ວິຊາ ບັນຊີຂັ້ນຕົ້ນ

เอกสารประกอบการสอน การบญั ชีขนั้ ต้น Fundamental Accounting สรุ ิสา จตั ชุ ยั บธ.ม. (การบญั ชีการเงิน) คณะวิทยาการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี 2557

ก คานา เอกสารประกอบการสอนเล่มน้ีเขยี นขน้ึ เพ่อื ใชเ้ ป็นเอกสารประกอบการสอนในรายวชิ า การบญั ชขี นั้ ต้น (Fundamental Accounting) เพ่อื ใช้เป็นเอกสารประกอบการเรยี นการสอน สาหรบั นกั ศกึ ษาของมหาวทิ ยาลยั ราชภฎั อุดรธานี เน้ือหาภายในเล่มแบ่งออกเป็น 10 บท ประกอบด้วยเร่อื งความรู้ทวั่ ไปเก่ียวกับการ บญั ชี งบการเงนิ หลกั การบนั ทึกบญั ชแี ละการวเิ คราะห์รายการค้า การบนั ทกึ รายการในสมุด รายวนั ทวั่ ไป บญั ชแี ยกประเภทและงบทดลอง การปรบั ปรงุ บญั ชใี นวนั ส้นิ งวด การปิดบญั ชแี ละ การจดั ทางบการเงนิ การบญั ชสี าหรบั กจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ การบญั ชภี าษมี ลู ค่าเพม่ิ สมุดรายวนั เฉพาะ และระบบใบสาคญั ทา้ ยสุดน้ี ผเู้ ขยี นขอกล่าวเทดิ ทนู พระคุณของบดิ า-มารดา ครู อาจารย์ และขอบคุณ ผู้ทรงคุณวุฒผิ ู้ตรวจผลงานวิชาการท่ีกรุณาให้คาแนะนาท่ีเป็นประโยชน์และมีคุณค่าอย่างย่ิง คาแนะนาของผู้ทรงคุณวุฒิ นอกจากจะช่วยให้ผูเ้ ขยี นมองเหน็ แนวทางการปรบั ปรุงเอกสารการ สอนเลม่ น้แี ลว้ ยงั เป็นกาลงั ใจใหม้ คี วามมงุ่ มนั่ ทจ่ี ะเขยี นผลงานทางวชิ าการต่อไป สรุ ิสา จตั ชุ ยั 27 ธนั วาคม 2557

ข

ค หน้า สารบญั ก ค เรือ่ ง ฌ ฎ คานา ฐ สารบญั สารบญั รปู ภาพ 1 สารบญั ชตี าราง แผนการสอนประจาวชิ า 3 3 แผนการบริหารการสอนประจาบทท่ี 1 4 บทท่ี 1 ความร้ทู วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี 4 7 ความหมายของการบญั ชี 8 วตั ถุประสงคข์ องการจดั ทาบญั ชี 9 สถาบนั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทย 9 การบญั ชแี ขนงต่าง ๆ 12 พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 13 ผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชแี ละผทู้ าบญั ชี 16 พระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 22 ประเภทของธรุ กจิ 23 รปู แบบการจดั ตงั้ ธุรกจิ 24 กรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ บทสรปุ 25 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 27 27 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 2 31 บทที่ 2 งบการเงิน 40 การนาเสนองบการเงนิ รายการยอ่ ทต่ี อ้ งมใี นงบการเงนิ งบแสดงฐานะการเงนิ

ง หน้า สารบญั (ต่อ) 47 49 เร่ือง 53 56 รปู แบบของงบแสดงฐานะการเงนิ 57 งบกาไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ 64 รปู แบบของงบกาไรขาดทุน บทสรปุ 65 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 67 67 แผนการบริหารการสอนประจาบทท่ี 3 68 บทท่ี 3 หลกั การบนั ทึกบญั ชีและการวิเคราะหร์ ายการค้า 69 78 รายการคา้ 78 สมการบญั ชี 80 ผลกระทบของรายการคา้ ทม่ี ตี ่อสมการบญั ชี 87 หลกั การบนั ทกึ บญั ชี 88 กฎของการบนั ทกึ ดา้ นเดบติ และดา้ นเครดติ 102 การวเิ คราะหร์ ายการคา้ โดยใชห้ ลกั การบญั ชคี ู่ บทสรปุ 103 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 105 105 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 4 106 บทที่ 4 การบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป บญั ชีแยกประเภท 109 110 และงบทดลอง 112 กระบวนการบนั ทกึ รายการ ผงั บญั ชี สมดุ รายวนั การบนั ทกึ รายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป รายการเปิดบญั ชี

จ หน้า สารบญั (ต่อ) 120 120 เร่อื ง 122 139 สมดุ รายวนั ขนั้ ปลายหรอื บญั ชแี ยกประเภท 143 รปู แบบของบญั ชแี ยกประเภท 145 การผ่านบญั ชจี ากสมดุ รายวนั ขนั้ ตน้ ไปบญั ชแี ยกประเภท 146 การหายอดคงเหลอื ในสมดุ บญั ชแี ยกประเภทดว้ ยดนิ สอ 154 การจดั ทางบทดลอง บทสรปุ 155 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 157 157 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 5 157 บทที่ 5 การปรบั ปรงุ บญั ชีในวนั สิ้นงวด 158 185 ความหมายของรายการปรบั ปรงุ บญั ชี 185 สาเหตุทต่ี อ้ งมรี ายการปรบั ปรงุ บญั ชี 198 รายการปรบั ปรงุ บญั ชี 207 งบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ 208 การจดั ทากระดาษทาการ 216 การกลบั รายการ บทสรปุ 217 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 219 219 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 6 230 บทท่ี 6 การปิ ดบญั ชีและการจดั ทางบการเงิน 233 การบนั ทกึ รายการปิดบญั ชี การหายอดดุลของบญั ชที ย่ี งั ไมไ่ ดป้ ิด งบทดลองหลงั ปิดบญั ชี

ฉ สารบญั (ต่อ) เรื่อง หน้า การจดั ทางบการเงนิ 235 วงจรบญั ชี 237 บทสรปุ 239 แบบฝึกหดั 240 เอกสารอา้ งองิ 252 แผนการบริหารการสอนประจาบทท่ี 7 253 บทท่ี 7 การบญั ชีสาหรบั กิจการท่ีซื้อขายสินค้า 255 การดาเนินงานของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ 255 เอกสารทเ่ี กย่ี วกบั การซอ้ื ขายสนิ คา้ 256 ระบบบญั ชเี กย่ี วกบั สนิ คา้ คงเหลอื 257 เปรยี บเทยี บการบนั ทกึ บญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื เมอ่ื สน้ิ งวดและแบบต่อเน่อื ง 271 การวดั ผลการดาเนินงานของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ 272 การจดั ทากระดาษทาการของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ 282 งบการเงนิ สาหรบั กจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ 289 การปิดบญั ชสี าหรบั กจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ 294 บทสรปุ 300 แบบฝึกหดั 301 เอกสารอา้ งองิ 310 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 8 311 บทที่ 8 การบญั ชีภาษีมลู ค่าเพิ่ม 313 ความรทู้ วั่ ไปเกย่ี วกบั ภาษมี ลู คา่ เพมิ่ 313 ผมู้ หี น้าทเ่ี สยี ภาษมี ลู ค่าเพมิ่ 314 ความรบั ผดิ ในการเสยี ภาษี 314 หน้าทข่ี องผปู้ ระกอบการจดทะเบยี นภาษมี ลู ค่าเพม่ิ 314 ผไู้ ดร้ บั ยกเวน้ ภาษมี ลู คา่ เพมิ่ 315

ช หน้า สารบญั (ต่อ) 316 317 เร่ือง 317 319 ใบกากบั ภาษี 320 อตั ราภาษมี ลู คา่ เพม่ิ 328 การคานวณภาษี 329 ภาษซี อ้ื ตอ้ งหา้ ม 334 การบนั ทกึ รายการคา้ บทสรปุ 335 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 337 337 แผนการบริหารการสอนประจาบทท่ี 9 337 บทที่ 9 สมดุ รายวนั เฉพาะ 338 338 ความหมายของสมดุ รายวนั เฉพาะ 339 ประโยชน์ของสมดุ รายวนั เฉพาะ 344 ขนั้ ตอนการบนั ทกึ ในสมดุ รายวนั เฉพาะ 348 สมดุ บญั ชแี ยกประเภทยอ่ ย 352 สมดุ รายวนั ซอ้ื 356 สมดุ รายวนั ขาย 361 สมดุ รายวนั รบั เงนิ 362 สมดุ รายวนั จา่ ยเงนิ 366 สมดุ เงนิ สด บทสรปุ 367 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ 369 369 แผนการบริหารการสอนประจาบทที่ 10 บทที่ 10 ระบบใบสาคญั ลกั ษณะของระบบใบสาคญั

ซ หน้า สารบญั (ต่อ) 369 376 เร่อื ง 378 380 กระบวนการของระบบใบสาคญั 383 การบนั ทกึ ในทะเบยี นใบสาคญั 383 การบนั ทกึ ในทะเบยี นเชค็ จา่ ย 390 การจดั ทาใบสาคญั ในกรณตี ่าง ๆ 391 การแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด 394 การบนั ทกึ รายการในทะเบยี นใบสาคญั และทะเบยี นเชค็ จ่าย บทสรปุ 395 แบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ บรรณานุกรม

ฌ หน้า สารบญั รปู ภาพ 105 238 ภาพท่ี 256 275 4.1 กระบวนการบนั ทกึ รายการบญั ชี 375 6.1 วงจรบญั ชี 7.1 วงจรการปฏบิ ตั งิ านของกจิ การทซ่ี อ้ื มาขายไป 7.2 รปู แบบการบนั ทกึ สนิ คา้ ในระบบบญั ชสี นิ คา้ ต่อเน่อื ง 10.1 กระบวนการในระบบใบสาคญั จา่ ย

ญ

ฎ หน้า สารบญั ตาราง 271 320 ตารางท่ี 7.1 แสดงการเปรยี บเทยี บการบนั ทกึ บญั ชสี นิ คา้ เมอ่ื สน้ิ งวดและแบบต่อเน่อื ง 8.1 สรปุ การบนั ทกึ บญั ชภี าษมี ลู คา่ เพม่ิ

ฏ

ฐ แผนบริหารการสอนประจาวิชา รหสั วิชา AC20101 3(2-2-5) รายวิชา การบญั ชขี นั้ ตน้ (Fundamental Accounting) คาอธิบายรายวิชา ศกึ ษาความหมาย วตั ถุประสงค์ของการบญั ชี ประโยชน์ของขอ้ มลู ทางการบญั ชี แม่บท การบญั ชแี ละสมมติฐานทางการบญั ชี พระราชบญั ญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543 พระราชบญั ญตั ิ วชิ าชพี พ.ศ. 2547 หลกั การและวธิ กี ารบนั ทกึ บญั ชตี ามหลกั การบญั ชคี ู่ การบนั ทกึ รายการใน สมุดรายวนั ทวั่ ไป สมดุ รายวนั เฉพาะและบญั ชแี ยกประเภท การปรบั ปรงุ และปิดบญั ชี การจดั ทา งบทดลอง กระดาษทาการ และรายงานทางการเงนิ สาหรบั กจิ การใหบ้ รกิ าร และกจิ การซ้อื ขาย สนิ คา้ ระบบภาษมี ลู คา่ เพม่ิ และระบบใบสาคญั วตั ถปุ ระสงคท์ วั่ ไป 1. เพ่อื ให้ผู้เรยี นมคี วามรูค้ วามเขา้ ใจเก่ยี วกบั ความหมาย วตั ถุประสงค์ของการบญั ชี ประโยชน์ของขอ้ มูลทางการบญั ชี แม่บทการบญั ชี สมมตฐิ านทางการบญั ชี พระราชบญั ญตั กิ าร บญั ชี พ.ศ. 2543 และพระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี พ.ศ. 2547 2. เพ่อื ให้ผูเ้ รยี นมคี วามรูค้ วามเขา้ ใจ ในเร่อื งการบนั ทกึ บญั ชตี ามหลกั การบญั ชคี ู่ การ บนั ทกึ รายการคา้ ในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป สมดุ รายวนั เฉพาะและบญั ชแี ยกประเภท การปรบั ปรงุ และ ปิดบญั ชี การจดั ทางบทดลอง กระดาษทาการ และรายงานทางการเงนิ สาหรบั กจิ การให้บรกิ าร และกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ 3. เพ่อื ใหผ้ เู้ รยี นมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจในเรอ่ื งระบบภาษมี ูลคา่ เพมิ่ และระบบใบสาคญั 4. เพ่อื ให้ผเู้ รยี นมที กั ษะในการทางานเป็นรายบุคคลและรายกลุ่มในเรอ่ื งการบนั ทกึ บญั ชี เกย่ี วกบั กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ และระบบภาษมี ลู ค่าเพมิ่ 5. เพ่อื ใหน้ ักศกึ ษามคี ุณลกั ษณะด้านคุณธรรมจรยิ ธรรม ความรู้ ทกั ษะทางปญั ญา ทกั ษะ ความสมั พนั ธ์ระหว่างบุคคลและความรบั ผดิ ชอบ ทกั ษะการวเิ คราะหเ์ ชงิ ตวั เลข การส่อื สารและ การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศ

ฑ 4 ชวั่ โมง 4 ชวั่ โมง เนื้อหา 4 ชวั่ โมง บทท่ี 1 บทนา ความหมายของการบญั ชี วตั ถุประสงคข์ องการจดั ทาบญั ชี สถาบนั ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั วชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทย การบญั ชแี ขนงต่าง ๆ พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชแี ละผทู้ าบญั ชี พระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี การบญั ชี พ.ศ. 2547 ประเภทของธรุ กจิ รปู แบบการจดั ตงั้ ธรุ กจิ กรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 2 งบการเงิน การนาเสนองบการเงนิ รายการยอ่ ทต่ี อ้ งมใี นงบการเงนิ งบแสดงฐานะการเงนิ รปู แบบของงบแสดงฐานะการเงนิ งบกาไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ รปู แบบของงบกาไรขาดทุน บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 3 หลกั การบนั ทึกบญั ชีและการวิเคราะห์รายการค้า รายการคา้ สมการบญั ชี ผลกระทบของรายการคา้ ทม่ี ตี ่อสมการบญั ชี หลกั การบนั ทกึ บญั ชี กฎของการบนั ทกึ ดา้ นเดบติ และดา้ นเครดติ

ฒ 8 ชวั่ โมง 8 ชวั่ โมง การวเิ คราะหร์ ายการคา้ โดยใชห้ ลกั การบญั ชคี ู่ 4 ชวั่ โมง บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 4 การบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป บญั ชีแยกประเภท และงบทดลอง กระบวนการบนั ทกึ รายการ ผงั บญั ชี สมดุ รายวนั การบนั ทกึ รายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป รายการเปิดบญั ชี สมดุ รายวนั ขนั้ ปลายหรอื บญั ชแี ยกประเภท รปู แบบของบญั ชแี ยกประเภท การผ่านบญั ชจี ากสมดุ รายวนั ขนั้ ตน้ ไปบญั ชแี ยกประเภท การหายอดคงเหลอื ในสมดุ บญั ชแี ยกประเภทดว้ ยดนิ สอ การจดั ทางบทดลอง บทสรปุ แบบฝึกหดั บทท่ี 5 การปรบั ปรงุ บญั ชีในวนั สิ้นงวด ความหมายของรายการปรบั ปรงุ บญั ชี สาเหตุทต่ี อ้ งมรี ายการปรบั ปรงุ บญั ชี รายการปรบั ปรงุ บญั ชี งบทดลองหลงั ปรบั ปรุง การจดั ทากระดาษทาการ การกลบั รายการ บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 6 การปิ ดบญั ชีและการจดั ทางบการเงิน การบนั ทกึ รายการปิดบญั ชี การหายอดดลุ ของบญั ชที ย่ี งั ไมไ่ ดป้ ิด

