รายวิชาหลักการบัญชีเบื้องต้น

ม.ค. 16 ออกใบลดหนี้เลขที่ 122/25X1 ใหกับบริษัท สุภาลัย จํากัด เนื่องจากสินคาที่สงใหตามใบกํากับ ภาษีเลขที่ 11/120 ชํารุดเสียหายจากการขนสงจํานวน 10 ช้ิน มูลคา 2,180 บาท ภาษีมูลคาเพิ่ม 7% เปน เงนิ 2,332.60 บาท 30 ออกใบลดหน้ีเลขท่ี 123/25X1 ใหหางหุนสวนจํากัด ดิเรกการชาง เนื่องจากสินคาที่สงตาม ใบกํากับภาษีเลขท่ี 14/120 ไมตรงกับท่ีส่ังซื้อจํานวน 1 รายการ มูลคา 815 บาท ภาษีมูลคาเพิ่ม 7% เปนเงนิ 872.05 บาท การบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั รับคืนและสวนลด เปน ดงั น้ี สมุดรายวนั รับคืนและสว นลด หนา 23 วนั เดอื น ชอื่ ลูกหน้ีการคา เลขท่ใี บลด หนา เดบติ เครดิต ป หนี้ บญั ชี ขาย ภาษขี าย ลูกหนี้การคา บจ.สภุ าลยั 25X1 หจก.ดเิ รกการชาง 122/25X1 3 2,180 - 152 60 2,332 60 ม.ค. 16 123/25X1 3 815 - 57 05 872 05 30 2,995 - 209 65 3,204 65 (401) (203) (104) 4.2 การผานรายการจากสมุดรายวันรับคืนและสวนลดไปสมุดบัญชีแยกประเภท มี 2 ขั้นตอน ดังนี้ 4.2.1 การผานรายการจากสมุดรายวันรับคืนและสวนลดไปสมุดบัญชี แยก ประเภทยอยลูกหนก้ี ารคา ทุกครงั้ ที่เกดิ รายการหรือทุกสิ้นวนั ดงั นี้ บริษัท สุภาลัย จํากัด หนา 104-1 วนั เดือนป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ข.20 23,326 - 2,332 60 23,326 - ม.ค. 12 สมุดรายวนั ขาย รค.23 20,993 40 16 สมุดรายวันรับคนื และสว นลด (1) (2) (3) (4) (5) เครดิต หา งหุน สว นจํากัด ดเิ รกการชาง หนา 104-2 วันเดือนป รายการ หนา เดบิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ข.130 3,488 20 872 05 3,488 20 ม.ค. 26 สมดุ รายวนั ขาย ข.130 5,189 50 8,677 70 รค.23 7,805 65 29 สมดุ รายวันขาย 30 สมดุ รายวันรับคนื และสวนลด (1) (2) (3) (4) (5) 3821302 หลกั การบญั ชีเบื้องตน (Fundamental Accounting 275 Principles)

บรษิ ัท บุญหลวง จํากัด หนา 104-3 วนั เดือนป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ข.130 7,276 - 7,276 - ม.ค. 28 สมดุ รายวันขาย (1) (2) (3) (4) (5) การผานรายการจากสมุดรายวนั รับคืนและสวนลดไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอยลูกหนี้การคา สามารถ อธิบายดงั นี้ (1) บันทกึ วันที่เกดิ รายการในบญั ชยี อ ยลูกหน้ี (2) ชองรายการ บนั ทกึ “สมุดรายวันรบั คืนและสว นลด” (3) ชองหนา บญั ชี บนั ทกึ เลขหนาบัญชขี องสมุดรายวันรบั คืนและสว นลด (4) ชองเครดิตของบัญชียอย บันทึกดวยจํานวนเงินในชองเครดิตลูกหน้ีการคาของสมุดรายวัน รบั คืนและสวนลด (5) บันทึกยอดคงเหลือของบัญชียอย ไดจากการบวกยอดเงินในชองเดบิตและลบยอดเงินใน ชองเครดิต 4.2.2 การผานรายการจากสมุดรายวันรับคืนและสวนลดไปสมุดบัญชีแยกประเภท ท่ัวไป ทุกสิ้นเดือนใหรวมยอดของทุกบัญชีในสมุดรายวันรับคืนและสวนลด ยอดรวมดานเครดิตและเดบิตจะเทากัน แลว จึงผา นรายการไปสมุดบญั ชแี ยกประเภทท่วั ไป หรือบัญชีคมุ ยอดทเี่ กี่ยวขอ ง ไดแ ก บญั ชลี ูกหน้ีการคา บัญชีขาย และ บัญชภี าษีขาย เปน ดังนี้ บญั ชีลกู หนี้การคา เลขที่ 104 25X1 ข.130 25X1 ม.ค. 31 สมุดรายวนั ขาย 39,279 90 ม.ค 31 สมดุ รายวนั รับ คนื และสวนลด รค.23 3,204 65 (1) (2) (3) (4) บญั ชภี าษีขาย เลขที่ 203 25X1 สมุดรายวันรบั คืน 25X1 สมดุ รายวันขาย ข.130 ม.ค. 31 ม.ค. 31 2,569 70 209 65 และสวนลด รค.23 (1) (2) (3) (4) 3821302 หลกั การบัญชีเบื้องตน (Fundamental Accounting 276 Principles)

25X1 สมุดรายวนั รับคืน บญั ชีขาย ข.130 เลขที่ 401 ม.ค. 31 (3) 25X1 36,710 - และสวนลด รค.23 ม.ค. 31 สมดุ รายวนั ขาย (4) 2,995 - (1) (2) การผานรายการจากสมุดรายวันรับคืนและสวนลดไปสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไป สามารถอธิบายได ดังนี้ (1) บันทึก วัน เดือน ป ดานเดบิตสําหรับบัญชีภาษีขายและบัญชีขาย สวนบัญชีลูกหน้ีการคา บนั ทึกวนั เดือนปด านเครดิต (2) ชอ งรายการ บันทกึ “สมุดรายวนั รับคืนและสว นลด” (3) ชอ งหนา บัญชี บันทกึ เลขท่หี นา ของสมุดรายวนั รบั คนื และสวนลด (4) นําจํานวนเงินรวมของบัญชีสมุดรายวันรับคืนและสวนลด บันทึกในชองจํานวนเงินในสมุด บัญชีแยกประเภททว่ั ไป สําหรับกิจการที่ไมมีสมุดรายวันรับคืนและสวนลด จะบันทึกรายการรับคืนและสวนลดในสมุดรายวัน ทั่วไป และผานรายการไปบญั ชียอ ยและบญั ชคี มุ ยอดทุกรายการ ตามลําดบั ของวนั ท่ีเกิดรายการ ดงั นี้ การบันทึกรายการในสมดุ รายวนั ทว่ั ไป สมดุ รายวนั ท่วั ไป หนา 1 วัน เดอื น ป รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต 25X1 บญั ชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 16 ภาษขี าย 203 152 60 รบั คนื และสวนลด 401 2,180 - ลูกหนี้-บริษทั สุภาลัย จาํ กัด 104-1/3 2,332 60 รบั คนื สนิ คา จากบรษิ ัท สุภาลัย จาํ กัด ใบ ลดหน้ีเลขท่ี 122/2541 30 ภาษขี าย 203 57 05 รับคืนและสว นลด 401 815 - ลกู หนี้-หจก.ดเิ รกการชาง 104--2/3 872 05 รบั คนื สนิ คา จากหา งหุนสว นดเิ รกการ ชา งใบลดหนี้เลขที่ 123/2541 การผา นรายการไปสมดุ บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป (บญั ชคี มุ ยอด) 3821302 หลักการบัญชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting 277 Principles)

25X1 บญั ชลี กู หนีก้ ารคา เลขท่ี 104 ม.ค. 31 สมดุ รายวนั ขาย ข.130 25X1 รว.1 2,332 60 39,279 90 ม.ค 16 บัญชตี า ง ๆ รว.1 872 05 30 บัญชีตา ง ๆ บญั ชีภาษีขาย เลขที่ 203 25X1 ลูกหน-้ี บจ. สภุ า 25X1 สมดุ รายวันขาย ข.130 2,569 70 ม.ค. 16 ลัย ม.ค. 31 ลูกหน้-ี หจก.ดิเรก รว.1 152 60 30 การชา ง รว.1 57 05 บญั ชขี าย เลขท่ี 401 25X1 ลูกหน-้ี บจ .สุภา 25X1 สมุดรายวนั ขาย ข.130 36,710 - ม.ค. 16 ลัย ม.ค. 31 ลกู หนี-้ หจก.ดิเรก รว.1 2,180 - 30 การชาง รว.1 815 - การผานรายการไปสมุดบญั ชแี ยกประเภทยอ ยลูกหน้ีการคา เปนดังนี้ สมดุ บัญชแี ยกประเภทยอยลูกหนี้การคา บรษิ ทั สภุ าลัย จาํ กัด หนา 104-1 วันเดอื นป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลือ บญั ชี 25X1 ข. 20 23,326 - 2,332 60 23,326 - ม.ค. 12 สมดุ รายวนั ขาย รว.1 20,993 40 16 สมุดรายวันท่วั ไป 3821302 หลักการบัญชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting 278 Principles)

