tripitaka_49

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 153บทวา สุนมิ มฺ ิตา ไดแก เนรมิตดว ยดีดวยอานภุ าพแหงกรรมนั่นเอง. บทวา เสโตทกา แปลวา นา้ํ มีสขี าว. คือ เกลือ่ นกลนไปดวยทรายขาว. บทวา สุปปฺ ตติ ถฺ า แปลวา ทา งาม. บทวา สีตาไดแก นาํ้ เยน็ . บทวา อปฺปฏคิ นธฺ ยิ า แปลวา มีกล่ินหอมระรืน่เวนจากกลน่ิ ปฏกิ ลู . บทวา วาริกิชฺ กขฺ ปรู ิตา ความวา เตม็ ไปดว ยนํ้าอันดารดาษ ดวยเกษรดอกบวั และบัวสายเปน ตน . บทวา สห ตัดเปน สา อห แปลวา เรานนั้ . บทวา รมามิแปลวา ประสบความยนิ ด.ี บทวา กฬี ามิ ไดแ ก บําเรออนิ ทรีย.บทวา โมทามิ ไดแ ก เปน ผูบนั เทงิ ดวยโภคสมบัต.ิ บทวาอกโุ ตภยา แปลวา ไมเ กดิ ภยั แมแ ตท ี่ไหน ๆ คอื เราเปนผูมเี สรีอยูอ ยางเปน สขุ . บทวา ภนฺเต วนทฺ ิตมุ าคตา ความวา ทานผเู จริญดิฉันมา คือเขามาหาทา นผเู ปน เหตุใหไดทพิ ยสมบัตนิ ้.ี กใ็ นทนี่ ้ีคาํ ใดท่ขี าพเจาไมไ ดจ าํ แนกไวโ ดยอรรถ คาํ นัน้ ขาพเจาไดกลาวไวแลวในท่นี ัน้ ๆ แล. เมื่อนางเปรตกลาวอยางนน้ั ทานพระสารบี ตุ รแสดงความน้ันโดยพสิ ดาร ในเม่อื พวกคนชาวบา นทง้ั ๒ คือ บา นอฏิ ฐกวดี และบานทีฆราชี ผูม ายงั สาํ นกั ตน ใหพวกเขาสลดใจ ใหพน จากสงสารและกรรมชัว่ ใหต งั้ อยูในภาวะเปนอุบาสก. เรอื่ งนนั้ ปรากฏ

พระสุตตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 154แลว ในหมภู กิ ษ.ุ ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลเร่อื งนนั้ แกพ ระผมู ีพระ-ภาคเจา. พระผูมีพระภาคเจา ทรงกระทําเรอ่ื งนั้นใหเ ปนอตั ถุปต ตเิ หตุแลวทรงแสดงธรรมแกบรษิ ัทผูถึงพรอมแลว เทศนานนั้ ไดม ีประโยชนแ กมหาชนแล. จบ อรรถกถาสงั สารโมจกเปติวตั ถทุ ่ี ๑

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 155 ๒. สาริปตุ ตเถรมาตเุ ปตวิ ัตถุ วาดว ยนางเปรตเคยเปนมารดาพระสารบี ุตรพระสารีบตุ รเถระถามนางเปรตตนหนง่ึ วา[๙๙] ดูกอนนางเปรตผูผอมมแี ตซ โ่ี ครง ทา น เปน ผเู ปลือยกาย มรี ูปรางนาเกลียด ซูบผอม มตี ัวสะพรั่งไปดวยเสน เอน็ ทา นเปน ใครหรอื มายนื อยูใ นทน่ี ้.ีนางเปรตน้นั ตอบวา เม่อื กอ นดิฉันเปนมารดาของทาน ในชาติ อืน่ ๆ ดฉิ ันเขา ถงึ เปตวสิ ัย เพยี บพรอ มไปดว ย ความหวิ และความกระหาย เมื่อถกู ความหวิ ครอบงาํ แลว ยอมกินน้ําลาย นํา้ ตก เสมหะอัน เขาถม ท้ิงแลว และกนิ มันเหลวแหง ซากศพที่เขา เผาอยทู ่เี ชิงตะกอน กินโลหติ ของหญิงท้งั หลาย ทีค่ ลอดบตุ รและโลหติ แหง บุรุษทั้งหลายทีถ่ ูก ตัดมอื เทา และศีรษะ ทเี่ ปนแผล กินเนอื้ เอ็น และขอ มือขอ เทา เปนตนของชายหญิง กนิ หนอง และเลือดแหง ปศุสัตวแ ละมนุษยท้ังหลาย ไมม ี ท่พี ่งึ ไมมีที่อยูอาศยั นอนบนเตียงของคนตาย

