2.ตำราฝังเข็มรมยา เล่ม 2

Page 250 240 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 7. โรคระบบสูติ - นรเี วช ปวดประจาํ เดอื น ( Dysmenorrhea ) ปวดประจําเดอื น หมายถึง อาการปวดทอ งนอ ยระหวา ง กอ นหรือหลังมีรอบเดือน ซึ่ง จะรบกวนการทาํ งานและการดําเนินชีวิตปกติประจาํ วันอาจเปนแบบไมท ราบสาเหตุ(1๐dysmenorrhea หรอื มีความผดิ ปกติจากการทํางานของมดลูก) โดยตรวจไมพบการเปล่ยี นแปลงของอวัยวะสืบพนั ธุ หรือ ทราบสาเหตเุ น่ืองจากมพี ยาธิสภาพเปลี่ยนแปลงในอวัยวะสบื พนั ธุ สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค ลกั ษณะอาการทางคลินกิ สว นใหญ จะปวดทอ งนอยหรอื ปวดหลังกอ น หรอื หลัง หรือ ระหวา งมีรอบเดือน ถงึ แมอาการปวดไมช ัดเจนและเกิดรวมกบั การมีรอบเดอื น ตามศาสตรก ารแพทย แผนจีนจดั วา มสี าเหตจุ ากชีต่ ับตดิ ขดั (Liver qi stagnation) ขดั ขวางการไหลเวยี นของเลอื ด หรอื ถกู ความเยน็ มากระทบระหวา งมรี อบเดอื น ทําใหการไหลเวยี นของช่แี ละเลือดไมค ลอง หรือเกิดจากการขาด อาหารหลอ เลย้ี งเสน ลมปราณมดลกู (Uterine meridian) จากการพรองของชแี่ ละเลือดเชนเดียวกับตบั และไต การวนิ จิ ฉยั แยกกลมุ อาการโรค 1. ความเยน็ ช้นื ตกคาง (Coagulation of Cold – Dampness) ปวดเยน็ ทอ งนอ ยกอน หรอื ระหวา งมีรอบเดอื น ปฏิเสธการกด ชอบอนุ ประจาํ เดือนมา นอยไมคลอ ง สมี ว งหรอื ดําเปนลม่ิ รวมกบั มตี วั เย็น แขนขาเยน็ ปวดขอ ล้นิ มฝี าขาวเหนียว ชพี จร จมตึงแนน (Chen Jin Mai 沉紧脉) 2. ชี่ติดขัดและเลือดคั่ง (Qi stagnation and Blood stasis) ปวดแนน อึดอดั ทอ งนอ ยกอ นหรือระหวา งมีรอบเดือน ประจําเดือนมานอยไมคลอ ง สีมวง หรือดําเปนลิม่ รวมกบั แนน อกชายโครงและเตา นม

Page 251 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 241 ล้นิ สมี วงหรือมจี าํ้ เลือด ชพี จร จมฝด (Chen Se Mai 沉涩脉) 3. ชี่และเลือดพรอง (Qi and blood deficiency) ปวดโลงๆ (Vague pain) บรเิ วณทอ งนอ ยระหวา ง หรือหลังมรี อบเดือน ชอบกด ประจาํ เดอื นสีแดงใส รว มกบั หนาซดี ขาว ออนเพลียไมมแี รง วงิ เวียนศีรษะ ล้ิน ซีด ชพี จร เลก็ และออนแรง (Xi Ruo Mai 细弱脉) 4. ตบั และไตพรอ งหรอื ออ นแอ ( Asthenia of both the liver and kidney ) ปวดโลง ๆ (Vague pain) บริเวณทอ งนอยหลังมรี อบเดอื น รอบเดอื นมาไมส มํา่ เสมอ ประจําเดือนมามากหรือนอย สแี ดงใส ไมเ ปนลิม่ รวมกบั มอี าการปวดเม่ือยออนลาบริเวณหลังและเขา นอนไมห ลบั วงิ เวยี นและหอู ื้อ ลิน้ แดงฝานอ ย ชพี จร เลก็ (.Xi mai 细脉.) หลักการรักษา 1. การฝง เขม็ ระบบเสน ลมปราณ จดุ หลัก : ZhongJi (CV3) CiLiao (BL32) DiJi (SP8) SanYinJiao (SP6) จดุ เสริม : - ความเย็นช้ืนตกคา ง เพิม่ จุด GuanYuan (CV4) ShuiDao (ST28) รว มกบั การรมยา - ช่ตี ิดขัดและเลอื ดคงั่ เพ่ิมจดุ TaiChong (LR3) XueHai (SP10) - ชแ่ี ละเลือดพรอ ง เพ่ิมจุด PiShu (BL20) ZuSanLi (ST36) - ตับและไตพรองหรอื ออ นแอ เพิ่มจุด GanShu (BL18) ShenShu (BL23) TaiXi (KI3) ถามอี าการคลืน่ ไส อาเจยี น ใหเพม่ิ จดุ NeiGuan (PC6) ZhongWan (CV12) วธิ กี าร การรกั ษาควรเรมิ่ 3 – 5 วนั กอ นมีรอบเดือน

Page 252 242 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 - CilLiao (BL32) ปก ลึก 1.5 ชนุ เฉียงไปยัง Spinal column ดว ยวธิ ีระบาย และปน เขม็ ซาํ้ จนรสู กึ อุนสงผา นไปยงั ทองนอย สาํ หรับอาการปวดรุนแรง ใชเ ครอ่ื งกระตนุ เขม็ (Electroacupunc- ture stimulator / EA ) ได - ZhongJi (CV3) กอนปกเข็มตองปส สาวะออกใหหมดกอ น ปกเขม็ เฉียงลงจนเกิดเตอ ช่ี สง ผา น ไปยงั บริเวณทองนอ ย - DiJi (SP8) ปกเข็มแบบระบาย - SanYinJiao (SP6) ปก เฉยี งขึ้นจนมคี วามรสู ึกของเขม็ สงผานไปยงั ดา นบน จุดเสริม 1.ความเย็นช้นื ตกคาง ปก ระบายรวมกับการใชเข็มอุน(Needle-warming moxibustion / warm needling ) หรือรมยา (Moxa – roll moxibustion) 2. ช่ีติดขดั และเลือดค่งั ปก เข็มระบาย หามใชการรมยา 3. ชีแ่ ละเลอื ดพรอ ง เชน เดยี วกับตบั ไตพรอง ปก เขม็ แบบเสริม รว มเดยี วกับรมยา 2. การฝง เขม็ หู จดุ : Internal genitalia (TF2), Subcortex (AT4), Sympathetic nerve (AH 6a ), Endocrine(CO18), Liver (CO12), Kidney (CO10) วิธกี าร : เลือก 2–4 จุด กระตุนปานกลางและหนัก หรอื ใช Wangbuliuxingzi (Semen Vaccarix ) กดท่ีหูสลบั ท้ังสองขาง 3–4 ครงั้ ตอ วัน การรกั ษาควรเรมิ่ กอ นมีรอบเดือน 3 วัน เพ่อื ปอ งกันมี อาการเกิดซ้ํา

บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค Page 253 243 ปวดประจาํ เดอื น

Page 254 244 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 มดลกู เลือดออกผดิ ปกติ (Dysfunctional Uterine Bleeding or DUB) มดลูกเลอื ดออกผิดปกตทิ ่ไี มเกย่ี วกบั รอบเดอื น (Nonperiodic uterine bleeding) เรยี กวา “ เปง (Beng 崩)” และ “ โลว  (Lou 漏)” อาการทเ่ี กิดข้นึ เฉียบพลนั รวมกบั มเี ลอื ดออก มากจดั เปน เปง (Beng) หรือ Metrorrhagia ขณะท่อี าการเกดิ ข้นึ ชา ๆรวมกบั มเี ลอื ดออกกระปรบิ กระ ปรอยจดั เปนโลว  ( Lou ) หรอื Metrostaxis ท้งั เปง และโลว อ าจปรับเปลย่ี นไปมาจัดเปน ภาวะอนั ตราย ในการรักษาบางครั้งอาจทําใหเลอื ดออกมากเปลีย่ นเปน เลือดออกกะปริบกะปรอย และเลอื ดออกกะปรบิ กะปรอยในระยะยาวจะพัฒนาเปนเลือดออกมากได สวนมากพบไดในระยะวยั รุนและวยั ทอง สาเหตแุ ละกลไกการเกิดโรค สาเหตุสาํ คญั เกิดจากเสน ลมปราณชงและเญนิ่ ไดร บั ภยนั ตราย และการทํางานผดิ ปกติ ของตับและมาม 1. ไตพรอ ง การหมกมนุ และมีเพศสมั พนั ธมากเกนิ ไป จะทําอันตรายตอ ไต และมีผลกระทบตอ เสนลมปราณชง และเญนิ่ ทําใหไมส ามารถควบคุมเลอื ด จึงมเี ลือดไหลออกจากมดลูก 2. ช่ตี ตั ิดขดั เปล่ยี นเปน ไฟ อารมณซ ึมเศรา ทาํ ใหชต่ี บั ไหลเวยี นไมสะดวก เปน เหตใุ หช่แี ละเลอื ดติดขัดสะสมจนแปร เปลีย่ นเปน ไฟ (Fire) ตบั สูญเสยี หนา ท่ใี นการเกบ็ กดั เลือด ยังผลใหเ ลอื ดไหลออกจากมดลกู 3. ชม่ี า มพรอ ง มามออ นแอ (Spleen weakness) จากสาเหตุรับประทานอาหารไมเปนเวลาและวติ กกงั วล มากเกินไป ทาํ ใหมา มไมส ามารถควบคมุ เลอื ดใหไหลเวยี นในหลอดเลือด เปนผลใหเลอื ดออกกะปริบ กะปรอยตอเน่อื งหรอื ออกมากในกรณเี ปน รุนแรง มดลกู เลอื ดออกผดิ ปกติ สามารถแบง เปน กลมุ อาการแกรง และกลุมอาการพรอ ง

