Filipino Grade 4

5 Layunin Nakasusunod sa panuto Yugto ng Pagtuturo Munting Paalala sa IyoPagbabaybay DEPED COPYPagsusulit na pang-masteriKung NatutuhanGawain AGamitin ang pares ng salita at tamang pang-angkop upang makabuo ng isang pangungusap. 1. mababango – bulaklak 2. likas – yaman 3. makapangyarihan – Diyos 4. tao – matulungin 5. ugali - dayuhanGawain BIsulat muli ang natapos at binigyang puna naliham paanyaya.Kung Hindi NatutuhanGawain ABilugan ang pang-angkop sa bawatpangungusap. 1. Malaking pinsala ang idinulot ng bagyo. 2. Maraming bahay ang nawalan ng bubong. 3. Natumba ang bakod na kawayan sa lakas ng hangin. 4. Bumaha dahil sa ulang malakas. 5. Natangay ng baha ang mga bagong tanim na halaman.Gawain BIpakompleto. ______________ ______________ Mahal kong _______, Lubos kitang inaanyayahan sa _________ ____________ upang ___________________. ______________,Gawaing PantahananPagawain ang mga mag-aaral ng mapang pang-ekonomiya ng Pilipinas.PagtataposMagpaawit sa mga mag-aaral ang kantang maykinalaman sa kapaligiran. 228 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

6 Layunin NNaassaassaaggoot tanganmgga mtagnaongtasnaobningasasnag tebkinsatosapnagng-itmekpsotromnagsyopnang- Nimabpiobrigmyaasnynognangkop na pamagat ang talatang binasa Nabibigyan ng angkop na pamagat ang talatang binasaYugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUUnang pagsusulitPaghawan ng Balakid PUIpagawa ang Tuklasin Mo B, KM p. 132.Tumawag ng ilang mag-aaral upang magbahaging kanilang natapos na tsart.DEPED COPYPagganyak PSHayaang magbahagi ang mga mag-aaral ng Kung makapagdadala ng tunaykanilang karanasan kaugnay ng pagkain ng na kalamay, mas mainam upangkalamay. may maipatikim sa mga mag- aaral.Pangganyak na Tanong PSPaano ginagawa ang kalamay?Gawin Natin PBIpabasa ang teksto sa Basahin Mo A, KM p.132-133.Ano-ano ang natutuhan mo sa tekstong binasa?Magkaroon ng talakayan batay sa sagot ng mgamag-aaral.Itanong:Tungkol saan ang binasang teksto?Ano-ano ang nilalaman ng bawat talata?Ano ang napansin mo sa mga pangungusap nanasa bawat talata?Ano kaya ang magandang pamagat ng atingteksto?Bigyang katuwiran ang ibinigay na pamagat.Papiliin ang klase ng pinakaangkop na pamagatbuhat sa ibinigay ng mga kaklase.Itanong:Ano ang kahalagahan ng isang pamagat?Ano ang dapat tandaan sa pagbibigay ngpamagat?Magpakita ng ilang larawan. Tumawag ng ilangmag-aaral upang magbigay ng angkop napamagat sa mga ito. 229 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawin Ninyo KMPangkatin ang klase. Matapos ang inilaang oras,Magpahanap ng ilang larawan mula sa lumang ipabahagi sa bawat pangkat odiyaryo. mag-aaral ang kanilang natapos na gawain.Ipadikit ito sa isang malinis na papel.Palagyan ng pamagat ang bawat larawan.Gawin MoMagpagupit ng isang talata mula sa lumangdiyaryo o magasin. Ipadikit sa kuwaderno.Palagyan ito ng pamagat.7 Layunin DEPED COPY Natutukoy ang mga pansuportang detalye sa mahalagang kaisipan sa nabasang teksto Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUPagtuturo ng mga salita PBPag-usapan ang sariling pakahulugan ng mga PBmag-aaral sa mga salitang nililinang. PBBalikanItanong:Ano ang kalamay?Gawin NatinIpabasang muli ang teksto tungkol sa kalamay.Itanong:Ilang talata mayroon ang teksto?Ipabasa muli ang unang talata.Ano ang paksa nito?Lahat ba ng pangungusap sa talata aysumusuporta sa paksang ito?Ano ang mga pangungusap na sumusuporta sapaksang ito?Gawin ito hanggang sa matapos ang lahat ngtalata sa teksto.Gawin NinyoIpagawa ang Pagyamanin Natin Gawin Ninyo B,KM, p. 134.Tawagin ang bawat pangkat upangmakapagbahagi ng kanilang sagot.Gawin MoIpagagawa ang Pagyamanin Natin Gawin Mo B,KM, p. 136- 137.(Ipasasagot lamang ang mga tanong bilang 5)Matapos ang inilaang oras, tumawag ng ilangmag-aaral upang magbahagi ng sagot. 230 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Layunin 8 Nagagamit nang wasto at angkop ang pangatnig Yugto ng PagkatutoDEPED COPY Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUMuling pagsusulit PSPagganyak WGPangkatin ang klase.Hayaang maglaro ang pangkat ng tug-of-war.Bigyan ng pagpapahalaga ang nanalongpangkat.Itanong:Bakit kayo nanalo? Natalo?Ano ang ginamit ninyo upang hindi kayomagkahiwa-hiwalay?Tama ba ang ginawa ninyo? Bigyang katwiranang sagot.Gawin NatinIpabasa: - Masarap ang kalamay sapagkat gawa ito sa gata ng niyog. - Ang kalamay ay isang kakanin na gawa sa pinakunat na harinang kasaba, kalabasa, malagkit, asukal, at niyog. - Inilalagay ang kalamay sa isang marangyang sisidlan upang mas maging mabili ang mga ito.Itanong:Bakit masarap ang kalamay?Ano ang magiging bunga ng paglalagay ngkalamay sa isang marangyang sisidlan?Sa anong sangkap gawa ang kalamay?Ipabasa ang mga pangungusap na nakasulat sapisara.Itanong:Ano ang dalawang pangungusap sa mgabinasang sagot?Alin sa dalawang ito ang makapag-iisa? Hindimakapag-iisa?Paano ito pinagdugtong?Anong mga salita ang ginamit? 231 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYIpabasa: 1. Ano ang ginagamit mong panulat, lapis o ballpen? 2. Kuwaderno at papel ang dalhin mo bukas. 3. Maganda ngunit suplada ang kaibigan mo. 4. Matanda pati mag-aaral ay dumalo sa programa. 5. Naririto ang binili kong payong, alin ang gusto mo, pula o berde? Itanong: Ano ang ginamit na salita sa mga pangungusap upang pag-ugnayin ang mga salita? Ipabasa: 1. Makinig ka muna bago ka magreklamo. 2. Nagsisikap ang ama ng tahanan upang umunlad ang buhay nila. 3. Papasa ka sa pagsusulit kung ikaw ay mag- aaral. 4. Nagtatrabaho sa ibang bansa ang kaniyang ama sapagkat kulang ang kita niya para sa pamilya. 5. Masipag siyang mag-aaral kaya siya mahal ng guro. Itanong: Anong salita ang ginamit upang mapag-ugnay ang mga lipon ng mga salita? Ano ang tawag sa mga salitang ito? Ipagamit ang mga ito sa sariling pangungusap. Gawin Ninyo Pangkatin ang klase. Ipagawa Pagyamanin Natin Gawin Ninyo C, KM, p. 135. Gawin Mo Pasulatin ang mga mag-aaral ng limang pangungusap. Pabilugan ang ginamit na pangatnig. Paglalahat Itanong: Ano at paano ginagamit ang mga pangatnig? Pagsasapuso Itanong: Paano mo pahahalagahan ang mga produkto ng ating bansa? 232 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Subukin NatinGumamit ng angkop na pangatnig upang mapag- Kuhanin ang Index of Masteryisa ang mga pangungusap. Isulat na muli ang nito.pangungusap sa sagutang papel.1. Nahuli ang dating ni Perla. Nakagalitan siya ng kaniyang ina.2. Matutuloy ang parada. Kailangan ay magan-da ang panahon.3. Umuwi si Beth nang maaga. Masakit ang kaniyang ulo.4. Matagal kaming hindi nagkita ng aking kai-bigan. Nagpalitan kami ng balita sa liham.5. Maasikaso sa aming pag-aaral ang aking ina.DEPED COPYMahal na mahal namin siya.9 Layunin Naipakikita ang pag-unawa sa pinanood sa pamamagitan ng pagdurugtong ng ibang pagwawakas ayon sa sariling saloobin o paniniwala Yugtong ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUPagtuturong muli ng mga salita PS PSBalik-aralIpakuha ang ginagawang mapang pang- KMekonomiya ng bansa.Tumawag ng ilang mag-aaral upang magbahaging kanilang natapos na mapa.Gawin NatinPangkatin ang klase.Papaghandain ang bawat pangkat ng isangpatalastas tungkol sa isang produktong dapatipagmalaki ng bansa at ng sariling pamayanan.Matapos ang inilaang oras, tawagin ang bawatpangkat upang ipakita ang kanilang inihandangpatalastas.Pag-usapan ang mga nakita sa ginawangpatalastas.Itanong:Ano ang gagawin mo matapos mapanood angnaturang patalastas?Pabigyang katwiran ang sagot.Gawin MoSabihin:Pumili ng isang patalastas na napanood mula saiba’t ibang pangkat. Sumulat sa iyong dialoguejournal kung ano ang nais mong maging wakasnito. 233 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

10 Layunin Nakasusunod sa panuto Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUPagsusulit na pang-masteriPagsagot sa Mahalagang TanongGawaing PantahananIpagpatuloy ang paggawa ng mapangpang-ekonomiya.DEPED COPYPagtataposGumawa ng isang poster tungkol sa ProduktongAtin, Dapat TangkilikinKaragdagang BabasahinHiyas sa Wika 5, 1999. pp 164-169MISOSA Filipino 4, Modyul 10, pp. 1- 6Hiyas sa Wika 5, 1999. pp 131; 174- 179Panlingguhang PagtatayaI. Panuto: Piliin sa sumusunod na pangatnig ang naaangkop sa patlang ngpangungusap. nang kung upang at ni dahil samantalang kapag kaya habang Si Erjan Raven 1 _______ Jharel ay napiling kinatawan ng klase sa palig-sahan sa pagkanta. 2_____ hindi man lang sila nakakitaan ng pagkatakot3_____ tuwang-tuwa ang lahat ng kanilang kaklase. Ensayo sila nangensayo 4_______ hindi manalo. Isang araw, nilagnat si Jharel 5_____ naulanan siya. Mabuti na lang atpinatingnan agad siya ng nanay sa manggagamot 6_____ hindi tuluyanglumala ang sakit niya. 7_____ pumasok siya sa paaralan, laking tuwa ng kaniyang mga kaklase8_____ siya ay naglalakad. Pinaalalahanan siya ng guro na 9_____ umuulansumilong muna siya. II. Salungguhitan ang mga pangatnig na ginamit sa pangungusap. 10. Siya ang unang umamin, samakatuwid isa siya sa may kasalanan. 11. Gutom pa rin ang lalaki kahit marami na siyang kinaing kanin. 12. Papasukin mo ang bisita sakaling dumating na. 13. Si Julia o si Rona ang lalahok sa patimpalak. 14. Masipag si Jharel subalit sumpungin. 234 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

