จดหมายเหตุงานพระศพ เล่ม ๒

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี รฐั บาลในพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช จดั พิมพ์ทลู เกลา้ ทูลกระหมอ่ มถวายสนองพระมหากรณุ าธคิ ุณ ในงานพระราชพธิ พี ระราชทานเพลงิ พระศพ สมเด็จพระเจา้ ภคินีเธอ เจ้าฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพัณณวดี ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง วนั จนั ทร์ ท่ี ๙ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีคณะกรรมการฝ่ายจัดท�ำหนังสอื ที่ระลกึ และจดหมายเหตุในคณะกรรมการอ�ำนวยการจดั งานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีจัดพมิ พ์ครง้ั แรก พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๗ จำ� นวน ๕,๐๐๐ ชดุ ๑๐,๐๐๐ เลม่ ข้อมลู ทางบรรณานุกรมของส�ำนกั หอสมดุ แห่งชาติ จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคนิ เี ธอ เจ้าฟา้ เพชรรัตนราชสดุ า สริ ิโสภาพัณณวด.ี -- กรงุ เทพฯ : ส�ำนักหอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๕๗. ๑,๐๐๐ หน้า ๑. เพชรรตั นราชสุดา สิรโิ สภาพัณณวดี, สมเดจ็ พระเจา้ ภคินเี ธอ เจา้ ฟ้า, ๒๔๖๘ - ๒๕๕๔. I. คณะท�ำงานจดั ท�ำจดหมายเหตงุ านพระราชพธิ พี ระราชทานเพลงิ พระศพ สมเดจ็ พระเจา้ ภคินเี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สิรโิ สภาพณั ณวดี (ในส่วนของส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ). II. กรมศลิ ปากร. ส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ. III. ชอ่ื เรอ่ื ง. เลขหมวดหนังสือ ๙๒๙.๗๕๙๓ ISBN 978-616-283-098-3สงวนลิขสิทธิ์พมิ พ์ที่ : บรษิ ทั รุง่ ศิลป์การพมิ พ์ (๑๙๗๗) จำ� กดั ๕๕๕ หมู่ ๑๒ ถนนพทุ ธมณฑลสาย ๕ ต�ำบลไร่ขงิ อำ� เภอสามพราน จังหวัดนครปฐม โทร. ๐ ๒๘๑๑ ๗๗๗๘กรนิ ทรปกั ษา กหิ มี ไกรสรคาวี ไกรสรนาคา ไกรสรวาริน (560)

ค�ำปรารภ รัฐบาลน้อมส�ำนกึ ในพระกรณุ าธิคณุ แห่งสมเด็จพระเจ้าภคินเี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สิริโสภาพัณณวดี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระรามาธบิ ดีศรีสนิ ทรมหาวชิราวธุ พระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอยู่หวั ผู้ทรงเป็นทเ่ี คารพเทิดทนู ของพระบรมวงศานุวงศ์ ตลอดจนประชาชนชาวไทยทุกหมู่เหลา่ ทรงเป็นแบบอยา่ งของขตั ตยิ นารผี มู้ พี ระจรยิ วตั รอนั งดงาม ทรงเปย่ี มดว้ ยพระเมตตากรณุ าและด�ำรงมนั่ ในสจุ รติ ธรรมตามหลกั คำ� สอนแห่งพระบวรพุทธศาสนา เปน็ ท่ีประจกั ษว์ ่าทรงนยิ มความเป็นไทย ความมัธยัสถ์ และความเรียบงา่ ย ทง้ั ทรงพระวริ ยิ อตุ สาหะปฏบิ ตั พิ ระกรณยี กจิ ผอ่ นพระราชภาระของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชเพ่อื สนองพระมหากรุณาธคิ ณุ ดว้ ยความจงรกั ภกั ดีตลอดมา สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ทรงบ�ำเพ็ญพระกรณียกิจและพระกุศลกิจนานัปการอันเป็นพระคุณูปการย่ิงใหญ่และเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่ประเทศและประชาชนชาวไทย ทงั้ ดา้ นการศกึ ษา การพระศาสนา ศลิ ปวฒั นธรรม การสาธารณสขุ และการสงั คมสงเคราะหอ์ น่ื ๆ อกี มากนอกจากน้ี ยงั ทรงเปย่ี มดว้ ยพระกตญั ญกู ตเวทติ าธรรม ทรงเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ในการเผยแพรพ่ ระเกยี รตคิ ณุ ของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมชนกนาถ และสมเดจ็ พระศรพี ชั รนิ ทรา บรมราชนิ นี าถสมเด็จพระอัยยิกา โดยทรงส่งเสริมสนับสนุนพระราชกรณียกิจที่ท้ังสองพระองค์ได้พระราชทานก�ำเนิดไว้ทง้ั ทรงรบั สถาบันและองคก์ รต่าง ๆ ไว้ในพระอุปถมั ภ์ เปน็ จำ� นวนกว่า ๓๐ แหง่ เช่น กิจการลูกเสอื เนตรนารีกรมการรกั ษาดนิ แดน ทรงรบั เปน็ ประธานมลู นธิ พิ ระบรมราชานสุ รณพ์ ระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วัในพระบรมราชปู ถมั ภ์ ทรงเปน็ ประธานกรรมการบรู ณะพระราชวงั สนามจนั ทร์ จงั หวดั นครปฐม และพระราชนเิ วศนม์ ฤคทายวนั จงั หวดั เพชรบรุ ี เพอื่ อนรุ กั ษม์ รดกสถาปตั ยกรรมในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้เจ้าอยหู่ ัว ให้ดำ� รงอยยู่ ่ังยืนเป็นสมบตั ิศิลปวัฒนธรรมของชาติสืบไปอีกด้วยดรุ งคไกรสร คชปกั ษา ดุรงคปกั ษณิ เทพกินนร เทพกินรี (561)

สมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ ีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สิรโิ สภาพณั ณวดี สิ้นพระชนม์เม่ือวนั พธุ ที่ ๒๗กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ รัฐบาลได้น�ำความกราบบังคมทูลพระกรุณาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพฯ ตามแบบแผนโบราณราชประเพณใี หส้ มพระเกยี รติ ซงึ่ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ไดพ้ ระราชทานพระบรมราชานญุ าต อนั นบั เปน็พระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อมหาที่สุดมิได้ รัฐบาลได้แต่งตั้งคณะกรรมการอำ� นวยการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีมนี ายกรฐั มนตรเี ปน็ ประธานกรรมการ และผทู้ รงคณุ วฒุ หิ ลายดา้ นเปน็ กรรมการ รวมทง้ั แตง่ ตง้ั คณะกรรมการฝา่ ยตา่ ง ๆ คณะอนุกรรมการ และคณะท�ำงานเพ่ือด�ำเนินภารกจิ ส�ำคญั และส่วนทเ่ี กี่ยวข้องอืน่ ๆ ตามความเหมาะสม เพื่อให้การจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สริ โิ สภาพัณณวดี สำ� เรจ็ ลลุ ว่ งโดยสมบรู ณ์และสมพระเกียรติ รัฐบาลและคณะผู้ด�ำเนินงานทุกฝ่ายท่ีเก่ียวข้องต่างปฏิบัติหน้าที่ตามภารกิจครั้งนี้อย่างเต็มก�ำลังความสามารถดว้ ยความจงรกั ภกั ดี เพอื่ สนองพระกรณุ าธคิ ณุ และเพอื่ เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอเจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สิริโสภาพัณณวดี ซงึ่ สนิ้ พระชนมไ์ ปแล้วนัน้ ใหจ้ ารึกยงั่ ยืนอย่ตู ราบกาลนาน ขอพระกุศลกฤตาธิการท่ีสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีทรงบ�ำเพ็ญมาตลอดพระชนม์ชีพ กับทั้งอานุภาพแห่งความซื่อสัตย์ต้ังม่ันในกตัญญุตาธรรมของรัฐบาลและปวงชนชาวไทยท่ีมีต่อเบ้ืองพระยุคลบาท จงเป็นพลวปัจจัยให้สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอพระองค์น้ัน เสด็จสถติ เสถยี รในทพิ ยสถานอันพร่งั พรอ้ มดว้ ยทิพยสมบตั ทิ กุ เมอื่ เทอญ (นางสาวยงิ่ ลักษณ์ ชินวัตร) นายกรัฐมนตรี ประธานกรรมการอำ� นวยการจัดงานพระราชพธิ พี ระราชทานเพลิงพระศพ สมเดจ็ พระเจา้ ภคินเี ธอ เจ้าฟา้ เพชรรัตนราชสดุ า สิรโิ สภาพณั ณวดีนกทณั ฑิมา นกหสั ดีลงิ ค์ นาคปักษณิ นาคอสั ดร มังกรสกณุ ี (562)

