กามนิต

เทียบโณในระหว่างผู้ที่เบ็๋น่โจรกบผู้ไม่ใช่โจรแข้ว ไม่ผิดแปล อย่างที่เข้ไใจกนอยู่. ๏ กามนิฅ แสดงข้อหลไนกปราชญ์ดิงนํ้แล่วิก็นื่ง มี ตรึกตรอง แหงนหน็าดูเดือนเพ็ญซึ่งโผล่เห็นเบนควง!ต สว่างพา มา ทางหมู่ไม้อยู่ไกลลิบอนเบนที่อยู่ชองโจร. แสงจนทร์ฉายเข้ามาทาง หองโถงปานช่างหม่อ จบพระกาษายพ้สตร์ พุทธบริโภค ดูดิง้เบ็่น ทองแท้ทิวท1งพระสรรพางค์. พระพุทธเข้า — ซึ่งกามนิฅเห็นมีพระส'ณฐานล่ก่ษณะสง่าน่า นบถือ แต่จะรู้แม้สกนิดก็หาไม่ ว่าผู้น8นดือ'โคร — ก็ผงกพระเศียร ครสว่า “ดูก่อนท่านผู้ประพฤติบุณ,ยยาตรา, ส่งเกฅดูตามเรื่องที่เล่า, เห็นท่านข้งข้องการเดินทางไปหาปานอย่างอาคาริยวิสไ) มากกว่าจะ เดินทางหากวามวิเวกสละปานตามอนาการิยวิธี. อินที่จริงก็มีทาง เบี่ดให้เดินในบจฉิมมรรคได้แข้งชดอยู่แล่วิ.” \"ข้าแต่ผู้เจริญ. กวามจริงเบนดิงที่ท่านกล่าว. แต่เวลา ตาข้าพเข้ายงมืดม่วิมองไม่เห็นวิโมกษวิถี, จึ่งมุ่งหนาเดินซมไปหาป ตามประสาเขลา ” กามนิต ถอนหายใจยาว นี่งอั้งอยู่สกครู่ก็เรื่มเล่าเรื่องของตน ต่อไป, มีเสียงสดชี่นชดเจนขน. ®®® ๘(^

สบสาม เพอนบุณย์ เรื่องลงสุ?ไ'ทาย ก็กึอข่าพเจ้าคงอยู่ก็บบิดามารดาทีกรุ สืบมา. ดก่อน ท่านอาคนฅํกะ, อ”นกรงซึงเกิดเบ็๋นบานเกิดเมืองบดร ของขำพเท้าน ก็งที่ชนท'วไปย่อมทราบว่าเบนกรุงมีชื่อเสียงฅลบไปใ ชมพูทวีป ว่าสนุกสนานหาความบ่นเพิงไค้ไม่มืที่เปรียบ ไม่น ไปกว่าความงามรุ่งเรืองชองปราสาทราชมนเทียร และความงามสง่ ผ่าเผยชองเทวสถาน, และมีถนนหลวงกว้างใหญ่ เวลากลางวนไค้ย่น เสียงมารองคะนองกึก และขำงสารโกญจนาทอยู่กึกก็อง ตกกลางคืน ก็มืแต่เสียงพิณและเสียงริองเพลงในหมู่นกเที่ยว สนุกเ ท'วไป. แต่บรรดาสีงที่ขึนชื่อฤๅชาในกรุงอุชเชนี ไม่มีอะไร ไปทว่าหมู่นางคณิกา มีก็งแต่เป็นนางงามชนสูงอย่ปราสา สรำงเทวสถาน สรางว'โนฺทยานสำหรบ’ไว'เที่ยวเตร่, ที่ในหองริ จะมีจินตกวี นกละคร แขกเมืองกนสำคญ่ บางทีก็มีเท้านา เยือน, นางเหล่านีตลอดจนชนเลวลงมา ล่วนสวยงามสมซวดทรง มีกิริยาท่าทางอ่อนช้อยยียวน'ใจหาที่เปรียบมิไค้. ถึงกราวมีงาน กรงใหญ่ ในคราวแห่แหนหรือมีการประกวด นางคณิกาเหล่าน เบนอาภรณ์สำก็ญ่ประสมอยู่ในวิถีมรรกา ซึ่งประก็บก็วยทิวธง

* ดาษด้วยบุปผชาฅิกล่นเกลอนถนน, ด้วนสวมพสตราภรณิสีแดง ถือ พวงมาลารำเพยกลืนหอมดลบอบอวน แพรวพราวด้วยมณีร่ฅน่ เกรองประดบ. คูก่อน ภราดา, ด้าท่านได้เห็นแด้วซึ่งนางเหล่านึ ในขณะที่น,งอยู่ หรือเคลื่อนกด้อยไปฅามถนน ชด้อยชายตา ทำกิริยา หำร่อต่อกระซิกแสนจะน่ารก, นํนคึอโหมเพลิงความพึงใคร่ของผู กำด*ดร*กให้เริงแรงยี่งชั้น. นางเหล่าน พระราชาก็ประทานเกียรติยศ ประชาชนก็บูชา จินฅกวีก็กล่าวขว*ญเบ็่นบทเพลงเยินยอ, จึงเบ็๋นการสมควรแล้ว ที่จะ นางงามเหล่านั๊ บางที่กนเลือกสรรแล้ว เคยร*บเชิญเบ็นแขกเมืองไป เยี่ยมแดนต่างๆก็บ่อยๆ ถึงกบเกิดเหตุในบางกรง ที่ตองมีพระโองการ ด้งให้กลบมา. สำหริบผู้ที่,จะ'ให้ ลืมความโทมน*สแสนสาหํส ที่เผาผลาญดวงใจ อย่างเช่นขาพเด้านํ้ เมื่อมีนางงามนำด้วยทองยินเต็มปรี่มด้ว ความบนเทิง มาฉอเลาะรออยู่ที่ริมผี1ปากแลว ไฉนจะไม่ดื่มโดยยิน เล่า? อาศยที่ขำพเด้ามีปฏิภาณทนใจ มีความรู้ในศิลปวิทยา รู้ด การเล่นอนสมควรแก่การสมาคมทุกอย่าง นางคณิกาที่ลือชื่อจึ่งต่อน ขำพเด้าเบนแขกพิเศษ. นางคนหนึ่งหลงใหลรกใคร่ขาพเด้ามาก เล หยื่งถึงทะเลาะด้บเด้านายองคหนึ่ง เพราะเรองขำพเจา. และ 6ด่

ได้เรียนร้ภาษามารยาท'โจรมาแลวเบนอย่างด ขาพเจาจงกบหาสมาคม ก'บนางคณิกาชนฅํ่าดวยอีกพวกหนึง ถึงแม้ว่า ความเบนไป ชน'แจะเบึนชนิคที่เลวทราม ขำพเจากตีฅนสนิทมิไดรงเกียจ, จนน พวกเหล่าน8น มีหลายคนที่ภํกด้ฅ่อข๎าพเจ็าอย่างสุดชีวิตจ ดก่อน ท่านอาอินตกะ, ขำพเขำเปล่ยนความประพฤติ'ไปหม ม่นอย่ด้วยความสนกอย่างน ที่ในเมืองขำพเจาอย่างรวดเรว เท พลิกหนามือเบนหล'งมือ เลยมีกำพูดติดปากชาวอุชเชนีว่า ''รวดเ ปานกามนิตหนุ่ม” ฉะน. ในระวางเวลาที่เพลิดเพลินนํ้ มีเหฅุการณ,อย่างหน อินแสดงให้เห็นว่า ความประพฤติช”ว้ขำถึงปานนึ่ก็ดี บางท ถึงกบให้เกิดโชกดีขํ้นได้, ซึ่งบุกกลที่หมกมุ่นอยู่ในโลกิยสุข อ ตดสินลงไปใหโค็ดขาดไม่ได้ง่าย ว่าที่มีกวามเจริญสมบูรณ์อย เบนเพราะความช'วหรือความดีที่มีอยู่ในตน. ที่ขำพเจ้ากล่าวมาน ทมายความถึงพวกนางคณิกาช1น ขำพเขำกบกำอยู่ควย ซึ่งกลายเบ็่นการให์คุณเบ็่นประโยชน์แก อย่างใหญ่หลวง. กล่าวคือ วํน์หนึงมขโมยขึนบานบิดาขำพเขำ ลกเอาแกวแหวนเงินทองไปเสยสิน โดยมากเบนชองกนอื่นมอบม ให้ตีราคา กิดเบี่นทรพย์รวมที่งหมดมากมาย บิดาขำพเขำเหล สามารถจะใชแก่เจาของไค้. ขำพเจาเบ็๋นทุกข์แสนวิตก เพราะเห หายนะมาสู่อยู่แล่วิเฉพาะหนำ, ได้ใ6!ห้สฅิบญญาความสามาร ๙0

กรงอยู่ในบา ก็ไม่ไดผลอย่างไร. ล้กษณะอาการผ้ล้ายที่เขำมาล้ เจาะเบ็นอุโมงค์เล้ามา ซึ่งล้าพเล้าอาจบอกไค้ล้นทีว่าเบ็1นโจร แต่ถึงจะไล้ความรู้เบนเล้าอย่างนึ่ก็ดี ก็เบี่นประโยชน์แก่ตำรวจไ เลย, เพราะตำรวจในกรุงอชเชนี ไม่เบนพวกที่นางคณิการกใคร่นำ เพราะท1งสองมีความในใจกินนไเก่นอย่ ดำยพวกนางคณิกาย่อมติดต่อ อยู่กบพวกเหล่ารำย ไฉนจะชอบพอก่บพวกตำรวจไค้. อาศ”โยดำยพวกนางคณิกาเหล่านํ้รํก'ใคร่ชอบพอกบขำพ,.จำ เห็นล้าพเล้าเบ็๋นทุกข์เบ็่นล้อนถึงหายนะที่จะมาถึง, ช่วยเอาใจใ สวนจนไค้ตำผู้รำย ข่มข่ม,นต่างๆจนล้นยอมคืนขปงที่ลำเอา’ไปให้ทง หมค จะขาดไปล้างก็เล็กน์อยที่ล้นเอาไปจำหน่ายขายใล้สอยเส เบนอํน่ว่าไม่เสียทายไปมากมายอะไร แต่ก็ทำให้ข่าพเจาเบ็่นทุกข์ตกใจ มาแล้วไม่นอย. ต่อมาไค้สติ: เห็นว่าความประพฤติเลอะเทอะอยู่ เท่ากํบพส่าความเบ็นหนุ่มที่ยํงมีอยู่บริบูรณ์ ให์หมดเปลืองไปโดยใช เหต. นอกจากที่รู้สึกคิดเห็นอย่างนั้แล่ว ย่งไค้สติอีกอย่างหนึ่งว่า ประพฤติสำมะเลเทเมาจนถึงขีดสุดแล้ว ล้นจะล้องติดล้วชวทรามจม ลงไปจนแก้ไม่ไหว; หรือมิฉะนนก็ฅรงล้นล้าม คือ สนุกจนรู้สึกเบี๋อ เลิกไปเอง. ล้าพเล้ารู้สึกไค้ผลในประการหล้ง เพราะเหตุการณ์ที่ไค้ ประสพมาแล้วนึ่ คือความเห็นวิบตมาอยู่เฉพาะหนำ. ล้าล้องยากจ ล้าพเล้าผู้เกยสาละวนอยู่แต่เรื่อจงะกมีวอาะมไรสเนบุนกเครื่องจตะ่มอ ีอะไรเ ล้านไค้เล่า มิเดือดรอนแสนสาหสหรือ. ถึงฅรงนี ระลึกขํ้นไค้ถึงล้อย

คำของพ่อกำ ที่กล่าวแก่ขำพเกำ ณ หลมศพของวาชศรพวา ถ เขาเบ็!นผ้ที่ท่านวาชศรพโปรดปรานเหมือนขํพเจาแลว, ในสองสา เท่านํ้น์ เขาควรจะเบ็่นกนม่งมีที่สุดในกรุงโกสไ)พี. ขำพเขำก็ฅงใจอย่แลไว่า จะให้เบ็!นกนมงมีทีสุดในกร เพื่อ'ให้เบน'ไปฅามกวามตง'1จ จึ่งมุ่งไปในทางนำสินกำบ ไปขายจนสดกำลํงความสามารถ, และก็ไค้ดำเนินการตามที่ตํ วาชศรพผู้เบ็!นสหายและอาจารย์ของขำพเกำ มีสำนกอยู่ในโลกอื จะไคไกช่วยกิจการกำดไยหรือไม่ ขำพเขำ’ไม่กกำรํบีรอง. แฅ่ คราว ที่ขำพเขำเชื่อว่าไกํล์งมาช่วยเหลือ เพราะการไค้เบนไป ที่วาชศรพไค้พูดไว้. ที่วาชศรพสอนวิชาและขนบธรรมเนียมของโ พวกด่าง ๆให้ขำพเขำทราบ ซาตนเองก็ไค้เคยไปร่วมพิธีอน มน เบนเหตุให้ขํพเขำประกอบการกำไค้ตลอดปลอดโปร่งปร ภยอไตราย, ซึงถาเบนคนอน ผิดจากดำขาพเขำแกํว น่ากลไจะไม จำเริญอย่างขํพเขำ. เมอขาพเจาคุมกองเกวียนกระบวน'ใหญ่ไปกำยงเมือไ1ด หน ทางไปต8งเดือน และไปในทางที่มีโจรผู้ขำยชุกชม พ่อกำค กลาไป, แฅขาพเจาไปไคตลอดรอดผง กำชายไค้กำ!รงามกํงสิบเท ในเมืองนน เพราะมีผู้ฅืองการซอมาก ควยขาดแกลนของที่กํ มานาน ไมม .กรกลานาเอา,ปขายโดยกลๅถกตชงเมเนอนตราอ1 มิใช่ แต่เท่าน ขำพเขำไค้รบความรู้จากสหายขำพเขำ ถึงเรื่องค

