ครูประณีต คิดนอกกรอบ

รากฐานทด่ี เี ยย่ี มไดก้ จ็ รงิ แตค่ รตู อ้ งมอี ะไรมากกวา่ ความรแู้ ละความปรารถนาจะสอน คุณเหมาะ... ครูต้องเข้าใจเทคนิคการสร้างแรงจูงใจอย่างทะลุปรุโปร่ง ต้องมีความเป็นผู้นำ�และ ทกั ษะในการจดั การความขัดแยง้ ต้องเข้าใจจิตวิทยามนุษย์ (ทัง้ จิตวิทยาเด็ก วัยร่นุ และผใู้ หญ)่ มคี วามรดู้ า้ นคอมพวิ เตอร์ มคี วามสามารถสรปุ เนอ้ื หาทม่ี ากมายกา่ ยกอง ให้กลายเปน็ หลักสตู รทก่ี ระชับและนำ�ไปสอนได้ รวมทงั้ มีความสามารถทีจ่ ะคิดและ ท�ำ อะไรไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ วอ่ งไวในสถานการณ์เฉพาะหนา้ โปรแกรมการฝกึ อบรมครบู างโปรแกรมมหี วั ขอ้ ทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ อยา่ งดี แตจ่ าก อีเมลและจดหมายทฉ่ี นั ไดร้ บั รวมทงั้ จากการสนทนากบั ครูท่วั ประเทศ หลายโปรแกรม เน้นทฤษฎีมากเกินไป และไม่ค่อยสนใจทักษะและเทคนิคที่ใช้การได้จริง ซึ่งครูจำ�เป็น ต้องมีในการที่จะสอนได้อย่างมีประสิทธิผล การออกแบบใบงาน แผนการสอน และ ขอ้ สอบต้องใชท้ ักษะส�ำ คัญตา่ งๆ ถ้าครสู ร้างกระดานข่าว โครงการศลิ ปะ และกจิ กรรม กลุ่มที่น่าสนใจได้ ก็จะสรา้ งความเปล่ียนแปลงทดี่ ไี ด้ โดยเปล่ยี นหอ้ งเรียนท่ีอับทบึ มแี ต่ นักเรียนที่เรียนได้แย่กว่าที่น่าจะเป็น และรู้สึกเบื่อหน่าย ให้กลายเป็นห้องเรียนที่น่า ตื่นเต้น เต็มไปด้วยพลังที่จะจูงใจผู้เรียนตัวน้อยๆ ได้ อย่างไรก็ตาม แม้แต่ครูมือใหม่ ที่กระตือรือร้น มีความคิดสร้างสรรค์ ประสบความสำ�เร็จ และฉลาดที่สุด ก็ยังต้อง พยายามอย่างหนัก ถ้าไม่เข้าใจแนวคิดพื้นฐานด้านจิตวิทยาและพฤติกรรมมนุษย์ อยา่ งทะลปุ รโุ ปรง่ เช่น อะไรเปน็ แรงจูงใจให้ผคู้ นทำ�ตัวอย่างทเ่ี ป็นอยู่ เราจะโน้มนา้ วให้ คนสมคั รใจเปลย่ี นพฤตกิ รรมไดอ้ ยา่ งไร เราจะทา้ ทายและเปน็ แรงบนั ดาลใจใหค้ นพยายาม ท�ำ งานยากๆ ไดอ้ ยา่ งไร เราจะผกู มติ รอย่างแน่นแฟ้นกับผู้คนท่ีมภี ูมหิ ลงั ทางเศรษฐกิจ และวฒั นธรรมทห่ี ลากหลายได้อย่างไร และจะโนม้ นา้ วใหผ้ ู้คนท�ำ ตามอย่างรวดเร็วและ มปี ระสทิ ธิผลได้อยา่ งไร ขอให้คุณมองหาโปรแกรมการฝึกอบรมครูที่เน้นเทคนิคการเป็นผู้นำ�ที่ประสบ ความส�ำ เรจ็ แทนทจ่ี ะใชก้ ารลงโทษมาสรา้ งวนิ ยั ซง่ึ เปน็ วธิ ที ไ่ี มไ่ ดผ้ ล ถา้ เปน็ ไปได้ ใหเ้ ลอื ก โปรแกรมที่ครูฝกึ สอนไปฝกึ ในช่วงแรกไม่ใช่ตอนทา้ ย เพราะแคส่ อนไปไมก่ ่ีวัน บางคนก็ รู้ตัวแล้วว่าเหมาะจะเป็นครูหรือไม่ น่าเสียดายที่พวกครูฝึกสอนต้องตัดสินใจเลือกว่า จะอยใู่ นโปรแกรมตอ่ ไปทง้ั ๆ ทไ่ี มเ่ หมาะจะเปน็ ครู หรอื จะเปลย่ี นสาขาวชิ าเอก แลว้ ตอ้ ง ใชเ้ งนิ อกี หลายพนั เหรยี ญเพอ่ื เตรยี มตวั ไปท�ำ อาชพี ใหม่ และถา้ คนทร่ี ตู้ วั วา่ เลอื กอาชพี ผดิ 51

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ตัดสินใจจะสอนต่อไปจนกว่าจะกลับไปเรียนใหม่หรือหางานอื่นได้ ก็ขอพระเจ้าช่วย ทงั้ นกั เรยี นกับครูดว้ ยเถอะ เพราะจะเสียหายกันไปหมด ถา้ เลอื กได้ ขอใหเ้ ลอื กการฝกึ สอนแบบทงั้ ปี (ฉนั แนะน�ำวา่ ควรเปน็ 2 ปี ดว้ ยซำ�้ ) โดยไปฝึกสอนในหลายๆ โรงเรียน เพื่อจะได้ท�ำงานกับนักเรียนที่มีอายุและภูมิหลัง แตกตา่ งกัน (ลองคน้ ทางอินเทอรเ์ นตดเู พอ่ื เปรียบเทยี บแต่ละโปรแกรมในมหาวิทยาลยั ตา่ งๆ ทสี่ อนดา้ นการศกึ ษาทวั่ ประเทศ) คณุ อาจจะพบวา่ ตวั เองเหมาะจะสอนในโรงเรยี น มธั ยมมากกวา่ แมจ้ ะเคยคดิ วา่ ชอบสอนเดก็ อนบุ าล หรอื อาจจะพบวา่ นกั เรยี นเกรด 10 ทใี่ ครๆ บน่ วา่ ชอบวุ่นวายอยไู่ ม่สุข กลับเป็นกลมุ่ ท่ีคุณชอบสอนทส่ี ดุ ตอ้ งมน่ั ใจวา่ ประสบการณก์ ารฝกึ สอนจะท�ำ ใหค้ ณุ ไดร้ บั ประสบการณก์ ารสอน จริงๆ ถ้าคุณได้รับมอบหมายให้ทำ�งานกับครูพี่เลี้ยงเพียงหนึ่งคนตลอดทั้งโปรแกรม การฝกึ สอน และครคู นนน้ั ไมอ่ นญุ าตใหค้ ณุ ท�ำ อะไรเลย นอกจากแจกรายงาน (หรอื ทแ่ี ย่ กว่านั้นคือ คาดหวังให้คุณนั่งหลังห้องและคอยสังเกตการณ์อยู่นานหลายๆ สัปดาห์ ไม่มีเลิก) คุณต้องขอให้อาจารย์ที่ปรึกษาในวิทยาลัยเปลี่ยนคุณไปอยู่กับครูคนอื่น แตอ่ ยา่ บน่ เรอ่ื งครพู เ่ี ลย้ี ง แคบ่ อกวา่ คณุ อยากไดป้ ระสบการณแ์ บบตอ้ งลงมอื ท�ำ เองมากขน้ึ จะไดม้ น่ั ใจวา่ ตวั เองเหมาะกบั อาชพี ครจู รงิ ๆ ถา้ อาจารยท์ ป่ี รกึ ษาพยายามยบั ยง้ั การเปลย่ี น ครูพี่เลี้ยง อย่ายอมถอยเด็ดขาด เพราะคุณเป็นลูกค้าที่จ่ายเงินค่าเล่าเรียน ฉะนั้น จงึ สมควรไดเ้ รยี นรวู้ ธิ สี อน พวกอาจารยอ์ าจจะหาวา่ คณุ หวั ดอ้ื แตเ่ ชอ่ื ฉนั เถอะ การโตแ้ ยง้ อยา่ งเผด็ รอ้ นเลก็ ๆ นอ้ ยๆ กบั อาจารยท์ ป่ี รกึ ษาเทยี บไมไ่ ดเ้ ลยกบั การโตแ้ ยง้ อยา่ งเผด็ รอ้ น กบั นักเรยี นทร่ี ูส้ กึ วา่ คุณไมไ่ ด้เตรียมการสอนมาอย่างดี หากคณะครศุ าสตรห์ รอื คณะศกึ ษาศาสตรท์ ค่ี ณุ เรยี นอยมู่ วี ชิ าเลอื ก ขอใหเ้ ลอื ก เรียนวิชาจิตวิทยา การเป็นผู้นำ� การจัดการความขัดแย้ง และการบริหารเวลา ยิ่งได้ เรียนรู้วิธีจูงใจคน (และวิธีปลุกเร้าหรือช่วยให้ผู้คนสบายใจ) คุณจะยิ่งควบคุมสภาพ แวดลอ้ มของการเรยี นรใู้ นหอ้ งเรยี นไดง้ า่ ยขน้ึ พวกวทิ ยาลยั ชมุ ชนมกั จะเปดิ สอนหลกั สตู ร การศึกษาต่อเนื่องที่หลากหลาย และที่ออกแบบมาเพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตสำ�หรับ ผู้เรียนในท้องถิ่น ถ้าเข้าเรียนหลักสูตรที่สอนในห้องเรียนไม่ได้ก็มีหลักสูตรออนไลน์อยู่ นับไมถ่ ว้ น แมว้ ่าบางหลกั สูตรจะแค่หลอกขายหนังสอื กับผลิตภณั ฑอ์ ่ืนๆ แตผ่ ลติ ภณั ฑ์ 52 บางอย่างอาจจะคุ้มค่าก็ได้ ถ้าเว็บไซต์พวกนั้น ไม่ยอมให้ดูตัวอย่างของสื่อการเรียน

การสอน และไม่รับประกันการคืนเงินหากไม่พอใจคุณภาพสินค้า คุณควรไปสอบถาม คุณเหมาะ... บรรณารกั ษ์ ครู หรือคนอ่นื ๆ ท่ีอาจจะแนะน�ำ หลกั สตู รที่มีคณุ ภาพให้คณุ ได้ ขอบคณุ อินเทอรเ์ น็ตท่ีทำ�ใหเ้ ราเรียนรทู้ ่บี า้ นหรอื กับคอมพิวเตอรใ์ นห้องสมดุ สาธารณะได้ เช่น เว็บไซต์ www.teachers.net มีบทสนทนาของครูในหัวข้อต่างๆ ตั้งแต่วินัยในห้องเรียน ไปจนถึงแผนการสอนเพื่อสร้างแรงจูงใจ ถ้าพิมพ์คำ�ว่า “วินัย ในห้องเรยี น” หรือ “เทคนิคการสร้างแรงจูงใจ” ลงไปในเสิร์ชเอนจิน จะพบบทความ และเว็บไซต์อื่นๆ มากมายที่ช่วยกระตุ้นให้เกิดความคิด ตลอดจนคำ�แนะนำ�ว่าควร ไปอา่ นอะไรเพ่ิมเติมอีกบ้าง พวกที่สอนไม่เป็น ก็ยงั สอนได้ อยา่ สน้ิ หวงั หากพบวา่ ถงึ คณุ ปรารถนาทจ่ี ะทะนบุ �ำ รงุ และชแ้ี นวทางใหเ้ ดก็ ๆ แตก่ าร สอนเดก็ ๆ ไมเ่ หมาะกบั คณุ หรอื บางทคี ณุ อาจขาดทรพั ยากรทจ่ี ะสอบผา่ นใบประกอบ วิชาชีพครูและโปรแกรมทดสอบครูที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อยๆ อย่างไรก็ตาม คุณยังสอน แนะแนว และให้คำ�ปรกึ ษาไดใ้ นอาชพี อื่นท่ไี ม่ใชค่ รู แต่อย่ใู นแวดวงการศึกษา เชน่ ผู้ช่วยครู เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยของโรงเรียน พนักงานขับรถของโรงเรียน โคช้ ครทู ีป่ รกึ ษา นักออกแบบหลักสตู ร ท่ีปรึกษาอิสระ ผคู้ ุมสอบ และนักวางแผน อาชีพ ซึ่งล้วนแต่ทำ�ประโยชน์ที่สำ�คัญๆ ได้ทั้งสิ้น คุณอาจจะลองคิดถึงงานเป็น อาจารยพ์ เิ ศษ ครสู อนผใู้ หญ่ ครสู อนภาษาองั กฤษเปน็ ภาษาทส่ี องในวทิ ยาลยั ชมุ ชน ห้องสมุด หรอื ทณั ฑสถานก็ได้ การสอนผู้ใหญต่ ้องการทักษะหลายอย่างทเ่ี หมือนกับ การสอนเด็กหรือวัยรุ่น แต่การจูงใจนักศึกษาผู้ใหญ่ง่ายกว่า พวกเขาประพฤติตัว ดกี วา่ และยอมรบั ฟังค�ำ สอนมากกวา่ นอกจากนน้ั คณุ ยงั มีโอกาสสอนท่ศี ูนยพ์ ัฒนา เดก็ เลก็ ในโปรแกรมหลงั เลกิ เรยี น โปรแกรมบรกิ ารชมุ ชนทไ่ี ดท้ นุ จากโบสถ์ โปรแกรม ใหค้ ำ�ปรกึ ษา โปรแกรมสอนให้อา่ นออกเขียนได้ โปรแกรมสอนพเิ ศษ และโปรแกรม เตรียมนักเรยี นไปท�ำ งาน ซงึ่ จบั ค่เู ด็กกับผ้ใู หญเ่ พือ่ ฝึกนักเรยี นใหพ้ รอ้ มท่ีจะทำ�งาน 53

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด หากคุณปรารถนาอย่างแรงกล้าที่จะสอนวิชาที่ตัวเองรัก ก็คงต้องทำ�อะไร บางอยา่ งเพือ่ ค้นหาจติ วิญญาณ สถานการณ์ และทางเลือกของตัวเอง เพราะมนี ักเรยี น มากมายทอี่ ยากเรยี นหนังสอื มากพอๆ กับท่ีคุณอยากสอน การสอนคอื อะไรกนั ถา้ คิดใหด้ ีๆ และวเิ คราะหค์ รูท้ังหลายที่คุณชอบต้ังแตส่ มัยเรยี นชั้นประถมไปจนถงึ มหาวิทยาลัย คุณจะพบคุณสมบัติและพฤติกรรมบางอย่างที่ครูเหล่านี้มีเหมือนกัน แม้แต่ละคนจะใช้เทคนิคและวิธีสอนที่ต่างกัน แต่ครูที่ประสบความสำ�เร็จจะบอก นักเรียนอย่างชัดเจนว่า ตัวเองคาดหวังอะไร มีเจตคติเกี่ยวกับการเรียนรู้อย่างไร และมีความเชื่อพื้นฐานเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างครูกับนักเรียนอย่างไร ครูจะ บอกว่า “มาคุยกับครูนะ ถ้ากังวลใจเรื่องอะไรก็ตาม” แต่นักเรียนไม่ค่อยยอมรับ ขอ้ เสนอเพราะรวู้ า่ ไมจ่ รงิ ใจเสมอไป แลว้ พวกเขารไู้ ดอ้ ยา่ งไร นกั เรยี นเรยี นรมู้ าตง้ั แต่ เลก็ ๆ วา่ ใหใ้ สใ่ จสง่ิ ทค่ี รทู �ำ มากกวา่ ทพ่ี ดู มเี ดก็ หญงิ เกรด 5 คนหนง่ึ เขยี นเลา่ เรอ่ื งครู ให้ฉันฟงั และยกตัวอยา่ งทเี่ ข้ากบั เรอ่ื งนีไ้ ด้อย่างเหมาะเจาะวา่ “ครูชอบพูดว่า ‘อย่ากลัวที่จะถาม’ แต่พอมีนักเรียนถาม ครูก็จะแสดงสีหน้า แล้วพดู วา่ ‘นีเ่ ธอไมร่ ้จู ริงๆ หรอื ’ หนกู เ็ ลยเลิกถามไปเลย” เรื่องนี้สำ�คัญมาก โดยเฉพาะตอนต้นปีการศึกษาและกับครูมือใหม่ที่ต้องมี เจตคตกิ บั พฤตกิ รรมสอดคลอ้ งกบั ค�ำ พดู และค�ำ สอนของตวั เอง ซง่ึ วธิ หี นง่ึ ทจ่ี ะรบั ประกนั ความสอดคลอ้ งไดค้ อื ครตู อ้ งอธบิ ายปรชั ญาการสอนของตวั เองใหเ้ ขา้ ใจงา่ ยและกระชบั ได้ ถ้าทำ�ไม่ได้ หรือไม่แน่ใจว่าปรัชญาของตัวเอง “ถูกต้อง” ฉันขอแนะนำ�ให้ไปอ่านตำ�รา เรอ่ื งวธิ กี ารสอนสกั 2-3 เลม่ และขอใหค้ รคู นอน่ื ๆ อธบิ ายปรชั ญาของตวั เอง ถา้ เรม่ิ ดว้ ย การอธิบายสิ่งที่เราไม่เชื่อแทนการอธิบายสิ่งที่เชื่อก็จะง่ายขึ้น เช่น ครั้งหนึ่งฉันเคยพบ ครูท่ีบอกว่า “ฉนั ให้ข้อมลู ทุกอยา่ งที่นักเรียนตอ้ งการแลว้ ถ้ายังไม่สนใจจะเรยี นรู้ กช็ า่ ง ปะไร” เป็นธรรมดาที่ฉันจะรู้สึกช็อกกับคำ�พูดแบบนั้น แต่เขากลับยักไหล่และพูดว่า “ผมหมดแรงแล้ว แต่ต้องรออีก 2-3 ปี จึงจะเกษียณอายุได้ ตอนนี้ก็แค่ประคองตัว 54 ให้รอดไปวันๆ เท่านั้น” ฉันพยายามหลีกเลี่ยงการสมาคมกับครูคนนั้น เพราะเจตคติ

เชิงลบของเขาน่าหดหู่สิ้นดี แต่ข้อคิดเห็นของเขาช่วยให้ฉันกำ�หนดความคิดของตัวเอง คุณเหมาะ... เกยี่ วกับความสมั พันธร์ ะหวา่ งครกู ับนักเรยี นได้ ต่อไปนี้เป็นปรัชญาทั่วๆ ไป ซึ่งหนึ่งในนั้นอาจเป็นแนวทางของคุณหรือเป็น แนวทางที่คณุ ไมอ่ ยากใช้แน่นอนกไ็ ด้ ครูไมค่ วรแสดงว่าร้นู ้อยกว่านกั เรยี น ครทู ี่ท�ำ ผดิ หรือยอมรบั ว่าท�ำ ผิดจะท�ำ ให้ นกั เรียนเลิกนับถอื และไม่เป็นมืออาชีพเลย นักเรียนควรเคารพครูเพราะครูเป็นครู ครูไม่ควรทนการดูหมิ่นจากนักเรียน ไม่วา่ จะดว้ ยเหตุผลใดกต็ าม การเคารพซึ่งกันและกันเป็นพื้นฐานสำ�คัญที่สุดของความสัมพันธ์ที่ดีระหว่าง ครูกับนักเรียน และเป็นความรับผิดชอบของครูที่จะต้องกำ�หนดเรื่องนี้ตั้งแต่ต้น และ เป็นตน้ แบบของพฤติกรรมที่เคารพผู้อนื่ นกั เรยี นตอ้ งมภี าระรบั ผดิ ตอ่ พฤตกิ รรมของตวั เอง ฉนั อยากใหน้ กั เรยี นเขา้ ใจวา่ พฤตกิ รรมของตวั เองมผี ลลัพธ์ตามมา ฉะนัน้ จึงต้องเรียนรูท้ จ่ี ะตดั สนิ ใจเลือกให้ดขี ึน้ งานของครคู อื สอนขอ้ มลู และทกั ษะวชิ าการเทา่ นน้ั สว่ นพอ่ แมก่ ต็ อ้ งรบั ผดิ ชอบ เร่ืองอปุ นิสัย การศกึ ษา ค่านิยม และหลักจริยธรรมของลกู ๆ ครทู ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพตอ้ งปพู น้ื ฐานส�ำ หรบั การเรยี นรู้ จากนน้ั จงึ คอ่ ยลดบทบาทลง เป็นผู้ดู แล้วปล่อยให้นักเรียนเรียนรู้ผ่านการค้นพบและการทดลอง โดยครูเป็นเพียง มคั คุเทศกน์ �ำ ทางเท่าน้นั ในบทถัดไปฉันจะอธิบายว่าได้ปรัชญาการสอนของตัวเองมาอย่างไร แต่โดย พน้ื ฐานแลว้ ปรชั ญาของฉันมาจากความเชอ่ื ธรรมดาๆ ดงั นี้ 55

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด เมื่อนักเรียนเชื่อว่าความสำ�เร็จเป็นไปได้ พวกเขาจะพยายาม แต่ถ้าไม่เชื่อว่า ตัวเองจะประสบความสำ�เร็จได้ ไม่ว่าเรื่องที่เรียนจะง่ายแค่ไหน หรือนักเรียนจะฉลาด แค่ไหนก็ไม่สำ�คัญ เพราะพวกเขาจะล้มเหลว ดังนั้น งานสำ�คัญของฉันคือการโน้มน้าว ใหน้ ักเรียนเห็นวา่ ความส�ำ เร็จเปน็ ไปได้และชว่ ยใหพ้ วกเขาประสบความสำ�เรจ็ อย่าตกใจ ถ้าตอนนี้คุณอธิบายปรัชญาการสอนของตัวเองอย่างชัดเจนไม่ได้ จงปลอ่ ยใหค้ วามคดิ ซมึ ซบั อยใู่ นสมอง เหมอื นกบั ทค่ี อมพวิ เตอรพ์ มิ พห์ รอื ท�ำ งานตอ่ ไปได้ ทั้งๆ ที่กำ�ลังทำ�งานอื่นไปด้วย สมองจะจัดการเรื่องนี้ไปเรื่อยๆ จนกว่าปรัชญาของคุณ จะโผล่ขึ้นมาในที่สดุ คณุ อาจตัดสินใจในภายหลังว่า จะปรับเปล่ียนอกี สักเล็กนอ้ ยหรือ เปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เลยก็ได้ หากรู้ตัวว่าเป็นคนที่เชื่อว่ามีนักเรียนบางคนเท่านั้น ทเ่ี รยี นรไู้ ด้ กล็ องจนิ ตนาการวา่ ตวั เองยนื หนา้ ชน้ั ประจนั หนา้ กบั นกั เรยี น แลว้ อธบิ ายวา่ ท�ำ ไมจงึ เชอ่ื อยา่ งนน้ั ฉนั หวงั วา่ การสรา้ งภาพขน้ึ มาแบบนจ้ี ะชว่ ยใหค้ ณุ จนิ ตนาการออกวา่ ถ้าตัวเองเป็นนักเรียน จะรู้สึกอย่างไรเมื่อครูไม่คาดหวังนักว่านักเรียนจะประสบความ ส�ำ เร็จ ไมม่ อี ะไรผดิ ถา้ จะเปลย่ี นใจและยอมรบั ปรชั ญาหรอื วธิ กี ารอน่ื ตามประสบการณ์ การสังเกต หรือการไตร่ตรองอย่างจริงจัง แต่ถ้าเข้าไปในห้องเรียนพร้อมกับความคิด ทช่ี ดั เจนว่า ท�ำ ไมคณุ จงึ อยทู่ ่นี ่ัน และคุณคาดหวังอะไรจากตวั เองและนักเรียน คุณก็จะ มโี อกาสท่ีจะประสบความสำ�เรจ็ ในอาชพี ครูมากขึ้น 56

คุณเหมาะ... ประเดน็ ส�ำ หรบั การอภิปราย 1. คุณรู้สึกอย่างไรที่แบ่งครูเป็นครูที่ดี ครูที่ดีเยี่ยม หรือยอด คณุ ครู คณุ มขี อ้ เสนออ่ืนๆ สำ�หรบั การจัดประเภทครหู รือไม่ 2. คุณคิดว่า จิตวิทยาและทักษะการเป็นผู้นำ�สำ�คัญกับครู มือใหมแ่ ค่ไหน เป็นไปไดไ้ หมท่จี ะพัฒนาทกั ษะพวกน้นั ระหว่าง ทำ�งาน และยงั เปน็ ครูท่ีมีประสิทธิผลอยู่ 3. ปรัชญาการสอนแบบไหนจากรายการข้างต้นในบทนี้ที่คุณ เหน็ ด้วย และอันไหนท่ไี มเ่ ห็นด้วย เพราะอะไร 4. สรปุ ปรชั ญาการสอนของตวั เองยอ่ ๆ แลว้ ผลดั กนั แลกเปลย่ี น ปรัชญาของตวั เองกับทีม่ าของปรัชญาดังกล่าวในกลุม่ ย่อย 57

3 ทำ�การบา้ น ทำ�ไมนักศึกษาสายวิชาชีพครูที่ทำ�คะแนนดีเยี่ยมตอนเรียน อา่ นวารสารฉบบั ลา่ สดุ ทกุ เลม่ เฝา้ สงั เกตครดู ๆี อยา่ งรอบคอบ เป็นดาวรุ่งตอนฝึกสอน แต่กลับหมดแรงและหมดไฟไปเลย ในปีแรกทีเ่ ปน็ ครู เพราะการศึกษา ความปรารถนา ความฉลาด ความหลงใหล และพรสวรรค์ไม่อาจทำ�ให้คุณสื่อสารความคิดที่ซับซ้อน ให้คนอืน่ เข้าใจอย่างชดั เจนไดโ้ ดยอตั โนมัตินัน่ เอง

