tripitaka_49

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 457 สงบระงับกลบั จากทีโ่ คจร เปน ผเู ยอื กเย็นนง่ั อยู ทีโ่ คนตนไม ครน้ั แลว ไดต รัสถามสมณะนนั้ ถึง ความเปนผมู อี าพาธนอ ย การอยสู าํ ราญและตรัส บอกนามของพระองคใ หท ราบวา ขาแตทา น ผูเจรญิ ดฉิ ันเปน กษัตรยิ ลิจฉวอี ยูในเมอื งเวสาลี ชาวลจิ ฉวีเรียกดฉิ ันวาอมั พสักขระ ขอทานจง รับผา ๘ คนู ี้ของดิฉัน ดฉิ ันขอถวายทาน ดฉิ นั มาในท่ีน้ีดว ยความประสงคเ พยี งเทานี้ ดิฉันมี ความปล้มื ใจนัก.พระเถระทูลถามวา :- สมณพราหมณทง้ั หลาย พากันละเวน พระราชนิเวศนข องมหาบพติ รแตที่ไกลทเี ดยี ว เพราะในพระราชนิเวศนข องมหาบพิตร บาตร ยอ มแตก แมสังฆาฏกิ ถ็ ูกเขาฉกี เมื่อกอนสมณะ ทง้ั หลายมีศรี ษะหอยลง ตกลงไปจากเคียงเทา มหาบพติ รไดเบยี ดเบียนบรรพชิตเชนน้ี สมณะ ท้ังหลายเคยถกู มหาบพิตรทําการเบยี ดเบยี นแลว มหาบพติ รไมเ คยพระราชทานแมแตน ํา้ มนั สกั หยดหนึ่งเลย ไมตรสั บอกทางใหค นหลงทาง ชิง เอาไมเทาจากมอื คนตาบอดเสียเอง มหาบพิตร เปนคนตระหนี่ ไมสาํ รวมเชนนี้ แตบัดนี้ เพราะ

พระสุตตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 458 เหตอุ ะไร มหาบพติ รทรงเหน็ ผลอะไร จึงทรง จาํ แนกแจกจา ยกบั อาตมภาพท้งั หลายเลา.พระราชาตรัสวา :- ขาแตทา นผูเจรญิ ดฉิ นั ขอรับผิด ดฉิ ันได เบยี ดเบยี นสมณะทั้งหลาย ดังคําท่ที า นพูด ขา แต ทานผเู จริญ ดิฉนั มคี วามประสงคจะลอเลน ไมได มีจิตประทษุ ราย แตก รรมอนั ช่ัวชานนั้ ดิฉนั ทาํ แลว เด็กหนมุ เปลอื ยกาย มีโภคะนอ ย ไดสัง่ สม บาปเพ่ือจะลอ เลน จึงตอ งเสวยทกุ ข กท็ กุ ขอะไร เลาที่เปนทกุ ขกวา ความเปลอื ยกาย ยอมมแี ก เปรตน้นั ขา แตท า นผเู จรญิ ดฉิ นั เหน็ เหตุอันนา สงั เวชและเศราหมองน้นั แลว จึงใหทาน เพราะ เหตนุ ้นั เปนปจจัย ขอทานจงรับผา ๘ คูนี้ ทักษิณา ทีด่ ิฉันถวายนี้ จงสําเร็จผลแกเ ปรตนน้ั พระเถระทลู วา เพราะการใหทาน นัก ปราชญม พี ระพุทธเจา เปนตน สรรเสรญิ แลวโดย มากแนแท และพระองคผใู หจ งอยามีความหมด เปลอื งเปนธรรม อาตมภาพจะรับผา ๘ คูของ มหาบพิตร ขอทกั ษิณาทานเหลา น้ี จงสาํ เร็จผล แกเ ปรตนน้ั .