อุปนิส,ยใจคอของขำราชการ ฅง๎แฅ่ชํนสูงฅลอคลงมาจนชนฅํ๋า ที่ควร ให้กำขํลหรือไม่ให้เพียงไหน จึ่งจะเบนประโยชน์แก่ขำพเขำ, อนว่าขำพเขํไค้ประโยชน์เบนกำไรเพียงในระยะสองสามบี!โด?]ใช้ความ ร้ที่ ไค้รบไว้เบนอย่างดี ท้าความม\"งมี ให้เกิดขั้นแก่ขำพเขํพอ การไค้เบี่นไปอย่างนิล่วงมาไ ค้หลายบื่. ระวางเวลาเหล่านน ขำพเจาแสวงหากวามสนุกต่าง ๆ ที่ในกรงอํนเบนที่รกของขาพเจาบาง, ไปคาต่างเมืองผาอุปสรรคเผชิญภ\"ยงภ้ง : ผล*ดเปลี่ยนเวียนก่น!ปอย่าง นิ ขํบว่ามีท1งสบายและลำบาก, เมื่อไปถึงเมืองใด ขำพเราก็ไปอยู่ ก*บนางคณิกาในเมืองน8น โดยปกตินางงามในกรุงอุชเชนีเบนผู้แนะนำ ให้, นางคณิกาที่ตอนรบขำพเขำ ไม่ใช่จะเบ็่นเขำขำนสำหร*บ่ต อย่างเดียว ขํงช่วยเหลือ'ในกิจการเบ็่นผลดีก็บ่อยกนง. ความเบนไปขอ งขำพเขํค*งนิ จนอยฺมาขํนหนึ่ง บิดาของ ขำพเขำเขำมาหา. ขณะน1น ขำพเขํกำล่งสาละวนเอาครํงทาริมผื่ปาก ขำๆนานๆ ก็ตะโกนไปทางหขำต่าง ล่งการแก่คนใช้ ซึ่งกำลงจูงขำไปผูกอานอย่ ที่ลานหขำขำน; ที่ต่อง■ล่งกำช*บ่กำชา เพราะดองการให้เอาเบาะอน อ่อนนุ่มผูกทบอานขำเง็!นพิเศษ สำหรบให้แม่ตางามต่งตากวางขอ ขำพเขำขี่ เพราะไค้น’คก่บ่เพื่อนฝูงทงหญ๊งชายไว้ ว่าจะออกไปเ ที่อุทยานในบ่ายวนนน. เมี่อบิดาขำพเขํมา ข็าพเจ่าเคารพริบ และตะโกนเรียกคนใช้ ให้จดหาเครื่องดื่ม; แต่ท่านทามไว้. ขำพเขํหยิบสีเสียดอบอย่างหอม ^๓

จากหีบทองส่งให้. ท่านปฏิเสธ คงเคียวแต่หมาก. ขาพเจาจึ ว่า ที่เข่ามากราวนี่ กงจะพดเรื่องสำค”ญอะไรสกอย่างหนึง ทำให ไม่สู้สบายใจเลย. ข่าพเจายกม่าให้ท่านน”1งแล1ว; ท่านเรื่มพูดว่า นีกำลงเตร กนจะไปเที่ยวซิ? ลกเอ้ย! เรื่องนํ้พ่อ'ไม่ติเตียนดอก เพราะเ กลบมาจากท่าขายทางไกล ได้รีบเกวามเหนื่อยลำบากมามากแล5ว เบนธรรมดาท่องหาความสนุกสบายบ้าง. นี่วนนี่จะไปเที่ย ข่าพเข่าตอบว่า “ลูกฅนจจะขี่ม่าไปเที่ยวยิบเพื และชาย ไปที่ ‘สวนบวรอ้ยสระ, แลว่เล่นกีฬาหากวามรื่ สำราญบาง.” บิดา ะ “ ก็ดีแลิว ที่สวนบวรอยสระ เวลาบ่ายสบายมาก, ตน ไม้บงแดดร่มรืนเยนควยละอองน็า น่าเที่ยวเตร่. ที่จะเล่นกี การด เพราะเท่ากบผึกซอมกายใจให้สบาย. เดียวนีการกีฬาที่ กน ยงเหมือนกร8งเมื่อพ่อยิงหนุ่มเขานิยมกนหไ'ร) ีอเปล่า ? ขาพเจา ะ การเล่น แลวแต่ใครจะแนะนำขึน ท่าดีก็พ ใจเล่นกีฬาอย่างน่น คราวนี นิมื แนะนำให้เล่นกีฬาสา บิดา ะ “พ่อไม่รู้จก” ข่าพเจา: เห็นจะทราบไม่ได้, เพราะนิมืไปได้ความรู้มๅจุ เมืองใต้ ซึ่งเขานิยมกนที่นน. คือผ้เล่นเอาไม่ซางใส่นา พ ถา!กร,0บ!เกนาม เกกวาIพอนกอน, เบนกนนพ. เบนการเลVเห่สนก มาก. แก่โกลลีย์แนะนำให้เล่น ‘กระห่ม., ลิ่^

บิดาส”นศีรษะ บอกว่าไม่รู้จก. ขาพเจำอธิบาย: “เบ็!นการเล่นที่เขากำลิงนิยมอยู่เหมือน ผู้เล่นในช*นตํนแบ่งก*นเบนสองพวก เอากึงกระทุ่มที่มีดอกช่อสีเหลือง อร่ามค’งทองเบ็นอาวุธต่อสู้ล่น. ล่าช่างใดถูกเกสรดอกกระทุ่มติดตำมาก จนเหลืองพราวไป, ก็ถูก?บิดสินเบ็่นผ่ายแพ้. ก็สนกดีคอก, แต่ลูกจะ แนะนำให้เล่นการเล่นแต่งงาน.” บิดา ะ “นี่เบ็่นการเล่นของเก่าดีอยู่ ย๊นคีมาก, ออกจะเห็นว่า เช่ามีกวามคิดความอ่านเหมือนอย่างที่เช่าแนะนำ การเล่นชนิดนี บาง. หลดจากการเล่นชนิดนี่ อีกกาวเดียว ก็ไม่เบนของยากลำบา อะไรแล่ว.” ถึงตรงนี่ท่านพูคชย*กไว้ แสดงกิริยาเบ็่นเชิงว่าพอใจ แต่ว่า ช่าพเช่ารู้สึกอึดอดกระไร ๆ อยู่. ท่านพูดต่อไป ะ “การเล่นที่พูดถึงเมื่อกนี่ทำให้พ่อจะปรารภถึ ช่อที่มาหาเช่าในวนนี่. ตำเช่าได้เดินทางคำขายก็หลายหนมาแล่ เกิดมลพนผลในกิจการคำขายใหญ่โตเพี่มขั้นจากเดิมหลายเท่า เบน ขั้นชื่อฦๅชาติดปากของใครๆในกรุงนี่อยู่แลำ. อีกประการหนึ่ง เช่าก็ หากวามสุขในความเบนหนุ่มตามอำเภอใจมาชำนานแลว, ทร*พย่สมบํฅ ก็สงสมไว้พอแก่ที่จะบำรุงบำเรอตระกูลไค้เบนบกแผ่น ะ จึงเบ็่นกา สมควรที่เจำจะตงหนำหาทายาทสืบตระกูลต่อไป. เพื่อให้แผนการณ์ คิดไว้นี่สะดวกแก่เช่า พ่อไค้เลือกหาหญิงตระกูลมาเบ็่นภริยาเช่าสำรอง ลี่๕

๘ แล*ว. หญิงกนนํ้นเบ็๋นธิคากนเอํ้อยชองสญชยพ่อคาใหญ่เพงจะแคก เนอสาว'ในเร็วๆน ด่งนเจ่าจะเห็นไค้ว่า เมียทีพ่อข์ดหาใบ มฅ สมชาติสมเชํ้อกไเดี; เพราะตระกูลของเขากม่ง้ม มคนนบหนาถอตา ญาติพี่น*องทํ้ง์ผ็ายบิดามารดาของนางกบริบูรณ- รูปร่างง มิได้: ผมตำราวก*บแมลงผง หนาเปล่งปล่งค'งดวงจนทร เนต ประหนึ่งตากวาง จมกแมนคอกงา พนเทยบไข่มุก ริมผีปากเพย ผลตำลึงสก เสียงหวานปานนกโกกิลา ขาคือลำกลวย เอวเหมาะ เจาะ ไม่อวบเกิน เวลาย่างเดินแกล่วกล่อง มีสง่าเสมอชางท เพราะฉะนน เจ่า'จะหาทางตำหนิขํดขํองม5 5ิได้เลย. ที่จริงขำพเจ่าจะตำหนิความงามตามที่จาระไนนํ แต่การชม'โฉมนางงามยี่งเบ็่นบทกลอนเลือกสรรแต่ที่ดีด*วยแลำ รู้ส ออกจะเอือม ไม่ทราบว่าจะตื่นเต*นในความงามไค้อย่างไร. อีกปร หนึ่งพิธีแต่งงาน จะต*องอยู่ก*บเจ่าสาวในห*องสามวํนเต็ม ๆ ระว ห*ามกินของเผ็ดร่อน, ตองนอนกบพน, ต*องให้ ไฟไนเตาติดอยู่เสมอ ท1งจะตองรกษากวามบริสทธิ้ ไว*อย่างมนคง อย่ามีราคีต่อกนแม เลกนํอย: เหล่านีกเบอแสนเบออยู่แลว. แต่ทีเบื่อน*อ เบนขอหลง คอฃาพเจาพอใจจะรกษากวามบริสทธของขำVแจ*ามาก กว่าอื่น. ดูก่อน ภราดา, มภริยาที ไม่ทนจะรู้สึกรกใคร่ ก็ทำให้ร มได. เหลยวดูรอบหองท*งสีคาน จะหากวามสำราญเจริญใจุสํกน 6๖

ไม่มี. เพราะฉะนน ขำพเจ่าเค็ม'เจออกเดินทาง'ใปกายิงเมือง'ไกลยี่งขํ้ กว่าแต่ก่อน. เมึ๋อกลบมาช”วระวางเวลาอยู่ ก็หาทางให้ยุ่งเบ็่นธุระดวิย การค้าขาย ไม่ค่อยขลุกอยู่ก”บภริยาที่ไค้กระทำการวิวาหะค้นแค้ เรื่องเบนอยู่ค้ง้น็ กวามม่งมีของขำพเขำย็่งทวีข็น. เพียงล สองสามบื่ ขำพเขำเกือบไค้ถึงแค้วิซึ่งความมุ่งหมายใผผน คือเบน ม่งมีที่สุดคนหนึ่ง ในกรุงอนเบ็๋นขำนเกิดเมืองนอน. เมื่อมีความสุขอีมเอมคํวิยทรพย์ศฤงคารมากมายสมดํ่งความมุ่ง หมายแค้วิฉะนึ่, ความปรารถนาถ”คไปใน^านที่เบ็่นคฤหบดี ก็คึอ ภรัยาขำพเค้ามีบุตร ธิดา. ในระวางเวลาที่กล่าวนึ่ มีธิดาสองค นบว่ามีความสุขสบายพอตว. ขำพเค้าซอที่แปลงใหญ่อยู่นอกเม สร่างเบนอุทยานอ”นรื่นรมย์สำหร”บเที่ยวเล่นหาความสำราญ; ท่าม กลางปลูกคฤหาสน์ขนาดใหญ่ เสารบเพดานสำเร็จดวยศิลาอ่อนท8ง หมด. อทยานนึ่นืบว่าเบึนสถานที่'พิศวงพึงคูอยู่ในกรุงอุชเชนี ไค้แห่ง หนึ่ง; แมโเด่พระราชาธิบดีก็เคยเสด็จไปประพาสทอดพระเนตร. ภายในอทยานอนงดงามนึ่ ขำพเขำขํดให้มีการรื่นเริงเลั้ยงดู อย่างมโหฬาร. ขำพเขำเรี่มจะนิยมอาหารการกินที่วิเศษย็่งขน: ของสี่งใค ถาตองการ, ถึงจะนอกฤดูกาลที่จะไดยากแสนเข็ญ, ก็ตอง จดหามาจนไค้ จะขํองเสียเงินทองซ้อมากมายสกเท่าไรไม่เสียดายเลย. เวลานน ร่างกายขำพเขำไม่ผอมซีดเหมือนกบทีครองตนเบ็่นน”กบวช *3๓)

ยาดราไปฅามแนวบา แด่โดดเคี่ยวอย่างที่เห็นอยู่เวลานี อี่มเอิบสมบูรณ์ดีอยู่ทุกอย่าง. คูก่อน ท่านอาก”นฅกะ. อาศไเการอุปโภคบริโภคล'วนประณต เห็นปานนน จนมีคำติดปากชาวอชเชนีว่า “อาหารเสิยงวิเศษเหม ชองกามนิต;” คำยประการฉะน. ๑๑® สิบสี่ ผู้เบนสาม เชำ'วนหนึ่ง กำลำขำพเจำเดินไปเดินมาก”บหำหนำคน เพี่อตบแต่งแก้ไขสวนให้ดีขนอีก, บิดาขำพเจำขี่ฬาแก่ของท ในลาน. ขำพเจำรีบออกไปรบ เพี่อช่วยท่านลงจากหลำหา แล พาเขำไปในสวน; เชื่อว่าท่านจะได้ไปชมดอกไม้งาม ๆ ที่มีอยุ่ในน\" แด่ท่านสมกรไปพกในหองแรก. ขำพเจำเรียกกนใช้ให้ยกเครื่องนา เลยง1ถู. ท่านปฏิเสธ บอกว่าต่อ'งการจะพูดอะไรกบขำพเจำ, ไ การให้ใครเขำมารบกวน. ขำพเจำรู้สึกออกหนำใจ : ไม่ทราบ'ว่าเกิดเหตุอะไรขํ้นอีก, จึ นํงลงบนม,าฅํ่าขำงท่าน. ลิ่^

ท่านเรี่มพูดมีหางเสียงเอางานเอาการอย่ว่า “ลูกรก, เมียเจามี ลูกเบนผู้หญิงมาแลำถึงสองกน; ท่าทางต่อไปเห็นจะไม่ ได้ลูกผู้ชาย เลียแลิว. อนบุกกลที่ไม่มีบุตรสำหรบทำการพลีบูชาทำษิณานุ ในเวลาเมื่อตายไปแลำ จะต่องรบทุกข์ทรมานสาหส. ที่เขาว่ากินนํ้ เบนความจริงอย่มาก. พ่อไม่ได้ติเตียนเจาหรอก.” ที่ท่านพูดแถม ทายไว้น บางทีจะสงเกตเห็นขำพเจาทำกิริยากระสบกระส่าย. ธนที จริงเรื่องไม่มีลูกชาย ก็ยงไม่เห็นว่าจะมาติเตียนขำพเจำได้อย่างไร. แต่เมื่อท่านได้แสดงกวามกรุณาค’งนึ่. ขำพเจำย่อมรู้สึกขอบคุณ จึ่งกไ) ไปจบมือท่างเ. ท่านพูดต่อไป “เรื่องนั้ต่องติพ่อจึ่งจะถูก เพราะเบ็่นผู้เลือ หาเมียให้เจา มวไปละเมอเพ่อผนเอาแต่เรื่องม่งมีซู่ซ่าทางโลกีย์เส หมด, หา'ได้ดล'กษณะของผู้หญิงเบนที่ตง’ไม่. บดน พ่อนึกหาผู้หญ ไว้ได้คนหนึ่งแลว ถึงว่าจะไม่ใช่เบ็่นคนอยู่ในตระกูลม’งมีอะไรนก หรือจะพูดถึงความสวยงาม, ผู้เกยพบชินมาเหลือเพี่อ ก็จะบอกว ไม่สู้สวยผดผาดนก. แต่แม่จะบกพร่องในขอขำงตนนึ่จริง ก็มีลกษ กิ'ลยาณอื่นๆมาชดเชย คือ มีสะดือลึกบิด!ปทางขวา, ผามือผาเทำมี ลายดอกบำ ลายโกศ, และมีไฝเบ็นรูปกงจกร, เสนผมละเอียดตรง เกินเสียแต่ที่ตนคอหยิก’ไปทางขวาเสียสองปอย- หญิงมีลกษณะอย่างนึ่ ปราชญ์บอกว่าจะมีลูกเบ็1นผู้ชายที'แกล,วกลำสามารถถึงห์าคน.