ำท�การบ้าน เพราะตอนเรียน คุณมีอาจารย์คอยสนับสนุน และถ้าคุณประสบความส�ำเร็จ อาจารยก์ พ็ ลอยไดป้ ระโยชน์ไปดว้ ย แตถ่ ้าคณุ ลม้ เหลว นักเรียน (และที่นา่ เศรา้ คือแม้แต่เพื่อนครูบางคน) ก็จะไม่สนใจเลย แถมบางคนเห็นเป็นเร่ืองสนุก ด้วยซ้ำ� ไป ที่คุณล้มลุกคลกุ คลาน เพราะถึงแม้ว่าเพื่อนร่วมชั้นในวิทยาลัยจะชื่นชมแผนการสอนที่ดูดีของคุณ และชมเชยวา่ คุณสอนเกง่ ทำ�ใบงานได้ดี แตน่ ักเรียนอาจไม่สนใจจะเรียนรเู้ ลย สกั นดิ เพราะการสอนที่ได้ผลเปน็ เรือ่ งของจิตวทิ ยามากกวา่ วธิ สี อน อยา่ งท่ีหนมุ่ นอ้ ย คนหนง่ึ อธบิ ายอยา่ งเขา้ ทา่ ใหฉ้ นั ฟงั วา่ “ครจู ะบงั คบั ใหผ้ มนง่ั ทน่ี แ่ี ละถอื หนงั สอื โงๆ่ เลม่ นี้ไวท้ ้ังวนั ก็ได้ แต่ครจู ะบงั คับให้ผมอ่านไมไ่ ด้” โชคดที จี่ ติ วทิ ยาเปน็ วชิ านา่ สนใจ นา่ อา่ น ชวนคดิ พอจะเขา้ ใจไดง้ า่ ย และน�ำไป ประยุกต์ใช้กับการสอนอย่างได้ผล เวลาสอน คุณอาจจะมีวิธีการโดยละเอียดอยู่แล้ว วา่ จะต้องสอนอะไรบา้ ง ตามแนวทางของหลกั สตู ร ซ่งึ มีรายชื่อหนังสือทตี่ อ้ งให้นักเรยี น อ่าน และกิจกรรมท่ีต้องท�ำให้เสร็จตามเวลาท่ีระบุไว้ หรือคุณอาจจะมีเสรีภาพและ ความรับผิดชอบท่ีจะพัฒนาหลักสูตรของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นแบบไหน ถ้าคุณกระตุ้น ให้นักเรียนสนใจ โดยย่ัวให้นึก ฝึกให้คิดได้ ตั้งแต่วันแรกๆ ที่ไปสอน พวกเขาจะไม่มี เวลาหรืออยากจะต่อต้านการสอนของคุณเลย ในบทท่ี 5 “เร่ิมด้วยรอยยิ้ม” ฉันจะ แนะน�ำกิจกรรมเฉพาะเพื่อกระตุ้นความสนใจของนักเรียนตั้งแต่วันแรกๆ ที่เปิดเทอม 59

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด แต่ตอนนี้จะขอเน้นท่ีการพัฒนาและการอธิบายปรัชญาการสอนของคุณให้ได้อย่าง ชัดเจนกอ่ น เมอ่ื ฉนั เรม่ิ สอน ฉนั พดู ถงึ ปรชั ญาของตวั เองดว้ ยประโยคงา่ ยๆ เพยี งหนง่ึ ประโยค ไม่ได้เลย เพราะมัวยุ่งกับการจัดระเบียบงานเอกสาร วางแผนการสอน เป็นกรรมการ ตัดสนิ เวลานักเรยี นโตเ้ ถียงกนั โนม้ น้าวให้นักเรียนร่วมมอื หาวธิ ีสรา้ งวินัยท่ไี ด้ผล และ คอยแก้ปัญหาอุปสรรคเล็กๆ น้อยๆ นับพันๆ เรื่องที่ทำ�ให้ครูทุกคนต้องเจอชั้นเรียนที่ ปั่นป่วนวุ่นวายได้ทุกวัน นักเรียนที่มีปัญหาคนหนึ่งได้ช่วยให้ฉันจดจ่อกับความคิดของ ตัวเอง ตอนได้รับมอบหมายให้สอนนักเรียนเกรด 10 ที่ครูประจำ�ตัดสินใจเลิกสอน กะทนั หนั ฉนั เขา้ หอ้ งเรยี นไปพรอ้ มกบั ความหวงั อนั สงู สง่ และพลงั อนั ไรข้ ดี จ�ำ กดั แตก่ ลบั เจอนกั เรยี นทไี่ ร้ซึง่ ความหวัง แถมแรงจงู ใจยังตดิ ลบอีกตา่ งหาก เดก็ หญงิ คนหนง่ึ อธบิ ายวา่ “พวกเราท�ำ อะไรกไ็ มส่ �ำ คญั ทง้ั นน้ั กอ่ นลาออกครใู ห้ ทกุ คนสอบตก และเขยี นตัวเอฟสแี ดงข้างช่ือพวกเราในสมุดคะแนน” พอพดู ถงึ สมดุ คะแนนทม่ี แี ตเ่ กรดเอฟ ฉนั เหน็ นกั เรยี นพากนั ไหลต่ กและกม้ หนา้ ซึ่งเป็นการส่งสัญญาณกลุ่มขนาดมหึมา ฉันรู้สึกได้ถึงความสิ้นหวังของนักเรียน จึงรีบ เอย่ ปากรบั ประกนั วา่ ฉนั ไมม่ สี มดุ คะแนนของครคู นเกา่ และตง้ั ใจวา่ จะเรม่ิ เขยี นเกรดเอ ด้วยหมึกสีแดงให้ทุกคนในสมุดคะแนนเล่มใหม่ น่ีอาจฟังดูเหมือนนิยายน้�ำเน่า แต่ฉัน สาบานว่าได้ยินเสียงความหวังเต้นรัวอยู่ในใจของนักเรียน ทุกคนหันหน้ามามองฉัน แมแ้ ตค่ นทยี่ นื กรานว่าไมแ่ คร์โรงเรียนเลยสักนิด ฉันได้ยนิ เสียงเด็กชายกระซิบมาจากหลงั หอ้ งวา่ “ครโู กหก” ครู่ตอ่ มาเด็กชายอกี คนกระซิบวา่ “หบุ ปากนะ! จะเกิดอะไรข้นึ ถ้าครูไมโ่ กหก ฉันยงั ไม่เคยได้เกรดเอเลย” ชั่วขณะนั้นเองที่ปรัชญาการสอนของฉันถือกำ�เนิดขึ้นและใช้การได้ดี ดังกล่าว ไปข้างตน้ แล้วว่า ปรัชญาการสอนของฉันมาจากความเช่ือง่ายๆ อย่างหน่งึ ทีว่ า่ ถ้านักเรียนเชื่อว่า ความสำ�เร็จเป็นไปได้ พวกเขาจะพยายาม ฉันพูดถึงปรัชญานี้ให้นักเรียนฟังบ่อยๆ เพื่อเตือนว่า เมื่อใดก็ตามที่ฉันขอให้ 60 ท�ำ งาน เปา้ หมายของฉันคอื ช่วยให้นักเรียนประสบความส�ำ เร็จ ไมใ่ ชส่ ักแตว่ า่ ส่งั ใหท้ ำ�

ทนั ทีท่ฉี ันท�ำ ใหป้ รัชญาลงตัว การสอนกง็ า่ ยข้นึ และสนกุ ขนึ้ มากจนนักเรยี นเลิกตอ่ ต้าน ำท�การบ้าน และเริ่มเรยี นรู้ ปตี อ่ ๆ มา ฉนั ใชพ้ ฤตกิ รรมและผลสมั ฤทธข์ิ องนกั เรยี นเปน็ แนวทางสรา้ งปรชั ญา รองลงมาวา่ ด้วยเรือ่ งวินัย คะแนน และการสอบ ซ่ึงจะเลา่ ใหฟ้ งั ในบทต่อไป แตต่ อนนี้ ขอใหค้ ณุ พจิ ารณาความคดิ และประเดน็ ตา่ งๆ ในบทนก้ี อ่ นกา้ วเขา้ ไปในหอ้ งเรยี น เพอ่ื จะได้ อธบิ ายปรชั ญาการสอนของตวั เองใหไ้ ดช้ ดั เจนขน้ึ ฉนั เชอ่ื วา่ การไตรต่ รองจะชว่ ยใหค้ ณุ เปน็ ครทู มี่ พี ลวตั และประสิทธิผลมากขึน้ จรงิ ๆ เลือกบุคลกิ ภาพของตวั เอง ห้องเรียนเป็นโรงละครโรงเล็กที่มีผู้ชมกลุ่มเล็กๆ เป็นเชลย และมีตัวละครน้อยกว่า ผชู้ มเขา้ ไปอกี นน่ั คอื ตวั คณุ ทเ่ี ปน็ ดาราน�ำ และตอนยนื บนเวทคี รง้ั แรก ผชู้ มกลมุ่ เลก็ จะดูเหมือนเป็นคนกลุ่มใหญ่ ยิ่งแสงไฟบนเวทีสาดส่องเจิดจ้า ก็ยิ่งเห็นผู้ชมได้ชัด ตอ่ มากอ็ าจจะแบง่ พน้ื ทบ่ี นเวทใี หน้ กั เรยี นดว้ ย แตค่ ณุ ตอ้ งแสดงบทน�ำ ไปกอ่ น จนกวา่ นกั เรยี นจะรบู้ ทบาทของตวั เอง ฉนั ไมไ่ ดบ้ อกใหค้ ณุ วางมาดและเดนิ กรา่ งไปทว่ั หอ้ งเรยี น คุณมีละครที่ต้องแสดงและเป้าหมายเฉพาะที่ต้องทำ�ให้สำ�เร็จ คุณต้องรับผิดชอบ น�ำ คณะนักแสดงไปจนถงึ เป้าหมาย ส่วนบทบาทของนกั เรยี นคอื เปน็ ผตู้ าม และคณุ ยอมให้พวกเขาแนะน�ำ ดว้ ยความสุภาพให้เปลี่ยนบทได้ เพราะนักเรียนจะรอให้คุณบอกบท จึงเป็นเรื่องสำ�คัญมากที่คุณต้องตัดสินใจ ก่อนก้าวขึ้นเวทีว่า จะแสดงบุคลิกของตัวเองออกมาอย่างไร อยากให้นักเรียนเห็น ภาพลักษณ์แบบไหน เห็นคุณเป็นคนอย่างไร เช่น เป็นผู้เชี่ยวชาญทางวิทยาศาสตร์ 61

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด หนุ่มทันสมัยที่รู้เรื่องพีชคณิตเป็นอย่างดี หนุ่มหรือสาวเนิร์ดสุดเท่ ครูสุดหินที่เก่งเคมี ที่สุดในโลก ครไู วยากรณ์จอมเฮย้ี บ ดาวตลกเดยี่ วไมโครโฟนท่ีรปู้ ระวัตศิ าสตร์ทุกเร่อื ง นักศึกษาวิชาวรรณกรรมหรือวิทยาศาสตร์ที่เคร่งเครียด นักข่าวผู้เจนจัด หรือโค้ช จอมโหดแตอ่ อ่ นโยน คุณต้องเป็นตัวของตัวเอง การเสแสร้งเป็นคนอื่นน้ันเป็นความคิดท่ีแย่มาก และจะต้องล้มเหลวแน่ๆ เพราะนักเรียนจะประเมินอุปนิสัยของครูได้อย่างรวดเร็ว และตดั สนิ ใจตง้ั แตช่ ว่ ง 2-3 เดอื นแรกวา่ คณุ เปน็ คนแบบไหน โดยดจู ากเสอ้ื ผา้ ผม สผี วิ (ไม่ใช่เพื่อตัดสินตัวคุณ แต่เพ่ือประเมินว่า คุณจะคิดอย่างไรกับนักเรียน) พวกเขาจะ สงั เกตภาษากายทบี่ ง่ บอกนยั มากทส่ี ดุ เชน่ อากปั กริ ยิ า ทา่ ทาง ความยาวของชว่ งกา้ วเดนิ น้�ำเสียง การแสดงออกเวลาคุณสังเกตนักเรียนคนอ่ืนๆ และโดยเฉพาะแววตา เวลา คุณสบตานักเรยี น พวกเขาจะตดั สนิ วา่ คุณเป็นคนฉุนเฉียว ใจดี สดุ โหด งา่ ยๆ สบายๆ กลวั มนั่ ใจ หรอื นา่ เบอื่ ซง่ึ ทง้ั หมดนจ้ี ะเกดิ ขนึ้ ภายในไมก่ นี่ าทแี รกในชว่ั โมงแรก กอ่ นคณุ เริ่มสอนด้วยซ้�ำไป และทันทีที่ตัดสินแล้วว่าคุณเป็นคนแบบไหน ก็ยากจะเปลี่ยน การรับรู้นั้นได้ คุณอาจจะเปล่ียนใจนักเรียนได้ แต่ต้องใช้เวลาและพลังมากมายจนถ้า ท�ำพลาดและเร่ิมต้นผิดท่า (ซึ่งฉันพลาดไปแล้วมากกว่าหน่ึงคร้ัง) คุณจะไม่อยากท�ำ อะไรเลย นอกจากแคจ่ ดั การเรือ่ งทเี่ กิดขน้ึ เฉพาะหน้าไปกอ่ น และหวงั ว่าอะไรๆ คงจะ ดีข้ึนเมื่อเวลาผ่านไป อย่างไรก็ตาม ไม่ควรเอาการรับมือไปพลาง ตั้งความหวังไปพลาง มาทดแทนความมัน่ ใจในตวั เองกับความเป็นผูน้ �ำ ไมว่ า่ จะเลอื กบคุ ลกิ ภาพแบบไหน ขอใหด้ เู ปน็ ธรรมชาตสิ �ำหรบั ตวั เอง เปน็ แบบ ทคี่ ณุ จะคงไวไ้ ด้ตลอดปกี ารศกึ ษา ฉนั ไมแ่ นะน�ำให้คุณใสห่ น้ากากหรอื พยายามเปลีย่ น บคุ ลกิ ภาพของตวั เอง แตต่ อ้ งพจิ ารณาใหด้ วี า่ ในฐานะครู คณุ จะใชค้ ณุ ลกั ษณะ คณุ สมบตั ิ และพรสวรรคอ์ นั เปน็ เอกลกั ษณข์ องตวั เองใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สดุ ไดอ้ ยา่ งไร คณุ ไมจ่ �ำเปน็ ตอ้ งชอบเข้าสังคมจงึ จะเป็นครทู ่มี ีประสิทธิผลได้ คนขอ้ี ายสุดๆ หรือชอบเกบ็ ตัวบางคน กพ็ ฒั นาเป็นครูที่ดแี ละมีบคุ ลกิ ภาพทก่ี ลบั ท�ำให้พรสวรรค์กับทกั ษะท่ีมีอยโู่ ดดเดน่ ข้ึนมา ซง่ึ ถา้ ไมเ่ ปน็ ครู กค็ งไมม่ ใี ครสงั เกตเหน็ พรสวรรคก์ บั ทกั ษะนน้ั แตก่ ารพยายามฝนื เปน็ คนอนื่ ทไี่ มใ่ ชต่ วั เองเลยสกั นดิ เพยี งเพราะขาดความมน่ั ใจไมใ่ ชค่ วามคดิ ทด่ี เี ลย แทนทจี่ ะเสแสรง้ 62 คุณควรใช้เวลาไปค้นหาจุดเด่นของตัวเอง เพ่ือเพิ่มความมั่นใจและการเคารพตนเอง

จะดีกว่า ให้จ�ำไว้เสมอว่า เด็กๆ ยอมรับบุคลิกภาพที่แตกต่างง่ายกว่าผู้ใหญ่ นักเรียน ำท�การบ้าน ไมส่ นใจวา่ คณุ จะสวย จะหลอ่ หรอื เฉลยี วฉลาดแคไ่ หน แตส่ นใจวา่ คณุ ปฏบิ ตั ติ อ่ พวกเขา อย่างมศี ักดศ์ิ รีและเคารพหรอื ไม่ต่างหาก ฉนั ใช้เวลาพอสมควรไปสร้างบคุ ลิกภาพทผ่ี สานกันอย่างสมบรู ณ์แบบระหว่าง ครฝู กึ ทหารเกณฑจ์ อมเฮย้ี บ กบั ดาวตลกเดย่ี วไมโครโฟน และครทู ป่ี รกึ ษา แลว้ เปลย่ี นแปลง อกี หลายอยา่ งเมอ่ื เวลาผา่ นไป ตอนปแี รกฉนั พยายามอยา่ งหนกั ทจ่ี ะ “เท”่ จนเกดิ ปญั หา ด้านวินัย ฉันพูดตลกบ่อยๆ เพราะอยากให้นักเรียนชอบ และคิดว่าฉันเป็นเพื่อนรุ่นพี่ ตอนนน้ั ฉันไม่รตู้ วั เลยวา่ นักเรยี นไม่ตอ้ งการเพ่อื นเพราะมเี พอ่ื นมากพอแลว้ ทัง้ เพอ่ื นท่ี เอายาเสพตดิ กบั บหุ รม่ี าให้ เพอ่ื นทท่ี �ำ รายงานโดยขโมยผลงานของคนอน่ื มา เพอ่ื นทค่ี ดิ วา่ เฮฟวีเมทัลเป็นดนตรีที่ยอดเยี่ยมและไวน์ราคาถูกอย่างยี่ห้อริปเปิลเป็นไวน์ชั้นดี สิ่งที่ นักเรียนต้องการคือ ให้ฉันเป็นครู เป็นผู้ใหญ่ที่มีความรับผิดชอบในฐานะผู้ชี้แนวทาง และผู้นำ� ที่บางครั้งต้องเป็นคนใจร้ายเพื่อช่วยนักเรียนต่างหาก พอปีที่สองฉันทำ�ตาม คำ�แนะนำ�ของครูที่มีประสบการณ์ซึ่งพูดว่า “อย่ายิ้มจนกว่าคริสต์มาสจะผ่านไป” ฉันตัดสินใจเป็นครูฝึกทหารเกณฑ์ที่จ้องหน้านักเรียนเขม็งได้นานๆ แต่แล้วก็ทำ�ไม่ได้ เพราะฉันชอบยิ้ม ฉะนั้นบุคลิกที่เลือกแสดงจึงไม่สอดคล้องกับตัวจริง และนักเรียน ก็ตอบสนองโดยประพฤติตัวไม่ดีในครึ่งหนึ่งของเวลาที่อยู่ด้วยกัน สุดท้ายฉันจึงมาลอง พจิ ารณาดวู า่ อะไรเปน็ จดุ แขง็ และจดุ ออ่ นทส่ี ดุ ของตวั เอง แลว้ รวมจดุ แขง็ ทส่ี ดุ 3 อยา่ ง เข้าด้วยกัน กลายเป็นส่วนผสมของบุคลิกครูที่ใช้ได้ผล พอลงตัวแล้ว ฉันก็สื่อสารกับ นักเรียนได้ดี ตอนนี้ฉันรู้แล้วว่าตัวเองเป็นครูแบบไหน ฉันเป็นนักการศึกษามืออาชีพ ทเ่ี ขม้ งวดแตย่ ืดหยุน่ เปน็ คนมมี าตรฐานและความคาดหวังสงู ส�ำ หรับนกั เรยี น รวมทงั้ เป็นมนุษย์ที่ใส่ใจและเข้าใจความทุกข์ยากของคนอื่น ฉันชอบใช้อารมณ์ขันแทนการ ข่มขู่ ฉันจะไม่อดทนกับพฤติกรรมหยาบคายหรือการดูหมิ่นผู้อื่น ฉันหลงใหลวิชาที่ ตัวเองสอน และยินดีจะพบกับนกั เรยี นคร่ึงทาง ฉันต้ังกฎสำ�คัญ 2-3 ขอ้ ทีห่ า้ มนกั เรียน ฝา่ ฝืนอย่างเดด็ ขาดในทุกกรณี ฉนั ท�ำ ความรูจ้ กั นกั เรียนแต่ละคนเปน็ การสว่ นตวั และ ใชอ้ ารมณ์ขันทุกครั้งทที่ �ำ ได้ เพ่ือใหน้ กั เรยี นเขา้ ใจเร่ืองส�ำ คญั ๆ โดยไม่เสยี หนา้ 63

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด แต่งตัวใหเ้ หมาะกับบทบาท ขณะค้นหาบคุ ลกิ ภาพทใ่ี ช้ไดผ้ ลทีส่ ดุ ฉันพบว่านกั เรียนมปี ฏกิ ริ ยิ าที่นา่ สนใจต่อเรอ่ื ง การแต่งตัวของฉัน พวกเขาจะรู้สึกว่าเสื้อผ้าบางแบบเอาการเอางานจริงจังกว่า บางแบบ และประพฤตติ วั ตามนน้ั ฉนั จงึ แตง่ ตวั ล�ำ ลองสบายๆ อยา่ งใสก่ างเกงลกู ฟกู ขายาวกบั เสอ้ื สเวตเตอร์ ถา้ บทเรยี นในวนั นน้ั ตอ้ งการใหน้ กั เรยี นใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรค์ และทำ�อะไรๆ ทันทีโดยไม่ต้องวางแผนล่วงหน้า รวมทั้งแสดงความคิดเห็นมากๆ แตใ่ นวนั สอบหรอื วนั ทส่ี อนบทเรยี นส�ำ คญั ๆ ซง่ึ จะเปน็ พน้ื ฐานส�ำ คญั ส�ำ หรบั บทเรยี น ต่อๆ ฉันจะใสส่ ูท เพื่อให้นกั เรียนคิดก่อนท�ำ การใชเ้ สอ้ื ผา้ เพอื่ แสดงภาพลกั ษณเ์ ปน็ จติ วทิ ยาพน้ื ฐานทเี่ หน็ ไดร้ อบตวั โฆษณา ทางโทรทศั นโ์ ดยเฉพาะโฆษณายาหรอื ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ จะใหผ้ ปู้ ระกาศสวมเสอื้ คลมุ ขาว ที่ใส่ในห้องปฏิบัติการ เพ่ือสร้างภาพว่าเป็นเจ้าหน้าที่ด้านการแพทย์ ผู้ชมโฆษณาจึง เชื่อถอื มากขน้ึ เวลาพวกเขาบอกว่า เราจะคลืน่ ไส้อาเจียนหรอื ปวดหัวจากไซนัสอักเสบ น้อยลง นักเรียน “เกเร” นิยมใส่เส้ือแจ็กเก็ตหนังกับกางเกงยีนส์ขาดๆ หรือย้อมผม เป็นสีน้�ำเงินอมเขียว เพื่อแสดงความดูแคลนเจ้าหน้าที่ผู้มีอ�ำนาจ ท้าทายผู้ใหญ่ และ ส่งสัญญาณเตือนว่าอย่าเข้ามาใกล้เชียวนะ พวกผู้บริหารของบริษัทมักจะรู้ดีว่าแต่งตัว อยา่ งไรถึงจะแสดงพลงั อ�ำนาจ พวกครหู นมุ่ สาวหรือคนขี้อายและเกบ็ ตวั อาจจะตอ้ งใช้ ค�ำแนะน�ำของผู้เชี่ยวชาญด้านแฟช่ันท่ีแนะน�ำผู้บริหารหนุ่มสาวว่า ถึงวิธีแต่งตัวให้ดู น่าเช่อื ถือ เชน่ ต้องใส่กางเกงขายาวสดี �ำกับเส้ือเชติ้ สขี าว เปน็ ต้น เวลาเลอื กเสอ้ื ผา้ ส�ำหรบั การสอนหนงั สอื คณุ ตอ้ งคดิ วา่ อยากจะสอ่ื สารบคุ ลกิ ภาพ แบบไหนออกไป และต้องม่ันใจวา่ เสือ้ ผ้าท่สี วมใสจ่ ะไม่ขดั แย้งกบั บุคลกิ ของตัวเอง เชน่ ถ้าต้องการสร้างบุคลิกภาพแบบเจ้าหน้าที่ผู้มีอ�ำนาจระดับสูง ก็อย่าแต่งตัวล�ำลอง โดยเฉพาะเสื้อผ้าสไตล์เดียวกับนักเรียน เพราะพวกเขาอาจจะปฏิบัติต่อคุณเหมอื น เปน็ เพ่ือน ไมใ่ ช่เปน็ ครู แม้คุณจะพูดกับพวกเขาแบบครูก็ตาม ขณะท่ีเราก�ำลังคุยกันเรื่องการแต่งตัวอยู่นี้ ฉันขอแนะน�ำให้คุณใส่ใจกับเท้า เป็นพิเศษ พวกครูมือใหม่กับฉันต่างแปลกใจมากท่ีเราเจ็บเท้าจริงๆ หลังจากไปสอน 64 แค่วันเดียว แม้ร่างกายจะแข็งแรงและคุ้นกับการยืนนานๆ แต่การสอนท�ำให้ส้นเท้า

