รายวิชาหลักการบัญชีเบื้องต้น

25X1 บญั ชที นุ เรอื นหุน เลขท่ี 301 ก.พ. 1 ยอดยกไป 25X1 9 150,000 - 9 200,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 50,000 - เงนิ สด 200,000 - 200,000 - 9 200,000 - ก.พ. 1 ยอดยกมา 25X1 บัญชีกาํ ไรสะสม เลขท่ี 302 ก.พ. 1 ยอดยกไป 25X1 9 70,000 - 9 97,848 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 27,848 - 31 กาํ ไรขาดทนุ 97,848 - 97,848 - 9 97,848 - ก.พ. 1 ยอดยกมา บัญชีขาย เลขท่ี 401 25X1 25X1 58,000 - ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ 9 183,400 - ม.ค. 14 ลูกหนกี้ ารคา 29,400 - 28 เงนิ สด 96,000 - 30 ลูกหน้กี ารคา 183,400 - 183,400 - 225 3821302 หลกั การบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

25X1 บัญชรี บั คืนและสวนลด เลขที่ 402 ม.ค. 16 ลกู หนี้การคา 25X1 1,400 - 1,400 - 25X1 1,400 - ม.ค. 31 กําไรขาดทุน ม.ค. 24 ลูกหน้กี ารคา 1,400 - เลขท่ี 403 1,132 - บัญชีสว นลดจาย 1,132 - 25X1 1,132 - ม.ค. 31 กําไรขาดทนุ 1,132 - 25X1 บัญชีดอกเบ้ียรับ เลขที่ 404 ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ 25X1 280 - 280 - ม.ค. 31 ดอกเบยี้ คางรับ 280 - 280 - 25X1 บัญชีซอ้ื เลขท่ี 501 ม.ค. 2 เงนิ สด 25X1 84,000 - เจา หน้ีการคา 20,000 - ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ 84,000 - 64,000 - เลขที่ 502 25X1 84,000 - ม.ค. 8 เงินสด 2,000 - บญั ชีคาขนสงเขา 2,000 - 25X1 2,000 - ม.ค. 31 กําไรขาดทุน 2,000 - 226 3821302 หลักการบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

25X1 บญั ชีสงคนื และสว นลด เลขท่ี 503 ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ 25X1 600 - 600 - ม.ค. 8 เจาหนกี้ ารคา 600 - 600 - 25X1 บญั ชีสวนลดรบั เลขที่ 504 ม.ค. 31 กําไรขาดทุน 25X1 1,902 - 1,902 - ม.ค 18 เจาหนก้ี ารคา 1,902 - 1,902 - เลขท่ี 505 25X1 บัญชีคา ขนสง ออก 500 - ม.ค. 17 เงินสด 25X1 500 - เลขท่ี 506 25X1 500 - ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ ม.ค. 1 เงินสด 500 - 22,000 - 2,000 - บญั ชีคาเบี้ยประกัน 24,000 - 25X1 เลขที่ 507 24,000 - ม.ค. 31 คา เบ้ียประกนั จา ยลวงหนา 15,000 - 15,000 - 31 กําไรขาดทนุ 24,000 - 25X1 บญั ชีเงนิ เดอื น ม.ค. 31 เงนิ สด 25X1 15,000 - ม.ค. 31 กําไรขาดทุน 15,000 - 227 3821302 หลกั การบัญชีเบือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

25X1 บญั ชคี านาํ้ คา ไฟ เลขที่ 508 ม.ค. 31 เงนิ สด 2,000 - 25X1 2,000 - 2,000 - ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทนุ เลขที่ 509 2,000 - 100 - 25X1 คาเส่อื มราคา บัญชคี าเสอ่ื มราคา-อุปกรณส าํ นกั งาน 100 - ม.ค. 31 สะสม-อุปกรณ 25X1 สาํ นักงาน ม.ค. 31 กาํ ไรขาดทุน 100 - 100 - 25X1 บัญชีคาเชาอาคาร เลขท่ี 510 ม.ค. 31 คาเชา อาคาร 25X1 3,000 - ม.ค. 31 กําไรขาดทนุ 3,000 - คางจาย 3,000 - เลขท่ี 511 25X1 3,000 - 2,880 - ม.ค. 31 คาเผ่อื หนี้ 2,880 - บัญชีหน้สี งสยั จะสูญ สงสัยจะสญู 25X1 ม.ค. 31 กําไรขาดทนุ 2,880 - 2,880 - 228 3821302 หลักการบัญชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

การผา นรายการไปบัญชแี ยกประเภทท่วั ไป กรณเี ปด บัญชีตน ทุนขาย จะแสดงรายการผานบญั ชี เฉพาะบัญชที ีเ่ ก่ียวกับตน ทุนสนิ คาเทาน้นั สวนบญั ชีแยกประเภทบญั ชีอนื่ ๆ การผานรายการบัญชีจะเหมอื นกับ กรณไี มเ ปด บญั ชีตนทุนขาย ตามทไ่ี ดแ สดงไวแลว ดังน้ี บัญชตี นทนุ ขาย เลขท่ี 512 25X1 25X1 600 - ม.ค. 31 สินคาตน งวด 87,200 - ม.ค. 31 สงคืนและสว นลด 1,902 - 42,878 - ซอื้ 84,000 - สว นลดรบั 127,820 - 173,200 - คา ขนสงเขา 2,000 - สนิ คาปลายงวด กาํ ไรขาดทนุ 173,200 - บัญชีสนิ คาคงเหลอื เลขท่ี 104 87,200 - 25X1 25X1 9 42,878 - ม.ค. 31 ยอดยกมา 9 87,200 - ม.ค. 31 ตน ทนุ ขาย 130,078 - ตน ทุนขาย 42,878 - 31 ยอดยกไป เลขท่ี 501 84,000 - ก.พ. 1 ยอดยกมา 130,078 - 84,000 - 9 42,878 - เลขท่ี 502 25X1 บัญชซี ้อื 2,000 - ม.ค. 2 เงนิ สด 25X1 2,000 - เจาหนก้ี ารคา 20,000 - ม.ค. 31 ตนทุนขาย 64,000 - 84,000 - 25X1 บญั ชคี า ขนสง เขา ม.ค. 8 เงนิ สด 25X1 2,000 - ม.ค. 31 ตน ทุนขาย 2,000 - 229 3821302 หลกั การบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

25X1 บัญชีสงคนื และสวนลด เลขที่ 503 ม.ค. 31 ตนทุนขาย 25X1 600 - 25X1 600 - ม.ค. 8 เจาหนี้การคา 600 - ม.ค. 31 ตน ทุนขาย 600 - เลขท่ี 504 บัญชีสว นลดรบั 25X1 1,902 - 1,902 - 1,902 - ม.ค 18 เจาหนก้ี ารคา 1,902 - บรษิ ทั ดสุ ติ า จาํ กัด งบทดลองหลงั ปดบญั ชี ณ วนั ท่ี 31 มกราคม 25X1 ชื่อบัญชี เลขที่ เดบติ ส.ต เครดิต บญั ชี บาท บาท ส.ต เงินสด 101 43,870 - . เงนิ ฝากธนาคาร 102 100,000 - ลูกหนก้ี ารคา 103 96,000 - 2,880 - คา เผื่อหนีส้ งสัยจะสูญ 103.1 สินคาคงเหลือ 104 42,878 - 100 - ดอกเบย้ี คางรับ 105 280 - 31,200 - คา เบี้ยประกันจายลว งหนา 106 22,000 - 3,000 - อปุ กรณสาํ นกั งาน 107 30,000 - 200,000 - คา เสอ่ื มราคาสะสม-อปุ กรณส าํ นักงาน 107.1 97,848 - เจาหนก้ี ารคา 201 335,028 - คาเชา อาคารคางจา ย 202 ทุนเรือนหนุ 301 กาํ ไรสะสม 302 335,028 - 230 3821302 หลักการบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

การจดั ทาํ งบการเงิน แสดงไดด งั น้ี รา นดุสติ า งบกาํ ไรขาดทนุ สําหรับระยะเวลา 1 เดือน ส้ินสดุ วันท่ี 31 มกราคม 25X1 ขาย 84,000 86,000 1,400 บาท หัก รบั คืน 2,000 2,502 1,132 183,400 87,200 สวนลดจาย 600 2,532 ขายสทุ ธิ 1,902 83,498 180,868 ตนทนุ ขาย 170,698 42,878 127,820 สนิ คา คงเหลือตนงวด 53,048 บวก ซอื้ 500 25,480 คาขนสงเขา 24,990 27,568 หัก สง คนื และสวนลดรับ 280 สวนลดรบั 27,848 หกั สนิ คาคงเหลือปลายงวด 2,000 กําไรข้ันตน 15,000 คาใชจ า ยในการขายและการบริหาร 2,000 คาใชจ ายในการขาย 100 คาขนสงออก 3,000 2,880 คา ใชจ า ยในการบรหิ าร คา เบ้ียประกนั เงินเดอื น คานา้ํ คา ไฟ คาเสื่อมราคา – อุปกรณส ํานกั งาน คาเชาอาคาร หนส้ี งสัยจะสูญ กาํ ไรสทุ ธิจากการดําเนินงาน รายไดและคา ใชจายอนื่ ๆ รายไดอื่น ดอกเบยี้ รับ กาํ ไรสทุ ธิ 231 3821302 หลกั การบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

บรษิ ัท ดุสติ า จํากดั งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ท่ี 31 มกราคม 25X1 สนิ ทรัพย 96,000 หนวย : บาท สินทรัพยห มุนเวยี น 2,880 43,870 เงินสด 30,000 100,000 เงนิ ฝากธนาคาร 100 ลูกหนีก้ ารคา 93,120 หกั คา เผ่ือหน้สี งสัยจะสญู 42,878 สินคา คงเหลอื 22,000 คา เบีย้ ประกนั จายลวงหนา ดอกเบยี้ คางรบั 280 302,148 สนิ ทรัพยไ มหมุนเวยี น อปุ กรณสาํ นกั งาน 29,900 หัก คา เสื่อมราคาสะสม-อปุ กรณสํานักงาน 332,048 รวมสนิ ทรพั ย หนีส้ นิ และสว นของผูถือหนุ 31,200 หน้สี ินหมุนเวียน 3,000 เจาหน้ีการคา 200,000 คา เชา อาคารคางจาย สว นของผถู อื หนุ 200,000 ทุนจดทะเบยี น 20,000 หนุ ๆ ละ 10 บาท ทนุ ทีอ่ อกและเรียกชาํ ระเงินแลว 97,848 หนุ สามญั 20,000 หนุ ๆ ละ 10 บาท 297,848 กาํ ไรสะสม 332,048 ยงั ไมไดจ ัดสรร (70,000+27,848) รวมสวนของผูถือหนุ รวมหนสี้ นิ และสวนของผูถือหุน 232 3821302 หลกั การบญั ชีเบือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

ตัวอยางที่ 4.4 การบันทึกบัญชีสําหรับกิจการที่จดทะเบียนภาษีมูลคาเพิ่ม โดยแสดงการบันทึกบัญชี เปรยี บเทยี บทง้ั สองระบบ ระบบบนั ทกึ บัญชีสนิ คาแบบตอเนื่อง ระบบบันทึกบัญชสี ินคา เมื่อสนิ้ งวด 1. กจิ การ ซอ้ื สินคา 30,000 บาท ภาษีมลู คาเพ่ิม 7% เดบิต สินคา คงเหลอื 30,000 เดบติ ซ้ือ 30,000 ภาษีซอ้ื 2,100 ภาษีซอื้ 2,100 เครดิต เจาหนก้ี ารคา 32,100 เครดิต เจา หน้ีการคา 32,100 2. สงสนิ คา ท่ีซ้ือมาตามขอ 1 มูลคา 2,500 บาท คนื ผูขาย เดบิต เจาหนก้ี ารคา 2,675 เดบติ เจา หน้ีการคา 2,675 เครดิต สินคาคงเหลือ 2,500 เครดิต สงคนื และสวนลด 2,500 ภาษซี ื้อ 175 ภาษซี ื้อ 175 3. จายเงินสาํ หรับคา ขนสงเขา 1,200 บาท ภาษมี ลู คา เพม่ิ 7% เดบติ สินคาคงเหลือ 1,200 เดบิต คา ขนสง เขา 1,200 84 ภาษีซ้อื 84 ภาษีซอื้ 1,284 เครดิต เงนิ สด 1,284 เครดิต เงินสด 4. จายคา สนิ คา ทซ่ี อื้ ตามขอ1 และ ไดร บั สว นลดเงินสด 1 % เดบติ เจา หนี้การคา 29,425 เดบติ เจา หนก้ี ารคา 29,425 เครดติ เงนิ สด 29,150 เครดติ เงนิ สด 29,150 สว นลดรับ 275 สนิ คาคงเหลือ 275 การคํานวณ 30,000 บาท ซื้อ 2,500 บาท หัก สงคืน 27,500 บาท 27,225 บาท สวนลดเงินสด 1 % 275 1,925 บาท บวก ภาษซี ้อื (27,500X7%) 29,150 บาท จา ยเงินชําระหน้ี 233 3821302 หลักการบัญชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

ระบบบนั ทกึ บัญชสี นิ คา แบบตอเนื่อง ระบบบันทกึ บัญชสี ินคาเมือ่ สิน้ งวด 5. ขายสินคาเปน เงินเชอ่ื ราคา 48,000 บาท (ราคาทุน 40,000 บาท ) ภาษมี ูลคาเพ่มิ 7% เดบติ ลูกหนี้การคา 51,360 เดบติ ลูกหนก้ี ารคา 51,360 เครดิต ขาย 48,000 เครดติ ขาย 48,000 ภาษีขาย 3,360 ภาษขี าย 3,360 เดบติ ตน ทุนขาย 40,000 เครดิต สินคา คงเหลือ 40,000 ไมบ ันทึก 6. รับคนื สนิ คามูลคา 2,400 บาท (ราคาทนุ 2,000 บาท) จากลกู คา ทีซ่ อ้ื ตามขอ 5 และรับคืน ภาษมี ลู คาเพ่มิ 7% เดบิต รบั คืนและสวนลด 2,400 เดบติ รับคืนและสวนลด 2,400 ภาษีขาย 168 ภาษีขาย 168 เครดิต ลูกหนก้ี ารคา 2,568 เครดิต ลูกหนี้การคา 2,568 เดบติ สินคา คงเหลือ 2,000 ไมบ ันทกึ เครดิต ตนทนุ ขาย 2,000 7. รบั ชําระหนจ้ี ากลูกคา ตามขอ 5 และใหสว นลด 2 % เดบติ เงนิ สด 47,880 เดบติ เงินสด 47,880 สว นลดจา ย 912 สวนลดจาย 912 เครดิต ลกู หนีก้ ารคา 48,792 เครดติ ลูกหนีก้ ารคา 48,792 การคาํ นวณ 48,000 บาท ขาย 2,400 บาท หกั รบั คืน 45,600 บาท 44,688 บาท สว นลดเงินสด 2 % 912 3,192 บาท บวก ภาษขี าย (45,600X7%) 47,880 บาท รับเงินชําระหน้ี 234 3821302 หลักการบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

ระบบบันทึกบัญชสี นิ คาแบบตอเน่ือง ระบบบนั ทึกบัญชีสนิ คา เมือ่ ส้ินงวด 8. จา ยเงินสําหรับคาขนสง สินคา ใหล ูกคา 800 บาท ภาษีมูลคา เพ่มิ 7% เดบิต คาขนสง ออก 800 เดบติ คา ขนสงออก 800 ภาษซี ื้อ 56 ภาษซี ื้อ 56 เครดิต เงนิ สด 856 เครดิต เงนิ สด 856 9 วนั สิน้ เดือนโอนบญั ชีภาษซี อื้ และภาษีขายไปบัญชีภาษีมูลคา เพ่มิ เดบิต ภาษขี าย 3,192 เดบติ ภาษีขาย 3,192 เครดิต ภาษีซื้อ 2,065 เครดิต ภาษีซ้อื 2,065 ภาษมี ูลคา เพม่ิ - ภาษีมูลคาเพม่ิ - เจา หนี้กรมสรรพากร 1,127 เจา หนี้กรมสรรพากร 1,127 การคาํ นวณ ภาษขี ายทั้งส้นิ = 3,360 – 168 = 3,192 บาท = 2,065 บาท ภาษีซอ้ื ทั้งสนิ้ = 2,100 –175 + 84 + 56 = 1,127 บาท ภาษมี ูลคาเพ่มิ (ตอ งนาํ สง) 10. เมอื่ ชาํ ระเงินคา ภาษีมลู คาเพิม่ เดบิต ภาษีมลู คา เพ่ิม- เดบิต ภาษีมลู คา เพิม่ - เจา หนี้กรมสรรพากร 1,127 เจา หนี้กรมสรรพากร 1,127 เครดิต เงินสด 1,127 เครดติ เงินสด 1,127 235 3821302 หลกั การบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

