Mother Tongue Grade 3

DEPED COPY Basahin at Alamin Naikuwento na ba ng inyong lolo at lola ang tungkol sa kanilang kabataan? Ano-ano ang kanilang laro noon? Nasubukan mo na bang laruin ang mga ito? Basahin ang kuwento at sagutin ang mga tanong. Ang Kabataan ni Lolo ni: Arabella May Zoniega ´$QRQJWDRQSRND\RLSLQDQJDQDN/ROR\"µWDQRQJQL Cedric. Nasa ikatlong baitang si Cedric at ang kaniyang takdang- aralin ay kapanayamin ang isang taong ipinanganak na mas maaga sa 1950. Ganito ang dapat niyang gawin upang alamin ang tungkol sa mga kabataan noon. Pinili niya na alamin ito mula sa kaniyang lolo. Alam niya na mas makatutulong dito ang kaniyang lolo. ´,SLQDQJDQDNDNRQRRQJWDRQJIyon ay Ikalawang 'LJPDDQJ3DQGDLJGLJµWXJRQQJNDQL\DQJOROR ´1DJ-aral po ba kayo noon\"µPXOLQL\DQJWDQRQJ ´$ED·\RRDSRHeto QJD·WQDWDWDQGDDQNRSDNXQJVDDQDNR nag-aral. Doon iyon VD0DULYHOHVµSDJPDPDODNi ng kaniyang lolo. ´0D\URRQSREDND\RQJVDVDN\DQJVXPXVXQGRDW naghahatid sa inyo rito sa atin? May kasama po ba kayo roon\"µPXOLQJWDQRQJQL&HGULF ´0D\SDERULWRrin po ba ND\RQJJXUR\"µGDJGDJSDnito. ´Hayan, ang dami mo ng tanong. Hindi ko na alam kung iyong una o itong KXOLDQJVDVDJXWLQNRµQDWXWXZDQJVDELQJ lolo. ´+DOLNDQJDrine VDWDELNRµDQ\D\DQJORORVDNDQL\DQJ DSR´1RRQPDJ-isa lang akong pumupunta sa paaralan. Ganoon kami dati. Yaon lamang mga batang malalayo ang 192 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYtirahan ang sumasakay sa dyip. Katulad ninyo ngayon, gusto rin QDPLQDQJODKDWQJDPLQJPJDJXURQRRQµWXJRQQL\DVD apo. 0XOLQJQDJWDQRQJVL&HGULF´$QRSRDQJLQ\RQJ ginagawa pagkagaling sa paaralan? Nanonood po ba kayo QJWHOHELVL\RQRND\D·\QDJODOaro ng computer\"µ´Wala sa anumang sinabi mo, apo dahil wala kaming ganiyang bagay QRRQµQDNDQJLWLQJVDELQJNDQL\DQJOROR  ´*DQRRQSRSDODNDSD\DNDQJEXKD\QRRQHayan, marami na akong nalaman tungkol sa kabataan ng aking lolo. Maibabahagi ko ito sa aking mga kamag-DUDOµ sambit ni Cedric sa sarili. Isipin Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa isang papel. 1. Sino ang kinapanayam ni Cedric para sa kaniyang takdang- aralin? 2. Ano ang kaniyang takdang-aralin? 3. Kailan ang kaarawan ng kaniyang lolo Ilang taon na siya 4. Ano-ano ang nalaman ni Cedric tungkol sa kabataan ng kaniyang lolo? 5. Paano inilarawan ni Cedric ang naging kabataan ng kaniyang lolo? Bakit ganito ang kaniyang naisip? 193 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

SubukinGawain 2Balikan ang binasang kuwento. Tukuyin ang pangungusap namay panghalip pamatlig. Sipiin at kumpletuhin ang talahanayansa ibaba. Isulat ang sagot sa isang papel.DEPED COPYPangungusap Panghalip Pamatlig na GinamitGawain 3Isulat sa patlang ang angkop na panghalip pamatlig upangmabuo ang mga pangungusap sa ibaba.ito diyan doondito iyon ninyo 1. Halika, ________ ka sa tabi ko maupo. 2. Alam ba ________ na marami kayong dapat tapusin 3. Hayun, ________ tumakbo palayo ang aso. 4. ________ bang hawak kong lapis ang sa iyo 5. ________ ka sa tabi ng ilaw gumawa ng iyong takdang-aralin at huwag dito sa madilim. 194 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Sabihin at AlaminPunan ng mahahalagang detalye ang talahanayan batay saNXZHQWRQJ´$QJ.DEDWDDQQL/RORµIlagay ang inyong sagot sa isang papel.Pamagat ng Tauhan Pinangyarihan Mahahalagang Kuwento PangyayariDEPED COPYBatay sa gawaing natapos, maisasalaysay mo ba sa iba angiyong nabasa?Kanino mo ito gustong isalaysay?Ano ang pinakamabisang paraan ng muling pagsasalaysay ngkuwento? Tandaan Ang muling pagsasalaysay ay isang mabisang paraan upang malaman kung gaano naunawaan ang kuwentong binasa o napakinggan.Mga dapat tandaan sa muling pagsasalaysay ng kuwento: 1. Basahin nang ilang ulit ang kuwento upang malaman ang mga detalye nito. 2. Isalaysay ang mga tamang detalye nang sunod-sunod. 3. Gumamit ng sariling pangungusap sa muling pagsasalaysay na muli. Iwasang kabisaduhin ang isinulat ng may akda. 195 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

4. Magsalita nang malinaw, matatas, at may tiwala sa sarili upang mas maging mabisa ang muling pagsasalaysay ng kuwento. SubukinGawain 4Sumulat ng dalawang talatang buod ng kuwentong binasa.Maaari mong gamitin ang iyong sagot sa talahanayan.Salungguhitan ang panghalip pamatlig na ginamit. Isulat angbuod ng kuwento sa isang papel.DEPED COPY Sabihin at AlaminMuling balikan ang iyong natutuhan sa pagbibigay-pakahulugansa talahanayan. Pag-aralan ang talahanayan sa ibaba. Naatasan sina Jenny at Lyza na gumawa ng isangpagsisiyasat tungkol sa mga lugar sa pamayanan napinupuntahan ng pamilya noong mga nakaraang Sabado.Limang pamilya na sa kanilang lugar ang kanilang natanong. Itoang resulta ng kanilang pagsisiyasat.Pamilya Mga Lugar sa Pamayanan Parke Simbahan Paaralan Mall Palengke Tabing- dagatSantos / // De / / 196 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Vera / // / Solis / FabroAlbertoDEPED COPYBigyang-pakahulugan ang mga detalyeng nakasaad at sagutinang mga tanong. Isulat sa sagutang papel ang iyong sagot. 1. Aling lugar ang madalas puntahan ng pamilya tuwing Sabado? Bakit kaya madalas silang pumunta dito? 2. Sinong pamilya lamang ang pumunta sa parke? 3. Ilang pamilya ang pumunta sa tabing-dagat? mall\"sa simbahan? 4. Anong lugar ang hindi nila pinupuntahan kung araw ng Sabado Bakit kaya 5. Sa iyong palagay, bakit dalawa lang ang pamilyang pumupunta sa simbahan tuwing Sabado? 6. Sinong pamilya ang hindi pumunta sa lahat ng lugar na nabanggit sa talahanayan? Ano sa iyong palagay ang dahilan?Lingguhang Pagtatayal. Buuin ang pangungusap gamit ang angkop na panghalip pamatlig. Isulat ang sagot sa kuwaderno. 1. Humakbang ka ng tatlo mula ________ papunta roon. 2. Nakatayo ang matanda sa may punong iyon. _______ na siya naghintay sa pagdating ng sasakyan. 3. ________, dala ko ang hinihintay nating pagkain. 4- 5. ________sa halamanan ang pusa. Tumakbo ito _______ nang tumahol ang aso. 197 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