คำ� นำ� เนื่องในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาสิริโสภาพณั ณวดี ณ พระเมรุ ทอ้ งสนามหลวง ในวันจันทร์ ที่ ๙ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ รัฐบาลและประชาชนชาวไทยทุกหมู่เหล่าต่างน้อมส�ำนึกในพระกรุณาธิคุณท่ีทรงบ�ำเพ็ญพระกรณียกิจนานัปการเพื่อประโยชนแ์ กป่ ระเทศชาตแิ ละประชาชนชาวไทยมาตลอดพระชนมช์ พี รฐั บาลจงึ ไดข้ อรบั พระราชทานพระบรมราชานญุ าตจดั งานพระราชทานเพลงิ พระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดีและได้แต่งตั้งคณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพฯ ให้ส�ำเร็จลุล่วงตามแบบแผนโบราณราชประเพณอี ย่างสมพระเกยี รติ ในการนี้คณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพฯ ได้มอบให้คณะกรรมการฝา่ ยจดั ทำ� หนงั สอื ทร่ี ะลกึ และจดหมายเหตุ พจิ ารณาคดั สรรหนงั สอื ทม่ี คี ณุ คา่ เกยี่ วเนอื่ งในพระประวตั ิพระกรณียกิจ และพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพฯ เพื่อจัดพิมพ์เป็นท่ีระลึกเผยแพร่พระเกียรติคุณให้ปรากฏ ซึ่งคณะกรรมการฯ พิจารณาเห็นชอบให้หน่วยงานของกรมศิลปากรคือ ส�ำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ส�ำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ สำ� นักหอสมุดแห่งชาติ และส�ำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติจดั พิมพห์ นงั สือจ�ำนวน ๕ รายการ ได้แก่ ๑. เคร่อื งประกอบพระอิสริยยศ สมเด็จพระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดี ๒. รอ้ ยกรองเทดิ พระเกียรติคณุ สมเด็จพระเจา้ ภคินีเธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สริ ิโสภาพัณณวดี ๓. บทละครรอ้ งพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ เจ้าอยูห่ วั ๔. จดหมายเหตงุ านพระศพสมเด็จพระเจ้าภคนิ เี ธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สริ โิ สภาพณั ณวดี ๕. แผ่นพับพระประวัตแิ ละพระกรณยี กจิ ในสมเด็จพระเจา้ ภคินเี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดีนาคอัสดร มกรคชสีห์ มังกรวิหค วารกี ุญชร หงส์ (563)

นอกจากนีย้ ังมีหนว่ ยงานภาครฐั และภาคเอกชน ๕ แหง่ ได้แก่ ส�ำนักงานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษาคณะนิตศิ าสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั วชิราวุธวทิ ยาลัย ธนาคารออมสนิ และมลู นิธพิ ระบรมราชานสุ รณ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้แสดงเจตจ�ำนงแก่คณะกรรมการฝ่ายจัดท�ำหนังสือที่ระลึกและจดหมายเหตุ ร่วมเทิดพระเกียรติจัดพิมพ์หนังสือที่เก่ียวเน่ืองในพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หวั นับว่าครั้งนปี้ ระชาชนชาวไทยได้รว่ มกนั สรา้ งสง่ิ อนุสรณ์ที่เป็นทรัพย์สินทางปัญญาไวเ้ ป็นมรดกของชาตเิ พิม่ ขึ้นอกี จำ� นวนหนงึ่ หนังสอื อันทรงคณุ ค่าเหลา่ น้ีจะได้เผยแพร่ไปส่สู ถาบนั การศกึ ษา หอ้ งสมดุ หนว่ ยงานต่าง ๆ และประชาชนทวั่ พระราชอาณาจกั ร ยังประโยชน์แกป่ ระชาชน นักเรียน นสิ ิตนักศกึ ษาทกุ ระดับ ความสมานฉนั ท์ร่วมสร้างสรรค์งานอันมีคุณค่าเพ่ืออ�ำนวยประโยชน์แก่สาธารณชนคร้ังนี้ เป็นการแสดงกตัญญูกตเวทิตาธรรมสนองพระกรณุ าธิคณุ สมเดจ็ พระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สิริโสภาพณั ณวดี และเผยแพร่พระเกยี รติคณุ อันยง่ิ ใหญ่ใหป้ รากฏย่งั ยืนสบื ไปชว่ั กาลนาน ขอมหิธานุภาพแห่งคุณพระศรีรัตนตรัย ความจงรักภักดี และความกตัญญูกตเวทีที่รัฐบาลและปวงชนชาวไทยทุกหมู่เหล่ามีต่อเบื้องพระยุคลบาท จงเป็นพลวปัจจัยดลบันดาลให้สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอเจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เสด็จสถิตเสถียรในทิพยสถานอันสมบูรณ์พรั่งพร้อมด้วยทิพยสุขารมณ์สมบตั ิทุกเมื่อ เทอญ (นางสกุ มุ ล คณุ ปล้ืม) รฐั มนตรีว่าการกระทรวงวฒั นธรรม ประธานกรรมการฝา่ ยจดั ท�ำหนังสอื ทีร่ ะลึกและจดหมายเหตุเหมราช เหมวารี อสั ดรวหิ ค กาฬสีหะ กิเลนปีก (564)