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 156 ซง่ึ เขาท้ิงไวใ นปาชา ลกู เอย ขอลูกจงใหทานแลว ทศิ สว นบุญมาใหแมบา ง ไฉนหนอ แมจงึ จะพน จากการกนิ หนองและเลอื ด. ทานพระสารบี ุตรเถระผูมีจติ อนเุ คราะห ไดฟ ง คําของมารดาแลว จึงปรกึ ษากับทานพระ- โมคคลั ลานเถระ ทานพระอนรุ ุทธะ และทา น พระกปั ปนะ แลวใหส รางกุฎี ๔ หลัง แลว ถวาย กุฎี ทง้ั ขา วและน้ําแกส งฆผูมาจากทิศทง้ั ๔ อุทิศ สว นกุศลไปใหมารดา ในทันใดนัน้ เอง วิบาก คอื ขา ว นาํ และผาก็เกดิ ขึ้น นีเ้ ปนผลแหงทักษิณา ภายหลงั นางมีรางกายบรสิ ุทธส์ิ ะอาด นงุ หม ผา อนั มีคา ย่งิ กวาผา แควน กาสี ประดับดว ยวตั - ถาภรณอ นั วจิ ติ รเขาไปหาทา นพระมหาโมคคัล- ลานเถระ.ทานพระมหาโมคคัลลานเถระจงึ ถามวา ดกู อ นนางเทพธิดา ทานมวี รรณะงามย่ิง นกั สองสวา งไสวไปท่วั ทกุ ทศิ สถิตอยู ดุจดาว ประกายพรกึ ทา นมีวรรณะเชนน้ี เพราะกรรม อะไร อฐิ ผลยอ มสําเร็จแกท านในวมิ านนี้ เพราะ กรรมอะไร และโภคะทกุ ส่ิงทุกอยางอันเปน ท่ี พอใจ ยอ มบังเกิดแกท านเพราะกรรมอะไร ดู

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 157 กอ นนางเทพธิดาผูมอี านภุ าพมาก อาตมาขอถาม ทาน เม่อื ทานเปน มนษุ ยไดท ําบุญอะไรไว อน่งึ ทานมอี านุภาพรงุ เร่อื งและมรี ัศมีกายสวางไสว ไปทวั่ ทกุ ทศิ อยางน้ี เพราะบุญอะไร.นางเทพธิดาน้ันตอบวา เมื่อกอ น ดิฉนั เปน มารดาของทานพระ สารีบุตรเถระ ในชาตอิ น่ื ๆ เกดิ ในเปตวสิ ัย เพียบพรอมไปดว ยความหิวและความกระหาย เมอ่ื ถูกความหิวครอบงําแลว จึงกินนํ้าลาย นํ้ามูก เสมหะอันเขาถมทิ้งไว และกนิ มนั เหลวแหง ซาก ศพ ที่เขาเผาอยูบนเชงิ ตะกอน กนิ โลหิตของหญิง ทค่ี ลอดบตุ ร และโลหิตแหงบุรษุ ทัง้ หลายซ่ึงถูก ตดั มือ เทา และศีรษะ ทเี่ ปนแผล กินเนื้อ เอ็น ขอ มือและขอเทาของชายหญิง กินหนองและ เลือดของปศสุ ัตวแ ละมนษุ ย ดฉิ นั ไมม ีทีพ่ งึ่ ไมม ี ทอ่ี ยอู าศัย นอนบนเตียงของคนตาย ที่เขาทิง้ ไว ในปาชา ดฉิ ันเปน ผไู มมภี ัยแตทไ่ี หน ๆ บนั เทงิ อยู เพราะทานของทา นพระสารบี ุตร ขา แตท าน ผูเจริญ ดิฉนั มาตรงน้ี เพ่อื จะไหวทานพระสาร-ี บุตรผูเปนนกั ปราชญ มคี วามกรณุ าในโลก. จบ สาริปุตตเถรมาตุเปตวิ ัตถทุ ่ี ๒

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 158 อรรถกถาสารปิ ุตตเถรมาตเุ ปติวัตถทุ ี่ ๒ พระศาสดาเม่อื เสด็จประทบั อยทู พี่ ระเวฬุวันมหาวิหารทรงปรารภนางเปรตผูม ารดาของทา นพระสารีบุตรเถระ โดยชาติที่ ๕ แตป จ จุบนั ชาตนิ ี้ จงึ ตรสั คาถานี้มคี ําเรม่ิ ตนวา นคคฺ าทพุ ฺพณณฺ รปู าสิ ดงั น.ี้ วนั หนึ่ง ทานพระสารีบตุ ร ทา นพระมหาโมคคัลลานะทานพระอนรุ ทุ ธะ และทานพระกัปปนะ ไดอยใู นราวปาแหง หน่ึงไมไกลแตกรงุ ราชคฤห. กส็ มัยน้นั แล ในกรุงพาราณสี มีพราหมณคนหน่งึ เปนคนม่งั ค่งั มีทรัพยม าก มโี ภคะมาก เปน ดจุ บอ ที่ดม่ื กนิของสมณพราหมณ คนกาํ พรา คนเดนิ ทาง วณพิ ก และยาจก ไดใหสิง่ ของมขี าว น้าํ ผา และทีน่ อนเปนตน และเมอ่ื จะให ยอ มปฏิบตั ิตามความพอใจทุกอยาง ตามลําดบั ของการใหมีนา้ํ ลา งเทา และผา เชด็ เทา เปนตน ตามเวลาและตามความเหมาะสมแกคนผูมาถึงแลว ๆ. ในเวลากอ นอาหารไดอ ังคาสภกิ ษุทงั้ หลายดวยขาวและน้าํ เปนตน โดยเคารพ. เธอเม่อื จะไปถิ่นอืน่ จึงกลา วกะภรรยาวา .นางผเู จรญิ เธออยา ไดท าํ ทานวธิ ีน้ตี ามทบี่ ญั ญัติใหเส่ือมเสยีจงหมนั่ ดํารงไวโดยเคารพ. ภรรยารับคําแลว พอสามหี ลกี ไปเทา นนั้ ก็ตัดขาดวิธที บ่ี ญั ญัติไวเพอ่ื ภกิ ษทุ ั้งหลาย เปน อันดบั แรกแตเมือ่ คนเดนิ ทางเขา ไปเพอื่ อยูอาศัย ก็แสดงศาลาทเ่ี กาที่ทอดทิ้งไวห ลังเรือนดวยคาํ วา พวกทา นจงอยูท่ีศาลาน้ี. เม่อื คนเดนิ ทาง