ขำพเขำแสดง'ให้ท่านทราบว่าพอ'เจทุกอย่าง กลาวคาขอ ทานทเมฅตากรณา แล*วบอกท่านว่า วิะจดการเรืองนีเสยทนทก ไหน ๆ เรื่องมํนวิะฅ*องเบ็่นเช่นนนอย่แขํว. ท่านดกตะลึงถึงก*บเปล่งอุทานว่า อะไร ? ทนทีเทีย ผ่อนเรื่องใวิรือนของเขำให้เบาลงบางเถิด ะ ฤดูนีพระอาทิตยกำลงเดิ บดไปทิศใต้. ขำพระอาทิตย์เบนกล*บสู่ทิศเหนือ รอให้ตกกลา พระวิ*นทร์เต็มควง, วิงค่อยหาว*นฤกษ์งามยามดีวิดการกน. เม ไม่ถึงเวลา ต’องระง*บใวิไว้ก่อน, ลกเอย ! มิฉะน’น ล’ก!ษณะชองหญิง ที่'ว่าดีท่ง์หมด วิะเกิดผลเบ็่นโชคดีแก่เราไค้อย่างไร -? ” ขำพเวิ*าร*บรองท่านว่า ไม่ต’องวิตก พออดใวิไว้ไค้ตลอดเว ที่คอย, และวิะยอมตามที่ท่านแนะนำทุกประการ. ท่านก็ดือกดีใวิ'ว่า ขำพเขำเบนลูกมีความเชื่อพงว่านอนสอนง่าย, อำนวยพรขำพเข วิงยอมให้นำนามาเลยงดูก*’น.. วนทีขาพเจารอน[วิ เร่งให้ถึงเร็วก็มาถึง. เลือกขํ มงคลได้แลวกทำพิธีแต่งงาน. พิธีคราวน็ออกวิะมากมายนานเวลาน่ เบอเหลือเกิน : ตองเสียเวลาท่องบ่นมนต์ที่วิาเบ็่นในพิธีก กินเวลาถงสิบสีวน. เวลาเขำพิธีมณฑลเกียวประสานมึอขํบเ ในบานบดาหญง รูสกอดอดใวิฅํว่สํน่พิลึกกลวจุ\"ว่านนต์เวิด ทุ พลาก หรือทำท่าไม่ลูกแบบ. เพราะพลาดท่าพล่งทีไป บิดาขำพเขำจ ยกโทษใหเลย. กาลงตกประหมา วิกแหล่นวิะลมเคลดสํๅขํญ ดือ ๑ด๐

ทีจะจบแต่นํ้วแม่มือเจาสาว, เกือบจะไปรวบเอาหมดทง์หำนึ่ว ซึ่ง เชนนน เขาถือกนว่าจะได้ลุกผู้หญิง. เผอิญจะไม่เสียขวญที่ ผายผู้หญิง ด้งมีสฅิอยู่ห้บฅํวิ จึ่งยื๋นแต่นํ้วแม่มือมาให้จบ. ห้าพเห้าสะทกสะด้านจนเหงื่อออกโชกตำ ในขณะถึงพิธีเทียม โคเห้าแอก สำหรํบเดินทางกลไ], แต่ก็กุมสติห้คทำไปได้ตลอด. ส่วน เจาสาวนำถึงไม้ที่มืผลมาเสียบไว้ที่แอก. เสร็จแห้วห้าพเห้ต มนต์อีกบทหนึ่ง. หลุดรอดตำมาได้ พนทุกข์พนยากไปที. เดินทางพาด้นกห้บห้าน ไม่ประสบเหกุการณ์เล็ก ๆ ห้อย ๆ ห้อยแปดอะไรอีก, เพราะในเรื่องเช่นนึ่ คนไม่มืโชคห้กประสบวิปริต เสมอ. มาถึงประตูห้าน พราหมณีสามนางสรรมาเฉพาะผู้มืชอเสียงดี มีลกเบนผู้ชายและสามืห้งมีชีวิตครองกนอยู่ เขาไปพยุงเจาสาวออก จากเกวียน. เรื่องเพียงนึ่ดก็เรียบห้อยดี. แต่ขอให้คิคตูเถิด เรื่องล เลยมาถึงเพียงนึ่ นึกว่าตลอดรอดผืงแห้ว, ห้งเอิญเห้าสาวเว เห้า'ในห้าน ที่อื่นมีถมไปไม่เหยียบ จำเพาะไปเหยียบเอาธรณีประต เห้า. ห้าพเห้าใจทายวาบ ! ทำไมหนอในเวลานนจึ่งไม่คิดเห็นว่า ห้า จะอุ้มเห้าสาวไปวางให้พนธรณีประตูเสียหน่อยจะไม่ ได้หรือ ? ตอ เหยียบธรณีประตูเมื่อจะย่างเห้าห้าน ก็นบว่าห้ปมงคลพออยู่แห ห้าพเห้าเองก็ลืมเห้าประตูห้างชวาผู้หญิง และจะตองเห้าก่อนเสียด เกราะห็ห้าพเห้ด้งดีอยู่หน่อย ที่ผู้เห้าผู้แก่มีบิดาห้าพเห้ ©0©

มำฅกอกตกใจคิวยเรื่องเหยียบธรณีประฅกํนเสีย, เรืองทีขาพเจาทำ ท่า จึ่งไม่มีใครถือเบึนอารมณ์นก. เช่า'ใปในบาน ขำพเจ่าตองไปยีนอยู่กลางหองขางซายขอ เจ่าสาว เบึองบนหน์งโคแดงท1งคิว์ .เอาด่านมีขนชนไว้ช่างบน ศีรษะโคไปทางตะวนออก. ตอนน บิดาขำพเจ่าเที่ยวหาผู้ชายท ล'กษณะเบนพิเศษ หาอยู่นาน จึ่งได้เด็กคนหนึ่ง มีพี่นองเ ที่งหมด ไม่มีผู้หญิงเลย ซายํงมีชีวิตอยู่ด่วยกนที่ง์นึ่น. บิด ก็มีพี่นองด่วนเบนผู้ชาย, บูก็มีด่ก็ษณะเช่นเดียว. แต่คิองหาหลํก็ ยืนยืนกินอยู่นาน จึ่งได้ความแน่นอนว่าเบนจริงตามน1น. เด เขานำมาให้น์งฅํก็เจ่าสาว. ที่ขางคิวเจ่าสาวมีถาดทองแดงลอยด เก็บเอามาจากบึง. เจ่าสาวจะคิองให้เด็กน3นกอดอก แด่ว'จุ่มลง’ไป ถาด. กำล่งเตรียมการไว้เสร็จ เหลียวหาเด็กไม่พบ ไม่ทราบว่าหนี ปไหนเสยแลว, ตองเทียวหากนอยู่นาน จึงไปพบมดคิวนอนเล่ นกองพิธีบูชาเสยกระจุยกระจาย. ตองจ่ดแจงทำที่บชาคินอีก คือคิอ ตดหญิากาในเวลาพระอาทิตย์อทยมาปูลาด แต่คราวนึ่เสียพิธ คิด'เอามาใหม่ เบ็1นอนไม่ได้ตรงตามตำรา ส่วนเด็กก็ตองหามาให แต่ได้มาสู้กนเก่าไม่ได้. เมื่อพิธีต่างๆมาเกิดอุปสรรคขนดงนึ่ ช่าพเจ่ามีอาการไม่สู้ดี เพราะที่นึกหวงไว้มาผิดคาดไปหมด, กลำว่า ท่านจะเจ็บบึวยลมตายลงในเวลานน เพราะจะเบนตายอยร่าท.มา่ น ไม่ยอมให้เสียพิธีเบนอนขาด. เคราะห์ดีที่คราวนนท่านไม่เบ็ ด0ไ®)

แต่ก็ทำให้ท่าพเท่านึกปฏิญญาสาบานก'บท่วเองว่า เบนไม่ขอแท่ เขาพิธีอีก. ถึงที่สุคเสร็จพิธีแล้ว ขำพเจำจะท่องอยู่เบืนปกติก,บภร สิบสองคืน—อยู่กบภริยาซึ๋งมีรูปโฉมตามที่ท่านบิคาพรรณนา ก็ท่อง ขเหร่ไม่ใช่น์อย. ท่าพเจาจะท่องรกษากวามบริสทธไว้ฅามพิธี, ท่อง ถือศีลอดอาหารให้มนคง และนอนกบพน กำหนดไว้สิบสองวไเ, เพราะบิดาท่าพเท่าเห็นว่าให้มากวนไว้เบ็!นดื เผื่อเหลือเผื่อขาด จะได พไเท่ยไม่มีการขาดตกบกพร่องในพิธี. แต่ทว่าทำความเดือดท่อน แก่ท่าพเท่าไม่นอย เพราะท่องอดอาหารดื ๆ ที่เกยรบประทานอย่าง เอมโอช. อย่างใรก็ดี ตามกำหนดเวลาที่ถกทรมานเบ็๋นท่นว่าท่าพเท่ ได้ตลอดรอดไปไม่ตาย มีชีวิตความเบื่นไปปกติเท่าเดิม; แต่ว่ามีผล ต่างกนมาก. จริงอยู่ ผู้มีภริยาคนหนึ่งแลว จะมีอีกส้ก์กี่กนก็ไม ประหลาดอะไร. แต่เรื่องมนหาได้ราบรนท่วยไม่ กล่าวคือภริยาคนแรก ของท่าพเท่า ท่กจะเบนผู้สงบหงิม ติดจะโง่เซ่อมากกว่าอย่างอื ส่วนภริยาคนที,สองมีล่กษณะตรงกนท่ามหมด. นบ'ว่าท่าพเท่ามีที่ง์ พงไฟ มีประโยชน์ควยกนที่งคู่. ธรรมดาของที่งสองอย่างนึ ลำพํงก็คีหรอก เมื่อเท่าใกล้กนก็เกิดอาการพิๆ. เพราะฉะที่นึ่น์บ วนแต่งงานแลวเบึนตนมา ในท่านท่าพเจ้ามีแต่เสียงพูอยู่เสมอ. ขอ คคดเถิค; พอภริยากนที่สองมีบุตรเบ็1นผู้ชายเพียงกนแรก ในจำน ดอ๓

ห้าคนที่ทำนายไว้, ภริยากนที่หนึ่งก็เบนเดือดเบนแค้น, หาว่าข้าพ ไม่ตองการให้นางมีบฅรผู้ชาย ละเลยพิธีบูชาต่าง ๆ ตามประเ ดไยเจตนาจะมีภริยาใหม่. ภริยาที่สอง เมื่อเห็นภริยาทีหนึงมีอาก เช่นนึ่น ก็ทำกิริยามีวาจาเยาะเยไ!. คราวนเกิดมงคลขนาน[หญ่ ทะเลาะกิน, ต่างแย่งกินเบนใหญ่. ขางภริยาที่หนี่งอ,'โง'ว่าตนเป็นหลว เพราะได้อยู่กินกิบขาพเจำถกฅไงตามประเพณีมาก่อน ; ผ่ายภริยากน ที่สองก็ว่า ตนควรเบนหลวง เพราะมีบุตรเบนผู้ชายสำหริ ตระกูล. เรื่องเท่านึ่นบว่าเดือดร้อนพอๆอยู่แลไ, แต่อิงมีร้ายยืงก นํ้น. กินหนึ่งภริยากนที่สองตึงตงเขามาหาขำพเจา เนอตำส’น ไปหมด บอกว่าภริยาคนที่หนึ่งจะวางยาพิษฆ่าลูกชายของตน, เพราะ ฉะนึ่น ขอให้ไล่ไปอยู่เสียที่อื่น. อินที่จริงบุตรชายข แลไมีอาการจุกเสียดชนตามธรรมดาเท่านึ่น, หาใช่ถกยาพิษยาสํ ม่. ขาพเจำได้ว่ากล่าวติเตียนภริยาที่สอง ว่าไม่ควรใจเร็วใ โดยเขาใจผิด ๆ. นบว่าเรื่องสงบไปได้ตอนหนึ่งละ ทีนึ่ไรม่ท ภริยาคนที่หนึ่งก็มาพ้องว่า ถ้าหญิงกาลกรวณี คือภริยากนที อยู่ในบาน ลูกหญิงทงสองของนางเห็นจะมีชีวิตไม่ยืนแน่นอน เพ เขาตองการจะฆ่าให้ตาย มรดกท8งหมดจะได้ตกแก่ลูกผู้ชายเขาคนเคีย อ'นศานติสุขย่อมไม่มีขํ้นภาย'ในเคหสถานชีาพเจำคไยประฤารู ฉะนึ่แล่ว. คูก่อนภราดา, ถ้าหากว่าเบนการบ”งเอิญ ท่านได ทางบ’ท้นท่องนาของพราหมณีผู้ม่งมีคนหนึ่ง ซึ่งอย่ถ้คไ ๑0๔