เพ่ือใหเห็นภาพรวมของวงจรการบันทึกบัญชีสินคาคงเหลือของระบบบันทึกบัญชีสินคา แบบตอเน่ือง และระบบบัญชีสินคาเม่ือสิ้นงวด ในลักษณะการเปรียบเทียบเริ่มต้ังแตการบันทึกรายการคาถึง รายการปดบัญชี สรุปไดด งั น้ี รายการ ระบบบันทึกบัญชีสินคาแบบตอ เนือ่ ง ระบบบันทึกบัญชสี นิ คาเมอ่ื สิน้ งวด 1. ซ้ือสินคาเปน เงินสดหรือเงิน เดบิต สินคาคงเหลอื XX เดบิต ซอื้ XX เช่ือ ภาษีซ้ือ XX ภาษีซื้อ XX เครดติ เจาหน้กี ารคา /เงนิ สด XX เครดิตเจา หนีก้ ารคา/เงนิ สด XX 2.1 คา ขนสง เขา เดบิต สินคาคงเหลือ XX เดบิต คาขนสง เขา XX XX (กรณีผูซอื้ เปนผู ภาษีซ้ือ ภาษซี อื้ XX XX จา ยคาขนสงเขา) เครดิต เงนิ สด เครดิต เงนิ สด XX 2.2 คา ขนสง เขา เดบติ สินคา คงเหลอื XX เดบิต คาขนสง เขา XX (กรณผี ขู ายจา ย คาขนสง ขาเขา ให ภาษซี ือ้ XX ภาษซี ือ้ XX ผูซ อ้ื กอ น) 3. สง คนื สินคา เครดติ เจา หนกี้ ารคา XX เครดติ เจาหนี้การคา XX และไดร ับสว นลด เดบติ เจา หนกี้ ารคา XX เดบติ เจาหนก้ี ารคา XX เครดติ ภาษีซ้ือ XX เครดติ ภาษีซ้ือ XX สนิ คาคงเหลอื XX สง คืนและสว นลด XX 4. จายชําระหน้ี เดบติ เจา หนก้ี ารคา XX เดบติ เจาหนก้ี ารคา XX เครดติ เงนิ สด XX ไดรับสว นลดเงิน เครดิตเงนิ สด XX สว นลดรบั XX สดจากผขู าย สนิ คาคงเหลอื XX 5. ขายสนิ คา เดบติ เงนิ สด/ลกู หน้กี ารคา XX เดบติ เงนิ สด/ลกู หนกี้ ารคา XX เปนเงินสดหรอื เงินเชอื่ เครดิต ขาย XX เครดิต ขาย XX ภาษีขาย XX ภาษขี าย XX เดบติ ตน ทุนขาย XX เครดิต สนิ คา คงเหลอื XX ไมบ นั ทกึ รายการ 236 3821302 หลักการบัญชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

รายการ ระบบบนั ทึกบัญชีสินคา แบบตอ เน่อื ง ระบบบนั ทึกบัญชีสินคา เมอ่ื สนิ้ งวด 6. รับคนื สนิ คา เดบิต รบั คนื และสวนลด XX เดบิต รบั คนื และสวนลด XX และใหส ว นลด สําหรับสินคาที่ ภาษขี าย XX ภาษขี าย XX ขายเงินสดหรอื เงินเชอ่ื 6.1 ไดรับคืน สินคา เครดิตเงินสด/ลกู หนก้ี ารคา XX เครดิต เงนิ สด/ลูกหนกี้ ารคา XX (บนั ทึกดว ยราคาขาย) เดบติ สินคา คงเหลอื XX เครดติ ตน ทุนขาย XX ไมบ ันทกึ รายการ (บนั ทึกดว ยราคาทนุ ของสนิ คา ท่รี บั คืน) 6.2 ใหสวนลด เดบติ รับคืนและสวนลด XX เดบติ รับคืนและสว นลด XX โดยไมมีการรับ คนื สินคา ภาษขี าย XX ภาษขี าย XX เครดติ เงนิ สด/ลูกหนกี้ ารคา XX เครดติ เงนิ สด/ลกู หนกี้ ารคา XX (บนั ทึกดวยราคาขาย) (บันทึกดว ยราคาขาย) 7. รับชาํ ระหน้ี ให เดบิต เงนิ สด XX เดบิต เงนิ สด XX สวนลดเงนิ สดแก สว นลดจา ย XX สว นลดจาย XX ลกู หนี้ เครดิต ลูกหนี้การคา XX เครดิต ลกู หน้กี ารคา XX 8. บนั ทึก เดบติ เงนิ เดอื น XX เดบิต เงนิ เดอื น XX คา ใชจ ายตา ง ๆ คาเบยี้ ประกนั XX คา เบยี้ ประกัน XX คาโฆษณา XX คาโฆษณา XX ฯลฯ XX ฯลฯ XX เครดติ เงนิ สด เครดติ เงนิ สด XX XX 237 3821302 หลักการบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

9. รายการปด บัญชี ระบบบันทกึ บัญชสี นิ คา ระบบบนั ทึกบัญชสี นิ คาเม่อื สิ้นงวด แบบตอ เนอื่ ง วิธีท่ี 1 ไมเปด บัญชีตน ทุนขาย วิธีท่ี 2 เปดบัญชีตน ทนุ ขาย เดบติ ขาย XX เดบิต ขาย XX เดบิต ขาย XX รายไดอนื่ ๆ XX รายไดอ ่ืน ๆ XX รายไดอ ่ืน ๆ XX เครดิต กาํ ไรขาดทุน XX สง คนื และสว นลด XX เครดติ กําไรขาดทนุ XX โอนปด บญั ชีขาย บัญชีรายไดอน่ื ๆ สวนลดรับ XX โอนปด บญั ชีขาย รายไดอน่ื ๆ เขา บญั ชีกําไรขาดทุน สินคา ปลายงวด XX เขาบัญชกี าํ ไรขาดทนุ เครดิต กําไรขาดทนุ XX เดบิต ตน ทุนขาย XX โอนปด บญั ชขี าย รายไดอ ่ืน ๆ เครดติ สนิ คา คงเหลอื และสวนลด สวนลดรับ สินคา ตน งวด XX ปลายงวดเขาบญั ชกี าํ ไรขาดทนุ ซือ้ XX คา ขนสงเขา XX โอนปดบญั ชสี ินคา คงเหลือตน งวด บัญชซี อ้ื บญั ชคี า ขนสง เขา เขาบญั ชีตน ทุนขาย เดบติ กาํ ไรขาดทุน XX เดบติ กําไรขาดทนุ XX เดบติ สง คนื และสวนลดXX เครดติ ตนทุนขาย XX เครดิต สนิ คาตน งวด XX สวนลดรบั XX รับคืนและสวนลด XX รบั คืนและสว นลดXX สินคา ปลายงวด XX สว นลดจาย XX สว นลดจาย XX เครดติ ตนทนุ ขาย XX เงนิ เดอื น XX ซอื้ XX คาเบี้ยประกนั XX คาขนสงเขา XX โอนปด บญั ชีสงคนื และสวนลด คาโฆษณา XX เงนิ เดอื น XX สว นลดรบั สนิ คา คงเหลอื ปลาย คาเบีย้ ประกนั XX งวดเขา บัญชีตนทนุ ขาย โอนปดบญั ชีคา ใชจายเขา บัญชี คาโฆษณา XX เดบติ กาํ ไรขาดทุน XX กําไรขาดทนุ โอนปด บญั ชสี ินคา คงเหลอื ตน งวด เครดติ ตนทนุ ขาย XX รบั คืนและสวนลด สวนลดจา ย ซอื้ รบั คนื และสว นลด XX คา ขนสง เขาและคา ใชจายตา ง ๆ สว นลดจาย XX เขาบัญชกี ําไรขาดทุน คา ขนสง เขา XX คาโฆษณา XX เงนิ เดอื น XX คา เบีย้ ประกนั XX โอนปด บญั ชีตน ทนุ ขาย รบั คนื และ สว นลด สวนลดจา ยและคา ใชจาย ตา ง ๆ เขา บญั ชกี าํ ไรขาดทนุ 238 3821302 หลักการบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

ระบบบนั ทึกบัญชีสนิ คา ระบบบันทึกบัญชสี ินคาเม่อื สน้ิ งวด แบบตอเน่ือง วธิ ที ่ี 1 ไมเปดบญั ชตี นทุนขาย วิธีที่ 2 เปดบัญชีตนทนุ ขาย เดบติ กําไรขาดทนุ XX เครดติ ทนุ /กําไรสะสม XX เดบติ กําไรขาดทุน XX เดบิต กาํ ไรขาดทนุ XX โอนปดบญั ชกี ําไรขาดทุนเขาบญั ชี เครดิต ทุน/กําไรสะสม XX เครดติ ทุน/กําไรสะสม XX ทนุ /กาํ ไรสะสม โอนปด บญั ชกี าํ ไรขาดทนุ เขา โอนปด บญั ชีกาํ ไรขาดทนุ เขา บัญชที ุนหรอื กาํ ไรสะสม บัญชที นุ หรอื กําไรสะสม เดบิต ทนุ /กาํ ไรสะสม XX เดบิต ทุน/กาํ ไรสะสม XX เดบิต ทุน/กาํ ไรสะสม XX เครดิต เบิกใชส วนตัว/ เครดติ เบิกใชสว นตัว/ เครดิต เบกิ ใชส ว นตวั / เงินปน ผล XX เงินปนผล XX เงนิ ปนผล XX โอนปด บญั ชีถอนใชส วนตัวหรือ โอนปดบญั ชเี บิกใชส ว นตวั เขา โอนปดบญั ชเี บกิ ใชสว นตวั เขา บัญชีเงนิ ปน ผลเขา บญั ชกี าํ ไรสะสม บญั ชที ุนหรือบญั ชีเงินปนผลเขา บัญชีทนุ หรือบัญชีเงนิ ปน ผลเขา บัญชกี ําไรสะสม บัญชีกําไรสะสม เดบิต ภาษีขาย XX เดบิต ภาษีขาย XX เดบติ ภาษีขาย XX เครดิต ภาษีซ้อื XX เครดิต ภาษซี ้ือ XX เครดติ ภาษซี ื้อ XX ภาษีมูลคา เพ่ิม XX ภาษมี ลู คาเพิ่ม XX ภาษีมลู คา เพิ่ม XX โอนปดบญั ชีภาษซี ้ือและภาษีขาย โอนปดบญั ชภี าษขี ายและภาษซี ้อื โอนปดบญั ชีภาษขี ายและภาษีซื้อ เขาบัญชภี าษมี ูลคาเพ่มิ เขาบัญชีภาษมี ลู คาเพมิ่ เขาบัญชภี าษมี ูลคา เพมิ่ (กรณีภาษี (กรณภี าษขี ายสงู กวาภาษีซอ้ื ) (กรณภี าษขี ายสงู กวา ภาษซี อื้ ) ขายสงู กวา ภาษซี ้ือ) เดบิต ภาษีขาย XX เดบติ ภาษีขาย XX เดบติ ภาษีขาย XX ภาษีมูลคาเพม่ิ XX ภาษมี ูลคาเพิม่ XX ภาษมี ูลคาเพิม่ XX เครดิต ภาษีซ้ือ XX เครดิต ภาษซี ้ือ XX เครดติ ภาษซี ้อื XX โอนปด บญั ชภี าษขี ายและภาษซี ้ือ โอนปด บญั ชีภาษขี ายและภาษีซ้อื โอนปดบญั ชีภาษขี ายและภาษซี ื้อ เขา บญั ชมี ูลคา เพ่มิ เขา บญั ชีมลู คา เพ่ิม เขา บญั ชมี ลู คา เพ่มิ (กรณภี าษซี อื้ (กรณภี าษซี ้ือสงู กวา ภาษีขาย) (กรณีภาษีซอ้ื สูงกวา ภาษีขาย) สูงกวา ภาษีขาย) 239 3821302 หลักการบญั ชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

รายการที่ควรพิจารณานบั เปน สนิ คาคงเหลอื สินคาคงเหลือที่กิจการจะนับรวมเปนสินทรัพยหมุนเวียนของกิจการจะตองเปนสินคาท่ีกิจการเปน เจาของ โดยพิจารณาจากกรรมสิทธิ์ในสินคา ดังนั้น สินคาท่ีกรรมสิทธ์ิในสินคาเปนของกิจการจะนับเปนสินคา คงเหลือของกิจการ ซงึ่ อาจเปน สนิ คา ทีอ่ ยูใ นกจิ การท่ยี งั ไมไ ดข ายออกไป หรืออาจเปนสนิ คาท่ีไมไดอยูในกิจการ แตกรรมสิทธิ์ในสินคาเปนของกิจการ เชน สินคาระหวางทาง สินคาฝากขาย หรืออาจเปนสินคาที่คงเหลืออยูใน กิจการแตบางสวนอาจไมใชสินคาของกิจการ เชน สินคารับฝากขาย ดังนั้น ในการตรวจนับสินคาและการตี ราคาสนิ คาคงเหลอื จึงควรพจิ ารณากอ นวา สนิ คา รายการใดควรนบั เปน สนิ คา คงเหลือของกิจการ รายการทีค่ วรพิจารณาเปนสินคาคงเหลอื ไดแก 1. สินคาระหวางขนสง (Goods in Transit) สินคาระหวางทางเปนสินคาท่ีผูขายไดจัดสงใหแกผูซ้ือ เปนสินคาที่อยูระหวางการขนสงยังไมไปถึงมือผูซื้อ สินคาระหวางทางจะเปนสินคาคงเหลือของผูซื้อตอเม่ือ กรรมสิทธ์ิในสินคาไดโอนเปนของผูซ้ือแลว แมวาสินคาจะยังไมถึงมือผูซ้ือก็ตาม สวนผูขายก็จะไมนับสินคา ระหวางทางจํานวนนั้นเปนสินคาคงเหลือของตนเอง ในการพิจารณากรรมสิทธิ์ในสินคาข้ึนอยูกับเง่ือนไขการซ้ือ สินคา ระหวา งผซู ือ้ กบั ผูขาย ดังน้ี สนิ คา ท่ีซือ้ ตามเง่อื นไข F.O.B. Shipping Point เปน การซ้ือขายสินคาท่ีสงมอบสินคาใหแกผูซื้อ ณ เมืองทาตนทางภูมิลําเนาของผูขายโดยราคาสินคาไมรวมคาระวางและคาประกันภัย ดังนั้นกรรมสิทธ์ิใน สินคา จงึ เปนของผูซ ้ือ สนิ คา ระหวางทางตามเงอ่ื นไข F.O.B. Shipping Point นบั เปน สินคา คงเหลือของผซู ้ือ สินคาที่ซ้ือตามเงื่อนไข F.O.B. Destination เปนการซื้อขายสินคาโดยราคาสินคาไดรวม คาใชจา ยตา ง ๆ จนกระทัง่ สินคาไดสงมอบแกผูซ้ือ ณ ปลายทาง ภูมิลําเนาของผูซื้อ โดยไมรวมคาระวางและคา ประกันภัย ดังน้ัน กรรมสิทธ์ิในสินคาระหวางการขนสงจึงเปนของผูขายจนกวาผูซ้ือจะไดรับสินคา สินคา ระหวา งทางตามเงอื่ นไข F.O.B. Destination นับเปนสนิ คาคงเหลือของผูขาย 2. สินคาฝากขาย (Goods on Consignment) สินคาฝากขายหรือสินคารับฝากขาย เปนการสงสินคา ไปฝากขายโดยผูฝากขาย (Consignor) เปนผูสงสินคาไปฝากขาย ผูรับฝากขาย (Consignee) ซ่ึงเปนผูรับสินคามา ขายในการฝากขาย สินคา ฝากขายกรรมสิทธิ์ในสนิ คา ยงั คงเปน ของผูฝากขายอยจู นกวาผูรับฝากขายจะแจงวามีการ ขายสินคา ผูรับฝากขายจะเปนผูรับผิดชอบในการดูแลสินคา แตไมมีกรรมสิทธ์ิในสินคา ดังนั้น สินคาฝากขายจึง นับเปนสินคา คงเหลอื ของผูฝากขาย 3. สินคาขายตามสัญญาผอนชําระ (Goods Sold on Installment) สินคาที่ขายโดยวิธีการผอน ชําระ เปนการขายสินคาท่ีกําหนดใหจายชําระเปนงวด ๆ ติดตอกันในระยะเวลาหนึ่ง ตามปกติการขายผอน ชําระจะมีการจายเงินวางเริ่มแรก (Pawn Payment) กรรมสิทธิ์ในสินคาจะโอนไปยังผูซ้ือตอเมื่อผูซ้ือชําระเงินคา สินคาครบถวนแลว สําหรับกิจการที่ขายสินคาตามปกติโดยวิธีผอนชําระ ถือวามีการขายเกิดขึ้น ดังนั้นจึงไมนับ สินคาที่ขายตามสัญญาผอนชาํ ระเปน สินคา คงเหลือของกจิ การ สวนผซู ้อื จะบนั ทกึ บัญชชี ่ือและนับเปน สนิ ทรพั ย 240 3821302 หลักการบัญชเี บอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