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 459 ลําดบั น้ัน พระเจา ลิจฉวที รงชําระพระ- หตั ตและพระบาทแลว ทรงถวายผา ๘ คแู ก พระเถระ พอพระเถระรับประเคนผาเหลา น้ัน แลว พระราชาทรงเหน็ เปรตนงุ หมผาเรียบรอย ลูบไลดวยจันทรแ ดง มีผิวพรรณเปลง ปล่ัง ประดับประดา นุงผา ดี ขม่ี าอาชาไนย มีบริวาร หอมลอม สาํ เร็จมหทิ ธิฤทธิ์ของเทวดา ครนั้ ทรง เหน็ เชน น้นั แลว ทรงปลื้มพระทยั เกิดปต ิปรา- โมทย มีพระทยั รา เริงเบิกบาน พระเจาลิจฉวไี ด ทรงเหน็ กรรมและวิบากแหงกรรม แจง ประจกั ษ ดวยพรมองคเองแลว จงึ เสด็จเขาไปใกล แลว ตรสั กะเปรตนนั้ วา เราจกั ใหท านแกส มณ- พราหมณท ง้ั หลาย เราควรใหท านทกุ สง่ิ ทกุ อยา ง ทมี่ อี ยู ดูกอ นเปรต ทานมอี ุปการะแกเรามาก.เปรตนั้นกราบทูลวา :- ขาแตกษัตริยลิจฉวี ก็พระองคไ ดพระ- ราชทานเพอื่ ขา พระองคสว นหนึง่ แตก ารพระ- ราชทานน้นั มไิ ดไรผ ล ขาพระองคเปน เทวดา ทําความเปน สหายกบั พระองคผูเปนมนุษย.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 460พระราชตรัสวา :- ทานเปนคติ เปนเผาพันธุ เปน ที่ยึดเหน่ยี ว เปนมิตร และเปนเทวดาของเรา ดูกอ นเปรต เรา ขอทาํ อญั ชลีทา น ปรารถนาเพ่อื จะเห็นทา นแม อกี .เปรตกราบทลู วา :- ถา พระองคจ ักเปนผูไมม ศี รทั ธา มีความ ตระหน่ี มจี ิตไมเล่ือมใส พระองคจ ักไมไ ดเหน็ ขา พระองค และขาพระองคก ็จกั ไมไดเหน็ ไมได เจรจากะพระองคอ กี ถา พระองคจะทรงเคารพ ธรรม ทรงยินดใี นการบริจาคทาน ทรงสงเคราะห ทรงเปนดังบอ น้ําของสมณพราหมณทงั้ หลาย ดว ยอาการอยางนี้ พระองคกจ็ กั ไดทรงเห็นขา - พระองค และขาพระองคจกั ไดเห็นไดเ จรจากะ พระองค ขอพระองคโ ปรดทรงปลอ ยบุรษุ นจ้ี าก หลาวโดยเร็วเถิด เพราะการปลอยบรุ ุษน้ี เรา ทง้ั สองจกั ไดเ ปนสหายกนั ขาพระองคเ ขา ใจวา เราทง้ั สองจักไดเปน สหายกันและกนั เพราะเหตุ แหงบุรษุ ถูกหลาวเสยี บ กบ็ ุรษุ ถกู หลาวเสยี บนี้ อนั พระองคท รงรบี ปลอ ยแลว พึงเปน ผูป ระพฤติ ธรรมโดยเคารพ พงึ พน จากนรกน้ันแนนอน พงึ

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 461พนจากกรรมอันเปน ทต่ี ั้งแหงเวทนา พระองคเสด็จเขา ไปหากปั ปตกภิกษแุ ลว ทรงจาํ แนกทานกับทาน ในเวลาที่ควรจงเสด็จเขาไปหาแลว ตรัสถามดว ยพระองคเ อง ทา นจักกราบทลู เนอื้ ความนน้ั แกพระองค ก็พระองคท รงประสงคบญุ มี จติ ไมประทุษรายก็เชิญเสดจ็ เขา ไปหาภกิ ษนุ ัน้ เถดิ ทานจกั แสดงธรรมทง้ั ปวงท่ีทรงสดับแลว และยังไมไดทรงสดบั แกพระองคตามความรูเ หน็พระองคไ ดท รงฟง ธรรมนั้นแลว จกั ทรงเห็นสคุ ต.ิ พระเจารหสั ทรงเจรจาทาํ ความเปนสหาย กับเทวดานั้นแลว เสดจ็ ไป สวนเปรตน้ันไดก ลา วกะบรษิ ทั แหงกษตั รยิ ลจิ ฉวีทั้งหลายพรอ มกบับุตรของตน ซง่ึ น่งั ประชมุ กนั อยูว า ทา นผเู จรญิ ทง้ั หลาย ขอจงฟงคําอยา งหนึ่งของเรา เราจักเลือกพร จกั ไดป ระโยชน บุรษุ ทถ่ี ูกเสียบหลาวมีกรรมอนั หยาบชา มีอาชญาอนั ต้ังไวแลว ถูกหลาวรอยจะตายหรอื ไมต าย ประมาณ ๒๐ ราตรี เทา น้ี เดี๋ยวนี้ เราจักปลอยเขาตามความชอบใจของเรา ขอหมูทา นจงอนุญาต จงรบี ปลอยบรุ ุษนั้น และบรุ ษุ อืน่ ทีพ่ ระราชารับสั่งใหล งอาชญา