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 159มาในทน่ี ้ันเพ่อื ตองการขาวและน้ําเปน ตน จึงกลาววา จงกินคูถดืม่ มตู ร ด่ืมโลหติ กนิ มนั สมองของมารดาทา น แลวจงึ ระบชุ อ่ืของสิง่ ท่ีไมสะอาด นา เกลยี ด แลว ถมน้ําลาย สมยั ตอ มา นางทํากาละแลว อันอานภุ าพกรรมซดั ไป บังเกดิในกาํ เนดิ เปรต เสวยทกุ ขอ ันเหมาะสมแกวจีทจุ ริตของตน หวนระลกึ ถงึ ความสัมพนั ธกนั ในชาตกิ อ น มีความประสงคจ ะมายงัสาํ นักของทานพระสารบี ตุ ร จึงถงึ ประตวู ิหาร. เทวดาผูสิงอยูทีป่ ระตูวิหารของทา นพระสารบี ตุ รน้ัน หา มเขา วหิ าร. ไดยนิ วานางเปรตน้ันไดเ คยเปน มารดาของพระเถระ ในชาตทิ ่ี ๕ แตปจ จบุ นัชาตนิ ี้. เพราะฉะนัน้ เธอจึงกลาวอยางนว้ี า ดิฉนั เปน มารดาของพระผูเปน เจาสารีบตุ รเถระ ในชาติที่ ๕ แตป จ จบุ นั ชาติ ขอทานจงใหด ิฉนั เขา ประตู เพอื่ เย่ยี มพระเถระ. เทวดาไดฟ ง ดงั น้นั จงึอนญุ าตใหนางเขาไป นางคร้ันเขา ไปแลวไดย นื อยู ณ ที่สดุ ที่จงกรมแสดงตนแกพระเถระ. พระเถระครั้นไดเ ห็นนางเปรตน้นัเปนผูมใี จอนั ความกรุณาตักเตอื น จึงถามดวยถาคาวา ทา นเปน ผูเ ปลือยกาย มีรปู รา งนาเกลยี ด ซบู ผอม มตี ัวสะพรั่งไปดวยเสน เอ็น ดกู อนนาง ผูซ ูบผอม มีแตซ่โี ครง ทา นเปนใครหรอื จึงมา ยนื อยูใ นทน่ี ี้. นางเปรตนนั้ ถกู พระเถระถาม เมอ่ื จะใหค ําตอบจึงไดกลา วถาคา ๕ คาถา ความวา

