(คู่มือ)หนังสือเรียนสสวท พื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.4 ล.2

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 60 3. นักเรียนอาน ทาํ อยางไร โดยครูใชวิธีการอานตามความเหมาะสม หากนักเรียนไมสามารถ กับความสามารถของนักเรียน ครูแจกชุดการนําความรอนให ตอบคําถามหรืออภิปรายไดตาม นกั เรียนทกุ กลมุ ใหนกั เรยี นสังเกตแทงวัสดุในชุดการนําความรอน แนวคําตอบ คุณครูควรใหเวลา วาเปน วัสดชุ นดิ ใดบา งและมีลักษณะอยา งไร (วัสดุท่ีใชทดสอบการ นักเรียนคิดอยางเหมาะสม รอ นําความรอน ไดแก อะลูมิเนียม ทองแดง เหล็ก ไม และแกว แต คอยอยางอดทน และรับฟง ละแทงมีลักษณะเปนแทงทรงกระบอก ความยาวประมาณ 15 แนวความคดิ ของนักเรียน เซนติเมตรสแี ตกตา งกนั ) 4. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือต้ังสมมติฐาน กําหนดวิธีการ สังเกตการนําความรอนของวัสดุในการทดลองน้ี โดยใชคําถาม ตอ ไปนี้ เพอ่ื ตรวจสอบความเขาใจของนกั เรยี น 4.1 สมมติฐานของการทดลองนี้คืออะไร (คําตอบข้ึนอยูกับ นักเรียน เชน ทองแดงนําความรอนไดดีกวาเหล็ก อะลมู ิเนยี ม แกว และไม) 4.2 นักเรียนคิดวาถารินนํ้ารอนลงในชุดการนําความรอนแลวใช มือจับท่ีปลายวัสดุทุกแทง นักเรียนจะรูสึกอยางไร (อาจจะ รสู กึ รอนมอื เม่ือจบั วสั ดุบางแทง ) 4.3 ความรูสึกของแตละคนวัดระดับความรอนไดเทากันหรือไม (ไมเทากนั ) 4.4 ถามีเทียนไข ไมขีดไฟ นักเรียนจะมีวิธีวัดการเปลี่ยนแปลง ความรอนของวัสดุโดยใชเทียนไขกับไมขีดไฟไดอยางไร (นักเรียนควรเสนอวาจุดเทียนไขแลวหยดเทียนท่ีปลายแทง วัสดแุ ลวสังเกตการเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนเมื่อรินนํ้ารอน ลงในภาชนะ) 4.5 การเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนไขสามารถบอกไดอยางไรวา วัสดุนําความรอนหรือไมนําความรอน (ถาหยดเทียนไขบน แทงวัสดุใดหลอมเหลว แสดงวาวสั ดุนน้ั นําความรอ น) ครอู ธบิ ายเพ่ิมเติมวาการกําหนดวิธีสังเกตการนําความรอน ของวัสดุโดยการสังเกตหยดเทียนไขบนแทงวัสดุเปล่ียนจาก ของแข็งเปนของเหลวหรือเกิดการหลอมเหลวเปนการกําหนด นิยามเชิงปฏิบัตกิ าร 5. ครูและนักเรียนรวมกันสรุปวิธีทดสอบการนําความรอนของวัสดุ โดยใชชดุ นาํ ความรอน ดงั นี้ สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

61 คูมือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร 5.1 หยดเทียนไขท่ีปลายดานนอกของแทงวัสดุ แทงละ 1 หยด ความรูเพิม่ เตมิ สําหรับครู ใหหางจากขอบภาชนะของชุดการนําความรอนเปนระยะ เทา กัน ตาราง คา การนําความรอนของวัสดุบางชนิด ท่อี ุณหภูมิ 25 oC 5.2 รินนํ้ารอ นลงในชดุ นําความรอนใหท ว มแทง วัสดุ 5.3 สงั เกตการเปลย่ี นแปลงของหยดเทียนไข บันทึกผลในตาราง วสั ดุ คาการนําความรอ น 6. นักเรยี นแตล ะกลุมออกแบบตารางบันทึกผล (วัตต/เมตรxเคลวนิ ) 7. นักเรียนวิเคราะหตัวแปร ตามแนวคําถามดงั น้ี 7.1 ในการทดลองน้ี ตัวแปรตนคืออะไร (ตัวแปรตนคือ ชนิดของ เงิน 427.0 วสั ด)ุ ทองแดง 397.0 7.2 ตัวแปรตามคืออะไร (ตัวแปรตามคือการเปล่ียนแปลงของ ทอง 314.0 หยดเทียนไขจากของแข็งเปนของเหลวหรือเกิดการหลอด เหลว) อะลูมิเนยี ม 238.0 7.3 จากการทดลองน้ี ตัวแปรท่ีตองควบคุมใหคงที่คืออะไร (ขนาดและความยาวของแทงวัสดุ ความยาวของแทงวัสดุท่ี ทองเหลอื ง 108.0 แชน้ํารอน รูปรางและขนาดของหยดเทียนไข ระยะหางของ หยดเทียนไขจากปลายแทงวสั ด)ุ (S11) เหลก็ 79.5 8. ครูทบทวนวิธีการทํากิจกรรมอีกคร้ัง นักเรียนจะไดปฏิบัติ ดงั ตอ ไปนี้ ตะก่ัว 34.7 8.1 สังเกตวสั ดใุ นชุดการนําความรอ นและระบุชนดิ ของวัสดุ (S1) 8.2 ต้งั สมมติฐานการทดลอง ระบุตัวแปรตางๆ กําหนดนิยามเชิง แกว 1.1 ปฏิบัติการ และออกแบบตารางบันทึกผล (S6, S9, S10, S11) (C2,C5) ไม 0.04-0.4 8.3 ทําการทดลองเพอ่ื ตรวจสอบสมมตฐิ าน (S8,S12) (C5) 8.4 นําเสนอและลงขอสรปุ (S13) (C5, C4) หมายเหตุ เคลวิน เปนหนวยวัดอุณหภูมิโดย 8.5 สืบคนขอมูล การใชประโยชนของวัสดุที่อาศัยสมบัติการนํา เคลวนิ (K) = องศาเซลเซยี ส (°C) + 273 ความรอ น (C6) หลังจากนั้นตรวจสอบวานักเรียนเขาใจแลวใหนักเรียนลงมือ ทดลอง 9. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและสรุปผลการทดลอง โดยใช คาํ ถามดังน้ี 9.1 จากการทดลองนักเรียนสังเกตเห็นการนําความรอนของวัสดุ หรือไม (มองไมเหน็ )  สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร 62 9.2 สิ่งที่นักเรียนสังเกตเห็นคืออะไร (การเปลี่ยนแปลงของหยด นักเรียนอาจไมสามารถ เทยี นไข) ตอบคําถามหรืออภิปรายไดตาม แนวคําตอบ คุณครูควรใหเวลา 9.3 หยดเทยี นไขบนแทงวสั ดุแตละชนดิ มีการเปล่ยี นแปลงหรือไม นักเรียนคิดอยางเหมาะสม รอ อยางไร (หยดเทียนไขบนปลายแทงทองแดง อะลูมิเนียม คอยอยางอดทน และรับฟง และเหล็กมีการเปล่ียนแปลงโดยหยดเทียนไขหลอมเหลว แนวความคิดของนักเรียน ส ว น ห ย ด เ ที ย น ไ ข บ น ป ล า ย แ ท ง แ ก ว แ ล ะ ไ ม ไ ม มี ก า ร เปลยี่ นแปลง) 9.4 หยดเทียนไขเกิดการเปล่ียนแปลงไดอยางไร (ความรอนจาก น้ํารอนสงผานมาท่ีแทงวัสดุและเมื่อความรอนสงผานมาถึง บริเวณแทง วัสดตุ าํ แหนงท่ีหยดเทยี นไขตดิ อยทู าํ ใหห ยดเทียน ไขรอนขน้ึ และหลอมเหลว) 9.5 การเปลี่ยนแปลงของหยดเทียนไขเกี่ยวของกับการนําความ รอนของวัสดุอยางไร (วัสดุที่นําความรอนไดดีทําใหหยด เทียนไขหลอมเหลวไดเ ร็ว) 9.6 วัสดุท่ีทําใหหยดเทียนไขเปล่ียนแปลง มีสมบัติการนําความ รอนเปนอยางไร ไดแกอะไร (วัสดุท่ีทําใหหยดเทียนไข เปล่ียนแปลงมีสมบัติการนําความรอนไดดี ไดแก ทองแดง เหล็ก อะลมู ิเนียม) 9.7 วัสดุท่ีไมทําใหหยดเทียนไขเปล่ียนแปลง มีสมบัติการนํา ความรอนเปนอยางไร ไดแกอะไร (วัสดุที่ไมทําใหหยดเทียน ไขเปลี่ยนแปลง มีสมบัติการนําความรอนไมดี ไดแก แกว และไม) 10. ครอู ธบิ ายเพิม่ เติมวาวัสดุทีค่ วามรอ นถา ยโอนผา นไดดี เรียกวา ตัวนําความรอน สวนวัสดุท่ีความรอนถายโอนผานไดไมดี เรียกวา ฉนวนความรอ น จากนน้ั ครสู อบถามนักเรียนดวยคําถามตอไปน้ี 10.1 จากการทดลอง วัสดุใดเปนตัวนําความรอน และวัสดุใดเปน ฉนวนความรอน (ตัวนําความรอน ไดแก ทองแดง อะลูมิเนียม และเหล็ก สวนฉนวนความรอน ไดแก ไม และ แกว ) 10.2 ความรอ นถายโอนผานแกวและไมไดหรือไม ถานักเรียนตอบ วาได ครูถามตอ วา “รูไดอยางไร” แตถาตอบวาไมได ครูถาม ตอไปวา เพราะเหตุใดเราจึงรูสึกรอนมือเมื่อสัมผัสแกวที่ สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

63 คูม อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร บรรจุนํ้ารอนหรือรูสึกรอนเทาเมื่อเดินเทาเปลาบนพ้ืน ระเบียงไมกลางแดด (เพราะความรอนจากนํ้ารอน ถายโอน ผานแกวมาถึงมือเราและความรอนจากพื้นระเบียงไมถาย โอนมาสูเทาเรา) ครูอธิบายวา แกวเปนฉนวนความรอน แตความรอนก็สามารถถาย โอนผานแกวบาง ๆ ได หรือสามารถถายโอนผานผาบาง ๆ ไดเชนกัน เรามักเขาใจผิดวา ฉนวนความรอนคือวัสดุที่ความรอนถายโอนผาน ไมได ซ่ึงในความเปนจริงแลวความรอนสามารถถายโอนผานได แต ผา นไดไ มดี 11. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปรวมกันวา การนํา การเตรยี มตัวลวงหนาสาํ หรับครู เพอ่ื จัดการเรียนรใู นครง้ั ถดั ไป ความรอ นของวัสดคุ ือการทีค่ วามรอ นถายโอนผา นอนภุ าคของวัสดุ ในคาบถัดไป นักเรียนจะไดอาน อยางตอเน่ืองจากบริเวณท่ีมีอุณหภูมิสูงกวาไปยังบริเวณที่มี เร่ืองท่ี 5 การนาํ ไฟฟา ของวัสดุ ดังน้ัน ครู อณุ หภูมิตํ่ากวา วัสดุแตละชนิดนําความรอนไดแตกตางกัน วัสดุท่ี เตรียมภาพสายลอฟาหรือหลักลอฟา ซ่ึง เปนเสาโลหะหรือสายตัวนําที่ยึดไวบน นําความรอนไดดี เรียกวา ตัวนําความรอน วัสดุที่นําความรอนได ยอดสูงสุดของส่ิงกอสราง หรือบริเวณที่ ต อ ง ก า ร ป อ ง กั น ฟ า ผ า เ พ่ื อ ใ ช ไมด หี รือไมน ําความรอนเรียกวา ฉนวนความรอ น ประกอบการอภิปรายกับนักเรียนท่ีอาจ 12.นกั เรียนตอบคาํ ถามและอภิปรายคําตอบใน ฉันรูอะไร โดยครูอาจ สงสยั วาสายลอ ฟา มลี ักษณะเปน อยา งไร เพิ่มเติมคําถามในการอภิปรายเพื่อใหไดคําตอบตามแนวคําตอบ หนา 65 13. นักเรียนสรุปสิ่งท่ีไดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นอาน สิ่งที่ได เรียนรู และเปรยี บเทยี บกับขอสรปุ ของตนเอง 14. ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใชคําถามวา วัสดุแตละ ชนิดนําความรอนไดแตกตางกันหรือไมและจะทดสอบไดอยางไร ซึ่งนักเรียนควรตอบไดวา เราสามารถเปรียบเทียบการนําความ รอนของวัสดุแตละชนิดไดจากการสังเกตการเปลี่ยนแปลงของ หยดเทียนไขท่ปี ลายแทง วัสดุวาเกิดการหลอมเหลวเร็วชาแตกตาง กันอยางไรบาง วัสดุที่นําความรอนไดดีที่สุดจะมีผลทําใหหยด เทียนหลอมเหลวเร็วท่สี ุด สวนวัสดุที่ไมนําความรอนก็มีผลใหหยด เทียนไมห ลอมเหลว 15. ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเกี่ยวกับเร่ืองที่สงสัยหรือ อยากรเู พม่ิ เติมใน อยากรูอีกวา จากน้ันครูสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอคําถามของตนเองหนาช้ันเรียนและใหนักเรียนอภิปราย เก่ยี วกบั คําถามท่ีนําเสนอ  สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดุและสสาร 64 16. ครูมอบหมายใหนักเรียนสืบคนขอมูลการนําสมบัติการนําความ รอนไปใชประโยชนในชีวิตประจําวัน แลวนําเสนอโดยวิธี ตาง ๆ เชน เลาใหเพ่ือนฟง หรือเขียนรายงานติดไวที่บอรดหนา ชน้ั เรยี น 17. ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาในกิจกรรมน้ีไดฝกทักษะ กระบวนการทางวิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ใน ข้ันตอนใดบา งและใหบนั ทึกในแบบบนั ทึกกิจกรรมหนา 20 นักเรียนรวมกันอาน รูอะไรในเรื่องนี้ ในหนังสือเรียน หนา 22-23 ครูอาจแนะนําใหนักเรียนใชแอฟลิเคชันสําหรับการสังเกต ภาพเสมือนจริง (AR) ของการนําความรอนของวัสดุ ในหนังสือ เรียน หนา 22 แลวชักชวนนักเรียนอภิปรายเพื่อนําไปสูขอสรุป เก่ียวกับส่ิงท่ีไดเรียนรูในเร่ืองน้ี สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