ณ งบทดลองหลงั ปิดบญั ชี การจดั ทางบการเงนิ วงจรบญั ชี บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 7 การบญั ชีสาหรบั กิจการท่ีซื้อขายสินค้า 8 ชวั่ โมง การดาเนินงานของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ เอกสารทเ่ี กย่ี วกบั การซอ้ื ขายสนิ คา้ ระบบบญั ชเี กย่ี วกบั สนิ คา้ คงเหลอื เปรยี บเทยี บการบนั ทกึ บญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื เมอ่ื สน้ิ งวดและแบบต่อเน่อื ง การวดั ผลการดาเนนิ งานของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ การจดั ทากระดาษทาการของกจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ งบการเงนิ สาหรบั กจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ การปิดบญั ชสี าหรบั กจิ การทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 8 การบญั ชีภาษีมลู ค่าเพิ่ม 4 ชวั่ โมง ความรทู้ วั่ ไปเกย่ี วกบั ภาษมี ลู คา่ เพมิ่ ผมู้ หี น้าทเ่ี สยี ภาษมี ลู ค่าเพมิ่ ความรบั ผดิ ในการเสยี ภาษี หน้าทข่ี องผปู้ ระกอบการจดทะเบยี นภาษมี ลู ค่าเพมิ่ ผไู้ ดร้ บั ยกเวน้ ภาษมี ลู ค่าเพมิ่ ใบกากบั ภาษี อตั ราภาษมี ลู ค่าเพมิ่ การคานวณภาษี ภาษซี อ้ื ตอ้ งหา้ ม การบนั ทกึ รายการคา้ บทสรปุ แบบฝึกหดั

ด 8 ชวั่ โมง 8 ชวั่ โมง บทท่ี 9 สมดุ รายวนั เฉพาะ ความหมายของสมดุ รายวนั เฉพาะ ประโยชน์ของสมดุ รายวนั เฉพาะ ขนั้ ตอนการบนั ทกึ ในสมดุ รายวนั เฉพาะ สมดุ บญั ชแี ยกประเภทยอ่ ย สมดุ รายวนั ซอ้ื สมดุ รายวนั ขาย สมดุ รายวนั รบั เงนิ สมดุ รายวนั จา่ ยเงนิ สมดุ เงนิ สด บทสรปุ แบบฝึกหดั บทที่ 10 ระบบใบสาคญั ลกั ษณะของระบบใบสาคญั กระบวนการของระบบใบสาคญั การบนั ทกึ ในทะเบยี นใบสาคญั การบนั ทกึ ในทะเบยี นเชค็ จา่ ย การจดั ทาใบสาคญั ในกรณตี ่าง ๆ การแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด การบนั ทกึ รายการในทะเบยี นใบสาคญั และทะเบยี นเชค็ จา่ ย บทสรปุ แบบฝึกหดั วิธีสอนและกิจกรรม 1. ศกึ ษาเอกสารประกอบการสอน การบญั ชขี นั้ ตน้ 2. ศกึ ษาคน้ ควา้ ดว้ ยตนเองจากเอกสาร ตารา อนิ เตอรเ์ น็ต 3. ทากจิ กรรมทงั้ ในและนอกชนั้ เรยี นเป็นรายบุคคล 4. อภปิ ราย แบ่งกลุ่มยอ่ ย นาเสนอเน้อื หาในชนั้ เรยี น 5. บรรยายสรปุ สาระสาคญั และตอบขอ้ ซกั ถาม 6. ทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบทเป็นรายบคุ คล

ต ส่ือการเรยี นการสอน 1. รปู ภาพ 2. งบการเงนิ ของจรงิ และของตวั อยา่ ง 3. วดี ที ศั น์ 4. โปรแกรมสาเรจ็ รปู 5. เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ ฯลฯ การวดั ผลและประเมินผล 1. การวดั ผล 10 คะแนน 1. การเกบ็ คะแนนสะสม 10 คะแนน 1.1 การเขา้ ฟงั บรรยาย 40 คะแนน 1.2 การทาแบบฝึกหดั 40 คะแนน 1.3 การสอบเกบ็ คะแนน 2. การสอบปลายภาคเรยี น 2. การประเมินผล ไดร้ ะดบั A คะแนนระหวา่ ง 80 - 100 ไดร้ ะดบั B+ คะแนนระหว่าง 75 - 79 ไดร้ ะดบั B คะแนนระหวา่ ง 70 - 74 ไดร้ ะดบั C+ คะแนนระหว่าง 65 - 69 ไดร้ ะดบั C คะแนนระหวา่ ง 60 - 64 ไดร้ ะดบั D+ คะแนนระหวา่ ง 55 - 59 ไดร้ ะดบั D คะแนนระหว่าง 50 – 54 ไดร้ ะดบั F คะแนนระหวา่ ง 0 – 49

1 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 1 ความร้ทู วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. ความหมายของการบญั ชี 2. วตั ถุประสงคข์ องการจดั ทาบญั ชี 3. สถาบนั ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั วชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทย 4. การบญั ชแี ขนงต่าง ๆ 5. พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 6. ผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชแี ละผทู้ าบญั ชี 7. พระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 8. ประเภทของธุรกจิ 9. รปู แบบการจดั ตงั้ ธุรกจิ 10. กรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ 11. บทสรปุ 12. แบบฝึกหดั วตั ถปุ ระสงค์ เชิงพฤติกรรม 1. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายความหมายของการบญั ชไี ด้ 2. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายวตั ถุประสงคข์ องขอ้ มลู ทางการบญั ชไี ด้ 3. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายประโยชน์ของขอ้ มลู ทางการบญั ชไี ด้ 4. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายสถาบนั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทยได้ 5. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายถงึ การบญั ชแี ขนงต่าง ๆ ได้ 6. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายถงึ ขอ้ กาหนดของพระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ได้ 7. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายความแตกต่างของผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชแี ละผทู้ าบญั ชไี ด้ 8. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายถงึ ขอ้ กาหนดของพระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี การบญั ชี พ.ศ. 2547 ได้ 9. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายประเภทของธรุ กจิ ได้ 10. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายรปู แบบการจดั ตงั้ ธุรกจิ ได้ บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

2 11. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ ได้ 12. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายฐานะการเงนิ ของสว่ นบุคคลได้ วิธีการสอนและกิจกรรมการเรยี นการสอนประจาบท 1. ชแ้ี จงรายละเอยี ดรายวชิ า วธิ กี ารจดั การเรยี นการสอน การวดั และการประเมนิ ผล 2. การบรรยายเน้อื หา 3. ถามตอบในชนั้ เรยี น 4. การคน้ ควา้ หาความรจู้ ากแหล่งขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนกิ สใ์ นเรอ่ื งพระราชบญั ญตั กิ าร บญั ชี พ.ศ. 2543 และพระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 5. ทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท สื่อการเรยี นการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน เรอ่ื ง ความรทู้ วั่ ไปเกย่ี วกบั การบญั ชี 2. ชุดการสอน PowerPoint 3. แหลง่ ขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนิกสท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง 4. แหลง่ ความรจู้ ากวารสารและหนงั สอื พมิ พต์ ่าง ๆ การวดั ผลและการประเมินผล 1. สงั เกตความสนใจขณะฟงั บรรยายและการตอบคาถาม 2. สงั เกตจากการทาแบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 3. สงั เกตจากพฤตกิ รรมความสนใจ และการรว่ มกจิ กรรมในชนั้ เรยี น 4. ประเมนิ ผลจากการทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

3 บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี การดาเนินธุรกิจในสภาพเศรษฐกิจปจั จุบนั จาเป็นต้องอาศัยข้อมูลทางการเงินท่ี เก่ยี วขอ้ งกบั ธุรกจิ เพ่อื ใชว้ างแผนการดาเนินงาน ประเมนิ ผลการดาเนินงานและการควบคุม การดาเนินงานให้เป็นไปตามเป้าหมายทว่ี างไว้ ซ่งึ ขอ้ มลู ทางการเงนิ เหล่านัน้ ลว้ นแลว้ แต่เป็น ขอ้ มูลท่เี กดิ จากกระบวนการทางการบญั ชที งั้ ส้นิ ดงั นัน้ นักศกึ ษาจงึ จาเป็นต้องศึกษาเก่ยี วกบั ความรู้ทวั่ ไปเก่ียวกับการบญั ชี เช่น ความสาคญั ของการบญั ชี ความหมายของการบญั ชี วตั ถุประสงค์ของการบัญชี ประโยชน์ของการบญั ชี และสถาบันวชิ าชีพทางการบัญชีของ ประเทศไทย เป็นตน้ ความหมายของการบญั ชี ความหมายของคาวา่ “การบญั ช”ี นนั้ มผี ใู้ หค้ วามหมายไวต้ ่างกนั ดงั น้ี พจนานุกรม อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2542 ใหค้ าจากดั ความไวว้ ่า การบญั ชี หมายถงึ สมดุ หรอื กระดาษสาหรบั จดรายการต่าง ๆ ไวเ้ ป็นหลกั ฐาน เช่น บญั ชเี งนิ สด บญั ชพี สั ดุ บญั ชพี ล บญั ชเี รยี กช่อื ฝา่ ยตาราก๊ดู อนิ เตอรบ์ คุ๊ ส์ (2556 : 10) ใหค้ าจากดั ความไวว้ ่า การบญั ชี หมายถงึ 1. รายการแต่ละรายการทแ่ี สดงในงบการเงนิ หน่ึง ๆ 2. รปู แบบท่ใี ช้เพ่อื สะทอ้ นถงึ ผลกระทบ ของรายการคา้ โดยการจดบนั ทกึ การเพม่ิ ขน้ึ การลดลง และแสดงยอดคงเหลอื ของ สนิ ทรพั ย์ หน้ีสนิ ส่วนของเจา้ ของทเ่ี ป็นทุน รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่าย และ 3. กระบวนการทท่ี าใหไ้ ดม้ าซง่ึ รายละเอยี ดเกย่ี วกบั การปฏบิ ตั หิ น้าทต่ี ่าง ๆ ทห่ี ลากหลายซง่ึ กระทาเป็นประจาหรอื เป็นหน้าทท่ี ่ี ต้องทาเพ่อื ใหไ้ ด้มาซง่ึ ผลติ ภณั ฑห์ รอื การบรกิ ารและทาการจดั จาแนกหน้าทง่ี านเหล่านัน้ เป็น หน้าท่งี านท่เี พ่ิมคุณค่าและหน้าท่งี านท่ีไม่เพ่มิ คุณค่าทงั้ น้ีเพ่ือแนวทางใหม่ ๆ ของการลด จานวนหรอื ขจดั กจิ กรรมทไ่ี มเ่ พมิ่ คณุ คา่ ออกไป จากนิยามและความหมายของการบญั ชขี า้ งต้น สรุปได้ว่า การบญั ชี หมายถงึ การ รวบรวม การจดบนั ทกึ การจาแนก รายการค้าแต่ละรายการ เพ่อื สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ผลกระทบ ของรายการคา้ เหลา่ นนั้ วา่ มผี ลต่อการเพม่ิ ขน้ึ การลดลง และมยี อดคงเหลอื ของสนิ ทรพั ย์ หน้ีสนิ ส่วนของเจ้าของ รายได้และค่าใช้จ่ายเท่าใด พร้อมทงั้ สรุปผลข้อมูลท่ีเก่ียวกับเหตุการณ์ เหลา่ นนั้ ในรปู ตวั เงนิ อนั จะเป็นประโยชน์แก่ผูใ้ ชข้ อ้ มลู ในฝา่ ยต่าง ๆ รวมถงึ ผทู้ ส่ี นใจขอ้ มลู ของ กจิ การ บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

4 วตั ถปุ ระสงคข์ องการจดั ทาบญั ชี การจดั ทาบญั ชมี วี ตั ถุประสงค์ ดงั น้ี 1. เพ่อื จดบนั ทกึ รายการคา้ ต่างๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในกจิ การ โดยจดบนั ทกึ ตามลาดบั เหตุการณ์ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ก่อนหลงั 2. เพ่อื ใหผ้ บู้ รหิ ารหรอื เจา้ ของกจิ การไดท้ ราบถงึ ผลการดาเนินงานของกจิ การ ว่ามผี ล กาไรหรอื ผลขาดทุน เป็นจานวนเท่าใด ในแต่ละรอบระยะเวลา 3. เพ่อื ใหผ้ บู้ รหิ ารหรอื เจา้ ของกจิ การไดท้ ราบถงึ ฐานะการเงนิ ของกจิ การ ณ วนั ใดวนั หน่งึ ว่าประกอบดว้ ย สนิ ทรพั ย์ หน้สี นิ และส่วนของเจา้ ของเป็นจานวนเท่าใด 4. เพ่อื ใช้ให้ผู้บรหิ ารหรอื เจ้าของกจิ การใช้เป็นข้อมูลทางการเงนิ ในการตัดสนิ ใจ วางแผนและควบคมุ การดาเนินงานใหเ้ ป็นไปตามเป้าหมายทว่ี างไว้ 5. เพอ่ื ป้องกนั การสญู หาย และป้องการทุจรติ ในสนิ ทรพั ยข์ องกจิ การ 6. เพอ่ื ใชเ้ ป็นขอ้ มลู ในการคานวณภาษที ต่ี อ้ งจา่ ยชาระใหก้ บั รฐั 7. เพอ่ื ใหเ้ ป็นไปตามขอ้ บงั คบั ของกฎหมายทก่ี าหนด สถาบนั ที่เก่ียวข้องกบั วิชาชีพบญั ชีในประเทศไทย สถาบนั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทยทส่ี าคญั มดี งั น้ี 1. สภาวิชาชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์ เป็นองค์กรวชิ าชพี บญั ชขี องประเทศ ไทยทจ่ี ดั ขน้ึ ตามพระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี บญั ชี พ.ศ.2547 สภาวชิ าชพี บญั ชมี ฐี านะเป็นนิตบิ ุคคล มวี ตั ถุประสงคเ์ พอ่ื สง่ เสรมิ และพฒั นาวชิ าชพี บญั ชโี ดยมอี านาจหน้าท่ดี งั ต่อไปน้ี 1.1 สง่ เสรมิ การศกึ ษา การอบรมและการวจิ ยั เกย่ี วกบั วชิ าชพี บญั ชี 1.2 สง่ เสรมิ ความสามคั คแี ละผดุงเกยี รตขิ องสมาชกิ จดั สวสั ดกิ ารและการ สงเคราะหร์ ะหว่างสมาชกิ 1.3 กาหนดมาตรฐานการบญั ชี มาตรฐานการสอบบญั ชี และมาตรฐานอ่นื ท่ี เกย่ี วกบั วชิ าชพี บญั ชี 1.4 กาหนดจรรยาบรรณผปู้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชี 1.5 รบั ขน้ึ ทะเบยี นการประกอบวชิ าชพี บญั ชี ออกใบอนุญาต พกั ใช้ หรอื เพกิ ถอน ใบอนุญาตผปู้ ระกอบวชิ าชพี 1.6 รบั รองปรญิ ญาหรอื ประกาศนยี บตั รในวชิ าการบญั ชขี องสถาบนั การศกึ ษา ต่าง ๆ เพ่อื ประโยชน์ในการรบั สมคั รเป็นสมาชกิ 1.7 รบั รองความรคู้ วามชานาญในการประกอบวชิ าชพี บญั ชี บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