Page 255 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 245 การวนิ ิจฉัยแยกกลมุ อาการของโรค 1. กลมุ อาการรอ นแกรง (Excessive Heat Syndrome) อาการแสดง เลอื ดออกชองคลอดมากเฉยี บพลนั หรือออกกะปรบิ กะปรอยตอเน่อื ง เลอื ด สแี ดงเขม รว มกบั อารมณหงดุ หงดิ นอนไมห ลบั วงิ เวียนศีรษะ ล้นิ แดง ฝาเหลอื ง ชีพจร เรว็ (Shuo Mai 数脉) 2. กลมุ อาการชพี่ รอ ง (Qi deficiency Syndrome) อาการแสดง เลือดออกชอ งคลอดมากเฉียบพลนั หรอื ออกกะปรบิ กะปรอยตอ เนื่อง เลอื ด สีแดงใส ออนเพลีย แขนขาไมม เี ร่ียวแรง หายใจสั้น พูดไมม ีแรงหรือไมอ ยากพดู เบื่ออาหาร ลนิ้ ซดี ชพี จร เลก็ ออ นแรง (Xi Ruo Mai 细弱脉) หลกั การรักษา 1. การฝงเขม็ ระบบเสนลมปราณ จุดหลกั : GuanYuan (CV4), SanYinJiao (SP6), YinBai (SP1) จุดหลกั บนเสนลมปราณชงและมาม ปก เข็มแบบระบายสาํ หรับกลมุ อาการรอนแกรง หา มรมโกฐ - กลุม อาการเยน็ พรอง (Deficiency Cold Syndrome) ปก เขม็ เสริม รวมกับรมโกฐ จุดเสริม : ShuiQuan (KI5) - รอนแกรง เพมิ่ จุด XueHai (SP10) TaiXi (KI3) - อนิ พรอง เพมิ่ จดุ NeiQuan (PC6) ZuSanLi (ST36) - ชพ่ี รอ ง เพ่มิ จุด PiShu (BL20) - หยางหลดุ เพมิ่ จุด BaiHui (BL20) QiHai (CV6) รว มกบั รมยา อธบิ าย จุดฝงเขม็ หลัก ใชเ พือ่ ปรบั และผลักดันใหช ไี่ หลเวียนในเสนลมปราณชงและเญนิ่ เพ่ือขจัด รอนและสลายการคัง่

Page 256 246 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 - GuanYuan (CV4) เปน จุดพบปะหรือจุดรวม(Convergent point ) ของเสน ลมปราณ ชงและเญิน่ และเสนลมปราณอนิ เทา ทั้งสามเสน การผลกั ดันชใี่ หไหลเวียนในเสน ลมปราณชงและเญน่ิ จะทาํ ใหเลือดในมดลูกไหลเวียนสะดวกขึน้ - SanYinJiao (SP6) เปน จุดตดั (Crossing point)ของเสน ลมปราณอนิ เทา ทง้ั สามเสน และเปน จดุ สาํ คัญสําหรับความผิดปกตทิ างสตู ินรเี วช เพราะมหี นาท่ีเสรมิ สรา งมามและเพมิ่ ความแข็ง แกรงใหก ับเลอื ด - YinBai (SP1) เปน จุดจงิ ( Jing–well point ) ของเสน ลมปราณมาม ใชบอยในการ รักษาโรคมดลูกเลอื ดออกผิดปกติ จดุ เสริม - รอ นแกรง : XueHai (SP10), ShuiQuan (KI5) ใชลดภาวะเลือดรอ น(Blood heat) ทที่ าํ ใหเลือดไหลเวยี นเร็วเกินไป - อินพรอ ง : NeiQuan (PC6), TaiXi (KI3) ใชบ าํ รงุ หัวใจและไต เพอื่ ขจัดภาวะ รอ นพรอง ( Deficient Heat ) - ช่พี รอง : PiShu (BL20), ZuSanLi (ST36)ใชเสริมและบาํ รงุ ช่ใี นจงเจียวพรอง ซึง่ มผี ลทําใหเ ลอื ดดีขนึ้ - หยางหลดุ : รมยาจดุ BaiHui (GV20), QiHai (CV6) เพือ่ กระตนุ หยางชปี่ อ งกนั หยางหลดุ (Yang Collapse ) 2. การฝง เข็มหู จดุ : Uterus, Subcortex, Endocrine, Ovary, Adrenal gland วธิ ี : ปกจุดกดเจบ็ คาเขม็ 1 หรือ 2 ช่วั โมง และปน เขม็ เปนระยะๆ 3. การฝงเข็มศีรษะ ปก เข็มบริเวณ Reproduction zone ท้ังสองขาง ปน เข็ม 3–5 นาทแี ละปน ซ้ําหา งกนั 5 นาที เพม่ิ เตมิ หญงิ วยั ทองท่ีมีเลอื ดออกจากมดลูกหรือชอ งคลอดเร้อื รงั ควรไดร บั การตรวจจากแพทย เพ่ือปอ งกันโรคเนื้องอกหรอื มะเรง็

บทที่ 4 การรักษาอาการโรค Page 257 247 มดลูกเลอื ดออกผดิ ปกติ (Dysfunctional Uterine Bleeding or DUB)

Page 258 248 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 ไมมรี อบเดอื น (Amenorrhea) ไมมีรอบเดอื น (Amenorrhea) หมายถงึ ไมม ปี ระจําเดอื นมาเลยเม่ือมีอายเุ กนิ กวา 18 ป หรอื เคยมรี อบเดอื นมา แลวหยุดไปติดตอ กันเกนิ กวา 3 เดอื น กรณีแรกจัดเปนแบบปฐมภมู ิ (Primary amenorrhea) สว นกรณหี ลังเปน ทตุ ยิ ภูมิ(Secondary amenorrhea) ภาวะไมมรี อบเดือนตามศาสตร การ แพทยแ ผนจีน จดั เปน กลุมรอบเดอื นมาไมปกตแิ ละรอบเดือนขาดโดยปกติ สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค 1. มา มและกระเพาะสรา งเลอื ดไมเ พยี งพอ 2. มีการใชอินเลือดอยา งมากจนแหลง เลอื ดหยดุ ทํางาน ( Severe comsumption of yin blood and Exhaustion of blood source ) 3. เลอื ดค่ังคางในเสนลมปราณและหลอดเลอื ด จากเหตุปจ จยั กอโรคตกคา งในมดลกู อนั เนือ่ ง จากความเย็นมากระทบ หรอื ดืม่ น้ําเยน็ หรืออารมณซ ึมเศรา การวนิ จิ ฉยั แยกกลุมอาการของโรค 1. กลมุ อาการพรอ ง อาการหลัก ประจาํ เดือนคอ ย ๆ มาลดนอ ยลง หรือประจําเดอื นขาด - ชแ่ี ละเลือดพรอง จะมอี าการรวม คอื หนา ซีดหมอง (Sallow complexion) ผายผอม เซอื่ งซึม วงิ เวยี นศีรษะ ใจสั่น ล้ิน ซดี ชพี จร เล็ก ( Xi Mai 细脉) - ตบั และไตอิ่นพรอ ง อาการรวม วงิ เวียนศีรษะ หอู อ้ื ปวดเมื่อยหลัง เขาออ น มคี วามรสู ึก รอนทง้ั หา (ฝามือ ฝาเทาและหนา อก) มีไขต า่ํ ๆหลงั บาย เหง่อื ออกกลางคืน ล้ิน สีคล้าํ ชีพจร เล็กฝด ( Xi Se Mai 细涩脉)

Page 259 บทที่ 4 การรักษาอาการโรค 249 2. กลมุ อาการแกรง อาการหลัก ประจําเดือนขาด หรือหยุดไมม าเปนเวลาหลายเดือน - ช่ีตดิ ขดั และเลอื ดคง่ั คา ง (Qi stagnation and blood stasis) อาการรว ม ปวด ทองนอ ย ปฏิเสธการกด หงดุ หงิด โกธรงาย ปวดแนนทรวงอกและชายโครง ลิ้น ดาํ คล้ําและหรอื มจี ํา้ เลือด ชพี จร จมฝด ( Chen Mai 沉涩脉) - ความเยน็ ตกคา งและเลอื ดติดขัด ( Cold coagulation and blood stagnation ) อาการ รว ม ตวั เยน็ แขนขาเย็น ปวดเย็น ๆ บรเิ วณทองนอ ย ลนิ้ ดําคลาํ้ มจี าํ้ เลือด ชพี จร จม (Chen Mai 沉脉) - เสมหะความชน้ื อดุ กน้ั ( Phlegmatic dampness obstruction ) อาการรว ม อว น อึดอัดแนน หนาอกและชายโครง เซือ่ งซึม ออนเพลยี ไมมแี รง เบ่อื อาหาร เสมหะมาก ลน้ิ ฝา ขาวเหนยี ว ชพี จร ลนื่ ( Hua Mai 滑脉) หลกั การรกั ษา 1. การฝงเขม็ ระบบเสนลมปราณ - กลุมอาการพรอ ง จุดหลัก : QiHai (CV6) ZuSanLi (ST36) SanYinJiao (SP6) จดุ เสรมิ : - เลอื ดพรอง เพิม่ จุด PiShu (BL20) GeShu (BL17) - ตับและไตอนิ พรอ ง เพ่มิ จุด GanShu (BL18) ShenShu(BL23) GuanYuan (CV4) - ปวดเม่อื ยเอวและเขา ออ น เพมิ่ จุด MingMen (GV4) ZhiBian (BL52) - ไขต ํ่า ๆ หลังบาย เหงอ่ื ออกกลางคืน เพิ่มจุด FuLiu(KI17) TaiXi (KI3) - ใจสนั่ เพมิ่ จดุ NeiGuan (PC6) ShenMen (HT7)

Page 260 250 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 วิธปี ก เขม็ แบบเสริม QiHai (CV4) ปกเฉียงลงและปน เข็มแบบเสริม SanYinJiao (SP6) ปกเฉียงขนึ้ จนมคี วามรสู กึ ของเข็มบรเิ วณสว นบน กรณชี แี่ ละเลอื ดพรอง ใชรมยารว มดว ย - กลมุ อาการแกรง จดุ หลัก : ZhongJi (CV3) XueHai (SP10) SanYinJiao (SP6) จุดเสรมิ : - ชตี่ ิดขัดและเลอื ดคั่งคาง เพมิ่ จุด HeGu (LI4) TaiChong (LR3) DiJi (SP8) - ความเยน็ ตกคา งและเลือดตดิ ขัด เพม่ิ จดุ Guanyuan (CV4) - เสมหะความช้นื อดุ ก้นั (บรเิ วณจงเจียว) เพิ่มจุด ZhongWan (CV12) FengLong (ST40) แบบระบาย - กอนปก จุด ZhongJi (CV3) ตอ งใหผูปว ยปส สาวะออกใหห มดกอน ใหปกเข็มเฉียงลง และปนเขม็ แบบระบาย - GuanYuan (CV4) ใหปก เขม็ และรมยา - จุดทีเ่ หลือใหปกเขม็ แบบระบาย 2. การกระตนุ เขม็ ดว ยไฟฟา (Electro–acupuncture) จุดหลัก : - GuiLai (ST29) รวมกับ SanYinJiao (SP6) - ZhongJi (CV3) รวมกับ DiJi (SP8) - QuGu (CV2) รว มกับ XueHai (SP10) วิธีทาํ ใหเลอื กจุดฝง เขม็ มาหน่งึ คหู รอื เลอื กสลบั คกู นั ปก เขม็ จนผูป วยรูส กึ เตอชแี่ ลว ใหใชเ ครอื่ ง กระตนุ เขม็ (EA) เลือกคลน่ื แบบ Impulse current เปนเวลา 10–15 นาที ทําวนั ละครั้งหรือวนั เวน วนั

บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค Page 261 251 ไมมรี อบเดอื น (Amenorrhea)เกิดจากกลุมอาการพรอ ง ไมมรี อบเดอื น (Amenorrhea)เกดิ จากกลมุ อาการแกรง