เจบ็ ปวดได้ ฉนั จงึ แนะน�ำอยา่ งจรงิ จงั ทส่ี ดุ ใหค้ ณุ ลงทนุ ซอ้ื รองเทา้ ดๆี ทใี่ สส่ บาย ซง่ึ บรษิ ทั ำท�การบ้าน ต่างๆ ผลิตมาเพื่อความสบายเท้าโดยเฉพาะ เช่น บอร์น, เบอร์เคนสต็อก, คลากส์, แดนสโก, เมฟสิ โต และเนโอท การฝกึ ลูกสนุ ัข คณุ อยากใหน้ กั เรยี นรสู้ กึ และท�ำตวั อยา่ งไรในหอ้ งเรยี น อยากใหน้ ง่ั เงยี บๆ และยกมอื ก่อนตอบค�ำถาม หรืออยากให้พูดโดยอิสระ แม้จะต้องขัดจังหวะเพื่อนๆ หรือครู คณุ อยากให้นักเรยี นสบายใจที่จะเข้าหอ้ งเรยี นแต่เช้ามาคุยกับครหู รอื เพื่อนๆ หรอื อยากให้พวกเขาไปสังสรรค์กันนอกห้องเรียน และเน้นใช้ห้องเรียนเพ่ือท�ำกิจกรรม วชิ าการเทา่ นน้ั คณุ อยากใหน้ กั เรยี นเขา้ รว่ มการอภปิ รายอยา่ งกระตอื รอื รน้ โดยแสดง ความเหน็ สว่ นตวั อยา่ งอสิ ระ (ซงึ่ อาจน�ำไปสกู่ ารโตแ้ ยง้ ทนี่ า่ สนใจ) หรอื อยากควบคมุ การอภิปราย เพื่อหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง และจ�ำกัดการสนทนาให้อยู่ในหัวข้อที่ ก�ำหนดไวเ้ ท่าน้นั ให้พิจารณาอายุของนักเรียน ความยากง่ายของวิชา และจำ�นวนนักเรียน ในแต่ละกลุ่มที่คุณสอน คุณวาดภาพนักเรียนประพฤติตัวอย่างไรในชั้น บางทีคุณอาจ จะจินตนาการวา่ นกั เรียนน่ังอย่ทู โ่ี ตะ๊ ยกมอื อย่างสุภาพคอยใหค้ ุณเรยี ก หรือคณุ มอง เหน็ ภาพบรรยากาศหอ้ งเรยี นท่ไี ม่ไดม้ กี ารควบคมุ มากนกั และนักเรยี นทีก่ ระตือรือรน้ มากกว่า ที่แย่งกันยกมือแข่งกันแสดงความเห็น หรือรู้สึกมีแรงบันดาลใจมากจนต้อง ตะโกนแสดงความคดิ ของตวั เองออกมา พอคณุ ผกู มติ รกบั นกั เรยี นไดด้ ขี น้ึ แลว้ คอ่ ยเปลย่ี น จังหวะและข้ันตอนการปฏบิ ัติใหเ้ หมาะกับประเภทของบทเรียนทแี่ ตกตา่ งกนั ได้ แตถ่ ้า ใช้วิธีเดิมๆ อย่างน้อยที่สุดสัก 2-3 สัปดาห์แรกของการเรียน คุณจะพัฒนามิตรภาพ กบั นักเรียนไดม้ ากข้นึ และมีปัญหาดา้ นวนิ ัยนอ้ ยลง ต่อไปนี้เปน็ ตัวอย่างแค่หนึ่งแบบ ถ้าอยากให้นักเรียนยกมือกอ่ นพูด กต็ อ้ งบอก นักเรียนอยา่ งนั้น แลว้ ท�ำ ตามคำ�พูดของตัวเอง แต่ถ้าบอกอย่างน้นั แล้วกลบั อนญุ าตให้ คนทไี่ มไ่ ด้ยกมือให้พดู ไดต้ อนครูสอน แสดงว่าคณุ ไมไ่ ดอ้ ยากให้นกั เรียนยกมอื กอ่ นพูด จริงๆ หรือถ้าคุณยอมรับฟังนักเรียนที่ชอบตะโกนพูดเรื่อยๆ ไม่ช้าในห้องจะมีแต่คน 65

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ชอบตะโกน และนกั เรียนจะไม่เคารพอ�ำ นาจของครู ถ้าคณุ ไมด่ ุนกั เรยี นท่ลี กุ ไปโนน่ มานี่ ส่งเสียงดัง ทำ�อะไรตามใจ และปล่อยให้พูดตอนครูสอน แล้วทีหลังเวลาคุณอยากให้ นักเรียนมีระเบียบมากขึ้น เพื่อจะสอนทักษะเฉพาะบางอย่าง คุณจะพบว่า การบังคับ ให้นกั เรยี นนั่งเงยี บๆ และยกมือระหวา่ งท�ำ กิจกรรมเปน็ เร่ืองยากมาก ใหใ้ ช้อย่วู ิธีเดยี ว ที่คุณอยากให้พวกนักเรียนใช้จะดีที่สุดจนกว่าคุณจะแน่ใจว่าพวกเขาจะยอมทำ�ตาม ค�ำ สง่ั คณุ เหมอื นกบั การตง้ั คา่ โดยปรยิ ายนน่ั เอง ถา้ ไมม่ คี �ำ สง่ั เฉพาะเจาะจงแลว้ ตอ้ งการ จะใหท้ �ำ อยา่ งไร ถา้ ยงั ไมแ่ นใ่ จวา่ อยากสรา้ งสภาพแวดลอ้ มในหอ้ งเรยี นแบบไหน ใหค้ ดิ ถงึ สมยั ทีต่ ัวเองเป็นนักเรยี น คุณชอบชนั้ เรยี นไหนมากทสี่ ดุ หรอื กลัวจนไมอ่ ยากเขา้ เรียน ในห้องไหนบ้าง ครูของคณุ สร้างสภาพแวดลอ้ มแบบไหนขนึ้ มา และสอ่ื สารเจตคตขิ อง ตัวเองออกมาอยา่ งไร เป็นไปได้วา่ คุณจะสอนนกั เรียนดว้ ยวิธีของครทู ค่ี ุณชอบ หรือไม่ กด็ ว้ ยวธิ ขี องครทู แ่ี ยท่ ส่ี ดุ เราพบบอ่ ยๆ วา่ ครทู เ่ี คยถกู ครขู องตวั เองท�ำ ใหอ้ บั อายกลบั ใช้ เทคนิคเดียวกนั น้นั กับนกั เรียนของตวั เองโดยไมร่ ตู้ วั ฉนั คิดว่า การท�ำ ใหเ้ ด็กๆ อับอาย เป็นความขี้ขลาดและการข่มเหงทางอารมณ์ คณุ เข้มงวดไดโ้ ดยไม่ตอ้ งโหดร้าย นกั เรยี น จะยอมรับครทู เี่ ข้มงวดแต่ยุติธรรม เชน่ เดียวกับยอมรบั ครูท่ที ำ�ตัวสบายๆ และยอมรับ ฟงั ความเห็นของคนอืน่ แต่ถ้าคณุ ใช้วิธีหน่งึ ตอนเปิดเทอม แลว้ เปล่ียนไปใชอ้ กี วิธหี นึง่ ตอนกลางเทอม นกั เรยี นบางคนอาจสบั สน และเมอ่ื คณุ พยายามฝกึ พวกเขาใหม่ นกั เรยี น อาจจะไม่ร่วมมือ เพราะคนจำ�นวนมากจะต่อต้านการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะเด็กๆ ทีร่ สู้ กึ ไม่ม่นั คงอยแู่ ลว้ กับชวี ติ สว่ นตัวในหลายๆ ด้าน แนน่ อน คณุ อาจจะเปลยี่ นไปใชว้ ธิ ที เ่ี ชอื่ วา่ จะท�ำใหก้ ารสอนของคณุ ดขี นึ้ แตข่ อ ให้ระวังถ้าจะเปลี่ยนรูปแบบการสอนตอบโต้พฤติกรรมของนักเรียน ถ้าคุณเร่ิมต้น ปกี ารศกึ ษาโดยพดู จานมุ่ นวล ใจเยน็ แลว้ ตอ่ มาเปลยี่ นเปน็ ตะโกนใส่ และฉนุ เฉยี วฟวิ สข์ าด งา่ ยๆ แมก้ บั เรอื่ งขป้ี ระตวิ๋ นกั เรยี นจะรตู้ วั วา่ สามารถควบคมุ พฤตกิ รรมของครไู ด้ จากนน้ั นกั เรยี นบางคนจะตงั้ หนา้ ตง้ั ตาแหยใ่ หค้ ณุ โกรธ เพราะการไดเ้ หน็ ครโู กรธหนา้ ด�ำหนา้ แดง กลายเปน็ เรอื่ งสนุก การฝึกนักเรียนก็เหมอื นกบั การฝกึ ลูกสุนขั ถา้ ปล่อยให้มนั นอนบนเตยี งทกุ คนื สักหนง่ึ สัปดาห์ ลกู สุนขั จะไมเ่ ขา้ ใจวา่ ท�ำไมคุณจึงลงโทษโดยบงั คับให้มนั นอนบนพ้นื 66 ในสปั ดาห์ถดั ไป ลกู สุนขั จะคอยจนกว่าคุณหลับแลว้ กระโดดขนึ้ เตยี ง ถ้าคณุ ต่ืนข้นึ มา

แล้วเตะมันลงจากเตียง ลูกสุนัขจะเสียใจ และคุณก็จะรู้สึกเหมือนตัวเองเป็นอันธพาล ำท�การบ้าน ตัวโต ท�ำนองเดยี วกัน ถา้ คุณฝึกลกู สุนัขใหน้ อนบนพื้น แล้วคนื หนึ่งคุณเกิดอยากใหม้ ัน มานอนทปี่ ลายเตยี งเพ่ือให้เทา้ คุณอุน่ ลกู สุนขั ก็คงลังเลใจทีจ่ ะกระโดดข้ึนเตยี ง มนั อาจ จะยอมนอนปลายเตียงช่ัวระยะหนึ่งเพ่ือให้เท้าคุณอุ่น แล้วกระโดดกลับไปนอนที่เดิม บนพน้ื หรอื มนั อาจจะชอบการเปลย่ี นแปลงมากจนไมย่ อมกลบั ไปนอนบนพนื้ ในคนื ถดั มา ไมว่ ่าจะเป็นแบบไหน คุณก็ท�ำให้ลูกสนุ ัขรูส้ ึกสบั สนอย่ดู ี ควบคุมชน้ั เรยี น ไมใ่ ช่ควบคุมนักเรยี น ฉันจะคุยเรื่องแผนการสร้างวินัยอย่างละเอียดในภายหลัง แต่ตอนนี้ฉันอยากเล่า 67 บทเรยี นส�ำคญั ทสี่ ดุ บทหนง่ึ ทเี่ คยเรยี นรมู้ าใหค้ ณุ ฟงั หลงั จากรบั ราชการทหารมา 9 ปี และท�ำงานในภาคธุรกิจมา 7 ปี ฉันคิดว่าตัวเองรู้จักวินัยพ้ืนฐานดีพอสมควร พอเรมิ่ สอน และครพู เ่ี ลย้ี งปลอ่ ยใหร้ บั ผดิ ชอบนกั เรยี นเกรด 10 หอ้ ง ทเ่ี กง่ ทส่ี ดุ ในวชิ า ภาษาองั กฤษ ฉันตัง้ ใจวา่ จะไม่สนใจค�ำวจิ ารณข์ องนกั เรียน แต่นา่ เสียดายท่ีพวกเขา ไม่สนใจเลยสกั นิดว่าฉนั คิดอะไร ยิง่ พยายามควบคมุ นักเรยี นยง่ิ ต่อตา้ น ทุกคนโยน หนังสือท้ิงลงพ้ืนทันทีท่ีฉันหันหลังให้ ฉันจึงท�ำแผนผังที่นั่งเพ่ือแยกพวกที่สนิทกัน ออกจากกัน ถ้ามีใครพยายามตอบค�ำถามครู นักเรียนจะพากันไอเสียงดัง ฉันจึงให้ การบ้านยากขึ้น พวกเขาเอามือกอดอกและไม่มองหน้าเวลาฉันพูดด้วย ฉันจึงส่ง พวกหัวโจกไปห้องครูใหญ่ แต่ไม่นานนักเรียนก็กลับมาพร้อมกระดาษค�ำสั่งให้ฉัน แจงแบบเจาะจงว่านักเรียนท�ำผิดอะไร เพราะระเบียบว่าด้วยความประพฤติของ นกั เรียนไมไ่ ดก้ �ำหนดว่า การไม่ยอมมองหนา้ ครเู ป็นความผดิ ที่ต้องได้รับโทษ ฉนั จึง กักตัวหัวโจกไว้ตอนช่วงอาหารกลางวัน หรือหลังเลิกเรียน หรือให้พักการเรียน อย่ใู นโรงเรยี น แตพ่ อนกั เรียนกลับมา กท็ �ำตัวเหมือนเดิม แถมม่งุ มน่ั ว่าจะแกแ้ คน้ ครู ใหจ้ งได้ วนั หนึง่ ฉันถึงกับฉุนขาด ตอ้ งร้องกรี๊ด ขวา้ งหนงั สอื และรายงานลงบนพนื้ แล้ว กระทบื เทา้ เหมอื นเวลาเดก็ ๆ โกรธ เดก็ นกั เรยี นในวยั เตรยี มตวั เขา้ มหาวทิ ยาลยั มองฉนั อย่างขบขันมากกว่าประทับใจ วันถัดมาฉันจึงขอให้ แอล แบล็ก ครูที่มีประสบการณ์

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด มานั่งในชั้นและสังเกตพฤติกรรมปรปักษ์ พอนักเรียนออกจากห้อง แอลก็ถอนหายใจ และส่ายหนา้ เขาพดู ว่า “คณุ ไม่ชอบนักเรยี นพวกน้ัน” ฉันคดั ค้าน “กพ็ วกเขาไมช่ อบฉนั ก่อน” แอลบอกวา่ “เรอ่ื งนน้ั ไมส่ �ำ คญั คณุ เปน็ ครู คณุ สรา้ งสภาพแวดลอ้ มในหอ้ งเรยี น และตอนนี้คุณกำ�ลังสร้างความขัดแย้ง เพราะทำ�ตัวเป็นอันธพาล” หลังจากนอนไม่หลับตลอดคืน ฉันก็รู้ว่าแอลพูดถูก ฉันต้องเป็นคนแก้ปัญหา ฉนั มวั ไปเนน้ การเปลย่ี นพฤตกิ รรมของนกั เรยี น ทง้ั ๆ ทค่ี วรจะดตู วั เองกอ่ น แตไ่ มแ่ นใ่ จวา่ จะท�ำ อะไรดี และแอลกไ็ ม่ยอมให้ฉนั รอดตัวไปได้ง่ายๆ “คดิ ให้ออก” เขาให้ค�ำ แนะน�ำ เพียงแคน่ ี้ แตฉ่ นั คิดไม่ออกด้วยตวั เอง จงึ ตดั สินใจขอใหน้ กั เรยี นช่วย เรอื่ งแย่ท่สี ดุ ทจี่ ะ เกดิ ขน้ึ ไดก้ ค็ อื พวกเขาจะปฏเิ สธไมย่ อมชว่ ย ซง่ึ กจ็ ะไมท่ �ำ ใหอ้ ะไรเปลย่ี นไป และฉนั ตอ้ ง คิดหาทางอื่น พอนักเรียนมาถึงในบ่ายวันรุ่งขึ้น ฉันขอบใจที่พวกเขามาเรียนตรงเวลา นกั เรยี นหันไปชำ�เลืองดูหน้ากันแว่บหน่ึง เปน็ เชงิ ถามว่า “เกิดอะไรขนึ้ ” แต่ไม่มใี ครพดู อะไร จากนน้ั ฉนั กพ็ ดู วา่ “พวกเราเรม่ิ ตน้ กนั ผดิ ทา่ และตอนนไ้ี มม่ ใี ครชอบชน้ั เรยี นนเ้ี ลย รวมทั้งครูด้วย ไม่ใช่ว่าครูไม่ชอบพวกเธอ ครูแค่ไม่ชอบสิ่งที่เกิดขึ้นในห้องนี้ ฉะนั้น ครอู ยากเรม่ิ ตน้ ใหมห่ มด ครจู ะดกี บั พวกเธอ ถา้ พวกเธอดกี บั คร”ู หลงั จากทท่ี กุ คนอง้ึ ไป ช่ัวขณะ นักเรยี นคนหน่ึงกับหัวโจกคนหนึง่ ก็ยิม้ ออกมา และยกนิ้วหวั แมม่ ือใหฉ้ ัน “ตกลง!” เขาพูด และนักเรียนหลายคนก็ท�ำตาม แค่นั้นเอง แล้วทุกอย่าง ก็เปลี่ยนไปโดยส้ินเชิงเหมือนเป็นคนละห้อง แม้แต่บรรยากาศก็เปล่ียนไป เหมือนจะ โปรง่ โล่งขน้ึ ในท่ีสุดฉันก็รู้ว่า ส่ิงท่ีนักเรียนฉลาดๆ แต่ไม่สนใจเรียนพยายามจะสอนครูก็คือ ฉนั ควบคุมพฤติกรรมของนกั เรยี นไมไ่ ด้ แต่ควบคุมตัวเองและห้องเรียนได้ ทนั ทที เี่ ขา้ ใจ แนวคดิ งา่ ยๆ แบบนี้ ฉนั กเ็ ลกิ มปี ฏกิ รยิ ากบั พฤตกิ รรมของนกั เรยี น แลว้ เรม่ิ ท�ำใหพ้ วกเขา ตอบสนองตอ่ พฤตกิ รรมของฉนั แทน หลงั จากวนั นน้ั เปน็ ตน้ มา พอนกั เรยี นปว่ นการสอน หรอื ไมย่ อมรว่ มมอื แทนทจี่ ะหงดุ หงดิ เตอื น หรอื ขม่ ขู่ ฉนั จะคยุ สนั้ ๆ กบั นกั เรยี นคนนน้ั เป็นการสว่ นตัวทนั ที (บางครง้ั แค่ 5 วนิ าที ก็เพียงพอแลว้ !) โดยเสนอโอกาสใหเ้ ปลี่ยน 68 พฤติกรรมแบบไม่เสียหน้าและให้เวลาไตร่ตรอง จากน้ันฉันก็กลับไปสอนคนท่ีร่วมมือ

และไมล่ มื ขอบคณุ ทพ่ี วกเขารว่ มมอื นอี่ าจฟงั ดเู ปน็ แนวคดิ งา่ ยๆ แตม่ นั ท�ำใหค้ วามสมั พนั ธ์ ำท�การบ้าน ระหวา่ งครกู บั นักเรยี นดีข้ึนอยา่ งมหาศาล ทันทที ่ฉี ันไมย่ อมให้นักเรียนบงการพฤตกิ รรม ของครทู กุ ชนั้ ทฉี่ นั สอนกม็ ปี ญั หาดา้ นวนิ ยั นอ้ ยลงมากทเี ดยี ว แมแ้ ตก่ บั นกั เรยี นกลมุ่ เสยี่ ง และพวกที่มีปญั หาการเรยี น ฉันไม่ได้แนะน�ำให้คุณเพิกเฉยกับพฤติกรรมไม่เหมาะสม แต่ถ้าเลิกใส่ใจเวลา นกั เรียนก่อกวนนิดๆ หน่อยๆ พฤตกิ รรมแบบนัน้ อาจจะหายไปเอง ฉนั ขอแนะน�ำให้คณุ หันไปใสใ่ จนักเรียนทรี่ ่วมมอื และชมเชยทที่ �ำตวั ดเี ย่ยี ม แทนท่จี ะปลอ่ ยให้นักเรียนพาครู ออกนอกลนู่ อกทาง เราจงึ มโี อกาสไปถงึ จดุ หมายมากขนึ้ และทกุ คนจะสนกุ กบั การเดนิ ทาง มากขน้ึ จรงิ ๆ แผนส�ำหรับการขออนุญาตไปหอ้ งน�้ำ ในโลกที่สมบูรณ์แบบ ครูมีอิสระท่ีจะออกแบบขั้นตอนท่ีมีเหตุผลและประสิทธิภาพ ส�ำหรบั เวลาที่นักเรยี นขออนุญาตไปหอ้ งนำ้� แต่ครสู ่วนใหญ่ต้องท�ำตามนโยบายของ โรงเรียนท่ีมักทารุณโหดร้าย เพราะเน้นท่ีการป้องกันการท�ำลายข้าวของหรือการ หนีเรียน แทนที่จะจัดการปัญหาความต้องการทางชีวภาพอันแท้จริงของนักเรียน ฉันเคยสอนในโรงเรียนท่ีห้ามนักเรียนเข้าห้องน�้ำเด็ดขาด และในโรงเรียนที่มีกฎ ใหน้ กั เรยี นเขา้ หอ้ งนำ�้ ไดก้ คี่ รงั้ ตอ่ เดอื น หรอื ตอ่ เทอม และครจู �ำนวนมากสงั่ ใหน้ กั เรยี น มาเรียนตอนชว่ งพกั กลางวัน หรืออยู่ต่อหลงั เลิกเรียน เพ่ือ “ชดเชยเวลาทขี่ าดเรียน ตอนไปห้องน้ำ� ” ครูคนหนึง่ หวั เราะตอนเล่าถึงท่า “ปวดฉี”่ ทีเ่ ขาใหน้ ักเรียนเต้นใหด้ ู เพ่ือแสดงว่าต้องการไปห้องน้�ำจริงๆ (คือกุมเป้า แล้วกระโดดสลับขาไปมา) (แหม ฉนั อยากใหค้ รูใหญบ่ ังคับให้ครูคนนัน้ เตน้ ท่าเดยี วกับนกั เรยี นจริงๆ!) ฉนั จะใชว้ ธิ เี ดมิ คอื ขอใหค้ รลู องเอาใจนกั เรยี นมาใสใ่ จตวั เองดวู า่ จะเกดิ อะไรขนึ้ ถ้าครูใหญ่บอกคุณตั้งแต่วันแรกท่ีมาท�ำงานว่า ไม่อนุญาตให้ไปห้องน�้ำอย่างเด็ดขาด ยกเว้นตอนช่วงพักอาหารกลางวันเท่าน้ัน หรือครูใหญ่ส่ังให้คุณท�ำงานจนค่�ำ หรือให้ ยกเลกิ การไปทานอาหารกลางวนั เพราะคณุ ไปเขา้ ห้องนำ�้ ในเวลางาน เรือ่ งแบบนี้ฟงั ดู ไร้สาระสิน้ ดี และมันกไ็ รส้ าระจริงๆ 69

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด การเข้าห้องน�้ำไม่ใช่สิทธิพิเศษ แต่เป็นความต้องการทางชีวภาพ ฉันคิดว่า การปฏิเสธสิทธิการเข้าห้องน�้ำของนักเรียนเพียงเพราะพวกเขาเป็นเด็ก หรือตัวเล็ก ชา่ งเปน็ ความทารณุ โหดรา้ ย นกั เรยี นบางคนมกี ระเพาะปสั สาวะออ่ นแอ บางคนมเี งอ่ื นไข ทางการแพทย์หรือกินยาบางอย่าง จึงต้องเข้าห้องน�้ำบ่อยกว่าคนอ่ืน พอเจอนโยบาย จ�ำกัดการเข้าห้องน้�ำ นักเรียนพวกนี้จึงถูกกดดันทั้งทางกาย ทางใจ รู้สึกละอายท่ีต้อง ไปห้องน้�ำ และหลายคนเลิกด่มื นำ�้ เพ่ือหลกี เลีย่ งการไปหอ้ งน�ำ้ ซ่ึงท�ำใหร้ า่ งกายขาดนำ้� และไมด่ ตี อ่ สขุ ภาพทง้ั กายและใจ เพราะสมองตอ้ งการนำ้� และกลโู คส ถงึ จะท�ำหนา้ ทไี่ ดด้ ี มอี กี ปจั จยั หนง่ึ ทคี่ รมู กั มองขา้ ม นนั่ คอื ความปลอดภยั บางครง้ั นกั เรยี นไมเ่ ตม็ ใจ ไปหอ้ งน้ำ� ตอนช่วงพกั หรอื ตอนเปลย่ี นคาบเรยี น เพราะตอนนัน้ ในหอ้ งน้�ำมแี ต่อันธพาล การสูบบุหร่ี ยาเสพตดิ หรือกจิ กรรมทางเพศ แลว้ จะแกป้ ญั หาอยา่ งไรดี ครกู ต็ อ้ งท�ำงานเปน็ กลมุ่ เพอ่ื รว่ มกนั ก�ำหนดนโยบาย ที่มีมนุษยธรรม ครูแต่ละคนท�ำอะไรได้มากมายเพ่ือต่อต้านนโยบายโหดร้ายซึ่งไม่อาจ เปลยี่ นแปลงได้ เชน่ ตอนฉนั สอนในโรงเรยี นมธั ยมซง่ึ ไมอ่ นญุ าตใหน้ กั เรยี นไปเขา้ หอ้ งนำ้� เลย ฉนั จะพานักเรยี นเกรด 9 ทกุ คนไปเขา้ ห้องน�้ำทันทีท่ีเชค็ ชอ่ื เข้าเรยี นเสรจ็ แล้ว เราพากัน เดินเร็วๆ อย่างเงียบๆ และตามปกติจะถือหนังสือไปด้วย เผื่อมีคนถามจะได้ตอบว่า “ไปอ่านหนังสือข้างนอก” แต่ไม่เคยมีใครถาม เพราะเราไม่ส่งเสียงดังหรือก่อกวน คนท่ีก�ำลังเรียน นักเรียนซาบซ้ึงท่ีฉันปฏิบัติต่อพวกเขาอย่างมีศักด์ิศรีและเคารพ จึง ตอบแทนด้วยการท�ำงานหนกั ข้นึ ในชั้นเรยี น ครชู นั้ ประถมจ�ำนวนมากประหลาดใจทน่ี กั เรยี นอายนุ อ้ ยแสดงความรบั ผดิ ชอบ เตม็ ทเี่ วลาขออนญุ าตไปนอกหอ้ ง ทเี่ ปน็ อยา่ งนนั้ เพราะครทู �ำเหมอื นพวกเขาเปน็ “เดก็ โต” จงึ พยายามอยา่ งหนักเพอื่ ท�ำตัวดีๆ ให้สมกบั ที่ครูชมเชย ถา้ คณุ มอี สิ ระทจี่ ะก�ำหนดนโยบายเอง กอ็ ยา่ ท�ำเรอ่ื งเลก็ ใหเ้ ปน็ เรอ่ื งใหญ่ ลองท�ำ บัตรอนุญาตไปห้องน้�ำด้วยวัสดุท่ีเห็นได้ชัดและไม่เสียหายง่าย เช่น ตุ๊กตาสัตว์ยัดนุ่น ตวั เลก็ ๆ ของเลน่ ไม้ หรอื ไมบ้ รรทดั พลาสตกิ หนาๆ แลว้ เอาพวงกญุ แจมาใสห่ รอื รอ้ ยเชอื ก เพ่ือแขวนบัตรไว้ใกล้ประตู ท�ำใบเซ็นชื่อขออนุญาตออกไปข้างนอกให้นักเรียนลงช่ือ แล้วบอกอย่างชัดเจนว่า ต้องใช้บัตรอนุญาตไปห้องน้�ำเพ่ือไปห้องน้�ำเท่านั้น นักเรียน 70 ส่วนใหญ่ไม่ละเมิดกฎ แต่ถ้านักเรียนไปท่ีอ่ืน จะมีผลร้ายแรง (พวกนักเรียนช้ันมัธยม

