พืชป่าสมุนไพร

450 หางหมาจอก หางไหลแดง ชื่อทอ งถิ่น : กายสิทธ์ิ (พิษณโุ ลก), ขห้ี นอน ชือ่ ทอ งถนิ่ : หางไหลแดง ยา นอวด อวดนํ้า (ตรงั ), (อุดรธานี) หางไหลแดง อวดเลือด (พัทลุง) ช่อื วิทยาศาสตร : Uraria crinita (L.) Desv. ex DC. ชื่อวิทยาศาสตร : Paraderris elliptica (Wall.) Adema ชือ่ วงศ : FABACEAE ชือ่ วงศ : FABACEAE ลักษณะเดน : ไมลมลกุ สูงถึง 1 ม. ตามกิ่ง กานใบ และแผนใบ ลักษณะเดน : ไมเ ถาเนือ้ แขง็ ยาวถึง 30 ม. เถากลม เปลือก ดานลา งมขี นส้ันสากคาย มีหูใบและหูใบยอย ใบเรียงเวียน ใบ เรียบ-แตกสะเก็ดบาง กระพสี้ มี ว ง แกน สคี รมี ตามสวนออน ๆ ประกอบแบบขนนกปลายค่ี ใบยอ ย 5-9 ใบ เรียงตรงขาม รูปใบ ชอดอกและแผนใบดานลาง มีขนไหมสีสนิม-สีนาํ้ ตาลทองแนบผวิ หอก ยาว 9-15 ซม. ชอ ดอกคลา ยหางกระรอกแกมรูปไข- แทง หนาแนน ใบประกอบแบบขนนก ปลายใบค่ี มีใบยอย 7-9 ใบ รปู ยาว ตง้ั ขึ้น ยาว 10-40 ซม. ดอกยอยเรียงชิดกันแนน สชี มพู-มว ง ใบหอก-หอกกลับ ยาว 6-15 ซม. ชอ ดอกตั้งขึ้น ยาว 7-13 ซม. ยาว 1 ซม. มขี นยาวสีนา้ํ ตาลทองตามขอบใบประดบั และกลบี เกล้ยี งเลยี้ งสีมวงอมนา้ํ ตาล กลบี ดอกสีชมพู ยาว 1-1.3 ซม. ฝก เลย้ี งจาํ นวนมาก แบน รูปขอบขนาน ยาว 7-12 ซม. ผวิ เกลีย้ ง สรรพคณุ สรรพคณุ • ท้งั ตน : ถอนพษิ แกโ รคภูมิแพ (N1) • เถา : ใชด องกับเหลาหรอื เขายากบั ตัวอื่น ๆ ด่มื เปนยาขบั โลหิต • ราก : ยาถา ย ฆาพยาธิ รกั ษาโรคมะเรง็ (NE3) ขับประจาํ เดือน ล่ิมกอนเลือด บํารงุ โลหติ ของสตรี ยาขับลม • ใบและเปลือก : รกั ษาเลอื ดเปนพิษ และอาการคนั (RNE22) ขบั เสมหะ ทาํ ใหเสนเอน็ หยอ น, ใชร กั ษาหิด เหา และเรือด ดวย การใชเ ถาสดยาวประมาณ 2–3 นิว้ นํามาตําใหล ะเอียดผสมกบั นํา้ มนั พชื ใชชโลมทา (RS22) • ตาํ รบั ยากําลงั ฮอสะพายควาย : บาํ รุงกาํ ลัง แกป วดเม่อื ยตาม รางกาย (S1-43) • ตาํ รบั ยารกั ษามดลกู พกิ าร-อกั เสบ/ขับน้าํ คาวปลา : แกม ดลูก พิการ มดลูกอักเสบ ชว ยบาํ รุงรกั ษามดลูก บาํ รุงสตรีหลงั คลอด ชว ยขบั นํ้าคาวปลา ขบั เลอื ดเสีย หา มใชก บั สตรตี ้ังครรภ (S3-51) ชอ ดอกของหางหมาจอก เถาของหางไหลแดง

451 สรรพคุณ • เปลือก เน้อื ไม และแกน : ถา ยพยาธิ แกผนื่ คัน (NE3) • ตํารับยาปรบั ธาตุ/ปวดเม่ือย/ปวดขอ-เอ็น : ชว ยปรับธาตุ แก ปวดเมือ่ ย ปวดเขา -ขอ-เอ็น แกเ อ็นพกิ าร (S2-26) • ตาํ รับยาละลายลมิ่ เลอื ด : ชว ยละลายลิม่ เลอื ด บรรเทาอาการ เสน เลอื ดตบี (S2-30) • ตํารบั ยาแกปวดเมื่อยเสนเอน็ : แกปวดเมือ่ ยตามเสน เอน็ เสน เอน็ อกั เสบ บรรเทาอาการอมั พฤกษ-อมั พาต (S2-31) • ตาํ รบั ยาโรคอัมพฤกษ- อัมพาต : รกั ษาอัมพฤกษ- อมั พาต (S2-33) • ตํารบั ยารักษากระดูกทับเสน : รกั ษาอาการกระดกู ทับเสน (S2-66) กลาง : ฝก ออ น, ลาง : แผน ใบดา นลางของหางไหลแดง กลาง : ผลออนของหาด หาด ชอ่ื ทองถิ่น : มะหาด (อดุ รธานี), มะหาดใหญ หาดใหญ (ตรัง) ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Artocarpus lacucha Roxb. ex Buch.- Ham. ชอ่ื วงศ : MORACEAE ลกั ษณะเดน : ไมตนผลัดใบ สงู ถงึ 30 ม. เปลือกแตกสะเก็ดบาง ทกุ สวนท่มี ชี วี ิตมีนา้ํ ยางสขี าวขุนและขนหนานุม ยอดออ นมีขนสั้น นมุ สนี า้ํ ตาลแดงหรือสีสนิม ใบเดี่ยว เรยี งสลบั รปู รีกวา ง-ไขกลบั ยาว 15-23 ซม. ขอบใบจักฟนเล่อื ยถ-ี่ เรียบ แผน ใบดา นลางมเี สน ใบรา งแหนนู ชัดเจน กานชอ ดอกเพศเมยี หรอื กา นผล ยาว 3-10 มม. ผลทรงกลม-เบ้ียว กวา ง 5-9 ซม. ผวิ คอ นขางเกลี้ยง มักจะ ปดู โปน สุกเนอื้ นม่ิ สีสม -แดง

452 หูปากกา หูหมีขน ช่อื ทอ งถ่ิน : นํ้าแนข าว (อุดรธาน)ี ชอ่ื ทอ งถ่นิ : หูหมี (ตรัง) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Thunbergia fragrans Roxb. ชือ่ วทิ ยาศาสตร : Thottea tomentosa (Blume) Ding Hou ชอ่ื วงศ : ACANTHACEAE ช่อื วงศ : ARISTOLOCHIACEAE ลักษณะเดน : ไมเถาลมลุก ยาวถงึ 4 ม. ตามเถา ใบ และกลีบ ลกั ษณะเดน : ไมล มลุก สูงถึง 30 ซม. ใบเด่ียว เรียงสลับ รูปรี-ไข เลยี้ งมีขนยาวสากคาย ใบเดยี่ ว เรยี งตรงขา ม รปู ไข- ใบหอก ยาว กวาง ยาว 10-15 ซม. โคนใบมน-เวา แผน ใบเนอ้ื หนา ผวิ ใบดา น 4-7 ซม. ขอบใบชว งโคนในแตละขางของแผน ใบหยักเปนตง่ิ บนเกลยี้ งมนั เงา มรี อยกดตามแนวเสน ใบ แผน ใบดา นลา งมีขนสัน้ แหลม 1-2 ตง่ิ กลีบเลีย้ งมี 2 แฉก โคนเชอื่ มติด กลบี ดอกสี หนาแนน ชอดอกออกทโี่ คนตน ยาว 4-7 ซม. กลบี ดอกสแี ดงเขม ขาว-ชมพู รปู แตร หลอดยาว 2 ซม. ปลายกลีบแยก 5 แฉก มี 3 กลบี ดอกบานกวา ง 8 มม. ฝกรูปแทง ยาว 5-7 ซม. หนา 7 ปลายกลบี ตดั หรอื มตี งิ่ แหลม ผลรูปคนโท ยาว 2.5 ซม. มม. เปนส่ีเหลย่ี ม สรรพคณุ สรรพคณุ • ตํารับยาถอนพษิ สตั วกดั ตอ ย : ชว ยถอนพษิ แมลงสตั วก ัดตอย • ตาํ รบั ยาแกผนื่ คนั จากอาการแพ/โรคเจ็ด : รักษาอาการคัน บรรเทาปวดบวมจากพษิ (NE2-023) ทวั่ ไปจากอาการแพ ผืน่ คัน โรคเจด็ (อาการมีตุมนํา้ เหลอื ง พุพอง คันตามผวิ หนงั ) (S2-07) ซา ย : ชอ ดอก, ขวา : ฝก

453 เหมอื ดจี้ เหล็กไม้ไผ่ ช่อื ทองถ่ิน : ขาวจี่ เหมือดจ้ี เหมอื ดแอ (พิษณโุ ลก), ชอ่ื ทอ งถน่ิ : เหล็กไมไ ผ (พทั ลงุ ) พลองขนี้ ก พลองแกลบ (สระแกว), เหมอื ดจี้ ชื่อวิทยาศาสตร : Peliosanthes stellaris Ridl. เหมือดแอ (อดุ รธาน)ี ช่อื วงศ : ASPARAGACEAE ช่อื วทิ ยาศาสตร : Memecylon scutellatum (Lour.) Hook. ลักษณะเดน : ไมล มลุก สูง 20-30 ซม. มีลําตน สนั้ ใตด ิน ใบเด่ยี ว & Arn. var. scutellatum เรยี งกระจุกชดิ ผวิ ดนิ รปู ใบหอกแคบ ยาว 12-18 ซม. กวาง 3-4 ชอ่ื วงศ : MELASTOMATACEAE ซม. มีเสนใบตามแนวยาว 5 เสน เน้อื ใบบางและยน เลก็ นอย ผิว ลักษณะเดน : ไมตน สูงถงึ 5 ม. เปลอื กแตกรองละเอียดตาม ใบดานบนดา น (ไมมนั เงา) มรี อยพบั เล็กนอ ยตามแนวเสนใบ กาน แนวยาว ตามสว นตาง ๆ เกล้ียง ก่งิ เปน ส่เี หล่ียม ใบเดีย่ ว เรียง ใบยาว 5-10 ซม. ชอ ดอกออกจากเหงา ต้ังขนึ้ สูง 9-13 ซม. กา น ตรงขา ม รูปไข-รกี วา ง ยาว 2-3.5 ซม. ผวิ ใบมันเงา เนอื้ ใบหนา ชอ ดอกสเี ขียว ดอกสีเขียวเขม กลบี รวมมี 6 กลีบ รูปขอบขนาน เหน็ เสนใบไมชดั เจน กา นใบยาวไมเกิน 5 มม. ดอกออกตามกิง่ ดอกบานกวาง 6 มม. ดอกยอยออกชขี้ ึ้น เรียงชดิ กนั กลีบดอกสมี วงอมน้าํ เงิน รูปไขก วา ง มี 4 กลีบ ดอกบานกวาง 1 สรรพคณุ ซม. ผลทรงกลม กวา ง 8 มม. ปลายมีจกุ • ท้งั 5 : บาํ รงุ กําลงั มสี รรพคณุ คลา ยกบั สามสิบ (Pel_tet_tet) สรรพคุณ ใชแ ทนกันได (S3) • เปลือกหรอื กิ่ง : แกฟกชาํ้ ชวยสมานแผล (NE3) • เนื้อไมและราก : แกไ ข ชว ยรกั ษาโรคมะเรง็ (NE3) • เนื้อไม : ยาอายุวฒั นะ (N1) • ตํารบั ยาโรคกระเพาะ : รักษาโรคกระเพาะ (NE2-017) • ตํารับยาไขม าลาเรีย : แกไขมาลาเรยี ไขจ ับสัน่ หรือไขปา (NE3-012) • ตาํ รับยาแกไ ขก ําเดา/ไขหวดั ใหญ : แกไขกาํ เดา ไขห วดั ใหญ (NE3-072) ชอดอกของเหล็กไมไ ผ