4. สินคาขายเผ่ือชอบ (Goods on approval) เปนการขายสินคาโดยผูขายจะสงสินคาไปใหผูซ้ือ กอนหากผูซ้ือตกลงซ้ือสินคาก็จะชําระเงินคาสินคาภายในระยะเวลาที่กําหนด สวนใหญเปนการขายสินคาทาง ไปรษณีย หรือเปนการขายสินคาทางโทรทัศน ดังน้ันสินคาที่สงไปขายกรรมสิทธ์ิจะยังเปนของผูขายจนกวาจะ พนระยะเวลาทีก่ ําหนดจงึ จะถอื วา มีการขายเกิดขึ้น การคํานวณมลู คา สนิ คา คงเหลอื เน่ืองจากในแตละงวดบัญชีกิจการมีการซ้ือสินคาเขามาเพ่ือขายจํานวนหลายครั้ง ราคาสินคาที่ซื้อใน แตล ะคร้งั อาจมีราคาเทากันหรือแตกตางกันไปตามสภาพเศรษฐกิจ ทําใหเกิดปญหาในการนําราคาทุนสินคามา คํานวณตนทุนสินคาที่ขายและตนทุนสินคาคงเหลือ ในการคํานวณมูลคาสินคาคงเหลือมีวิธีปฏิบัติอยูหลายวิธี กิจการจะตอ งเลือกวิธที ่ีเหมาะสมกับลักษณะของกิจการ เม่ือวิธีการคํานวณมูลคาสินคาคงเหลือแตกตางกัน จะ ทําใหสินคาคงเหลือมีราคาทุนแตกตางกันได สงผลกระทบทําใหการคํานวณตนทุนขาย กําไรข้ันตน แตกตางกัน และทําใหมูลคาสินคาคงเหลือในงบดุลมีมูลคาแตกตางกันดวย มาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 31(ปรับปรุง2550) เรื่อง สินคาคงเหลือ กําหนดใหกิจการใชวิธีการคํานวณตนทุนวิธีเดียวกันสําหรับสินคาคงเหลือทุกประเภทซ่ึงมี ลักษณะคลา ยคลงึ กนั (สภาวิชาชพี บัญช,ี 2551,หนา 5) สินคาคงเหลือควรตีราคาตามราคาทุนหรือมูลคาสุทธิท่ีจะ ไดรับแลวแตราคาใดจะต่ํากวา ดังน้ัน ในการตีราคาสินคาคงเหลือจะตองคํานวณราคาทุนของสินคากอนแลวจึง นําไปเปรียบเทียบกับมูลคาสุทธิท่ีไดรับแลวเลือกแสดงราคาท่ีตํ่ากวาในงบการเงิน วิธีการคํานวณราคาสินคา ตามราคาทนุ ซึ่งสามารถคํานวณได 4 วธิ ี ดงั นี้ 1. วิธรี าคาเจาะจง 2. วธิ ีถัวเฉลี่ยถว งนํ้าหนกั 3. วิธีเขา กอ นออกกอ น 4. วธิ เี ขาหลังออกกอ น 1. วิธีราคาเจาะจง วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification of cost method) เปนการคํานวณราคาทุนสินคา คงเหลือ โดยใชราคาทุนท่ีแทจริงของสินคาแตละหนวยท่ีคงเหลืออยู วิธีราคาเจาะจงใชกับสินคาคงเหลือท่ีมี ลักษณะเฉพาะและสามารถช้ีเจาะจงลงไปวาเปนสินคาท่ีซ้ือมาเม่ือใดดวยราคาใด ใชในกิจการท่ีมีการจําหนาย สินคาจํานวนนอยแตมีราคาตอหนวยสูง ดังนั้นราคาทุนสินคาคงเหลือคํานวณไดโดยใชราคาทุนท่ีแทจริงของ สินคาแตละหนวยที่คงเหลือคูณกับจํานวนหนวยของสินคาที่เหลืออยู สวนตนทุนขายคํานวณจากการนําราคา ทุนที่แทจ รงิ คณู จาํ นวนสินคาท่ีขายทุกครั้งท่ีมีการขาย ดังน้ันกิจการจะรูตนทุนขายและกําไรขั้นตนทุกคร้ังท่ีมีการ ขายสินคา ตัวอยา งสนิ คา ท่ีใชก ารตีราคาวธิ รี าคาเจาะจง เชน เคร่ืองประดับ อญั มณี รถยนต เปนตน ตวั อยา งที่ 4.5 กจิ การแหงหนงึ่ จาํ หนายเครอื่ งจักรทใ่ี ชในอตุ สาหกรรม มรี ายละเอียดเกยี่ วกบั สินคาดังนี้ 241 3821302 หลกั การบัญชีเบ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)

เครื่องจักร รุน 201 จํานวน 10 เครื่องราคาทุนเครื่องละ 90,000 บาท ในระหวางเดือนมีการขายไป 6 เคร่ือง เครื่องจักร รุน 208 จํานวน 10 เคร่ืองราคาทุนเคร่ืองละ 100,000 บาท ในระหวางเดือนมีการขายไป 3 เครอื่ ง กิจการสามารถคาํ นวณราคาทุนสินคาคงเหลือและตนทนุ ขายไดดังนี้ สนิ คา สนิ คาท่มี ีไวข าย ตน ทนุ ขาย สนิ คา คงเหลอื เคร่ืองจักร รนุ 201 10 เคร่ือง@ 90,000 บาท 6× 90,000 = 540,000 4× 90,000= 360,000 เครอ่ื งจกั ร รุน208 10 เครื่อง@ 100,000 บาท 3×100,000 = 300,000 7×100,000= 700,000 รวม 840,000 1,060,000 2. วธิ ีถัวเฉล่ยี ถวงนา้ํ หนกั วิธีถัวเฉลี่ยถวงน้ําหนัก (Weighted average method) เปนการคํานวณราคาสินคาโดยมีขอ สมมติฐานว าตนทุนสินคาคงเหลือแตละรายการจะคํานวณจากการถัวเฉลี่ยตนทุนของสินคาท่ีเหมือนกัน ณ วัน ตนงวดกับตนทุนของสินคาที่เหมือนกันท่ีซ้ือมาหรือผลิตข้ึนในระหวางงวด ดังนั้นการคํานวณราคาสินคาวิธีถัว เฉลี่ยถวงน้ําหนักจึงเปนการเฉลี่ยราคาทุนของสินคาท่ีซ้ือหรืผลิตใหกับสินคาทุกหนวย หนวยละเทาๆกัน ราคา ทุนสินคาตอหนวยสามารถคํานวณไดโดยการนําราคาทุนรวมของสินคาทั้งหมดหารดวยจํานวนหนวยของสินคา ทมี่ ไี วเ พื่อขายในระหวางงวด จะไดร าคาถวั เฉลยี่ ตอหนวย ดงั น้ันราคาทุนสินคาคงเหลือจะคํานวณไดโดยการนํา จํานวนหนวยของสินคาคงเหลือคูณดวยราคาถัวเฉลี่ยตอหนวยที่คํานวณได เขียนสมการคํานวณราคาทุนถัว เฉล่ยี ถวงนาํ้ หนัก ไดดังนี้ ราคาทนุ ถัวเฉลีย่ ถว งนํา้ หนักตอ หนว ย = ราคาทุนรวมของสินคา (บาท) (บาทตอหนวย) จาํ นวนหนวยของสินคา (หนวย) ราคาทนุ สนิ คา คงเหลือ(บาท) = ปรมิ าณสินคาคงเหลือ(หนวย) × ราคาทุนถัวเฉล่ยี ถว งนํา้ หนักตอหนวย(บาทตอหนว ย) กิจการท่ีใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือเมื่อสิ้นงวด(Periodic Inventory Method)จะใชวิธีถัวเฉล่ียถวง นํ้าหนักในการคํานวณราคาทุนสินคาคงเหลือและตนทุนสินคาที่ขาย ในบางคร้ังกิจการอาจมีวิธีการคํานวณ ตนทุนถัวเฉลี่ยเปนระยะๆไปหรือคํานวณตนทุนถัวเฉล่ียทุกครั้งท่ีไดรับสินคาหรือที่มีการซื้อสินคา เรียกวิธีการ คํานวณนี้วา วิธีถัวเฉล่ียเคลื่อนที่ (Moving Average) ในกิจการที่บันทึกสินคาคงเหลือแบบตอเนื่อง มีการบันทึก 242 3821302 หลกั การบญั ชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

ขอมูลสินคาคงเหลือตอเน่ืองตลอดเวลา อาจเลือกวิธีการคํานวณราคาทุนวิธีถัวเฉลี่ยเคล่ือนท่ีมาใชในการ คํานวณตนทนุ สนิ คากไ็ ด ตัวอยางท่ี 4.6 บริษัทพิมพา จํากัด กิจการขายสินคาในราคาหนวยละ 50 บาท มีขอมูลเก่ียวกับ สนิ คา ทเ่ี กดิ ข้นึ ในระหวา งงวดบญั ชีดงั น้ี สินคา คงเหลอื ตนงวด จํานวนหนว ย ราคาทุนตอหนว ย มูลคารวม (บาท) รบั จา ย 10 5,000 500 ซื้อครง้ั ที่ 1 300 13 3,900 ขาย 200 ซ้ือครัง้ ที่ 2 200 15 3,000 ซื้อคร้ังท่ี 3 400 12 4,800 ขาย 400 จากการตรวจนับสินคาคงเหลือในวันสิ้นงวดบัญชี บริษัทพิมพา จํากัดมีสินคาเหลืออยูจํานวน 800 หนวย หากบริษัทพิมพา จํากัด ใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือแบบตอเน่ือง ใชวิธีถัวเฉล่ียนํ้าหนักในการคํานวณ ราคาทุนสินคาคงเหลือ โดยคํานวณตนทุนถัวเฉลี่ยทุกครั้งท่ีมีการซ้ือสินคา หรือ วิธีถัวเฉล่ียเคล่ือนท่ี จะสามารถ คํานวณราคาทุนสินคาวิธถี วั เฉลีย่ เคล่อื นท่ี ไดดงั ตารางท่ี 4.1 ตารางที่ 4.2 แสดงการคํานวณราคาทุนสนิ คา วธิ ถี ัวเฉล่ียเคลอ่ื นท่ี รับ จาย คงเหลือ จํานวน ราคาทุน มู ล ค า จํ า น ว น ราคาทุน มู ล ค า จํ า น ว น ราคาทุน มู ล ค า หนว ย ตอหนว ย รวม หนวย ตอ หนว ย รวม หนวย ตอ หนว ย รวม (บาท) (บาท) (บาท) สินคาคงเหลอื ตน งวด 500 10 5,000 500 10.00 5,000 ซื้อครั้งท่ี 1 300 13 3,900 800 (1) 11.1250 8,900 ขาย 200 11.1250 2,225 600 11.1250 6,675 ซ้ือคร้งั ท่ี 2 200 15 3,000 800 (2) 12. 09375 9,675 ซื้อคร้ังท่ี 3 400 12 4,800 1,200 (3) 12. 0625 14,475 ขาย 400 12. 0625 4,825 800 12. 0625 9,650 (1) ราคาทุนถัวเฉล่ยี ตอหนวย 8,900 = 11.125 บาท/หนว ย = 800 243 3821302 หลกั การบัญชเี บ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)

(2) ราคาทุนถวั เฉล่ยี ตอ หนวย 9,650 = 12. 09375 บาท/หนวย (3) ราคาทุนถวั เฉลย่ี ตอ หนว ย = 12. 0625 บาท/หนวย = 800 9,650 = 800 ดังน้ัน ในวันสิ้นงวดบัญชี สินคาคงเหลือจํานวน 800 หนวย ของบริษัทพิมพา จํากัดจะมีมูลคาเทากับ 9,650 บาท และมตี นทุนขาย เทากับ 7,000 บาท ( 2,225 + 4,825 ) หาก บริษัทพิมพาจํากัด ใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือเม่ือสิ้นงวด จะคํานวณราคาสินคาคงเหลือและ ตน ทนุ ขายวธิ ีถัวเฉลย่ี ถวงน้ําหนกั ไดตามลาํ ดบั ดงั น้ี 1. คาํ นวณราคาทนุ สินคาคงเหลือวธิ ีถัวเฉลย่ี ถวงน้ําหนัก ราคาทุนถวั เฉล่ยี ตอหนวย = ราคาทนุ รวมของสนิ คา (บาท) จํานวนหนว ยของสนิ คา(หนว ย) 16,700 = 1,400 = 11.9286 บาท 2. คํานวณมลู คา สินคาคงเหลือปลายงวด 800 หนวย = จาํ นวนสนิ คา คงเหลือ(หนว ย)xราคาถัวเฉลีย่ ตอ หนว ย = 800 ×11.9286 = 9,542.88 บาท 3. คาํ นวณตน ทุนขาย = สินคาคงเหลือตนงวด+ซอื้ สทุ ธิ-สินคาคงเหลือปลายงวด = 5,000 + 11,700 - 9,542.88 = 7,157.12 บาท 3. วธิ ีเขา กอนออกกอน วิธีเขากอนออกกอน (First-In, First-Out: FIFO) เปนการคํานวณราคาสินคาโดยมีขอสมมติฐาน วาราคาทุนสินคาคงเหลือรายการที่ซ้ือมาหรือผลิตข้ึนกอนจะนํามาคํานวณเปนราคาทุนสินคาท่ีจําหนายออกไป กอน ดังนั้นสินคาคงเหลือรายการท่ีเหลืออยูในวันส้ินงวดบัญชีจึงเปนสินคาคงเหลือในราคาทุนสวนที่ซ้ือมาหรือ ผลิตข้ึนในคร้ังหลัง การไหลของตัวสินคากับการไหลของตนทุนสินคาวิธีเขากอนออกกอนเปนไปในทิศทาง เดียวกัน ทําใหสินคาคงเหลือรายการที่เหลืออยูในวันส้ินงวดบัญชีเปนสินคาที่ซ้ือเขามาในกิจการหรือผลิตขึ้นใน ครงั้ หลงั วิธีเขากอนออกกอนเปนวธิ ีการคาํ นวณราคาทนุ สินคา ที่สามารถใชไ ดในกิจการท่ีใชวิธีบันทึกสินคา คงเหลอื แบบตอเนอ่ื งและวธิ บี นั ทึกสนิ คาคงเหลือเมอ่ื สิน้ งวด ตวั อยางที่ 4.7 จากขอมูลของ บรษิ ัทพิมพา จํากดั ในตวั อยา งท4ี่ .2 หากกิจการใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือแบบตอเน่ือง ใชวิธีเขากอนออกกอน ในการคํานวณราคาทุน สนิ คา ดงั นัน้ สินคาคงเหลือจํานวน 800หนวย จะมีมูลคาสินคาเทากับ10,400บาท (2,600+3,000+4,800) และ มีตน ทนุ ขายรวมเทา กับ 6,300 บาท (2,000+3,000+1,300) แสดงการคาํ นวณไดดังตารางท่ี 4.3 244 3821302 หลักการบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

ตารางท่ี 4.3 แสดงการคํานวณราคาทนุ สนิ คา คงเหลอื วิธีเขา กอนออกกอน รบั จาย คงเหลือ จํานวน ราคา มูลคา จํานวน ราคา มูลคา จาํ นวน ราคา มูลคา หนว ย ทนุ ตอ รวม หนวย ทนุ ตอ รวม หนวย ทุนตอ รวม หนว ย (บาท) หนว ย (บาท) หนว ย (บาท) สินคาคงเหลอื 500 10 5,000 500 10 5,000 ตนงวด 300 13 3,900 500 10 5,000 ซ้ือคร้งั ท่ี 1 300 13 3,900 ขาย 200 10 2,000 300 10 3,000 300 13 3,900 ซอ้ื ครง้ั ท่ี 2 200 15 3,000 300 10 3,000 300 13 3,900 200 15 3,000 ซ้อื ครง้ั ท่ี 3 400 12 4,800 300 10 3,000 300 13 3,900 200 15 3,000 400 12 4,800 ขาย 300 10 3,000 200 13 2,600 100 13 1,300 200 15 3,000 400 12 4,800 หากกิจการใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือเม่ือส้ินงวด ใชวิธีเขากอนออกกอน ในการคํานวณราคาทุนสินคา คงเหลือ แสดงการคํานวณราคาทุนสินคา ไดด ังน้ี 1. คาํ นวณราคาทุนสนิ คา คงเหลือ จาํ นวน 800 หนว ย จะประกอบดว ยสินคาราคาทนุ ดังนี้ สนิ คาซอื้ ครงั้ ท่ี 3 จาํ นวน 400 หนว ย ราคาทนุ หนวยละ12 บาท 4,800 บาท สนิ คา ซื้อครงั้ ท่ี 2 จาํ นวน 200 หนวย ราคาทนุ หนวยละ15 บาท 3,000 บาท สนิ คา ซือ้ ครัง้ ที่ 1 จํานวน 200 หนวย ราคาทุนหนว ยละ13 บาท 2,600 บาท 10,400 บาท 2. คํานวณตน ทนุ ขาย = สนิ คา คงเหลอื ตนงวด+ซื้อสทุ ธ-ิ สินคาคงเหลือปลายงวด = 5,000 + 11,700 -10,400 = 6,300 บาท 245 3821302 หลักการบญั ชเี บ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)