5 1.8 รบั รองหลกั สตู รการฝึกอบรมเป็นผชู้ านาญการและการศกึ ษาต่อเน่อื งในดา้ น ต่าง ๆ ของผปู้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชี 1.9 ควบคุมความประพฤตแิ ละการดาเนนิ งานของสมาชกิ และผขู้ น้ึ ทะเบยี นอนั เกย่ี วกบั การประกอบวชิ าชพี บญั ชใี หถ้ ูกตอ้ งตามจรรยาบรรณแห่งวชิ าชพี บญั ชี 1.10 ช่วยเหลอื แนะนา เผยแพร่ และใหบ้ รกิ ารวชิ าการแก่ประชาชนเกย่ี วกบั วชิ าชพี บญั ชี 1.11 ออกขอ้ บงั คบั สภาวชิ าชพี บญั ชี 1.12 เป็นตวั แทนของผูป้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชี 1.13 ใหค้ าปรกึ ษาและเสนอแนะต่อรฐั บาลเก่ยี วกับนโยบายและปญั หาของวชิ าชพี บญั ชี 1.14 ดาเนินการอ่นื เพอ่ื ใหเ้ ป็นไปตามวตั ถุประสงคแ์ ละอานาจหน้าทข่ี องสภา วชิ าชพี บญั ชี เม่อื มพี ระราชบญั ญตั ิวชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 ถอื ไดว้ ่าเป็นการกาเนิดของสภา วชิ าชพี บญั ชี สมาคมนักบญั ชแี ละผู้สอบบญั ชรี บั อนุญาตแห่งประเทศไทย จงึ ได้จดั ให้มกี าร ประชุมใหญ่วสิ ามญั เพ่อื ขอมติจากสมาชกิ สมาคมให้เลิกสมาคมนักบญั ชแี ละผู้สอบบญั ชีรบั อนุญาตแห่งประเทศไทย และใหโ้ อนสนิ ทรพั ยส์ ุทธแิ ละกจิ การทงั้ หมดของสมาคมนักบญั ชเี ป็น ของสภาวชิ าชพี บญั ชี เพ่อื ความเป็นอนั หน่ึงอันเดยี วกนั ของผู้ประกอบวชิ าชพี บญั ชี ผลการ ประชุมไดล้ งมตดิ ว้ ยคะแนนเสยี งเป็นเอกฉันทใ์ หเ้ ลกิ สมาคมนกั บญั ชแี ละผสู้ อบบญั ชรี บั อนุญาต แห่งประเทศไทย ดงั นนั้ จงึ อาจกล่าวไดว้ ่าสภาวชิ าชพี บญั ชเี กดิ จากสมาคมนักบญั ชแี ละผสู้ อบ บญั ชรี บั อนุญาตแห่งประเทศไทย ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.fap.or.th 2. สมาคมการบญั ชีไทย เป็นองค์กรท่ีจดั ตงั้ ขน้ึ โดยไม่มุ่งหวงั ผลกาไร มบี ทบาท หน้าทท่ี ่สี าคญั ไดแ้ ก่ เพ่อื เสรมิ สรา้ งคุณธรรมและจรยิ ธรรมของผสู้ อนวชิ าทางการบญั ชี พฒั นา ความรคู้ วามสามารถของผูส้ อนวชิ าทางการบญั ชี พฒั นาการเรยี นการสอนวชิ าทางการบญั ชี ส่งเสรมิ และเผยแพรผ่ ลงานวจิ ยั และผลงานวชิ าการอ่นื ๆ ทางการบญั ชี เสนอแนวคดิ เพ่อื พฒั นา ทางการบญั ชขี องประเทศไทยใหเ้ หมาะสมและทดั เทยี มกบั สากล เผยแพรค่ วามรทู้ างการบญั ชี ใหแ้ ก่สมาชกิ และผสู้ นใจ ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.thaiaa.org บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

6 3. กรมสรรพากร เป็นส่วนราชการระดบั กรม สงั กดั กระทรวงการคลงั มหี น้าทห่ี ลกั ใน การจดั เกบ็ ภาษจี ากฐานรายไดแ้ ละฐานการบรโิ ภคภายในประเทศ ตามประมวลรษั ฎากร และ กฎหมายอ่นื ทเ่ี กย่ี วขอ้ งเพ่อื เป็นรายไดใ้ หร้ ฐั บาล นาไปใชใ้ นการพฒั นาประเทศไดแ้ ก่ ภาษเี งนิ ได้บุคคลธรรมดา ภาษเี งนิ ได้นิติบุคคล ภาษเี งนิ ได้ปิโตรเลยี ม ภาษีมลู ค่าเพมิ่ อากรแสตมป์ และอากรรงั นกนางแอ่น ดงั นนั้ ผปู้ ระกอบการและผมู้ เี งนิ ไดจ้ ะต้องบนั ทกึ รายได้และค่าใชจ้ ่าย ตามความเป็นจรงิ และตามกฎหมายว่าดว้ ยการบญั ชี เพ่อื ใช้เป็นขอ้ มูลในการคานวณภาษีท่ี ตอ้ งจา่ ยใหก้ บั กรมสรรพากรต่อไป ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.rd.go.th 4. สานักงานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์ เป็นองคก์ ร อิสระท่ีจดั ตัง้ ข้นึ ตามพระราชบญั ญตั ิหลกั ทรพั ย์และตลาดหลักทรพั ย์ พ.ศ.2535 โดยมี วตั ถุประสงคเ์ พ่อื ส่งเสรมิ ใหต้ ลาดทุนมกี ารพฒั นาและเจรญิ เตบิ โต อนั จะก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์ต่อ การระดมทุนและการลงทุน ทงั้ ตลาดแรกและตลาดรอง รวมถึงระบบเศรษฐกจิ โดยรวมของ ประเทศ นอกจากน้ียงั มหี น้าทใ่ี นการควบคุมดูแลธุรกจิ หลกั ทรพั ยแ์ ละธุรกจิ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง โดยมี การออกระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ประกาศ คาสงั่ หรอื ขอ้ กาหนดต่าง ๆ ซง่ึ รวมถงึ ขอ้ กาหนดทางการ บญั ชี ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.sec.or.th 5. ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย เป็นตลาดหลกั ทรพั ยข์ องประเทศไทย จดั ตงั้ ขน้ึ โดยพระราชบญั ญตั ติ ลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย พ.ศ.2517 อยภู่ ายใต้การกากบั ดูแล โดยสานกั งานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์ (ก.ล.ต.) ทาหน้าทเ่ี ป็นตลาด รองเพ่อื แลกเปลย่ี นซอ้ื ขายตราสารทุน ของบรษิ ทั ต่าง ๆ ทจ่ี ดทะเบยี นไว้ ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.set.or.th 6. ธนาคารแห่งประเทศไทย เป็นธนาคารกลางของประเทศไทย มหี น้าทห่ี ลกั ในการ กากบั ดแู ลเร่อื งการเงนิ ของชาติ รวมถงึ ออกกฎเกณฑแ์ ละควบคุมสถาบนั การเงนิ ซ่งึ ประกาศ ขอ้ บงั คบั ทเ่ี ก่ยี วกบั การบญั ชไี ดแ้ ก่การกาหนดใหธ้ นาคารพาณชิ ย์ บรษิ ทั เงนิ ทุน บรษิ ทั เงนิ ทุน หลกั ทรพั ย์และบรษิ ัทเครดติ ฟองซิเอร์ ต้องจดั ทาและส่งแบบงบดุลและงบกาไรขาดทุนท่มี ี รายการต่าง ๆ ตามทก่ี าหนด ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.bot.or.th บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

7 7. กรมพฒั นาธุรกิจการค้า เป็นส่วนราชการระดบั กรม สงั กดั กระทรวงพาณิชย์ มี หน้าท่หี ลกั ในการส่งเสรมิ การค้า การลงทุนภายในประเทศ และให้บรกิ ารแก่ผู้ประกอบการ ตงั้ แต่การเรม่ิ ต้นธุรกจิ จนกระทงั่ ส้นิ สุดการประกอบการ ได้แก่ การให้บรกิ ารจดทะเบียนตงั้ ธุรกจิ ใหม่ การใหบ้ รกิ ารขอ้ มลู ทางธรุ กจิ นอกจากน้ยี งั มหี น้าทส่ี ่งเสรมิ ใหผ้ ปู้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชี ปฏบิ ตั งิ านใหถ้ ูกตอ้ งและเป็นไปตามทก่ี ฎหมายกาหนด ขอ้ มลู โดยละเอยี ดสามารถศกึ ษาไดจ้ าก www.dbd.go.th การบญั ชีแขนงต่าง ๆ อญั ชลี พพิ ฒั นเสรญิ (2554 : 5) ไดก้ ล่าวถงึ การจดั ประเภทของการบญั ชไี วเ้ ป็น 2 วธิ ี คอื การจดั ประเภทโดยใชล้ กั ษณะงานทน่ี กั บญั ชปี ฏบิ ตั เิ ป็นเกณฑ์ และการจดั ประเภทการบญั ชี โดยใชก้ ารประกอบอาชพี ของนกั บญั ชเี ป็นเกณฑ์ ดงั น้ี 1. การจดั ประเภทตามลกั ษณะงานซึ่งนักบญั ชีปฏิบตั ิ โดยพจิ ารณาจากผใู้ ชข้ อ้ มลู เป็นหลกั เกณฑใ์ นการจดั ประเภท ไดแ้ ก่ 1. 1 การบญั ชีการเงิน (Financial accounting) เป็นการใหข้ อ้ มลู ทางการเงนิ แก่ บุคคลท่อี ย่ภู ายนอกหน่วยงาน เช่น ผูท้ ่เี ป็นเจา้ ของกจิ การทไ่ี ม่ได้บรหิ ารงานเอง ผูท้ ส่ี นใจจะ ลงทุน เจา้ หน้ี เป็นต้น ซ่งึ ลกั ษณะของขอ้ มลู ทม่ี กี ารนาเสนอนนั้ จะเป็นการอธบิ ายเหตุการณ์ท่ี เกดิ ขน้ึ ในช่วงเวลาท่ผี ่านมา อาจจะเป็นรายเดอื น รายไตรมาส หรอื รายปี อกี ทงั้ การจดั ทางบ การเงินนัน้ จะต้องปฏิบัติตามหลักการบัญชีท่ีรับรองโดยทัว่ ไป (Generally Accepted Accounting Principles ; GAAP) 1.2 การบญั ชีบริหาร (Managerial accounting) เป็นการใหข้ อ้ มลู แก่ผบู้ รหิ าร ภายในองค์กร เพ่อื ใช้ประกอบการตดั สนิ ใจ การจดั ทาบญั ชบี รหิ ารสามารถจดั ทาได้บ่อยครงั้ ตามทผ่ี ูบ้ รหิ ารต้องการ ซง่ึ อาจจะเป็นรายวนั รายสปั ดาห์ หรอื รายเดอื น ขน้ึ อย่กู บั ช่วงเวลาท่ี ผบู้ รหิ ารจะนาขอ้ มลู ไปใช้ 1.3 การบญั ชีภาษีอากร (Tax accounting) การดาเนินธุรกจิ ไม่ว่าจะเป็นการ จดั ตงั้ ขน้ึ โดยรปู แบบใด ลว้ นแล้วแต่จะต้องเก่ยี วขอ้ งกบั ภาษซี ง่ึ มอี ยหู่ ลายประเภท ได้แก่ ภาษี เงนิ ได้บุคคลธรรมดา ภาษีเงนิ ได้นิติบุคคล ภาษีมูลค่าเพิ่ม ภาษีเงนิ ได้หกั ณ ท่จี ่าย ภาษี บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

8 สรรพสามติ เป็นตน้ ดงั นนั้ กจิ การจาเป็นทจ่ี ะต้องมนี กั บญั ชที ม่ี คี วามรคู้ วามเชย่ี วชาญเก่ยี วกบั ภาษตี ่าง ๆ เหลา่ น้ี เพ่อื ใหก้ จิ การสามารถเสยี ภาษไี ดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 2. การจดั ประเภทตามอาชีพของนักบญั ชี โดยพจิ ารณาจากการปฏบิ ตั หิ น้าท่ใี น ลกั ษณะต่าง ๆ ของนกั บญั ชี เป็นหลกั เกณฑใ์ นการจดั ประเภท ไดแ้ ก่ 2. 1 การบญั ชีสาหรบั มหาชน (Public accounting) ผใู้ หบ้ รกิ ารทห่ี ลากหลายกบั สาธารณชน ได้แก่ผูส้ อบบญั ชรี บั อนุญาต ซ่งึ อาจปฏบิ ตั งิ านในสานักงานบญั ชี หรอื อาจจะตงั้ เป็นกิจการของตนเอง ซ่งึ ผู้สอบบญั ชรี บั อนุญาตมหี น้าท่หี ลกั ท่สี าคญั คอื การตรวจสอบและ รบั รองงบการเงนิ รวมถงึ การใหค้ าปรกึ ษาแก่ฝ่ายบรหิ ารในดา้ นต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น การขยาย กจิ การ การปรบั ปรงุ กระบวนการผลติ หรอื การใหค้ าปรกึ ษาเกย่ี วกบั ภาษี 2.2 การบญั ชีสาหรบั เอกชน (Private accounting) บรษิ ทั เอกชนทุกบรษิ ทั ย่อม ต้องการทราบขอ้ มูลทางการเงนิ ของกิจการ จงึ จาเป็นต้องมนี ักบญั ชเี ข้ามาช่วยในการจดั ทา ข้อมูลดังกล่าวมาทางานในตาแหน่งต่าง ๆ เช่น นักบัญชีทัว่ ไป นักบัญชีงบประมาณ ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นภาษี ผตู้ รวจสอบภายใน สมหุ บ์ ญั ชี ผอู้ านวยการฝา่ ยการเงนิ และบญั ชี เป็นตน้ 2.3 การบญั ชีสาหรบั รฐั บาล (Governmental accounting) หน่วยงานราชการ ต้องอาศยั นักบญั ชใี นการจดั วางรูปแบบระบบบญั ชี เพ่อื รายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน และให้ รฐั บาลสามารถนาขอ้ มลู นนั้ ไปใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจ นอกจากน้บี างหน่วยงานกต็ ้องการให้นัก บญั ชชี ่วยเหลอื ในดา้ นท่เี ก่ยี วกบั กฎหมายภาษอี ากร เพ่อื ตรวจสอบภาษที ร่ี ฐั บาลควรจะจดั เก็บ ไดเ้ พมิ่ เตมิ พระราชบญั ญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543 พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 เป็นกฎหมายว่าดว้ ยการบญั ชี เพอ่ื ใหม้ กี ารจดั ทา บญั ชแี ละงบการเงนิ ใหเ้ ป็นไปตามความเป็นจรงิ และเป็นไปตามมาตรฐานการบญั ชี สอดคลอ้ ง กบั หลกั ปฏบิ ตั สิ ากล ซง่ึ จะทาใหก้ จิ การและบุคคลภายนอกไดน้ าขอ้ มลู ทางการบญั ชไี ปใช้ ประกอบการตดั สนิ ใจ กรมพฒั นาธุรกจิ การคา้ กระทรวงพาณิชย์ ไดด้ าเนินการเสนอแกไ้ ข ปรบั ปรงุ กฎหมายว่าดว้ ยการบญั ชมี าตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2534 มาจนถงึ ปจั จบุ นั ซง่ึ พระราชบญั ญตั ิ การบญั ชี ไดผ้ า่ นความเหน็ ชอบของรฐั สภาเมอ่ื วนั ท่ี 15 มนี าคม 2543 และนาลงประกาศในราช กจิ จานุเบกษา เมอ่ื วนั ท่ี 12 พฤษภาคม 2543 ซง่ึ มผี ลบงั คบั ใชต้ งั้ แต่วนั ท่ี 10 สงิ หาคม 2543 บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