454 เหลก็ ราชครู หัวหรือรากสะสมอาหารใตดนิ ของเหล็กราชครู ชอ่ื ทอ งถน่ิ : เหลก็ ราชครู (พทั ลงุ ), เหลก็ ราชครู อวดเชอื ก เหลก็ เลือด เถาไอเ หลก็ (ตรัง) ชือ่ ทอ งถน่ิ : ตรษุ (ตรงั ), สมอเครอื แหนเครือ ชือ่ วทิ ยาศาสตร : Dioscorea laurifolia Wall. ex Hook.f. (พิษณุโลก) ชือ่ วงศ : DIOSCOREACEAE ช่อื วิทยาศาสตร : Combretum latifolium Blume ลกั ษณะเดน : ไมเถาลมลกุ ยาวถึง 10 ม. มีหวั หรือรากสะสม ช่ือวงศ : COMBRETACEAE อาหารใตด ินรูปกระบอง หนาถึง 4 ซม. เถากลม มีหนาม ลกั ษณะเดน : ไมเ ถาเน้อื แขง็ ยาวถึง 30 ม. เถากลม เปลอื กเรยี บ ประปราย-เกลย้ี ง ตามสวนตาง ๆ เกล้ยี ง ใบเดย่ี ว เรียงสลับ-ตรง ตามยอดออนและชอ ดอกมขี นสัน้ ใบเด่ยี ว เรียงตรงขา ม รปู รี ขา ม รูปใบหอก-รปู รแี กมขอบขนาน ยาว 6-12 ซม. ปลายใบเรยี ว กวา ง ยาว 12-18 ซม. โคนใบมน-กลม ผวิ ใบเกลี้ยง ดา นบน แหลม โคนใบรปู มน-กลม มีเสนแขนงใบออกจากโคนใบ 1 คู และ เกลี้ยงมนั เงา ชอดอกคลา ยหางกระรอก สีครีม ยาว 6-15 ซม. เปน รอยกดตามแนวเสน แขนงใบที่แผน ใบดานบน ผวิ มันเงา กา น กวา ง 5 ซม. ผลรูปกลม กวาง 3 ซม. มปี ก ตามแนวยาว 4 ปก สี ใบยาว 1.2-2.7 ซม. ปลายกา นใบทง้ั สองดานบวมพอง ชอดอก เหลอื งซดี แตมสแี ดงเร่ือ ๆ แยกเพศ ยาวถึง 15 ซม. ดอกเพศผูและเมียกลม กวา งเพียง 1 สรรพคณุ มม. ดอกสีเขยี วอมขาว ผลกลมแบน กวา ง 3.5-4 ซม. มี 3 ปก • เถา : แกก ษยั , เถาสด ตัดหัวตดั หางเถาจะมีนาํ้ ไหลใชดื่มแทน ออกดา นขา ง เมอ่ื แกแ ตกอา 3 ซกี เมล็ดกลมแบน กวาง 1.7-2 นาํ้ ได (N1) ซม., พบตามปา ดงดบิ ชนื้ ในภาคใตต งั้ แตจ งั หวดั ตรงั และพทั ลงุ ลงไป • ตาํ รบั ยาบาํ รุงกาํ ลงั : ชวยบํารุงกาํ ลัง (S2-74) สรรพคุณ • หัวและราก : บํารุงสมรรถภาพทางเพศ (S3) • ตํารับยาแกปวดเม่ือยกลามเนื้อ-เสน เอ็น/บาํ รุงกาํ ลัง : แกป วด เมื่อยกลา มเนือ้ -เสนเอน็ บํารุงกาํ ลัง (S2-61)

455 บน : ชอดอก, ลาง : ผลของอวดเชอื ก ชอดอกของอวดนํ้า อวดน้ํา ช่อื ทอ งถ่ิน : อวดนา้ํ (ตรัง) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Derris elegans Graham ex Benth. ชื่อวงศ : FABACEAE ลักษณะเดน : ไมเถาเนอ้ื แข็ง ยาวถึง 15 ม. เถากลม เปลือกเถา เรียบมชี องอากาศ ตามยอดออ น แกนชอดอก กานใบ และฝก มี ขนสน้ั สนี ํ้าตาลหนานุม ใบประกอบมี 3 ใบยอย รูปไข-ใบ หอก-หอกกลับ ยาว 7-15 ซม. กา นใบยาว 5-7 ซม. ชอ ดอกยาว 5-17 ซม. กลีบเลย้ี งสีมว งอมนํ้าตาล กลีบดอกสีขาว ยาว 1 ซม. ฝก แบนดานขา ง รปู กลม-รี ยาว 3-5 ซม., พบตามปาดงดบิ ใกล แหลงน้ํา ในภาคใต สรรพคุณ • ตํารบั ยาขบั ลม-เสมหะ-โลหติ /ถา ยเสน เอน็ : ชวยขบั ลม ขบั เสมหะ ขับโลหติ ถายเสนเอน็ ทําใหเ สน เอ็นหยอน ลดอาการ เสนตงึ (S2-105)

456 อะราง อา้ ยบ่าว ชือ่ ทอ งถ่นิ : นนทรีปา (ตรงั ), อะราง (สระแกว) ชื่อทอ งถ่นิ : อายบา ว (ตรัง) ชื่อวทิ ยาศาสตร : Peltophorum dasyrrhachis (Miq.) Kurz ชอ่ื วิทยาศาสตร : Stemonurus malaccensis (Mast.) ช่ือวงศ : FABACEAE Sleumer ลกั ษณะเดน : ไมตนผลดั ใบ สงู ถึง 20 ม. เปลือกเรยี บมชี อง ชือ่ วงศ : STEMONURACEAE อากาศ ตามก่งิ ออน กานใบ แผน ใบดา นลาง และชอ ดอกมีขนส้นั ลกั ษณะเดน : ไมตน สูงถึง 15 ม. เปลือกเรียบ ใบออนสีแดงอม สนี ํ้าตาลแดง ยอดมหี ูใบรปู เขากวาง ยาว 1-2 ซม. ใบประกอบ สีนํา้ ตาลทอง ตามสวนตา ง ๆ เกลยี้ ง ใบเด่ยี ว เรยี งสลบั รปู รี-ไข แบบขนนกสองชนั้ มชี อ ใบยอ ย 5-8 คู ใบยอยรูปขอบขนาน ยาว กลบั ยาว 10-15 ซม. ปลายใบแหลม เน้ือใบหนา เหน็ เสน แขนง 10-15 มม. ชอดอกหอยลง กลีบดอกสเี หลอื ง ยาว 1.5 ซม. ฝก ใบไมชดั เจน เสนกลางใบท่ผี วิ ใบดา นบนเปน รอ ง กานใบยาว 2-4 แบนบางรปู ใบหอก ยาว 6-9 ซม. ซม. ผลรูปรียาว ยาว 3-4 ซม. กวาง 2 ซม. มี 1 เมล็ด ผลออ น สรรพคณุ โคนสีแดงคลํ้า ปลายผลสีขาว • เปลือกหรือแกน : ชวยปรบั ธาตุ แกท อ งรว ง ทองเสยี (E2) สรรพคุณ • เปลือก : แกทองรว ง แกผ ายลม ขบั ระดู (S1) • ตํารับยาบํารุงกาํ ลงั : ทัง้ 5 สวน ชว ยบํารงุ กาํ ลัง (S2-74) บน : ผลออน, ลา งซา ย : เนื้อในผล, ลา งขวา : ยอดออ นของอา ย บาวมสี ีนํ้าตาลทอง บน : หใู บรูปคลา ยเขากวาง, ลาง : ฝก แกแหงของอะราง

457 อาวแดง อนิ ทนิลน้าํ ช่อื ทอ งถิ่น : กระเจยี ว (พิษณุโลก), กระเจยี วแดง ชอ่ื ทอ งถ่ิน : อินทนลิ อินทนลิ น้ํา (ตรัง, สระแกว ) (อดุ รธาน)ี ชอ่ื วิทยาศาสตร : Lagerstroemia speciosa (L.) Pers. ชือ่ วิทยาศาสตร : Curcuma angustifolia Roxb. ช่อื วงศ : LYTHRACEAE ชื่อวงศ : ZINGIBERACEAE ลกั ษณะเดน : ไมต นผลัดใบชว งส้ัน ๆ สูงถึง 30 ม. เปลือกเรยี บ ลกั ษณะเดน : ไมลมลุก สูงถงึ 50 ซม. มเี หงา สน้ั ใตดนิ และราก ตามกงิ่ กา นใบและใบเกล้ียง ใบเดีย่ ว เรียงตรงขาม-เกือบตรงขาม สะสมอาหารกลมรี ใบเดี่ยว รปู รี ยาว 30-50 ซม. กานใบเปน รปู รีแกมขอบขนาน ยาว 15-35 ซม. ปลายใบเรยี วแหลม ชอดอก กาบโอบกนั แนนกบั กา นใบอื่น ๆ เปน ลาํ สงู ไดถ งึ 25 ซม. ปกตชิ อ ต้ังขึ้น ยาวถึง 40 ซม. มขี นส้ันสีขาว กลีบดอกสมี วงอมชมพู มี 6 ดอกแทงข้ึนจากดนิ กอนแทงใบ หรือแทงออกที่ยอดพรอม ๆ กบั กลบี กลีบยน ดอกบานกวาง 5-7 ซม. ถวยรองดอกมีสันตามยาว ใบออนในชว งปลายฤดรู อ น-ตน ฤดูฝน ใบประดบั ซอนกันเปน ชั้น 12 สัน ผลทรงกลม กวาง 3 ซม. แกแหง แตกอา 6 ซีก, พบตาม สูงถึง 17 ซม. (ไมร วมกา นชอดอก) ใบประดบั ชวงบนสชี มพเู ขม ริมน้ําในปาดงดบิ ทัว่ ประเทศ อมแดง ใบประดบั ชวงลา งสเี ขียว ดอกสีเหลือง กา นชอ ดอกสูงได สรรพคุณ ถึง 15 ซม., มีจุดตา งจากวา นมหาเมฆ Cur_aer) ที่อาวแดงมแี ผน • ตํารับยาแกเ บาหวาน/ความดันโลหติ : รักษาเบาหวาน ความ ใบดานลา งมีขนส้ันและเนอื้ ในเหงาสขี าว ไมมีใจกลางสีมวง ดันโลหติ สงู (E2-219) สรรพคุณ • ตาํ รบั ยาโรคความดนั โลหติ สูง/โรคเบาหวาน : ชวยลดความ • หวั หรือเหงา : แกฟ กซ้ํา (N1) ดันโลหติ สูง เบาหวาน ลดไขมนั ในเลือด (S1-15) • เหงา และรากสะสมอาหาร : ชวยขบั ลมในทางเดินอาหาร; ชอ • ตํารับยาโรคความดนั โลหิต : ชว ยลดความดันโลหิตสูง (S2-39) ดอกออ น : ทานเปน ผักสด (NE3) ชอ ดอกของอาวแดง/กระเจียวแดง