ARALIN TTaaaass--NNoooo,, PPiliilpipinino oAkAok! o! 1155DEPED COPY Panlingguhang Layunin Pag-unawa sa Napakinggan Naibibigay ang sanhi at bunga ng mga pangyayari sa napakinggang ulat F4PN-IIIi-18.2 Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa tekstong napakinggan F4PN- IIIj-8.4 Wikang Binibigkas Naisasalaysay muli ang napakinggang teksto gamit ang sariling salita F4PS- IIIh-j-6.6 Gramatika Nakagagamit nang wasto at angkop na simuno at panaguri sa pangungusap F4WG-IIIi-j-8 Pag-unlad ng Talasalitaan Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan F4PT-IIIb-i- 1.7 Pag-unawa sa Binasa Nasasabi ang sanhi at bunga ng mga pangyayari F4PB-IIIi-6.1 Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa kuwento sa pamamagitan ng dugtungan F4PB-IIIj-5.5 Estratehiya sa Pag-aaral Nagagamit nang wasto ang card catalogue F4EP-IIIi-j-9 Pagsulat at Komposisyon Nakasusulat ng talatang nagsasalaysay F4PU-IIIi-2.1 Nakasusulat ng talatang naglalarawan F4PU-IIIj-2.1 Paunang Pagtataya Ipabasa sa mga mag-aaral ang maikling kuwento. Ipasipi ang limang pangungusap mula rito. Bilugan ang simuno at salungguhitan ang panaguri sa limang pangungusap na sisipiin sa isang malinis na papel. Dahil sa Masamang Barkada Dating mabait at masunuring mag-aaral si Obet. Ngunit napasama siya sa masamang barkada. Unti-unting nagbago ang ugali niya. Naging barumbado at ma- gagalitin siya. Natutuhan ni Obet ang masasamang bisyo. Natuto siyang magsigarilyo, maglasing at magsugal. Natutuhan rin niyang humithit ng marijuana at gumamit ng shabu. 235 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Nakiusap ang ina ni Obet. “Anak, kung mahal mo ako at ang bayan hindi ka magpapabaya sa mag-aaral.” Ngunit parang walang narinig si Obet. Isang araw, nabigla ang kaniyang ina sa isang masamang balita. Nakakulongsi Obet dahil sa pagnanakaw. Ninakawan niya ang isang tindahan upang masunodang masasamang bisyo. Ngunit nahuli siya ng pulis habang nagnanakaw. Iyon angkinahinatnan niya sa pagsama sa masamang barkada.1 LayuninNnNaaaipbibaibikbigiingagaygyaanangnggsuasnlaahtni hait baut nbguanngga mnggampgaangpyaanygaryiasyaanrai psaakinggang ulatNNaaibibibibigigaayyanagngkakhauhluugluagnanng nsgalistaalsitaapsaampaammagaimtaangnigtaknantugtukraantuturanDEPED COPYMahalagang TanongItanong:Paano mo maipagmamalaki ang pagiging Pilipino?Paano ginagamit ang card catalogue?Ano ang pagkakaugnay ng simuno at panaguri? Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybayUnang pagsusulit PUPaghawan ng BalakidIpagawa ang Tuklasin Mo A, KM, p. 138. PUItanong:Ano ang ibig sabihin ng domestic helper? Itama ang maling akala ngIpagamit ang mga salita sa sariling pangungusap. mga mag-aaral sa salitang domestic helper at ang pag-Pagganyak uugnay ng salitang ito sa mgaItanong: Pilipino.Kung makapupulot ka ng isang sobreng maramingpera, ano ang gagawin mo rito? PSHayaang magbahagi ang mga mag-aaral ngkanilang sagot. Pabigyang katuwiran ang sagot na PSibinigay.Pangganyak na TanongAno ang ginawa ni Mildred sa napulot na pera?Gawin Natin PNSabihin:Kilalanin natin ang isang bagong bayani ng bayanat alamin natin kung bakit siya dapat ipagmalaki. 236 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Basahin nang malakas. Talagang Maipagmamalaki ang Bagong Bayani - Pat A. Sto. Tomas Si Mildred ay inang may dalawang anak. Iniwan niya ang mga ito sa kaniyang asawang tricycle driver sa kanilang bayan sa Bambang, Nueva Viscaya, upang mamasukan bilang isang domestic helper sa Hongkong. Sa umpisa, maayos naman ang kalagayan ni Mildred subalit ang lahat ay nagbago noong 2007 nang siya ay pinagsamantalahan ng kaniyang amo. Katulad ng isang disenteng Pilipina, si Mildred ay nagreklamo sa mga awtoridad sa Hongkong sa ginawa sa kaniya at umalis bilang katulong sa kaniyang amo. Ang masaklap sa regulasyon pala ng pamahalaan ng Hongkong, pinagbabawalang ma-empleyo ang complainant kapag ang kaso nito ay naka-pending pa sa korte tulad ng kaso ni Mildred. Kaya sa isang iglap biglang naglaho ang magandang kinabukasang pangarap ni Mildred sa kaniyang mga anak. Nahinto sa pag-aaral ang kaniyang mga anak, at siya mismo ay hindi malaman kung papaano susuportahan ang sarili sa Hongkong. Kaya napilitan si Mildred na mamuhay katulad ng scavengers na ating nakikita rito sa atin na naghahalungkat sa mga basurahan upang makahanap ng mga bagay na maaaring ipagbili upang kumita. Sa kaso ni Mildred, ito ay mga lata ng softdrinks, mga cardboards at iba pa na maaaring mabenta, at kahit papaano’y nakapagbibigay sa kaniya ng HK$38 o Php228 sa isang araw kung siya ay palarin na makakuha ng marami-rami nito sa mga basurahan. Ganito ang naging buhay ni Mildred sa Hongkong sa loob ng mahigit sa isang taon hanggang sa ngayon. Subalit posibleng magbago na ito kahit papaano matapos mangyari ang isang dakilang desisyon na kaniyang ginawa noong April na talaga namang kahanga-hanga at maipag- mamalaki nating mga Pilipino. 237 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYNoong April 24, habang si Mildred at ang kaniyang kasama ay naghahalungkat ng basura sa kanto ng Pottinger Street at Des Voeux Road sa Yueng Long area doon sa Hongkong, siya ay nakadampot ng isang envelope na ng kaniyang buksan ay tumambulad sa kaniyang paningin ang maraming dolyar at mga tseke. Ayon sa report, ang pera ay may kabuuang cash na $176,000 na binubuo ng tig-iisang libong dolyar at mga tseke sa US dollars at Hongkong dollars. Ang kabuuang halaga na nakapaloob sa envelope kung pagsasamahin ang cash at tseke ay umaabot sa HK$350.545 o nasa P2.1 million sa peso. Ang una niyang naisip ay tawagan ito at alamin kung ito ang tunay na nagmamay-ari ng naturang pera upang kaagad niya itong maisauli. Subalit dahil sa lagpas na sa office hours ng siya ay nakatawag nag-iwan na lamang siya ng mensahe sa recorder tungkol sa perang napulot niya at nais niya itong isauli sa tunay na nagmamay-ari. Kinabukasan, nakipagkita sa kaniya ang isang opisyal ng kompanya kasama ang empleyado na may dala ng nawalang pera na dapat pala ay idedeposito niya sa banko. Sobra ang pasasalamat ng mga ito sa ginawa ni Mildred at bilang pagtanaw ng utang na loob, binigyan nila si Mildred ng isang lata ng butter cookies. Sa isang panayam, sinabi ni Mildred na nahirapan daw siyang matulog sa pag-iisip sapagkat napakalaki ng halagang kaniyang napulot at sobra o higit na ito sa kakailanganin niya upang makauwi na rito sa Pilipinas. Subalit naisip din daw niya na baka ang taong nakawala ng pera ay isang ordinaryong empleyado lang na may pamilyang umaasa rin sa kaniya at maaaring mawalan ng trabaho dahil sa pagkawala niya ng pera. Hindi raw makaya ng kaniyang konsensiya na itago ang pera sapagkat habang buhay ito ay magpapahirap sa kaniyang kaisipan. Kaya minabuti niyang ibalik ang pera sa tunay na may-ari. Kinikilala ng Provincial Government ng Nueva Viscaya ang ginawa ni Mildred sa pamamagitan ng pagpasa ng isang resolusyon na nagbigay puri sa kaniya “for her display of exemplary honesty”. 238 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Bilang pasasalamat ang provincial governmentng Nueva Viscaya ay naglaan ng Php50,000 bilanginitial assistance sa pamilya ni Mildred.http://www.abs-cbnnews.com/views-and-analysis/07/11/09/talagang-maipagmamalaki-ang-bagong-bayaniItanong: PNKaninong kuwento ang napakinggan?Sino si Mildred? Gamitin ang character mapAno ang mga nangyari kay Mildred habang nasa na ito.ibang bansa? Pangalan:Bakit sinabing naglaho lahat ng kaniyang Pamilya:pangarap? Tirahan:Ano ang ginawa niya upang mabuhay araw-araw Pangarap:sa kabila ng kawalan ng hanapbuhay? TrabahoAno ang pinatunayan ni Mildred?Tama ba ang kaniyang ginawa?Kung ikaw si Mildred, gagawin mo rin ba ito?Bigyang katwiran ang sagot.Anong mga kaugalian ang ipinakita ni Mildred- Bago mangibang bansa- Mga unang buwan sa ibang bansa- Matapos ang isang trahedya sa kaniyangbuhay- Sa pagkawala ng kaniyang hanapbuhayAno ang naging gantimpala niya sa pagigingmatapat?Ano ang masasabi mo sa natanggap niyanggantimpala?Tama lang ba sabihin pa rin ni Mildred na “TaasNoo, Pilipino Ako?” Ipaliwanag ang sagot.DEPED COPYGawin Ninyo PNPangkatin ang klase.Kompletuhin ang tsart na makikita sa PagyamaninNatin Gawin Ninyo A, KM, p. 141. Paglalahat Itanong: Ano ang ugnayan ng sanhi at bunga? 2 Layunin Natutukoy ang sanhi at bunga ng mga pangyayari sa napakinggang teksto Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa napakinggang teksto Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUPagtuturo ng salitaIpatukoy sa mga mag-aaral ang kasingkahuluganat kasalungat ng salitang nililinang. 239 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawin NatinPangkatin ang klase.Kompletuhin ang tsart na makikita sa PagyamaninNatin Gawin Ninyo A, KM, p 141.Matapos ang inilaang oras, tawagin ang pangkatupang ibahagi ang kanilang sagot.Itanong:Alin sa mga pangyayaring inyong nabanggitang unang nangyari? Pangalawa? Sumunod?Panghuli?Gawin MoIpagawa ang Pagyamanin Natin Gawin Mo A,KM, p. 143.DEPED COPY3 Layunin Nakagagamit nang wasto at angkop ang simuno at panaguri ng pangungusapYugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUMuling pagsusulitBalikan PBIpakuha ang liham na sinulat ng bawat isa parakay Mildred.Tumawag ng ilang mag-aaral upang basahin ito.Pag-usapan ang nilalaman ng liham na binasa.Gawin Natin WGIpabasa ang ilang pangungusap mula satekstong napakinggan. Gumawa ng imaginary na talahanayan. Sa unang hanay, 1. Si Mildred ay isang domestic helper mula sa isulat ang pinag-uusapan Nueva Ecija. sa bawat pangungusap at sa ikalawa naman ay ang 2. Pumunta siya sa Hongkong upang mamasu- tumutukoy sa bawat pinag- kan bilang kasambahay. uusapan. 3. Nakapulot si Mildred ng isang sobre na may malaking halaga ng pera.Itanong:Sino ang pinag-uusapan sa unangpangungusap? Pangalawa? Pangatlo?Ano ang sinabi tungkol sa pinag-uusapan dito?Ipabasa ang mga salita sa unang hanay.Itanong:Ano ang tawag sa mga salitang ito?Anong bahagi ito ng pangungusap?Ipabasa ang mga salita sa ikalawang hanay.Ano ang tawag sa mga salitang ito?Anong bahagi ito ng pangungusap? 240 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawin Ninyo Pangkatin ang klase. Ipagawa ang Pagyamanin Natin Gawin Ninyo B, KM, p. 141. Gawin Mo Pabalikan ang sulat na ginawa para kay Mildred. Salungguhitan ang simuno. Ikahon ang panaguri. Paglalahat Itanong: Ano ang ugnayan ng simuno at panag-uri? Ipagawa ang Isaisip Mo A, KM, p.144. Pagsasapuso Ipagawa ang Isapuso Mo A, KM, p. 144. Subukin Natin Sumulat ng limang pangungusap tungkol sa mga Kunin ang Index of Mastery. natutuhan mula sa kuwento ni Mildred. Bilugan ang simuno. Ikahon ang panaguri. DEPED COPY4 Layunin Nakasusulat ng talatang nagsasalaysay Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoPagbabaybay PUMuling pagtuturo ng mga salita PSBalikan PNTumawag ng ilang mag-aaral upang magbahaging kanilang gagawin upang maging matatagtulad ni Mildred.Gawin NatinItanong:Ano-ano ang pangyayari sa buhay ni Mildred?Ipakuha muli ang filmstrip na ginawa ng bawatpangkat.Talakayin ang pangyayari sa bawat slide.Itanong:Kompleto ba ang mga pangyayaring natukoy?May kailangan bang idagdag? Ibawas? 241 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawin NinyoPangkatin ang klase.Magpasulat ng isang talatang nagsasalaysaytungkol sa kapalaran ni Mildred sa Hongkong.Matapos ang inilaang oras, ipabasa sa bawatpangkat ang natapos na talata.Pabigyang puna ang natapos na sulatin.Gawin MoSumulat ng isang talatang nagsasalaysay kungano-ano ang plano mo upang masabi mo ring“Taas Noo, Pilipino Ako.” 5 Layunin Munting Paalala sa Iyo Nakasusunod sa panutoDEPED COPY Yugto ng PagtuturoKung NatutuhanGawain ASumulat ng limang pangungusap tungkol sapagiging Pilipino. Salungguhitan ang mgapanaguri at bilugan naman ang simuno naginamit sa bawat pangungusap.Gawain BIsulat muli ang talata na sinulat ng nagdaangaraw. Bigyang-pansin ang mga puna naibinigay ng guro.KGuanwgaiHn iAndi NatutuhanMaghanda ng ilang pangungusap.Ipabasa ito sa mga mag-aaral.Talakayin muli ang simuno at panaguri.Ipatukoy ang mga ito sa bawat pangungusapna ipinabasa.Gawain BPapiliin ang mga mag-aaral ng isang bagay nanasa loob ng silid-aralan.Ipalarawan ito sa pamamagitan ng pagsulat ngtatlong pangungusap.Gawaing PantahananItala ang iyong mga katangian at pag-uugali nanamana mo sa iyong mga magulang. I-highlightang mga nagpapakita ng pagiging tunay mongPilipino.PagtataposIpaawit “Ako’y Isang Pinoy” o anumang awit namay katulad na tema. 242 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