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 462 โดยเรว็ เถดิ ใครพึงบอกทานผทู าํ กรรมอยางนั้น ทา นรอู ยางไร จงึ ทําอยางนั้น หมูทา นยอม อนญุ าตตามชอบใจ พระเจา ลิจฉวเี สด็จเขาไปสู ประเทศนั้นแลว รีบปลอ ยบุรุษทถ่ี กู เสียบหลาว โดยเร็วและไดตรัสกะบุรุษนัน้ วา อยากลวั เลย เพ่ือนและรบั ส่งั ใหห มอพยาบาล แลว เสด็จเขา ไปหากปั ปตกภิกษุ แลว ทรงถวายทานกับทาน ในเวลาอนั ควร มพี ระประสงคจ ะทรงทราบเหตุ จงึ เสด็จเขาไปใกลแ ลว ตรสั ถามดว ยพระองคเอง วา บรุ ษุ ผูถ ูกเสยี บหลาว มีกรรมอนั หยาบชา มี อาชญาอันต้ังไวแลว ถูกหลาวรอ ยจะตายหรือ ไมต ายประมาณ ๒๐ ราตรีเทาน้ี ขา แตท านผเู จรญิ เด๋ียวนี้ ดฉิ ันปลอยเขาไปแลว เขาไปบอกเปรต น้นั เหตอุ ะไร ๆ ทจี่ ะไมต อ งไปสูนรกนนั้ พงึ หรอื หนอ ถา มีขอทานโปรดแกดิฉนั ดิฉนั รอฟง เหตุท่คี วรเชื่อถอื จากทาน.กปั ปต กภิกษทุ ูลวา :- ความพนิ าศแหงกรรมเหลานน้ั ยอมไมมี ความพนิ าศในโลกนเ้ี กดิ ข้ึนเพราะความไมร แู จง ถาเขาพงึ เปน ผูไ มประมาท ประพฤตธิ รรม ท้ังหลายโดยเคารพตลอดคนื และวนั เขาพงึ พน

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 463 จากนรกน้ันไดแน กรรมอนั เวน จากการใหผ ล พงึ มี.พระราชาตรัสวา :- ขา แตทานผเู จรญิ ผมู ีปญญากวางขวาง ประโยชนข องบรุ ษุ ผูน ี้ ดิฉันรทู ่วั ถงึ แลว บดั นี้ ขอทา นอนเุ คราะหดฉิ ันบาง ขอทา นไดกลา วตัก- เตอื นพรา่ํ สอนดิฉนั โดยวธิ ีท่ีดฉิ นั จะไมพ ึงไปสู นรกดว ยเถดิ .กปั ปต กภิกษุทลู วา วนั นี้ ขอมหาบพิตรทรงมพี ระทัยเลอ่ื มใส ถงึ พระพทุ ธเจา พระธรรมและพระสงฆ เปน สรณะ จงทรงสิกขาบท อยาใหข าดและดาง พรอ ย จงทรงงดเวน จากการฆาสตั ว ลักทรพั ย ทรงยนิ ดีดว ยพระมเหสขี องพระองค ไมทรง พดู เท็จ ไมท รงดื่มนํ้าจัณฑ และทรงสมาทาน อุโบสถศลี อันประกอบดวยองค ๘ ประการอนั ประเสริฐ เปน กศุ ล มีสขุ เปนกําไร จงทรงพระ- ราชทานจวี ร บณิ ฑบาต ทน่ี อน ท่นี งั่ คิลาน- ปจจยั ขาว น้ํา ของกิน ของเคี้ยว ผา เสนาสนะ ในภกิ ษุผมู จี ิตซื่อตรงทั้งหลาย บุญยอมเจริญ ทกุ เม่ือ ทรงอังคาสภิกษุท้ังหลายผูสมบูรณด วย

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 464 ศลี ปราศจากราคะ เปน พหสู ตู ใหอ มิ่ หนําดว ย ขาวและน้าํ บุญยอ มเพิ่มพนู ทุกเมือ่ เมอื่ บุคคล เปน ผูไมประมาท ประพฤตธิ รรมโดยเคารพ ตลอดคืนและวันอยางนี้ พึงพน จากนรกนน้ั กรรมท่เี วนจากการใหผลพงึ ม.ีพระราชาตรสั วา :- วนั น้ี ดิฉันมจี ติ เลื่อมใส ขอถงึ พระพทุ ธ- เจา พระธรรมและพระสงฆ วาเปนสรณะ ขอ สมาทานสกิ ขาบท ๕ ไมใ หข าดและดา งพรอย ของดเวน จากการฆาสตั ว ลกั ทรัพย ยินดีดวย ภรรยาของตน ไมก ลาวเท็จ ไมด ่ืมน้ําเมา และจกั สมาทานอุโบสถศลี อันประกอบดวยองค ๘ ประการ อนั ประเสรฐิ เปน กศุ ล มสี ุขเสนาสนะ จกั ถวายจวี ร บิณฑบาต ท่นี อนที่นั่ง คลิ านปจจยั ขา ว นํ้า ของกนิ ของเคยี้ ว ผา และเสนาสนะ แกภกิ ษทุ งั้ หลายผสู มบูรณด วยศลี ปราศจาก ราคะ เปน พหสู ูต จักไมก าํ หนดั ยินดีแตใ น ศาสนาของพระพุทธเจา ทง้ั หลาย. พระเจา ลิจฉวีทรงพระนามวา อัมพสกั ขระ ไดเปนอบุ าสกคนหนึง่ ในเมืองเวสาลี ทรงมี ศรทั ธามีพระฤทัยออนโยน ทรงทําอุปการะแก