9 สาระสาคญั ของกฎหมายฉบบั น้ี ไดแ้ ก่ 1. การกาหนดให้นิติบุคคลทงั้ ท่จี ดทะเบยี น ตามกฎหมายไทยและต่างประเทศท่ี ประกอบธุรกจิ ในประเทศไทยและกจิ การรว่ มคา้ ตามประมวลรษั ฎากรเป็นผู้มหี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชี 2. กาหนดใหผ้ ทู้ าบญั ชตี อ้ งเขา้ มามสี ่วนรว่ มในการจดั ทาบญั ชขี องธุรกจิ โดยแบ่งแยก หน้าทแ่ี ละความรบั ผดิ ชอบระหว่างผทู้ าบญั ชแี ละผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชี 3. กาหนดใหอ้ ธบิ ดมี อี านาจในการกาหนดคณุ สมบตั แิ ละเงอ่ื นไขของการเป็นผทู้ าบญั ชี 4. กาหนดข้อยกเว้นให้งบการเงนิ ของผู้มหี น้าท่จี ดั ทาบญั ชีท่เี ป็นห้างหุ้นส่วนจด ทะเบียนท่ีมี ทุน สินทรพั ย์ หรอื รายได้ ไม่เกินท่ีกาหนดในกฎกระทรวง ไม่ต้องได้รบั การ ตรวจสอบโดยผสู้ อบบญั ชี 5. กาหนดใหม้ กี ารจดั เกบ็ บญั ชแี ละเอกสารประกอบการลงบญั ชเี ป็นเวลา 5 ปี ผมู้ ีหน้าที่จดั ทาบญั ชีและผทู้ าบญั ชี พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ระบุวา่ ผ้มู หี น้าท่ีจดั ทาบญั ชี หมายถงึ ผมู้ หี น้าท่ี จดั ใหม้ กี ารทาบญั ชตี ามพระราชบญั ญตั ฉิ บบั น้ี ซง่ึ ไดแ้ ก่ หา้ งหุน้ ส่วนจดทะเบยี นทจ่ี ดั ตงั้ ขน้ึ ตาม กฎหมายไทย บรษิ ทั จากดั ทจ่ี ดั ตงั้ ขน้ึ ตามกฎหมายไทย บรษิ ทั มหาชนจากดั ทจ่ี ดั ตงั้ ขน้ึ ตาม กฎหมายไทย นิตบิ คุ คลทจ่ี ดั ตงั้ ขน้ึ ตามกฎหมายต่างประเทศทป่ี ระกอบธรุ กจิ ในประเทศไทย และกจิ การรว่ มคา้ ตามประมวลรษั ฎากร พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ใหค้ วามหมายของผทู้ าบญั ชไี วว้ า่ ผทู้ าบญั ชี หมายถงึ ผรู้ บั ผดิ ชอบในการทาบญั ชขี องผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชี ไมว่ ่าจะไดก้ ระทาในฐานะเป็น ลกู จา้ งของผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชหี รอื ไมก่ ต็ าม ดงั นนั้ ผทู้ าบญั ชตี ามพระราชบญั ญตั ฉิ บบั น้อี าจจะ เป็นพนกั งาน ลกู จา้ งทไ่ี ดร้ บั ค่าตอบแทนเป็นเงนิ เดอื นของนิตบิ คุ คล หรอื อาจจะเป็นผทู้ าบญั ชี อสิ ระ หรอื สานกั งานรบั ทาบญั ชกี ไ็ ด้ ผทู้ าบญั ชจี ะตอ้ งมคี ณุ สมบตั แิ ละเงอ่ื นไขของการเป็นผทู้ า บญั ชตี ามประกาศของกรมทะเบยี นการคา้ เรอ่ื ง กาหนดคณุ สมบตั แิ ละเงอ่ื นไขของการเป็นผทู้ า บญั ชี พ.ศ. 2543 พระราชบญั ญตั ิวิชาชีพบญั ชี พ.ศ. 2547 พระราชบัญญัติวิชาชีพการบญั ชี พ.ศ. 2547 เป็นกฎหมายท่ีประกาศใช้แทน พระราชบญั ญตั ผิ ู้สอบบญั ชี พ.ศ. 2505 โดยพระราชบญั ญตั ฉิ บบั ใหม่น้ี มที งั้ หมด 78 มาตรา จดั แบ่งเป็น 9 หมวดและบทเฉพาะกาล ซง่ึ สามารถสรปุ สาระสาคญั ไดด้ งั น้ี บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

10 1. คานิยามของ “วิชาชีพบญั ชี” วชิ าชพี บญั ชี หมายถงึ วชิ าชพี ในดา้ นการทาบญั ชี ดา้ นการสอบบญั ชี ดา้ นการบญั ชี บรหิ าร ดา้ นการวางระบบบญั ชี ดา้ นการบญั ชภี าษอี ากร ดา้ นการศกึ ษาและเทคโนโลยกี ารบญั ชี และในภายหน้าหากเห็นว่ามบี รกิ ารเก่ยี วกบั การบญั ชดี ้านใดทม่ี คี วามสาคญั รฐั มนตรวี ่าการ กระทรวงพาณชิ ยอ์ าจออกกฎกระทรวงกาหนดบรกิ ารเกย่ี วกบั การบญั ชดี า้ นนนั้ เพมิ่ เตมิ ได้ 2. สภาวิชาชีพบญั ชี สภาวชิ าชพี บญั ชมี ฐี านะเป็นนติ บิ ุคคล มวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ส่งเสรมิ และพฒั นาวชิ าชพี บญั ชี และมหี น้าทด่ี งั ไดก้ ล่าวแลว้ ในหวั ขอ้ องค์กรวชิ าชพี บญั ชี 3. โครงสร้างองคก์ รตาม พ.ร.บ. วิชาชีพบญั ชี พ.ศ. 2547 พระราชบญั ญตั ิวชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 กาหนดให้มคี ณะกรรมการต่าง ๆ เพ่อื ประโยชน์ในการกากบั ดูแล พฒั นาความรู้ ส่งเสรมิ มาตรฐานการประกอบวชิ าชพี บญั ชีให้มี คุณภาพ และควบคุมจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี ซ่ึงคณะกรรมการต่าง ๆ ประกอบดว้ ย คณะกรรมการกากบั ดูแลการประกอบวชิ าชพี บญั ชี คณะกรรมการสภาวชิ าชพี บญั ชี คณะกรรมการกาหนดมาตรฐานการบญั ชี คณะกรรมการจรรยาบรรณ คณะกรรมกร วชิ าชพี บญั ชแี ต่ละดา้ น และคณะกรรมการอ่นื ๆ 4. สมาชิกสภาวิชาชีพบญั ชี สมาชกิ สภาวชิ าชพี บญั ชี แบง่ เป็น 4 ประเภท ดงั น้ี 4.1 สมาชิกสามญั เป็นผมู้ สี ญั ชาตไิ ทย อายไุ ม่ต่ากว่า 20 ปี และสาเรจ็ การศกึ ษา ในระดับไม่ต่ากว่าปรญิ ญาตรหี รอื เทยี บเท่าทางการบญั ชี หรอื สาขาอ่ืนตามท่สี ภาวิชาชีพ กาหนด 4.2 สมาชิกวิสามญั กรณเี ป็นผมู้ สี ญั ชาตไิ ทย ตอ้ งมอี ายุไม่ต่ากว่า 20 ปี และสาเรจ็ การศึกษาในระดับไม่ต่ากว่าปริญญาตรีหรือเทียบเท่าทางบริหารธุรกิจ พาณิชย์ศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ หรอื สาขาอ่นื ท่คี ณะกรรมการสภาวชิ าชพี บญั ชพี จิ ารณาเหน็ ว่ามคี วามเก่ยี วขอ้ ง กบั การประกอบวิชาชีพบญั ชี กรณีเป็นผู้ไม่มสี ญั ชาติไทย ต้องเป็นบุคคลซ่งึ มสี ญั ชาติของ ประเทศท่ยี นิ ยอม ให้ผู้มสี ญั ชาตไิ ทยประกอบอาชพี สอบบญั ชใี นประเทศนนั้ ได้ อายุไมต่ ่ากว่า 20 ปี และสาเรจ็ การศกึ ษาในระดบั ไมต่ ่ากว่าปรญิ ญาตรที างการบญั ชี บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

11 4.3 สมาชิกสมทบ ต้องเป็นผู้มสี ญั ชาติไทย อายุไม่ต่ากว่า 18 ปี และสาเร็จ การศึกษา ในระดบั ท่ตี ่ากว่าปรญิ ญาตรี แต่ไม่ต่ากว่าประกาศนียบตั รวชิ าชพี ชนั้ สูง (ปวส.) ทางการบญั ชี 4.4 สมาชิกกิตติมศกั ด์ิ คอื ผู้ทรงคุณวุฒซิ ่งึ ได้รบั เชญิ เป็นสมาชกิ ตามมติของ คณะกรรมการสภาวชิ าชพี บญั ชี 5. มาตรฐานการบญั ชี ผมู้ หี น้าทใ่ี นการกาหนดมาตรฐานการบญั ชี คอื คณะกรรมการกาหนดมาตรฐานการ บญั ชี ซง่ึ ประกอบดว้ ยผทู้ รงคุณวฒุ ทิ ค่ี ณะกรรมการสภาวชิ าชพี บญั ชแี ต่งตงั้ จากผมู้ คี วามรคู้ วาม ชานาญและประสบการณ์เก่ยี วกบั การบญั ชไี มน่ ้อยกว่า 7 คน แต่ไม่เกนิ 11 คน และผแู้ ทนจาก หน่วยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งอกี 6 หน่วยงาน โดยมาตรฐานการบญั ชตี ้องจดั ทาเป็นภาษาไทย และจะ บงั คบั ใชไ้ ดก้ ต็ ่อเมอ่ื ไดร้ บั ความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการกากบั ดแู ลการประกอบวชิ าชพี บญั ชี และประกาศในราชกจิ จานุเบกษาแลว้ 6. วิชาชีพบญั ชีควบคมุ พระราชบญั ญตั วิ ชิ าชพี บญั ชี พ.ศ. 2547 กาหนดให้มกี ารควบคุมการประกอบ วชิ าชพี บญั ชี 2 ดา้ น คอื ดา้ นการสอบบญั ชแี ละดา้ นการทาบญั ชี ผปู้ ระกอบวชิ าชพี ดา้ นการสอบบญั ชจี ะต้องเป็นสมาชกิ สามญั ของสภาวชิ าชพี บญั ชี และต้องมคี ุณสมบตั แิ ละไม่มลี กั ษณะตอ้ งหา้ มตามทก่ี ฎหมายกาหนด และต้องไดร้ บั ใบอนุญาต จากสภาวชิ าชพี บญั ชี ผปู้ ระกอบวชิ าชพี ด้านการทาบญั ชี คอื ผูท้ าบญั ชซี ่งึ จะต้องเป็นสมาชกิ สภาวชิ าชพี บญั ชหี รอื ขน้ึ ทะเบยี นกบั สภาวชิ าชพี บญั ชอี ยา่ งใดอยา่ งหน่ึงก่อนจงึ จะสามารถประกอบวชิ าชพี ได้ และตอ้ งมคี ณุ สมบตั แิ ละไมม่ ลี กั ษณะตอ้ งหา้ มตามทก่ี ฎหมายกาหนด 7. จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบวิชาชีพบญั ชี ผู้ประกอบวชิ าชพี บญั ชหี รอื ผู้ซ่งึ ขน้ึ ทะเบยี นไว้กับสภาวชิ าชีพบญั ชมี หี น้าท่ตี ้อง ปฏบิ ตั ติ ามจรรยาบรรณของผปู้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชี และตอ้ งปฏบิ ตั หิ น้าทข่ี องตนตามมาตรฐาน การบัญชี มาตรฐานการสอบบัญชี โดยมีสภาวิชาชีพบัญชีเป็นผู้จดั ทาจรรยาบรรณของผู้ ประกอบวิชาชีพบญั ชี โดยจดั ทาเป็นภาษาไทย ซ่งึ ประกอบด้วยข้อกาหนดในเร่ือง ความ โปร่งใส ความเป็นอิสระ ความเท่ยี งธรรมและความซ่อื สตั ยส์ ุจรติ ความรู้ความสามารถและ มาตรฐานในการปฏิบตั ิงาน ความรบั ผดิ ชอบต่อผู้รบั บรกิ ารและการรกั ษาความลบั ความ บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

12 รบั ผดิ ชอบต่อผู้ถอื หุน้ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วน หรอื บุคคลหรอื นิตบิ ุคคลท่ผี ูป้ ระกอบวชิ าชพี บญั ชปี ฏบิ ตั ิ หน้าทใ่ี ห้ 8. การกากบั ดแู ลโดยภาครฐั ภาครัฐกาหนดให้มีหน่วยงานกากับดูแลการทางานของสภาวิชาชีพบัญชี คือ คณะกรรมการกากบั ดูแลการประกอบวชิ าชพี บญั ชี จานวน 14 คน ซ่งึ มาจากหน่วยงานทงั้ ภาครฐั และเอกชน และผทู้ รงคุณวุฒดิ ้านบญั ชแี ละกฎหมาย ทาหน้าทก่ี ากบั ดา้ นโยบาย เฉพาะ เรอ่ื งทส่ี าคญั และมผี ลกระทบต่อสาธารณชน 9. นิติบคุ คลที่ประกอบกิจการให้บริการด้านวิชาชีพควบคมุ นิตบิ ุคคลซง่ึ ประกอบกจิ การใหบ้ รกิ ารดา้ นการสอบบญั ชหี รอื ดา้ นการทาบัญชี ต้อง จดทะเบยี นต่อสภาวชิ าชพี บญั ชี หลงั จากจดทะเบยี นจดั ตงั้ นิตบิ ุคคลท่กี รมพฒั นาธุรกจิ การค้า กระทรวงพาณิชยแ์ ล้ว และนิติบุคคลนัน้ ต้องจดั ให้มหี ลกั ประกนั เพ่อื ประกนั ความรบั ผดิ ต่อ บุคคลทส่ี ามตามประเภท จานวน หลกั เกณฑแ์ ละวธิ กี ารทก่ี าหนดโดยกฎกระทรวง นอกจากน้ี ในกรณนี ติ บิ ุคคลนนั้ ประกอบกจิ การใหบ้ รกิ ารสอบบญั ชตี อ้ งเป็นผสู้ อบบญั ชรี บั อนุญาต ประเภทของธรุ กิจ ธุรกิจ หมายถงึ หน่วยงานหรอื องคก์ รท่มี หี น้าท่ใี นการแปลงสภาพทรพั ยากร ให้เป็น สนิ คา้ หรอื บรกิ ารใหแ้ ก่ลกู คา้ โดยมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ต้องการกาไรสงู สุด ซง่ึ สามารถจดั ประเภท ของธุรกิจตามลักษณะของการดาเนินงานว่าให้ผลผลิตอะไรแก่ระบบเศรษฐกิจ ได้เป็น 3 ประเภทดงั น้ี 1. ธรุ กิจที่ให้บริการ (Service firms) ธุรกจิ ทข่ี ายบรกิ าร เป็นธุรกจิ ทใ่ี หบ้ รกิ ารแก่ลูกค้า ไดแ้ ก่ รา้ นตดั ผม รา้ นซกั รดี รา้ น อนิ เตอรเ์ นต โรงภาพยนตร์ โรงแรม รถทวั ร์ สายการบนิ สานักงานทนายความ สานักงานบญั ชี ธนาคาร เป็นตน้ 2. ธรุ กิจที่ซื้อขายสินค้า (Merchandising firms) ธรุ กจิ ทซ่ี อ้ื ขายสนิ คา้ เป็นธุรกจิ ทซ่ี อ้ื สนิ คา้ สาเรจ็ รปู มาจากผอู้ ่นื แลว้ นามาขายต่อให้ ผบู้ รโิ ภค ไดแ้ ก่ หา้ งสรรพสนิ คา้ รา้ นสะดวกซอ้ื รา้ นขายของชา รา้ นขายยา รา้ นขายเสอ้ื ผา้ สาเรจ็ รปู รา้ นคา้ ส่ง เป็นตน้ บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

