2.ตำราฝังเข็มรมยา เล่ม 2

Page 100 90 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 7.เสนเชอ่ื มกระหมอมและขมบั ทางดา นหลัง (顶颞后斜线: DǐngNièHòuXiéXiàn) (รูปที่ 3/8) ตาํ แหนง เปนเสน ที่ลากระหวางจดุ BǎiHuì (GV20:百会)ซง่ึ อยูบนเสน ลมปราณตู และ QūBìn (GB7) ซึง่ อยบู นเสนลมปราณถงุ นํ้าดี เสน น้จี ะขนานกระหมอมทางดานหนา การรกั ษา แบงเสนขนานกระหมอ มทางดา นหลังเปน 5 สว น 1 ใน 5 สว นบนใชร กั ษาความรสู กึ ผดิ ปกติ ของขา 2 ใน 5 สว นกลางใชรกั ษาความรสู กึ ผดิ ปกตขิ องแขน และ 2 ใน 5 สว นลางใชร กั ษาความรสู กึ ผดิ ปกตขิ อง ใบหนา 8.เสนขางกระหมอมทห่ี น่ึง (顶旁一线: DǐngPángYīXiàn) (รปู ท่ี 3/9) ตาํ แหนง หา งจากแนวกงึ่ กลาง 1.5 ชนุ คอื จากจดุ TōngTiān (BL7:通天) ซ่ึงอยบู นเสน ลมปราณกระเพาะปส สาวะ ลากไปทางดา นหลงั 1.5 ชนุ ขนานแนวก่งึ กลาง การรกั ษาใชรักษาโรคของเอวและขา เชน ออ นแรง ชา ปวด เปนตน GB17 ZhèngYíng BL7 TōngTiān GB4 HànYàn เสน ขา งกระหมอ มทีห่ นงึ่ เสนขมับ ดานขางดาน GB18 ChéngLíng GB6 XuánLǐ เสน ขางกระหมอ มที่สอง GB18 ChéngLíng เสนขมบั ดานหลงั GB7 QūBìn รูปท่ี 3/9 แสดงเสนขา งศีรษะท่ี 1 เสนขางศรี ษะที่ 2 เสนขางศีรษะดานหนา และเสน ขางศีรษะดา นหลงั

Page 101 บทที่ 3 การฝง เขม็ ระบบศีรษะ และใบหู 91 9.เสน ขา งกระหมอ มที่สอง (顶旁二线: DǐngPángÈrXiàn) (รูปท่ี 3/9) ตําแหนง หางจากแนวกง่ึ กลาง 2.25 ชุน คอื จากจุด ZhèngYíng (GB17:正营) ลากไป ทางดานหลงั 1.5 ชนุ ถึงจดุ ChéngLíng(GB18:承灵)ซึ่งเปนจุดลมปราณถุงน้ําดี การรักษาใชรักษาโรคของไหล, แขนและมอื เชน ออ นแรง ชา ปวด เปน ตน 10.เสนขมบั ดา นหนา (颞前线：NièQiánXiàn) (รปู ที่ 3/9) ตําแหนง อยูบริเวณขมบั ลากเสนจากจดุ H à n Y à n ( G B 4 : 颔 厌 )ถงึ จุด X u á n L í (GB6:悬厘)ซึง่ เปนจุดบนเสนลมปราณถงุ นํา้ ดี การรกั ษา ไมเกรน ความผิดปกติของการพดู ทางมอเตอร อมั พฤกษค รึ่งซกี ของใบหนา โรคของ ชอ งปาก เปน ตน 11.เสน ขมับดา นหลงั (颞后线：NièHòuXiàn) (รูปท่ี 3/9) ตําแหนง ทีบ่ รเิ วณขมับ ลากเสน เช่ือมระหวา งจดุ Shuài Gǔ (GB8:率谷)และจดุ QūBìn (GB7:曲鬓) ซ่งึ อยบู นเสน ลมปราณถงุ นํา้ ดี การรักษาใชร ักษาโรคไมเกรน เสยี งดงั ในหู หูหนวก เวียนศรี ษะ เปน ตน 12.เสนกลางทายทอย (枕中正中线: ZhěnZhōngZhèngZhōngXiàn.) (รปู ที่ 3/9) ตาํ แหนง ทบี่ ริเวณทา ย ลากเสนจากจดุ เฉยี งเจยี น (..............., BU 18) ถึงจดุ NǎoHù (GV17: 脑户)ซ่ึงเปน จดุ เสน ลมปราณตู ยาว 1.5 ชุน การรกั ษาใชรกั ษาโรคทางตา

Page 102 92 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 BL9 YùZhěn เสนกลางทา ยทอย GV17 NǎoHù เสน ขางทา ยทอยบน GV18 QiángJiān เสน ขางทา ยทอยลา ง รปู ที่ 3/10 เสน กลางทา ยทอย เสนขา งกลางทายทอยบน และเสน กลางทายทอยลา ง 13.เสนขางทา ยทอยบน (枕下旁线: ZhěnXiàPángXiàn) (รูปที่ 3/10) ตาํ แหนง ทบ่ี ริเวณทา ยทอย จากจุดแนวเดียวกบั จุด NǎoHù (GV17:脑户)ออกไปสองขางๆ ละ 0.5 ชนุ ลากเสน ยาว 1.5 ชนุ จะไดเสนนีส้ องเสน การรักษาใชรักษาสายตาสัน้ เปน ตน 14.เสน ขางทา ยทอยลาง (枕上旁线:ZhěnShàngPángXiàn) (รปู ที่ 3/10) ตาํ แหนง ที่ตําหนงบริเวณทา ยทอย จากจดุ วเี่ จิน่ YùZhěn(BL9:玉枕)ซึ่งอยูบนเสน ลมปราณ กระเพาะปสสาวะ ลากเสนลงลางยาว 2 ชนุ จะไดเ สน นสี้ องเสน การรกั ษาใชรกั ษาอาการทรงตัวไมไ ดด ีจากโรคสมองเลก็ ปวดศีรษะบริเวณทา ยทอย เปน ตน วธิ ฝี งเขม็ ใหผ ูป ว ยนง่ั หรอื นอน ใชเ ขม็ เบอร 26 ถงึ 28 ยาว 2 ถงึ 3 ชุน ปกในแนว 30 องศากับหนงั ศรี ษะลึกเขาไปในผวิ หนัง หรอื เนื้อเยื่อใตผวิ หนัง โดยใชความเร็วและ กระตุนเข็มดวยนวิ้ โปงและนว้ิ ชี้ 200 คร้ังตอนาที นาน 2 – 3 นาที จากน้ันคาเขม็ อีก 5 – 10 นาที กระตุน ซํา้ 2 – 3 รอบ สําหรับผปู วยอมั พฤกษห รอื อมั พาต ระหวางกระตุน เขม็ ใหผ ูปวยขยับแขนขาไปพรอมกนั ( active movement ) สว นผปู ว ย ท่ีขยับไมได ใหแพทยขยับแขนขาผูปวยไปดว ย ( passive movement ) ถาผปู ว ยมีความรสู ึกอนุ ชา เยน็ หรอื กระตกุ ขณะเคล่ือนไหว จะทาํ ใหผลการรกั ษาดยี ง่ิ ขึน้ อาจใชเครือ่ งกระตนุ เข็มแทนการกระตุน ดวยมอื การฝง เขม็ ทีศ่ ีรษะ ทาํ ทุกวันหรือวนั เวน วัน 10 – 15 ครง้ั เปนหนึง่ คอรส พกั 1 สปั ดาห หลงั จากน้ันคอ ยเรม่ิ ใหก ารรักษาระยะที่สอง

Page 103 บทท่ี 3 การฝงเขม็ ระบบศีรษะ และใบหู 93 ขอควรระวัง การฝง เข็มทไี่ ดผ ล ตอ งอาศยั การวินจิ ฉยั โรคทถ่ี ูกตอ ง การฝง เข็มและกระตุน ทเ่ี หมาะสม ระวงั ผูปว ยเปน ลมระหวา งกระตนุ เขม็ รวมทงั้ การใชอ ุปกรณท่ปี ลอดเชื้อ ถาผปู ว ยมไี ขส งู อกั เสบ ภาวะหัวใจลม เหลว หรือเสนเลอื ดสมองแตก และยงั อยใู นระยะเลือดออก ตอ งงดการฝงเข็มทห่ี นังศรี ษะ เข็มหู ( 耳针:ĚrZhēn : Ear Acupuncture Therapy) เสนลมปราณเกย่ี วของกบั หู การเปล่ยี นแปลงเกีย่ วกบั หูสามารถใชป อ งกนั และรักษาโรคได เชน ปวดศรี ษะตรวจดตู ําแหนงบนหสู ว นใดโปง พอง สามารถปกเข็มรักษาหรือปลอ ยเลือดได โดยจดุ ฝง เขม็ ของหูเสมอื นทารกในครรภทา กลับหวั (รปู ที่ 3/11)เปน วธิ ีการทําไดง า ย ฤทธข์ิ างเคยี งนอ ยประหยัดและไดผลดี รูปที่ 3/11 แสดงจดุ ฝงเข็มของหูเสมือนทารกในครรภทา กลับหวั

Page 104 94 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 เสนลมปราณเปนเครือขายใหญ สามารถเชอ่ื มโยงอวยั วะทง้ั ภายในและภายนอก 1. เสนทีเ่ กยี่ วกบั หู เชน เสน หยางหมิงกระเพาะ เสา หยางซันเจยี ว ไทห ยางลําไสเ ลก็ หยางหมงิ ลําไสใ หญ ไทห ยางกระเพาะปส สาวะ เสาหยางถุงนาํ้ ดี เสาอินไต เจวีย๋ อินตับ ฉจี ิงปามาย 2. หเู ก่ียวขอ งกบั อวัยวะจง้ั ฝู เชน ไตเปด ทวารท่ีหู ตับพรอ ง การไดยนิ ลดลง ตับแกรง ทําให ปวดศรี ษะ หูออื้ (โกรธ) มามพรอ งทวารทัง้ เกา ไมคลอง ปอด ควบคุมชีเ่ กยี่ วกบั การฟง คอหอยและเสน เสยี ง ชป่ี อดพรอ งจะไมไ ดยิน หัวใจเปดทวารทล่ี น้ิ ซ่ึงเปน กอ นเน้ือขนาดเล็ก จงึ ตอ งอาศยั เปดทวารท่ีหดู ว ย 3. หูเก่ยี วกับการเจบ็ ปว ยของรา งกาย หสู คี ลาํ้ เลก็ ไตจะเล็ก หูหยาบใหญ แสดงวา ไตใหญ หอู ยูสงู แสดงวา ไตอยคู อนขางสูง หมู รี อย บุม ลกึ ๆ ขางหลกั แสดงวา ไตอยูคอนขา งตาํ่ หูแขง็ และหนา แสดงวา ไตมีประสิทธภิ าพสมบูรณ หบู างไม แข็งแรงแสดงวาไตไมแขง็ แรง เดก็ เปนโรคอีสุกอใี ส ฝดาษ ถา หลงั หูแดงรอน แสดงถงึ พยากรณโ รคดี แต ถา หลังหดู ําคลํา้ แสดงถงึ โรคจะรุนแรงมากข้ึน แตถ า หลังต่ิงหแู ดง มแี ผลเร้อื รัง ท่ี mastiod process แสดงถงึ มกั มีพยาธิสภาพในสมอง ถา ยอดหเู ย็นๆ แสดงถึงเด็กกาํ ลังจะออกหดั สว นผูปว ยเบาหวานดู ขอบหจู ะแหง เกรียมดาํ ไมม ปี ระกาย องคป ระกอบของใบหู ใบหู ประกอบดว ย กระดกู ออน ไขมนั เนอื้ เย่ือบางๆ เสน ประสาทฝอยเลก็ ๆ มากมาย นอกจากน้ียงั มีเสน ประสาทมาควบคุมจากไขสนั หลงั ระดับคอท่ี 2 และ 3 เสน ประสาทสมองคูท่ี 5 ( Trigeminal nerve ) เสนประสาทสมองคูที่ 7 ( Facial nerve ) ซึ่งมาหลังหู เสนประสาทสมองคทู ่ี 10 ( Vagus nerve ) ซึง่ ควบคุมคอหอย ดงั นน้ั โรคที่เกิดจากเสน ประสาทเหลา น้ีรกั ษาทีห่ ูได ตาํ แหนง ทางกายวภิ าคศาสตรข องใบหู (ดังรปู ที่ 3/12) สวนตางๆของรา งกายบนใบหู (ดงั รูปท่ี 3/13) การกระจายของจดุ บนใบหู (ดงั รปู ที่ 3/14 3/15 และ3/16) การเรยี กชอื่ สวนตา งๆของใบหู (Terminology for the anatomical regions of the auricular surface) (รปู ท่ี 12) 1. บริเวณขว้ั ของวงใบหู ĚrLúnJiǎo (เออ รหลนุ เจ่ียว:耳轮脚 : Helix crus) สัมพนั ธกับกระบังลม