แลวใด้ยินภริยาของพราหมณ์น5นสองกนกำลิงทะเลาะวิวาทกไเ เสียง ตะโกนค่ากนเบึง ๆ อยู่ในบาน, ท่านก็คงม่านเลยบานน8นไปเสีย. ส่วนเรื่องขำพเจ่า ก็ตองสารภาพว่า มีอาการอย่างที่กล่าว แทบทุกวนคืน, วนใครๆในกรุงอชเชนีพดติดปากว่า “ที่งสองรกใคร่ ลิน่คีราวลิบภริยากามนิต.” ®®® สบหา ภิกษุโลน พฤติการณ์ในปานข่าพเร่า เบน'ไปที่งที่เล่ามา. อยู่มาวน โนตอนเช่า ขำพเขำน่งอยู่ในห์อง'ใหญ่ อนเบนดานที่ร่มเย็นของบ วิดเอาไว้สำหรบเบ็1นสำนกงานท่ากิจการคาขายส่วนหนึ่งเบ็่นพิเศษ เหฅุนึ่หํองน1นจื่งห'นหนำไปทางลานบาน เพื่อจะได้มองเห็ ลิวยฅนเองตลอด. ขำงขำพเวิามีกนใช้ยืนกอยริบใช้อยู่หนึ่งคน. คนใ กนนึ่เบนที่เชื่อถือ'ใว้ ใจของขำพเจามาก ได้ติดสอยหอยตามไปเมือง ต่าง ๆ อนเนื่องลิวยการกา นบเวลาได้หลายบี!. ขณะนน ขำพเจากำลิ บงการแก่คนใช้ในเรื่องจะแต่งเกวียนไปลิายํงเมืองที่อยู่ไกลลิก่หน่อย ไค้อธิบายถึงวิธีที่จะจำหน่ายของ แล่'วิจดหาสินลิากลบเอามาขาย เรื่องอื่น ๆ อีกหลายอย่าง. ที่ลิองลิงกนมากมาย เพราะจะให้คนใช้ เบนกนคมไปเองโดยสิทธขาด. ๑๐๕

อำที่จริงขำพเจำน่าจะเดินทางท่องเทียวไปเสียไห็ไ บ้านก็ไม่เบึนบ้าน หากวามสงบสุขไม่ไค้แลว, แต่ว่าคุ้นต่อความอุด สมบูรณ์ต่อการกินอยู่เสียแลำ, ออกจะเบื่อๆไม่อยากเดิ ให้เหนื่อยยากลำบาก หาอาหารกินก็ไม่ไค้สะดวก; แ กำหนดที่หมาย ไค้รบความพอใจอย่างไรก็ดาม, แต่ก็ฅองมีเหตุ ที่จะทำให้ลำบากเดือดรอนเหมือนอิน ะ สู้อยู่กินทีบานดีกว่า. เพร ฉะน1น ขำพเจำจึ่งให้คนใช้ที่สนิทเบ็1นหำหนำคุมเกวียนไปเอง, ส่ ขำพเจำย*งกงอย่ใจนกา รงอชเชน. คือขำพเจำ ซี/ เรื่องเบ็่นอย่างนื่แหละ อิงที่ไค้กล่าวไว้ การแก่หำหนำผู้จะคมเกวียนไป — ส่งกำเสียอย่างละเอียดถี่ถว์น. ขณ นื่น์'ไค้ยินภริยาสองกนทะเลาะอินขรม แผดเสียงมาจากที่ลานบำน รู้สึกว่าอิงมากขํ้นทุกที ผดกว่าปกติ, ส่งเกดตามหางเสียงที ดูเหมือนจะไม่ยุตติสงบลงไค้ง่าย ๆ. ขำพเจำร้สึกรำคาญเหลือทน ถอนหายใจลุกขึนไปดูทางหนาต่าง มองไม่เห็นตำ, เดินอิดพ'น ไปย*งลานบ้าน. ขาพเจาเหนภริยาทำกู่ยืนอยู่ทีประดูนอก แต่ไม่ใช่ทะเลาะ อย่างที่ขำพเขํแขำ'ใจ. นบ'ว่าครื่งนื่เบ็่นกราวแรก ขำพเจำเบนนาหนึ่งใจเดียวกำ,ไค้ คือกำลำช่วยกำระดมด่าชาย คนหนึ่ง. ชายขอทานผู้เคราะห์รำยคนน8น เบ็่นพวกนกบวช ยนเอามอขางหนงพงเสาประดู ทนพงผรสวาททีพส่ง ๆ ออกไปรา ๑๐๖

กบนาไหลอยู่ได้. จะเบนดวยเรื่องอะไรจึ่งมาเอ็ดตะโรเอาชายคนนี่ ข่าพเจำสอบสวนไม่ไค้ความ. บางทีจะเบ็่นเพราะเห็นว่า ชายคนน1น เบ็๋นหม่นเสียแล่ว ไม่เบนผู้ยํงพืชพ่นธุให้บ่งเกิดผล, นบว่าเบ็!นศํตร ของสตรี. เบนควยเหตนี่กระม*ง ภริยาข่าพเจำจึ่งแร่ใส่ชายคนนี่น ราวก’บพํง์พอนเห็นงูเห่า. “ออกไป, เจาซีโลน! คนถ่อยไม่มียางอาย! ดูท่าทางยืนซิ ไหล่ทรุดดูโซน่าทุเรศอย่างก”บ่พาแก่ที่ปลดออกจากบ่งเหียน ปล ไว้ที่กองมลฝอยขำงลานบาน เที่ยวสอดส่ายสูดหาเดนกาก. ออกไป, เจำหำขโมยหน้าคำ.น’ไม่มียาง ! ” วาจาที่กล่าวด”งนี่ แสดง'ว่าเบนถ่อยคำเกลียดช'’งของหญิงผู เบนมารดา. ชายคนน่คงเบนภิกษุในลาาธิศาสนานิกายใดนิกายหนึ่ง, มีรูปร่างสงใหญ่ผิดปกติ ยงยืนนึ่งเอาแขนพิงเสาเฉยอยู่อย่ เครื่องห่อคลุมของชายคนนึ่นเบ็นสีเหลืองอย่างสีดอกกรรณม ิการ์ ผิดอะไรกบสีเครื่องนุ่งห่มของท่านนี่แหละ, คลุมหอยเบนกลีบ ๆ ตํ้งแฅ่ ไหล่ซำยคลุมแนบลง'ไปถึงขา ทำให้เห็นรูปร่างภายในได้ถนด แข็งแรงลํ่าใหญ่. ส่วนแขนขวาหอยลงมาไม่มีผาคลุม มีกล่ามเนึ่อขํ เบนสนขนาดใหญ่ อดชมไม่ไค้ว่าสมลกษณะของนกรบมากกว่าผู้ถือ เพกีเบื่นน’กบวช. ส่วนมือที่ประคองบาตรดินก็อวบใหญ่ ควรจะ ถือพลองเหล็กมากกว่า. ศีรษะกมมองดูพํ้นดินอย่างสำรวม ปากมี ๑0๓)

อาการสงบ ยืนนี่งดประหนึ่งว่า เบ็1นรปหินทีนายช่างบร ข๎าพเจาสํงให้มาตํ้งไว้ที่หน็าประดูฉะนํ้น- ความสงบเสงี่ยมของน*กพรฅผ้นึ่ ภริยาขาพเจาเขาใจเส เบนมายากรงก่นขำมกไกวามเบ็่นจริง ยี่งทวีความเกลียดชงหนกข เกือบ ๆ จะเกิดเบ็่นเรื่องถึงผลิก,ไสกน. ' หากขาพเจาเข,'ไไปขวางก เสียทิน, ตำหนิโทษที่ภริยามีวาจาโหดราย และไล่ ให้กลิบเข ในบาน. แล่วขไพเจไออกไปล่มแสดงกวามเคารพต่อนำบวชผู้นน วงวอนวา ะ แ^ขำ'แต่ทI ่!านผ^ู้ควรบชา, ขอท่านอย่าไค้ถือเรื่องผู้หญิงส น23เบ๙ นอารมณ์เลย เพราะเบ็่นกนไม่มีบญญา ความรู้เพียงส นวมือก็ไม่ถึง. ที่กล่าวไปแล่ว ชไพเจาก็ทราบไค้ดีว่า ไม่สมควรอ ยี่ง. ขอพระเบ็่นเจไอย่าไค้ถือเลย. ขำพเจาจะถวายอาหารอย่างดี อยู่ในบานแก่ท่าน. นไ]ว่าโอกาสดีที่บาฅรยํงว่างเปล่าอยู่ ขอถวายให้เต็มจุใจแก่ที่จะทำบุญ. และนไว่าท่านผู้ควรบ บไน เพราะจะไค้เสพอาหารที่มีรส. ขนชื่อว่าเรื่องอาหารแล่ว ที่ใ กรงนี่ม่กพูดติดปากก่นว่า เ วเศษเหมือนกไของกามนิฅ;’ ขไพเจไก็คือกามนิตนนเอง. ขไพเจไหก่งว่า พระเบ็๋นเจไจะไม่ คืองในเรืองที่เบ็๋นมาแล่ว และสาปสรรกรอบครำขำพเจไ.” นกบวชผู้นนตอบฉนเมตตาจิตว่า คูก่อนคฤหบดี, มีความเบ็๋นอยู่อย่างนี่ จะรู้สึกโกรธเคืองฅ่อผรสวาทได้อย่างไร, เพร ๑อ๘

หนำที่จะติองมีความอดทนแม้ในสีงทคีรา่วยนีํ่้งเกบว็่่นคารน8งแ. รก ทอาตมาเขำมาภิกขาจารในกรง. แต่มารดลใจให้พราหมณ์และคฤหบดี ทงหลาย กลํบเกิดใจจงเกลียดจงชงต่อคณะสงฆ์ ด่าว่าข*บไล่ตลอดมา. บางคร1งเมื่อเดินมาตามทางก็ถกขวางปา ได้ริบความเจ็บปวด ถึงกบ โลหิตตก และบาตรแตก จีวรขาดก็เคยมี. เมื่ออาตมากลบไปเผา พระศาสดา พระองค์ก็ทรงริบสํงให้มีกวามอดทนมํน ๆ ไว้ เพราะ อาตมาทำอกูศลกรรมมาแล่วมากนก จึ่งสมควรจะอดทนริบวิบากเพื่อ ลบลำงกรรมเหล่าน8นเสีย.” ขำพเจ่าไค้ยินหางเสียงที่น์กบวชผู้นึ่พูค คราวแรกก็สะด สํนเทํ้มไปที่ง์ฉัา, ยี่งไค้พงนานชดเข่า ก็ยี่งตกใจแทบผงะหงาย รุ้สึกกระทุ้งเยือกเขำ'ใปถึงหิว'ใจ. ดูก่อนภราดร, เลียงที่พูดน8น เสียงองคุลิมาลมหาโจรนนเอง ! แน่เสียกว่าแน่. ครนเมื่อขำพเจา ค่อยเหลือบมองพิจารณาดูหนำ - ถึงว่าให้กิบ'วชผู้น'น-จะ'[กนผมแล หนวดเคราเสียเกลยง ข่าพเจ่าก็ยงจำไค้มนเหมาะว่าองคุลิมาล. ยงจำ ไค้เมื่อครงกระโนน ว่ามีหนวดเครารุงรง จ่องฅามาดูข่าพเจ่าด*วยความ โกรธแคน อย่างจะกินเนํอขำพเจ่าเสีย, มีอที่อุ้มบาตรก็จำได้ดี ว เบ็๋นมืออนลํ่าสน ซึ่งคร1งหนึ่งเกือบจะได้เคนคอขำพเจ่า. ท่านนกบวชน่ากลวของขำพเจ่ากล่าวต่อไปว่า แ ดก่อน คฤหบดี, อาตมาจะโกรธต่อผรุสวาทไค้อย่างไร เพราะพระศาสดาไค้ (5)0 &

ฅรสสอนว่า เ ดก่อนสาวกท8งหลาย, แม้ร่างกายจะถูกโจรผู้รา ขาดออกเบนท่อน ๆ ก็ดี, ถ็าย้งมีโทสะอยู่ก็ยงไม่ถึงทางที่ปรารถน ขำแต่ภราคา, เมื่อขำพเขำไค้ยินถอยคาอย่าง'น เห็นเบ็1นอุบา จะให้ตายใจ, ถึงกบยืนขาส'ใ.เ ทรงฅำอยู่ไม่ได้ ฅ็องถอยไปพิ ยิน'ไว้ไม่ให้ลม. ขำพเขำพยายามข่มกายใจให้เบึนปกติ พดเสียงกระ กระออมกระแอไ)ไค้สองสามคำ ว่านิมนต์อยู่ก่อน กว่าจะไค้จ'คอา เสร็จออกมาถวาย. พูดแลว ขำพเจารีบกระโผลกกระเผลกเขำไปในลานปาน ตร ไปที่กรำใหญ่ ซึงเวลาน์นํจวนจะเทียง กำลงเขาจคหาอาหารฅืมท กนขลุกอยู่. ขาพเจาเขาไปถึง เลอกอาหารทีน่บว่าอร่อย กนยกคามออกมา, ส่วนขาพเจาถือทพพทอง เดินนำหน่าปรากไป ทางลานบาน เพอทำบุญให้อาหาร เอาใจผ้ข็งเบนแขกนำกล ขาพเจาไว้. แค่ องคุลิมาลหายไปเสียแลว ! ๏๏ ๏ สิบหก เตรยมรํบมอ ขาพเจาหนามกแทบเบนลม กองทรกน่งลงบนมา ใจุบนบๅน ควยความวิกกวิจารณ์ค่าง ๆ ขนทนที : องคุลิมาลมาถืงที่นี่? 06)0

ไม่มีเหตุควรสงส*!]. เหตุที่มา ข่าพเจ่าก็เห็นอยู่แจ่มแจํง, เพ เรองผูกพยาบาทขององคุลิมาล ไค้ยินเขายืนยนกินมาหลายกรงนก ว่า ชำลงได้พยาบาทแลำ ต่องแก้แคนให้จงได้. อีกอย่างหนื่ง ข่าพเจ น*บ'ว่าเบนผู้เคราะห์รำย ที่ไปฆ่าเพื่อนริกเพื่อนใคร่ของมน ข่าพเจ่าเกยอยู่เก’บพวกโจรอย่างสนิทสนมมาแลำก็ตาม สโบชาติโจรจะ ไว้ให้ ว่าเกยกบคำสมาคมกนมาแล่ว้ไม่ทำอ'นฅรายนํ้น เบนอนไว้ใจ ไม่ได้เลย. คชํงที่ตกไปเบ็่นเชลยโจร องคุลิมาลฆ่าข่าพเจายิ เพราะผิดกฎของโจรพวก ‘ผู้ส่ง, และจะทำให้ม่นเสียชื่อเสียงในระวาง โจรอไเลบลางไม่หาย ; เพราะฉะน1น ในบดนชํนอุตส่าห์ลอบเคนทาง จากถื่นไกล เข่ามาถึงเมืองนั้ ก็กงต่องการมาแก้แคนเบ็๋นแน่. ตำเบนน*กบวชเข่ามา จะไค้สืบสวนตรวจดุลู่ทางได้สบาย. อย่างไรเสีย ก็คงมาริบมือกิบข่าพเจ่า'ในคืนน. ถึงหากว่าชํนจะจ'บกิริยาชำพเช ว่าจำตำมนได้, ม'นก็คงไม่รอชำ ะ เพราะคืนนํ้เบนคืนสุดทำ เดือนมืด. ถาชำไปอีกคืน อ'นย่างเข่าชำงขนของเดือน'ใหม่, ชืนเชำ ทำรายก็เบนการผาผื'นก จร, และชำวแม่กาลีที่ตุรายชอบแต่ เลือด ก็จะพิโรธบนดาลเหตุชำยตกแก่มน. ชำพเชํสว้ให้ผูกอานบงเหียนชำตำผื่เทำดีที่สุด ขี่หอไปย พระราชชํงทํนที. ชำพเชํอาจเชำเผาพระเชำแผ่นดินได้สะดวก เวลาไหน. แต่พสาดโอกาส พระองค์มิได้ประทไ]ในชํง เสด็จไปล่า (5)6)6)