458 ผลของอนิ ทนลิ น้ํา อนิ ทนิลบก อนิ ทนิลบก ช่ือทอ งถ่ิน : อินทนลิ บก (พิษณโุ ลก) อนิ ทรชิต ช่ือวิทยาศาสตร : Lagerstroemia macrocarpa ชื่อทองถน่ิ : เสลา (สระแกว ) Wall. ex Kurz ช่อื วทิ ยาศาสตร : Lagerstroemia loudonii Teijsm. & Binn. ช่อื วงศ : LYTHRACEAE ชื่อวงศ : LYTHRACEAE ลักษณะเดน : ไมตนผลดั ใบ สงู ถงึ 20 ม. เปลือกเรยี บ-แตก ลักษณะเดน : ไมตน ผลัดใบ สูงถงึ 30 ม. เปลือกแตกรอง-สะเก็ด สะเก็ดบาง ตามก่ิง กานใบและใบเกลย้ี ง ใบเด่ยี ว เรยี งตรง ตามแนวยาว ตามกิ่ง ชอ ดอก กา นใบและใบมขี นสน้ั หนาแนน สี ขา ม-เกือบตรงขาม คลายอนิ ทนิลนา้ํ (Lag_spe) จดุ ตา งที่ นาํ้ ตาล ใบเด่ยี ว เรียงตรงขา ม-เกอื บตรงขาม รูปขอบขนาน ยาว อินทนิลบกมีใบรูปรี ยาว 12-18 ซม. ปลายใบมน-หยักเปน ติ่งสน้ั 15-25 ซม. ปลายใบมน-แหลม กลบี ดอกสีมวง-ชมพ-ู ขาว มี 6 ดอกบานกวาง 7-12 ซม. ผลทรงกลม กวาง 3-4 ซม. (ขนาดใหญ กลีบ ดอกบานกวา ง 4-5 ซม. ถวยรองดอกมสี ันตามยาว 12 สนั กวา ), พบตามปา ผลดั ใบ ท่ัวไปยกเวนภาคใต, มีสรรพคุณคลาย ผลทรงกลม กวาง 2-2.5 ซม., พบตามปา เบญจพรรณหรือปาดง อนิ ทนิลน้ํา (Lag_spe) สามารถใชแ ทนกันได ดิบแลง ท่วั ไป สรรพคณุ สรรพคุณ • ทง้ั 5 : รกั ษาเบาหวานและความดันโลหติ สงู มีสรรพคณุ คลา ย • ท้ัง 5 : ตมนํา้ ด่ืม หรอื ใชเขายา รักษาโรคเบาหวานและความ อินทนิลนา้ํ (Lag_spe) สามารถใชแ ทนกนั ได (E2-219) ดนั โลหิตสงู มีสรรพคณุ คลายอนิ ทนิลนํ้า (Lag_spe) สามารถใช • เปลอื ก : สมานแผลภายนอก หรอื แผลภายใน (N1) แทนกันได (E2)

459 ผลแกแ หง ของอินทรชิต อตุ พิด ชอ ดอกดา นในกาบรองชอ ดอกของอุตพดิ ชอ่ื ทองถ่นิ : อตุ พดิ (ตรัง) แอ๊ดเล็ก ชื่อวิทยาศาสตร : Typhonium trilobatum (L.) Schott ชือ่ ทองถิ่น : แตว นาํ้ (สระแกว ) ชื่อวงศ : ARACEAE ช่อื วิทยาศาสตร : Erismanthus sinensis Oliv. ลกั ษณะเดน : ไมลม ลุก สูงถงึ 30 ซม. มีเหงาใตดิน ใบรูปไข-รูป ชื่อวงศ : EUPHORBIACEAE หยัก 3 แฉก ยาว 15-27 ซม. โคนใบเวา ลกึ คลา ยเงีย่ งใบหอก ลักษณะเดน : ไมตน สูงถงึ 5 ม. ตามกงิ่ กานใบ และผลมีขนสั้น แผน ใบออนนมุ และเกลี้ยง ผิวดานบนมรี อยกดตามแนวเสน ใบ มี สนี าํ้ ตาล ใบเดีย่ ว เรียงตรงขา ม รปู ขอบขนาน-หอกกลับ ยาว เสน ขอบในใกลขอบใบ ชอดอกแบบมีกาบรองสีแดงอมน้าํ ตาล รูป 8-13 ซม. โคนใบเบย้ี ว กา นใบยาว 5-10 มม. บวมพอง ชอ ดอก ไข ยาว 13-18 ซม. โคนกาบหยกั คอดเปน กระเปาะสีเขียว ปลาย เพศผสู แี ดงอมชมพู ทรงคอนขางกลม ยาวถึง 3 ซม. ผลมี 3 พู ชอดอกรปู กรวยเรยี วยาว ยาวถงึ 15 ซม. ดอกสงกลน่ิ เหมน็ บาง กวาง 1.3 ซม. กานผลยาว 2 ซม. ชวงเวลา สรรพคณุ สรรพคุณ • เปลอื ก กิง่ หรือราก : รกั ษาบาดแผลและสมานแผล (E2) • ตํารบั ยาขับเสมหะ/แกไ อ : หวั หรือเหงาชว ยขับเสมหะ แกไ อ (S1-11)

460 เออื้ งหมายนา ช่อื ทองถน่ิ : เออ้ื งหมายดง (พษิ ณโุ ลก), เออ้ื งหมายนา (ตรงั , สระแกว) ชือ่ วิทยาศาสตร : Cheilocostus speciosus (J. Koenig) C. D. Specht ชือ่ วงศ : COSTACEAE ลักษณะเดน : ไมลม ลุก สงู ถงึ 2 ม. มเี หงา ใตด ิน ลําตน เหนอื ดินมี ขอ ปลอง ลาํ ตนหนา 2-3 ซม. ใบเดย่ี ว เรยี งเวยี น รปู รี-ใบหอก ยาว 20-30 ซม. ใบออนแผน ใบดา นลางมขี นไหมสเี งนิ แนบกับผิว ชอดอกออกท่ยี อด กลบี ดอกรปู แตรสีขาว ยาวถงึ 10 ซม. กลาง ดอกสีเหลือง ผลออนคอ นขา งกลมผิวเปน สามเหลี่ยม สีเขียว-แดง ปลายผลมีหลอดกลีบเล้ียงติดคาง สรรพคณุ • เหงา : แกห วดั แกโ รคหอบหดื (E2) • เหงา : แกฝหนอง (N1) • ท้งั ตน : ขับปสสาวะ รักษาหนู ้ําหนวก (NE2) • ตํารับยาแกกษัยไตพิการ : แกก ระษยั ไตพกิ าร บํารุงไต, ชว ย ขับปสสาวะ (S2-09) กลาง : ชอ ดอกเพศผ,ู ลาง : ผลออนของแอด บนซาย : ดอก, บนขวา : ผลออ นของเอือ้ งหมายนา

461 ฮอ่ สะพายควาย ชอ่ื ทองถน่ิ : เถาดกู งู เถากระดกู งู (สระแกว), ยานดกู (ตรัง) ชื่อวิทยาศาสตร : Sphenodesme pentandra Jack ชือ่ วงศ : LAMIACEAE ลกั ษณะเดน : ไมเถาเน้ือแขง็ ยาวถึง 30 ม. เปลือกเถาแตกรอ ง แกมสะเก็ดตามยาว เปลือกในมเี สี้ยนสีเหลืองสม ตามสว นออน ๆ มีขนสัน้ เม่อื แกเกลย้ี ง กง่ิ ออนเปน ส่เี หลี่ยม ใบเดยี่ ว เรียงตรงขา ม รูปรแี กมขอบขนาน-ใบหอก ยาว 10-17 ซม. ปลายใบเรยี วแหลม แผนใบดานบนมนั เงา มรี อยกดตามแนวเสน ใบเลก็ นอ ย กา นใบ ยาว 5-10 มม. ชอดอกออกท่ปี ลายกงิ่ ยาวถึง 30 ซม. ใบประดบั สีเขยี วออน ผิวเกลยี้ ง รปู ขอบขนาน มี 6 อัน รองรับชอดอก (ดู คลา ยดอก) บานกวาง 5-6 ซม. ตดิ คงทน มีดอกยอ ยตรงกลางชอ 7-9 ดอก กลบี ดอกสีมว ง มี 5 แฉก กลางหลอดดอกมขี นเปนฝอย ผลกลมรี เนื้อแขง็ กวา ง 4 มม. สรรพคณุ • เถา : แกปวดเมอ่ื ยกลา มเนอื้ ปวดเสน เอ็น ชว ยเชื่อมตอ กระดูก ทห่ี ัก แกไมเกรน; ใบสด : ถา กินจะทาํ ใหม ึนงง (E2) • ตาํ รับยาแกป วดเมอื่ ย-กระดูกทบั เสน : แกปวดหลัง ปวดเอว ปวดไขขอ ปวดกระดกู แกก ระดูกทบั เสน บํารุงธาตุ (E2-216) • ตาํ รับยาปรบั ธาตุ/ปวดเมอื่ ย/ปวดขอ-เอน็ : ชว ยปรบั ธาตุ แก ปวดเมอ่ื ย ปวดเขา-ขอ-เอน็ แกเ อ็นพกิ าร (S2-26) • ตํารับยารักษากระดกู ทับเสน : รกั ษาอาการกระดูกทบั เสน (S2-66) บน : ใบของตนอายุนอย, กลาง : ใบของตน อายุมาก, ลาง : หนา ตัดเถาของฮอสะพายควาย/ยา นดูก เถาอายุมากของฮอ สะพายควาย/ยา นดกู

462

463 สว่ นที่ 4 ภาคผนวก

464 หนา กระบกคาย 250 กระเบา 188 ดัชนีชอื่ ท้องถิน่ 193 กระเบา 233 191 กระเบากลกั 188 ชื่อทอ งถิน่ 182 กระเบาใต 188 457 กระเบาน้ํา 188 กน ครก 395 กระเบาใหญ 188, 188 กรุงเขมา 457 กระเบาใหญ 233 กรวยปา 393 กระพังโหม 336 กระเจียว 446 กระมอบ 189 กระเจยี วชาง 218 กระวาน 189 กระเจยี วแดง 224 กระวานขาว 190 กระเจียวตัวเมีย 182 กฤษณา 191 กระเชา ผีมด 182 กฤษณา 192 กระซิก 183 กฤษณาใต 192 กระดอหดใบขน 399 กลวยเตา 193 กระดังงา 399 กลวยเถื่อน 193 กระดงึ ชา งเผอื ก 292 กลวยนอ ย 299 กระดกู กบ 399 กลว ยปา 193 กระดกู ไก 183 กลว ยมสุ งั 375 กระดูกไกขาว 184 กลวยหมูสงั 375 กระดกู ไกแ ดง 184 กลวยอีเห็น 391 กระดกู ไกป า 185 กลอย 193 กระโดน 423 กลอยเบ่อื เมา 193 กระแตไตไม 185 กลง่ิ กลางดง 185 กระทงลาย 186, 186 กลิง้ กลางดง 394 กระทอมเลือด 186 กลึงกลอม 194 กระทงิ 186 กวาว 206 กระทือ 187 กวาวเครอื แดง 290 กระทุม 187 กวา วแดง 290 กระทุมเนนิ กระทุมบก กระเทยี มชาง กระบก

กอมขม 194 กาํ ลงั ชา งเผือก 465 กะเจยี น 195 กาํ ลังชา งสาร กะตังใบ 195 กาํ ลงั ทรพี 303 กะหวาด 412 กําลงั เลอื ดมา 319 กะอวม 196 กําลงั วัวเถลิง 399 กดั ลนิ้ 196 กําลงั ววั เถลิง 310 กดั ล้ินดง 221 กาํ ลงั เสือโครง 203 กนั เกรา 196 กาํ ลงั เสือโครง 214 กางปลาขาว 197 กาํ ลังเสอื โครง 204 กางปลาเครอื 197 กําลงั เสอื โครงนอ ย 249 กางปลาแดง 197 กําลงั หนมุ าน 389 กางปลาแดง 378 กําลงั หนมุ าน 205 กาแซะ 253 กําลงั หนุมาน 204 กา นเหลือง 198 กโ้ี กย 256 กา นเหลอื ง 254 กกุ 444 กาฝาก 198 กงุ 401 กาฝากมะนาว 198 กมุ น้าํ 199 กาฝากมะมวง 198 กมุ บก 331 กาฝากมะมวงคนั 198 กดู ชาง 199 กาฝากมะมว งปา 198 กดู ฝอย 200 กาม 200 กูดพราว 392 กา มปู 261 กดู มันแดงตัวผู 436 กายสิทธ์ิ 450 เกล็ดนม่ิ 200 การบรู เถา 385 เกล็ดปลา 309 การเวก 296 เกลด็ ปลาชอน 201 กาเลด็ กาเวา 197 เกล็ดลนิ่ 200 กาสามปก 199 เกล็ดลน่ิ นอ ย 201 กาหลง 430 เกลด็ ลนิ้ ใหญ 201 กําจดั 202 แกมขาว 201 กําจัดตน 202 แกลบกอ ง 200 กาํ จาย 202 แกแล 308 กําแพงเจ็ดชั้น 203 แกแล 280 201 416