II. Pag-aralan ang mga detalye sa talahanayan. Sagutin ang mga tanong at isulat sa kuwaderno ang sagot. Sa Unang Kuwarter na Pagsusulit ng mag-aaral sa Ikatlongbaitang itinala ng kanilang guro ang limang pangalan nanakakuha ng pinakamataas na iskor sa asignaturang MotherTangue (MT), Filipino, at English. Pangalan ng Mag-aaral Asignatura MT Filipino EnglishJulian M. Fabro 33 33 30John Ray Z. Jaime 37 35 35Rovi Mae I. Zacarias 40 39 38Keesha F. Ramos 35 37 35Angelyka R. Peralta 38 38 38DEPED COPY1. Sino ang nakakuha ng pinakamataas na iskor sa MT?2. Sa anong asignatura siya nakakuha ng perpektong iskor o walang maling sagot?3. Anong iskor ang pinakamababang nakuha sa MT?4. Sino ang nakakuha ng magkaparehong iskor sa lahat ng asignatura5. Sino ang nakakuha ng pinakamataas na kabuuang iskor sa lahat ng asignatura 198 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 3  0RWKHU7RQJXH%DVHG 0XOWLOLQJXDO(GXFDWLRQ .DJDPLWDQQJ0DJDDUDO ƒ‰ƒŽ‘‰ Yunit 3 $QJ DNODW QD LWR D\ PDJNDWXZDQJ QD LQLKDQGD DW VLQXUL QJ PJD  HGXNDGRU PXOD VD PJD SXEOLNR DW SULEDGRQJ SDDUDODQ NROHKL\R DW  R XQLEHUVLGDG +LQLKLND\DW QDPLQ DQJ PJD JXUR DW LEDQJ QDVD ODUDQJDQ QJ HGXNDV\RQ QD PDJHPDLO QJ NDQLODQJ SXQD DW PXQJNDKL VD .DJDZDUDQQJ(GXNDV\RQVDDFWLRQ#GHSHGJRYSK Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Mother Tongue-Based Multilingual Education – Ikatlong BaitangKagamitan ng Mag-aaral sa TagalogUnang Edisyon, 2014ISBN: 978-971-9601-95-1 Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng BatasPambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ngPamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan otanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan angnasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ayang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ngprodukto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula atbp.) naginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isangkasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sanagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ngtagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.Inilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin A. Luistro FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhDDEPED COPY Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaralMga Manunulat: Lilibeth A. Magtang Claire B. Barcelona Nelia D. Bamba Irene T. Pilapil Raquel C. Solis Florita R. Matic Gretel Laura M. Cadiong Florinda Dimansala Franlyn R. Corporal Grace U. Rabelas Victoria D. Mangaser Arabella May Z. SoniegaKonsultant at Editor: Felicitas E. Pado, PhD Rosalina J. Villaneza, PhD Editha MacayaonMga Tagasalin: Enelyn T. Badillo, Fe V. Monzon, at Agnes G. Rolle (Lead Person)Tagaguhit: Reynaldo A. SimpleMga Tagapamahala: Marilette R. Almayda, PhD at Marilyn D. Dimaano, EdDInilimbag niInilimbag ni ___________________________Department of Education- Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)DOeffpicaertAmdednretsosf:Educatio5tnh- FInlosotrru, MctaiobninailBMldagt.e,rDiaelpsECdoCunomcipl lSeex,cMreetararilcaot (ADveepnEude,-IMCS)Office Address: 5PtahsFigloCoirt,yM, Pahbiilnipi pBilndegs.,1D6e0p0E dComplex, Meralco Avenue,Telefax: (i(Pm00a22cs))sig6e63t3Cd44@i--t11yy,00aP55h44hoiooloip.66cp33oin44me--11s0017762200TEe-mleafailxA:ddress: [email protected]E-mail Address: ii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYMahal kong mag-aaral, Ang aklat na ito ay makatutulong upang maipahayag ang iyong kaisipan, pananaw, at damdamin tungkol sa iyong sarili, pamilya, kaibigan, tahanan, paaralan, at pamayanan. Makatutulong din ito sa iyong pagbabasa nang may pang-unawa, may mapanuring pag-iisip, at matalinong pagpapasiya. Matututunan mo rin ang pagsulat ng iba- ibang uri ng sulatin. Masisiyahan ka na gawin at pag-usapan ang mga bagay-bagay tungkol sa tahanan, paaralan, at pamayanan gamit ang mga natutuhan mo mula sa aklat na ito. Pakiusap, huwag susulatan ang aklat na ito ng mag-aaral dahil gagamitin pa ito sa susunod na taon. Maaaring gumamit ng papel o kuwaderno sa pagsagot sa iba’t ibang pagsasanay sa kagamitang ito. Maligayang pag-aaral! May Akda iii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYTalaan ng Nilalaman Yunit 1 Aking Sarili at Aking Pamilya Aralin 1: Ako at Aking Pamilya………………………………………………....2 Aralin 2: Kinawiwilihang Tao at Bagay.…………………………….............10 Aralin 3: Mga Bagay na Gusto Ko............................................................ 23 Aralin 4: Ang Paborito kong Hayop at Halaman.................................... 30 Aralin 5: Ako at Aking Kaibigan…………................................................. 42 Aralin 6: Pag-iingat sa Kalikasan…………………………………................ 55 Aralin 7: Bawat Kasapi ng Pamilya: May Tungkulin……………………....67 Aralin 8: Bawat Kasapi: Karangalan ng Pamilya…………...........……….85 Aralin 9: Bawat Kasapi: May Pananagutan……………………………....1.02 iv All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 7DODDQQJ1LODODPDQ Yunit 3 Sa Labas ng Aming Pamayanan   Aralin 19: Musika ng Ating Kultura««««««««««««««««« ..201 Aralin 20: Mga Sayaw ng Ating Kultura«««««««««««««« ..215 Aralin 21: Mga Likha at Sining««««««««««««««...224 Aralin 22: Ang Aming Paboritong Pagkain.