13 3. ธรุ กิจท่ีผลิตสินค้าออกจาหน่าย (Manufacturing firms) ธุรกจิ ทผ่ี ลติ สนิ คา้ ออกจาหน่าย หรอื บางครงั้ เรยี กวา่ ธรุ กจิ อุตสาหกรรม ธุรกจิ น้ีจะ ซอ้ื วตั ถุดบิ วสั ดุต่าง ๆ มาแปลงสภาพหรอื ผลติ ใหเ้ ป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รปู เพ่อื นาออกขาย ไดแ้ ก่ โรงงานน้าตาล โรงงานผลติ อาหารสาเรจ็ รปู โรงงานผลติ รถยนต์ โรงงานผลติ เสอ้ื ผา้ เป็นตน้ รปู แบบการจดั ตงั้ ธรุ กิจ รปู แบบการจดั ตงั้ ธรุ กจิ ทผ่ี ปู้ ระกอบการจะจดั ตงั้ สามารถดาเนินการจดั ตงั้ ไดห้ ลายรปู แบบ ซง่ึ แต่ละรปู แบบมคี วามแตกต่างกนั เช่น จานวนบคุ คลทเ่ี ป็นเจา้ ของกจิ การ ลกั ษณะการ ดาเนินงาน ลกั ษณะการจดั ตงั้ ซง่ึ อาจแบ่งเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ 5 ประเภทดงั น้ี 1. กิจการเจ้าของคนเดียว (Single proprietorship) กจิ การเจา้ ของคนเดยี ว คอื ธุรกจิ ทม่ี บี ุคคลคนเดยี วเป็นเจา้ ของ เรมิ่ ตน้ ทาธุรกจิ โดย การนาเงนิ ทุน ความรคู้ วามสามารถของตนเองมาดาเนินธุรกิจเพ่อื หากาไร เจา้ ของกจิ การมี อานาจในการจดั การ การตัดสนิ ใจดาเนินงาน รวมถึงหากมผี ลกาไรหรอื ขาดทุนจะเป็นของ เจา้ ของกจิ การแต่เพยี งผเู้ ดยี ว แต่ขณะเดยี วกนั หากธุรกจิ มภี าระหน้ีสนิ เกดิ ขน้ึ เจา้ ของกจิ การ ต้องรบั ภาระหน้ีสินนัน้ โดยไม่จากัดจานวน หากสินทรพั ย์ของกิจการไม่เพียงพอชาระหน้ี เจา้ ของกจิ การต้องเอาทรพั ยส์ นิ ส่วนตวั มาชาระหน้ีของกจิ การ กจิ การเจา้ ของคนเดยี วส่วนมาก มกั เป็นกิจการท่มี ขี นาดเล็กเม่อื เปรยี บเทยี บกบั ธุรกิจประเภทอ่นื เน่ืองจากมเี งนิ ทุนจานวน จากดั และการจดั ตงั้ ทาไดง้ า่ ย เพราะไมม่ รี ะเบยี บปฏบิ ตั ทิ างกฎหมาย ขอ้ ดขี องการประกอบกจิ การเจา้ ของคนเดยี ว คอื การจดั ตงั้ ทาไดง้ า่ ย มคี วามอสิ ระ ในการตดั สนิ ใจสามารถตดั สนิ ใจคนเดยี วไดท้ นั ที สามารถรกั ษาความลบั ของกจิ การไดเ้ น่อื งจาก ไมต่ อ้ งนาเสนอขอ้ มลู ของกจิ การต่อสาธารณชนทวั่ ไป เพราะกฎหมายและขอ้ บงั คบั ไมเ่ ขม้ งวด ขอ้ เสยี ของการประกอบกจิ การเจา้ ของคนเดยี ว คอื เงนิ ทุนในการดาเนินงานมี จากดั เท่ากบั ทนุ ของเจา้ ของเพยี งคนเดยี ว หากจะขยายกจิ การกจ็ ะทาไดย้ าก การตดั สนิ ใจ ดาเนินงานขน้ึ อยกู่ บั เจา้ ของกจิ การเพยี งคนเดยี วอาจเกดิ การตดั สนิ ใจทผ่ี ดิ พลาดได้ และการ รบั ผดิ ชอบในหน้สี นิ โดยไมจ่ ากดั จานวนทาใหเ้ จา้ ของอาจตอ้ งนาทรพั ยส์ นิ ส่วนตวั มาชาระหน้ี ของกจิ การ 2. ห้างห้นุ ส่วน (Partnership) หา้ งหุน้ ส่วน คอื ธุรกจิ ท่มี บี ุคคลตงั้ แต่สองคนขน้ึ ไปทาสญั ญาตกลงทจ่ี ะทากจิ การ ร่วมกนั โดยมวี ตั ถุประสงค์จะแบ่งกาไรท่ไี ด้จากกจิ การท่ที านัน้ ผู้ท่เี ป็นหุ้นส่วนทุกคนอาจจะ บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

14 ช่วยกนั บรหิ ารกจิ การหรอื อาจจะมอบหมายใหผ้ เู้ ป็นหุน้ ส่วนคนใดคนหน่ึงเป็นผบู้ รหิ ารแต่เพยี ง ผเู้ ดยี วก็ได้ ลกั ษณะสาคญั ของห้างหุน้ ส่วนประกอบดว้ ยลกั ษณะสาคญั คอื มจี านวนผูเ้ ขา้ ร่วม กจิ การตงั้ แต่สองคน ขน้ึ ไป มขี อ้ ตกลงหรอื สญั ญาทเ่ี ป็นลายลกั ษณ์อกั ษรหรอื โดยวาจากไ็ ด้ มี การรว่ มลงทนุ ของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนแต่ละคนซง่ึ อาจจะเป็นเงนิ สด สนิ ทรพั ยอ์ ่นื หรอื แรงงาน มคี วาม ประสงคท์ จ่ี ะแบ่งกาไรทไ่ี ด้จากกจิ การทท่ี านนั้ โดยการแบ่งกาไรใหแ้ บ่งตามขอ้ ตกลงหรอื สญั ญา ทไ่ี ดท้ าไว้ และหากไมไ่ ดท้ าสญั ญาตกลงกนั ไวก้ ใ็ หแ้ บ่งตามส่วนทนุ ทน่ี ามาลงทุน หา้ งหุน้ ส่วน ตามกฎหมายสามารถแบ่งได้ 2 ประเภท คอื หา้ งหุน้ ส่วนสามญั และ หา้ งหนุ้ สว่ นจากดั 2.1 ห้างห้นุ ส่วนสามญั หา้ งหุน้ ส่วนสามญั คอื หา้ งหนุ้ สว่ นทผ่ี เู้ ป็นหนุ้ ส่วนทกุ คนตอ้ งรบั ผดิ ชอบร่วมกนั ในหน้ีสนิ ของหา้ งหุน้ ส่วน โดยไม่จากดั จานวน ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนมสี ทิ ธใิ นการจดั การหา้ งได้ หา้ งหุน้ ส่วนสามญั ถ้าไม่จดทะเบยี นเป็นนิตบิ ุคคล เมอ่ื เกดิ คดคี วาม เจา้ หน้ีจะฟ้องรอ้ งหุน้ ส่วน คนใดก็ได้ แต่ถ้าจดทะเบยี นจะกลายเป็นห้างหุ้นส่วนสามญั นิติบุคคล โดยใช้คาว่า “ห้าง หุน้ ส่วนสามญั นิตบิ ุคคล” ในการประกอบช่อื ห้าง เม่อื เกดิ คดคี วาม เจา้ หน้ีกจ็ ะต้องฟ้องรอ้ งใน นามนิตบิ ุคคล และถ้าทรพั ยส์ นิ ของหา้ งไม่เพยี งพอต่อการชาระหน้ี เจา้ หน้ีจงึ จะไปฟ้องรอ้ งผู้ เป็นหนุ้ สว่ นต่อไป 2.2 ห้างห้นุ ส่วนจากดั หา้ งหุ้นส่วนจากดั คอื ห้างหุน้ ส่วนทม่ี ผี ู้เป็นหุน้ ส่วน 2 ประเภท คอื หุ้นส่วน ประเภทจากดั ความรบั ผดิ และหุ้นส่วนประเภทไม่จากดั ความรบั ผดิ หุ้นส่วนประเภทจากัด ความรบั ผดิ จะรบั ผดิ ชอบหน้ีสนิ ของหา้ งไมเ่ กนิ จานวนทต่ี นรบั จะลงทุน ส่วนหุน้ ส่วนประเภทไม่ จากัดความรบั ผิดจะต้องรบั ผิดชอบหน้ีสินของห้างโดยไม่จากัดจานวนเช่นเดียวกับผู้เป็น หุน้ ส่วนในหา้ งหุน้ ส่วนสามญั หา้ งหุน้ ส่วนจากดั จะต้องจดทะเบยี นเป็นนิตบิ ุคคลตามกฎหมาย โดยใช้คาว่า “ห้างหุ้นส่วนจากัด” ในการประกอบช่อื ห้าง และผู้เป็นหุ้นส่วนท่มี สี ิทธใิ นการ จดั การงานของหา้ งตอ้ งเป็นหุน้ ส่วนประเภทไม่จากดั ความรบั ผดิ เท่านนั้ ขอ้ ดขี องการจดั ตงั้ หา้ งหุน้ ส่วน คอื การก่อตงั้ สามารถทาไดง้ า่ ย วธิ กี ารจดั ตงั้ ไม่ ซบั ซอ้ น สามารถระดมเงนิ ทุนไดม้ ากกว่ากจิ การเจา้ ของคนเดยี ว เพราะเกดิ จากการรวมทุนของ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนหลายคน และเม่อื มผี ูเ้ ป็นหุน้ ส่วนหลายคน แต่ละคนต่างกม็ คี วามรสู้ ามารถอนั จะ ส่งผลใหเ้ กดิ การตดั สนิ ใจทเ่ี ป็นไปอยา่ งรอบคอบ ความเสย่ี งในการดาเนินงานกจ็ ะลดลง บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

15 ขอ้ เสยี ของการจดั ตงั้ หา้ งหุน้ สว่ น คอื การทม่ี หี ุน้ สว่ นหลายคน อาจจะประสบ ปญั หาขอ้ ขดั แยง้ ระหวา่ งผเู้ ป็นหุน้ ส่วนทาใหเ้ กดิ การล่าชา้ ในการตดั สนิ ใจซง่ึ อาจจะส่งผลเสยี ได้ และผเู้ ป็นหุน้ ส่วนประเภทไมจ่ ากดั ความรบั ผดิ จะมภี าระในการรบั ผดิ ชอบหน้ีสนิ ของหา้ งท่ี มากกว่าธุรกจิ ประเภทอ่นื 3. บริษทั จากดั (Corporation หรือ Limited company) บรษิ ทั จากดั คอื ธรุ กจิ ทจ่ี ดั ตงั้ ขน้ึ โดยการรวมทนุ ของกลุ่มคนเพอ่ื ทากจิ การรว่ มกนั โดยมวี ตั ถุประสงคท์ จ่ี ะหากาไรเพ่อื มาแบง่ กนั บรษิ ทั ตอ้ งแบง่ ทนุ ออกเป็นหนุ้ มลู ค่าหนุ้ ละเทา่ ๆ กนั แลว้ นาหนุ้ นนั้ ออกจาหน่ายใหผ้ ลู้ งทุน ผลู้ งทนุ ทเ่ี ขา้ มาซอ้ื หุน้ จะเรยี กวา่ ผถู้ อื หุน้ ผถู้ อื หุน้ แต่ ละคนมคี วามรบั ผดิ จากดั เพยี งไมเ่ กนิ จานวนมลู คา่ หุน้ ทย่ี งั ส่งใชไ้ มค่ รบมลู คา่ ทต่ี นถอื ผถู้ อื หุน้ ไมม่ สี ทิ ธจิ ดั การบรษิ ทั ยกเวน้ ว่าจะไดร้ บั การแต่งตงั้ ใหเ้ ป็นกรรมการบรษิ ทั เพ่อื การจดั การ บรษิ ทั เป็นอานาจหน้าทข่ี องกรรมการเท่านนั้ บรษิ ทั จากดั จะมกี ารแบ่งกาไรตามส่วนทนุ ทล่ี ง ซง่ึ หมายถงึ ตามจานวนหุน้ ทถ่ี อื นนั้ เอง บรษิ ทั จากดั ตอ้ งจดทะเบยี นเป็นนติ บิ คุ คล และตอ้ งใชค้ าว่า “บรษิ ทั ” ไวห้ น้าช่อื และ คาวา่ “จากดั ” ไวห้ ลงั ชอ่ื ยกเวน้ ธนาคาร ไมต่ อ้ งใชค้ าว่า “บรษิ ทั ” ไวห้ น้าชอ่ื บรษิ ทั จากดั แบ่ง ออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท คอื บรษิ ทั เอกชนจากดั และ บรษิ ทั มหาชนจากดั 3.1 บริษทั เอกชนจากดั บรษิ ทั เอกชนจากดั หรอื บรษิ ทั จากดั คอื บรษิ ทั ประเภทซง่ึ จดั ตงั้ ดว้ ยการแบ่ง ทุนเป็นหุ้นมูลค่าหุ้นละเท่า ๆ กนั โดยมผี ู้ถอื หุ้นไม่ถงึ หน่ึงร้อยคน และผู้ถอื หุน้ มคี วามรบั ผดิ จากดั เพยี งไมเ่ กนิ จานวนทต่ี นยงั สง่ ใชไ้ มค่ รบมลู คา่ หนุ้ ทต่ี นถอื 3.2 บริษทั มหาชนจากดั บรษิ ทั มหาชนจากดั คอื บรษิ ทั ประเภทซง่ึ ดว้ ยความประสงคเ์ สนอขายหุน้ ต่อ ประชาชนโดยผถู้ อื หุน้ มคี วามรบั ผดิ จากดั ไมเ่ กนิ มลู ค่าหุน้ ขอ้ ดขี องการจดั ตงั้ บรษิ ทั คอื สามารถระดมทุนเป็นจานวนมากไดเ้ ท่าทต่ี อ้ งการ โดยการออกหุน้ และการบรหิ ารงานกระทาโดยคณะกรรมการซง่ึ เลอื กโดยทป่ี ระชุมใหญ่ผถู้ อื หนุ้ จะทาใหก้ ารบรหิ ารงานเป็นไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพดกี ว่าธุรกจิ รปู แบบอ่นื นอกจากน้ผี ถู้ อื หุน้ แต่ละคนยงั รบั ผดิ ชอบภาระหน้สี นิ ของบรษิ ทั เพยี งจานวนทต่ี นยงั สง่ ใชไ้ มค่ รบเท่านนั้ ขอ้ เสยี ของการจดั ตงั้ บรษิ ทั คอื การจดั ตงั้ ตอ้ งเป็นไปตามกฎหมายทบ่ี ญั ญตั ไิ ว้ ซง่ึ มคี วามยงุ่ ยากมากกว่ากจิ การเจา้ ของคนเดยี วและหา้ งหุน้ ส่วน นอกจากน้ีหากบรษิ ทั มกี าไร บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