6 Layunin Nagagamit nang wasto ang card catalogue Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa Iyo Balikan Itanong: EP Ano-ano ang makikita sa silid-aklatan? Paano gumamit ng silid na ito? Pagganyak Dalhin ang mga mag-aaral sa silid-aklatan. Itanong: Ano ang gagawin mo kung may kailangan kang aklat para sa iyong takdang-aralin?DEPED COPY EP Gawin Natin Ipakilala sa mga mag-aaral ang card catalogue. Ipabasa ang talata sa Basahin Mo B, KM, p. 139-140. Itanong: Ipakilala rin sa mga mag-aaral Ilang uri ang card catalogue? ang OPAC o Online Public Access Ano ang pagkakaiba-iba ng bawat isa? System. Ito ay isang virtual na Pagkakatulad? card catalog system. Dito mo Ano ang mga makikita sa bawat kard? makikita ang mga aklat na nasa Paano ito makatutulong sa iyong pananaliksik? isang silid-aklatan. Paano ito makatutulong sa paghahanap mo ng aklat? Ano ang gagamitin mo kung ang may-akda ang alam mo? Paksa? Pamagat ng aklat? Gawin Ninyo EP Ipagawa ang Pagyamanin Natin Gawin Ninyo C, KM, p. 142. Paglalahat Gabayan ang mga mag-aaral Pasagutan ang Isaisip Mo B, KM, p. 144. na makabuo ng konsepto sa paggamit ng card catalogue. 7 Layunin Nauunawaan ang mga hakbang sa paggawa ng isang book report Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa Iyo Balik-aral Ipagawa ang Karagdagang Gawain, KM, p. 145. Matapos ang inilaang oras, tumawag ng ilang Ipaalala sa mga mag-aaral na mag-aaral upang ipakita ang kanilang mapa. ang isusulat lamang nila ay mga Pumili ng isang kuwentong kanilang isusulat at kuwento sa Filipino. ipakuwento ito sa tinawag na mag-aaral. 243 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawin NatinIpaliwanag sa mga mag-aaral ang kanilang Kung walang makitang chaptergagawin book report. book na nakasulat sa Filipino, maaaring isang small book na 1. Pumili ng isang chapter book na nakasu- may mahaba-habang kuwento. lat sa Filipino. 2. Basahin ito at gawin ang mga organizer na makikita sa KM, p. 146.3. Sa katapusan ng buwan, iaayos ang mga Maaari kang makipag-ugnayan organizer na ginawa upang magkaroon ng sa Library Hub para sa mga isang portfolio. kakailanganing aklat kung kulang4. Ihanda ang portfolio para ipasa. sa silid-aklatan.5. Humanda para sa gagawing book talk. DEPED COPY Ipaliwanag sa mga mag-aaral ang mga organizer na gagamitin sa book report. 8 Layunin Nakapipili ng aklat na babasahin Yugto ng Pagkatuto Munting Paalala sa IyoBalikan Muling gamitin ang larawangItanong: ginamit sa naunang araw.Ano ang gagawin mo kung may nais kang hiraminsa silid-aklatan?Saan mo puwedeng makita ang ngalan ng mgaaklat na makikita sa silid-aklatan? Paano itogamitin?Gawin Mo Umikot sa klase upangBigyan ng oras ang mga mag-aaral na makahanap magabayan ang mga mag-ng aklat na kanilang gagamitin sa book report na aaral kung nakasusunod ba sila o nakagagamit bagagawin. sila nang wasto ng card catalogue.Matapos ang inilaang oras, pagawain sila ng isangkard ng pamagat.Panlingguhang Pagtataya Basahing mabuti ang mga pangungusap.Bilugan ang simuno at salungguhitan ang panag-uri. 1. Si Dr. Jose Rizal ay isa sa ating bayani. 2. Ipinaglaban niya ang kalayaan natin laban sa mga Kastila. 3. Magigiting at matatapang ang lahing Pilipi- no. 4. Ang pamilyang Pilipino ay nagtutulungan. 5. Ipagmalaki natin na tayo ay mga Pilipino. 244 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

IKATLONG MARKAHAN TALAHANAYAN NG ESPESIPIKASYON LAGUMANG PAGSUSULITMga Layunin Bilang Bilang ng Kaala- Proseso/ Pag-un- Produk- Kinala- ng Araw Aytem man Kakaya- awa to/ lagyan (15%) ng bilang han (30%) Pagga- 2 (25%) nap (30%) 3 3KAALAMAN 5 2 2Pag-unawa sa Napakinggan 1 2Napagsusu-nod–sunodang mgapangyayarisa tekstongnapakingganDEPED COPY 2 2 1-2 3Pag-unawa sa Binasa 2 3-5 1 6-7Nakakukuha 3 8ng impor- 3masyon sa 5binasang 2teksto 2Nasasagot 2ang mga literalna tanongNakapag- 1bibigay ngangkop napamagatPROSESOPag-unlad ng TalasalitaanNaibibigay 3 9-11ang kahulugan 12-16ng salita 17-18sa pama- 19-20magitan ngkatuturanGramatikaNagagamit 5ang pang-abay atpang-uri sapaglalarawanNasasabi ang 2sanhi at bungang pangyayariNasusuri ang 2opinyon o ka-totohanan angisang pahayag 245 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

PANG-UNAWAPag-unawa sa BinasaNasasagot 5 5 5 21-25ang tanong na 5 5 26-30bakit at paanoNakagaga- 5wa ng isangtimelineNahuhulaan DEPED COPY55 5 31-35ang maaaringkalabasan ng 15 15 15 36-50mga pangya- 48yari sa teksto 50 8 12 15 15 1-50sa tulong ngating karana- 15% 25% 30% 30% 100%sanPRODUKTOPagsulatNakasusulatng simplengpanutoKabuuanBahagdan 246 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

IKATLONG MARKAHANG PAGSUSULITPangkalahatang Panuto: Isulat ang letra ng pinakatamang sagot sa inyong sagutangpapel.I. Pag-unawa sa Napakinggan: Pakinggan at unawaing mabuti ang tekstong babasahin ng guro. Sagutin ang tanong na nauukol sa tekstong napakinggan. 1. Anong posisyon sa gobyerno ang kauna-unahang ginampanan ni Manuel L. Quezon?A. piskal ng bayan C. pangulo ng senadoB. gobernador D. pangulo ng Malasariling Pamahalaan2. Anong pinakahuling parangal ang iginawad kay Quezon? A. Pinangalan ang Lungsod Quezon B. Pinangalan ang Quezon Boulevard C. Pinangalan ang Quezon Bridge D. Pagpapangalan ng lalawigang TayabasDEPED COPYII. Pagkuha ng Impormasyon: Basahin ang teksto at sagutin ang tanong. Ang Rizal Park Ang Rizal Park o Luneta ay isang magandang pasyalan sa Pilipinas. Ito ay nasa Lungsod ng Maynila. Dito matatagpuan ang bantayog ni Dr. Jose Rizal, ang ating pambansang bayani. Kung nasa tabing-dagat ka makikita ang maganda at makulay na paglubog ng sikat ng araw. Maraming tao ang namamasyal dito upang magpiknik at makalanghap ng sariwang hangin. Maraming halaman at malalagong punongkahoy ang nakatanim sa buong parke na nakapagpapaganda sa paligid nito..3. Sino ang ating pambansang bayani? C. Apolinario Mabini A. Andres Bonifacio D. Manuel Quezon B. Jose Rizal 4. Saan matatagpuan ang Rizal Park? C. Lungsod ng Lucena A. Lungsod Quezon D. Lungsod ng Pasay B. Lungsod ng Maynila 5. Ano ang magandang tanawin ang makikita sa Rizal Park? A. bantayog ni Jose Rizal B. taong namamasyal C. pamilyang nagpipiknik D. maganda at makulay na paglubog ng araw 247 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

III. Basahin at unawain ang tula. Sagutin ang mga tanong. (Literal na tanong) MNUBupauokannnattggiunkatgunalbsgoiaynltaaaghhmdaatinanmgnsiaaatgokmi’oynggkgauamggnaaagwwlitgaianaiwnyaagriinn. PKSGiaaankyyuiaussunuaykdnooion’dynnimkiNouKaanunntyaignaykgaaattbnAsaiatltaakennanggnakmmi aTgiganaitlaihwyil-ignigliw Modesta R. JaurigueDEPED COPY6. Sino ang paksa sa tula? C. kuya D. nanay A. ate B. bata 7. Ano ang nangingibabaw na t ng bata?A. makulit C. masunurin D. masuyoB. masigla IV. Piliin ang tamang sagot.8. Ano ang angkop na pamagat ng tula?A. Kagiliw-giliw na bata C. Masipag na bataB. Mabait na bata D. Ulirang bataV. Ibigay ang kahulugan ng salitang may guhit sa pangungusap. (Talasalitaan)9. Magandang pasyalan ang Luneta sapagkat dito matatagpuan at makikitaang bantayog ni Dr. Jose Rizal.A. makikita C. mapapasyalanB. mararating D. mapupuntahan10. Kaakit-akit na pasyalan ang Rizal Park sapagkat makikita ang Magagandang tanawin at makulay ang paglubog ng araw.A. malinis C. mahalinaB. maganda D. maningning 11. Malalanghap ang sariwang hangin at maamoy ang mababangong bulaklak sa parke. A. maaamoy C. madadampian B. masisinghot D. mararamdamanVI. Piliin sa mga pangungusap ang wastong pang-uri at pang-abay na ginamit sa paglalarawan. 12. Maraming namamasyal na ______ na mag-aaral na kasama ang buong pamilya sa parke. A. makulit C. masaya B. maliit D. maliksi 248 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

13. Makikita ang _____ na bantayog ni Dr. Jose Rizal sa Luneta. A. mataas C. matayog B. maganda D. matatag14. Maraming _____ bulaklak sa paligid ng parke.A. mababango C. makukulayB. magaganda D. mababaho15. Lumulubog nang _____ ang araw na mamamasdan ng mga namamasyalsa tabing dagat ng Luneta.A. mabagal C. dahan – dahanB. mabilis D. unti- unti16. Nagtatakbuhan nang _____ang mga mag-aaral sa Rizal Park. A. mabagal C. maliksi B. mabilis D. matulinDEPED COPYIbigay ang sanhi at bunga ng pangungusap. 17-18. Nagbibigay ang teknolohiya ng kaalaman sa mag-aaral kundi pati na rin ng kaligayahan. Sanhi:_________________________________________________ Bunga:_____________________________________________VIII. Basahin at unawain ang usapan. Sitwasyon: Nag-uusap ang magkaibigan tungkol sa buwan.Bata 1 : Maganda ang buwan.Bata 2 : Marahil, maraming astronaut ang nakarating na sa buwan.Bata 1 : Oo, maraming astronaut na ang nakarating sa buwan.Bata 1 : Makapupunta rin kaya ako sa buwan?Bata 2 : Siguro. 19-20. Ibigay kung ano ang opinyon o katotohanan sa pahayag. Opinyon:_____________________________________________________ Katotohanan:__________________________________________________IX. Basahin ang talata at sagutin ang mga tanong. Tinatawag na climate change o global warming ang pag-init ng klima ngmundo. Sa kasalukuyan, isa sa pinakamalubhang suliranin na kinakaharaphindi lamang ng ating bansa kundi ng buong mundo at ng katauhan. Sa ngayon,isang banta ang climate change. Dahil sa pagtaas ng tubig-dagat, maraming mamamayan sa mga lugar sarelihiyon ng Pasipiko ang mawawalan na ng tirahan. Dagdag pa rito, maramingecosystem ang napipinsala sanhi ng pagka-extinct ng maraming hayop tuladng mga isda, amphibians, at reptiles. 249 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

21-25. Sa iyong palagay, bakit nagkakaroon ng global warming? Patunayan ang iyong sagot. Sumulat ng dalawa hanggang tatlong pangungusap. Pagmamarka sa Pagtataya Pamantayan PuntosMalinaw na naipaliwanag ang kaisipan 3Magkaka-ugnay-ugnay ang kaisipan 1Wasto ang mekaniks sa pagsulat 126-30. Bumuo ng timeline tungkol sa mahahalagang pangyayari sa iyong buhay at ipaliwanag.RRuubbrriiccss::DEPED COPY5- Buong-linaw na naipaliwanag ang nabuong timeline4- Malinaw ang paliwang sa nabuong timeline3- Malinaw-linaw ang paliwanag sa nabuong timeline2- Hindi malinaw ang paliwanag sa nabuong timeline1- Naibigay lang ang timelinePanuto: Basahin at sagutin ang katanungan. Ang Aming Pamamasyal “Yipee!” masaya kong nasambit nang makarating kami sa parke. Ito ang unang pagkakataon na namasyal na kasama ko sina Nanay at Tatay. Agad kong niyaya si Tatay na sumakay sa higanteng ffeerrrriiss wwhheeeell..31-35. Ano ang maaaring sumunod na mangyari ? Iugnay ito sa iyong sariling karanasan.Pagsulat (15 pts.)LayuninMakasulat ng isang panuto para sa pagsasaingGagampanan ng mag-aaralMaggagawa ng panuto sa gawainKalagayanMagkakaroon ng paligsahan sa Edukasyong Pantahanan at PangkabuhayanBungaNakasulat ng panuto para sa pagsasaingRubrics Pamantayan PuntosMalinaw ang pagkakabuo ng panuto 10Gumamit ng mga simpleng salita sa pag- 3bibigay ng panutoWastong mekaniks sa pagsulat 2 250 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYSUSI SA PAGWAWASTO 1. A 2. A 3. B 4. B 5. D 6. B 7. D 8. D 9. D 10. D 11. D 12. A 13. C 14. A 15. C 16. B 17. 18. 19. 20. 22-25 26-30 251 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.



