ราชาศัพท์

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ โคมไฟท่ีทรงจุดให้วัดต่างๆ รับไปจุดเทียนพรรษาท่ีทรงพระ ราชอุทิศถวาย พระราชพิธีทรงบำเพญ็ พระราช- – วันอาสาฬหบูชา ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๘ เป็นวันท่ี กศุ ลเนื่องในวันอาสาฬหบูชา สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา เป็น และวนั เขา้ พรรษา พระราชพิธีท่ีจัดให้มีข้ึนเป็นครั้งแรกในรัชกาลปัจจุบัน ก่อน วันเข้าพรรษา ๑ วัน กำหนดการพระราชพิธีในเวลาเย็น ๑๖ นาฬิกา ๓๐ นาที พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จ พระราชดำเนินเข้าสู่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดเทียนพรรษาบูชาพระรัตนตรัย ถวายพุ่มธูปเทียน บูชาพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระสัมพุทธพรรณี พระพทุ ธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ พระพุทธเลศิ หลา้ นภาไลย แลว้ ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการ ทรงประเคนพุ่มธูปเทียน ถวายสมเด็จพระสงั ฆราช สมเดจ็ พระราชาคณะ พระราชา คณะ พระภกิ ษุนาคหลวง เปน็ เสร็จพิธี เทศกาลเข้าพรรษา เร่ิมตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ จนถงึ วนั แรม ๑ ค่ำเดือน ๑๑ เป็นการบำเพ็ญพระราชกุศล ทางพระพุทธศาสนาที่ต่อเนื่องกับการบำเพ็ญพระราชกุศล วันอาสาฬหบูชา มีมาแต่ครั้งสุโขทัย ในสมัยกรุงรัตน โกสินทร์ ถือเป็นพระราชพิธีท่ีกำหนดไว้ในกฎมณเฑียรบาล พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราช- วนิ จิ ฉยั ว่า นา่ จะเปน็ เพียงพระราชกศุ ล ในรัชกาลปัจจุบัน กำหนดการพระราชกุศล วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ เวลาเช้า โปรดเกล้าฯให้เจ้าพนักงานนิมนต์ พระสงฆ์ ๑๕๐ รูป เข้าไปรับพระราชทานอาหารบิณฑบาต ของหลวงในพระบรมมหาราชวังตามราชประเพณี เวลา บ่าย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนิน ไปยังวัดบวรนิเวศวิหาร เสด็จพระราชดำเนินเข้าสู่พระ อุโบสถ ทรงจุดเทียนพรรษาบูชาพระรัตนตรัย ถวายพุ่มธูป เทียนบูชาพระพุทธชินสีห์ พระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ พระรูปสมเด็จพระมหา 151 6.up 111-186-7 Sep.indd 151 9/7/12 8:40:28 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส พระรูปสมเด็จพระ สังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ พระราชอุปัธยา- จารย์ แล้วทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการและเคร่ืองราช- สักการะ ถวายพุ่มธูปเทียนแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เสด็จ พระราชดำเนินออกจากพระอุโบสถไปทรงจุดเทียนพรรษา บูชาพระรัตนตรัย ถวายพุ่มธูปเทียนบูชา ณ ปูชนียสถาน ในพระอารามนี้ เวลา ๑๗ นาฬิกา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ พระราชวงศ์เสด็จไปยังพระอุโบสถวัดพระเชตุพนวิมล มังคลาราม ทรงจุดเทียนพรรษาบูชาพระรัตนตรัย ถวาย พุ่มบูชาพระพุทธเทวปฏิมากร ทรงจุดธูปเทียนเครื่อง นมัสการและเคร่ืองราชสักการะ แล้วเสด็จฯ ไปทรงจุด เทียนบูชาพระพุทธรูป ณ ปูชนียสถานต่างๆ ถวายพุ่มบูชา พระอัฐิสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิต ชิโนรสท่ีตำหนักวาสุกรี และถวายพุ่มดอกไม้ธูปเทียนแด่ พระราชาคณะเจ้าอาวาส กับทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อมให้พระราชวงศ์เสด็จไปยังพระอุโบสถวัด เบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ถวายพุ่มบูชาพระพุทธชินราช จำลอง และถวายเคร่ืองราชสักการะพระบรมราชสรีราง- คาร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เช่นเดียว กบั ท่วี ัดพระเชตพุ นวมิ ลมังคลาราม พระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา – การบำเพ็ญพระราชกุศลในวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพ ของพระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จ พระบรมราชินี เม่อื บรรจบรอบทางสรุ ยิ คติกาล เกิดขน้ึ โดย พระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการบำเพ็ญพระราชกุศลสวดมนต์เลี้ยงพระ เป็นต้นเค้า ให้เจ้านายขุนนางทำบุญวันเกิดกันแพร่หลายในเวลาต่อมา คร้ันพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระชนม- พรรษา ๖๐ พรรษา จึงจัดพระราชพิธีเฉลิมพระชนม- พรรษาเป็นการใหญ่ มีพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ๖๐ รปู 152 6.up 111-186-7 Sep.indd 152 9/7/12 8:40:30 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ และเจ้านายข้าราชการทำบุญสวดมนต์เลี้ยงพระทุกวัง ทุกบ้าน มีการจุดประทีปตามวังเจ้านายและบ้านเรือน ขุนนางราษฎรท่ัวไป พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้า อยู่หัว เสด็จออก ณ พระท่ีนั่งอนันตสมาคม (ในพระบรม มหาราชวัง ซ่ึงร้ือลงแล้วในรัชกาลท่ี ๕) ผู้แทนเจ้านาย ขุนนางกราบบังคมทูลถวายพระพรชัยมงคล พระราชทาน เหรียญทองคำตรามงกุฎหนักตำลึงทอง มีห่วงบนสำหรับ ร้อยสาย ห่วงล่างสำหรับห้อยพู่ ซึ่งผู้ได้รับโดยเฉพาะพวก จีนนำไปร้อยไหมห้อยคอในเวลาแต่งตัวเต็มยศเข้าเฝ้าฯ ใน รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเริ่ม ประกอบพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลวันคล้ายวันพระ บรมราชสมภพตั้งแต่ยังทรงพระผนวชอยู่ เป็นการบำเพ็ญ พระราชกุศลส่วนพระองค์ ครั้นถึง พ.