16 จะตอ้ งเสยี ภาษเี งนิ ไดน้ ิตบิ ุคคลตามจานวนกาไรทไ่ี ด้ และเมอ่ื บรษิ ทั มกี ารจา่ ยเงนิ ปนั ผลใหก้ บั ผู้ ถอื หนุ้ ผถู้ อื จะตอ้ งนาเงนิ ปนั ผลน้ไี ปรวมเป็นเงนิ ไดพ้ งึ ประเมนิ เพอ่ื เสยี ภาษเี งนิ ไดบ้ คุ คลธรรมดา อกี ครงั้ หน่งึ ทาใหเ้ สยี ภาษซี ้าซอ้ น 4. สหกรณ์ (Co-operative) สหกรณ์ คอื ธุรกจิ ทเ่ี กดิ จากการรวมกลุ่มของบุคคลคณะใดคณะหน่งึ โดยความสมคั ร ใจ มารว่ มลงทุน รว่ มแรง ระดมความคดิ ช่วยเหลอื ซง่ึ กนั และกนั ตามหลกั การชว่ ยเหลอื ตนเอง และหลกั การประหยดั เพอ่ื ใหเ้ กดิ ประโยชน์ทางเศรษฐกจิ โดยผรู้ ว่ มลงทุนจะตอ้ งมอี ยา่ งน้อย 10 คน ทนุ ของสหกรณ์จะแบ่งเป็นมลู คา่ เทา่ ๆ กนั เรยี กว่าหนุ้ การเป็นสมาชกิ ของสหกรณ์เป็นได้ โดยการซอ้ื หุน้ ซง่ึ สหกรณ์สามารถรบั สมาชกิ ไดไ้ ม่จากดั จานวน เพราะสหกรณ์ไมไ่ ดจ้ ากดั จานวนทุนเรอื นหุน้ ไว้ สมาชกิ จะไดร้ บั ผลประโยชน์จากสหกรณ์ในรปู ของเงนิ ปนั ผล และสมาชกิ ของสหกรณ์สามารถมสี ทิ ธอิ อกเสยี งในการดาเนินงานไดห้ น่งึ เสยี ง ไมว่ า่ จะถอื หุน้ มากน้อย เท่าใด การจดั ตงั้ สหกรณ์จะตอ้ งจดทะเบยี นเป็นนิตบิ ุคคล โดยระบุว่าเป็นสหกรณ์จากดั หรอื สหกรณ์ไมจ่ ากดั สหกรณ์จากดั สมาชกิ ของสหกรณ์จะรบั ผดิ ชอบภาระหน้สี นิ ของสหกรณ์ เพยี งไมเ่ กนิ มลู ค่าหุน้ ทส่ี ง่ ใชย้ งั ไมค่ รบ แต่ถา้ เป็นสหกรณ์ไม่จากดั สมาชกิ ของสหกรณ์ทกุ คน จะตอ้ งรว่ มกนั รบั ผดิ ชอบในภาระหน้สี นิ ของสหกรณ์โดยไมจ่ ากดั จานวน สหกรณ์แบ่งออกเป็น 6 ประเภท คอื สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ประมง สหกรณ์ นิคม สหกรณ์รา้ นคา้ สหกรณ์บรกิ าร และสหกรณ์ออมทรพั ย์ 5. รฐั วิสาหกิจ (State enterprise) รฐั วสิ าหกจิ หมายถงึ องคก์ ารของรฐั บาลหรอื หน่วยงานธุรกจิ ทม่ี รี ฐั บาลเป็นเจา้ ของ และ บรษิ ทั จากดั หรอื หา้ งหุน้ ส่วนนติ บิ ุคคลทม่ี อี งคก์ ารรฐั บาลหรอื หน่วยงานธุรกจิ มที นุ รวมอยู่ ดว้ ยเกนิ รอ้ ยละ 50 ทงั้ น้ีไมร่ วมองคก์ ารหรอื กจิ การทม่ี วี ตั ถุประสงคเ์ ฉพาะเพ่อื สงเคราะหห์ รอื ส่งเสรมิ การใดๆ ทม่ี ใิ ชธ่ ุรกจิ รฐั วสิ าหกจิ จะมกี ารแยกส่วนการบรหิ ารงานออกต่างหากจากส่วน ราชการ แต่ระเบยี บการปฏบิ ตั งิ านต่าง ๆ ใชห้ ลกั การเดยี วกนั กบั สว่ นราชการ แต่พนกั งาน รฐั วสิ าหกจิ ไมถ่ อื เป็นขา้ ราชการ กรอบแนวคิดสาหรบั การรายงานทางการเงิน (The conceptual framework) สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ ไดอ้ อกประกาศสภาวชิ าชพี บญั ชี ท่ี 35/2557 เรอ่ื ง กรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ (ปรบั ปรงุ 2557) และประกาศในราชกจิ จานุเบกษา บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

17 แลว้ เมอ่ื วนั ท่ี 15 ตุลาคม 2557 ซง่ึ ประกาศฉบบั น้อี อกมาเพอ่ื การยกเลกิ แมบ่ ทการบญั ชี (ปรบั ปรงุ 2552) และใหใ้ ช้ กรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ (ปรบั ปรงุ 2557) ฉบบั น้แี ทน เพอ่ื ใหเ้ ป็นไปตามเกณฑท์ ก่ี าหนดขน้ึ โดยมาตรฐานการบญั ชรี ะหว่างประเทศ โดย ประเดน็ สาคญั ของกรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ สรปุ ไดด้ งั น้ี 1. วตั ถปุ ระสงคข์ องการรายงานทางการเงิน (General purpose financial Report) วตั ถุประสงคข์ องการรายงานทางการเงนิ จะเน้นไปทว่ี ตั ถุประสงคท์ วั่ ไป คอื การให้ ขอ้ มลู ทางการเงนิ เกย่ี วกบั กจิ การทเ่ี สนอรายงาน อนั จะเป็นประโยชน์ต่อผลู้ งทนุ ผใู้ หก้ ยู้ มื หรอื เจา้ หน้อี ่นื ทงั้ ในปจั จบุ นั และในอนาคต เพอ่ื นาไปใชใ้ นการตดั สนิ ใจจดั สรรทรพั ยากรให้แก่ กจิ การ ซง่ึ การตดั สนิ ใจดงั กล่าวเกย่ี วขอ้ งกบั การซอ้ื ขาย หรอื ถอื ตราสารทุนและตราสารหน้ี และการใหห้ รอื ชาระเงนิ กู้ 2. ลกั ษณะเชิงคณุ ภาพของข้อมลู ทางการเงินท่ีมีประโยชน์ (Qualitative characteristics of useful financial) ลกั ษณะเชงิ คุณภาพของขอ้ มลู ทางการเงนิ ทม่ี ปี ระโยชน์ ต่อผลู้ งทุน ผใู้ หก้ ยู้ มื หรอื เจา้ หน้ีอ่นื ทงั้ ในปจั จุบนั และอนาคต ตอ้ งมลี กั ษณะคุณภาพเชงิ พน้ื ฐาน และลกั ษณะเชงิ คุณภาพ เสรมิ ไดแ้ ก่ 2.1 ลกั ษณะคณุ ภาพเชิงพื้นฐาน (Fundamental characteristics) ลกั ษณะคณุ ภาพเชงิ พน้ื ฐาน ประกอบดว้ ยลกั ษณะ 2 ประการ ดงั น้ี 2.1.1 ความเกี่ยวข้องกบั การตดั สินใจ (Relevance) ขอ้ มูลทางการเงนิ ท่มี คี วามเก่ยี วขอ้ งกบั การตดั สนิ ใจ สามารถทาให้ผู้ใช้ ขอ้ มลู ตดั สนิ ใจแตกต่างไป ไมว่ ่าผู้ใชเ้ ลอื กทจ่ี ะไม่ใชข้ อ้ มลู นนั้ ในการตดั สนิ ใจ หรอื ผูใ้ ชร้ บั ทราบ ขอ้ มลู นนั้ แลว้ จากแหล่งขอ้ มลู อ่นื ขอ้ มลู ทางการเงนิ ทส่ี ามารถทาใหก้ ารตดั สนิ ใจแตกต่างไปควร มคี ุณค่าทางการพยากรณ์หรอื คณุ ค่าทางการยนื ยนั หรอื มที งั้ สองคุณค่า ขอ้ มลู ทางการเงนิ จะมี คุณค่าทางการพยากรณ์ เม่อื ข้อมูลนัน้ สามารถนาไปใช้เป็นข้อมูลในกระบวนการพยากรณ์ ผลลพั ธ์ในอนาคต ส่วนข้อมูลทางการเงินจะมคี ุณค่าทางการยนื ยนั ก็ต่อเม่อื ขอ้ มูลนัน้ ช่วย ยนื ยนั การประเมนิ ในอดตี หรอื ทาใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลงการประเมนิ ในอดตี บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

18 2.1.2 ความเป็นตวั แทนอนั เท่ียงธรรม (Faithful representation) ขอ้ มลู ในรายงานทางการเงนิ เป็นตวั แทนของปรากฏการณ์เชงิ เศรษฐกจิ ทงั้ ในรูปของข้อความและตัวเลข ข้อมูลทางการเงนิ ท่ีมปี ระโยชน์ต้องไม่เป็นเพยี งตัวแทน ปรากฏการณ์ท่ีเก่ียวข้องกับการตัดสินใจเท่านัน้ แต่ต้องเป็นตัวแทนอันเท่ียงธรรมของ ปรากฏการณ์ท่นี าเสนอดว้ ย ซง่ึ ในการเป็นตวั แทนอนั เทย่ี งธรรมอย่างสมบูรณ์นนั้ ขอ้ มูลควรมี ลกั ษณะ 3 ประการ คอื ครบถว้ น เป็นกลาง และปราศจากขอ้ ผดิ พลาด ดงั น้ี 2.1.2.1 ครบถว้ น (Completeness) ครบถ้วน หมายถึง การรวบรวมข้อมูล การให้ความหมายและ คาอธบิ ายท่จี าเป็นทงั้ หมดสาหรบั ผูใ้ ช้ เพ่อื ใหผ้ ูใ้ ชเ้ ขา้ ใจปรากฏการณ์ทร่ี ายการนัน้ แสดง เช่น ขอ้ มลู ท่คี รบถ้วนของกลุ่มสนิ ทรพั ย์ ควรรวมรายละเอยี ดของสนิ ทรพั ยใ์ นกลุ่มพรอ้ มจานวนเงนิ และรายละเอยี ดว่าจานวนเงนิ เหล่านัน้ ได้นาเสนอมูลค่าใดของสนิ ทรพั ย์ เช่น ต้นทุนเรมิ่ แรก ตน้ ทนุ ทป่ี รบั ปรงุ หรอื มลู ค่ายตุ ธิ รรม 2.1.2.2 เป็นกลาง (Neutrality) เป็นกลาง หมายถงึ การเลอื กหรอื นาเสนอขอ้ มลู ทางการเงนิ โดย ปราศจากอคติ ไมเ่ อนเอยี ง ไม่มกี ารใหค้ วามสาคญั ไม่มกี ารเน้นหรอื ยกเลกิ การเน้น หรอื ไม่ทา การตกแต่งขอ้ มลู เพอ่ื ใหผ้ ใู้ ชข้ อ้ มลู พงึ พอใจหรอื ไมพ่ งึ พอใจในขอ้ มลู 2.1.2.3 ปราศจากข้อผิดพลาด (Free form error) ปราศจากขอ้ ผดิ พลาด หมายถงึ การไม่มขี อ้ ผดิ พลาดหรอื การละ เว้นการให้ความหมายของปรากฏการณ์ และการไม่มขี อ้ ผิดพลาดในกระบวนการเลอื กและ ประยุกต์กระบวนการทใ่ี ชใ้ นการจดั ทาขอ้ มลู ทร่ี ายงาน ทงั้ น้ี การปราศจากขอ้ ผดิ พลาด ไมไ่ ด้ หมายความว่า ถูกต้องสมบูรณ์ท่สี ุด เพราะขอ้ มูลทางการเงนิ บางรายการเกดิ จากการประมาณ การ ซ่งึ การประมาณการนัน้ สามารถเป็นตวั แทนอันเท่ียงธรรมได้หากกิจการมกี ารอธบิ าย ลกั ษณะและขอ้ จากดั ของการประมาณการดงั กลา่ ว 2.2 ลกั ษณะเชิงคณุ ภาพเสริม (Enhancing characteristics) ลกั ษณะเชงิ คุณภาพเสรมิ ประกอบดว้ ยลกั ษณะ 4 ประการ ดงั น้ี 2.2.1 ความสามารถเปรียบเทียบได้ (Comparability) การตดั สนิ ใจของผใู้ ชข้ อ้ มลู ทางการเงนิ ของกจิ การ มกั จะเก่ยี วขอ้ งกบั การ เลอื กทางเลอื กต่าง ๆ เช่น การซอ้ื การขาย หรอื การถอื ครองตราสารทุนหรอื ตราสารหน้ใี น กจิ การแห่งหน่ึงหรอื อกี แห่ง ดงั นนั้ ผใู้ ชข้ อ้ มลู จะตอ้ งมกี ารเปรยี บเทยี บขอ้ มลู ของหลายๆ กจิ การ บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

19 หรอื เปรยี บเทยี บขอ้ มลู ของกจิ การเดยี วกนั สาหรบั รอบระยะเวลาอ่นื ซง่ึ หากขอ้ มลู นนั้ สามารถ เปรยี บเทยี บกนั ได้ จะทาใหผ้ ใู้ ชข้ อ้ มลู สามารถระบุความเหมอื นหรอื ความแตกต่างของรายการ ต่าง ๆ ได้ 2.2.2 ความสามารถพิสจู น์ยืนยนั ได้ (Verifiability) ความสามารถพสิ จู น์ยนื ยนั ได้ ช่วยใหค้ วามเชอ่ื มนั่ แก่ผใู้ ชข้ อ้ มลู วา่ ขอ้ มลู นนั้ เป็นตวั แทนอนั เทย่ี งธรรมของปรากฏการณ์รายการต่างๆ ทข่ี อ้ มลู นนั้ นาเสนอ ความสามารถ พสิ จู น์ยนื ยนั ได้ อาจเป็นทางตรงหรอื ทางออ้ มกไ็ ด้ ความสามารถพสิ จู น์ไดท้ างตรง หมายถงึ การพสิ จู น์จานวนหรอื การเป็นตวั แทนอ่นื ดว้ ยการสงั เกตโดยตรง เช่น การตรวจนับเงนิ สด การ พสิ จู น์ทางออ้ ม หมายถงึ การตรวจสอบปจั จยั นาเขา้ แบบจาลอง สตู ร หรอื การใชเ้ ทคนคิ อ่นื และ คานวณผลลพั ธอ์ กี ครงั้ ดว้ ยวธิ กี ารทเ่ี หมอื นกนั 2.2.3 ความทนั เวลา (Timeliness) ความทนั เวลาของข้อมูลทางการเงนิ หมายถึง การมขี ้อมูลพร้อมให้ผู้ ตดั สนิ ใจนาขอ้ มูลไปใช้ให้ทนั เวลาท่ขี อ้ มลู สามารถมอี ทิ ธพิ ลต่อการตดั สนิ ใจ ซ่งึ โดยทวั่ ไปแล้ว ขอ้ มลู ทางการเงนิ ในอดตี ยอ่ มมปี ระโยชน์ในการตดั สนิ ใจเชงิ เศรษฐกจิ น้อยกว่าขอ้ มลู ในปจั จบุ นั แต่ในบางเวลาขอ้ มูลในอดีตบางรายการอาจต้องใชป้ ระเมนิ แนวโน้มในการเปล่ยี นแปลงของ ขอ้ มลู 2.2.4 ความสามารถเข้าใจได้ (Understandability) การนาเสนอขอ้ มลู ทางการเงนิ เพ่อื ใหผ้ ใู้ ชข้ อ้ มลู สามารถเขา้ ใจได้ จะต้องมี การจดั ประเภท มกี ารกาหนดลกั ษณะ และการนาเสนอข้อมูลอย่างชดั เจนและกระชบั แต่ อยา่ งไรกต็ ามการไม่นาเสนอรายการทม่ี คี วามซบั ซอ้ น อาจทาใหง้ ่ายต่อการตดั สนิ ใจ แต่จะทา ใหร้ ายงานทางการเงนิ นัน้ ไม่สมบรู ณ์และอาจทาใหผ้ ู้ใช้งบการเงนิ เกดิ ความเขา้ ใจผดิ ได้ ทงั้ น้ี ผใู้ ชข้ อ้ มลู รายงานทางการเงนิ ควรมคี วามรเู้ กย่ี วกบั กจิ กรรมทางธุรกจิ และกจิ กรรมเชงิ เศรษฐกจิ อยา่ งมเี หตุผล รวมถงึ มคี วามขยนั หมนั่ เพยี รทจ่ี ะทบทวนและวเิ คราะหข์ อ้ มลู นนั้ 3. คานิยาม การบั รรู้ ายการและการวดั มลู ค่าองคป์ ระกอบของโครงสร้างงบ การเงิน 3.1 คานิยาม คานิยามขององคป์ ระกอบทเ่ี ก่ยี วขอ้ งโดยตรงกบั การวดั ฐานะการเงนิ ประกอบดว้ ย สนิ ทรพั ย์ หน้ีสนิ และสว่ นของเจา้ ของ ดงั น้ี บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