65 คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร แนวคําตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม 1. ทดลอง อธบิ ายและเปรยี บเทียบการนาํ ความรอนของวัสดุชนิดตา ง ๆ 2. สบื คนขอมูลและยกตัวอยา งการนาํ สมบตั กิ ารนําความรอ นของวัสดมุ าใช ประโยชนในชวี ิตประจาํ วัน ทองแดง อะลูมเิ นยี ม เหล็ก แกว ไม วัสดแุ ตละชนดิ นาํ ความรอนไดแตกตางกนั ชนดิ ของวสั ดุ การเปลี่ยนแปลงความรอนของวัสดุ ขนาดและรปู รางของหยดเทียน ความยาวของแทงวสั ดุที่สมั ผัสนํา้ รอน ระยะหางของหยดเทยี นจากปลายแทงวสั ดุ ขนาดและรูปรางของวสั ดุ  สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 66 เมือ่ รนิ น้ํารอ นลงในชุดการนําความรอน ถาวสั ดนุ ้ันนาํ ความรอ น หยด เทียนไขที่ตดิ อยูบนวัสดจุ ะเปลีย่ นจากสขี าวขุนหรือสีเหลืองเปนใส ไมมีสี หรอื เกิดการหลอมเหลว ขึ้นอยูกับการออกแบบของนักเรยี น ตารางท่ถี ูกตอง ควรประกอบดวย ช่ือ ตาราง ขอมูลในตารางควรประกอบดว ย ชนิดของวัสดุ การเปล่ียนแปลงของวัสดุ เมอ่ื ไดรบั ความรอน และลาํ ดับการเปลยี่ นแปลงของวสั ดเุ มื่อไดรับ ความรอั น สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

67 คมู อื ครูรายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร ขน้ึ อยูกับการสืบคนขอมูลของนกั เรยี น เชน การเลือกวัสดุเพ่ือทาํ ภาชนะ หงุ ตม ควรเปนวสั ดุที่นาํ ความรอนไดดี เชน วสั ดกุ ลุม โลหะ การเลอื กวัสดุ เพอ่ื ใชเ ปน ฉนวนความรอน ควรเลอื กวสั ดุท่นี าํ ความรอนไมดี เชน พลาสตกิ ไม เปน ตน เม่ือวัสดแุ ตละชนดิ ไดรบั ความรอน หยดเทียนไขท่ีปลายวัสดไุ ดแ ก ทองแดง เหล็ก อะลูมิเนยี ม มีการเปลี่ยนแปลง สวน แกวและไม ไมเ ปลี่ยนแปลง เพราะ ทองแดง เหล็ก อะลมู ิเนียม นําความรอนได สว นแกว และไม ไมน ําความรอ น  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 68 วัสดแุ ตล ะชนิดนําความรอนไดดมี ากถงึ นอ ยแตกตางกนั ตามลาํ ดับ ดังนี้ ทองแดง อะลูมเิ นียม และเหลก็ สวนแกวและไมเ ปน วัสดุท่ไี มน ําความรอน เปน ไปตามสมมติฐาน วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ความรอ นไดแ ตกตางกนั การเลือกวัสดเุ พ่ือทําภาชนะหุงตม ควรเปน วัสดุที่นําความรอ นไดดี เชน วสั ดกุ ลุม โลหะ การเลอื กวสั ดเุ พื่อใชเ ปนฉนวนความรอ น ควรเลอื กวสั ดุท่ีนําความรอนไมดี เชน พลาสติก ไม เมื่อรินน้าํ รอ นลงในภาชนะและสงั เกตหยดเทียนทีป่ ลายแทง วสั ดชุ นิดตา ง ๆ พบวาหยดเทียนบน ปลายแทง ทองแดง อะลมู ิเนยี มและเหลก็ มกี ารเปลยี่ นแปลงโดยเกดิ การหลอมเหลว สวนหยดเทยี น บนปลายแทงแกว และไมไ มม กี ารเปลี่ยนแปลง การนําความรอ นของวัสดุ คอื การถา ยโอนความรอนผานอนุภาคของวัสดุจากบริเวณ ทีม่ ีอุณหภมู ิสูงกวาไปยังบรเิ วณท่มี ีอณุ หภูมติ ํ่ากวา วัสดุแตละชนิดนาํ ความรอนได แตกตางกัน จึงนาํ มาใชป ระโยชนแ ตกตา งกนั สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

69 คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร คําถามของนักเรยี นท่ีตั้งตามความอยากรขู องตนเอง             สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 70 แนวการประเมินการเรียนรู การประเมินการเรียนรูข องนักเรียนทาํ ได ดังนี้ 1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภิปรายในช้ันเรียน 2. ประเมินการเรยี นรูจากคําตอบของนักเรยี นระหวางการจดั การเรียนรูแ ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม 3. ประเมินทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 จากการทํากจิ กรรมของนักเรียน การประเมนิ จากการทาํ กิจกรรมที่ 3 วสั ดแุ ตล ะชนดิ มกี ารนาํ ความรอ นเปน อยางไร ระดับคะแนน 2 คะแนน หมายถึง พอใช 1 คะแนน หมายถงึ ควรปรับปรุง 3 คะแนน หมายถึง ดี รหสั สงิ่ ที่ประเมิน คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร S1 การสังเกต S6 การจดั กระทําและส่ือความหมายขอมูล S8 การลงความเหน็ จากขอมูล S9 การต้งั สมมติฐาน S10 การกําหนดนิยามเชงิ ปฏบิ ัตกิ าร S11 การกําหนดและควบคุมตัวแปร S12 การทดลอง S13 การตคี วามหมายขอมลู และลงขอสรุป ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 C2 การคิดอยางมีวิจารณญาณ C4 การส่ือสาร C5 ความรว มมอื C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ รวมคะแนน สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

71 คูม ือครูรายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร ตาราง แสดงการวิเคราะหท ักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรตามระดับความสามารถของนกั เรยี น โดยอาจใชเ กณฑการประเมิน ดงั น้ี ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมิน ระดบั ความสามารถ ทางวิทยาศาสตร S1. การสงั เกต การสงั เกต ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรุง (1) ประกอบดวย S6. การจัดกระทาํ ลักษณะของวสั ดุ สามารถใชประสาทสัมผัส สามารถใชประสาทสัมผสั เก็บ ไมสามารถใช และสื่อความหมาย และการ ขอมูล เปลีย่ นแปลงหยด เกบ็ รายละเอยี ดลักษณะ รายละเอยี ดลักษณะของวัสดุ ประสาทสมั ผสั เกบ็ เทยี นไขบนปลาย วัสดุ ของวัสดุและการ และการเปล่ียนแปลงของหยด รายละเอียดลักษณะ การจัดกระทําและ เปลยี่ นแปลงของหยด เทียนทีป่ ลายแทงวสั ดไุ ด ของวัสดแุ ละการ นาํ เสนอขอมลู เทียนท่ปี ลายแทงวสั ดุได ถกู ตองโดยตอ งอาศัยการ เปลีย่ นแปลงของ ถูกตองดว ยตนเองโดยไม ชแ้ี นะจากครูหรือผอู ื่น หรอื หยดเทยี นที่ปลาย เพ่ิมความคดิ เหน็ เพมิ่ เติมความคิดเหน็ แทงวัสดุไดดวย ตนเอง แมว า ครหู รอื ผูอนื่ ชวยแนะนาํ หรือ ช้แี นะ สามารถจดั กระทําและ สามารถจดั กระทําและ ไมส ามารถจัดกระทํา นาํ เสนอขอมูลที่ไดจากการ นําเสนอขอมูลท่ีไดจากการ และนาํ เสนอขอมลู ที่ ทดสอบการนาํ ความรอน ทดสอบการนาํ ความรอนของ ไดจ ากการทดสอบ ของวสั ดุใหผูอ่ืนเขา ใจไดงาย วัสดใุ หผ ูอ ่ืนเขา ใจไดง ายและ การนําความรอน และชดั เจน ในรูปแบบ ชัดเจน ในรูปแบบตาราง ของวัสดุใหผูอ ่ืน ตารางบันทึกผลไดถูกตอ ง บันทกึ ผลไดถกู ตองจากการ เขา ใจไดแมว าครู ดว ยตนเอง ชแ้ี นะของครหู รือผอู ืน่ หรือผูอ่ืนชว ยแนะนาํ หรอื ชแ้ี นะ S8. การลง การเปรียบเทียบการ สามารถเปรยี บเทยี บการนํา สามารถเปรียบเทียบการนํา ไมสามารถแสดงความ นําความรอนของ ความรอ นของวัสดุแตละ ความรอ นของวสั ดุโดย คิดเห็นเก่ยี วกบั ขอ มลู ความเหน็ จาก วัสดแุ ตละชนิด ชนดิ โดยเพิม่ เตมิ ความ เพิม่ เติมความคิดเห็นเกีย่ วกบั ทม่ี ีอยู หรือเพ่ิมเตมิ ขอ มูล คิดเหน็ เกย่ี วกับขอมูลท่มี ีอยู ขอ มลู ที่มีอยูอยา งถกู ตอง ความคิดเห็นอยา งไมม ี จากการสังเกตการนาํ ความ บางสว น พยายามใหเหตผุ ล เหตผุ ล แมว าครูหรือ รอนของวัสดไุ ดอยา งถูกตอง จากความรหู รอื ประสบการณ ผูอ่ืนชว ยแนะนาํ หรอื มเี หตุผล จากความรหู รอื เดมิ ไดจากการชแี้ นะของครู ชีแ้ นะ ประสบการณเ ดมิ ไดด วย หรอื ผอู ่นื ตนเอง  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 72 ทักษะกระบวนการ รายการประเมิน ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรงุ (1) ทางวิทยาศาสตร พอใช (2) S9. การ การเขียน สามารถคิดหาคําตอบ สามารถคดิ หาคําตอบลว งหนา ไมสามารถคดิ หา ตัง้ สมมตฐิ าน สมมตฐิ าน ลว งหนากอนดําเนนิ การ กอ นดําเนินการทดลอง โดย คาํ ตอบลว งหนากอ น ทดลอง โดยอาศัยการ อาศยั การสงั เกตความรหู รือ ทาํ การทดลอง โดย สงั เกต ความรหู รือ ประสบการณเ ดมิ เปน พ้นื ฐาน อาศยั การสังเกต ประสบการณเดิมเปน และสามารถสรา งขอความท่ี ความรหู รือ พนื้ ฐาน และสามารถสรา ง บอกความสัมพันธร ะหวา งตัว ประสบการณเ ดมิ เปน ขอ ความท่ีบอก แปรตน (ชนิดของวัสดุ) กบั ตัว พ้นื ฐาน และไม ความสมั พันธระหวา งตัว แปรตาม(การนําความรอน สามารถสรา งขอความ แปรตน(ชนิดของวัสดุ) กบั ของวสั ด)ุ ไดค รบถว นจากการ ที่บอกความสัมพันธ ตัวแปรตาม(การนาํ ความ ชีแ้ นะของครูหรือผอู นื่ ระหวางตัวแปรตน รอนของวัสด)ุ ไดครบถว น (ชนดิ ของวสั ด)ุ กับตัว ดวยตนเอง แปรตาม(การนําความ รอ นของวัสด)ุ แมวา ครหู รือผูอ นื่ ชวย แนะนาํ หรือช้แี นะ S10. การกําหนด การระบวุ ธิ กี าร สามารถระบวุ ธิ ีการสังเกต สามารถระบวุ ิธีการสังเกต ไมสามารถระบุวิธีการ นิยามเชงิ สงั เกตการนาํ ความ การนําความรอนของวสั ดุ การนําความรอนของวัสดุได สังเกตการนําความ ปฏิบัตกิ าร รอ นของวัสดุ ไดถ ูกตองดวยตนเองวา ถกู ตอง จากการชแี้ นะของ รอ นของวสั ดไุ ด แมวา การนาํ ความรอนของวสั ดุ ครหู รือผอู นื่ วา การนาํ ความ ครูหรอื ผอู ่นื ชว ย ในชดุ นําความรอนสงั เกต รอนของวสั ดใุ นชุดนําความ แนะนาํ หรอื ชแ้ี นะ จาก เมอ่ื ใหค วามรอนกบั รอนสังเกตจาก เม่ือใหค วาม แทง วสั ดทุ ี่มหี ยดเทียนติดที่ รอนกับแทง วสั ดุทม่ี หี ยด ปลายแทงวัสดุ วสั ดุทนี่ าํ เทียนตดิ ท่ีปลายแทงวสั ดุ ความรอ นได หยดเทยี นจะ วสั ดุท่นี าํ ความรอ นได หยด หลอมเหลว สว นวัสดทุ ่ไี ม เทียนจะหลอมเหลว สว น นําความรอ นหยดเทยี นจะ วสั ดุทไ่ี มน ําความรอนหยด ไมห ลอมเหลว เทยี นจะไมหลอมเหลว สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