Page 262 252 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 รอบเดือนผดิ ปกติ (Irregular Menstruation) รอบเดือนผดิ ปกติ หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงของระยะเวลาของการมีรอบเดอื นผิดปกติ กวา ทค่ี วรจะเปน รวมท้งั อาจมีปริมาณเลือดและหรอื สขี องเลือดประจาํ เดอื นในระหวางทมี่ รี อบเดือน ผดิ ปกตริ ว มดวย ซึง่ แบง ออกเปน รอบเดอื นมาเรว็ กวา ปกติ มาชา กวา ปกติ และมาไมสมาํ่ เสมอ ซง่ึ มี ลกั ษณะทางคลนิ กิ แตกตางกันไป สาเหตุและกลไกการเกดิ โรค 1. จากไฟอารมณ หรอื สภาพรา งกายทมี่ ภี าวะรอ นแกรง (Constitutional heat excess) ทําใหเ กดิ ความรอ นสะสมในมดลกู หรือเลอื ดรอน (Blood heat) ทาํ ใหการไหลเวียนไมส มาํ่ เสมอ เปน เหตใุ หร อบเดือนมาเรว็ กวาปกติ(Earlier mense) 2. จากความเย็นตกคาง (Cold stagnation) ในมดลกู หรอื พลังชพี่ รอ งรว มกบั มเี ลือด ติดขัด ( Blood stagnation ) เปน เหตใุ หรอบเดอื นมาชา กวา ปกติ ( Delayed mense ) 3. จากชี่ตบั ติดขัด (Liver qi stagnation) หรือช่ไี ตพรอง (Kidney qi deficiency) ทําใหม กี ารทําลายเสนลมปราณชงและเญน่ิ (Chong and Ren mai) เปน เหตุใหร อบเดือนมาไม สม่าํ เสมอ ( Irregular mense ) การวินจิ ฉยั แยกกลุมอาการของโรค 1. รอบเดือนมาเร็วกวาปกติ มีรอบเดอื นมาเรว็ กอ นกาํ หนด 7 วนั หรอื มากกวา บางรายอาจมรี อบเดือน 2 คร้งั ใน 1 เดือน ประจําเดอื นสแี ดงสดหรือมว งคลา้ํ มีเลือดออกมาก หงุดหงดิ กระหายน้าํ อยากดม่ื น้าํ เย็น ลน้ิ แดง ฝา เหลอื ง ชีพจร เร็ว (Shou Mai 数脉)

Page 263 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 253 2. รอบเดอื นมาชา กวา ปกติ มีรอบเดือนมาชา กวา กําหนด7วนั หรือมากกวา บางรายอาจมีรอบเดอื น1ครั้งใน1เดอื น ประจาํ เดือนสีดําใส มเี ลือดออกนอ ย กลวั หนาว ชอบประคบอนุ หรือรอน ลิน้ ซีดขาว ฝาขาว ชพี จร ชา (Chi Mai 迟脉) 3. รอบเดือนมาไมสมํ่าเสมอ (Irregular mense) รอบเดือนมาไมแ นนอน อาจมาเร็วหรือมาชากวาปกติสลับกนั ประจําเดือนอาจมีสีแดงใส หรอื ดํา ปริมาณอาจมากหรอื นอ ย รา งกายออนแอ หนา ขาวซดี ลิน้ ซดี ขาว ฝาบาง ชพี จร เล็กตึง ( Xi Xuan Mai 细弦脉) การรกั ษา 1. การฝง เข็มระบบเสน ลมปราณ เสนลมปราณเญิ่นและมามเปน เสนหลัก การฝง เขม็ จะใชก รณรี อบเดอื นมาเรว็ กวา ปกติ สาํ หรบั การฝงเขม็ และรมโกฐจะใชในกรณรี อบเดอื นมาชา หรือมาไมส มา่ํ เสมอ จดุ หลัก : Qihai (CV6) Sanyinjiao (SP6) จดุ เสริม : 1. รอบเดอื นมาเร็วกวาปกติ : Taichong (LR3) Xuehai (SP10) 2. รอบเดอื นมาชากวา ปกติ : Tianshu (ST25) Guilai (ST29) 3. รอบเดอื นมาไมสม่าํ เสมอ : Shenshu (BL23) Guanyuan (CV4) Pishu (BL20) Zusanli (ST36) อธิบาย จดุ หลกั - Qihai (CV6) ปรับ Yuan qi (Primary qi) ของรา งกาย - Sanyinjiao (SP6) เสรมิ มามใหเ พ่มิ การทาํ หนาท่ีควบคุมเลอื ด จดุ เสริม : 1. รอบเดอื นมาเร็วกวา ปกติ เพิ่มจดุ TaiChong (LR3) ขจดั ไฟตบั ออกไป รวมกับ

Page 264 254 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 Xuehai (SP10) ในกรณรี อบเดอื นมาเร็วกวา ปกติเพ่อื ลดเลือดรอ น 2. รอบเดอื นมาชา กวา ปกติ เพม่ิ จุด TianShu (ST25) และ GuiLai (ST29) ใชรักษา ในกรณรี อบเดือนมาชา กวาปกติ จากสาเหตุเลือดติดขัดโดยผลักดนั ชแ่ี ละกระตนุ เลือดที่ตดิ ขัดให ไหลเวียน สว นการรมโกฐใชใ นกรณมี ีเลือดพรองรวมดวย 3. รอบเดอื นมาไมส มํา่ เสมอ เพ่ิมจุด ShenShu (BL23) และ GuanYuan (CV4) ใช กรณีรอบเดอื นมาไมส มาํ่ เสมอจากสาเหตโุ ดยกําเนิด (Congenital)โดยวธิ ปี ก เข็มเสรมิ (Reinforcing) กรณีขาด การเล้ยี งดทู ดี่ ีในวยั เดก็ (Postnataldeficiency) ใหเ สริมจดุ PiShu(BL20) และ ZuSanLi (ST36) 2. การฝง เข็มหู จดุ : Tragus รังไข มดลกู ตับ มา ม ไต วธิ ี : เลือก 2 – 4 จุด ตอครั้ง กระตุนปานกลางคาเขม็ ไว 15 – 20 นาที และตดิ เข็ม หูบนใบหดู ว ย ( Needle Embedding ) ขอ แนะนาํ เพิ่มเติม 1. ใหค วามใสใ จตอความสะอาดระหวา งมีรอบเดือน หา มรับประทานของเย็น รวมทั้ง อาหารรสจดั 2. การฝง เขม็ ควรทํา 3- 5 วนั กอนมรี อบเดือนในแตล ะครั้ง รกั ษาตดิ ตอ กัน 3 - 5 คร้ัง ชวงระยะการรกั ษาตอ ไป (Secondary course) จะเร่ิมในรอบเดอื นถดั ไป

บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค Page 265 255   รอบเดือนผดิ ปกติ (Irregular Menstruation)

Page 266 256 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 กลมุ อาการวัยใกลหมดประจําเดอื น (Perimenopausal Syndrome) กลุมอาการวยั ใกลหมดประจําเดือน หมายถึงอาการท่ีเกดิ ข้ึนที่มคี วามสัมพนั ธกับความผิดปกติ ของประสาทอตั โนมัตใิ นชว งใกลห มดประจําเดอื น สาเหตแุ ละกลไกการเกดิ โรค การมีประจาํ เดอื นผดิ ปกติ ผปู ว ยจะรสู ึกรอนๆหนาวๆ รูสกึ หงดุ หงิด โมโหงา ย เวยี นศีรษะ วงิ เวยี น อาการของระดบั ฮอรโ มนท่ผี ิดปกติ เชน hypofunction of ovary, hyperthyroidism and hyper -adrenalism อาการเหลา นีค้ ลา ยกับอาการทางการแพทยจ นี ท่ีเรยี กวา อาการกอนและหลงั วยั หมดประจาํ เดอื น “syndromes before and after menopause” และอาการ “visceral irritability” ศาสตรก ารแพทยจ ี อธบิ ายวาเกดิ จากการลดลงของพลงั ช่ขี องไต การหมดไปของ reproductive essence การไมพอเพียง (insufficiency) ของ essence และเลือด ความพรอ ง (asthenia) ในเสนลมปราณตแู ละมา ย การไมส มดุลกันของไตอินและ ไตหยาง หรือเกิดจากความผิดปกตขิ องอวยั วะภายใน การวิเคราะหแ ยกกลุมอาการโรค 1. ตบั และไตอนิ พรอง มอี าการวิงเวยี น หูออื้ รอนๆหนาวๆ เหงอ่ื ออกกลางคืนและมีไข ปวดเอว ปวดหวั เขา ปวด ประจาํ เดอื น ประจาํ เดอื นมาไมสมา่ํ เสมอ มีสแี ดงสด ออกปริมาณมากหรอื นอ ย ลิ้น แดง ฝาลน้ิ บาง ชีพจร เบาและเรว็ (Xi Su Mai 细数脉) 2. มามและไตหยางพรอ ง ตวั ซีด แขนขาเยน็ บวมท่ขี า ตกขาวอาจนอยหรือมาก อจุ จาระเหลว มีอาการแนนทอ งจากอาหารไม ยอย ปสสาวะบอยตอนกลางคืน ลิน้ ………… ชีพจร จม และเบา (Chen Rou Mai 沉弱脉)

Page 267 บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค 257 3. ความไมส มดุลของหัวใจและไต อาการ ใจส่ัน นอนไมห ลับ กระสบั กระสาย ฝน มาก ตกใจงา ย รสู ึกขมในปาก คอแหง ลน้ิ แดง ฝา บาง ชีพจร เบาเรว็ (Xi Su Mai 细数脉) 4. การคั่งสะสมของเสมหะและช่ี มีลักษณะอวน อดึ อดั ในหนาอก มีเสมหะมาก ทองขยายและอดื แนน เรอเปรี้ยว ตวั บวม อุจจาระเหลว ลน้ิ เลี่ยน (greasy tongue coating) ชีพจร ล่นื (Hua Mai 滑脉) หลกั การรักษา 1. การฝงเข็มระบบเสนลมปราณ จดุ หลัก: Sanyinjiao (SP6) Qihai (CV6) Shenmen (HT7) Baihui (GV20) จดุ เสรมิ : - ภาวะพรองของตับและไต เพ่ิมจดุ Taixi (KI3) Taichong (LR3) Ganshu (BL18) - ภาวะพรองของมามและไตหยาง เพิ่มจุด Pishu (BL20) Zusanli(ST36) Yinlingquan (SP9) และ Zhongwan (CV12) - ภาวะขาดสมดุลระหวา งหวั ใจกบั ไต เพิ่มจุด Tongli (HT5) Xinshu (BL15) Shenshu (BL23) Zhishi (BL52) - ภาวะคงั่ ของเสมหะและช่ี เพิ่มจดุ Fenglong (ST40) Tanzhong (CV17) วิธกี าร: เลือกจุด 5-6 จดุ ตามพยาธิสภาพ Sanyinjiao (SP6) Qihai (CV6) และ Shenmen (HT7) ใชวิธีการกระตนุ เข็ม Fengchi (GB 20) และBaihui (GV 20) ใชวิธีการ กระตุนเข็มแบบระบาย ถามีการพรอ งของตบั และไตอนิ (asthenia of liver and kidney yin) ใช Taixi (KI 3) และ Ganshu (BL 18) are needled with ใชว ิธกี ารกระตุนเขม็ (reinforeing technique) ในขณะท่ี Taichong (LR 3) ใชว ธิ กี ารกระตุนเขม็ แบบระบาย