Yaman ng Lahi Wika at Pagbasa para sa Ikaapat na BaitangPatnubay ng GuroUnang Edisyon 2015 Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring magkaroon ngkarapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailanganmuna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’ypagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay angpagtakda ng kaukulang bayad.” Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brandnames, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito aysa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaranng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS angkakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram atginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaadlamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Patnubay ng Guro. Ang hindinakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran samga tagapaglathala at sa mga may-akda. Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email sa [email protected] ang mga may-akda at tagapaglathala.DEPED COPYInilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim : Br. Armin A. Luistro FSCPangalawang Kalihim : Dina S. Ocampo, PhD Mga Bumuo ng Patnubay ng GuroPunong Tagapangasiwa: Angelika D. JabinesManunulat: Sancho C. Calatrava, Modesta R. Jaurigue, Fragilyn B. Rafael,Dolorosa S. de Castro, Josenette R. Brana, Mary Ann H. Umadhay,Cynthia Reyroso, Arjohn Gime, Robena delos Reyes,Arabella Mae Z. Soniega, Fe Catalina Guinto, Yaledegler S. Maligaya,Anna Marie Aranzanzo, Maria Hazel J. Derla, Gratcielo Chiara D. Badillo,at Angelika D. JabinesKonsultant: Patrocinio V. Villafuerte, Concepcion U. San Antonio, at Voltaire M. VillanuevaTagaguhit: Aristotle S. Daquioag at Jason O. VillenaTagatala: Ireen SubebeInilimbag sa Pilipinas ng Sunshine Interlinks Publishing House, Inc.Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)Office Address : 5th Floor Mabini Bldg., DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax : (02) 634-1054 o 634-1072E-mail Address : [email protected] ii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

PAUNANG SALITA Ang Patnubay ng Guro (PG) o Teacher’s Guide na ito ay inihahandog parasa mga guro ng asignaturang Filipino sa Ikaapat na Baitang alinsunod sa K to 12 Enhanced Basic Education Program. Ang mga gawain sa kagamitang ito ay maingat na inihanda upang magingangkop sa edad, kultura, kakayahan, kasanayan, kaalaman, at interes ng iyong mgamag-aaral. Ito rin ang gagamitin mo upang i-modify ang mga aralin dito kung hindi angkop sa kanila o kung nangangailangan pa ng pagsasanay sa mga inihandangaralin. Ang patnubay na ito ay magiging gabay mo sa buong taong pagtuturo ng asignaturang Filipino upang malinang nang lubos ang kanilang kakayahan sa pakikinig, pagsasalita, pagbabasa, pagsusulat, at panonood. Magamit ang mga itonang wasto at angkop sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay. Gayundin mabisang magamit ng mga mag-aaral ang wikang Filipino, ang yaman ng ating lahi,sa pakikipagtalastasan maging pasulat man o pasalita.DEPED COPY Kalakip ng patnubay na ito ang mga pauna, formative at panlingguhang pagtataya na maaari mong maging gabay sa pag-momodify ng mga inihandang gawain upang higit mong matulungan ang iyong mga mag-aaral. May mga mungkahiring gawain para sa pagsasagawa na pagpapayaman at panlunas. Ang mga gawain ng mga mag-aaral ay makikita sa Kagamitan ng Mag-aaral(KM) (Learner’s Material), kung saan nakasulat ang pagsasanay, gampanin at gawaing isasagawa sa pag-aaral ng aralin. Magiging matagumpay sila sa paggamitnito sa pamamagitan ng iyong paggabay sa kanila. Ang PG at ang KM ang magiging gabay mo sa pagtuturo ng asignaturangFilipino. Ito ay binubuo ng sumusunod na mga bahagi:Patnubay ng Guro Kagamitan ng Mag-aaralMahalagang Tanong. Mga pagganyakna tanong at panimulang tanong namag-uugnay sa araling tatalakayin.Paunang Pagtataya. Maikling pagsuboksa iskima ng mga mag-aaral.Pagbabaybay. Sa bahaging ito,magkakaroon ng pagkakataon angmga bata na malinang ang kanilangkasanayan sa pagbabaybay ng mgasalitang natutuhan nila sa Filipino atmaging sa ibang asignatura.Paghawan ng Balakid. Ginagawa Tuklasin Mo. Sa bahaging ito,ito bago makinig o magbasa ng isang lilinangin ang mga salita o konseptoteksto. Kikilalanin dito ang mga salita na kailangang malaman ng mga mag-o konsepto na sagabal sa lubos na aaral upang lubos na maunawaan angpagkaunawa ng mga mag-aaral na mapapakinggan o mababasang mgamaunawaan ang kanilang pakikinggan o teksto.babasahin.Pagganyak. Isang tanong o gawain napupukaw sa interes ng mga mag-aaralkaugnay ng inihandang aralin. iii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Balikan. Isang tanong o gawain na Basahin Mo. Dito mababasa ang mgamagbabalik-tanaw sa kaalaman ng kuwento, tula, balita, at iba pang tekstomga mag-aaral sa dating aralin upang na gagamitin sa pagtalakay ng aralin.magamit nila sa pagtuklas o pag-aaralng bagong kaalaman.Pagganyak na Tanong. Isang tanongna may kinalaman sa babasahingteksto.Gawin Natin. Sa bahaging ito, lilinanginang aralin sa pamamagitan ng mgatanong at gawain na gagawin mokasama ng iyong mga mag-aaral.Gawin Ninyo. Pagsasanay na gagawin Gawin Ninyo. Pangkatang-gawainnang pangkat upang malinang ang upang ang mga kasanayan at kaalamankasanayan ay malinang ng kasama ang kanilang kapuwa mag-aaral at matulungan angGawin Mo. Pagsasanay na gagawin bawat isa upang maunawaan ang aralin.nang pangkatan upang malinang angkasanayan. Gawin Mo. Isahang gawain upang higit na mapaghusay ang kakayahan atPaglalahat. Isang tanong o gawain mapayaman pa ang mga natutuhan saupang matiyak ang natutuhan ng mga aralin.mag-aaral sa aralin. Isaisip Mo. Sa bahaging ito, lalagumin ang mga natutuhan ng mga mag-aaral sa mga araling pinag-aralan.DEPED COPYPaglalapat. Isang gawain na lilinangin Isapuso Mo. Ang mga gawain ditoang kaugalian at kagandahang asal. ay tutulong sa mga mag-aaral upang maisabuhay ang mga pagpapahalagang natutuhan nila sa bawat aralin.Subukin Natin. Isang pagtataya nasusukatin ang natutuhan ng mga mag-aaral. Kukuhanin mo ang Index ofMastery nito upang makapagdesisyonka kung tutuloy ka sa bagong aralin obibigyan mo pa ng ibayong pagsasanayang mga mag-aaral.Mga Gawain para sa- Natutuhan. Mga gawainna ibibigay mo sa mga mag-aaralupang mas malinang pa ang kanilangkakayahan.- Hindi Natutuhan. Mga gawainna ibibigay mo naman sa mga mag-aaral na nahihirapan sa araling inihanda.Gawaing Pantahanan. Mga gawaingibibigay mo sa mga mag-aaral upangisagawa nila sa kanilang tahanankasama ang kaniyang pamilya. iv All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Pagsagot sa Mahalagang TanongPagtatapos. Isang gawain namaglalagom ng lahat ng aralin sa buonglinggo.Panlingguhang Pagtataya. Susukatinang mga natutuhan ng mga mag-aaralsa buong linggong pag-aaral.DEPED COPY Bokubolaryong Pang-akademiko. Dito makikita ang talaan ng mga salitang binasa at pinag-aralan sa bawat yunit. Maaari itong gamitin sa mga pagsasanay upang mapaunlad ang talasalitaan ng mga mag-aaral. Kalendaryo ng Pagbabasa. Ito ay isang buwang kalendaryo ng mga gagawin ng mga mag-aaral kaugnay ng isang babasahing pambata na kaniyang napili. Maaari mo itong gawin sa bawat buwan ng taon. Ang kalakip ng KM ay isang halimbawa, malaya ka pa rin na ito ay isaayos ayon sa pangangailangan ng iyong mga mag-aaral. Paggawa ng Book Report. Makikita sa bahaging ito ang mga gabay na gagamitin ng mga mag-aaral sa paggawa ng isang book report kaugnay ng isang chapter book na kaniyang natapos basahin. Nilalaman din nito ang pang-markahang pagsusulit na alinsunod sa K to 12Grading System. Ito ay magsisilbing gabay mo upang mas masukat nang wasto angnatutuhan ng mga mag-aaral sa loob ng isang quarter. Masusi itong isinulat upangmasukat ang kaalaman ng bawat mag-aaral sa mga level na kaalaman (Knowledge),proseso/kakayahan (process), pagkaunawa (understanding) at produkto/pagganap(product). Ang resulta nito ay makatutulong sa iyo upang higit na mabigyan nangwastong intervention ang mga mag-aaral batay sa mga kahinaang nakita sa nataposna pagtatasa. Inaasahang makatutulong ang patnubay na ito sa iyo upang maging mahusaykang guro ng Filipino nang sa gayon ay matulungan mo ang bawat Pilipinong mag-aaral na maging isang maka-Diyos, makatao, makakalikasan, at makabansangmamamayan ng Pilipinas at maibibilang na tunay na yaman ng lahi. MGA MAY-AKDA v All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY TALAAN NG NILALAMANYunit IV – Galing ng Pilipino, Hinahangaan ng Buong MundoAralin 16 – Natatanging Pilipino, Kilala ng Mundo..............................................252 • Kahalagahan ng Panuto • Uri ng mga Pangungusap at Gamit ng mga Ito • Mga Kilalang Pilipino sa Buong MundoAralin 17 – Kabayanihan sa Panahon ng Kalamidad..........................................267 • Mga Dapat Tandaan kung Kailan Magiging Katotohanan o Opinyon ang Isang PahayagAralin 18 – Pangangalaga saTungkulin at Karapatan ng Mamamayan............................................................280 • Pangangalaga ng Pamahalaan sa mga Karapatan at TungkulinAralin 19 – Imbensiyon ng Kabataan, Pahalagahan............................................294 • Pagmamalaki sa Imbensiyong Ginawa ng Kabataang PilipinoAralin 20 – Pagkakaisa sa Pagkakaiba.................................................................305 • Pagsulat ng Iskrip para sa TeleradyoTalaan ng Espesipikasyon........................................................................................314Ikaapat na Markahang Pagsusulit............................................................................316Susi sa Pagwawasto.................................................................................................325 viii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Republic of the Philippines Department of Education DepEd Complex, Meralco Avenue Pasig CityK to 12 Gabay Pangkurikulum FILIPINO (Baitang 4) Disyembre 2013 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMK to 12 Curriculum: Tunguhin, Inaasahang Bunga/Resulta, Pamantayang Pangnilalaman, Pamantayan sa Pagganap Buo at Ganap na Filipino na May Kapaki-pakinabang na Literasi Deskripsyon ng Batayang Konseptuwal na Balangkas sa Pagtuturo ng Filipino K-12 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pangkalahatang layunin ng Kurikulum ng K to 12 ang makalinang ng isang buo at ganap na Pilipinong may kapaki - pakinabang na literasi. Kaugnay nito, layunin ng pagtuturo ng Filipino na malinang ang (1) kakayahang komunikatibo, (2) replektibo / mapanuring pag-iisip at, (3) pagpapahalagang pampanitikan ng mga mag-aaral sapamamagitan ng mga babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi, at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sadaigdig. Sa ikatatamo ng mithiing ito, kailangan ng mga kagamitang panturo ng mga guro bilang suporta sa kurikulum na magmumula sa administrasyon, ahensiyang panlipunan, pribado at publiko, pamahalaanglokal, midya, tahanan at iba pang sektor ng lipunan. Isinaalang-alang sa pagbuo ng kurikulum ang pangangailangang panlipunan, lokal at global na pamayanan, maging ang kalikasan at pangangailangan ng mga mag-aaral. Pinagbatayan din ang mga legal nabatas pang-edukasyon, at mga teoryang pilosopikal ng edukasyon at wika nina Jean Piaget (Developmental Stages of Learning), Leo Vygotsky (Cooperative Learning), Jerome Bruner (Discovery Learning), RobertGagne (Heirarchical Learning ), David Ausubel (Interactive/Integrated Learning),Cummins (Basic Interpersonal Communication Skills-BICS at Cognitive Academic Language Proficiency Skills-CALPS) at ng atingpambansang bayaning si Dr. Jose P. Rizal na nagsabing “nasa kabataan ang pag-asa ng bayan”. Dahil ang Filipino ay nasa disiplina ng wika, pinagbatayan ang mga teorya sa kalikasan at pagkatuto ng wika, mgateorya / simulain sa pagsusuring panliterasi at mga pagdulog sa pagtuturo ng wika (W1, W2, W3) at pagtuturo ng mga akdang pampanitikan at tekstong palahad. All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMMga Pamantayan sa Filipino K-12 A. Pamantayan sa Programa (Core Learning Area Standard):Pamantayan ng Programa ng Nagagamit ang wikang Filipino upang madaling maunawaan at maipaliwanag ang mga kaalaman sa araling pangnilalaman, magamit ang angkop atBaitang 1-6 wastong salita sa pagpapahayag ng sariling kaisipan, damdamin o karanasan nang may lubos na paggalang sa kultura ng nagbibigay at tumatanggap ng mensahe. DEPED COPYPamantayan ng Programa ng Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit angBaitang 7-10 teknolohiya at iba’t ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, saling-akdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi.B. Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):K–3 4–6 7 – 10 11 – 12Sa dulo ng Baitang 3, nakakaya ng mga mag-aaral Sa dulo ng Baitang 6, naipapakita ng mga mag- Sa dulo ng Baitang 10, naipamamalas ng mag- Sa dulo ng Baitang 12 naipamamalas ng mag-na ipakita ang kasanayan sa pag-unawa at pag- aaral ang sigla sa pagtuklas at pagdama sa aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/iisip sa mga narinig at nabasang teksto at pabigkas at pasulat na mga teksto at ipahayag mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang mapanuring pag-iisip at pagpapahalagangipahayag nang mabisa ang mga ibig sabihin at nang mabisa ang mga ibig sabihin at nadarama. pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikan sa tulong ng iba’t ibang disiplina atnadarama. rehiyonal, pambansa at salintekstong Asyano at teknolohiya upang magkaroon ng akademikong pandaigdig upang matamo ang kultural na pag-unawa literasi. All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMPamantayan sa Bawat Baitang (Grade Level Standards):Baitang Pamantayan sa Bawat Baitang K Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahan sa pagpapahayag ng iniiisip at damdamin sa wikang katutubo at ang kahandaan sa pagbasa at pagsulat upang makilala ang sarili at matutong 1 makisalamuha sa kapwa. Pagkatapos ng Unang Baitang, inaasahang nauunawaan ng mga mag-aaral ang mga pasalita at di-pasalitang paraan ng pagpapahayag at nakatutugon nang naaayon. Nakakamit ang mga kasanayan sa mabuting pagbasa at pagsulat upang maipahayag at maiugnay ang sariling ideya, damdamin at karanasan sa mga narinig at nabasang mga teksto ayon sa kanilang antas o nibel at kaugnay ng kanilang kultura. DEPED COPY Pagkatapos ng Ikalawang Baitang, inaasahang nasasabi ng mga mag-aaral ang pangunahing diwa ng tekstong binasa o napakinggan, nagagamit ang mga kaalaman sa wika, nakababasa nang may2 wastong paglilipon ng mga salita at maayos na nakasusulat upang maipahayag at maiugnay ang sariling ideya, damdamin at karanasan sa mga narinig at nabasang mga teksto ayon sa kanilang antas o nibel at kaugnay ng kanilang kultura. Pagkatapos ng Ikatlong Baitang, inaasahang nasasabi na ng mga mag-aaral ang pangunahing diwa ng tekstong binasa o napakinngan at nakapagbibigay ng kaugnay o katumbas na teksto,3 nagagamit ang mga kaalaman sa wika, nakababasa nang may wastong palipon ng mga salita at maayos na nakasulat gamit ang iba’t ibang bahagi ng pananalita upang maipahayag at maiugnay ang sariling ideya, damdamin at karanasan sa mga narinig at nabasang mga teksto ayon sa kanilang antas o lebel at kaugnay ng kanilang kultura.4 Pagkatapos ng Ikaapat na Baitang, naipamamalas na ng mga mag-aaral ang kakayahan sa pagbasa, pagsulat at pakikipagtalastasan nang wasto upang maipahayag ang kaalaman, ideya at damdaming angkop sa kaniyang edad at sa kulturang kinabibilangan at nakikilahok sa pagpapaunlad ng pamayanan.5 Pagkatapos ng Ikalimang Baitang, naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahan sa pakikipagtalastasan, mapanuring pag-iisip at, pagpapahalaga sa panitikan at kultura sa pamamagitan ng iba’t ibang teksto/ babasahing lokal at pambansa.6 Pagkatapos ng Ikaanim na Baitang, naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahan sa pakikipagtalastasan, mapanuring pag-iisip at pagpapahalaga sa wika, panitikan at kultura upang makaambag sa pag-unlad ng bansa.7 Pagkatapos ng Ikapitong Baitang, naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at iba’t ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang rehiyunalupang maipagmalaki ang sariling kultura, gayundin ang iba’t ibang kulturang panrehiyon.8 Pagkatapos ng Ikawalong Baitang, naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip,at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at iba’t ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang pambansaupang maipagmalaki ang kulturang Pilipino.9 Pagkatapos ng Ikasiyam na Baitang, Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo,mapanuring pag-iisip,at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at iba’t ibang uri ng teksto at saling-akdang Asyanoupang mapatibay ang pagkakakilanlang Asyano.10 Pagkatapos ng Ikasampung Baitang, naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at iba’t ibang uri ng teksto at saling-akdang pandaigdig tungo sa pagkakaroon ng kamalayang global. All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