หางหุนสวน ดเิ รกการชา ง หนา 104-2 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลือ บัญชี 25X1 ข.130 3,488 20 872 05 3,488 20 ม.ค. 26 สมดุ รายวนั ขาย ข.130 5,189 50 8,677 70 ร.ว.1 7,805 65 29 สมดุ รายวันขาย 30 สมดุ รายวนั ทัว่ ไป บริษัท บญุ หลวง จํากดั หนา 104-3 วันเดอื นป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลอื บัญชี 25X1 ข.130 7,276 - 7,276 - ม.ค. 28 สมดุ รายวันขาย ณ วันส้ินเดือน วันที่ 31 มกราคม 25X1 บัญชีคุมยอดลูกหนี้การคามีจํานวนเงินเทากับยอดรวมของ บญั ชียอยลูกหนีก้ ารคาทุกบัญชี ดงั นี้ บญั ชคี ุมยอดลูกหน้กี ารคา 39,279.70 บาท ยอดดา นเดบติ 3,204.65 ยอดดา นเครดติ บาท คงเหลือดา นเดบติ 36,075.05 บาท บญั ชแี ยกประเภทยอ ย 20,993.40 บาท บรษิ ัท สภุ าลัย จาํ กดั 7,805.65 บาท หางหนุ สว น ดิเรกการชา ง 7,276.00 บาท บรษิ ัท บุญหลวง จํากดั 36,075.05 บาท รวม 5. สมดุ รายวนั รับเงินหรอื สมดุ เงนิ สดรับ สมุดรายวันรบั เงิน เปน สมดุ บญั ชขี ัน้ ตนท่ีใชบ นั ทึกรายการตา ง ๆ เกย่ี วกับการไดรับเงนิ สด หรอื การ เพม่ิ ขึน้ ในเงินฝากธนาคาร และกรณีถามบี ญั ชเี งนิ ฝากธนาคารหลายบญั ชีตอ งแยกแตล ะเลขทีบ่ ัญชีธนาคาร (กรมพฒั นา ธุรกิจการคา , 2546, หนา 11) ตอไปน้ีเปน แบบฟอรม และวิธีการบนั ทึกรายการในสมดุ รายวันรบั เงิน และการผานรายการไปสมุด บัญชแี ยกประเภท เปน ดงั นี้ 3821302 หลกั การบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental Accounting 279 Principles)

สมดุ รายวันรบั เงนิ วัน เลขท่ี รายการ เดบติ เครดติ เดอื น ใบสาํ คัญ เงิน เงนิ ฝาก สว นลด ลกู หนก้ี ารคา ขาย ภาษี บัญชีอืน่ ๆ ป สด ธนาคาร จา ย หนา จํานวน ขาย เลขที่ ชื่อ จาํ นวน บญั ชี เงนิ บญั ชี บญั ชี เงนิ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) รายละเอียดของสมุดรายวนั รบั เงินประกอบดวยชอ งตา ง ๆ สาํ หรับการบนั ทกึ รายการ มีดังนี้ (1) ชอ งวนั เดอื น ป ใชบนั ทึกวนั ท่เี กดิ รายการรบั เงิน (2) ชอ งเลขท่ใี บสําคญั สําหรับบันทกึ เลขที่เอกสารอางอิงท่เี กิดรายการรบั เงินสด (3) ชองรายการ เพอ่ื อธบิ ายรายการคา ท่ีเกิดข้ึน (4) ชอ งเงินสด ดา นเดบิต ใชบันทกึ จาํ นวนเงนิ สดทไี่ ดร บั (5) ชองธนาคาร ดา นเดบติ ใชบนั ทึกจํานวนเงินทีไ่ ดรับและนาํ เขา บัญชธี นาคาร (6) ชองสวนลดจาย ดานเดบิต ใชบันทึกจํานวนเงินสวนลดใหกับลูกหน้ีการคาท่ีชําระเงิน ภายในระยะเวลาที่ไดร บั สว นลดตามเงื่อนไขการชําระเงิน (7) ชองหนาบัญชีของลูกหนี้การคา ใสเคร่ืองหมาย “3” หรือเลขที่บัญชียอย เม่ือผานรายการ ไปบัญชยี อ ยแลว (8) ชองจํานวนเงินของลูกหน้ีการคา ใชบันทึกจํานวนเงินที่ไดรับจากลูกหนี้การคา เปนการ เครดติ ลกู หนี้การคา (9) ชองขาย ใชบันทึกจํานวนเงินคาขายท่ีเกิดข้ึนแตละคร้ังของแตละรายการ เปนการเครดิต บัญชขี าย (10) ชองภาษีขาย ใชบันทึกจํานวนภาษีขาย เนื่องจากการขายเปนเงินสดของแตละรายการท่ี เกิดข้นึ เปนการเครดติ บญั ชภี าษขี าย (11) ชองเลขที่บัญชี ใชบันทึกเลขที่บัญชีอื่น ๆ ท่ีเกิดของรายการแตละคร้ังเพื่ออางอิงการผาน รายการไปบญั ชแี ยกประเภททวั่ ไป (12) ชอ งชื่อบัญชี ใชบนั ทกึ ชอ่ื บัญชที ี่ไมม ีชองเฉพาะไวใ ห (13) ชอ งจาํ นวนเงิน ใชบันทกึ จาํ นวนเงนิ ของบญั ชีในชอง (12) 5.1 การบันทึกรายการในสมดุ รายวันรบั เงนิ หรอื สมุดเงนิ สดรับ การบันทึกรายการในสมุดรายวันรับเงินเปนการบันทึกรายการท่ีกิจการรับเงินสด อาจเปนการรับ เงินสดจากลกู หน้ี จากการขาย หรือรายไดอน่ื ๆ ดังตัวอยางตอไปน้ี ตัวอยา งท่ี 5.5 จากโจทยตัวอยางที่ 7.4 ในเดอื นมกราคม 25X1 บริษัท ข. มรี ายการรับเงนิ ตา ง ๆ ดังน้ี ม.ค. 2 รบั เงนิ สด 21,000 บาท เปนคา ขายสนิ คา 19,626.17 บาท ภาษีมลู คา เพม่ิ 7% ใบเสร็จรับเงนิ เลขที่ 128/18 3821302 หลักการบัญชีเบอ้ื งตน (Fundamental Accounting 280 Principles)

8 นําเงนิ สดฝากธนาคาร 10,000 บาท ใบสาํ คญั โอนบญั ชเี ลขที่ บอ 238 9 รับเงนิ กยู ืม 120,000 บาท ใบเสร็จรบั เงนิ เลขท่ี 129/18 16 เบิกเงินสดจากธนาคาร 12,000 บาท 22 รบั ชําระหนีท้ ้ังหมดของบรษิ ทั สุภาลยั จํากดั ออกใบเสร็จเลขท่ี 130/18 23 นาํ เงนิ สด 50,000 บาท ฝากธนาคาร ใบสาํ คัญโอนบญั ชีเลขที่ บอ 239 28 รบั เงินสดเปน คาขายสนิ คา 15,000 บาท ภาษมี ลู คาเพิม่ 7% ใบเสรจ็ รบั เงนิ เลขที่ 131/18 30 รับชําระหนี้จากหางหุนสวนจํากัด ดิเรกการชาง ตามใบกํากับสินคาเลขท่ี 12/120 ใบเสร็จรับเงิน เลขที่ 132/18 วิธีการบนั ทกึ รายการในสมุดรายวันรับเงนิ เปนดังน้ี 3821302 หลักการบัญชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting 281 Principles)

วนั เดอื น เลขที่ รายการ สมดุ รายวันรับเงนิ เดบิต สวนลดจ ป ใบสาํ คัญ เงินฝาก เงนิ สด ธนาคาร 196 25X1 128/18 196 282 ม.ค. 2 บอ.238 ขายสินคา 21,000 10,000 การบัญชสี าํ หรับนักเศรษฐศาสตร (Accounting for Economist) 129/18 นําเงนิ ฝากธนาคาร 8 รับเงินกยู ืม 120,000 50,000 9 130/18 เบิกเงินสด 12,000 16 บอ.239 รบั ชาํ ระหนี้จาก บจ.สุภาลยั 60,000 22 131/18 นําเงนิ ฝากธนาคาร 20,797.20 23 132/18 ขายสนิ คา 28 รับชาํ ระหน้ีจากหจก.ดิเรกการชาง 16,050 30 3,488.20 193,335.40 (101) (102) (402 3821302 หลักการบัญชีเบ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles) 28

หนา 18 เครดิต ลกู หน้กี ารคา บัญชอี ่นื ๆ ชอื่ บญั ชี จา ย หนา จาํ นวนเงนิ ขาย ภาษขี าย เลขที่ จาํ นวน บัญชี เงนิ บัญชี 19,626.17 1,373.83 © เงนิ สด 10,000 202 เงินกู 120,000 ธนาคาร © 12,000 เงินสด 6.20 3 20,993.40 50,000 © 15,000 1,050 6.20 3 3,488.20 34,626.17 2,423.83 192,000 24,481.60 2) (401) (203) (104) 82