Page 105 บทท่ี 3 การฝง เข็มระบบศรี ษะ และใบหู 95 2. บริเวณขอบหู ĚrLún (เออ รหลนุ : 耳 轮 : Helix )เปน บริเวณขอบนอกสุดของใบหู สมั พันธกับทอลซิล ทางเดนิ หายใจสว นบน 3. บรเิ วณตรงขา มวงใบหู DuìĚrLún ( ตยุ เออรหลุน : 对耳轮 : Antihelix ) สมั พันธกบั กระดูกสนั หลัง และรวมถงึ จุดกระดกู สันหลังสวนคอ อก เอว และกระเบนเหน็บ ขอบในรวมถึงจุดคอ ทรวงอกและทอ ง 4. สวนเหนือบรเิ วณตรงขามวงใบหู DuìĚrLúnShàngJiǎo ( ตุยเออ รห ลนุ ซา งเจย่ี : 对耳轮上脚 : Superior Antihelix crus) สมั พันธก บั ขา จุดนวิ้ เทา ขอเขา เขา ตาตมุ และสน เทา 5. สวนใตบ ริเวณตรงขา มวงใบหู DuìĚrLúnXiàJiǎo ( ตยุ เออ รห ลุนเซย่ี เจ่ยี ว :对耳轮下脚 : Inferior Antihelix crus ) สมั พันธกับบริเวณตะโพก รวมถึงจดุ ประสาทขา (เสน ประสาท sciatic) ตะโพก และประสาทซมิ พาเรตคิ 6. บรเิ วณคลายทอ งเรอื ĚrLúnZhōu (เออ รโจว : 耳舟 : Scapha ) สมั พันธกับแขนและ รวมถงึ จุดไหปลารา ขอ ไหล แขน ศอก ขอ มอื น้วิ มอื 7. บรเิ วณแองสามเหลยี่ ม SānJiǎoWō ( ซันเจีย่ ววอ : 三角窝 : Triangular fossa ) สมั พนั ธก ับอวัยวะสืบพันธุ รวมถึงจุดมดลกู เสนิ เหมินและกระดูกเชงิ กราน 8. บริเวณรอบๆขา งของวงใบหู ĚrLúnJiǎoZhōuWéi (เออรหลนุ เจ่ียวโจวเหวย:耳轮脚周围 : Orifice of the external auditory meatus ) สมั พันธก ับทางเดินอาหาร รวมถงึ จุดปาก หลอดอาหาร ลําไสเ ลก็ สว นตน 9. บรเิ วณอุง ใบหู ĚrJiǎTǐng (เออ รเ จ่ยี ถิง : 耳甲艇 : Cymba conchae) สัมพันธกับบริเวณทอ ง รวมถึงจุดกระเพาะ ปส สาวะ ไต ตับออน ถุงนํ้าดี ตับ มาม 10. บริเวณองุ หนา รูหู ĚrJiǎQiāng (เออ รเ จีย่ เชยี ง :耳甲腔 : Cavum conchae) สัมพันธ กบั บรเิ วณทรวงอก ซ่งึ รวมถึงจดุ หวั ใจ ปอด ซันเจียว 11. บริเวณรอยหยักระหวา ง Tragus PíngJiānQiēJì (ผงิ เจยี นเชียจ้ี : 屏间切迹 :Intertragic notch) สมั พันธกบั จุดตอมไรทอ รังไข อัณฑะ 12. บรเิ วณ Tragus ĚrPíng ( เออรผ งิ :耳屏 : Tragus ) สัมพนั ธกบั จุดจมกู ช้ันใน คอหอย ยอดติง่ หูสมั พันธกับตอ มหมวกไต บรเิ วณรอยหยกั เหนอื Tragus PíngShàngQiēJì (ผิงซา งเชยี จ้ี : 屏上切迹 : Supratragic notch) สัมพนั ธก บั จดุ หชู น้ั นอก

Page 106 96 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 13. บริเวณตรงขา ม Tragus DuìĚrPíng (ตุยเออ รผงิ : 对耳屏 : Antitragus) สัมพนั ธกบั บรเิ วณศีรษะดานหนา จุด Subcortex (สวนใตเ ปลอื กสมอง) ทา ยทอย จุดตงิ้ ฉว น(จุดหอบ) และตอมนาํ้ ลาย 14. บรเิ วณตง่ิ หู ĚrChuí (เออ รฉยุ :耳垂 : Ear lobule) สัมพนั ธกบั บริเวณใบหนา ขากรรไกร บนลาง เพดานและพื้นใตล ิ้น ตา ตอมทอนซิล หูชนั้ ใน จุดระงบั ความรสู ึกถอนฟน บน ลา ง 15. บรเิ วณหลังหู ĚrBèi (เออรเ ปย :耳背 : Ear back) สมั พันธก ับบรเิ วณหลงั รวมถึงจดุ หลงั สว นบน หลังสว นลาง ตาํ แหนง ของจุดบนใบหู การกระจายของจุดบนใบหตู ามทีไ่ ดก ลา วมาแลว มีความแตกตางกนั ตามขนาดและรปู รางของใบ หขู องแตละคน ตารางตอไปนอี้ าจใชส าํ หรบั หาตําแหนงของจุดตา งๆบนใบหไู ด (รูปที่ 14 , 15 และ 16) พืน้ ที่บนใบหู ชอื่ ของตาํ แหนง ตําแหนง ทางกายวภิ าค บรเิ วณขั้วของวงใบหู หสู วนกลาง (HX1) อยตู รงขวั้ ของวงใบหู สัมพันธก บั กระ (เออรหลนุ เจีย่ ว : Helix crus) บงั ลมใชร กั ษาสะอกึ ไอเปน เลอื ด ปสสาวะรดท่นี อนในเด็ก สว นลา งของลําไสใหญส ว น อยูตรงปลายของวงใบหู ใตจ ดุ ลําไสใหญ บริเวณขอบหู เรคตมั้ (HX2) อยูบนวงใบหู ในระดับเดียวกับจดุ (เออรหลนุ :Helix ) หลอดปสสาวะ (HX3) กระเพาะปส สาวะ อวัยวะสืบพนั ธภุ ายนอก อยบู นวงใบหู ในระดับเดียวกบั มมุ ลา ง (HX4) ของบรเิ วณตรงขา มวงใบหู ทวารหนัก (HX5) อยบู นวงในหูดานหนาระดับ ยอดหู Superior antihelix crus (Ear apex HX 6,7) พับใบหมู าขา งหนา จดุ นอ้ี ยูทป่ี ลายบน สดุ ของใบหู ตุมหู ( Tubercle HX8) อยูท ่ี Helix tubercle ใชร กั ษาเวียน ศรี ษะ ปวดศีรษะ ความดันโลหิตสงู

Page 107 บทท่ี 3 การฝง เขม็ ระบบศรี ษะ และใบหู 97 พืน้ ทบ่ี นใบหู ชอ่ื ของตาํ แหนง ตําแหนงทางกายวิภาค ปอด 1-4 , HX 9-12 บรเิ วณตรงขามวงใบหู แบง Helix เปน 4 สว นใชร ักษาโรค นวิ้ เทา AH 2 (Antihelix) ขอ เทา AH 3 ปอด บรเิ วณตรงขามวงใบหู ขอเขา AH 4 สว นบนของ Superior anti helix ขอ ตะโพก AH 5 (Antihelix) crus อยูใตม ุมในของสวนเหนอื บรเิ วณตรง ขา มวงใบหู กงึ่ กลาง 1/3 ของ Superior anti helix crus สว นลา ง 1/3 ของ Superior anti helix crus Sciatic nerve AH 6 Anterior 2/3 ของ inferior anti Sympathetic nervous helix crus system AH 6a อยสู ว นหนาของ AH 6 กน AH 7 Lateral 1/3 ของ inferior antihelix ทอง AH 8 Medial 2/5 ของ antihelix กระดกู สนั หลงั ระดับเอว Lateral ตอ ทอง (Lumbosacral vertebrae) AH9 ทรวงอก AH 10 อยทู บ่ี รเิ วณตรงขา มวงใบหู ระดบั กระดูกสนั หลัง ระดับอก เดยี วกับบรเิ วณรอยหยกั เหนอื AH 11 Tragus คอ AH 12 Posterior ตอ ทรวงอก Lower 1/5 ของ anterior antihelix กระดกู สนั หลงั ระดับคอ Posterior ตอคอ สวนบนของ scapha AH 13 นว้ิ มือ SF 1

Page 108 98 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 พืน้ ท่ีบนใบหู ชือ่ ของตําแหนง ตําแหนง ทางกายวิภาค ฟงซี 风溪 Fengxi จุดกงึ่ กลางระหวา งน้ิวมอื และขอ มอื ใชรกั ษาภมู แิ พ ผวิ หนังและจมกู SF1 , Zi ขอมือ SF 2 อยูใ นบริเวณคลา ยทอ งเรือ, ระดับ บรเิ วณคลายทอ งเรอื (เออ รโ จว) เดยี ว กับรอยหยักของวงใบหู ตา่ํ จาก ขอ มอื ลงมา (Scapha) ขอ ศอก SF 3 ตํ่าจากขอมอื ลงมา ขอ ไหลแ ละรอบไหล SF 4,5 อยใู นบรเิ วณคลา ยทองเรอื , ในระดบั เดยี วกนั กับบริเวณรอยหยกั เหนอื Tragus ตํ่าจากขอศอกลงมา ไหปลารา SF 6 อยูใ นบริเวณคลา ยทองเรอื ในระดับ เดียวกนั กับจุดคอ Upper Triangular Fossa สวนบนของ anterior 1/3 ของ TF 1 fossa ใชร กั ษาความดันโลหิตสูง บรเิ วณแองสามเหล่ียม เสน อวัยวะสืบพนั ธ TF 2 สวนลางของ anterior 1/3 ของ (Triangular fossa) fossa Middle Triangular สว นกลางของ 1/3 ของ fossaใช Fossa TF 3 รักษาหอบหดื เสินเหมิน TF 4 สวนบนของ Posterior 1/3 ของ fossa ใชร กั ษานอนไมหลบั อาการปวด ชว งเชงิ กราน TF 5 สวนลา งของ Posterior 1/3 ของ บริเวณอุงหนารูหู ปาก CO 1 fossa หลอดอาหาร CO 2 Anterior 1/3 ของinferior helix (Orifice of the external auditory meatus) crus Middle 1/3 ของinferior helix crus กระเพาะอาหารสวนบน CO 3 Posterior 1/3 ของinferior helix crus กระเพาะอาหาร CO 4 ตรงปลายสุดของ Helix crus

Page 109 บทท่ี 3 การฝงเข็มระบบศีรษะ และใบหู 99 พื้นท่ีบนใบหู ชอื่ ของตําแหนง ตาํ แหนงทางกายวิภาค บรเิ วณอุงใบหู ลาํ ไสเลก็ สว นตน CO 5 บรเิ วณองุ ใบหดู า นที่ตดิ กับบริเวณขว้ั (Cymba conchae) ลาํ ไสเ ลก็ , ลําไสใ หญ, ของวงใบหแู บง ออกเปน 3 สว น สวน บรเิ วณองุ ใบหู ไสต ่งิ CO 6, CO 7 ในคอื จุดลําไสใ หญ สวนกลางคือจุด (Cymba conchae) ลําไสเลก็ สว นนอกคอื จดุ ลาํ ไสเ ล็ก บริเวณอุงหนา รหู ู สว นตน ระหวา งจดุ ลาํ ไสเ ลก็ กบั จุด (Cavum conchae, ลาํ ไสใ หญก็คอื จดุ ไสตงิ่ intertragic notch) Angle of Cymbaconchae อยูmedial inferior ของ inferior บริเวณ Tragus CO 8 antitragus crus กระเพาะปส สาวะ CO 9 medial inferior ของ inferior antitragus crus ไต CO 10 lateral inferior ของ inferior antitragus crus ตับออ น , ถงุ น้าํ ดี CO 11 lateral superior ของ cymba conchae ตับ CO 12 lateral inferior ของ cymba conchae มาม CO 13 สว นลางของจดุ ตบั ปอด CO 14 อยตู รงบริเวณพนื้ ท่รี อบๆจุดหัวใจและ หลอดลม หวั ใจ CO 15 ตรงกลางของบริเวณอุงหนา รหู ู สว นที่ แอนทสี่ ุด หลอดลม CO16 อยูบรเิ วณระหวา งหัวใจและรหู ู ซานเจยี ว CO17 Lateral และ inferior ตอ รหู ู ตอมไรทอ CO18 อยูใน intertragic notch จมูก(ภายนอก) TG 1 , 2i อยูกง่ึ กลางของบรเิ วณ Tragus คอหอย TG 3 Upper ½ ของ medial side ของ Tragus

Page 110 100 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 พื้นทีบ่ นใบหู ช่ือของตําแหนง ตาํ แหนงทางกายวิภาค จมูก(ภายใน) TG 4 Lower ½ ของ medial side ของ ยอด Tragus Tragus Tragic Apex TG1p ขอบนอกของสว นบนของ Tragus ตอมหมวกไต TG2p ใชล ดไข ปวดฟน ขอบนอกของสว นลางของ Tragus ศรี ษะดานหนา AT 1 ใตจุดตง้ิ ฉว น ตดิ กับขอบบนของตง่ิ หู ตง้ิ ฉว น(จดุ หอบ)AT 1,2,4i ตรงปลายสดุ ของบรเิ วณตรงขาม Tragus บรเิ วณตรงขาม ทายทอย AT 3 อยูบริเวณใตแ ละหลังจดุ สมอง Tragus (Antitragus) กานสมอง AT 3,4i ตรงรอยตอระหวา งบริเวณตรงขา ม Tragus และบรเิ วณตรงขามวงใบหู Subcortex (สว นใตเปลอื ก อยูคตรงผิวในของบรเิ วณตรงขา ม สมอง) AT 4 Tragus ฟน LO 1 Medial upper ของตง่ิ หู ล้ิน LO 2 Middle upper ของ Tragus บรเิ วณตงิ่ หู (Ear lobule) กราม LO 3 Lateral upper ของติง่ หู แบง ตงิ่ หูเปน 9 ชอ งตามรูปที่ 13 Frontal Ear Lobe LO 4 Medial middle ของตง่ิ หู ตา LO5 จดุ กงึ่ กลางของติง่ หู หูสว นใน LO 6 Lateral middle ของตง่ิ หู แกม LO 5 ,6i ระหวา ง LO 5และ LO 6 ทอนซิล LO7,8,9 Lower ของตงิ่ หู