Page 268 258 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 ถามีการพรอ งของมามและไตหยาง (asthenia syndrome of spleen and kidney yang) ใช วิธีกระตุนเขม็ และอุนเขม็ ดวยการรมยา (needle-warming moxibustion) หรอื รว มกบั การรมยา ถามีการความไมส มดลุ ของหวั ใจและไต( imbalance between the heart and the kidney) Tongli (HT 5) with reducing technique ใชว ธิ ีการลดการกระตุน เขม็ (reducing technique). ถามีการการคงั่ ของเสมหะและชี่ (for the treatment of stagnation of phlegm and qi) ใช วิธีการกระตุน เขม็ แบบระบาย (reducing technique) 2. การฝง เขม็ หู เลอื กจดุ : Endocrine (CO18 ), Internal genitalia (TF2) , Sympathetic Nerve (AH6a), Subcortex (AT4), Kidney (CO10) and Liver (CO12). วธิ กี าร: แตล ะครง้ั ใช 2-3จดุ ทห่ี ูขา งใดขา งหนึ่งปดดวยเม็ดหวงั ปหู ลิวสงิ Semeon Vaccariae แนะนาํ ใหก ดวนั ละ 3 ครัง้ เปล่ียนเมด็ ทกุ 3-4 วนั 5-7 วนั นบั เปนหนง่ึ ชว งการรกั ษา

บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค Page 269 259   กลุมอาการวัยใกลหมดประจําเดือน (Perimenopausal Syndrome)

Page 270 260 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 ภาวะมบี ตุ รยาก   (Infertility) ภาวะนีถ้ อื วา การที่หญิงไมส ามารถต้งั ครรภหลงั แตงงานกับผชู ายทีป่ กติในระยะ 3 ป หรอื เกนิ กวาน้นั หรือไมต งั้ ครรภอ ีกหลงั จากเคยมีบุตรแลว หลายปจัดวาอยใู นภาวะมบี ตุ รยาก การวิเคราะหแยกกลมุ อาการโรค ภาวะมีบตุ รยาก แบงเปน 4 ประเภท 1. ไตพรอง 2. เลอื ดพรอง 3. มดลูกมคี วามหนาว เย็น (Retention of Cold in the Uterus) 4. มกี ารค่งั ของเลอื ดและเสมหะ จดุ ทเ่ี ลอื กใชมกั เปน จดุ ในเสน ลมปราณ เญ่นิ ตับ ไต และมาม 1. ไตพรอง อาการ: มภี าวะมีบตุ รยากรวมกบั ประจาํ เดอื นผิดปกติ มานอย สีเขม ปวดหลัง ออนเพลยี ขา ไมมีแรง วิงเวียน . ล้นิ ฝา ขาว ชีพจร ลึกและเบา (Chen Rou Mai 沉弱脉) หลกั การรกั ษา: บํารุงชข่ี องไต เพือ่ ควบคุมเสนลมปราณ ชง เญน่ิ จดุ หลัก ShenShu (BL23) + QiXue (KI 13) + RanGu (KI2) + - QiXue (KI13) และ RanGu (KI2) reinforce kidney and regulate Chong and Ren Meridians; - SanYinJiao(SP6)เพื่อเสริมความแข็งแรงตอมามบาํ รุงอินและควบคุมประจําเดือน . จดุ เสริม - เบอ่ื อาหาร เพิ่มจุด ZuSanLi (ST-36) +. 2. เลอื ดพรอง อาการ: มภี าวะมีบุตรยากรว มกบั ประจาํ เดือนมานอ ย สจี าง หนาซดี ออกเหลืองเลก็ นอ ย ไมม ี

Page 271 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 261 แรง หมดอาลัยตายหยากมึน วงิ เวยี น ศรี ษะ ลิน้ ตัวลิ้นขาว ฝา บาง ชพี จร จม และเปน เสนดา ย( Chen Xi Mai 沉细脉) หลกั การรักษา: บาํ รุง (Tonify and replenish) essence และเลือด เพ่อื ควบคมุ เสน ลมปราณ ชงและเญ่ิน จดุ หลกั QiHu (ST13) +^ SanYinJiao (SP6)+ GuanYuan (CV4) +^ ZiGong (EX-CA1) +^ อธิบาย - GuanYuan (CV4) เปนจดุ ตัดของเสน ลมปราณ ชง เญิ่น อินของขา 3 เสน (Foot-Yin Meridians) เพื่อบํารงุ essence และเลือด - QiHu (ST13) และ ZiGong (EX-CA1) เปนจดุ ประสบการณ - SanYinJiao (SP6) และ ZuSanLi (ST36) เพอ่ื บาํ รุงและเสริมแหลง กาํ เนดิ และแปรเปลยี่ นมา บาํ รงุ เลือด(nourish and reinforce the source of generation and transformation to tonify blood). จดุ เสรมิ 1. ใจส่นั ความจาํ ไมด ี เพมิ่ จดุ ShenMen HT- [+] 2. วงิ เวียน (Dizziness) เพ่ิมจดุ GanShu (BL15) [+] และ BaiHui (DU20) [+]. 3. ความหนาวเย็นคง่ั มดลกู อาการ มบี ตุ รยาก ประจําเดอื นมาชา ปรมิ าณไมมากสีคลา้ํ ปวดเนอื่ งจากความเย็นที่ ทองนอ ย ตัวเยน็ มอื เทาเยน็ ปสสาวะใส ปริมาณมาก ลิ้น ตัวลน้ิ ซดี ฝาบาง ชพี จร ลกึ ชา (Chen Chi Mai 沉迟脉) หลกั การรกั ษา: เพม่ิ ความอบอุนแกม ดลกู เพอ่ื ขบั ไลค วามเยน็

Page 272 262 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 จุดหลัก Yinjiao (RN7) +^ Qugu (RN2) +^ Mingmen (DU4) +^ Qihai (RN6) +^ อธบิ าย: • YinJiao (CV7) และ QuGu (CV2) เพ่มิ ความอบอนุ ใหแ กเ สนลมปราณชงและ เญน่ิ และ ขบั ไลค วามหนาวเยน็ • MingMen (GV4) เพิ่มความอบอนุ แกห ยาง และขับไลค วามหนาวเย็น QiHai (CV6) เพิ่ม ความอบอุนแกม ดลกู และปรับการทาํ งานของระบบสบื พนั ธุใหดีขน้ึ จดุ เสรมิ 1. ประจาํ เดือนมาลาชา เพมิ่ จุด TianShu (ST-25) [+] GuiLai (ST-29) [+] 2. ปวดเม่ือยหลังและขารสู กึ ไมม แี รง เพม่ิ จุด ShenShu (BL23) [+] YaoYan (EX-B7) [+] 4. การคัง่ ของเสมหะและเลอื ด อาการ : มีบตุ รยาก ประจาํ เดอื นมาชา ประจําเดือนเปน กอนเลอื ด ไหลออกไมสะดวก แนน ใน หนา อกและทอง กระสับกระสายไมเ ปน สขุ หรอื อวน เวยี นศีรษะ ใจสน่ั ตกขาวจํานวนมาก สเี ขมเหนียว ล้นิ คลา้ํ ดํา จุดเลอื ดบนตัวล้นิ ชีพจร ลน่ื หรือเปน คล่ืน (Hua Mai 滑脉) หลักการรกั ษา กาํ จัดเสมหะ และขจดั การอดุ ตนั จุดหลัก ZhongJi (CV3) -^ QiChong (ST30) -^ SiMan (KI14) -^ SanYinJiao (SP6) / FengLong (ST40) – อธบิ าย : - ZhongJi (CV3) SiMan (KI14) และ QiChong (ST30) กําจดั เลอื ดคง่ั ของเสน ลมปราณชง และเญิน่ และปรับการทาํ งานของระบบสบื พันธุ - SanYinJiao (SP6) เสรมิ ความแข็งแรงมาม ขับไลค วามชื้น และปรบั ประจําเดือน FengLong (ST40) ขบั เสมหะ

Page 273 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 263 จดุ เสรมิ 1. การไหลออกของประจาํ เดือนติดขดั เพ่มิ จุด DiJi (SP8) [-] 2. แนน หนาอกและทอง เพ่มิ จุด TaiChong (LR3) [-] และ NeiGuan (PC6) 3. ประจาํ เดอื นมาเปน กอนเลือดปรมิ าณมาก GeShu (BL17) [-] และ XueHai(SP10) [-] 4 ตกขาวปริมาณมาก เพ่ิมจดุ Abundant leucorrhea และ ZhongLiao (BL33) [-]. - การฝงเขม็ หู ขอ บงช้ี : ภาวะมบี ุตรยาก เลอื กจุด : Endocrine Kidney Uterus Ovary. หมายเหตุ : การฝง เขม็ มีประสิทธิภาพในการรักษาภาวะมีบุตรยาก โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ถาใชรว มกับการ รักษาโดยใชสมนุ ไพร ผรู บั การรักษาควรหลีกเล่ยี งการมอี ารมณฉ ุนเฉยี ว (emotional upsets) หรือมี เพศสมั พันธมากเกนิ ไป พักผอนใหเพยี งพอและดาํ เนินชีวติ ตามปกติ (lead an orderly life and get appropriate rest) จุดฝง เขม็ ตามตาํ ราโบราณ 1. ShangQiu (SP5) และ ZhongJi Ren3) 2. MingMen (GV4) ShenShu (BL23) QiHai (CV6) ZhongJi (CV3) YinLian (LR11) RanGu (KI2) รวมกับการรมยาโดยตรง ที่ GuanYuan (CV4) 3. SanYinJiao (SP6) XueHai (SP10) QiHai (CV6) MingMen (GV4) ShenShu (BL23) 4. ZhongJi (CV3) GuanYaun (CV4) YinLian (LR11) RanGu (KI2) ZhaoHai (KI6) BaoMen (2 ชนุ left of CV4) QiMen (3 ชุน ตํา่ กวา สายดอื และ3 cun ออกจากแนว กลางลาํ ตัว) 5. CiLiao (BL32) YongQuan (KI1) และ ShangQiu (SP5)

Page 274 264 การฝง เขม็ -รมยา เลม 2 ภาวะมีบุตรยากเกดิ จาก ไตพรอ ง   ภาวะมีบตุ รยากเกิดจาก เลือดพรอง

บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค Page 275   265                    ภาวะมีบุตรยากเกิดจาก มดลกู มคี วามหนาว เยน็   ภาวะมีบุตรยากเกิดจาก มีการคง่ั ของเลอื ดและเสมหะ

Page 276 266 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 ทารกอยูใ นทา ผดิ ปกติ (Malposition of fetus) ทารกอยใู นทา ผดิ ปกติ หมายถงึ ทารกอยูใ นทาผดิ ปกติหลังอายุครรภ3 0สัปดาห หญงิ ต้งั ครรรภจะไมมีอาการผดิ ปกตนิ อกจากตรวจพบวาทารกอยูในทา ผิดปกติ พบบอ ยในหญิงท่คี ลอดมา หลายทองหรือตง้ั ครรภแ ละผนังหนา ทอ งหยอน สาเหตุและกลไกการเกิดโรค ศาสตรการแพทยจ นี เช่ือวา เกดิ จากการพรองของช่แี ละเลือด ช่ขี องทารกในครรภไมพอเพียง หรอื ความผดิ ปกติของการพัฒนาของทารก การหดรดั ตวั ของมดลกู ไมด ี หรือการติดขัดของช่แี ละเลอื ด หลกั การรกั ษา - การฝงเข็มระบบเสน ลมปราณ การเลอื กจดุ : ZhiYin (BL67). วิธีการ : ผตู ้งั ครรภน อนบนเตยี งในทานอนหงาย ปลดเสือ้ ผาใหห ลวม รมยาโดยใชจ ุด ZhiYin (BL67) เปน เวลา 15-20 นาทวี ันละ1-2 คร้ัง โอกาสทท่ี ารกกลบั ตวั มีมากถา ตง้ั ครรภเกนิ 7 เดือน และโอกาสนอ ยลงเมอ่ื ต้งั ครรภเ กนิ 8 เดือน อาจจะใชก ารฝงเข็ม หรอื ฝง เขม็ กระตุนไฟฟา แตสวนใหญ ใชก ารรมยา   ทารกอยูในทาผิดปกติ (Malposition of fetus) 

Page 277 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 267 แพท อง (Morning Sickness) การแพท อง เปนกลมุ อาการทีป่ ระกอบดว ย การคลนื่ ไส อาเจียน เวียนศรี ษะ เบอ่ื อาหาร หรอื อาจอาเจยี นทนั ทหี ลังจากรบั ประทานอาหาร ซง่ึ มักเกดิ ในชว ง 2-3 เดือน เปนอาการท่ีพบไดบ อยของการ ต้ังครรภระยะแรก อาจทําใหหญงิ ตง้ั ครรภน ้าํ หนักลด (emaciation) หรือเกดิ ภาวะแทรกซอ นอื่นตามมา สาเหตแุ ละกลไกการเกิดโรค การแพทอ งสว นใหญเ กิดจากความออ นแอ(original weakness) ของกระเพาะ โดยที่ ชแ่ี ละชี่ ของทารกมกี ารรุกราน(invasion)กระเพาะ ทาํ ใหช ข่ี องกระเพาะไมส ามารถดนั ลงลา ง (descend) แต กลบั ยอ นข้นึ บน (perversively ascend) 1.ความออ นแอของมา มและกระเพาะ (Weakness of the Spleen and Stomach) เริ่มจากชข่ี องกระเพราะพรอง เม่ือมีการต้ังครรภเกดิ ขนึ้ ประจําเดือนถกู ยบั ย้ัง ทาํ ใหแ หลง เลือด (the sea of blood) ไมม ีการขับ (discharge) ออกจากรางกาย ช่ใี นเสนลมปราณ Thoroughfare Vesselเกิด การคง่ั และดันกลบั มากระทบท่ีกระเพาะอาหาร ชี่ของกระเพาะไมส ามารถดนั ลงได เม่ือชี่ของกระเพาะ ไมสามารถดันลงไดร ว มกับการดันขึ้นของThoroughfare Vessel จงึ ทําใหเกดิ อาการไมสบายดังกลา ว 2.ความไมประสานการทํางานระหวางตับและกระเพาะอาหาร (Disharmony between the Liver and Stomach) หลงั จาการต้งั ครรภ พลังอนิ และเลือดจะรวบรวมกนั เพอ่ื ใหก ารเล้ียงดูทารก เลือดของตับจะ นอยลงทําใหห ยางของตับเดนและขมกระเพาะ ช่ขี องกระเพาะจึงไมสามารถดนั ลงและยอนกลบั ขึน้ บน ทาํ ใหเ กิดอาการโรคนข้ี นึ้ การวเิ คราะหแยกกลมุ อาการโรค 1.ความออนแอของมามและกระเพาะ อาการหลกั :ในชว ง 2-3 เดอื นแรกของการตง้ั ครรภ มอี าการคลน่ื ไสอ าเจยี น ออกเปน ของเหลว ใส หรอื เปน อาหารทยี่ ังไมทนั ยอยทันทที ่ีรับประทานเขาไป มอี าการจุกแนน ทอ ง ทอ งขยาย ออ นเพลยี

Page 278 268 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 นอนไมได ล้ิน ซดี ฝา ขาว ชพี จร ล่นื (Hua mai 滑脉) 2.ความไมป ระสานการทํางานระหวา งตับและกระเพาะอาหาร อาการหลกั : ในชว งแรกของการต้ังครรภ มีอาการอาเจียนรสขมหรอื เปรยี้ ว แนนทอง ปวดไป ตามชายโครง เรอ ถอนหายใจ จติ ใจซมึ เศรา วิงเวยี น ตึงลกู ตา (distention of eyes) ลิน้ มี ฝา เหลือง ชพี จร จม ล่นื (Chen Hua mai 沉滑脉) หลักการรักษา 1. การฝง เข็มระบบเสน ลมปราณ เลือกใชจ ุดฝง เขม็ บนเสน ลมปราณกระเพาะอาหาร (Stomach Meridian) เสนลมปราณ Conception Vessel และเสน ลมปราณ Pericardium Meridian) เปน จุดหลักใชวิธี Even technique เพื่อบาํ รงุ มาม (tonify the spleen) สงบกระเพาะ (pacify the stomach) สงบตบั (smooth the liver) กระจายการค่งั (disperse the stagnation) เพอ่ื นาํ ชีท่ ี่ยอนกลับลงสเู บอ้ื งลา ง เปนการหยุดย้ังการอาเจียน จุดหลัก: ZhongWan (CV12) NeiGuan (PC6) และ ZuSanLi (ST36) จุดเสริม : - มีการออ นแอของมามและกระเพาะ เพิม่ จดุ GongSun (SP4) - ความไมป ระสานระหวา งตบั และกระเพาะอาหาร (Disharmony between liver and stomach) : TanZhong (CV17) และ TaiChong (LR3). อธิบาย : - ZhongWan (CV12) ชว ยสงบกระเพาะอาหารเพ่อื นําชี่ที่ยอนขึน้ บนใหกลับลงลา งและ ควบคุมชข่ี อง Triple Energizer และจุดนีย้ งั เปน converging point ของอวัยวะฝู (Fu – organs) จดุ นย้ี งั เปน จดุ มูดา นหนา(the Front (Mu) Point) ของกระเพาะอาหาร ซ่ึงอวัยวะฝทู งั้ หมดรบั ชแ่ี ละ

Page 279 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 269 converging point ของเสน ลมปราณของ Conception Vesse ลําไสเล็ก Triple Energizerและ กระเพาะอาหาร - ZuSanLi (ST36) เปน จุดเช่อื ม(the He–(Sea) point) ของเสนลมปราณกระเพาะอาหาร จงึ สามารถทาํ ใหช ม่ี ที ศิ ลงลา งดังเดมิ ได และยังเปนจดุ บาํ รุงระบบ (systemic tonic )ของรา งกายที่ สาํ คญั และยงั เปน จุดทท่ี รงอํานาจสูงสุด (sovereign point) ในการรักษากรณที ช่ี ่แี ละเลือดมีการพรอง - Zusanli (ST36) เม่อื ใชรว มกบั Zhongwan (CV12) จะชวยเสรมิ มา ม สงบกระเพาะ บาํ รงุ ชีแ่ ละเลอื ดและลดทิศทางชท่ี ผ่ี ดิ ปกติ เพอื่ หยุดการคลืน่ ไสอ าเจียน - Neiguan (PC 6) เปน จุดเช่อื ม (the Luo – (Connecting) point) ของเสนลมปราณ Pericardium Meridian ทําหนาท่คี วบคุมช่ี ลดอาการอึดอดั แนน หนา อก (stuffiness of chest) สงบ กระเพาะ ลดทศิ ทางชีท่ ี่ผดิ ปกติ เพ่อื หยดุ การคล่นื ไสอ าเจียน เม่ือใชร ว มกบั Zhongwan (CV12) จะ ชว ยควบคมุ ชีท่ ีไ่ ป Triple Energizer. - Gongsun(SP4) ใชเ ปน จดุ บาํ รุงมาม ประสานการทํางานกระเพาะอาหารเม่ือมีความออ นแอ ของมา มและกระเพาะอาหาร เนือ่ งจากจุดนเ้ี ปนจดุ เชื่อม the Lou – (Connecting) point ของเสน ลมปราณมา ม อีกประการหนึง่ จดุ Gongsun (SP4) ยงั เปน จดุ เช่อื มสาํ คัญ 1ใน 8 จุด (the Eight Confluent Points) ซึง่ มกี ารเชือ่ มตอ กับเสนลมปราณ Thoroughfare Vessel ซ่ึงเสนลมปราณนี้มี ความสําคญั ในฐานะทเี่ ปน ทะเลแหงเลอื ด“the sea of blood” และทะเลแหงเสน ลมปราณท้ังสบิ สอง “the sea of Twelve Meridians” ซ่ึงมจี ุดกําเนดิ ที่มดลกู ความไมป ระสานระหวา งตับและกระเพาะอาหารสามารถแกไ ดโดยเสริมการใชจดุ Tanzhong (CV17) ซ่งึ เปนจุดมดู า นหนา (the Front (Mu) Point) ของเสนลมปราณเยื่อหมุ หวั ใจ (Pericardium Meridian) และเปน จุด converging point ของชี่ จงึ ไมแ ปลกที่จดุ น้จี ะมีประโยชนใ นการควบคมุ ชี่ และกระตนุ ระบบเลอื ดและบํารุงช่ีที่ไปยงั Triple – Energizer เพ่ือลดอาการแนน ทอ ง เรอ การถอน หายใจ( sighing) และจติ ใจหดหู (mental depression) - Taichong (LR3) เปน จุด the Yuan – (Primary) Point ของเสน ลมปราณตับ ทําหนา ท่ี ปรบั การทาํ งาน (soothe disperse) ตบั ลดการคง่ั ของชี่ ประสานการทาํ งานของกระเพาะอาหาร ลดการ กระจายของชี่ทผ่ี ดิ ปกติ