5.2 การผานรายการจากสมุดรายวันรับเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภท มี 2 ขน้ั ตอน ดังน้ี 5.2.1 การผานรายการจากสมุดรายวันรับเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภท ยอ ยลูกหนก้ี ารคา ทุกครั้ง ท่เี กดิ รายการหรอื ทกุ สิน้ วัน ดังนี้ สมุดบัญชแี ยกประเภทยอยลกู หนี้การคา บรษิ ทั สุภาลัย จาํ กัด หนา 104-1 วัน เดอื นป รายการ หนา เดบติ เครดิต คงเหลอื บญั ชี 25X1 ข.20 23,326 - 23,326 - ม.ค. 12 สมุดรายวนั ขาย รค.23 2,332 60 20,933 40 16 สมุดรายวันรับคืนและสวนลด 22 สมดุ รายวนั รบั เงิน รง.18 20,933 40 - (1) (2) (3) (4) (5) หางหนุ สวน ดเิ รกการชาง รายการ หนา เดบติ หนา 104-2 บัญชี วัน เดือนป เครดิต คงเหลือ 25X1 ข.130 3,488 20 3,488 20 ม.ค. 26 สมดุ รายวันขาย ข.130 5,189 50 8,677 70 29 สมดุ รายวันขาย 30 สมุดรายวนั รับคนื และสว นลด รค.23 872 05 7,805 65 สมดุ รายวนั รบั เงิน รง.18 3,488 20 4,317 45 (1) (2) (2) (4) (5) การผา นรายการจากสมดุ รายวันรับเงนิ ไปบัญชแี ยกประเภทยอ ย สามารถอธบิ ายไดด งั นี้ (1) บันทึกวันท่ีที่เกิดรายการในชองวันเดือนป ของบัญชีแยกประเภทยอยลูกหน้ีการคา ตามตวั อยา งรายการวนั ที่ 22 มกราคม 25X1 (2) ชองรายการ บันทึกคําวา “สมดุ รายวันรบั เงิน” (3) ชองหนาบัญชี บันทึกหนาบัญชีของสมดุ รายวนั รบั เงนิ เพ่ืออางองิ รายการ (4) นําจํานวนเงินในชองบัญชีลูกหน้ีการคา ดานเครดิตของสมุดรายวันรับเงินบันทึกใน ชอ งเครดติ ของบัญชยี อยลูกหน้ีการคา (5) ชองคงเหลอื ของบญั ชแี ยกประเภทยอย ใชบนั ทึกยอดคงเหลอื จากการบวกจํานวนเงิน ชอ งเดบิตและหกั จํานวนเงินชอ งเครดิตของแตละรายการ 3821302 หลกั การบัญชเี บอื้ งตน (Fundamental 283 Accounting Principles)

5.2.2 การผานรายการจากสมุดรายวันรับเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไป ทุก วันสิ้นเดือนรวมยอดของแตละบัญชีในสมุดรายวันรับเงินดานเดบิตและดานเครดิต โดยยอดรวมของสองดานจะ เทากนั แลว จึงผานรายการไปยงั บญั ชีคมุ ยอดท่เี กยี่ วของ ไดแก บญั ชเี งินสด บญั ชีเงนิ ฝากธนาคาร บญั ชสี ว นลดจา ย บญั ชีลูกหน้กี ารคา บญั ชีขายและบัญชีภาษขี าย ดงั น้ี บญั ชีเงนิ สด เลขท่ี 101 25X1 3 ม.ค. 31 ยอดยกมา สมุดรายวันรับเงนิ รง.18 193,335 40 บญั ชเี งนิ ฝากธนาคาร เลขที่ 102 25X1 3 ม.ค. 31 ยอดยกมา สมุดรายวนั รับเงนิ รง.18 60,000 - บญั ชลี กู หนีก้ ารคา เลขที่ 104 25X1 25X1 ม.ค. 31 สมุดรายวนั รับเงิน รง.18 39,279 70 ม.ค. 31 สมดุ รายวันรบั คนื และสว นลด รค.23 3,204 65 สมดุ รายวนั รับเงนิ รง.18 24,481 60 บัญชีเงนิ กู เลขที่ 202 25X1 ม.ค. 9 สมุดรายวนั รับเงนิ รง.18 120,000 - บัญชีภาษีขาย เลขท่ี 203 25X1 สมดุ รายวนั รับ 25X1 2,569 70 ม.ค. 31 คนื และสว นลด ม.ค. 1 สมดุ รายวันขาย ข.130 2,423 83 รว.23 209 65 สมุดรายวันรบั เงนิ รง.18 บัญชีขาย 3821302 หลกั การบัญชีเบือ้ งตน (Fundamental 284 Accounting Principles)

25X1 สมุดรายวันรบั 25X1 เลขท่ี 401 ม.ค. 31 คืนและสวนลด ม.ค. 1 สมดุ รายวนั ขาย ข.130 36,710 - รว.23 2,995 - สมดุ รายวันรับเงนิ 34,626 17 รง.18 บัญชีสว นลดจาย เลขที่ 402 25X1 รง.18 196 20 ม.ค. 31 สมดุ รายวนั รับเงนิ การผา นรายการจากสมดุ รายวันรับเงนิ ไปสมดุ บัญชีแยกประเภททั่วไป สามารถอธิบายไดด งั นี้ 1. บนั ทกึ วนั สนิ้ เดอื นในชอง วัน เดอื น ป ในสมุดบญั ชีแยกประเภทท่วั ไป 2. ชองรายการ บันทึกคาํ วา “สมุดรายวันรบั เงนิ ” 3. ชองหนาบญั ชี บนั ทึกเลขที่หนาของสมดุ รายวนั รบั เงิน 4. ชองจํานวนเงินของสมุดแยกประเภทท่ัวไป บันทึกจํานวนเงินยอดรวมทั้งเดือนแตละบัญชีใน สมดุ รายวันรบั เงนิ ดา นเดยี วกบั สมดุ รายวนั รับเงนิ 5. บันทึกเลขท่ีบัญชีลงในสวนลางของชองบัญชีที่เปดไวในสมุดรายวันรับเงิน ดังนี้ บัญชีเงินสด (101) บัญชีเงินฝากธนาคาร (102) บัญชีสวนลดจาย (402) บัญชีลูกหนี้การคา (104) บัญชีขาย (401) บัญชีภาษีขาย (203) 6. สมุดรายวันจายเงิน หรือ สมุดเงนิ สดจา ย สมุดรายวันจายเงินเปนสมุดบัญชีข้ันตนที่ใชบันทึกรายการตาง ๆ เกี่ยวกับการจายเงิน หรือ การลดลงของเงินฝากธนาคาร และกรณีถามีบัญชีเงินฝากธนาคารหลายบัญชีตองแยกเปนแตละเลขที่บัญชี ธนาคาร (กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา, 2546, หนา 11) ตอ ไปนีเ้ ปน แบบฟอรม และวิธีการบันทกึ รายการในสมดุ รายวนั จายเงนิ 3821302 หลักการบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental 285 Accounting Principles)

สมุดรายวนั จา ยเงนิ วัน เลขท่ี รายการ เครดติ เดบิต เดอื น ใบสําคัญ เงนิ เงนิ ฝาก สวนลด เจาหนก้ี ารคา ซอ้ื ภาษี บัญชีอน่ื ๆ ป สด ธนาคาร รบั หนา จาํ นวน ซือ้ เลขท่ี ช่อื จาํ นวน บญั ชี เงนิ บญั ชี บญั ชี เงิน (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) รายละเอียดของสมุดรายวันจายเงินประกอบดวยชองตา ง ๆ สําหรับการบนั ทึกรายการ มีดังนี้ (1) ชอ งวัน เดือน ป ใชบันทึกวนั ทเี่ กิดรายการจายเงิน (2) ชอ งเลขทใ่ี บสําคัญ สําหรับบนั ทึกเลขท่ีเอกสารอางอิงท่เี กิดรายการจายเงินสด (3) ชอ งรายการ เพื่ออธิบายรายการคาทเ่ี กดิ ขึน้ (4) ชองเงินสด ดานเครดิต ใชบ นั ทกึ จํานวนเงินสดท่ีจา ย (5) ชอ งธนาคารดานเครดิต ใชบ ันทกึ จาํ นวนเงินที่จายจากบญั ชีธนาคาร (6) ชองสวนลดจา ยดานเดบิต ใชบันทกึ จํานวนสว นลดเงนิ สดท่ไี ดรับจากเจาหนี้การคา เนอื่ งจาก กจิ การชําระเงินภายในระยะเวลาทไ่ี ดร บั สว นลดตามเงอ่ื นไขการชําระเงิน (7) ชองหนาบัญชีของเจาหนกี้ ารคา ใสเคร่อื งหมาย 3 หรือเลขทบี่ ญั ชียอ ย เมื่อผา นรายการไป บญั ชียอยแลว (8) ชอ งจํานวนเงนิ ของเจา หนีก้ ารคา ใชบ ันทึกจํานวนเงินทไ่ี ดรับจากเจา หน้ีการคา เปน การเด บติ เจาหนี้การคา (9) ชอ งซอ้ื ใชบันทึกจํานวนเงินซือ้ สนิ คาทีเ่ กิดข้นึ แตล ะครัง้ ของแตละรายการ เปน การเดบติ บัญชซี อื้ (10) ชอ งภาษีซ้อื ใชบนั ทึกจาํ นวนภาษซี อ้ื เนอื่ งจากการซ้ือสินคา เปน เงินสดของแตละรายการที่ เกิดขน้ึ เปน การเดบิตบัญชีภาษซี อ้ื (11) ชอ งเลขทีบ่ ัญชี ใชบนั ทกึ เลขท่ีบัญชอี น่ื ๆ ท่ีเกิดรายการแตละครัง้ เพอ่ื อา งองิ การผานรายการ ไปบญั ชแี ยกประเภททั่วไป (12) ชอ งชอื่ บัญชี ใชบนั ทึกช่ือบัญชที ีไ่ มม ีชอ งเฉพาะไวให (13) ชอ งจํานวนเงนิ ใชบ นั ทึกจาํ นวนเงินของบัญชใี นชอ ง (12) 3821302 หลักการบญั ชเี บอื้ งตน (Fundamental 286 Accounting Principles)