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 465 ภกิ ษุ ทรงบาํ รงุ สงฆโ ดยความเคารพ ในกาลนนั้ บุรษุ ผถู ูกเสยี บหลาว หายโรค เปน สุขสบายดี ไดเขา ถงึ บรรพชา แมช นท้ังสองอาศัยกัปปต ก- ภิกษผุ ปู ระเสริฐ ไดบ รรลสุ ามญั ผล การคบหา สัปบุรษุ เชน นีย้ อ มมผี ลมากตงั้ รอ ย แกวิญชู น ผูรูแจง บุรษุ ผูถกู เสียบหลาวไดบรรลผุ ลอนั ยอดเยี่ยม สวนพระเจา อัมพสกั ขระไดบ รรลุ โสดาปต ติผล. จบ อมั พสกั ขรเปตวัตถุที่ ๑ มหาวรรคที่ ๔ อรรถกถาอัมพสกั ขรเปตวัตถุที่ ๑ เรอื่ งอมั พสักขรเปรตน้ี มีคาํ เริ่มตนวา เวสาลี นาม นครตฺถิวชฺชนี  ดงั นี้. เร่อื งนั้นเกิดขน้ึ ไดอยางไร. เม่อื พระผูมีพระภาคเจาประทับอยใู นพระเชตวนั มหาวิหาร เจาลิจฉวีนามวา อัมพสักขระเปน มจิ ฉาทิฏฐิ เปน นตั ถิกวาทะ ครองราชยใ นเมืองเวสาล.ี กส็ มัยน้นั ในพระนครเวสาลี มเี ปอกตมอยูในทีใ่ กลรา นตลาดของพอคา คนหนึ่ง. ชนเปนอนั มากในที่นนั้ โดดขา มไปลําบากบางคนเปอ นโคลน. พอคา นัน้ เหน็ ดงั น้ัน จงึ คิดวา คนเหลานี้อยา

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 466เหยียบเปอกตม จงึ ใหนาํ กระดูกศีรษะโคอนั มีสวนเปรียบดวยสสี ังขปราศจากกล่นิ เหมน็ มาวางทอดไว. กต็ ามปกติ เขาเปน คนมีศลี ไมมักโกรธ มวี าจาออนหวาน และระบถุ งึ คณุ ตามความเปนจริงของคนเหลา อ่นื . วนั น้ัน เมือ่ สหายของตนอาบนํ้า ไมแ ลดูดวยความเลนิ เลอเขาจงึ ซอนผา นงุ ไวด ว ยความประสงคจะลอ เลน ทาํ ใหเขาลาํ บากเสียกอนจงึ ไดใหไ ป. ก็หลานของเขาขโมยภณั ฑะมาจากเรอื นของคนอนื่ แลว ทงิ้ ไวท ่รี า นของเขานน่ั เอง. เจา ของภัณฑะเมอ่ืตรวจดู จึงแสดงหลานของเขาและตวั เขาพรอ มทั้งภัณฑะแกพ ระราชา.พระราชาส่ังบังคับวา พวกทานจงตดั ศีรษะผนู ้ี สว นหลานของเขาจงเสียบหลาวไว. พวกราชบรุ ษุ ไดก ระทาํ ดงั นน้ั . เขาทํากาละแลวเกดิ ในภมุ เทพ ไดเ ฉพาะมาอาชาไนยทิพ มีสขี าว มคี วามเร็วทนั ใจ เพราะเอาศีรษะโคทําสะพาน และเพราะการกลาวสรรเสรญิคณุ ของผูมคี ณุ กลิ่นทิพจึงฟุงออกจากกายของเขา แตเ ขาไดเ ปนผเู ปลอื ยกาย เพราะเกบ็ ผา สาฎกซอนไว เขาตรวจดูกรรมทต่ี นทาํ ไวใ นกาลกอน เหน็ หลานของตนถูกเสยี บหลาวโดยทาํ นองนน้ัถูกความกรณุ ากระตนุ เตอื น จงึ ขึน้ มามฝี เ ทา เร็วทันใจ ในเวลาเท่ยี งคืน กถ็ งึ สถานที่ท่หี ลานนั้นถูกเสยี บไวบ นหลาว จึงยนื อยูในท่ีไมไกล กลา วทกุ วนั ๆ วา จงมีชีวิตอยูเ ถอะ พอ เจรญิ ชีวติเทานัน้ เปน ของประเสริฐ.