73 คมู ือครูรายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรุง (1) ทางวิทยาศาสตร การกาํ หนดตวั แปร สามารถระบตุ วั แปรตน ตวั พอใช (2) ไมสามารถระบุตวั S11. การกาํ หนด ตน ตัวแปรตาม แปรตาม ตวั แปรทตี่ อง แปรตน ตัวแปรตาม และควบคมุ ตัวแปร และตวั แปรท่ตี อง ควบคมุ ใหคงที่ไดถูกตอง สามารถระบตุ ัวแปรตน ตัว ตวั แปรทีต่ องควบคุม ควบคมุ ใหคงท่ี ดวยตนเอง ซง่ึ ตวั แปรตน แปรตาม ตวั แปรทต่ี อง ใหคงที่ไดแ มว าครู S12. การทดลอง คอื ชนดิ ของวัสดุ ตัวแปร ควบคมุ ใหค งที่ไดถ ูกตอ งจาก หรอื ผูอืน่ ชว ยแนะนํา การทําการทดลอง ตามคือการเปลี่ยนแปลง การชี้แนะของครหู รือผูอื่น หรือช้แี นะ และบนั ทึกผล ของวสั ดเุ มื่อไดร ับความ รอน สามารถดําเนนิ การทดลอง ไมส ามารถ ตัวแปรที่ตอ งควบคมุ ให ตามวธิ ที ี่กาํ หนดใหและ ดาํ เนนิ การทดลอง คงทีป่ ระกอบดวย ขนาด บันทกึ ผลไดถูกตองภายใต ตามวิธีทกี่ ําหนดให และรปู รางของหยดเทียน การชแี้ นะของครูหรือผูอนื่ และบันทึกผลได ความยาวของแทง วัสดุที่ ถูกตองแมวาครหู รอื สัมผสั นํา้ รอน ระยะหาง ผอู น่ื ชวยแนะนําหรือ ของหยดเทยี นจากปลาย ชแี้ นะ แทง วสั ดุ ขนาดและรูปรา ง ของวสั ดุ สามารถดาํ เนินการทดลอง ตามวิธที กี่ าํ หนดใหแ ละ บันทึกผลไดถูกตองดว ย ตัวเอง  สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร 74 ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรบั ปรงุ (1) ทางวิทยาศาสตร พอใช (2) S13. การ ความสมั พันธ สามารถตคี วามหมายจาก ครูหรือผอู ืน่ ตองชวยแนะนํา ไมสามารถ ตีความหมายขอมูล ระหวางการ การทดลอง และลงขอ สรุป หรือชแี้ นะจึงจะสามารถ ตีความหมายจาก และลงขอสรุป เปลีย่ นแปลงของ ไดด ว ยตนเองวา การนาํ ตคี วามหมายจากการทดลอง การทดลอง และลง วัสดเุ มอื่ ไดรับความ ความรอ นของวสั ดุ คือ และลงขอสรุปไดว า การนาํ ขอสรุปไดแมว า ครู รอนกบั การนําความ การถายโอนความรอนของ ความรอนของวสั ดุ คือ การ หรอื ผอู น่ื ชว ยแนะนาํ รอนของวัสดุ วสั ดุจากบรเิ วณทีม่ ี ถา ยโอนความรอนของวสั ดุ หรือชีแ้ นะวาการนํา อณุ หภมู ิสูงกวาไปยงั จากบริเวณทมี่ ีอุณหภมู สิ งู ความรอ นของวัสดุ บรเิ วณทม่ี ีอุณหภูมติ าํ่ กวา กวา ไปยังบริเวณที่มีอุณหภมู ิ คอื การถา ยโอน วัสดุแตล ะชนดิ นาํ ความ ต่าํ กวา วัสดแุ ตละชนิดนํา ความรอ นของวสั ดุ รอ นไดแตกตางกัน ความรอ นไดแ ตกตางกนั จากบรเิ วณท่ีมี อณุ หภูมสิ ูงกวาไปยงั บรเิ วณท่ีมอี ุณหภูมิ ตํา่ กวา วสั ดแุ ตละ ชนดิ นาํ ความรอ นได แตกตางกัน สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

75 คมู อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร ตาราง แสดงการวิเคราะหทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ตามระดับความสามารถของนกั เรียน โดยอาจใชเ กณฑก ารประเมนิ ดังน้ี ทกั ษะแหง รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ ศตวรรษท่ี 21 ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรุง (1) C2 การคิด การวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและเลือก สามารถวิเคราะหและเลือก ไมสามารถวิเคราะหและ อ ย า ง มี เลือกผลิตภัณฑหรือ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ วิจารณญาณ เหตกุ ารณท ่ีเก่ียวกับ เก่ียวกับการใชประโยชน เกี่ยวกับการใชประโยชนจาก เหตุการณที่เก่ียวกับการใช การใชประโยช น จากการนําความรอนของ การนําความรอนของวัสดุจาก ประโยชนจากการนําความ จากการนําความ วัสดุจากหลักฐานไดอยางมี หลกั ฐานไดอ ยางมเี หตุผลและ รอนของวัสดุจากหลักฐาน รอนของวสั ดุ เหตุผลและถูกตองไดดวย ถูกตองจากการชี้แนะของครู ไดแมวาครูหรือผูอื่นชวย ตนเอง หรอื ผูอน่ื แนะนําหรอื ช้แี นะ C4 การสื่อสาร การนาํ เสนอขอมลู สามารถนําเสนอขอมูลที่ได สามารถนําเสนอขอมูลที่ได ไมสามารถนําเสนอขอมูลที่ จากการทดลองเรื่องการนํา จากการทดลองเร่ืองการนํา ไดจากการทดลองเรื่องการ ค ว า ม ร อ น ข อ ง วั ส ดุ ใ น ความรอนของวัสดุโดยอาศัย นําความรอนของวัสดุ ได รูปแบบท่ีชัดเจนและเขาใจ การช้ีแนะจากครูหรือผอู ่นื แ ม ว า ค รู ห รื อ ผู อื่ น ช ว ย งายไดด วยตนเอง แนะนาํ หรือช้แี นะ C5 ความ การทํางานรวมมือ สามารถทํางานรวมกับ สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืน ไมสามารถทํางานรวมกับ รวมมอื กนั ในกลมุ ผูอื่นรวมท้ังยอมรับฟง รว ม ทั้ง ยอม รับ ฟงค ว า ม ผูอ่ืนอยางสรางสรรคใน ความคิดเห็นของผูอ่ืน คิ ด เ ห็ น ข อ ง ผู อ่ื น อ ย า ง การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ อยางสรางสรรคในการทํา สรางสรรคเปนบางคร้ังใน การนําความรอนของวัสดุ กิจกรรมเก่ียวกับการนํา การทํากิจกรรมเกี่ยวกับการ ต้ังแตเร่ิมตนจนเสร็จส้ิน ความรอนของวัสดุ ต้ังแต นําความรอนของวัสดุ ท้ังนี้ กิจกรรมแมวาจะไดรับการ เริ่มตนจนเสรจ็ ส้นิ กิจกรรม ตองอาศัยการกระตุนจากครู กระตุนจากครหู รอื ผอู ่นื หรือผอู ่นื C6 การใช การเลือกใชขอมูล สามารถเลือกใชขอมูลที่ สามารถเลือกใชขอมูลที่ ไมสามารถเลือกใชขอมูลท่ี เ ท ค โ น โ ล ยี จ า ก ก า ร สื บ ค น ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่ ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่ ถูกตองจากแหลงเรียนรูที่ สารสนเทศ ขอมลู นาเช่ือถือเพ่ือนําเสนอ นาเชื่อถือเพ่ือนําเสนอขอมูล นาเชื่อถือเพื่อนําเสนอ ขอมูล ไดด วยตนเอง ท้ังนี้โดยอาศัยกการชี้แนะ ขอมูล แมวาครูหรือผูอื่น จากครหู รือผูอ่นื ชว ยแนะนําหรอื ช้ีแนะ  สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 76 เรือ่ งท่ี 4 การนาํ ไฟฟาของวัสดุ ในเร่ืองน้ีนักเรียนจะไดเรียนรูเก่ียวกับสมบัติและวิธี สอ่ื การเรยี นรแู ละแหลง เรียนรู หนา 24-29 ทดสอบการนําไฟฟาของวัสดุ และการนําความรูในเรื่อง หนา 21-25 การนาํ ไฟฟาไปใชป ระโยชนใ นชวี ติ ประจาํ วัน 1. หนังสือเรียน ป.4 เลม 2 2. แบบบันทกึ กิจกรรม ป.4 เลม 2 จดุ ประสงคก ารเรยี นรู 1. สงั เกต อธบิ ายและเปรียบเทยี บการนาํ ไฟฟาของวัสดุ ชนดิ ตา ง ๆ 2. สบื คนขอมูลและยกตัวอยา งการนาํ สมบตั กิ ารนําไฟฟา ของวสั ดไุ ปใชป ระโยชน เวลา 1.5 ชัว่ โมง วสั ดุ อปุ กรณส ําหรับทาํ กจิ กรรม สายไฟฟาพรอมคลิปปากจระเข ลูกกุญแจ ถุงพลาสติก หลอดไฟฟา พรอมฐาน ไสดินสอ 2B ไสดินสอ HB ถานไม ถานไฟฉาย กระบะบรรจุถานไฟฉาย วัสดุจากชุดการนํา ความรอ นไดแก แทงทองแดง แทงอะลูมิเนียม แทงเหล็ก แทงไม แทงแกว สงิ่ ของทที่ าํ จากวสั ดุตาง ๆ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