PAMANTAYAN NG PROGRAMA K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM BAITANG 4 Nagagamit ang wikang Filipino upang madaling maunawaan at maipaliwanag ang mga kaalaman sa araling pangnilalaman, magamit ang angkop at wastong salita sa pagpapahayag ng sariling kaisipan, damdamin o karanasan nang may lubos na paggalang sa kultura ng nagbibigay at tumatanggap ng mensahe.PAMANTAYAN NG BAWAT YUGTO Sa dulo ng Baitang 6, naipapakita ng mga mag-aaral ang sigla sa pagtuklas at pagdama sa pabigkas at pasulat na mga teksto at ipahayag nang mabisa ang mga ibig sabihin at nadarama. DEPED COPYPAMANTAYAN NG BAWAT BILANG Pagkatapos ng Ikaapat na Baitang, naipamamalas na ng mga mag-aaral ang kakayahan sa pagbasa, pagsulat at pakikipagtalastasan nang wasto upang maipahayag ang kaalaman, ideya at damdaming angkop sa kaniyang edad at sa kulturang kinabibilangan at nakikilahok sa pagpapaunlad ng pamayanan.UNANG MARKAHAN Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa TATAS Naipamamalas ang Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Wika, at Panitikan kakayahan sa mapanuring pakikinig at pag-unawa sa Wika) Naipamamalas Naipamamalas ang napakinggan ang iba’t ibang pagpapahalaga at PAMANTAYANG Naipamamalas ang kakayahan at tatas Naisasagawa ang mapanuring pagbasa kasanayan sa Napauunlad ang Naipamamalas ksanayan sa PANGNILALAMAN Natatalakay ang paksa o sa pagsasalita at pagpapahayag ng sa iba’t ibang uri ng teksto at pag-unawa ng kasanayan sa ang kakayahan sa paggamit ng wika sa isyung napakinggan sariling ideya, kaisipan, karanasan at napalalawak ang talasalitaan iba’t ibang pagsulat ng mapanuring komunikasyon at damdamin teksto iba’t ibang uri panood ng iba’t pagbasa ng iba’t F4TA-0a-j-1 ng sulatin ibang uri ng ibang uri ng Nakikinig at nakatutugon Nagagamit ang panitikan nang angkop at wasto diksiyonaryo at media tulad ng nakagagawa ng patalastas at Nakasasali sa mga balangkas sa maikling pelikula usapan at talakayan, pagkalap at pag- pagkukuwento, PAMANTA Nakabibigkas ng tula at iba’t ibang Naisasalaysay muli ang nabasang unawa ng mga Nakasusulat ng Nakapagsasalaysa pagtula, pagsulat ng YAN SA pahayag nang may damdamin, kuwento o teksto nang may tamang impormasyon talatang y tungkol sa sariling tula at wastong tono at intonasyon pagkakasunod-sunod at nakagagawa ng pasalaysay pinanood kuwento PAGGANAP poster tungkol sa binasang teksto F4TA-0a-j-2 Naipahahayag ang F4TA-0a-j-3 F4TA-0a-j-4 ideya/kaisipan/damdamin/reaksyon Nababasa ang usapan, tula, talata, Naisusulat nang nang may wastong tono, diin, bilis, kuwento nang may tamang bilis, diin, malinaw at antala at intonasyon tono, antala at ekspresyon wasto ang mga pangungusap at talata F4PN-Ia-15 F4PS- Ia.12.8 F4WG-Ia-e-2 F4PB-Ia-d-3.1 F4EP-Ia-6.1.1 F4PD-Ia-b-1 F4PL-0a-j-1 Nakikinig nang mabuti sa Nagagamit ang Nagagamit nang Nasasagot ang Nagagamit ang Nakikilala ang Naipagmamalaki ang mga tanong sa mga iba’t ibang uri ng sariling wika sa nagsasalita upang maulit at magagalang na wasto ang mga binasang kuwento pamatnubay sa media na pamamagitan ng 1 mabigyang-kahulugan ang pananalita sa iba’t pangngalan sa salita ng nakalimbag at paggamit nito diksiyonaryo hindi nakalimbag mga pahayag ibang sitwasyon pagsasalita tulad ng pagbili sa tungkol sa sarili, tindahan sa mga All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa sa Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa 2 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral F4PD-Ia-b-1 Wika, at Panitikan 3 F4PN-Ib-i-16 F4PU-Ic-2.2 Nakikilala ang 4 Natutukoy ang damdamin Wika) F4PT-Ib-1.12 F4PB-Ib-h-2.1 F4EP-Ib-6.1 Nakasusulat ng iba’t uri ng media F4PL-0a-j-3 5 ng tagapagsalita ayon sa Naibibigay ang Nakasusunod sa Nagagamit ang maikling tula na nakalimbag at Naipamamalas ang 6 tono,diin,bilis at intonasyon tao,lugar,bagay at kahulugan ng salita nakasulat na diksiyonaryo F4PU-Id-h- hindi nakalimbag paggalang sa ideya, pangyayari sa sa pamamagitan ng panuto 2.1 damdamin at kultura F4PN-lb-i-16 paligid pag-uugnay sa F4EP-If-h-14 Nakasusulat ng F4PD-Ie-2 ng may akda ng Natutukoy ang damdamin sariling karanasan F4PB-Ic-16 Nakasusulat ng talatang Naibibigay ang tekstong ng tagapagsalita ayon sa F4PS- Ib-h-6.1 DEPED COPYF4WG-Ia-e-2 Nababasa ang balangkas ng nagsasalaysay kahalagahan ng napakinggan o tono,diin, bilis at Naisasalaysay Nagagamit nang F4P-Id-1.10 maikling tula nang media (hal. pang- nabasa intonasyon muli ang wasto ang mga Naibibigay ang may tamang bilis, F4PU-Id-h- impormasyon, napakinggang pangngalan sa kahulugan ng salita diin, ekspresyon 2.1 pang-aliw, F4PL-0a-j-1 F4PN-Id-h-3.2 teksto gamit ang pagsasalita sa pamamagitan ng at intonasyon Nakasusulat ng panghikayat) Naipagmamalaki ang Nasasagot ang mga tanong mga larawan tungkol sa sarili,sa pormal na sariling wika sa tungkol sa napakinggang mga tao, hayop, depinisyon F4PB-Ia-d-3.1 pamamagitan ng balita F4PS-lc-4 lugar, bagay at Nasasagot ang paggamit nito Naiuugnay ang pangyayari sa F4PT-Ie-1.13 mga tanong sa F4PN-Ie-j-1.1 sariling paligid Naibibigay ang binasang kuwento F4PL-0a-j-4 Nasusunod ang karanasang sa kahulugan ng salita Napapahalagahan napakinggang panuto o napakinggang F4WG-Ia-e-2 sa pamamagitan ng F4PB-Ie-5.4 ang mga tekstong hakbang ng isang gawain teksto Nagagamit nang paglalarawan Napagsusunod- pampanitikan sa wasto ang mga sunod ang mga pamamagitan ng F4PN-If-3.2 F4PS-Id-i-1 pangngalan sa pangyayari sa aktibong pakikilahok Nasasagot ang mga tanong Naipapahayag ang pagsasalita kuwento sa tulong sa usapan at tungkol sa mga sariling opinyon tungkol sa sarili,sa ng nakalarawang gawaing o reaskyon sa mga tao, hayop, balangkas pampanitikan isang lugar, bagay at F4PL-0a-j-5 napakinggang pangyayari sa F4PB-If-j-3.2.1 Naibabahagi ang isyu o usapan paligid Nasasagot ang karanasan sa mga tanong na pagbasa upang F4PS-Ie-j-8.5 F4WG-Ia-e-2 makahikayat ng Nakapagbibigay Nagagamit nang pagmamahal sa ng panuto na may wasto ang mga pagbasa ng panitikan 2-3 hakbang pangngalan sa gamit ang pagsasalita F4PL-0a-j -2 pangunahing tungkol sa sarili,sa Nagagamit ang wika direksyon mga tao, hayop, bilang tugon sa lugar, bagay at F4PS-Ib-h-6.1 pangyayari sa Naisasalaysay paligid muli ang F4WG-Ia-e-2 Nagagamit nang wasto ang mga pangngalan sa pagsasalita tungkol sa sarili,sa mga tao, lugar, bagay at pangyayari sa paligid F4WG-If-j-3 Nagagamit ang iba’t ibang uri ng All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa 7 mahahalagang detalye ng Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral talatang Wika, at Panitikan 8 napakinggang balita nagbabalita F4PD-Ig-3 9 Wika) bakit at paano binasang teksto Nasasagot ang sariling 10 F4PN-Ih-3.2 sa anyong mga tanong pangangailangan at Nasasagot ang mga tanong napakinggang panghalip sa pangungusap o tungkol sa sitwasyon tungkol sa napakinggang teksto gamit ang usapan at paksa pinanood balita mga larawan pagsasabi tungkol F4PL-0a-j – 6 DEPED COPYsa sariling F4PT-Ig-1.4 F4PB-If-j-3.2.1 F4PU-Id-h- F4PN-Id-h-3.2 F4PS-Ig-12.9 karanasan Naibibigay ang Nasasagot ang 2.1 Naipakikita ang Nagagamit ang kahulugan ng salita mga tanong na Nakasusulat ng pagtanggap sa mga magagalang na F4WG-Ifg-j-3 ideya ng nabasang pananalita sa iba’t Nagagamit ang sa pamamagitan ng bakit at paano talatang teksto/akda ibang sitwayson iba’t ibang uri ng kasingkahulugan nagsasalaysay pakikipag panghalip sa F4PL-0a-j-3 talastasan sa text usapan at F4PB-Ib-h-2.1 F4EP-If-h-14 (SMS) pagsasabi tungkol Naipamamalas ang F4PS- Ib-h-6.1 sa sariling paggalang sa ideya, karanasan damdamin at kultura ng may akda ng F4WG-If-j-3 tekstong napakinggan o Nasasagot ang mga tanong Naisasalaysay Nagagamit ang Nakasusunod sa Nakasusulat ng nabasa tungkol sa napakinggang muli ang iba’t ibang uri ng nakasulat na balangkas ng balita napakinggang panghalip sa panuto binasang teskto F4PL-0a-j-2 teksto gamit ang usapan at sa anyong mga larawan pagsasabi tungkol pangungusap o Nagagamit ang wika sa sariling paksa bilang tugon sa karanasan sariling pangangailangan at F4PN-Ib-i-16 F4PS-Id-i-1 F4WG-If-j-3 F4PT-Ii-1.5 F4PB-Ii-24 sitwasyon Natutukoy ang damdamin Naipahahayag ang Nagagamit ang Naibibigay ang Natutukoy ang F4PL-0a-j-7 ng nagsasalita ayon sa sariling opinyon o iba’t ibang uri ng kahulugan ng salita bahagi ng tono,diin,bilis at intonasyon reaskyon sa isang panghalip sa sa pamamagitan ng binasang kuwento Naipakikita ang hilig napakinggang usapan at kasalungat - simula sa pagbasa sa F4PN-Ie-j-1.1 isyu o usapan pagsasabi tungkol kasukdulan pmamagitan ng sa sariling katapusan pagpili ng F4PS-Ie-j-8.5 karanasan babasahing angkop F4PB-If-j-3.2.1 F4EP-Ij-5 sa edad F4WG-If-j-3 Nasusunod ang Nakapagbibigay Nagagamit ang Nasasagot ang Nagagamit nang napakinggang panuto o mga tanong na hakbang ng isang gawain ng panuto na may iba’t ibang uri ng bakit at paano wasto ang mga 3-4 hakbang panghalip sa bahagi ng aklat gamit ang usapan at tulad ng Talaan pangunahing pagsasabi tungkol ng Nilalaman, direksyon sa sariling Talahuluganan, karanasan All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMIKALAWANG MARKAHAN Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Wika, at Panitikan Naipamamalas ang kakayahan sa Wika) Naipamamalas ang iba’t mapanuring ibang kasanayan sa pag-PAMANTAYANG pakikinig at pag- Naipamamalas ang kakayahan at Naisasagawa ang mapanuring pagbasa unawa ng iba’t ibang Napauunlad ang Naipamamalas Naipamamalas ang PANGNILALAMAN unawa sa sa iba’t ibang uri ng teksto at teksto ksanayan sa ang kakayahan pagpapahalaga at napakinggan tatas sa pagsasalita at napapalawak ang talasalitaan pagsulat ng iba’t sa mapanuring ksanayan sa paggamit pagpapahayag ng sariling ideya, ibang uri ng panonood ng ng wika sa DEPED COPY sulatin iba’t ibang uri ng komunikasyon at kaisipan, karanasan at damdamin media pagbasa ng iba’t ibang uri ng panitikanPAMANTA YAN Naisasakilos ang Naisasalaysay muli ang binasang Nakabubuo ng nakalarawang balangkas Nagagamit ang silid- Nakasusulat ng Naisasakilos ang Napahahalagan ang SA PAGGANAP napakinggang kuwento batay sa binasang tekstong pang- aklatan at ang mga gamit talatang napanood wika at panitikan sa kuwento o usapan impormasyon dito tulad ng card naglalarawan pamamagitan ng catalog, DCS, call number pasgsali sa usapan at talakayan, paghiram saTATAS F4TA-0a-j-1 F4TA-0a-j-2 F4TA-0a-j-3 F4TA-0a-j-4 aklatan, pagkukuwento 1 Nakikinig at Naipahahayag ang Nababasa ang usapan, tula, talata, Naisusulat nang at pagsulat ng tula at 2 nakatutugon nang ideya/kaisipan/damdamin/reaksyon kuwento nang may tamang bilis, diin, malinaw at kuwento angkop at wasto nang may wastong tono, diin, bilis, tono, antala at ekspresyon wasto ang mga F4PL-0a-j1 F4PN-IIa-5 antala at intonasyon pangungusap at Naipagmamalaki ang Naisasakilos ang talata sariling wika sa bahagi ng kuwento pamamagitan ng na nagustuhan F4PS-IIa- F4WG-IIa-c-4 F4PB-IIa-17 F4EP-IIa-c-6 F4PU-IIa-j-1 paggamit nito 12.10 Nagagamit nang Nahuhulaan ang Nakakagamit ng Nababaybay F4PN-IIb-12 F4PL-0a-j-3 Nakapagbibigay ng Nagagamit ang wasto ang pang- maaaring pangkalahatang nang wasto ang Naipamamalas ang hinuha sa magagalang na uri sa mangyari sa sanggunian ayon sa mga paggalang sa ideya, kalalabasan ng damdamin at kultura ng mga pangyayari sa pananalita sa paglalarawan ng teksto gamit ang pangangailangan tulad ng salitang may akda ng tekstong napakinggang iba’t ibang tao, lugar, bagay dating karanasan/ diksiyonaryo natutuhan sa napakinggan o nabasa teskto sitwayson at pangyayari kaalaman aralin paghingi ng sa sarili at hiniram pahintulot ibang tao kaugnay ng katulong sa ibang asignatura pamayanan F4PS-IIb-c-1 F4WG-IIa-c-4 F4PT-IIb-g-4.1 F4PB-IIb-5.2 F4PU-IIb-2.3 F4PD-II-b-4 Naipahahayag Nagagamit nang Nabibigyang- Napagsusunod- Nakasusulat ng Naisasadula ang ang sariling wasto ang pang- kahulugan ang sunod ang mga liham paanyaya nagustuhang opinyon o uri sa salitang iisa ang pangyayari sa bahagi ng reaskyon sa paglalarawan ng baybay ngunit kuwento