466 201 ขาวจ่ี 453 217 ขา วตาก 227 แกว 186 ขา วเย็นเหนือ 209 โกทา 204 ขา วสารปา 211 โกสม 205 ขาวสารหลวง 211 ไกรทอง 224 ขาวหลามดง 212 ขม้ินเครือ 395 ขาใหญ 209 ขมน้ิ เครือ 205 ขาใหญ 318 ขม้ินดํา 374 ขก้ี าขาว 212 ขม้นิ ฤาษี 205 ขก้ี าแดง 182 ขลง 325 ขี้กาแดง 212 ขวากไก 206 ขไ้ี กย าน 212 ขวาง 414 ขต้ี นุ 316 ขวา ว 414 ขผ้ี ึ้ง 449 ขอบชะนาง 206 ขี้แรด 213 ขอบนาง 207 ข้หี นอน 450 ขอ ย 207 ขีเ้ หล็ก 213 ขอ ยนาํ้ 207 ขี้เหล็กปา 214 ขอยหนาม 208 ขเ้ี หล็กปา 428 ขอยหนาม 208 ขี้เหล็กเลอื ด 214 ขะยอมหลวง 209 ขี้อน 316 ขันทองพยาบาท 209 เขกา 214 ขาไก 209 เข็มขาว 215 ขาไกแดง 384 เขม็ แดง 215 ขาคม 209 เข็มทอง 215 ขาคม 210 เข็มปา 211 ขาโคม 300 เข็มปา 215 ขาตาแดง 209 เข็มปา 269 ขานาง 209 เขม็ ไหม 216 ขา ปา 210 เขยตาย 216 ขาเปย นมุ 210 เขยี วพุมใบมน 359 ขา ลงิ 210 เขียวพมุ ใบยาว 360 ขา ลงิ ขา เลก็

เขยี วสะอน้ื 394 คา งคาวขาว 467 เขืองเขียว 419 คางคาวดํา ไขเตา 193 คา งคาวดําดอกใหญ 395 ไขเนา 216 คา งคาวหนู 302 ไขเ นา 231 คานหามเสือ 395 คนทา 217 คา ลิ้น 312 คนทีดาํ 381 คาํ พมา 271 ครอบจกั รวาล 312 คํามอกหลวง 196 ครอบจกั รวาล 343 คาํ แสด 430 ครามขน 217 คําแสดปา 231 คร้ี 218 คคุ ะ 232 คลา 218 คุระเปยะ 232 คลุม 219 คูน 224 คอก่วิ 264 เครอื ขอฮอ 224 คองเู หา 229 เครอื เขาดิน 383 คอนแคน 204 เครือเขาไฟ 306 คอนตหี มา 386 เครืองเู ขียว 230 คอนหมาขาว 204 เครืองูเหา 378 คอนหมาขาว 220 เครือซดู 228 คอนหมาแดง 386 เครือตดหมา 229 คอมเขยี ว 386 เครือปลอก 230 คอมแดง 333 เครือปลอก 432 คอมสม 333 เครือปลาสงแดง 230 คอแลน 220 เครือแฟบ 381 คอแลนเขา 221 เครือยานาง 230 คอเหี้ย 221 เครอื ไสต นั 230 คอแหง 241 เครอื หมอนอย 286 คัดเคา 222 เครอื ออน 364 คัดเคาเครือ 222 เครืออีโกย 191 คดั เคาดง 222 เครอื แฮม 231 คันแรว นกขอ 317 เคี่ยม 401 คา งคาว 223 เค่ียมคะนอง 205 228 228

468 341 จงิ จอ 239 341 จิงจอ เหลีย่ ม 239 แควบ 224 เจดียเ จ็ดชนั้ 204 แควบนํ้า 224 เจตพงั คี 239 โคคลาน 225 เจตพังคปี า 239 โคคลาน 263 เจตมลู เพลงิ ขาว 240 โคคลาน 183 เจตมลู ยาน 306 โคคลาน 226 เจตหมูน 306 โคคลานตวั ผู 227 แจง 240 โคลงเคลง 227 เฉียงพรานางแอ 241 โคลงเคลง 227 ชมชน่ื 312 โคลงเคลงขนตอม 232 ชมพนู าํ้ 242 โคลงเคลงตวั ผู 196 ชองแมว 242 ไครน า้ํ 233 ชองระอา 417 ฆา ลิน้ 233 ชะเนียง 243 งา ยอ ย 233 ชะพลู 245 ง้ิวดอกขาว 233 ชะมวง 243 งว้ิ ปา 294 ชะมวงชาง 243 งวิ้ ผา 237 ชะมวงใบเลก็ 442 จวง 234 ชะมวงปา 243 จันทนขาว 234 ชะมาง 442 จันทนค ันนา 235 ชะลูด 244 จนั ทนช ะมด 235 ชะลูดหอม 244 จันทนชะมด 235 ชะเอมไทย 245 จันทนแ ดง 235 ชะเอมปา 245 จันทนผ า 237 ชางนาว 275 จนั ทนห อม 285 ชางผสมโขลง 446 จันทนา 290 ชา งสรอ ย 195 จานเครอื 238 ชาพลู 245 จานเครอื 279 ชายผา สีดา 246 จําปูน 238 ชํามะเลยี ง 252 จิก 238 จกิ เขา จิกนม

ชงิ ชัน 247 ดูกใส 469 ชิงชาชาลี 248 เดอื ยไก ชิงชี่ 248 เดอื ยดบิ 208 ชิงดอกเดยี ว 381 แดง 256 ชนิ ช่ี 249 แดงเขา 364 ชมุ แสงแดง 250 แดงแสง 256 ชมุ เห็ดเทศ 250 โดน 428 เชยี ด 251 โดไ มรูลม 413 เชือก 377 ตดหมา 183 เชือกเขาไฟ 378 ตดหมาตน 257 แชม ชน่ื 261 ตนกน กระดูกบงั 433 โชน 252 ตน ดอกคบั 258 ซิก 218 ตน ตายปลายเปน 256 ซงิ ไคตน 251 ตรชี วา 211 ซี 336 ตรษุ 419 ซุกโก 344 ตอ 258 แซะ 253 ตองกาย 454 เฒาหลงั ลาย 253 ตองขา วตม 414 ดงเยน็ 344 ตองขา วตม 259 ดนั หมี 254 ตองเตา 197 ดนั หม่ี 254 ตองแตก 259 ดับไฟยาน 284 ตอ งแลง 260 ดีควาย 254 ตอ งแลง 260 ดีงูตน 194 ตองหนงั 298 ดีปลากงั้ 216 ตองแหง 298 ดีปลากง้ั 254 ตองอาน 232 ดปี ลากง้ั 301 ตอไส 256 ดปี ลากั้งปา 254 ตะกู 261 ดีปลาชอน 216 ตะแกแล 261 ดีหมี 255 ตะโกสวน 186 ดู 311 ตะขบ 201 ดกู ไกยา น 256 ตะขบปา 262 262 262

470 263 ตานเสย้ี น 272 263 ตานเสยี้ น 273 ตะขบปา 264 ตานเส้ียนเลก็ 273 ตะเขค มุ วัง 264 ตานหก 274 ตะเขบ็ 264 ตานหมอ น 274 ตะครอ 265 ตาเปดตาไก 270 ตะครอง 267 ตาลเหลือง 275 ตะคา นเลก็ 267 ตาํ เสา 196 ตะเคยี น 267 ติง่ ต่ัง 275 ตะเคียนเฒา 294 ติ่งตั่งตวั แม 275 ตะเคียนทอง 232 ติ้ว 276 ตะไครตน 268 ติ้วเกล้ียง 276 ตะไครน า้ํ 268 ตว้ิ ขาว 276 ตะแบก 268 ตว้ิ แดง 276 ตะแบกแดง 346 ตว้ิ สม 276 ตะแบกนา 269 ตนี ตัง่ 275 ตะแบกเลอื ด 269 ตนี ตัง่ เต้ีย 277 ตะลมุ พกุ 269 ตีนนก 278 ตะไหล 270 ตีนเปด 420 ตังตาบอด 193 ตนี เปด เครือ 289 ตบั เตาตน 198 ตีนเปด ดง 208 ตบั เตาเตย้ี 262 ตีนเปดดาํ 278 ตับเตา นอ ย 203 ตมุ เตน 392 ตบั เตา ใหญ 203 ตูมกา 429 ตาไก 270 ตูมกาขาว 429 ตาไก 271 เต็ง 279 ตาไกใบกวาง 195 เตง็ หนาม 280 ตา ง 271 เตยเขา 281 ตา งไก 271 เตยยาน 280 ตางหลวง 283 เตยหนู 281 ตาตมุ บก 385 เตยเหาะ 281 ตานดาํ 272 เตาราง 283 ตานนกกด ตานนม

เตมิ 282 ทองเดอื นหา 471 แตดลงิ 405 ทองหลางใบมน แตว 276 ทองหลางปา 291 แตวนาํ้ 459 ทอมหมูชอ 292 ถานไฟผี 283 ทะโล 291 เถากระดกู งู 461 ทงิ้ ถอ น 292 เถาคันแดง 401 ทุ 361 เถาดกู งู 461 ทุงฟา 293 เถาตีนตง่ั 275 เทพทาโร 328 เถานมววั 297 เทา ยายมอ ม 293 เถานา้ํ ดบั ไฟ 284 เทายายมอ มตน 294 เถาประโยด 284 ไทรยอ ย 295 เถาพนั ซาย 285 นกนอน 295 เถามหาพลงั 375 นน 295 เถาเมอื้ ย 367 นนทรปี า 300 เถายา นาง 286 นมควาย 278 เถารางแดง 381 นมงวั 456 เถาล้ินเสือ 364 นมงัว 296 เถาวัลยเ ปรียง 287 นมชะนี 296 เถาวัลยยง้ั 288 นมนอย 357 เถาวลั ยเ หลก็ 230 นมพจิ ติ ร 297 เถาวลั ยเหล็ก 381 นมแมว 298 เถาสะคา น 265 นมแมวปา 298 เถาสะเอม 417 นมแมวปา 299 เถาหงอนไก 288 นมวัว 296 เถาเอน็ 376 นมสวรรค 299 เถาเอน็ ออ น 230 นมสวรรคต วั ผู 357 เถาเอ็นออน 289 นมสาว 300 เถาไอเหล็ก 454 นมหวนั 301 ทนดี 257 นวลแปง 272 ทนดี 260 นากบดุ 300 ทองเครอื 290 นางแซง 300 307 390

472 222 ใบตางดอก 308 301 ปดคาย 378 นางพญาทาวเอว 301 ปรง 309 นางแยม ปา 328 ปรงไข 309 นางแยม ปา 301 ปรงทะเล 309 นางแยมปา 312 ปรงสวน 309 นางแลว 284 ประคําไก 310 นํ้าขาว 194 ประดงแดง 310 นา้ํ ดบั ไฟ 304 ประดงเลือด 310 นาํ้ นอง 194 ประดงสอ 301 นํ้านอง 194 ประดู 311 นํ้านองตน 410 ประดูโคก 311 นา้ํ นอ ย 452 ประดปู า 311 นา้ํ แนขน 410 ประดสู ม 282 นา้ํ แนข าว 302 ประยงคเ กลือ่ น 312 นาํ้ แนม วง 302 ประยงคป า 312 น้ิวมอื พระนารายณ 302 ปรงิ 354 เนระพสู ี 243 ปลายขา วสาร 216 เนระพูสไี ทย 304 ปลาไหลทอง 313 เนยี ง 303 ปลาไหลทอง 417 เนยี น 241 ปลาไหลเผอื ก 313 โนรา 387 ปอกระสา 314 บง มงั่ 305 ปอขนนุ 314 บริแหวง 305 ปอขาว 316 บวบขม 306 ปอขอ้ี น 316 บอนเตา 306 ปอแดง 314 บอระเพด็ 306 ปอเตา ไห 315 บอระเพด็ พุงชา ง 306 ปอเตาไห 316 บัวบกโคก 308 ปอฝา ย 316 บัวบกเถา 307 ปอยาบ 435 บาวมามืด 254 ปก ษาแหวกรัง 234 บุนนาค 205 ปดมุก 317 บุหรหี่ นัง เบนขอ

ปดุ ขนดอกขาว 317 ผา รา ยหอทอง 473 ปดุ คางคก 318 ไผร วก ปุดชาง 318 ฝนแสนหา 205 ปุดดิน 318 ฝนแสนหา 324 ปดุ แดง 318 ฝาง 387 ปุดเมืองกาน 318 ฝางแดง 409 เปราะปา 319, 319 ฝางสม 325 เปราะใหญ 319 ฝางเสน 325 เปลาเงนิ 320 ฝาละมี 325 เปลาแดง 321 ฝหมอบ 325 เปลา ตะวนั 320 พญางูเหา 270 เปลา แพะ 321 พญาทาวเอว 326 เปลาเลือด 321 พญาเทครวั 229 เปลาหลวง 321 พญาปลองเงิน 222 เปลาใหญ 321 พญาปลอ งทอง 288 เปาะแปะ 277 พญาปลอ งทอง 417 เปอ ย 268 พญามอื เหลก็ 327 เปอ ย 268 พญามอื เหลก็ 417 เปอยเลือด 346 พญามูลเหล็ก 205 แปงนอย 319 พญารากขาว 327 โปรงฟา 421 พญารากดาํ ตน 327 ผกั กาดกบ 322 พญาวานร 328 ผักกาม 200 พญาสัตบรรณ 391 ผักติ้ว 276 พญาสัตบรรณ 376 ผักเมก็ 428 พญาเสอื โครง 278 ผักไร 245 พนมสวรรค 420 ผกั สาบ 323 พนมสวรรคป า 205 ผักหนาม 323 พรวด 300 ผกั หวาน 324 พรหมตีนสูง 328 ผกั หวานปา 324 พระขรรคเพชร 328 ผกั หวานเปร้ียว 410 พราวนกคมุ 329 ผกั อีเลดิ 245 พรา วนกคมุ 438 259 396

474 330 พลิ งั กาสาปา 234 330 พลิ ังกาสาปา 270 พริกนก 330 พิลังกาสาปา 402 พรกิ ปา 202 พงุ ทะลาย 430 พริกฤาษี 330 พดุ ทงุ 338 พรกิ หอม 331 พุดปา 330 พฤกษ 332 พมุ พีแดง 301 พลวง 332 เพกา 339 พลองกินลูก 453 โพบาย 340 พลองแกม อน 453 ไพ 342 พลองแกลบ 332 ไพลนก 340 พลองขีน้ ก 332 แฟบน้าํ 341 พลองใบมน 333 ไฟเดือนหา 269 พลองใหญ 333 มวงเลอื ด 341 พลับเขา 187 มะกลํา่ ตน 342 พลับพลา 333 มะกลํา่ ตาชาง 342 พลบั พลึงปา 228 มะกอก 342 พลา 192 มะกอกเกลื้อน 342 พลูชา ง 334 มะกอกปา 342 พวมพราว 334 มะกอกพราน 342 พะยอม 267 มะกองขา ว 343 พะวา 335 มะกองคา งคาว 223 พะวานา้ํ 335 มะกา 344 พงั คี 335 มะกาเครอื 344 พังแหร 336 มะกาตน 345 พังแหรใหญ 336 มะกายเครือ 225 พังโหม 336 มะเกลือ 346 พันจาํ 337 มะเกลือเลือด 346 พาโหม 337 มะเกิ้ม 342 พาโหมตน 338 มะขามปอ ม 347 พกิ ลุ 270 มะเขอื ข่ืน 326 พิกุลปา 383 มะคอม 333 พิลังกาสา พิลงั กาสา

มะคังแดง 348 มะเมา สาย 475 มะคา ขห้ี มู 253 มะระขน้ี ก มะคา แต 348 มะเล่มิ 358 มะคาโมง 349 มะสอย 359 มะคาํ ไก 310 มะสอยใหญ 342 มะคาํ ดคี วาย 349 มะหวด 359 มะเค็ด 350 มะหวดนอ ย 360 มะแควบ 341 มะหวดผี 360 มะซกั 349 มะหาด 360 มะดูก 350 มะหาด 360 มะดูกหิน 350 มะหาดใหญ 361 มะเดอ่ื ชมุ พร 351 มะหาดใหญ 451 มะเด่อื ปลอง 351 มงั ตาน 361 มะเด่ือปอ ง 351 มงั เบร 451 มะเดอ่ื อทุ ุมพร 351 มังเร 361 มะตาด 352 มันแซง 226 มะตูม 353 มนั เทยี น 226 มะแตกเครือ 184 มนั นก 362 มะนาวผี 354 มนั พาด 362 มะปริง 354 มนั เสา 362, 362 มะปรางปา 355 มากระทืบโรง 362 มะพลบั 262 มา ทลายโรง 363 มะพลบั ทอง 355 มา ลาย 363 มะพลบั ปา 304 มยุ ดอน 363 มะพลับปา 355 มกู เขา 333 มะพอก 355 เม็ดขาวสาร 348 มะแฟน 356 เมาไขปลา 364 มะไฟ 356 เมาสรอย 368 มะไฟปา 356 เมา สาย 368 มะไฟแรด 357 เมา เหล็ก 368 มะมวงคนั 358 เมอื่ ยดํา 358 มะมว งปา 358 เม่ือยดกู 369 367 367

476 367 ยา นปด 375 366 ยา นพาโหม 336 เมอ่ื ยแดง 364 ยา นเมาะ 287 โมก 364 ยา นลิเภา 387 โมกเครือ 365 ยา นอวด 450 โมกเครือ 366 ยานเอน็ 376 โมกแดง 366 ยานเอ็นมา 363 โมกมัน 366 ยา นาง 286 โมกหลวง 365 ยายกง้ั เล็ก 376 โมกใหญ 324 ยายคลงั 253 ไมมกู 192 ยายปลวก 350 ไมร วก 250 ยารากขาว 441 ไมหอม 324 ยารากเหลอื ง 370 ไมโ อบ 369 ยาหัวขอ 195 ไมฮ วก 370 รกฟา 377 ยมหอม 292 รสสคุ นธ 378 ยมหิน 370 ระฆงั เขยี ว 420 ยอดก 371 ระงบั 378 ยอดิน 371 ระงับพษิ 378 ยอเถ่อื น 370 ระยอม 379 ยอปา 372 ระยอ มเลก็ 379 ยอแหยง 374 ระเอยี งใบมน 242 ยาง 371 รัง 379 ยาง 271 รางจืด 380 ยางแดง 372 รางแดง 381 ยางตาแตก 372 ราชครูดํา 381 ยางนา 373 ราชดัด 382 ยางมนั หมู 374 ราชพฤกษ 383 ยางยูง 374 ราม 383 ยางวาด 461 เรว 384 ยานขลง 375 เรวปา 317 ยา นดกู 286 ยา นนมควาย ยานนาง

เรวใหญ 384 โลดทะนง 477 ฤาษผี สม 385 ววั หาย ฤาษผี สมแกว 385 วัวหายแดง 390 ฤาษผี สมเสรจ็ 385 วานกาเหวาลาย 403 ละอองไฟฟา 385 วานกําลังหนุมาน 403 ลาย 386 วานกีบแรด 197 ลาํ เจยี กเขา 281 วา นไกนอ ย 436 ลําดวน 391 วา นขันหมาก 392 ลาํ ดวนดง 391 วา นคางคาวดํา 385 ลําเท็ง 309 วา นดักแด 329 ลาํ พปู า 392 วา นนกคุม 302 ลน้ิ กวาง 386 วา นนกคุม 393 ล้ินควาย 341 วา นนางตัด 319 ลน้ิ งเู หา 327 วานประดบั ดิน 398 ล้นิ ฟา 339 วา นพระฉิม 393 ลิน้ แรด 378 วา นพรา ว 436 ลิ้นเสอื 378 วา นพังพอน 394 ล้ินเห้ยี 298 วา นมหากาฬ 394 ลเิ ภาใหญ 387 วา นมหาเมฆ 395 ลูกขา 387 วานลว่ิ เต้ีย 322 ลูกใตใบ 434 วา นสากเหล็ก 395 เล็ดชาง 259 วานสากเหลก็ 440 เล็ดหนู 197 วานสาวหลง 259 เล็บมือนาง 388 วานสาวหลงใต 396 เลบ็ แมว 389 วานหอมใหญ 397, 397 เลบ็ เหยีย่ ว 389 วานหาวนอน 397 เลบ็ เหยย่ี วนอ ย 389 วาสนาปา 395 เลบ็ เหย่ียวใหญ 264 สกุณี 398 เลอื ดมา เครอื 310 สน 220 เลอื ดแรด 390 สนกระ 398 เลอ่ื ม 342 สนสองใบ 399 โลด 389 สนสามใบ 399 399 400

478 185 สมนุ มะแวง 409 401 สมุย 445 สบูเลือด 288 สมยุ ขน 445 สม กบ 401 สมุลมะแวง 409 สม กงุ 402 สมลุ แวง 409 สม กุง 402 สรอยอินทนิล 410 สมกุง 402 สลกั ดํา 333 สมกงุ ขน 401 สลัด 410 สมกงุ ขาว 403 สลัดได 411 สม กุงชาง 405 สลดั ไดปา 411 สม กุงตรงั 403 สวอง 418 สม ข้มี อด 404 สวาด 412 สม แขก 206 สอ งฟา 412 สม ควาย 243 สองฟา 421 สมพอ 404 สะแกแสง 413 สม โมง 401 สะคาน 265 สมลม 405 สะคา น 265 สมลมปา 405 สะคา นเถา 265 สมลงิ 378 สะคานพริก 265 สมสนั ดาน 454 สะคา นพิษ 265 สมเสรจ็ 407 สะเดา 413 สมอเครือ 406 สะเดาเยน็ 414 สมอชด 406 สะตอ 414 สมอดีงู 407 สะตอขาว 414 สมอทะเล 407 สะตอดาน 414 สมอไทย 431 สะบา 415 สมอพเิ ภก 398 สะบามอญ 415 สมอรดั 405 สะมัง 388 สมอแหน 421 สะแล 416 สม ออ บแอบ 449 สะเอง 417 สมดั 408 สะไอตน 426 สมดั 316 สัก 417 สมัดนอ ย สมี

สกั ขี 218 สรุ ามะรดิ 479 สกั ขี้ไก 418 เสงเล็ก สงั กรณี 418 เสนหจนั ทรขาว 426 ส่งั ทํา 419 เสม็ด 427 สังวาลพระอินทร 419 เสม็ดขาว 393 สงั หยใู บเลก็ 420 เสมด็ ชุน 427 สัตบรรณ 420 เสม็ดแดง 427 สนั โสก 421 เสลดพังพอนตวั เมีย 428 สาน 421 เสลา 428 สา นนา้ํ 352 เสลาเปลอื กบาง 327 สานใหญ 421 เส้ียวใหญ 458 สามสบิ 422 แสงขนั 431 สามสิบสองประดง 425 แสมสาร 430 สายหยุด 422 แสม าทลาย 389 สารภี 423 แสลงใจ 428 สารภดี อกใหญ 424 โสกเขา 363 สารภีปา 423 ไสตนั 429 สารภีปา 424 ไสปลาไหล 430 สาวดาํ 355 หงอนเงอื ก 364 สาวสะดงุ 420 หญา ดอกคาํ 364 สาวหยุด 422 หญา ตดหมา 411 สาเหลา 344 หญา ตดหมาใบเล็ก 432 สาเหลา 425 หญา ตนี กา 432 สาํ รอง 430 หญา ตีนนก 433 สาํ รองกะโหลก 430 หญาใตใบ 433 สําโรง 431 หญาถอดบอง 433 สิรินธรวลั ลี 425 หญา ถอดปลอง 434 สีดาโคก 189 หญาบดิ 434 สีดาปา 189 หญาปราบ 434 สฟี นกระบือ 426 หญาปริก 435 สฟี นคนทา 217 หญา แพรกหนิ 257 สุรามะรดิ 203 หญา แพรกหินปูน 435 435 436