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 160 เมือ่ กอ นดิฉันเปน มารดาของทาน ในชาติ อนื่ ๆ ดิฉนั เขา ถึงเปตวิสัย เพียบพรอ มไปดวย ความหวิ และความกระหาย เมอื่ ถกู ความหวิ ครอบงาํ ยอมกินนํ้าลาย น้าํ มกู เสมหะ ท่ีเขาถม ทิง้ และกินมันเหลวของซากศพ ทเี่ ขาเผาที่เชิง ตะกอน กินโลหิตของพวกหญงิ ทค่ี ลอดบตุ ร และ โลหติ ของพวกบรุ ุษทีถ่ ูกตดั มอื เทา และศรี ษะ ทเี่ ปน แผล กนิ เน้ือ เอน็ และขอมอื ขอ เทาเปน ตน ของชายหญิง กนิ หนองและเลือดของปศุสตั ว และมนุษยทั้งหลาย ไมมีทเี่ รน ไมมที ่ีอยอู าศัย นอนบนเตียงของคนตายท่เี ขาทิง้ ไวใ นปา ชา ลกู เอย ขอลกู จงใหทานแลวอุทศิ สว นบญุ แกเ ราบา ง ไฉนหนอแมจงึ จะพน จากการกนิ หนองและเลอื ด. บรรดาบทเหลาน้นั บทวา อห เต สกยิ า มาตา ความวาเราเองเปนมารดาของทา นโดยกําเนิด. ดว ยคําวา ปุพเฺ พ อฺ าสุชาตสี ุ น้ี พงึ เหน็ วา เราไมใ ชจะเปน มารดาแมแ ตในชาติน้ี โดยทแ่ี ทในชาติกอ น คอื ในชาติอื่น ๆ เราก็ไดเ ปนมารดาในชาตทิ ี่ ๕แตช าติปจ จุบันน้ี. บทวา อุปปนนฺ า เปตตฺ ริ ิสย ความวา เขาถึงเปตโลกโดยปฏิสนธิ. บทวา ขุปปฺ ป าสสมปฺปต า แปลวา ถกู ความหวิและความกระหายครอบงํา อธบิ ายวา ถูกความหิวและความกระหายครอบงาํ อยูไมขาดระยะ.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 161 บทวา ฉฑฺฑิต ไดแก เปนเดน อธบิ ายวา อนั เขาคายกลัว.บทวา ขิปต  ไดแก มลทนิ ทอี่ อกจากปากพรอ มกับอาหารทีเ่ ขาท้งิ .บทวา เขฬ แปลวา การถมนา้ํ ลาย. บทวา สงฺฆาณิก ไดแก มลทินทีไ่ หลออกจากสมอง แลวไหลออกทางจมูก. บทวา สิเลสุม ไดแ กเสมหะ. บทวา วสจฺ ฑยฺหมานาน ไดแก น้าํ มันเหลวของซากศพท่ีถูกเผาบนเชงิ ตะกอน. บทวา วิชาตานจฺ . โลหติ  ไดแ ก โลหิตของหญิงผูค ลอด มลทนิ ครรภทา นสงเคราะหดว ย จ ศพั ท. บทวาวณิกาน ไดแ ก แผลท่เี กดิ ขน้ึ เอง. บทวา ย เชื่อมดวยบทวาย โลหิต . บทวา ฆานสสี จฺฉนิ นาน ไดแ ก โลหิตใด ของผูถ ูกตัดจมกูและถกู ตัดศีรษะ. มวี าจาประกอบความวา เรากินซ่ึงโลหติ นั้น.บทวา ฆานสสี จฉฺ ินฺนาน น้ี เปนหัวขอแหงเทศนา ดวยบทวาฆานสสี จฺฉนิ นฺ าน นี้ พึงเหน็ วา เพราะเหตุที่โลหิต แมของคนท่ีถูกตดั มือและเทา เปน ตน เรากก็ ินเหมือนกัน อนึ่งดวยบทวา วณิกานน้ี พึงเหน็ วา ทา นสงเคราะหเ อาโลหิตของคนทีถ่ กู ตดั มือและเทาเปนตนแมเ หลา นนั้ . บทวา ขุทาปเรตา ไดแ ก เปน ผูถ ูกความหวิครอบงํา. ดว ยบทวา อิตฺถปี รุ สิ นิสสฺ ติ  นี้ ทานแสดงวา เราจะกินหนงั เน้อื เอน็ และหนองเปนตน ที่อาศยั รา งกายของสตรีและบุรษุ และอยา งอน่ื ตามที่กลาวแลว. บทวา ปสูน ไดแก แหง แพะ โค และกระบอื เปน ตน. บทวาอเลณา แปลวา ไมม ที ่ีพง่ึ . บทวา อนคารา แปลวาไมม ีท่ีอย.ูบทวา นลี มจฺ ปรายนา ไดแ ก นอนบนเตยี งทส่ี กปรก ทเี่ ขาท้ิงไว