6.1 การบนั ทกึ รายการในสมุดรายวันจายเงินหรอื สมดุ เงนิ สดจา ย การบันทึกรายการในสมุดรายวันจายเงินเปนการบันทึกรายการที่กิจการจายเงินสด อาจเปน การจายเงนิ สดชําระหนี้จากการซอ้ื หรอื คาใชจา ยอืน่ ๆ ดังตัวอยา งตอ ไปน้ี ตัวอยางท่ี 5.6 จากขอมูลในโจทยตัวอยางท่ี 7.1 7.2 และ 7.5 ในเดือนมกราคม 25X1 กิจการมีรายการ จายเงินดงั ตอไปนี้ ม.ค. 5 จายเงินสดซื้อสินคารวมเปนเงิน 27,820 บาท ไดรับใบกํากับภาษีซ้ือเลขท่ี 891/118 มูลคาสินคา 26,000 บาท ภาษีมลู คา เพมิ่ 7% 12 จา ยเงนิ สดเปน คาไปรษณยี โ ทรเลข 250 บาท เลขทใ่ี บเสร็จ 216 28 จายชําระหนี้ใหกับบริษัท ก. จํากัด เน่ืองจากการซ้ือสินคาตามรายการใบกํากับภาษีเลขที่ 030/150 ไดรบั สว นลด 1% ตามเงื่อนไขการชําระเงิน เลขท่ี ใบเสร็จ 243 29 จา ยเช็คชาํ ระหนเี้ งนิ กู 20,000 บาท เลขท่ใี บเสร็จ 608/98 30 จา ยเงินเดือนพนักงาน 25,000 บาท เลขที่ใบเสรจ็ 2/28 จายชําระหนี้ใหแก หางหุนสวนจํากัด จิตรา ตามใบกํากับภาษีเลขท่ี 160/031 เลขท่ีใบเสร็จ 98/130 การบันทกึ รายการในสมุดรายวันจา ยเงนิ เปน ดังน้ี 3821302 หลกั การบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental 287 Accounting Principles)

วันเดือน สมดุ รายวันจายเงนิ ป เครดิต เลขที่ รายการ เงนิ สด เงินฝาก สวน ใบสาํ คัญ ธนาคาร ลดรบั 288 25X1 891/118 ซอ้ื สนิ คา 27,820 42.2 การบัญชสี ําหรับนักเศรษฐศาสตร (Accounting for Economist) ม.ค. 5 216 จา ยเงินคาไปรษณียโ ทรเลข 250 243 ชาํ ระหนี้ บรษิ ทั ก. จํากัด ใบกาํ กับภาษี 42.2 12 เลขท่ี 030/150 4,477.44 28 ชําระเงินกู จายเงนิ เดอื นพนกั งาน 25,000 29 608/98 ชําระหนหี้ างหนุ สว นจํากัดจิตรา ตาม 3,210 20,000 30 2/28 ใบกํากับภาษเี ลขท่ี 160/130 20,000 60,757.44 98/130 (101) (102) (5 3821302 หลักการบัญชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles) 28

เจา หนี้การคา ภาษี เดบติ หนา 15 ซื้อ บ หนา จํานวน ซอ้ื เลขท่ี บญั ชีอน่ื ๆ จาํ นวนเงนิ 26,000 บญั ชี ชอื่ บญั ชี บัญชี เงนิ 250 คาไปรษณยี โทรเลข 1,820 20,000 เงินกู 25,000 501 เงินเดอื น 45,250 24 3 4,519.68 202 509 3 3,210 24 7,729.68 26,000 1,820 502) (201) (503) (105) 88

6.2 การผานรายการจากสมุดรายวันจายเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภท มี 2 ข้ันตอน ดงั นี้ 6.2.1 การผานรายการจากสมุดรายวันจายเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอย เจา หนีก้ ารคาทุกครงั้ ทเี่ กดิ รายการหรอื ทกุ ส้ินวัน ดงั นี้ สมุดบัญชแี ยกประเภทยอ ยเจาหนก้ี ารคา บรษิ ัท ก. จาํ กัด หนา 201-1 วัน เดือนป รายการ หนา เดบิต เครดิต คงเหลือ บญั ชี 25X1 สมดุ รายวันซอ้ื ซ.20 5,649 60 5,649 60 ม.ค. 18 สมุดรายวนั สง คืนและสวนลด สค.23 1,129 92 4,519 68 สมุดรายวนั จายเงิน รจ.15 4,519 68 23 (3) (4) - 28 (2) (5) (1) หา งหุนสวนจํากัด จิตรา รายการ หนา เดบิต หนา 104-2 บัญชี วนั เดอื นป เครดิต คงเหลอื 25X1 ซ.20 3,210 - 3,210 - ม.ค. 10 สมุดรายวนั ซื้อ ซ.20 4,387 - 7,597 - สค.23 214 - 7,383 - สมดุ รายวนั ซอ้ื รจ.15 3,210 - 4,173 - 24 สมุดรายวันสง คืนและสว นลด 30 สมุดรายวันจายเงิน การผานรายการบัญชีจากสมุดรายวันจายเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอยเจาหน้ีการคา สามารถอธบิ ายไดด งั นี้ (1) บันทึกการเกดิ รายการในชองวันที่ของบัญชเี จา หนกี้ ารคา (2) บนั ทกึ “สมุดรายวันจายเงิน” ในชอ งเครดติ บญั ชเี จา หนกี้ ารคา (3) ใสหนาของสมุดรายวันจา ยเงนิ ในชอ งหนาบัญชี (4) ชองจาํ นวนเงิน ใสจาํ นวนเงนิ บัญชีเจาหนี้การคาในดานเดบิต ซ่ึงเปนดานเดียวกับในสมุด รายวันจายเงิน (5) หายอดคงเหลือของบัญชแี ยกประเภทยอ ย (6) ใสเ คร่อื งหมาย 3 หรือเลขทบ่ี ญั ชยี อยลงในหนาบญั ชี (7) บันทกึ วันทีเ่ กิดรายการในชองวันท่ขี องบัญชีคุมยอด (8) ในชองรายการของสมดุ บญั ชีแยกประเภทท่ัวไปใสช ือ่ บญั ชีดา นตรงขาม (9) ใสห นาของสมุดรายวนั จา ยเงินในชอ งหนาบญั ชี 3821302 หลักการบญั ชีเบ้ืองตน (Fundamental 289 Accounting Principles)

(10) ใสจํานวนเงินของบญั ชีอนื่ ลงในชองจํานวนเงินของบัญชีแยกประเภททวั่ ไปนัน้ ๆ (11) ใสรหัสบัญชีคุมยอดในชองหนาบัญชีของชองบัญชีอื่น ๆ ยกเวนบัญชี เงินสดหรือ ธนาคารที่ชองบัญชีอ่ืน ๆ ใหใสตัว © (Contra) และเปนรายการท่ีไมตองผานไปแยกประเภท เพราะเปนรายการ ตรงขามกบั สมดุ รายวนั รบั เงนิ และสมดุ รายวันจา ยเงิน รายการจายเงินรายการอื่น ๆ บันทึกในสมุดรายวันจายเงิน บัญชีแยกประเภทยอยและบัญชีแยก ประเภททัว่ ไป โดยรายการขา งตนมสี มุดบัญชตี า ง ๆ ทเ่ี กีย่ วขอ ง ซ่ึงมรี ายละเอยี ดดงั น้ี 6.2.2 การผานรายการจากสมุดรายวันจายเงินไปสมุดบัญชีแยกประเภทท่ัวไป มี 2 ลกั ษณะ คือ 1) การผานรายการบัญชีในชองบัญชีอื่น ๆ ทุกครั้งที่เกิดรายการ ตามลําดับวันที่ ไปบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป 2) การผา นรายการบัญชเี ฉพาะทุกวันสิ้นเดือน โดยรวมยอดเงินของ แตละบัญชี ในสมุดรายวันจายเงินทั้งดานเดบิตและดานเครดิตซ่ึงเม่ือรวมแลวยอดรวมดานเดบิตและดานเครดิตจะเทากัน แลวผานรายการยอดเงินรวมของแตละบญั ชีไปบญั ชีแยกประเภททวั่ ไป (บญั ชคี ุมยอด) ดงั นี้ บญั ชีเงินสด เลขท่ี 101 25X1 3 25X1 ม.ค. 31 ยอดยกมา ม.ค. 31 สมดุ รายวนั จายเงิน รจ.15 60,757 44 สมดุ รายวันรับเงนิ รง.18 193,335 40 บญั ชีเงนิ ฝากธนาคาร เลขท่ี 102 25X1 3 25X1 ม.ค. 31 ยอดยกมา ม.ค. 31 สมดุ รายวันจายเงิน รจ.15 20,000 - สมดุ รายวันรับเงิน รง.18 60,000 - บญั ชีภาษีซ้อื เลขท่ี 105 25X1 สมดุ รายวันซ้ือ ซ.20 25X1 87 92 ม.ค. 31 สมุดรายวันจายเงิน รจ.15 866 60 ม.ค. 31 สมุดรายวนั 1,820 - สงคืนและสวนลด สค.8 3821302 หลกั การบญั ชีเบอ้ื งตน (Fundamental 290 Accounting Principles)