77 คมู ือครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร แนวการจดั การเรยี นรู (30 นาที) ขัน้ ตรวจสอบความรู (5 นาท)ี 1. ครูทบทวนความรทู ่เี รียนมาแลว โดยใชคาํ ถามตอไปนี้ ในการตรวจสอบความรู ครู เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียนและ 1.1 สมบัติทางกายภาพของวัสดุมีอะไรบาง (ความแข็ง ความเหนียว ยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวน สภาพยืดหยนุ การนาํ ความรอ น) ใหนักเรียนไปหาคําตอบดวยตนเอง จากการอานเน้อื เรอื่ ง 1.2 การทํากจิ กรรมทีผ่ านมา นักเรียนไดเรียนรูเกี่ยวกับสมบัติทางกายภาพ ของวสั ดดุ วยวธิ ีการใดบา ง (การสงั เกต การทดลอง การสืบคน ขอมลู ) 1.3 นอกจากสมบัติทางกายภาพไดแก ความแขง็ สภาพยืดหยนุ และการนํา ความรอ นแลว ยังมสี มบตั อิ ะไรอีกบางที่เราจะไดเรียนตอไป (นักเรียน ตอบตามความเขา ใจ ตัวอยางคําตอบ เชน สมบัติการนาํ ไฟฟา ) ข้ันฝกทกั ษะจากการอาน (20 นาท)ี 2. นักเรียน อานชื่อเร่ือง และ คิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 24 จากนนั้ ลองตอบคาํ ถามตามความเขาใจของตนเอง ครูบันทึกคําตอบของนักเรียนเพื่อใชเปรียบเทียบกับคําตอบ หลังการอา นเนื้อเรอื่ ง 3. นักเรียนอานเนื้อเร่ือง โดยครูเลือกใชวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับ ความสามารถของนักเรียน จากน้ันตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน โดยใชคําถามดังตอไปนี้ 3.1 นวัตกรรมรถยนตรุนใหมจะใชพ ลงั งานอะไร (พลังงานไฟฟา ) 3.2 รถยนตที่ใชพลังงานไฟฟามีขอดีกวารถยนตท่ีใชนํ้ามันเช้ือเพลิง อยางไร (รถยนตไฟฟาใชพลังงานสะอาดชวยรักษาส่ิงแวดลอม ดกี วารถยนตทีใ่ ชน้าํ มันเชอ้ื เพลงิ ) 3.3 วัสดทุ ีน่ ําไฟฟา ไดมสี มบัติอยางไร (วัสดุที่นําไฟฟา มีสมบัติใหไฟฟา ผานได) 3.4 ถาพลังงานไฟฟา ในแบตเตอร่ีหมด จะเติมพลังงานไฟฟาใหรถยนต ไดอยา งไร (ตองนาํ แบตเตอรี่ไปประจุไฟฟา ) 3.5 วสั ดุทีใ่ ชทําสายไฟฟามีสมบตั ิอยางไร (นําไฟฟา ได)  สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 78 ขน้ั สรปุ จากการอาน (5 นาท)ี 4. ครูชักชวนนักเรียนชวยกันสรุปเร่ืองที่อานซึ่งควรสรุปไดวารถยนตท่ีใช พลังงานไฟฟาจะชวยรักษาสิ่งแวดลอม เน่ืองจากรถยนตไฟฟาใช พลังงานจากแบตเตอร่ีซึ่งเปนพลังงานสะอาด แบตเตอร่ีสามารถประจุ ไฟฟาไดจากไฟบาน สายไฟฟาทําจากวัสดุท่ีนําไฟฟาหรือให กระแสไฟฟาผานได 5. นกั เรียนตอบคาํ ถามใน รหู รอื ยัง ในแบบบนั ทึกกิจกรรม หนา 21 6. ครแู ละนกั เรยี นรว มกันอภิปรายเพ่ือเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน รหู รอื ยงั กับคาํ ตอบที่เคยตอบและบนั ทึกไวใ นคิดกอ นอาน 7. ครูเช่ือมโยงความรูจากเรื่องที่อานเขาสูกิจกรรมโดยใชคําถามวา วัสดุ อะไรบางที่นําไฟฟา เพื่อชักชวนใหนักเรียนหาคําตอบรวมกันใน กิจกรรมตอ ไป การเตรียมตัวลว งหนาสําหรบั ครูเพ่อื จดั การเรยี นรใู นครง้ั ถัดไป ในครั้งถัดไป นักเรียนจะไดทํากิจกรรมที่ 4 วัสดุแตละชนิดมีการนําไฟฟาเปนอยางไร โดย นักเรยี นจะไดสงั เกตเพอื่ เปรยี บเทียบการนําไฟฟาของวสั ดตุ า ง ๆ ครูเตรยี มการจดั กิจกรรม ดังน้ี 1. ครตู รวจสอบหลอดไฟฟาและถานไฟฉายวาใชงานไดห รือไม 2. ครูเตรียมอุปกรณสําหรับตอวงจรไฟฟาอยางงาย ไดแก สายไฟท่ีมีคลิบปากจระเขท่ีปลาย ทง้ั สองดาน หลอดไฟฟาพรอ มฐาน ถานไฟฉาย และรางถา น จํานวน 1 ชุด/กลมุ 3. สายไฟฟา ท่ีนํามาใชในกิจกรรม ถามีฉนวนหุมลวดทองแดง ใหใชกระดาษทรายขัดท่ีปลาย ทง้ั สองดา น เพอ่ื ขัดวัสดทุ ่ีเปน ฉนวนออก 4. เตรยี มไสด นิ สอทัง้ 2B และ HB ใหเพียงพอกับจาํ นวนกลุมของนกั เรียน สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

79 คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร แนวคาํ ตอบในแบบบันทกึ กจิ กรรม รถยนตไฟฟาใชพ ลงั งานไฟฟา จากแบตเตอร่ี วัสดุนําไฟฟาคอื วัสดุท่มี ีสมบัติใหก ระแสไฟฟา ผานได  สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร 80 กจิ กรรมที่ 4 วสั ดแุ ตละชนิดมีการนาํ ไฟฟาเปน อยา งไร กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดสังเกตการนําไฟฟาของวัสดุ เมื่อนาํ วัสดุตอในวงจรไฟฟาอยางงายและสืบคนขอมูลเพื่อ ยกตัวอยางการนําสมบัติการนําไฟฟาของวัสดุไปใช ประโยชน เวลา 1 ชว่ั โมง จดุ ประสงคการเรียนรู 1. สังเกต อธิบายและเปรียบเทียบการนําไฟฟา ของ วัสดุชนิดตา งๆ 2. สืบคนขอ มลู และยกตวั อยางการนําสมบตั ิการนาํ ไฟฟาของวสั ดมุ าใชประโยชน วัสดุ อปุ กรณส ําหรบั ทาํ กจิ กรรม สง่ิ ที่ครตู องเตรยี ม/กลมุ 1. หลอดไฟฟาพรอมฐาน 1 ชุด ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 2. สายไฟฟา พรอมคลิปปากจระเข 3 เสน C2 การคดิ อยางมีวิจารณญาณ 3. ถานไฟฉายพรอมกระบะถาน 1 ชดุ C4 การสื่อสาร C5 ความรว มมือ 4. ชุดการนําความรอ น 1 ชุด C6 การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ (ประกอบดว ยแทงไม แทง แกว แทงเหลก็ แทง ส่ือการเรยี นรูและแหลง เรียนรู ทองแดง และแทง อะลมู เิ นยี ม) 1. หนงั สอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 26-28 5. ไสดินสอ HB 1 แทง 2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 22-25 6. ไสด นิ สอ 2B 1 แทง 3. ตัวอยางวีดิทัศนปฏิบัติการวิทยาศาสตรเรื่องวัสดุแตละ สิง่ ท่คี รตู องเตรียม/กลมุ ชนิดมีการนาํ ไฟฟาเปนอยา งไร http://ipst.me/8061 1. ลกู กุญแจ 1 ดอก 2. ถุงพลาสติก 1 ถงุ 3. ถานไม 1 กอน 4. สง่ิ ของทที่ าํ จากวสั ดชุ นิดตา ง ๆ 1 ชนิ้ (เชน กระดาษ ผา ยาง อืน่ ๆ) ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร S1 การสังเกต S6 การจัดกระทาํ และสื่อความหมายขอมลู S8 การลงความเหน็ จากขอมูล S13 การตีความหมายขอมูลและลงขอสรุป สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