Page 280 270 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 หมายเหตุ (1.) ในชวงตง้ั ครรภระยะแรก ทารกในครรภย ังไมคอ ยมัน่ คง พยายามเลือกใชจ ดุ นอย การ กระตนุ เข็มควรทําดว ยความนมุ นวลเพอื่ ไมใ หร บกวนชีข่ องทารกIn early pregnancy, the fetus is not yet stabilized, so less points are prescribed. The needling should be gentle so as not to disturb the fetal Qi. (2.) ผูปวยควรนอนพักผอ นในทเี่ งียบสงบ งดการกนิ อาหารเย็น ดบิ ๆ หรืออาหารท่ีมัน กิน อาหารครัง้ ละนอ ย ๆ แตบ อ ย ๆ จะมผี ลดีตอช่ีของกระเพาะอาหาร 2. การฝง เข็มหู เลอื กจดุ : stomach, spleen, liver, shenmen   แพท อง

Page 281 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 271 ภาวะน้ํานมไมพ อเพียง (Lactation insufficiency) ภาวะนํา้ นมไมพ อเพียง มกั เกี่ยวของกบั การพรอ งของชแ่ี ละเลอื ดเนอ่ื งจากความออ นเพลยี ของ รา งกาย ซงึ่ จะพบวาเตานมออนตวั ไมค ดั ตึง บางครัง้ เกดิ จากการคัง่ ของชื่ของตบั ซง่ึ จะพบวา เตา นมแขง็ และมกี ารเจบ็ เนื่องจาการขยายตวั และอาจมไี ข หลักในการรกั ษา บาํ รงุ ช่แี ละเลอิ ดเพ่อื ควบคมุ ช่ขี องตับ 1. การฝง เขม็ ระบบเสนลมปราณ จุดหลัก ใชจ ดุ บนเสน ลมปราณหยางหมงิ เทา เชน RuGen (ST18) TanZhong (CV17) ShaoZe (SI1) ZuSanLi (ST36) QiMen (LR14) ใชวธิ กี ระตนุ รว มกบั การรมยา กรณีท่ีเปนอาการพรอ ง และระบายกรณที ีเ่ กิดจากอาการแกรง ประสบการณท างคลนิ ิก Clinical experience (1) จดุ ประสบการณ (Puncturing Experience Points) เลอื กจุด : RuGen (ST18) TanZhong (CV17) ShaoZe (SI1) วธิ ีการ : แทงเข็มจาก TanZhong (CV17) ตรงไปในแนวเตา นมและแทงจดุ ทศิ ลงไปดา นลา ง และแทง จดุ RuGen (ST18) ทิศทางเฉียงลงลา งลกึ 1.5-2.0 cun ShaoZe (SI1) ลึก 0.2 cun คาเขม็ 30 นาทีและดึงเข็มออก ถา ไดผ ลดี นํา้ นมอาจจะไหลออกมาทันทีที่ดึงเขม็ ออก (2) จุดพเิ ศษ Puncturing Special Points เลือกจุด : RuQuan อยทู ่ีตําแหนง 0.5 cun หนาตอ JiQuan (HT1) หลังตอ กลา มเนอื้ pectoralis major, หนา ตอ transverse crease ของ axilla.

Page 282 272 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 จดุ เสริม : TanZhong (CV17) ShaoZe (SI1) วธิ ี : ทีจ่ ดุ RuQuan ใชวธิ ีจมิ้ เขม็ แบบนกจิก (bird-pecking needling technique) กระตนุ แบบ ระบาย (even method) ทจ่ี ดุ ShaoZe (SI1) และ TanZhong (CV17) ถา ทําไดดคี วรมอี าการชา ๆ ไปในแนวหนาอก คาเข็มไว 20 นาที และฝง เข็มวนั ละครง้ั (3) จุด Ah-shi เลอื กจดุ : หาจุดกดเจบ็ 3 จุด (ใหห า งจากหัวนม ไปดานขางๆ 3 cun) The 3 Ah-shi points (3 cun anterior, posterior and lateral to the nipple) รว มกับจดุ TanZhong (CV17), NeiGuan(PC6). วธิ ี : แทงจดุ Ah-shi ในแนวเฉยี งทศิ ทางไปท่หี ัวนม ลกึ ได 0.8-1 cun; กระตุนแรงๆแบบระบาย คา เขม็ ไว 20 นาที กระตุน แบบระบายทุก 5 นาที TanZhong (CV17) and NeiGuan (PC6) คาเข็ม ไว 20 นาที กระตุนทกุ 5 นาที และฝงเข็มวันละครงั้ 2. การฝงเขม็ หู เลอื กจดุ : stomach, spleen, chest, endocrine, sympathetic จุดฝงเขม็ ตามตําราโบราณ 1. TaiChong (LR3) และ FuLiu (KI7) 2. แทงเข็มท่ีขอบดา นขา งของขอบเลบ็ ของนวิ้ กอ ย ShaoZe(SI1) ลึก 0.1 cunNeedle the lateral corner of the nail of the little finger(i.e.)0.1 cun deep จุดYeMen(TE2) ลกึ 0.3cun และ TianJing (TE10) ลึก 0.6cun 3. ShoaZe (SI1) HeGu (LI4) TanZhong (CV17) 4. TanZhong (CV17) 5. QianGu (SI2)

บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค Page 283 273   ภาวะนาํ้ นมไมพอเพียง  (Lactation insufficiency)

Page 284 274 การฝงเขม็ -รมยา เลม 2 8. โรคระบบหู คอ จมกู อาการวงิ เวียนศีรษะ (Dizziness and Vertigo) ศาสตรการแพทยแผนจีนเรยี กวา XuanYun คําวา Xuan แปลวา ตาลาย Yun แปลวา มนึ งงศรี ษะ ประกอบดวยอาการหนา มดื ตาลาย วิงเวียนศรี ษะ มีความรสู กึ คลา ยสง่ิ รอบตัวหมนุ ได ใน การแพทยแผนปจจบุ ันพบบอ ยในโรค Meiniere’s disease โรคของกระดูกตนคอ โดยทั่วไปเกดิ จาก โรคของหลอดเลอื ดรวมท้งั โลหติ จาง เชน ความดนั โลหติ สูง โรคหลอดเลอื ดสมอง เปน ตน สาเหตกุ ารเกดิ โรค 1. มามกระเพาะอาหารพรอ ง ทาํ ใหเ กิดเสมหะ 2. หยางตบั แกรง ทําใหเ กิดไฟ นานเขาทาํ ใหเ กดิ ลม 3. อินตับพรอง ทําใหช ่เี ลือดพรอง 4. การขาดสารอาหาร การวนิ ิจฉัยแยกโรคตามกลมุ อาการ 1. กลุมอาการชแ่ี ละเลอื ดพรอ ง อาการวงิ เวยี นศรี ษะ หนามดื ตาลาย สหี นาซดี ขาว ออนเพลยี ใจสั่น ทองอดื เบื่ออาหาร ลน้ิ ซดี ฝา ขาวบาง ชีพจร เลก็ ออ นนมุ (Xi Rou Mai 细 濡脉.) 2. กลุมอาการหยางตับแกรง เวยี นศรี ษะ ปวดศีรษะ ปวดกระบอกตา หนาแดงตาแดง มีเสียงดังในหู หงุดหงดิ โกรธงาย นอนไมหลับ ฝนมาก รูสกึ ขมในปาก ล้ิน แดง ฝา เหลอื ง ชพี จร ตงึ เรว็ ( Xian Su Mai 弦数脉)

Page 285 บทที่ 4 การรกั ษาอาการโรค 275 3. กลุมอาการสารจําเปน ของไตพรอ ง เวยี นศรี ษะแบบกลวง ๆ วิตกจริต กลัว ความจาํ ไมด ี นอนไมหลับ ฝน มาก มอี าการปวด หรอื ออนแรงทีแ่ ขนขาและหวั เขา หอู อ้ื หดู ับ ความสามารถในการไดย นิ ลดนอยลง นํ้าอสจุ ิเคล่ือน ถา มอี ินพรองรวมจะรสู ึกตัวรอ นและเหง่ือออกในเวลากลางคนื ลนิ้ แดง ฝา นอ ย ชีพจร เลก็ และเรว็ ( Chen Su Mai 沉数脉) 4. กลมุ อาการมีความชื้นและเสมหะสะสมในจงเจียว เวียนศรี ษะและรสู กึ สิ่งรอบตัวหมุนได รูสึกหนักอึ้งทศี่ ีรษะ อดึ อัดในทรวงอก คลน่ื ไส อาเจียน ออกมาเปนเสมหะและน้ําลาย กระวนกระวาย ปากเหนียว เบ่ืออาหาร ล้ิน ซีด ฝา ขาวเหนยี ว Hua 滑 ชพี จร ตึง ล่ืน (Xian Hua Mai :滑数脉) การรกั ษา 1. การฝงเขม็ ระบบเสนลมปราณ จุดหลกั : BaiHui (GV20), FengChi (GB20), TouWei (ST8), TaiYang (EX-HN5), XuanZhong (GB39) จดุ เสริม : - ชี่และเลอื ดพรอง เพ่ิมจุด PiShu (BL20), ZuSanLi (ST36), QiHai (CV6), GuanYuan (CV4), XueHai (SP10) - หยางตับแกรง เพม่ิ จดุ GanShu (BL18), ShenShu (BL23), XingJian (LR2), XiaXi (B43), TaiChong (LR3), TaiXi (KI3) - สารจําเปนในไตพรอง เพ่ิมจดุ ShenShu (BL23), TaiXi (KI3), SanYinJiao (SP6) GuanYuan (CV4), XuanZhong (GB39), DaZhong (KI4) - ความชน้ื และเสมหะสะสมในจงเจียว เพ่ิมจดุ PiShu (BL20), WeiShu(BL21) FengLong (ST40), YinLingQuan (SP9), ZhongWan (CV12), NeiGuan (PC6) หมายเหตุ : ในกรณีทช่ี แ่ี ละเลอื ด สารจําเปนในไตพรอ ง ใหก ระตุนเขม็ ท่จี ุดBaiHui (GV20) และ FengChi (GB20) ปนเขม็ กระตุน หรือใชรว มกบั การรมยา

Page 286 276 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 2. การฝงเขม็ หู จุดทเี่ ลอื กใช : Kidney (CO10), Ear Shenmen (TF4), Occiput (AT3), ตอ มหมวกไต, Subcortex, จดุ หนา ผาก, Internal Ear (LO6) และ Brain (AT3,4i). การกระตุนเขม็ : ในแตละคร้ังเลือกใชจุดฝงเข็ม 2 ถึง 3 จุด โดยใชเข็มกระตุนปานกลางหรือกระตุนแรง คาเขม็ ไวส กั 20 – 30 นาที โดยกระตุน เปน ครงั้ คราว 3. การฝงเขม็ ศีรษะ จุดที่เลือกใช : คอื จุด Vertigo-auditory zone ทงั้ สองขา งจะมีผลดีอยางยง่ิ ตอ การเวยี น ศีรษะที่เกิดจากประสาทหู การกระตุน เข็ม : ฝง เขม็ วนั ละครงั้ กระตนุ เข็มปานกลาง คาเขม็ 20-30 นาที

บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค Page 287 277 อาการวงิ เวยี นศีรษะ

Page 288 278 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 โรคโพรงจมกู และไซนสั อักเสบ (Rhinosinusitis) โรคโพรงจมกู และไซนัสอักเสบ หมายถงึ โรคที่มีการอักเสบของเนอ้ื เยือ่ บบุ รเิ วณโพรงจมกู และ ไซนัส อาการสาํ คญั คอื มนี ํ้ามูกไหลมาก ปวดศรี ษะ คัดแนนจมูก การรกั ษาทีไ่ มเ หมาะสมจะทําให อาการอกั เสบเฉยี บพลันเปล่ียนเปนชนดิ เร้อื รัง สาเหตกุ ารเกดิ โรค ศาสตรการแพทยแผนจนี เหน็ วา โรคนีม้ ีสาเหตมุ าจากลมเย็น หรือลมรอนเขา กระทาํ ตอปอด เปน ผลใหเ กดิ มคี วามรอนสะสม (pathogenic heat) สง ผลตอ เสนลมปราณทผี่ า นบรเิ วณจมกู การ รบั ประทานอาหาร ทม่ี รี สหวานจัด มนั จัด จะทาํ ใหเ กิดความช้ืนสะสมภายในเปนผลใหมชี ี่ของตับตดิ ขดั การตดิ ขัดทาํ ใหเกดิ ไฟในเสน ลมปราณตบั และถงุ นํา้ ดีทาํ ใหช แี่ ละเลอื ดคั่งอดุ กนั้ รทู วารของจมกู มผี ลตอรู เปดของโพรงจมูกทีอ่ ยูดานบน การวินจิ ฉัยแยกกลุมอาการโรค 1. ลมเยน็ ภายนอก อาการแสดง มีอาการคดั จมกู นา้ํ มกู ใส จํานวนมาก ปวดเม่อื ยตามตัว ไมม เี หงอ่ื กลัวหนาว ลน้ิ ซีด ฝาขาวบาง ชพี จร ลอย ตึงแนน (โฝว จิ่งมา ย...........) 2. ลมรอนจากภายนอก อาการแสดง มอี าการคัดจมูกแตแหง คันจมูก ลมหายใจรอน น้ํามกู นอ ยเหลอื งขน มีไข กลวั ลม ปวดศีรษะ เจบ็ คอ คอแหง ล้ิน แดง ฝา ขาวหรอื เหลืองเลก็ นอ ย ชีพจร ลอย เรว็ (โฝว สมู าย...................) 3. ชตี่ ิดขัดเลอื ดคง่ั อาการแสดง นา้ํ มกู เหนยี วปรมิ าณมาก สขี าวหรอื เหลืองขน การรับกล่นิ ลดลง

Page 289 บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค 279 ลนิ้ แดงหรือมีจุดจํา้ เลือด ชีพจร ตงึ เลก็ ฝด (เสวยี น ซี่ เซอมา ย...................) 5.ชีพ่ รองเสยี ชีต่ กคา ง คัดจมกู เรือ้ รังมากบางนอ ยบา ง กลางคืนมอี าการมากกวากลางวนั นาํ้ มกู เหนียวแตใส เม่ืออากาศ เย็นอาการจะรุนแรงข้ึน รูส กึ วงิ เวยี นและหนักศรี ษะ ลิ้น แดงออน ฝาขาวบาง ชพี จร คอนขา งชา (หวนมาย..................) หลกั การรกั ษา แนวคดิ ในการรักษาคอื การไลล ม ระบายความรอนจากภายนอก กระจายชี่ปอด เปดทวาร จมูก กาํ จัดไฟตบั และถุงนาํ้ ดี 1.การฝง เข็มระบบเสน ลมปราณ จุดหลัก: YingXiang (LI20) BiTong (ShangYingXiang EX-HN8) YinTang (EX-HN3) HeGu (LI4) จุดเสริม - ลมเยน็ ภายนอก เพิ่มจดุ LieQue (LU7) FengChi (GB20) - ลมรอ นจากภายนอก เพิ่มจุด QuChi (LI11) WaiGuan (TE5) - ชต่ี ิดขดั เลือดคัง่ เพ่ิมจดุ GeShu (BL17) - ช่พี รองเสยี ชตี่ กคา ง เพมิ่ จดุ BaiHui (GV20) o ช่ปี อดพรอง เพิม่ จุด FeiShu (BL13) TaiYuan (LU9) o ชีม่ ามพรอง เพม่ิ จดุ PiShu (BL20) ZuSanLi (ST36) o ไตพรอ ง เพ่ิมจุด MingMen (GV4) ShenShu (BL23) 2. การใชเ ข็มหู จดุ ท่ใี ช : External Nose, Internal Nose, Forehead, Lung, Large intestine, Adrenal gland, Spleen, Kidney

Page 290 280 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 เทคนิค : เลอื กใชครง้ั ละ 2 – 3 จดุ ปก เข็มและกระตนุ แบบระบาย คาเข็มไว 1 ช่วั โมง รักษาวนั ละครัง้ สลบั หซู ายขวา สามารถใชไ ดท้ังการคาเขม็ ผวิ หนงั หรอื การกดดว ยเม็ดหวังปหู ลวิ สิง รกั ษา 10 คร้ังเปน 1 รอบการรกั ษา 3. การรมยา จดุ ทใี่ ช : XinHui (GV22) XuanZhong (GB39) และ BaiHui (GV20) เทคนิค : ใชว ิธีรมยาดว ย Indirect moxibustion โดยใช moxa cone คน่ั ดว ยขงิ ขนาดหนา 0.1 ชนุ เผาจนกระทั่งขงิ เปลย่ี นเปน สนี ํา้ ตาลเทา โดยปกตปิ ระมาณ 4-5 cones ตอ ครัง้ ตอวนั กระตนุ ท่ี จุด XinHui (GV22) 3-5 ครงั้ หากยังไมไ ดผ ลใหเปลี่ยนมาใชจ ดุ XuanZhong (GB39) หากยังไม เกดิ ผล ใหรมยา BaiHui (GV20) ประมาณ 10-20 นาที หมายเหตุ 1. ถงึ แมวาการฝง เข็มจะไดผลดสี ําหรับอาการนาํ้ มูกไหล แตควรใชการรกั ษาแบบผสมผสาน รวมดวย เชน การใหย า (ยาแผนจนี หรือยาแผนปจจุบนั ) เพ่อื หยุดยง้ั โรคใหไดใ นระยะเฉยี บพลนั เพราะหากวา เปนแบบเรื้อรังแลว การรกั ษาจะมคี วามซบั ซอ นมากย่งิ ข้ึน 2. ในรายทเี่ ปนเร้ือรงั บอยคร้ัง ควรสง ผปู ว ยไปรบั การตรวจพิเศษ เพราะอาจมีสาเหตุมาจาก เนอื้ งอก

บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค Page 291 281 โรคโพรงจมกู และไซนสั อักเสบ (Rhinosinusitis)

Page 292 282 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 โรคเย่อื บจุ มูกอักเสบจากภมู แิ พ (Allergic Rhinitis) โรคเยอื่ บจุ มกู อกั เสบจากภมู ิแพมีลกั ษณะทางคลนิ กิ คอื มนี ้าํ มูกไหลเปน คร้งั คราว มีอาการคัด จมกู และจาม พบไดใ นผปู วยทกุ อายุ และจะพบบอ ยในชว งการเปลีย่ นผานของฤดูกาล อาการมักจะเปน ยาวนาน บางรายอาจมภี าวะแทรกซอ นดว ยโรครดิ สีดวงจมูก (Nasal polyp) ในการแพทยแ ผนจีน เรยี กวา “BiQiu:….” สาเหตุการเกิดโรค 1. ปอดพรอ ง เกิดจากโรคของปอด เชน ไอ เปนหวัด หรือไมร ักษาความอบอุนใหกบั รา งกาย 2. มามพรอง เกดิ จากการรับประทานอาหารไมสกุ มัน หวานเกนิ รสจดั ครุน คดิ มาก 3. ไตพรอ ง เกดิ จากปว ยดว ยโรคเรือ้ รงั ตาง ๆ จนไตออ นแอ หรือสุขภาพออ นแอแตกาํ เนดิ ท้งั สามสาเหตุทาํ ให เวย ชี่ (WeiQi: defensive qi) ไมสามารถปองกนั สว นผวิ ของรา งกาย ลมและความ เยน็ เขา รกุ รานรา งกาย กระทบตอ การทาํ งานของปอดกอใหเกิดโรค การวินิจฉยั แยกกลมุ อาการโรค 1.ปอดพรอง : อาการแสดง คนั จมกู จามบอ ย นํา้ มกู ใสปรมิ าณมาก คัดจมูก การดําเนินของโรคจะรวดเรว็ เกดิ เร็วและหายเรว็ บางรายอาจมอี าการไอ และพูดนอ ยรวมดวย เสยี งพูดเบาไรพลงั เหงื่อออกงายตอน กลางวนั (จือ้ ฮนั่ ) ล้นิ ซีด ฝา บาง ชีพจร พรอ งไมมแี รง ออ นนุม (Xu Ruo Mai ซวี ร่ัว มา ย) 2.มามพรอ ง: อาการแสดง มอี าการเปน ๆ หาย ๆ เปนเวลานาน รวมกับ คันจมกู จามบอ ย นาํ้ มกู ใสปรมิ าณ มาก คัดจมกู เมอื่ ทาํ งานเหนอ่ื ย หรอื ตรากตราํ จะมีอาการรุนแรงขนึ้ บางรายอาจมอี าการทองอดื เบอ่ื อาหาร แขนขาเม่อื ยหนกั ถายเหลว

Page 293 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 283 ล้ิน ซดี มีรอยฟน ฝาขาว หรือขาวเหนียว ชพี จร ลอยออนเลก็ คอ นขางชา (Ru Huan Mai……………….) 4.ไตพรอ ง : อาการแสดง มีอาการเร้อื รัง คันจมูก จามบอย นํา้ มูกใสปริมาณมาก คัดจมกู การไดก ลิ่น ลดลง หรือ เสยี ไป รวมกับรสู ึกหนาวงาย มอื เทาเย็น เมือ่ ยเอว เขาออน อสจุ เิ คลือ่ นงา ย ถายเหลว ลิน้ ซีด ฝาขาว ชพี จร จม เลก็ (Chen Xi Mai ………..) หลักการรกั ษา กาํ จดั สาเหตุทที่ ําใหเกดิ โรค บาํ รงุ ปอด มาม ไต 1. การฝง เข็มระบบเสน ลมปราณ จดุ หลัก : YingXiang (LI20) HeGu (LI4) TaiYuan(LU9) ZuSanLi (ST36) LieQue (LU7) จดุ เสรมิ : - ปอดพรอง เพม่ิ จุด FeiShu (BL13) FengMen (BL12) - มา มพรอ ง เพ่ิมจดุ PiShu (BL20) WeiShu (BL21) - ไตพรอ ง เพม่ิ จดุ ShenShu (BL23) MingMen (GV4) - คดั จมกู มาก เพม่ิ จุด YinTang (EX-HN3) - เสมหะมาก เพิ่มจดุ FengLong (ST40) - หอู ือ้ เพ่ิมจุด TingGong (SI19) 2. การฝงเขม็ หู : Inner Nose, External Nose, Lung, Spleen, Kidney, PingChuan, จดุ ที่รกั ษา FengXi (Allergic Area), Adrenal, Endocrine เทคนิค : เลือกใชค รง้ั ละ 2 – 3 จดุ ปก เข็มและกระตนุ แรง คาเขม็ ไว 20 นาที รกั ษาวนั ละครงั้ สลับหูซา ยขวา สามารถใชไ ดทัง้ การคาเขม็ ผิวหนงั หรือการกดดว ยเมด็ หวงั ปหู ลวิ สงิ