25X1 สมุดรายวนั สง บญั ชีเจา หน้ีการคา เลขท่ี 201 ม.ค. 31 คืนและสวนลด สค.8 สมดุ รายวนั จายเงิน รจ.15 25X1 ซ.20 13,246 60 ม.ค. 31 สมุดรายวนั ซือ้ 1,343 92 7,729 68 บัญชีเงินกู เลขท่ี 202 25X1 รว.15 20,000 - 25X1 สมุดรายวนั จายเงนิ รง.18 120,000 ม.ค. 29 เงนิ สด ม.ค. 9 - บัญชีสว นลดรับ เลขที่ 402 25X1 42 24 ม.ค. 31 สมดุ รายวันจายเงิน รจ.15 บัญชีคา ไปรษณียโทรเลข เลขท่ี 501 25X1 รว.15 250 - ม.ค. 31 เงนิ สด บัญชซี ื้อ เลขที่ 503 25X1 ซ.20 12,380 - ม.ค. 31 สมุดรายวันซ้ือ สมุดรายวันจายเงนิ รจ.15 26,000 - บัญชีเงนิ เดอื น เลขท่ี 509 3821302 หลกั การบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental 291 Accounting Principles)

25X1 รว.15 25,000 - ม.ค. 12 เงนิ สด การผานรายการจากสมดุ รายวันจา ยเงินไปบญั ชีคุมยอด สามารถอธิบายไดด ังน้ี (1) บนั ทึกวันที่สิน้ เดือนในชองวนั ทข่ี องสมุดบัญชีแยกประเภท (2) ชอ งรายการ บันทกึ “สมดุ รายวันจายเงิน” (3) ชองหนา บัญชี บันทึกเลขทหี่ นาของสมุดรายวนั จา ยเงนิ (4) ชองจํานวนเงินของสมุดบัญชีแยกประเภททั่วไป บันทึกจํานวนเงินยอดรวมของท้ัง เดอื นของแตละบญั ชีในสมุดรายวันจายเงนิ ในดา นเดยี วกนั กับในสมุดรายวันจายเงนิ (5) ใสเลขที่บัญชีลงในสวนลางของบัญชีท่ีเปดเฉพาะในสมุดรายวันจายเงิน คือ บัญชีเงิน สด (101) บัญชีเงินฝากธนาคาร (102) บัญชีภาษีซ้ือ (105) บัญชีเจาหน้ี (201) บัญชีสวนลดรับ (402) บัญชี คา ไปรษณยี โ ทรเลข (501) บัญชซี ้อื (503) บัญชีเงนิ เดอื น (509) นอกจากสมุดรายวันเฉพาะขางตนแลว ยังมีสมุดรายวันเฉพาะแบบอื่น ๆ ไดแก สมุดเงินสด (cash book) สมุดทะเบียนใบสําคัญส่ังจาย (voucher register) สมุดทะเบียนเช็ค (check register) ซึ่ง สามารถศึกษาในบทตอ ไป สรปุ กจิ การธรุ กิจขนาดเลก็ มีรายการคาไมม ากนักจะใชสมุดบัญชีข้ันตนเปนสมุดรายวันทั่วไปเลมเดียว ได แตถาเปนกิจการท่ีมีรายการคาในแตละวันจํานวนมากและมีรายการเหมือน ๆ กันเกิดขึ้นซ้ํา ๆ จะนิยมใชสมุด รายวันเฉพาะเพ่ิมเติมจากสมุดรายวันทั่วไป โดยมีชองแบงไวสําหรับบันทึกรายการที่เกิดขึ้นบอย ทั้งดานเดบิต และเครดิต และผานรายการไปสมุดบัญชีแยกประเภทยอยทันทีหรือทุกส้ินวัน ทําใหประหยัดเวลาในการบันทึก รายการและลดการผิดพลาดจากการผานรายการบัญชี เมื่อส้ินเดือนจึงจะรวมจํานวนเงินของทุกบัญชีท่ีเปดไว เพอื่ ผานรายการยอดรวมนั้นไปสมดุ บัญชีแยกประเภท สมุดรายวันเฉพาะ ท่ีนิยมใชกันโดยท่ัวไป ไดแก สมุดรายวันซ้ือ สมุดรายวันสงคืนและสวนลด (สมุดสินคาสงคืนและสว นลด) สมดุ รายวันขาย สมดุ รายวนั รับคืนและสวนลด (สมุดสินคารับคืนและสวนลด) สมุด รายวนั รับเงิน (สมดุ เงนิ สดรับ) และสมุดรายวนั จา ยเงนิ (สมดุ เงินสดจาย)กิจการที่ใชสมุดรายวันเฉพาะแลวยังตองใช สมุดรายวันท่ัวไปสําหรับบันทึกรายการท่ีเกิดข้ึนไมบอยและไมสามารถบันทึกในสมุดรายวันเฉพาะได เชน รายการปรับปรุงบญั ชี รายการปด บัญชี เปนตน บัญชียอย หรือบัญชีแยกประเภทยอย เปนบัญชีประกอบบัญชีคุมยอด เปนกลุมของบัญชีท่ีมี ลักษณะเดียวกัน หรือ เกิดจากกิจกรรมเดียวกัน โดยรวมกันไวในสมุดบัญชีแยกประเภทยอย เชน บัญชีแยก ประเภทยอยลกู หน้ีการคา บัญชีแยกประเภทยอ ยเจาหน้ีการคา เปนตน 3821302 หลักการบัญชเี บื้องตน (Fundamental 292 Accounting Principles)

บัญชีคุมยอด หรือบัญชีแยกประเภทท่ัวไป เปนบัญชีท่ีคุมยอดคงเหลือของบัญชียอยประเภท เดียวกัน โดยยอดรวมของบัญชียอยประเภทเดียวกันจะเทากับยอดคงเหลือของบัญชีคุมยอด เชน บัญชีแยก ประเภทลูกหนก้ี ารคา บัญชแี ยกประเภทเจา หน้กี ารคา เปนตน 3821302 หลักการบัญชเี บือ้ งตน (Fundamental 293 Accounting Principles)

แบบฝกหัด 1. สมุดรายวนั เฉพาะมีประโยชนอยางไรบาง 2. การผานรายการบัญชีจากสมุดรายวันท่ัวไป และสมุดรายวันเฉพาะไปสมุด สมุดบัญชีแยกประเภทมีความ แตกตา งกนั อยา งไร 3. การผานรายการจากสมุดรายวันท่ัวไป และสมุดรายวันเฉพาะไปสมุดบัญชีแยกประเภทท่ัวไปหรือบัญชีคุมยอด แตกตา งจากบญั ชีแยกประเภทยอ ยอยา งไร จงอธบิ าย 4. ประโยชนของสมดุ บัญชแี ยกประเภทยอ ย 5. สมดุ รายวนั รบั เงนิ และสมดุ รายวันจา ยเงิน ใชบันทกึ รายการเกีย่ วกับอะไร จงอธบิ าย 6. บริษัทใสสะอาด จํากัด เปนผูประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลคาเพิ่ม 7% มีนโยบายเก่ียวกับการขายสินคา เปนเงินเช่ือและกําหนดเงื่อนไขการชําระเงิน 2/10, n/30 สําหรับลูกคา ทุกราย รายการคาระหวางเดือน พฤษภาคม 25X1 มดี ังตอ ไปนี้ 25X1 พ.ค. 2 ขายสินคาให บริษัท แสงตะวัน จํากัด มูลคารวม 12,000 บาท ออกใบกาํ กบั ภาษเี ลขที่ 1297 4 ขายสินคาใหรา นชดิ ชม มูลคา 5,600 บาท ออกใบกํากับภาษเี ลขท่ี 1298 และจา ยเงินสด สําหรบั คาขนสง สนิ คา 250 บาท 7 รบั คนื สินคา ท่ีขายไปเมื่อวันท่ี 2 มูลคา 200 บาท ออกใบลดหน้เี ลขที่ 018 10 รบั คืนสินคาจาก รานชิดชม มูลคา 600 บาท ออกใบลดหน้ีเลขที่ 019 14 ขายสินคาให บริษัท มนตนัทธ จํากัด มูลคา 15,800 บาท ใหสวนลดการคา 3% ออกใบกํากับ ภาษี เลขท่ี 1299 15 รับเงินสดชําระหนจ้ี ากบรษิ ัท แสงตะวนั จาํ กดั ออกใบเสรจ็ รบั เงินเลขท่ี 2331 18 ขายสินคาใหราน เรือนไทย จํานวน 20,000 บาท ใหสวนลดการคาอีก 10% ออกใบกํากับภาษี เลขท่ี 1300 โดยจายเงินคา ขนสง 200 บาท 20 รับเช็คเลขท่ี 12345 ธนาคารไทย เพื่อเปนการรับชําระหนี้จากรานชิดชม นําฝากธนาคารในวันน้ี ออกใบเสรจ็ รับเงินเลขท่ี 2332 25 รบั คืนสินคา จากราน เรอื นไทย มลู คา 3,000 บาท ออกใบลดหน้เี ลขท่ี 020 28 รบั เงนิ สดชาํ ระหน้ี จาก บรษิ ัท มนตนทั ธ จํากัด ออกใบเสร็จรับเงนิ เลขท่ี 2333 29 ขายสนิ คาใหบ รษิ ทั แสงตะวนั จํากัด มูลคา รวม 25,800 บาท ออกใบกับภาษีเลขที่ 1300 อนง่ึ มลู คา ของสนิ คาตามรายการขา งตน นั้นยงั ไมไ ดร วมภาษมี ูลคา เพิม่ 7% 3821302 หลกั การบัญชีเบ้อื งตน (Fundamental 294 Accounting Principles)