20 สินทรพั ย์ (Assets) หมายถึง ทรัพยากรท่ีอยู่ในความควบคุมของกิจการ ทรพั ยากรดงั กลา่ วเป็นผลของเหตุการณ์ในอดตี ซง่ึ กจิ การคาดวา่ จะไดร้ บั ประโยชน์เชงิ เศรษฐกจิ จากทรพั ยากรนนั้ ในอนาคต หนี้สิน (Liabilities) หมายถงึ ภาระผกู พนั ในปจั จุบนั ของกจิ การ ซง่ึ เป็นผล ของเหตุการณ์ในอดตี โดยการชาระภาระผกู พนั นนั้ คาดว่าจะส่งผลใหก้ จิ การสญู เสยี ทรพั ยากรท่ี มปี ระโยชน์เชงิ เศรษฐกจิ ส่วนของเจ้าของ (Equity) หมายถงึ สว่ นไดเ้ สยี คงเหลอื ในสนิ ทรพั ยข์ อง กจิ การหลกั จากหกั หน้สี นิ ทงั้ สน้ิ ออกแลว้ คานิยามขององคป์ ระกอบทเ่ี ก่ยี วขอ้ งโดยตรงกบั การวดั ผลการดาเนินงาน ประกอบดว้ ยรายไดแ้ ละค่าใชจ้ า่ ย มดี งั น้ี รายได้ (Income) หมายถงึ การเพม่ิ ขน้ึ ของประโยชน์เชงิ เศรษฐกจิ ในรอบ ระยะเวลาบญั ชใี นรปู กระแสเขา้ หรอื การเพม่ิ ค่าของสนิ ทรพั ย์ หรอื การลดลงของหน้สี นิ อนั ส่งผลใหส้ ว่ นของเจา้ ของเพมิ่ ขน้ึ ค่าใช้จ่าย (Expense) หมายถงึ การลดลงของประโยชน์เชงิ เศรษฐกจิ ในรอบ ระยะเวลาบญั ชใี นรปู กระแสออกหรอื การลดค่าของสนิ ทรพั ย์ หรอื การเพิ่มขน้ึ ของหน้สี นิ อนั ส่งผลใหส้ ่วนของเจา้ ของลดลง 3.2 การรบั รรู้ ายการ (Recognition) การรบั รรู้ ายการ หมายถงึ การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนิ หรอื งบ กาไรขาดทุน ดว้ ยขอ้ ความและจานวนเงนิ พรอ้ มกบั รวมจานวนเงนิ นนั้ ในยอดรวมของงบดุล หรอื งบกาไรขาดทุนหากรายการนนั้ เป็นไปตามคานิยามขององคป์ ระกอบและเขา้ เงอ่ื นไขทกุ ขอ้ ดงั ต่อไปน้ี 3.2.1 มคี วามเป็นไปไดค้ อ่ นขา้ งแน่ทก่ี จิ การจะไดร้ บั หรอื สญู เสยี ประโยชน์เชงิ เศรษฐกจิ ในอนาคตจากรายการดงั กล่าว 3.2.2 รายการดงั กล่าวมรี าคาทนุ หรอื มลู ค่าทส่ี ามารถวดั ไดอ้ ยา่ งน่าเช่อื ถอื 3.3 การวดั มลู ค่าองคป์ ระกอบของโครงสร้างงบการเงิน (Measurement of the elements of financial statement) การวดั มลู ค่า คอื กระบวนการกาหนดจานวนทเ่ี ป็นตวั เงนิ เพ่อื รบั รอู้ งคป์ ระกอบ ของงบการเงนิ ในงบแสดงฐานะการเงนิ และงบกาไรขาดทุน โดยใชเ้ กณฑใ์ นการวดั มลู คา่ ต่าง ๆ ดงั น้ี บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

21 3.3.1 ราคาทุนเดิม (Historical cost) ราคาทนุ เดมิ หมายถงึ การบนั ทกึ สนิ ทรพั ยด์ ว้ ยจานวนเงนิ สดหรอื รายการเทยี บเทา่ เงนิ สดทจ่ี ่าย หรอื ดว้ ยมลู ค่ายตุ ธิ รรมของสงิ่ ทน่ี าไปแลกสนิ ทรพั ย์ ณ เวลาท่ี ไดม้ าซง่ึ สนิ ทรพั ยน์ นั้ และการบนั ทกึ หน้สี นิ ดว้ ยจานวนเงนิ ทไ่ี ดร้ บั จากการก่อภาระผกู พนั หรอื ในบางสถานการณ์ดว้ ยเงนิ สดหรอื รายการเทยี บเท่าเงนิ สดทค่ี าดว่าจะตอ้ งจา่ ยเพ่อื ชาระหน้สี นิ ท่ี เกดิ จากการดาเนินงานตามปกตขิ องกจิ การ 3.3.2 ราคาทุนปัจจบุ นั (Current cost) ราคาทุนปจั จบุ นั หมายถงึ การแสดงสนิ ทรพั ยด์ ว้ ยจานวนเงนิ สดหรอื รายการเทยี บเทา่ เงนิ สดทต่ี อ้ งจา่ ยในขณะนนั้ เพ่อื ใหไ้ ดม้ าซง่ึ สนิ ทรพั ยช์ นิดเดยี วกนั หรอื สนิ ทรพั ยท์ เ่ี ท่าเทยี มกนั และการแสดงหน้สี นิ ดว้ ยจานวนเงนิ สดหรอื รายการเทยี บเทา่ เงนิ สดท่ี ตอ้ งใชช้ าระภาระผกู พนั ในขณะนนั้ โดยไมต่ อ้ งคดิ ลด 3.3.3 มลู ค่าท่ีจะได้รบั (จ่าย) (Net realizable (settlement) value) มลู คา่ ทจ่ี ะไดร้ บั (จา่ ย) หมายถงึ การแสดงสนิ ทรพั ยด์ ว้ ยจานวนเงนิ สด หรอื รายการเทยี บเท่าเงนิ สดทจ่ี ะไดม้ าในขณะนนั้ หากกจิ การขายสนิ ทรพั ยโ์ ดยเป็นไปตาม ขนั้ ตอนปกตใิ นการจาหน่ายสนิ ทรพั ย์ และการแสดงหน้สี นิ ดว้ ยมลู คา่ ทจ่ี ะตอ้ งจ่ายคนื หรอื ดว้ ย จานวนเงนิ สดหรอื รายการเทยี บเท่าเงนิ สดทค่ี าดว่าจะต้องจา่ ยเพอ่ื ชาระหน้สี นิ ทเ่ี กดิ จากการ ดาเนินงานตามปกตโิ ดยไมต่ อ้ งคดิ ลด 3.3.4 มลู ค่าปัจจบุ นั (Present value) มลู คา่ ปจั จบุ นั หมายถงึ การแสดงสนิ ทรพั ยด์ ว้ ยมลู คา่ ปจั จบุ นั ของกระแส เงนิ สดรบั สุทธใิ นอนาคต ซง่ึ คาดว่าจะไดร้ บั จากสนิ ทรพั ยน์ นั้ ในการดาเนินงานตามปกตขิ อง กจิ การ และการแสดงหน้ีสนิ ดว้ ยมลู คา่ ปจั จบุ นั ของกระแสเงนิ สดจา่ ยสุทธซิ ง่ึ คาดวา่ จะตอ้ งจา่ ย ชาระหน้สี นิ ในการดาเนินงานตามปกตขิ องกจิ การ 4. แนวคิดเรือ่ งทุนและการรกั ษาระดบั ทุนและการวดั กาไร 4.1 แนวคิดเรื่องทนุ (Concepts of capital) แนวคดิ เรอ่ื งทนุ แบง่ ออกเป็น 2 แนวคดิ คอื แนวคดิ เรอ่ื งทนุ ทางการเงนิ และ แนวคดิ เรอ่ื งทุนทางกายภาพ โดยแนวคดิ เรอ่ื งทุนทางการเงนิ ทุนมคี วามหมายเดยี วกบั สนิ ทรพั ยส์ ทุ ธหิ รอื ส่วนของเจา้ ของ ส่วนแนวคดิ เรอ่ื งทุนทางกายภาพ ทุนหมายถงึ กาลงั การ ผลติ ทก่ี จิ การมี และสามารถผลติ ไดจ้ รงิ เช่น ผลผลติ ต่อวนั กจิ การโดยสว่ นใหญ่นาแนวคดิ เรอ่ื ง ทนุ ทางการเงนิ มาใชใ้ นการจดั ทางบการเงนิ บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

22 4.2 แนวคิดการรกั ษาระดบั ทุนและการวดั กาไร (Capital maintenance) การรกั ษาระดบั ทุนทางการเงนิ ตามแนวคดิ น้ี กาไรเกดิ ขน้ึ เมอ่ื จานวนทเ่ี ป็นตวั เงนิ ของสนิ ทรพั ยส์ ุทธเิ มอ่ื สน้ิ รอบระยะเวลาสงู กวา่ จานวนทเ่ี ป็นตวั เงนิ ของสนิ ทรพั ยส์ ุทธเิ มอ่ื เรม่ิ รอบระยะเวลา การรกั ษาระดบั ทนุ ทางกายภาพ ตามแนวคดิ น้ี กาไรเกดิ ขน้ึ เมอ่ื กาลงั การผลติ หรอื ความสามารถในการดาเนินงานของกจิ การ หรอื ทรพั ยากรหรอื เงนิ ทนุ ทจ่ี าเป็นในการบรรลุ การผลติ เมอ่ื สน้ิ รอบระยะเวลาสงู กวา่ เมอ่ื เรม่ิ รอบระยะเวลา บทสรปุ การบญั ชเี ป็นกระบวนการของการจดั ทารายงานทางการเงนิ อนั จะเป็นประโยชน์แก่ ผูใ้ ชข้ อ้ มลู ฝ่ายต่าง ๆ รวมถงึ ผู้สนใจทวั่ ไป โดยมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื จดบนั ทกึ รายการคา้ ต่างๆ ท่ี เกดิ ขน้ึ ในกจิ การ เพ่อื ให้ผู้บรหิ ารหรอื เจ้าของกจิ การได้ทราบถงึ ผลการดาเนินงาน และฐานะ การเงนิ ของกจิ การ รวมถงึ ใหเ้ จา้ ของกจิ การใชเ้ ป็นขอ้ มลู ทางการเงนิ ในการตดั สนิ ใจ วางแผน และควบคมุ การดาเนินงานใหเ้ ป็นไปตามเป้าหมายทว่ี างไว้ ในการจดั ทาบญั ชมี กี ฎหมายทเ่ี ขา้ มาเก่ยี วขอ้ งคอื พระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ซง่ึ เป็นกฎหมายวา่ ดว้ ยการบญั ชี เพ่อื ใหม้ กี ารจดั ทาบญั ชแี ละงบการเงนิ ใหเ้ ป็นไปตามความเป็น จริง และเป็นไปตามมาตรฐานการบัญชี สอดคล้องกับหลักปฏิบัติสากล นอกจากน้ีใน พระราชบญั ญตั ฉิ บบั น้ียงั กาหนด ให้ผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชี จดั ให้มกี ารทาบญั ชี โดยมผี ทู้ าบญั ชี เป็นผู้รบั ผดิ ชอบในการทาบญั ชขี องผู้มหี น้าท่จี ดั ทาบญั ชี ผู้มหี น้าท่จี ดั ทาบญั ชี ได้แก่ ห้าง หุ้นส่วนจดทะเบยี นท่จี ดั ตงั้ ขน้ึ ตามกฎหมายไทย บรษิ ทั จากดั ท่จี ดั ตงั้ ข้นึ ตามกฎหมายไทย บริษัทมหาชนจากัดท่ีจัดตัง้ ข้ึนตามกฎหมายไทย นิติบุคคลท่ีจัดตัง้ ข้ึนตามกฎหมาย ต่างประเทศทป่ี ระกอบธุรกจิ ในประเทศไทย และกจิ การรว่ มคา้ ตามประมวลรษั ฎากร บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

23 แบบฝึ กหดั 1. จงอธบิ ายความหมายของการบญั ชี 2. จงอธบิ ายวตั ถุประสงคข์ องการจดั ทาบญั ชวี า่ มอี ะไรบา้ ง 3. จงอธบิ ายวา่ ใครคอื ผมู้ หี น้าทจ่ี ดั ทาบญั ชแี ละผทู้ าบญั ชี 4. สถาบนั ทางวชิ าชพี บญั ชใี นประเทศไทยประกอบดว้ ยองคก์ รใดบา้ ง 5. ประเภทของธุรกจิ มกี ป่ี ระเภท ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง 6. รปู แบบการจดั ตงั้ ธุรกจิ มกี ร่ี ปู แบบจงอธบิ าย 7. ประเดน็ สาคญั ของกรอบแนวคดิ สาหรบั การรายงานทางการเงนิ ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง บทที่ 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สุริสา จตั ชุ ยั

24 เอกสารอ้างอิง กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา้ . [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.dbd.go.th/ (1 พฤศจกิ ายน 2557) กรมสรรพากร. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.rd.go.th/publish/ (1 พฤศจกิ ายน 2557) ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.set.or.th/set/mainpage.do?language=th&country=TH (1 พฤศจกิ ายน 2557) ธนาคารแหง่ ประเทศไทย. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : https://www.bot.or.th/Thai/Pages/default.aspx (1 พฤศจกิ ายน 2557) พจนานุกรม อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2542. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://msk-school.net/TRIED2542/keywords.html (12 ตุลาคม 2557) สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ (2557). กรอบแนวคิดสาหรบั การรายงานทาง การเงิน (ปรบั ปรงุ 2557) [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.fap.or.th/index.php?lay=show&ac=article&Id=539863468&Ntype=58 (30 พฤศจกิ ายน 2557) สภาวชิ าชพี บญั ชแี หง่ ประเทศไทยในพระบรมราชูปถมั ภ.์ (2538). ศพั ทบ์ ญั ชี. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 6. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั พ.ี เอ.ลฟิ วงิ่ จากดั . สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.fap.or.th/ (1 พฤศจกิ ายน 2557) สมาคมการบญั ชไี ทย. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.thaiaa.org/ (1 พฤศจกิ ายน 2557) สานกั งานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย.์ [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : http://www.sec.or.th/TH/Pages/home.aspx (1 พฤศจกิ ายน 2557) ฝา่ ยตาราก๊ดู อนิ เตอรบ์ ุ๊คส.์ (2556). พจนานุกรมการบญั ชี. นครราชสมี า : กู๊ดอนิ เตอรบ์ ๊คุ ส.์ อญั ชลี พพิ ฒั น์เสรญิ . (2554). การบญั ชีขนั้ ต้น. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : ธนาเพลส. บทท่ี 1 ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การบญั ชี สรุ ิสา จตั ชุ ยั