««««««««««..236 Aralin 23: Ako ay Mabuting Mamamayan««««««««..247 Aralin 24: Mga Pagdiriwang sa Aking Pamayanan...................................255 Aralin 25: Iba’t Ibang Pagdiriwang sa Aking Pamayanan...................... .261 Aralin 26: Transportasyon: Uri at Paraan««««««««««««««..268 Aralin 27: Komunikasyon: Uri at Gamit«««««...277 vi All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Yunit 3Sa Labas ng Aming Pamayanan 199 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 200 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Ika-19 Linggo Aralin 19: Musika ng Ating Kultura SaySabihin ant AdlaminAno ang uri ng musika ang nais mong pakinggan? Kumusta ????? Andrei! DEPED COPYAndrei, ano Nakikinig Sorry, Inah. Hindika naman ng musika kita narinig.Basahin at isakilos ang diyalogo.Inah: Kumusta Andrei!Andrei: (Hindi siya narinig ni Andrei dahil sa earphonessa kaniyang tainga.)Inah: Andrei, ano? Nakikinig ka na naman ng musika.Andrei: (Nagulat) Sorry, Inah. Hindi kita narinig.Inah: Mukhang naaaliw ka sa pakikinig. Maaari din ba akongAndrei: makinig? Aba, siyempre! Heto ang earphones, makinig ka. 201 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Inah: Wow! Nakikinig ka pala ng musika ni Mozart.Andrei: Gusto mo pala ng musikang klasikal. Oo naman! Nakakapagod na ang mga musikang sobrang maingay at mabilils. Kaya naisip ko na makinig naman ng ibang klaseng musika.Inah: Magaling! Sa susunod subukan mo naman ang katutubong awitin, para mapahalagahan mo ang sariling atin.Andrei: Oo, iyan ang binabalak ko.Basahin at GawinBasahin ang pangungusap. Tukuyin at tandaan ang salitang maysalungguhit.DEPED COPY1. Ang Supreme Pupil Government (SPG) ng Paaralang Gomez ay naglunsad QJSURJUDPDQJ´.XOWXUD0R,SDJPDODNL0Rµ2. Ang mga kabataan at mamamayan ay dumalo sa programa.3. Ang mga kalahok ay naglaban sa larangan ng awit, sayaw, at paggamit ng instrumento.Ano ang tawag sa salitang may salungguhit?Ano ang tawag sa pandiwa na naganap na? Tandaan Ang pandiwa ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos o galaw. Isa sa pinakamahalagang bagay ukol dito ay ang kaugnayan nito sa oras o panahon. Ang pandiwa ay nasa aspektong pangnagdaan kung ang kilos ay nangyari o naganap na. Halimbawa: nag-aral, naglaro, umuwi 202 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYGawain 1 Lagyan ng salungguhit ang pandiwa sa bawat pangungusap. Ilagay ang P kung natapos o naganap na ang kilos at DP kung ang kilos ay kasalukuyan pang nagaganap. Gawin sa sagutang papel. 1. Kahapon, nagtaas ng kamay ang aking kapatid na si Lester. 2. Pumalakpak ang mga guro at mag-aaral pagkatapos ng palabas. 3. Nagtatakip ng tainga si Tina dahil sa malakas na tunog. 4. Noong isang Linggo naglakbay ang aming koro. 5. Nagluto kami ng aming pagkain kaninang umaga. Gawain 2 Sipiin sa inyong kuwaderno at bilugan ang pandiwa. 1. Si Mario at kaniyang mga kaibigan ay naglaro ng basketball. 2. Buong maghapon na nanatili sa loob ng silid-aralan ang mga bata. 3. Hinakot ng mga guro ang kanilang gamit mula sa opisina. 4. Nagmasid ang punong guro ng mga bagong computersa silid ng ICT. 5. %XPDWLVL7LQDQJ´0DOLJD\DQJ.DDUDZDQµVDkaniyang kaibigan. 203 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYBasahin nang malakas ang balita. Pagdiriwang ng mga Awitin ng Rehiyon, Idinaos Idinaos ang pangrehiyong pagdiriwang ng mga awiting sariling atin noong ika-28 ng Setyembre, handog ito ng Cultural Center of the Philippines. Ang naturang gawain ay naglalayong palakasin, maunawaan, at mapahalagahan ang katutubong awitin natin sa buong rehiyon. Ninanais din nito na matutunan ng mga mag-aaral ang mayaman at natatanging ganda ng sining at kultura. /DELQOLPDQJNRURPXODVDLED·WLEDQJEDKDJLQJEDQVDDQJ lumahok sa paligsahan. Binubuo ang koro ng dalawampung kasapi at dalawang piyesa ng pangrehiyong awitin ang kanilang kailangang awitin. Lalong naging makulay ang gabi ng pagdiriwang dahil sa pagpapaunlak ni Ogie Alcasid na siyang nagbigay ng mga piling karangalan sa paligsahan.Ano-ano ang mga tanong na sinasagot natin kapag kumukuhatayo ng mahahalagang detalye ng tula, kuwento, awit, o ibapang teksto? Tandaan Ginagamit natin ang sino, ano, kailan, paano, at bakit kung kumukuha tayo ng mahahalagang detalye mula sa tula, kuwento, awit, o iba pang teksto. 204 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 3Sagutin ang mga tanong at ilagay ang angkop na detalye sasagutang papel.a. Ano-ano ang mga itinanghal sa pagdiriwang ng mga awit pangrehiyon?b. Kailan ginanap ang pagdiriwang?c. Saan ito ginanap?d. Sino-sino ang umawit sa paligsahan?e. Ilang miyembro ang bumubuo ng isang koro?f. Sino ang lalong nagbigay ng kulay sa okasyong. Saan nanggaling ang mga kalahok sa paligsahanh. Bakit ang Cultural Center of the Philippines (CCP) ang naghandog ng pagdiriwang?DEPED COPY Ano Pamagat ng BalitaBakit Kailan 205 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 4Pag-aralan ang mga salita.kabataan batang umaawit inilunsadipinakita daan nagpasayaSagutan ang puzzle sa pamamagitan ng mga gabay na salita saibaba.DEPED COPY 2 1 341 2Pababa Pahalang1 ² mag-aaral 1 ² paligsahan2 ² sumali 2 ² pagdiriwang3 ² rehiyon4 ² grupo ng mga batang umaawit 206 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Basahin at Alamin Ano ang paborito mong awitin Alam mo ba kung sino ang may katha nito? Basahin ang talata. Si Levi Celerio ay isang Pilipinong tanyag sa larangan ng musika. Nakasulat na siya ng may apat na libong awit na nagbibigay buhay sa tahanan, paaralan, sine, at