เนอ ประท่บแรมเสีย'1นท์องถี่นไกล ; จึ่งจำเบ็๋นต่องหืนไปหาเส เผอิญเสนาบดีนน ก็กนเคียวก่บที่เบนราชทูฅไปกรุงโกสไ)พี ขาพเจำอาศไตามไปดไย, และท่านฅไงจำได้ว่า ในตอนกลบขำพเ หาได้มากไ]ท่านไม่. กราวที่ขำพเจาปฏิเสธไม่เขไในกระบวนท่ น\"บแต่วินนึ่นึ่ฅลอดมา ท่านออกจะไม่ชอบขำพเว่านไ) สงเกตไค้จาก กิริยาที่พบปะก่นก็หลายหน. ท1งกวามเบ็!นไปอย่างเอไเพ้อแห่งขำ ก็ได้ยินมาเขำหูอยู่บ่อย ๆ ว่า ท่านติเตียนอย่างยี่ง. เ การนำเรื่องที่ขำพเขำจะมารไงเรียนนํ้ ถึงจะไม่สู้ถกอารม แต่ก็มีเหตุผลพอที่จะมารไงเรียนได้อยู่ อ'นจะชอบอํธยาศไ อ'ธยาศไท่านนน ก็ตามที. ขำพเขำแจำเรื่องที่เบ็่นมาแลำ ที่ลานหนาบไนให้ท่านทร โดยย่อ แต่,ว่าแจ่มแขํงตี แลไแถมท่ายเบนทีรไงขอให้รู้อ ถไได้ทหารสกกองหนึ่งไประขํงการณ์ ก็จะได้ประโยชน์สองต่อ บองก่นทขํพย์สมบ'ตของพลเมืองให้พ้นจากโจรภไ, และสอง อาจ โจรผู้รไยได้คำยหลายกน ชอบแก่ราชการ. ท่านเสนาบดีนึ่งพ้ง ทำยี่มอย่างไร พูดไม่ถูก ตอบว่ แ กามนิต เกลอแกไ, ฉไเยำไม่ทราบว่า จะเบนเพราะเสพ สุราเขไไปมากมาแต่เขำ, หรือว่าผลที่เลํ้ยงดูกนอย่างรื่นเร ติดปากคนในกรุงอุชเชนี คราวใดคราวหนึง ยกยอคติคเนึ่ ©6)1®!)

กระทิงเวลานํ้, หรือไม่ก็เกรี่องย่อยภายในปรวนแปรลง เพราะกินเลยง ของแสลงกไเมากมาย ไม่รู้จ่กขยํกยง ทำให้ผนรก้ยสติวิปลาส : เบ็่น กลางกากลางกืนก็ควรที่, นี่กลางวนแสก ๆ เสียดำยที่ท่านผนไป. ใคร ๆ ก็รู้ทิวแผ่นดินว่าองคุลิมาลน*น ละชีวิฅไปอยู่นรกเสียนม แลวิ; เรื่องที่มาเล่าให้พ้ง จึ่งออกจะเบ็่นผนเพื่อธาตพิการมากกว ขำพเจำเถียงเสียงแข็งว่า “ก็เรื่องที่ว่าองกลิมาลตาย เบ ข่าวลือเหลวไหล : ใคร ๆ ทราบท*งน1น.” ท่านเสนาบดีคานทนที “ไม่ใช่เหลวไหล. เสียใจ. ได้ยินมา กบหรู้ดำยตาแท้ ๆ. สาตาเดียรได้เล่าให้ฉ่นพงเอง ว่าองคุลิมาลถูก ทรมานตายเสียในคุกมืดใต้ปราสาท. และฉินย*งใต้เห็นหำของม่น ที่ เขาเสียบประจานไว้ทางประตูเมืองดก้นตะวนออก ! ” ขำพเจำ : “หำที่เสียบไว้จะเบ็่นหำองคุลิมาลหรือมิใช่ ไม่ ทราบ. ที่ทราบได้แน่น*น เมื่อสํกช่วโมงเศษที่ล่วงมา ขก้พเจำ'ได้เห็น หำองคุลิมาลย*งติดอยู่บนคอ เรียบร*อยดี. ที่จริงท่านเสียอีกควรจะ ร} ขอบใจขำพเจำที่นำโอกาสมาให้ — ฆ่Iาคนทีตายแลำ ! ให้เขาหำเราะเยาะเล่น ะ ขอบใรจ}มาก. “ อย่างไรก็ตาม อย่างนอยขก้พเจำตองขอรองให้ท่านระลึกไว้ ว่าเรื่องนี่ ไม่ใช่เพียงทรพย์สมบ*กเล็กนอย ที่จริงเกี่ยวก'บคฤหาส อนใหญ่โต ซึ่งนบว่าเบนที่พิศวงน่าตูไต้แห่งหนึ่งในกรุงอชเชนี 6)(5)ดา

พระราชาธิบดียำเคยเสด็จประพาสสำราญพระ'อิริยาบถ- ถา องคุลิมาลไปท่าลายที่ซึ่งเบ็๋นสง่าของกรุงเสียราบ, พระองกคงไมท ขอบใจท่านเบนแน่.” ท่านเสนาบดีหำเราะ: {เออ! ขอน์น่ไม่สู้จะวิตกนก. เชอ คำแนะนำของฉไแลิด. กลบไปบำนนอนพกสงบสติอารมณเสียหน่อย เดียว อย่าไปกำวลให้มนว่นไปอีก ; เรื่องก็จะสงบลงแค่น์น ทงหลายแหล่ที่เกิดขํ้น เบ็่นดํงนึ่ คือที่ไปบ้าผู้หญิงอ จนไม่ลืมหูลืมฅา, จะว่ากล่าวตำเตือนเท่าไร คํ้อดึงไม่เชื่อพง. บ้าห กรํ้งนึ่นเอียงหูพ้งบ้แบ้าง, องคุลิมาลคงไม่จ'บตำไปได้. แล เดือดรำนบ้วยโรคจิต วิตกกลำำงซ่านอย่างไม่มีมลอยู่ในเวลาน่. อย่างหนึ่ง ตกไปอย่ก่บโจรมาก็หลายเดือน ไม่เห็นเจ็ ประพฤติดีขึนอย่างไร. มีพยานที่ใครๆในกรงอชเชนี ร้เห็นก ทำแบ้ว,” ท่านเสนาบดีไค้ชกเรืองความประพฤติต่าง ๆ ขนมาบริภาษ อกสองสามเรอง, แลวบ้งให้ขาพเบ้ากบ้บบ้านโดยไม่นำพา. ก่อนจะถึงบ้าน ขาพเจาคำนึงหาทางบองก่นทกอย่างท ประก เร เพราะบดนวิะตองพงตนเองเทานน, เมอฎงบาน สงไหเขา บ้ดบ้ายเบ้าของมีรากาที่พอเกลื่อนบ้ายไปไค้ มีพรมราคาแพง มุกและของมีค่าอื่น ๆ เอาขนบรรทุกเกวียนไปเก็บรำษาไค้ในที

ภไ)ภ ายในเมือง ในคราวเดียวกำ ได้แจกจ่ายอาวุธให้แก่กนของ ขาพเจา ; จ่อที่หาอาวุธและเกวียนได้ง่าย เพราะถึงคราวที่กำล่งจะ เฅรียมกองเกวียนเดินทาง’ไปกำอย่แล่ว. เตรียมการชนฅำไว้ไม่ใช่ เพียงเท่านื จ่งให้กนใช้ที่สนิทไว้ใจได้อีกหลายกน เขาไปในเมือง ไป เที่ยวจ่างหาคนที่กล่าหาญสู้รบเก่ง มาช่วยกำเผ้าจ่านดำย กลางคืน จะให้รางว1ลเบี่นค่าจ่างอย่างงาม การที่ไปว่าจ่างคนจ น เบนการเสี่ยงเคราะห์. ดำยคนเหล่านึ่ลำนเบนพวกนำเลง ใน เวลาเจ่าคำขำอาจหำหล'งไปประสมเจ่ากำพวกโจรก็ได้ จริงอยู่; แต่ จ่าพเจ่าได้อาศํยกวามช่วยเหลือของสหายหญิงเพื่อนจ่าพเจ่ากนห ร์งเบ!นผู้แนะนำให้คนใช้จ่าพเจ่าเลือกหาแต่พวกที่พอ',, ว้ใจได้. พวก เหล่านึ่อาจทำอะไรได้ที่งนํ้น, แต่ทว่าเมื่อ'ให้สญญาและ’ได รางวลจนริบปากกำแลว, ก็เบ็่นอนเชื่อได้ว่าไม่กลบกลาย. เบน ธรรมเนียมของมำอย่างน1น เมื่อล่น'วาจาริบรองอย่าง'ไรแก่ว ไม่กลบ คำเบนอำขาด. จ่าพเจาจำทำไปที่งนึ่โดยที่ได้สำเหนียกมาดีแล ระวางเตรียมการอยู่ จ่าพเจ่าไม่มืเวลาจะบอกภริยาดำยตนเอง ได้ จึ่งให้กนใช้สองคนต่างไปบอกกนละแห่ง ว่าให้ เตรียมตำ —คนที หนึ่งกำลูกสาวสองคน, กนที่สองกำลูกชายกนนอย — จ่ายไปอยู่เสียที่ บานบิดาในเมือง แต่ให้ไปพกอยู่ช'วเวลาคืนเดียว. จ่าพเจ่าไม่ได้ บอกเหตุให้ทราบ เพราะเห็นว่า เมื่อเขาไปอยู่แลำจะต่อเวลาอยู่ ยืดไปอีกสำดาห์หนึ่ง หรือนานไปกว่านนก็ยี่งดี, จ่าพเจ่าจะได้หา 6) 6)

ความสำราญเบนศานติสขเย็นหเย็นใจได้ขำง, ทีพคนีหมายคว เมอขำพเขำสู้รบตบมือชนะพวกโจรราบกาบแขํว. และโบราณ เ บุคคลอย่าพึงให้เหตุผลแก่สฅรี,’ ขำพเจ่าจึ่งไม่อธิบายเหตุ ให้เขายำยไป. ระวางน8น เรื่องเตรียมการก็เตรียมก่นไป, และขำพเจ่ากำลง จะชแจงแก่พวกกนใช้ที่มีอาวุธครบให้พงว่า การเตรียมพร็อมสรรพม ประโยชน์ดีอย่างไร ก่งที่ขำพเจ่าเคยประสบมาแก่ว เมื่อกราวค เกวียน'ใป?ก้ก็หลายกรํ้ง์. พอคีในขณะนํ้น ภริยาที่งสองถ มาในลานบานกนละประตู พร’อ์มหนำราวก*บน'กก*น!,ว้ หนำตาก ตกอกตกใจ รีองก่งกรีด ๆ จนพวกที่อยู่ในนํนฅกตะลึงมอง, ขำพเขำ ซึ่งขย'บจะพูดชแจงนํน เลยขำปากขำง. ภริยาคนที่หนึ่งลากเอาลูกหญิงที่งสองเขำมาขำงละแขน, คนที่สองก็ฉุดเอาลูกชายมาขํวยเหมือนกน, พอมาถึงขำพเ หขำ และร’องขั้นมาพร’อมกไเว่า ะ แ ม่นอย่างนึ่เอง อีถ่อย พยายามยุอย่างโน’น แหย่อย จนได้เรื่อง ให้เขา (ชั้ที่ขำพเขำ) เกลียดช'งถึงขํบตะเพิด ออกจากขำนไป ให้ได้รีบความอบอายขายหขำกล’บไปอาขํยพ่อ เล็ก ๆ ที่ไม่รู้อิโหน่อิเหน่เคียงสาสก่นิดเดียว.” ที่งํ้สองคนคลงโทสะจนนาลายฟูมปาก ต่างคิดเห็นแต่เรื่ ของตนเท่าที่น จะได้รู้สึกก็หาไม่ ว่าอีกผ็ายหนึงก็กล่าวหาอย่ ดดไ}

กน. จะรอพ้งอีกผายหนึ่งพดว่าอะไรเบนไม่มี เอาแด่ตะเบ็งเสียง ประมูลกน, เหนื่อยเข้าก็ข้องไห้ฅีอกชกหำ ที่งเผำผมก'นอลหม ในที่สุค เห็น'จะทุบอกชกตำเจ็บเข้ากระม*ง จึ๋งแผดใส่ผรุสวาทเข้ารด กน โดยด่างผายฉวยเข้าใจเอาว่า อีกผืายหนึ่งเบ็๋นผู้ยุยง. วาจ เอาที่สามหาวออกมาเบี่งๆ อย่างเผ็ดแสบขั้นก,ว่าก1น์เบ็๋นช็นๆ ท่า ลข้บอะไรก็ไขออกมาที่แจ’งหมดกนคราวนึ่ หยาบคายรายกาจยี่งกว่ อะไรหมดที่ขำพเจาเคยไค้ยินมา แม้แด่หญิงกลางฅลาดก็ไม่ข้กขหะ เท่า. ข้าพเจ้าพยายามให้ท1งสองพงคำอธิบายเสียจนอ่อนใจ แสดง ให้เห็นโดยชิดเจน ว่าถาไม่หนหนพข้นแล่นเอาแด่โทสะขํ้นฅงห อยู่อยางนึ่ เรื่องก็จะไม่เข้าใจผิดกนเลย. ที่ข้งให้ข้ายไปอ ไม่ใช่หมายกวามให้ด่างผายไปอยู่ข้านบิดาตน หมายความถึงปานบิ ข้าพเจ้าด่างหาก. และที่ส่งให้ไป ไม่ใช่เบ็!นการลงโทษเกลียดชิงอะไ แท้จริงก็เพื่อประโยชน์ให้ข้นข้ยในฅำและในบุตรเท่านน. เห็นว่า ทํ้งสองพอจะสำนึกเข้าใจเรื่อง และเบาบางดีเดือด เบนผาย ลดทิจ้มานะเซาลงแลว, ได้ท่ากสำทบส่งออกไปว่า ะ “เรื่องนึ่เกิดขํ้นเพราะข้นคานหยาบกายข้ายกาจของตำทงสอง. ต่อไปควรจะรู้จกระข้งกิริยารกษาปากของข้วไว้ข้างซี. ผลที่ใช้ก วาจาสามานย์ต่อนกบวช่โลน มนเบนอย่างนีแหละ. รู้ไหมเล่าว่า น*กบวชนนคือ'ใคร ใ น\"นละกอองคุลิมาลมหาโจร, จะบอกให้ ที่ฆ่าคน 6)6)0^