480 387 หมากครอ 264 436 หมากงาชา ง 443 หญา ยายเภา 439 หมากแตก 184 หญา รองไห 437 หมากบก 187 หญารแี พร 435 หมากเบน็ 263 หญาลน้ิ งู 437 หมากผปู า 444 หญา ลูกคลา 257 หมากเลอื่ ม 342 หญาสองปลอ ง 438 หมากหมก 444 หญา สาบ 438 หมากหวด 360 หญา สามคม 439 หมากแหน 407 หญาหนูตน 439 หมาถอนหลัก 292 หญา หางอน 440 หมานอ ย 191 หญา เหนยี วหมา 440 หมีเหม็น 445 หญา เหลก็ นกคุม 229 หมยุ ขน 445 หนอนตายหยาก 350 หมยุ ชา ง 421 หนามไกไ ห 217 หมุยหอม 421 หนามขแ้ี รด 264 หมูกลง้ิ 446 หนามคนทา 202 หลมุ นก 203 หนามครอบชา ง 441 หวา 447 หนามจาย 242 หวาด 412 หนามเดือยไก 350 หวาย 448 หนามแทงใบมน 389 หวายกอ 259 หนามแทง ใบมน 213 หวายขม 448 หนามเล็บแมว 303 หวายดิน 224 หนามหัน 302 หวายตะมอย 264 หนาวเดอื นหา 442 หวายตะมอย 448 หนุมานประสานกาย 442 หวายฝอย 435 หมอนอย 443 หวายลิง 449 หมกั แปม 407 หอมแขก 449 หมกั มอ 342 หนั 390 หมักแหน 263 หนั แดง 213 หมากกอก 362 หมากเกน็ หัวกะทาด

หวั เขาพระฤาษี 205 เหล่ือมบันดง 481 หวั ยาขา วเย็นใต 209 แหนกวาง หวั รอ ยรู 184 แหนเครอื 183 หัวรอยรู 446 แหนง 270 หัววาว 184 แหนงดอกแดง 454 หัวเอีย่ น 269 อบเชย 397 หัสคณุ 408 อวดเชอื ก 318 หสั คณุ 421 อวดนา้ํ 251 หสั คุณเทศ 338 อวดน้ํา 454 หัสดํา 200 อวดเลอื ด 450 หัสแดง 385 ออยชาง 455 หางหมาจอก 450 ออยชา ง 450 หางไหลแดง 450 อะราง 199 หาด 361 อัคคีทวาร 245 หาด 451 อคั คีทะลกั 456 หาดใหญ 451 อายบา ว 258 หาํ เมย 255 อาวแดง 258 หปู ากกา 452 อนิ ทนลิ 456 หหู มี 316 อินทนลิ นอ ย 457 หูหมี 452 อนิ ทนิลนํ้า 457 หหู มขี น 452 อนิ ทนิลบก 431 เหมือดคน 357 อินทรชิต 457 เหมือดคนใหญ 389 อีนูนปา 458 เหมอื ดจี้ 453 อีเลดิ 458 เหมือดจี้ 453 อโี ลนซานกเขา 323 เหมือดสม 389 อีเหนียว 245 เหมือดแอ 453 อุตพดิ 248 เหล็กไมไ ผ 422 อุโลก 437 เหลก็ ไมไ ผ 453 เอน็ มา 459 เหลก็ ราชครู 454 เอ็นออน 401 เหลก็ เลอื ด 454 เอนอา 363 เหลือกปลาหมอบก 427 เอ็นอา 289 226 226

482 460 460 เอือ้ งหมายดง 459 เอ้อื งหมายนา 387 แอด เล็ก 461 ไอแหวง 379 ฮอ สะพายควาย 280 ฮัง 330 ฮังหนาม 204 ฮงั ฮอ น 270 ฮนุ ไฮ 270 เฮอื นกวาง 205 แฮดกวาง แฮม

ดัชนชี ือ่ วิทยาศาสตร์ หนา 32 Anamirta cocculus 483 33 Anaxagorea javanica var. javanica No ชือ่ วทิ ยาศาสตร 343 34 Anaxagorea luzonensis 224 213 35 Ancistrocladus tectorius 238 1 Abutilon indicum 196 36 Angiopteris evecta 203 2 Acacia megaladena var. indo-chinensis 309 37 Anneslea fragrans 386 3 Acronychia pedunculata 342 38 Antidesma acidum 392 4 Acrostichum aureum 323 39 Antidesma ghaesembilla 424 5 Adenanthera pavonina 353 40 Antidesma sootepense 368 6 Adenia viridiflora 349 41 Aporosa villosa 368 7 Aegle marmelos 404 42 Aquilaria crassna 358 8 Afzelia xylocarpa 223 43 Aquilaria malaccensis 389 9 Aganonerion polymorphum 312 44 Arcangelisia flava 191 10 Aglaia edulis 234 45 Archidendron jiringa 192 11 Aglaia odoratissima 329 46 Ardisia crenata var. crenata 205 12 Aglaia silvestris 330 47 Ardisia elliptica 243 13 Aglaonema simplex 245 48 Ardisia helferiana 270 14 Albizia lebbeck 293 49 Artabotrys burmanicus 383 15 Albizia myriophylla 261 50 Artabotrys harmandii 402 16 Albizia procera 210 51 Artocarpus lacucha 297 17 Allophylus cobbe 209 52 Artocarpus thailandicus 296 18 Alpinia conchigera 384 53 Aspidistra sutepensis 451 19 Alpinia malaccensis var. malaccensis 317 54 Atalantia monophylla 361 20 Alpinia mutica var. nobilis 278 55 Azadirachta indica 301 21 Alpinia rafflesiana var. hirtior 293 56 Baccaurea ramiflora 354 22 Alstonia angustiloba 420 57 Balakata baccata 413 23 Alstonia macrophylla 244 58 Baliospermum solanifolium 356 24 Alstonia scholaris 397 59 Barleria strigosa 340 25 Alyxia reinwardtii 397 60 Barringtonia macrostachya 260 26 Amomum biflorum 190 61 Bauhinia malabarica 418 27 Amomum schmidtii 189 62 Beilschmiedia roxburghiana 238 28 Amomum testaceum 401 63 Benkara fasciculata 430 29 Amomum verum 364 326 30 Ampelocissus martinii 256 31 Amphineurion marginatum

484 281 98 Centotheca lappacea 439 64 Benstonea humilis 449 99 Chassalia chartacea 216 65 Bergera koenigii 66 Bischofia javanica 282 100 Cheilocostus speciosus 460 67 Bombax anceps 68 Bouea oppositifolia 233 101 Chukrasia tabularis 370 69 Breynia glauca 70 Bridelia insulana 354 102 Cibotium barometz 385 71 Bridelia ovata 72 Bridelia retusa 378 103 Cinnamomum bejolghota 409 73 Bridelia stipularis 74 Bridelia tomentosa 345 104 Cinnamomum iners 251 75 Broussonetia kurzii 76 Broussonetia papyrifera 344 105 Cinnamomum parthenoxylon 294 77 Brucea javanica 78 Butea superba 280 106 Cinnamomum sintoc 387 79 Caesalpinia bonduc 80 Caesalpinia digyna 344 107 Cinnamomum subavenium 426 81 Caesalpinia sappan 82 Calamus viminalis 426 108 Cissampelos pareira var. hirsuta 191 83 Callerya atropurpurea 84 Cananga brandisiana 416 109 Cissus hastata 405 85 Cananga odorata var. odorata 86 Canarium subulatum 314 110 Cladogynos orientalis 239 87 Capparis adunca 88 Capparis micracantha 382 111 Clausena excavata 421 89 Carallia brachiata 90 Carex indica var. indica 290 112 Clausena guillauminii 412 91 Careya arborea 92 Caryota mitis 412 113 Cleidion javanicum 255 93 Casearia grewiifolia 94 Cassia fistula 202 114 Cleistanthus tomentosus 300 95 Cassytha filiformis 96 Catunaregam tomentosa 325 115 Clerodendrum indicum 295 97 Celastrus paniculatus 448 116 Clerodendrum infortunatum 310 253 117 Clerodendrum paniculatum 300 413 118 Clerodendrum villosum 328 182 119 Clidemia hirta 227 342 120 Clinacanthus nutans 327 304 121 Combretum indicum 388 248 122 Combretum latifolium 454 241 123 Congea tomentosa 231 438 124 Coptosapelta flavescens 374 183 125 Cotylelobium lanceolatum 228 283 126 Crateva adansonii subsp. trifoliata 200 182 127 Crateva magna 199 383 128 Cratoxylum cochinchinense 276 419 129 Cratoxylum formosum subsp. formosum 276 350 130 Crinum amoenum 187 184 131 Croton argyratus 320

132 Croton caudatus 224 166 Diospyros mollis 485 133 Croton crassifolius 335 167 Diospyros montana 134 Croton hutchinsonianus 321 168 Diospyros racemosa 346 135 Croton persimilis 321 169 Diospyros transitoria 283 136 Croton thorelii 320 170 Diospyros undulata 369 137 Cryptolepis dubia 289 171 Dipterocarpus alatus 355 138 Curcuma aeruginosa 395 172 Dipterocarpus chartaceus 333 139 Curcuma angustifolia 457 173 Dipterocarpus grandiflorus 372 140 Cyanthillium cinereum 442 174 Dipterocarpus kerrii 374 141 Cyathea latebrosa 200 175 Dipterocarpus tuberculatus 373 142 Cystacanthus vitellinus 254 176 Dipterocarpus turbinatus 372 143 Dalbergia oliveri 247 177 Donax canniformis 331 144 Dalbergia parviflora 218 178 Dracaena angustifolia 371 145 Dendrophthoe pentandra 198 179 Dracaena cochinchinensis 219 146 Derris elegans 455 180 Dracaena conferta 220 147 Derris scandens 287 181 Dracaena terniflora 235 148 Desmodium velutinum subsp. velutinum 437 182 Drynaria quercifolia 204 149 Desmos chinensis 422 183 Duabanga grandiflora 444 150 Desmos cochinchinensis 425 184 Elephantopus scaber var. scaber 184 151 Dianella ensifolia 438 185 Eleusine indica 392 152 Dicranopteris linearis var. linearis 252 186 Embelia macrocarpa 257 153 Dillenia indica 352 187 Embelia ribes 433 154 Dillenia obovata 421 188 Enkleia malaccensis 403 155 Dioecrescis erythroclada 348 189 Enkleia thorelii 402 156 Dioscorea alata 363 190 Entada rheedii 315 157 Dioscorea birmanica 362 191 Equisetum ramosissimum subsp. debile 311 158 Dioscorea bulbifera 394 192 Erismanthus sinensis 415 159 Dioscorea hispida 193 193 Erycibe schmidtii 434 160 Dioscorea laurifolia 454 194 Erythrina stricta 459 161 Dioscorea oryzetorum 362 195 Erythrina suberosa 230 162 Diospyros buxifolia 419 196 Erythroxylum cuneatum 291 163 Diospyros diepenhorstii 304 197 Etlingera araneosa 292 164 Diospyros ehretioides 270 198 Etlingera littoralis 204 165 Diospyros malabarica 262 199 Eulophia andamanensis 318 318 446

486 411 234 Guioa pleuropteris 405 200 Euphorbia antiquorum 313 235 Gymnopetalum scabrum 212 201 Eurycoma longifolia 202 Excoecaria oppositifolia 269 236 Gynura pseudochina 322 203 Fagraea fragrans 204 Fagraea racemosa 196 237 Haldina cordifolia 206 205 Falconeria insignis 206 Ficus benjamina 267 238 Hapaline benthamiana 305 207 Ficus hispida 208 Ficus racemosa 271 239 Harrisonia perforata 217 209 Firmiana colorata 210 Flacourtia indica 295 240 Hedyotis capitellata var. capitellata 256 211 Flacourtia ramontchi 212 Flagellaria indica 351 241 Helicteres hirsuta 316 213 Flueggea virosa 214 Freycinetia sumatrana 351 242 Hiptage benghalensis subsp. benghalensis 303 215 Garcinia atroviridis 216 Garcinia bancana 316 243 Holarrhena curtisii 338 217 Garcinia cowa 218 Garcinia lanceifolia 263 244 Holarrhena pubescens 366 219 Garcinia pedunculata 220 Garcinia speciosa 262 245 Homalium grandiflorum 250 221 Gardenia obtusifolia 222 Gardenia sootepensis 449 246 Homonoia riparia 232 223 Getonia floribunda 224 Glycosmis parva 197 247 Hopea odorata 267 225 Glycosmis pentaphylla 226 Gmelina asiatica 280 248 Hoya verticillata 298 227 Gnetum macrostachyum 228 Gnetum montanum 403 249 Hubera cerasoides 195 229 Goniothalamus laoticus 230 Goniothalamus macrophyllus 243 250 Hunteria zeylanica 364 231 Gonocaryum lobbianum 232 Gouania javanica 243 251 Hydnocarpus calvipetalus 188 233 Grewia abutilifolia 442 252 Hydnocarpus castaneus 188 404 253 Hydnocarpus ilicifolius 188 334 254 Hydnocarpus kurzii 233 189 255 Hydnophytum formicarum 446 231 256 Hymenocardia punctata 341 275 257 Hymenodictyon orixense 401 312 258 Hymenopyramis brachiata 183 216 259 Hypoxis aurea 432 242 260 Ichnocarpus frutescens 230 367 261 Indigofera hirsuta 217 367 262 Ipomoea rubens 376 212 263 Irvingia malayana 187 381 264 Ixora cibdela 215 254 265 Ixora javanica 215 284 266 Justicia grossa 376 435 267 Kaempferia elegans 319