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 467 ก็สมัยน้นั พระเจา อัมพสักขระเสดจ็ บนคอชา งเชือกประเสรฐิเสดจ็ เลียบพระนคร ทรงเห็นหญิงคนหนึ่งเปด หนาตางในเรือนหลงั หนึง่ ผกู าํ ลังดสู มบตั ขิ องพระราชา ทรงมจี ติ ปฏพิ ทั ธ จงึ ใหสัญญาแกบ ุรษุ ผูน่งั อยหู ลงั อาสนะวา ทา นจงใครค รวญเรือนนแี้ ละหญงิ นี้ ดังน้แี ลวเสดจ็ เขา พระนเิ วศนของพระองคโดยลําดบั สงบรุ ษุ นน้ั ไป โดยใหรวู า ไปเถอะพนาย เธอจงรูว า หญงิ น้นั มีสามีหรอื ไม. เขาไป รูวา หญงิ นั้นมสี ามีแลว จึงกราบทูลแดพ ระราชา.พระราชาเมื่อทรงคิดถงึ อุบายท่ีจะครอบครองหญงิ น้นั จึงรับส่ังใหเรยี กสามขี องนางมา แลว ตรสั วา มาเถอะ พนาย เธอจงอุปฏ ฐากเรา.เขาแมจ ะไมปรารถนากร็ ับอุปฏ ฐากพระราชา เพราะกลัววาเมอื่ เราไมก ระทําตามพระดํารสั ของพระองค พระราชาก็จะลงราชทัณฑ จงึ ไปอุปฏฐากพระราชาทกุ วัน ๆ. ฝา ยพระราชากไ็ ดป ระทานบําเหนจ็ รางวลั แกเ ธอ โดยลว งไป ๒-๓ วนั กไ็ ดตรัสกะเธอผมู ายังท่ีบํารงุ แตเชาตรู อยา งนวี้ า ไปเถอะ พนายในทโ่ี นน มสี ระโบกขรณลี กู หนึง่ เธอจงนําดินสอี รุณ และดอกอบุ ลแดง จากพระโบกขรณีน้ันมา ถาเธอไมม าภายในวนั น้ี ชีวิตของเธอจะหาไม. กเ็ มอื่ เขาไปแลว จงึ ตรสั กะคนผูรกั ษาประตวู าวันน้ี เมอ่ื พระอาทติ ยย งั ไมทนั อศั ดงคต เธอจงปด ประตูทกุ ดาน. กส็ ระโบกขรณนี ั้นอยใู นท่ีสุด ๓๐๐ โยชน แตกรงุ เวสาลีอนึ่ง บรุ ุษน้ันถกู มรณภัยคกุ คาม จงึ ถึงสระโบกขรณีน้นั แตเ ชาทเี ดยี ว เพราะกาํ ลังเร็วของลม เพราะไดสดบั ตรบั ฟง มากอนวา

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 468สระโบกขรณีน้นั อมนุษยหวงแหน เพราะความกลวั เขาจึงเดนิเวยี นไปรอบ ๆ ดว ยคิดวา ในทน่ี ี้ จะมอี ันตรายอะไร ๆ หรอื ไมห นอ.อมนุษยผรู ักษาสระโบกขรณเี หน็ เขาแลว เกดิ ความกรุณา แปลงเปนมนษุ ยเ ขาไปหาแลวกลาววา บุรษุ ผเู จรญิ ทานมาทน่ี ีเ้ พ่อืประโยชนอ ะไร เขาก็ไดเลาเร่ืองนน้ั ใหอมนษุ ยน้ันฟง. อมนษุ ยน ั้นจงึ กลา ววา ถาเมอ่ื เปน เชน นนั้ ทานจงถอื เอาตามตอ งการเถดิดังน้แี ลว จงึ แสดงรปู ทิพของตนแลว หายไป. เขาถือเอาดนิ สอี รุณและดอกอุบลแดงในสระโบกขรณีนัน้ถึงประตูพระนครในเม่ือพระอาทิตยยงั ไมอัศดงคตเลย. ผูรักษาประตูเห็นเขาแลว เม่ือเขารอ งบอกอยูนั่นแหละ กป็ ดประตเู สยี .เมอื่ ประตูถกู ปด เขาเขาไปไมได เหน็ บุรุษอยบู นหลาวใกลประตูจึงไดกระทําใหเปนสกั ขีพยานวา คนเหลาน้ี เมือ่ เรามาถึงในเม่อืพระอาทติ ยยงั ไมอ ศั ดงคต รองขออยนู ัน้ เอง ก็ปด ประตเู สีย ถึงทานกจ็ งรเู ถิดวา เรามาทันเวลา เราไมม โี ทษ. บรุ ุษผอู ยูบนหลาวไดฟงดงั นั้นจงึ กลา ววา เราถกู รอ ยหลาว เขาจะฆา บา ยหนา ไปหาความตาย จะเปน พยานใหท านไดอยางไร. ก็ในทน่ี ้ี เปรตตนหนงึ่มฤี ทธ์มิ ากจักมาท่ใี กลเรา ทานจงทาํ เปรตนน้ั เปนพยานเถิด. บรุ ุษนั้นถามวา เราจะเห็นเปรตผมู ฤี ทธิม์ ากตนนนั้ ไดอยา งไร. บรุ ษุผูอยูบนหลาวกลา ววา ทานจงรออยูท ีน่ แี้ หละ ทา นจกั เหน็ ดวยตนเอง. เขายนื อยูในท่นี น้ั เห็นเปรตนัน้ มาในมัชฌมิ ยาม จึงไดทําใหเ ปนพยาน. ก็เมื่อราตรีสวา ง เม่อื พระราชาตรสั วา ทาน