ศ. ๒๔๑๓ ทรงหล่อ พระพุทธรูปประจำพระชนมพรรษา จึงโปรดให้จัดงาน ฉลองพระพุทธรูป มีการบำเพ็ญกุศล จุดประทีปตามไฟ ในพระบรมมหาราชวัง ในวังเจ้านาย บ้านขุนนางและ บ้านราษฎร ผู้แทนพระบรมวงศานุวงศ์กราบบังคมทูล ถวายพระพรชัยมงคล ซ่ึงได้โปรดให้จัดต่อมาเป็นงาน ๔ วันบ้าง ๕ วันบ้าง มีการสรงพระมูรธาภิเษกและพระราช- ทานเลย้ี งอาหารค่ำ ในรัชกาลปัจจุบัน พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาจัด ๒ วนั วันท่ี ๕ ธันวาคม เวลาเช้า เสด็จออก ณ พระท่ีน่ัง อมรินทรวินิจฉัย ประทับเหนือพระที่นั่งพุดตานกาญจน- สิงหาสน์บนพระราชบัลลังก์ ภายใต้นพปฎลมหาเศวตฉัตร ทหารบก ทหารเรือ ทหารอากาศ ยิงปืนใหญ่เฉลิม พระเกียรติ ฝ่ายละ ๒๑ นัด พระบรมวงศานุวงศ์ นายก รัฐมนตรี ประธานรัฐสภา กราบบังคมทูลถวายพระพร ชยั มงคลตามลำดบั เวลาบ่าย เสด็จพระราชดำเนินไปยังพระอุโบสถวัด พระศรีรตั นศาสดาราม บรรพชติ จีนและญวนถวายพระพร 153 6.up 111-186-7 Sep.indd 153 9/7/12 8:40:32 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ชัยมงคลหน้าพระอุโบสถ แล้วเสด็จเข้าสู่พระอุโบสถ ทรง จุดธูปเทียนบูชาพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระสัม- พุทธพรรณี และพระพทุ ธรูปฉลองพระองค์ แลว้ ทรงจุดธปู เทียนเครื่องนมัสการ เทียนบูชาเทพดานพเคราะห์ พระ สงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ โหรบูชาเทพดา นพเคราะห์ แล้วเสด็จออก ณ หน้ามุขพระอุโบสถ พระ ราชทานราชสังคหวัตถุแก่ข้าทูลละอองธุลีพระบาท ผู้สูงอายุ แล้วเสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระท่ีน่ังไป ยังพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงสถาปนาสมณศักด ์ิ พระสงฆ์ชั้นสมเด็จพระราชาคณะ รองสมเด็จพระราชา คณะ และพระสงฆ์ทีไ่ ดร้ บั พระราชทานสมณศักดใ์ิ หม ่ ทรงจุดเทียนพระมหามงคล เทียนเท่าพระองค์ ธูป เทียนบูชาพระพุทธรูป เทวดาพระเคราะห์ ทรงจุดธูปเทียน เคร่ืองนมัสการบูชาพระรัตนตรัย ทรงศีล แล้วเสด็จข้ึนบน พระที่น่ังไพศาลทักษิณ ทรงจุดธูปเทียนบูชาพระสยาม เทวาธิราช แล้วเสด็จออก ณ พระท่ีน่ังอมรินทรวินิจฉัย พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนตก์ ารพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนม- พรรษา แล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับ ในวันน้ี ตั้งแต่เวลา ๙ นาฬิกาถึง ๑๗ นาฬิกา สำนัก พระราชวังจัดที่สำหรับพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ และประชาชนลงพระนามและลงนามถวายพระพรใน พระบรมมหาราชวงั วันที่ ๖ ธันวาคม เวลาเช้า เสด็จพระราชดำเนินไป ยังพระบรมมหาราชวัง ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวาย ภัตตาหารแด่พระสงฆ์ ทรงสดับพระธรรมเทศนามงคล วิเศษกถา(๑) กัณฑ์ ๑ แล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับ เจ้าพนักงานตั้งบายศรีแก้ว ทอง เงิน เวียนเทียนสมโภช ดวงพระบรมราชสมภพ (๑) ในการเทศนามงคลวิเศษกถา พระธรรมกถึกจะหยิบยกหัวข้อธรรมะในทศพิธราชธรรมและจักรวรรดิวัตรข้ึนแสดงถวายปีละ ๑ ครัง้ เน่ืองในพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา 154 6.up 111-186-7 Sep.indd 154 9/7/12 8:40:34 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ เวลาบ่าย เสด็จออก ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต คณะทูตต่างประเทศและผู้แทนฝ่ายกงสุล เฝา้ ทลู ละอองธลุ พี ระบาทถวายพระพรชยั มงคล มพี ระราช- ดำรัสตอบ และพระราชทานเล้ยี งรบั รอง(๑) เน่ืองในโอกาส พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาน้ี ทรงพระกรุณาโปรด เกล้าฯพระราชทานเคร่ืองราชอิสริยาภรณ์แก่ข้าราชการ และผู้บำเพ็ญประโยชน์ด้วย หน่วยราชการและประชาชน ตา่ งพรอ้ มใจจดุ ประทปี โคมไฟเฉลมิ ฉลอง พระราชพธิ ตี รียมั ปวายและ – เป็นพิธีพราหมณ์ คือพระราชพิธีรับเสด็จและส่งเสด็จพระ ตรีปวาย อิศวรและพระนารายณ์ท่ีเสด็จลงมาเย่ียมโลกปีละคร้ังใน เดือนยี่ พระอิศวรเสด็จลงวันข้ึน ๗ ค่ำ เดือนยี่ แรม ค่ำหน่ึงเสด็จกลับ และวันแรมค่ำหน่ึงวันเดียวกันน้ัน พระ นารายณ์เสด็จลง มีขบวนแห่รับเสด็จและส่งเสด็จเป็นท่ี สนกุ ครึกครืน้ พระราชพิธีนี้มีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ทำพิธีท่ี เทวสถาน เพราะถือเป็นพิธีพราหมณ์ ต่อมาในสมัยกรุง รัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมี พระราชดำริว่าพระราชพิธีตรียัมปวายและตรีปวายเป็น พิธีใหญ่สำหรับพระนคร จึงโปรดให้มีพิธีสงฆ์ขึ้นในวันขึ้น ๗ คำ่ ข้นึ ๘ ค่ำ ข้ึน ๙ ค่ำ พระสงฆส์ วดมนต์และรับพระ ราชทานฉัน ครั้นถึงวันแรม ๕ ค่ำเริ่มพระราชพิธีตรีปวาย พระสงฆ์สวดมนตร์และรับพระราชทานฉัน ในพระราชพิธี นี้ มีข้าราชการคนหน่ึงรับหน้าท่ีสมมติว่าเป็นพระอิศวร เป็นเจ้าเสด็จลงมาเย่ียมโลกตามท่ีพราหมณ์คอยรับอยู่ จึงมี พิธีโล้ชิงช้า เดิมเจ้าพระยาพลเทพ ซ่ึงเป็นตำแหน่ง เกษตราธิบดี เป็นผู้รับหน้าท่ี ต่อมาเปล่ียนเป็นข้าราชการ ท่ีได้รับพระราชทานพานทองเปลี่ยนกันยืนชิงช้าปีละคน มีขบวนแห่ประกอบด้วยข้าราชการตำแหน่งต่าง ๆ ๘๐๐ คน (๑) ปัจจบุ ันทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมให้จัดในวันท่ี ๘ ธันวาคม 155 6.up 111-186-7 Sep.indd 155 9/7/12 8:40:36 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ การโล้ชิงช้ามีในวันข้ึน ๗ ค่ำ ตอนเช้า และวันขึ้น ๙ คา ตอนเย็น มีขบวนแห่ท้ัง ๒ วัน พระยายืนชิงช้าเข้า ขบวนแห่ไปน่ังในปะรำไม้ไผ่ดาดผ้าขาว เรียกว่า ชมรม มีพราหมณ์ยืนข้างขวา ๔ คน ข้างซ้ายข้าราชการกรม มหาดไทย และกรมพระกลาโหม กรมละ ๒ คน มพี ราหมณ์ เป่าสังข์อยู่ข้างหน้า ๒ คน นาลิวัน หรือผู้โล้ชิงช้าขึ้น กระดานชงิ ชา้ กระดานละ ๔ คน ๓ ครง้ั ๓ กระดาน มเี สา ไม้ไผ่ปลายผูกถุงใส่เงินปักไว้กระดานแรก ๓ ตำลึง (๑๒ บาท) กระดานท่ีสอง ๒ ตำลึงก่ึง (๑๐ บาท) กระดานทีส่ าม ๒ ตำลึง (๘ บาท) นาลิวันจะคอยคาบถุงเงินท่ีห้อยไว้ตรง ปลายไม้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและ เจ้านายทั้งพระเจ้าลูกเธอและเจ้านายฝ่ายในเสด็จไปทอด พระเนตรกันมาก แต่งพระองค์เต็มยศถึงทรงเก้ียวทรง นวมเสดจ็ ไปเป็นกระบวนชา้ งกม็ ี พิธีโล้ชิงช้าน้ี ได้เลิกไปเมื่อรัชกาลพระบาทสมเด็จ พระปกเกล้าเจ้าอยหู่ วั หลงั เปลีย่ นแปลงการปกครอง พระราชพิธีจร – พระราชพิธีที่พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกอบข้ึนในมงคลสมัยพิเศษต่าง ๆ นอกเหนือพระ (๑) จำนวนปีทีค่ รองราชย ์ ราชพิธีปรกติเป็นประจำแผ่นดิน เป็นต้นว่า พระราชพิธี รัชฎาภิเษก สมภาคาภิเษก ทวีธาภิเษก รัชมงคล รัชมัง- คลาภิเษก พระราชพิธีกาญจนาภิเษก พระราชพิธีฉลอง สิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี และพระราชพิธีสมโภชกรุง รัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี โดยหลักการจะโปรดให้จัดเป็น สองภาค ภาคหน่ึงเป็นการทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวาย สนองพระเดชพระคุณในสมเด็จพระบรมราชบุรพการี บางทีก็หมายถึงสมเด็จพระมหากษัตริย์ในโบราณสมัยด้วย อีกภาคหน่ึงเป็นการเฉลิมฉลองสมโภช และแผ่ส่วนพระ ราชกุศลบุญราศีเป็นเทวพลีเพ่ือสวัสดิมงคล ความรุ่งเรือง ไพบูลย์ ความผาสุกถาวรในพระองค์ ในสิริราชสมบัติ รัชพรรษา(๑) ในประเทศชาติ ราษฎร พระราชพิธีทั้งน้ ี 156 6.up 111-186-7 Sep.indd 156 9/7/12 8:40:37 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ในชน้ั เดมิ เป็นการท่ีโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มใหท้ ำเป็นของ หลวง ต่อมาพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธลุ พี ระบาท และพสกนิกร ได้มีส่วนเข้าจัดกิจกรรมต่าง ๆ เสริมพระ ราชพิธีให้ย่ิงใหญ่ข้ึน เป็นการสนองพระมหากรุณาธิคุณ เฉลิมพระเกียรติ เช่นที่ปรากฏชัดในคราวมีการพระราชพิธี รัชมังคลาภิเษกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว เม่ือพุทธศักราช ๒๔๕๑ ในปัจจุบัน เมื่อถึงวาระ พเิ ศษทจี่ ะมกี ารประกอบพระราชพธิ สี ำคญั ๆ เชน่ พระราช- พิธรี ชั ดาภเิ ษก พระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๕ รอบ พระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก รัฐบาลและประชาชน พร้อมใจกันจัดทำโครงการสร้างสรรค์งานท่ีมีคุณประโยชน์ ถวายเฉลมิ พระเกียรติสนองพระเดชพระคณุ เพิ่มขึน้ พระราชพธิ รี าชาภิเษกสมรส – พิธีแต่งงานของพระมหากษัตริย์ มีขึ้นเป็นครั้งแรกใน รชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจ้าอยหู่ วั แตค่ รัง้ น้ัน เปน็ พระราชนยิ มแบบตะวนั ตก พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทร มหาภูมิพลอดุลยเดชทรงประกอบพระราชพิธีตามแบบ ประเพณีไทย ทรงจดทะเบียนสมรสตามประมวลกฎหมาย แพง่ และพาณชิ ย์ พระราชพิธีบรมราชาภิเษก – พระราชพิธีบรมราชาภิเษก เป็นพระราชพิธีท่ีสำคัญที่สุด ต่อการดำรงพระราชสถานะของพระมหากษัตริย์ท่ีมีสืบ ต่อมาทุกยุคทุกสมัย ด้วยมีคติความเช่ือว่าพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นสมมุติเทพ อุบัติมาเพ่ือขจัดทุกข์เข็ญของอาณา ประชาราษฎร์ให้มีความสุขและบำรุงอาณาจักรให้พร้อมไป ด้วยความอดุ มสมบูรณ์และมคี วามเจรญิ รงุ่ เรือง พระราชพิธีบรมราชาภิเษกในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีขึ้นเป็นคร้ังแรกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอด ฟ้าจุฬาโลกมหาราช เม่ือพุทธศักราช ๒๓๒๕ แต่คร้ังนั้น การพระราชพิธียังไม่สมบูรณ์ ต่อมาโปรดให้สืบค้นแบบ แผนการพระราชพิธีตามโบราณราชประเพณี แล้วโปรดให้ สร้างเคร่ืองราชกกุธภัณฑ์ เคร่ืองราชูปโภค และเคร่ือง ประกอบพระบรมราชอิสริยยศขึ้น จึงประกอบพระราชพิธี 157 6.up 111-186-7 Sep.indd 157 9/7/12 8:40:39 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ บรมราชาภิเษกอีกครั้งหน่ึงเม่ือพุทธศักราช ๒๓๒๘ ซึ่งได้ ยึดถืออนุโลมพระราชประเพณีคร้ังน้ันเป็นแบบแผนท่ีถูก ต้องทีส่ ุดปฏบิ ัตสิ ืบมา แตไ่ ดด้ ัดแปลงเพ่ือความเหมาะสมใน แตล่ ะรชั กาล พระราชพิธีบรมราชาภิเษกในรัชกาลพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จัดข้ึน ๒ วัน คือ วันที่ ๔ และ ๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ ก่อนและหลัง พระราชพิธี มีพระราชพิธีอื่นท่ีเกี่ยวเนื่องกับพระราชพิธี ดังกลา่ ว คอื พระราชพิธีจารึกพระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราช- สมภพ และพระราชลญั จกรประจำรัชกาล จัดข้นึ ระหวา่ ง วนั ท่ี ๒๐–๒๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๓ พระราชพิธีทำน้ำอภิเษก การทำน้ำอภิเษกเป็นพระ ราชพิธีที่จัดต่อเน่ืองกัน ๒ วัน ณ สถานที่ ๒ แห่ง คือ สถานท่ีพลีกรรมตักน้ำจากแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งอยู่ใน จังหวัดท่ีพุทธเจดียสถานสำคัญแห่งพระราชอาณาจักร ตั้งอยู่ทั้ง ๘ ทิศ รวม ๑๘ แห่ง และสถานที่สำหรับเสกทำ เป็นน้ำอภิเษก ณ พุทธเจดียสถานน้ัน กำหนดข้ึนระหว่าง วนั ที่ ๑๘ -๑๙ มีนาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ วันแรกเป็นการ พลีกรรมตักน้ำแล้วแห่มาเข้าพิธีเสกในพุทธเจดียสถาน ตลอดทั้งคืนจนถึงวันรุ่งขึ้น ตอนสายดับเทียนชัย เจือด้วย น้ำพระพุทธมนต์ ต้ังบายศรีเวียนเทียนสมโภชแล้วเชิญ มายังกระทรวงมหาดไทยเพื่อนำส่งยังสำนักพระราชวัง กอ่ นวันท่ี ๒๐ เมษายน วนั ท่ี ๓ พฤษภาคม พทุ ธศกั ราช ๒๔๙๓ การถวายบงั คม พระบรมอฐั ิ และพระอฐั ขิ องสมเด็จพระบรมราชบุรพการี ในหอพระธาตมุ ณเฑยี ร ณ พระท่นี ั่งไพศาลทกั ษิณ วันที่ ๔ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ แห่พระ สุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราช- ลัญจกรประจำรัชกาล จากพระอุโบสถวัดพระศรีรัตน- ศาสดารามมาประดิษฐานท่ีพระแท่นมณฑล