487 268 Kaempferia pulchra 319 302 Mallotus resinosus 359 269 Kaempferia rotunda 398 303 Mammea harmandii 424 270 Knema globularia 390 304 Mammea siamensis 423 271 Knema tenuinervia subsp. setosa 341 305 Mangifera caloneura 358 272 Labisia pumila var. pumila 393 306 Mansonia gagei 235 273 Lagerstroemia calyculata 268 307 Melaleuca cajuputi 427 274 Lagerstroemia floribunda var. floribunda 268 308 Melastoma malabathricum subsp. 226 275 Lagerstroemia loudonii 458 276 Lagerstroemia macrocarpa 458 malabathricum 227 277 Lagerstroemia speciosa 457 309 Melastoma orientale 324 278 Lagerstroemia venusta 431 310 Melientha suavis 427 279 Lannea coromandelica 199 311 Melochia corchorifolia 391 280 Lasia spinosa 323 312 Melodorum fruticosum 332 281 Lasianthus chrysoneurus 317 313 Memecylon caeruleum var. floribundum 332 282 Leea indica 195 314 Memecylon ovatum 453 283 Lepionurus sylvestris 444 315 Memecylon scutellatum var. scutellatum 307 284 Lepisanthes fruticosa 252 316 Mesua ferrea 386 285 Lepisanthes rubiginosa 360 317 Microcos paniculata 333 286 Leptopus australis 319 318 Microcos tomentosa 408 287 Leucas zeylanica 435 319 Micromelum falcatum 445 288 Litsea glutinosa 445 320 Micromelum pubescens 212 289 Litsea pierrei 274 321 Mikania micrantha 337 290 Luffa aegyptiaca 305 322 Mimusops elengi 186 291 Lygodium salicifolium 387 323 Mitragyna rotundifolia 391 292 Maclura andamanica 214 324 Mitrephora tomentosa 259 293 Maclura cochinchinensis 201 325 Molineria capitulata 396 294 Maerua siamensis 240 326 Molineria latifolia var. latifolia 394 295 Maesa ramentacea 211 327 Molineria trichocarpa 359 296 Mallotus barbatus 260 328 Momordica charantia 370 297 Mallotus calocarpus 360 329 Morinda angustifolia var. angustifolia 371 298 Mallotus coudercii 263 330 Morinda coreia 201 299 Mallotus peltatus 410 331 Murraya paniculata 193 300 Mallotus philippensis 232 332 Musa acuminata subsp. acuminata 308 301 Mallotus repandus 225 333 Mussaenda angustisepala 308 334 Mussaenda glabra 198 335 Nauclea orientalis

488 443 370 Pinus latteri 399 336 Nenga pumila 186 371 Piper kurzii 330 337 Neolamarckia cadamba 338 Nephelium hypoleucum 220 372 Piper ribesioides 265 339 Neuropeltis racemosa 340 Ochna integerrima 363 373 Piper sarmentosum 245 341 Oldenlandia corymbosa 342 Operculina turpethum 275 374 Platycerium wallichii 246 343 Ophiopogon intermedius 344 Ophiopogon marmoratus 437 375 Plumbago zeylanica 240 345 Oroxylum indicum 346 Oxyceros bispinosus 239 376 Polyalthia debilis 193 347 Oxyceros horridus 348 Paederia foetida 435 377 Polyalthia evecta 298 349 Paederia linearis var. pilosa 350 Paederia pilifera 436 378 Polyalthia suberosa 194 351 Palaquium impressinervium 352 Pandanus unicornutus 339 379 Popowia pisocarpa 420 353 Paraderris elliptica 354 Paramignya scandens 222 380 Pothos repens 448 355 Parinari anamensis 356 Parkia speciosa 222 381 Pothos scandens 264 357 Pavetta indica var. tomentosa 358 Peliosanthes stellaris 336 382 Premna herbacea 209 359 Peliosanthes teta subsp. teta 360 Peltophorum dasyrrhachis 433 383 Premna tomentosa 418 361 Phanera sirindhorniae 362 Phyllanthus emblica 432 384 Prismatomeris tetrandra subsp. malayana 399 363 Phyllanthus reticulatus 364 Phyllanthus urinaria 338 385 Prismatomeris tetrandra subsp. tetrandra 269 365 Phyllodium longipes 366 Phyllodium pulchellum 281 386 Protium serratum 356 367 Phytocrene bracteata 368 Picrasma javanica 450 387 Pseuderanthemum graciliflorum 253 369 Pinus kesiya 441 388 Psychotria adenophylla 234 355 389 Pterocarpus macrocarpus 311 414 390 Putranjiva roxburghii 310 211 391 Rauvolfia cambodiana 208 453 392 Rauvolfia serpentina 379 422 393 Rennellia morindiformis 292 456 394 Rhodamnia dumetorum 332 425 395 Rhodomyrtus tomentosa 328 347 396 Rotheca serrata 258 197 397 Rothmannia wittii 443 434 398 Rourea mimosoides 288 200 399 Salacia chinensis 203 201 400 Salacia macrophylla 414 261 401 Sapindus rarak 349 194 402 Saprosma brunnea 337 400 403 Saprosma consimile 258

404 Saraca declinata 430 438 Stephania suberosa 489 405 Scaphium scaphigerum 430 439 Stephania venosa 406 Schefflera elliptica 302 440 Sterculia balanghas 306 407 Schima wallichii 361 441 Sterculia foetida 185 408 Schleichera oleosa 264 442 Streblus asper 314 409 Schumannianthus dichotomus 218 443 Streblus ilicifolius 431 410 Scindapsus officinalis 228 444 Streblus taxoides 206 411 Scleropyrum pentandrum 357 445 Strobilanthes quadrifaria 207 412 Scrotochloa urceolata 440 446 Strobilanthes schomburgkii 207 413 Selaginella helferi 436 447 Strychnos axillaris 277 414 Senna alata 250 448 Strychnos lucida 209 415 Senna garrettiana 428 449 Strychnos nux-vomica 205 416 Senna siamea 213 450 Strychnos thorelii 327 417 Senna timoriensis 214 451 Suregada multiflora 429 418 Shirakiopsis indica 406 452 Syzygium antisepticum 417 419 Shorea henryana 228 453 Syzygium cumini 208 420 Shorea obtusa 279 454 Syzygium siamense 428 421 Shorea roxburghii 334 455 Tabernaemontana pauciflora 447 422 Shorea siamensis 379 456 Tacca chantrieri 242 423 Sindora siamensis var. siamensis 348 457 Tacca integrifolia 330 424 Siphonodon celastrineus 350 458 Tamilnadia uliginosa 302 425 Smilax ovalifolia 288 459 Tarenna hoaensis 395 426 Spatholobus harmandii 310 460 Tarlmounia elliptica 269 427 Spatholobus parviflorus 285 461 Tectona grandis 237 428 Sphenodesme ferruginea 284 462 Terminalia alata 274 429 Sphenodesme pentandra 461 463 Terminalia bellirica 417 430 Spondias pinnata 342 464 Terminalia calamansanai 377 431 Stachyphrynium latifolium 259 465 Terminalia chebula var. chebula 407 432 Stachyphrynium repens 197 466 Terminalia citrina 398 433 Stahlianthus campanulatus 393 467 Terminalia mucronata 407 434 Stemona tuberosa 440 468 Tetracera loureiri 406 435 Stemonurus malaccensis 456 469 Thottea tomentosa 346 436 Stenochlaena palustris 309 470 Thunbergia fragrans 378 437 Stephania japonica var. discolor 375 471 Thunbergia grandiflora 452 452 410

490 472 Thunbergia laurifolia 380 506 Zanthoxylum rhetsa 202 473 Thyrsostachys siamensis 324 507 Zingiber gramineum 340 474 Tiliacora triandra 286 508 Zingiber zerumbet subsp. zerumbet 185 475 Tinomiscium petiolare 205 509 Ziziphus attopoensis 204 476 Tinospora baenzigeri 248 510 Ziziphus calophylla 249 477 Tinospora crispa 306 511 Ziziphus cambodiana 264 478 Toddalia asiatica 229 512 Ziziphus oenopolia var. oenopolia 389 479 Toona ciliata 369 480 Trema orientalis 335 481 Trevesia palmata 271 482 Trichosanthes tricuspidata var. tricuspidata 182 483 Trigonostemon reidioides 390 484 Typhonium trilobatum 459 485 Uraria crinita 450 486 Uraria lagopodioides 439 487 Uvaria cherrevensis 299 488 Uvaria grandiflora var. grandiflora 375 489 Uvaria hahnii 296 490 Uvaria micrantha 385 491 Uvaria siamensis 299 492 Vatica odorata 336 493 Ventilago denticulata 381 494 Ventilago harmandiana 230 495 Vitex glabrata 216 496 Vitex peduncularis 199 497 Vitex pinnata 278 498 Walsura trichostemon 196 499 Wrightia arborea 366 500 Wrightia dubia 365 501 Xantolis burmanica 272 502 Xantolis cambodiana 272 503 Xantolis siamensis 273 504 Xerospermum noronhianum 221 505 Xylia xylocarpa var. kerrii 256

491

492

493 สว่ นที่ 5 บรรณานุกรม

494 ทาํ เนยี บหมอสมนุ ไพรพื้นบา้ น E1 นายครรชติ เขม็ เฉลิม อายุ 52 ป บา นเลขที่ 257 หมทู ี่ 1 ตาํ บลลาดกระทิง อําเภอสนามชยั เขต จังหวดั ฉะเชงิ เทรา E2 นายสายยน ใหญก ระโทก อายุ 64 ป บานเลขที่ 89 หมูที่ 15 ตาํ บลทุง มหา- เจรญิ อาํ เภอวังนา้ํ เยน็ จงั หวดั สระแกว - หนังสือรบั รองหมอพนื้ บา นจังหวดั สระแกว ออกใหโดยสาํ นักงาน สาธารณสุขจังหวดั สระแกว เลขท่ี สก. 0032.007/248 E3 นายเจมิ กลาหาญ อายุ 82 ป บา นเลขท่ี 295 หมูที่ 7 ตาํ บลคลองตะเกรา อาํ เภอทา ตะเกยี บ จงั หวัดฉะเชิงเทรา N1 นายชาญชยั ศรีนาเมอื ง อายุ 77 ป บานเลขท่ี 41 หมูที่ 5 ตําบลชมพู อาํ เภอ เนนิ มะปราง จังหวดั พษิ ณโุ ลก - หนังสอื รบั รองหมอพนื้ บาน ออกใหโ ดยสํานักงานสาธารณสขุ จงั หวัด พษิ ณุโลก เลขท่ี พล. 00003/2559

495 NE1 นายคาํ ภู กนั หาลา บา นเลขท่ี 58 หมู 8 บา นครี วี งกต ตําบลนาแค อาํ เภอนายงู จงั หวดั อดุ รธานี NE2 นายมานติ สวุ รรณแสง อายุ 69 ป บานเลขท่ี 41 หมู 7 บา นเพม่ิ ตาํ บลนาแค อําเภอนายงู จังหวัดอดุ รธานี NE3 นายจาํ ป อุน แสง บานเลขที่ 73 หมู 2 บา นสวา ง ตาํ บลนาแค อําเภอนายงู จงั หวัดอดุ รธานี NE4 นายอรณุ กลโฮง บานเลขท่ี 33 หมู 7 บานโนนทอง ตําบลโนนทอง อาํ เภอนายูง จงั หวัดอุดรธานี