เสียน*!)ไม่ถ’วน แล่วกํดเอานี่วกนละนี่วมาร’อยเบึ่นพวงมาล*ยสวม คนนนแหละที่พวกตำไปค่าว่าให้โกรธ. อาว ! อย่ายืนทำต ความกล’ก้คีเตนเร่าๆ เมื่อกํ้นี่หายไปไหนหมดเล่า? เคราะห์ยำดี หนาที่มไแม่เอาบาตรทุ่มลงกบาลแยก. คนอื่น ๆ ไม่ว่ากนใดค ที่อย่นี่ ตก'ไปอย่ในมือม่น จะค่องใช้ค่าไถ่เบนเงินจนหมคตำ. แล ข พวกตำ ถึงว่าจะอยู่ในบานพ่อฉํน ก็อย่าถือคีว่าจะพำเภำหนา. เมื่อภริยาขำพเจำทราบเรื่องเขำใจได้ดีแลำ, ก็รองไห้ใส่โย ใหญ่ ดูเหมือนว่าถูกมีดองคุลิมาลมารอคอยอยู่แลำ. นี่แหละโทสะ ของผู้หญิง ระงไไว้ไม่ไหวฉํน[ค, ความตื่นขลาดของผู้หญิ ไม่อยู่ฉ*นเดียวก’น. ต่างขมืขมนฉุดถูกหญิงลากลูกชาย จะพาวี่ ประตไป. ตอนนี่ขำพเจำเห็นว่าจะพาก่นหกล’มตายเสียก่อนที ต่องให้เขากำตำไว้ยำไม่ให้ไป, พยายามอธิบายเอาใจเบ!นอย ให้รู้ว่าใน เวลานี่ ยำไม่ต่องตกอกตกใจ, เพราะขำพเจำทรา องคลิมาลคงไม่ยกมาปล’นในเวลาก่อนสองยาม, แลำส่งให้เขากลไเขำ ไปในบาน จํคแจงเขำของจำเบนที่ตองใช้ระวางที่ฅ็องอยู่ในเ จนกว่าจะพ*นภย แลำจึ่งค่อยไป. นางที่งสองซึ่งเมื่อก่อนแ ท่อนเหล็ก แต่บคนี่อ่อนเบื่ยกแลำ ก็ทำตามคำส่งทุกอย่างท ในเวลาเดียวก่นนี่ ขำพเจำไม่ทนเฉลียวว่า เรื่องที่เบี บอกแก่นางที่รื่สอง เบนเหตุสำก*ญอย่างหนึ่งแก่พวกคนใช้. (5) ©

ว่าที่ขำพเจำสำให้เฅรียมต่วิไว้คอยรํบมือก'บโจรน์ ไม่ใช่อื่นไกล คือ องคุลมาล ซึ่งเช่าใจกินว่าตายไปแล่วิ จะยกมาปลนในคืนวนน'น, พวกเหล่านํน์ขวญหนีกีผอ หลบหนำเลี่ยงหายไปทีละคนสองกน. ในที่สุด ทีที่งอาวธเสียก็ตงโหล บอกว่าจะประจญบานกิบผีตายโหง อย่างองคลิมาลเบนยอมกลำ ไม่ขอหาญสู้ดำย. ส่วนพวกที่ช่างมาจาก ในเมือง ที่มาถึงก่อน, เมื่อทราบเรื่องว่าจะกิองเผชิญหนำกิบใคร, ก็ห'นกลิบ บอกว่าที่สญญาตกลงกินไว้ไม่หมายความว่าอย่างน์. ตกล คงเหลือแต่คนของขำพเจำราวยี่สิบคนเท่าน8น, ท ค้คน'ใช้ที่ดูแลบ้'เน ขำพเช่าผู้จงรำกล่าหาญ เบ็๋นหำหนำควบคุม, แสดงภำดีแก่ขาพเช่ ว่าเบนไม่ยอมละทีงขำพเจำไป จะขออยู่ต่อสู้จนโลหิตหยดสุดท่าย ; เพราะเขาเห็นอยู่ว่า อย่างไรเสีย ขำพเจำกงไม่ยอมปล่อยให้คฤหาสน์ อ*นงามพินาศลง เบ็๋นตายอย่างไรก็ยอมผงชีวิตไว้ในที่นน. มีพวกในเมืองที่ใจกลาหลายคน ที่มาร'บจำงขำพเจำในคราวน เบ็๋นผู้ชอบ ดีรน พ้นแทงเห็นเบ็๋นของสนุก มากกว่าเห็นแก่สินจำง และเบนผู้ไม่กลำองคุลิมาล ยำคุยอวดอำงว่า ลำไค้ต่อสู้กนยํ๋าใจแล ถึงถกองกลิมาลจบเบนเชลย'ไป ได้ ก็จะสมกรเขำเบี่นโจรเสียทีเดียว. พวกมีลำษณะรำยเหล่าน์หลายกน ที่ยอมอยู่คำข. เพราะฉะน1น ในที่สด ก็ไค้กนที่กล่าหาญมีอาวุธครบประมาณสี่สิบกน. ระวางนนจวนจะกาลงแล่วิ เกวียนที่จะให้ภริยาและบฅร ขำพเช่านํง้’ไปก็มาถึง. เมื่อภริยาชาพเจาจูงลูกออกมาจากท่าน จุะขํ้ 6) (5) ^

เกวียน ดมีกิริยาสงบปกฅอย่บาง, ครำได้ทราบว่าขาพเจาจะไม่ไ ดำย ก็แผดเสียงรำงไห้กินใหม่อีก, ถึงก*บกกเข่าออนวอนคึงเสอผา ขำพเจา รองขอให้ไปดำย รำพำว่าไม่ควรจะมาที่งชีวิตไว ขำพเจำชแจงให้พงว่า ถำขำพเจำที่งหนำที่ไป, บำนช่องจะถูกโจร เผาผลาญลงหมด, ทร*พย์สมบํตส่วนมากจะสูญหายสํ้น ลูกเฅำจะไ ร*บ ; ถำคอยอยู่สู้, ยำมีทางรำษาไว้ได้, เพราะก็ยำไม่ทราบแน่ว องคุลิมาลจะยกพวกมามีกำลำมากนอยเท่าไร. ขำพเจำชแจงดงนี่, ภริยา.ทํ้ง์สองยี่งรำงไห้โ!เหนำขั้ องคุลิมาลจะมาจบเอาขำพเจำ แลำตำนี่วเอา’ไปร่อยพวงมาลำสวมคอ, มนจะทรมานจนตาย เพราะความผิดของเขาที่ไปค่าว่าม\"น'; ขำพเจำตองตายไปเช่นนี่, เขาจะตำงมีความผิดเบนบาปหนำ โท ถึงตกนรก. ขำพเจาอุตส่าห์โลมเลำเอาใจ. เมื่อเห็นขำพเจำไม่กล*บใจแน่ แลว ก็จำใจพากินไปขั้นเกวียน, พอขั้นไปนํงบนเกวียนเร ก็เรี่มต่อว่าหาความกิน — “ เพราะแกฅำดีทีเดียวเบื่นตำเหต.” “ใครบอก? แกต่างหากที่เรา'ให้ฉำ'ไปตูมำ เมื่อมำยื พิงประตูอยู่. แกทีเดียวเบ็่นตำการ ชมือไปที่มนนะไม่ว่า.” “ แลำก็แกเบ็๋นผข้ถ่มนาหมากรดมน. เวลานนฉำกินหมาก เมื่อไร ? ฉำไม่เกยกินหมากในตอนเช่า.” ดไ®!)อ

(.เ และแกค่ามนว่า อไยกนจรจ'ด อ่ายชาฅิขั้เกียจขอทาน “ แกก็ค่ามน'ว่า อไยหำโอ่น อย่างไรล่ะ ลืมเสียแอ่วหรือ ไ ” เถียงก*นไปอย่างนี่ตลอดทาง จนเกวียนออกเดินไกลไปแอ่ว เสียงต่อว่าต่อขาน จึ่งถกกลบในเสียงกงเกวียนซื่งเดินอ๊อค ๆ เลั้ยวอ่บ สายตาไป. บ่นทึก เม่อบทที่สิบเอ็ดได้ลงพิมพ์ใปแลำ ตอนกล่าวถึงช่างว่า ม'นไหลเขํ้มแกมและขมไ], แมลงผั้งจ่บกลุ่มคำยได้กลื่น ; ” สหายผู้ หว่งดีกนหนึ่งมากระซิบกระซาบว่า ที่กล่าวไว้ด,งนํ้นน่ากลำจะพลา เสียแอ่ว. ขาพเจาตกใจ ถามว่า “ ทำไม ใ ” นี่ทำไมจึ่งเบน ฅอบวIา แ, เคยได้ยินแต่ว่าแมลงหวี่ตอมชาง. แมลงผง ใ ” ขาพเจไซ'ดิ “ ฅํนฉบบเบนอย่างนนนี่. และทำไมแมลงผง จะมาฅอมชางบไงไม่ได้หรือ 1” กไน “แมลงผงไม่เกยชอบของเหม็นเลย. นาม*น,ที่กำล*งเยม อยู่ตามแอ่ม่และขมบช่าง กลื่นเบ็๋นอย่างไรรู้ไหม ใ ” 6)]®!)6)

ฟ้าพเจา — “ใครจะกลำเข่าไปคมมน เขาหำเราะ — อย่างนํ้นก็เถอะ. เขาว่ากนว่านำมนชางเหม อย่างรำย. เพราะฉะน1น ของเหม็นควรเบ็่นเรองของแมลงหวี. ฟ้าพเจำ— “เอ! วรรณ1คดีอินเดยมกชอบพรรณนาอย่างนี เนือง ๆ คำยนา. เช่นเรื่องปรียทรรศิกา ซึงมีพระราชนิพนธไว แลว;” พลางพลิกให้ด — คำอรรถ สรํคธราฉํนธ “สทฺยสฺ ตุยกค'วา กโปลํ วิศฅิ มธุกระ, กรุณปาลึ, คช คำแปล พระราชนิพนธ์ส0ทราฉินท์ “ผายผงพรากจากขมไ]ชำง, และจรคลและพราง, แฝง ณหุ อย่าง, สบายดี.” พระราชบ่นท็ก “ คือผง'ใป1กอมกนนานินิที่เยมที่ขม'1)ชำง ” ฉะนื สหายขำพเจำจำนนดำยมีที่อำง, ผายขำพเจำจำน กลี่นนาม,นชำง, ต่างตกลงกไเว่าเอาไว้สืบหาฟ้อเท็จจริงด่อไป. ๑®๑ ดไต)ไต)

สิบ:,จี่ด สู่ครไมเมนผู้ละบ่านเรอน ดูก่อนภราคา, เมื่อไค้วางยามไว้เรียบรอยแลว ขำพเก่ากล’บ่ เขาไปในบ้านอีก. แต่ว่ารู้สึกเงียบเหงาอย่างไรพูดไม่ถูจก,ะเบ็่น เพราะขำพเจาไม่ไค้ยินเสียงภริยา, ขอนึก็ทำให้เงียบไค้อยู่. แต่ไม่โซ เท่าน1น, เสียงภริยาอย่างที่เถียงกไแมื่อออกประฅูใหญ่ไปจนไกล ก็ได้ยิน กงจะ ค้ยินอีกที่ในบ้าน ซึ่งตามเคยต่างตะเบ็งกํนสุคแรง เกิด จนพ้งไม่ได้ศํพท์. เสียงเหล่าน เมื่อไม่มีแลำ ย่อมทำให้บ้าน เงียบเชียบสบายจริง ๆ ผิดประหลาดแทบไม่เชื่อว่า มีการเงียบได้ ถึงเพียง0-น/ น. ขณะขำพเจายืนอยู่ในทินน พิจารณาคูคฤหาสน์โอฬาร แวดล้อมดำยหมู่ ไม้ ซึ่งกะระยะจํดแต่งใว้งดงาม รู้สึกว่าสำราญตา ยี่งขนกว่าก่อน. กรนหวนคิดถึงความงามเหล่าน์ว่า จะต่องถกมือโจร อำมหิตทำลายให้พินาศลง ก็ให้ใจหายเหี่ยวลงท*,นที. ความกลำใน เรื่องชีวิตจะตาย คูก็เฉย ๆ แต่มานึกรนทดเสียดายอาลํยต่นไม้ที่ปลูก ไว้เบ็๋นทิวแถว มีผู้คอยระวำถนอม จะถูกพวกโจรพ้นย'บ้เยินลง ; เสาศิลาอ่อนที่สล่กเสลาต่ว้ยผื่มือศิลปกร,วิเศษ ก็'จะพล,นทลายลง, ต่ำคฤหาสน์ที่ขำพเขำต่องใช้เวลาและความคิด ประดิษเสรางอย่าง บรรจงละเอียดลออไม่นอยเลย และเมือสรางสำเรจได้ ขาพเจาแสน ๑ *20๓

ปลม'1จเบี่นที่สคแลิว ะ สี่งเหล่าน พอแสงทองส่องในวนรุงขึน? เห็นเบ็่นเท่าถ่านไปหมด ตามที่ขาพเจิารู้อยู่ได้ดีๆ ว่าซากทีอ เคยที่งไว้ทุกราย มีท่กษณะเบ็!นประการ'ไร. ในเวลาคอนนึ่ไม่มีอะไรทำ นอกจากจะรอกอยมจจุราชที แท่ย*งอีกหลายชว!มงจึ่งจะถึงเที่ยงคืน. ขำพเท่ามีความเบื่นอยู่ในเรื่องสาละวนท่วิยกิจการกาขาย ก็หาความสนกรื่นเริง ผลดเปลี่ยนเวียนกนไป สองประการนํ้ไม ฅลอดเรื่อยมา หรือมิฉะน1น,ก็ทำหนีาที่ตระลาการวินิจฉ*ยไกล่เกล โจทก์จำเลยของขำพเท่ากู่เดียวก่อคดีขั้นไม่มีเวนแต่ละวิน, จึ่งหาเว สงบนี่งอยู่ตามลำพ*ง'ไม่ได้. กรนบ*คนมานํ่งขรึมอยู่คนเดียว ทำ ในหองซึ่งท่านหนึ่งทะสุไปหอกลาง มีเสายินอยู่เร ท่านหนึ่งออกไปทางสวน. เวลานึ่นสงบเงียบเสียยงกว่าจะบอ เงียบ. รู้สึกว่าในชํ่วิโมงตน ๆ นึ่ เบนเวลาของขำพเขำจริง ๆ เบนเด็กมา, อารมณ์บริสุทธซึ่งไม่มีอะไรผูกพ*นแล้ว ก็พล*นค ตนเบนกรงแรก : ระลึกดูถึงประวิตการต่าง ๆ ของตนที่.เบนมาแ แท่หนหล*ง, ท่ายี่งพินิจดูเหมือนอย่างมีอีกคนหนึ่งมาเพ่ง ก็รู้สึกว่าจะหาตอนไหนที่ควรเรียกว่าสุขแท้ไม่มีเลย. ความคิดเหล่านี หยดชะงกชาดเบน-หวง ๆ หลายหน เพรา ท่องผลคออกผสุดเขาไปตรวจตามบริเวณบิานและสวนให้ตลอด เ ด!®)๔