Page 111 บทที่ 3 การฝงเข็มระบบศรี ษะ และใบหู 101 พยาธสิ ภาพของสว นตา ง ๆ ของรางกาย 1. ความผิดปกติของแขน จะพบผดิ ปกตทิ ี่เออรโจว 2. ความผิดปกติของขา จะพบทต่ี ยุ เออ รห ลนุ ซางเจยี วและเซยี่ เจียว 3. ความผิดปกตขิ องลําตวั จะพบที่ตยุ เออ รหลุน 4. ความผดิ ปกตขิ องใบหนา หู จมกู ลําคอ จะพบท่ี Tragusและเออ รฉยุ 5. ความผิดปกตขิ องศรี ษะ จะพบท่ีตุย เออรผิง 6. ความผดิ ปกตขิ องชองทองตอนลาง จะพบทเ่ี ออ รเ จี่ยตงิ 7. ความผิดปกตขิ องการยอยอาหาร จะพบทีร่ อบ ๆ ขาของเออรห ลุน 8. ความผดิ ปกติของอุงเชงิ กราน จะพบท่ซี านเจียววอ การหาจุดบนใบหู 1.หาจดุ กดเจ็บ ดวยดามเข็มสามเหล่ยี ม หัวเขม็ หมุดหรอื หัวไมข ดี ไฟ 2. ใชอปุ กรณชว ย เชน เครื่องสาํ รวจไฟฟา สาํ หรับจดุ แทงเขม็ เพอ่ื หาจุดที่เหน่ียวนํากระแสไฟฟา มากทีส่ ดุ มาทาํ การรักษา วิธใี ชเ ครอ่ื งคือ ใหผูปว ยถอื ขั้วไฟฟาดว ยมือขา งหน่ึง ขัว้ ไฟฟาอีกขางหนง่ึ จอ ตรงจดุ ตาง ๆ ในบรเิ วณทีเ่ ราเลือก แลวหาจดุ ทหี่ นา ปทมของเครือ่ งวัดกระแสไฟฟา บอกคา สงู ท่สี ดุ มาทาํ การรกั ษา 3.วิธีสงั เกตโดยตรง ในบางโอกาสหรอื บางโรค จะมกี ารเปลย่ี นแปลงทางกายภาพหรอื เปลยี่ นสี โดยเฉพาะบริเวณทเี่ ราเลอื กไวสาํ หรับทาํ การรักษา เชน รอยถลอก จดุ เล็ก ๆ สีดาํ หรอื แดง หลักการเลือกจุดฝง เข็มบนใบหู 1. เลือกจุดตาํ แหนง ของโรคท่เี กดิ เชน เลือกจุดกระเพาะอาหารสําหรบั อาการปวดกระเพาะอาหาร เลือกจดุ ประสาทซิมพาเทตกิ สาํ หรับความผิดปกติในหนาทขี่ องอวัยวะภายในและการหมุนเวยี นโลหิต 2. เลอื กจุดตามทฤษฎีแพทยแ ผนจนี เกยี่ วกับการจาํ แนกโรค เชน เลอื กจดุ ตาสําหรบั รักษาโรค เกีย่ วกบั ตา ขณะเดยี วกันใหเลอื กจุดตบั รวมดวย เนื่องจากตบั มคี วามสัมพันธกับตา ในไขหวดั ธรรมดา และโรคผวิ หนัง เลือกจุดปอด เนอื่ งจากปอดสมั พันธก ับผวิ หนงั และรขู มุ ขน 3. เลือกจุดตามทฤษฎแี พยทตะวันตก เชน ปวดประจาํ เดือน นอกจากเลอื กจุดมดลกู แลว ยังเลอื ก

Page 112 102 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 จุด Subcortex (สว นใตเ ปลอื กสมอง) และจดุ ตอไรทอดว ย 4. เลือกจดุ โดยอาศยั ประสบการณ เชน เลือกจุดรอ งสาํ หรบั ลดความดันในโรคความดันโลหิตสูง เลอื กจดุ ต้ิงฉว นสาํ หรบั โรคหอบหดื เลือกจุดไสต ิง่ สาํ หรับโรคไสต ง่ิ อักเสบ การเลอื กจุดบนใบหูสาํ หรบั การรักษาโรคในระบบตา ง ๆ 1. ระบบทางเดนิ อาหาร จดุ กระเพาะอาหาร ลาํ ไสใ หญ ลําไสเ ล็ก ตบั ออน ถงุ นํา้ ดี มา ม ตับ ประสาทซิมพาเธติก ทอง ตอ มไรท อ เสนิ เหมนิ 2. ระบบทางเดินหายใจ จดุ ต้งิ ฉวน หลอดลม ปอด ทรวงอก ทายทอย เสินเหมิน ประสาทซิมพา เทตกิ ตอมไรท อ 3. ระบบหมุนเวียนโลหิต จุดหัวใจ ปอด ตอมหมวกไต เสินเหมิน ประสาทซิมพาเธติก ตอ มไรท อ 4. ระบบทางเดินปสสาวะและอวัยวะสืบพันธุ จุดไต กระเพาะปสสาวะ ตอมหมวกไต ทาย ทอย เสินเหมนิ ประสาทซิมพาเธติก ตอมไรท อ 5. โรคเก่ียวกับประสาทและจิตใจ จุด Subcortex (สวนใตเปลือกสมอง) ทายทอย ศรี ษะดา นหนา หัวใจ กระเพาะอาหาร ไตและเสนิ เหมนิ 6. โรคทางสูติ-นรีเวชวทิ ยา จดุ รังไข ตอ มไรท อ ไต มดลูก ประสาทซิมพาเธติก 7. โรคของอวัยวะรบั ความรสู ึก หู - จุดหชู ้ันใน ทา ยทอย ตอมหมวกไต ไต เสินเหมนิ จมกู - จดุ จมกู (ภายใน) ตอมหมวกไต จมูก (ภายนอก) คอหอย - จดุ คอหอย ตอ มไรท อ ยอดหูตง่ิ ไต หัวใจ ตอมหมวกไต เสนิ เหมิน ตา - จุดตา ตบั 8. แกอ กั เสบและระงับปวด จดุ ท่ีสัมพันธกบั บริเวณทีเ่ ปน จุดเสินเหมนิ ตอ มหมวกไต ทา ยทอย Subcortex (สว นใตเปลือกสมอง) 9. โรคผวิ หนัง จุดทีส่ มั พันธก ับบรเิ วณทีเ่ ปน ตอมไรทอ ปอด ตอ มหมวกไต เสินเหมิน

Page 113 บทที่ 3 การฝง เข็มระบบศรี ษะ และใบหู 103 การกระตุนจดุ บนใบหู 1.ใชเ ข็มขนาดความยาว 0.5 ชุน ทาํ การปราศจากเช้อื บรเิ วณนั้นแลว แทงตรงหรอื ชอนตรงจดุ นน้ั ลึกถึงกระดูกออนบนใบหู ระวังแทงทะลุใบหู จะรูสึกตึง ๆ หรือรอน ถาผูปวยไมรูสึกใด ๆ ก็ใหยกเข็ม ข้นึ แลวเอยี งไปยังทิศทางอื่นจนกระท่ังผูปวยเกิดความรูสึกเจ็บที่สุด คาเข็ม 20– 30 นาที กระตุนเข็ม เปนชวง ๆ สมํ่าเสมอหรือกระตุนตลอดเวลา ถาใชเข็มหู (Pin-like needle) สามารถคาเข็มได 2-3 เลม การฝง เข็มทาํ วันละ 1 ครัง้ หรือวนั เวนวนั โดย 10 ครง้ั เปนหนึง่ คอรส 2.ใชเคร่อื งกระตุนไฟฟา มกั ฝง เข็มไมลึก จึงควรมตี วั หนีบเล็ก ๆ หนีบเขม็ ไว และกนั้ ระหวางเขม็ แตล ะจดุ ดว ยสําลีชุบแหง ความแรงพอดไี มป วดมากนกั 3.ตดิ ดว ยเมด็ ผกั กาดหรือเขม็ เหมาะกบั โรคเรอื้ รงั และตอ งรักษานาน เม็ดผกั กาดหรอื เม็ด แมเหล็ก ติดแลวใหผ ูป วยกดเอง ตําแหนงละ 1-3 นาที วันละ 3 ถึง 5 ครั้ง โดยคาเม็ดผักกาดหรือเข็ม 3-5 วัน กอ นเปลยี่ นใหม ขอ ควรระวงั 1. การฝงเข็มหูตอ งทาํ ภายใตเทคนคิ การปลอดเช้อื อยางเครงครัด 2. การฝง เขม็ หู มขี อ หามในกรณีใบหูอกั เสบ หญงิ ต้งั ครรภที่มปี ระวัติแทงบอ ยๆ

Page 114 104 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2

Page 115 บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค 1. โรคระบบหวั ใจและหลอดเลอื ด (Cardiovascular Diseases) ใจสนั่ (Palpitation) อาการใจสนั่ หมายถงึ อัตราการเตนหรือจังหวะการเตน ของหวั ใจผิดปกตไิ ป โดยผูปว ย สามารถรับรูไ ดถ ึงความผิดปกตริ ว มกบั มอี าการวิตกกระวนกระวาย อาการใจสั่นเลก็ ๆ นอย ๆ อาจเกดิ จากอาการตกใจอยา งฉับพลนั หรือใชกําลังหนักเกนิ ไป ขณะทอ่ี าการใจสน่ั อยางรุนแรงมักเกิดจากปญ หา ของอวัยวะภายใน สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค 1) เสินไมสงบ (Disturbance of the mind) (ชหี่ ัวใจและถงุ น้าํ ดพี รอง) คนขวัญออ นมกั มอี าการใจส่ันเม่ือถูกทาํ ใหต กใจดวยเสียงดัง สงิ่ ทไ่ี มค าดหวัง หรือสภาวะแวด ลอ มที่รสู กึ ไมปลอดภยั คัมภรี แพทยจกั รพรรดิหวงั ต้ี ภาคซูเหวิ่น บทที่ 19 กลาววา “ความตกใจทําให ชีไ่ มส งบเพราะหัวใจไมม ่นั คง หนักแนน เสนิ จึงไมมีทยี่ ดึ เหนี่ยวและความคิดกไ็ มมีระเบียบระบบ” ปจ จัยอื่นทท่ี าํ ใหเ กดิ อาการใจสนั่ ไดแ ก มกี ารสะสมของเสลดรอ น อารมณเกบ็ กดและโกรธ กระเพาะอาหารทําหนา ที่แปรปรวน และไฟเสลดเคลื่อนขน้ึ บน 2) ชแ่ี ละเลือดพรอ ง (Insufficiency of qi and blood) (หัวใจและมา มพรอ ง) โรคเร้อื รัง สภาพรา งกายออนแอ เสียเลอื ด หรอื คดิ มาก ทําลายหวั ใจและมาม รวมท้ังขัดขวาง การสรางชีแ่ ละเลือด ช่ีและเลือดพรอ งไมสามารถหลอเล้ียงหวั ใจไดเ พยี งพอ มีผลกระทบตอ ความม่นั คง ของเสิน เกิดอาการใจส่นั 3) ไฟกระทาํ มากเกนิ จากภาวะอินพรอ ง - อินพรอ งเกดิ ไฟ (Hyperactivity of fire due to yin deficiency)

Page 116 106 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 การทาํ ลายอนิ ไตจากการหมกมนุ มีเพศสัมพนั ธมากเกนิ หรือความออนเพลียทรุดโทรมจากโรค ทปี่ วยมาเปนเวลานาน ทาํ ใหนํ้าไตไมส ามารถควบคมุ ไฟหัวใจได การทํางานไมสอดประสานกนั ของหัวใจ และไตรว มกบั การกาํ เรบิ ของไฟ รบกวนตอเสนิ ทาํ ใหเ กิดอาการใจสน่ั 4) ของเหลวทอี่ ันตรายคัง่ คา ง - ภาวะที่นํ้าทน หวั ใจ (Retention of harmful fluid) ของเหลวทีอ่ นั ตรายคั่งคา งเกดิ จาก หยางหัวใจลดลง หรือ การพรองของหยางมามและไต กระทบถงึ หวั ใจทาํ ใหเกิดอาการใจสนั่ การวนิ จิ ฉัยแยกกลมุ อาการโรค 1) สภาพเสินไมสงบ (Disturbance of the mind) ลกั ษณะทางคลนิ ิก: ใจสน่ั หวาดกลวั และตืน่ ตกใจ กระสับกระสาย กระวนกระวาย ฝนมาก จนรบกวนการนอน เบือ่ อาหาร ลิน้ ลิน้ ซดี ฝา ขาว หรอื ลน้ิ แดง ฝาเหลืองเหนียว ชพี จร จมชา (Chen Xi Mai 沉 细脉) หรือลื่นเร็ว (Hua Su mai 滑数脉) ในรายทีเ่ กดิ จากเสลดรอน ลน้ิ มีฝา สเี หลอื ง-เหนียว และชพี จรลนื่ -เรว็ การวเิ คราะหอาการ: ความหวาดกลวั ทาํ ใหชีไ่ หลเวยี นสบั สน ความตกใจทาํ ใหชไี่ หลลง การรบกวนจติ ใจทําให ควบคุมตัวเองไมไ ด จงึ เกดิ อาการใจส่ัน ต่นื กลวั และตกใจงาย ฝน จนรบกวนการนอน กระวนกระวาย กระสับกระสา ย ลิ้นมีฝา ขาวบาง ชพี จรคอนขา งเรว็ แสดงวา เกิดจากจติ ใจไมส งบ ลน้ิ มฝี า เหลืองเหนียว ชีพจรล่ืน-เรว็ บงถงึ เสลดรอน 2) ช่แี ละเลือดพรอ ง (Insufficiency of qi and blood) ลกั ษณะทางคลนิ ิก: ใจสน่ั สีหนา หมองคล้าํ มึนงง ตามัว หายใจตืน้ ออนเพลยี ล้ิน ซดี มีรอยฟน ชีพจร ออ น เล็กเหมือนเสนดา ย หรือ ไมส มา่ํ เสมอ (thready weak or intermittent pulse) 细弱或结代 (pin –yin)