คำ� ชีแ้ จง พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง วันจันทร์ ที่ ๙ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ เปน็ วาระสดุ ท้ายแห่งการทรงบำ� เพ็ญพระราชกศุ ลพระราชทานพระศพตามโบราณราชประเพณี การจัดท�ำจดหมายเหตุเหตุการณ์พระราชพิธีส�ำคัญของบ้านเมืองเป็นประเพณีสืบมาแต่เก่าก่อนอย่ใู นภารกิจของสำ� นกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ กรมศลิ ปากร กระทรวงวัฒนธรรม ซึง่ คร้ังนี้ คณะกรรมการฝ่ายจัดท�ำหนังสือท่ีระลึกและจดหมายเหตุ ในคณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลงิ พระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดี ทรี่ ฐั บาลแตง่ ตง้ั ขน้ึ ไดม้ อบให้ส�ำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติด�ำเนินการจัดท�ำจดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดี ไวเ้ ปน็ หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรข์ องบา้ นเมอื ง และเพอ่ื บนั ทกึ วฒั นธรรมตามแบบแผนราชประเพณีอันดีงามของชาติ ถือได้ว่าเป็นเอกสารส�ำคัญของแผ่นดินที่แสดงถึงเกียรติภูมิชาติไทย อนั จะเป็นประโยชนแ์ ก่การศกึ ษาคน้ ควา้ วจิ ัยสบื ไป หนงั สอื จดหมายเหตงุ านพระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดีแบง่ ออกเปน็ ๕ ภาค ประกอบดว้ ย พระประวตั แิ ละพระกรณยี กจิ การสนิ้ พระชนมแ์ ละการประดษิ ฐานพระศพพระราชพธิ ที รงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลพระราชทานพระศพและการบำ� เพญ็ กศุ ลถวายพระศพ การจดั เตรยี มงานพระราชพธิ ีพระราชทานเพลงิ พระศพฯ และพระราชพธิ ีพระราชทานเพลงิ พระศพฯไกรสรปักษา ไกรสรจำ� แลง ติณสีหะ เทพนรสิงห์ กมุ ภนี ิมิต (565)