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 162ในปาชา . อีกอยา งหน่ึง พนื้ ท่ีปาชา ที่มากไปดวยเถาและถา นเพลิงทานประสงคเอาวา นีล, อธิบายวา นอนทับพื้นทีป่ า ชา นั้นนน่ั แหละเหมือนนอนบนเตียง. บทวา อนวฺ าทสิ ฺหิ เม ความวา ทา นจงใหปตตทิ านอทุ ศิ โดยประการท่สี วนบญุ ท่ีใหแ ลวจะสําเรจ็แกเราได. ทวา อปเฺ ปว นาม มจุ เฺ จยฺย ปพุ ฺพโลหิตโภชนา ความวาไฉนหนอ เราพงึ พนจากชีวติ เปรต อันมีหนองและเลือดเปนอาหารนน่ั เพราะการอุทิศของทา น. ทา นพระสารบี ตุ รเถระ ไดส ดบั ดังนน้ั แลว ในวันท่ีสองจงึ เรียกพระเถระ ๓ รปู มีทา นพระมหาโมคคลั ลานเถระเปน ตนมาพรอ มดวยพระเถระเหลานั้นเทย่ี วไปบณิ ฑบาตในกรงุ ราชคฤหไดไ ปถงึ พระราชนเิ วศนของพระเจา พมิ พิสาร. พระราชาเหน็พระเถระแลว จงึ ถามถงึ เหตุแหง การมาวา ทา นขอรับ ทา นมาทาํ ไม ? ทานพระมหาโมคคัลลานะ จงึ ไดทูลเร่ืองนัน้ แดพระราชาพระราชาตรัสวา โยมรูแลว แลว จงึ ละพระเถระ รับสง่ั ใหเ รียกอาํ มาตยผูส าํ เร็จราชการ ทรงพระบญั ชาวา เธอจงสรางกุฎี ๔หลังในทนี่ อ้ี ันสมบูรณด วยรมเงาและน้าํ อันวจิ ติ ร ไมไ กลแตเมอื งและในภายในพระราชวงั ใหแบงเปน ๓ สว น โดยที่มีความพเิ ศษเพยี งพอแลวใหร บั กฎุ ี ๔ หลงั . และพระองคเ องก็ไดเสดจ็ ไปในท่นี ้ันไดท รงกระทําพระราชกรณียกิจทีค่ วรทาํ . เม่อื กฎุ สี ําเร็จแลวจึงใหต ระเตรยี มพลีกรรมทั้งหมด เขา ไปตั้งขาวนาํ และผาเปนตนและเครอื่ งบรขิ ารทกุ อยางทส่ี มควรแกภ กิ ษุสงฆท่มี าจากทิศ

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 163ทงั้ ๔ มี พระพุทธเจาเปน ประธาน แลวมอบถวายส่ิงทั้งหมดนนั้แตท า นพระสารบี ุตรเถระ. ลาํ ดบั นั้น พระเถระ ไดถ วายสง่ิ ทงั้ หมดน้ัน แตภกิ ษสุ งฆม าจากทิศทิง้ ๔ มีพระพุทธเจาเปนประธานอทุ ิศแกน างเปรตนั้น. นางเปรตนนั้ ไดอ นุโมทนาสวนบุญน้นั แลวบังเกดิ ในเทวโลก เปนผพู รั่งพรอ มดวยสิง่ ที่นา ปรารถนาทุกอยางในวันตอมา กไ็ ดเขา ไปหาทานพระมหาโมคคลั ลานเถระ ไหวแ ลวยืนอยู. พระเถระสอบถามนางเปรตน้นั . นางเปรตนนั้ ไดแ จงเหตทุ ีต่ นเขาถงึ ความเปน เปรต และเขาถึงความเปนเทวดาอกี .ดว ยเหตุน้ันทานจึงกลา ววา :- ทา นพระสารบี ุตรเถระผูม จี ติ อนเุ คราะห ไดฟ งคาํ ของมารดาแลว จงึ ปรึกษากบั ทา นพระ- มหาโมคคัลลานะเถระ ทานพระอนุรุทธะและ ทา นพระกปั ปนะ แลวใหสรางกุฏิ ๔ หลัง ถวาย กุฎที ัง้ ขาวและนํา้ แดพระสงฆมาจากทศิ ทัง้ ๔ อุทศิ สว นกุศลไปใหแกม ารดา. ในทนั ใดนั้นเอง วิบากคือ ขาว นํ้า และผาก็เกิดขึ้น นเ้ี ปน ผลแหง ทกั ษณิ า ภายหลังนางมีรา งกายบริสุทธส์ิ ะอาด นุงหม ผา อนั มีคา ยิง่ กวา ผาแควนกาสี ประดับ ดว ยวัตถาภรณอ ันวิจติ ร เขา ไปทาทานพระมหา- โมคคลั ลานะเถระ

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 164 บรรดาบทเหลา นน้ั บทวา สงฺเฆ จาตุทฺทเิ ส อทา ความวาไดถ วาย คอื มอบถวาย แกสงฆ ผมู าแตทศิ ทง้ั ๔. คาํ ท่เี หลือมนี ัยดงั กลาวแลว นน่ั แล. ลําดบั นัน้ ทา นพระมหาโมคคลั ลานะ ถามนางเปรตนั้นวา ดูกอน นางเทพธิดา ทานมวี รรณะงามย่งิ นัก สองสวางไสวไปทกุ ทิศ สถิตอยู ดุจดาว ประกายพรกึ . ทา นมีวรรณะเชน น้ี เพราะกรรม อะไร อิฐผลยอ มสาํ เรจ็ แกท า นในวิมานน้ี เพราะ กรรมอะไร และโภคะทุกส่ิงทกุ อยาง อันเปนที่ พอใจ ยอมบงั เกิดแกทาน เพราะกรรมอะไร. ดกู อ น นางเทพธดิ า ผมู อี านภุ าพมาก อาตมภาพขอถามทา น เมอื่ ทา นเปนมนุษย ไดท าํ บุญอะไรไว อนึ่งทา นมอี านุภาพรงุ เรอื ง และมี รัศมกี ายสวางไสวไปทกุ ทิศอยา งนี้ เพราะบญุ อะไร. ลําดบั นน้ั นางเปรตจงึ ตอบโดยนยั มีอาทิวา ดฉิ นั เปนมารดาของทานพระสารีบตุ ร. คําท่ีเหลือมนี ยั ดงั กลา วแลวน่ันแล.ลําดบั น้นั ทา นพระมหาโมคคลั ลานะเถระ ไดกราบทูลเรอ่ื งน้ันแตพ ระผูมพี ระภาคเจา. พระผูม ีพระภาคเจา ทรงกระทาํ เรือ่ งนั้นใหเปน อัตถุปปตตเิ หตแิ ลว ทรงแสดงธรรมแกบรษิ ัทผเู ขาถงึพรอ มแลว. เทศนาน้ันไดมีประโยชนแกมหาชน ฉะนน้ั แล. จบ อรรถกถาสาริปุตตเถรมาตุเปติวตั ถุท่ี ๒