81 คมู ือครรู ายวชิ าพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร แนวการจดั การเรียนรู ขอ เสนอแนะเพม่ิ เติม 1. นักเรียนทบทวนและอภิปรายคําตอบใน คําถาม รูหรือยัง วัสดุท่ีนํา 1 . ก อ น เ ริ่ ม ทํ า กิ จ ก ร ร ม ค รู ค ว ร ไฟฟาไดมีสมบัติอยางไรและจะทดสอบการนําไฟฟาของวัสดุไดอยางไร ตรวจสอบกอนวานักเรียนรูจักวงจรไฟฟา เพือ่ เช่อื มโยงเขา สกู จิ กรรมที่ 4 หรือไม โดยครูแจกอุปกรณแลวใหนักเรียน ตอวงจรไฟฟาเพ่ือทําใหหลอดไฟฟาสวาง ถา 2. นักเรยี น อา นชือ่ กิจกรรมที่ 4 วสั ดแุ ตล ะชนิดมีการนําไฟฟาเปนอยางไร พบวานักเรียนไมสามารถตอวงจรไฟฟาได และหัวขอ ทําเปนคิดเปน ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน ครูตอ งสาธิตการตอ วงจรไฟฟาใหกับนักเรียน เกีย่ วกบั ส่ิงทจี่ ะเรียน โดยใชค าํ ถามดงั ตอ ไปน้ี กอน 2.1 กิจกรรมน้ีนกั เรียนจะไดเ รียนเร่ืองอะไร (การนําไฟฟาของวสั ด)ุ 2.2 นกั เรียนจะไดเรยี นเรอื่ งนี้ดวยวิธีใด (สงั เกตและสืบคนขอ มลู ) 2. ครอู าจเตรียมไสดินสอ 2B ไวสําหรับ 2.3 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายและเปรียบเทียบการ ใหน กั เรยี นทาํ กิจกรรม นําไฟฟาของวัสดุตาง ๆ รวมทั้งยกตัวอยางการนําสมบัติการนํา ไฟฟา ของวสั ดุมาใชประโยชน) 3. วัสดุที่เปนโลหะและไสดินสอ 2B นํา นักเรียนบันทึกจุดประสงคในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 22 และ ไฟฟาได ถา นกั เรยี นตอ วสั ดเุ หลานี้แลวหลอด อานส่ิงที่ตองใช ครูยังไมแจกวัสดุอุปกรณแตนํามาแสดงให ไฟฟาไมสวา งใหน าํ วสั ดุที่เปนโลหะมาขัดดวย นกั เรียนดูทีละอยาง กระดาษทรายแลวนําไปตอในวงจรอกี ครั้ง 3. นักเรียนอาน ทําอยางไร ในหนังสือเรียนหนา 26 ครูตรวจสอบความ 4. ครูเตือนนักเรียนวาหามนําอุปกรณ เขา ใจเกีย่ วกับขั้นตอนการทาํ กิจกรรม โดยใชคาํ ถามดงั นี้ การทดลองชุดน้ไี ปใชกับไฟบาน เพราะจะทํา 3.1 กิจกรรมนี้นักเรียนตองทําอะไรบาง (ตรวจสอบการทํางานของ ใหเกดิ อันตรายถึงแกช ีวิต วงจรไฟฟาอยางงาย โดยตอถานไฟฉาย หลอดไฟฟา และ สายไฟฟา เขา ดว ยกนั สังเกตหลอดไฟฟาสวางหรือไมสวาง จากน้ัน นําวัสดุแตละชนิดตอแทรกในวงจรไฟฟา สังเกตหลอดไฟฟาวา สวางหรือไมสวาง บันทึกผล สืบคนขอมูลการใชประโยชนจาก สมบตั ิการนาํ ไฟฟาของวัสดุ) 3.2 นักเรียนตองทดสอบการนําไฟฟาของส่ิงใดบาง (แทงไม แทงแกว แทงเหล็ก แทงอะลูมิเนียม แทงทองแดง ลูกกุญแจ ถุงพลาสติก ถานไม ไสด นิ สอ HB และ 2B และ สง่ิ ของอืน่ ๆ 1 ชนิ้ ทเ่ี ตรียมมา) 3.3 ส่ิงท่ีนักเรียนตองบันทึกในตารางมีอะไรบาง (ชนิดของวัสดุ เขียน เครื่องหมายถูกใหตรงกับชองตารางที่ตรงกับผลการสังเกตความ สวางของหลอดไฟฟา) 4. เมื่อนักเรียนเขา ใจวธิ กี ารทาํ กจิ กรรมจะไดป ฏบิ ตั ิดังตอไปน้ี 1.1 ตอวงจรไฟฟาอยางงาย ตรวจสอบการทํางานของวงจรไฟฟาและ สังเกต (S1)  สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร 82 1.2 นําวัสดุตอแทรกในวงจรไฟฟา สังเกต และบันทึก (S1, S6, S8) (C2, หากนักเรยี นไมสามารถตอบ คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว C4, C5) คําตอบ คุณครูควรใหเ วลานกั เรียน คดิ อยา งเหมาะสม รอคอยอยาง 1.3 นําเสนอ อภิปรายและลงขอสรุป (S13) (C4) อดทน และรบั ฟง แนวความคิดของ 1.4 สืบคน ขอมลู และนาํ เสนอประโยชนของวัสดุ (C6) นักเรยี น 5. นกั เรยี นรับอุปกรณท่คี รูเตรียมมาและทํากจิ กรรม 6. เม่ือเสร็จสิ้นการทํากิจกรรม ใหนักเรียนเก็บอุปกรณท่ีใชแลวให ความรูเ พม่ิ เติมสาํ หรับครู เรียบรอย จากน้ันตัวแทนกลุมนําเสนอผลการทํากิจกรรม ครูบันทึกผล การทํากิจกรรมบนกระดานและตรวจสอบกับนักเรียนทุกกลุมวาไดผล ตารางแสดงสภาพตานทานไฟฟาของวสั ดุ การทํากิจกรรมเหมือนกันหรือไม ครูควรใหกลุมที่มีผลคลาดเคลื่อนทํา บางชนดิ ทอ่ี ุณหภูมิ 20 oC ใหม หลังจากนั้นครูชักชวนนักเรียนอภิปรายผลการทํากิจกรรม โดยใช คําถามดงั นี้ วัสดุ สภาพตานทานไฟฟา 5.1 นักเรยี นสังเกตเหน็ การนําไฟฟาของวัสดหุ รือไม (มองไมเ ห็น) (Ω .m)* เงิน 1.62 × 10-8 5.2 ส่ิงท่ีนักเรียนสังเกตเห็นคืออะไร (หลอดไฟฟาสวางหรือไมสวาง) ทองแดง อะลูมิเนียม 1.69 × 10-8 การถามคาํ ถามเหลา นเ้ี พ่อื ใหนักเรียนสามารถระบุและจําแนกขอมูล ทังสเตน เหลก็ 2.75 × 10-8 ทไี่ ดจ ากการสงั เกตและขอมูลที่เปนการลงความเห็น แพลตทนิ มั 5.25 × 10-8 5.3 ขอ มลู ทส่ี งั เกตไดนี้เก่ยี วของกับสมบัติการนําไฟฟาของวัสดุอยางไร 9.68 × 10-8 (วัสดุที่ตอกับวงจรไฟฟาแลวทําใหหลอดไฟสวาง แสดงวาวัสดุนั้น 10.6 × 10-8 นําไฟฟา วสั ดทุ ีต่ อกับวงจรไฟฟาแลวไมทําใหหลอดไฟสวาง แสดง วาวัสดุน้นั ไมน ําไฟฟา ) * Ω .m คือ โอหมเมตร วัสดทุ ีม่ ีสภาพตานทานไฟฟานอยจะนําไฟฟา 5.3 นักเรียนลงความเห็นวาวัสดุใดนําไฟฟา และวัสดุใดไมนําไฟฟา ไดดี หรือเปนตัวนําไฟฟาที่ดี สวนวัสดุท่ีมี สังเกตจากอะไร (ไสด นิ สอ 2B เหล็ก อะลูมิเนียมและ ทองแดง นํา สภาพตานทานไฟฟามาก จะนําไฟฟาไดไมดี ไฟฟา สังเกตจากวัสดุเหลานี้เม่ือตอกับวงจรไฟฟาแลวทําให หรือเปน ตัวนําไฟฟาทไ่ี มดี หลอดไฟสวา ง ไม แกว พลาสติก และถานไม และไสดินสอ HB ไม นําไฟฟา เพราะตอกับวงจรไฟฟาแลวหลอดไฟฟา ไมสวาง) 7. ครูอธิบายวาวัสดุท่ีใหไฟฟาผานไดหรือผานไดดี เรียกวา ตัวนําไฟฟา สวนวัสดุท่ีไฟฟาผานไมไดหรือผานไดไมดี เรียกวา ฉนวนไฟฟา ครูถาม นักเรียนวา จากกิจกรรม วัสดุใดเปนตัวนําไฟฟา และวัสดุใดเปน ฉนวนไฟฟา (ตัวนําไฟฟา ไดแก เหล็ก ทองแดง อะลูมิเนียม ไสดินสอ 2B สวนฉนวนไฟฟา ไดแ ก ไม แกว พลาสติก ถา นไม ไสด ินสอ HB) สวนสิ่งของท่ีอื่น ๆ ที่นักเรียนนํามาทดสอบเพิ่มเติม ใหยึดตามผลท่ี สงั เกตไดจริง สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

83 คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 8. ครูแนะนํานักเรียนวาวัสดุบางชนิดเปนฉนวนไฟฟาเม่ือตอกับแหลง พลังงานไฟฟา ตาํ่ เชน ถานไฟฉาย แตสามารถเปนตัวนําไฟฟาไดเมื่อตอ กับแหลงพลังงานไฟฟาท่ีมีพลังงานมากกวา เชน ไฟฟาที่ใชในบาน ดังนั้นนักเรียนจึงไมควรนําส่ิงของตาง ๆ ไปทดลองกับไฟฟาท่ีบาน เพราะอาจเปนอนั ตรายถึงชีวติ ได 9. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปรวมกันวา การนําไฟฟา ของวสั ดุคอื การท่ีวัสดุใหกระแสไฟฟาผานได ทดสอบโดยการนําวัสดุมา ตอแทรกในวงจรไฟฟาอยา งงา ย วัสดุที่นําไฟฟาไดหรือตัวนําไฟฟาจะทํา ใหหลอดไฟฟาสวาง สวนวัสดุท่ีไมนําไฟฟาหรือฉนวนไฟฟาหลอดไฟฟา จะไมส วา ง 10.นักเรียนตอบคําถามใน ฉันรูอะไร และรวมกันอภิปรายคําตอบโดยครู ควรเพ่ิมเติมคําถามในการอภิปรายเพื่อใหไดคําตอบตามแนวคําตอบ หนา 22-23 11.นกั เรียนสรุปส่ิงทไ่ี ดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นครูใหนักเรียนอาน ส่ิงท่ี ไดเ รยี นรู และเปรยี บเทยี บกบั ขอ สรุปของตนเอง 12.ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเกี่ยวกับเรื่องท่ีสงสัยหรืออยากรู เพิ่มเติมใน อยากรูอีกวา จากนั้นครูสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอ คําถามของตนเองหนาชั้นเรียนและใหนักเรียนอภิปรายเกี่ยวกับคําถาม ที่นาํ เสนอ 13.ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 อะไรบางและในขั้นตอน ใดบาง แลวบันทึกในแบบบันทึกกจิ กรรมหนา 25 14.นักเรียนรวมกนั อา น รอู ะไรในเรอื่ งน้ี เพ่อื นําไปสูขอสรุปเก่ียวกับการนํา ไฟฟาของวัสดุ จากน้ันครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใช คําถามวา สายไฟฟาควรทําจากวัสดุอะไร และวัสดุอะไรบางที่นําไฟฟา ได สายไฟฟาควรทําจากวัสดุที่นําไฟฟาได เชน วัสดุที่เปนโลหะ สวน วสั ดุท่นี ําไฟฟา ได เชน เหลก็ อะลูมิเนยี ม ทองแดง ไสด ินสอ 2B  สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 84 แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม 1. ทดลอง อธิบายและเปรียบเทียบการนําไฟฟาของวัสดุชนดิ ตาง ๆ 2. สบื คน ขอ มูลและยกตัวอยางการนาํ ไฟฟาของวสั ดุมาใชประโยชนใ น ชวี ติ ประจาํ วัน เหลก็ / พลาสติก / / / / ไม / เหลก็ อะลูมิเนยี ม / / ทองแดง / สง่ิ ของอื่น เชน แกว / ผา / กระเปา หมายเหตุ ไสด นิ สอ 2B บางยหี่ อ ไมน าํ ไฟฟา ใหบนั ทกึ ผลการทดสอบตามจริง สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

85 คูมอื ครรู ายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร วสั ดุทน่ี าํ ไฟฟานาํ มาทําสายไฟฟา สว นวัสดุท่ีไมน ําไฟฟา นาํ มาทาํ ฉนวนหมุ สายไฟฟา เหล็ก ทองแดง อะลูมิเนียม ไสดินสอ 2B นาํ ไฟฟา สงั เกตจากเม่ือตอ วัสดุแทรกเขา กบั วงจรไฟฟา แลวทําใหหลอดไฟสวาง ไม แกว พลาสตกิ ผา ถานไม ไสด ินสอ HB ไมนาํ ไฟฟา สงั เกตจากเม่ือตอวสั ดแุ ทรกเขากับวงจรไฟฟา หลอดไฟฟา ไมสวาง วสั ดทุ ี่นําไฟฟา นาํ มาทาํ สายไฟฟา สว นวัสดุที่ไมนาํ ไฟฟานํามาทําฉนวนหุม สายไฟฟา เม่ือตอวสั ดุชนิดตา ง ๆ เขากับวงจรไฟฟา พบวา เหลก็ ทองแดง อะลูมเิ นียม ไสด นิ สอ 2B ทําใหห ลอดไฟฟา สวา ง สว นไม แกว พลาสตกิ ถานไม ไสดินสอ HB หลอดไฟฟาไม สวาง วสั ดุทีน่ ําไฟฟา นํามาใชประโยชน เชน ทาํ สายไฟฟา สวนวัสดุทีไ่ มน าํ ไฟฟา นํามา หุมสายไฟฟา เพือ่ เปน ฉนวนไฟฟา วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ไฟฟาไดแ ตกตา งกัน วสั ดุที่นาํ ไฟฟา หรือตัวนาํ ไฟฟา เปน วสั ดทุ ีใ่ หก ระแสไฟฟา ผานได สวนวัสดุท่ีไมนําไฟฟาหรือฉนวนไฟฟา เปน วัสดทุ ไี่ มใ หไ ฟฟา ผาน  สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 86 คาํ ถามของนกั เรียนทตี่ ้ังตามความอยากรูข องตนเอง สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

87 คูมอื ครูรายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร          สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วสั ดุและสสาร 88 แนวการประเมินการเรียนรู การประเมินการเรยี นรูข องนกั เรียนทําได ดังนี้ 1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภิปรายในชนั้ เรียน 2. ประเมินการเรยี นรูจากคําตอบของนกั เรยี นระหวางการจดั การเรียนรูแ ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม 3. ประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 จากการทํากิจกรรมของนักเรยี น การประเมินจากการทาํ กจิ กรรมที่ 4 วัสดุแตล ะชนดิ มีการนําไฟฟา เปน อยา งไร ระดับคะแนน 2 คะแนน หมายถึง พอใช 1 คะแนน หมายถึง ควรปรับปรุง 3 คะแนน หมายถงึ ดี รหัส สิ่งท่ีประเมิน คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร S1 การสงั เกต S8 การลงความเหน็ จากขอมูล S13 การตคี วามหมายขอมลู และลง ขอสรุป ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 C2 การคิดอยา งมีวจิ ารณญาณ C4 การสอ่ื สาร C5 ความรวมมอื C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ รวมคะแนน สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