ชอบถือโอกาสแวะไปหาเพอ่ื นหรือหุ้นส่วนธรุ กจิ ตามทางเดินหน้าหอ้ ง) ฉนั จะไม่บอกวา่ ำท�การบ้าน วนั หลงั จะหา้ มพวกนนั้ ไปห้องน้ำ� แต่ตอ้ งมีคนตดิ ตามไปด้วยจนกว่าจะพิสูจนใ์ หเ้ หน็ ว่า ฉันไว้ใจพวกเขาได้ ถ้าห้องน�้ำอยู่ใกล้ ฉันจะเดินไปด้วยเอง แล้วคอยอยู่ตรงทางเดิน หนา้ หอ้ ง ถา้ จ�ำเปน็ ฉนั จะมอบหมายใหน้ กั เรยี นตวั โตทมี่ คี วามรบั ผดิ ชอบ (หรอื ขอใหค้ รู ท่ีปรึกษา) ตดิ ตามแทน ไมช่ ้า พวกทีเ่ คยละเมดิ กฎก็จะประพฤตติ วั ดีขึ้น แผนการไปห้องน้�ำควรเหมาะกับนักเรียน เพราะเป้าหมายคือการสร้างระบบ ที่ใช้งานได้และยืดหยุ่น ซึ่งปรับเปลี่ยนได้ตามความจ�ำเป็น แต่เป้าหมายส�ำคัญคือการ อนุญาตให้นักเรียนไปห้องน�้ำได้ในยามจ�ำเป็น โดยไม่ลงโทษหรือท�ำให้อับอาย เรามี วิธีดีๆ มากมายที่จะสอนให้นักเรียนรู้จักการควบคุมตัวเอง โดยไม่ท�ำให้พวกเขารู้สึก ทรมานหรือเจ็บป่วยไป และครูท่ีท�ำให้นักเรียนอับอายมักเป็นพวกที่มีปัญหาด้านวินัย อย่างรุนแรงในหอ้ งที่ตัวเองสอน บทเรียนนอกวิชา จริงๆ แล้ว คุณสอนอะไรอยู่ในห้องเรียน ในช่วงปีแรกฉันสารภาพกับ แอล แบล็ก 71 ทเี่ ปน็ ครพู เี่ ลยี้ งวา่ ฉนั คงไมไ่ ดส้ อนนกั เรยี นมากพอ แลว้ อธบิ ายความเชอ่ื ของตวั เองวา่ ถา้ นกั เรยี นจะสอบผา่ น อยา่ งนอ้ ยกค็ วรท�ำไดต้ ามมาตรฐานขนั้ ตำ่� สดุ แตฉ่ นั ไมแ่ นใ่ จวา่ มาตรฐานขน้ั ตำ่� สดุ ส�ำหรบั ชัน้ เรยี นภาษาอังกฤษแตล่ ะชัน้ ควรเปน็ อย่างไร แอลถามวา่ “มาตรฐานต�ำ่ สุดของอะไร ของเครอ่ื งหมายจุลภาค การสะกดค�ำ หรือค�ำศัพท์ ข้ันต�่ำสุดคือเด็กๆ ควรรู้วิธีใช้เครื่องหมายจุลภาค 4 แบบ และสะกดค�ำ ให้ถูกต้อง 400 ค�ำ ใช่ไหม หรือควรรู้ความหมายของค�ำว่า defenestrating (น่าโยน ออกนอกหนา้ ตา่ ง) จะเกดิ อะไรขนึ้ ถา้ นกั เรยี นไมร่ จู้ กั ค�ำนน้ั แตร่ จู้ กั ค�ำอน่ื ๆ อกี 1,000 ค�ำ มาตรฐานคอื อะไร ผมไมไ่ ด้พดู ถงึ เป้าหมายของเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษา แต่พูดถงึ มาตรฐาน ของคณุ เอง คณุ คาดหวงั ใหเ้ ดก็ พวกน้นั รอู้ ะไร เมือ่ พวกเขาเรียนวชิ าของคณุ จบ” ฉันยอมรบั วา่ “ไมร่ สู้ ิ แตฉ่ ันกังวลว่าไดส้ อนอะไรให้นกั เรียนจริงๆ หรอื เปลา่ ” แอลบอกว่า “ครูทุกคนสงสัยว่าตัวเองได้สอนอะไรจริงๆ หรือเปล่ากันทั้งนั้น ผมก็เหมือนกัน แต่มันนานมากแล้วตอนผมอายุเท่าคุณ หลังจากนั้นผมก็เรียนรู้อะไร

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด บางอย่างที่สำ�คัญ ผมจะบอกว่า คุณไม่ได้กำ�ลังสอนภาษาอังกฤษนะ และคุณอาจจะ ถามวา่ ‘อา้ ว แลว้ สอนอะไรละ่ ’ คณุ ก�ำ ลงั สอนใหเ้ ดก็ ๆ รจู้ กั วธิ วี เิ คราะหข์ อ้ มลู แลว้ น�ำ ไป สมั พันธก์ บั ข้อมูลอน่ื ๆ ท่ีมีอยู่ พอเด็กเอาขอ้ มูลผสมกันแลว้ ก็จะแยกเปน็ ส่วนๆ จากน้ัน ก็นำ�กลับมาคืนในรูปแบบที่คุณขอไป ซึ่งไม่สำ�คัญว่าจะเป็นวิชาอะไร พวกเราทุกคน สอนเรอื่ งเดยี วกนั แคเ่ รียกช่อื ต่างกนั เท่าน้ัน คุณใช้เครื่องหมายจุลภาคกับค�ำ คณุ ศัพท์ ครูชีววิทยาใช้โครโมโซมกับคลอโรฟิลล์ ครูคณิตศาสตร์ใช้ตัวเลขในจินตนาการกับ สามเหล่ียม และคุณยังสอนบทเรียนนอกวชิ าดว้ ย น่นั คือ สอนใหเ้ ด็กๆ ศรทั ธาในตัวเอง ฉะน้ันอย่ากงั วลเลยว่า คุณกำ�ลังสอนไวยากรณห์ รอื เปลา่ คณุ กำ�ลังสอนเดก็ ๆ พวกนนั้ เช่ือผมเถอะ คณุ กำ�ลังสอนพวกเขาแน่นอน” หลงั จากมโี อกาสไตรต่ รองขอ้ คดิ เหน็ ของแอล ฉนั จงึ ตระหนกั วา่ สง่ิ ทเ่ี ขาเรยี กวา่ “บทเรียนนอกวิชา” เป็นปัจจัยส�ำคัญที่สุดในการสอน ส�ำคัญกว่าเป้าหมายของเขต พน้ื ที่การศึกษาดว้ ยซ้�ำ เพราะเปน็ บทเรยี นนอกวิชาของตวั เองซึ่งตอบค�ำถามส�ำคญั ท่สี ุด นน่ั คือ คณุ อยากใหน้ กั เรยี นรอู้ ะไร เมอ่ื พวกเขาเรียนวิชาของคุณจบ คุณอยากใหน้ กั เรียนรู้อะไร แน่นอน ในฐานะครภู าษาอังกฤษ ฉันต้องอยากให้ นักเรยี นมีทกั ษะการอา่ นกบั การเขยี นที่ดีขึ้น และรูจ้ กั ค�ำ ศพั ทแ์ บบต่างๆ มากขึน้ เข้าใจ ความคดิ เชงิ นามธรรมและมที กั ษะการคดิ ทด่ี ขี น้ึ รวมทง้ั ซาบซง้ึ กบั งานวรรณกรรม ดงั นน้ั ฉันจึงออกแบบบทเรียนเฉพาะสำ�หรับการเพิ่มพูนคำ�ศัพท์ การวิเคราะห์วรรณกรรม และการเขยี นขอ้ โตแ้ ยง้ อยา่ งมเี หตผุ ลทางตรรกะ ตลอดหลายปฉี นั มบี ทเรยี นนบั รอ้ ยๆ บท ที่ปรับให้เหมาะกับความสามารถในระดับต่างๆ หลังจากคุยกับแอลแล้ว ฉันกางแผน การสอนท่ีหลากหลายออกมาดู แล้วหาประเดน็ ร่วมในแผนการสอนเหล่านน้ั เพ่ือท�ำ ให้ บทเรยี นนอกวชิ าชดั เจนขน้ึ วนั แลว้ วนั เลา่ ฉนั คอ่ ยๆ จบั บทเรยี นยอ่ ยใหเ้ ขา้ ไปอยใู่ นกรอบ ของบทเรียนใหญ่ เชน่ ใหก้ ารบา้ นวิชาเขียนเรยี งความโดยกระตนุ้ ให้เขยี นถงึ ตอนเผชญิ ปญั หาและเอาชนะอปุ สรรคจนได้ สว่ นบทเรยี นเสรมิ ในหวั ขอ้ เรอ่ื งสน้ั ฉนั กเ็ อางานเขยี น มาจากหลายๆ แหล่ง มีทั้งเรื่องแต่งเกี่ยวกับผู้คนที่กำ�ลังรับมือกับปัญหาต่างๆ เช่น การหย่าร้าง การเสียชีวิตของบุคคลอันเป็นที่รัก แรงกดดันจากเพื่อน และอคติ หรอื บทกวที เ่ี ลอื กมาเปน็ พเิ ศษเกย่ี วกบั การไลต่ ามความฝนั การยนื หยดั ตามหลกั การของ 72 ตวั เอง และการยอมรับความผดิ พลาดของตนเอง เป็นตน้

ค�ำตอบท่ีฉันใหแ้ อลยงั เปน็ เช่นเดิมอยูจ่ นทุกวันนี้ ฉนั อยากให้นกั เรยี นมีทกั ษะ ำท�การบ้าน วิชาการท่ีดีขึ้น ศรัทธาในมาตรฐานทางหลักจริยธรรมอย่างมั่นคง กระหายใคร่รู้ อย่างไม่สิ้นสุด ปรารถนาจะประสบความส�ำเร็จตามค�ำนิยามความส�ำเร็จของตัวเอง มีทกั ษะการแก้ปัญหาทด่ี ี และอุปนสิ ัยอนั ม่นั คงทีจ่ ะปฏบิ ัติตอ่ ทกุ คนดว้ ยความเคารพ และศกั ดิศ์ รขี องความเปน็ มนษุ ยข์ น้ั พ้ืนฐาน บทเรียนนอกวชิ าของคุณคืออะไร? ค่านิยมและหลักจริยธรรมของคุณจะก�ำหนดบทเรียนนอกวิชา แม้คุณไม่ได้จงใจ ใสค่ วามเชอ่ื และเจตคตขิ องตวั เองเขา้ ไปในบทเรยี น แตท่ กุ อยา่ งจะอยทู่ น่ี น่ั แฝงอยใู่ น บริบทของงานที่คุณให้นักเรียนไปอ่าน ในวิธีที่คุณตัดสินว่าจะให้ใครสอบผ่านหรือ สอบตก ในน�ำ้ เสยี งของคณุ เวลาคุยกับนักเรียน และในสง่ิ ตา่ งๆ นับพนั ๆ อย่างทีจ่ ะ ส่ือตัวคุณออกมา คุณสอนนักเรียนอยู่ทุกวันในส่ิงท่ีตัวเองเชื่อว่าส�ำคัญ คุณส่งสาร ท่ีเป็นหลักจริยธรรม เจตคติ ความเชื่อ และค่านิยมทางศีลธรรมของตัวเองไปให้ นักเรียน ถ้าอธิบายบทเรียนนอกวิชาให้ชัดเจนได้ คุณก็ใช้ความรู้นั้นมาปรับปรุง การสอนของตวั เองได้ การรจู้ กั บทเรยี นนอกวชิ าของตวั เองยงั ชว่ ยใหค้ ณุ ไมเ่ ผลอไผล ไปสอนเร่ืองทไ่ี ม่อยากสอน ซงึ่ น�ำไปสู่ประเด็นถดั มาที่ควรพิจารณา เผชิญกบั อคตขิ องตัวเอง แมพ้ วกเราสว่ นใหญจ่ ะพยายามอยา่ งหนกั เพอ่ื ขจดั อคตขิ องตวั เอง แตฉ่ นั ไมเ่ คยเจอใคร 73 ที่ปลอดจากอคติจริงๆ เมื่อภูมิหลังทางวัฒนธรรมกับศาสนา ครอบครัวกับเพื่อนๆ ประสบการณ์ส่วนตัว และแม้แต่ปัจจัยชีววิทยาของตัวเราเองจะมารวมกันแล้ว จะท�ำให้เรามีอคติทันทีกับคนผมทองหรือผมสีน้�ำตาลเข้ม คนสูงหรือเตี้ย คนอ้วน หรือผอม คนน่าเกลียดหรือสวยงาม คนชอบสังคมหรือเก็บตัว คนฉลาดหรือโง่ เด็กเนิร์ดหรือคนที่ใครๆ ก็ชอบ คนท่ีเป็นคาทอลิก ยิว โปรเตสแตนท์ หรือมุสลิม คนผวิ ด�ำ ผวิ คล้ำ� ผวิ ขาว ผวิ เหลือง หรือผิวแดง

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ฉนั เชอ่ื วา่ เปน็ เรอ่ื งส�ำคญั ทพี่ วกเราซงึ่ เปน็ ครจู ะตอ้ งพยายามมากกวา่ คนสว่ นใหญ่ ทจี่ ะขจดั อคตขิ องตวั เอง และลดผลกระทบของอคตทิ เ่ี ราเอาชนะไมไ่ ดใ้ หเ้ หลอื นอ้ ยทสี่ ดุ เพราะนักเรียนจะจ�ำว่าครูพูดและท�ำอะไรไปจนตลอดชีวิต พวกเราใช้เวลากับเด็กๆ โดยเฉพาะเดก็ อายนุ อ้ ยทส่ี ดุ และเปราะบางทส่ี ดุ มากกวา่ พอ่ แมข่ องเดก็ เองดว้ ยซำ้� ถา้ ไมม่ ี เหตอุ นื่ ใด เดก็ สว่ นใหญจ่ ะรกั และเคารพครขู องตวั เอง นกั เรยี นเรยี นรทู้ จี่ ะรกั และเคารพ ตัวเอง หรือไม่ก็ดูแคลนและดูหมิ่นตัวเอง ข้ึนอยู่กับว่าครูปฏิบัติต่อนักเรียนอย่างไร ลองคดิ ถงึ ตอนตวั เองเปน็ เดก็ ถา้ เคยมคี รบู อกวา่ คณุ ขเ้ี กยี จ โง่ หมดหวงั นา่ เกลยี ด งมุ่ งา่ ม หรอื ไรค้ า่ ฉนั แนใ่ จวา่ คณุ จ�ำชวั่ ขณะนนั้ ไดค้ อ่ นขา้ งชดั เจน เหมอื นทฉี่ นั แนใ่ จวา่ คณุ จ�ำไดด้ ี เช่นกัน ถ้าครูเคยบอกว่า คุณฉลาด เป็นคนพิเศษ หลักแหลม ยอดเย่ียม มีเสน่ห์ มพี รสวรรค์ หรือนา่ ทึง่ สีผิวและต้นก�ำเนิดของชาติพันธุ์ยังเป็นปัจจัยส�ำคัญท่ีท�ำให้คนในชาติของเรา มอี คติ ผคู้ นจ�ำนวนมากเชอื่ วา่ การมกี ฎหมายสทิ ธพิ ลเมอื ง โครงการทใ่ี หโ้ อกาสเทา่ เทยี มกนั ในด้านต่างๆ เช่น การศึกษา การจ้างงาน และองค์กรมากมายที่อุทิศตนเพ่ือส่งเสริม ความเสมอภาคและความยตุ ธิ รรม จะท�ำใหอ้ คตเิ รอื่ งสผี วิ หมดไปจากประเทศ เรากา้ วหนา้ ไปอยา่ งนา่ ทง่ึ ในการขจดั อคติ แตค่ วามส�ำเรจ็ ยงั อยอู่ กี ยาวไกล ในชว่ ง 10 ปกี อ่ น ฉนั เดนิ ทาง ไปรัฐต่างๆ กว่าคร่ึงของประเทศ ในทุกรัฐฉันได้พบครูท่ีส้ินหวังและตกใจที่ได้เห็นอคติ ทางเชอ้ื ชาติและชาตพิ ันธ์ุบอ่ ยครัง้ ในโรงเรียนและชุมชนของตวั เอง อันทจี่ ริง ในบรรดา ผคู้ นทฉี่ นั ไดพ้ บ มแี ตพ่ วกผวิ ขาวเทา่ นน้ั ทเ่ี ชอื่ จรงิ ๆ วา่ โรงเรยี นของตวั เองไมม่ ปี ญั หาอคติ ทางเช้อื ชาติ คนขาวเหล่านไ้ี มไ่ ด้โง่หรือไม่เข้าใจความทกุ ขย์ ากของคนอ่นื เพยี งแต่มอง ไม่เห็นส่ิงท่ีไม่มีอยู่ในโลกของตัวเองเท่าน้ัน แต่พวกคนผิวคล้�ำยืนยันว่าอคติยังเป็น ปัญหาใหญ่ และฉันเช่ือว่า พวกเขาสามารถประเมินสถานการณไ์ ด้ถกู ตอ้ งท่ีสดุ น่เี ป็นเหตุผลทฉี่ ันจะพูดเรื่องอคตทิ างเช้อื ชาตติ อ่ ไปเรอ่ื ยๆ หลายปกี อ่ นในหมู่ นกั เรยี นเกรด 10 ทฉี่ นั สอน มหี นมุ่ ผวิ สเี ขม้ สดุ ๆ คนหนง่ึ ทอี่ อ่ นโยนและนา่ รกั ทส่ี ดุ แถมยงั กระตอื รือรน้ เร่อื งการเรยี นมาก และเป็นนักฟุตบอลทเ่ี ก่งกาจเป็นพิเศษ พวกครูทุกคน ในทีมชอบดันเต และเห็นพ้องต้องกันว่า เขาเป็นดาวเด่นท่ีสุดในชั้นเรียน บ่ายวันหน่ึง ตอนใกลส้ น้ิ สดุ ปีการศึกษา ดนั เตอย่ตู ่อหลังเลิกเรียนเพื่อคยุ กับฉัน 74

เขาพูดวา่ “ผมแค่อยากขอบคุณ เพราะครูไม่กลัวทจ่ี ะใหผ้ มท�ำ การบา้ น ขณะที่ ำท�การบ้าน ครคู นอืน่ ๆ กลวั เพราะผมเปน็ ผู้ชายผิวดำ�ตวั โต พวกครทู �ำเหมือนวา่ ถา้ ท�ำใหผ้ มโกรธแล้วจะโดนผมท�ำรา้ ย” ดันเตน�ำ้ ตาคลอ และฉันอยากร้องไห้ไปกบั เขาดว้ ย “แล้วเธอท�ำ ยงั ไง เวลาพวกครูทำ�แบบน้ัน” ฉนั ถาม “ผมก็แกล้งทำ�ท่าจะทำ�ร้ายครู” ดันเตฝืนหัวเราะ แต่เสียงหัวเราะกลายเป็น เสียงไอเกอื บเปน็ เสยี งสะอน้ื มีแวบหนง่ึ ทฉ่ี ันเองก็เกอื บจะหวั เราะออกมาเพราะมนั ฟงั ดูตลก แต่ฉันรขู้ ้นึ มา โดยเรว็ วา่ ค�ำ พดู ของดนั เตไมต่ ลกเลยสกั นดิ ครพู วกนน้ั ก�ำ ลงั กระตนุ้ ใหด้ นั เตท�ำ เหมอื นวา่ ตัวเองจงใจจะทำ�ร้ายครู ไม่ว่าจะมีเจตนาหรือไม่ก็ตาม ครูกำ�ลังบงการให้ดันเตทำ�ตาม ส่งิ ท่ผี ู้คนมกั คิดแบบเหมารวมวา่ ชายผวิ ดำ�เปน็ คนข้โี มโหและรนุ แรง การทเ่ี รากลวั เด็ก คนน้ันเพยี งเพราะเขามีผวิ สีนน้ั ก็เหมอื นกับการพูดว่า “ครูรวู้ า่ เธอเปน็ คนรนุ แรงมาแต่ ก�ำ เนิด เธอเป็นคนแบบนัน้ เพราะเปน็ คนผิวสีน้นั และอีกไมน่ านตวั ตนที่แท้จริงของเธอ จะปรากฏออกมา” เราทุกคนรู้ว่าจะเดือดดาลแค่ไหน ถ้ามีคนกล่าวหาว่าเราโกหก ทั้งๆ ที่เราพูด ความจริง และจะโกรธจัดแค่ไหน ถ้ามคี นกล่าวหาวา่ เราท�ำ ส่ิงทไ่ี ม่ได้ท�ำ บางครงั้ ผู้ใหญ่ ก็หาเหตุผลมาพิสูจน์ว่าถูกต้องจนได้ หรือทำ�เป็นเมินเฉยต่อข้อกล่าวหาผิดๆ หรือการ พูดเป็นนัยของคนอื่นได้ แต่เด็กๆ กับวัยรุ่นไม่มีประสบการณ์กับธรรมชาติของมนุษย์ มากพอทจ่ี ะพสิ จู นว์ า่ พฤตกิ รรมของผใู้ หญถ่ กู ตอ้ ง หรอื เพกิ เฉยกบั พฤตกิ รรมของผใู้ หญไ่ ด้ และไมร่ วู้ ธิ ที จ่ี ะหลกี เลย่ี งไมใ่ หผ้ ใู้ หญม่ าบงการตวั เองได้ แนน่ อนทส่ี ดุ เดก็ ๆ ไมม่ ที กั ษะพอ ท่ีจะรบั มือกับความคับขอ้ งใจ ความไมเ่ ช่ือ ความขนุ่ เคือง และความโกรธท่เี กิดขึ้นอยา่ ง ทว่ มทน้ เวลาผใู้ หญพ่ ดู เปรยๆ วา่ เดก็ คนนเ้ี ปน็ คนรนุ แรง (หรอื โง่ หรอื ไรค้ า่ ) เพราะสผี วิ หรือภูมิหลงั ทางชาติพนั ธ์ุของเดก็ ฉันเชอื่ ว่า การทีเ่ ดก็ ๆ ไดย้ ินค�ำพดู เปน็ นัยๆ ท่สี อ่ อคติ อยา่ งรนุ แรงแบบนนั้ ซำ�้ ๆ เปน็ การขม่ เหงทางจติ ใจ และแนใ่ จวา่ จะสง่ ผลกระทบระยะยาว ตอ่ การเคารพตนเอง เจตคตติ อ่ โรงเรยี น และทศั นคตติ อ่ มนษุ ยชาติ เราทกุ คนรวู้ า่ นกั เรยี น มแี นวโนม้ จะท�ำตามความคาดหวงั ของครู ซง่ึ อาจจะท�ำไดม้ ากหรอื ไดน้ อ้ ย ฉะนนั้ หากไมม่ ี เหตผุ ลดีๆ ทพ่ี อจะเชอ่ื ไดว้ า่ นกั เรียนคนใดคนหน่งึ มีแนวโน้มจะแสดงพฤติกรรมรุนแรง 75