การจดั ทำ� ต้นฉบับ กรมศิลปากรไดแ้ ตง่ ตง้ั คณะท�ำงานด�ำเนนิ งานในเบ้ืองตน้ เร่มิ แต่เจา้ หน้าที่และขา้ ราชการของสำ� นกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ ไดร้ บั อนญุ าตใหเ้ ขา้ สงั เกตการณแ์ ละบนั ทกึ เหตกุ ารณพ์ ระราชพธิ ีตลอดจนการจัดเตรียมงานท่ีเกิดข้ึนเป็นระยะ ติดตามรวบรวมรับมอบข้อมูลข่าวสารและภาพจากหน่วยงานภาครฐั และภาคเอกชนทเ่ี กยี่ วขอ้ ง เรยี บเรยี งตน้ ฉบบั จดหมายเหตตุ ามล�ำดบั เหตกุ ารณโ์ ดยละเอยี ดทกุ ขน้ั ตอนเมอื่ จบสนิ้ แลว้ จงึ จดั สง่ ใหผ้ ทู้ รงคณุ วฒุ ดิ า้ นตา่ ง ๆ ทเี่ กยี่ วขอ้ งในการพระราชพธิ นี ี้ พจิ ารณากลนั่ กรองตรวจสอบต้นฉบับและให้ความเห็นชอบเพ่ือความสมบูรณ์ก่อนการจัดพิมพ์ หนังสือ “จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจา้ ภคนิ ีเธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สริ โิ สภาพัณณวดี” จึงเปน็ หนงั สือทีม่ คี า่ ในด้านศลิ ปะ วฒั นธรรมและประเพณขี องชาตไิ ทยอีกเล่มหน่ึง ขอพระมหิธานุภาพแห่งคุณพระศรีรัตนตรัยและส่ิงศักดิ์สิทธ์ิท้ังหลายท่ัวสากลจักรวาล ตลอดจนพระกศุ ลกฤตาธิการที่สมเดจ็ พระเจา้ ภคินีเธอ เจา้ ฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดี ทรงปฏิบัตบิ �ำเพญ็มาแล้วอยา่ งบรสิ ุทธบ์ิ รบิ รู ณ์ ตลอดทงั้ ความเคารพและจงรกั ภกั ดมี ิเสอ่ื มคลายของรฐั บาลและปวงชนชาวไทยได้เป็นพลังมหาศาลบันดาลดลให้พระองค์เสด็จสู่ทิพยสถานบรมสุข สถิตเสถียรพร่ังพร้อมด้วยทิพยสมบัติสขุ ารมณ์เป็นนิจนิรันดรสบื ไป (นายสหวัฒน์ แน่นหนา) อธบิ ดกี รมศิลปากรนาค บัณฑรุ าชสีห์ พยคั ฆไกรสร มยรุ ะเวนไตย พยคั ฆนที (566)

สารบาญ จดหมายเหตงุ านพระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสุดา สิรโิ สภาพณั ณวดี เล่ม ๒คำ� ปรารภ ๕๖๑ค�ำน�ำ ๕๖๓ค�ำชีแ้ จง ๕๖๕ ๕๗๑ภาคท่ี ๕ ๕๙๒ ๖๕๖พระราชพิธพี ระราชทานเพลิงพระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ ๖๖๒เจา้ ฟ้าเพชรรตั นราชสุดา สริ ิโสภาพณั ณวดี ๖๖๘ หมายก�ำหนดการพระราชพธิ ีพระราชทานเพลิงพระศพฯ ๖๖๘ การพระราชทานเพลิงพระบพุ โพ ๖๖๙ การเตรยี มความพร้อมในการพระราชพิธพี ระราชทานเพลิงพระศพฯ อฒั จันทร์ถา่ ยภาพของส่ือมวลชน การท�ำเครอ่ื งสดประดบั ตกแตง่ พระจติ กาธาน ๖๗๖ พธิ บี วงสรวงส่ิงศักด์สิ ิทธ์ิและพธิ ไี หวค้ ร ู ๖๙๘ ก่อนการทำ� เครอ่ื งสดประดบั ตกแต่งพระจติ กาธาน ๗๓๘ การทรงบ�ำเพญ็ พระราชกุศลออกพระเมรุ ๗๔๐ การเชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพออกพระเมร ุ การทรงบ�ำเพญ็ พระราชกุศล ณ พระทน่ี ่ังดุสิตมหาปราสาท การเชญิ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพจากพระท่นี ัง่ ดสุ ิตมหาปราสาท เข้าขบวนพระอสิ รยิ ยศ ร้ิวที่ ๑ ไปยงั หน้าวัดพระเชตุพนวมิ ลมงั คลาราม(567)