ณ พระที่น่ัง 158 6.up 111-186-7 Sep.indd 158 9/7/12 8:40:41 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ไพศาลทักษิณ เวลาเย็น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินไปยังพระท่ีน่ังไพศาลทักษิณ ทรงจุด เทียนทองด้วยชนวนไฟฟ้าแล้วทรงถวายเทียนทองชนวน นั้นแด่สมเด็จพระสังฆราช (หม่อมราชวงศ์ชื่น นพวงษ์) สมเด็จพระสังฆราชเสด็จไปทรงจุดเทียนชัยท่ีพระท่ีน่ัง อมรินทรวินิจฉัย พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์พระราชพิธี บรมราชาภิเษกและพระราชพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจุดเทียนชนวนแล้ว พระราชทานเจ้าพนักงานพร้อมด้วยธูปเงินเทียนทอง ดอกไม้ไปบูชาพระมหาเศวตฉัตร ๕ แห่ง(๑) และบูชา ปูชนยี วัตถสุ ถานสำคัญ ๑๓ แห่ง(๒) วันที่ ๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ เป็นวัน ประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวสรงมูรธาภิเษก ณ มณฑปพระกระยา สนาน แล้วทรงเครื่องต้นเสด็จออกประทับเหนือพระท่ีน่ัง อัฐทิศภายใต้สัปตปฎลเศวตฉัตร สมาชิกรัฐสภาถวายน้ำ อภิเษกและพราหมณ์พิธีถวายน้ำเทพมนตร์ เวียนไปครบ แปดทิศ เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) ประธานวุฒิสภาถวายพระพรชัยมงคลเป็นภาษามคธ และประธานสภาผู้แทนราษฎร (นายเพียร ราชธรรม นิเทศ) ถวายพระพรเป็นภาษาไทย พระราชครูวามเทพมุนี (สวาสด์ิ รงั สพิ ราหมณกลุ ) ถวายพระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปประทับเหนือพระท่ีน่ังภัทรบิฐ พราหมณ์ร่ายเวทย์เปิดศิวาลัยไกรลาส ทูลเกล้าทูลกระ หม่อมถวายพระสุพรรณบัฏ เคร่ืองราชกกุธภัณฑ์ เครื่อง ราชูปโภค และพระแสงอัษฎาวุธ จากน้ันพระราชครูวาม- เทพมุนีถวายพระพรชัยมงคลด้วยภาษามคธ พระบาท (๑) พระมหาเศวตฉัตร ๕ แห่ง คือ พระมหาเศวตฉัตรในพระท่ีน่ังอมรินทรวินิจฉัย พระท่ีนั่งไพศาลทักษิณ พระท่ีนั่งจักร ี มหาปราสาท พระทนี่ ง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง และพระท่ีนงั่ อนันตสมาคม พระราชวงั ดสุ ติ (๒) ปูชนียวัตถุสถาน ๑๓ แห่ง คือ พระสยามเทวาธิราชในพระที่นั่งไพศาลทักษิณ หุ่นพระบรมรูปรัชกาลที่ ๑ ทรงเครื่องต้นที่ห้อง ภูษามาลา เทวรูป ณ หอแก้วพระภูมิ ในพระบรมมหาราชวัง พระหลักเมือง พระเสื้อเมือง พระกาฬไชยศรี พระเพลิง พระ เจตคุปต์ท่ีศาลหลักเมือง เทวสถานพระอิศวร เทวสถานพระนารายณ์ เทวสถานพระคเณศ ท่ีเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ เทวรูป ณ หอเชือกในบรเิ วณกรมศิลปากร และเทวรปู ณ ตกึ ดิน 159 6.up 111-186-7 Sep.indd 159 9/7/12 8:40:43 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงตั้งพระราชสัตยาธิษฐาน พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา่ เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่ง มหาชนชาวสยาม พระราชครูวามเทพมุนีรับพระบรมราชโองการด้วย ภาษามคธและภาษาไทยแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้า อยู่หัวทรงหลั่งทักษิโณทก ต้ังพระราชสัตยาธิษฐานจะทรง ป ฏิ บั ติ พ ร ะ ร า ช ก ร ณี ย กิ จ ค ร อ ง ร า ช อ า ณา จั ก ร ไ ท ย โด ย ทศพิธราชธรรมจริยา จากนั้นทรงเปล้ืองพระมหาพิชัย มงกุฎ พระธำมรงค์รัตนวราวุธและพระธำมรงค์วิเชียร จินดา จม่ืนสิริวังรัตน (เฉลิม คชาชีวะ) เลขานุการสำนัก พระราชวัง ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายดอกพิกุลทอง ดอก พิกุลเงิน ทรงโปรยพระราชทานแก่พราหมณ์ แล้วเสด็จ พระราชดำเนินออกจากพระที่นั่งไพศาลทักษิณ สู่พระท่ีนั่ง อมรินทรวินิจฉัย ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมแด่พระ สงฆ์ ๘๐ รูป พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา สมเด็จพระสังฆราช ถวายอดิเรก สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ถวายพระพรลา แลว้ เสด็จขึ้น สมเด็จพระสังฆราชดับเทยี นชยั เวลาบ่าย เสด็จออกมหาสมาคม ณ พระท่ีนั่งอมรินทร วินจิ ฉยั ให้คณะรัฐมนตรี คณะทูต สมาชกิ วฒุ ิสภา สมาชิก สภาผแู้ ทนราษฎร และขา้ ราชการเฝา้ ทลู ละอองธลุ พี ระบาท ถวายพระพรชัยมงคล จากนั้น เสด็จข้ึนพระท่ีน่ังไพศาล ทักษิณ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ อาลักษณ์อ่านประกาศสถาปนาสมเด็จพระราชินีสิริกิติ์ ขึ้นเป็นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี แล้วทั้ง สองพระองคท์ รงรบั การถวายพระพรชยั มงคลจากพระบรม- วงศานวุ งศแ์ ละข้าทูลละอองธลุ ีพระบาท เวลาเย็น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประทับ พระท่ีนั่งราชยานพุดตานทอง เสด็จพระราชดำเนินโดย ขบวนราบใหญ่ไปยังพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เพื่อทรงประกาศพระองค์เป็นพุทธศาสนูปถัมภก แล้ว เสด็จพระราชดำเนินข้ึนหอพระธาตุมณเฑียร พร้อมด้วย 160 6.up 111-186-7 Sep.indd 160 9/7/12 8:40:45 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เพื่อถวายบังคม พระบรมอฐั แิ ละพระอฐั ิของสมเด็จพระบรมราชบรุ พการ ี วันท ่ี ๖ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ เวลาค่ำ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จพระนาง เจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินจากพระท่ีนั่ง ไพศาลทักษิณไปยังพระท่ีน่ังจักรพรรดิพิมาน เพ่ือทรง ประกอบพระราชพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียร ซึ่งพระบรม- วงศานุวงศ์ฝ่ายในจัดถวาย โดยประทับแรมเป็นครั้งแรกใน พระบรมมหาราชวงั รงุ่ ข้นึ เชา้ จึงเสดจ็ พระราชดำเนินกลบั วันท่ี ๗ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระ บรมราชินี เสด็จออกท้องพระโรงกลางพระท่ีน่ังจักรีมหา