ใหท ํา : 1. บนั ทกึ รายการขา งตน ในสมดุ รายวันขาย สมดุ รายวันรบั คนื และสมดุ รายวนั ท่วั ไป 2. ผา นรายการจากสมุดรายวันไปสมดุ บญั ชแี ยกประเภทท่วั ไปและสมดุ บัญชีแยก ประเภทยอ ยลูกหน้ี 7. รา นจนั ทรเจาขา มรี ายการคา เกิดขน้ึ ในเดือน สงิ หาคม 25X1 ซ่งึ ยังไมรวมภาษีมลู คา เพิม่ 7% ดังน้ี 25X1 ส.ค. 2 ซือ้ สนิ คา เปนเงินเชอื่ จากบริษทั เอื้องหลวง จํากดั มลู คา 32,000 บาท ไดร บั สว นลด การคา 1,000 บาท ใบกาํ กับภาษเี ลขที่ 2140 เงือ่ นไขการชาํ ระเงนิ 2/10, n/45 จายคาขนสง เปนเงนิ สด 600 บาท 5 ซ้ืออปุ กรณส ํานกั งานเปน เงนิ เชื่อมลู คา 6,980 บาท จากราน ชสิ า เงือ่ นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/45 ใบกํากับภาษเี ลขที่ 7125 7 สง คนื อปุ กรณส าํ นักงานมูลคา 850 บาทใหรา น ชิสา เนอื่ งจากชาํ รดุ ไดรับใบลดหนี้เลขท่ี A/087 10 ซอื้ สนิ คา มูลคา 4,200 บาท เปน เงนิ เชื่อ ไดร ับใบกํากบั ภาษี/ใบเสร็จรบั เงนิ เลขที่ 4576 16 ซื้อเชือ่ สินคา จากบรษิ ทั แวน แกว จาํ กดั มูลคา 24,810 บาท เงื่อนไขการชําระเงนิ 3/10, n/30 ไดร บั ใบกับภาษเี ลขท่ี 0916 และผูขายไดอ อกคา ขนสงแทนไปกอน จํานวน 800 บาท 21 ซ้อื สินคา เปน เงนิ เชื่อ มลู คา สนิ คา 24,500 บาท จากบริษัท วนาลี จํากดั เงือ่ นไขการ ชําระเงนิ 2/10, n/45 ไดร ับใบกํากับภาษเี ลขท่ี 4321 27 สงคืนสินคา ใหบรษิ ทั วนาลี จํากัด จํากดั มูลคาสนิ คา 1,200 บาท ไดรับใบลดหนเี้ ลขที่ 1096 ใหทํา : 1. บนั ทกึ รายการขางตนในสมุดรายวันซอื้ สมุดรายวันสง คนื และสว นลดและ สมดุ รายวนั ท่ัวไป 2. ผา นรายการขา งตน ไปบัญชแี ยกประเภททว่ั ไป และบญั ชีแยกประเภทยอยเจา หนีก้ ารคาท่ี เก่ยี วของ 8. บรษิ ทั ทวีผล จาํ กัด มีบัญชีแยกประเภทลกู หนก้ี ารคาและจาหนี้การคา คงเหลือ ณ วนั ที่ 31 พฤษภาคม 25X1 ดังน้ี บญั ชีลกู หน้ยี อ ยประกอบดว ย นายนุชติ 4,500 บาท รานสุขเกษม 6,280 บาท บริษัท เกียรตคิ ณุ จํากัด 9,840 บาท บรษิ ัท สายธาร จํากดั 10,090 บาท บญั ชเี จา หน้ยี อ ยประกอบดว ย บริษทั ผดงุ เกียรติ จาํ กัด 12,200 บาท บริษทั สภุ าลัย จํากดั 18,590 บาท รานเทพประธาน 5,420 บาท นายวรพจน 6,100 บาท บริษัท ไพศาล จํากัด 7,860 บาท 3821302 หลักการบัญชเี บอ้ื งตน (Fundamental 295 Accounting Principles)

25X1 รายการคาท่ีเกิดข้นึ ในเดือนมิถนุ ายนมดี งั ตอ ไปนี้ มิ.ย. 2 ซ้อื สนิ คา มูลคา 18,500 บาท เปนเงินสด ไดรับสวนลดการคา 2% ใบกาํ กับภาษ/ี ใบเสรจ็ รบั เงิน 3 เลขท่ี 06/0001 5 รับเงนิ สดจากการชําระหนท้ี ั้งหมดของนายนชุ ิต ออกใบเสร็จรบั เงินเลขท่ี 1215 7 ขายเช่อื ใหนายชํานาญ 15,600 บาท เงื่อนไขการชาํ ระเงนิ 2/10, n/30 F.O.B Destination ออกใบกบั ภาษีเลขที่ 04/0002 จา ยคาขนสง สินคา 250 บาท 9 รับชําระหน้ีเปนเงินสดจากรา นสุขเกษม 5,000 บาท ใหส ว นลดเงินสด 1% ออก ใบเสร็จรับเงิน 12 เลขที่ 1216 15 รับสินคา คนื จากบริษทั สายธาร จํากัด มูลคา 4,000 บาท ออกใบลดหน้ีเลขท่ี CR/010 นําเงินสดฝากธนาคาร 11,000 บาท 18 จายเชค็ เลขท่ี 171 เพอื่ ชําระหน้ีให บรษิ ทั ผดงุ เกียรติ จํากัด จาํ นวน 6,500 บาท 20 ไดร ับสวนลดเงินสด 2 % และใบเสรจ็ รบั เงินเลขท่ี F3116 ขายสนิ คา เปน เงินเชอื่ มูลคา 12,000 บาท ใหแ ก บรษิ ัท สายธาร จํากดั เงอ่ื นไข 23 การชําระเงิน 2/10, n/30 F.O.B Shipping Point ออกใบกาํ กับภาษี เลขที่ 04/0003 26 จายเงินสดสาํ หรบั คาขนสงสินคา 400 บาท 29 จา ยเช็คเลขท่ี 4175 เพือ่ ชาํ ระหน้ีใหบรษิ ทั สุภาลยั จํากดั ท้งั หมด ไดร ับสวนลดเงิน 30 2% และใบเสรจ็ รับเงนิ เลขที่ 1874 ซอ้ื รถยนต 520,000 บาท จากบริษัท สินธนามอเตอร จาํ กัด โดยจา ยเงินสด 52,000 บาท ทเ่ี หลือ จา ยเปน ตัว๋ เงนิ อายุ 3 เดือน อัตราดอกเบีย้ 12% ตอ ป ใบกาํ กบั ภาษี/ใบเสรจ็ รับเงินเลขที่ 0173 รับเงนิ สดคา ขายสินคามูลคา 7,600 บาท โดยใหสว นลดการคา 2% ออกใบเสร็จรบั เงินเลขท1่ี 219 นําเงนิ สดฝากธนาคารในวันนี้ เบิกเงนิ สดจากธนาคาร จาํ นวน 9,000 บาท และจา ยคา ไฟฟาของเดือนนี้ 2,750 บาท คาใชจา ยเบด็ เตลด็ 320 บาท ไดร ับใบเสร็จรบั เงินเลขที่ 7498 และ145 ตามลาํ ดับ จายเช็คเลขที่ 4173 เพื่อชาํ ระหนใี้ ห บริษทั ไพศาล จาํ กัด ไดรับใบเสรจ็ รบั เงนิ เลขที่ 675 จายเช็คเลขที่ 4174 เปนคาเงนิ เดอื นพนักงาน 9,500 บาท บรษิ ทั ทวผี ล จํากดั เปน ผูประกอบการจดทะเบียนภาษมี ลู คา เพิ่ม อัตรา 7% ราคา การซอ้ื ขายสินคาขา งตน ยังไมไดรวมภาษมี ลู คา เพม่ิ แตอยา งใด ใหทาํ : 1. บนั ทกึ รายการขางตนในสมุดรายวนั ขาย สมุดรายวันซ้อื สมดุ รายวนั รบั สมุดรายวนั จายเงิน และสมดุ รายวันท่ัวไป 2. ผา นรายการจากสมุดรายวันไปสมดุ บญั ชแี ยกประเภทยอย และ สมุดบัญชีแยก ประเภท ทัว่ ไปทเ่ี ก่ียวของ 3821302 หลกั การบัญชเี บอ้ื งตน (Fundamental 296 Accounting Principles)