การเชญิ พระโกศทองใหญ่ทรงพระศพจากพลับพลายกหน้า ๗๔๘ วัดพระเชตพุ นวิมลมังคลารามโดยขบวนพระอิสรยิ ยศ ริว้ ท่ี ๒ ไปยงั พระเมรุ ท้องสนามหลวง ๗๖๒ การเชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพโดยขบวนพระอสิ รยิ ยศ รวิ้ ท่ี ๓ เวยี นพระเมร ุ การพระราชทานเพลิงพระศพ ๗๗๓ การพระราชทานเพลงิ พระศพ (พระราชทานเพลงิ จรงิ ) ๗๙๒ พธิ ีจำ� เริญน�้ำ ๗๙๖ พิธถี วายดอกไม้จันทนท์ ว่ั ประเทศ ๗๙๗ พธิ ถี วายดอกไมจ้ ันทน์ ณ ท้องสนามหลวง ๗๙๗ พธิ ีถวายดอกไมจ้ ันทน์ ณ วดั ต่าง ๆ ในเขตกรงุ เทพมหานคร ๗๙๘ พธิ ถี วายดอกไม้จนั ทน์ ณ วัดต่าง ๆ ในส่วนภูมภิ าค ๘๐๐ การแสดงมหรสพสมโภชงานออกพระเมร ุ ๘๑๐ หนังสอื ทีร่ ะลกึ ในการพระราชพธิ ีพระราชทานเพลงิ พระศพฯ ๘๑๘ การพระราชกุศลเก็บพระอฐั ิ ๘๒๐ การเชิญพระอฐั เิ ขา้ สู่พระบรมมหาราชวงั โดยขบวนพระอสิ รยิ ยศ ร้วิ ท่ี ๔ ๘๓๕ ขบวนเชิญพระโกศพระอฐั ไิ ปประดิษฐาน ณ วงั ร่ืนฤดี ๘๓๗ การทรงบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ลถวายพระอัฐิ ๘๓๘ การเชญิ พระโกศพระอัฐิโดยขบวนพระอิสริยยศ ร้ิวท่ี ๕ ๘๗๒ ขนึ้ ประดิษฐาน ณ พระวมิ านพระทีน่ ัง่ จกั รมี หาปราสาท ๘๘๓ การทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลพระสรรี างคาร ๘๘๓ การเชิญพระสรรี างคารโดยขบวนพระอสิ ริยยศ ริ้วที่ ๖ ๘๙๙ จากวัดพระศรรี ตั นศาสดารามไปบรรจยุ งั วัดราชบพธิ สถิตมหาสีมาราม ๙๐๘ การบรรจุพระสรีรางคาร ณ วัดพระปฐมเจดีย์ ๙๑๓ การลอยพระสรีรางคาร การเปิดใหป้ ระชาชนเข้าชมพระเมรุและอาคารประกอบ ณ มณฑลพธิ ี ท้องสนามหลวง และเขา้ ชมราชรถ ราชยาน ณ โรงราชรถ พพิ ิธภัณฑสถานแหง่ ชาติ พระนคร(568)

การร้ือพระเมรุและอาคารประกอบ ๙๑๕ การจดั นทิ รรศการถาวรเฉลิมพระเกยี รติ ๙๑๙ สมเด็จพระเจ้าภคินเี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดี ๙๒๙ภาคผนวก ๙๕๙ คำ� สั่งแต่งตั้งคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ แผนผังร้ิวขบวนพระอิสริยยศ



ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ขา้ ทูลละอองพระบาทชั้นผใู้ หญข่ ึน้ ถวายพระเพลงิ พระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง 572

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีภาคท่ี ๕พระราชพิธีพระราชทานเพลงิ พระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ ีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ าสริ โิ สภาพัณณวดีการเชญิ พระโกศทองใหญ่ทรงพระศพออกพระเมรุวันจันทร์ ท่ี ๙ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพประดษิ ฐานบนพระยานมาศสามลำ� คาน เพอื่ เชิญเข้าในริว้ ขบวนพระอสิ รยิ ยศ ริว้ ท่ี ๑ วันจันทร์ ที่ ๙ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ 573

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจักรสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ถวายความเคารพพระศพตอนเชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ เข้าริ้วขบวนอสิ ริยยศ รวิ้ ที่ ๑ ร้วิ ขบวนพระอิสริยยศ รว้ิ ที่ ๑ ตอนพระยานมาศสามลำ� คาน เชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ 574