Page 117 บทที่ 4 การรักษาอาการโรค 107 การวเิ คราะหอ าการ: ใจส่นั เกดิ จากชแ่ี ละเลอื ดพรอ งจนไมสามารถหลอเลีย้ งหวั ใจไดเ พยี งพอ สหี นาหมองเกดิ จากช่ี และเลือดพรอง มึนงงเกดิ จากชีแ่ ละเลอื ดไปหลอเล้ียงสมองไมเ พยี งพอ หวั ใจควบคมุ เลือดและหลอด เลือด เปดทวารที่ลนิ้ เมือ่ ชแี่ ละเลือดพรองทําใหล ้ินซดี มรี อยฟน ชีพจรเบาเลก็ เหมือนเสนดาย หรอื เตน ไมส ม่าํ เสมอ 3) ไฟกระทาํ มากเกินจากภาวะอินพรอ ง (Hyperactivity of fire due to yin deficiency) ลักษณะทางคลนิ กิ : ใจสน่ั กระสบั กระสา ย กระวนกระวาย นอนไม๖หลับ มึนงง ตามวั มีเสยี งในหู ลน้ิ แดง ฝา นอย ชพี จร เลก็ เหมือนเสน ดาย-เรว็ (Xi Su Mai 细数脉) การวิเคราะหอ าการ: อนิ ไตพรอ งจนไมสามารถควบคมุ ไฟหัวใจได ทาํ ใหจติ ใจไมส งบ เกิดอาการใจสั่น นอนไมห ลบั กระสับกระสาย เมือ่ อนิ พรอ ง หยางจงึ ทําหนา ทเี่ กินทส่ี วนบนของรา งกาย เกดิ อาการมนึ งง เสยี งดังในหู ล้ินแดง-ฝาบางและชีพจรเลก็ -เร็ว เปน อาการแสดงของหยางทาํ หนา ทมี่ ากเกินเพราะอิน 4) ของเหลวท่ีอันตรายคง่ั คา ง (Retention of harmful fluid) ลักษณะทางคลนิ ิก: ใจส่ัน ขากเสมหะเปน เมอื กใส แนน ในอกและลนิ้ ป ออนเพลยี แขน-ขาเยน็ ลน้ิ เคลอื บดว ยฝาขาว ชพี จร ล่นื ตึงเหมือนเสน ลวด (Xian Hua Mai 弦滑) ในรายท่ีหยางของมามและไตพรอง จะมีปสสาวะนอย กระหายนํ้าแตไมอยากด่ืมน้ํา ลิ้นมีฝา ขาว-ลน่ื ชีพจรลึก เร็ว และตึงเหมอื นเสน ลวด การวิเคราะหอ าการ: ของเหลวที่อันตรายค่ังคา งจะกดหยางหวั ใจ ทาํ ใหห ยางชีไ่ มส ามารถไปหลอ เลี้ยงแขนขาไดจ งึ เกิดอาการเย็นและออนลา ลนิ้ มีฝาขาวและชพี จรลนื่ -ตึงบงชว้ี า เกดิ จากของเหลวทอ่ี นั ตราย การไหลเวยี น ช่ที ี่ไมคลองที่เกดิ จากหยางของมามและไตพรองทําใหปส สาวะนอย กระหายน้าํ แตไมอ ยากดืม่ น้าํ ล้นิ มีฝา ขาว-ล่ืน ชีพจรลึก-ตงึ บงชว้ี า หยางของมามและไตพรอ งและมขี องเหลวคงั่ คาง ชพี จรเรว็ จากหยางหวั ใจ ลดลง

Page 118 108 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 การรกั ษา การฝงเข็ม: เลอื กจุดบนเสน ลมปราณหวั ใจ เสนลมปราณเย่ือหุมหวั ใจ จุดอวัยวะหนา (Front-Mu) และจดุ อวยั วะหลงั (Back-Shu) ของหวั ใจ เปนจดุ หลัก - ถาเกดิ จากสภาพจิตใจไมส งบกระตนุ เข็มแบบเสมอกนั (ผงิ ปูผงิ เซ่ยี ) เพื่อทาํ ใหหวั ใจสงบ - ถาช่แี ละเลือดพรอ งกระตนุ เขม็ แบบบํารงุ เพือ่ บํารงุ หวั ใจและสงบเสิน - กรณไี ฟกระทํามากเกินไปจากอนิ พรองใหใชกระตนุ รวมกันทัง้ บํารงุ และระบายบางจดุ - ในกรณีของเหลวทอี่ นั ตรายคง่ั คางใหกระตนุ เพอื่ การระบายกอ นแลวกระตนุ บาํ รุงหรอื รวมกบั การรมยาเพอ่ื อนุ หยางและสลายของเหลวทอี่ ันตราย จุดหลัก : XinShu (BL15), JuQue (CV14), ShenMen (HT7), NeiGuan (PC6) จดุ เสริม: - สภาพจติ ในไมสงบ: TongLi (PC5), QiuXu (GB40) ถารวมกบั มกี ารสะสมของ เสลดรอ นเพ่ิม FengLong (ST40) DanShu (BL19) - ชแ่ี ละเลือดพรอ ง: PiShu (BL20) WeiShu (BL21) ZuSanLi (ST36) - ไฟทาํ งานมากเกินจากอนิ พรอง: JueYinShu (BL14) หรือ ShaoFu (HT8) ShenShu (BL23) TaiXi (KI3) หรอื ZhaoHai (KI6) - ของเหลวท่ีอนั ตรายคง่ั คาง : ShuiFen (CV9), GuanYuan (CV4), ShenQue (CV8), YinLingQuan (SP9) อธิบาย ShenMen (HT7) เปน จุดเหยวยี น (Yuan-primary point) ของเสน ลมปราณหัวใจ XinShu (BL15) และ JuQue (CV14) เปนจุดอวัยวะหลังและหนาของหัวใจ NeiGuan (PC6) เปนจดุ ล่วั (Luo-Connecting point) ของเสนลมปราณเยื่อหมุ หัวใจ ใชร ว มกันเพ่อื เพ่มิ และปรับสมดลุ เลือดและช่ี ของหวั ใจเพอื่ สงบจติ ใจ TongLi (PC5) จดุ ลว่ั ของเสนลมปราณหัวใจ, QiuXu (GB40) จดุ เหยวียนของเสน ลมปราณถุงน้าํ ดี ใชร ว มกันเพอื่ สงบจิตใจและปรับสมดุลถุงนํา้ ดี FengLong (ST40) จุดลว่ั ของเสนลมปราณกระเพาะอาหาร, DanShu (BL19) จุดอวยั วะ

Page 119 บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค 109 หลงั ของถุงนํ้าดี ใชรวมกนั สลายเสลดและขจัดรอน PiShu (BL20) รวมกบั WeiShu (BL21) เพ่อื ปรับสมดุลมามและกระเพาะอาหาร เพ่ือ สง เสรมิ การสรา งชแี่ ละเลือด, ZuSanLi (ST36) เปน จดุ สาํ คัญในการบํารุงชแี่ ละเลือด ShenShu (BL23) และ TaiXi (KI3) หรอื ZhaoHai (KI6) เพอื่ เสริมสรางอนิ ไต JueYinShu (BL14) หรอื ShaoFu (HT8) เพอื่ ระบายไฟหัวใจ GuanYuan (CV4), ShuiFen (CV9), ShenQue (CV8) และ YinLingQuan (SP9) ใช รวมกนั เพ่ือฟน ฟูหยางหัวใจ เสริมสภาพมาม และสลายของเหลวท่ีอนั ตราย หมายเหตุ อาการใจสัน่ ท่ีกลา วถงึ ในบทนี้ สามารถประยุกตใชไ ดทัง้ กบั ใจสัน่ จากอาการวติ กกังวลและใจ ส่ันจากหวั ใจเตน ผิดจังหวะ (Cardiac arrhythmia)

Page 120 110 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 ใจส่ัน

Page 121 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 111 ความดันโลหิตสงู (Hypertension) ความดนั โลหิตสงู เปนโรคของหลอดเลือดทพ่ี บไดบ อย วนิ จิ ฉยั โดยการวัดความดนั หลอดเลอื ด แดงมากกวา 140/90 มลิ ลเิ มตรปรอท และอาจมีอาการอนื่ รวมดวย เชน ปวดศรี ษะ มึนงง เวียนศรี ษะ นอนไมห ลับ ฯ ความดนั โลหิตสงู แบง เปน 2 ชนดิ คอื ปฐมภมู แิ ละทุตยิ ภมู ิ ความดันโลหิตสูงปฐมภูมิ หมายถงึ ความดันโลหิตสูงทีไ่ มมสี าเหตจุ ากโรคตา ง ๆ ทท่ี าํ ใหเกิดความดันในหลอดเลือดแดงสงู สว น ความดนั โลหิตสูงทตุ ิยภูมหิ มายถึงความดนั โลหติ ท่เี กดิ จากโรคตา ง ๆ ทม่ี ผี ลใหค วามดนั ในหลอดเลอื ด แดงสงู ข้นึ เชน โรคไตวาย โรคของตอ มไรท อ บางชนดิ ฯ ความดันโลหิตสงู ปฐมภูมพิ บไดบอ ยทัง้ หญงิ และชายทอ่ี ายุมากกวา 40 ป ในระยะตนอาจไมมี อาการใด ๆ หรอื บางรายอาจมาดว ยปญหาปวดศีรษะ มึนงง นอนไมห ลบั ตามัว เปน ๆ หาย ๆ ในรายท่ี เรื้อรงั จะเกดิ ภาวะแทรกซอนตอ อวัยวะตา ง ๆ เชน การทํางานของหวั ใจ ไต หลอดเลอื ดหัวใจและหลอด เลือดสมอง ฯ การแพทยแ ผนจีนจัดความดนั โลหติ สูงไวในกลมุ ปวดศรี ษะ (Tou Tong) และ วงิ เวยี น (Xuan Yun) ซ่งึ เกดิ จากความไมสมดลุ ของอินและหยาง โดยอาจมสี าเหตุจากอารมณซ ึมเศรา เกบ็ กด หรอื อารมณโกรธเปนเวลานานจนเกิดชตี่ ดิ ขดั กลายเปนไฟทาํ ลายอินตับทาํ ใหเ กดิ หยางหรือไฟตบั แกรง หรือสาเหตจุ ากอนิ ไตและอินตบั พรองเกดิ หยางตับแกรง รวมถงึ การรับประทานอาหารท่ีไมเ หมาะสมมี ไขมนั และรสจัดเกนิ ไปทาํ ใหค วามช้นื สะสมกลายเปนเสมหะสะสมคง่ั คาง การวิเคราะหแยกกลมุ โรค 1. ไฟตบั แกรง (over-activity of liver fire) ลกั ษณะทางคลนิ กิ : ความดนั โลหิตสงู ปวดศรี ษะ มึนงง หนาแดง ตาแดง ลนิ้ ขม หงุดหงดิ ทองผกู ลนิ้ ตัวลิ้นแดง ฝาเหลือง ชีพจร เร็ว และ ตึงเหมอื นเสน ลวด (Xian Su mai 弦数脉) (wiry and rapid) 2. การสะสมของเสมหะขน (accumulation of turbid phlegm) ลกั ษณะทางคลินิก: ความดันโลหิตสูง มึนงง ปวดแบบพอง ๆ ในศีรษะ แนนหนาอกและลิ้นป เบ่ือ อาหาร รสู กึ หนักแขนขา

Page 122 112 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 ลนิ้ ฝา ขาวเหนียว ชพี จร ลื่นและตงึ เหมอื นเสนลวด (wiry and smooth) 3. หยางแกรง รวมกบั อนิ พรอ ง ลักษณะทางคลนิ กิ : ความดันโลหติ สูง ปวดศีรษะ มนึ งง มีเสยี งในหู หงดุ หงดิ นอนไมหลบั หลงั สว น เอวและเขามอี าการปวดและออนแรง แขนขามอี าการชาหรือสน่ั ล้ิน ตัวลิน้ แดง มีฝาเลก็ นอย ชพี จร เลก็ และตงึ เหมอื นเสนลวด (thready and wiry) 4. อนิ และหยางพรอง ลกั ษณะทางคลินิก: ความดนั โลหติ สูง มนึ งง ตามวั ใจส่นั มเี สียงในหู หลงั สว นเอวและเขา มอี าการปวด และออนแรง นอนไมห ลับ ปสสาวะบอ ยตอนกลางคืน ลิน้ ตัวลนิ้ แดง มีฝา เลก็ นอ ย ชีพจร จมและออ น(Chen Xi Mai 沉) (deep and weak) การรักษา 1. การฝง เข็มระบบเสน ลมปราณ 1.1 ไฟตบั แกรง หลักการ สงบตบั ระบายไฟ จุดหลัก กระตนุ ระบายจดุ FengChi (GB20), TaiChong (LR3), XingJian (LR2), QuChi (LI11), HeGu (LI11) จดุ เสรมิ - หงดุ หงดิ นอนไมห ลับ: ระบาย ShenMen (HT7), XiaXi (GB43), BenShen (GB13) - ทอ งผกู : ระบาย ZhiGou (TE6) อธิบาย: - FengChi (GB20) จดุ ตัดของเสนลมปราณถุงนา้ํ ดแี ละเสนลมปราณหยางเหวย ใชเพ่อื ระบายไฟในศรี ษะและตา และบรรเทาอาการปวดศีรษะ - TaiChong (LR3), XingJian (LR2) ใชเพื่อระบายไฟตบั