89 คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรตามระดับความสามารถของนกั เรียน โดยอาจใชเกณฑก ารประเมนิ ดงั น้ี ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรุง (1) ทางวิทยาศาสตร พอใช (2) S1. การสังเกต การสังเกต สามารถใชป ระสาทสัมผสั เกบ็ สามารถใชประสาทสัมผัสเกบ็ ไมส ามารถใชป ระสาท S8. การลง ประกอบดว ย รายละเอียดลักษณะของ รายละเอยี ดลักษณะของ สมั ผัสเก็บรายละเอียด ความเหน็ จาก ขอ มูล ลักษณะของหลอด หลอดไฟฟาเมอื่ ตอวัสดแุ ทรก หลอดไฟฟาเมอื่ ตอวสั ดุแทรก ลกั ษณะของหลอดไฟฟา ไฟฟาเม่ือตอวัสดุ ในวงจรไฟฟาอยางงายได ในวงจรไฟฟา อยางงา ยได เมอื่ ตอวสั ดุแทรกใน แทรกใน ถกู ตองดวยตนเองโดยไมเ พม่ิ ถกู ตองโดยอาศยั การชี้แนะ วงจรไฟฟาอยา งงา ยได วงจรไฟฟาอยา ง ความคิดเหน็ จากครหู รอื ผูอืน่ หรือเพมิ่ เติม ดว ยตนเอง หรือมกี าร งา ย ความคดิ เห็น เพ่มิ เติมความคิดเหน็ แมว าครูหรือผูอ่ืนชวย แนะนําหรือชี้แนะ การระบุวัสดุท่เี ปน สามารถเพ่มิ เตมิ ความคิดเห็น สามารถเพ่ิมเติมความคดิ เห็น ไมส ามารถเพิ่มเตมิ ความ ตวั นาํ ไฟฟา และวสั ดุ เกย่ี วกับขอ มูลทีม่ ีอยจู ากการ เกย่ี วกบั ขอมูลที่มีอยูจ ากการ คิดเหน็ เก่ยี วกบั ขอ มูลท่ีมี ที่เปน ฉนวนไฟฟา สังเกตการนาํ ไฟฟาของวสั ดแุ ละ สังเกตการนาํ ไฟฟาของวสั ดุ จากการสังเกตการนาํ สามารถระบุวาวสั ดใุ ดเปน ตวั นาํ และสามารถระบวุ าวสั ดใุ ดเปน ไฟฟา ของวัสดและไม ไฟฟา หรอื ฉนวนไฟฟาไดถูกตอ ง ตวั นาํ ไฟฟห รอื ฉนวนไฟฟา ได สามารถระบวุ าวัสดุใดเปน มีเหตุผล จากความรูหรอื ถูกตอง โดยอาศัยการชี้แนะ ตัวนําไฟฟาและวัสดใุ ดเปน ประสบการณเดมิ ไดด วยตนเอง จากครูหรือผูอน่ื ฉนวนไฟฟา แมว า ครหู รือ ผูอ นื่ ชว ยแนะนําหรอื ช้แี นะ S13. การ ความสัมพันธ สามารถตคี วามหมายจากการ ครหู รอื ผูอน่ื ตองชว ยแนะนํา ไมสามารถตคี วามหมาย ตีความหมายขอมูล ระหวา งความสวา ง ทดลอง และลงขอสรุปไดด วย หรือช้ีแนะจึงจะสามารถ จากการทดลอง และลง และลงขอสรปุ ของหลอดไฟฟาเม่ือ ตนเองวา วสั ดแุ ตละชนดิ นาํ ตีความหมายจากการทดลอง ขอ สรปุ ไดดว ยตนเองวา นาํ วสั ดุแตล ะชนิด ไฟฟา ไดแ ตกตางกนั และวัสดุ และลงขอสรุปไดว า วสั ดุแต วัสดแุ ตล ะชนดิ นาํ ไฟฟา ได ตอแทรกเขากับ ที่นําไฟฟาหรือตวั นําไฟฟา คอื ละชนิดนําไฟฟา ไดแตกตาง แตกตา งกนั และวัสดทุ ่ีนาํ วงจรไฟฟาอยางงาย วสั ดุทใี่ หกระแสไฟฟาผานได กนั วสั ดทุ ่ีนําไฟฟาหรือตัวนาํ ไฟฟา หรอื ตัวนําไฟฟา คือ กบั การนาํ ไฟฟาของ สวนวัสดุทไ่ี มน าํ ไฟฟา หรือ ไฟฟา คือวสั ดุที่ให วัสดทุ ี่ใหก ระแสไฟฟา ผา น วัสดุ ฉนวนไฟฟา กระแสไฟฟาผานได สว น ได สวนวสั ดุทไี่ มน าํ ไฟฟา คอื วสั ดทุ ีไ่ มใ หไฟฟาผา น วัสดุท่ไี มนาํ ไฟฟา หรอื หรอื ฉนวนไฟฟา ฉนวนไฟฟา คือวสั ดทุ ีไ่ มให คือวัสดุที่ไมใหไฟฟาผา น ไฟฟา ผาน  สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดุและสสาร 90 ตาราง แสดงการวิเคราะหทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ตามระดบั ความสามารถของนักเรียน โดยอาจใชเกณฑการประเมนิ ดงั น้ี ทกั ษะแหง รายการประเมิน ระดบั ความสามารถ ศตวรรษที่ 21 ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรงุ (1) C2 การคิด การวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและ สามารถวิเคราะหและเลือก ไมสามารถวิเคราะหและ อ ย า ง มี เลือกผลิตภัณฑหรือ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ ผลิตภัณฑหรือเหตุการณที่ เ ลื อ ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ห รื อ วจิ ารณญาณ เหตกุ ารณท ี่เก่ียวกับ เหตกุ ารณท ี่เกย่ี วกบั การใช เก่ียวกับการใชประโยชน เหตุการณท่ีเก่ียวของกับ ประโยชนของการ ปร ะ โ ยช น จ า กก า ร นํ า จากการนําไฟฟาของวัสดุ การใชประโยชนจากการ นาํ ไฟฟา ไ ฟ ฟ า ข อ ง วั ส ดุ จ า ก จากหลักฐ า นไดอยาง มี นําไฟฟาของวัสดุจาก หลักฐานไดอยางมีเหตุผล เหตุผลและถูกตองจากการ หลักฐานไดแมวาครูหรือ และถกู ตอ งไดดว ยตนเอง ชี้แนะของครหู รือผูอ ่ืน ผูอ่ืน ชว ย แน ะนํา หรื อ ชแ้ี นะ C4 การส่อื สาร การนําเสนอขอ มูล สามารถนําเสนอขอมูลท่ี สามารถนําเสนอขอมูลท่ีได ไมสามารถนําเสนอขอมูลที่ ไดจากการทดลองเรื่อง จากการทดลองเร่ืองการนํา ไดจากการทดลองเร่ืองการ การนําไฟฟาของวัสดุได ไฟฟาของวัสดุ โดยอาศัย นําไฟฟาของวัสดุ แมวาครู ชัดเจนและเขาใจงายได การช้แี นะจากครูหรือผูอ่ืน หรือผูอื่นชวยแนะนําหรือ ดว ยตนเอง ชีแ้ นะ C5 ความ การทํางานรวมมือ สามารถทํางานรวมกับ สามารถทํางานรวมกับผูอื่น ไมสามารถทํางานรวมกับ รวมมอื กนั ในกลมุ ผูอ่ืนรวมท้ังยอมรับฟง รวมท้ังยอมรับฟงความ ผูอ่ืนอยางสรางสรรคใน ความคิดเห็นของผูอ่ืน คิ ด เ ห็ น ข อ ง ผู อื่ น อ ย า ง การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ อยางสรางสรรคในการ สรางสรรคเปนบางคร้ังใน การนําไฟฟาของวัสดุ ทํากิจกรรมเกี่ยวกับการ การทํากิจกรรมเกี่ยวกับ ต้ังแตเร่ิมตนจนเสร็จส้ิน นําไฟฟาของวัสดุต้ังแต การนําไฟฟาของวัสดุทั้งน้ี กิจกรรมแมวาจะไดรับ เ ริ่ ม ต น จ น เ ส ร็ จ ส้ิ น ตองอาศัยการกระตุนจาก การกระตุนจากครูหรือ กจิ กรรม ครหู รอื ผอู นื่ ผอู ืน่ C6 การใช การเลือกใชขอมูล สามารถเลือกใชขอมูลท่ี สามารถเลือกใชขอมูลที่ ไมสามารถเลือกใชขอมูล เ ท ค โ น โ ล ยี จ า ก ก า ร สื บ ค น ถูกตองจากแหลงเรียนรู ถูกตองจากแหลงเรียนรูท่ี ท่ีถูกตองจากแหลงเรียนรู สารสนเทศ ขอ มลู ท่ีนาเช่ือถือเพื่อนําเสนอ นาเช่ือถือเพ่ือนําเสนอ ท่ีนาเช่ือถือเพื่อนําเสนอ ขอมูลไดดวยตนเอง ขอมูล โดยตองอาศัยการ ขอมูล แมวาครูหรือผูอื่น ช้แี นะจากครหู รอื ผอู ่ืน ชว ยแนะนาํ หรอื ชีแ้ นะ สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

91 คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร กิจกรรมทายบทที่ 1 สมบตั ิทางกายภาพของวัสดุ ( 1 ชว่ั โมง) 1. นักเรียนเขียนหรือวาดรูปสรุปสิ่งที่ไดเรียนรูจากบทนี้ ในแบบบันทึก กจิ กรรม หนา 26 2. นกั เรยี นตรวจสอบการสรุปสง่ิ ทไี่ ดเรยี นรขู องตนเองโดยเปรียบเทียบกับ แผนภาพในหวั ขอ รอู ะไรในบทน้ี ในหนงั สือเรยี น หนา 30 3. นักเรียนกลับไปตรวจสอบคําตอบของตนเองในสํารวจความรูกอน เรียน ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 3 อีกครั้ง หากคําตอบของนักเรียน ไมถกู ตองใหขีดเสนทับขอความเหลานั้น แลวแกไขใหถูกตอง หรืออาจ แกไ ขคําตอบดวยปากกาตางสี นอกจากนี้ครูอาจนําคําถามในรูปนําบท ในหนังสือเรียน หนา 2 มารวมกันอภิปรายคําตอบกับนักเรียนอีกคร้ัง ดังนี้ อุปกรณกีฬาแตละชนิดทําจากวัสดุอะไร และมีสมบัติอยางไร ครู และนกั เรยี นรว มกันอภิปรายแนวทางการตอบคําถาม เชน ลูกฟุตบอล มีสวนประกอบหลัก 2 สว นคอื สวนท่ีเปนลูกบอลขางในและสวนท่ีเปน ผวิ ดานนอก ลูกบอลดานในทําจากยาง ผิวดานนอกทําจากหนังซึ่งอาจ เปนหนังแทหรือหนังเทียม ลูกฟุตบอลเมื่อเติมลมแลวควรมีสมบัติ ไม ร่ัวซึม ดูดซึมนํ้าไดนอย กระดอนไดดี และมีความคงทน ลูกเทนนิสมี สวนประกอบหลัก 2 สวนคือ สวนที่เปนลูกบอลขางในและสวนท่ีเปน ผิวดานนอก ลูกบอลดา นในทําจากยาง ผิวดานนอกทําจากผาสักหลาด ลูกเทนนสิ ควรมสี ภาพยดื หยนุ ดี ทนทาน 4. นักเรียนทํา แบบฝกหัดทายบทที่ 1 สมบัติทางกายภาพของวัสดุ และนําเสนอคําตอบหนาช้ันเรียน ถาคําตอบยังไมถูกตองครูนํา อภิปรายหรือใหสถานการณเพ่ิมเติมเพ่ือแกไขแนวคิดคลาดเคล่ือนให ถูกตอ ง 5. นักเรียนรวมกันทํากิจกรรม รวมคิดรวมทํา โดยอานสถานการณระบุ ปญหาและเงื่อนไขจากสถานการณ จากนั้นระบุวัสดุอุปกรณที่ตองใช ในการสรา งช้นิ งาน และออกแบบภาพราง และสรางช้ินงานตามแบบท่ี ราง ทดสอบ ปรับปรงุ และ นาํ เสนอ 6. นักเรยี นรวมกนั อา นและอภปิ รายเนือ้ เรื่องในหวั ขอ วิทยใกลตัว  สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดุและสสาร 92 แนวคําตอบในแบบฝก หัดทา ยบท นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

93 คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นักเรียนตอบไดตามความเขาใจ  สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 94 นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นกั เรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นักเรียนตอบไดต ามความเขาใจ สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

95 คูมือครูรายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วัสดุและสสาร นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจ นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นักเรียนตอบไดตามความเขาใจ  สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 96 นกั เรียนตอบไดต ามความเขาใจ นกั เรียนตอบไดตามความเขาใจ นักเรยี นตอบไดต ามความเขาใจ นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจ สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

97 คูม ือครูรายวชิ าพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร  สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร 98 บทที่ 2 สถานะของสสาร จุดประสงคก ารเรียนรปู ระจาํ บท เม่อื เรยี นจบบทน้ี นักเรยี นสามารถ 1. เปรียบเทียบสมบัติของสสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแกส จากการสังเกต มวล การตองการ ทอ่ี ยู รูปราง และปรมิ าตร 2. ใชเคร่ืองมือวัดมวล ปริมาตรของสสารในสถานะ ของแขง็ ของเหลวและแกส แนวคดิ สําคัญ บทนมี้ อี ะไร สสารรอบตัวมีสถานะเปน ของแข็ง ของเหลว เร่ืองที่ 1 ของแข็ง หรือแกส สสารแตละสถานะมีสมบัตทิ งั้ ที่เหมือนกัน และ คาํ สาํ คัญ ของแข็ง (solid) แตกตางกัน มวลและปรมิ าตรเปนสมบัตขิ องสสารท่ี กิจกรรมท่ี 1.1 ของแข็งมีมวล และตองการท่ีอยู สามารถวัดไดโดยใชเคร่ืองมือตา งๆ หรือไม กจิ กรรมท่ี 1.2 ของแข็งมปี ริมาตรเปน อยา งไร สอ่ื การเรียนรูและแหลง เรียนรู เรื่องที่ 2 ของเหลว 1. หนงั สอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 39-66 คาํ สาํ คัญ ของเหลว (liquid) กิจกรรมที่ 2.1 ของเหลวมีมวลและตองการท่ีอยู 2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 34–68 หรือไม กิจกรรมที่ 2.2 ของเหลวมีปริมาตร รูปรางและ ระดบั ผวิ หนาเปนอยา งไร เรอื่ งท่ี 3 แกส คําสําคัญ แกส (gas) กิจกรรมที่ 3.1 แกสมีมวลและตองการที่อยู หรอื ไม กิจกรรมที่ 3.2 แกสมีปริมาตรและรูปรางเปน อยา งไร สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

99 คมู ือครูรายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 รหัส ทักษะ กจิ กรรมที่ 1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร S1 การสังเกต  S2 การวดั  S3 การใชจ าํ นวน  S4 การจาํ แนกประเภท S5 การหาความสมั พันธร ะหวาง       สเปซกับสเปซ  สเปซกับเวลา S6 การจดั กระทําและสอ่ื ความหมายขอ มลู   S7 การพยากรณ  S8 การลงความเห็นจากขอมลู  S9 การต้ังสมมติฐาน S10 การกําหนดนยิ ามเชิงปฏิบตั กิ าร S11 การกําหนดและควบคุมตวั แปร S12 การทดลอง S13 การตคี วามหมายขอมลู และลงขอ สรุป  S14 การสรา งแบบจําลอง ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 C1 การสรางสรรค C2 การคดิ อยา งมีวิจารณญาณ C3 การแกปญหา C4 การสอื่ สาร  C5 ความรวมมอื  C6 การใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร  สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดุและสสาร 100 แนวคดิ คลาดเคล่อื น ครบู นั ทึกแนวคดิ ท่ีไดจากการฟง การสนทนาและการอภิปราย เพ่ือนาํ ไปใชใ นการจัดการเรียนรใู หสามารถแกไ ขแนวคดิ คลาดเคลอ่ื นและตอยอดแนวคดิ ที่ถูกตอ ง แนวคิดคลาดเคลือ่ น แนวคิดท่ีถกู ตอง • แปงฝนุ เปน ของเหลว (Allen, 2011) • แปง ฝุน เปนของแขง็ เพราะแปงฝนุ แตละเม็ดมปี รมิ าตรและรปู รา ง คงท่ี • ของแขง็ ทเ่ี ปนกอ นจะหนักกวาของแข็งทเ่ี ปน ฝุน ผงเล็กๆ แมว า มวลจะเทา กัน (Tatar,2011) • ของแขง็ ท่เี ปนกอ น แมจะทําใหเปน ผงก็จะหนกั เทา กันถามปี รมิ าณ เนอื้ สารเทากนั ซง่ึ มวลจะเทา กัน • แกส ไมม ีนํ้าหนกั (Tatar, 2011) • แกสมีน้ําหนกั เพราะแกส เปนสสาร มมี วลจึงมีนา้ํ หนกั • การเรียกแกส หรอื กาซข้นึ อยกู ับขนาดของภาชนะทบี่ รรจุ • การเรยี กแกส หรอื กา ซสามารถทาํ ไดทงั้ 2 อยางไ มไ ดข้ึนอยู ถา ภาชนะทีบ่ รรจุมีขนาดเล็กจะเรียกแกส แตถ าภาชนะ กบั ขนาดของภาชนะทบ่ี รรจุ ทบี่ รรจมุ ขี นาดใหญจ ะเรียกกา ซ Allen, M., misconception in primary science, 2011. Tatar, E., Prospective primary school teacher misconception about state of matter; Educational Research and Review, 2011. สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

101 คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร บทนีเ้ ร่ิมตน อยางไร (1 ชั่วโมง) 1. ครูนําเขาสูบทเรียนโดยใหนักเรียนดูรูปน้ําแข็ง นํ้า และน้ํากําลังเดือด ค รู รั บ ฟ ง เ ห ตุ ผ ล ข อ ง จากนนั้ ครูถามคาํ ถามเพอื่ อภปิ รายในประเด็นตอไปนี้ นักเรียนเปนสําคัญ ครูยังไม 1.1 นกั เรียนเห็นอะไรในรปู บา ง (นํ้าแข็ง นํา้ และนา้ํ กาํ ลงั เดอื ด) เฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวนให 1.2 สสารในรปู มีสถานะอะไรบาง (นักเรยี นตอบตามความเขาใจ) หาคําตอบที่ถูกตองจากกิจกรรม 1.3 สสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแกสมีอะไรบาง (นักเรียน ตา ง ๆ ในบทเรียน้ี ตอบไดต ามความเขา ใจ) 2. ครูชักชวนนักเรียนศึกษาสถานะของสสารโดยใหนักเรียนอานหนังสือเรียน บทที่ 2 ของหนวยท่ี 4 โดยเร่ิมจากการอานช่ือบทและจุดประสงคการ เรียนรปู ระจาํ บท จากนัน้ ครใู ชคาํ ถามวา เม่อื จบบทเรียนนักเรียนจะสามารถ ทําอะไรไดบาง (เปรียบเทียบมวลของสสาร การตองการท่ีอยู รูปรางและ ปริมาตรของสสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแกส และใชเครื่องมือวัด มวล ปริมาตรของสสารในแตละสถานะ) 3. นักเรียนอานช่ือบท และแนวคิดสําคัญ จากหนังสือเรียนหนา 40 จากนน้ั ตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใชค ําถามดงั น้ี 3.1 บทเรยี นนเี้ กยี่ วกบั เรอื่ งอะไร (สถานะของสสาร) 3.2 แนวคิดสําคัญของเรื่องน้ีคืออะไร (สสารมีท้ังท่ีเปนของแข็ง ของเหลว และแกส ซ่ึงมีสมบัติบางประการเหมือนกันและบาง ประการแตกตางกัน มวลและปริมาตรเปนสมบัติของสสารซึ่ง สามารถวัดได) 4. นักเรียนอานเนื้อเรื่อง ในหนังสือเรียนหนา 40 โดยครูใชวิธีฝกการอาน ตามความเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นตรวจสอบ ความเขาใจของนักเรียน โดยครูอาจใชค าํ ถามดังน้ี 4.1 เดก็ ทอ่ี ยใู นรปู กาํ ลงั ทาํ อะไร (เปาน้าํ สบู) 4.2 นักเรียนคิดวา นํ้าสบู ขวดพลาสติกและฟองสบูมีสถานะอะไรบาง และแตล ะสถานะมีสมบัติอยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจ) 5. ครูชักชวนนักเรียนทาํ สํารวจความรูกอนเรียน เพื่อตรวจสอบความรูเดิม เกีย่ วกบั สถานะของสสาร 6. นักเรียนทํากิจกรรมสํารวจความรูกอนเรียนในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 34 โดยอานช่ือหนวย ชื่อบท และคําถาม ครูตรวจสอบวานักเรียนไม  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยท่ี 4 วสั ดแุ ละสสาร 102 เขาใจคําถามในประเด็นใดบาง ครูนําอภิปรายคําถามที่นักเรียนไมเขาใจ จนแนใ จวานกั เรยี นสามารถตอบคําถามตามความเขาใจของตนเองได 7. ครูรวบรวมคําตอบของนักเรียนเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมีแนวคิด เก่ียวกับสถานะของสสารอยางไรบาง ครูยังไมตองใหคําตอบที่ถูกตอง แตจะใหนักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบตนเองอีกคร้ังหลังจากเรียนจบ บทน้ีแลว (ครูอาจบันทึกแนวคิดคลาดเคล่ือนของนักเรียนแลวนํามา ออกแบบการจดั การเรียนรเู พื่อแกไขแนวคิดใหถ ูกตอ งตอ ไป) ขอ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ ครูอาจจัดการเรียนรูโดยใชก ลวิธีการสอน KWL ซง่ึ ประกอบดวย 3 ขนั้ ตอน คอื ฉันรูอะไร (What I Know) ฉันตองการรูอะไร (What I Want to know) และฉันเรียนรูอะไร (What I Learn) ฉนั รอู ะไร (What I Know) นักเรียนจะไดระดมความคิดรว มกัน วา ตนไดเรียนรอู ะไรมาบางเก่ียวกับเร่ืองที่จะ เรียน ข้นั ตอนนค้ี รสู ามารถตรวจสอบและดึงความรูก อ นเรียน รวมถงึ การคน หาแนวคิดคลาดเคลอื่ นของนักเรยี น ฉนั ตอ งการรูอ ะไร (What I Want to know) การจัดการเรียนรูในข้ันน้ีเปนการเปดโอกาสใหนักเรียนไดถาม ตนเองวาตนตองการจะเรียนรูอะไรอีกบางเกี่ยวกับเร่ืองท่ีจะเรียน ซึ่งผูสอนควรแสดงใหนักเรียนเห็นวาเขา สามารถถามไดทุกคําถาม ในขั้นตอนน้ีผูสอนสามารถสอดแทรกวิธีการต้ังคําถามท่ีดีเพ่ือนําไปสูการสํารวจ ตรวจสอบ ฉันเรียนรูอะไร (What I Learn) การจัดการเรียนรูในข้ันน้ีเพ่ือใหนักเรียนไดบันทึกแนวคิดหรือองคความรูท่ี ตนไดเรียนรู ซ่งึ ขน้ั ตอนน้จี ะอยูใ นชวงทา ยของหนว ยการเรยี น การทํา KWL เปนการเปดโอกาสใหนักเรียนไดติดตามและประเมินการเรียนรูของตนเอง นักเรียนสามารถ ทบทวนตาราง KWL ของตนเพ่ือเปรียบเทียบส่ิงท่ีตนคิดวาตนรูแลวในชวงเร่ิมตนของหนวยการเรียนกับขอมูลท่ี นักเรียนไดเรียนรูเพ่ิมเติม ซ่ึงผูสอนสามารถใชประโยชนจากข้ันตอนนี้โดยการชวยใหนักเรียนเชื่อมโยงหรือเห็น ความสมั พนั ธของแนวคดิ ตาง ๆ เพ่อื เขาใจเนอื้ หาท่เี รยี นอยางลึกซ้ึง สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