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีร้ิวขบวนพระอสิ รยิ ยศ รวิ้ ท่ี ๑ ตอนสมเด็จพระวันรัตอ่านพระอภธิ รรมน�ำพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพบนเสลีย่ งกลบี บัว ร้ิวขบวนพระอิสรยิ ยศ รว้ิ ท่ี ๒ ตอนพระมหาพชิ ัยราชรถเชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ 575

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ร้ิวขบวนพระอิสริยยศ รว้ิ ที่ ๒ ตอนพระมหาพิชัยราชรถเชญิ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ริว้ ขบวนพระอิสรยิ ยศ ริว้ ที่ ๒ ตอนสมเดจ็ พระวนั รัตอา่ นพระอภธิ รรมนำ� พระโกศทองใหญ่ทรงพระศพบนราชรถนอ้ ย 576

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ริ้วขบวนพระอสิ รยิ ยศ ริว้ ที่ ๒ ตอนราชรถพระนำ�ร้วิ ขบวนพระอสิ ริยยศ รว้ิ ท่ี ๒ ตอนพระมหาพิชัยราชรถเชิญพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ 577

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ริว้ ขบวนพระอิสริยยศ รว้ิ ท่ี ๓ เชิญพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพโดยพระยานมาศสามล�ำคานเวียนรอบพระเมรุ สมเด็จพระวันรตั อ่านพระอภิธรรมนำ� พระศพสมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าช เจา้ ฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟ้ามหาจักรสี ริ ินธร สยามบรมราชกมุ ารี เสด็จพระราชด�ำเนินตามพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพเวียนพระเมรใุ นรวิ้ ขบวนพระอสิ ริยยศ ริ้วที่ ๓ 578

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีเชญิ พระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ขนึ้ ประดิษฐานบนพระจิตกาธานโดยสะพานเกริน 579

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการพระราชทานเพลิงพระศพวนั จนั ทร์ ท่ี ๙ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช ทรงจดุ ธูปเทยี นดอกไมจ้ นั ทน์และสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ ิกิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ พระราชทานเพลงิ พระศพ ทรงจดุ ธูปเทยี นเครือ่ งทรงธรรมผูม้ าเฝ้าทูลละอองธลุ ีพระบาทข้ึนถวายพระเพลิงพระศพ 580

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีพระเมรุ ท้องสนามหลวง 581

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการพระราชกศุ ลเกบ็ พระอฐั แิ ละเชญิ เข้าสพู่ ระบรมมหาราชวังวันอังคาร ท่ี ๑๐ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟา้ มหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ทรงเกบ็ พระอฐั ิ เจ้าพนกั งานภูษามาลาเชญิ พระโกศพระอัฐิ และพระโกศพระอฐั ิองคน์ ้อยลงจากพระเมรุไปยัง พระทีน่ ่งั ทรงธรรมสมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ทรงจดุ ธูปเทียนเครื่องราชสกั การะพระอัฐิบนพระที่นัง่ ทรงธรรม582

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีริว้ ขบวนพระอิสริยยศ ริ้วที่ ๔ เชิญพระอฐั ิและพระสรรี างคารไปยงั พระบรมมหาราชวงั 583

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟ้ามหาจักรสี ริ ินธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ตามพระโกศพระอฐั ิในริว้ ขบวนพระอิสริยยศ ร้วิ ที่ ๔ พระวอสวี กิ ากาญจนเ์ ชญิ พระผอบพระสรรี างคาร ขณะเล้ยี วเข้าสูพ่ ระบรมมหาราชวงั พระที่น่ังราเชนทรยานเชิญพระโกศพระอัฐิ ผ่านเข้าประตูวิเศษไชยศรี พระบรมมหาราชวงั 584

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีพระที่น่งั ราเชนทรยานเชญิ พระโกศพระอฐั ิ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ถงึ พระท่นี ง่ั อาภรณ์พิโมกข์ปราสาท ทรงจดุ ธูปเทียนเครอื่ งทองน้อยสกั การะพระอัฐิพระโกศพระอัฐิประดษิ ฐานในบษุ บกทองเหนอื พระแทน่ สวุ รรณเบญจดลภายใตส้ ัปตปฎลเศวตฉัตร ณ พระที่นง่ั ดุสิตมหาปราสาทขบวนเชญิ พระสรรี างคารไปประดิษฐาน ณ พระศรรี ตั นเจดีย์ วดั พระศรีรตั นศาสดาราม 585