) ให้แน่ใจว่ากนยำอยู่ยามระวำระไวมํนคงดี. ขณะขำพเจำออกไปใน ระวางเสา — ครึ่งที่สามหรือที่สี่, ฅาขำพเจำซึ่งชำนาญในการส่ เพราะไค้ผึกมาแฅ่ครึ่งเดินทางไปกำมาขายหลายคราว, มองดดาว เห็นว่าอย่างชาอีกครึ่งช'วโมงก็จะถึงเที่ยงคืน. จึ่งรีบออกไปตรว ครึ่งหนึ่ง และตำเตือนคนใช้ให้คอยระวำให้จงดี, ส่วนตำเองให มีอาการใจพิพำพิพ่วน ลำคอคืบแห้งเพราะวิตกวิจารณ์, เมื่อเขำ ไปในบานแลว ก่งน่ง้นึ่งเหมือนเค็ม, แต่จะคิดเรื่องอะไรไม่ออกเลย เพราะดูเหมือนมีอะไรมาจุกอกแน่น แทบจะหายใจไม่ออกเอาทีเดียว. ขำพเจำกระโดดพรวดออกไประวางเสา เพื่อสดอากาศกลาง คืนที่สดชื่นให้โล่งอก, พอออกไปถึงรู้สึกว่ามีลมโชยมาถูกแกไ)อ่อน ๆ, และไม่ชาไดิยินนกก๊กรำง เสียงกำงไปในความวิเวก, ในกราวเดียว กํนนึ่ ได้กลีนดอกบวในสระซึ่งแยไกลีบบานกลางคืน ลมพามาฉิว ๆ ล่งกลีนหอมชื่น ขำพเห้แหงนดดาวว่าจะเบนเวลาได้เท่าไรแล เห็นทางช่างเผือกสุกสว่างอ่อน ๆ อยู่ในช่องระวางยอดตนไม้คำตะคุ่มๆ ผ่านเบ็นลำธารไปในทองอากากี ซึงเบนสีนำเงินแก่. ขำพเจำออกอุทานโดยไม่ได้ฅงใจว่า \" แม่กงกาในสวรรค์ ” และในบดนนเอง รู้สึกเหมือนว่า กวามอคอนกนอกค่อยเบาบางลง ชวขณะหนึ่ง แล่วก็กลบเต็มตนกนใจ จนนำกาไหลรินออกมาคุ่น ๆ. จริงอย่ เมื่อสองสามช'วโมงแรกทีล่วงมา, ได้ระลึกถึงประวํฅการของ 6)

ฅนแต่'หนหล‘ง ตอนไหนไม่รญจวนใจเท่าคิดถึงวาสิฏ3 และเรอ ความรกของฅน ซื่งมีขั้นเพียงขํว้แล่นแท้ ๆ แต่แลวก็ร้สึกเหม เบ็๋นเรื่องที่ล่วงมานานไกล คลำยก*บก'วามผืนอย่างบ่า ๆ. กรน ใ]คน ขำพเจำไม่ได้คิดถึงเรื่องเหล่านนที่งํ้หมดอีกต่อไปแลํ เกิดญาณทรรศนะขํ้นอย่างหนึ่ง คือเมื่อคิดใคร่ครวญถึงเรื่องต และตนในบจจปน ว่าเบนกนเดียวกนหรือเปล่า, คิดแท่วก็ให้สะ เห็นว่ามีลํก์ษณะผิดกนไกลมาก, กร1งอดีฅกระ'โนไ4, ขาพเจิ าไม่ม นอกจากตนและความรโา. ก็สองอย่างนํ้พึงแยกออกเสียจากก\"น เหลือ แต่ตนไม่ได้เทียวหรือ ? กรนมา'ในบา]จุบนน อะไรปางที่ขำ' บุตรภริยาเอย, ขำงมำววกวายเอย, ขำทาสบริวาร, แท่วแหวนเงิน ทอง, สวนสำหรบเที่ยวเล่น, บานง'นไมมโหฬาร ซึ่งใครเห็นก อยากได้เอย : สี่งเหล่านํ้ขำพเจำมีอยู่บริบุรณ์แลํว. นนเบ็๋นขำพเจำอย่ที่ไหน ขณะนืดู ๆ ก็เหมือนผลไม้เน่า, เ แหงหายไปหมด, ในทีสุดเหลือแต่เปลือกเปล่าเท่านน. ขำพเจำรู้สึกเหมือนตื่นขั้นแท่ว มองดรอบ ๆ ค*ว : เหนสวนเทียวเล่นงดงามกวาง1หญ่ เคยรดาษควยรกข พุ่งยอดตะคุ่ม ๆ ขั้นไปในท่องพา ในเวลากลางคืน ซึ่งพราวพร่ ควยดวงคาวนบไม่ท่วน มีทางขำงเผือกผ่านขาวไป, เห็นศาล สง่างาม มีตะเกียงศิลาขาวจุดสว่างทุกระวางเสา. สี่งเหล่าน ขำพ กลบรู้สึกเบึนกวามเห็นอย่างใหม่ขั้นทนที วาเบนของงามน่ารกน่ ดเ2)๖

แต่ทว่าเบนเหมือนหนึ่งลิตรหนาเนอ ที่คอยบ่นทอนความสุขควย ใจเสือมิให้มีความสงบสขไค้. เบนดึงมารเวตาล แฅ่มีรูปรุ่งเรืองงดงาม สูบเลือดหำใจจำพเจ*าไปเกือบหมดแล้ว, และบคนีกำลิงกระหายจะสูบ เอาเลือดหยดสุดท*าย ซึ่งกำไค้สูบเอาไปแลำ ก็คงเหลืออยู่แต่ซาก เหี่ยวแหำของร่างมนฺษย์ที่มีรูปไม่สมประกอบเท่านน- มเสียงอย่างหนึ่งไค้ยินมาแต่ไกล จะเบ่นเสียงอะไรไม่ทราบ แต่เขาใจเอาว่า เบนเสียงผี,เทาเค้นมาหรือเบ่นเสียงพูดพึมพำ. ขำพเจำ สะดุ้งเหยง, ถอดคาบปร๊าดออกจากผก, กระโดดลงบ่นไดไปสองสาม กำว แล้วยืนนีงคอยพ้ง: โจรหรือ? เห็นจะไม่ใช่. เงียบสงคเสี ทุกสีงทุกอย่าง, เงียบสงคจริง ๆ. มองจ*องไปดทํ้ง์ใกล้และไกล, ไม่ เห็นมีอะไรเคลื่อนไหว ทงนีกงเบ่นเสียงลึกลิบ ที่ม*กปรากฏได้ยิน นเวลากลางดึกสง*ด — เสียงซึ่งเมื่อกรง์จำพเจ*าคุมเกวียน ไปหยดพำ อยกลางบ่า —เคยทำให้สะดุ้งตกใจ. พิจารณาดูสีงภายนอกตำ ก็ไม เห็นมีอะไร. แต่ว่าภายในตำขำพเจำเล่า มิอะไรบ่าง ? ขำพเจำ ขณะน หายดกอกตกใจหวนหวาดแลำ, ไม่ใช่กล้าเพราะจำเบ่นต*อง กล้าคำยหนีไม่พน หามิได้, กลบจะมีความยินดีเสียคำยซํ้ “ เชิญเช่ามาเถิด, พวกโจร ' มาเร็ว ๆ เจำ, องคุลิมาล ! เผาผลาญ'ให้ราบลงเบนถ่านเล้าเถิด. เพราะสี่งเหล่านี ลำนเบ่ จำยกาจที่สดต่อจำ ที่พวกเจ*ากวรทำลาย. มิฉะนน, มนก็จะทำล จำเอง. เอาไปเสียเถิด, เชิญเถิด. ถึงร่างกายกไค้ เชิญเอาดาบพ้น ด!©9(?))

เสียเถิค เพราะมไแบนศ*ฅรร่ายต่อขำเอง, เบ็1นร่างกายที่หมกม มำเมาอยู่แต่กามารมณ์ และความโลภไม่มีที่สุด, เบนสี่งอ'นควร ยี่งที่ขำมีอยู่ ะ ควรต*คม*นให้ขาดจากตนขำไป. เชิญเถิด, พว ผู้เบนมิตรสหายเก่า!” เวลาคงไม่นานละ เพราะบดนี่ล่วงสองยามแลำ. ยินดีกอยท่ จะร่บหนำคิวย. องคุลิมาลคงตรงมาหาตำขำพเจำ. ดีแส่ว ! อยากจะ รู้อยู่ว่า กร8งนี่ม*นจะสามารถตีดาบให้หลุดจากมือขำพเจาอีกไค้หรือไ ถาขำพเจาไค้แทงมนทะลุฅลอคหำใจ, ถึงจะตายไปก็ยินดี. เพราะมน เองผู้เดียวเท่าน*น ที่ทำความเดือดร่อนทํ้งํ้หลายแหล่ ใ ขำพเจา. “เวลาคงไม่นานละหนา” ขำพเจาภาวนากำนํ้อย่บ่อย เพื่อชะลอใจให้ชนไว้ ในขณะที่เวลาใกล้เขำมา ใกล้เขำม กราว ! มาละกระม'ง จุ ไม่ใช่, เบนเสียงลมพดยฺอดไม้ แ ค่อยเลือนหายไกลออกไป, แลำก็เกิดมีชั้นอีก. เบนเสียงคลำยส*ฅว อะไรมีขนปุกปุยลุกชั้นสลดตำอย่างนหลายกรงหลายหน, แต่คร8งห ได้ยินเสียงแหลมเบ็่นนกร่อง. เสียงเหล่านึ่แสคงว่าจวนใกล้สว่างอย่างนนหรือ จุ รู้สึกหนาวกล่ำ นี่จะตองเสียใจเพราะไม่ได้เบ็่นไปตามที่ ไว้หรือ? นึกแล่ำก็สะทำน, กล่ำว่าพวกโจรจะไม่มา. จวน ดไชิ)๘

ปรารถนาอยู่แล2ว คือจะไค้สู้รบตบมือ แล9'วิก็ตาย'ใป. นี่ตกลงจะให้ คงสืบชีวิตสารทุกข์ต่อไปหรือ ? รุ่งเช่าขั้นจะต่องมีกวามเบนไปร กาจเหมือนเติมอีกหรือ ? จะไม่มาช่วยให้.ให้นทุกข์พนรอนหรืออย่างไร? นี่ก็ถึงเวลาเหมาะอยู่แลว. หรือว่า เรื่องทํ้ง์หลายเบ็1นเพราะขาพเ ฝาด เห็นนกบวชตนนี่นเบ!นองกลิมาลไป ? ถามคนเองอยIางน^ก๘ หลายกลบ. จะว่าตาฝาดวิปลาสไปเองก็คูกระไรอยู่. แต่๘ว!่าลำเป็น องคลิมาลจริง, ก็คงต่องมา. ลำไม่มีความประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่ แล9ว, ทำไมจึงแปลงต่วิมาที่บาน, แล9วิทำไมหายตำไปอย่างสนิท คลำยธรณีสูบ? ที่งใค้ให้ใครต่อใครไปสืบสวนแต่วิ ไม่ได้คว องคลิมาลไปบิณฑบาตที่บำนไหนเลย. เสียงไก่ชน ปลกช่าพเห้าตื่นจากภห้งค์. ดวงดาวที่กอยมอ หาเวลา ปดนี่ค่อยเลื่อนหายต่บไปทางยอดไม้ก็หลายดวงแต่วิ. ดาว หม่อื่นนอกจากที่อยู่สูงในต่องพา ก็มแสงสลวไปหมด. เบนยินไม่มี ขอสงสไเอีกต่อไป ว่าย่างเช่าบจจุสมย. เรื่องที่องคุลิมาลจะยกมาปลน เบ็่นอินมี ไม่ ไค้แลว. แต่เรื่องแปลกๆที่งหมด ที่เกิดขั้นในความรู้สึกในคืนนน ไม่ มีอะไรจะประหลาดเต่าที่'จะเบ็1นต่อ’ไปในบด'นี่: คือ เมื่อเห็นว่าไม่ม อนตรายมาสู่ตำแน่แต่ว, ขำพเห้าก็หารู้สึกเสียใจตามที่กิดเสียดายไว้ แต่แรกไม่, กลบมีความคิดใหม่เด็ตขาคขน™ที่ว่า “เมื่อเช่นนี่ พึ่งโจรเหล่านน เพราะเหตุอะไร ? ”

ข้าพเจ้ากระหายอยากให้พวกโจรถือไต้จุดคบกรูกนเขามา วิ ไค้ปลดเปลองให้พ’นจากแบกภาระทร*พย์สมบ*ตอนมโหฬารนีเสย, แต่ ไฉนจะติองทำอย่างนํ้ จุ ผ้ยอมสละทรพย์สม]]ตโดยไม่ตองให้ สละให้แล่ว ถือเอาไมโท’าออกส*ญจรเบึนผู้จารึกแสวงหาบุญกุศลกมีอยู่ แล*วไม่น’อย. เปรียบเหมือนนก ประสงค์จะผกโผไปสารทิศใด, ก็มีบี อย่างเดียวเท่าน8นที่เอาไว้บิน มีเท่านืก็พอประโยชน์อยู่แลว, ผู้จารึกแสวงบุญก็พึงพอใจอยู่แต่เครื่องนุ่งห่มเท่าที่ปกก ชิดก่นร่อนก่นหนาว, แลำมีภาชนะสำหรบภิกษาจารพอประทำชีวิต มิให้เกิดทุกขเวทนาหิวโหย. และข้าพเจ้ายำไค้ยินเขาชมช จารึกแสวงบุญว่า “ความมีครอบกรำ ก็คือที่คุมข*ง. แต่สุญญาการ ( อากาศที่โล่งโปร่งจากบำนเรือน )ย่อมเบนภาคสถานของผู้จารึก แสวงบุญ. ข้าพเจ้าคิดขอให้พวกโจรเอาคาบมาพ้นร่างกายนํ้เสีย, จะได้แตกขาดไป. แต่ร่างกายนสลายเบ็!นธุลีไปแล่ว, ก็จะมีเหตป แต่งให้เบนรุป.ขั้น'ใหม่, จากร่างเก่าเกิดเบินร่างใหม่ สบส กนไป. ก็ที่จะออกจากข้าพเจ้าไป จะเบ็๋นชีวิตชนิดไรหนอ จุ จร ข้าพเจ้าและวาสิฏฐีได้กระทำสตย์ปฏิญญาก่นไว้, เฉพาะแ ในสวรรค์ ซึ่งมีนที่ด่งเงินยวงไหลลงสู่สระบำในเขตสวรรค์ทาง ตะวนตก, ว่าเราที่งสองจะได้พบกนในแคนสุขาวดีโน’น. แล คำปฏิญญานํ้ วาสิฏเบอกว่า เราต่างมีดอกไม้ทิพย์ตูมแห่งชี ๑๓ว