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาท่ี 469ลวงอาญาของเรา เพราะฉะน้ัน เราจะลงราชทณั ฑแ กท า น บุรุษนน้ั จงึ ทลู วา ขา แตสมมติเทพ ขาพระองคไมไ ดล วงอาชญาของพระองค ขาพระองคมาในทนี่ ี้ ในเม่ือพระอาทิตยย งั ไมอสั ดงคตเลย พระราชาตรสั ถามวา ในขอ น้นั ใครเปนพยานใหเธอ. บุรุษน้ัน จึงอา งถึงเปรตเปลือย ผมู ายงั สาํ นักของบุรุษผถู ูกหลาวรอยนนั้ วา เปน พยาน เมอ่ื พระราชาตรัสถามวา ขอนั้นเราจะเชื่อไดอยางไร จงึ ทลู วา วนั นี้ ในเวลาราตรี พระองคจ งสง บรุ ุษผูควรเธอไดไปกบั ขา พระองค. พระราชาไดสดบั ดังนั้น จงึ เสด็จไปในท่ีนนั้ พรอมกบั บรุ ุษน้นั ดวยพระองคเ อง แลวประทับยืนอยู และเมอื่ เปรตมาในทน่ี ั้นกลา ววา จงเปนอยูเถดิ ผูเจริญ ชีวติ เทาน้นัประเสรฐิ กวา จงึ ทรงสอบถามเปรตนนั้ ดวยคาถา ๕ คาถา โดยนยัมอี าทิวา การนอน การน่ัง ไมม ีแกผูนี้ ดังน้ี. กต็ ั้งแตบดั นีเ้ ปน ตนไปเพอ่ื จะแสดงความสมั พนั ธแ หง คาถาเหลานัน้ พระสงั คตี ิกาจารยจงึ ไดตงั้ คาถาวา เวสาลิ นาม นครตฺถิ วชฺชนี  ความวา :- มนี ครชาววัชชนี ครหนงึ่ นานวาเวสาลี ในนครเวสาลนี ้นั มกี ษัตริยล จิ ฉวีพระนานวา อัมพสกั ขระ ไดทอดพระเนตรเหน็ เปรตตนหนง่ึ ท่ภี ายนอกพระนคร มพี ระประสงคจ ะทรงทราบ เหตุ จงึ ตรสั ถามเปรตนน้ั ในทน่ี ้นั น่ันเองวา การ นอน การนั่ง การเดนิ ไปเดนิ มา การลม้ิ การดื่ม การเคีย้ ว การนุงหม แมห ญงิ บาํ เรอของคนผถู กู

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 470 เสียบไวบนหลาวน้ี ยอ มไมมชี นเหลาใดผูเปน ญาติ เปน มิตรสหาย เคยเห็นเคยฟง รว มกันมา เคยมีความเอ็นดูกรุณา ของบุคคลใดมีอยูในกาล กอ น เดยี๋ วนีค้ นเหลาน้ัน แมจ ะเยย่ี มเยยี นบุคคล น้นั ก็ไมไ ด บุรุษนมี้ ีตนอนั ญาตเิ ปนตนสละแลว มิตรสหาย ยอ มไมมีแกคนผูต กยาก พวกมิตร- สหายทราบวา ผูใ ดขาดแคลน ยอมละทิ้งผนู น้ั และเหน็ ใครมง่ั คง่ั บรบิ รู ณก พ็ ากนั ไปหอมลอม คนทม่ี ่ังคงั่ ดว ยสมบตั ิ ยอ มมีมิตรสหายมาก สว น บุคคลผูเ สอื่ มจากทรัพยส มบัติ เปนผฝู ดเคอื ง ดวยโภคะ ยอมหามติ รสหายยาก นีเ้ ปนธรรมดา ของโลก บุรุษผูถ ูกหลาวเสียบน้ี มีรางกายเปอ น เลือด ตัวทะลเุ ปน ชอง ๆ ชวี ติ ของบุรุษน้ีจักดบั ไปในวันน้ี พรงุ นี้ เหมอื นหยาดน้าํ คางอันติดอยู บนปลายหญาคา ฉะน้นั เม่อื เปนอยางน้ี เพราะ เหตุไร ทา นจึงพดู กะบุรุษผถู งึ ความลําบากอยาง ยง่ิ นอนหงายบนหลาวไมสะเดาเชนนวี้ า ดกู อน บรุ ุษผูเ จรญิ ขอทานจงมีชวี ติ อยเู ถดิ การมชี วี ิต อยเู ทา น้ันเปน ของประเสริฐ. บรรดาบทเหลานนั้ บทวา ตตฺถ ไดแก ในเมอื งเวสาลีนั้น.บทวา นครสสฺ พาหิร ไดแก มีอยูในภายนอกพระนคร คอื เกิด

พระสุตตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 471เปน ไป เก่ยี วพันกนั ในภายนอกแหง นครเวสาลีน่นั เอง. บทวาตตเฺ ถว คอื ในทีท่ ่ตี นเหน็ เปรตนัน้ น่นั แล บทวา ต โยค ต เปตแปลวา ซง่ึ เปรตนน้ั . บทวา การณตฺถิโก ไดแก เปนผมู คี วามตอ งการดวยเหตุเพอ่ื ผลดงั กลาววา จงมีชีวิตอยูเ ถิด ทานผเู จรญิ การมีชีวติ อยนู ่ันแหละ ประเสริฐ. บทวา เสยฺยา นสิ ชชฺ า นยิมสฺส อตถฺ ิ ความวา การนอนมีการเหยียดหลังเปน ลกั ษณะ และการน่งั มีการนง่ั คบู ลั ลังกเ ปนลกั ษณะ ยอมไมมีแกบุคคลผูถ กู หลาวเสยี บนี้ได. บทวา อภิกฺกโมนตฺถิ ปฏกิ ฺกโม จ ความวา การไปมกี ารกา วไปขางหนา แมเ พยี งเล็กนอ ย ก็ไมม ีแกบ คุ คลน.้ี บทวา ปรจิ าริกา สาป ความวา แมหญิงผบู ํารงุ บาํ เรออินทรียซ ่งึ มีลักษณะเชน การกิน การดม่ื การเค้ยี วการนงุ ผา และการใชส อย เปนตน แมน ้ัน ก็ไมมแี กบ ุคคลน.ี้อกี อยา งหนึ่ง บาลวี า ปริหรณา สาป ดงั นก้ี ็ม,ี อธิบายวา แมหญงิ ผูบ ริหารอนิ ทรยี ด วยสามารถแหงการบริโภคมีของกนิ เปนตนกไ็ มมีแกผูนี้ เพราะเปน ผูปราศจากชวี ิต, อาจารยบ างพวกกลาววา ปรจิ ารณา สาป ดงั นก้ี ม็ ี. บทวา ทฏิ  สุตา สุหชชฺ า อนุกมฺปกา ยสฺส อเหสุ ปพุ ฺเพความวา ผทู มี่ ีคนเปน สหายเคยเหน็ กันมา และไมเ คยเหน็ กนั มาเปน มติ ร มคี วามเอ็นดู ไดมีในกาลกอ น. บทวา ทฏ มุ ปฺ  ความวาบคุ คลเหลาน้นั แมจ ะเยีย่ มกไ็ มไ ด คอื การอยรู วมกนั จักมแี ตท ่ไี หน.

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนาที่ 472บทวา วริ าชติ ตโฺ ต ไดแ ก ผมู สี ภาวะ อนั ญาติเปนตน สละแลว .บทวา ชเนน เตน ไดแก อนั ชนมีชนผเู ปน ญาตเิ ปนตน น้ัน. บทวา น โอคฺคตตตฺ สฺส ภวนฺติ มิตฺตา ความวา ขึน้ ชื่อวามิตร ยอมไมม ีแกบ ุคคลผูปราศจากวิญญาณไปแลว คอื ผูต ายไปแลวเพราะผูนัน้ ผานพน จากกิจที่มติ รจะพึงกระทําตอ มติ ร. บทวาชหนฺติ มิตฺตา วิกล วิทิตวฺ า ความวา ผูทีต่ ายแลว จงยกไวก อน.พวกมติ ร พอทราบบุรุษแมยงั มชี ีวิตอยู แตขาดแคลนโภคสมบตั ิกล็ ะทิ้งเขาเสียดว ยคิดวา สิ่งอะไร ๆ ทีค่ วรถอื เอาไดจากบรุ ษุ นี้ยอ มไมม ีเลย. บทวา อตถฺ ฺจ ทิสวฺ า ปริวารยนตฺ ิ ความวา เห็นทรัพยท่ีเปนประโยชนซ ่ึงเปน ของของผนู ้นั แลว กลา ววาจานารกัเหน็ แกห นา พากันแวดลอ มผูม ่งั ค่งั ดว ยโภคสมบัตนิ ้ัน. บทวาพหุ มิตฺตา อคุ คฺ ตตฺตสสฺ โหนตฺ ิ ความวา บคุ คลผมู คี วามสําเรจ็มสี ภาพม่ังคงั่ ดว ยทรพั ยส มบัติ ยอมมมี ิตรมากมายน้ี เปนสภาพทางโลก. บทวา นหิ ีนตโฺ ต สพฺพโภเคหิ ไดแก บคุ คลผมู ีตนเส่อื มจากวตั ถุอนั เปนเคร่ืองอปุ โภคและบริโภคทั้งหมด. บทวา กิจฺโฉไดแ ก เปน ผตู กทกุ ข. บทวา สมฺมกฺขโิ ต ไดแก ผมู รี า งกายเปอ นดว ยเลือด. บทวา สมฺปริภินนฺ คตโฺ ต ไดแ ก ผูมีตัวถกู หลาวเสยี บในภายใน. บทวา อสุ ฺสาวพินทฺ วู ปลิมปฺ มาโน ไดแก เสมือนหยาดนํา้ คา งทต่ี ดิ อยบู นปลายหญา. บทวา อชชฺ สเุ ว ความวา

