tripitaka_62

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 551มากกวา ยังมีนางนกอีก ๕๐ ตัว เปลง เสยี งอันละเอยี ดออนหวานไพเราะจับใจบินตามไปขางหลัง ดวยประสงคมิใหพญานกปุณณมุขะ ซึ่งจบั อยูบนคอนมีความเงยี บเหงา ยังมีนางนกอีก ๕๐ ตวั บนิ ไปในที่ตา ง ๆ นําผลไมมรี สอันอรอยมากมายมาให ดวยประสงคจะมิใหพญานกปุณณมขุ ะหิวโหย ในระหวางทาง ดกู อนทานผเู จริญ ไดยินวา นางนกทชิ กญั ญาเหลานัน้ พาพญานกปณุ ณมุขะเขาปา ออกปา เขาสวนออกสวนไปยังทา นาํ้ ยอดภเู ขา สวนมะมว ง สวนชมพูสวนขนุนสาํ มะลอ สวนมะพรา ว โดยรวดเรว็ เพื่อใหม ีความร่ืนเริงยนิ ดีไดยนิ วา เมื่อนางนกทงั้ หลายบําเรออยูอ ยา งนี้ตลอดวัน พญานกปณุ ณมขุ ะยอ มสรรเสรญิ อยางนีว้ า ดีมาก ๆ นองหญงิ ท้งั หลาย การปฏิบัติผัวอยา งน้ีสมควรแกพวกเจา ผูเ ปนลกู เหลาตระกลู . ดกู อ นผเู จริญ ไดย นิ วา ในกาลตอ มาพญานกปุณณมขุ ะดุเหวาขาว ไดไปหาพญานกกณุ าละ พวกนางนกดุเหวาบริจาริกาของพวกพญานกกณุ าละเห็นพญานกปุณณมขุ ะแตไกล จึงออกไปหาแลว พูดกะพญานกดเุ หวาปุณณมขุ ะน้นั วา ขาแตสหายปณุ ณมุขะ พญากณุ าละนี้หยาบชา มวี าจาหยาบคาย พวกเราจะไดฟ งวาจาอันเปนทรี่ กั เพราะอาศยัทานไดบางหรือไมห นอ พญานกปณุ ณมขุ ะจึงตอบวา บางทีจะไดบา งกระมงันอ งหญิงทัง้ หลาย แลว ก็พาไปหาพญากณุ าละ กลาวสมั โมทนยี กถากับพญากุณาละแลว กส็ ถติ อยู ณ ท่สี มควรขา งหนง่ึ ครั้นเรยี บรอ ยแลว พญานกปณุ ณมุขะกก็ ลา วกะพญานกกุณาละน้นั วา ดกู อ นสหายกุณาละ เพราะเหตไุ รทา นจึงปฏบิ ตั ิผดิ ตอ หญิงท้งั หลายที่เปน ลกู เหลา ตระกูล มีชาติเสมอกัน ซึ่งนางปฏิบัตดิ ตี อ ทาน ดกู อ นสหายกณุ าละ ไดยินเขาวากันวา หญงิ ทั้งหลายท่ีบรบิ ูรณดวยมารยาทถงึ จะพูดไมถ กู ใจเรา เรากค็ วรพูดใหถ ูกใจเขา ก็จะปว ยกลา วไปไยถงึ หญงิ ทมี่ มี ารยาทดี พูดถูกใจเราและเราจะไมพูดใหถูกใจเขาเลา

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 552เมอื่ พญานกปณุ ณมขุ ะกลาวอยางนี้ พญานกกณุ าละจงึ รุกรานเอาพญานกปุณณมุขะวา ดูกอ นสหายลามกชว่ั ชา ใครเขาจะฉลาดผจญเมยี ย่ิงไปกวาเธอเลาพญานกปณุ ณมขุ ะถูกพญานกกณุ าละรกุ รานเอาก็กลบั จากทน่ี ้นั . ไดยนิ วา ตอมาโดยสมัยอน่ื อกี อาพาธอันแรงกลาไดเกดิ ขน้ึ แกพ ญา-นกปณุ ณมุขะโดยกาลไมน านทีเดียว คือลงเปน โลหิต เกดิ เวทนากลา แขง็ จวนตาย. ลําดับนนั้ นางนกดเุ หวาซึง่ เปนบริจารกิ าของพญานกปุณณมขุ ะกเ็ กดิ ความปรวิ ติ กวา พญานกปณุ ณมขุ ะน้ีเกิดอาพาธหนักแลว จะหายหรือไมห ายจากโรคนกี้ ไ็ มรไู ด คดิ แลว ก็ท้งั พญานกปณุ ณมุขะไวแ ตเพยี งตวั เดยี ว ไมมเี พอ่ื นพากนั เขาไปหาพญานกกณุ าละ ฝา ยพญานกกุณาละ ไดเ หน็ นางนกเหลานัน้บินมาแตไ กล ครนั้ เหน็ แลว จงึ ไดกลา วกะพวกนางนกเหลา นน้ั วา ดูกอ นพวกอีถอย กผ็ วั ของเจาไปเสยี ไหนเลา . นางนกท้งั หลายจงึ ตอบวา ขาแตสหายกณุ าละเอย พญานกปุณณมุขะดเุ หวา ขาวเจ็บหนกั จะหายจากอาพาธนั้นหรือไมห ายกไ็ มรูได เม่ือนางนกทั้งหลายกลา วอยางน้แี ลว พญานกกณุ าละกร็ กุ รานเอาพวกนางนกเหลานน้ั อยา งน้ีวา ดูกอ นอีถอย พวกเจา จงฉบิ หาย ดกู อนอีถอ ยพวกเจา จงพินาศ อีพวกโจร อีพวกนักเลง อเี ผอเรอ อใี จงา ย อีไมรูจกัคุณคน อีตามใจตนเหมือนลม ครั้นรกุ รานแลว จงึ เขาไปหาพญานกปณุ ณมุขะดุเหวาขาวแลวรองเรียกวา นี่แนะสหายปณุ ณมุขะเอย. พญานกปุณณมขุ ะก็ตอบรับวา อะไรนะสหายกุณาละ คร้ันแลว พญานกกุณาละกป็ ระคบประหงมพญานกปุณณะดว ยปกและจะงอยปาก พอใหลกุ ขน้ึ ไดแ ลว กใ็ หด ่ืมยาตา ง ๆอาพาธของพญานกปุณณมขุ ะก็หายลงในขณะน้ันทีเดียว. พระอรรถกถาจารยก ลา วอธบิ ายไววา คําวา ดอกประยงค หมายถงึจําพวกดอกไมข าว. ห อักษรในคาํ วา หสนา น้นั เปนบทสนธ.ิ แทจรงิ เปน