sa buong bansa. Isa siyang simpleng tao na mayaman ang puso at isipan kaya nakalilikha siya ng musika kahit sa pamamagitan lamang ng dahon. Ito ang nakapagtala sa kaniya sa Guinness Book of World Records bilang pinakahenyo sa paglikha ng musika. ,ODQVDNDQL\DQJVLNDWQDDZLWLQD\´$QJ3DVNRD\ 6XPDSLWµ´3DVNRQD1DPDQµ´$QJ3LSLWµ´,WLN-,WLNµ ´%DVWD·W0DKDO.LWDµ´.DKLW.RQWLQJ3DJWLQJLQµ´2 0DOLZDQDJQD%XZDQµ´%DJRQJ/LSXQDQµDWPDUDPL pang iba. Ang kaniyang mga awitin ay karaniwang inaawit at napapakinggan sa mga batang nagka- carollingkung panahon ng kapaskuhan. Halos lahat ng kaniyang mga awit ay naging titulo ng mga pelikula. Tunay na henyo siya sa larangan ng musika. Kaya kahit siya ay namatay na noong 2002, ang kaniyang mga awitin ay tinaguriang walang kamatayan at patuloy na magiging bahagi ng kulturang Pilipino. (Adapted: http://www.filipino-heritage.com/filipino-musicians.html) Ibigay ang mahahalagang detalye sa binasang kuwento sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong. Isulat ang sagot sa sagutang papel. 207 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY1. Sino ang nakatanggap ng parangal bilang pinakamagaling sa paggawa ng musika sa pamamagitan ng dahon a. Kailan siya namatay? b. Ilang awitin ang kaniyang naisulat? c. Ano-ano ang ilan sa mga naisulat niyang awitin? d. Bakit sinasabing walang kamatayan ang kaniyang mga awitin? Gawain 5 Basahin ang teksto at sagutin ang mga tanong. Noong Agosto, sumali sa paligsahan sa pag-awit sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika si Rona. Nais niyang ipakita sa kaniyang kamag-aral na magaling siyang umawit. Lahat nang lumahok ay nakasuot ng katutubong kasuotan at lokal na awitin DQJLQDZLW1DQDORDQJSL\HVDQJ´$QJ3LSLWµQDLQDZLWQLya. 1. Sino ang nanalo sa paligsahan? 2. Saan ginanap ang paligsahan? 3. Kailan ito idinaos? 4. Bakit nais ni Rona na sumali sa paligsahan 5. Ano ang piyesa na inawit ni Rona? 208 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Sabihin at AlaminSuriin ang balangkas sa ibaba. Ano ang sinasabi nitoPamagat ng Awit Mag-aaral na gusto ang awit´Bahay Kuboµ´Leron, Leron Sinta\"µDEPED COPY´Paruparong Bukidµ´Itik-Itikµ Simbolo = 5 mag-aarala. Ano ang awit na pinakagusto ng mga mag-aaralb. Ano ang awit na hindi gaanong gusto ng mag-aaral?c. Ano-ano ang awit na may magkaparehong tala nang mag-aaral na may gusto ng awitin?d. Ano ang tawag mo sa anyong ito ng balangkas?e. Paano ipinakikita ng pictograph ang isang balangkasf. Bakit ito tinawag na pictograph? 209 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

TandaanAng pictographay isang uri ng graph nagumagamit ng larawan o simbolo upangmakapaglahad ng impormasyon o datos.Gawain 6Binabalak ni Gng. Cruz na magkaroon ng isang pagtatanghalang kaniyang mag-aaral sa darating na pamaskongpalatuntunan. Tinanong niya ang mga ito kung ano ang naisnilang awitin sa palatuntunan.Pag-aralan ang pictograph at sagutin ang mga tanong.DEPED COPY Pamagat ng Awit Bilang ng mga bata na nais ang awit´Ang Pasko ay Sumapitµ´Jingle Bellsµ´Silent Nightµ´Christmas Alphabetµ´Joy to the Worldµ = 2 mag-aaral SimboloSagutin ang tanong: 1. Anong awit ang pinakakaunting pinili ng mag-aaral? 2. Ano-anong awit na may parehong datos ang nakuha 3. Ilan ang labis na boto ng ´&KULVWPDV$OSKDEHWµ kumpara sa ´Ang Pasko ay Sumapit?µ 210 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

4. Ano ang awit na napili upang awitin sa pamaskong palatuntunan? Bakit? 5. Bakit kaya mas maraming pumili sa awit na ´&KULVWPDV $OSKDEHW\"µGawain 7Pag-aralan ang pictograph. Sagutin ang mga tanong at isulat sasagutang papel. Pamagat ng Awit Bilang ng mga batang may´Anakµ alam ng awitDEPED COPY´Pangakoµ´Pananagutanµ´May Bukas Paµ´Bato sa Buhanginµ simbolo = 2 mag-aral1. Anong awit ang mas alam awitin ng mga bata?2. Ano ang awit na hindi gaanong alam ng mga bata?3. Ilan ang labis na boto ng awiting ´Pananagutanµ kaysa ´Anak\"µ4. Ilan ang mga batang may alam ng awit na ´May Bukas Pa\"µ5. Bakit kaya ´May Bukas PaµDQJpinakapopular o pinakasikat na awitin sa mga bata? 211 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Lingguhang PagtatayaBasahin ang mga pangungusap. Tukuyin ang kasingkahulugan ngsalitang may salungguhit at isulat ang titik ng tamang sagot saiyong papel.1. Sina Beethoven at Mozart ang nagbigay kulay at katanyagan sa klasikal na musika.a. makabago b. tradisyunal at pormalc. makaluma$QJPJDDZLWLQJ´LeronLeron6LQWDµ´%DKD\.XERµDW ´'DQGDQVR\µD\PJDkatutubong awitin na magpahanggang ngayon ay tinatangkilik pa rin.DEPED COPYa. mga awitin na nagpapakita ng kultura, tradisyon, at paniniwalab. mga awitin na maririnig lamang sa paaralanc. mga awitin na sinulat para sa mga bata3. Ang pamahalaan ay naglunsad ng mga proyekto upang maihanda ang bagong henerasyon sa magandang pagkakakitaan.a. matatanda b. sanggol c. kabataan4. Ang ating barangay ay naglunsad ng kampanya ukol sa pagtatanim ng puno.a. nagpasimula b. nagsilbi c. gumawa5. Ang mga palatuntunan sa paaralan ay nagsisilbing daan upang mapaunlad ang talino at interes ng mga mag-aaral.a. balakid b. paraan c. kalye 212 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

I. Kumpletuhin ang talata sa pamamagitan ng pagbibigay ng tamang aspekto ng pandiwa sa mga salitang nasa loob ng panaklong. Isulat ito sa sagutang papel. Noong nakaraang taon, si Mina at ang kaniyang ina ay 1.(bisita) sa kanilang mga kamag-anak sa Maynila. 2. (saya) si Minaat ang kaniyang ina sa mahabang paglalakbay 3. (Kita) nila angmagagandang tanawin habang sila ay naglalakbay. 4. (gusto)ng mag-ina ang pamamasyal sa malalaking pamilihan saMaynila. Kung saan 5. (bili) sila ng mga laruan at bagong damit.DEPED COPYB. Sagutin ang mga tanong. Isulat sa iyong papel ang titik ng tamang sagot.1. Saan nagpunta si Minaa. Maynila b. probinsiya c. malaking pamilihan2. Ano ang ginawa ni Mina at ng kaniyang ina sa Maynila? a. Bumisita sa kanilang lolo at lola. b. Bumisita sa kanilang mga kaibigan. c. Bumisita sa kanilang mga kamag-anak.3. Bakit nasiyahan si Mina sa mahabang paglalakbay? a. Dahil bumili siya ng mga bagong damit. b. Dahil sa nakakaaliw na magagandang tanawin. c. Dahil nakita niya ang mga kamag-anak.4. Paano nakarating sa Maynila si Mina at ang kaniyang ina? a. Sumakay sila sa eroplano. b. Sumakay sila ng bus. c. Sumakay sila ng barko.5. Isulat sa iyong sagutang papel ang reaksiyon o saloobin tungkol sa usapin sa ibaba.Ibang-iba na ngayon ang pagluwas ng Maynila. Maliban sasobrang trapik, lubhang mapanganib na rin ang paglalakad dahilsa mga insidente ng holdapan, pandurukot, at iba pa. 213 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

I. Suriin ang pictograph. Sagutin ang mga tanong at isulat ang iyong sagot sa kuwaderno. Mga araw ng Bilang ng mga taong pagtatanim lumahok sa pagtatanimHunyo 3 (Huwebes)Hunyo 4 (Biyernes)Hunyo 5 (Sabado)Hunyo 6 (Linggo)Hunyo 7 (Lunes)Simbolo: = = 10 bilang ng tao na lumahok saDEPED COPY pagtatanim1. Tungkol saan ang pictograph? a. Bilang ng tao na lumahok sa pagtatanim b. Bilang ng tao na tumulong sa biktima ng kalamidad c. Bilang ng puno na itinanim sa bawat araw2. Anong araw nagsimula ang pagtatanim ng puno?a. Biyernes b. Sabado c. Huwebes3. Anong araw ang may pinakakaunti ang bilang ng punongitinanim?a. Lunes b. Sabado c. Linggo4. Sa iyong palagay, bakit noong araw ng Sabado may pinakamaraming puno ang naitanim? a. Ang mga kalahok ay walang pasok sa paaralan at opisina. b. Ang mga kalahok ay makatatanggap ng malaking sahod kung Sabado. c. Ang araw ng Sabado ay araw ng paglahok.5. Ilan ang bilang ng punong naitanim noong Huwebes kumpara noong Lunes?a. 20 b. 10 c. 5 214 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Ika-20 Linggo Aralin 20: Mga Sayaw ng Ating Kultura Sabihin at AlaminBasahin at isakilos ang diyalogo.Nina: Nanay maaari po ba na magpatulong ako sa paggawa ng aking takdang aralin? DEPED COPYNanay: Oo naman. Maaari ko bang malaman kung ano ang dapat mong gawin?Nina: Nais ng aking guro na mag-interview kami tungkol sa mga katutubong sayaw na ating bansa.Nanay: 1DSDNDGDOLQDPDQSDOD0D\URRQWD\RQJ´7LQLNOLQJµNina: ´.XUDWVDµDW´&DULxRVDµPXODVD9LVD\DV0D\´6LQJNLOµ DW´$VLNµQDPDQWD\RPXOD0LQGDQDR$WGLWRVDDWLQVD /X]RQ´%LQD\XJDQµDW´/D-RWDµ Magaling! Salamat po, Nanay. May maibabahagi na rin akong sagot sa aking guro at mga kamag-aral bukas. Maraming salamat pong muli! Isipin1. Ano ang takdang-aralin ni Nina?2. Sino ang tumulong sa kaniya sa paggawa ng takdang-aralin?3. Sino ang nagbigay ng takdang-aralin kay Nina?4. Kailan niya ito ipapasa?5. Sa inyong palagay bakit kaya ibinigay ng guro kay Nina ang ganitong takdang-aralin 215 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Sabihin at AlaminBasahin ang diyalogo at sagutin ang tanong: Ang pantomina ang dapat na pambansang sayaw.DEPED COPYAno ang iyongIkaw, ano angdamdamin tungkol kaisipang nabuo mosa usaping ito? tungkol dito? Tandaan Ang pagbibigay ng reaksiyon ay isang madamdamin at pangkaisipang pagpapahayag ayon sa isang isyu o usapin. Ito ay naaayon sa iyong personal na isipan, damdamin, at karanasan. 216 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

SubukinGawain 1Ibigay ang iyong reaksiyon o opinyon tungkol sa bawatpangyayari. Isulat sa kuwaderno iyong sagot. Maraming tao ang nanood ng pagtatanghal ng mga awiting Pinoy. Matapos ito, iniwan ng mga nanood ang gabundok na basura.DEPED COPYSaloobin Karanasan mo mo Iniisip mo 217 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Basahin at AlaminAno ang iyong nararamdaman sa tuwing may nananalongPilipino sa pandaigdigang paligsahan?Basahin ang balita. Sayaw Pinoy: Daan sa Pagkakaunawaan at Kabutihan (Halaw) Nanalo ng gintong medalya ang Bayanihan PhilippineNational Folk Dance Company noong nakaraang 14th WorldFolklore Festival na ginanap sa Istanbul, Turkey, July 7, 2013. Matatandaang noong 2007, nagkamit din ng parehongparangal ang grupo ng ipamalas nito ang husay ng mga PilipinoVDSDJVDVD\DZQJ´7LQLNOLQJµ´6LQJNLOµ´3DQGDQJJRVD,ODZµDW´0DJODODWLNµ'DKLOVDSDJWDWDQJKDOQDLWRDQJNXOWXUDDWkasarinlan ng mga bansang kasapi ay naipamamalas sa lahat. Itoang siyang naging dahilan upang mapalaganap angpagkakaunawan at kabutihan. IsipinSagutin ang mga tanong: 1. Anong gantimpala ang natanggap ng Bayanihan Philippine National Folk Dance Company? 2. Kailan nila ito natanggap? 3. Saan ginanap ang paligsahan? 4. Ano-anong sayaw ang ipinamalas nila? 5. Paano nagbigay ng karangalan sa ating bansa ang nasabing grupo? 6. Bakit karapat-dapat sila sa pagkilalang iginawad sa kanila? 218 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 2Basahin ang pangungusap. Isulat sa kuwaderno ang inyongopinyon tungkol dito.Sitwasyon 1: Ang bawat paaralan ay kailangang magtanggal ng mga gawaing makapagpapalaganap ng katutubong sayaw at awit.Opinyon: Sa aking palagay, ______________________________.Sitwasyon 2: Ang pamahalaang lokal ay dapat maglunsad ng mga proyektong makatutulong sa pagpapaunlad ng mga tradisyon at kultura ng bansa.Opinyon: Sa aking palagay, ______________________________.DEPED COPYSabihin at AlaminPaghambingin ang mga pangungusap. Alamin kung paanoginamit ang pandiwa sa bawat pangungusap. A B1. Nagsasayaw si Perla ng 1. Ang lahat ng kasapi ng ´Cariñosaµsa tuwing grupo ay nagsasayaw dadalaw ang kaniyang tuwing may pista. lola. 2. Nagdadala sila ng2. Nagdadala siya ng maraming pagkain sa regalo para sa lahat parke tuwing Sabado. taon-taon.Ano-anong salita ang nagpapakita ng kilos o galaw?Kailan nagaganap ang bawat kilos?Ano ang ginamit na simuno sa bawat pangungusap?Aling simuno ang tumutukoy sa isahan?Aling simuno ang tumutukoy maramihan? 219 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

TandaanAng pandiwang nagaganap ay nagpapahayag ng kilos na sakasalukuyan ay nangyayari pa lamang. Ginagamitan ito ng mgasalitang pamanahon tulad ng araw-araw, tuwing, atbp.Gawain 3DEPED COPYBuuin ang diyalogo gamit ang angkop na aspekto ng pandiwana nasa loob ng saknong. Basahin at isakilos.Irene: Ang aking tatay ay (gamot) ng mga maysakit.Adrian: Doktor siya. Ikaw, Adrian ano ang ginagawa ng iyong tatay? (Turo) siya ng mag-aaral. Isa siyang guro sa Mathematics.Irene: A, ganon ba! Siya ba ang tumutulong sa iyong gumawa ng iyong takdang-aralinAdrian: Tama ka! Sa kaniya kami ng aking kapatid humihingi ng tulong sa tuwing kami ay may takdang-aralin sa Mathematics.Irene: Ako rin. (Tulong) din ang aking tatay sa paggawa ng takdang-aralin kaya lang maraming tao ang pumupunta sa bahay para magpagamot kaya kung minsan hindi na niya ako natutulungan.Adrian: Huwag kang malungkot. (Bigay) naman siya ng serbisyo sa maraming tao. 220 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 4Tukuyin ang angkop na pandiwa upang mabuo angpangungusap at isulat sa kuwaderno. 1. (Nag-eensayo, Nag-ensayo) ng sayaw ang mga bata tuwing hapon. 2. Tingnan mo, si Dora ang pinakamahusay sa lahat ng QDJVD\DZQDJVDVD\DZQJ´6LQJNLOµ 3. (Nag-ayos, Nag-aayos) ng entablado ang mga bata tuwing may paligsahan. 4. (Nagtuturo, Magtuturo) ng sayaw si Gng. Tan tuwing umaga. 5. Araw-araw na (sumasali, sumali) si Willy sa ensayo ng sayaw.Gawain 5Ang graphsa ibaba ay nagpapakita ng talaan ng mga taongQDQRQRRGQJSURJUDPDQJ´.XOWXUD0R,SDJPDODNL0RµSuriing mabuti ang mga impormasyon at sagutin ang mga tanongtungkol dito. Isulat sa papel ang iyong sagot.DEPED COPYElementaryaSekondaryaNamumunosa BarangayMagulang = 5 manonood Batayan ng dami:1. Aling grupo ng manonood ang may pinakamaraming bilang?2. Aling pangkat ang may pinakakaunti?3. Bakit kaya may maliit na pagitan lamang ang bilang ng manonood sa sekondarya at magulang? 221 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

4. Bakit kaya mas kaunti ang bilang ng manonood na mula sa mga namumuno sa barangay kumpara sa elementarya 5. Tungkol saan ang pictograph?Lingguhang PagtatayaBasahin ang talata. $QJVD\DZQD´7LNORVµD\LVDQJNDWXWXERQJVD\DZQJPJDtaga-Leyte na nagpapakita ng gawain ng mga manggagawa.$QJ´7LNORVµD\VDOLWDQJ:DUD\QDDQJNDKXOXJDQD\´ED\DQLKDQµ Ang sayaw na ito ay nagpapakita ng pagtulong sa ibangtao na walang hinihinging kapalit o anumang bayad. Upangmagpasalamat, naghahanda ng meryenda ang mga taongnakatanggap ng tulong.A. Sagutin ang mga tanong.DEPED COPY1. 6DDQQDJPXODDQJVD\DZQJ´7LNORV\"µa. Laguna b. Leyte c. Waray2. $QRDQJNDKXOXJDQQJVDOLWDQJ´7LNORV\"µa. barangayan b. pagkakaisa c. bayanihan3. Ano ang hanapbuhay ng tao ang ipinakikita sa sayaw na ´7LNORV\"µ a. mga magsasakang Waray b. mga mangingisdang Waray c. mga manggagawang Waray4. Ano ang inihahanda ng mga taong ginawan ng bayanihan? a. sayaw b. meryenda c. pera 222 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY5. Anong kaugaliang Pilipino ang ipinakikita ng sayaw na ´7LNORV\"µ a. pagiging magalang b. pagiging matulungin c. pagiging masayahin B. Sumulat ng 1-2 pangungusap tungkol sa iyong reaksiyon o opinyon tungkol sa sayaw QD´7LNORV\"µ Isulat ito sa iyong kuwaderno. Sa aking palagay,___________________________________. C. Piliin ang angkop na pandiwa upang mabuo ang pangungusap. Isulat sa papel ang tamang sagot. 3DODJLQJWXPXWXORQJWXPXORQJDQJPJD3LOLSLQRVDLVD·WLVD tuwing may kalamidad. 2. (Tinuturuan, Tinuruan) ng guro ang mag-aaral ng sayaw tuwing umaga. 3. Ang mga katutubong sayaw ay (itinuturo, nagtuturo) upang mapalaganap ang kultura at tradisyon. 4. Maraming tao ang (natuwa, natutuwa) sa pamahalaang lokal dahil sa pagtatanghal ng mga katutubong sayaw taon-taon. 5. (Natututunan, Matutunan) natin ang mga katutubong VD\DZPXODVDLED·WLEDQJEDKDJLQJEDQVDGDKLOVD paligsahan. 223 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Ika-21 Linggo Aralin 21: Mga Likha at Sining Sabihin at Alamin Alam mo ba ang mga likhang sining sa inyong lugar?Basahin ang dayalogo at isakilos ito. DEPED COPY Isang Sabado, tinulungan ni Marina ang kaniyang tatay sapagbabantay ng kanilang tindahan ng mga likhang sining.Marina: Tatay, saan po gawa ang mga likhang sining na ito?Tatay: *DOLQJDQJPJDL\DQVDLED·WLEDQJOXJDU0D\URRQJMarina: gawa sa sinamay na mula sa abaka na siyang ginagawang basket, doormat, at iba pang palamuti sa bahay. Nagkuwento kahapon ang aming guro tungkol sa parol na yari sa capiz. Galing ito sa mga shellna mula sa Pampanga.Tatay: Tama ka, Marina. Mayroon din tayong sumbrerong gawa sa buri at tikong galing ng Samar at Leyte. AngMarina: iba naman ay galing sa Cebu.Tatay: Tatay, ito pong jar na gawa sa porselana, saan po ito galing? Sa Vigan, Ilocos Sur galing ang mga iyan.Marina: Talagang mayaman ang Pilipinas sa mga likhang sining, Tatay!Tatay: Tama! At dapat ipagmalaki natin ang mga ito dahil bahagi ito ng ating tradisyon at kultura! 224 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY IsipinSagutin ang mga tanong: 1. Ano ang ginagawa ni Marina? 