sa napanood isang tao, lugar, bagay magkaiba ang diin pamamagitan ng napakinggang at pangyayari pamatnubay na isyu o usapan sa sarili tanong ibang tao katulong sa pamayanan All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa 3 F4PN-IIc-7 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Wika, at Panitikan 4 Naibibigay ang 5 paksa ng Wika) F4PT-IIc-1.10 F4PB-IIc-g- F4EP-IIa-c-6 F4PL-0a-j-1 6 napakinggang Naibibigay ang 3.1.2 Nakagagamit ng Naipagmamalaki ang 7 teksto F4PS-IIb-c-1 F4WG-IIa-c-4 kahulugan ng Nasasagot ang pangkalahatang F4PU-IIc-d- F4PD-II-c-5.1 sariling wika sa Naipahahayag Nagagamit nang salita sa mga tanong sa sanggunian tulad ng 2.1 Nasasabi ang pamamagitan ng F4PN-IId-15 ang sariling wasto ang pang- pamamagitan ng binasang tekstong diksiyonaryo ayon sa Nakasusulat ng paksa ng paggamit nito Nakikinig nang opinyon o uri sa pormal na pang- pangangailangan talatang napanood na mabuti sa reaskyon sa paglalarawan ng depinisyon impormasyon nagbabalita patalastas F4PL-0a-j-4 nagsasalita upang isang tao, lugar, bagay recount Napapahalagahan ang maulit at napakinggang at pangyayari mga tekstong mabigyang- isyu o usapan sa sarili pampanitikan sa kahulugan ang ibang tao pamamagitan ng mga pahayag katulong sa pagpapakita ng pamayanan sigasig/interes sa F4PN-IIe-12.1 DEPED COPY pagbasa Nailalarawan ang F4PS-II-12d- F4WG-IId-g-5 F4PB-IIdi-6.1 F4EP-IId-f-2.3 F4PU-IIc-d- tagpuan, tauhan, Nasasabi ang Nabibigyang-kahulugan 2.1 F4PL-0a-j-5 pangyayari sa 12.11 Nagagamit ang sanhi at bunga ng ang bar Nakasusulat ng Naibabahagi ang kuwentong Nagagamit ang pandiwa ayon sa mga pangyayari grap/dayagram/talahanay talatang karanasan sa pagbasa napakinggan sa binasang teksto an/tsart nagbabalita upang makahikayat ng magagalang na panahunan sa pagkahilig sa pagbasa F4PN-IIf-3.1 pananalita sa pagsasalaysay ng ng panitikan Nasasagot ang mga literal na iba’t ibang nasaksihang F4PL-0a-j-2 tanong tungkol sa sitwasyon pangyayari Nagagamit ang wika napakinggang bilang tugon sa sariling alamat (pagpapahayag pangangailangan at ng pasasalamat) sitwasyon F4PN-IIg-8.2 Naibibigay ang F4PS-IIe-f- F4WG-IId-g-5 F4PT-IIe-1.4 F4PB-IIe-3.2.1 F4EP-IIe-g-8 F4PU-IIe-g- F4PD-IIe-j-6 F4PL-0a-j-6 sariling wakas ng 12.1 Nagagamit ang Naibibigay ang Nasasagot ang Naipakikita ang nakalap 2.1 Nakapagbibigay Napahahalagahan ang napakinggang ng reaksyon sa mensahe ng binasang alamat Nailalarawan pandiwa ayon sa kahulugan ng mga tanong na na impormasyon sa Nakasusulat ng napanood akda ang tauhan panahunan sa salita sa bakit at paano sa pamamagitan ng talatang batay sa ikinilos, pagsasalaysay ng pamamagitan ng isang alamat nakalarawang balangkas naglalarawan ginawi , sinabi nasaksihang kasingkahulugan at naging pangyayari damdamin F4PS-IIe-f- F4WG-IId-g-5 F4PB-IIi-h-2.1 F4EP-IId-f-2.3 F4PU-IIa-j-1 F4PD-II-f-5.2 12.1 Nagagamit ang Nakasusunod sa Nabibigyang-kahulugan Nababaybay Nasasabi ang nakasulat na ang bar nang wasto ang paksa ng Nailalarawan pandiwa ayon sa panuto grap/dayagram/tsart mga napanood na ang tauhan panahunan sa salitang maikling pelikula natutuhan sa batay sa ikinilos pagsasalaysay ng aralin at hiniram F4PD-II-g-22 o ginawi o sa napakinggang kaugnay ng Nasusuri ang ibang asignatura damdamin ng sinabi at usapan mga tauhan sa damdamin F4PU-IIe-g- napanood 2.1 F4PS-IIg-4 F4WG-IId-g-5 F4PT-IIb-g-4.1 F4PB-IIc-g- F4EP-IIe-g-8 Nakasusulat ng Naiuugnay ang Nagagamit ang Nabibigyang- 3.1.2 Naipakikita ang nakalap talatang sariling pandiwa ayon sa kahulugan ang Nasasagot ang na impormasyon sa naglalarawan karanasang sa panahunan sa salitang iisa ang mga tanong sa pamamagitan ng napakinggang pagsasalaysay ng baybay ngunit binasang tekstong nakalarawang balangkas teksto sariling karanasan magkaiba ang diin pang- impormasyon (procedure) All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa (Pag-unawa saLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Pagpapahalaga sa 8 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Wika, at Panitikan 9 F4PN-IIh-8.2 10 Napagsusunod- Wika) F4PB-IIf-h-2.1 F4EP-IIh-j-9 F4PL-0a-j-3 sunod ang mga Nakasusunod sa Nagagamit nang wasto Naipamamalas ang pangyayari sa F4PS-IIh-i-6.2 F4WG-IIh-j-6 nakasulat na ang F4PU-IIh-i- paggalang sa ideya, tekstong Naisasalaysay Nagagamit nang panuto -card catalog 2.3 damdamin at kultura ng napakinggan muli ang wasto ang -OPAC (Online Public Nakasusulat ng may akda ng tekstong sa tulong ng napakinggang pariralang pang- Access Catalog) liham na nag- napakinggan o nabasa pangungusap teksto gamit ang abay sa aaplay o F4PN-IIi-18.1 mga paglalarawan ng nagpiprisinta ng F4PL-0a-j-2 Naibibigay ang pangungusap kilos trabaho Nagagamit ang wika sanhi at bunga ng DEPED COPY bilang tugon sa sariling mga pangyayari sa F4PS-IIh-i-6.2 F4WG-IIh-j-6 F4PT-IIi-1.5 F4PB-IId-i-6.1 F4EP-IIh-j-9 F4PU-IIh-i- pangangailangan at napakinggang sitwasyon teksto Naisasalaysay Nagagamit nang Naibibigay ang Nasasabi ang Nagagamit nang wasto 2.3 muli ang wasto ang kahulugan ng sanhi at bunga sa ang Nakasusulat ng F4PL-0a-j-7 napakinggang pariralang pang- salita sa mga pangyayari -card catalog liham na nag- Naipakikita ang hilig sa teksto gamit ang abay sa pamamagitan ng ng binasang -OPAC (Online Public aaplay o pagbasa mga paglalarawan ng kasalungat teksto Access Catalog) nagpiprisinta pangungusap kilos ng trabaho F4PN-IIj-1.1 F4PS-IIj-8.5 F4WG-IIh-j-6 F4PT-IIj-1.8 F4PB-IIj-3.1 F4EP-IIh-j-9 F4PU-IIa-j-1 F4PD-II-e-j-6 Nakasusunod ang Nakapagbibigay Nagagamit nang Naibibigay ang Nasasagot ang Nagagamit nang wasto Nababaybay Nakapagbibigay napakinggang ng panuto wasto ang kahulugan ng mga tanong sa ang nang wasto ang ng reaksyon sa panuto o hakbang gamit ang pariralang pang- salita ayon sa mga binasang -card catalog mga salitang napanood ng isang gawain pangunahing abay sa sitwasyong nobelang pambata -OPAC (Online Public natutuhan sa direksyon paglalarawan ng pinaggamitan nito Access Catalog) aralin at hiniram kilos kaugnay ng ibang asignatura All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMIKATLONG MARKAHAN Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Panitikan Naipamamalas Napauunlad ang Naipamamalas ang kakayahan sa Wika) Naipamamalas ang iba’t kasanayan sa ang kakayahan Naipamamalas ang mapanuring ibang kasanayan upang pagsulat ng iba’t sa mapanuring pagpapahalaga atPAMANTAYANG pakikinig at pag- Naipamamalas ang kakayahan at Naisasagawa ang mapanuring pagbasa maunawaan ang iba’t ibang uri ng panonood ng kasanayan sa paggamit PANGNILALAMAN unawa sa tatas sa pagsasalita at pagpapahayag sa iba’t ibang uri ng teksto at ibang teksto sulatin iba’t ibang uri ng ng wika sa napakinggan ng sariling ideya, kaisipan, karanasan napapalawak ang talasalitaan media komunikasyon at DEPED COPY pagbasa ng iba’t ibang at damdamin uri ng panitikanPAMANTA YAN Nakasusunod sa Nakapagbibigay ng panuto, Nakabubuo ng timeline batay sa binsang Nakagagawa ng mapa Nakasusulat ng Nakaguguhit at Napapahalagan ang SA PAGGANAP napakinggang naisasakilos ang katangian ng mga talambuhay, kasaysayan ng konsepto upang sariling kuwento nakasusulat ng wika at panitikan sa hakbang tauhan sa napakinggang kuwento maipakita ang nakalap o tula tula o talata pamamagitan ng pagsali na impormasyon o datos batay sa sa usapan at talakayan, pinanood paghiram sa aklatan, pagkukuwento, psgsulat ng tula at kuwentoTATAS F4TA-0a-j-1 F4TA-0a-j-2 F4TA-0a-j-3 F4TA-0a-j-4 1 Nakikinig at Naipahahayag ang Nababasa ang usapan, tula, talata, Naisusulat nang 2 nakatutugon nang kuwento nang may tamang bilis, diin, malinaw at angkop at wasto ideya/kaisipan/damdamin/reaksyon tono, antala at ekspresyon wasto ang mga nang may wastong tono, diin, bilis, pangungusap at antala at intonasyon talata F4PN-IIIa-e-1.1 F4PS-IIIa-8.6 F4WG-IIIa-c-6 F4PT-IIIa-1.8 F4PB-IIIa-3.2.1 F4PU-IIIa-2.4 F4PL-0a-j-1 Nasusunod ang Nakapagbibigay Nagagamit ang Naibibigay ang Nasasagot ang mga Nakasusulat ng Naipagmamalaki ang napakinggang ng panuto ng pang-abay sa kahulugan ng tanong (bakit at simpleng panuto sariling wika sa panuto o hakbang may 3-4 na paglalarawan ng salita sa paano) batay sa pamamagitan ng ng isang gawain hakbang gamit kilos pamamagitan ng tekstong pang- paggamit nito ang sitwasyong impormasyon pangalawang pinaggamitan (procedure) F4PL-0a-j-3 direksyon Naipamamalas ang paggalang sa ideya, F4PN-IIIb-h- F4PS-IIIb-2.1 F4WG-IIIa-c-6 F4PT-IIIb-i-1.7 F4PB-IIIb-18 F4EP-IIIb-8 F4PU-IIIb-2.5 damdamin at kultura ng 3.2 Nailalarawan Nagagamit ang Naibibigay ang Nakagagawa ng Naipakikita ang nakalap Nakasusulat ng may akda ng tekstong Nasasagot ang ang tauhan pang-abay sa kahulugan ng isang timeline- na impormasyon sa sariling napakinggan o nabasa mga tanong na batay sa ikinilos pagalalarawan ng salita sa kasaysayan pamamagitan ng talambuhay bakit at paano o ginawi kilos pamamagitan ng nakalarawang balangkas batay sa tekstong katuturan o dayagram napakinggan All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood 3 F4PN-IIIb-h- Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral F4PU-IIIc-1 Panitikan 3.2 F4PT-IIIb-i-1.7 F4PD-III-c- 4 Nasasagot ang Wika) F4PB-IIIc-17 F4EP-IIIc-f-10 7.1 F4PL-0a-j-1 5 mga tanong na Naibibigay ang Naipakikita ang 6 bakit at paano F4PS-III-12c- F4WG-IIIa-c-6 kahulugan ng Nahuhulaan ang Nakakukuha ng tala Nababaybay pag-unawa sa Naipagmamalaki ang 7 batay sa tekstong 12.12 salita sa maaaring kalabasan buhat sa binasang teksto nang wasto pinanood sa sariling wika sa napakinggan Nagagamit ang Nagagamit ang pamamagitan ng ng mga pangyayari ang salitang pamamagitan ng pamamagitan ng magagalang na pang-abay sa katuturan sa teksto sa tulong natutuhan sa pagsasakilos paggamit nito F4PN-IIId-18 pananalita sa pagalalarawan ng ng dating aralin / hiram nito Naisasalaysay ang iba’t ibang kilos F4PT-IIId-e- karanasan/ mahahalagang sitwasyon 1.11 kaalaman pangyayari sa pagpapahayag DEPED COPY Naibibigay ang napakinggang ng sariling kahulugan ng talambuhay salita sa opinyon pamamagitan ng F4PN-IIIa-e-1.1 pagbibigay ng Nasusunod ang F4PS-IIId F4WG-IIId-e-9 halimbawa F4PB-IIId-20 F4EP-IIId-e-11 F4PU-IIId-2.5 F4PL-0a-j-4 napakinggang Nagmumungkahi ng Nakakukuha ng Nakasusulat ng Napapahalagahan ang panuto o hakbang 12.13 Nagagamit ang F4PT-IIId-e- iba pang maaaring impormasyon sa sariling kuwento mga tekstong ng isang gawain Nagagamit ang pang-abay at 1.11 mangyari sa isang pamamagitan ng pampanitikan sa Naibibigay ang kuwento gamit ang pahapyaw na pagbasa pamamagitan ng F4PN-IIIf-3.1 magagalang na pang-uri sa kahulugan ng dating karanasan o pagsulat ng reaksyon o Nasasagot ang pananalita sa paglalarawan salita sa kaalaman saloobin ukol dito mga literal na pamamagitan ng tanong tungkol sa iba’t ibang F4WG-IIId-e- pagbibigay ng napakinggang tula sitwasyong 9.1 halimbawa tulad ng F4PT-IIIf-4.2 F4PN-IIIg-17 pagpapahayag Natutukoy ang Nabibigyang- Nakapagbibigay ng hindi kaibahan ng kahulugan ang ng angkop na pagsang-ayon pang-abay at salitang hiram pamagat sa pang-uri tekstong narinig F4PS-IIIe-8.8 F4WG-IIId-e-9 F4PB-IIIe-h-11.2 F4EP-IIId-e-11 F4PU-IIIe-2.1 F4PL-0a-j-5 Nakapagbibigay Nagagamit ang Natutukoy ang mga Nakakakuha ng Nakasusulat ng Naibabahagi ang ng mga pang-abay at sumusuportang impormasyon sa talatang karanasan sa pagbasa hakbang sa pang-uri sa detalye sa pamamagitan ng nagbabalita upang makahikayat ng mahalagang pahapyaw na pagbasa pagmamahal sa pagbasa isang gawain paglalarawan kaisipan sa ng panitikan nabasang teksto F4PL-0a-j-2 F4PS-IIIf- F4WG-IIIf-g-10 F4PB-IIIf-19 F4EP-IIIc-f-10 F4PU-IIIf-2.3 Nagagamit ang wika 12.14 Nagagamit nang Nasusuri kung Nakakukuha ng tala Nakasusulat ng bilang tugon sa sariling Nagagamit ang wasto ang pang- opinyon o buhat sa binasang teksto liham paanyaya pangangailangan at magagalang na angkop sa katotohanan ang sitwasyon pananalita sa pakikipag isang pahayag iba’t ibang talastasan F4PL-0a-j-6 sitwasyon F4PB-IIIg-8 F4PU-IIIg-h-3 Naipakikita ang pagtatanong ng