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด เราก็ต้องคาดหวังส่งิ ทีด่ ที สี่ ดุ จากนักเรียนทุกคน และต้องขจดั ความกลวั ทไี่ รเ้ หตุผลของ ตวั เอง เพราะถา้ กลวั นักเรียน เราจะไม่มีวันสอนพวกเขาได้ หลังจากคยุ กับดนั เต ฉนั แนะน�ำ ใหเ้ ขาไปอ่านเรยี งความของเบรนต์ สเตเพิลส์ ชือ่ “Night Walker” ซงึ่ บรรยายวธิ ที ีเ่ ขาเรียนร้กู ารควบคุมความโกรธของตัวเอง เม่ือ เห็นชัดว่าคนกลัวเขาเพียงเพราะสีผิว ฉะนั้นเพื่อปลดชนวนความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้น สเตเพลิ สจ์ งึ ผวิ ปากท�ำ นองเพลงคลาสสกิ ทใ่ี ครๆ กร็ จู้ กั เพอ่ื บอกใหร้ วู้ า่ เขาไมใ่ ชพ่ วกจป้ี ลน้ ซึ่ง “เป็นเสมือนกระดิ่งผูกคอวัวที่นักเดินทางไกลสวมใส่เวลาไปในเขตที่มีหมีอยู่” (เรียงความน้ีตีพิมพ์ในนิตยสาร Ms. ในชื่อ “Just Walk on By” และพิมพ์ซ้�ำในที่อ่ืน โดยเปลยี่ นชอ่ื ไปอกี หลายชอ่ื ใหไ้ ปหาอา่ นไดใ้ นหนงั สอื รวมบทความหลายๆ เลม่ ) แมก้ าร อ่านเรียงความจะไม่ช่วยแก้ปัญหา แต่ท�ำให้เห็นการตอบสนองท่ีฉลาดและชัดเจน ซงึ่ อาจชว่ ยให้ชายหนุ่ม (และหญงิ สาว) ทเ่ี ป็นชนกลมุ่ น้อยรับมอื กับโลกทีย่ ากล�ำบากได้ กอ่ นหนา้ นฉ้ี นั บอกวา่ ไมเ่ คยเจอคนทป่ี ลอดอคตเิ ลย และตวั เองกเ็ ปน็ แบบนน้ั ดว้ ย หลังจากคุยกับดนั เต ฉันนงั่ ลงและบังคับตวั เองใหเ้ ผชิญกับอคตใิ นใจ ฉันอ่านบทความ ในวารสารกบั ต�ำราจิตวิทยา และรวู้ า่ มกี ารศึกษาท่พี สิ จู น์แลว้ ว่า ระดับความกงั วลของ ชาวอเมริกันผิวขาวส่วนใหญ่ (และชาวอเมริกันผิวด�ำจ�ำนวนมาก) เพ่ิมขึ้น เวลาเห็น ชายผิวคล้�ำหรือผิวด�ำเดินเข้ามาหาในท่ีสาธารณะ ฉันยอมรับว่า เวลามีชายผิวด�ำหรือ ผิวคล้�ำเข้ามาหา จะกังวลมากกว่าเวลามีชายผิวขาวเข้ามาใกล้ แต่ฉันยังไม่เคยถูกชาย ผิวคล�ำ้ หรอื ผิวด�ำท�ำรา้ ยเลย ขณะท่เี คยมีประสบการณ์ไมด่ ีในการสมาคมกับชายผิวขาว มากกว่าหนึ่งครั้ง ดังนั้นจึงไม่มีเหตุผลอะไรเลยที่จะท�ำให้ฉันกลัวชายผิวด�ำและผิวคล้�ำ มากกวา่ ชายผวิ ขาว แตเ่ พราะฉนั เตบิ โตมาในเมอื งทางภาคเหนอื ทม่ี แี ตค่ นผวิ ขาวเทา่ นนั้ จงึ ไมเ่ คยสมาคมกบั คนผวิ สอี นื่ ๆ ฉนั จงึ ไมม่ ปี ระสบการณท์ จ่ี ะก�ำหนดเจตคตขิ องตวั เองได้ นอกจากชายผวิ ด�ำอย่าง บิล คอสบี กับ มูฮมั หมดั อาลี แล้ว ฉนั จดจ�ำตน้ แบบเชิงบวก ของชายผิวด�ำคนอนื่ ต้ังแต่วยั เดก็ ไปจนถึงตอนฉันอายุ 30 กวา่ ๆ ไมไ่ ดเ้ ลย และตอนนั้น ฉันก็เลิกดูโทรทัศน์ไปแล้ว ในช่วง 9 ปี ที่รับราชการทหารก่อนมาเป็นครู ฉันเคยมี ประสบการณ์เป็นปฏิปักษ์กับชายผิวด�ำเพียงเล็กน้อยแค่คร้ังเดียวเท่านั้น แต่กลับเจอ เรอื่ งรา้ ยๆ ท่ีรุนแรงหลายสบิ ครั้งกบั พวกผชู้ ายผิวขาวทเี่ ป็นทหารและนาวิกโยธนิ ซึ่งไม่ 76 ยนิ ดตี อ้ นรบั ผหู้ ญงิ ในแวดวงพวกเขา ฉนั จงึ สรปุ ไดเ้ พยี งวา่ ตวั เองสรา้ งอคตจิ ากการไดย้ นิ

รายงานข่าวเกี่ยวกับหนุ่มผิวดำ�กับหนุ่มเชื้อสายสเปนที่มีเรื่องราวต่อสู้กันอยู่ตามท้อง ถนนในเมอื งใหญ่ และจากการชมภาพยนตร์กบั รายการโทรทัศน์ทม่ี กั นำ�เสนอภาพของ ผู้ชายพวกชนกลุ่มน้อยว่าเป็นแมงดา ผู้ค้ายา คนติดสุราที่เร่ร่อน คนติดยา นักเลง ำท�การบ้าน พวกทบุ ตีภรรยา ฆาตกรฆ่าตำ�รวจ และนักโทษนั่นเอง ทางออกที่ฉันจะลบล้างอคติไปได้อย่างถาวร คือ ไปพบปะและพูดคุยกับชาย ผิวด�ำและผวิ คล�้ำทีม่ กี ารศกึ ษาและประสบความส�ำเรจ็ ใหม้ ากทส่ี ุดเท่าที่จะท�ำได้ ฉันขอ ให้พวกเขาเป็นที่ปรึกษาของนักเรยี น ฉนั ผูกมิตรกับพวกเขาในห้องอาหารกลางวันของ โรงเรยี น และระหวา่ งการท�ำกจิ กรรมของชมุ ชน ไม่ใช่แคเ่ ป็นคนทเ่ี ราไปศกึ ษาวิจยั แต่ ในฐานะมนษุ ยค์ นหนงึ่ หลายสปั ดาหผ์ ่านไป ฉนั จงึ ไดร้ วู้ ่าตวั เองก้าวหน้าไปมากในการ ลดอคติทางเช้ือชาติให้เหลือน้อยท่ีสุดเม่ือได้รู้จักกับชายผิวด�ำคนหนึ่งที่ฉันไม่ชอบเลย การไม่ชอบชายคนนั้นเป็นปัจจัยส�ำคัญยิ่งในกระบวนการฟื้นฟูของฉันเอง ก่อนหน้า การเจอกนั คร้งั นน้ั ฉันคงตอ้ งฝนื ใจชอบเขา หรือท�ำเหมอื นว่าชอบ เพื่อไมใ่ หใ้ ครเหน็ วา่ ฉันมอี คติ หลงั จากแกไ้ ขตวั เองอยเู่ กอื บ 20 ปี อย่างตอ่ เน่อื ง ฉันก็รสู้ ึกเปน็ อสิ ระทจ่ี ะชอบ หรือไม่ชอบคนที่ได้พบ ไม่ว่าจะมีสีผิวหรือภูมิหลังทางชาติพันธุ์ใดๆ โดยดูจากวิธีที่คน คนนน้ั ปฏบิ ตั ติ อ่ ฉนั และโดยเฉพาะวธิ ที เ่ี ขาปฏบิ ตั ติ อ่ เดก็ ๆ กบั สนุ ขั ฉนั ไมเ่ สแสรง้ วา่ ไมม่ ี ความรนุ แรงในโลก ฉนั พยายามอยหู่ า่ งทกุ คนทด่ี ทู า่ วา่ เมาเหลา้ เมายา เปน็ ฆาตกรโรคจติ หรือมีแนวโน้มจะเป็นอันตราย ไม่ว่าจะเป็นคนผิวสีอะไรก็ตาม แต่ฉันไม่คิดว่า ใครจะ เป็นคนรุนแรงเพียงเพราะเขาเป็นคนในกลุ่มชาติพันธุ์อะไร และฉันเรียนรู้วิธีรับมือกับ นกั เรยี นทก่ี งั วลหรอื มอี คตติ อ่ ฉนั ตามมรดกชาตพิ นั ธข์ุ องตวั เอง เชน่ วนั หนง่ึ มหี นมุ่ คนหนง่ึ เดินวางมาดเข้ามาในห้องเรียนเกรด 10 ที่ฉันสอนภาษาอังกฤษ แล้วประกาศตอนเดิน ผ่านไปโดยไมส่ บตาฉันว่า เขาไมช่ อบคนผวิ ขาว ฉนั บอกเขาวา่ “ครทู �ำ อะไรไมไ่ ดท้ ต่ี วั เองจะขาวเผอื กเมอ่ื อยใู่ นทม่ี ดื เพราะเกดิ มา อยา่ งนั้นและเปล่ียนสผี ิวไมไ่ ด้ ถา้ เธอจะไม่ชอบครเู พราะอะไรก็ตาม ขอใหเ้ ป็นเรอ่ื งทีค่ รู รบั ผดิ ชอบได้โดยตรงและควบคุมได้ เชน่ เจตคติ การเมอื ง หรอื พฤติกรรมของครู ทำ�ไม ไมล่ องใหโ้ อกาสครหู นอ่ ยจนกวา่ จะรจู้ กั ตวั จรงิ ของครู และครกู จ็ ะใหโ้ อกาสเธอเหมอื นกนั ครูจะตัดสินใจวา่ ชอบหรอื ไมช่ อบเธอ ตามพฤติกรรมไม่ใชส่ ีผวิ ของเธอ” 77

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด หนมุ่ ทม่ี ีอคติแค่ยกั ไหลแ่ ละท�ำ เป็นเมนิ เฉย แต่คงได้ยนิ คำ�พดู ของฉันแน่ ถึงเขา แทบจะไมพ่ ดู กบั ฉนั เลย และเหน็ ไดช้ ดั วา่ ไมช่ อบฉนั แนน่ อน แตพ่ อสน้ิ ปที ส่ี องทเ่ี รยี นกบั ฉนั เขาเขยี นในบนั ทกึ ประจ�ำ วนั วา่ สง่ิ ส�ำ คญั ทส่ี ดุ ทเ่ี ขาไดเ้ รยี นรใู้ นโรงเรยี นในปนี น้ั คอื “ไมใ่ ช่ ว่าคนผิวขาวจะเลวร้ายไปเสียทุกคน” ฉันถือว่านี่เป็นคำ�ชมเชยอย่างมากจากเขา แต่ที่ ส�ำ คัญกวา่ นั้นคือ ฉันร้วู า่ เขาไมม่ อี คตเิ ตม็ ร้อยอกี ต่อไป เพราะได้เจอข้อยกเวน้ อย่างน้อย ทส่ี ดุ หนง่ึ ขอ้ ในกฎของตวั เอง เขาเปน็ แรงบนั ดาลใจใหฉ้ นั พยายามแนะน�ำ นกั เรยี นคนอน่ื ๆ ให้ค้นหาขอ้ ยกเวน้ ของตวั เอง ในฐานะครู เราก�ำ จดั อคตขิ องนกั เรยี นไมไ่ ด้ แตด่ ว้ ยการทำ�ตวั เปน็ แบบอย่างได้ และดว้ ยการสอ่ื สารความคาดหวงั ของตวั เองอยา่ งชดั เจน เราสามารถวางรากฐานทท่ี �ำ ให้ การยอมรบั ความแตกตา่ งของคนอ่ืนกบั ความเหน็ อกเห็นใจในความทกุ ขย์ ากของคนอื่น เป็นกฎของห้องเรียนของเราได้ เคารพตวั เอง พวกครูใหม่ๆ มักถามว่า “จะทำ�อย่างไรให้นักเรียนเคารพได้ ในเมื่อพวกเขาเดิน เข้าห้องอยา่ งมุ่งม่ันว่า จะดูหมิน่ ครูกอ่ นเราพบกันด้วยซำ�้ ” แนน่ อน คณุ บงั คบั ใหใ้ ครๆ เคารพคณุ ไมไ่ ด้ คณุ จะเรยี กรอ้ งแคไ่ หนกไ็ ด้ แตบ่ งั คบั ใจใครไมไ่ ด้ เดก็ ๆ เขา้ ใจเรอ่ื งนด้ี ี จงึ ตอ่ ตา้ นครทู เ่ี รยี กรอ้ งความเคารพ ไมใ่ ชเ่ พราะพวกเขา ดื้อด้าน แต่เพราะรู้สึกว่าถูกดูหมิ่น คุณก็คงรู้สึกไม่ต่างกัน ถ้ามีคนแปลกหน้าเดินดุ่มๆ เขา้ มาเรยี กรอ้ งใหค้ ณุ เคารพเขาในทนั ที ฉะนน้ั ยง่ิ พยายามบงั คบั ใหน้ กั เรยี นเคารพ พวกเขา จะยิง่ รสู้ ึกวา่ ถกู ดหู ม่ิน และจะย่ิงไม่นับถือคณุ บางครั้งเราพบตัวเองอยู่ในห้องที่มีแต่นักเรียนที่ไม่เคารพครู และครูบางคน ประกาศสงครามดว้ ยการเขม้ งวดมากขน้ึ ตง้ั กฎทเ่ี ครง่ ครดั และขน้ั ตอนการปฏบิ ตั ทิ เ่ี ขม้ งวด ไมย่ ดื หยนุ่ ยอมใหน้ กั เรยี นลากเขา้ สสู่ งครามระหวา่ งครกู บั นกั เรยี น ซง่ึ เดก็ ๆ สนกุ กบั การ ทำ�แบบนั้น เพราะง่ายกว่าเรียนหนังสือ และที่สำ�คัญที่สุดเพราะรู้อยู่แล้วว่าจะแสดง การดูหมิ่นได้ยังไง ฉันรู้ดีจากประสบการณ์ส่วนตัวว่า ครูจะคับข้องใจขนาดไหนเวลา 78 พยายามสร้างต้นแบบพฤติกรรมที่เคารพผู้อื่น แต่นักเรียนตอบกลับด้วยการแสดง

ความรังเกยี จ ทา้ ทาย ดูหม่ิน หรือเมนิ เฉยอย่างส้นิ เชงิ จึงเผลอไผลยอมให้เด็กๆ ปัน่ หัว ำท�การบ้าน และตอบสนองตามแบบท่ีพวกเขาคาดไว้ แต่ถ้าคุณห้ามใจได้ ถ้าคุณเคารพนักเรียน ในฐานะมนุษย์ต่อไปได้ และแยกตัวเด็กออกจากพฤติกรรมแบบเด็กๆ ได้ ในท่ีสุด นักเรียนส่วนใหญ่จะตระหนักว่า คุณจริงใจ คุณเคารพพวกเขาในฐานะมนุษย์คนหนึ่ง จรงิ ๆ แลว้ พวกเขาจะเลกิ เกลียดคนทเ่ี คารพและสนใจพวกเขาจรงิ ๆ ฉันแก้ปัญหาด้วยการอธิบายให้นักเรียนฟังในวันแรกว่า ส่ิงหนึ่งท่ีฉันให้คุณค่า มากกว่าพฤติกรรมอื่นๆ คือการเคารพตัวเอง ฉันอธิบายความเชื่อส่วนตัวว่า คนที่ไม่ เคารพคนอ่ืนเป็นเพราะไม่เคารพตัวเอง ฉะน้ัน ฉันจะช่วยให้นักเรียนสร้างการนับถือ ตวั เอง มรี ะเบยี บวนิ ยั ในตวั เอง เคารพตนเอง และมนั่ ใจในตวั เอง จากนน้ั ฉนั กท็ �ำทกุ อยา่ ง ตามทพ่ี ดู ไว้ เวลาถกู นกั เรยี นดหู มน่ิ ฉนั จะเรยี กนกั เรยี นคนนน้ั ออกไปตรงทางเดนิ หนา้ หอ้ ง เพ่ือคุยกันด้วยความเคารพอย่างเต็มที่ (แต่ก็มีนักเรียนบางคนท่ีสามารถกวนอารมณ์ ให้ฉนั โกรธจัดจนพดู กบั เขาอยา่ งเคารพไมไ่ ด้ ถงึ แม้จะไมบ่ ่อยนัก ถา้ เป็นแบบนนั้ ฉันจะ ปล่อยให้นักเรียนยืนนอกห้องจนกว่าจะควบคุมอารมณ์ได้ หรือไม่ก็ขอให้เพื่อนครูหรือ ครูทีป่ รกึ ษาเขา้ มาคุมหอ้ งแทนสัก 2-3 นาที แลว้ เดนิ ออกไปสงบอารมณ)์ นักเรียนบางคนอาจไม่รู้ว่าจะท�ำอย่างไรเวลามีคนเคารพตัวเองจริงๆ เพราะ ไม่เคยมีใครท�ำอย่างนั้นมาก่อน คุณอาจจะต้องแสดงความเคารพนักเรียนต่อไปอีก นานมาก (ตลอดปกี ารศึกษา หรอื นานกวา่ นั้น) จนกว่าพวกเขาจะตระหนักวา่ คณุ ไม่ได้ เสแสร้ง แต่พวกเขาอาจจะสงสัยไม่แน่ใจ เด็กชายคนหนึ่งบอกฉันว่า ตอนที่ฉันยังพูด กับเขาอย่างเคารพต่อไปแมเ้ ขาท�ำตัวเป็นปรปกั ษ์ เขาเขา้ ใจเอาเองวา่ คงเปน็ เลห่ ์กลอะไร สกั อย่าง ภายหลงั เขาบอกฉนั วา่ “ผมคดิ วา่ ครมู แี ผนอะไรสกั อยา่ ง ครเู ขา้ ใจทผ่ี มพดู ใชม่ ย้ั ผมก็คิดแบบว่า ครูคนนี้เจ้าเล่ห์ ครูมีแผนอะไรนะ ไม่มีใครทำ�ดีขนาดนั้นหรอก ถ้าไม่ อยากได้อะไรตอบแทน แต่ในที่สุดผมก็รู้ว่า ครูกำ�ลังพยายามแสดงให้ผมเห็นวิธีทำ�ตัว ใหถ้ ูกตอ้ ง ครบู อกให้ผมท�ำ สง่ิ ท่ีถกู ต้องนัน่ เอง” คุณไม่จำ�เป็นต้องชอบนักเรียนเพื่อจะปฏิบัติต่อเขาอย่างเคารพ ฉันแน่ใจว่า คุณทำ�งานกับผู้ใหญ่ที่คุณไม่ชอบเท่าไหร่ แต่ไม่ได้แสดงให้ใครๆ เห็นว่าคุณดูหมิ่นเขา โดยเฉพาะต่อหน้าเพ่ือนร่วมงานระดับเดยี วกันของคุณ และฉันยงั คิดวา่ เป็นเรอื่ งส�ำ คัญ 79

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ท่ีต้องยอมรับด้วยว่า ไม่ใช่ว่านักเรียนทุกคนจะชอบคุณ ซึ่งไม่เป็นไร นักเรียนไม่จ�ำเป็น ต้องชอบคุณ เหมือนท่ีพวกเขาไม่จ�ำเป็นต้องชอบหน้ากัน แต่ยังเรียนรู้ส่ิงท่ีคุณสอนได้ และเรียนรู้ทจี่ ะแสดงออกด้วยความเคารพตัวเอง เพือ่ ใหอ้ ยรู่ อดในโรงเรียนได้ เป็นคนที่ ประสบความส�ำเร็จและเบิกบานใจกับสัมพันธภาพท่ีดีกับคนอ่ืนท้ังด้านส่วนตัวและ อาชพี การงาน หลังจากสังเกตทั้งครูที่ประสบความสำ�เร็จกับครูที่มีปัญหา ฉันมีทฤษฎีที่จะ อธิบายว่า ทำ�ไมผู้ใหญ่บางคนจึงทำ�ให้นักเรียนเคารพไม่ได้ แม้จะเชื่ออย่างจริงใจว่า ตัวเองเคารพนกั เรียน เพราะถา้ ครูเร่มิ ด้วยการคิดจะปฏิรปู จะกำ�หนดรูปแบบชีวิต หรอื ชว่ ยชวี ติ นกั เรยี น ภาพทอ่ี อกมาจะดเู หมอื นวา่ ครกู �ำ ลงั อา้ งวา่ ก�ำ ลงั ชว่ ยนกั เรยี น นกั เรยี น จะรู้สึกว่า ครูเห็นตัวเองเหนือกว่านักเรียน และไม่ชอบเจตคติแบบนั้น แม้ครูอยากจะ ช่วยนักเรียนจริงๆ ก็ตาม ลองจินตนาการว่า มีผู้ใหญ่คนหนึ่งเข้ามาหาคุณและพูดว่า “ชีวติ เธอเละตุม้ เป๊ะไปหมด เธอตดั สนิ ใจโง่ๆ ท�ำใหเ้ สียเวลาและพรสวรรคข์ องตัวเองไป คา่ นยิ มกบั หลกั จรยิ ธรรมของเธอกต็ ำ่� ตอ้ ยกวา่ ของฉนั แตฉ่ นั สอนเธอใหเ้ ปน็ เหมอื นฉนั ได้ เธอจะไดเ้ ปน็ คนดขี ึน้ ฉันสญั ญาวา่ จะช่วยเธอได้ แต่เธอต้องฟังฉันเท่านั้น” คุณจะรู้สึกอย่างไร ถ้ามีคนพูดกับคุณแบบน้ัน แม้เขาจะประสบความส�ำเร็จ มากกว่า แต่ฉันไม่คิดว่าคุณจะยอมรับ เพราะคุณจะคิดว่า เขามีสิทธิ์อะไรมาพูดกับฉัน แบบน้ี อารมณ์ของคุณจะปิดก้ันสติปัญญาของตัวเอง และการส่ือสารข้อมูลท่ีแท้จริง ไม่อาจเกิดขึ้นได้ เพราะคุณจะมัวพยายามแสดงว่าตัวเองเข้มแข็ง ควบคุมความโกรธ แสดงความโกรธออกมา หรอื ดูหมนิ่ คนนน้ั กลับคนื ถา้ อยากให้นักเรยี นเคารพ ก็ต้องเคารพเขากอ่ น ในฐานะมนุษยท์ ส่ี มควรได้รับ การปฏบิ ตั อิ ยา่ งมศี กั ดศ์ิ รตี ามพนื้ ฐานของมนษุ ย์ ตอ้ งยอมรบั วา่ นกั เรยี นอาจจะมคี า่ นยิ ม และวถิ ชี วี ติ ทตี่ า่ งไปจากของเรา และอาจจะเลอื กสงิ่ ทเี่ ราไมเ่ ลอื ก แตน่ กั เรยี นยงั อายนุ อ้ ย ไมม่ กี ารศกึ ษา และไมม่ ปี ระสบการณ์ (แมจ้ ะรจู้ กั แกป้ ญั หาเอาตวั รอดไดใ้ นชวี ติ ) ถา้ ไมม่ ี ผใู้ หญค่ อยสอนวธิ คี ดิ และมตี น้ แบบใหเ้ หน็ เราจะไปคาดหวงั ใหน้ กั เรยี นตดั สนิ ใจอยา่ งมี เหตผุ ลแบบคนทบี่ รรลวุ ฒุ ภิ าวะและฉลาดเฉลยี วไมไ่ ด้ นเี่ ปน็ โอกาสทค่ี ณุ จะแสดงตน้ แบบ ใหเ้ หน็ แทนทน่ี กั เรยี นจะเสยี เวลาฟงั คณุ วจิ ารณแ์ ละดหู มน่ิ พวกเขาทไี่ ปเขา้ แกง๊ อนั ธพาล 80 ใช้ยาเสพติด มีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัยและรุนแรง หรือลอกการบ้าน คุณจะมีโอกาส