2. Ano ang pinag-uusapan ng mag-ama? 3. Ano-ano ang tinda nilang likhang sining? 4. Saan galing ang sinamay? 5. Ano-anong mga bagay ang yari sa abaka? 6. Saan galing ang parol na capiz? 7. Ano ang pinagmulan ng buri at tikong? 8. Anong likhang sining ang galing sa Cebu Sa Ilocos Sur 9. Bakit kailangan nating ipagmalaki ang mga likhang sining ng Pilipinas? SubukinGawain 1Sumulat ng isang pangungusap na nagsasaad ng iyong opinyontungkol sa sitwasyon sa ibaba. Isulat ito sa iyong kuwaderno. May bagong ordinansa sa inyong bayan na nag-uutos naihiwalay ang mga basurang nabubulok sa mga hindi nabubulok.Tanging ang mga nabubulok lamang ang hahakutin ng mgatagakuha ng basura. Hinihikayat ang lahat na gamiting muli angibang bagay na maaari pang gamitin.Sa aking palagay, ________________________________________. 225 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Basahin at AlaminAlam mo ba kung paano ginagawa ang palayok?Basahin ang panayam. Paggawa ng Palayok ni: Grace Urlanda Rabelas at Franlie O. Ramos-Corporal Isang mamamahayag ang gumawa ng panayam tungkolVDSDJJDZDQJSDOD\RNSDUDVDNDQL\DQJSURJUDPDQJ´$QJ%D\DQµ DEPED COPYMamamahayag: Gaano na po kayo katagal gumagawa ng palayokMagpapalayok: Mahigit dalawampung taon na po.Mamamahayag: Maaari niyo po bang sabihin at ipakita sa amin kung paano ito ginagawa?Magpapalayok: Opo, madali lang ito. Una, ipunin at siksikin ang putik sa pamamagitan ng pagmamasa.Mamamahayag: Bakit kailangang masahin ang putik?Magpapalayok: Kailangan ito upang maalis ang bula.Mamamahayag:Magpapalayok: Pagkatapos magmasa ng putik, ano ang kasunod?Mamamahayag:Magpapalayok: Ilalagay natin ang minasang putik sa gitna ng gulong. Simulang paikutin. Kailangang manatiling basa ang putik. Kapag naging madikit ito, lagyan muli ng tubig. Paano naman nahuhulma ang palayok? Kailangang gumawa ng butas sa gitna ng putik at dahan-dahan ihulma ang putik ayon sa hugis na gusto gamit ang mga daliri. Patuyuin ito hanggang sa tumigas. 226 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Mamamahayag: Maaari po bang lagyan ng disenyo angMagpapalayok: palayok?Mamamahayag: Opo, kailangan lang muna itong patuyuin atMagpapalayok: saka lutuin sa hurno. Pagkaraan, puwede nang lagyan ng nais na disenyo. Mamamahayag: Madali lang po bang gumawa ng palayok? Hindi ito madali pero nakasanayan na naming gawin kaya mabilis na itong matapos. Maraming salamat po sa inyong oras at sa pagbabahagi ng iyong kaalaman sa ating tagapakinig!DEPED COPY IsipinSagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa iyong sagutangpapel. 1. Sino ang kinapanayam ng mamamahayag? 2. Ano ang kaniyang hanapbuhay? 3. Gaano na katagal siyang gumagawa ng palayok? 4. Ano ang materyales na gamit sa paggawa ng palayok? 5. Paano gumawa ng palayok? 6. Ang palayok ba ay bahagi ng ating likhang sining Bakit mo ito nasabi? 227 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYGawain 2Sabihin ang iyong opinyon o reaksiyon tungkol sa sitwasyon saibaba. Ang paggawa ng palayok ay dapat na matutunan ng mga batang Pilipino bilang isang pinakamataas na gawang-kamay ng bansa.Reaksiyon:Sa aking palagay, _______________________________________.Naniniwala ako na _______________________________________.Ang opinyon ko tungkol dito ay ___________________________.Gawain 3Sumulat ng 2-3 pangungusap tungkol sa iyong opinyon sasitwasyon sa ibaba. Isulat ito sa iyong kuwaderno. Kailangang turuan ang mga bata na gumawa nang may kadalubhasaan sa kahit isang uri ng likhang sining o gawang kamay upang magkaroon ng pagmumulan ng kanilang pagkakakitaan.Reaksiyon: Naniniwala ako na _____________________________________________________. 228 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Sabihin at Alamin Basahin ang mga pangungusap. Sagutin ang sumusunod na tanong at isulat sa kuwaderno ang tamang sagot. 1. Kasalukuyang kinapapanayam ng mamamahayag ang magpapalayok. 2. Tuwing Huwebes, naglalagay ng disensyo ang magpapalayok. 3. Gumawa siya ng magagandang palayok sa loob ng nakalipas na maraming taon. 4. Nagpasalamat ako sa kaniya kahapon. Ano ang tawag sa mga salitang may salungguhit? Anong pandiwa ang ginamit sa pangungusap 1 at 2? Anong pandiwa ang ginamit sa pangungusap 3 at 4? Anong salitang pamanahon o salitang nagsasabi ng oras ang ginamit sa bawat pangungusap? Tandaan Ang salitang pamanahon ay mga salitang ginagamit upang magpahayag ng hudyat ng panahon o kung kailangan nagaganap ang salitang kilos o pandiwa. 229 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Mga halimbawa: Kasalukuyan o nagaganap pa lamangna kilos: ngayon ngayong araw sa sandaling ito tuwing Martes, Miyerkules... palagi Tapos na o naganap na ang kilos: kahapon kagabi noong isang araw, buwan, taon... noong Lunes, Martes... kaninaGawain 4Punan ang patlang ng angkop na pandiwa. Isulat ito sa iyongkuwaderno.1. __________ (turo) ang guro ng bagong awit kahapon.2. __________ (laro) sina Nana at ang kaniyang kapatid ngayon.3. __________ (sepilyo) ng ngipin ang mga bata dalawang beses isang Linggo.4. __________ (bili) ng regalo si Anabel kagabi.5. __________ (ayos) ni Jazz ang kaniyang bisikleta ngayon. 230 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 5Sa isang papel, gumawa ng pangungusap gamit ang mgasalitang nasa loob ng talahanayan.Simuno Salitang Pamanahon Pandiwa1. Ang karpentero noong 2011 gawa2. Ang aking nanay tuwing umaga luto3. Ang aking magulang noong nakalipas na linis LinggoDEPED COPY4. Ang bata ngayon tulog5. Marta sa sandaling ito walisGawain 6Gamit ang iyong sagutang papel, buuin ang pangungusap gamitang angkop na pandiwa at salitang pamanahon. 