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลถวายพระอฐั ิวันพธุ ที่ ๑๑ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ สมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิต์ิ พระบรมราชินนี าถ ทรงจดุ ธปู เทียนเครอ่ื งราชสักการะบชู าพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวาร สมเดจ็ พระบรมราชบุรพการี ณ พระทน่ี ัง่ ดุสติ มหาปราสาท สมเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ีนาถ ทรงทอดผ้าไตร 586

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลถวายพระอฐั ิและการเชญิ พระโกศพระอัฐขิ นึ้ ประดิษฐานณ พระวิมานพระทน่ี ั่งจกั รีมหาปราสาทวนั พฤหสั บดี ท่ี ๑๒ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ ม ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ทรงทอดผา้ ไตร ณ พระวิมานพระทนี่ ง่ั จักรมี หาปราสาทเจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ พระโกศพระอฐั อิ อกจาก เจ้าพนกั งานภษู ามาลาเชิญพระโกศพระอัฐปิ ระดิษฐาน พระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาท ในบุษบกพระทนี่ ง่ั ราเชนทรยาน ร้ิวขบวนพระอิสรยิ ยศ ร้วิ ท่ี ๕ เชิญพระโกศพระอฐั ขิ ึ้นประดษิ ฐาน ณ พระวิมานพระท่นี งั่ จกั รีมหาปราสาท 587

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระสรีรางคารวนั พฤหัสบดี ที่ ๑๒ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ เจ้าพนักงานภูษามาลาเชญิ พระสรีรางคารจากพระศรรี ัตนเจดยี ์ วดั พระศรรี ัตนศาสดาราม ขบวนพระอสิ ริยยศ ริ้วท่ี ๖ เชิญพระสรีรางคารจากพระศรีรัตนเจดียไ์ ปยงั วดั ราชบพธิ สถติ มหาสมี าราม 588

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการบรรจพุ ระสรรี างคาร ณ วัดพระปฐมเจดีย์ จงั หวดั นครปฐมวันพุธ ที่ ๑๒ ธนั วาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕  ขบวนพระอสิ รยิ ยศเชญิ พระสรีรางคารไปบรรจุทวี่ ดั พระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม และขบวนเชิญพระสรีรางคารอีกส่วนกลบั เพอื่ ไปลอย ณ ฐานทัพเรือสตั หบี จงั หวดั ชลบรุ ี ในวนั รงุ่ ขน้ึ 589

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พระเจา้ วรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ โสมสวลี พระวรราชาทนิ ัดดามาตุ ทรงบรรจุพระสรรี างคาร ทผี่ นังใตฐ้ านพระร่วงโรจนฤทธ์ิ วัดพระปฐมเจดีย์ จังหวดั นครปฐม 590

ภาคที่ ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีการลอยพระสรรี างคาร ณ ฐานทพั เรอื สัตหบี อ�ำเภอสตั หบี จังหวัดชลบรุ ีวันพฤหสั บดี ท่ี ๑๓ ธันวาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ เรือหลวงปตั ตานีเชญิ พระสรรี างคารสู่ทะเล ณ บรเิ วณฐานทัพเรือสัตหบี อ�ำเภอสตั หบี จงั หวัดชลบุรี พลโท หมอ่ มเจ้าเฉลมิ ศึก ยคุ ล ทรงจดุ ธูปเทียนสักการะพระสรรี างคาร ทรงจับสายสูตรให้เจ้าหนา้ ทเี่ ชิญพระผอบพระสรีรางคารลงสทู่ ะเล 591

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีหมายกำ� หนดการพระราชพธิ พี ระราชทานเพลงิ พระศพฯ เมื่อการจัดเตรียมงานพระราชทานเพลิงพระศพพร้อมท่ีจะด�ำเนินการตามราชประเพณีแล้วพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช จงึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหก้ ำ� หนดการงานพระราชทานเพลงิ พระศพสมเด็จพระเจ้าภคินเี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สริ โิ สภาพณั ณวดี ณ พระเมรุทอ้ งสนามหลวง ตามหมายก�ำหนดการดังน้ี 592

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี593

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 594

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี595

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 596

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี597

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 598

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี599

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 600

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี601

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 602

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี603

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 604

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี605

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 606

ภาคท่ี ๕ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี607

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 608