นำอืนใสปานแก่ว ณ ทะเลบนสวรรค์อนศ่กดสิทธ. ก่าบุกคลผู้จะบรรลุ เบ่นเก่าของมีใจบริสุทธผ่องแผํวิ มีกศลกรรมอินได้บ่าเพ็ญไว้ดีแก่วิ, ทุกคราวไป ดอกไม้ทิพย์ฅมนึ่นก็จะเจริญงามชั้นเสมอ, ถาหากว่ามี เบึนอยู่'ไม่บริสุทธื้ เกลือกกลํ้วค็วิยบาปมลทิน, ดอกไมไเนจะเหี ประหนึ่งว่ามีกิมิชาติบ่อนในฉะน8น. อนิจจา ! บ่านฉะนึ่ ดอกไม้ทิ ของข่าพเก่า'จะมิถูกบ่อน'ไส้ไปนานแก่วิหรือ ? เพราะชำพเก่าได้ตรวจ คูความเบ่นไปในชีวิตที่ล่วงแก่วิ พบแต่สงซึ่งเจริญในความมํวิหมอง ทวีเบ็่นลำคบมา ดงนึ่ จะมีผลดีได้อย่างไร, ก่าจะได้ชั้นไปบนนน! แต่ตามที่ทราบก่นอยู่ มีบุกกลบางท่านก่อนละชีวิตนึ่ไป ได้ ทำลายความมาเกิดในโลกนึ่เสียเด็ดขาด และ’ได้ถึงซึ่งความมีนิก่นิตสุข ไม่กลบมาเกิดอีก. บุกกลเหล่านึ่ คือผู้ที่ละสี่งโลกีย์ท่งปวง แก่ เพศเบ่นนกจารึกแสวงบุญ. ดํงนํ้ ได้คบ และดาบหอกของโจรจะมาทำประโยชน์อะไรแก่ ชำพเก่าได้ ใ ชำพเก่า, ซึ่ง'ไนชนแรก'วิตกฅวสืนเพราะกลำ'โจร และภายหก่ง อยากให้โจรมาใจจะขาด เพื่อความหวงตามที่กิดไว้. บ*คนิ ไม่กล*วิ และไม่หก่งจะได้ความช่วยเหลือจากโจร ะ พนจากความกลวิและความ ทะยานหวงค'งนํ้นทะงสองประการแก่วิ, ก็ให้รู้สึกเกษมศานฅเบ่น ความสงบอย่างใหญ่. ความรู้สึกเกษมศานฅื้อย่างนิ เท่ากบได้ลมรส นิรามิษลุขในชนกนแห่งอวสานสมบํตของเหล่าผู้จารึกแสวงบุญ. เพร ๑๓ด

เมอชาพเจำกอยต่อตำนโจรได้ฉำใค, นิกจารึกแสวงบุญย่อมต่อตาน- บรรดาอำนาจในโลกนํ้ อำเบ่นปรบ่กษ์ได้ฉ่ำนํ้น. ท1งสองผา ความกลำ และไม่มีความหวงจากโจรหรืออำนาจเหล่านิน, จึงมีแต่ ศานติ เบนสุข เพราะสงบจากอะไรๆท1งปวงหมด. ขำพ[จำ, ซึ่งเมื่อก่อนหนำยี่สิบชำโมงที่ล่วงมานี กลำการอ เดินทางแม้แฅ่ระยะสน ๆ เพราะขยาดต่อกวามลำบากและอาหารการ กินของผู้คุมกองเกวียนเดินทาง, บ่ดนึ่ตกลงใจ โดยปราศจากกวามกล หรือความรวนเร ที่จะละบ่านเรือนถึอเอาการเดินทางไปตลอดชีว กว่าจะคบ และถือสำโคษพอกวามประสงค์ในสีงเท่าที่มีอยู่. บ่งเกิดกวามเด็ดชาดลงไปตํงนึ่แล่ว, ขำพเจ่าไม่ชอกลำเขาใ บ่านอีก เดินฅรงไปที่เพิงแห่งหนึ่ง ระวางสวนกำลานบ่ ที่ไว้เครื่องมือทุกชนิด, หยิบได้ปฏำอำหนึ่ง ตำทางแหลมอ ใช้ต่างไม้เทา, แล่วเอานาเตำแหำอย่างที่ชาวสวนชาวนาใช้บรรจุ สะพายบ่า ไปกรอกนึ่าในบ่อที่ลานบ่าน. ขณะนน หำหนาคนใช้ซึ่งดูแลบ่านขำพเจ่า กรากเ พคว่า ‘องคุลิมาลกบพวกเห็นจะไม่มาแลำ.” ขำพเจำ ะ “ไม่มา, โกลิต, เบนไม่มาแน่ บ่านนึ่แลำ.” หำหนำคนใช้ ะ “ก็นึ่นายทำท่าจะเดินทางไปไหน?” ขำพเจำ : “ดงนน, โกลิต, จะออกเดินทางไป. และคำยเรื่อ นึ่ จึ่งอยากจะพูดกบเจ่า เพราะเราจะไปอย่างที่เขาเรียกกำว ด๓!^

อย่างนกประเสริฐเดินทางไกล. ในทางนแหละ, โกลิต, ผู้มีความเพียร พยายามจริงๆแลว ไม่กลบมาอีก; แมตายแลำก็ไม่กลบมาโลกนอีก, บวยกล่าวไปใยถึงเรื่องกล'บิมาบบินนึ่ในเมื่อมีชีวิตอยู่ ใ บบินนึ่จะมอบ ให้เจารกษา เพราะเจบิเบนผู้ร์อสฅย่ภกดิจริงๆถึงยอมตายได้. เจา จงดูแลจ่คการบานช่องและทร่พย์สมบ*ต จนกว่าลูกชายข่าจะเดิบโฅ เบ็่นผู้ใหญ่. เจาจงนำความร*กของเรา ไปแสดงและอำลาบิดาและ ภริยาเราคำย. ลาเจาก่อนละ.” ข่าพเจบิพูดแลำ ก็ปลดมือออกจากโกลิต ซึ่งเขากำล*งยกชน ประคองเคารพและรํองไห้, แลำเดินออกไปทางประตูใหญ่, และเมื่อ เหลือบเห็นเสาประตูก็คดว่า “ถาที่ได้เห็นเบ็่นองคุลิมาลน1น เบ็่นนิมิต แลำ, ก็น*บิว่าได้ตีความในนิมิตนึ่นถูกต่อง.” ข่าพเจ่ารีบเดินคุ่มๆ ไม่เหลียวหล*ง ผ่านไป ในระวางละแวก บบิน, มองตูข่างหนบิ ในเวลาพ้าขาวจวนจะสว่าง เห็นถนนทางนอก เมืองดวบิเหว่ ทอดยาวยืดไปไกลลิบล*บิ ตูประหนึ่งว่าจะไม่มีเขตส ลงได้ฉะนน. ข่าแต่ท่านผู้เจริญ, ข่าพเจ่าถือเอาซึ่งเพศของอนาคาริ ไม่มือาการสถานดำยประการฉะน. ๏๏๏ ด๓๓

สิบแปค ในห*องโถงบ่านช'างหบ่อ กามนิฅ ผู้จารึกแสวงบญ ก็'จบเรื่องลงคิวยประการฉะนั้, นง ตาเหม่อมองไปดูภูมิประเทศ มีอาการตริตรอง. ส่วนพระตถาคตเจา ก็มีพระอาการสงบน็่ง ทอดพระเนตร ภูมิประเทศเช่นเดียวบ่น. มองไปจะเห็นตํนไม้สง บางบ่นอยู่ใกล้ บางตินห่างออ บ่างก็รวมบ่นเบนกลุ่มดูเบ็นบ่อนดำมืด บ่างก็เห็นแต่ราง ๆ ติงบ แลํวหายไปในทมอกที่อยู่ห่างไกลออกไป. เวลานน ดวงเดือนอยู่พอคีตรงมุข ฉายแสงสว่างนวลเบ ถึงในบริเวณห่องภายนอก เหมือนกบบ่าขาวสามผืน ทาบแผ่ สนามสีเขียว, ส่วนเสาทางดานบ่าย เลื่อมสกาวราวบ่บบุบ่วยเห็น ในเวลาดึกเงียบสง*คดงนึ่ เสียงโกที่บดเอั้องหญ้าอยู่ในแห่ แห่งหนึ่งที่ถดไป บางทีก็ได้ยินถนดเบ็๋นระยะ ๆ. พระทศพลผู้ทรงพระอนาวรณญาณ ทรงเล็งเห็นประพฤติ เหฅทํ้ง์มวลนึ่แบ่งจบ ว่าความจริงวาสิฏิสิมืความซื่อส มาก. ที่ตองแต่งงานกบ่สาตาเกียร ก็ไม่ใช่เบนความผิดของนาง เบ็!นเพราะถกบ่งคบและหลอกลวงควยอุบายทุจริต. นางเองเบ็๋นผ้ ให้องคุลิมาลเบ่าไปสืบในกรุงอุชเชนี. และเพราะองคุลิมาลไปค ๑^๔

เอง กามนิฅจึงละอาการสถานถืออนาคาริยเพศ ณ บ่'คนกำล่งเดินเข้า หาทางแห่งผู้จารึกแสวงบุญ แทนการที่จะจมดื่งหนกลงไปในห่ว เออเพ้อสนุกเพลิคเพลิน อ'นเบนโทษทุกข์มหาภโ]. พระองคจะควร ฅรโ1บอกกวามที่วาสิฏแบ็่นไปอยู่ในบโานี่ ดีหรือไม่. แต่ทรงเล็งเห็นอ'ธยาศโ]กามนิฅว่า บ่งไม่ถึงเวลาที่จะทรงแจ,ง ให้เขาทราบ ควยบ่งใหม่ต่ออนาคไริยเพศอยู่ หากทราบเรื่องเขา ขณะน กามกิเลสอนเพียงสงบอยู่ ก็อาจจะพล่านขํ้นทำลา พยายามแสวงความหลดพ้นต่อ’ไป. เพราะฉะนี่น พระศาสคาจึ่งศร'ส กะกามนิศ ในทางที่จะอดหนุนกำลิงมุ่งสละกามว่า “ความพลโ จากส์งที่รก เบนทุกข์. ความประจวบก*บส็งที่ไม่รก เบ็่นทุกข์ ตามความรู้สึกอย่างของท่านที่เบนอยู่.” กามนิฅ : “จริงทีเคียว เบนความจริงที่ลึกซั้งจริงๆ. ข อากนตุกะ, ใครเบื่นผู้กล่าวกำนี่ ใ ” “คก่อน ผจารึกแสวงบุญ, ท่านอย่าลิงวลถึงเลย. ถารู้สึกเห็น ว่าเบนความจริงเช่นนโน จะเบึนใครกล่าวกเท่ากน. “เหตไฉน ขำพเจ5'พึ่ง-จะ'ไม่รู้สึกเห็นเช่นนี่นี่เล่ถึงาเบใ ็่น ประโยคที่นอยคำ, ก็มีกวามจริงในเรื่องทุกข์ของขาพเจาอยู่หมค. กำ ขโพเจายงไม่ได้เลือกครเบ็1นสาสคาของตนแล้ว, กไม่ขอเลือกคนอน เบนตอีงเลือกท่านผู้กล่าวกอบกำน์น เบนป ๑๓(^

“เช่นนูน ท่านก็มีศาสดา ที่ท่านรํบเอาคำล่งสอนและปฏิบด ตามนํ้นมาแล็ว.” “ขำแต่ท่านผู้เจริญ, ขำพเช่าออกมาถือเพศอย่างน มิใด้ถือฅามศาสดาอาจารย์ไหน. ออกจะตรงกินขำมเสียอีก ขำพเจา มีความคิดในคร8งกระน1น, ต8งใจแสวงหาก'วามหลุดพีนควยลำพ*งตนเอง. เมื่อพํกรอนเวลากลางวํนิ ในละแวกหมู่บานแห่งหนึ่ง ณ รุกขม พโาอยู่ในลำเนาอรโบ, ขำพเจ้าเขำฌานเพ่งพินิจอย่างแรงกล่ ท่านผู้เจริญ, ขำพเช่าฅงสมาธิฅริฅรองฃบบญหาเหล่าน : *อ อาตมน ? อะไร คือโลก ใ โลกคงที่ฤๅไม่ ? อาตมนคงที่ฤ ฤๅว่าโลกไม่คงที่ และอาตมนิก็ไม่คงที่? ฤๅว่าอาฅม ไม่กงที่ ใ ฤๅว่าโลกคงที่ แต่อาตมินไม่คงที่ ใ ทำ บนคาลให้โลกออกจากพระองค์ไป ? ถำมหาพรหมคือกวามบริสุทธํ และความสุขอไแที่ยงแท้ไซร้, ไฉนโลกที่พระองค์สรางจึ่ หมดจด และให้เกิดแต่ความทุกข์โทมน,สเล่า ? “ขำพเช่ายี่งตรึกนึกถึงสี่งเหล่านึ่ เช่ แช่งซึ่งความจริง. ซาตรงกนขำม กสับมีความสงสัยเกิดขนใหม ไม่รู้สึกว่าได้เขำใกล้เฉียดกรายความเห็นแช่ง ซึ่งกุลบุตรยอ สถานออกแสวงทา, อย่างมากแม้ให้กระเถิบใกล้แต่กำวเดียวก็ห พระตถาคต ะ “จริงที่เดียว, ผู้จารึกแสวงบุญ, เหมือ ผู้เดินจะตองการไปให้ถึงขอบพ้า รำพึงว่า ‘ไฉนหนอจะ ด๓ ไ)