1. ____________ang aking nanay ng almusal___________. (tuwing umaga- luto) 2. ____________ si Jezza tungkol sa kaniyang bakasyon ____________. (noong Biyernes- kuwento) 3. ____________nang malakas ang mga bata__________. (sa sandaling ito- tawa) 4. ___________ang mga guro sa palatuntunan___________. (noong isang buwan- sayaw) 5. ___________ng bahay ang aking tatay___________. (tuwing tanghali- pintura) 231 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Sabihin at AlaminPakinggan ang sumusunod na salita.Pakinggang mabuti ang guro upang matukoy ang palatandaanng kahulugan ng mga salita.sinimulan inayos tinanggal naunawaanSalitang Ugat Panlapi Bagong Salita KahulugansimulaDEPED COPY-in sinimulan inumpisahan -nayos -in inayos ginawatanggal -in tinanggal inalisunawa na- naunawaan naintindihan -anAno ang mga panlaping ginamit sa mga salita?Naipakikita ba ng panlapi kung kailan ginawa ang kilos? Tandaan Ang panlapi ay mga katagang ikinakabit sa salitang-ugat upang magpahayag ng panahon kung kailan ginawa ang kilos. 232 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gamit ang mga panlapi bumuo ng salitang kilos na nagaganappa lamang at natapos na. Kumpletuhin ang tsart sa inyongsagutang papel at bumuo ng mga pangungusap gamit ang mgasalitang ito.Salitang-Ugat Panlapi Nagaganap pa Naganap naalis um- Lamang (Tapos Na) (Kasalu kuya n) umalis umaalisDEPED COPYakyatum-kain -insagot -ansabi na-laba nag-Gawain 7Hanapin ang pandiwang may panlapi. Isulat ang PK kung ito aypangkasalukuyan o nagaganap pa lamang at PN kung naganapna. Isulat ang sagot sa isang papel. 1. Pininturahan niya ng bago ang mesa kanina. 2. Hinahanap ng lola ang nawawala niyang salamin. 3. Masaya kaming namasyal kahapon. 4. Tuwing Linggo, pumupunta si Clara sa simbahan. 5. Namasyal kami sa probinsiya noong isang taon. 233 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYLingguhang Pagtataya Basahin ang kuwento. Sagutin ang mga tanong tungkol dito. Ehemplo ng Sining ni: Gretel Laura M. Cadiong Si Kenneth Cobonpue ay isang malikhaing inhenyerong Pilipino. Ang kaniyang mga likhang sining ay naging tanyag sa LED·WLEDQJ bahagi ng mundo. Ang kaniyang talento ang naging daan upang makilala ang husay at galing ng mga Pinoy sa buong mundo. Dahil dito, nakatanggap siya ng maraming parangal mula sa Singapore at Hong Kong. Dahil sa kaniyang husay sa sining, tinangka siyang alukin ng PDODNLQJKDODJDQJLED·WLEDQJPD\D\DPDQJEDQVDSDUDVD kaniyang mga likha ngunit hindi siya pumayag. Nanatili siya sa ating bansa at dito niya lalong pinaghusay ang kaniyang talento. Nagtayo din siya ng programa upang makilala ang iba pang mahuhusay na ehemplo ng sining sa ating bansa. Sagutin: 1. Sino ang tinaguriang ehemplo ng sining a. si Kenneth Cobonpue b. si Kenneth Cohon c. si Karen Davila 2. Bakit siya tinawag na ehemplo ng sining? a. 1DJLQJWDQ\DJDQJ3LOLSLQDVVDLED·WLEDQJEDQVDdahil sa kaniyang mga likha. b. Mas pinili niyang magtrabaho sa ating bansa kaysa magpabayad sa ibang dayuhan. c. Letrang a at b 3. Naipakita niya ang kaniyang husay at galing sa sining sa buong mundo. Alin ang salitang kilos na may panlapi? a. naipakita b. husay c. galing 234 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

4. Tinangka VL\DQJED\DUDQQJLED·WLEDQJPD\D\DPDQJEDQVDpara sa kaniyang mga likha.Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit?a. inalisb. nilagyanc. sinubukan5. Hindi siya pumayag na magtrabaho sa ibang bansa.Ano ang panlaping ginamit sa salitang may salungguhit?a. pu- b. ²um c. ²agB. Pag-aralan ang pictographIsulat sa sagutang papel ang titik ng tamang sagot.DEPED COPY Bansa kung saan Bilang ng Naibentanagbenta ng likhang sining si KennethHong KongSingaporeAmerikaPilipinas = 10 nabenta6. Aling bansa ang may pinakamababang bilang ng nabilinglikhang sining ni Kennetha. Hong Kong b. Singapore c. Amerika7. Aling mga bansa ang may magkaparehong bilang ng likhang sining na nabili? a. Amerika at Pilipinas b. Singapore at Amerika c. Singapore at Hong Kong8. Tungkol saan ang pictograph? a. Mga Naibentang Likhang Sining ni Kenneth Cobonpue b. Parangal ni Kenneth Cobonpue c. Mga Tagahanga ni Kenneth CobonpueSumulat ng 1-2 pangungusap na nagpapahayag ng iyongreaksiyon sa binasang kuwento tungkol kay Kenneth Cobonpue.Sumulat ng 1-SDQJXQJXVDSWXQJNROVDNXZHQWRQJ´(KHPSORQJ6LQLQJµ 235 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Ika-22 Linggo Aralin 22: Ang Aming Paboritong Pagkain Basahin at AlaminMayroon ba kayong mga paboritong pagkain na inilulutosa bahay tuwing may espesyal na okasyon?Ano-ano ito?Basahin ang kuwento. Ang Kaarawan ni Nanay Lily ni: Franlie O. Ramos-Corporal Maraming tao sa aming bayan ang sabik sa kaarawan niNanay Lily. Si Nanay Lily ang pinakamahusay na kusinera sa aminglugar. Lagi siyang naghahanda ng kakaiba at katakam-takam napagkain. Ang isang tikim nito ay siguradong susundan pa nangmarami pang iba. Taon-taon ay nag-aanyaya siya ng mgakaibigan sa kaniyang bahay upang makipagsaya sa kaniya. Sa kaniyang ika-55 kaarawan, naghanda siya ng mgapagkaing may siling labuyo at gata ng niyog tulad ng laing, BicolExpress, pinangat, at kinunot. Nagluto rin siya ng sinarapan satanglad at nilutong balaw. Naghanda siya ng espesyal na pagkain para sa mga batatulad ng piniritong tilapia, pansit bato, dinuguan, at putomakapuno. May mazapan de pili, matamis na mani, at yema bilangpanghimagas. Lahat ay nasiyahan sa pagdiriwang ng kaarawan ni NanayLily. 236 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.