Page 123 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 113 - QuChi (LI11), HeGu (LI11) ใชเ พ่ือลดความรอนและลดความดันโลหติ 1.2 การสะสมของเสมหะขน หลักการ สลายเสมหะขน จุดหลกั - กระตนุ ระบาย: FengLong (ST40), QuChi (LI11) - กระตุนบาํ รุง-ระบายเทากัน (ผิงปูผิงเสี่ย):FengChi(GB20), ZhongWan(CV12), NeiGuan(PC6) จดุ เสรมิ : - คลนื่ ไสห รืออาเจยี น: ระบาย YinLingQuan (SP9), TouWei (ST8); บาํ รงุ ZuSanLi (ST36) - มนึ งงรุนแรง: ระบาย BaiHui (GV20) อธบิ าย : - FengLong (ST40), QuChi (LI11) ใชเ พ่อื กาํ จดั เสมหะ - ZhongWan (CV12) เสรมิ บาํ รุงจงเจยี วเพ่อื ลดการสรางเสมหะ - FengChi (GB20), NeiGuan (PC6) บรรเทาอาการในศีรษะและทรวงอก 1.3 หยางแกรง รวมกบั อนิ พรอง หลกั การ เสรมิ อนิ ควบคมุ หยาง จดุ หลัก - กระตนุ บาํ รุง: GanShu (BL18), ShenShu (BL23) - กระตุน ระบาย: TaiChong (LR3) - กระตนุ บํารุง-ระบายเทากนั (ผงิ ปผู งิ เส่ยี ) : FengChi (GB20), NeiGuan (PC6), SanYingJiao (SP6) จุดเสริม : - นอนไมห ลบั ใจสัน่ : แทงจุด ShenMen (HT7) ชปี้ ลายเข็มถึง YinXi (HT6) - มึนงง: ระบาย YinTang (EX-HN3) - รสู ึกชามากตามแขนขา: ระบาย QuChi (LI11), YangLingQuan (GB34) อธบิ าย: - GanShu (BL18), ShenShu (BL23) เสริมบาํ รุงอนิ ตบั และไต รวมถึงบาํ รงุ เลอื ดเพอ่ื รกั ษา ปญ หาพนื้ ฐานของปญ หา ไดแก อนิ ไตพรอ งสง ผลใหอ ินตบั พรอ งตาม - TaiChong (LR 3), FengChi (GB20) ใชส งบตบั เพ่ือควบคมุ หยางไมใ หเ คล่ือนข้นึ และ สงบลม

Page 124 114 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 - NeiGuan (PC6), SanYingJiao (SP6) ใชบาํ รงุ อินและสงบจิตใจ 1.4 อนิ และหยางพรอง หลกั การ: บาํ รุงอนิ เสริมหยาง จดุ หลัก - กระตุนบาํ รุง: ShenShu (BL23), GuanYuan (CV4), QiHai (CV4), SanYinJiao (SP6) - กระตนุ บํารงุ -ระบายเทากนั (ผิงปูผงิ เส่ยี ) : FengChi (GB20), BaiHui (GV20) จดุ เสริม: - นอนไมหลับ ใจสั่น: แทงจดุ ShenMen (HT7) ชป้ี ลายเข็มถงึ YinXi (HT6) - มึนงง: กระตนุ บํารุง-ระบายเทากนั จดุ SiShenCong (EX-HN1) - รสู กึ คอและลน้ิ แหง : บํารุง TaiXi (KI3) - ขาหรอื เทา บวม: บาํ รุง YinLingQuan (SP9) อธบิ าย: - ShenShu (BL23), GuanYuan (CV4), QiHai (CV4) เสริมบํารงุ อนิ และหยางไต - SanYinJiao (SP6) เสริมบาํ รงุ อนิ ไต - FengChi (GB20), BaiHui (GV20) ระงับตบั และสยบลม 2. การฝงเขม็ หู เลอื กจุด: Subcortex, Sympathetic, Shenmen, Ear apex, Liver, Groove for lowering blood pressure วิธกี าร: แทงเข็มกระตนุ แรงปานกลางและคาเขม็ 30 นาที หรอื ใชเข็มสอดผวิ หนงั หรือเม็ด วัสดตุ ดิ หแู ปะคาไว 3. เขม็ ผิวหนงั ตาํ แหนง : ดา นหลงั บริเวณขางตอแนวกระดกู สันหลังตลอดแนว และบรเิ วณลาํ คอขางตอ หลอดลม วิธีการ : ใชเ ข็มดอกเหมยเคาะเบาจนถึงแรงระดับปานกลาง จากดานบนลงดานลางวันละ 1 คร้ัง 4. เข็มสามเหลยี่ ม จดุ ปลอยเลือด: DaZhui (CV14), QuZe (PC3), WeiZhong (BL40), TaiYang (EX-HN5)

Page 125 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 115 วิธีการ: ใชเข็มสามเหล่ียมเจาะที่จุด 1-3 ครั้ง แลวครอบถวยตามอีก 15 นาที โดยเลือกทาํ ครั้งละ1 คู ทกุ 3-5 วัน โดยใหม ีเลือดออกแตล ะครั้งรวมประมาณ 5 มิลลลิ ิตร 5. การฝงเข็มศรี ษะ ตําแหนง : Foot motor sensory area, Thoracic area, Vasomotor area

Page 126 116 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 ความดนั โลหิตต่าํ (Hypotension) ความดันโลหิตต่ํา หมายถงึ ภาวะที่มคี วามดนั โลหติ ตาํ่ กวา 90/60 mmHg อยา งตอ เนอื่ งเปน เวลานาน (ผูสงู อายคุ วามดันโลหติ ตาํ่ กวา 100/70 mmHg) แพทยแผนปจจบุ นั แบง ออกเปนสามกลุม ใหญโ ดยพจิ ารณาจาก สภาพสขุ ภาพรางกาย ลักษณะทา ทางและกรรมพนั ธุ ซ่งึ ความดันโลหิตต่าํ ทเ่ี กดิ ทีม่ ีสาเหตจุ ากสขุ ภาพรา งกายจะพบไดมากที่สุด และมกั พบในรา งกายท่ผี อมและออ นแอ อาจมีสาเหตุ มาจากกรรมพนั ธุรว มดวย พบมากในเพศหญิงชวงอายุ 20 – 50 ป และผสู งู วยั ทีม่ ีความเกย่ี วพนั กับ ลักษณะทาทางและมีอายมุ าก จะพบขณะเปล่ยี นอิริยาบถจากนอนเปนยนื หรือน่ัง เพราะรางกายไม สามารถปรับความดนั โลหติ ไดท ันทว งที ทาํ ใหค วามดันโลหติ อาจลดลงไดม ากกวา 20 mmHg และหาก มคี วามเจบ็ ปว ยรวมดว ยอาการจะเปนมากข้นึ สาเหตุท่สี องความดันโลหิตตํา่ อาจเกิดจากโรคภยั ไขเจ็บ หรอื ยาทใี่ ชทําใหเ กิดอาการขน้ึ จากทองเสีย เลอื ดออกมาก โรคของกลา มเนื้อหัวใจ เชน กลา มเนื้อหวั ใจ ตายจากหลอดเลอื ดหวั ใจอุดตนั จากโรคอัมพาตทีม่ ีผลตอไขสนั หลัง หรืออาจเกิดจากยาลดความดัน โลหติ หรอื ยาตา นโรคซมึ เศรา หรอื ยาอืน่ ๆ ท่มี ีผลลดความดันโลหิต เปนตน ศาสตรการแพทยจนี จัดภาวะความดันโลหิตต่าํ ไวใ นกลุม ”วิงเวยี น Xuán Yūn” “ออนแอไร กาํ ลัง Xū Sǔn” เน่ืองจากภาวะช่พี รองเปนพ้ืนฐาน เก่ียวพนั ถึง หัวใจ ปอด มาม ไต และอวยั วะภายใน ตาง ๆ เสนลมปราณท่ีไปหลอ เลย้ี งหวั ใจ ปอด มีภาวะชี่พรองไมส ามารถผลักดันเลอื ดใหไ ปหลอ เลีย้ ง อวยั วะตาง ๆ ไดอ ยา งพอเพยี งรวมถงึ ชี่มามออนแอ ทําใหไมส ามารถเปลยี่ นแปลงชี่และเลอื ดได ชีไ่ ต พรอง ชแี่ ละเลือดไมสามารถโคจรไดเปนปกติเกิดพรองในเสนลมปราณและทําใหก ารหลอ เลยี้ งบาํ รุงทํา ไดไมดี สิง่ ตางๆเหลา น้ีลว นเปนสาเหตขุ องโรคทัง้ สิ้น อาการและอาการแสดงออก กลุมทมี่ อี าการเลก็ นอ ย จะมอี าการเพียงเวยี นศรี ษะ ปวดศรี ษะ ความอยากอาหารลดลง เหน่อื ยออนเพลีย สีหนา ซดี การยอ ยอาหารไมด ี เมารถ เมาเรอื งา ย รวมทง้ั ควบคมุ อารมณไดไ มดี ปฏกิ ิรยิ าเชอ่ื งชา จติ ใจไมกระปรี้กระเปรา กลมุ ทีม่ อี าการมากจะมีอาการหวั ใจเตนเร็วไมสม่ําเสมอ มัก เวยี นศีรษะในทายนื หายใจลาํ บาก เสียงคอยคลมุ เครือ รา งกายขาดการบํารุง แขนขาทงั้ สีห่ นาวเยน็ หรือ อาจเปน มากจนหมดสตไิ ด

Page 127 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 117 การวิเคราะหแยกกลุมอาการโรค 1 หยางหวั ใจออนแอ มีอาการวงิ เวยี นศีรษะ ข้ีลืม จิตใจเศราซึมหดหู รูสึกเพลยี งว งซมึ เฉ่ือยชา สี หนาซดี ขาว แขนขาท้ังส่ีออ นเพลียไมม แี รง มอื เทา เย็น ล้ิน ซดี อวนน่ิม ชีพจร จม(เฉิน) เล็ก(ซ)ี่ หรือ เชอื่ งชา (หว น) และไมมีแรง(อลู ่ี) 2 จงชี่ไมเดนิ มีอาการเวียนศรี ษะ หายใจลาํ บาก เหง่อื ออกเอง แขนขาท้งั สป่ี วดเม่อื ยไมมีแรง ความ อยากอาหารลดลง ลิน้ ซีด ฝาขาว ชีพจร เชอ่ื งชา (หวน) ไมม แ รง(อูล ่)ี 3 หยางหวั ใจและไตพรอ ง มีอาการวิงเวียนศีรษะ หอู ้อื ใจส่ัน เม่ือยเอวเขา ออน แขนขาเยน็ มเี หง่ือ ออกงาย มือเทาเย็น ความตอ งการทางเพศลดลง ปส สาวะบอยในชวงกลางคนื ล้นิ ซดี ฝา บางขาว ชีพจร จม(เฉนิ ) เลก็ (ซ่)ี 4 หยางช่ีออนแอ มอี าการวงิ เวียนศรี ษะ สหี นาซีดคล้ํา คล่นื ไสอ าเจียน แขนขาเย็นมีเหงือ่ ออกงา ย ทาทางการเดินไมมั่นคง ยืนลําบาก สตสิ ัมปชญั ญะเคลบิ เคล้มิ ใจลอย เปนมากก็อาจเปน ลมได ลิ้น ซดี ชพี จร จม(เฉิน) เลก็ (ซ่ี) ไมมีแรง(อลู ี)่ การรักษา 1 การฝง เขม็ ระบบเสน ลมปราณ หลกั การรกั ษา บาํ รงุ หัวใจและมาม ปรับสมดุลชี่และเลอื ด บํารุงไตเตมิ ไขกระดกู อุนหยางปรับช่ี ใชการ ฝง เข็มและรมยาไปในคราวเดยี วกันได กระตนุ แบบบาํ รงุ จดุ ที่ใช เลือกจุดบนเสนลมปราณเทา ไทหยาง (จุดซูของหลัง) เปน ส่ิงสําคญั อนั ดับแรก BǎiHuì (GV20) XīnShū (BL15) PíShū (BL20) ShènShū (BL23) QìHǎi (CV6) ZúSānLǐ(ST36) อธบิ าย - BǎiHuì (GV20) ตาํ แหนง อยูสงู ท่ีสดุ สงั กัดเสน ลมปราณตู เปน ทร่ี วมของหยาง เชอ่ื มตอ

Page 128 118 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 กบั สมอง ใชเ พ่อื ปรับยกชใี่ หสูงข้นึ - QìHǎi (CV6) ตําแหนง อยูทใ่ี ตส ะดือ สงั กัดเสนลมปราณเยิ่น ใชเพ่ือเพิ่มบาํ รงุ ช่ี - ZúSānLǐ (ST36) ใชบํารงุ มาม ปรบั สมดลุ ชีแ่ ละเลือด - XīnShū (BL15), PíShū (BL20), ShènShū (BL23) ใชเพ่ือเสริมบาํ รุงหวั ใจ มา ม ไต เพิ่มช่ี เสริมบาํ รงุ เลอื ด จดุ เสริม - หยางหวั ใจพรอง เพมิ่ DànZhōng (CV17), JuéYīnShū (BL14) จะชว ยให หยางหัวใจคกึ คัก กระปรก้ี ระเปรา ขนึ้ - จงชไ่ี มเ ดนิ เพ่ิม ZhōngWǎn (CV12), WeìShū (BL21) จะชวยบาํ รงุ จงชี่ - หยางหวั ใจและไตพรอง เพม่ิ NeìGuān (PC6), TaìXī (KI3) จะชวยอนุ บํารงุ หวั ใจ และไต - หยางชพี่ รอ งหรือหลุด เพิ่ม ShénQuè (CV8), GuānYuán (CV4) ใชก ารรมยา เพือ่ ใหด ึงหยางกลับมา และทาํ ใหหยางแขง็ แรง - วิงเวยี นศรี ษะ ปวดศีรษะ เพ่มิ YìnTáng (EX-HN3), TaìYáng (EX-HN5) ใช บํารุงเสรมิ กาํ ลังสมองหยดุ วงิ เวยี น - นอนไมห ลับ ข้ีลืม เพม่ิ SìShénCōng (EX-HN1) ใชเพ่อื สงบเสินเพม่ิ สมาธิ - แขน-ขาทง้ั สไ่ี มอ ุน เพมิ่ รมยาท่ี DàZhuī (GV14),MìngMén (GV4) ใชเพ่ืออนุ กระตนุ หยาง - อารมณแปรปรวนไมคงท่ี เพมิ่ NeìGuān (PC6), SùLiáo (GV25) เพ่อื ยกเพ่ิมหยาง ใหส ูงข้นึ วธิ กี ารกระตนุ เข็ม ฝง เข็มรมยาตามตาํ แหนงที่กลาวมาโดยกระตุนแบบเสริมบาํ รงุ จุดซทู ่ีหลงั เมอ่ื จะ แทงเข็มใหร ะวงั ทิศทางและมมุ ของเข็ม รวมท้งั ระดบั ความลึกต้ืนดวย จุด BǎiHuì (GV20) ใชการรม ยาซา้ํ หลงั ฝง เขม็ ได จุด ZúSānLǐ (ST36) สามารถรมยาไดตลอดทัง้ ป 2 การรกั ษาดว ยวิธอี ่นื ๆ (1) เขม็ ผิวหนัง ใชต าํ แหนงจุดดังทกี่ ลา วมา กระตนุ คราวละ 2 – 3 นาทที ุกจดุ สลับกนั ไป (2) เขม็ หู เลือกจุด Heart, Adrenal, และเพ่ิมจดุ ตามอาการคือ วิงเวียน เพม่ิ Kidney