มากขน้ึ ทเี ดยี วทจี่ ะไดค้ วามเคารพ ถา้ ถามนกั เรยี นวา่ ท�ำไมจงึ ตดั สนิ ใจแบบนนั้ และตงั้ ใจ ฟงั ค�ำตอบ ถา้ นกั เรยี นมาขอค�ำแนะน�ำ กใ็ หไ้ ดเ้ ลยเตม็ ท่ี ถา้ ไมข่ อ คณุ ตอ้ งตงั้ ค�ำถามตอ่ ไป จนกวา่ นกั เรยี นจะเรยี นรทู้ จี่ ะตงั้ ค�ำถามกบั ตวั เองถงึ สงิ่ ทตี่ วั เองเลอื กและพฤตกิ รรมของตน ำท�การบ้าน คุณไม่อาจช่วยนักเรียนจากตัวของพวกเขาได้ แต่สอนให้รู้จักคิด แก้ปัญหา วิเคราะห์ ทางเลือก และประสบความส�ำเรจ็ ได้ แลว้ นักเรียนจะช่วยชีวิตตนเองได้ ครคู นหนง่ึ ถามวา่ “คณุ ก�ำลงั ขอใหฉ้ นั พดู วา่ ไมเ่ ปน็ ไรทจี่ ะเปน็ สมาชกิ แกง๊ หรอื ” แน่นอน ฉันไม่ได้ขอให้ครูสนับสนุนการเป็นสมาชิกแก๊ง แต่ขอให้เลิกตัดสินนักเรียนที่ เป็นสมาชิกแก๊ง ถ้าเขาเป็นสมาชิกรุ่นท่ี 2 หรือ 3 เหมือนนักเรียนหลายคนของฉัน เพราะถ้าดูแคลนแก๊ง ก็เท่ากับฉันดูหม่ินครอบครัวของเขา และเสียโอกาสที่นักเรียน จะไวใ้ จ การสอนคนทไ่ี มไ่ วใ้ จเราเปน็ เรอื่ งยากมาก ถา้ ไมร่ สู้ ถานการณท์ งั้ หมดในชวี ติ คนอน่ื กเ็ ปน็ ไปไมไ่ ดท้ จี่ ะรวู้ า่ ถา้ ตกทนี่ ง่ั เดยี วกนั และเจอแรงกดดนั แบบเดยี วกนั เราจะตดั สนิ ใจ ต่างจากเขาหรอื ไม่ เปน็ ไปไม่ได้เลยท่ีเราจะรู้รายละเอยี ดลกึ ๆ ในชีวิตของนักเรยี นต้งั แต่ ตอนพบกันครั้งแรก ฉันจึงเรียนรู้ที่จะพูดว่า “ฉันเชื่อว่า ผู้คนมีเหตุผลท่ีจะท�ำสิ่งต่างๆ แมเ้ ขาจะไม่เลอื กท�ำเหมือนฉัน ส่งิ ส�ำคญั คอื เราต้องไตรต่ รองสิ่งท่ีเราเลอื ก และถ้าคิดวา่ ไม่ดี ก็ต้องเปล่ียนแปลง” ฉันขอบอกว่า นักเรียนที่ฉลาดและเก่งที่สุดบางคนมาจาก ภูมหิ ลงั ทผ่ี ูใ้ หญใ่ นชมุ ชนและในหมนู่ กั เรียนเห็นว่ากจิ กรรมของแกง๊ ความรุนแรง การใช้ ยาเสพตดิ และการต้องโทษจ�ำคกุ บอ่ ยๆ เป็นเร่อื งปกติ อีกปจั จัยหนงึ่ ทค่ี รูควรพจิ ารณา คือ แก๊งอันธพาลไม่เหมือนชมรมลูกเสือหรือเนตรนารี ที่สมาชิกตัดสินใจเองได้ ว่าไม่ อยากเข้าประชมุ แลว้ ชายหนมุ่ คนหน่งึ ในช้ันของนักเรยี นท่ีมีปัญหาการอ่านเป็นสมาชกิ ท่ีแข็งขันของแก๊ง ฉันจะเรียกเขาว่ารามอน แม้ทักษะการอ่านจะไม่ดีเพราะเม่ือก่อน ชอบหนเี รยี น แตเ่ ขาฉลาดและเรยี นรเู้ รว็ รามอนมาเรยี นตามปกตอิ ยหู่ ลายเดอื น แลว้ จๆู่ ก็หายหน้าไปโดยไม่บอกกล่าว อีก 2-3 สัปดาห์ถัดมา ฉันเจอรามอนโดยบังเอิญที่ ห้างสรรพสินค้าในเมือง และคิดว่าเขาคงจะหลบหน้า แต่รามอนกลับเดินเข้ามาสวัสดี ฉันจึงบอกว่า ครคู ิดถงึ และอยากให้กลับมาเรียน รามอนตอบว่า “แฟนผมก�ำลังจะคลอด ก็เลยคิดว่าไม่อยากให้ลูกโตมาและ ใช้ชีวิตเหมือนตัวเอง ผมตัดสินใจออกจากแก๊ง แต่พวกเขาทุบผมเสียน่วม แถมขู่ว่า ถ้ากลับไปเรียนอกี ผมตายแน่ ก็เลยตอ้ งเลิกเรียน” 81

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ขณะทฉ่ี นั ก�ำลงั พยายามหาค�ำพดู เหมาะๆ รามอนกห็ นั ขา้ งท�ำใหเ้ หน็ หนา้ ชดั ขน้ึ บนศีรษะด้านหนงึ่ มีบาดแผลท่ีดูแล้วน่าจะยังเจ็บมาก แม้รว้ิ รอยจะจางไปแลว้ รามอน ดงึ รมิ ฝปี ากล่างลงเพอ่ื ให้ดูวา่ ฟันหายไปหลายซแี่ ละมีแผลในปาก “ครเู สียใจดว้ ยนะ” ฉนั พูด “โอย๊ ผมไม่เปน็ ไรหรอก” เขาตอบ “ดมี าก ขอใหโ้ ชคดี ครรู วู้ า่ เธอจะไปไดด้ ี เพราะเปน็ คนฉลาด” ฉนั ยน่ื มอื ออกไป และรามอนจับไว้โดยไม่ลังเล ครู่ต่อมาเขาพยักหน้า แล้วเดินไปตามทางเดินระหว่าง ชั้นวางของ ฉันไม่เคยพบรามอนอีกเลย แต่ยังจ�ำเขาได้เสมอและหวังว่า เขาจะจ�ำได้ว่า ฉนั เปน็ คนทม่ี องทะลุรูปโฉมภายนอกและความผดิ ไปเห็นชายหน่มุ คนดที อ่ี ยภู่ ายใน ขณะท่ีคุณคิดจะแสดงให้นักเรียนเห็นว่า คุณเคารพพวกเขาในฐานะมนุษย์ กรณุ าหยดุ ชว่ั ขณะเพอื่ ยอ้ นคดิ ถงึ วยั เดก็ ของตวั เอง ฉนั ขอพนนั ดว้ ยเงนิ เดอื นครวู า่ คณุ ไม่ คิดถึงสูตรพีชคณิตหรือบุพบทวลีแน่นอน แต่น่าจะคิดถึงค�ำชมเชยที่ท�ำให้ตัวลอย หรือ ความอบั อายทที่ �ำใหห้ นา้ แดงอยจู่ นทกุ วนั น้ี ฉนั ยงั จ�ำครชู นั้ ประถมทใี่ ชเ้ ทปกาวยดึ แวน่ ตา ไวบ้ นหนา้ ฉนั ได้ เพราะฉนั ชอบถอดแวน่ ออกเวลาเดก็ คนอน่ื ลอ้ เลยี นทใ่ี สแ่ วน่ ครบู อกวา่ ท�ำอย่างน้ันเพ่ือสอนฉันว่า อยา่ ถอดแวน่ และเลิกท�ำตวั โง่ๆ เสยี ที แตว่ ธิ ีของเธอท�ำให้ฉนั อับอาย และโกรธจัดท่รี ูส้ กึ อ่อนแอภายใต้การควบคุมของผู้มีอ�ำนาจทใ่ี ชอ้ �ำนาจผดิ ทาง หลังจากวันน้ัน ฉันถอดแว่นตาท้ิงไว้ที่บ้าน เลิกใส่แว่นไปโรงเรียน และต้องหรี่ตาเวลา อา่ นจนจบชนั้ มธั ยม ฉนั ยงั จ�ำครทู ใี่ ชเ้ ทปกาวเปน็ อาวธุ คนนน้ั ได้ และจ�ำครโู ฮแดก็ ทสี่ อน เกรด 5 ไดด้ ว้ ย เพราะครกู ระตนุ้ ใหเ้ ขยี น และตงั้ ฉนั เปน็ บรรณาธกิ ารหนงั สอื พมิ พข์ องชนั้ ซง่ึ เปน็ ต�ำแหนง่ ทพ่ี เิ ศษมาก เวลาฉนั ท�ำเรอื่ งโงๆ่ ครโู ฮแดก็ จะมองลอดแวน่ รอคอยจนกวา่ ฉันได้สติและสงบลง แล้วครูก็จะกอดฉัน ครูสอนให้ฉันทบทวนพฤติกรรมของตัวเอง สอนให้ท้าทายตัวเองและท�ำตามความฝัน สอนให้เข้าใจความหมายที่แท้จริงของการ เคารพ และฉนั จะรักครโู ฮแด็กไปจนวนั ตาย 82

เรอ่ื งเกรด: จะคิดคะแนนเปน็ รอ้ ยละ หรือตัดตามกลุ่ม หรือโยน ำท�การบ้าน เหรียญเสี่ยงทายดนี ะ คณุ จะใชค้ ะแนนเพือ่ อะไร เพ่ือเปน็ แรงจูงใจ เพ่ือบันทกึ ความกา้ วหนา้ เพื่อประเมิน ผลการสอน เพือ่ ลงโทษพวกชอบเพ้อฝนั และผัดวนั ประกันพร่งุ หรอื เพ่ือทุกเหตุผล ท้ัง 4 ข้อที่กล่าวมาแล้ว ฉันเลือกใช้คะแนนด้วยเหตุผลเพียง 3 ข้อแรก เพราะถ้า ใชค้ ะแนนท่ไี ม่ดีหรือตัดคะแนนเป็นการลงโทษ ก็เทา่ กับว่าครมู ีสว่ นสร้างวงจรของ พฤติกรรมไม่เหมาะสมและความล้มเหลวที่ท�ำลายระบบของโรงเรียน ฉันเชื่อว่า เราควรใช้คะแนนเพอื่ วดั ว่านกั เรยี นเรียนรเู้ นอ้ื หากบั ทกั ษะไดด้ แี คไ่ หน และคะแนน จะชว้ี า่ ครนู �ำเสนอบทเรยี นและจงู ใจนกั เรยี นไดด้ แี คไ่ หน สมดุ บนั ทกึ เกรดทเี่ ตม็ ไปดว้ ย เกรดดีกับเกรดเอฟจะเตอื นให้รู้วา่ ฉนั ท�ำงานแย่ ครูทุกคนต้องก�ำหนดนโยบายการให้คะแนนที่สะท้อนมาตรฐานและหลัก จรยิ ธรรมของตวั เอง แตค่ รทู มี่ ปี ระสทิ ธผิ ลทสี่ ดุ จะรกั ษามาตรฐานทสี่ งู มเี จตคตทิ ย่ี ดื หยนุ่ และเน้นความยุติธรรมอย่างสม�่ำเสมอ ครูแบบนี้จะบอกให้นักเรียนรู้ความก้าวหน้า ของตัวเองบ่อยๆ เพื่อหลกี เล่ยี งความประหลาดใจและเสียงบ่น โรงเรยี นของคุณอาจจะ ใชร้ ะบบสอบผา่ น/สอบตก หรอื แบบรอ้ ยละ หรอื ระบบคะแนนทเี่ ปน็ เกรดเอถงึ เกรดเอฟ แผนกของคณุ อาจจะเพิ่มหลักเกณฑข์ องตัวเอง เชน่ ตอ้ งไดค้ ะแนนรอ้ ยละ 95 จึงจะได้ เกรดเอ แตส่ ดุ ทา้ ยแลว้ การใหค้ ะแนนจะขน้ึ กบั ตวั คณุ เอง แมแ้ ตบ่ างวชิ าอยา่ งคณติ ศาสตร์ ซึ่งเป็นกลางกว่าวิชาอ่ืนๆ ก็ยังมีโอกาสท่ีการให้คะแนนจะข้ึนอยู่กับเหตุผลส่วนตัว คณุ จะใหค้ ะแนนเฉพาะค�ำตอบที่ถูก หรือถงึ แม้ค�ำตอบจะผดิ ก็จะใหค้ ะแนนบ้างเพราะ นักเรียนได้แสดงให้เห็นว่านักเรียนพยายามแล้ว และมีความเข้าใจพ้ืนฐานในแนวคิด ส�ำคญั ๆ ถา้ นกั เรยี นไมเ่ คยขาดเรยี น ท�ำการบา้ นอยา่ งซอ่ื สตั ย์ ใหค้ วามรว่ มมอื ในชนั้ เรยี น แต่กังวลกับการสอบจนสอบตกทุกคร้ังที่มีการสอบใหญ่ คุณจะให้คะแนนอย่างไร จะเขม้ งวดตามรอ้ ยละของคะแนนที่นักเรยี นท�ำได้ แมจ้ ะไมแ่ สดงให้เห็นความสามารถ ทแ่ี ทจ้ รงิ หรอื จะใหน้ ำ�้ หนกั กบั คะแนนสอบนอ้ ยกวา่ หรอื อาจจะใหส้ อบซอ่ มหลงั เลกิ เรยี น เช่น สอบปากเปลา่ หรอื ใหค้ รทู ป่ี รกึ ษาท่ีนกั เรยี นไว้ใจน่งั อยูด่ ้วย 83

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด แล้วพวกที่ท�ำอะไรต�่ำกว่าความสามารถของตัวเองล่ะ ถ้าเห็นชัดว่า นักเรียน คนหนงึ่ ท�ำเกรดเอไดโ้ ดยไมต่ อ้ งดหู นงั สอื แตก่ ลบั เลอื กจะอา่ นหนงั สอื การต์ นู อยหู่ ลงั หอ้ ง ทุกคร้งั ทีม่ ีโอกาส และแทบจะไมส่ นใจท�ำการบ้านใหเ้ สร็จ คณุ จะให้เกรดเอไหม ถา้ เขา ท�ำคะแนนได้ถึงเกรดเอตอนสอบกลางภาคกับปลายภาค คะแนนของคุณจะสะท้อน ความสามารถด้านวิชาการและความฉลาดตามธรรมชาตขิ องนักเรียนคนนหี้ รอื ไม่ หรอื คณุ จะค�ำนงึ ถงึ วธิ คี ดิ เรอื่ งการท�ำงานทแ่ี ยแ่ ละความเกยี จคร้านของเขาดว้ ย คณุ จะใหค้ ะแนนงานทุกๆ ชน้ิ หรอื จะใหค้ ะแนนเต็มบางชิน้ ส�ำหรับคนท่ีตง้ั ใจ เรยี นรู้ทกั ษะใหมอ่ ย่างเต็มทแ่ี มจ้ ะมที ่ผี ิดหลายแห่ง คุณจะใหค้ ะแนนพเิ ศษกับคนท่ขี ยัน ขนั แขง็ กบั งานทกุ ชนิ้ ไหม ซงึ่ อาจจะชว่ ยท�ำใหไ้ ดค้ ะแนนเพมิ่ อกี นดิ สะทอ้ นถงึ ความขยนั ความกระตือรือร้น และความเพียรของเด็กพวกน้ัน คุณจะให้นักเรียนทุกคนเร่ิมต้นที่ จุดศูนย์พร้อมกัน แล้วให้งานหินท่ีสุดเพื่อจะได้พยายามท�ำงานจนได้เกรดเอหรือเปล่า หรอื จะใหง้ านไปกอ่ น แล้วพอเหน็ วา่ นักเรียนท�ำอะไรไดบ้ า้ ง กค็ ่อยคดิ หาวธิ ใี หค้ ะแนน หรือจะเร่ิมด้วยการให้เกรดเอกับทุกคน และพยายามเต็มท่ีเพื่อช่วยให้นักเรียนรักษา เกรดเอไว้ให้ได้ เพราะครบู างคนเชอ่ื วา่ ตอ้ งก�ำหนดมาตรฐานใหส้ งู ขน้ึ ไว้ ครบู างคนจงึ ใหง้ านหนกั เกินควรจนนักเรียนไม่มีวันท�ำเสร็จตั้งแต่วินาทีแรกท่ีเปิดเทอม และบางคนโอ้อวดว่า “ไม่มีใครได้เกรดเอวิชานีห้ รอก เพราะฉนั เป็นครจู อมโหด” ฉนั จะต้งั ค�ำถามครพู วกน้วี ่า คุณจะหาอะไรมาจูงใจให้นักเรียนพยายามท�ำงานหนักได้ ถ้ารู้ล่วงหน้าแล้วว่าไม่มีวัน จะได้เกรดเอ แต่ถ้าเนื้อหาวิชาพอจะเรียนรู้ได้ และเหมาะกับระดับความสามารถของ นักเรยี นแลว้ ท�ำไมนักเรยี นที่มแี รงจงู ใจและขยนั ถึงจะเรียนส่งิ ทค่ี ุณตอ้ งสอนไม่ไดล้ ะ่ ค�ำถามที่แท้จริงซึ่งครูทุกคนต้องตอบให้ได้ ไม่ใช่แค่ “นักเรียนสมควรได้เกรด อะไร” แต่ควรเป็น “คุณอยากให้นักเรียนเรียนรู้อะไร” มากกว่า แน่นอนคุณต้องให้ คะแนนการสอบใหญๆ่ ตามนโยบายของเขตพืน้ ทกี่ ารศึกษา แมก้ ารใหค้ ะแนนการบ้าน ทุกชิ้นอย่างเข้มงวดเป็นร้อยละจะสอนให้นักเรียนรู้ว่า จะต้องท�ำให้ได้ตามมาตรฐาน ท่ีต้ังไว้ในสถานการณ์เฉพาะ แต่ขณะเดียวกัน คะแนนแบบน้ันอาจจะสอนนักเรียนว่า ความสามารถดา้ นวชิ าการส�ำคญั กวา่ ทกั ษะดา้ นสงั คม การเคารพผอู้ น่ื ความกระตอื รอื รน้ 84 ความเตม็ ใจท่จี ะแก้ปัญหา และความสามารถทีจ่ ะเรยี นร้จู ากความผดิ พลาดด้วย

ตอนจบปกี ารศกึ ษา คณุ อาจจะสงสัยว่า คะแนนทใ่ี หไ้ ปสะทอ้ นความพยายาม ำท�การบ้าน ของนกั เรยี นไดแ้ มน่ ย�ำหรอื ไม่ และเปน็ รางวลั ใหน้ กั เรยี นทพี่ ยายามแลว้ หรอื เปลา่ คณุ ไมใ่ ช่ ครคู นเดยี วท่สี งสัยแบบนั้น และนี่คอื เหตุผลท่ีว่า ท�ำไมครูจ�ำนวนมากจึงขอใหน้ กั เรียน ให้คะแนนตัวเอง หรือเขียนข้อความสักหนึ่งย่อหน้าหรือเรียงความสักหน่ึงบท เพ่ือให้ เหตุผลวา่ ท�ำไมตัวเองจงึ ควรได้เกรดอะไร ฉันใชห้ ลายๆ วธิ ีทกี่ ลา่ วมาแล้วและไดผ้ ลมาก นักเรยี นชอบท�ำแบบนนั้ และฉันไดเ้ รยี นรมู้ ากมายเกี่ยวกับการสอนของตวั เองและการ เรยี นรู้ของนักเรียนด้วย ฉันเรียกวิธีใหค้ ะแนนตัวเองแบบนว้ี า่ “มุมมองทแี่ ตกต่าง” ฉันมอบหมายให้นักเรียนเขียนจดหมายถึงตัวเองจากครู โดยจินตนาการว่า ก�ำลังมองตัวเองจากมมุ มองของครู ขณะบรรยายพฤติกรรมและประเมินผลการท�ำงาน ของตวั เองในหอ้ งเรยี น แลว้ ใหค้ ะแนนตวั เองตามทคี่ ดิ วา่ ครจู ะให้ พรอ้ มเหตผุ ลประกอบวา่ ท�ำไมจึงได้คะแนนเท่านั้น ถ้านักเรียนไม่เข้าใจว่าครูอยากให้ท�ำอะไร และต้องการ ความชว่ ยเหลอื เพอื่ เรมิ่ ตน้ ฉนั จะเขยี นตวั อยา่ ง 2-3 แบบ บนกระดาน เชน่ “สวสั ดี โจอ้ี ครูดใี จมากทไ่ี ดส้ อนเธอ” หรือ “สวสั ดี พาทริซ ตื่นข้นึ มาเผชญิ ความเปน็ จรงิ ได้แล้ว!” ฯลฯ ตามปกติจะมีนักเรยี นที่เป็นตวั ตลกของหอ้ ง 1-2 คน เขียนจดหมายแบบเลน่ ๆ แต่ส่วนใหญ่จะท�ำงานจริงจัง เขียนอย่างซ่ือสัตย์และวิจารณ์ตัวเองแรงกว่าที่ฉันจะท�ำ บางครงั้ นักเรยี นทฉ่ี ันให้เกรดเอไปแลว้ จะให้คะแนนตวั เองตำ่� กว่านนั้ เพราะร้วู า่ ยังไมไ่ ด้ พยายามทส่ี ดุ จรงิ ๆ บางครงั้ สง่ิ ทนี่ กั เรยี นเขยี นมาท�ำใหฉ้ นั ตระหนกั วา่ นกั เรยี นไดใ้ ชเ้ วลา และความพยายามทบี่ า้ นมากเปน็ พเิ ศษเทา่ ๆ กบั ในหอ้ งเรยี น ฉนั แทบจะไมเ่ คยลดเกรดเลย หลังจากอ่านจดหมายแล้ว แถมบางคร้ังยังเพ่ิมให้ด้วยซ�้ำ จดหมายพวกนี้ ท�ำให้ฉัน ประเมนิ วา่ คะแนนทใี่ หน้ กั เรยี นไปแลว้ ตรงเปา้ หมายหรอื ไม่ และท�ำใหเ้ ขา้ ใจการท�ำงาน ของตัวเองด้วย นักเรียนบอกให้รู้วา่ ฉันใช้เวลามากเกนิ ไปกับบางเร่อื งและนอ้ ยเกนิ ไป กับบางเร่ือง หรือให้ความใส่ใจนักเรียนชายกับหญิงไม่เท่ากัน จดหมายของนักเรียน เตือนว่า ครกู ต็ ้องท�ำงานเพอื่ ใหต้ วั เองได้เกรดเอดว้ ย ข้อสังเกตสุดท้ายเกี่ยวกับการให้คะแนนก็คือ ถ้าสอนวิชาที่เป็นหลักการหรือ แนวคิดนามธรรม เชน่ หลักจรยิ ธรรม เศรษฐศาสตร์ หรือพชี คณติ (โดยเฉพาะพชี คณติ ) ขอใหต้ ระหนักวา่ นักเรยี นบางคนอาจจะมปี ญั หาเนอ่ื งจากอตั ราการพัฒนาของเด็กเอง 85

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด เพราะสมองของเด็กทุกคนจะเปล่ียนจากการคิดเชิงรูปธรรมเป็นนามธรรม ณ เวลาใด เวลาหน่ึงในระหว่างการพัฒนาน้ัน ซึ่งไม่เก่ียวอะไรกับความฉลาดเลย นักเรียนท่ีต้ังใจ และขยนั ซงึ่ ค้นุ เคยกับการประสบความส�ำเร็จจงึ มกั หงุดหงิดเวลาไมเ่ ข้าใจแนวคิดใหม่ๆ และคณุ อาจจะคดิ วา่ พวกเขาไมพ่ ยายาม เพราะตามปกตจิ ะไดค้ ะแนนดี เชน่ เวลาเรยี น เรอ่ื งสัญลกั ษณ์ในวรรณกรรม นกั เรยี นฉลาดๆ จะเข้าใจความหมายของสัญลกั ษณ์และ ตวั อยา่ งทฉ่ี นั ใหไ้ ปเวลาอธบิ ายเทคนคิ แตพ่ อถงึ เวลาท�ำขอ้ สอบ กลบั ยกตวั อยา่ งเองไมไ่ ด้ ฉันจะไม่หักคะแนนรายงานของนักเรียนพวกนั้น ถ้าสามารถอธิบายแนวคิดและจดจ�ำ ตัวอย่างของฉนั ได้ ฉนั จะใหค้ ะแนนและหวังว่า ภายหลงั เม่อื นักเรยี นเขา้ ใจแลว้ พวกเขา จะยอ้ นคิดถงึ ตัวอยา่ งพวกนน้ั และใชเ้ ปน็ ต้นแบบเพ่อื สรา้ งตัวอย่างของตวั เองขน้ึ มา การสอนใหค้ รบตามหลักสตู รไมใ่ ชก่ ารสอน ถ้าคุณเป็นเจ้าแห่งการจัดระเบียบท่ีมีพรสวรรค์สร้างสรรค์ และความสามารถที่จะ สอนนกั เรยี นทเ่ี กง่ ๆ เรยี นเนอ้ื หาขนั้ สงู นกั เรยี นทวั่ ไป และนกั เรยี นทมี่ ปี ญั หาการอา่ น สอนได้ท้ังนั้นโดยไม่เสียสมาธิง่ายๆ กับสิ่งรบกวนหรือการขัดจังหวะสารพัดอย่าง ในห้องเรียน คณุ คงไมม่ ปี ัญหาทจ่ี ะสอนให้ครบถว้ นตามท่ีหลักสูตรก�ำหนดไว้ และถา้ คุณไม่เคยกังวลเลยแม้แต่น้อยว่า ท�ำอย่างไรจึงจะสอนทุกอย่างได้ครบในหนึ่งปี การศึกษา แสดงว่า คุณเป็นสุดยอดครูท่ีหายากและไม่จ�ำเป็นต้องอ่านหัวข้อน้ีเลย แตพ่ วกเราทเ่ี หลอื ตา่ งวติ กกงั วล เพราะเปน็ เรอ่ื งธรรมดาส�ำหรบั ครทู กุ คน โดยเฉพาะ ครูมือใหม่ที่กลัวว่าจะสอนทุกอย่างท่ีอยากสอนไม่ได้ เพราะมีเน้ือหามากเกินไป มีรายงานกับเอกสารท่ีต้องส่งไปตามแผนกต่างๆ มากเกินไป มีงานบริหารท่ีต้องใช้ พลังมากเกินไป และมีเวลาไม่พอ แทนท่ีจะเล่าถึงความกลัวและปรึกษาหารือกัน เพอื่ หาวธิ ที ใี่ ชไ้ ดผ้ ลมากขน้ึ ครสู ว่ นใหญก่ ลบั นงั่ วติ กอยคู่ นเดยี ว เพราะกลวั วา่ ถา้ ไป ยอมรับว่าไม่เก่งพอที่จะสอนทักษะและเน้ือหาท่ีจ�ำเป็นในวิชาของตัวเองได้ครบ เพือ่ นรว่ มงานจะคิดว่าตัวเองไม่มีประสิทธผิ ลหรอื ไม่เหมาะกับงาน 86