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 165 ๓. มัตตาเปตวิ ัตถุ วาดวยผูดรุ า ยตายเปนนางเปรตนางตสิ สาถามหญิงเปรตตนหนง่ึ วา[๑๐๐] ดกู อ นนางเปรตผูซูบผอมมีแตซ โ่ี ครง ทา น เปน ผเู ปลอื ยกาย มีรูปรางนาเกลียด ซูบผอม มี ตัวสพรง่ั ไปดวยเสนเอน็ ทา นเปน ใคร มายนื อยู ในทีน่ ี้.นางเปรตนั้นตอบวา เมอื่ กอ น ทา นชื่อตสิ สา สว นฉนั ชอ่ื มตั ตา เปน หญิงรวมสามีกับทา น ไดท ํากรรมอันลามก ไว จึงจากมนษุ ยโลกน้ีไปสูเปตโลกนางติสสาถามวา ทา นไดทํากรรมชั่วอะไรไวด วยกาย วาจา ใจ หรือ เพราะวบิ ากแหง กรรมอะไร ทา นจึงจาก มนษุ ยโลกนไ้ี ปสเู ปตโลก.นางเปรตนั้นตอบวา ฉันเปน หญงิ ดรุ ายและหยาบคาย มกั หงึ - หวง มีความตระหน่ี เปน คนโออ วด ไดก ลา ววาจา ชวั่ กะทาน จึงจากโลกน้ีไปสูเ ปตโลก

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 166นางตสิ สากลาว เร่อื งทั้งหมดนนั้ เปน ความจริง แมฉ นั กร็ ู วา ทา นเปน หญงิ ดุรายอยางไร แตอยากจะถาม ทานทุกอยา งหน่งึ ทา นมสี รรี ะเปอนฝุน เพราะ กรรมอะไร.นางเปรตนนั้ ตอบวา ทา นกับฉันพากันอาบนา้ํ แลว นุงหม ผา สะอาด ตบแตงรา งกายแลว แตฉนั แตง รางกาย เรยี บรอยย่ิงกวาทาน เม่อื ฉนั แลดทู านคยุ อยกู บั สามี ลาํ ดบั น้นั ความริษยาและความโกรธไดเกิด แกฉ ันเปนอันมาก ทนั ใดน้นั ฉนั จึงกวาดเอาฝนุ โปรยลงรดทา น ฉันมีสรรี ะเปอ นดวยฝนุ เพราะ วบิ ากแหงกรรมนัน้ .นางตสิ สากลาววา เร่ืองทง้ั หมดนน้ั เปนความจรงิ แมฉ นั กร็ ู วา ทา นเอาฝนุ โปรยใดฉัน แตฉ นั อยากจะถาม ทานสกั อยา งหน่งึ ทา นเปน หิดคนั ไปทั่วตัว เพราะกรรมอะไร.นางเปรตนั้นตอบวา เราท้ังสองเปน คนหายา ไดพากนั ไปปา สวนทานหายามาได แตฉ นั นาํ เอาผลหมามุยมา

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 167 เมือ่ ทา นเผลอ ฉันไดโ ปรยหมามยุ ลงบนทีน่ อน ของทาน ฉันเปน หิดคนั ไปทั้งตวั เพราะวิบากแหง กรรมนนั้ .นางติสสากลาววา เร่ืองทง้ั หมดนัน้ เปนความจริง แมฉนั ก็รู วา ทา นโปรยผลหมามุยลงบนท่ีนอนของฉัน แต ฉนั อยากจะถามทา นสักอยา งหน่งึ ทา นเปนผู เปลือยกายเพราะกรรมอะไร.นางเปรตน้นั ตอบวา วันหนึง่ ไดมีการประชุมพวกมิตรสหาย และญาตทิ ้งั หลาย สวนทานไดรับเชญิ แตฉ นั ซึ่ง สามกี ับทานไมมใี ครเชญิ เม่ือทานเผลอฉนั ไดล ัก ผาของทานซอนเสยี ฉันเปน ผูเปลือยกายเพราะ วบิ ากแหงกรรมน้ัน.นางติสสากลาววา เรอ่ื งทั้งหมดนนั้ เปน ความจรงิ แมฉันกร็ ู วา ทา นไดลกั ผา ของฉนั ไปซอน แตฉันอยากจะ ถามทานสกั อยางหนึง่ ทานมกี ลนิ่ กายเหม็นดัง คถู เพราะกรรมอะไร.