496 NE5 นายกวนไกล นันทะแสง บานเลขท่ี 198 หมู 7 บา นนาเมืองไทย ตาํ บล นาํ้ โสม อําเภอนาํ้ โสม จงั หวดั อดุ รธานี - เกยี รตบิ ตั รจากโรงพยาบาลน้าํ โสม เชดิ ชูวาเปนปราชญช าวบา นดาน ภมู ปิ ญ ญาการแพทยพ ืน้ บาน อําเภอนาํ้ โสม จังหวัดอดุ รธานี S1 นายจติ ร บุญเลอ่ื ง อายุ 79 ป บา นเลขที่ 49 หมู 12 ตําบลวงั มะปรางเหนอื อําเภอวังวิเศษ จงั หวดั ตรงั - ใบอนญุ าตเปน ผปู ระกอบโรคศิลปะสาขาการแพทยแ ผนไทย ประเภท เวชกรรมไทย เลขท่ี พท.ว. 17694 S2 นายสทิ ธิพงษ วังเมอื ง อายุ 64 ป บา นเลขท่ี 18/1 หมู 4 ตาํ บลคลองชลี อม อําเภอกนั ตัง จงั หวดั ตรงั - ใบอนุญาตเปน ผปู ระกอบโรคศลิ ปะสาขาการแพทยแผนไทย ประเภท เภสชั กรรมไทย เลขท่ี พท.ภ. 26050 S3 นายเคียง เกลีย้ งมาก อายุ 78 ป บานเลขท่ี 25 หมู 13 ตําบลชยั บุรี อาํ เภอ เมืองพัทลุง จงั หวดั พัทลงุ - ใบอนญุ าตเปน ผูประกอบโรคศิลปะแผนโบราณ ในสาขาเภสัชกรรม เลขท่ี บ.ภ. 15040

497 เอกสารอา้ งอิง R1 กอ งกานดา ชยามฤต. 2528. สมนุ ไพรไทย ตอนที่ 4. หา งหนุ สว นจาํ กดั ชตุ มิ าการพิมพ. กรุงเทพฯ. R2 __________ 2540. สมนุ ไพรไทย ตอนท่ี 6. ไดมอนด พริ้นตงิ้ จาํ กดั . กรุงเทพฯ. R3 กองกานดา ชยามฤต และลีนา ผพู ัฒนพงศ. 2545. สมนุ ไพรไทย ตอนท่ี 7. บริษทั ประชาชาชน จาํ กดั . กรงุ เทพฯ. R4 กอ งกานดา ชยามฤต. 2548. พืชมีประโยชนว งศเ ปลา. บรษิ ทั ประชาชาชน จํากดั . กรุงเทพ. 282 หนา. R5 ธีรยุทธ มีลาภ. 2557. การเจริญเติบโตของตองอาน (Phytocrene bracteata Wall. and Phy. palmata Wall.) ในวนเกษตรยางพาราและความเปน ไปไดทางการเงนิ . วิทยานิพนธระดบั ปริญญาโท, สาขาวชิ าพัฒนาการเกษตรและทรัพยากรชายฝง , มหาวทิ ยาลัยสงขลา นครนิ ทร. R6 นนั ทวนั บณุ ยะประภศั ร และ อรนุช โชคชัยเจริญพร. 2539. สมุนไพรไมพ ้นื บา น เลม 1. สาํ นักงาน ขอมูลสมุนไพร คณะเภสชั ศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล. กรุงเทพฯ. R7 __________. 2541. สมนุ ไพรไมพ นื้ บาน เลม 2. สาํ นกั งานขอ มลู สมุนไพร คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลยั มหดิ ล. กรงุ เทพฯ. R8 __________ 2542. สมนุ ไพรไมพ นื้ บาน เลม 3. สํานกั งานขอ มูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลยั มหดิ ล. กรงุ เทพฯ. R9 __________ 2543. สมนุ ไพรไมพ ้ืนบา น เลม 5. สาํ นกั งานขอ มลู สมนุ ไพร คณะเภสชั ศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล. กรุงเทพฯ. R10 วชิ าญ เอียดทอง. 2551. มารจู ักไมจนั ทนกับธรรมเนยี มพระบรมศพและพระศพเจา นาย. วารสารการ จัดการปา ไม 2 (4): 29-45. R11 ปฐมา จนั ทรพล และคณะ. 2557. ความหลากหลายของพชื สมุนไพรสาํ หรับรกั ษาอาการไขจ าก อทุ ยานแหงชาติเขาพนมเบญจา จงั หวดั กระบี่. วารสารวิทยาศาสตร มหาวิทยาลยั ขอนแกน 42(2) 313-326. R12 พรอ มจิต ศรลมั พ และคณะ. 2543. สมนุ ไพรสวนสิรรี กุ ขชาติ. อมรินทรพ ร้ินต้ิงแอนดพ บั ลชิ ชิ่ง จํากัด (มหาชน), กรงุ เทพฯ. R13 ลนี า ผูพ ัฒนพงศ. 2530. สมนุ ไพรไทย ตอนที่ 5. หางหุน สวนจาํ กดั ฟนนพ่ี บั ลิชชงิ่ . กรุงเทพฯ. R14 วงศสถิตย ฉ่ัวกุล และคณะ. 2538. สยามไภษัชยพฤกษ: ภูมปิ ญ ญาของชาต.ิ อมรินทรพริน้ ต้งิ แอนด พบั ลชิ ชิ่ง จํากดั (มหาชน), กรุงเทพฯ. R15 __________ และคณะ. 2539. สมุนไพรพื้นบานลา นนา. อมรนิ ทรพ รน้ิ ตง้ิ แอนดพับลิชชง่ิ . กรงุ เทพฯ. R16 สมภพ ประธานธรุ ารกั ษ และคณะ. 2548. สารานุกรมสมนุ ไพร เลม 4 กกยาอีสาน. อมรนิ ทรพริ้นต้ิง แอนดพ บั ลิชช่งิ จํากัด (มหาชน). กรงุ เทพฯ. R17 สุธรรม อารกี ลุ . 2552. องคความรูเรือ่ งพืชปา ท่ีใชป ระโยชนทางภาคเหนอื ของไทย เลม 2. มูลนิธิ โครงการหลวง. อมรนิ ทรบุค เซน็ เตอร. กรงุ เทพฯ. R18 __________ 2552. องคความรเู รอื่ งพชื ปาทใี่ ชป ระโยชนท างภาคเหนอื ของไทย เลม 3. มูลนธิ ิ โครงการหลวง. อมรินทรบ ุคเซ็นเตอร. กรุงเทพฯ.

498 R19 อไุ ร จริ มงคลการ. 2547. ผักพื้นบา น 2. พิมพค รงั้ ท่ี 1. อมรนิ ทรพรน้ิ ติ้งแอนดพ ับลิชช้ิง จํากัด (มหาชน), กรุงเทพฯ. 224 หนา. R20 Chayamarit, K. and P.C. van Welzen. 2005. Euphorbiaceae. In: Santisuk, T & Larsen, K.(eds.), Flora of Thailand 8 (1): 1-303. Prachachon Co., Ltd., Bangkok. R21 Fitmawati, 2003. Galearia fulva (Tul.) Miq. In: Lemmens, R.H.M.J. and Bunyapra- phatsara, N. (Editors): Plant Resources of South-East Asia No 12 (3): Medicinal and poisonous plants 3. PROSEA Foundation, Bogor, Indonesia., http://www. asianplant.net/ Pandaceae/Galearia_fulva.htm R22 Jaipuriar, M.K. 2007. Herbs of Tribal Land Jharkhand, India. Scientific Publishers (India), Jodhpur, India. R23 Lemmens, R.H.M.J. and Bunyapraphatsara, N. 2003. Plant Resource of South East Asia 12 (3), Medicinal and poisonous plants 3. Prosea Foundation, Bogor, Indone- sia. R24 Nootfboom, H.B. 1981. Simaroubaceae. In: Smitinand, T. & Larsen, K. (eds.), Flora of Thailand 2 (4): 439-447. The Tistr Press, Bangkok. R25 Quattrocchi, U. 2012. CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. vol. 1-5. CRC Press. R26 Sosef, M.S.M., et al. 1998. Plant Resource of South East Asia 5 (3), Timber trees: Lesser-known timbers. Prosea Foundation, Bogor, Indonesia. R27 Van Valkenburg, J.L.C.H. and Bunyapraphatsara, N. 2002. Plant Resource of South East Asia 12 (2), Medicinal and poisonous plants 2. Prosea Foundation, Bogor, Indonesia. R28 Verheij, E.W.M. and Coromel, R.E. 2001. Plant Resource of South East Asia 2, Edible fruits and nuts. Pudoc Wageningen, Netherland. R29 Welzen, P.C.V. 1999. Sapindaceae. In: Santisuk, T. & Larsen, K.(eds.), Flora of Thailand 7 (1): 169-250. Diamond Printing, Bangkok. R30 โครงการอนรุ ักษพ ันธกุ รรมพืชอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรม ราชกุมารี, http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_02.htm R31 โครงการอนุรักษพ ันธุกรรมพืชอนั เน่ืองมาจากพระราชดาํ ริ สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรม ราชกมุ ารี, http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_05_4.htm R32 โครงการอนรุ กั ษพ นั ธุกรรมพชื อันเนอ่ื งมาจากพระราชดําริ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรม ราชกมุ าร,ี http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_08.htm R33 กลมุ งานพฤกษศาสตรปา ไม, กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพนั ธุพชื , https://bit.ly/2Tzqmuu. R34 ฐานขอมูลเครื่องยาสมนุ ไพร คณะเภสัชศาสตร มหาวทิ ยาลยั อุบลราชธานี, http://www.thaicrud- edrug. com/main.php?action=viewpage&pid=161. R35 ฐานขอ มูลพรรณไม องคก ารสวนพฤกษศาสตร, http://www.qsbg.org/Database/plantdb/ mdp/ medicinal-specimen.asp?id=277. (1 ส.ค. 2562)

499 R36 ฐานขอ มูลพรรณไม องคก ารสวนพฤกษศาสตร, http://www.qsbg.org/Database/plantdb/ mdp/ medicinal-specimen.asp?id=379. R37 ฐานขอ มูลสมนุ ไพร คณะเภสัชศาสตร มหาวทิ ยาลัยอุบลราชธาน,ี http://www.phargarden.com/ main.php?action=viewpage&pid=10. R38 อทุ ยานธรรมชาติวทิ ยาสิรีรุกขชาติ โดย มหาวิทยาลยั มหดิ ล, https://www.pharmacy.mahidol. ac.th/ siri/index.php?page=search_detail&medicinal_id=126. R39 อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรรี กุ ขชาติ โดย มหาวิทยาลัยมหดิ ล, https://www.pharmacy.mahidol. ac.th/ siri/index.php?page=search_detail&medicinal_id=29. R40 อุทยานธรรมชาตวิ ิทยาสิรีรุกขชาติ โดย มหาวทิ ยาลยั มหิดล, https://www.pharmacy.mahidol. ac.th/ siri/index.php?page=search_detail&medicinal_id=58. R41 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/7/2719. R42 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/7/2723. R43 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/7/2760. R44 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/3/0/3092. R45 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/3/2/3202. R46 Florafaunaweb, https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/6/0/6068. R47 Medthai, https://medthai.com/เลอื ดควายใบใหญ/ R48 Medthai, https://medthai.com/แสลงใจ/ R49 Medthai, https://medthai.com/โกงกางบก/ R50 Medthai, https://medthai.com/โทะ/ R51 Medthai, https://medthai.com/กระทุม/ R52 Medthai, https://medthai.com/กอมขม/ R53 Medthai, https://medthai.com/กะพวมมะพราว/ R54 Medthai, https://medthai.com/กดั ลิ้น/ R55 Medthai, https://medthai.com/กนั เกรา/ R56 Medthai, https://medthai.com/คาํ แสด R57 Medthai, https://medthai.com/ชาแปน / R58 Medthai, https://medthai.com/ดกู ไกยา น/ R59 Medthai, https://medthai.com/ตนเหรียง/ R60 Medthai, https://medthai.com/ตาํ แยแมว/ R61 Medthai, https://medthai.com/ติ้วเกลย้ี ง/ R62 Medthai, https://medthai.com/ท้ิงถอ น/ R63 Medthai, https://medthai.com/พะยอม/ R64 Medthai, https://medthai.com/พะวา/ R65 Medthai, https://medthai.com/พังแหรใหญ/ R66 Medthai, https://medthai.com/มะนาวผ/ี R67 Medthai, https://medthai.com/ยางนา/ R68 Medthai, https://medthai.com/ลําพปู า /