ค�ำถามที่ครูทุกคนต้องเจอก็คือ เม่ือมีความขัดแย้ง ฉันให้ความส�ำคัญกับอะไร ำท�การบ้าน สิง่ ท่สี �ำคัญคือการครอบคลุมเนือ้ หาตามหลกั สตู รและเตรยี มนกั เรยี นไปสอบ หรอื อยู่ที่ การตอบสนองความตอ้ งการของนกั เรียน ไม่วา่ จะเป็นแบบไหน เรากผ็ ดิ พลาดไดง้ า่ ยๆ ครูบางคนยึดแนวทางของเขตพ้ืนท่ีการศึกษาอย่างเคร่งครัด รีบเร่งสอนตามต�ำราและ ท�ำกจิ กรรมท่กี �ำหนดไว้ แล้วทง้ิ พวกเรยี นช้าไวข้ า้ งหลงั ให้ค่อยๆ ไลต่ ามเพอ่ื นเอง น่าเสียดายท่ีบางคร้ังทุกอย่างจบลงด้วยการท่ีนักเรียนทั้งช้ันตามครูไม่ทัน แลว้ พอถงึ ตอนสอบไลก่ ม็ แี คค่ รคู นเดยี วทเ่ี ขา้ ใจเนอ้ื หาในวชิ านนั้ จรงิ ๆ ครบู างคนพยายาม ผอ่ นคลายแรงกดดนั โดยทมุ่ เวลาทงั้ หมดไปสอนเฉพาะเรอื่ งทน่ี กั เรยี นตอ้ งสอบ ซง่ึ ท�ำให้ นกั เรยี นรวู้ ธิ ที �ำขอ้ สอบเฉพาะเรอ่ื งนนั้ ได้ และผลการทดสอบอาจท�ำใหเ้ ขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษา ดูดีบนกระดาษ แต่ฉันเช่ือว่าครูจะช่วยนักเรียนได้มากกว่า ถ้าสอนวิธีคิด วิธีอ่าน และ วธิ เี ขยี นใหด้ ี เพอื่ เตรยี มนกั เรยี นใหป้ ระสบความส�ำเรจ็ ในมหาวทิ ยาลยั หรอื ในการท�ำงาน ไม่ใช่แค่เตรียมให้สอบผ่าน ครูบางคนยังมึนไม่หายกับแรงกดดันของงานหรือปัญหา (เชน่ ไมไ่ ดต้ อ่ สญั ญาท�ำงาน หรอื ไมไ่ ดต้ �ำแหนง่ ครปู ระจ�ำ) กเ็ ลยโยนต�ำราทงิ้ แลว้ ใชเ้ วลา ทง้ั คาบไปคุยเล่นเรอ่ื งเหตุการณป์ จั จุบัน หรือออกแบบโครงการสนุกๆ ท่ตี อ้ งใช้เวลาท�ำ หลายสปั ดาหก์ วา่ จะเสรจ็ นกั เรยี นจงึ ไมพ่ รอ้ มจะเรยี นชน้ั ตอ่ ไปในปหี นา้ เพราะไมร่ เู้ รอ่ื ง ท่จี �ำเป็นต้องรู้ แมจ้ ะไมง่ า่ ยนกั แตเ่ ปน็ ไปไดท้ จี่ ะหาทางออกใหม้ าเจอกนั ครงึ่ ทาง ผอู้ �ำนวยการ เขตพ้ืนท่ีการศึกษาของฉันช่วยผลักดันให้ฉันไปถูกทาง ตอนเธออธิบายให้พวกเราฟัง ในการประชุมของทีมครู 4 คน ท่ีช่วยกันสอนนกั เรยี น 50 คน ซึง่ เป็นวยั ร่นุ ในกลุ่มเสีย่ ง ท่ีแทบไม่เคยเข้าเรียนเลย นักเรียนพวกนี้มีความสามารถในการอ่านต�่ำกว่ามาตรฐาน และมเี จตคตแิ บบไมแ่ ยแสการศกึ ษา ผู้อำ�นวยการเขตฯ อธิบายว่า “การสอนให้ครบตามหลักสูตรไม่ใช่การสอน ที่แท้จริง ไม่มีใครคาดหวังให้คุณแก้ปัญหาจนเด็กพวกนี้เรียนทันเด็กกลุ่มปกติในชั้น เดียวกันได้ และสอนจบทุกเรื่องในตำ�ราภายในหนึ่งปี ฉันแนะนำ�ให้เลือกเฉพาะส่วนที่ สำ�คัญ แล้วสอนให้เด็กเข้าใจ อย่ากังวลว่าจะต้องครอบคลุมเนื้อหาทุกเรื่อง แค่สอน แนวคดิ กบั ทกั ษะทส่ี �ำ คญั ทส่ี ดุ และสอนใหร้ วู้ ธิ เี รยี น แลว้ นกั เรยี นจะไดร้ วู้ ธิ ตี ามเกบ็ เนอ้ื หา ทเ่ี หลอื ไดเ้ อง” พวกเราท�ำ ตามค�ำ แนะน�ำ และรสู้ กึ ทง่ึ ทไ่ี ดผ้ ลดี แทนทจ่ี ะแบง่ ต�ำ ราเปน็ สว่ นๆ 87

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด แล้วเลอื กเองวา่ จะใชเ้ วลานานแคไ่ หนเพื่อสอนทกั ษะใหมแ่ ตล่ ะอย่างจนนกั เรียนท�ำไดด้ ี พวกเรากลับเขียนรายการสิ่งท่ีอยากสอน แลว้ เริ่มจากทักษะพื้นฐานซ่ึงส�ำคัญทสี่ ดุ ก่อน เชน่ ครคู ณติ ศาสตรต์ อ้ งยอ้ นกลบั ไปสอนเรอื่ งเสน้ จ�ำนวน จ�ำนวนลบ และจ�ำนวนบวกซำ้� ตอนแรกพวกเรากังวลใจนิดหน่อย แต่พอนักเรียนรู้ว่า ครูจะสอนช้าลงตามที่พวกเขา ต้องการ เพอื่ ใชเ้ วลากับหัวข้อเฉพาะทนี่ า่ สนใจ นักเรยี นจะตอบแทนโดยท�ำ งานหนกั ขน้ึ กบั งานธรรมดาๆ ในระหวา่ งนน้ั นกั เรยี นกลมุ่ นท้ี �ำ งานไดด้ เี ทา่ กบั นกั เรยี นในกลมุ่ ”ปกต”ิ ทง้ั วชิ าภาษาองั กฤษ ประวตั ศิ าสตร์ และคอมพวิ เตอร์ นกั เรยี นคณติ ศาสตรใ์ นกลมุ่ ของเรา เขา้ ใจวชิ าเรขาคณติ อย่างรวดเรว็ ได้คะแนนสูงข้นึ และเรยี นจบเน้ือหามากกวา่ นกั เรียน กลมุ่ ปกติในต�ำ ราเล่มเดียวกัน! นักเรียนเตือนใหเ้ รานึกถงึ บทเรียนท่บี างครง้ั ลืมไปแลว้ น่นั คือ ถ้าเราชา้ ลงหรือ ถอยกลับไปเติมชอ่ งวา่ งในฐานความรู้ เดก็ ๆ จะเรยี นรูไ้ ดม้ ากกวา่ ทีเ่ ราต้องการในหนงึ่ ปี การศึกษา และถ้านักเรียนมั่นใจว่า ครูถือประโยชน์ของพวกเขาเป็นที่ตั้ง เด็กๆ จะเร่ง เรยี นรแู้ ละบรรลเุ ป้าหมายเกนิ กวา่ ท่ีครูต้งั ไวม้ ากมายนกั เดก็ ไมเ่ คยคดิ วา่ คำ�พูดของครเู ป็นแคก่ ารพูดเลน่ บางครง้ั ฉนั คดิ วา่ เราลมื ไปแลว้ วา่ เดก็ ๆ (และวยั รนุ่ ) จ�ำ อะไรไดม้ ากแคไ่ หน เราลมื วา่ ความเจบ็ ปวดเลก็ นอ้ ยทส่ี ดุ จะเจบ็ ปวดไดม้ ากแคไ่ หน ชยั ชนะเลก็ นอ้ ยทส่ี ดุ ท�ำ ใหต้ น่ื เตน้ และเบกิ บานใจมากเพยี งใด ค�ำ วจิ ารณข์ องผใู้ หญท่ น่ี กั เรยี นชน่ื ชมมผี ลกระทบอยนู่ าน แคไ่ หน วนั หนง่ึ กอ่ นเรม่ิ สอน มกี ลมุ่ นกั ฟตุ บอลก�ำ ลงั โออ้ วดชยั ชนะครง้ั ลา่ สดุ ฉนั สงั เกต เหน็ เดก็ ชายชอ่ื ฌอน แคมปเ์ บลล์ หนา้ แดงและกระสบั กระสา่ ยขณะมองดพู วกนกั กฬี า หยอกล้อกันแรงๆ ต่อหน้าแฟนๆ ที่มีทั้งเด็กหญิงและเด็กชาย ฌอนเป็นวัยรุ่นผอม กะหรอ่ งมแี ตก่ า้ ง และซมุ่ ซา่ มท�ำ ของตก หรอื สะดดุ เชอื กผกู รองเทา้ ตวั เองเปน็ ประจ�ำ พอไดย้ นิ ผเู้ ลน่ คนหนง่ึ ชมเชยตวั เองทว่ี ง่ิ ได้ 65 หลา และท�ำ ทชั ดาวน์ ฌอนกถ็ อนหายใจ และมองไปนอกหน้าต่าง ฉันเดินวนรอบห้องไปยืนใกล้โต๊ะฌอน และบอกคนที่ทำ� ทัชดาวน์ได้ว่า “พอล ครูภูมิใจในตัวเธอมาก แต่หวังว่า พอเรียนจบแล้ว เธอจะยัง ประสบความสำ�เร็จที่ยิ่งใหญ่ต่อไป ครูไม่อยากให้เธอเป็นเหมือนพวกที่ก้าวไปถึง 88 จุดสงู สดุ ตอนอายุ 16 ปี แลว้ พอจบชน้ั มธั ยม ชีวติ กอ็ ยู่ในชว่ งขาลง”

“ผมจะไมเ่ ปน็ แบบนน้ั หรอก” พอลตอบพรอ้ มยมิ้ ยงิ ฟนั “ครรู ไู้ หมวา่ มแี มวมอง ำท�การบ้าน มาสนใจผมแลว้ ” ฉนั มองหน้าฌอนทีก่ �ำลงั จอ้ งหนา้ พอล “เธอจะเป็นคนหน่ึงที่ประสบความส�ำเร็จสูงสุดตอนอายุมากหน่อย” ฉันพูด กบั ฌอนอย่างนุ่มนวล “ครับ ผมกค็ ดิ อย่างนน้ั ” ฌอนหน้าแดงก่�ำ ลุกน่งั ตวั ตรง และเลกิ ท�ำหน้าเศร้า เอาแตจ่ อ้ งพอลกบั ทมี ฟตุ บอล ฉนั ดใี จทท่ี �ำใหฌ้ อนเคารพตวั เองมากขน้ึ ขณะเดนิ ทอดนอ่ ง กลบั มาทโี่ ต๊ะอยา่ งเพลดิ เพลินใจ ตรงสุดมุมห้องฉันเดินผ่านโต๊ะของมาร์ซี เด็กหญิงที่ข้ีอายสุดๆ ฉันหยุดและ ยม้ิ ให้ “หนกู เ็ หมอื นกนั ครคู ดิ วา่ มารซ์ จี ะเปน็ ดอกไมท้ บี่ านชา้ แตจ่ ะเปน็ ดอกไมแ้ สนสวย ดอกใหญ”่ มาร์ซีอายม้วนและก้มหน้างุดเหมือนทุกครั้งเวลามีคนมอง ฉันไม่อยากให้เธอ เขินไปกวา่ นั้น ก็เลยหันไปคุยสน้ั ๆ กบั เดก็ คนอน่ื ๆ แล้วเดินกลับมาทห่ี น้าห้อง ฉนั ลมื เรอื่ งนไี้ ปเลย จน 2-3 เดอื นตอ่ มา ตอนจดั งานเปดิ บา้ นทโี่ รงเรยี น พอใกล้ เลกิ งาน แมข่ องฌอนเดนิ เขา้ ห้องมาแนะน�ำตวั เอง ฉนั ยน่ื มอื ออกไปใหจ้ บั แมข่ องฌอนเอามอื สองขา้ งกมุ มอื ขวาของฉนั ไว้ แลว้ บบี และกมุ ไวอ้ ย่างนัน้ เธอพูดว่า “ฉันอยากขอบคุณที่ครูพูดกับฌอน เขามาเล่าที่ครูบอกว่า ครูรู้ว่า ฌอนจะประสบความส�ำ เร็จสงู สดุ ตอนอายมุ ากกว่าน้ี และไมค่ วรกงั วลท่ตี อนนี้ไมไ่ ด้เปน็ นักกีฬาเก่งที่สุดหรือนักเรียนยอดนิยมที่สุด คุณน่าจะได้เห็นฌอนยิ้มตอนเล่าให้แม่ฟัง และตั้งแต่นั้นมาเขาก็เปลี่ยนไปเป็นคนละคน ครูเปลี่ยนชีวิตของฌอน และฉันไม่รู้ จะขอบคณุ ครอู ยา่ งไรจงึ จะเพียงพอ” ฉันอึ้งกับคำ�พูดของคุณนายแคมป์เบลล์จนยืนนิ่งอยู่อย่างนั้น และยิ้มยิงฟัน เหมอื นคนโง่จนเธอออกไปจากหอ้ ง ฉนั ลืมเร่ืองในวนั นนั้ ไปจนหมด แต่ฌอนกลบั จ�ำ ได้ ฉันมีความสุขตัวลอยตลอดเย็นนั้น เรื่องทำ�นองนี้นี่เองที่เป็นแรงจูงใจให้ครูอยู่นาน หลายเดือน แต่พอกำ�ลังจะปิดไฟแล้วล็อกประตู ก็เห็นแม่ของมาร์ซีแอบมองตรงขอบ ประตู 89

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด เธอถามวา่ “จะเยน็ เกนิ ไปไหมคะ ทจ่ี ะสวสั ดคี ณุ ครตู อนน”้ี เดก็ บางคนพยายาม อย่างหนักที่จะไม่เหมือนพ่อแม่ แต่มาร์ซีเหมือนแม่ยังกับแกะ ฉันเชิญคุณนายไบรอัน เขา้ มาในหอ้ ง และชใ้ี หน้ ่ังบนโตะ๊ นกั เรียนเพอ่ื คุยกนั “แหม ฉันไม่อยากรบกวนเวลาของคุณครูเลย” คุณนายไบรอันพูดพลางกอด กระเป๋าถือไว้แน่นทั้งสองมือ และฉันคิดว่าคงเป็นเพราะเธอพยายามหักห้ามใจไม่ยก กระเปา๋ ขึ้นบังหนา้ เธอพดู วา่ “ฉนั แคอ่ ยากขอบคณุ ครู มารซ์ เี ลา่ ใหฟ้ งั ทค่ี รพู ดู วา่ หนจู ะเปน็ ดอกไม้ ทบ่ี านชา้ แตส่ กั วนั หนง่ึ จะเปน็ ดอกไมแ้ สนสวย มารซ์ เี ลา่ ไปกร็ อ้ งไหไ้ ป เรารอ้ งไหก้ นั ทง้ั คู่ เธอเคยกังวลมากว่าจะเกดิ อะไรตอนโตขึน้ แต่ตอนนีเ้ ลิกกงั วลแลว้ ” ฉันไม่พูดอะไร เพราะรู้ว่าถ้าอ้าปาก ก็ต้องร้องไห้แน่นอน จึงได้แต่พยักหน้า และยม้ิ ขณะท่คี ุณนายไบรอนั กม้ หนา้ และเดนิ ออกประตูไป หลงั จากแมข่ องฌอนมาคยุ ดว้ ย ฉนั ยอมรบั วา่ รสู้ กึ ภมู ใิ จในตวั เองเลก็ นอ้ ย แตพ่ อ แม่ของมาร์ซีจากไป ฉันรู้สึกกลัวนิดหน่อย เพราะนักเรียนสองคนเชื่อว่า การสนทนา 5 วนิ าที ทค่ี รลู มื ไปแลว้ ไดเ้ ปลย่ี นชวี ติ ของพวกเขา ถา้ เรอ่ื งนเ้ี ปน็ จรงิ แลว้ การสนทนาอน่ื ๆ ทฉ่ี นั ลมื ไปหมดแลว้ ละ่ ฉนั เคยพดู อะไรทส่ี ง่ ผลลบตอ่ เดก็ ๆ มากเทา่ กบั ขอ้ คดิ เหน็ เชงิ บวก พวกนั้นหรือเปล่า ฉันพยายามรื้อฟื้นความทรงจำ�ว่า ตัวเองเคยพูดอะไรรุนแรงไปบ้าง ตอนหมดความอดทนครง้ั ทแ่ี ลว้ หรอื ตอนหงดุ หงดิ ทน่ี กั เรยี นคยุ กนั เหลาดนิ สอ หวั เราะ คิกคัก หรือเขียนจดหมายน้อยส่งถึงกันมากเกินไปตอนครูสอน ฉันนึกไม่ออกเลยว่า เคยพดู อะไรเชงิ ลบไปบา้ งหรอื เปลา่ แตฉ่ นั กจ็ �ำ เรอ่ื งการเปน็ ดอกไมบ้ านชา้ ไมไ่ ดเ้ หมอื นกนั ก่อนปดิ ไฟและลอ็ กประตหู อ้ งเรยี นในคืนนั้น ฉนั เขียนโน้ตไวบ้ นบตั รดัชนี และ เอาเทปกาวมาติดบตั รไวบ้ นโตะ๊ เพ่อื เตือนความจำ�ว่า จงระมัดระวังค�ำพูดทุกอย่างทุกๆ วัน เพราะนักเรียนอาจจดจ�ำไว้ในใจไป ตลอดกาล 90

ำท�การบ้าน ประเด็นส�ำ หรับการอภิปราย 1. บคุ ลกิ ภาพในการสอนของคณุ เปน็ แบบไหน และเปรยี บเทยี บ กับบุคลกิ ภาพส่วนตัวแล้วเป็นอยา่ งไร 2. บทเรยี นนอกวิชาของคุณคืออะไร และบทเรยี นนอกวชิ าของ ครทู ่เี คยสอนคณุ คอื อะไร 3. ครูจะผูกมิตรอย่างแน่นแฟ้นกับนักเรียนที่มีภูมิหลังทาง วฒั นธรรมหรอื ชาตพิ นั ธ์ทุ ต่ี า่ งจากครไู ดอ้ ย่างไร 4. ครจู ะออกแบบเครอ่ื งมอื ประเมนิ ผลซง่ึ มตี วั ชว้ี ดั ทแ่ี มน่ ย�ำ และ ยุติธรรม เพื่อใช้วัดความก้าวหน้าของนักเรียนแต่ละคนได้ อย่างไร 5. คุณจะจัดลำ�ดับความสำ�คัญอย่างไร เมื่อถูกกดดันให้เลือก ระหว่างการเตรียมนักเรียนเพื่อสอบ กับกิจกรรมและบทเรียน ท่คี ุณเชื่อวา่ จ�ำ เป็นในหลักสูตรของคณุ 6. เล่าข้อคิดเห็นที่คุณจำ�ได้จากครูในวัยเด็กของตัวเอง ทำ�ไม ยงั จำ�ขอ้ คดิ เหน็ พวกน้นั ได้ 91

4เตรียมตัว เตงารนียใมหตญัว่ 3 อยา่ ง: เตรียมตวั บรรดานายหนา้ ซอ้ื ขายอสงั หารมิ ทรพั ยท์ ม่ี ผี ลงานดเี ดน่ จนไดร้ บั รางวัลมักบอกว่า เกณฑ์สูงสุด 3 ประการ ที่จะทำ�ให้พวกเขา ซอ้ื ขายไดส้ �ำ เรจ็ กค็ อื “ท�ำ เล ท�ำ เล ท�ำ เล” และครทู ม่ี ปี ระสทิ ธผิ ล ก็มักจะตั้งเกณฑ์สูงสุด 3 ประการ สำ�หรับความสำ�เร็จของ ตวั เองไว้ นน่ั คอื “เตรยี มตวั เตรยี มตวั เตรยี มตวั ” มคี นบอกวา่ ถ้าจัดแจงทุกอย่างไว้ให้เรียบร้อยเหมือนต้อนเป็ดทุกตัวให้มา อย่ใู นแถวได้เสยี ต้งั แตแ่ รก ก็จะไม่ตอ้ งวุน่ กับการตามหาเป็ดท่ี หลงทางตลอดปี เพราะทันทีที่ปีการศึกษาเริ่มต้น งานต่างๆ จะประดังเข้ามา จนแม้แต่ครูเก่งๆ ที่มีประสบการณ์ยังต้อง

ปน่ั ท�ำงานใหเ้ รว็ สดุ จงึ จะสอนไดจ้ บครบถว้ น ถา้ เตรยี มตวั กอ่ น คณุ จะประหยดั งานให ่ญ... เวลาและพลังงานได้ในภายหลัง การใช้เวลาสัก 2 สัปดาห์ เตรียมทุกอย่างให้ เรยี บร้อยก่อนเปดิ เรยี น จะท�ำใหค้ ณุ มงุ่ ความสนใจไปทต่ี ัวนักเรียน ซึง่ เปน็ สว่ น ทีท่ ้าทายและนา่ สนใจทีส่ ุดของงานท่คี ณุ รกั ได้ คุณต้องมีเคร่ืองมือและอุปกรณ์การเรียนบางอย่างเพ่ือเตรียมตัวให้พร้อม เน่ืองจากโรงเรียนส่วนใหญ่มีงบประมาณจ�ำกัดหรือถูกตัด จึงอาจขาดแคลน อปุ กรณก์ ารเรยี น ทนั ทที ค่ี ณุ เซน็ สญั ญาเขา้ ท�ำงาน ขอใหเ้ พอ่ื นๆ หรอื ญาตจิ ดั งาน ฉลองครมู อื ใหม่ และบอกวา่ อยากไดอ้ ะไรเปน็ ของขวญั บา้ ง เชน่ แฟม้ ใสเ่ อกสาร ลงั ใสข่ อง ถงั ขยะ ชนั้ หนงั สอื ทเ่ี คลอื่ นยา้ ยได้ ปากกาสเี ขยี นบอรด์ อปุ กรณศ์ ลิ ปะ บอร์ดติดโปสเตอร์ กระดาษสี กรรไกร เทปกาว ที่เย็บกระดาษ ดินสอ ปากกา คลปิ หนบี กระดาษ แฟม้ 3 หว่ ง สมาชกิ ภาพของสงิ่ ตพี มิ พด์ า้ นการศกึ ษาส�ำหรบั หนุ่มสาว หนังสือเด็ก หนังสือวัยรุ่น พจนานุกรม กระดาษสมุด หรือกระดาษ วาดเขียน ฯลฯ ถ้าเพื่อนๆ กับญาติมีงานท�ำและใจกว้าง ก็อาจขออุปกรณ์ ราคาแพงขึ้น เช่น เคร่ืองฟอกอากาศในห้องเรียน ซีดี ไอพอด เครื่องเล่นดีวีดี กล้องวิดีโอ หรือกล้องดิจิทัล อย่าอาย เพราะคุณไม่ได้ขอของขวัญให้ตัวเอง แตเ่ พอ่ื ชว่ ยให้คณุ สอนพวกผนู้ �ำในอนาคตของประเทศไดต้ ่างหาก ผ้คู นจะดีใจ ทไี่ ดช้ ว่ ยเหลอื และจะยงิ่ ดใี จมากขน้ึ ถา้ คณุ คอยแจง้ ขา่ วความส�ำเรจ็ ของนกั เรยี น ให้พวกเขาได้รับทราบเป็นระยะๆ ทางอีเมลหรือจดหมายข่าว และถ้านักเรียน เขยี นจดหมายขอบคณุ ดว้ ยลายมือส่งไป ผูบ้ ริจาคอาจปลมื้ ใจจนน้ำ� ตาซึมได้ 93

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด แหล่งทรพั ยากรอกี แหง่ หน่งึ ทเ่ี ปน็ ไปได้คอื พวกเวบ็ ไซต์ทีค่ รสู ามารถส่งรายการ ขอทนุ สนบั สนนุ อปุ กรณก์ ารเรยี น เครอ่ื งมอื หนงั สอื และสอ่ื การเรยี นการสอนอนื่ ๆ ทจี่ ะ ช่วยนักเรียนได้ เว็บชอ่ื DonorsChoose.org เปน็ ฐานข้อมลู ระดบั ชาตทิ ่คี รเู ขยี นไปเลา่ โครงการของห้องเรียน และผู้บริจาคจะค้นหาตามพื้นท่ีหรือตามความต้องการก็ได้ ถ้าอยากได้เว็บไซต์ของรัฐหรือท้องถ่ิน ให้พิมพ์ค�ำค้นหาทางอินเทอร์เน็ตว่า “ครูขอทุน สนับสนุน (teachers request funds)” พร้อมช่อื เมอื งหรือรฐั แลว้ จะไดผ้ ลการค้นหา ท่เี ป็นพวกเว็บไซตใ์ นปจั จุบัน พอได้อปุ กรณก์ ารเรยี นแลว้ จะเรมิ่ ท�ำอะไรกอ่ นดี ฉนั ขอแนะน�ำให้ท�ำรายการ ของสง่ิ ทตี่ อ้ งเตรยี มออกมา 3 รายการ ไดแ้ ก่ หอ้ งเรยี น งานเอกสาร และตวั เอง ถา้ อยาก หาจุดต้งั ต้น ใหด้ ตู ัวอย่างจากรายการของฉนั ในท้ายบท เตรยี มห้องเรยี น ฉนั มกั จะพดู ถงึ การไปเขา้ โรงเรยี นวา่ เปน็ “งาน” ของเดก็ ๆ และเปรยี บเทยี บพฤตกิ รรม และเง่ือนไขที่น�ำไปสู่ความส�ำเร็จที่เหมือนๆ กันในโรงเรียนและท่ีท�ำงาน แต่ไม่ว่า จะเปน็ วชิ าชพี สาขาใดกต็ าม สภาพแวดลอ้ มมผี ลกระทบตอ่ ความสบายและประสทิ ธภิ าพ ของคุณ ปฏิสัมพันธ์ของคุณกับคนอ่ืนมีผลกระทบต่อความเร็วและความแม่นย�ำ ของงาน ในฐานะผใู้ หญ่ ถา้ คณุ อดึ อดั หรอื ไมม่ คี วามสขุ กบั งาน กม็ ที างเลอื กอนื่ มากมาย แต่นักเรียนจะติดอยู่กับสภาพแวดล้อมทุกอย่างในห้องเรียนท่ีครูสร้างข้ึน สภาพ แวดล้อมในห้องเรียนท�ำให้เกดิ ความแตกต่างระหว่างห้องท่มี แี ต่เดก็ ใหค้ วามรว่ มมือ กระตือรือร้น มีแรงจูงใจ กับห้องท่ีมีแต่นักเรียนไม่ใส่ใจ ไม่ร่วมมือ และชอบบ่น ด้วยความขุ่นเคือง การสร้างสภาพแวดล้อมในห้องเรียนที่มีพลวัตต้องค�ำนึงถึง องคป์ ระกอบพนื้ ฐาน 4 อยา่ ง ไดแ้ ก่ รายละเอยี ดเกยี่ วกบั ประสาทสมั ผสั การจดั ทนี่ งั่ อปุ กรณ์การเรยี นกบั ทีเ่ ก็บของ และข้อมลู ของนกั เรยี น 94