ปราสาท เพื่อพระราชทานพระบรมราชวโรกาสให ้ คณะทูตานุทูตเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายพระพร ชัยมงคล และตอนเย็นพระราชทานพระบรมราชวโรกาส ให้นายต่วน สุวรรณศาสน์ จุฬาราชมนตรีและคณะบุคคล ต่างๆ เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายพระพรชัยมงคล จากนั้น ท้ังสองพระองค์ได้เสด็จออกสีหบัญชร ณ พระ ที่น่ังสุทไธสวรรย์ปราสาท พระราชทานพระบรมราช- วโรกาสให้ประชาชนเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ถวาย พระพรชัยมงคล แล้วเสด็จออก ณ พระท่ีน่ังอมรินทร วินิจฉัย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสถาปนา เฉลิมพระนามสมเดจ็ พระสงั ฆราชและตัง้ พระราชาคณะ วันท่ี ๘ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ พระบาท สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระบรมราชนิ ี เสดจ็ ออก ณ พระท่ีนั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงพระกรุณาโปรด เกล้าโปรดกระหม่อมให้สถาปนาฐานันดรศักด์ิพระราชวงศ์ ๔ พระองค์ คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิต ประยูรศักด์ิ กรมพระชัยนาทนเรนทร พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัติ กรมหม่ืนพิทยลาภพฤฒิยากร พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิวัฒนไชย และพระวรวงค์ 161 6.up 111-186-7 Sep.indd 161 9/7/12 8:40:47 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ เธอ พระองค์เจ้านักขัตรมงคล ซ่ึงเป็นพิธีสุดท้ายในการ พระราชพิธบี รมราชาภเิ ษกตามโบราณราชประเพณี พระราชพธิ ที รงบำเพญ็ พระราชกุศล – พระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลในมหามงคลสมัยที่เสด็จ เสมอดว้ ยรชั กาลใดรัชกาลหนึง่ ดำรงสิริราชสมบัติเสมอด้วยรัชกาลที่ล่วงมา เช่น รัชกาล ปัจจุบันโปรดให้ประกอบการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระ ราชกุศลเสมอด้วยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจา้ อยหู่ ัว สมเด็จพระบรมอัยกาธริ าช พระราชพธิ ีรัชดาภเิ ษก – พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลและเฉลิมพระเกียรติ พระมหากษัตริย์ซึ่งทรงดำรงสิริราชสมบัติยั่งยืนมา ๒๕ ปี บริบรู ณ์ พระราชพธิ สี มภาคาภิเษก – พระราชพิธีที่พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อมให้ประกอบข้ึนในวาระที่ทรงครองราชย์ ยาวนานเท่าสมเด็จพระบรมราชบุรพการี เช่น พระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงครองราชย์ยาวนาน เท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอย่หู วั รวม ๔ ครัง้ ด้วยกนั พระราชพธิ ที วีธาภเิ ษก – พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลในรัชกาลพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสทรงครอง ราชย์เป็นสองเท่าของรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว เม่ือวนั ที่ ๗ พฤศจกิ ายน พทุ ธศกั ราช ๒๔๔๖ พระราชพธิ รี ัชมงคล – พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลในรัชกาลพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ระหว่างวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน - ๔ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๕๐ ในโอกาส ท่ีทรงดำรงสิริราชสมบัติยาวนานเท่ารัชพรรษาสมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถ แห่งกรุงศรีอยุธยา ทรงครองราชย์ ๔๒ ปี ซ่ึงยาวนานกว่าพระมหากษัตริย์พระองค์อ่ืนๆ ท่ปี รากฏในพระราชพงศาวดาร 162 6.up 111-186-7 Sep.indd 162 9/7/12 8:40:48 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระราชพธิ ีรชั มงั คลาภิเษก – พระราชพิธีเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ซ่ึงทรงครอง ราชย์ยาวนานกว่าพระมหากษัตริย์พระองค์ใดในพระราช- พงศาวดาร พระราชพิธีน้ีมีขึ้นเป็นครั้งแรกในรัชกาลพระ บาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ระหว่างวันท่ี ๑๑ - ๑๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๕๑ และครั้งท่ี ๒ เม่ือ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จ ดำรงสิริราชสมบัติ ๔๒ ปี ๒๓ วัน เม่ือวันท่ี ๒ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๓๑ ยาวนานกว่าพระบาทสมเด็จพระจุล- จอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว พระราชพธิ ีกาญจนาภิเษก – พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลและเฉลิมพระเกียรติ พระมหากษัตริย์ซ่ึงทรงดำรงสิริราชสมบัติย่ังยืนมาครบ ๕๐ ปี มีขึ้นเป็นคร้ังแรกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช เม่ือวันที่ ๙ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๓๙ พระราชพิธฉี ลองสริ ิราชสมบตั ิ – พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลและเฉลิมพระเกียรติ ครบ ๖๐ ป ี พระมหากษัตริย์ ซึ่งทรงดำรงสิริราชสมบัติยั่งยืนมาครบ ๖๐ ปี มีขึ้นเป็นครั้งแรกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระ ปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช เมอ่ื วนั ที่ ๙ มถิ นุ ายน ๒๕๔๙ พระราชพิธีถือนำ้ พระพพิ ฒั นส์ ตั ยา – พระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา ตามขัตติยประเพณี (ศรสี จั จปานกาล) ในประเทศไทยมีมาแต่โบราณกาล ต้ังแต่ครั้งต้นสมัย อยุธยา พระมหากษัตริย์ของไทยทรงถือปฏิบัติตลอดมา จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นพระราชพิธีที่มีประโยชน์ ในด้านการปกครอง เพื่อให้พระบรมวงศ์ ข้าราชการท้ัง ทหาร พลเรือนทีไ่ ด้รบั พระราชทานยศศักดิ์ ตำแหน่งหน้าท่ี ปกครองดูแลราษฎรต่างพระเนตรพระกรรณ ตลอดจน ประเทศราชที่เป็นเมืองออก พร้อมด้วยภริยามีจิตใจจงรัก ภักดีตอ่ พระประมุขของชาติ ปฏบิ ตั ิหนา้ ท่ีด้วยความซื่อสัตย์ สุจริตพร้อมไตรทวาร(๑) พระราชพิธีน้ีมีอิทธิพลต่อชนใน ปกครองแตเ่ กา่ กอ่ นทง้ั ทางจติ ใจและทางวนิ ยั เปน็ พระราช- (๑) ทวารทง้ั ๓ คอื กาย เรยี ก กายทวาร วาจา เรยี ก วจที วาร ใจ เรยี ก มโนทวาร 163 6.up 111-186-7 Sep.indd 163 9/7/12 8:40:50 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พธิ ซี งึ่ บรรดาชนในปกครองทก่ี ลา่ วมาแลว้ ไดร้ บั พระราชทาน น้ำพระพิพัฒน์สัตยา ซ่ึงพระราชครูพราหมณ์อ่านโองการ แช่งน้ำ เสกน้ำ แทงน้ำด้วยพระแสงราชศัสตราวุธให้ทุก คนท่ีมีหน้าที่เฝ้าฯ ดื่มในสถานที่ซ่ึงเป็นท่ีศักดิ์สิทธิ์อันเป็น ที่เคารพ เช่น ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระอารามสำคัญ ในพระที่นั่ง ต่อหน้าพระพุทธรูป และ เฉพาะพระพักตร์พระมหากษัตริย์ แล้วต้องกล่าวคำสัตย์ ปฏิญาณ สาบานตนว่าจะไม่ทรยศกบฏต่อพระมหากษัตริย์ ต่อบ้านเมือง และราษฎร ถ้าผิดคำสาบานก็จะถึงความ พินาศ แต่ถ้าซื่อตรงสุจริตก็จะมีความเจริญสุข ในการพระ ร า ช พิ ธี ศ รี สั จ จ ป า นก า ล นี้ พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ ก็ ท ร ง ด่ื ม น้ ำ พระพิพัฒน์สัตยาปฏิญาณพระองค์ว่า จะทรงปกครอง บ้านเมืองด้วยความซ่ือสัตย์ต่อประชาชนด้วย พระราช- พธิ ีศรสี ัจจปานกาลไดค้ อ่ ย ๆ เปล่ยี นแปรรูปพิธีและถ้อยคำ ในโองการแช่งน้ำ ส่วนคำสาบานฝ่ายหน้าฝ่ายในเห็นได้ ในสมัยรัตนโกสินทร์แต่ละรัชกาล มาถึงสมัยที่ประเทศไทย เปลยี่ นแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตยมีพระมหากษัตริย์เป็นพระ ประมุข พระราชพิธีนี้จึงเลิกราไป ครั้นพุทธศักราช ๒๕๑๒ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระ ราชดำริให้ฟื้นพระราชพิธีน้ีเป็นพระราชพิธีถวายสัตย์ สาบานของทหารตำรวจผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราช- อิสริยาภรณ์อันมีศักด์ิรามาธิบดี มีคำถวายสัตย์สาบาน อย่างย่อๆ ประกอบพิธี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตน- ศาสดาราม(๑) พระราชพธิ ีรบั และสมโภช – พระราชพิธีท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณา ข้นึ ระวาง ช้างสำคญั โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดข้ึนเพ่ือสมโภชการรับช้าง สำคัญขึ้นระวางเป็นช้างต้น หรือช้างหลวงของพระมหา กษัตริยต์ ามโบราณราชประเพณ ี (๑) ดคู ำถวายสัตย์สาบาน และคำสาบานถอื นำ้ พระพพิ ฒั น์สตั ยาท้ายบท 164 6.up 111-186-7 Sep.indd 164 9/7/12 8:40:52 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ช้างเผือกเป็นรัตนะคู่พระบารมีของพระมหากษัตริย์ ส่ิงหนึ่งในเจ็ดส่ิงที่เรียกว่า สัปตรัตนะ อันได้แก่ จักรแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว ขุนคลังแก้ว ดวงแก้ว (มณี) และ นางแก้ว ดังน้ันเมื่อได้ช้างเผือกมาสู่พระราชอาณาจักร จึงเป็นนิมิตท่ีดีของแผ่นดินและเป็นประเพณีท่ีจะสมโภชรับ และข้ึนระวางเป็นพระยาช้างต้น หรือนางพระยาช้างต้น ซึ่งถือเป็นช้างหลวงของพระมหากษัตริย์สืบไป พระราชพิธี ในรชั กาลปจั จุบนั ประกอบดว้ ย วันแรก พิธีจารึกนามช้างสำคัญ ลงบนอ้อยแดง ประกอบพิธีในพระอุโบสถ ก่อนหน้าวันพระราชพิธีฯ หรือ ในช่วงเชา้ ของวันพระราชพธิ ฯี วันท่ีสอง เป็นวันประกอบพิธีน้อมเกล้าน้อมกระหม่อม ถวายช้างสำคัญและข้ึนระวางสมโภช พระราชพิธี เริ่มในตอนบ่าย มีพิธีแห่ช้างสำคัญเข้าสู่โรงพระราชพิธี เม่ือช้างสำคัญลอดโขลนทวาร พราหมณ์และราชบัณฑิต ประพรมน้ำเทพมนตร์ นำช้างสำคัญเข้ายืนแท่นในโรง พระราชพิธี พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบูชา พระพุทธปฏิมาพระชัยหลังช้าง แล้วทรงจุดธูปเทียนบูชา พระเทวกรรม ทรงศีล ราชบัณฑิตบูชาจุฬาฐทิศ ผู้ว่า ราชการจังหวัดน้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายช้างสำคัญ เมอ่ื ไดเ้ วลาพระฤกษ์ ทรงหลงั่ นำ้ พระพทุ ธมนต์ด้วยพระเต้า เทวบิฐ และพระมหาสังข์ทักษิณาวัฏพระราชทานช้าง สำคญั ทรงเจมิ ทีก่ ระพองชา้ งสำคัญ แล้วพระราชทานออ้ ย แดงจารึกนามช้างสำคัญ พระราชทานคชาภรณ์เคร่ืองยศ พร้อมด้วยเสมาทองมสี ายไปคลอ้ งคอ ทรงพระสุหรา่ ย ทรง เจิมแผน่ ปา้ ยนามช้างตน้ สำหรบั ไปตดิ ที่เสาหน้าโรงชา้ งต้น พราหมณ์อ่านฉันท์ดุษฎีสังเวย ศิลปินกรมศิลปากรขับไม้ ประกอบซอสามสายกล่อมช้างต้น 165 6.up 111-186-7 Sep.indd 165 9/7/12 8:40:54 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ วันที่สาม เวลาเช้า พิธีนำช้างต้นอาบน้ำ แล้วนำ ช้างต้นไปตักบาตรเพ่ือความเป็นสิริมงคล จากน้ันนำ ช้างต้นเข้ายืน ณ แท่นเบญพาดในโรงพระราชพิธี เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาที พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานเลี้ยงภัตตาหารพระสงฆ์ท่ีเจริญพระพุทธมนต์ แต่วันก่อน เมื่อพระสงฆ์รับพระราชทานฉันเสร็จแล้ว ทรง ประเคนจตุปจั จยั ไทยธรรม พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวาย อดิเรก แล้วออกจากโรงพระราชพิธีช้างต้น พราหมณ์เบิก แว่นเวียนเทียนสมโภช พระราชครูวามเทพมุนีเจิมและ ป้อนน้ำมะพร้าวออ่ นแกช่ า้ งต้น เปน็ เสรจ็ พธิ ี ช้างสำคัญในรัชกาลปัจจุบันที่ขึ้นระวางสมโภชแล้วมี ๑๐ ชา้ ง คอื – พระเศวตอดุลยเดชพาหนฯ – พระเศวตวรรัตนกรฯี – พระเศวตสุรคชาธารฯ – พระศรเี ศวตศุภลกั ษณ์ฯ – พระเศวตศุทธวลิ าสฯ – พระวมิ ลรตั นกิรณิ ีฯ – พระศรนี รารัฐราชกิรณิ ีฯ – พระเศวตภาสุรคเชนทร์ฯ – พระเทพวัชรกิริณฯี – พระบรมนขทัศฯ 166 6.up 111-186-7 Sep.indd 166 9/7/12 8:40:56 PM