4. วิธเี ขา หลังออกกอ น วิธีเขาหลังออกกอน (Last-In,First-Out : LIFO) เปนการคํานวณราคาสินคาโดยมีขอสมมติฐานวา ราคาทุนสินคาคงเหลือรายการที่ซื้อมาหรือผลิตข้ึนครั้งหลังสุดจะนํามาคํานวณเปนราคาทุนสินคาท่ีจําหนาย ออกไปกอน ดังนั้นสินคาคงเหลือรายการท่ีเหลืออยูในวันส้ินงวดบัญชีจึงเปนสินคาราคาทุนสวนท่ีซ้ือมาหรือผลิต ขน้ึ กอนในครง้ั แรก ในปจจุบัน มาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 31(ปรับปรุง2550) เรื่อง สินคาคงเหลือ ไดยกเลิกวิธีเขาหลัง ออกกอ นในการคํานวณตน ทุนสนิ คาคงเหลือแลว ผลกระทบจากการตีราคาสินคา ไมถูกตอ ง การบันทึกและการตีราคาสินคาคงเหลือไมถูกตอง อาจเนื่องมาจากการตรวจนับปริมาณสินคาไม ถูกตอง บันทึกบัญชี หรือตีราคาสินคาผิด เปนตน ทําใหกิจการบันทึกและตีราคาสินคาคงเหลือปลายงวดสูงไป หรือต่ําไป มผี ลกระทบตอ งบการเงินดงั น้ี งบเฉพาะกําไรขาดทุน ในงวดบัญชีปจจุบัน จะแสดงรายการตนทุนขาย กําไรขั้นตน และกําไรสุทธิ ไม ถูกตอง และในงวดบัญชีถัดไป รายการตนทุนขาย กําไรขั้นตน และกําไรสุทธิ ไมถูกตองดวยเนื่องจากเปนผลมา จากการตรี าคาสนิ คาในงวดกอ น งบแสดงฐานะการเงิน ในงวดบัญชีปจจุบันจะแสดง มูลคาสินคาคงเหลือเปนสินทรัพยหมุนเวียนดวย มูลคาไมถูกตอง กําไรสะสมไมถูกตอง สวนในงวดบัญชีถัดไปจะไมมีผลกระทบตองบการเงินเน่ืองจากสินคา คงเหลือปลายงวดในงบแสดงฐานะการเงิน จะเปนสินคาที่ตีราคาใหมที่ถูกตองในงวดน้ี สวนกําไรสะสมจะถูก ชดเชยไปในงวดบัญชีน้ี เชนหากตีราคาสินคาปลายงวดสูงไป จะทําใหงบเฉพาะกําไรขาดทุน ในงวดบัญชีปจจุบัน แสดงรายการตน ทนุ ขายตํ่าไป กําไรขั้นตน สูงไป และกําไรสุทธิสูงไปดวย สวนในงบแสดงฐานะการเงิน ในงวดบัญชี ปจจบุ ันจะแสดง มลู คา สนิ คา คงเหลือเปนสินทรพั ยห มุนเวียนดว ยมลู คา สงู ไป และกาํ ไรสะสมสูงไป เปน ตน เพ่ือใหเขาใจถึงผลท่ีเกิดขึ้นจากการตีราคาสินคาคงเหลือไมถูกตอง จะพิจารณาจากงบการเงินท่ีมี ผลกระทบจากการตีราคาสินคาคงเหลือ ไดแก งบเฉพาะกําไรขาดทุน และงบแสดงฐานะการเงิน ในกรณีท่ี กิจการใชวิธบี ันทึกสินคาคงเหลอื เม่ือส้นิ งวด สรปุ เอกสารเก่ยี วกับการซ้ือการขายสนิ คา นอกจากจะใชเปน หลกั ฐานประกอบการบันทึกบัญชีแลวยัง แสดงถึงการวางระบบการควบคมุ ภายในของกิจการ เชน ใบขอซ้ือ ใบสัง่ ซ้อื ใบรบั สินคา ใบกํากับสินคา ใบขอลด หนี้ เปนตน การบันทึกบัญชีเก่ียวกับการซ้ือการขายสินคา มีระบบการบันทึกบัญชีสินคาอยู 2 ระบบ คือ ระบบ บันทึกบญั ชีสนิ คา แบบตอเนือ่ งและระบบบันทึกบญั ชีสนิ คาเม่อื สน้ิ งวด ระบบบันทึกบัญชีสินคาแบบตอเน่ือง จะบันทึกบัญชีสินคาคงเหลือทุกครั้งท่ีมีการซ้ือขายสินคา และรายการท่ีทําใหสินคาเพิ่มขึ้นหรือลดลง บัญชีท่ีใชบันทึกเก่ียวกับสินคามีอยู 2 บัญชี คือ บัญชีสินคาคงเหลือ 246 3821302 หลกั การบญั ชเี บ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)

และบัญชตี น ทนุ ขาย ทําใหกิจการสามารถทราบจํานวนสินคาคงเหลือไวตลอดเวลารวมถึงทราบตนทุนของสินคาท่ี ขายไป ระบบบันทกึ บัญชีสนิ คาเม่ือสน้ิ งวด จะบันทกึ บญั ชีสินคาคงเหลือในวันส้ินงวดของรายการปดบัญชี กจิ การจะทราบจํานวนสินคาคงเหลอื ก็ตอเมื่อมกี ารตรวจนบั สินคา และทราบตนทนุ ขายไดจากการคาํ นวณดังนี้ ตน ทนุ ขาย = สนิ คาคงเหลอื ตนงวด + ซือ้ สทุ ธิ – สนิ คาคงเหลอื ปลายงวด ซื้อสุทธิ = ซื้อ + คา ขนสงเขา – สงคนื และสว นลด – สว นลดรบั การบันทึกและการตีราคาสินคาไมถูกตอง จะสงผลทําให งบเฉพาะกําไรขาดทุนและงบแสดงฐานะ การเงิน รายงานขอ มูลกําไรและฐานะการเงนิ ที่ไมถูกตองดว ย 247 3821302 หลักการบญั ชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

แบบฝกหดั 1. ใบเพม่ิ หน้คี ืออะไร จงอธิบาย 2. ใบขอลดหนี้คอื อะไร จงอธิบาย 3. สว นลดเงนิ สดหมายถึงอะไร จงอธิบายพรอมยกตวั อยา ง 4. ซ้ือสุทธิคอื อะไร จงอธบิ ายพรอมยกตัวอยา ง 5. ตนทุนขายหมายถึงอะไร จงอธบิ ายพรอ มยกตัวอยา ง 6. ระบบการบันทึกบญั ชสี ินคามีอยา งไรบาง จงอธิบาย 7. รา นภรณท ิพย เปดดําเนนิ การซือ้ ขายสินคาเม่ือวันที่ 2 มีนาคม 25X1 ในวันนี้ไดนําเงินสดมาลงทุน 200,000 บาท รายการคา ตา ง ๆ ของรา นสําหรบั เดือนนี้ มีดงั ตอ ไปน้ี 25X1 ม.ี ค. 4 ซ้ือสนิ คา จากรา นวนั ชัย เปนเงินเช่อื จํานวน 45,000 บาท เงอื่ นไขการชาํ ระเงนิ 2/10, n/30 6 ไดรับใบลดหนี้จํานวน 1,100 บาท เนื่องจากสินคาท่ีสั่งซ้ือจากรานวันชัย มีลักษณะผิดไปจากที่สั่งซื้อ เลก็ นอ ย 7 ขายสนิ คา เปนเงนิ เช่ือจํานวน 18,000 บาท เงือ่ นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/30 ราคาทนุ 10,800 บาท ใหร า นพิณทิพย 12 ซ้อื สินคาเปน เงินสดมูลคา 10,700 บาท คาขนสงเขา 250 บาท 13 จา ยชาํ ระหน้ที งั้ หมดใหร า นวนั ชัย 15 ซ้ือสินคาจากบริษัท แบงปน จํากัด เปนเงินเช่ือมูลคาสินคา 25,000 บาท ไดรับสวนลดการคา 10% เงอื่ นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/30 16 ขายสินคาใหนายพอเพียง เปนเงินเช่ือจํานวน 24,000 บาท ราคาทุนของสินคาเทากับ 16,000 บาท ใหส วนลดการคา 5% เง่ือนไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/30 จายคาขนสงออก 100 บาท 17 รับชําระหนี้ทั้งหมดจากการขายเชื่อเมอ่ื วนั ที่ 7 มีนาคม 18 สงคืนสนิ คาจํานวน 2,400 บาท ที่ซอื้ มาเม่อื วันที่ 12 มีนาคม เนือ่ งจากสินคาชาํ รุด ไดรบั เงินคนื 19 รบั คนื สินคา จากนายพอเพยี ง เน่ืองจากสินคา มีคณุ ภาพตางไปจากทสี่ งั่ ซ้ือ จํานวน 2,500 บาท ราคาทนุ 1,700 บาท 25 จายชําระหน้ีบริษทั แบง ปน จาํ กดั ทัง้ หมด 26 รบั ชาํ ระหน้ีท้งั หมดจากนายพอเพยี ง 28 จา ยคา ใชจ า ยสาํ นกั งาน 1,430 บาท และคาเชา ราน 6,000 บาท 248 3821302 หลักการบัญชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

29 จายเงินเดือน 9,000 บาท 31 คา นาํ้ คา งจาย 450 บาท คา ไฟฟาคา งจา ย 2,300 บาท ใหท ํา : 1. บนั ทึกรายการท่ีเกิดขนึ้ ในสมุดรายวันทว่ั ไปโดยวิธี 1.1 บนั ทึกบัญชสี นิ คา แบบตอ เนื่อง 1.2 บันทกึ บัญชีสนิ คา เม่ือสิ้นงวด 8. ตอไปน้ีเปนรายการเก่ียวกับการซ้ือ ขายสินคาของกิจการแหงหนึ่ง ซึ่งมีรายการคาท่ีเกิดข้ึนในเดือนธันวาคม 25X1 ดงั นี้ 25X1 ธ.ค. 1 ซ้ือสนิ คา เปนเงินเชอ่ื ตามเงื่อนไขการชําระเงนิ 2/10, n/30 มูลคา สินคา 195,000 บาท 2 จา ยคา ขนสง เขา 600 บาท 3 ขายสินคาเปนเงินเช่ือ 18,500 บาท ราคาทุน 9,250 บาท ภาษีมูลคาเพิ่ม 7% เงื่อนไขการชําระเงิน 1/10, n/30 และจา ยคา ขนสง ออก 300 บาท 4 ไดร บั ใบลดหน้ี เน่ืองจากสงคนื สนิ คาที่ซ้อื มาเม่อื วนั ท่ี 1 ธันวาคม ราคา 4,500 บาท 6 จา ยเงนิ ซือ้ สินคา มลู คา 6,350 บาท ไดรับสวนลด 350 บาท ภาษีมูลคาเพ่ิม 7% 10 จา ยชาํ ระหน้ีทัง้ หมดเปนคา สินคา ทีซ่ อื้ มาเมื่อวันท่ี 1 ธนั วาคม 25X1 11 จายคา ขนสง ขาเขา สินคาที่ซือ้ เมอื่ วันที่ 6 ธนั วาคม 25X1 เปน เงนิ 250 บาท 12 รบั เงนิ สดชําระหนี้ทั้งหมดจากการขายสนิ คา เมอื่ วันท่ี 3 ธันวาคม 25X1 16 ซ้อื วสั ดสุ าํ นกั งานเปน เงนิ เชื่อ 26,000 บาท ภาษมี ูลคาเพิม่ 7% เง่ือนไขการชําระเงนิ 2/10, n/20 19 ขายสนิ คาเปนเงินสดราคา 19,500 บาท ราคาทุน 9,750 บาท ภาษมี ูลคาเพ่มิ 7% 21 รับคืนสินคา จากลกู คาทซี่ ้ือไปเม่ือวันท่ี 19 ธันวาคม 25X1 เนอ่ื งจากสินคาชํารดุ ราคา 1,600 บาท ราคาทนุ 800 บาท 25 จายชําระหนี้ทัง้ หมดเปน คาซอื้ วสั ดุสาํ นักงานเมือ่ วนั ท่ี 16 ธันวาคม 25X1 28 ขายสินคาเปนเงินเชื่อเง่ือนไขการชําระเงิน 2/10, n/30 เปนเงิน 19,800 บาท ภาษีมูลคาเพ่ิม 7% ตน ทุนสนิ คา ราคา 9,900 บาท ใหทาํ : 1. บันทึกรายการทีเ่ กิดขึน้ ในสมุดรายวนั ท่ัวไปโดยวิธี 1.1 บันทึกบญั ชีสนิ คา แบบตอ เนอื่ ง 1.2 บนั ทกึ บัญชสี นิ คา เมอ่ื ส้นิ งวด 2. แสดงการผา นรายการไปบัญชสี นิ คาคงเหลอื ตามวธิ บี นั ทึกบัญชีสินคา แบบตอ เนอ่ื ง 249 3821302 หลกั การบัญชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

9. รานกีรติ เปนกิจการที่ไมมีหนาที่ตองเสียภาษีมูลคาเพิ่ม มียอดคงเหลือของรายการบัญชีตาง ๆ ประกอบดวย บัญชีเงินสดจํานวน 150,000 บาท สินคาคงเหลือจํานวน 20,000 บาท และทุนจํานวน 170,000 บาท รายการคาท่ี เกดิ ขึน้ ในเดอื นมกราคม 25X1 มดี งั นี้ 25X1 ม.ค. 6 ซือ้ สนิ คา เปน เงนิ เช่อื มูลคา 120,000 บาท โดยไดรับสวนลด 10% เง่อื นไขการชําระเงิน 3/10, n/30 9 จายคา ขนสงเขา 300 บาท 10 ขายสินคาเปนเงนิ สด 45,000 บาท ราคาทุน 22,500 บาท 11 รบั คืนสนิ คามูลคา 3,500 บาท ราคาทุน 1,750 บาท โดยจา ยเงินคนื 12 สงคืนสนิ คาทซี่ ื้อมาเมือ่ วันที่ 6 มกราคม ตามใบลดหนีจ้ าํ นวน 15,000 บาท 16 จา ยชาํ ระหนีค้ า สนิ คาทซ่ี อ้ื มาเมื่อวันท่ี 6 มกราคม ท้ังหมด 17 ซอ้ื สินคามูลคา 60,000 บาท เง่ือนไขการชําระเงนิ 3/10, n/20 คาขนสง เขา 250 บาท 18 ขายสนิ คา เปนเงินเชอื่ ราคา 30,000 บาท ราคาทุน 15,000 บาท ใหส วนลด 2% 19 จายคาเชาอาคาร 12,000 บาท 22 ขายสนิ คา เปน เงินเชอื่ ราคา 75,000 บาท เงื่อนไขการชาํ ระเงนิ 2/10, n/20 ราคาทุน 37,500 บาท 23 ออกใบลดหน้ีเน่ืองจากรับคืนสินคาที่ขายใหลูกคาเมื่อวันท่ี 18 มกราคม ราคา 6,000 บาท ราคาทุน 3,000 บาท 24 จา ยคาใชจ ายสาํ นกั งาน 2,500 บาท และชาํ ระหนค้ี าสนิ คาทซ่ี ือ้ มาเมอ่ื วนั ท่ี 17 มกราคม ทง้ั จํานวน 25 จายคาโฆษณา 7,000 บาท 26 รบั ชาํ ระหนี้ท้งั หมดจากลูกคาทีซ่ ื้อสินคา ไปเม่อื วันที่ 18 มกราคม 30 รับชาํ ระหน้จี ํานวน 50,000 บาท จากการขายสนิ คา เมอื่ วนั ที่ 22 มกราคม ใหทํา : 1. บนั ทึกรายการท่เี กดิ ขึ้นในสมุดรายวนั ทว่ั ไปโดยวิธี 1.1 บันทกึ บัญชีสินคาแบบตอ เนือ่ ง 1.2 บนั ทกึ บัญชสี นิ คา เมือ่ สน้ิ งวด 2. ผา นรายการจากสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ไปสมดุ บัญชแี ยกประเภทท่วั ไป ตามวิธี 2.1 บันทึกบญั ชสี ินคา แบบตอเน่ือง 2.2 บันทึกบัญชสี นิ คาเมื่อส้นิ งวด 3. งบทดลองตามวิธี 3.1 บันทึกบัญชีสินคา แบบตอ เน่อื ง 3.2 บันทกึ บญั ชสี นิ คาเมอ่ื สน้ิ งวด 250 3821302 หลักการบัญชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