103 คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดุและสสาร แนวคาํ ตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม การสํารวจความรกู อนเรยี น นักเรียนอาจตอบคําถามถกู หรอื ผิดกไ็ ดข น้ึ อยูกบั ความรูเดิมของนักเรยี น แตเ มอื่ เรียนจบบทเรียนแลว ใหน ักเรียนกลับมาตรวจสอบคําตอบอกี ครั้งและแกไขใหถกู ตอง ดงั ตัวอยา ง ผา เชด็ หนา นาํ้ ตาลทราย มมี วล ตองการท่อี ยู รูปราง ผงซกั ฟอก แปง ฝนุ เหล็ก และปริมาตรคงที่ น้าํ นมสด แอลกอฮอลเ ช็ดแผล มีมวล ตอ งการท่อี ยู รูปรา งไมค งท่ี เหงื่อ เปลี่ยนแปลงตามภาชนะท่ีบรรจุ ปรมิ าตรคงที่ และผวิ หนา รักษา ระดับในแนวราบ อากาศ ลม ไอนํ้า มีมวล ตองการทอี่ ยู รูปรางและ ปรมิ าตรไมค งท่ีเปล่ียนแปลง ตามภาชนะทบี่ รรจุ  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วสั ดแุ ละสสาร 104 เรอ่ื งที่ 1 ของแข็ง ในเรื่องนี้นักเรียนจะไดเรียนรูสมบัติของสสารใน สถานะของแข็ง จดุ ประสงคการเรยี นรู 1. สงั เกตและอธบิ ายสมบตั ขิ องสสารในสถานะของแข็ง เวลา 2.5 ช่วั โมง วสั ดุ อปุ กรณส าํ หรับทํากจิ กรรม สื่อการเรียนรแู ละแหลง เรียนรู กอนหิน แกวพลาสติกใส นํ้า จาน ปากกาเคมี เครื่องช่ัง 1. หนังสอื เรียน ป.4 เลม 2 หนา 42–49 แบบคาน 3 แขน กระบอกตวง เชือกหรือดา ย ถว ยยูรีกา 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.4 เลม 2 หนา 35–44 สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

105 คมู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนวยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร แนวการจัดการเรียนรู (30 นาที) ขนั้ ตรวจสอบความรู (5 นาที) 1. ครูตรวจสอบความรูเดิมเก่ียวกับสสารในสถานะของแข็ง โดยใชคําถาม หากนักเรียนไมสามารถตอบคําถาม ดงั ตอ ไปนี้ หรืออภิปรายไดตามแนวคําตอบของครู ครูควรใหเวลานักเรียนคิดอยางเหมาะสม 1.1 สิ่งรอบตัวท่ีเปนของแข็งมีอะไรบาง (นักเรียนตอบไดตามความ ร อ ค อ ย อ ย า ง อ ด ท น แ ล ะ รั บ ฟ ง เขาใจ) แนวความคิดของนักเรียนโดยยังไมตอง บอกคาํ ตอบทีถ่ กู ตอ งแกน ักเรยี น 1.2 ของแข็งมีสมบัติอะไรบาง (นักเรียนตอบไดตามความเขาใจของ ตนเอง ซ่ึงแนวคําตอบที่ถูกตองคือ ของแข็งมีมวล ตองการที่อยู มี นักเรียนอาจไมสามารถตอบ ปริมาตรและรูปรา งคงที่ซง่ึ ครยู ังไมต อ งบอกนักเรียนในชวงน)ี้ คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด ครูแจงใหนักเรียนทราบวาเม่ือนักเรียนอานเรื่องที่ 1 และทํากิจกรรม อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง แลวจักเรยี นจะทราบวา อะไรบา งท่ีเปนของแข็งและมีสมบัติอะไร นกั เรียน ขั้นฝก ทกั ษะจากการอา น (20 นาท)ี 3. นกั เรยี น อาน ชื่อเร่ือง และ คิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 42 แลว รวมกันอภิปรายเพื่อตอบคําถามใน คิดกอนอาน ตามความเขาใจของ ตนเอง ครูบนั ทึกคาํ ตอบของนักเรียนเพื่อใชเปรียบเทียบกับคําตอบหลัง การอา น 4. นักเรียนอานคําใน คําสําคัญ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หาก นักเรียนอานไมได ครูควรสอนการอานใหถูกตอง ครูลองใหนักเรียน อธิบายความหมายตามความเขาใจ และชักชวนใหหาความหมายท่ี ถกู ตอ งจากการอา นเนื้อเร่อื ง 5. ครูชักชวนนักเรียนอานเนื้อเร่ืองโดยใชวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับ ความสามารถของนักเรียน เม่ืออานจบ ครูนําอภิปรายเพื่อตรวจสอบ ความเขา ใจของนกั เรียน ในประเดน็ ตอไปนี้ 5.1 นํ้าแข็ง และกอนหินเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร (น้ําแข็งและ กอ นหินเปนของแขง็ เหมอื นกนั ซึง่ เปน กอนและหยิบจับได) 5.2 ในเรื่องท่ีอาน นักเรียนพบอะไรบางที่มีสถานะเปนของแข็ง (นํา้ แข็งและกอ นหนิ ) 5.3 ของแข็งมสี มบตั เิ ปนอยา งไร (เปนกอนและหยิบจบั ได) 5.4 นักเรียนคิดวาของแข็งมีสมบัติอ่ืน ๆ อีกหรือไม อยางไร (นักเรียน ตอบตามความเขาใจของตนเอง ครูฟงความคิดเห็นของนักเรียน  สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร 106 แตยังไมเฉลยคําตอบและแนะใหนักเรียนตรวจสอบคําตอบจาก การเตรียมตวั ลว งหนา สําหรบั ครู การทาํ กจิ กรรมตอไป) เพอ่ื จดั การเรียนรใู นครงั้ ถัดไป ขัน้ สรุปจากการอา น (5 นาท)ี ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะไดทํา 6. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือสรุปวาน้ําแข็งและหินเปนของแข็ง กิจกรรมท่ี 1.1 ของแข็งมีมวลและ ซึง่ เปนสถานะอยา งหน่งึ ของสสาร ของแข็งมีสมบตั เิ ปนกอน หยบิ จบั ได ตองการที่อยูหรือไม และมีรูปรางเปน อยางไร ครูเตรยี มการจัดกจิ กรรม ดังนี้ 7. นักเรยี นตอบคําถามใน รหู รอื ยงั ในแบบบันทกึ กจิ กรรม หนา 35 8. ครแู ละนักเรยี นรวมกันอภิปรายเพื่อเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน มอบหมายใหนักเรียนเตรียมกอนหิน ท่ีมีขนาดเล็กกวาแกวพลาสติกใสที่ครู รหู รอื ยงั กับคําตอบทเ่ี คยตอบและบันทึกไวใ นคดิ กอนอา น เตรียมไว 9. ครูเนนย้ํากับนักเรียนเก่ียวกับคําถามทายเน้ือเรื่อง เราจะทดสอบความ แข็งของวัสดุไดอยางไร เพ่ือชักชวนใหนักเรียนไปหาคําตอบรวมกันใน กิจกรรมตอ ไป สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

107 คมู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยที่ 4 วัสดแุ ละสสาร แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม เพราะเปนกอน หยิบจับได  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดุและสสาร 108 กิจกรรมท่ี 1.1 ของแขง็ มมี วลและตองการท่อี ยหู รอื ไมและมรี ูปรางอยางไร กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดสังเกตเก่ียวกับมวล รูปราง สอ่ื การเรียนรแู ละแหลงเรียนรู การตอ งการท่อี ยูและการใชเครอ่ื งชง่ั วัดมวลของแขง็ 1. หนงั สอื เรยี น ป.4 เลม 2 หนา 43–45 เวลา 1 ชว่ั โมง จดุ ประสงคการเรียนรู 2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.4 เลม 2 หนา 36-41 1. สังเกตเก่ยี วกับมวล รปู รา งและการตองการที่อยู 3. ตวั อยา งวีดิทัศนป ฏบิ ตั ิการวิทยาศาสตรเร่ืองของแข็งมี ของของแขง็ มวลและตอ งการท่อี ยูหรอื ไมและมรี ูปรางอยางไร 2. ใชเครอ่ื งชงั่ วัดมวลของแข็ง http://ipst.me/8062 วสั ดุ อุปกรณสําหรบั ทํากจิ กรรม สงิ่ ทีค่ รตู อ งเตรียม/กลุม 1. เครอ่ื งช่งั แบบคาน 3 แขน อยางนอย 3 เคร่อื ง/หอง 2. แกว พลาสติกใส 2 ใบ สง่ิ ที่นักเรียนตอ งเตรยี ม/กลุม 1. กอ นหิน 1 กอน (ขนาดเล็กกวา แกวพลาสติกใส) 2. น้ํา 200 ลกู บาศกเซนตเิ มตร ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร S1 การสังเกต S2 การวัด S5 การหาความสัมพนั ธระหวางสเปซกับสเปซ S6 การจดั กระทําและสอื่ ความหมายขอมลู S8 การลงความเหน็ จากขอมูล S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรปุ ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 C4 การสอ่ื สาร C5 ความรวมมือ สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

109 คูม ือครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.4 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 วัสดแุ ละสสาร แนวการจดั การเรยี นรู 1. ครทู บทวนความรูเกยี่ วกับของแขง็ โดยอาจใชคําถามดงั ตอไปน้ี 1.1 ของแข็งมีสมบัติอยางไร (เปนกอ น และหยิบจบั ได) 1.2 อะไรบางทเ่ี ปนของแขง็ (น้ําแข็ง กอ นหิน) 2. นักเรียน อานชื่อกิจกรรม และ ทําเปนคิดเปน ครูตรวจสอบความรู เก่ียวกับเรื่องมวลและน้ําหนักจากบทเรียนที่แลว และตรวจสอบความ เขาใจของนักเรียนเกี่ยวกับสิ่งท่ีจะเรียนในกิจกรรมน้ี โดยใชคําถาม ดงั ตอไปน้ี 2.1 มวลคอื อะไร (นกั เรยี นตอบไดตามความเขาใจดว ยภาษา ของตนเอง ซึง่ ควรตอบไดวามวลคือปรมิ าณเนอ้ื ทง้ั หมด ของสารท่ปี ระกอบกนั เปนวัตถุ) 2.2 มวลและนํ้าหนักเหมือนหรือแตกตางกันอยางไร (มวลและ นํ้าหนักแตกตางกัน มวลคือปริมาณเน้ือสาร สวนนํ้าหนักคือ แรงซ่งึ เกดิ จากแรงโนมถว งของโลกกระทาํ กบั มวลของวตั ถุ) 2.3 หนว ยของมวลและน้ําหนักคืออะไร (หนวยของมวลคือกรัมหรือ กิโลกรมั สวนหนว ยของนา้ํ หนักคือนวิ ตัน) 2.4 กจิ กรรมนีน้ กั เรียนจะไดเ รยี นเกีย่ วกบั เรื่องอะไร (สมบตั ิ ของของแขง็ เก่ียวกบั มวล รูปราง และการตองการทีอ่ ย)ู 2.5 นกั เรียนจะเรียนเรอื่ งนี้ดว ยวธิ ีใด (การสังเกตและการวัด) 2.6 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายเก่ียวกับมวล รูปราง และการตอ งการทอี่ ยูของของแข็ง) 3. นักเรียนอาน ส่ิงท่ีตองใช ครูแสดงวัสดุอุปกรณท่ีใชในกิจกรรมน้ีให นกั เรยี นดทู ีละช้นิ และนําเขา สกู ารทาํ กิจกรรม ตอนที่ 1 โดยใหนักเรียน อา น ทําอยา งไร จากนน้ั รว มกันอภปิ ราย โดยใชคําถามดงั น้ี 3.1 จดุ ประสงคของกจิ กรรมตอนท่ี 1 คอื อะไร (ทํากจิ กรรม เพ่อื สงั เกตและอธิบายมวลของของแข็ง) 3.2 กิจกรรมนี้ใชอะไรเปนตัวแทนของแข็ง (กิจกรรมนี้ใชกอนหิน เปนตัวแทนของแขง็ ) 3.3 นักเรียนทํากิจกรรมอยางไร (ยกกอนหินข้ึนและคาดคะเนมวล ของกอนหิน ตรวจสอบการคาดคะเนโดยใชเครื่องช่ังช่ังมวล ของกอ นหนิ )  สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี