tripitaka_49

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 229กระไร เปรตจงึ กลา ววา ขาพเจา จักใหทานเพอื่ มารดาบิดา ปู ยาตา ยาย. บรรดาบทเหลาน้นั บทวา ปต ูน ไดแ ก มารดาและบิดา หรอือา และลงุ . บทวา ปตามหาน ไดแก ปู ยา ตา ละยาย. บทวาอปุ กฺขฏ ไดแก จัดแจง. บทวา ปริวสิ ยนตฺ ิ แปลวา ใหบ รโิ ภค.บทวา อนธฺ กวินฺท ไดแก นครอนั มชี ื่อยางน้นั . บทวา ภตุ ฺตุ ไดแกเพื่อบริโภค. เบอื้ งหนาแตน ้ัน พระสงั คตี ิกาจารยไดก ลา วไววา :- พระราชาจึงตรสั ส่งั เขาวา ถา ทา นไปได เสวยผลทานน้นั พึงรบี กลบั มาบอก เหตุที่มีจรงิ แกเ รา เราฟง คาํ อันมีเหตผุ ล ควรเช่อื ถอื ไดแ ลว จักทาํ การบชู าบาง จูฬเศรษฐีเปรตทูลรับพระ- ดาํ รัสแลว ไดไ ปยงั อนั ธกวนิ ทนครน้ัน แตไ มไ ด รับผลแหง ทานนนั้ เพราะพราหมณท ้ังหลายที่ บริโภคภัตร เปน ผไู มม ศี ีล ไมสมควรแกท ักษณิ า ภายหลงั จฬู เศรษฐเี ปรต กลับมายังกรุงราชคฤห อกี ไดไ ปแสดงกายใหปรากฏ เฉพาะพระพกั ตร ของพระเจา อชาตศัตรผู ูเปนใหญก วาหมูชน พระราชาทอดพระเนตรเหน็ เปรตนน้ั กลบั มาอกี จึงตรัสถามวา เราจะใหท านอะไร ถา เหตุท่ีจะให ทานอม่ิ หนาํ ตลอดกาลนานมีอยูไ ซร ขอทา นจง บอกเหตุนน้ั แกเ รา

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 230จูฬเศรษฐเี ปรตกราบทลู วา :- ขา แตพ ระราชา ขอพระองคจงทรงองั คาส พระพุทธเจา และพระสงฆด ว ยขาวและนาํ้ และ จงทรงถวายจีวรแลว จงอุทิศกุศลน้ัน เพื่อ ประโยชนเกอ้ื กูลแกข า พระองค ดว ยทรงการ บําเพญ็ กิจอยา งน้ี ขา พระองคจ ะพึงอิ่มหนาํ ตลอด กาลนาน ลําดบั น้ันพระราชา เสดจ็ ออกจาก ปราสาททนั ที ทรงถวายทานอันประณตี ยิง่ แก สงฆ ดว ยพระหตั ถของพระองคแ ลว ทรงกราบ ทลู เร่ืองราว แดพ ระตถาคต ทรงอุทิศสวนกุศล ใหแกจ ูฬเศรษฐีเปรต, จูฬเศรษฐีเปรตนัน้ อัน พระราชาทรงบชู าแลว เปน ผูงดงามยงิ่ นกั ไดมา ปรากฏเฉพาะพระพกั ตรข องพระราชา ผูเ ปน ใหญ กวา หมูชน แลว กราบทลู วา ขาพระองคเปน เทวดา มีฤทธิอ์ ยางยอดเยย่ี มแลว มนษุ ยท ง้ั หลาย ผูม ีฤทธ์เิ สมอดว ยขาพระองคไ มมี ขอพระองค ทรงทอดพระเนตรดูอานุภาพอนั หาประมาณมไิ ด ของขาพระองคน ้เี ถิด ซึ่งเกิดจากผลท่ีพระองค ทรงถวายทาน อันจะนบั มไิ ดแกส งฆ อทุ ิศสว น พระราชกศุ ลใหแกขาพระองค ดวยทรงอน-ุ เคราะห ขา แตพระองคผ ูเ ปนเทพแหง มนษุ ย

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 231 ขา พระองคเปน ผูอันพระองค ยังพระอรยิ สงฆ ใหอ่มิ หนาํ ดวยไทยธรรมมขี า วและน้าํ และ ผา ผอนเปน ตน เปนอนั มาก จึงไดอิ่มหนาํ แลว เนอื ง ๆ บดั นี้ ขา พระองคม คี วามสุขแลว จงึ ขอทูลลาพระองคไ ป. บรรดาบทเหลาน้ัน บทวา ตมโวจ ราชา ความวา พระเจา -อชาตศัตรูไดตรัสสง่ั เปรตนนั้ ผูยนื กลา วอยอู ยา งนัน้ . บทวาอนุภวิยาน ตมฺป ความวา เสวยทานแมน น้ั ที่ธิดาของทานเขา ไปต้ังไว. บทวา เอยฺยาสิ แปลวา พึงมา. บทวา กรสิ สฺ  แปลวา จกักระทาํ . บทวา อาจกิ ขฺ เม ต ยทิ อตฺถิ เหตุ ความวา ถาคําอะไรมีเหตทุ ีค่ วรเช่ือไดจ งบอกเลา แกเรา. บทวา สทธฺ ายิต แปลวาควรเชอื่ ได. บทวา เหตวุ โจ. ไดแ ก คําท่คี วรแกเหตุ. อธบิ ายวาทานจงกลา วคาํ ที่มเี หตวุ า เมื่อบาํ เพญ็ ทานในท่ชี อื่ โนน โดยประการโนน จะสาํ เร็จแกเ รา. บทวา ตถาติ วตวฺ า ความวา จฬู เศรษฐเี ปรตทลู รบั พระ-ดํารสั แลว. บทวา ตตถฺ ไดแก ในทเี่ ปน ทอ่ี งั คาสในอนั ธกวนิ ทนครน้นั . บทวา ภุชฺ ึสุ ภตฺต น จ ทกฺขิณารหา ความวา พราหมณผูท ศุ ลี บริโภคภัตตาหารแลว แตวาพราหมณบ ริโภคน้ัน เปน ผูไมค วรทกั ษิณา ไมม ศี ลี . บทวา ปนุ าปร ความวา ภายหลังจูฬเศรษฐีเปรตกลับมายังกรงุ ราชคฤหอ กี .

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 232 บทวา กึ ททามิ ความวา พระราชาตรสั ถามเปรตนั้นวาเราจักใหทานเชน ไรแกทาน. บทวา เยน ตวุ  ความวา ทานใหอ่ิมหนําดวยเหตใุ ด. บทวา จริ ตร แปลวา ตลอดกาลนาน. บทวาปณโิ ต. ความวา ถา ทานอิ่มหนาํ แลว ทานจงบอกขอนั้น. บทวา ปริวิสยิ าน แปลวา ใหบ ริโภค. จฬู เศรษฐีเปรตเรยี กพระเจาอชาตศัตรวู า ราชา. บทวา เม หติ าย ไดแก เพอ่ืประโยชนเกื้อกลู แกข า พระองค คอื เพื่อใหข า พระองคพ น จากความเปนเปรต. บทวา ตโต แปลวา เพราะเหตุนนั้ คือ เพราะคํานั้น. อีกอยางหน่ึง บทวา ตโต แปลวา จากปราสาทนัน้ . บทวา นิปติตวฺ าแปลวา ออกไปแลว . บทวา ตาวเท ไดแ ก ในกาลน้นั เอง คอืในเวลาอรุณข้นึ , อธบิ ายวา พระราชาไดถวายทานเฉพาะในเวลากอนภัตรทเ่ี ปรตกลับมาแสดงตนแกพระราชา. บทวา สหตฺถาแปลวา ดวยพระหัตถข องพระองค. บทวา อตุล แปลวา ประมาณไมไ ด คือ ประณีตยิ่ง. บทวา ทตฺวา สงเฺ ฆ ไดแก ถวายแกส งฆ.บทวา อาโรเจสิ ปกต ตถาคตสฺส ความวา พระราชากราบทลูเรือ่ งราวนัน้ แดพระผูมพี ระภาคเจา วา ขา แตพ ระองคเ จรญิ ทานนห้ี มอมฉันไดบาํ เพ็ญมุง หมายอทุ ศิ เปรตตนหน่ึง. ก็แลครนั้ กราบทลูแลว ทานน้ันกส็ ําเร็จแกเ ปรตนนั้ โดยประการนั้น และขาพระองคถวายอทุ ศิ สวนบุญแกเ ปรตนั้น ดวยประการฉะน้ี.

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 233 บทวา โส ไดแก เปรตนัน้ . บทวา ปูชโิ ต ไดแ ก ผูอนัพระราชาทรงบชู าดวยทักษณิ าทที่ รงทิศให. บทวา อตวิ ยิโสภมาโน. แปลวา เปนผงู ดงามยง่ิ นักดวยอานุภาพของเทวดา.บทวา ปาตรุ โหสิ แปลวา ปรากฏแลว คือ แสดงตนเฉพาะพระพกั ตรของพระราชา. บทวา ยกฺโขหมสฺมิ ความวา ขา พระองคพนจากความเปน เปรตกลายเปนเทวดา คือ ถึงความเปนเทพ. บทวาน มยฺหมตถฺ ิ สมา สทิสา มานุสา ความวา มนษุ ยท้ังหลายผเู สมอดว ยอานภุ าพสมบัติ หรือเสมือนโภคสมบัตขิ องขา พเจา ไมมี. บทวา ปสฺสานภุ าว อปริมติ  มมยิท ความวา จูฬเศรษฐเี ปรตกราบทลู แสดงสมบตั ขิ องตนแกพระราชาโดยประจกั ษว า ขอพระองคโปรดทอดพระเนตรดอู านภุ าพแหง เทวดาอนั หาประมาณมไิ ดน ้ขี องขาพระองคเ ถิด. บทวา ตยานุทิฏ อตุล ทตวฺ า สงฺเฆความวา ซึ่งพระองคถวายทานอันโอฬารหาส่ิงเปรียบปานมไิ ดแดพระอริยสงฆ แลวทรงอทุ ิศดวยความอนุเคราะหขาพระองค.บทวา สนตฺ ปฺปโต สตต สทา พหหู ิ ความวา ขา พระองคเม่ือใหพระอรยิ สงฆอิ่มหนําดวยไทยธรรมเปน อันมากมีขาว นาํ้ และผาเปนตน ชือ่ วา ใหอ ิ่มหนําติดตอกนั คอื ไมข าดระยะ แมในท่ีน้ันทุกเมอ่ื คอื ทุกเวลา ตลอดชีวติ . บทวา ยามิ อห สุขิโต มนสุ สฺ เทวความวา จฬู เศรษฐีเปรตทูลถามพระราชาวา ขาแตม หาราชเปนเทพของมนุษย เพราะฉะน้ัน บดั นี้ ขาพระองคมคี วามสขุ แลวขอกลับไปยังทต่ี ามที่ปรารถนา.

พระสุตตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 234 เมอ่ื เปรตทลู ลากลบั ไปอยางน้ี พระเจา อชาตศัตรตู รสับอกความนัน้ แกภกิ ษุทัง้ หลาย ภิกษุทง้ั หลายเขา ไปเฝา พระผมู -ีพระภาคเจาแลว กราบทลู ความนน้ั . พระผมู พี ระภาคเจา ทรงกระทําเรอื่ งนน้ั ใหเปน อัตถปุ ปต ตเิ หตุ ทรงแสดงธรรมแกบริษทั ผถู ึงพรอมแลว มหาชนฟง ธรรมนนั้ แลว ละมลทนิ คือความตระหนี้ ไดเปนผยู ินดีย่งิ ในบญุ มีทานเปน ตน แล. จบ อรรถกถาจฬู เสฏฐิเปตวตั ถุที่ ๘

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 235 ๙. องั กรุ เปตวตั ถุ วาดวยบุญสําเรจ็ ท่ีฝา มอื พราหมณพ อคาคนหนึ่ง เห็นของทิพยอ อกจากมือรุกขเทวดา จึงเกดิ ความโลภขนึ้ ไดบอกแกอ ังกรุ พาณชิ วา :- [๑๐๖] เราท้ังหลายเทย่ี วหาทรัพย ไปสูแควน กนั โพชเพอื่ ประโยชนส ่ิงใด เทพบตุ รน้เี ปน ผใู ห ส่ิงทเี่ ราอยากไดน นั้ พวกเราจักนําเทพบตุ รนไ้ี ป หรอื จกั จับเทพบตุ รนี้ ขม ขี่เอาดว ยการวิงวอน หรืออุม ใสย านรบี นําไปสูทวารกะนครโดยเรว็ . องั กรุ พาณิชเม่ือจะหา มพราหมณพ อคาน้นั จงึ ไดก ลาวคาถาความวา :- บุคคลอาศัยน่ังนอนทีร่ มเงาของตน ไมใด ไมค วรหักรานกิ่งของตน ไมน ั้น เพราะการ ประทุษรา ยมติ ร เปน ความเลวทราม.พราหมณพ อคากลาววา :- บุคคลอาศัยน่งั นอนทีร่ มเงาของตน ไมใด พงึ ตดั แมลําตนของตน ไมน้นั ได ถามีความตอ ง การเชนนัน้ .

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 236องั กุรพาณชิ กลาววา :- บคุ คลอาศยั น่ังนอน ที่รม เงาของตนไมใ ด ไมพ งึ ทาํ ลายแมใบของตน ไมนนั้ เพราะการ ประทุษรา ยตอมิตร เปน ความเลวทราม.พราหมณพ อ คา กลา ววา :- บุคคลอาศัยน่ังนอนที่รมเงาของตน ไมใ ด พงึ ถอนตนไมน้นั พรอมทั้งรากได ถาพึงประสงค เชน นี้.องั กรุ พาณชิ กลาววา :- กบ็ ุรุษพึงพักอยูในเรอื นของบคุ คลใด ตลอดราตรีหน่งึ หรือพงึ ไดข าวนาํ้ ในท่ีใด ไมควร คดิ ช่วั ตอบคุ คลนัน้ แมด วยใจ ความเปน ผูกตญั ู สปั บรุ ษุ สรรเสริญ บคุ คลพึงพักอาศัยในเรือนของ บคุ คลใดแมเ พียงคืนหนง่ึ พงึ ไดร ับบาํ รุงดวยขาว และน้ํา กไ็ มพึงคิดชว่ั ตอบุคคลน้ันแมดวยใจ บุคคลผูมมี อื อันไมเ บยี ดเบยี น ยอมแผดเผาบุคคล ผปู ระทุษรา ยมิตร ผใู ดทําความดีไวใ นกอ น ภาย หลังเบียดเบยี นดว ยความช่วั ผนู ั้นชอื่ วาเปน คน อกตญั ู ยอมไมพบเหน็ ความเจริญทั้งหลาย ผูใดประทษุ รา ยตอนระผูไมป ระทษุ ราย ผเู ปน บรุ ษุ บริสทุ ธิไ์ มมีกเิ ลสเคร่ืองยยี วน บาป

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 237 ยอ มกลบั มาถงึ ผูน ้นั ซึง่ เปน คนพาลแนแ ท เหมอื น ธลุ ีละเอยี ดท่บี คุ คลซดั ไปทวนลมฉะน้ัน. เม่ือรกุ ขเทวดาไดฟ งดงั นน้ั แลว เกดิ ความโกรธตอพราหมณนนั้ จึงกลา ววา :- ไมเ คยมีเทวดาหรอื มนุษยหรืออสิ รชนคนใด จะมาขม เหงเราไดโ ดยงาย เราเปน เทพเจาผมู ี มหิทธิฤทธิ์อยา งยอดเย่ียม เปนผไู ปไดไ กลสม- บรู ณดวยรัศมีและกาํ ลัง. องั กุรพาณิชจงึ ถามรุกขเทวดาน้ันวา :- ฝา มอื ของทา นมสี ดี งั ทองคําทั่วไป ทรงไว ซงึ่ วัตถุทีบ่ คุ คลอ่ืนปรารถนาดวยนว้ิ ท้งั ๕ เปน ที่ไหลออกแหง วตั ถุมีรสอรอย วตั ถมุ รี สตาง ๆ ยอมไหลออกจากฝามือของทาน ขา พเจาเขาใจวา ทา นเปนทา วสกั กะ. รุกขเทวดาตอบวา :- เราไมใ ชเ ทพเจา ไมใ ชค นธรรพ ไมใช ทาวสักกปรุ นิ ททะ ดูกอนองั กุระ ทานจงทราบ วาเราเปนเปรต จตุ ิจากโรรุวนครมาอยทู ีต่ น ไทรน้.ี องั กรุ พาณชิ ถามวา :- เมื่อกอ น ทานอยูในโรรุวนคร ทา นมีปกติ อยางไร มีความประพฤตอิ ยา งไร ผลบุญสําเรจ็ ที่

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 238 ฝามือของทา น เพราะพรหมจรรยอ ะไร.รุกขเทวดาตอบวา :- เมอ่ื กอน เราเปนชางหูกอยใู นโรรวุ นคร เปนคนกาํ พราเลีย้ งชพี โดยความลําบากนัก เรา ไมม ีอะไรจะใหท าน เรอื นของเราอยใู กลเรอื น ของอสัยหเศรษฐี ซง่ึ เปนคนมศี รัทธา เปน ทานา- ธบิ ดี มีบุญอันทําแลว เปน ผูละอายตอบาป พวก ยาจกวณิพกมีนามแลโคตรตาง ๆ กัน ไปทีบ่ าน ของเรานน้ั พากนั ถามถงึ เรอื นของอสัยหเศรษฐี กะเราวา ขอความเจรญิ จงมแี กท านท้งั หลาย พวกเราจะไปทางไหน ทานเขาใหท ่ไี หน เราถกู พวกยาจนวณิพกถามแลว ไดยกมอื เบื้องขวาชี้ บอกเรือนของอสยั หเศรษฐีแกย าจกวณิพกเหลา นั้นวา ทา นทงั้ หลายจงไปทางนี้ ความเจรญิ จกั มแี กท า นทัง้ หลาย ทานเขาใหอยทู ่ีน่นั เพราะ เหตุนน้ั ฝามือของเราจงึ ใหส งิ่ ทน่ี าปรารถนา เปน ท่ีไหลออกแหง วัตถมุ ีรสอรอย ผลบุญยอมสาํ เรจ็ ท่ีฝามอื ของเราเพราะพรหมจรรยนัน้ .อังกุรพาณิชถามวา :- ไดยนิ วา ทา นไมไ ดใ หทานแกใ คร ๆ ดว ย หรอื ทงั้ สองของตน เปนแตเพยี งอนุโมทนาทาน

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 239 ของคนอน่ื ยกมือชีบ้ อกทางให เพราะเหตุนัน้ ฝามอื ของทา นจึงใหส ่งิ ทนี่ า ใคร เปนทไ่ี หลออก แหง วตั ถมุ รี สอรอย ผลบญุ ยอมสําเรจ็ ท่ฝี ามือ ของทา นเพราะพรหมจรรยน ั้น ขา แตท า นผูเจรญิ อสัยหเศรษฐีผเู ลื่อมใสไดใหทานดว ยมอื ทัง้ สอง ของตน ละรา งกายมนษุ ยแลว ไปทางทิศไหน หนอ.รุกขเทวดาตอบวา :- เราไมรทู างไปหรือทางมาของอสยั ห- เศรษฐี ผเู ปน เจาของแหง ทาน ผมู รี ศั มีซา นออก จากตน แตเ ราไดฟง มาในสาํ นกั ของทาวเวสวัณ วา อสัยหเศรษฐี ถึงความเปน สหายแหง ทา ว- สักกะ.องั กุรพาณชิ กลา ววา :- บุคคลควรทําความดแี ท ควรใหท านตาม สมควร ใครไดเ หน็ ฝา มืออนั ใหส ิ่งท่ีนา ใครแ ลว จักไมท าํ บุญเลา เราไปจากที่น้ีถึงทวารกะนคร แลว จกั รบี ใหทานอนั จักนาํ ความสขุ มาใหเ รา แนแท เราจักใหข า ว นํ้า ผา เสนาสนะ บอ นา้ํ สระนํ้า และสะพานในท่ีเดินยากเปนทาน.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 240องั กรุ พาณชิ ถามวา :- เพราะเหตุไร นิ้วมือของทานจึงงอหงิก ปากของทานจงึ เบย้ี ว และนยั นตาทะเลน ออก ทา นไดท าํ บาปกรรมอะไรไว.เปรตนน้ั ตอบวา :- เราอันคฤหบดตี ั้งไวใ นการใหทาน ในโรง ทานของคฤหบดี ผูมอี งั คีรส ผมู ีศรทั ธา เปน ฆราวาส ผูค รอบครองเรือน เหน็ ยาจกผมู คี วาม ประสงคด ว ยโภชนะ มาท่โี รงทานนัน้ ไดห ลกี ไปทาํ การบยุ ปากอยู ณ ทข่ี างหนึ่ง เพราะกรรม นั้น นว้ิ ของเราจึงงอหงิก ปากของเราจึงเบย้ี ว นยั นต าทะเลนออกมา เราไดทําบาปกรรมน้ันไว.อังกรุ พาณิชถามวา :- แนะ บรุ ุษเลวทราม การทท่ี า นมีปากเบ้ียว ตาท้ัง ๒ ทะเลน เปนการชอบแลว เพราะทา นได ทาํ การบยุ ปากตอ ทานของผูอ่นื กไ็ ฉน อสยั ห- เศรษฐเี ม่ือจะใหท าน จึงไดม อบขา ว นํ้า ของเคย้ี ว ผา และเสนาสนะ ใหผ ูอ ื่นจัดแจง ก็เราไปจาก ท่ีนถี้ งึ ทวารกะนครแลว จักเร่ิมใหท านทน่ี าํ ความ สุขมาใหแกเราแนแ ท เราจกั ใหข า ว นํ้า ผา เสนา- สนะ บอ น้ํา สระนํา้ และสะพานท้ังหลายในทเ่ี ดิน

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 241 ลาํ บากใหเปนทาน ก็องั กุรพาณิชกลบั จากทะเล ทรายไปถึงทวารกะนครแลว ไดเ ริม่ ใหทานอัน นําความสขุ มาใหต น ไดใหขาว น้าํ ผา เสนา- สนะ บอนํ้า สระน้ํา ดว ยจติ อันเล่ือมใส. ชางกลั บก พอครัว ชาวมคธ พากันปา ว รอ งในเรอื นขององั กรุ พาณชิ น้นั ทงั้ ในเวลาเย็น ท้งั ในเวลาเชา ทกุ เมอ่ื วา ใครหวิ จงมากินตาม ชอบใจ ใครกระหายจงมาด่ืมตามชอบใจ ใคร จักนงุ หม ผา จงนงุ หม ใครตองการพาหนะสาํ หรบั เทียมรถ จงเทียมพาหนะในคแู อกน้ี ใคร ตอ งการ รมจงเอารม ไป ใครตอ งการของหอม จงมาเอา ของหอมไป ใครตองการดอกไมจ งมาเอาดอกไม ไป ใครตองการรองเทา จงมาเอารองเทา ไป มหาชนยอมรูเราวา องั กุระนอนเปน สขุ ดูกอน สนิ ธมุ าณพ เรานอนเปนทกุ ข เพราะไมไดเหน็ พวกยาจก มหาชนรเู ราวา อังกรุ ะนอนเปน สุข ดกู อนสนิ ธุมาณพ เรานอนเปน ทกุ ข ในเมอื่ วณพิ กมนี อย.สนิ ธุมาณพไดฟงดงั น้นั จึงกลา วคาถาความวา :- ถาทาวสักกะผูเ ปนใหญก วาชาวดาวดึงส และเปน ใหญกวา โลกทง้ั ปวง พึงใหพ รทาน ทา น

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 242 เม่ือจะเลอื ก พึงเลือกเอาพรเชนไร.องั กุรพาณชิ กลาววา :- ถาทาวสักกะผเู ปนใหญก วา ชาวดาวดึงส พงึ ใหพรแกเรา เราจะพึงขอพรวา เมือ่ เราลุกขน้ึ แตเ ชา ในเวลาพระอาทติ ยข น้ึ ขอภักษาหารอนั เปนทิพย และพวกยาจกผมู ศี ลี พึงปรากฏ เมื่อ เราใหอ ยู ไทยธรรมไมพึงหมดสน้ิ ไป ครนั้ เราให ทานน้นั แลว ไมพงึ เดอื ดรอ นในภายหลงั เมอื่ กาํ ลงั ใหพงึ ยงั จติ ใหเ ลอ่ื มใส ขา พเจาพึงเลอื ก เอาพรอยา งน้ีกะทาวสกั กะ.โสณกบรุ ษุ กลาวเตอื นอังกรุ พาณิชวา :- บคุ คลไมพึงใหทรพั ยเครื่องปล้มื ใจทัง้ หมด แกบ คุ คลอ่ืน ควรใหทานและควรรักษา ทรัพยไว เพราะวาทรัพยเ ทาน้ันประเสรฐิ กวา ทาน สกุลท้งั หลายยอมตัง้ อยไู มไ ด เพราะการให ทานเกินประมาณไป บัณฑิตยอ มไมส รรเสริญ การไมใหทานและการใหเ กินควร เพราะเหตนุ ้ัน แล ทรพั ยเ ทาน้นั ประเสริฐกวาทาน บคุ คลผูเปน ปราชญ สมบรู ณดว ยธรรม ควรประพฤติโดยพอ เหมาะ.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 243อังกุรพาณิชกลาววา :- ดกู อนชาวเราทงั้ หลาย ดหี นอ เราพงึ ให ทานแล ดวยวา สัตบรุ ษุ ผสู งบระงับพึงคบหาเรา เราพึงยังความประสงคข องวณิพกท้ังปวงใหเ ตม็ เลี้ยงดูใหอิม่ หนํา เปรียบเหมอื นฝนยงั ท่ลี ุม ทั้งหลายใหเตม็ ฉะน้นั สีหนา ของบคุ คลใดยอ ม ผองใส เพราะเห็นพวกยาจก บุคคลนั้นครัน้ ให ทานแลวมีใจเบกิ บาน ขอ นั้นเปนความสขุ ของ บคุ คลผูอยคู รองเรือน หนาของบุคคลใดยอม ผองใสเพราะเห็นพวกยาจก บคุ คลนัน้ ครนั้ ให ทานแลว ยอมปลาบปลม้ื ใจ นี้เปน ความถึงพรอม แหง ยัญ กอ นแตใหก ม็ ใี จเบกิ บาน เม่ือกําลงั ให กย็ ังจติ ใหผ องใส คร้ันใหแ ลว กม็ ใี จเบิกบาน นเ้ี ปน ความถึงพรอ มแหง ยัญ.พระสงั คีตกิ าจารยกลาวคาถาท้งั หลายความวา :- ในเรือนของอังกรุ พาณิชผมู ุงบญุ เขาให โภชนะแกห มูชนวนั ละ ๖ หมน่ื เลมเกวยี นเปน นิตย พอครัว ๓,๐๐๐ คน ประดบั ดว ยตางหูอนั วิจติ รดวยมกุ ดาและแกว มณี เปน ผขู วนขวายใน การใหทาน พากันเขา ไปอาศยั องั กรุ พาณิชเลย้ี ง ชวี ิต มาณพ ๖ หมน่ื คน ประดบั ดว ยตางหูอัน

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 244 วิจิตรดวย แกว มกุ ดา และแกว มณี ชว ยกันผา ฟนสาํ หรบั หงุ อาหารในมหาทานขององั กุรพาณิช นนั้ พวกนารี ๑๖,๐๐๐ คนประดบั ดว ยอลงั การ ทงั้ ปวง ชว ยกันบดเครอ่ื งเทศสําหรบั ปรงุ อาหาร ในมหาทานของอังกุรพาณิชนน้ั นารอี ีก ๑๖,๐๐๐ คน ประดบั ดวยเครอื่ งอลังการท้งั ปวง ถือทัพพี เขา ยืนคอยรบั ใชใ นมหาทานขององั กรุ พาณชิ นน้ั องั กุรพาณชิ น้นั ไดใหข องเปนอนั มากแกม หาชน โดยประการตา ง ๆ ไดท าํ ความยาํ เกรงดวยความ เคารพและดว ยมือของตนเองบอ ย ๆ ยงั มหาทาน ใหเปนไปแลว ส้นิ เดือน ส้ินปกษ สน้ิ ฤดแู ละป เปน อนั มาก ตลอดกาลนาน อังกุรพาณิชไดใ ห ทานและทําการบูชาอยา งน้ี ตลอดกาลนาน ละ รางมนษุ ยแ ลว ไดไปบงั เกิดในดาวดึงส อนิ ทก- มาณพไดถ วายภกิ ษาทัพพีหนึ่งแกพ ระอนุรทุ ธ- เถระ ละรางมนุษยแลว ไดไปบังเกิดในดาวดึงส เหมือนกนั แตอินทกเทพบุตรรุงเรืองยิง่ กวา อังกุรเทพบตุ รโดยฐานะ ๑๐ อยาง คือ รูป เสยี ง กลนิ่ รส โผฏฐัพพะ อนั นา ร่ืนรมยใจ อายุ ยศ วรรณะ สุข และความเปน ใหญ.พระผมู พี ระภาคเจา ตรสั ถามวา :-

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 245 กอ นอังกุระ มหาทานทา นไดใหแลวสิน้กาลนาน ทานมาในสาํ นกั ของเรา ไฉนจงึ นั่งอยูไกลนกั . เมอื่ พระพุทธเจา ผูเปน อดุ มบรุ ษุ ประทับอยูทบ่ี ณั ฑกุ ัมพลศลิ าอาสน ภายใตตน ปาร-ิฉัตตกพฤกษ ณ ดาวดึงส ครงั้ นนั้ เทวดาในหมื่นโลกธาตุ พากันมานั่งประชมุ เฝา พระสัมพุทธเจาซงึ่ ประทับบนยอดเขา เทวดาไร ๆ ไมร งุ โรจนเกินกวา พระสมั พุทธเจา ดวยรศั มี พระสัมพุทธ-เจา เทา น้นั ยอมรงุ โรจนลว งหมูเ ทวดาท้งั ปวงครั้งนน้ั อังกุรเทพบตุ รนน้ี ั่งอยไู กล ๑๒ โยชนจากทพี่ ระพทุ ธเจาประทับ สวนอนิ ทกเทพบตุ รนง่ั ในที่ใกลพ ระผูม พี ระภาคเจา รงุ เรื่องกวาอังกุรเทพบุตร พระสมั พุทธเจา ทอดพระเนตรเห็นอังกรุ เทพบุตรกับอินทกเทพบุตรแลว เม่อื จะทรงประกาศทกั ขไิ ณยบคุ คล จงึ ไดต รัสพระ-พทุ ธพจนน้ีความวา ดกู อนอังกรุ เทพบตุ ร มหา-ทานทา นใหแลว สนิ้ กาลนาน ทานมาสูสาํ นกั ของเรา ไฉนจึงนั่งอยไู กลนัก อังกุรเทพบุตร อันพระผมู ีพระภาคเจา ผมู ีพระองคอันอบรมแลวทรงตกั เตือนแลว ไดกราบทูลวา จะทรงประสงค

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 246 อะไร ดวยทานของขาพระองคนนั้ อันวา งเปลา จากทักขไิ ณยบคุ คล อนิ ทกเทพบตุ รน้ใี หทาน นดิ หนอย รงุ เรื่องย่งิ กวาขาพระองค ดจุ พระ- จันทรใ นหมูด าวฉะนั้น.อินทกเทพบตุ รทูลวา พืชแมมากทบ่ี ุคคลหวานแลวในนาดอน ผลยอ มไมไพบูลย ทง้ั ไมยังชาวนาใหป ลมื้ ใจ ฉนั ใด ทานมากมายอนั บคุ คลเขา ไปตงั้ ไวใ น บคุ คลผูท ศุ ีล กฉ็ ันน้ันเหมือนกนั ยอมไมมีผล ไพบูลย ทั้งไมยงั ทายกใหปลาบปลื้ม พืชแมนอย อนั บคุ คลหวา นแลวในนาดี เมอื่ ฝนหลง่ั สายนํา้ โดยสมํา่ เสมอ ผลยอมยังชาวนาใหป ลาบปล้มื ใจ แมฉ นั ใด ทานแมน อยอนั บคุ คลบริจาคแลว ใน ทานผมู ีศีล มีคุณความดี ผคู งทบี่ ุญยอ มมีผลมาก ฉันนัน้ เหมอื นกัน ทานอนั บคุ คลใหแลว ในเขตใด มผี ลมาก ควรเลอื กใหในเขตนั้น ทายกเลือกให ทานแลวยอ มไปสสู วรรค ทานทีเ่ ลือกใหพระสคุ ต ทรงสรรเสรญิ ทักขิไณยบุคคลเหลา ใดมอี ยูใน โลกน้ี ทานท่ีทายกใหแ ลวในทักขไิ ณยบุคคลเหลา นั้น ยอ มมผี ลมาก เหมือนพืชท่หี วา นแลว ในนาดี ฉะนน้ั . จบ องั กุรเปตวัตถุท่ี ๙

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 247 อรรถกถาองั กุรเปตวตั ถทุ ่ี ๙ พระศาสดาเม่อื ประทบั อยูในกรุงสาวัตถี ทรงปรารภองั กุรเปรต จงึ ตรัสพระคาถาน้ี มีคาํ เรม่ิ ตนวา ยสสฺ อตฺถายคจฺฉาม. ก็ในที่น้ี ไมมีองั กรุ เปรตก็จริง แตเ พราะความประพฤติของอังกุรเปรตนั้นเกย่ี วเน่ืองดว ยเปรต ฉะนน้ั ความประพฤติของอังกุรเปรตนัน้ ทานจงึ กลา ววา องั กรุ เปตวัตถ.ุ ในขอนัน้ มีสงั เขปกถาดงั ตอไปนี้ :- ยงั มีกษตั ริย ๑๑พระองค คือ พระนางอัญชนเทวี และนองชาย ๑๐ พระองค คอืวาสุเทพ พลเทพ จนั ทเทพ สรุ ยิ เทพ อัคคเิ ทพ วรณุ เทพ อชั ชุนะปชชนุ ะ ฆฏบณั ฑิต และอังกรุ ะ อาศยั ครรภของพระนางเทวคัพภาผพู ระธดิ าของพระเจา มหากงั สะ ในอสติ ัญชนนคร ซงึ่ พระเจากงั สะปกครองในอุตตราปถชนบท เพราะอาศัยเจาอปุ สาครผโู อรสของพระเจามหาสาครผเู ปนใหญในอตุ ตรมธุรชนบท บรรดากษตั ริยเ หลา นัน้ กษตั ริยผนู องชายมวี าสเุ ทพเปนตน ใชจกั รปลงพระชนมชพี พระราชาทั้งหมด ๖๓,๐๐๐ นคร ทว่ั ชมพูทวีป นบัต้งั ตน แตอสติ ญั พชนนครจนถงึ กรงุ ทวารวดีเปนที่สุด แลวประทบัอยูในทวารวดีนคร แบง รฐั ออกเปน ๑๐ สว น แตไมไ ดน ึกถึงพระนางอญั ชนเทวี ผูเ ปนพระเชษฐภคินี แตเ มอ่ื ระลกึ ขน้ึ ไดจ ึงกลาววา เราจะแบงเปน ๑๑ สว น เจาองั กรุ ะนองชายคนสดุ ทองของกษตั รยิ เหลาน้นั กลา ววา ทานจงแบง สวนของหมอมฉนั ใหแก