10. ยอดคงเหลือของบญั ชตี าง ๆ ในงบทดลองของรา นนยิ มไทย ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 25X1 มีดงั ตอ ไปนี้ รา นนิยมไทย งบทดลอง ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25X1 เดบิต เครดิต เงินสด 128,500 ลกู หน้ีการคา 46,300 คา เผอื่ หนี้สงสัยจะสญู 350 สนิ คา คงเหลอื 31 ธันวาคม 25X1 59,000 อาคาร 350,000 คาเสอ่ื มราคาสะสม-อาคาร 17,500 เคร่ืองใชส าํ นกั งาน 62,000 คาเส่อื มราคาสะสม-เคร่อื งใชสํานักงาน 3,100 เงินเบิกเกนิ บัญชีธนาคาร 24,600 เจา หนี้ 51,760 ทนุ -นายนยิ ม 328,750 เบกิ ใชสวนตัว 3,200 ขาย 635,700 สวนลดจาย 1,310 ตน ทนุ ขาย 287,000 เงนิ เดือนและคาแรง 97,000 คา สาธารณปู โภค 3,980 คาซอ มแซม 5,400 คา เดนิ ทาง 3,870 คา เบยี้ ประกัน 14,200 _________ 1,061,760 1,061,760 ขอมลู เพ่ิมเติม 1. ดอกเบ้ียเงินเบกิ เกนิ บญั ชีธนาคาร 400 บาท และคาธรรมเนียมธนาคาร 135 บาท ยงั ไมไ ดลงบญั ชี 2. คา เผ่อื หน้ีสงสัยจะสญู 1.5% ของยอดลูกหนี้ 3. คา เบ้ียประกันภยั คงเหลอื สําหรับระยะเวลาในปห นา มจี ํานวน 9,000 บาท 4. คาเส่อื มราคาใชวธิ เี สน ตรงไมมีราคาซาก อาคารท่ีอายุใชงานโดยประมาณ 20% อปุ กรณ สํานกั งานอายใุ ชงาน 5 ป 251 3821302 หลกั การบญั ชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

ใหท ํา : 1. บันทกึ รายการปรบั ปรงุ และปดบญั ชีในสมดุ รายวันทั่วไป 2. กระดาษทาํ การชนิด 10 ชอ ง 3. งบเฉพาะกําไรขาดทนุ แบบแสดงรายการหลายข้ันตอน สาํ หรบั ป สิ้นสดุ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25X1 4. งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25X1 แบบบญั ชี 11. บริษัท นพเกา จาํ กัด มียอดคงเหลอื ของบัญชตี า ง ๆ ในงบทดลองกอ นการปรับปรงุ บญั ชี ณ วันท่ี 31 ธนั วาคม 25X1 ซง่ึ เปน วนั ปดบัญชี ดังน้ี บรษิ ทั นพเกา จํากดั งบทดลองกอ นการปรับปรงุ บัญชี ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25X1 เดบติ เครดิต เงินสด 129,000 เงินฝากธนาคาร 143,800 ลูกหนี้ 86,000 คา เผ่อื หน้สี งสยั จะสญู 1,200 สนิ คาคงเหลือ 1 มกราคม 25X1 78,000 วัสดสุ ํานักงาน 1,200 วัสดุสิ้นเปลือง 600 คาเบี้ยประกนั ภัยจา ยลว งหนา 3,600 เครือ่ งใชสํานักงาน 80,000 คาเส่ือมราคาสะสม-เครอื่ งใชสํานักงาน 12,000 เจาหนี้ 45,000 เงินกู 50,000 ภาษีมูลคา เพมิ่ (เจา หนก้ี รมสรรพากร) 3,800 ทนุ เรือนหุน 150,000 กาํ ไรสะสม 24,500 เงินปนผล 12,000 ขาย 450,000 รับคนื และสวนลด 2,000 สวนลดจา ย 3,000 ซอ้ื 150,000 คาขนสง เขา 3,500 สง คืน 8,000 252 3821302 หลักการบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

สว นลดรบั 6,000 เงินเดอื นพนักงานขาย 13,000 คา เชา ราน 12,000 คาโฆษณา 8,000 คาขนสงออก 7,000 คาเชา สาํ นกั งาน 16,000 คา ใชจ า ยเบด็ เตล็ด 1,800 ______ 750,500 750,500 ขอ มูลเพม่ิ เติม 1. สนิ คาคงเหลอื ปลายงวดตรวจนับและตีราคาได 35,000 บาท 2. วสั ดสุ าํ นักงานคงเหลือ 200 บาท 3. วสั ดุสิ้นเปลอื งคงเหลอื 150 บาท 4. คาเบย้ี ประกันภัยสําหรบั ปน้จี าํ นวน 2,700 บาท 5. เงินกูตามบัญชี กูมาตงั้ แต 1 สงิ หาคม 25X1 กําหนดจายดอกเบี้ยทกุ 6 เดือน อัตราดอกเบี้ย 18% 6. ใหป ระมาณคาเผอ่ื หนสี้ งสัยจะสูญเปน 3% ของยอดลกู หนค้ี งเหลอื ปลายงวด ใหท ํา : 1. บันทกึ รายการปรับปรุงและปด บัญชโี ดยผานบัญชตี นทุนขายในสมุดรายวันทัว่ ไป 2. กระดาษทําการชนดิ 10 ชอ ง 3. งบเฉพาะกาํ ไรขาดทุนแบบรายงาน 4. งบแสดงฐานะการเงนิ แบบรายงาน 12. วันท่ี 31 ธันวาคม2548 กจิ การตรวจนบั สินคา คงเหลอื และตีราคาได 800,000 บาทในจํานวนนี้ไดนับรวมสินคา ท่ีลูกคา ฝากไวจ ํานวน 70,000 บาท และสินคา ทรี่ ับฝากขาย จาํ นวน 30,000 บาท เขา ไวดว ยนอกจากนย้ี งั มสี นิ คา ระหวางทาง 4 รายการดงั น้ี 1. สนิ คา ขายตามเงอ่ื นไข.F.O.B Shipping Point จํานวน 20,000 บาท 2. สินคา ขายตามเงอ่ื นไข F.O.B Destination จาํ นวน 10,000 บาท 3. สนิ คา ซ้ือตามเงือ่ นไข F.O.B Shipping Point จาํ นวน 50,000 บาท 4. สนิ คา ซ้อื ตามเงอื่ นไข F.OB Destination จาํ นวน 25,000 บาท จากรายละเอียดขา งตน สินคา คงเหลือวนั ท่ี 31 ธนั วาคม2548 ของกจิ การมีมลู คา เทาไร 253 3821302 หลักการบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

13. ในวนั ที่ 1 ม.ค. 25x5 มสี ินคา คงเหลือ จํานวน 100,000 หนว ย ราคาหนวยละ 5 บาท 5.50 บาท ในระหวางงวดบญั ชี มีการซอื้ และขายสนิ คาเกิดข้นึ ดงั น้ี 5.00 บาท ม.ค.- ม.ิ ย. ซ้อื สนิ คาจํานวน 90,000 หนวย ราคาหนวยละ ม.ค.- ม.ิ ย. ขายสนิ คา จํานวน 155,000 หนว ย ก.ค.-ธ.ค. ซ้ือสนิ คา จาํ นวน 165,000 หนว ย ราคาหนว ยละ ก.ค.-ธ.ค. ขายสินคา จํานวน 175,000 หนวย ใหทํา : 1) คาํ นวณหาปริมาณสนิ คา คงเหลอื ณ 31 ธนั วาคม25x5 2) คาํ นวณ มูลคาสินคาคงเหลือ ในกรณีตอ ไปนี้ 2.1) วธิ ีถัวเฉลย่ี ถวงน้าํ หนัก (Weighted-average Method) 2.2) วธิ เี ขากอ นออกกอ น (FIFO) 14. บริษัท ชานนทร จํากัด มีรายละเอียดเก่ียวกับสินคาคงเหลือที่เกิดขึ้นในระหวางป25x5 ดังนี้สินคา ยกมา 9,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 4 บาท ซื้อครั้งท่ี ขายคร้ังท่ี 1 จาํ นวน 15,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 4 บาท จาํ นวน 13,000 หนวย ราคาหนว ยละ 25 บาท 2 จํานวน10,000 หนวย ราคาหนว ยละ 4.50 บาท จาํ นวน 20,000 หนวย ราคาหนว ยละ 25 บาท 3 จํานวน12,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 5 บาท จาํ นวน 9,000 หนวย ราคาหนว ยละ 25 บาท ใหท าํ : คํานวณมูลคา สนิ คา คงเหลอื ตนทุนขาย และกําไรข้นั ตน ของกิจการ โดยวธิ ีตอ ไปนี้ 1. Weighted Average 2. FIFO 15. บริษัท โมเดิรนดี จํากัด ใชวิธีบันทึกสินคาคงเหลือเมื่อสิ้นงวด (Periodic Inventory Method) ในการบันทึก บัญชี ในวันตนงวดมีสินคายกมา 2,000 หนวย มูลคา 20,000 บาท ในระหวางงวดมีการซื้อและขายสินคา โดยมีรายละเอยี ดดังนี้ ซอื้ ครั้งที่ 1 จํานวน 25,000 หนวย ราคาหนว ยละ 2 บาท ซ้ือครง้ั ที่ 2 จาํ นวน 33,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 3.50 บาท ซอ้ื ครั้งท่ี 3 จาํ นวน 13,000 หนวย ราคาหนวยละ 4 บาท ขายสนิ คาไปในระหวา งงวดรวม 69,000 หนวย ราคาขายหนว ยละ 20 บาท ใหทํา : คํานวณมูลคาสินคาคงเหลือ ตนทุนขาย และกําไรขั้นตนของกิจการ หากกิจการคํานวณราคาสินคา โดยวธิ ตี อ ไปนี้ 1. Weighted Average 2. FIFO 254 3821302 หลักการบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

16. บรษิ ทั สุวรรณจาํ กดั มรี ายละเอยี ดเกย่ี วกับสินคา คงเหลอื ทเ่ี กิดข้นึ ในระหวางป2 5x5 ดงั น้ี สนิ คา ยกมา จํานวน 19,000 หนวย ราคาหนว ยละ 4 0 บาท ซอ้ื ครง้ั ท่ี 1 จํานวน 15,000 หนวย ราคาหนว ยละ 41 บาท ขายครัง้ ท่ี 1 จาํ นวน 23,000 หนวย ราคาหนว ยละ 75 บาท ซ้อื ครง้ั ที่ 2 จํานวน 30,000 หนว ย ราคาหนวยละ 45 บาท ขาย ครั้งท่ี 2 จํานวน 22,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 75 บาท ซอ้ื ครงั้ ท่ี 3 จํานวน 12,000 หนว ย ราคาหนว ยละ 44 บาท ขาย ครัง้ ที่ 3 จาํ นวน 9,000 หนวย ราคาหนว ยละ 75 บาท ใหท ํา: คํานวณมูลคา สินคาคงเหลอื ตน ทุนขาย และกาํ ไรข้นั ตนของกิจการ โดยวธิ ตี อไปนี้ 1. Weighted Average 2. FIFO ในกรณที ี่ 1.) กิจการใชว ธิ ีบนั ทกึ สนิ คาคงเหลือเมอ่ื สิน้ งวด (Periodic Inventory Method) 2.) กจิ การใชวธิ ีบนั ทึกสนิ คา คงเหลอื แบบตอ เน่ือง (Perpetual Inventory Method) 17. วนั ที่ 31 ธันวาคม25x5 กจิ การตรวจนับสินคา คงเหลือและตรี าคาได 950,000 บาท ในจํานวนนี้ไดนับรวมสินคาท่ีลูกคาฝากไวจํานวน 80,000 บาท และสินคาที่รับฝากขาย จํานวน 12,000 บาท เขาไวดวยนอกจากนย้ี ังมสี ินคา ระหวา ง 4 รายการดังน้ี 1. สินคาขายตามเงือ่ นไข F.O.B Shipping Point จํานวน 120,000 บาท 2. สินคาขายตามเง่อื นไข F.O.B Destination จาํ นวน 105,000 บาท 3. สนิ คา ซื้อตามเง่ือนไข F.O.B Shipping Point จาํ นวน 660,000 บาท 4. สินคา ซื้อตามเงอื่ นไข F.OB Destination จาํ นวน 215,000 บาท จากรายละเอยี ดขา งตน สินคา คงเหลอื วนั ท่ี 31 ธันวาคม25x5 ของบรษิ ทั พอดี จํากดั มมี ลู คา เทา ไร 255 3821302 หลักการบัญชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

สมุดรายวันทัว่ ไป หนา ท่ี.................. รายการ วัน เดือน ป เลขที่ เดบติ เครดติ .............. บัญชี บาท สต. บาท สต. 256 3821302 หลกั การบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

บทที่ 5 สมุดรายวนั เฉพาะ ดังไดกลาวไวในบทตน ๆ เก่ียวกับประเภทของสมุดบัญชี สมุดรายวันเฉพาะเปนสมุดบัญชีข้ันตน ประเภทหนึง่ แตใ นเบ้อื งตน น้ันไดอธบิ ายถึงวธิ กี ารบันทกึ บญั ชีโดยนํารายการคาท่ีเกิดข้ึนมาบันทึกในสมุดรายวันท่ัวไป และผานรายการบัญชีไปยังบัญชีแยกประเภททั่วไปตามวันท่ีท่ีรายการคาเกิดข้ึนเทาน้ัน ซึ่งวิธีการน้ีใชไดดีสําหรับ กิจการคาขนาดเล็กที่มีรายการซื้อขายสินคาในแตละวันไมมากนัก แตสําหรับกิจการท่ีมีขนาดใหญมีการซ้ือขายสินคา ในแตละวันจํานวนมาก และเปนรายการซํ้า ๆ กันเกิดข้ึนบอย ๆ การบันทึกรายการคาในสมุดรายวันทั่วไปและผาน รายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไปทุกรายการยอมทําใหตองใชเวลามากเกินจําเปน และมีผลกระทบตอประสิทธิภาพ ในการประมวลผลขอมูล ดังน้ันเพ่ือใหสามารถนําเสนอขอมูลทางการบัญชีไดดี ประหยัดเวลาและสามารถแบงงานให พนักงานบัญชีแตละคนรับผิดชอบบันทึกบัญชีเฉพาะเรื่องได จึงนิยมใชสมุดรายวันเฉพาะบันทึกรายการคาที่เหมือน ๆ กันและเกิดขึ้นบอย ๆ เปนการเฉพาะเร่ืองเพิ่มเติมจากการใชสมุดรายวันท่ัวไป และในการผานรายการบัญชีไปบัญชี แยกประเภทจะผา นรายการยอดรวมไปบญั ชแี ยกประเภทท่วั ไป ซึ่งเปนบัญชีคุมยอดทุกส้ินเดือนและผานรายการแตละ รายการไปบัญชีแยกประเภทยอยทุกสิ้นวัน เชน บัญชีแยกประเภทยอยลูกหน้ีการคา และบัญชีแยกประเภทยอย เจา หน้กี ารคา ซง่ึ จะไดศึกษารายละเอยี ดตอไปในบทนี้ ความหมายของสมดุ รายวนั เฉพาะ สมุดรายวันเฉพาะ (special journal) หมายถึง “สมุดบัญชีบันทึกรายการขั้นตนท่ีจัดทําข้ึนเพ่ือบันทึก รายการคาเฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นบอย ๆ หรือมีเปนจํานวนมากในรอบระยะเวลาบัญชีหนึ่ง...” (เสนีย พวง ยาณี, 2548, หนา 360) นัน่ คือ รายการคาทบ่ี ันทกึ จะเปน รายการคาที่เกิดขึ้นซํ้า ๆ กัน และเกิดบอย ๆ ในแตละงวด เชน การขายสินคาเปนเงินเช่ือ การขายสินคาเปนเงินสด การซื้อสินคาเปนเงินเชื่อ และการซื้อสินคาหรือจายคาใชจายเปน เงนิ สด เปนตน ทงั้ น้ี สมดุ รายวันเฉพาะจะแบง เปน ประเภทตามกลุม ของรายการคา ประเภทของสมุดรายวนั เฉพาะ สมดุ รายวนั เฉพาะท่นี ยิ มใชกันโดยท่ัวไป มดี ังนี้ 1. สมุดรายวนั ซื้อ (purchase journal) ใชบันทึกรายการข้นั ตนเกีย่ วกบั การซ้อื สนิ คา เปน เงนิ เชือ่ 2. สมุดรายวันสงคืนและสวนลด (purchase returns and allowances journal) ใชบันทึกรายการ ขนั้ ตนเก่ียวกบั การสงคนื สนิ คาเพื่อขอสวนลดทซ่ี ้ือเปนเงินเช่ือ 3. สมดุ รายวนั ขาย (sale journal or register) ใชบนั ทกึ รายการขัน้ ตน เก่ยี วกับการขายสนิ คา เปน เงินเช่ือ 4. สมุดรายวันรับคืนและสวนลด หรือสมุดสินคารับคืนและสวนลด (sales returns and allowances journal) ใชบนั ทกึ รายการขน้ั ตน เกยี่ วกบั การรับคนื สินคา ทข่ี ายเปนเงนิ เชือ่ 5. สมุดรายวันรับเงิน หรือสมุดเงินสดรับ (cash receipt journal) ใชบันทึกรายการข้ันตนเกี่ยวกับการ รับเงินสดเทา นั้น 6. สมุดรายวันจายเงิน หรือสมุดเงินสดจาย (cash payment journal) ใชบันทึกรายการขั้นตนเกี่ยวกับ การจา ยเงินสดเทา น้ัน