9. ยอดคงเหลือยกมาเม่อื วันที่ 1 มกราคม 25X1 ของรายการบัญชแี ยกประเภทของ ราน สมประสงค จํากัด ซงึ่ เปน ผปู ระกอบการจดทะเบยี นภาษีมูลคา เพิม่ มดี ังนี้ หนวยบาท เงนิ สด 23,000 คาเสือ่ มราคาสะสม-อาคาร 59,200 เงินฝากธนาคาร 48,980 เจาหนี้การคา 74,765 ต๋วั เงนิ รบั 45,000 คา ใชจ ายคา งจาย 13,425 วสั ดุสิ้นเปลอื ง 2,800 ต๋วั เงนิ จา ย 27,590 สินคา คงเหลือ 16,000 เงนิ กูยมื ระยะสนั้ 120,000 ลูกหน้ีการคา 73,200 ทนุ -นายวัฒน 210,000 อาคาร 296,000 รายการคาของเดอื นมกราคม 25X1 ยังไมรวมภาษมี ลู คา เพิ่ม 7% มดี งั น้ี ม.ค. 2 ขายสินคาเปนเงินเชอื่ ใหนายอดุ ม 10,500 บาท เง่อื นไขการชําระเงิน 1/15, n/30 ออก ใบกาํ กบั สนิ คา เลขที่ 4610 F.O.B Destination และจา ยเงินสดเปนคาขนสง 200 บาท 4 จา ยเช็คเลขท่ี 1831 ซอื้ อปุ กรณสํานกั งานมูลคา 18,500 บาท ไดร ับใบเสร็จรับเงนิ / ใบกาํ กับภาษีเลขท่ี 111 6 จายเช็คเลขท่ี 1832 ซื้อสนิ คา 27,000 บาท ไดร บั ใบกาํ กบั ภาษ/ี ใบเสรจ็ รบั เงนิ เลขที่ 4507 8 ซอ้ื สนิ คาจากบริษทั น้ําทิพย จาํ กดั จํานวน 89,000 บาท เงอื่ นไขการชาํ ระหน้ี 2/10, n/30 ใบกาํ กับภาษเี ลขที่ 01061 10 รบั เชค็ เลขที่ 6324 ชําระหนี้จากลูกหนี้ บริษัท ลัดดารมณ จํากดั 28,000 บาท ออก ใบเสรจ็ รับเงินเลขท่ี 01384 และรบั เชค็ เลขท่ี 2313 จากลูกหนี้บริษัท อมรชัย จาํ กดั 19,600 บาท ออกใบเสร็จรบั เงนิ เลขท่ี 01385 นําเช็คฝากบญั ชธี นาคาร 11 นายวฒั น เบิกเงินสดจากธนาคารไปใชสว นตวั 4,600 บาท 13 ซ้ือสินคา เปนเงินเช่อื 10,850 บาท จาก บริษทั โอภาส จํากัด ใบกาํ กับสินคาเลขท่ี 3218 15 จา ยเงนิ สดจาํ นวน 6,400 บาท เพื่อเปน คาเบย้ี ประกันภัยลวงหนาสาํ หรับระยะเวลาประกนั ตัง้ แต 1 มกราคม ถึง 30 มิถนุ ายน ปน ี้ ไดรบั ใบเสรจ็ รับเงนิ เลขที่ 845634 17 สงคนื สนิ คา ให บรษิ ทั โอภาส จํากดั เนือ่ งจากสินคา ชาํ รุด ออกใบขอลดหนีเ้ ลขท่ี 016 จํานวน 1,200 บาท 19 จายเงินสดสําหรบั คาไฟฟา คา งจา ย 2,530 บาท ไดรับใบเสร็จรบั เงินเลข ที่ 5143 21 รับเงนิ สดชําระหนท้ี ้งั หมดจากนายอดุ ม ออกใบเสรจ็ รับเงนิ เลขท่ี 01287 และนาํ เงนิ ฝากธนาคาร 23 รบั เงินสดชําระหนจ้ี าก ลูกหนีบ้ ริษทั ปรดี า จาํ กดั 9,450 บาท ออกใบเสรจ็ รับเงนิ เลขท่ี 01388 นาํ ฝากธนาคาร 26 จายเชค็ เลขที่ 1833 สําหรบั คา โฆษณาคา งจายอกี 8,200 บาทไดรับใบเสรจ็ รับเงินเลขที่ 4122 3821302 หลักการบญั ชีเบือ้ งตน (Fundamental 297 Accounting Principles)

30 ขายสินคาจํานวน 20,000 บาท เปนเงนิ เชอื่ ใหน ายนาคินทร เงอ่ื นไขการชาํ ระเงนิ 2/10, n /30 F.O.B ใบกาํ กับสินคา เลขที่ 4612 จายเงินสดเปนคา ขนสง สนิ คา 200 บาท 31 จายเชค็ เลขที่ 1834 จํานวนเงิน 14,000 บาท ชําระหนใ้ี หเจาหนี้บรษิ ทั ยิ่งยง จํากดั ไดร ับ ใบเสรจ็ รับเงนิ เลขที่ 943 รายการปรบั ปรงุ ณ วนั ท่ี 31 มกราคม 25X1 1. วสั ดุสน้ิ เปลอื งคงเหลือ 1,000 บาท 2. ตัว๋ เงนิ รบั อัตราดอกเบีย้ 6% ตอ ป อายุ 3 เดอื นนับต้ังแตว นั ท่ี 30 กันยายน 25X0 3. ต๋ัวเงินจา ยออกเมอ่ื วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25X0 อายุ 6 เดอื น อัตราดอกเบยี้ 7% ตอป 4. เงินกยู มื ระยะส้ันอตั ราดอกเบ้ีย 12% ตอป คาใชจ ายคางจา ยของเดือนนี้ ไดแก คานา้ํ ประปา 550 บาท คาไฟฟา 1,900 บาท คา โทรศพั ท 650 บาท คา รบั รอง 1,620 บาท คานาํ้ มันรถ 1,200 บาท 5. คา เสอื่ มราคาอาคาร 5% ตอ ป ไมม ีราคาเศษ คาเส่อื มราคาอุปกรณสาํ นักงาน 10%ตอป ราคาเศษ ซาก 500 บาท 5. คา เผ่อื หนส้ี งสัยจะสูญ 2% ของยอดลูกหนกี้ ารคา 6. สินคาคงเหลือตรวจนับได 16,000 บาท ใหท าํ : 1. บันทกึ รายการคา และรายการปรับปรงุ ขางตน ในสมุดรายวันซื้อ สมุดรายวันขาย สมุดรายวันรบั เงิน สมดุ รายวันจา ยเงนิ และสมุดรายวันท่วั ไป 2. ผานรายการไปสมดุ บัญชีแยกประเภทยอ ยและสมุดบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป 3. กระดาษทําการ งบทดลองเพ่ือแสดงงบทดลองกอ นการปรับปรุงและปด บญั ชี รายการ ปรับปรงุ งบทดลองการปรับปรงุ สาํ หรบั เดอื นสิ้นสดุ วันที่ 31 มกราคม 25X1 4. รายการปรบั ปรุงและปด บัญชใี นสมดุ รายวันทั่วไป 5. งบกําไรขาดทุน สําหรับเดือน สิน้ สดุ วนั ท่ี 31 มกราคม 25X1 6. งบดลุ ณ วนั ท่ี 31 มกราคม 25X1 10. ยอดคงเหลอื ของบญั ชีตางๆเม่ือวันท่ี 31 มกราคม 25X1 ของบรษิ ัท ม่ันคง จาํ กดั ซึง่ เปน บรษิ ัทจดทะเบยี น ภาษมี ูลคาเพิ่มอัตรา 7 % มีดงั น้ี หนวย:บาท เงนิ สด 24,200 คา เสือ่ มราคาสะสม-อุปกรณสาํ นักงาน 12,540 เงนิ ฝากธนาคาร 80,000 เจา หน้ี 71,130 ลกู หน้ี 53,100 ทนุ -หุนสามญั 150,000 คา เผ่อื หนสี้ งสยั จะสูญ 1,724.75 กําไรสะสม 4,505.25 สนิ คา คงเหลอื 37,000 อุปกรณสํานักงาน 45,600 3821302 หลักการบัญชีเบื้องตน (Fundamental 298 Accounting Principles)