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 168นางเปรตนนั้ ตอบวา ฉันไดล กั ของหอม ดอกไม และเคร่ือง ลูบไล อันมีคา มากของทา นท้งิ ลงในหลุมคถู บาป นัน้ ฉันไดทาํ ไวแลว ฉนั มกี ลน่ิ กายเหม็นดังคถู เพราะวบิ ากแหงกรรมนัน้ .นางตสิ สากลา ววา เรื่องทั้งหมดน้ันเปนความจริง แมฉนั ก็รู วา บาปน้นั ทานทาํ ไวแลว แตฉันอยากจะถาม ทานสักอยา งหนึ่ง ทานเปนคนยากจนเพราะกรรม อะไร.นางเปรตน้นั ตอบวา ทรพั ยส่งิ ใดมีอยใู นเรือน ทรพั ยน ั้นของเรา ทง้ั สองมเี ทา ๆ กัน เม่อื ไทยธรรมมอี ยู แตฉ ัน ไมไ ดท าํ ทีพ่ ่งึ แกตน ฉันเปนคนยากจนเพราะ วบิ ากแหง กรรมนน้ั ครั้งนน้ั ทา นไดวากลาวตัก- เตอื นฉนั หา มไมใ หทําบาปกรรมวา ทา นจะไมไ ด สุคติ เพราะกรรมอนั ลามก.นางติสสากลา ววา ทา นไมเช่อื ถือเราและรษิ ยาเรา ขอทา นจง ดูวบิ ากแหง กรรมอนั ลามกเชนน้ี เมอื่ กอนนาง ทาสีและเคร่ืองอาภรณทง้ั หลายไดดแี ลว ในเรอื น

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 169 ของทา น แตเดี๋ยวนี้ นางทาสเี หลา นัน้ พากันหอ ม ลอ มคนอื่น โภคะทั้งหลายยอ มไมมแี กท านแน แท บดั น้ี กฏมพีผเู ปน บิดาของบตุ รเรา ยังไปใน ตลาดอยู ทา นอยาเพ่ิงไปจากที่น้ีเสียกอ น บางที เขาจะใหอ ะไรแกทานบาง.นางเปรตน้ันกลา ววา ฉันเปน ผเู ปลอื ยกาย มีรูปรางนาเกลยี ด ซบู ผอม สะพรั่งไปดวยเสนเอน็ การเปลอื ยกาย และมรี ปู รา งนาเกลยี ดเปนตน น้ี เปนการยงั ความ ละอายของหญงิ ทัง้ หลายใหก ําเรบิ ขออยาให กฏม พไี ดเ ห็นฉนั เลย.นางตสิ สากลา ววา ถาอยางนัน้ ฉันจะใหส ่ิงไร หรอื ทําบญุ อะไรใหแกทา น ทานจงึ จะไดค วามสขุ สาํ เร็จ ความปรารถนาท้งั ปวง.นางเปรตน้ันกลาววา ขอทา นจงนมิ นตภ ิกษุจากสงฆ ๔ รปู และ จากบคุ คล ๔ รปู รวมเปน ๘ รูป ใหฉ นั ภัตตาหาร แลว อุทิศสว นบุญใหฉ ัน เม่ือทาํ อยา งนั้นฉนั จงึ จะ ไดความสุข สําเร็จความปรารถนาท้ังปวง.

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 170 นางติสสารับคาํ แลว นิมนตภ กิ ษุ ๘ รูป ใหฉ ันภัตตาหาร ใหค รองไตรจีวรแลว อุทิศสว น กุศลไปใหนางเปรต ขา ว น้าํ และเครอื่ งนงุ หมอนั เปน วบิ าก ไดบ ังเกิดข้ึนในทนั ใดน้ันนน่ั เอง นี้เปน ผลแหง ทักษิณา ในขณะน้นั นน่ั เอง นางเปรตมี รางกายบรสิ ทุ ธิ์สะอาด นุงหม ผาอันมคี ายิง่ กวา ผาแควน กาสี ประดับดวยผา และอาภรณอ นั วิจติ ร เขาไปหานางติสสาผรู ว มสาม.ีนางติสสาจงึ ถามวา ดูกอ นเทพธิดา ทานมีวรรณะงามยงิ่ นัก สองสวา งไสวไปทว่ั ทุกทศิ สถิตอยู ดุจดาวประ- กายพรกึ ทา นมวี รรณะเชนนี้ อฐิ ผลยอ มสาํ เรจ็ แกทานในวิมานน้ี และโภคะทกุ สงิ่ ทุกอยา ง อนั เปนทพ่ี อใจ ยอมเกิดข้ึนแกทา นเพราะกรรมอะไร ดกู อนนางเทพธดิ าผูมีอานุภาพมาก ฉันขอถาม ทานเมอื่ ทานเกิดเปนมนษุ ยไดทําบญุ อะไรไว อนึง่ ทานมีอานุภาพอันรุง เรื่อง และมีรัศมสี วางไสว ไปทั่วทกุ ทศิ อยา งนี้ เพราะกรรมอะไร.นางมตั ตาเทพธิดาตอบวา เมอื่ กอ น ทา นช่อื ติสสา ฉันช่อื มัตตา เปน หญิงรวมสามีกันกบั ทา น ฉันไดทํากรรมอันลามก