F4WG-IIIf-g-10 Nabibigyan ng Naiguguhit ang kasiyahan sa mga direskyon Nagagamit nang angkop na pamagat paksa ng nabasang teksto wasto ang pang- ang talatang binasa binasang teksto F4PS-IIIg-4 angkop sa Naiuugnay ang pakikipag sariling talastasan karanasang sa napakinggang teksto All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood 8 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Panitikan 9 F4PN-IIIb-h- F4PU-IIIg-h-3 F4PD-IIIh-7.2 10 3.2 Wika) F4PB-IIIe-h-11.2 F4EP-IIIh-7.1 Naiguguhit ang Naipakikita ang F4PL-0a-j-3 Nasasagot ang Natutukoy ang mga Nagagamit nang wasto paksa ng pag-unawa sa Naipamamalas ang mga tanong na F4PS-III-j-6.6 F4WG-IIIh-11 sumusuportang ang mga bahagi ng binasang tula pinanood sa paggalang sa ideya, bakit at paano Naisasalaysay Nagagamit nang detalye sa pahayagan pamamagitan ng damdamin at kultura ng batay sa tekstong muli ang wasto at angkop mahalagang pagdurugtong may akda ng tekstong napakinggan napakinggang ang pangatnig kaisipan sa ng ibang napakinggan o nabasa teksto gamit ang nabasang teksto pagwawakas sariling salita ayon sa sariling DEPED COPY saloobin o paniniwala F4PN-IIIi-18.2 F4WG-IIIi-j-8 F4PT-IIIb-i-1.7 F4PB-IIIi-6.1 F4EP-IIIi-j-9 F4PU-IIIi-2.1 F4PL-0a-j-2 Naibibigay ang Nagagamit nang Naibibigay ang Nasasabi ang sanhi Nagagamit nang wasto Nakasusulat ng Nagagamit ang wika sanhi at bunga ng wasto at angkop kahulugan ng at bunga ng mga ang talatang bilang tugon sa sariling mga pangyayari na simuno at salita sa pangyayari -card catalog nagsasalysay pangangailangan at sa napakinggang panag uri sa pamamagitan ng -OPAC (Online Public sitwasyon ulat pangungusap katuturan F4PB-IIIj-5.5 Access Catalog) Napagsusunod- F4PN-IIIj-8.4 F4PS-IIIh-j- F4WG-IIIi-j-8 sunod ang mga F4EP-IIIi-j-9 F4PU-IIIj-2.1 F4PL-0a-j-7 Napagsusunod- 6.6 Nagagamit nang pangyayari sa Nagagamit nang wasto Nakasusulat ng Naipakikita ang hilig sa sunod ang mga Naisasalaysay wasto at angkop kuwento sa ang talatang pagbasa sa pangyayari sa muli ang ang simuno at pamamagitan ng -card catalog naglalarawan pamamagitan ng tekstong napakinggang panag uri sa dugtungan -OPAC (Online Public paggamit ng mga napakinggan teksto gamit ang pangungusap Access Catalog) kagamitan sa silid- sariling salita sa aklatan loob ng isang talata All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUMIKAAPAT NA MARKAHAN Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Panitikan Naipamamalas ang kakayahan sa Wika) Naipamamalas ang iba’t Naipamamalas ang mapanuring ibang kasanayan upang pagpapahalaga atPAMANTAYANG pakikinig at pag- Naipamamalas ang kakayahan at Naisasagawa ang mapanuring pagbasa maunawaan ang iba’t Napauunlad ang Naipamamalas kasanayan sa paggamit PANGNILALAMAN unawa sa tatas sa pagsasalita at pagpapahayag sa iba’t ibang uri ng teksto at ibang teksto kasanayan sa ang kakayahan ng wika sa napakinggan ng sariling ideya, kaisipan, karanasan napalalawak ang talasalitaan pagsulat ng iba’t sa mapanuring komunikasyon at DEPED COPY ibang uri ng panood ng iba’t pagbasa ng iba’t ibang at damdamin sulatin ibang uri ng uri ng panitikan media Nakapagtatala ng Nakapagsasagawa ng radio Nakapagbubuod ng binasang teksto Nagagamit ang Nakasusulat ng Nakabubuo ng Napapahalagan ang impormasyong broadcast/teleradyo pahayagan sa pagkalap ulat tungkol sa sariling wika at panitikan saPAMANTA YAN napakinggan ng impormasyon binasa o patalatastas pamamagitan ng pagsali SA PAGGANAP upang makabuo napakinggan sa usapan at talakayan, ng balangkas at paghiram sa aklatan, makasulat ng pagkukuwento , buod o lagom pagsulat ng tula at kuwentoTATAS F4TA-0a-j -1 F4TA-0a-j-2 F4TA-0a-j-3 F4TA-0a-j4 1 Nakikinig at Naipahahayag ang Nababasa ang usapan, tula, talata, Naisusulat nang F4PL-0a-j-1 2 nakatutugon nang ideya/kaisipan/damdamin/reaksyon kuwento nang may tamang bilis, diin, malinaw at Naipagmamalaki ang angkop at wasto nang may wastong tono, diin, bilis, tono, antala at ekspresyon wasto ang mga sariling wika sa antala at intonasyon pangungusap at pamamagitan ng F4PN-IVa-1.1 talata paggamit nito Nakasusunod sa F4PS-IVa-8.7 F4WG-IVa-13.1 F4PT-IVa-1.12 F4PB-IVa-5 F4EP-IVa-d-8 napakinggang Nakapagbibigay Nagagamit ang Naibibigay ang Napagsusunod- Naipakikita ang nakalap F4PU-IV F4PL-0a-j-3 panuto o hakbang ng panuto na iba’t ibang mga kahulugan ng sunod ang mga na impormasyon sa ab-2.1 Naipamamalas ang ng isang gawain may 3-4 na uri ng salita sa pangyayari sa pamamagitan ng Nakasusulat ng paggalang sa ideya, hakbang pangungusap pamamagitan ng kuwento nakalarawang balangkas talatang damdamin at kultura ng F4PN-IVb-7 gamit ang sa pagsasalaysay pag-uugnay sa o dayagram naglalarawan may akda ng tekstong Naibibigay ang pangunahin at ng sariling sariling karanasan napakinggan o nabasa paksa ng pangalawang karanasan napakinggang direksyon F4PT-Ib-f-4.3 F4PB-IVb-c-3.2.1 F4EP-IVb-e-10 F4PU-IV F4PD-IV teksto F4WG-IVb-e- Nabibigyang- Nasasagot ang mga Nakakukuha ng tala a-b-2.1 b-e-8 F4PS-IVb- 13.2 kahulugan ang tanong na bakit at buhat sa binasang teksto Nakasusulat ng Naiuugnay ang 12.15 Nagagamit ang tambalang salita paano sa tekstong talatang sariling Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pang-impormasyon- naglalarawan karanasan sa magagalang na pangungusap paliwanag pinanood pananalita sa sa pakikipag-usap iba’t ibang sitwasyon (pagsasabi ng panga ngailangan) All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood 3 F4PN-IVc-5 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Panitikan 4 Naisasakilos ang F4PU-IVc-2.1 5 napakinggang Wika) F4PT-IVc-h-4.4 F4PB-IVb-c-3.2.1 F4EP-IVc-6 Nakasusulat ng F4PL-0a-j-1 6 awit Nabibigyang- Nasasagot ang mga Nakagagamit ng talatang Naipagmamalaki ang 7 F4PS-IVc- F4WG-IVc-g- kahulugan ang tanong na bakit at pangkalahatang nagsasalysay sariling wika sa F4PN-IVd-f-3.2 12.16 13.3 matalinghagang paano sa tekstong sanggunian ayon sa pamamagitan ng Nasasagot ang Nagagamit ang Nagagamit ang salita pang-impormasyon- pangangailangan paggamit nito bakit at paano magagalang na iba’t ibang uri ng discussion pananalita sa pangungusap F4PT-I Vd-e- F4PN-IVd-f-3.2 iba’t ibang sa pakikipag- 1.10 Nasasagot ang sitwasyon debate tungkol sa Naibibigay ang bakit at paano pagsasabi ng isang isyu kahulugan ng puna DEPED COPY salita sa F4PN-IVd-f-3.2 pamamagitan ng Nasasagot ang F4PS-IVd- F4WG-IVd-h- pormal na F4PB-IVd-19 F4EP-IVa-d-8 F4PU-IV F4PL-0a-j-4 bakit at paano 12.17 13.4 depinisyon ng Nasusuri kung ang Naipakikita ang nakalap d-f-2.6 Napapahalagahan ang salita pahayag ay opinion na impormasyon sa Nakasusulat ng mga tekstong Nagagamit ang Nagagamit ang o katotohanan pamamagitan ng editoryal pampanitikang nabasa magagalang na iba’t ibang uri ng F4PT-I Vd-e- nakalarawang balangkas sa klase 1.10 o dayagram pananalita sa pangungusap Naibibigay ang iba’t ibang sa pag –iinterview kahulugan ng salita sa sitwayson pamamagitan ng pagbibigay ng pormal na mungkahi o depinisyon ng suhestyon salita F4PT-Ib-f-4.3 F4PS-IVe- F4WG-IVb-e- Nabibigyang- F4PB-IVe-15 F4EP-IVb-e-10 F4PU-IVe-2.1 F4PD-Ib-e-8 F4PL-0a-j-5 12.18 13.2 kahulugan ang Naibibigay ang Nakakukuha ng tala Nakasusulat ng Naiuugnay ang Naibabahagi ang Nagagamit ang Nagagamit ang tambalang salita bagong natuklasang buhat sa binasang teksto talatang sariling karanasan sa pagbasa magagalang na mga uri ng kaalaman mula sa nagbibigay ulat karanasan sa upang makahikayat ng pananalita sa pangungusap binasang teksto tungkol sa isang pinanood iba na magbasa ng iba’t ibang sa pakikipag pangyayaring panitikan sitwasyon talastasan nasaksihan (pag-oorder sa Internet) F4PS-IVf-g-1 F4WG-IVf-13.5 F4PB-IVf-j-16 F4EP-IVg-j-7.1 F4PU-IVd-f- F4PL-0a-j2 Nakapagbibigay ng Nagagamit nang wasto 2.6 Nagagamit ang wika Naipapahayag Nagagamit ang uri buod o lagom ang mga bahagi ng Nakalilikha ng bilang tugon sa sariling ang sariling ng pangungusap pahayagan editorial cartoon pangangailangan at mula sa sitwasyon opinyon o sa pagpapakilala nabasang reaskyon sa ng produkto editoryal isang napakinggang isyu F4PN-IVg-9 F4PS-IVf-g-1 F4WG-IVc-g- F4PB-IVg-i-6.1 F4EP-IVg-j-7.1 F4PU-IVg-2.3 F4PDIVg-i-9 F4PL-0a-j-6 Naibibigay ang Naipapahayag 13.3 Nasasabi ang sanhi Nagagamit nang wasto Nakasusulat ng Nakapagha Naipakikita ang sariling wakas ng ang sariling Nagagamit ang uri at bunga ng mga ang mga bahagi ng liham na hambing ng iba’t pagtanggap sa mga napakinggang opinyon o ng pangungusap pangyayari pahayagan nagbibigay ng ibang patalastas ideya ng nabasang kuwento reaskyon sa sa pakikipag- hinaing o na napanood akda/teksto isang debate tungkol sa reklamo napakinggang isang isyu isyu All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagpapahalaga sa (Pag-unawa sa Wika, Literasi atLINGGO Napakinggan) (Wikang Gramatika Pag-unlad ng Pag-unawa sa Estratehiya sa Pagsulat Panonood 8 Binibigkas) (Kayarian ng Talasalitaan Binasa Pag-aaral Panitikan 9 F4PN-IVh-8.5 F4PU-IVh- F4PD-IVg-i-9 Napagsusunod- Wika) F4PT-IVc-h-4.4 F4PB-IVh-2.1 F4EP-IVg-j-7.1 2.7.1 Nakapagha F4PL-0a-j-3 10 sunod ang mga Nabibigyang- Nakasusunod sa Nagagamit nang wasto Nakasusulat ng hambing ng iba’t Naipamamalas ang pangyayari sa F4PS-IVh-j-14 F4WG-IVd-h- kahulugan ang nakasulat na ang mga bahagi ng iskrip para sa ibang patalastas paggalang sa ideya, tekstong Naibabahagi ang 13.4 matalinghagang panuto pahayagan radio na napanood damdamin at kultura ng napakinggan obserbasyon sa Nagagamit ang salita broadcasting may akda ng tekstong balangkas kapaligiran iba’t ibang uri ng F4EP-IVg-j-7.1 napakinggan o nabasa F4PN-IVi-j-3.1 pangungusap Nagagamit nang wasto Nasasagot ang sa pakikipanayam ang mga bahagi ng mga literal na DEPED COPY pahayagan tanong tungkol sa F4PS-IVh-j-14 F4WG-IVh-j- F4PT-IVi-1.11 F4PB-IVg-i-6.1 F4PU-IVi-2.7.2 F4PDIV-g-i-9 F4PL-0a-j-2 napakinggang Naibabahagi ang 13.6 Naibibigay ang Nasasabi ang sanhi F4EP-IVg-j-7.1 Nakasusulat ng Nakapagha Nagagamit ang wika kuwento obserbasyon sa Nagagamit ang kahulugan ng at bunga ng mga Nagagamit nang wasto iskrip para sa mga tao sa mga uri ng salita sa pangyayari ang mga bahagi ng teleradyo hambing ng iba’t bilang tugon sa sariling F4PN-IVi-j-3.1 paligid pangungusap pamamagitan ng pahayagan ibang patalastas pangangailangan at Nasasagot ang sa pagsasabi ng pagbibigay ng F4PB-IVf-j-16 na napanood sitwasyon mga literal na F4PS-IVh-j-14 mensahe halimbawa Nakapagbibigay ng tanong tungkol sa Naibabahagi ang buod o lagom F4PU-IVj-8 F4PDIV-j-23 F4PL-0a-j -7 napakinggang obserbasyon sa F4WG-IVh-j- F4PT-IVj-1.13 Nakagagawa ng Nakagagawa ng Naipakikita ang hilig sa kuwento isang okasyon/ 13.6 Naibibigay ang portfolio ng mga mga simpleng pagbasa pagdiriwang sa Nagagamit ang uri kahulugan ng drawing at pamantayan sa paaralan ng pangungusap salita sa sulatin paggawa ng sa pagsasabi ng pamamagitan ng patalastas mensahe paglalarawan F4PT-I Vj-9.1 Nagagamit ang mga bagong salita sa pagsulat ng mga talata All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM CODE BOOK LEGEND Sample: F4EP-If-h-14 LEGEND SAMPLE DOMAIN/ COMPONENT CODE Filipino Estratehiya sa Pag-aaral EP Learning Area and Baitang 4 Kaalaman sa Aklat at Limbag AL Strand/ Subject or Kamalayang Ponolohiya KP Komposisyon KM Specialization Pagpapahalaga sa Wika at Panitikan PL DEPED COPY Pagsasalita/ Wikang Binibigkas PSFirst Entry F4 Pagsulat at Pagbaybay PU Pagunawa sa Binasa PB Grade Level EP Pag-unlad/ Paglinang ng Talasalitaan PT - Pakikinig/ Pag-unawa sa Napakinggan PNUppercase Letter/s Domain/Content/ Estratehiya sa Pag-aaral I Palabigkasan at Pagkilala sa Salita PP Component/ Topic f-h Panonood PD - Wika at Gramatika/ Kayarian ng Wika WG Roman Numeral Quarter Unang Markahan 14 *Zero if no specific quarter Week Ika-anim hanggang Lowercase Letter/s Competency ikawalong linggo*Put a hyphen (-) in betweenletters to indicate more than a Nakasusulat ng balangkas ng binasang specific week teskto sa anyong pangungusap o paksa Arabic Number All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