Page 294 284 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 รักษา 10 คร้ังเปน 1 รอบการรักษา 3. การครอบกระปุก : DaZhui (GV14) FeiShu (BL13) GaoHuangShu (BL43) จุดทร่ี กั ษา ShenShu (BL23) โรคเยื่อบจุ มกู อักเสบจากภูมแิ พ (Allergic Rhinitis)

Page 295 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 285 กลองเสียงและคออกั เสบเฉียบพลันและเรอ้ื รัง (Acute and Chronic Laryngopharyngitis) การอักเสบอยา งเฉยี บพลนั และเร้อื รงั ของกลอ งเสียงและลําคอ พบไดบ อ ยในชว งท่ีมกี าร เปลยี่ นแปลงของอากาศ อาการทางคลินิกที่สาํ คัญ คือ เจบ็ คอ แสบรอ นในลาํ คอ เน้อื เยื่อภายในกลอ ง เสียงบวม รสู กึ คลา ยมีอะไรตดิ คอ อาการดงั กลา วเหมอื นมกี ารอดุ กนั้ อยางเฉียบพลนั ของลาํ คอ ศาสตร การแพทยจีน เรียกวา “เอยี นโหวจงทง ” (YanHouZhongTong :……….. ) สาเหตกุ ารเกิดโรค 1. ลมรอ นภายนอกรุกรานเสน ลมปราณปอด ลมรอ นคั่งอยูในลําคอ พิษรอนทําใหก ลองเสยี ง และลําคออักเสบเฉียบพลัน อาการท่ีสําคัญคือ คอแหง รสู ึกรอนผาวในลําคอ เหมือนมสี ิง่ แปลกปลอมอยูในคอ 2. ความรอ นสะสมในกระเพาะอาหารและลําไส กระจายไปตามเสน ลมปราณหยางหมงิ ไปท่คี อเกิดอาการเจ็บคอ มักเกิดจากการรับประทานอาหารเผด็ รอน ของทอด 3. อนิ ปอด ตบั และไตพรอ ง ทําใหเกดิ ไฟพรองลอยข้ึนบน เกิดอาการเจบ็ คอ การวินิจฉยั แยกโรคตามกลุม อาการ 1.ลมรอ นภายนอกรุกรานเสน ลมปราณปอด มีอาการบวมแดงภายในลําคอ ปวดแสบรอน และรสู กึ อดุ ตันในลาํ คอ อาจมไี ข กระหายน้ํา เหงอ่ื ออก ปวดศรี ษะ ไอมเี สมหะ ปส สาวะสเี ขม ลนิ้ แดง ฝาขาวบาง หรือเหลืองเล็กนอ ย ชีพจร ลอย เร็ว (Fou Shu Mai………)

Page 296 286 การฝงเข็ม-รมยา เลม 2 2. ความรอนสะสมในกระเพาะอาหารและลาํ ไส ลําคอบวมแดง ปวดแสบรอ น รสู ึกกลนื ลาํ บาก ไขสงู คอแหง กระหายนํา้ ปวดศีรษะ เสมหะ เหลอื งเหนยี ว ทอ งผกู ปส สาวะนอยสีเขม ลนิ้ แดง ฝา เหลอื ง ชีพจร ................................. 3. อินปอด ตับและไตพรอ ง: ลาํ คอบวมเลก็ นอย เจ็บคอ คอแดงไมมาก กลืนไมค ลอ งคอ คอแหง เสยี งแหบแหง ฝามือ ฝาเทารอ น กลางคืนจะรสู ึกคอแหง มาก แตไมกระหายน้ํา ลน้ิ แดง ฝานอ ย ชพี จร เล็กเรว็ (Xi Shu Mai ………..) หลักการรักษา 1. การฝงเข็มระบบเสนลมปราณ จดุ หลกั : TianRong (SI11), LieQue (LU7), ZhaoHai (KI6), HeGu (LI4) จดุ เสริม: - ลมรอ น เพม่ิ จุด ChiZe (LU5), WaiGuan (TE5), ShaoShang (LU11) - ความรอนสะสมในกระเพาะอาหารและลาํ ไส เพม่ิ จดุ NeiTing (ST44), QuChi (LI11) - อินปอด ตับ และไตพรอง เพิ่มจุด TaiXi (KI3), YongQuan (KI1) SanYinJiao (SP6) - ลาํ คอปวดบวมมาก เพ่มิ จดุ TianTu (CV22) AShi - เสียงแหบแหง เพ่มิ จดุ FuLiu (KI7), FuTu (LI18) - ทอ งผกู เพมิ่ จดุ QuChi (LI1) ZhiGou (TE6) - ชวยการกลนื เพ่มิ จุด LieQue (LU7), ZhaoHai (KI6) สองจุดนีก้ ระตนุ เข็มพรอ ม กับในผปู ว ยกลนื น้ําลาย หรอื เจาะปลอยเลอื ดที่ ShaoShang (LU11) 2. การฝง เขม็ หู จุดทีใ่ ช : Throat, Lung, Kidney และ Lower Tragus

บทท่ี 4 การรกั ษาอาการโรค Page 297 287 อาการกลอ งเสยี งและลําคออักเสบเฉียบพลนั และเร้อื รงั

Page 298 288 การฝง เข็ม-รมยา เลม 2 หอู ้อื และ หูหนวก (Tinnitus and Deafness) อาการหอู อื้ และหหู นวก เปนความผิดปกตขิ องการไดย ิน มสี าเหตุจากโรคตางๆ อาการหอู ือ้ จะ มเี สียงความถสี่ งู คลา ยเสยี งแมลง หรอื เสยี งความถี่ตา่ํ คลา ยเสยี งเครื่องจกั รในหู สวนอาการหูหนวก จะ สูญเสียการไดยินอยางสิ้นเชงิ ทั้งสองอาการมคี วามคลายคลงึ กันในดานของสาเหตุ การเกิด และการรกั ษา ศาสตรการแพทยจ ีนเรยี กกลุมอาการนี้วา “เออ รห มงิ เออ รห ลง (Er Ming, Er Long)” สาเหตุการเกิดโรค 1. ลมภายนอกเขา กระทํา ลมภายนอกจะทาํ ใหเ กิดการอุดก้นั ของทวารหู 2.ไฟตับและถงุ นาํ้ ดที ม่ี ากเกนิ ไป มที ิศทางขนึ้ สูเบอื้ งบน ทาํ ใหเกดิ อุดก้นั ของการกระจายชี่ ใน เสน ลมปราณเสาหยาง 3.เสมหะและไฟเกดิ จากอารมณหรืออาหารการกนิ ทําใหเ กิดการสะสมของเสมหะและความรอน 4.มามและกระเพาะอาหารพรอ ง เกดิ จากการรับประทานอาหารไมสุก มัน หวานเกนิ รสจดั ครุนคดิ มาก 5.สารจําเปน ของไตพรอง เกิดจากสุขภาพออ นแอแตก ําเนดิ ปวยดว ยโรคเร้อื รงั ตา ง ๆ จนไต ออ นแอ อายุมาก พักผอนไมพ อ มีเพศสัมพนั ธมากเกนิ ไป ทาํ ใหจิงชไี่ มส ามารถขน้ึ ไปหลอเลย้ี งทวารหไู ด การวนิ จิ ฉัยแยกโรคตามกลุม อาการ 1. ลมภายนอกเขากระทํา มกั เร่ิมจากการเปน หวัดตามดว ยอาการหอู ื้อ หูหนวกหรอื รูสกึ แนน ตึงในหู รวมกบั มอี าการ ปวดศีรษะ กลัวลม มไี ข ปากแหง ลนิ้ แดง ฝาขาวบางหรือเหลืองบาง ชีพจร ลอยเรว็ (Fou Shu Mai………..) 2.ไฟตบั และถงุ นาํ้ ดีทมี่ ากเกินไป

Page 299 บทท่ี 4 การรักษาอาการโรค 289 เมือ่ มีอาการโกรธจะทาํ ใหอ าการทางหูมากขนึ้ อาจมอี าการปวดหนักในหู รวมกับปวดศีรษะ หนา แดง ขมในปาก คอแหง หงุดหงดิ โมโหงาย ทอ งผูก ลิ้น แดง ฝาเหลือง ชีพจร ตงึ เร็ว (Xian Su Mai 弦数脉) 3.เสมหะและไฟ มีเสียงความถส่ี งู ในหูคลา ยเสยี งจกั จัน่ การไดย นิ ลดลง รว มกบั วิงเวยี นศีรษะ ตาลาย แนน หนา อก เสมหะมาก ลน้ิ แดง ฝาเหลืองเหนยี ว ชพี จร ตงึ ลน่ื (Xian Hua Mai 弦 滑脉) 4.มา มและกระเพาะอาหารพรอ ง อาการเสียงดังในหเู ปนพัก ๆ ดงั บา งคอ ยบาง ทานอาหารไดน อย ทองอดื แนน มกั ถา ยเหลว อาการจะเปน มากขึ้นเมือ่ ตรากตรํา หากไดพักผอ นอาการจะดขี ึน้ ลน้ิ ซีด ฝาบางขาวหรอื เหนยี วเล็กนอย ชพี จร เล็ก ออ น (Xi Ruo Mai…………..) 5.สารจําเปนของไตพรอ ง การไดยินลดลงเร่ือย ๆ จนไมไดยิน อาการหอู ้อื จะชัดเจนในเวลากลางคืน รว มกับนอนไมห ลับ วงิ เวียนศีรษะ ปวดเมอ่ื ยเอวและเขา ออ นแรง ล้นิ แดง ฝานอยหรอื ไมมฝี า ชีพจร เล็กตงึ หรือ เลก็ ออน (Xi Xian Ruo Mai……………) หลกั การรักษา 1. การฝง เข็มระบบเสนลมปราณ จดุ หลกั ErMen(TE21), TingGong(SI19), TingHui(GB2), YiFeng(TE17), ZhongZhu (TE 3) , XiaXi(GB43), จุดเสริม - ลมภายนอกเขา กระทํา เพม่ิ จดุ FengChi (GB20), WaiGuan (TE5), HeGu(LI4)