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 171 ไว จงึ จากโลกนไ้ี ปสเู ปตโลก ฉนั อนุโมทนาทาน ท่ที า นใหแ ลว จงึ ไมมีภยั แตท่ีไหน คณุ พี่ ขอทา น พรอ มดว ยญาตทิ กุ คนจงมอี ายุยนื นานเถิด คุณพ่ี ผงู ดงาม ทานจงประพฤติธรรมและใหทานใน โลกนี้แลว จะเขาถงึ ฐานะอันไมเ ศรา โศก ปราศ- จากธุลี ปลอดภยั อันเปน ทีอ่ ยแู หงทาววสวสั ดี ทานกําจัดมลทนิ คือความตระหนพ่ี รอมดวยราก แลว อนั ใคร ๆ ไมต เิ ตียนได จักเขา ถึงโลก สวรรค. จบ มัตตาเปตวิ ตั ถทุ ่ี ๓ อรรถกถามตั ตาเปติวัตถุที่ ๓ เมือ่ พระศาสดา ประทบั อยใู นพระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภนางเปรตชือ่ วา มัตตา จงึ ตรสั พระคาถานี้ มคี ําเร่ิมตนวานคคฺ า ทุพพฺ ณฺณรูปาสิ ดังน.ี้ ไดย นิ วา ในกรงุ สาวัตถี ไดมกี ฎมพผี หู น่งึ เปนคนมีศรัทธามคี วามเลอื่ มใส. แตภ รยิ าของเขา ไมม ศี รทั ธา ไมมีความเลอื่ มใสมกั โกรธและเปนหมัน โดยชื่อมีชอื่ วา มัตตา. ลําดับน้ัน กฏมพนี ้นัเพราะกลวั วงศสกลุ จะขาดศนู ย จงึ ไดนําหญงิ อนื่ ช่อื วา ติสสามาจากสกลุ เสมอกนั . นางเปน ผูมีศรทั ธา มคี วามเลอ่ื มใส ทงั้ เปนท่รี ัก เปน ท่ชี อบใจของสาม.ี ไมนานนัก นางก็ตงั้ ครรภ โดยลว งไป

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 172๑๐ เดือน นางจงึ คลอดบตุ รคนหนึ่ง บุตรคนนั้นมีชื่อวา ภูตะ.นางเปน แมบาน อปุ ฏฐากภิกษุ ๔ รปู โดยเคารพ, สว นหญงิ หมันริษยานาง. วนั หน่ึง หญิงท้ังสองคนน้นั สระผม ไดยนิ ผมเปยกอยแู ลว .กฎมพมี คี วามเสนหาผกู พันในนางช่อื วา ตสิ สา ดว ยอํานาจคณุความดี มีใจฟขู น้ึ ไดยนิ เจรจามากมาย กบั นางติสสาน้ัน. นางมัตตาอดทนตอ เหตกุ ารณน ้ันไมได ถกู ความรษิ ยาครอบงํา จึงเอาหยาก-เหยอ่ื ทกี่ วาดสมุ ไวในเรอื นมาโปรยลงบนกระหมอมของนางติสสา.สมัยตอ มา นางมัตตา ทาํ กาละแลว บงั เกดิ ในกําเนดิ เปรต เสวยทกุ ข ๕ ประการ เพราะพลงั แหง กรรมของตน. กท็ กุ ขน นั้ จะรูไดตามพระบาลนี ั่นเอง. ภายหลัง ณ วันหน่ึง นางเปรตน้นั เมอ่ื การกอ กรรมผานไป จึงแสดงตนแกนางติสสา ผูกําลงั อาบน้ํา อยูดา นหลงั เรือน. นางติสสา เห็นนางนนั้ จงึ สอบถามดว ยคาถาวา :- ทานเปนผูเ ปลอื ยกาย มีรปู รางนา เกลียด ซบู ผอม มีตัวสะพรัง่ ไปดว ยเสนเอน็ ดูกอ นนาง ผูซูบผอม มีแตซ ่ีโครง ทา นเปนใครมายืนอยูใน ทน่ี .ี้ ฝา ยนางเปรต ไดใ หคําตอบดว ยคาถาวา :- เมื่อกอ น ฉนั ชอ่ื มตั ตา ทา นชอ่ื ติสสา เปน หญิงรว มสามีกบั ทา น ไดท าํ กรรมชว่ั ไว จงึ จาก มนุษยโลกน้ไี ปยงั เปตโลก.