ARALIN Natatanging Pilipino, Kinikilala ng Mundo16 Panlingguhang Layunin Pag-unawa sa Napakinggan Nakasusunod sa napakinggang panuto o mga hakbang ng isang gawain F4PN-IVa-1.1 Wikang Binibigkas Nakapagbibigay ng panuto na may tatlo hanggang apat na hakbang gamit ang pangunahin at pangalawang direksiyon F4PS-Iva-8.7 Gramatika Nagagamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap sa pagsasalaysay ng sariling karanasan F4WG-Iva-13.1 Pag-unlad ng Talasalitaan Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pag-uugnay sa sariling karanasan F4PT-Iva-1.12 Pag-unawa sa Binasa Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa kuwento F4PB-Iva-5 Estratehiya sa Pag-aaral Naipakikita ang nakalap na impormasyon sa pamamagitan ng nakalarawang balangkas o dayagram F4EP-Iva-d-8 Pagsulat at Komposisyon Nakasusulat ng talatang naglalarawan F4PU-IVab-2.1Paunang PagtatayaPag-aralan ang larawan. Ilarawan ito gamit ang iba’t ibang uri ng pangungusap.DEPED COPY 252 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

1 Layunin Nasasagot ang mga tanong tungkol sa napakinggang kuwento Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pag-uugnay sa sariling karanasanMahahalagang TanongSabihin:Bakit mahalaga ang mga panuto?Ano-anong uri ng pangungusap? Kailan ginagamit ang bawat isa?Paano ka makikilala sa mundo? Yugto ng Pagtuturo Munting Paalala sa IyoPagbabaybayPaunang pagsusulitMaghanda ng sampung salitang hiram na natu-tuhan sa ibang asignatura.DEPED COPY PUPaghawan ng Balakid PUIpagawa ang Tuklasin Mo A, KM, p. 154.Itanong: Ipasulat ang mga salitang ito saAno ang ibig sabihin ng nakahihiligan? Putahe? Pasaporte ng mga Salita.Ipagamit ang mga bagong salita sa sariling pa-ngungusap.Pagganyak PSItanong:Nakaranas ka na bang magluto?Ano ang pagkaing nailuto mo na?Paano mo ito iniluto?Tumawag ng ilang mag-aaral upang magbahaging kanilang karanasan. Pangganyak na Tanong PSAno ang sikretong rekado ng putahe sa atingkuwento?Gawin Natin ALIpakita ang pabalat ng aklat.Pag-usapan ang larawan na makikita rito.Pag-usapan ang iba pang impormasyon namakikita sa pabalat. Ipasulat sa mga mag-aaral angIsa-isahing buklatin ang pahina ng aklat. kanilang hula sa isang malinis naItanong: papel. Ipapaskil ang mga ito saAno kaya ang sikretong rekado sa ating isang bahagi ng pisara.kuwento?Basahin nang malakas ang kuwento. PNAng Sikretong RekadoGrace D. ChongOMF 253 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.