กรณีรายการคาใดไมสามารถบันทึกในสมุดรายวันเฉพาะจะนําไปบันทึกในสมุดรายวันทั่วไป เชน รายการปรบั ปรุง รายการปด บัญชี เปน ตน ประโยชนของสมดุ รายวนั เฉพาะ 1. รวบรวมรายการที่มีลักษณะเดียวกัน หรือ ประเภทเดียวกันไวดวยกันเรียงตามลําดับเหตุการณที่ เกิดข้ึน เปนรายการซื้อ รายการขาย รายการรับเงินและจายเงินสด ซึ่งจะทําใหสะดวกในการคนหาติดตามในการ อางอิงขอ มลู 2. ประหยัดเวลา แรงงานในการบันทึกรายการในสมุดรายวันทั่วไปในการเขียนคําอธิบายรายการซํ้า ๆ ลดงานการผานบัญชีไปบัญชีแยกประเภทท่ัวไป เนื่องจากจะผานรายการเพียงยอดรวมของแตละบัญชีในวันสิ้นเดือน เทา น้นั และชว ยลดการผิดพลาดของการผานรายการ 3. แบงงานไดงายขึ้น เพราะมีสมุดรายวันเฉพาะหลายเลม ทําใหการบันทึกบัญชีรวดเร็วขึ้นและมีการ ควบคุมภายในที่ดี มีการแบงงาน แยกความรับผิดชอบใหพนักงานแตละคนสามารถตรวจสอบความถูกตองของการ บันทกึ รายการบัญชีได สมดุ บัญชแี ยกประเภทยอย สมุดบัญชีแยกประเภทยอย (subsidiary ledger) เปนกลุมของบัญชีที่มีลักษณะเดียวกัน เชน กลุม บัญชีลูกหน้ี สมุดบัญชียอยจะแสดงรายละเอียดและยอดคงเหลือของลูกหนี้แตละราย โดยมีบัญชีแยกประเภททั่วไป เปน บัญชีคุมยอด สมุดบัญชีแยกประเภทยอ ยแบง ออกได 2 ประเภท (Weygandt,Kieso,&Kimmel, 2005,p.280) คอื 1. สมุดบัญชีแยกประเภทยอยลูกหนี้ (accounts receivable ledger) จะบันทึกขอมูลรายละเอียดของ ลกู คาหรือลกู หนเ้ี ปน รายบุคคล 2. สมุดบัญชีแยกประเภทยอยเจาหนี้ (accounts payable ledger) จะบันทึกขอมูลรายละเอียดของ เจาหนเี้ ปนรายบคุ คล กิจการสามารถทราบยอดคงเหลือของลูกหนี้และเจาหนี้แตละรายไดทุกวัน จากสมุดบัญชีแยก ประเภทยอยลูกหนี้และเจาหน้ีและยอดรวมของลูกหนี้หรือเจาหน้ีแตละรายบุคคล รวมแลวจะเทากับยอดในบัญชีแยก ประเภททั่วไป ซ่ึงเปนบัญชีคุมยอด คือ บัญชีแยกประเภทลูกหนี้การคา หรือบัญชีแยกประเภทเจาหน้ีการคา โดยแสดง ความสมั พนั ธข องบัญชีแยกประเภทท่ัวไปและบญั ชแี ยกประเภทยอยไดดงั น้ี บญั ชแี ยกประเภททั่วไป บญั ชเี งินสด บญั ชีลูกหน้ี บัญชีเจาหนี้ บญั ชีทุน (บญั ชคี ุมยอด) บัญชแี ยกประเภทยอ ย ลกู หนี้ ลกู หนี้ ลกู หนี้ เจาหน้ี เจา หนี้ เจา หน้ี กขคงจฉ ภาพที่ 5.1 แผนภูมิแสดงความสมั พันธข องบัญชีแยกประเภททัว่ ไปและบญั ชีแยกประเภทยอย ทีม่ า (Weygandt, Kieso, &Kimmel, 2005, p. 280) 3821302 หลกั การบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental Accounting 258 Principles)

ประโยชนของสมุดบญั ชีแยกประเภทยอ ย 1. สามารถแสดงยอดคงเหลอื ของลูกหนี้และเจา หน้ีเปน รายบคุ คลท่ีเปน ปจจุบนั 2. ชวยลดจาํ นวนบัญชแี ยกประเภทใหน อ ยลง โดยเปนเพยี งบัญชีคมุ ยอด 3. มีบัญชีแยกประเภทไมมากเกินไป ทําใหการจัดทํางบการเงินงายและสะดวกรวดเร็วข้ึน สามารถจัดทําได บอ ยข้ึน เชน จดั ทํางบการเงินเปนรายเดือน รายไตรมาส การทําบัญชีแยกประเภทท่ัวไปจะมีรายละเอียดไมมากและงบ ทดลองจะมบี ัญชีคงเหลือไมม าก 4. ทําใหมีการแบงงานใหพนักงานหลายคนชวยกันบันทึกรายการ เชน แบงหนาที่ การบันทึกบัญชีแยก ประเภท กับหนาที่การบนั ทึกบัญชีแยกประเภทยอ ย ซึง่ ทําใหง านบญั ชเี สร็จรวดเรว็ ขนึ้ 5. ทําใหเกิดการควบคุมภายในโดยสามารถใชผลงานแตละคนตรวจสอบกันเอง เชน ยอดรวมของบัญชี คมุ หรอื บัญชแี ยกประเภทตองเทากับยอดรวมของบัญชแี ยกประเภทยอ ยทุก ๆ บัญชีรวมกัน 6. สามารถพบขอผิดพลาดในการบันทึกรายการบัญชีไดงายและรวดเร็ว เชน ถายอดรวมของบัญชียอย ทกุ บญั ชีรวมกนั แลวไมเ ทากับยอดรวมของบญั ชคี มุ ยอด ก็จะทราบไดท นั ทวี า มีขอผดิ พลาดเกดิ ขนึ้ 7. การบนั ทึกรายการในบัญชยี อ ยสามารถแสดงรายละเอียดไดมากกวาบัญชีคุมยอด ดังนั้น จึงสามารถ ใชประโยชนจากขอความที่บันทึกไดมากกวา เชน สามารถจัดทํางบแยกอายุหน้ี เพื่อใชในการเก็บหน้ีและพิจารณาหนี้ สงสัยจะสญู หรอื พจิ ารณาการใหส ินเชื่อ เปนตน ขัน้ ตอนการทาํ บญั ชขี องกิจการท่ใี ชส มดุ รายวันเฉพาะ 1. วิเคราะหร ายการคา 2. บนั ทกึ รายการคาในสมุดรายวันเฉพาะ 3. ผานรายการจากสมดุ รายวันเฉพาะไปบัญชยี อยทกุ ครง้ั ที่บนั ทกึ รายการคา 4. ผานรายการจากสมุดรายวันเฉพาะเปนยอดรวมไปบัญชีแยกประเภทท่ัวไป (บัญชีคุมยอด) ทุกวันส้ิน เดือน 5. จดั ทาํ งบทดลอง 6. รายการปรับปรุงและปดบญั ชี 7. จัดทาํ งบการเงิน ข้ันตอนการทําบัญชขี องกิจการท่ใี ชสมดุ รายวนั เฉพาะ แสดงไดดงั น้ี 3821302 หลกั การบญั ชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting 259 Principles)

วเิ คราะหร ายการคา บันทึกบัญชี มีสมุดรายวนั เฉพาะ บันทึกบญั ชี ไมมสี มุดรายวันเฉพาะ สมุดรายวันท่ัวไป สมุดรายวันเฉพาะ ตามลําดบั วนั ท่ี บัญชีแยกประเภท ตามลาํ ดับวันท่ี ตามลาํ ดับวันท่ี ตรวจสอบยอดตรงกัน บัญชแี ยกประเภท ทุกวันสิน้ เดือน ท่ัวไป (บญั ชีคุมยอด) งบทดลอง ปรบั ปรุงและปดบญั ชี กระดาษทําการ งบการเงิน ภาพท่ี 5.2 แผนภูมิขั้นตอนการทาํ บญั ชีของกิจการที่ใชส มุดรายวันเฉพาะ การบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั เฉพาะ การบันทกึ รายการในสมดุ รายวันเฉพาะยงั คงใชหลกั การบัญชีและการวิเคราะหรายการคาตามหลักการ บัญชีที่ไดศึกษามาแลว แตตางกันท่ีชวยลดจํานวนรายการท่ีบันทึกบัญชีในสมุดบัญชีข้ันตน และการผานรายการไป สมดุ บญั ชีแยกประเภท โดยมวี ิธีการสรุปไดด งั นี้ 1. วิเคราะหรายการคา จากเอกสารอันจะเปนหลักฐานในการบันทึกบัญชีข้ันตน (source document) เชน ใบสาํ คัญทแ่ี นบกบั เอกสารหลักฐานรายการคา 2. การบนั ทึกรายการในสมุดบญั ชีข้ันตน ตามรายการคา ทีไ่ ดจ ากขอ 1 เปน ดังน้ี 2.1 กรณีท่ีกําหนดใหมีสมุดรายวันเฉพาะสําหรับบันทึกรายการบัญชีใดก็ใหบันทึกในสมุดรายวัน เฉพาะนั้น 3821302 หลกั การบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting 260 Principles)

2.2 ถาไมมีสมุดรายวันเฉพาะสําหรับบันทึกรายการบัญชีใดก็ใหบันทึกรายการน้ันในสมุดรายวัน ทั่วไป สาํ หรับการผา นรายการไปสมุดบญั ชแี ยกประเภท มี 2 ข้ันตอน คือ 1. การผานรายการไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอยจะบันทึกทุกครั้งที่มีรายการเกิดขึ้นหรือทุกสิ้นวัน ไดแ ก รายการท่เี ก่ยี วกบั ลูกหนแ้ี ละเจาหนี้จะผานรายการไปบญั ชีแยกประเภทยอยเจาหน้ีการคาและบัญชีแยกประเภท ยอยลูกหน้ีการคา 2. การผานรายการไปสมุดบัญชีแยกประเภทท่ัวไป (บัญชีคุมยอด) จะบันทึกยอดรวมของบัญชีในสมุด รายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภททั่วไปทุกวนั สนิ้ เดอื น ยกเวนบัญชีที่ไมไดเปดไวเฉพาะเรื่องซ่ึงจะอยูในชองบัญชีอ่ืน ๆ จะผานรายการไปบญั ชแี ยกประเภททว่ั ไปทุกครงั้ ท่เี กิดรายการหรือทุกสิน้ วนั เมื่อตรวจสอบยอดคงเหลือของบัญชีแยกประเภททั่วไป (บัญชีคุมยอด) กับยอดรวมของบัญชีแยก ประเภทยอ ยท้งั หมดจะตองเทากนั ตอ ไปนเ้ี ปนการบันทกึ รายการในสมดุ รายวนั เฉพาะของแตละประเภท และการผานรายการไปบัญชีแยก ประเภทมีรายละเอยี ดดังตอ ไปน้ี 1. สมดุ รายวนั ซื้อ สมุดรายวันซ้ือเปนสมุดบัญชีข้ันตนใชบันทึกเฉพาะรายการที่เกี่ยวกับการซ้ือสินคาเปนเงินเชื่อ เทานั้น (กรมพัฒนาธุรกิจการคา, 2546, หนา 12) การซ้ือสินทรัพยเปนเงินเชื่อที่มิใชสินคาจะบันทึกในสมุดรายวัน ท่วั ไป ตอ ไปนีเ้ ปนแบบฟอรมและวิธีการบันทึกรายการในสมุดรายวันซื้อและผานรายการไปบัญชีแยกประเภท ยอยและบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไป ดงั นี้ สมดุ รายวันซอื้ หนา .... วนั เดอื น เลขทีใ่ บกาํ กบั เง่ือนไขการ หนา เดบติ เครดิต ป สนิ คา/ใบกาํ กับ ชําระเงิน บัญชี ช่ือเจา หนก้ี ารคา ซ้อื ภาษีซอื้ เจา หนี้ ภาษี การคา (1) (2) (3) (4) (5) (6) (6) (7) รายละเอยี ดของสมดุ รายวันซ้ือ โดยทว่ั ไปจะมชี องสาํ หรบั บนั ทึกรายการดงั น้ี (1) ชอ งวนั เดอื น ป ใชบนั ทกึ วนั ท่ีเกิดรายการซอ้ื สนิ คา เปนเงนิ เชอื่ ตามลาํ ดบั กอ นหลงั (2) ชองเลขท่ีใบกํากับสินคา ใชบันทึกเลขท่ีใบกํากับสินคาตามรายการท่ีเกิดข้ึน หรือเลขท่ี ใบกาํ กับภาษเี พื่ออา งองิ ถงึ หลักฐานทมี่ าของขอมูล (3) ชอ งเจา หนี้การคา หรือชองเครดิตบญั ชเี จาหนี้ เพอ่ื บันทกึ ช่อื ผูขาย (4) ชองเงื่อนไขการชําระเงิน เพ่ือบันทึกรายละเอียดเก่ียวกับเงื่อนไขการชําระเงินที่ตกลงไวกับ ผูข ายสนิ คา 3821302 หลกั การบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting 261 Principles)

(5) ชองหนาบัญชี (folio) สําหรับใสเครื่องหมาย 3 หรือเลขท่ีบัญชียอย เม่ือไดผานรายการ นนั้ ไปบัญชแี ยกประเภทยอยท่ีเกย่ี วขอ ง (6) ชองเดบิตแบงออกเปนบัญชีซ้อื และบัญชีภาษซี ้ือ ใชบนั ทกึ จาํ นวนเงนิ ทีซ่ อ้ื สินคาเปนเงินเชื่อ และจาํ นวนภาษซี ้ือท่เี กดิ จากการซื้อเช่ือในแตล ะครง้ั (7) ชองเครดติ เจา หนี้การคา บันทกึ จาํ นวนเงนิ ทีซ่ อื้ สินคารวมกบั จาํ นวนภาษซี ือ้ ในแตล ะคร้ัง สําหรับกจิ การทไี่ มไ ดเปน ผปู ระกอบการจดทะเบียนภาษมี ูลคาเพม่ิ ชอ งเดบิตจะมแี ตบัญชีซือ้ เทา น้ัน สมดุ บัญชแี ยกประเภทยอยเจา หน้ีการคา ชือ่ เจา หน้กี ารคา ..........(1)................. เลขท่.ี ..(2)... วนั เดือนป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลือ บญั ชี (8) (3) (4) (5) (6) (7) รายละเอยี ดของสมุดบญั ชแี ยกประเภทยอ ยมีชองสําหรบั บันทึกรายการดังน้ี (1) ชอ่ื เจา หนีก้ ารคา ใชบ ันทึกเจา หน้กี ารคาท่เี กิดขน้ึ ในแตล ะรายบคุ คล (2) เลขท่ี ใชบ นั ทกึ เลขทบ่ี ัญชยี อยของเจา หนกี้ ารคาแตละรายบคุ คล (3) วนั เดือน ป ใชบ นั ทกึ วนั เดอื นปทีเ่ กดิ รายการนัน้ ข้ึน (4) รายการ ใชบันทึกรายการซื้อสินคาท่ีมาจากสมุดรายวันซื้อ หรือรายการสงคืนสินคาท่ีมา จากสมดุ รายวันสง คนื หรอื สมุดรายวนั ทัว่ ไป (กรณีไมม ีสมดุ รายวนั สงคืน) (5) หนาบัญชี ใชบันทึกเลขท่ีหนาของสมุดรายวันซ้ือ หรือสมุดรายวันสงคืนและสวนลด ซ่ึงเปน ทม่ี าของรายการคา นน้ั โดยใชอ ักษรยอ ซ.1 สค. 1 (6) เดบติ ใชบันทึกจํานวนยอดเงินเจาหน้ีการคาที่ลดลง เนื่องจากการสงคืนสินคาหรือการจาย ชําระหน้ี (7) เครดิต ใชบนั ทกึ จาํ นวนเงินของยอดเจาหนก้ี ารคาทเี่ พม่ิ ขึ้นจากการซือ้ สนิ คาเปนเงินเช่ือ (8) คงเหลือ ใชบันทึกยอดเงินคงเหลือจากการบวกยอดเงินชองเครดิตและลบยอดเงินชองเด บติ ของแตละรายการคา 1.1. การบนั ทึกรายการคา ในสมดุ รายวนั ซอื้ การบันทึกรายการซื้อสินคาเปนเงินเชื่อในสมุดรายวันซื้อจะบันทึกรายการตามเอกสาร หลกั ฐานการซื้อสนิ คาเปนเงินเชื่อซง่ึ บันทกึ เรียงลําดบั วนั ทีข่ องเหตกุ ารณทีเ่ กิดขนึ้ ดังนี้ ตวั อยา งที่ 5.1 กิจการ ข. ซอื้ สนิ คาเปนเงนิ เชอ่ื ในเดือนมกราคม 25X1 ดงั นี้ ม.ค. 10 ซื้อสินคาเปนเงินเช่ือจาก หางหุนสวนจํากัด จิตรา ไดรับใบกํากับภาษีเลขที่ 160/031 จํานวนเงิน 3,000 บาท ภาษีมูลคา เพิ่ม 7% รวมเปนเงนิ 3,210 บาท เง่อื นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/30 18 ซ้ือสินคาเปนเงินเชื่อจาก บริษัท ก. จํากัด ไดรับใบกํากับภาษีเลขที่ 030/150 จํานวนเงิน 5,280 3821302 หลักการบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental Accounting 262 Principles)