Page 129 บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค 119 (Zhen3 or Chen2) , ออนแรง เพม่ิ Spleen , ความทรงจําลดลง เพ่มิ PiZhiXia และ YuanZhong, หัวใจเตนไมสมํ่าเสมอหรอื รสู กึ อดึ อดั แนนทรวงอก เพม่ิ Thorax (Xiong) และ ShénMén เลือกคราว ละ 3 – 5 จุด ใชเ ม็ด WangBuLiuXing วางบนจดุ ปดทบั ดวยพลาสเตอร กระตุน ไมแ รง เปล่ยี นทุก 2 วนั สลับหูกัน [ บันทึกขอ ความจากตาํ ราโบราณ ] ShiYongZhenJiuXue : ความดนั โลหิตตํ่า เลือกจุด 1 NeìGuān SùLiáo 2 GuānYuán ZúSānLǐ โดยจับคูกบั จุด DàZhuī และ MìngMén [ หมายเหตผุ เู ขยี น ] 1 การฝง เขม็ รมยามีบทบาทและไดป ระโยชนตอการรกั ษาโรคเปน อยางมาก แตภ าวะความดัน โลหิตตาํ่ มีสาเหตุทเ่ี กย่ี วของมากมายไมว าจะเกดิ จากความเจบ็ ปว ยเร้ือรงั หรือสาเหตอุ น่ื ใดก็ตาม ผปู ว ย ควรกระตือรือรน เพือ่ มารบั การตรวจวินิจฉัยหาสาเหตใุ หแ นช ัด หากเกดิ ภาวะความดนั โลหติ ต่ํากะทนั หัน ควรใหการปฐมพยาบาลเบื้องตน กอนถงึ มือแพทย 2 ผูปวยผสู งู อายุท่ีมีภาวะความดนั โลหิตตา่ํ การเคล่ือนไหวในเวลาปกตคิ วรเปน ไปดวยความ เชือ่ งชา ไมว า จะลุก ยนื หรอื เดินก็ตาม 3 ผูป วยควรกระตอื รือรน และสนใจเขารวมในเรื่องของการออกกําลังกายท่ีเหมาะสม ปรบั ปรงุ เสริมสรางรา งกายใหแ ขง็ แรงอยเู สมอ บํารงุ รางกายดวยการดมื่ นา้ํ ใหม าก รับประทานอาหารประเภทน้ํา แกงอนุ ๆ บอ ย ๆ และรับประทานเกลอื เทาที่จําเปน แตน อ ยเชนคนทว่ั ไป

Page 130 120 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 รปู แสดงตําแหนงจดุ ฝง เข็ม โรคความตนั โลหิตต่ํา

Page 131 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 121 โรคหลอดเลอื ดหัวใจ (Coronary Heart Disease) โรคหัวใจโคโรนารี่ (coronary heart disease: CHD) เปนโรคของหวั ใจทเ่ี กดิ จากปญหาการ ไหลเวยี นของหลอดเลือดแดงท่ีหลอเลี้ยงหวั ใจ ชอ่ื วา หลอดเลอื ดแดงโคโรนารี (coronary artery) โดย อาจเกดิ จากหลอดเลอื ดโคโรนาร่หี ดตวั (coronary spasm)หรือเกิดจากรหู ลอดเลอื ดโคโรนารต่ี บี ตนั จาก ผนงั หลอดเลอื ดดา นในหนาตัวเปน เปอ นหรือกอนพังผดื (atheromatous plaques) การเปลยี่ นแปลง ของผนังหลอดเลอื ดดังกลาว เรยี กวา หลอดเลอื ดตบี แข็ง หรือ atherosclerosis (atherosclerotic vascular disease) โรคหัวใจทเี่ กิดจากหลอดเลอื ดโคโรนารีตีบแข็ง เรียกวา โรคหลอดเลือดโคโรนารี่ (coronary artery disease: CAD) อยางไรก็ตาม เนอ่ื งจาก CAD เปนสาเหตหุ ลกั ของ CHD จึงมัก ใชทง้ั สองคําทดแทนกันในความเขาใจเดียวกนั หลอดเลือดโคโรนารีต่ ีบตันสงผลโดยตรงตอ การทาํ งานหัวใจ อาจทําใหเ สียชวี ติ ทันทีจากหัวใจ หยุดเตน หรอื หวั ใจวายรุนแรง หรอื เกดิ อาการใจส่นั จากการเตนของหวั ใจผิดปกติ และอาการอนั เกิดจาก กลา มเน้ือหัวใจขาดเลอื ดหรือกลา มเน้ือหวั ใจตาย ซึ่งผปู วยจาํ นวนหนงึ่ อาจมาดวยอาการเจ็บหนา อกทมี่ ี ลักษณะเฉพาะ เรียกวา เจบ็ หนาอกจากกลามเนือ้ หวั ใจ (angina pectoris) หรือมีอาการเหนอ่ื ยงาย หายใจลาํ บาก แนนหนาอก บวม จากภาวะหัวใจวาย การแพทยแผนจีนจดั โรคหลอดเลือดหัวใจไวในกลมุ อาการแนน หนาอก (Xiong Bi) เจ็บหนา อก (Jue Xin Tong) และ เจ็บหัวใจ (Zhen Xin Tong) โดยมีสาเหตุมาจาก อารมณ การไมไ หลเวยี น ของช่ีตบั และเลอื ดของหวั ใจ และเสมหะขนอุดตนั หลอดเลือด การวเิ คราะหแ ยกกลมุ โรค 1.ชแ่ี ละเลือดไหลเวยี นไมคลองจากเสมหะขน (Stagnation of Qi and blood by turbid phlegm) ลกั ษณะทางคลินกิ : เจบ็ หนาอกราวไปไหลแ ละหลงั รสู กึ อดึ อดั ในอก หายใจตน้ื ใจสน่ั คลนื่ ไส เสมหะมาก ลนิ้ : ตวั ล้ินซีด ฝา ขาวหนาและเหนียว

Page 132 122 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 ชีพจร: ลน่ื และตึงเหมือนเสนลวด หรือ จมและตึงเหมอื นเสน ลวด (wiry and smooth or deep and wiry) 2. หลอดเลือดอุดตนั จากเลือดไมไหลเวยี น (Obstruction of collaterals by stagnant blood) ลักษณะทางคลินกิ : เจบ็ หนาอก หายใจตนื้ รูสกึ อึดอัดในอก ล้ิน สีมวงคล้ํามจี าํ้ เลอื ด ชีพจร เล็กและฝด หรอื ไมสมา่ํ เสมอ (ขาดชว งเปน ระยะ หรือขาดชว งไมแนนอน) (thready and unsmooth or regularly or irregularly interrupted) 3. หวั ใจและมา มพรอ ง (Deficiency of heart and spleen) ลกั ษณะทางคลนิ กิ : ปวดต้อื ทีห่ วั ใจ ใจสนั่ หายใจตืน้ เบ่อื อาหาร ออนเพลีย เซอื่ งซึม ลน้ิ ลิ้นซดี ชพี จร จมและเล็กเหมอื นเสน ดา ย หรือ ไมสม่าํ เสมอ (ขาดชว งเปนระยะ หรอื ขาดชว งไม แนนอน) (deep and thready pulse or irregularly or regularly interrupted) 4. หยางหวั ใจและหยางไตพรอง (Deficiency of heart and kidney yang) ลกั ษณะทางคลนิ ิก: รูสึกอดึ อดั และปวดต้ือในอก ใจสน่ั หายใจต้ืน อาการมากขน้ึ เมอ่ื ออกแรง กลวั หนาว แขนขาเย็น หลังสวนเอวและเขา มอี าการปวด ออนแรงและเยน็ ขาบวม ลน้ิ ลิน้ ซีด ชีพจร เลก็ และออนแรง หรอื ขาดชว งเปนระยะ (Thready and weak or interrupted) 5. ชแี่ ละหยางเหอื ดแหง (Collapse of Qi and yang) ลกั ษณะทางคลนิ กิ : เจบ็ จุก หรอื เจ็บเสยี ดแทงทอี่ กแบบเฉยี บพลนั ราวไปทไี่ หลหรอื หลงั สวนบน สี หนาหมองคล้ํา แขนขาเยน็ เหง่อื แตก ริมฝปากมวงคลา้ํ หรือหมดสติ ลิน้ สีมวงคล้ํา ชพี จร จมและพรอง หรอื ขาดชวงเปนระยะ (thready and feeble or intermittent) การรักษา 1. การฝงเขม็ ระบบเสน ลมปราณ

Page 133 บทที่ 4 การรักษาอาการโรค 123 1.1 ชี่และเลอื ดไหลเวยี นไมค ลอ งจากเสมหะขน หลักการ: กระตนุ หยาง ขจัดเสมหะขน ทําใหไหลเวียนคลอง ตํารบั จดุ : - กระตุน บาํ รงุ หรือรมยา: XinShu (BL15), JuQue (CV14), ZuSanLi (ST36) - กระตนุ ระบาย: DanZhong (CV17), FengLong (ST40) - กระตุน เทา กนั : NeiGuan (PC6) จดุ เสริม: - เจบ็ หนา อกรุนแรง: ระบาย XiMen (PC4) อธบิ าย: - XinShu (BL15), JuQue (CV14) จดุ อวยั วะหลังและหนาของหวั ใจ (Shu-Mu) ใชเ พ่ือ เสริมบาํ รุงหยางหัวใจ กระตุนการไหลเวียนเลือดหัวใจและบรรเทาอาการเจ็บหัวใจ - DanZhong (CV17) จุดอทิ ธิพลตอ ชี่ ใชเพื่อสง เสรมิ การไหลเวยี นของชแี่ ละบรรเทาอาการ เจบ็ หนาอก - NeiGuan (PC6) สงเสริมการไหลเวียนของชแ่ี ละบรรเทาอาการเจ็บหวั ใจ - FengLong (ST40),ZuSanLi (ST36) เสริมบํารุงมามและกระเพาะอาหารและเปล่ียนรูป เสมหะ 1.2 หลอดเลอื ดอดุ ตันจากเลอื ดไมไ หลเวยี น หลักการ : สง เสรมิ การไหลเวียนเลอื ด ขจดั เลือดค่งั กระตนุ หลอดเลอื ด ตํารับจุด - กระตุนบาํ รุงหรือรมยา: XinShu (BL15), JuQue (CV14) - กระตนุ ระบาย: DanZhong (CV17), GeShu (BL17), XiMen (PC4) - กระตุนเทากัน: NeiGuan (PC6) จดุ เสรมิ : - เจ็บหนาอกรนุ แรง: ระบาย YinXi (HT6) - อึดอดั ในอกและล้ินใหญ: บํารุงหรือรมยา ZuSanLi (ST36), FengLong (ST40) อธบิ าย: -XinShu (BL15), JuQue (CV14) จุดอวัยวะหลงั และหนาของหัวใจ (Shu-Mu) ใชเพอ่ื

Page 134 124 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 เสริมบาํ รงุ หยางหวั ใจ กระตุนการไหลเวียนเลือดหวั ใจและบรรเทาอาการเจบ็ หัวใจ - DanZhong (CV17) จดุ อิทธพิ ลตอ ช่ี ใชเ พ่อื สงเสริมการไหลเวียนของชแ่ี ละบรรเทาอาการ เจบ็ หนา อก - GeShu (BL17) สง เสริมการไหลเวยี นเลอื ดและขจดั เลือดคง่ั - NeiGuan (PC6),XiMen (PC4) สงเสรมิ การไหลเวียนของชี่ในเสน ลมปราณหวั ใจและ บรรเทาปวดหัวใจ 1.3 หวั ใจและมามพรอ ง หลกั การ: บาํ รงุ หวั ใจและมา ม เสริมพลงั เลอื ดและชี่ สง เสรมิ การไหลเวยี นของเลอื ดและช่ี ตาํ รบั จดุ - กระตุนบํารุงหรือรมยา: XinShu (BL15), JueYinShu (BL14), PiShu (BL20), ZuSanLi (ST36) - กระตนุ เทา กัน: DanZhong (CV17), NeiGuan (PC6), GeShu (BL17) จดุ เสรมิ : - เบ่อื อาหาร: บาํ รุงหรอื รมยา ZhongWan (CV12) - ชพี จรหายเปน ชว ง ๆ: กระตุน เทา กนั ShenMen (HT7) อธบิ าย: - XinShu (BL15), PiShu (BL20), GeShu (BL17) จดุ อวยั วะหลงั ของ หวั ใจ มา ม และ จดุ อิทธพิ ลตอ เลือดตามลําดับ ใชเพื่อบาํ รงุ เลือดของหัวใจและมา ม การรมยามีผลในการอนุ ชห่ี ยางและ สง เสริมการไหลเวยี นเลอื ดเพอ่ื บรรเทาปวดหวั ใจ - JueYinShu (BL14) จดุ อวัยวะหลงั ของเยือ่ หมุ หัวใจ ดใี นการบาํ รุงหยางในอกท่ีออนแอ สามารถอนุ หยางหัวใจและขับไลค วามเยน็ - NeiGuan (PC6) สงเสริมการไหลเวยี นของช่ี บรรเทาอาการเจ็บหวั ใจ - ZuSanLi (ST36) บํารุงมามและกระเพาะอาหารเพอื่ เสริมกําลังชี่ 1.4 หยางหวั ใจและหยางไตพรอ ง หลกั การ: บํารงุ หัวใจและไต และอุนหยาง ตาํ รบั จุด - กระตุนบํารุงหรือรมยาท่จี ุด XinShu (BL15), GuanYuan (CV4), QiHai (CV6), ShenShu (BL23), ZuSanLi (ST36)