25 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 2 งบการเงิน หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. การนําเสนองบการเงนิ 2. รายการยอ่ ทต่ี อ้ งมใี นงบการเงนิ 3. งบแสดงฐานะการเงนิ 4. รปู แบบของงบแสดงฐานะการเงนิ 5. งบกําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ 6. รปู แบบของงบกาํ ไรขาดทุน 7. บทสรปุ 8. แบบฝึกหดั วตั ถปุ ระสงค์ เชิงพฤติกรรม 1. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายการนําเสนองบการเงนิ ตามมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 1 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื ง การนําเสนองบการเงนิ ได้ 2. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายความหมายของงบแสดงฐานะการเงนิ และงบกําไรขาดทุน เบด็ เสรจ็ ได้ 3. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายรปู แบบของงบการเงนิ ได้ 4. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายความแตกต่างระหวา่ งงบแสดงฐานะการเงนิ และงบกําไร ขาดทุนเบด็ เสรจ็ ได้ 5. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายส่วนประกอบของงบแสดงฐานะการเงนิ ได้ 6. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายส่วนประกอบของงบกําไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ ได้ วิธีการสอนและกิจกรรมการเรยี นการสอนประจาบท 1. การบรรยายเน้อื หา 2. ถามตอบในชนั้ เรยี น 3. ศกึ ษางบการเงนิ แบบต่าง ๆ 4. การคน้ ควา้ หาความรจู้ ากแหลง่ ขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนิกส์สาํ หรบั งบการเงนิ ของธรุ กจิ ประเภทต่าง ๆ 5. ทาํ แบบฝึกหดั ทา้ ยบท บทท่ี 2 งบการเงิน สรุ ิสา จตั ชุ ยั

26 ส่ือการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน เรอ่ื ง งบการเงนิ 2. ชดุ การสอน PowerPoint 3. แหล่งขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง 4. รายงานประจาํ ปีของบรษิ ทั ต่าง ๆ การวดั ผลและการประเมินผล 1. สงั เกตความสนใจขณะฟงั บรรยายและการตอบคาํ ถาม 2. สงั เกตจากการทาํ แบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 3. สงั เกตจากพฤตกิ รรมความสนใจ และการรว่ มกจิ กรรมในชนั้ เรยี น 4. ประเมนิ ผลจากการทาํ แบบฝึกหดั ทา้ ยบท บทที่ 2 งบการเงิน สรุ ิสา จตั ชุ ยั

27 บทที่ 2 งบการเงิน การจดั ทาํ บญั ชี เป็นกระบวนการของการจดั ทาํ รายงานทางการเงนิ อนั จะเป็นประโยชน์ แก่ผูใ้ ชข้ อ้ มลู ในฝา่ ยต่าง ๆ และไดอ้ ธบิ ายขอ้ กําหนดในพระราชบญั ญตั กิ ารบญั ชี พ.ศ. 2543 ท่ี กําหนดให้ผู้มหี น้าท่จี ดั บญั ชี ต้องมกี ารจดั ทําบญั ชแี ละงบการเงนิ ใหเ้ ป็นไปตามความเป็นจรงิ และเป็นไปตามมาตรฐานการบญั ชี ดังนัน้ ในลําดบั ต่อไปในบทน้ีจงึ ไดม้ กี ารอธบิ ายความหมาย ของและส่วนประกอบของงบการเงนิ แต่ละชนิดตามท่กี ําหนดในมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 1 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื งการนําเสนองบการเงนิ พรอ้ มทงั้ อธบิ ายถงึ รปู แบบของรายการยอ่ ในงบ การเงนิ ตามประกาศของกรมพฒั นาธุรกจิ การคา้ การนาเสนองบการเงิน มาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 1 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื ง การนําเสนองบการเงนิ ไดก้ ําหนด เกณฑโ์ ดยรวมในการนําเสนองบการเงนิ แนวปฏบิ ตั เิ ก่ยี วกบั โครงสรา้ งและขอ้ กําหนดขนั้ ต่ํา สาํ หรบั เน้อื หาทต่ี อ้ งแสดงในงบการเงนิ ซง่ึ สามารถสรปุ ได้ ดงั น้ี 1. จดุ ม่งุ หมายของงบการเงิน งบการเงนิ เป็นการนําเสนอฐานะการเงนิ และผลการดาํ เนินงานทางการเงนิ ของ กจิ การอยา่ งมแี บบแผน โดยมวี ตั ถุประสงค์ ดงั น้ี 1.1 เพอ่ื ใหข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั ฐานะการเงนิ ผลการดาํ เนินงาน และกระแสเงนิ สดของ กจิ การ ซง่ึ เป็นประโยชน์ต่อการตดั สนิ ใจเชงิ เศรษฐกจิ ของผใู้ ชง้ บการเงนิ 1.2 เพอ่ื แสดงถงึ ผลการบรหิ ารงานของฝา่ ยบรหิ ารซง่ึ ไดร้ บั มอบหมาย ใหด้ แู ล ทรพั ยากรของกจิ การ ดงั นัน้ เพ่ือให้งบการเงินบรรลุวตั ถุประสงค์ดังกล่าว งบการเงนิ ต้องให้ข้อมูล เกย่ี วกบั สนิ ทรพั ย์ หน้ีสนิ ส่วนของเจา้ ของ รายได้และค่าใชจ้ ่าย รวมถงึ ผลกําไรและขาดทุน เงนิ ทนุ ทไ่ี ดร้ บั จากผเู้ ป็นเจา้ ของ และการจดั สรรทุนใหผ้ เู้ ป็นเจา้ ของในฐานะทเ่ี ป็นเจา้ ของ และ กระแสเงนิ สดของกจิ การ บทที่ 2 งบการเงิน สุริสา จตั ชุ ยั

28 2. งบการเงินฉบบั สมบรู ณ์ งบการเงนิ ฉบบั สมบรู ณ์ประกอบดว้ ย 2.1 งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั สน้ิ งวด 2.2 งบกาํ ไรขาดทุนและกําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ อ่นื สําหรบั งวด 2.3 งบแสดงการเปลย่ี นแปลงสว่ นของเจา้ ของสาํ หรบั งวด 2.4 งบกระแสเงนิ สดรวม 2.5 หมายเหตุประกอบงบการเงนิ ซง่ึ ประกอบดว้ ยสรปุ นโยบายการบญั ชที ส่ี ําคญั และขอ้ มลู ทใ่ี หค้ าํ อธบิ ายอ่นื 2.6 งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ตน้ งวดของงวดก่อน เมอ่ื กจิ การไดน้ ํานโยบายการ บญั ชใี หม่มาถอื ปฏบิ ตั ยิ อ้ นหลงั หรอื การปรบั ยอ้ นหลงั รายการในงบการเงนิ หรอื เม่อื กจิ การมี การจดั ประเภทรายการใหมใ่ นงบการเงนิ 3. การระบชุ ื่องบการเงิน งบการเงนิ ต้องมกี ารระบุช่อื ไวอ้ ยา่ งชดั เจน และแยกออกจากขอ้ มลู อ่ืนทน่ี ําเสนออยู่ ในเอกสารเผยแพร่ชุดเดยี วกนั นอกจากน้ีกจิ การต้องระบุช่อื ส่วนประกอบของงบการเงนิ และ หมายเหตุประกอบงบการเงนิ แต่ละส่วนอย่างชดั เจน และแสดงขอ้ มูลทุกขอ้ ดงั ต่อไปน้ีอย่าง ชดั เจน 3.1 ชอ่ื ของกจิ การทเ่ี สนอรายงาน หรอื วธิ กี ารอ่นื ทเ่ี ป็นการระบุและการเปลย่ี นแปลง ในขอ้ มลู ดงั กลา่ วจากวนั สน้ิ รอบระยะเวลารายงาน 3.2 การระบุว่างบการเงนิ นัน้ เป็นงบการเงนิ เฉพาะกจิ การ หรอื เป็นงบการเงนิ ของ กลุ่มกจิ การ 3.3 วนั สน้ิ รอบระยะเวลารายงาน หรอื รอบระยะเวลาทค่ี รอบคลมุ งบการเงนิ หรอื หมายเหตุประกอบงบการเงนิ 3.4 สกุลเงนิ ทใ่ี ชร้ ายงาน ตามทก่ี ําหนดในมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 21 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื ง ผลกระทบจากการเปลย่ี นแปลงของอตั ราแลกเปลย่ี นเงนิ ตราต่างประเทศ 3.5 จาํ นวนหลกั ทใ่ี ชใ้ นการแสดงจาํ นวนเงนิ ในงบการเงนิ 4. งบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงฐานะการเงนิ ตอ้ งมรี ายการทแ่ี สดงจาํ นวนเงนิ ทกุ รายการดงั ต่อไปน้ี เป็นอยา่ งน้อย 4.1 เงนิ สดและรายการเทยี บเท่าเงนิ สด บทท่ี 2 งบการเงิน สรุ ิสา จตั ชุ ยั

29 4.2 ลกู หน้กี ารคา้ และลกู หน้อี ่นื 4.3 สนิ คา้ คงเหลอื 4.4 สนิ ทรพั ยช์ วี ภาพ 4.5 เงนิ ลงทุนซง่ึ บนั ทกึ โดยวธิ สี ว่ นไดเ้ สยี 4.6 สนิ ทรพั ยท์ างการเงนิ 4.7 สนิ ทรพั ยไ์ ม่มตี วั ตน 4.8 อสงั หารมิ ทรพั ยเ์ พ่อื การลงทุน 4.9 ทด่ี นิ อาคาร และอุปกรณ์ 4.10 ยอดรวมของสนิ ทรพั ยท์ จ่ี ดั ประเภทเป็นสนิ ทรพั ยท์ ถ่ี อื ไวเ้ พ่อื ขายและสนิ ทรพั ย์ ทร่ี วมอยใู่ นกลมุ่ สนิ ทรพั ยท์ ย่ี กเลกิ ซง่ึ จดั ประเภทเป็นสนิ ทรพั ยท์ ถ่ี อื ไวเ้ พ่อื ขาย 4.11 เจา้ หน้กี ารคา้ และเจา้ หน้อี ่นื 4.12 ประมาณการหน้สี นิ 4.13 หน้สี นิ ทางการเงนิ 4.14 หน้สี นิ และสนิ ทรพั ยภ์ าษเี งนิ ไดส้ าํ หรบั งวดปจั จบุ นั 4.15 หน้สี นิ ภาษเี งนิ ไดร้ อการตดั บญั ชแี ละสนิ ทรพั ยภ์ าษเี งนิ ไดร้ อการตดั บญั ชี 4.16 หน้สี นิ ทร่ี วมกลมุ่ สนิ ทรพั ยท์ ย่ี กเลกิ ทจ่ี ดั ประเภทเป็นสนิ ทรพั ยท์ ถ่ี อื ไวเ้ พอ่ื ขาย 4.17 สว่ นไดเ้ สยี ทไ่ี มม่ อี าํ นาจควบคุมทแ่ี สดงในส่วนของเจา้ ของ 4.18 ทนุ ทอ่ี อกจาํ หน่าย และสาํ รองต่าง ๆ ทจ่ี ดั สรรใหแ้ ก่ผเู้ ป็นเจา้ ของของบรษิ ทั ใหญ่ 5. งบกาไรขาดทุนและกาไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ อ่ืน กจิ การตอ้ งแสดงรายการรายได้ และค่าใชจ้ า่ ยทกุ รายการสาํ หรบั งวดในงบการเงนิ ดงั ต่อไปน้ี 5.1 งบกาํ ไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ เพยี งงบเดยี ว หรอื 5.2 แยกแสดงเป็นสองงบ คอื งบทแ่ี สดงเฉพาะองคป์ ระกอบของกาํ ไรหรอื ขาดทุน ไดแ้ ก่ งบกําไรขาดทุน และงบทต่ี งั้ ตน้ ดว้ ยกําไรหรอื ขาดทุน และแสดงองคป์ ระกอบของกําไร ขาดทุนเบด็ เสรจ็ อ่นื ไดแ้ ก่ งบกําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ 5.2.1 งบกําไรขาดทนุ กจิ การตอ้ งนําเสนอขอ้ มลู ในส่วนของงบกาํ ไรขาดทุน ดงั น้ี (1) รายได้ (2) ตน้ ทุนทางการเงนิ บทท่ี 2 งบการเงิน สรุ ิสา จตั ชุ ยั

30 (3) สว่ นแบ่งกําไรหรอื ขาดทนุ ของบรษิ ทั รว่ มและกจิ การรว่ มคา้ ทใ่ี ชว้ ธิ ี สว่ นไดเ้ สยี (4) คา่ ใชจ้ ่ายภาษี (5) ยอดรวมของการดาํ เนินงานทย่ี กเลกิ 5.2.2 งบกาํ ไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ อ่นื กจิ การตอ้ งนําเสนอขอ้ มลู ในสว่ นของงบกาํ ไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ ดงั น้ี (1) กําไรหรอื ขาดทนุ (2) องคป์ ระกอบแต่ละรายการของกําไรขาดทนุ เบด็ เสรจ็ อ่นื (3) ส่วนแบ่งกําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ อ่นื ของบรษิ ทั ร่วมและกจิ การร่วมคา้ ทใ่ี ชว้ ธิ สี ว่ นไดเ้ สยี (4) กําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ รวม 6. งบแสดงการเปล่ียนแปลงส่วนของเจ้าของ กิจการต้องนําเสนองบแสดงการเปล่ยี นแปลงส่วนของเจ้าของ ซ่งึ ประกอบด้วย รายการดงั ต่อไปน้ี 6.1 กําไรขาดทุนเบด็ เสรจ็ รวมสําหรบั งวด ซง่ึ แสดงจาํ นวนรวมทจ่ี ดั สรรใหแ้ ก่ส่วน ของผเู้ ป็นเจา้ ของซง่ึ เป็นบรษิ ทั ใหญ่ และส่วนไดเ้ สยี ทไ่ี มม่ อี าํ นาจควบคุมแยกออกจากกนั 6.2 ผลกระทบของการนํานโยบายการบญั ชมี าปรบั ปรุงยอ้ นหลงั หรอื แก้ไขงบ การเงนิ ยอ้ นหลงั ของแต่ละรายการในสว่ นประกอบของส่วนของเจา้ ของ 6.3 การกระทบยอดระหว่างยอดยกมา ณ วนั ต้นงวด และวนั ส้นิ งวด ของแต่ละ รายการในสว่ นประกอบของส่วนของเจา้ ของ 7. งบกระแสเงินสด การนําเสนองบกระแสเงนิ สดช่วยให้ กิจการสามารถประเมนิ ความสามารถของ กจิ การในการก่อใหเ้ กดิ เงนิ สดและรายการเทยี บเท่าเงนิ สด โดยในมาตรฐานการบญั ชฉี บบั น้ี กําหนดใหป้ ฏบิ ตั ติ าม มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 7 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื งงบกระแสเงนิ สด 8. หมายเหตปุ ระกอบงบการเงิน กจิ การตอ้ งเปิดเผยขอ้ มลู ตามลาํ ดบั ดงั ต่อไปน้ใี นหมายเหตุประกอบงบการเงนิ 8.1 ขอ้ ความทร่ี ะบวุ า่ งบการเงนิ ไดจ้ ดั ทาํ ขน้ึ ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนิ 8.2 สรปุ นโยบายการบญั ชสี าํ คญั ทก่ี จิ การใช้ บทท่ี 2 งบการเงิน สุริสา จตั ชุ ยั