บาท ภาษีมูลคาเพิ่ม 7% รวมเปนเงิน 5,649.60 บาท เง่ือนไขการชาํ ระเงิน 1/15, n/45 24 ซื้อสินคาเปนเงินเชื่อจาก หางหุนสวนจํากัด จิตรา ใบกํากับภาษีเลขที่ 050/038 จํานวนเงิน 4,100 บาท บาท ภาษมี ลู คา เพมิ่ 7% รวมเปน เงิน 4,387 บาทเง่อื นไขการชําระเงนิ 2/10, n/30 วธิ ีการบันทกึ รายการในสมุดรายวนั ซือ้ สมุดรายวันซอ้ื หนา 20 วนั เดอื น เลขที่ ชอื่ เจาหน้ีการคา เง่อื นไขการ หนา เดบิต เครดิต ป ใบกํากับ ชําระเงนิ บัญชี ซือ้ ภาษีซอื้ สนิ คา/ หา งหุนสว นจํากัด จิตรา เจา หน้ี 25X1 ใบกํากับ บริษทั ก. จํากัด การคา ม.ค. 10 หางหนุ สวนจํากัด จิตรา ภาษี 2/10, n/30 3 3,000 - 210 - 3,210 - 18 1/15, n/45 3 5,280 - 369 60 5,649 60 24 160/031 2/10, n/30 3 4,100 - 287 - 4,387 - 030/150 866 60 13,246 60 050/038 12,380 - 503 105 201 1.2 การผานรายการจากสมดุ รายวนั ซอ้ื ไปสมดุ บญั ชีแยกประเภท มดี งั น้ี 1.2.1 การผา นรายการบัญชไี ปสมดุ บญั ชีแยกประเภทยอยเจาหน้ีการคาทกุ คร้งั ทมี่ ี รายการเกิดข้นึ หรอื ทกุ สนิ้ วนั จากตวั อยา งท่ี 7.1 เปน ดังน้ี สมุดแยกประเภทยอ ยเจา หน้ีการคา หา งหุนสวนจํากัด จติ รา หนา 201-1 วันเดือนป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ซ.20 3,210 - 3,210 - ม.ค. 10 สมดุ รายวนั ซื้อ ซ.20 4,387 - 7,597 - 24 สมดุ รายวันซอ้ื (1) (2) (3) (4) (5) บริษัท ก. จาํ กัด รายการ หนา เดบติ หนา 201-2 บญั ชี วนั เดอื น ป เครดิต คงเหลอื 25X1 ซ.20 5,649 60 5,649 60 ม.ค. 18 สมดุ รายวันซ้อื 3821302 หลกั การบญั ชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting 263 Principles)

การผา นรายการจากสมุดรายวันซอ้ื ไปสมุดบัญชแี ยกประเภทยอ ยเจา หนี้สามารถอธบิ ายไดด งั น้ี (1) ชอ งวนั เดือน ป บันทกึ วนั ท่ีเกดิ รายการตามลําดับกอนหลงั (2) ชองรายการ บันทึกสมดุ รายวันซือ้ เพอ่ื ใหท ราบวา ผา นรายการมาจากสมุดรายวนั ซอ้ื (3) ชองหนา บัญชี บนั ทกึ เลขท่หี นาของสมดุ รายวนั ซื้อ (4) ชองเครดิต บันทกึ จํานวนเงินทีซ่ อ้ื สนิ คา เปนเงินเชอ่ื รวมจํานวนภาษซี อ้ื (5) ชองคงเหลือ บันทึกยอดเงินคงเหลือจากการบวกยอดเงินชองเครดิตและลบยอดเงินชองเด บติ ของแตละรายการ 1.2.2 การผานรายการบัญชีไปสมดุ บญั ชแี ยกประเภททั่วไป (บัญชีคุมยอด) ทกุ วนั ส้ิน เดอื น โดยรวมยอดบัญชตี า ง ๆ ในสมดุ รายวันซอ้ื ซง่ึ ยอดรวมดา นเดบติ และเครดิตจะเทา กนั จากน้ันจึงทําการผา น รายการไปบญั ชีคมุ ยอดเจา หนี้ บัญชีภาษซี ือ้ และบัญชซี ้ือ ดังน้ี บัญชภี าษซี อ้ื เลขท่ี 105 25X1 ซ.20 866 60 ม.ค. 31 สมดุ รายวนั ซ้ือ (1) (2) (3) (4) บัญชเี จา หนก้ี ารคา สมุดรายวนั ซื้อ ซ.20 เลขท่ี 201 25X1 13,246 60 ม.ค. 31 (1) (2) (3) (4) บญั ชีซ้ือ เลขท่ี 503 25X1 สมดุ รายวันซ้ือ ซ.20 12,380 - ม.ค. 31 (1) (2) (3) (4) การผานรายการสมุดรายวันซื้อไปบัญชีแยกประเภททั่วไป ไดแก บัญชีภาษีซ้ือ บัญชีเจาหน้ี บัญชีซ้ือ สามารถอธบิ ายไดดังนี้ (1) ชองวัน เดือน ป บันทึกวันท่ีสิ้นเดือนในสมุดบัญชีแยกประเภทในดานเดบิต สําหรับบัญชีซ้ือ และบญั ชภี าษซี ้ือ ดา นเครดติ สาํ หรบั บัญชเี จา หนี้ 3821302 หลกั การบัญชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting 264 Principles)

(2) ชองรายการ บันทึกคําวา สมดุ รายวนั ซอื้ (3) ชองหนาบัญชี บันทกึ เลขทหี่ นาของสมดุ รายวันซื้อ (4) ชอ งจาํ นวนเงิน บันทึกจํานวนเงนิ ซึง่ เปน ยอดรวมของรายการทง้ั เดือน 2. สมดุ รายวนั สง คืนและสวนลด สมุดรายวันสงคืนและสวนลด เปนสมุดบัญชีขั้นตนใชบันทึกรายการสงคืนสินคา หรือสวนลดจาก การไดรับสนิ คาทช่ี าํ รดุ บกพรองหรือไมต รงกบั ทีส่ งั่ ซอื้ ตอไปนี้เปนแบบฟอรมและวิธีการบันทึกรายการในสมุดรายวันสงคืนและสวนลด และการผาน รายการไปสมุดบญั ชีแยกประเภท เปนดังนี้ สมุดรายวนั สง คนื และสวนลด หนา .... วนั เดือน เลขทใี่ บขอ หนา เดบิต เครดิต ป ชอ่ื เจาหน้ีการคา ลดหน้ี บญั ชี เจา หน้ีการคา สงคนื และ ภาษีซ้อื สว นลด (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) รายละเอียดของสมดุ สงคืนและสวนลด มชี อ งรายการตาง ๆ ดังนี้ (1) ชองวนั เดอื น ป ใชบนั ทึกวนั ทีเ่ กิดรายการสง คืนและสว นลดตามลําดบั ทเ่ี กิดรายการ (2) ชอ งชือ่ เจา หนี้การคา ใชบนั ทึกเจาหน้กี ารคาทข่ี อลดหนี้ (3) ชอ งเลขที่ใบขอลดหนี้ ใชบ นั ทกึ เลขทใี่ บขอลดหนี้ตามรายการคา ทเี่ กิดขึ้น (4) ชอ งหนา บญั ชี ใชบนั ทึกเครื่องหมาย 3 เมื่อผา นรายการไปบญั ชยี อ ยแลว (5) ชองเดบิตเจาหนี้การคา ใชบันทึกจํานวนเงินท่ีสงคืนสินคาหรือไดรับสวนลด รวมกับจํานวน เงินภาษซี อ้ื ในแตล ะครั้ง (6) ชองเครดิตสงคืนและสวนลด ใชบันทึกจํานวนเงินท่ีสงคืนสินคาท่ีซ้ือเปนเงินเช่ือในแตละ ครง้ั (7) ชองเครดิตภาษีซื้อ ใชบันทึกจํานวนภาษีซ้ือท่ีเกิดจากการสงคืนสินคาในแตละครั้ง สําหรับ กจิ การทม่ี ใิ ชผ ปู ระกอบการจดทะเบียนภาษีมูลคาเพ่มิ ไมต อ งมชี องภาษซี อื้ 2.1 การบันทึกรายการในสมดุ รายวันสง คนื และสวนลด การบันทึกรายการสงคืนและสวนลดเปนการบันทึกการสงคืนสินคาตามเอกสารใบขอลดหน้ี หรือใบลดหนี้ทผี่ ขู ายยอมลดให เนอื่ งจากสนิ คาชาํ รดุ หรอื มีคณุ ภาพตางไปจากที่ส่ังซื้อ ดงั ตวั อยางตอ ไปนี้ ตัวอยางท่ี 5.2 จากโจทยตัวอยางท่ี 5.1 ในเดือนมกราคม 25X1 รายการสงคืนและไดรับสวนลดของกิจการที่เกิดข้ึน เนื่องจากผขู ายไดส ง คืนสินคา ท่มี ีคุณภาพไมต รงกบั ทส่ี งั่ ซอ้ื มดี งั น้ี ม.ค. 23 สงคืนสินคาที่สั่งซื้อจาก บริษัท ก. จํากัด ตามรายการในใบกํากับภาษีเลขท่ี 030/150 มูลคา 1,056 บาท เนือ่ งจากเปน คนละชนดิ กับที่สัง่ ซือ้ ไดรับใบลดหน้ีเลขท่ี 896 29 ไดร ับสว นลดจํานวน 200 บาท จากหางหุนสวนจํากดั จติ รา เน่ืองจากกิจการดังกลาวสงคืนสินคา ท่ีมีรอยตําหนิเล็กนอยมาให รายการดังกลาวเปนรายการซ้ือตามใบกํากับภาษีเลขที่ 050/038 หา งหนุ สว นจาํ กดั จิตรา ออกใบลดหน้ีเลขที่ 120/18 3821302 หลักการบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental Accounting 265 Principles)

การบันทกึ รายการในสมดุ รายวันสงคืนและสว นลด เปนดงั น้ี สมุดรายวันสง คนื และสว นลด หนา 8 วัน เดอื น เลขทใ่ี บ หนา เดบิต เครดิต ป ชือ่ เจา หนกี้ ารคา ขอลดหน้ี บัญชี เจาหน้ีการคา สงคืนและ ภาษซี ือ้ สว นลด 25X1 896 3 1,129 92 1,056 - 73 92 ม.ค. 23 บริษทั ก. จํากัด 120/18 3 214 - 200 - 14 - 87 92 29 หางหนุ สวนจํากัด จิตรา 1,343 92 1,256 - (201) (504) (105) 2.2 การผานรายการจากสมุดรายวันสงคืนและสวนลดไปสมุดบัญชี แยกประเภท มี 2 ขัน้ ตอน ดงั นี้ 2.2.1 การผา นรายการจากสมุดรายวนั สงคืนและสว นลดไปสมดุ บัญชีแยกประเภทยอ ย เจาหนกี้ ารคาทุกครง้ั ทีเ่ กิดรายการ หรือ ทกุ ส้ินวนั เปนดงั น้ี สมดุ แยกประเภทยอ ยเจาหนีก้ ารคา หา งหุนสว นจาํ กัด จิตรา หนา 201-1 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลือ บญั ชี 25X1 ม.ค. 10 สมดุ รายวันซอ้ื ซ.20 3,210 - 3,210 - 4,387 - 7,597 - 24 สมุดรายวนั ซ้อื ซ.20 7,383 - (5) 29 สมุดรายวันสง คืนและสว นลด สค.8 214 - (1) (2) (3) (4) บริษทั ก. จํากัด หนา 201-2 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ม.ค. 18 สมุดรายวันซ้อื ซ.20 5,649 60 5,649 60 23 สมุดรายวนั สงคืนและสว นลด สค.8 1,129 92 4,519 68 (5) (1) (2) (3) (4) การผานรายการจากสมุดรายวันสงคืนและสวนลดไปบัญชีแยกประเภทยอยเจาหน้ีการคา สามารถ อธิบายไดด งั น้ี (1) บันทกึ วนั ที่เกดิ รายการตามลาํ ดบั กอ นหลงั (2) ชอ งรายการ บันทึกคําวา สมุดรายวันสง คืนและสว นลด (3) ชอ งหนาบญั ชี ใชบันทกึ เลขท่หี นา ของสมุดรายวนั สง และสวนลด (4) ชองเดบิต ใชบันทึกจํานวนเงนิ ทีส่ งคนื สินคา (5) ชอ งคงเหลือ ใชบนั ทกึ ยอดจากการหกั จํานวนเงนิ ดานเดบิตกบั ดานเครดิต 3821302 หลกั การบัญชีเบือ้ งตน (Fundamental Accounting 266 Principles)

2.2.2 การผานรายการจากสมดุ รายวันสง คืนและสว นลดไปสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไป ทุกวันสิ้นเดือน โดยรวมยอดทุกบัญชีในสมุดรายวันสงคืนและสวนลด ซึ่งยอดรวมดานเดบิตจะเทากับดานเครดิต จากนั้นผานรายการจากสมุดรายวันสงคืนและสวนลดไปสมุดบัญชีแยกประเภทเจาหน้ีการคา (บัญชีคุมยอด) บัญชี สง คืนและสวนลด และบัญชภี าษีซือ้ ดงั น้ี บัญชีภาษีซอ้ื เลขที่ 105 25X1 ซ.20 25X1 สมุดรายวันสงคนื ม.ค. 31 สมุดรายวันซ้อื 866 60 ม.ค. 31 และสวนลด (1) (2) สค.8 87 92 (3) (4) บัญชีเจา หนก้ี ารคา เลขที่ 201 25X1 25X1 ซ.20 13,246 60 ม.ค. 31 ม.ค. 31 สมุดรายวนั สงคนื 1,343 92 สมุดรายวนั ซอ้ื (1) และสว นลด (4) สค.8 (2) (3) บัญชสี ง คืนและสวนลด เลขที่ 504 25X1 สมดุ รายวันสงคนื สค.8 1,256 - ม.ค. 31 และสว นลด (3) (4) (1) (2) การผา นรายการจากสมุดรายวันสง คืนและสว นลดไปบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป สามารถอธบิ ายไดดงั น้ี (1) บันทึกวันท่ีส้ินเดือนในดานเดบิตของบัญชีแยกประเภทเจาหน้ีการคา หรือบัญชีคุมยอด เจา หนก้ี ารคา และดานเครดติ ของบญั ชีภาษีซือ้ และ บญั ชีสงคนื และสวนลด (2) ชอ งรายการใสคําวา “สมุดรายวันสงคนื และสวนลด” (3) ชอ งหนาบญั ชีของสมดุ แยกประเภท บนั ทึกหนาบญั ชีของสมุดรายวนั สง คนื และสวนลด (4) บันทึกจํานวนเงินดานเดบิต สําหรับบัญชีแยกประเภทเจาหนี้การคา บันทึกจํานวนเงินดาน เครดิตของบัญชแี ยกประเภทภาษีซ้ือและบัญชแี ยกประเภทสง คนื และสวนลด สําหรับกิจการท่ีไมไดเปดสมุดรายวันสงคืนและสวนลด รายการสงคืนและสวนลดจะบันทึกในสมุด รายวันทั่วไป และผานรายการไปยังสมุดบัญชีแยกประเภทยอย และสมุดบัญชีแยกประเภทท่ัวไป (บัญชีคุมยอด) ทันที ทุกครง้ั ตามลําดับของวันทเ่ี กดิ รายการ ดังน้ี การบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ท่วั ไป เปนดังน้ี 3821302 หลกั การบัญชเี บื้องตน (Fundamental Accounting 267 Principles)

สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา 1 เครดิต วนั เดอื น ป รายการ เลขท่ี เดบติ บาท สต. 25X1 บญั ชี บาท สต. 73 92 ม.ค. 23 เจาหน-้ี บรษิ ัท ก. จํากดั 202/3 1,129 92 1,056 - ภาษีซ้ือ 105 สงคืนและสวนลด 504 สง คนื สินคา มูลคา 1,056 บาทตาม ใบกํากับภาษเี ลขท่ี 030/150 29 เจา หน-ี้ หา งหุนสว นจํากัด จิตรา 202/3 214 - ภาษซี ้ือ 105 14 - 200 - สงคืนและสว นลด 504 ไดรับสวนลด 200 บาท เนือ่ งจากสินคาท่ี ซ้ือมาตามใบกํากบั ภาษเี ลขท่ี 050/038 มีรอยตําหนิ การผานรายการไปสมุดบญั ชแี ยกประเภท ในสมุดบญั ชีคมุ ยอด เปนดงั น้ี 25X1 ซ.20 บัญชีภาษีซอ้ื รว.1 เลขท่ี 105 ม.ค. 31 สมุดรายวันซอ้ื 25X1 73 90 866 60 ม.ค. 23 เจาหนี้ –บจ. ก. 29 เจา หนห้ี จก.จิตรา รว.1 14 - 25X1 บญั ชเี จาหน้ีการคา เลขที่ 201 ม.ค. 23 บัญชีตา ง ๆ 25X1 ซ.20 13,246 60 29 บัญชีตาง ๆ รว. 1 1,129 92 ม.ค. 31 สมดุ รายวนั ซือ้ รว. 1 214 - 3821302 หลกั การบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental Accounting 268 Principles)