Page 135 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 125 - กระตนุ ระบาย: NeiGuan (PC6) จดุ เสริม: - ขาบวม: รมยาทีจ่ ุด YangLingQuan (SP9) อธบิ าย: - XinShu (BL15), ShenShu (BL23) จุดอวยั วะหลงั ของหวั ใจและไต ตามลําดบั ใชเสรมิ บาํ รุงหวั ใจและไต - GuanYuan (CV4), QiHai (CV6) กระตนุ พลังหยาง - ZuSanLi (ST36) บํารงุ จงเจยี วเพอื่ สง เสริมการสรางช่หี ยาง NeiGuan (PC6) สง เสริมการไหลเวียนชีห่ ัวใจและบรรเทาปวดหัวใจ 1.5 ชแี่ ละหยางเหือดแหง หลักการ : กูชวี ิต ฟน ฟหู ยางจากความเหือดแหง ตํารับจดุ - กระตุนบาํ รุงหรือรมยา: JueYinShu (BL14), ZuSanLi (ST36) - รมยา 20-40 นาทที ่ีจดุ ShenQue (CV8), GuanYuan (CV4), QiHai (CV6), BaiHui (CV20) - กระตนุ ระบาย: NeiGuan (PC6) จดุ เสรมิ : - หมดสต:ิ ระบาย ShuiGou (GV26) - หายใจรวยริน: ระบาย SuLiao (GV25) อธบิ าย: - ShuiGou (GV26), SuLiao (GV25), NeiGuan (PC6) กระตุนเขม็ แรงจนผปู วยฟน คนื สติ - ShenQue (CV8), GuanYuan (CV4), QiHai (CV6), BaiHui (CV20) รมยาเปน เวลา 20-40 นาที เพอื่ ฟน ฟูหยางและกูชวี ิต - ZuSanLi (ST36) เพ่มิ ภูมิตานทานใหรา งกาย - JueYinShu (BL14), NeiGuan (PC6) สง เสรมิ การไหลเวียนเลอื ดและช่ีของหวั ใจและ บรรเทาปวดหัวใจ

Page 136 126 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 รปู จุดฝง เขม็ โรคหลอดเลือดหัวใจ

Page 137 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 127 2. โรคระบบ Neuro – psychiatric Diseases Cerebrovascular Accident (Windstroke) Cerebrovascular Accident (Windstroke) เปนภาวะฉกุ เฉิน มีลักษณะสูญเสียความรสู กึ ทันที หรอื อมั พาตครง่ึ ชีก พดู ไมช ัด ปากเบ้ียว หนังตาตก พยาธิสภาพมกี ารเปล่ียนแปลงเกิดขึ้น อยางรวดเรว็ คลา ย “ลม” โดยกอ นมีอาการของโรค ผูปว ยมักมอี าการนาํ คอื เวยี นศรี ษะและชาแขนขา ออนเพลีย จติ ใจกระสับกระสา ย แผนภมู ิท่ี 1 แสดงสรปุ สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค อายุมากหรอื ใชงานชี่ อนิ พรอ งและเกิด ไฟหยางตับ มากไป..เกิด หยาง ลุกโชน รับประทานอาหารมนั สะสมของความช้ืน การอดุ ตนั ของ Zhong Feng มาก ดม่ื เหลา กนิ ไม และเสมหะ จิงลว่ั เหมาะสม เกิดไฟในหวั ใจมากขนึ้ ไฟหยางตับลกุ การรบกวนทางอารมณ โชนทันทีทันใด ชี่ และเลอื ดพรอ ง เกดิ การโจมตขี อง ลมตบั พดั ลอย ลมราย ขน้ึ บน สาเหตุและกลไกการเกดิ โรค บอยครง้ั พบในคนสงู อายุและสุขภาพไมด ี มีลกั ษณะ บนแกรง ลางพรอง 1. พบในคนท่ีรับประทานอาหารมันมาก และชอบดื่มแอลกอฮอล สงผลใหรบกวนการทํางาน ของมาม เปนเหตใุ หม คี วามชนื้ มาก กอ ใหเกดิ การสะสมของเสมหะและเปลยี่ นเปนความรอ น 2. คนสูงอายหุ รอื ผปู ว ยทท่ี ํางานหนกั หรอื มีเพศสมั พันธมาก ทําใหอ ินไตพรอ ง หยางตับแกรง 3. เกิดจากอารมณกงั วล ครุน คิดมาก อารมณโกรธ ทําใหเ สยี สมดุลอิน-หยาง กอ ใหเกดิ หยางตับ

Page 138 128 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 และไฟหวั ใจกาํ เริบ 4. ชี่ และเลอื ดพรอ ง ทําใหเ กดิ การไหลเวียนของเสนลมปราณไมค ลอ งจนอุดตัน เสน เอน็ และ กลา มเน้ือขาดการหลอเลีย้ ง ทําใหเกิดตัวกอ โรคชนิดลม (เฟงเสีย) การวินิจฉัยแยกกลุมอาการโรค 1.ชนดิ เปนตามอวยั วะจ้ังฝู (จง จ้ังฝู) เปน ชนดิ ที่มอี าการหนกั แบงเปน 1.1 กลุมปด (Tense Syndrome; Bi zheng) มีอาการวูบหมดสติลม ลงทันที ตาเหลอื กคา ง กัดฟน มือเทา กําแนน หนา และหูแดง หายใจแรง เสมหะในคอมาก ปส สาวะไมอ อก ทอ งผูก ลิ้น แดงฝาเหลืองหนาหรือเทาเขม ชีพจร ตงึ ใหญ เรว็ (Xian Hong Da Su Mai : 弦洪大数脉) 1.2 กลุม เปด (Flaccid Syndrome: Tuo zheng) มีอาการ หมดสติ มือแบ มอื เทา เย็น ตาปด ซีด เหง่ือออกบรเิ วณศรี ษะและใบหนา มเี สยี งกรน อาปากคา ง อาจมีอุจจาระปสสาวะราด ล้นิ ซีด หดรัง้ มฝี า ขาวเหนยี ว ชีพจร ลอยกระจาย (คลําแทบไมพ บ) (San Mai :散脉) 2.ชนดิ ท่เี ปนตามจงิ ลว่ั ( จง จงิ ลัว่ ) เปนชนิดเบาไมห มดสติ ซง่ึ แยกเปน 2 กรณีคอื 2.1 เปนเฉพาะตาํ แหนงจงิ ล่ัว ผูปวยไมห มดสติ (ไมกระทบจงั้ ฝู) 2.2 เปน ระยะท่ฟี น คืนสตขิ น้ึ มา หลงั จากผา นระยะจงจ้ังฝู แตจ ิงลวั่ ยงั มีการอุดตัน วิเคราะหตามกลมุ ปด (Tense Syndrome: Bi zheng) หยางตับทําใหเกิดลมมีผลให ช่ีและเลือดโหมข้ึนบน รวมกับมีการสะสมของเสมหะและไฟ รบกวนสมอง ทําใหเกดิ หมดสตทิ ันที กํามือแนน กดั ฟนแนน หายใจมีเสียงดัง ปสสาวะไมออก ทองผูก การท่ีมีลมและเสมหะมากทาํ ใหม ีเสยี งกรนในลําคอ ลิ้น แดง ฝา เหนยี วเหลอื งหรือเทาดาํ ชพี จร ตึง ใหญ เรว็ ( Xian Hong Da Shu Mai 弦洪大数脉) บง ถึงลมผสมกับ เสมหะ ความรอ นและไฟ

Page 139 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 129 วิเคราะหตามกลุมเปด (Flaccid Syndrome: Tuo zheng) เนือ่ งจากการออ นแรงอยางรุนแรงของเหยียนช่ี ทําใหเ กิดการแยกของอินและหยาง และทําให ชี่ของอวัยวะจั้งฝตู า งๆ หมดกาํ ลงั มีอาการอาปากคาง ตาปด เสียงกรน หายใจแผวเบา แขนขาออนแรง กลนั้ ปส สาวะไมอ ยู ล้นิ ออ นตัว ชพี จร ลอยกระจาย (San Mai :散脉 (คลําแทบไมพบ) เกิดเนื่องจากมีการขาดเลือด รว มกบั ไตหยางออนกาํ ลัง วเิ คราะหชนิดทีเ่ ปนตามจงิ ลวั่ เน่ืองจากมีลมและเสมหะเขาไปในเสนลมปราณทําใหอินหยางเสียสมดุล หรือเกิดจากกรณีท่ี เปนแบบจง จั้งฝูแลว เริม่ มกี ารฟน ตวั ดขี ้นึ แตย งั มกี ารอดุ ตนั ของลมและเสมหะบริเวณเสนลมปราณทําให ยบั ย้ังการไหลเวียนของเลอื ดและชี่ การรักษา 1. การฝงเข็มระบบเสนลมปราณ 1.1 กรณีทเ่ี ปนตามอวัยวะจัง้ ฝู 1.1.1 กรณีกลมุ ปด วธิ ีการ ฟนคืนสตดิ ว ยวิธเี ปดทวารสมองใหร ูส กึ ตัว (Xing Nao Kai Qiao : 醒脑开窍) ลดลม ไฟ เสมหะท่คี า ง โดยการระบายทจี่ ุดตามเสนลมปราณตมู ายและจดุ จ่งิ (Jing-Well) และเสน ลมปราณตับ จุดหลัก RenZhong (GV26), BaiHui (GV20), FengLong (ST40), TaiChong (LR3) YongQuan (KI1) และจุดจง่ิ (Jing-Well) ไดแ ก LU11, HT9, PC9, LR1, KI1, SP1 เปน ตน จดุ เสริม ก. กัดฟน แนน ใช XiaGuan (ST7) JiaChe (ST6) HeGu ( LI4) ข. Aphasia และลน้ิ แขง็ ใช YaMen (GV15) LianQuan (CV23) TongLi (HT5)

Page 140 130 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 ค. มีเสยี งเสมหะในลําคอ ใช TianTu(CV22) FengLong(ST40) อธบิ าย - RenZhong (GV26) และ BaiHui (GV20) ชว ยเปดทวารสมอง ปรบั เสนิ ใหรูส ึกตัว มีผลชว ย ฟน คนื สติ - การปลอ ยเลือดบริเวณจดุ จ่งิ จะชว ยลดความรอ นของรา งกายสวนบน ดังนัน้ ชว ยลดลมภายใน - YongQuan (KI1) ชวยถายเทความรอ นลงเบื้องลาง วธิ นี ้เี ปน การเลอื กจดุ รา งกายสว นลาง เพือ่ รักษาสว นบน - XiaGuan (ST7), JiaChe (ST6) และ HeGu ( LI4) เปน การเลอื กโดยใชห ลักจุดเฉพาะทแ่ี ละ จดุ ไกล ใชร กั ษาอาการกดั ฟนแนน เนื่องจากเสน ลมปราณลาํ ไสใ หญและกระเพาะอาหารผา นแกม - YaMen (GV15) และ LianQuan (CV23) เปนจดุ เฉพาะท่ีและจดุ ใกลเคยี ง ของลนิ้ TongLi (HT5) เปน จุดลั่วของหัวใจชว ยบรรเทาอาการลนิ้ แข็ง เนอ่ื งจากลน้ิ เปนทวารเปดของหวั ใจ - TianTu (CV22) มีประสทิ ธิภาพชว ยขบั เสมหะ - FengLong (ST40) เปน จุดลั่วของเสน ลมปราณกระเพาะอาหาร ชว ยทําใหก ารทํางานของมาม และ กระเพาะอาหารดขี นึ้ จึงชว ยลดเสมหะ - TaiChong (LR3) ชวยทาํ ใหหยางตบั สงบ 1.1.2 กรณีกลมุ เปด วธิ ีการ รมยาท่เี สน ลมปราณเญ่นิ มา ย เพอ่ื เพิม่ หยาง จุดหลัก - ShenQue (CV8) โดยรมยาผานเกลือ สําหรับ QiHai (CV6) และ GuanYuan (CV4) ใชรมยาโดยตรงจนปลายมือปลายเทาอนุ ข้ึน อธิบาย สามจุดหลักดังกลาวอยูสวนลางของทองบริเวณเสนลมปราณเญิ่นมาย เปนจุดหลักที่มี ประสทิ ธภิ าพรักษาภาวะหยางหลุด (Yang Collapse) ได การรมยาบริเวณ GuanYuan (CV4) ซึ่งเปน จุดท่ีพบกันของเสนลมปราณอิน 3 เสนสามารถเพิ่มเหยียนชี่ และดึงหยางกลับจากภาวะหยางหลุด (Yang Collapse) ได ในกรณีทีไ่ มสามารถแยกวา เปนภาวะเปดหรือปด หา มปลอยเลอื ดทีบ่ ริเวณจดุ จิ่ง(Jing-Well)