ตวั อยา่ งคำประกาศเทวดา คำบวงสรวง คำสาบาน คำถวายอดิเรก (๑) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พุทธศักราช ๒๔๕๑ (๑) พิมพ์ตามอกั ขรวิธีในต้นฉบบั เดมิ ทส่ี มเด็จพระเจา้ บรมวงศ์เธอ เจ้าฟา้ กรมพระยานรศิ รานวุ ัดติวงศท์ รงเรยี บเรยี ง 9/7/12 8:40:56 PM 167 6.up 111-186-7 Sep.indd 167

168 6.up 111-186-7 Sep.indd 168 9/7/12 8:40:57 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 169 6.up 111-186-7 Sep.indd 169 9/7/12 8:41:00 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 170 6.up 111-186-7 Sep.indd 170 9/7/12 8:41:02 PM

171 6.up 111-186-7 Sep.indd 171 9/7/12 8:41:03 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 172 6.up 111-186-7 Sep.indd 172 9/7/12 8:41:06 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 173 6.up 111-186-7 Sep.indd 173 9/7/12 8:41:08 PM

คำถวายสัตยส์ าบาน ในพระราชพธิ พี ระราชทาน เครือ่ งราชอสิ ริยาภรณ์อนั มีศกั ด์ริ ามาธิบดี ในรชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ณ พระอุโบสถวดั พระศรีรัตนศาสดาราม 174 6.up 111-186-7 Sep.indd 174 9/7/12 8:41:09 PM

175 6.up 111-186-7 Sep.indd 175 9/7/12 8:41:09 PM

(๑) (๑) พมิ พ์ตามอกั ขรวิธีในตน้ ฉบบั เดมิ 176 6.up 111-186-7 Sep.indd 176 9/7/12 8:41:10 PM

ประกาศพระราชาภิสดดุ ี (๑) ๖ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๒๕ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร มพี ระบรมราชโองการเหนอื เกล้าเหนอื กระหม่อมใหป้ ระกาศว่า ปพี ุทธศกั ราชสองพันห้าร้อยยส่ี บิ หา้ นี้ กรงุ เทพมหานครอมรรัตนโกสินทรม์ ีอายจุ ำเรญิ ยืนยาว มาครบสองร้อยปี ประชาชนทั้งหลายต่างมีความปราโมทย์บันเทิงใจ ท่ีสามารถตั้งบ้านเมืองเป็น อิสระสถาวรสืบมาได้อีกถึงสองศตพรรษ และสมัครสามัคคีกันจัดงานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ขึ้น ท่ัวราชอาณาจักร เพื่อปลูกฝังความจงรักและภาคภูมิในประเทศชาติให้เพิ่มพูนแน่นแฟ้นข้ึนในวาระ จิตของคนไทย เป็นเหตุให้ทรงพระราชอนุสรณ์ถึงกาลก่อนที่ล่วงมา ว่าการที่สยามประเทศสถิต เสถียรรุ่งเรืองมาจนบัดน้ีได้ ก็ด้วยอาศัยพระบรมโพธิสมภารบารมี แห่งสมเด็จพระบรมราชบุรพ การีแต่ละพระองค์ทรงปกครองนำพา ให้ผ่านพ้นอุปสรรคและภยันตรายนานามาโดยสวัสดีทุกยุค สมัย ท้ังทรงทำนุบำรุงให้เจริญมั่นคงพร้อมด้วยอิสรภาพอันไพบูลย์เสมอด้วยอารยประเทศทั้งมวล บรรดาการที่ทรงกระทำให้แก่ชาติน้ันล้วนลำบากยากย่ิง แต่ละเรื่องแต่ละส่ิงต้องปฏิบัติบำเพ็ญ อย่างอุกฤฎ์ด้วยพระปรีชาญาณอันลึกซ้ึงกว้างไกล ซ่ึงจะพิจารณาให้เห็นถ่องแท้ได้จากพระราช กรณียกิจในแต่ละแผ่นดินมีพระบาสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินรมหาจักรีบรมนาถ พระพุทธยอดฟ้า จุฬาโลกมหาราชาธิราชเป็นอาทิ เม่ือแรกที่ทรงพระราชดำริรับอัญเชิญข้ึนผ่านพิภพ ประเทศชาติ กำลังประสบความบอบช้ำ ระส่ำระสาย ประการหนึ่งเพราะถูกข้าศึกย่ำยีทำลายเมื่อคราวเสีย พระนครศรีอยุธยา อีกประการหน่ึง เพราะประจวบกับเวลาท่ีบ้านมืองเกิดวิกฤตจลาจลพึ่งสงบลง สมเด็จพระปฐมบรมนาถจึงต้องทรงเร่งฟื้นฟูบำรุถงประเทศเป็นการใหญ่ทั่วทุกด้าน ด้วยได้ทรงตั้ง พระราชปณิธานปรารถนาไว้แน่วแน่ท่ีจะให้เกิดความเจริญมั่นคงทั้งในพุทธจักรอาณาจักร ข้างฝ่าย พุทธจักรนั้น พระพุทธศาสนาและสังฆมณฑลเสื่อมทรุดเศร้าหมองมาช้านาน จึงโปรดให้ทำการ สังคายนาพระธรรมวินัย ท้ังพระบาลีอรรถกถาฎีกาอนุฎีกาลัทธาวิเสสให้บริสุทธ์ิบริบูรณ์ สำหรับ เป็นพ้ืนฐานเกื้อกูลพระปริยัติศาสนา ท้ังยังตรากฎหมายขึ้นจัดระเบียบสงฆ์และสมณปฏิบัติให้ เรียบร้อยงดงาม ข้างฝ่ายอาณาจักรก็ทรงพระราชอุตสาหะพยายามดำเนินพระบรมราโชบาย ให้ บรรลุผลสมบูรณ์ตามที่ทรงมุ่งหมายถ้วนทุกอย่าง เร่ิมด้วยการสร้างพระนครราชธานี มีป้อม ปราการคูเมืองช้ันนอกช้ันใน เร่งบำรุงกำลังพลและอาวุธยุทธปัจจัยให้เข้มแข็งพร้อมสรรพทุกขณะ โปรดให้ประมวลและชำระพระราชกำหนดกฎหมาย อันพลัดพรายสูญหายให้ถ่องเที่ยงทุกกระบวน (๑) นายภาวาส บนุ นาค รองราชเลขาธิการ ประพนั ธ์ 177 6.p 111-186-6 Sep.indd 177 9/6/12 7:20:37 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สำหรับใช้เป็นหลักราชการ นอกจากน้ียังได้ทส่งเสริมฟื้นฟูทางด้านศิลปะวรรณคดี ขนบธรรมเนียม ราชประเพณีอีกเป็นอเนกปรยิ าย พระราชกรณยี กจิ มากหลายที่สมเดจ็ พระมหากษตั รยิ าธิราชเจา้ จะ ต้องทรงกระทำนี้ พ้นวิสัยธรรมดาที่สามัญมนุษย์จะปฏิบัติได้ แต่เหตุเพราะทุกพระองค์มีพระราช หฤทัยต้ังมั่นเป็นสัจจาธิษฐาน ท่ีจะทรงกระทำการเพื่อชาติ ศาสนา มหาชนอย่างแท้จริงไม่ท้อถอย หลัง จึงบันดาลพลังอันอุดมเลิศบังเกิดส่งสนองให้ทรงสัมฤทธิ์ ในพระราชกิจจานุกิจเป็นมหัศจรรย์ อนั ทวยราษฎรท์ ราบตระหนกั อยทู่ ั่วกันวา่ คือพระบุญญาธกิ ารบารมี ซง่ึ ปกปักรกั ษาสยามรัฐให้มน่ั คง สวัสดีมาตราบกาลปัจจุบัน พระเดชพระคุณแห่งพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า จึงมีอยู่อเนกอนันต์พ้น พรรณา ในวาระอันเป็นมหาสมัยมงคลที่ระลึกแห่งการประดิษฐานพระบรมราชจักรีวงศ์นี้ พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงมีพระบรมราชโองการส่ัง ให้ตั้งการพระราชพิธีถวายราชสักการะสมเด็จ พระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าข้ึน ณ ท้องสนามหลวง เสด็จพระราชดำเนินมาทรงบูชา พระรัตนตรัยและทรงถวายเครื่องราชสกั การะบวงสรวงตามโบราณราชประเพณี โปรดเกล้าฯ อา่ น ประกาศราชาภสิ ดดุ ีท่ามกลางมหาสนั นิบาตแห่งพระราชวงศ์ขา้ ราชการและประชาชน ด้วยอานุภาพพระราชศรัทธาคารวะอันมั่นคงในพระรัตนตรัย และในสมเด็จพระบรมราช บุรพการี ขอพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจริญพระราชสิริสวัสด์ิ ปราศจากพระโรคพิบัติ อุปัทวันตราย ทรงพระเกษมสมบูรณ์สบายพระราชหฤทัย ดำรงในสิริราชสมบัติพิพัฒไพบูลย์ เพ่มิ พนู พระเกียรตคิ ณุ อดุลยภาพลบสมยั ผ่องพน้ จากพพิ ธิ ภยั ปีฬติ าททิ กุ ขท์ ุกเวลา ขอพระบรมเดชานุภาพมหึมาแห่งสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช จงคุ้มครองประเทศ ชาติและประชาชนชาวไทย ให้ผ่านพ้นสรรพอุปัทว์พิบัติภัยท้ังปวง อริราชศัตรูภายนอกอย่าล่วงเข้า ทำอันตรายได้ ศัตรูหมู่พาลภายในให้วอดวายพ่ายแพ้ภัยตัว บันดาลความสุขความม่ันคงให้บังเกิด ท่ัวภมู ิมณฑล บันดาลความรม่ เยน็ แกอ่ เนกนิกรชนครบคามเขตขอบขณั ฑสมี า ขอพระมหากรุณาบุญญาธิการจงชักนำ ให้เกิดสามัคคีธรรมในหมู่ไทยอย่าได้รู้ร้าวราน ให้ทุก ฝ่ายมีใจสมัครสมานเป็นอันหน่ึงอันเดียวเกลียวกลม เป็นพลังอันอุดมยิ่งใหญ่ ท่ีจะประกอบกิจ กรณีย์นำไทยให้วฒั นายืนยงิ่ ประสบแต่สง่ิ ศภุ สวสั ดิต์ ลอดจิรฏั ฐิตกิ าล 178 6.p 111-186-6 Sep.indd 178 9/6/12 7:20:39 PM

179 6.p 111-186-6 Sep.indd 179 9/6/12 7:20:39 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 180 6.p 111-186-6 Sep.indd 180 9/6/12 7:20:41 PM

(๑) ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (๑)นายภาวาส บุนนาค รองราชเลขาธกิ าร ประพนั ธ ์ 181 6.p 111-186-6 Sep.indd 181 9/6/12 7:20:42 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ 182 6.p 111-186-6 Sep.indd 182 9/6/12 7:20:45 PM

เฉพาะพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว 183 6.p 111-186-6 Sep.indd 183 9/6/12 7:20:46 PM

สำหรบั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวและสมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ 184 6.p 111-186-6 Sep.indd 184 9/6/12 7:20:46 PM

เฉพาะสมเด็จพระบรมราชินีนาถ 185 6.p 111-186-6 Sep.indd 185 9/6/12 7:20:47 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ “..... ปัญหาเฉพาะในด้านรักษาภาษาน้ีก็มีหลายประการ อย่างหนึ่งต้อง รักษาให้บริสุทธิ์ในทางออกเสียง คือให้ออกเสียงถูกต้องชัดเจน อีกอย่างหน่ึงต้อง รักษาให้บริสุทธ์ิในวิธีใช้ หมายความว่าวิธีใช้คำมาประกอบเป็นประโยค นับเป็น ปัญหาทีส่ ำคญั ปัญหาทส่ี ามคือ ความรำ่ รวยในคำของภาษาไทย ซง่ึ พวกเรานกึ วา่ ไม่ร่ำรวยพอ จึงต้องมกี ารบัญญตั ิศพั ท์ใหมม่ าใช้ ..... ..... การบัญญตั ศิ ัพท์ใหมก่ ็เปน็ ส่ิงสำคัญเหมือนกนั จำเป็น แต่อันตราย .....” พระราชดำรสั พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานในการประชุมวชิ าการของชมุ นุมภาษาไทย คณะอกั ษรศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั วนั ท่ี ๒๙ กรกฎาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๐๕ 186 6.p 111-186-6 Sep.indd 186 9/6/12 7:20:49 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ เครอ่ื งเบญจราชกกธุ ภัณฑ์ 187 7. p 187-191-6 Sep.indd 187 9/6/12 7:32:17 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระมหาเศวตฉัตร (ฉัตรขาว 9 ชั้น) ในทอ้ งพระโรงกลาง พระทน่ี ่งั จกั รมี หาปราสาท 188 7. p 187-191-6 Sep.indd 188 9/6/12 7:32:20 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระมหาพชิ ยั มงกุฎ 189 7. p 187-191-7 Sep.indd 189 9/7/12 7:25:48 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระแสงขรรค์ชัยศร ี ธารพระกรชยั พฤกษ ์ 190 7. p 187-191-6 Sep.indd 190 9/6/12 7:32:29 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พัดวาลวชิ นี และพระแสห้ างช้างเผอื ก ฉลองพระบาทเชิงงอน 191 7. p 187-191-6 Sep.indd 191 9/7/12 4:48:28 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระชฎา 5 ยอด พระชฎาเดินหน 192 8. p 192-195-6 Sep.indd 192 9/7/12 7:42:49 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระเก้ยี ว พระมาลาเสา้ สะเทนิ พระมาลาเสา้ สงู 193 พระมาลาเบ่ยี ง 8. p 192-195-6 Sep.indd 193 9/7/12 5:58:36 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี พระราชธิดาในพระบาท สมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจ้าอยู่หวั ทรงพระชฎา 5 ยอด เม่ือเสด็จไปสมโภชเวียนเทียน หลงั ตัดพระเมาฬี ในพระราชพิธโี สกนั ต ์ 194 8. p 192-195-6 Sep.indd 194 9/6/12 7:51:48 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเหมวดี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระมาลาเสา้ สะเทนิ ประดับขนนกการเวกในพิธสี ง่ พระกรและเขา้ กระบวนแห่ในพระราชพธิ โี สกนั ต์ 195 8. p 192-195-6 Sep.indd 195 9/6/12 7:51:49 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระสัปตปฎลเศวตฉตั ร (ฉตั รขาว 7 ชั้น) 196 9. p196-214 colour 6 Sep.indd 196 9/6/12 8:03:07 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระสปั ตปฎลเศวตฉตั ร ปกั เหนือพระคชาธารพระทนี่ ่งั 197 9. p196-214 colour 6 Sep.indd 197 9/6/12 8:03:10 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ พระเบญจปฎลเศวตฉัตร (ฉัตรขาว 5 ชั้น) 198 9. p196-214 colour 6 Sep.indd 198 9/6/12 8:03:14 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ เศวตฉัตร 3 ชนั้ ปกั เหนือพระแท่นประจำตำแหนง่ สมเด็จพระสังฆราช ฉตั รขาวลายทอง 5 ชน้ั หรอื ฉัตรกำมะลอ 199 9. p196-214 colour 6 Sep.indd 199 9/6/12 8:03:19 PM

ราชาศัพท์ เฉลิมพระเกียรติในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ ฉตั รโหมดทอง 5 ชัน้ 200 9. p196-214 colour 6 Sep.indd 200 9/6/12 8:03:24 PM