บญั ชีสง คืนและสว นลด เลขที่ 504 25X1 รว.1 1,056 - ม.ค. 31 เจา หนี้ –บจ. ก. รว.1 200 - เจา หนหี้ จก.จิตรา การผานรายการไปสมุดบญั ชแี ยกประเภทยอยเจาหน้ีการคา เปนดังนี้ สมดุ แยกประเภทยอยเจาหนี้การคา หา งหุน สว นจาํ กัด จติ รา หนา 201-1 วันเดือนป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ซ.20 3,210 - 3,210 - ม.ค. 10 สมดุ รายวนั ซ้ือ ซ.20 4,387 - 7,597 - 24 สมุดรายวันซอื้ 29 สมุดรายวนั ทัว่ ไป รว. 1 214 - 7,383 - บรษิ ทั ก. จาํ กัด หนา 201-2 วนั เดอื นป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลือ บญั ชี 25X1 ซ.20 5,649 60 5,649 60 ม.ค. 18 สมุดรายวนั ซื้อ รว. 1 1,129 92 4,519 68 23 สมดุ รายวันทัว่ ไป ณ วนั ส้ินเดอื น วันที่ 31 มกราคม 25X1 บญั ชคี ุมยอดเจาหน้ีการคามยี อดเงินเทากับยอดรวมของบญั ชี ยอยเจา หน้กี ารคา ทกุ บัญชี ดังนี้ บญั ชีคุมยอดเจาหนกี้ ารคา 13,246.60 บาท ยอดดา นเครดติ 1,343.92 บาท ยอดดานเดบิต (1,192.92 + 214) 11,902.68 บาท คงเหลอื ดานเครดิต 7,383.00 บาท บัญชีแยกประเภทยอย 4,519.68 บาท หา งหนุ สวนจํากัด จติ รา 11,902.68 บาท บรษิ ทั ก. จาํ กัด รวมยอดบญั ชียอยทั้งส้นิ 3821302 หลักการบญั ชเี บื้องตน (Fundamental Accounting 269 Principles)

3. สมุดรายวนั ขาย สมุดรายวันขาย เปนสมุดบัญชีขั้นตนที่ใชบันทึกเฉพาะรายการท่ีเก่ียวกับการขายสินคาเปนเงินเช่ือ เทา นัน้ (กรมพฒั นาธุรกิจการคา, 2546, หนา 12) ตอไปน้ีเปนแบบฟอรมและวิธีการบันทึกรายการในสมุดรายวันขายและการผานรายการบัญชีแยก ประเภทเปน ดังน้ี สมุดรายวันขาย หนา .... วนั เดอื น เลขทใ่ี บกํากบั ชื่อลกู คา เงื่อนไขการ หนา เดบติ เครดิต ป สนิ คา/ใบกํากบั การชําระ บญั ชี ลกู หนกี้ ารคา ขาย ภาษีขาย ภาษี เงนิ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) ซือ้ สนิ คา รายละเอียดของสมดุ รายวันขายมชี อ งสาํ หรับบันทกึ รายการเปนดังน้ี ทเี่ กย่ี วขอ ง (1) ชอ งวัน เดอื น ป ใชบ ันทึกวันท่เี กดิ รายการขายตามลาํ ดบั กอนหลงั (2) ชอ งเลขทใ่ี บกํากบั สินคา หรอื ใบกาํ กบั ภาษี ใชบันทกึ เลขที่เอกสารท่อี อกใหลกู คา (3) ชองชื่อลกู คา ใสชอ่ื ลูกหน้กี ารคา (4) ชองเงื่อนไขการชําระเงิน บันทึกรายละเอียดเกี่ยวกับเง่ือนไขในการชําระเงินท่ีตกลงไวกับผู (5) ชองหนา บญั ชี สาํ หรบั ใสเครอื่ งหมาย 3 เม่อื ไดผ า นรายการไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอย (6) ชองเดบิตลูกหน้ีการคา ใชบ ันทึกจํานวนเงินทขี่ ายสินคารวมกบั ภาษีขายในแตล ะครั้ง (7) ชอ งเครดิตบัญชีขาย ใชบ นั ทึกจํานวนเงินที่ขายสินคา เปนเงนิ เชื่อ (8) ชอ งเครดิตภาษขี าย ใชบนั ทกึ จาํ นวนภาษขี ายที่เกิดจากการขายเชอื่ สมดุ บญั ชแี ยกประเภทยอยลูกหนี้การคา เลขท.ี่ ..(2)... ช่ือลูกหนี้การคา ..........(1)................. คงเหลือ วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต บัญชี (8) (3) (4) (5) (6) (7) 3821302 หลักการบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting 270 Principles)

รายละเอยี ดของสมุดแยกประเภทยอ ยลูกหน้กี ารคามีชองสาํ หรบั บนั ทกึ รายการ ดงั น้ี (1) ชื่อลกู หน้กี ารคา ใชบ ันทกึ ช่ือลกู หน้ีท่เี กิดข้นึ แตละราย (2) เลขที่ ใชบันทึกเลขทบ่ี ัญชยี อ ยของลกู หน้ีการคา แตละราย (3) ชองวนั เดือน ป ใชบ นั ทึกวนั เดือนป ของรายการท่เี กดิ ข้ึนแตล ะรายการ (4) ชองรายการ ใชบันทึกรายการขายสินคาเชื่อท่ีมาจากสมุดรายวันขาย หรือรายการรับคืน และสวนลดทม่ี าจากสมดุ รายวนั รับคนื และสวนลด (5) ชองหนาบัญชี ใชบันทึกเลขท่ีหนาบัญชีของสมุดรายวันขาย หรือสมุดรายวันรับคืนและ สวนลด ซ่งึ เปน ทีม่ าของรายการคา นน้ั โดยใชอ กั ษรยอ ข.1 รค. 1 (6) ชองเดบิต ใชบันทึกจํานวนยอดเงินลูกหน้ีการคาท่ีเพ่ิมขึ้นจากการขายสินคาเช่ือของแตละ รายการ (7) ชองเครดิต ใชบันทึกจํานวนยอดเงินลูกหน้ีการคาท่ีลดลง เน่ืองจากการรับคืนสินคา หรือ การรบั ชําระเงนิ จากลกู คาแตละรายการ (8) ชองคงเหลือ ใชบันทึกยอดเงินคงเหลือจากการบวกยอดเงินดานเดบิตและลบยอดเงินชอง เครดติ ของแตล ะรายการคา 3.1 การบันทกึ รายการในสมดุ รายวนั ขาย การบันทึกรายการขายเชื่อในสมุดรายวันขายจะบันทึกรายการตามเอกสาร หลักฐานการบันทึก บัญชีเรยี งลําดบั ตามวันทที่ เี่ กิดเหตุการณห รือรายการคา ท่เี กดิ ขน้ึ ดงั ตวั อยางตอไปน้ี ตวั อยา งที่ 5.3 ในเดือนมกราคม บริษัท ข. มรี ายไดจ ากการขายสินคา ดงั นี้ 25X1 ม.ค. 12 ขายสินคาเปนเงินเชื่อให บริษัท สุภาลัย จํากัด โดยออกใบกํากับภาษีเลขท่ี 11/120 มูลคาสินคา 21,800 บาท ภาษีมูลคาเพมิ่ 7% รวมเปน เงิน 23,326 บาท เงื่อนไขการชําระเงิน 1/20, n/30 16 ขายเชื่อสินคาใหหางหุนสวนจํากัด ดิเรกการชาง ออกใบกํากับภาษีเลขท่ี 12/120 ราคาสินคา 3,260 บาท ภาษีมูลคา เพม่ิ 7% รวมเปนเงิน 3,488.20 บาท เง่อื นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/45 28 ขายเชื่อสินคาใหบริษัท บุญหลวง จํากัด มูลคา 6,800 บาท ภาษีมูลคาเพิ่ม 7% รวมเปนเงิน 7,276 บาท เงอื่ นไขการชาํ ระเงิน 1/20, n/30 ออกใบกาํ กบั ภาษีเลขท่ี 13/120 29 ขายเช่ือให หางหุนสวนจํากัดดิเรกการชาง มูลคาสินคา 4,850 บาท ภาษีมูลคาเพ่ิม 7% รวมเปน เงิน 5,189.50 บาท ออกใบกํากับภาษเี ลขท่ี 14/120 เง่ือนไขการชําระเงนิ 2/10, n/45 การบันทกึ รายการในสมดุ รายวันขาย เปน ดังนี้ 3821302 หลักการบญั ชีเบื้องตน (Fundamental Accounting 271 Principles)

วัน เดอื น เลขท่ีใบกํากับ ชอื่ ลกู คา สมุดรายวนั ขาย เดบติ หนา 130 ป สินคา / ลกู หน้ีการคา เงอ่ื นไขการ หนา เครดิต 25X1 ใบกาํ กับภาษี ชําระเงิน บญั ชี ม.ค. 12 ขาย ภาษขี าย 16 11/120 บจ. สภุ าลยั 1/20, n/30 3 23,326 - 21,800 - 1,526 - 28 12/120 หจก.ดเิ รกการชา ง 2/10, n/45 3 3,488 20 3,260 - 228 20 29 13/120 บจ. บญุ หลวง 1/20, n/30 3 7,276 - 6,800 - 476 - 14/120 หจก.ดิเรกการชา ง 2/10, n/45 3 5,189 50 4,850 - 339 50 39,279 70 36,710 - 2,569 70 (104) (401) (203) 3.2 การผา นรายการจากสมุดรายวนั ขายไปสมดุ บัญชีแยกประเภท มี 2 ขัน้ ตอน ดงั น้ี 3.2.1 การผานรายการจากสมุดรายวันขายไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอยลูกหนี้การคา ทุกครง้ั ทเ่ี กดิ รายการหรือทุกสน้ิ วนั ดงั นี้ สมุดบัญชีแยกประเภทยอยลูกหนี้การคา บริษทั สุภาลยั จาํ กัด หนา 104-1 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลือ บัญชี 25X1 ข.130 23,326 - 23,326 - ม.ค. 12 สมุดรายวันขาย (1) (2) (3) (4) (5) หางหนุ สว นจํากัด ดิเรกการชา ง หนา 104-2 วันเดือนป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลอื บัญชี 25X1 ข.130 3,488 20 3,488 20 ม.ค. 26 สมุดรายวนั ขาย ข.130 5,189 50 8,677 70 29 สมุดรายวนั ขาย (1) (2) (3) (4) (5) บริษทั บุญหลวง จาํ กัด หนา 104-3 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลอื บัญชี 25X1 ข.130 7,276 - 7,276 - ม.ค. 28 สมุดรายวันขาย (1) (2) (3) (4) (5) 3821302 หลกั การบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting 272 Principles)

การผา นรายการจากสมุดรายขายไปสมดุ บญั ชแี ยกประเภทยอ ยลกู หนกี้ ารคา สามารถอธิบายไดด งั น้ี (1) บันทกึ วนั ท่ีที่เกดิ รายการบญั ชียอ ย (2) ชองรายการ บนั ทกึ “สมดุ รายวันขาย” (3) ชอ งหนา บญั ชี บนั ทกึ เลขทหี่ นาของสมุดรายวนั ขาย (4) ชองเดบติ บันทกึ จํานวนเงิน เดบิตบัญชีลูกหนจ้ี ากสมดุ รายวันขาย (5) ชองคงเหลอื บันทกึ ยอดคงเหลอื ของบญั ชลี ูกหนย้ี อย เมื่อผานรายการขางตนแลว ใหใสเครื่องหมาย 9 หรือ เลขที่บัญชียอยในชองหนาบัญชีของสมุด รายวันขาย เพอ่ื ใหท ราบวา ผา นรายการไปบญั ชลี กู หน้ียอยแลว 3.2.2 การผานรายการจากสมุดรายวันขายไปสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไปทุกวันสิ้น เดือน โดยรวมยอดบัญชีในสมุดรายวันขาย ซ่ึงยอดรวมทั้งดานเดบิตและดานเครดิตจะเทากัน และผานไปบัญชีคุมยอด คือ บัญชแี ยกประเภทลูกหน้ีการคา บัญชีขายและบญั ชภี าษีขาย ดงั นี้ บัญชีลูกหนี้การคา เลขที่ 104 25X1 สมุดรายวันขาย ข.130 39,279 90 ม.ค. 31 (2) (3) (4) (1) บัญชีภาษขี าย เลขที่ 203 25X1 ม.ค. 31 สมดุ รายวันขาย ข.130 2,569 70 (1) (2) (3) (4) บญั ชขี าย เลขที่ 401 25X1 36,710 - ม.ค. 31 สมดุ รายวันขาย ข.130 (4) (1) (2) (3) 3821302 หลักการบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting 273 Principles)

อธิบายการผานรายการจากสมุดรายวันขายไปบัญชีคุมยอด หรือสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไป ไดแก บัญชลี กู หนีก้ ารคา บัญชีภาษขี ายและบัญชขี าย ดังนี้ (1) ชองวัน เดือน ป บันทึกวันท่ีส้ินเดือนทางดานเดบิตของบัญชีแยกประเภทลูกหนี้การคา และ ดานเครดติ ของบญั ชีแยกประเภทภาษีขายและบญั ชแี ยกประเภทขาย (2) ชอ งรายการ บนั ทึก “สมดุ รายวนั ขาย” (3) ชอ งหนา บัญชี บนั ทกึ เลขทห่ี นาของสมดุ รายวนั ขาย (4) ชองจํานวนเงิน บันทึกจํานวนเงินยอดรวมของบญั ชใี นสมุดรายวนั ขาย 4. สมุดรายวนั รับคืนและสวนลด สมดุ รายวนั รับคนื และสว นลด เปนสมุดบัญชขี ัน้ ตนใชบ นั ทกึ รายการเกย่ี วกับการรับคืนสินคาและให สว นลดแกลกู คา ในกรณีทก่ี จิ การไดร บั คืนสนิ คาใหลกู คา เมอ่ื ไมต รงตามท่สี ัง่ ซื้อ หรอื สนิ คามีขอ บกพรองชํารดุ เสียหาย ตอไปนี้เปนแบบฟอรมและวิธีการบันทึกรายการในสมุดรายวันรับคืนและสวนลด และการผาน รายการไปสมดุ บญั ชีแยกประเภทเปนดังน้ี สมุดรายวันรับคืนและสวนลด หนา ... วัน เดอื น ช่ือลูกหนี้การคา เลขท่ีใบ หนา เดบติ เครดิต ป ลดหนี้ บญั ชี ขาย ภาษขี าย ลูกหนีก้ ารคา (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) รายละเอียดของสมุดรายวันรบั คนื และสวนลด มชี องรายการสําหรบั บันทึกรายละเอยี ดตา ง ๆ มีดังน้ี (1) ชองวัน เดอื น ป ใชบนั ทึกวันทีเ่ กิดรายการรบั คืนหรอื ใหสวนลด ตามลําดบั กอนหลัง (2) ชองช่อื ลกู หน้กี ารคา ใชบ นั ทกึ ชอื่ ลูกหน้ี หรือผซู อื้ ทีย่ อมลดหนีใ้ ห (3) ชองเลขท่ใี บลดหนี้ ใชบ นั ทึกเลขทีใ่ บลดหนตี้ ามรายการคาทเี่ กดิ ข้นึ (4) ชอ งหนาบญั ชี ใสเ ครอ่ื งหมาย 3 เมอื่ ผานรายการนั้นไปบญั ชียอยแลว (5) ชองเดบิตขาย ใชบันทึกจํานวนเงินท่ีรับคืนสินคาหรือลดใหของแตละรายการในแตละคร้ัง และเดบิตภาษขี าย ใชบนั ทึกจํานวนเงนิ ภาษีขายในสวนท่ีรบั คืนสินคา ของแตละรายการในแตละคร้ัง (6) ชองเครดิตเจาหนี้การคา ใชบันทึกจํานวนเงินท่ีรับคืนสินคาหรือใหสวนลด รวมกับจํานวน ภาษีขายในแตละคร้งั 4.1 การบนั ทกึ รายการในสมดุ รายวนั รบั คืนและสวนลด การบันทึกรายการรับคืนและสวนลดเปนการบันทึกรายการรับคืนสินคาตามเอกสารใบขอลดหน้ี หรอื ใบลดหนท้ี ่ผี ขู ายยอมลดให เนื่องจากสนิ คาท่สี งไปขายใหลูกคา ชาํ รุด หรอื ไมตรงตามท่สี ง่ั ซ้อื ดังตวั อยา งตอ ไปนี้ ตวั อยา งท่ี 5.4 จากโจทยตวั อยา งที่ 7.3 ในเดือนมกราคม กจิ การมรี ายการรับคืนสินคาและให สว นลดแกลกู คา ดงั น้ี 3821302 หลกั การบญั ชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting 274 Principles)