รายละเอียดเกีย่ วกบั ประสาทสัมผสั งานให ่ญ... เดก็ ๆ ปรบั ตัวใหส้ อดคล้องกับปัจจัยด้านประสาทสัมผัส หรอื เสียสมาธเิ พราะปจั จยั เหล่านี้ได้มากกว่าผู้ใหญ่ ส่วนใหญ่ นักเรียนมักมีปฏิกริยาค่อนข้างรุนแรงกับสภาพ ห้องเรียนท่ีได้เหน็ สมั ผัส ได้ยินเสยี ง และแน่นอนแม้แต่กล่ินของหอ้ งที่ไดด้ ว้ ย คณุ มี ทางท�ำ อะไรไดม้ ากมาย (แมจ้ ะมเี ครอ่ื งมอื และทนุ ทจ่ี �ำ กดั ) เพอ่ื จดั การกบั ทง้ั ประสาท สัมผัสทั้ง 4 ด้าน โดยมุ่งสร้างสภาพแวดล้อมที่คำ�นึงถึงประโยชน์ใช้สอย สุขสบาย อบอุ่นเปน็ มติ ร และให้แรงบนั ดาลใจ เสยี งกบั กลน่ิ เปน็ เรอ่ื งทจ่ี ดั การงา่ ยทส่ี ดุ ถา้ โรงเรยี นมเี สยี งหนวกหจู ากการจราจร เครอ่ื งปรบั อากาศหรอื ระบบท�ำ ความรอ้ นทส่ี ง่ เสยี งดงั ผนงั หอ้ งบาง หรอื นกั เรยี นเอะอะ วนุ่ วาย ใหส้ รา้ งความสงบในหอ้ งเรยี นโดยเปดิ ดนตรเี บาๆ กอ่ นเรม่ิ สอนและระหวา่ งคาบ นกั วิทยาศาสตร์ไดพ้ ิสจู นม์ าหลายคร้งั แล้ววา่ ดนตรคี ลาสสิกกระต้นุ การคิดได้ ในขณะ ทเ่ี พลงแบบเฮฟวเี มทลั จะยบั ยง้ั การคดิ และดนตรคี ลาสสกิ ชว่ ยเพม่ิ คะแนนทดสอบระดบั สติปัญญาได้ เราจึงใช้ประโยชน์จากการที่เด็กๆ ชอบเสียงเพลงและการเคาะจังหวะ อยู่แล้วตามธรรมชาติ มาเปิดเพลงบรรเลงคลาสสิก แจ๊ซ หรือพวกดนตรีที่แต่งมาเพื่อ การท�ำ สมาธิให้นักเรียนฟงั ได้ ถา้ มเี สยี งเพลงอยู่ตอนนักเรยี นเขา้ ห้องเรียนเปน็ ครง้ั แรก พวกเขาจะสงั เกตเห็น แน่นอน และหลายคนจะแสดงความเห็นเรื่องดนตรีออกมาทันที นี่เป็นโอกาสที่คุณ จะสอนให้นักเรียนหัดวิจารณ์อย่างมีความรู้ ถ้าพวกเขาไม่ชอบดนตรีที่คุณเลือกมา กข็ อร้องให้ฟงั ให้นานพอทจ่ี ะแสดงความเห็นฉลาดๆ เกย่ี วกบั ดนตรีไดช้ ัดเจน นกั เรียน บางคนจะต่อต้านไมย่ อมฟังดนตรีทีไ่ ม่มเี สยี งกรีดร้อง หรือเสยี งกลองไฟฟา้ ทก่ี ระหน�่ำตี จนหอู อื้ แตถ่ า้ คณุ ขอรอ้ งใหล้ องฟงั กอ่ นสกั 2-3 นาที ทกุ ๆ วนั ไมช่ า้ กจ็ ะคนุ้ ไปเอง (ถา้ บน่ กันมาก ก็ไม่ต้องโต้แย้ง แค่ปิดเพลง แล้วพูดอย่างสุภาพว่าเสียใจท่ีนักเรียนไม่สนใจ การทดลองของครู และเลิกพดู เร่ืองน้ี แล้วเปลี่ยนไปท�ำกิจกรรมวชิ าการอยา่ งอ่นื ต่อไป โดยเรว็ และเปน็ ไปไดค้ อ่ นขา้ งมากทเี ดยี วทน่ี กั เรยี นจะเปลยี่ นใจ แลว้ ยอมฟงั ดนตรขี องคณุ ทพ่ี วกเขาคดิ ว่านา่ ขนลกุ สักครู่หนึง่ ) ครคู นหนง่ึ ทฉี่ นั รจู้ ักใช้เวลาหลายสัปดาห์พยายาม โนม้ นา้ วให้นักเรยี นเกรด 9 ฟังเพลงบรรเลงคลาสสกิ กอ่ นเรมิ่ เรยี นและตอนสอบ ไมน่ าน 95

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ต่อมา ถ้าครูไม่เปิดเพลงตอนสอบ นักเรียนจะเร่ิมบ่นว่าห้องเงียบเกินไป และเสียงอ่ืน ท�ำให้วอกแวก นอกจากน้ัน ดนตรียังเป็นเคร่ืองมือที่ดีเยี่ยมท่ีจะท�ำให้นักเรียนมีส่วนร่วมและ มแี รงจงู ใจมากขน้ึ แตถ่ า้ เปดิ เพลง จะตอ้ งมนี กั เรยี นบางคนขอเปลยี่ นสถานี หรอื ขอฟงั ซีดีเพลงยอดนิยม หากเป้าหมายคือการสร้างสภาพแวดล้อมในห้องเรียนที่สงบ ฉันขอ แนะน�ำใหเ้ อาดนตรที คี่ ณุ เลอื กเปน็ หลกั และใหม้ ดี นตรที นี่ กั เรยี นชอบไวด้ ว้ ย หรอื อนญุ าต ใหน้ กั เรยี นฟงั ดนตรสี กั 5 นาที ตอนทา้ ยคาบ ซง่ึ เวลานน้ั ไมม่ ใี ครมารบกวน และทกุ คน ท�ำงานเสร็จแล้ว (คุณต้องหาระบบท่ีจะให้นักเรียนผลัดเปล่ียนกันเลือก ไม่อย่างนั้นจะ มีเพียงไม่กี่คนที่ได้เลือก) ฉันมีนักเรียนหลายกลุ่มที่แม้แต่พวกที่ไม่ยอมอ่านหนังสือ ในกลุ่มนั้นยังยอมอ่านเร่ืองแต่งยากๆ เพ่ือว่าตอนท้ายคาบ จะได้ฟังดนตรีที่มีแต่เสียง กรดี ร้องดังก้องสัก 2-3 นาที ดนตรที ่ีพวกเขาบอกว่า “สุดยอดจริงๆ” ถัดไป เราจะคุยกันเรื่องกลิ่น ซ่ึงเป็นประสบการณ์ส�ำคัญในโรงเรียนทุกแห่ง ถา้ คณุ หลบั ตาและลองสดู กลน่ิ ไปเรอ่ื ยๆ พนนั ไดเ้ ลยวา่ คณุ จะยอ้ นไปนกึ ถงึ กลน่ิ ทโี่ ดดเดน่ อยา่ งน้อยท่ีสดุ กลนิ่ หนึ่งสมยั เป็นนกั เรียนได้ ความทรงจ�ำเกี่ยวกบั กลิน่ ทีช่ ดั เจนทีส่ ุดของ ฉันคือกล่ินหนังสือใหม่ ฉันรักกล่ินน้ันเสมอ แต่ไม่ใช่ว่าทุกกลิ่นในโรงเรียนจะหอมหวน ชวนดม อันที่จริงห้องเรียนมีกล่ินน่าสะอิดสะเอียนมาก ถ้ารวมกล่ินเหง่ือของนักเรียน สัก 20 หรือ 30 คน รองเทา้ ผ้าใบเกา่ ๆ หลายคู่ ผลิตภัณฑเ์ พ่อื สุขอนามัยสว่ นบุคคลที่มี นำ้� หอมแตง่ กลนิ่ อยหู่ ลายลติ ร ฝนุ่ ชอลก์ หรอื ปากกาเขยี นบอรด์ กลนิ่ นำ�้ ยาท�ำความสะอาด ฉุนๆ ที่ภารโรงใชท้ ห่ี ลงเหลืออยู่ และกระดาษเกา่ ๆ หลายรีมไว้ดว้ ยกัน โชคดีท่ีกล่ินเป็นเรื่องท่ีควบคุมง่าย แต่ถ้าจะซื้อเคร่ืองฟอกอากาศที่ดีพอใช้ได้ คณุ จะตอ้ งควกั กระเปา๋ บา้ ง (เครอื่ งพวกนไ้ี มค่ อ่ ยแพงนกั ) ถา้ ไมม่ บี รษิ ทั ในทอ้ งถน่ิ มาเปน็ สปอนเซอร์ หรือถ้าแผนกของคุณไม่มีงบค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ดให้บ้าง แต่ถึงจะต้องเจียด เงนิ เดอื นทนี่ อ้ ยมากอยแู่ ลว้ มาซอ้ื เอง กค็ มุ้ คา่ ทจ่ี ะลงทนุ เพราะหอ้ งเรยี นจะมกี ลน่ิ ทดี่ ขี น้ึ และนักเรียนที่จะจามฟุดฟิดในช่วงฤดูที่มีสารก่อภูมิแพ้อยู่มาก และถ้าซื้อเคร่ืองฟอก อากาศทม่ี แี สงอลั ตราไวโอเลตดว้ ย กจ็ ะฆา่ เชอื้ โรคมากมายทส่ี ะสมอยใู่ นหอ้ งเรยี น ในชว่ ง 96 ท่ีไข้หวัดกบั ไข้หวัดใหญร่ ะบาดได้

แตต่ อ้ งศกึ ษาขอ้ มลู ดๆี กอ่ นซอื้ เครอ่ื งฟอกอากาศ เพราะมเี รอื่ งรำ�่ ลอื กนั มากมาย งานให ่ญ... เกี่ยวกับการเกิดประจุลบและการแผ่รังสีอัลตราไวโอเลต แต่ประจุลบไม่เป็นอันตราย ถา้ มไี มม่ ากเกนิ ไป และเครอื่ งฟอกอากาศแบบใหมล่ า่ สดุ สว่ นใหญม่ รี ะบบควบคมุ ภายใน เครื่องอยู่แล้ว ถ้าเครื่องฟอกอากาศสร้างประจุลบในปริมาณท่ีเหมาะสม ห้องเรียนจะ มีกล่ินสดช่ืนเหมือนอากาศกลางแจ้ง แต่ถ้ามีกลิ่นฉุนจัด ก็ปรับเคร่ืองเพ่ือลดประจุลบ แสงอัลตราไวโอเลตในเคร่ืองกรองอากาศก็ไม่ได้อยู่ในต�ำแหน่งท่ีจะท�ำให้ผู้คนตาเจ็บ หรือโดนรังสี แสงอัลตราไวโอเลตมีประสิทธิผลสูงมากในการก�ำจัดเช้ือโรคและมลพิษ ในอากาศ ตอนน้ีมาถึงเวลาแก้ปัญหาเก่ียวกับบรรยากาศความรู้สึกในห้องแล้ว ให้เดิน รอบตกึ กอ่ นเขา้ หอ้ ง แลว้ สังเกตดูวา่ อากาศอุ่นหรือเย็นเกินไป มแี สงสวา่ งมากจนท�ำให้ เกิดแสงสะท้อนบนโต๊ะหรือไม่ ผนังห้องเป็นโทนสีอุ่นสวยงาม หรือถูกทาเป็นสีเทาทึบ น่าเกลียด หรือเป็นสีน�้ำตาลเพื่อไม่ให้เห็นฝุ่น (ฉันรู้ ฉันรู้ คุณไม่ควรทาสีห้อง แต่คุณ จัดการท�ำได้นะ ถ้าสร้างสรรค์หน่อย) ถ้าคุณตัดสินใจจะทาสี และวางแผนที่จะทาโดย ไม่ขออนุญาต - ฉันไมไ่ ดส้ นับสนุนความคดิ น้ี แคแ่ นะน�ำเฉยๆ ว่าเป็นไปได้ ให้แนใ่ จว่า คณุ ซอ้ื สที ไ่ี มป่ ลอ่ ยกา๊ ซออกมา ซงึ่ เปน็ สที ีม่ สี ารอนิ ทรยี ์ระเหยง่ายในปรมิ าณต่�ำ ไปอา่ น เรอื่ งของสปี ระเภทนไ้ี ดใ้ นเวบ็ ไซตข์ อง BioShield Paint (www.bioshieldpaint.com) หรือขอให้บรรณารักษ์ในแผนกหนังสืออ้างอิงของห้องสมุดท้องถ่ินช่วยหาข้อมูลให้ ถ้าคุณท�ำตามกฎหมายและขออนุญาตทาสี ให้ศึกษาแนวทางของส�ำนักงานบริหาร ความปลอดภัยและอาชีวอนามัยเพื่อดูว่า ได้อนุญาตให้ใช้สีอะไรบ้างในโรงเรียนของ สหรฐั อเมริกา ซึ่งเจา้ หน้าที่ท่ดี ูแลอาคารเรยี นนา่ จะมีข้อมูลเรื่องนี้ ห้องเรียนมีบรรยากาศเชิญชวนให้เดินเข้าไปไหม เป็นที่ที่คุณอยากนั่งสัก 2-3 ชั่วโมง ทุกวันหรือเปล่า ให้เดินไปรอบๆ และเข้าไปดูห้องเรียนอื่นๆ เพื่อเปรียบเทียบ ความรู้สึกที่ได้จากห้องเรียนพวกนี้กับห้องของตัวเอง แล้วดูว่าอะไรทำ�ให้ห้องพวกนั้น นา่ เขา้ มากกวา่ หรอื นอ้ ยกว่า ถา้ หอ้ งของคุณอบั ทบึ และร้อนหรอื เยน็ และมีลมพรูเขา้ มา ไดม้ ากเกนิ ไป ใหข้ อค�ำ แนะน�ำ จากหวั หนา้ แผนกซอ่ มบ�ำ รงุ อาคารเรยี น เขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษา บางแห่งเข้มงวดกับวันที่ที่โรงเรียนต้องเปิดเครื่องทำ�ความร้อนหรือเครื่องปรับอากาศ โดยไม่คำ�นึงถึงสภาพอากาศในท้องถิ่น และอาคารเรียนบางแห่งมีระบบระบายอากาศ 97

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ส่วนกลาง ทำ�ให้แต่ละห้องจะตั้งค่าเองไม่ได้ แต่ถ้าคุณอธิบายว่ากำ�ลังพยายามทำ�ให้ หอ้ งสบายที่สุดสำ�หรับนักเรียน แผนกซ่อมบ�ำ รงุ อาจจะหาวิธชี ว่ ยเหลอื คุณได้ ฉนั ร้จู าก ประสบการณ์ว่า พวกเจ้าหน้าที่จะซาบซึ้งยินดีที่มีคนเห็นความสำ�คัญของความรู้และ การฝกึ อบรมของพวกเขาและถา้ คณุ เขา้ ไปหาดว้ ยความเคารพและอดทนใจเยน็ พวกเขา จะช่วยเหลืออย่างกระตือรือร้น ที่โรงเรียนแห่งหน่ึง เจ้าหน้าท่ีวางแผ่นฟีล์มสีน้�ำเงิน บังหลอดนีออนไว้ เพื่อลดแสงสะท้อนและท�ำให้แสงไฟเหมือนแสงธรรมชาติมากขึ้น ในโรงเรียนอีกแห่งหน่ึง พอฉันถามเรื่องหลอดนีออนท่ีให้คลื่นแสงครบถ้วนเหมือนแสง ธรรมชาติ หัวหน้าผ้ดู แู ลอาคารพูดวา่ “ครูบอกมาเลยว่าอยากได้อะไร แลว้ ผมจะหาให้ “ตอนทาสีห้องเรียนในช่วงสุดสัปดาห์ โดยความสัตย์ ฉันไม่รู้หรอกว่าฉันไม่ควรจะทา พวกภารโรงพากันส่ายหน้า แต่แกล้งท�ำเป็นไม่เห็นอะไร (ฉันไม่ได้ทาสีประหลาดๆ เลยนะ แค่สีเหลืองอมชมพูน่ารักเน้นด้วยสีฟ้าที่ช่างทาสีมืออาชีพจัดมาเอง แถมทาให้ ฟรอี ีกด้วย) ห้องเรยี นของคณุ เป็นอยา่ งไร น่าเขา้ ไปเรียนและนา่ สนใจไหม ถ้าสอนนกั เรยี น ทมี่ คี วามตอ้ งการพเิ ศษ และเสยี สมาธงิ า่ ย กไ็ มค่ วรมภี าพมากเกนิ ไปและอยา่ ตกแตง่ หอ้ ง ใหล้ ายตานกั แตถ่ า้ ตดั สนิ ใจจะตกแตง่ เพม่ิ เตมิ นอกจากมโี ปสเตอรม์ าตรฐาน แผนที่ และ บทความในนิตยสารแล้ว ให้ลองติดภาพถ่ายของนกั เรียนจากโรงเรียนมธั ยมเกา่ ของคณุ หนังสือรุ่น ส�ำเนาใบรายงานผลคะแนนกับการบ้านตอนคุณเป็นเด็ก ปฏิทินที่สะสมไว้ เมนูรา้ นอาหาร ใบโฆษณาละคร เรอื่ งตลก ธง แผ่นปา้ ย โมบายลส์ สี ันสดใส ไมก้ ระถาง (ของจรงิ หรอื ปลอมกไ็ ด)้ ภาพหรอื ขา่ วกฬี า ใหค้ ดิ ถงึ ภตั ตาคารทมี่ รี ปู แบบเฉพาะทคี่ ณุ ชอบ ซง่ึ การตกแตง่ ในรา้ นไมเ่ กยี่ วกบั อาหารเลย แตเ่ ราชอบไปนงั่ เพราะบรรยากาศรอบตวั สวย นา่ สนใจ หรอื นา่ สนกุ ใหเ้ อาตน้ ปาลม์ ปลอมมาตง้ั ทมี่ มุ หอ้ ง วางเบาะรองนงั่ บนพน้ื เดก็ ๆ จะส่งเสียงอึกทึกขอไปน่ังอ่านหนังสือตรงนั้น (ไม่ต้องขออนุญาตจัดห้องอย่างนี้กับใคร ใหท้ �ำไปเลย แล้วถา้ มปี ญั หา ค่อยขอโทษขอโพยเอา ถา้ คุณพสิ จู น์ได้วา่ พฤติกรรมหรือ คะแนนของนกั เรียนดขี ึน้ เพราะการตกแตง่ ของคุณกเ็ ปน็ ไปไดว้ ่าผ้บู รหิ ารจะยอมให้คณุ ตกแต่งห้องและจัดท่ีนั่งแบบนอกคอกต่อไป) ในห้องมอี ะไรทดี่ งึ ดดู สายตาของนักเรียนทจี่ �ำเปน็ ต้องพกั เป็นคร้ังคราวเพ่ือฝัน 98 กลางวันบ้าง แม้แต่ตอนไม่ใส่ใจบทเรียน นักเรียนก็ยังซึมซับข้อมูลท่ีติดไว้บนผนังห้อง

รอบตัวได้ โดยเฉพาะพวกค�ำพูดอ้างอิงที่ให้แรงจูงใจซ่ึงใช้ได้ผลดี มีหนังสือรวบรวม งานให ่ญ... ค�ำพูดอ้างอิงที่น่าจดจ�ำโดยเฉพาะ ให้หาค�ำพูดท่ีเหมาะกับนักเรียน ถ้าคุณเข้าถงึ คอมพวิ เตอรไ์ ด้ กม็ เี ครอ่ื งมอื มากมายทชี่ ว่ ยครสู รา้ งโปสเตอรท์ ม่ี ขี อ้ ความกบั ภาพประกอบได้ (เวบ็ ไซต์ BigHugeLabs.com กบั poster.4teachers.org เปน็ เพยี งแค่ 2 เวบ็ ในบรรดา เวบ็ ไซตม์ ากมายทช่ี ว่ ยครไู ด)้ แตถ่ า้ เขยี นโปสเตอรเ์ อง คณุ ตอ้ งแนใ่ จวา่ ไดใ้ ชอ้ กั ษรตวั ใหญ่ มากๆ เพอื่ ให้นกั เรียนอ่านออกจากท่ีไกลๆ น่คี ือตัวอยา่ งค�ำพูดอา้ งองิ ที่ฉนั ชอบ ซึง่ จะช่วยให้คุณเร่ิมต้นได้ คนข้แี พม้ ัวแต่อจิ ฉาความส�ำเรจ็ ของคนอ่ืน -อายน์ แรนด์ ถ้าไมต่ ัดสนิ ใจว่าจะจดั การชีวิตแบบไหน ชวี ติ จะเลือ่ นลอยไปตามยถากรรม -เมอร์ล เชน ไมม่ ใี ครท�ำใหเ้ รารูส้ กึ ตำ�่ ต้อยได้ ถา้ เราไมย่ อม -เอลินอร์ รสู เวลต์ ถ้าจนิ ตนาการได้ กท็ �ำส�ำเรจ็ ได้ ถ้าฝนั ได้ ก็เป็นอยา่ งนนั้ ได้ -วิลเลยี ม วอร์ด จติ วญิ ญาณทย่ี ง่ิ ใหญเ่ ผชญิ การตอ่ ตา้ นอยา่ งรนุ แรงจากพวกมนั สมองธรรมดามาแลว้ ทง้ั นน้ั -อลั เบิรต์ ไอนส์ ไตน์ เรอื่ งทยี่ ากทสี่ ดุ ของความส�ำเรจ็ คอื การเจอคนทย่ี นิ ดกี บั ความส�ำเรจ็ ของเราอยา่ งจรงิ ใจ -เบตต์ มิดเลอร์ มโี ศกนาฏกรรมสองอยา่ งในชวี ติ นนั่ คอื การไมไ่ ดส้ งิ่ ทอี่ ยากได้ และการไดส้ ง่ิ ทไ่ี มอ่ ยากได้ -จอร์จ เบอร์นาร์ด ชอว์ 99

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ถา้ มคี อ้ นเปน็ เครอื่ งมอื เพยี งอยา่ งเดยี ว เราจะเหน็ ปญั หาทกุ อยา่ งเปน็ ตะปทู ตี่ อ้ งตเี ทา่ นนั้ โดยไมห่ าวธิ แี กแ้ บบอืน่ -อบั ราฮัม มาสโลว์ คนเรามักจะเรียนรจู้ ากการเจ็บปวดอยู่ 10 วนั มากกว่าจากการพงึ พอใจอยู่ 10 ปี -เมอร์ล เชน ฉันเข้าใจกระจ่างชัดเมื่อตระหนักว่า ไม่จ�ำเป็นต้องมองกลุ่มเชื้อชาติใดแบบเหมารวม ทั้งหมด เพราะพระเจ้าสร้างพวกเขามาทีละคน และฉันก็มองพวกเขาได้ทีละคนแบบ เดยี วกันเทา่ นนั้ -เจ. เอ็ม. เคซีย์ คนทที่ �ำผิดพลาดในชีวติ น่ายกย่องกว่า และมีประโยชน์กว่าคนท่ีไมท่ �ำอะไรเลย -จอร์จ เบอรน์ ารด์ ชอว์ อย่าปล่อยให้ความฝันหลดุ ลอยไป เพราะถ้าไมม่ ีความฝันแล้ว ชวี ิตจะหยดุ นิง่ เหมือนนก ปีกหกั ท่ีบินไมไ่ ด้ -แลงสตนั ฮวิ ส์ อยู่หา่ งๆ คนทด่ี แู คลนความใฝฝ่ ันของคณุ ไว้ คนใจแคบชอบท�ำแบบนั้น แตค่ นที่ย่ิงใหญ่ จริงๆ จะท�ำใหค้ ณุ รูส้ ึกว่าคณุ กย็ ิง่ ใหญ่เชน่ กนั -มารก์ ทเวน ทกุ คนมเี วลา 24 ชว่ั โมง เทา่ กนั ในแตล่ ะวนั แตค่ นทป่ี ระสบความส�ำเรจ็ กบั คนทลี่ ม้ เหลว ใชเ้ วลาคนละแบบ -เคนเนธ โบรเดอร์ เพียงเพราะคุณถูก ไมไ่ ด้หมายความว่าฉันผดิ - อลซี เชอรล์ ยี ์ จอหน์ สัน แม่ของฉันเอง 100