Page 141 บทที่ 4 การรักษาอาการโรค 131 ใหฝงเข็มท่ีจุด RenZhong (GV26) เพ่ือใหรูสึกตัว และจุด ZuSanLi (ST36) เพ่ือปรับสมดุลของ รา งกาย การฝงเขม็ ที่จดุ RenZhong (GV26) ใชวธิ ปี กแบบนกกระจอกจิก 1.2 ชนดิ ทเี่ ปนตามจิงลั่ว วธิ ีการ ใชจุดตามแนวเสนลมปราณตูมาย และเสนลมปราณหยางของดานที่มีอาการเปนหลัก เพื่อควบคุมช่ีและเลอื ด แกไ ขภาวะอดุ ตันของเสน ลมปราณ และกาํ จัดลม จุดหลัก BaiHui (GV20), TongTian (BL7), FengFu (GV16) แขนใช JianYu (LI15), QuChi (LI11), WaiGuan (TE5), HeGu (LI4) ขาใช HuanTiao (GB30), YangLingQuan (GB34), ZuSanLi (ST36), JieXi (ST41) จดุ เสรมิ ก. FengChi (GB20) และ TaiChong (LR3) ใชกําจัดลมหยาง โดยวิธีระบาย รวมกับใช TaiXi (KI3) และ SanYinJiao (SP6) เพือ่ บาํ รงุ ข. DaLing (PC7) และ XingJian (LR2) ใชในกรณีมีไฟในหัวใจและตับเกินโดยวิธีระบาย รว มกับใช TaiXi (KI3) บาํ รงุ ค. DiCang (ST4) และ JiaChe (ST6) ใชใ นกรณปี ากเบ้ียว อธบิ าย จดุ หลกั เสนลมปราณตูมาย เปนทะเลของลมปราณหยาง การใช BaiHui (GV20) FengFu (GV16) รวมกับ TongTian (BL7) สามารถกําจัดลมและลดภาวะอดุ ตันของเสน ลมปราณ จุดเสริม FengChi (GB20) และ TaiChong (LR3)ใชเพอ่ื ลดลมและทําใหตับสงบ TaiXi (KI3) ใชบ ํารุงไตกระตนุ ใหเกิดไตอินเพือ่ ชว ยบํารุงตบั SanYinJiao (SP6) ใชบํารุงอนิ และทําใหหยางสงบ - กรณีไฟหวั ใจและตบั เกิน DaLing (PC7) และ XingJian (LR2) ใชระบายและกาํ จดั ไฟ TaiXi (KI3) ใชบ าํ รุงหยางซง่ึ ชว ยลดไฟ - DiCang (ST4) และ JiaChe (ST6) ใชเพือ่ สงเสรมิ ใหการเคล่ือนไหวของชี่ ในเสนลมปราณ รอบใบหนาดีขึน้

Page 142 132 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 ในคมั ภีรอว่ีหลงจงิ กลาวไววา ระยะแรกอาจฝงเขม็ แบบบํารงุ ดานดกี อ น แลวตามดวยฝง เขม็ แบบระบายดา นท่มี พี ยาธิสภาพ โดยใชจุด ShouSanLi (LI10) QuChi (LI11) HeGu (LI4) YangLingQuan (GB34) JianJing (GB21) HuanTiao (GB30) XueHai (SP10) XuanZhong (GB39) YinLingQuan (SP9) ZuSanLi (ST36) KunLun (BL60) 2. การฝงเขม็ ศีรษะ เลอื กใชจ ดุ ฝงตรงขามดานท่มี อี าการ โดยฝงเขม็ บรเิ วณ Motor area, Speech area 1 และ2, Sensory area วิธีการ ใชเขม็ หมนุ 180-200 คร้ัง/นาที แตละรอบควรทํา 3-5 นาที คาเข็มไว 30 นาที โดยกระตุน 3 รอบ หมายเหตุ - Windstroke หมายถึง ภาวะCerebral Hemorrhage, Thrombosis, Embolism, Subarachnoid Hemorrhage - การปองกัน ในคนสูงอายทุ ีม่ ภี าวะชีพ่ รองและเสมหะคง่ั หรือมภี าวะหยางตบั เกิน มีอาการเวียนศรี ษะ ใจสนั่ อาจมอี าการนาํ เชน ล้ินแข็ง พดู ไมช ัด และชาปลายนว้ิ ตองควบคมุ อาหารและปรับสภาพชีวติ ใหถ ูก สุขลักษณะเนนการออกกาํ ลงั กายและพกั ผอนใหเ พียงพอ ทั้งยงั ตอ งควบคุมปจจยั เส่ียงเชน ความดนั โลหติ สงู ในกรณีชพ่ี รอ งอาจรมยาบริเวณจุด ZuSanLi (ST36) และ XuanZhong (GB39) เพอื่ ปองกันการเกดิ โรคซํ้า

บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค Page 143 133 กลมุ ปด

Page 144 134 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 กลมุ เปด ชนดิ ที่เปน ตามจงิ ลัว่

Page 145 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 135 ปวดเสนประสาทไซแอทติก (Sciatica) Sciatica เปน อาการปวดบรเิ วณเอว แกมกน ดานหลงั ของตน ขาและดา นขางของหนาแขง ปวด ราวไปเทา โดยท่ัวไปปวดดานเดยี วและจะถกู กระตนุ เม่ือกมเอวหรือเคล่อื นไหวขาสว นลา ง Sciatica มีหลายสาเหตุตามแนวศาสตรการแพทยจ นี มอง Sciatica เปนเร่อื งของกลุมอาการอดุ ตนั (Bi Syndrome) ทาํ ใหป วด เอว ปวดกระเบนเหน็บและปวดขา สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค 1. สาเหตหุ ลักเกิดจากพยาธิสภาพคือ ลมภายนอก ความเยน็ ความชนื้ อุดตันเสน ลมปราณ 2. ช่ขี องไตพรอ ง 3. จากบาดเจ็บ การฟกช้ําและการค่งั ของชีแ่ ละเลือดในเสน ลมปราณ การวินิจฉยั แยกกลุมอาการโรค 1. ปวดจากความเยน็ ความช้ืน และลม . อาการปวดจะกาํ เรบิ บอ ยครั้งหลงั กระทบความเย็นและความชนื้ โดยอาการปวดมลี กั ษณะปวด เม่อื ย ตึง รสู กึ หนักๆ เยน็ ๆ หรือเกร็ง บรเิ วณเอวกระเบนเหน็บ ทําใหกม เงย เคล่อื นไหวไมส ะดวก หรือขดั ลิน้ ฝาขาวเหนยี ว. ชีพจร มไี ดหลายแบบตามสาเหตุของโรค 2. ชีข่ องไตพรอง อาการดําเนินไปอยางชาๆ ปวดเมื่อยไมรุนแรง บริเวณกระเบนเหน็บ อาการปวดมากขึ้นหลัง ทาํ งาน เอวและขาออ นแรง สหี นา ซีด ล้นิ สี คอ นซดี ชีพจร เล็ก-จม (Chen Xi Mai 沉细脉)

Page 146 136 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 3. เลือดและช่คี งั่ อาจมีประวัติไดรับบาดเจ็บบริเวณเอว มีอาการปวดเฉพาะท่ีเหมือนถูกเข็มท่ิมแทง อาการมาก ข้นึ เม่ือนั่งนาน ทํางานหนกั ตรากตราํ หรอื มีการเคลอื่ นไหวหลังหรือเอว ลิ้น มวง ชีพจร ตงึ -ฝด (XianSeMai 弦涩脉 ) การรักษา 1. การฝงเข็มระบบเสนลมปราณ จดุ หลกั DaChangShu (BL25), ShenShu (BL23), HuaTuoJiaJi (EX-B2) บริเวณเอว CiLiao (BL32), WeiZhong (BL40), YangLingQuan (GB34) XuanZhong (JueGu) (GB39), HuanTiao (GB30) Ashi point (จดุ กดเจบ็ ) จุดเสรมิ - กรณสี าเหตจุ ากลม เย็น ชนื้ ใชจดุ DaZhui (GV14) YinLingQuan (SP9) - กรณีชีข่ องไตพรอ ง ใชจุด PangGuangShu (BL28) TaiXi (KI3) - กรณเี ลอื ดคั่ง ใชจุด RenZhong (ShuiGou) (GV26) และ Ashi point (จดุ กดเจ็บ) 2. การฝง เข็มหู ใชจุด Sciatic nerve จดุ Buttock จดุ Lumbosacral vertebra จุด Shenmen และจดุ Subcortex วธิ กี าร เลอื ก 2-3 จุด ในการรกั ษาแตล ะครัง้ กระตนุ เขม็ แรง และคาไว 30 นาที ใหก ารรกั ษาทกุ วนั ๆ ละ 1 ครงั้ อาจใชก ารรกั ษาดว ยเม็ดแมเ หลก็ ตดิ หูตามจดุ ดงั กลาว 3. Electrotherapy จุดที่ใช HuaTuoJiaJi (EX-B2) บรเิ วณเอว YangLingQuan (GB34) WeiZhong (BL40) วิธกี าร ปก เข็มบรเิ วณจุดดงั กลาว เมอ่ื เตอชี่ ใชไ ฟกระตนุ 20 นาที โดยใชไฟ Dense wave หรือ Sparse-dense wave ใหการรักษาวนั ละคร้งั

บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค Page 147 137 ปวดเสน ประสาทไซแอทตกิ

Page 148 138 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 ปวดศรี ษะ (Headache) ศีรษะปนศูนยรวมของเสนหยางมือและเทา ช่ี เลือดของอวัยวะจ้ังฝูทั้งหมด ดังนั้น สาเหตุ ปจจัยจากภายนอก ภายในท่ีรบกวนชี่และเลีอด ทําใหลดการไหลเวียนของช่ี สงผลใหปวดศีรษะ สาเหตภุ ายนอกของปวดศีรษะสวนใหญเกิดจากลม สวนสาเหตุภายในของปวดศีรษะสวนใหญเกิดจาก ตบั หยางเกนิ หรอื ขาดท้ัง ชี่และเลือด อาการปวดศีรษะพบไดใ นอาการเจบ็ ปว ยหรือโรคมากมาย ในท่ีนี้ จะไมกลาวถึงการปวดศีรษะทร่ี กั ษาโรค แลวอาการปวดศรี ษะหายไป สาเหตแุ ละกลไกการเกิดโรค 1. มีการลกุ ลามของลมเขาไปบริเวณเสนลมปราณสว นบนของรางกาย สง ผลใหช ี่และเลือดอดุ ตนั เมอ่ื มอี ากาศเปลีย่ นแปลงทนั ทีทันใด หรือโดนลมจะกระตุนใหปวดศรี ษะ 2. ในคนไขท่หี ยางของรางกายเกิน ปวดศีรษะอาจเกิดจากตบั หยางเกนิ เนอื่ งจากมกี ารค่งั ของช่ี หรอื ตบั ไดรบั บาดเจบ็ จากอารมณโ กรธ ซึง่ มกี ารทําลายอิน จากความรอนท่เี กิดจากอารมณต ิดขัดของตับ 3. ปวดศรี ษะอาจเกดิ จากขาดทั้งช่แี ละเลอื ด เนื่องจากไดรับอาหารไมสมาํ่ เสมอ ทํางานหนกั เครยี ด สขุ ภาพทรดุ โทรมจากโรคเร้อื รัง หรือภาวะพรองแตก าํ เนิด การวินิจฉัยแยกกลุมอาการโรค 1. ปวดศรี ษะเน่อื งจากลมกระทบเสน จิงล่ัว อาการหลกั ปวดศรี ษะเกิดขึน้ ทนั ทที ีโ่ ดนลม อาการปวดอาจขยายไปบรเิ วณตนคอและบริเวณหลัง อาการปวดรุนแรง ปวดนา เบือ่ และปวดคงทีต่ ลอดเวลา จึงเรียกกลุมโรคนว้ี า “ head wind ” (tou feng เขียนภาษาจนี ):……….) ล้ิน ฝาบางขาว ชีพจร ตงึ แนน (Fou Jin Mai .浮紧脉) วเิ คราะห ปวดจากช่อี ดุ ตนั โดยมีสาเหตภุ ายนอกจากลม เน่อื งจากลมทีม่ ากทาํ ใหป วดรุนแรงและปวดนาเบ่อื

Page 149 บทที่ 4 การรักษาอาการโรค 139 ลมเปนปจจัยพยาธิสภาพ หยางซึ่งมักจูโจมบริเวณสวนบนของรางกาย ดังนั้น อาการปวดจากลม อาจจะขยายไปตนคอและหลัง อาการปวดคงท่ีตลอดเวลาเนื่องจากมีการคั่งของเลือดซึ่งเปนผลจากชี่ คัง่ คางไมไ หลเวียน ลนิ้ ฝา บางขาวเปน สญั ลักษณบ ง ถงึ เสนลมปราณโดนจูโ จมโดยลม ชีพจร ตงึ แนน (Fou Jin Mai 浮紧脉) 2. ปวดศรี ษะเนื่องจากตับหยาง เกิน อาการหลัก ปวดศีรษะ ตามัว ปวดรุนแรงท่ีขางใดขางหนึ่งของศีรษะ รอน หนาแดง กระวน กระวาย รสขมในปาก ล้ิน แดงฝาเหลือง ชีพจร ตงึ และเรว็ (Xian Su Mai 弦数脉 ) วิเคราะห ปวดศีรษะและตามัวเนือ่ งจากการเพม่ิ เกินของตับหยาง ซ่งึ กระทบบริเวณศีรษะ รสขมในปาก บงถงึ มกี ารสะสมความรอ นในเสนลมปราณถุงนาํ้ ดี ซึ่งเปน ผลเกิดจากการเพิม่ เกนิ ของตับหยางและ กระทบถงุ นา้ํ ดี โดยถงุ น้าํ ดีและตับสมั พนั ธกนั แบบนอก-ใน อาการปวดศีรษะทง้ั สองขา งอยางรนุ แรง เปน เพราะเสน ลมปราณถงุ นํ้าดีทอดผานศรี ษะดา นขาง ชีพจรเรว็ และ String-taut (Xian Su Mai ) ลน้ิ แดงฝาเหลอื ง เปน สญั ลกั ษณบ ง ถงึ มีความรอนในถงุ นาํ้ ดีและตบั 3. ปวดศีรษะเนอ่ื งจากการพรอ งของชี่และเลอื ด อาการหลัก ปวดศรี ษะไมรจู กั หาย เวียนศรี ษะ ตามวั ออนเพลยี ใบหนา ขาดความสดช่ืน อาการปวดทุเลาถา ไดร ับความอุน กาํ เริบถา ไดรับความเย็น จิตใจเครียด ลิ้น ซีดฝา บางขาว ชีพจร ออ นแรงและเหมอื นเสน ดาย (Xi Mai 细脉) วิเคราะห อาการปวดศีรษะตลอดเวลาเกิดจากขาดชี่ เปนเหตใุ หไมส ามารถทําใหหยางขนึ้ บน และอินลงลา ง อาการปวดถูกกระตนุ โดยความเครียดและการทาํ งานหนักซงึ่ ตองใชช ีม่ ากขึ้นอาการออ นเพลยี และปวด บรรเทาโดยความอุน และถูกกระตนุ โดยความเยน็ เกดิ เนอ่ื งจากรา งกายไมส ามารถกระจาย หยางช่ขี อง