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เปตวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ท่ี 473ชวี ิตของบุรษุ นี้จกั ดับศูนยในวนั นี้ หรอื ในวันพรงุ น้ี ตอ แตนน้ั ไปก็เปนไปไมได. บทวา อตุ ฺตาสิต  ไดแก ถกู หลาวรอย คอื เสียบไว. บทวาปุจมิ นฺทสฺส สเู ล ไดแ ก บนหลาวท่เี ขาทําดวยทอ นไมส ะเดา.บทวา เกน วณฺเณน แปลวา ดวยเหตไุ ร. บทวา ชวี โภ ชีวติ เมวเสยโฺ ย ความวา บรุ ษุ ผูเจรญิ ทา นจงมีชวี ิตอยเู ถดิ . ถามวา เพราะเหตไุ ร ? ตอบวา เพราะทานถกู หลาวเสียบ ยังมีชวี ติ อยูในทนี่ ี้กย็ งั ประเสริฐกวา คือดกี วา ชีวติ ของบคุ คลผูจตุ ิจากโลกน้ี ตงั้ รอยเทาพนั เทา. เปรตนน้ั ถูกพระราชานัน้ ตรัสถามแลว อยา งน้ี เม่อื จะประกาศความประสงคของตน จงึ กลา วคาถา ๔ คาถาวา :- ขา แตพระราชา บุรุษน้ี เปนสาโลหิตของ ขา พระองค ขา พระองคระลกึ ถงึ ชาตกิ อ น ขา- พระองคเ หน็ แลว มคี วามกรุณาแกเขาวา ขออยา ใหบุรุษผูเลวทรามนไ้ี ปตกนรกเลย ขา แตก ษตั ริย ลจิ ฉวี บรุ ุษผทู าํ กรรมชัว่ นี้ จตุ ิจากอตั ภาพน้ีแลว จกั เขา ถึงนรก อันยดั เยียดไปดวยสตั วผูทําบาป เปน สถานที่รายกาจ มีความเรารอ นมาก เผ็ดรอน ใหเกดิ ความนา กลัว หลาวน้ปี ระเสริฐกวา นรก นน้ั ตง้ั หลายพันเทา ขออยาใหบ รุ ุษนีไ้ ปตกนรก อนั มแี ตค วามทุกขโดยสว นเดยี ว เผ็ดรอน ให

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เปตวัตถุ เลม ๒ ภาค ๒ - หนา ที่ 474 เกิดความนากลวั มคี วามทุกขก ลา แข็งอยางเดยี ว บุรษุ นี้ ฟง คาํ ของขา พระองคอยา งนี้แลว ประหน่งึ วา ขาพระองคนอมเขา ไปสทู กุ ขในนรกน้ัน จะ พึงสละชีวติ ของตนเสีย เพราะฉะนัน้ ขาพระองค จงึ ไมพ ูดในที่ใกลเขา ดวยหวังวา ชวี ติ ของบรุ ุษ นีอ้ ยา ไดด ับไปเสยี เพราะคําของขาพระองคเ ลย เพราะฉะนน้ั ขา พระองคจึงพวู า ขอทานจงมี ชวี ิตอยูเถดิ การมชี วี ติ อยูเปนของประเสรฐิ . บรรดาบทเหลา นนั้ บทวา สาโลหโิ ต ไดแก มโี ลหิตเสมอกันคือ เชื่อมกันโดยกาํ เนิด, อธบิ ายวา เปนญาติกนั . บทวา ปุริมายชาติยา คือในอัตภาพกอ น. บทวา มา ปาปธมฺโม นริ ย ปตายมวี าจาประกอบความวา ขา พระองคไ ดเห็นผูนีแ้ ลว ไดมีความกรุณาวา ขออยา ใหบุรุษผูม ีธรรมอนั เลวทรามน้ี ตกนรกเลย คืออยา ไดเ ขาถงึ นรกเลย. บทวา สตตฺ สุ สฺ ท ความวา หนาแนน ดว ยสัตวผทู าํ กรรมชวั่อกี อยา งหนึ่ง หนาแนนดวยเหตุอันหยาบชา มกี ารจองจาํ ๕ อยางเปน ตน ๗ อยาง เหลานค้ี อื การจองจาํ ๕ อยา ง คือ เทโลหะรอน ๆเขา ไปในปาก ใหขึ้นภูเขาอนั เต็มดว ยถานเพลงิ ใสเ ขาในหมอเหลก็ใหเ ขาไปยงั ปา อนั พรอ มดว ยดาบ ใหลงไปในชลาลัยในนรก โยนทิ้งลงไปในมหานรก. อธิบายวา กอ สัง่ สมจนมาก ๆ ขึ้นไป. บทวามหาภติ าป ไดแก ทกุ ขใ หญ หรือความเรา รอนอันเกิดแตกองไฟ