บญั ชียอ ยลูกหนี้และเจาหนย้ี อยมีรายละเอยี ดดังตอไปน้ี ลูกหนี้ยอย วนั ทีข่ าย เลขที่ใบ เงอื่ นไข จาํ นวนเงนิ (บาท) ช่อื ลกู หน้ี กํากับภาษี การชาํ ระเงิน รวมภาษมี ูลคา เพิ่ม7% 15/1/25X1 รา นประชาไทย 28/1/25X1 2018 1/15, n/30 14,200 23/1/25X1 บริษัท ฟา คราม จํากัด 2201 1/15, n/30 10,300 4187 2/15, n/30 28,600 เจาหน้ยี อ ย วนั ทซี่ ือ้ เลขทีใ่ บ เง่อื นไข จาํ นวนเงิน(บาท) ช่ือเจา หนี้ กํากบั ภาษี การชําระเงนิ รวมภาษีมลู คาเพิ่ม7% บรษิ ทั สมบูรณผล จํากดั 26/1/25X1 3870 2/15, n/30 19,500 28/1/25X1 5100 2/15, n/30 26,200 หางหนุ สวนจาํ กัดเทวินทร 15/1/25X1 0786/02 2/15, n/30 12,430 29/1/25X1 0817/02 2/15, n/30 13,000 ในระหวา งเดอื นกมุ ภาพันธ 25X1 มีรายการคาเกดิ ขนึ้ ดังนี้ ก.พ. 1 จายเชค็ เลขท่ี 469 ธนาคาร ส. เพ่ือชาํ ระหนห้ี า งหนุ สว น เทวินทร จาํ กดั เปนเงนิ จํานวน 15,000 บาท จํากัด ไดร ับใบเสร็จรบั เงินเลขท่ี 5468 2 รบั เงินสดชาํ ระหนี้ จากรานประชาไทย จํานวน 13,000 บาท ออกใบเสร็จรับเงินเลขที่ 6219 6 จา ยเช็คเลขท่ี 470 ของธนาคาร ส. เพ่ือเปนคา เบ้ียประกนั ภัย 8,500 บาทสาํ หรับระยะเวลาเอา ประกันตั้งแต 1 กุมภาพนั ธ 25X1 ถึง 31 กรกฎาคม 25X1 ไดร บั ใบกํากับภาใบเสรจ็ รับเงนิ เลขท่ี 0125567 8 จายเชค็ เลขท่ี 471 เพอื่ ชําระหนี้ใหบริษทั สมบรู ณผ ล จํากดั ตามใบกํากับภาษีเลขที่ 4870ไดรับ ใบเสร็จรบั เงนิ เลขท่ี 08889 10 รบั ชําระหนจ้ี าก บริษัท ฟา คราม จาํ กดั 11,000 บาท ออกใบเสรจ็ รับเงนิ เลขที่ 6220 12 ขายสนิ คา เปน เงนิ เชื่อให บริษทั กานตม ณี จาํ กัด ออกใบกาํ กับภาษีเลขที่ 7661 มลู คา สนิ คารวมภาษีมูลคาเพ่มิ เทากบั 31,400 บาท เงือ่ นไขการชาํ ระเงิน 2/10, n/30 15 ซ้อื สนิ คาเปน เงินเชื่อจากบริษทั ธนชาติ จาํ กดั จํานวน 45,000 บาท เงอื่ นไข 2/10,n/30 18 รบั สนิ คา คืนจาก บรษิ ทั กานตมณี จํากัด ออกใบลดหนเี้ ลขที่ 0014 จํานวนเงนิ 2,500 บาท 20 รับเชค็ ชําระหนเ้ี ลขที่ 9204 ธนาคาร อ. จํานวนเงิน 15,280 บาท จากบรษิ ัท กานตมณี จํากดั ออก ใบเสร็จรับเงินเลขที่ 6221 21 ซือ้ สนิ คา เปน เงนิ เชอื่ จากบริษัท จิรฐั จํากัด เง่ือนไขการชําระเงิน 2/15, n/30 F.O.B Shipping Point ใบกาํ กบั ภาษีเลขท่ี 10387 จาํ นวนเงินรวมภาษีมลู คาเพม่ิ แลวเทากบั 25,800 บาท ผูขายจายคา ขนสง 600 บาท 22 จายเงินสดซื้อวัสดุสํานักงานรวมภาษีมูลคาเพิ่มแลว 2,560 บาทไดรับใบกํากับภาษี/ ใบเสร็จรับเงินเลขท่ี 7788 3821302 หลักการบญั ชเี บื้องตน (Fundamental 299 Accounting Principles)

23 ขายสนิ คาเปนเงินเชอื่ จาํ นวนเงิน16,200 บาท (รวมภาษีมูลคาเพ่ิม) ใหบ รษิ ัท จอมทอง จาํ กดั ออก ใบกํากบั ภาษเี ลขที่ 7662 25 รับเงินจากการขายสินคาเมื่อวันที่ 23 ออกใบเสร็จรบั เงินเลขที่ 6222 26 นาํ เงนิ สดฝากธนาคาร 25,000 บาท 27 สง สนิ คาคนื ให บริษทั จิรัฐ จํากัด ไดรบั ใบลดหนี้ เลขท่ี 224 จํานวนเงิน 2,600 บาท (รวมภาษมี ลู คาเพ่มิ ) 28 จา ยเงนิ สดเปน คาโทรศพั ท 1,520 บาท ใบเสร็จรับเงนิ เลขที่ 871515 คาไฟฟา 3,000 บาท ใบเสรจ็ รบั เงนิ เลขท่ี 3145755 รายการปรับปรุง 1. คา เผือ่ หนสี้ งสัยจะสญู 3% ของยอดลูกน้ีการคา 2. สนิ คาคงเหลอื และวสั ดคุ งเหลือ ณ วนั ที่ 28 กุมภาพันธ 25X1 ตรวจนับได 24,500 บาท และ 500 บาท ตามลาํ ดับ 3. คา เส่อื มราคาอปุ กรณสํานกั งาน ใชวิธีเสนตรง อัตรา 10% ตอป ไมม รี าคาซาก 4. คา ใชจ า ยคา งจา ยของเดอื นน้ี ประกอบดว ย เงนิ เดือนพนกั งาน 19,620 บาท คา รบั รอง 3,200 บาท และคา ใชจา ยเบด็ เตลด็ 750 บาท ใหท ํา : 1. บนั ทึกรายการขา งตน ในสมดุ รายวันซือ้ สมดุ รายวนั ขาย สมดุ รายวนั รบั เงนิ สมดุ รายวนั จา ยเงนิ และสมุดรายวันทวั่ ไป 2. ผา นรายการไปบัญชีแยกประเภททั่วไปและบญั ชแี ยกประเภทยอย 3. กระดาษทาํ การงบทดลองกอนการปรับปรงุ รายการปรับปรุง งบทดลองหลงั การปรบั ปรงุ งบดลุ และงบกําไรขาดทุนสาํ หรบั เดอื น สิ้นสุดวนั ท่ี 28 กุมภาพันธ 25X1 4. บันทึกรายการปรบั ปรงุ และปดบัญชี เดือนกุมภาพันธ 25X1 3821302 หลักการบญั ชเี บ้อื งตน (Fundamental 300 Accounting Principles)

บทท่ี 6 การบัญชีสําหรบั กจิ การอตุ สาหกรรม กิจการอุตสาหกรรมหรืออาจเรียกวากิจการผลิต (Manufacturing Firm) เปนกิจการท่ีทําการผลิตสินคา สําเร็จรูปขึ้นมาเพ่ือขาย จะมีลักษณะคลายกับกิจการซ้ือขายสินคา (Merchandising Firm) เนื่องจากสินคาสําเร็จรูปท่ี ผลิตขึ้นมาแลว จะตองขายหรือจําหนายออกไป ดังนั้น การบันทึกรายการเก่ียวกับการขาย และการดําเนินงาน จึงมี ลักษณะคลายคลึงกัน จะแตกตางกันเพียงในกิจการอุตสาหกรรมน้ัน จะมีการบันทึกรายการคาเก่ียวกับการผลิตสินคา เพิ่มข้ึนอีกข้ันตอนหนึ่ง นอกเหนือจากการขายและการดําเนินงาน ตัวอยางของกิจการอุตสาหกรรม เชน โรงงานทอผา โรงงานผลิตและแปรรูปผลิตผลทางการเกษตร โรงงานผลิตเสื้อสําเร็จรูป โรงงานผลิตเฟอรนิเจอร เปนตนในบทนี้จะ กลาวถึงการดําเนินงาน วิธีการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับสินคาคงเหลือ และการแสดงรายการในงบการเงินของกิจการ อตุ สาหกรรม ความหมายของการบญั ชสี าํ หรบั กิจการอตุ สาหกรรม กิจการอุตสาหกรรมเปนกิจการผลิตสินคาเพื่อขาย โดยซื้อวัตถุดิบจากภายนอกมาทํา การผลิตแปรสภาพ ใหกลายเปนสินคาสําเร็จรูปเพื่อนําไปขาย ดังนั้น การบัญชีสําหรับกิจการอุตสาหกรรม จึงเปนการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับ การผลิตสินคาตั้งแตเมื่อเริ่มจัดหาปจจัยท่ีเกี่ยวของกับการผลิต การซ้ือวัตถุดิบ การจางแรงงาน การนําวัตถุดิบมาผลิต จนกระท่งั ผลิตเสร็จเปน สนิ คา สําเรจ็ รปู การเกบ็ รักษา ตลอดจนการจาํ หนา ยหรือขายสนิ คา ออกไป โดยจะบันทึกบัญชีท่ี เก่ียวของกับตนทุนในการผลิตสินคา ไดแก คาวัตถุดิบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลิต และคํานวณตนทุนการ ผลิตสินคาสําเร็จรูป (Cost of Goods Manufactured) ที่ผลิตเสร็จเพ่ือ นําไปใชในการคํานวณตนทุนสินคาท่ีขาย (Cost of Goods Sold) เมื่อมีการขายสินคา และคํานวณตนทุนสินคาคงเหลือสําหรับสินคาท่ียังคงเหลืออยู เพ่ือ นาํ มาใชในการจัดทํางบการเงนิ ในวันส้ินงวดบญั ชี งบการเงินของกิจการอุตสาหกรรม จากท่ีไดกลาวมาแลววากิจการอุตสาหกรรมจะมีจะมีลักษณะคลายกับกิจการซื้อขายสินคา เน่ืองจากสินคา ท่ีผลิตเสร็จแลว จะตองมีการขายออกไป ดังน้ันงบการเงินของกิจการอุตสาหกรรม จะคลายคลึงกับกิจการซ้ือขาย สินคา โดยในงบแสดงฐานะการเงิน จะแสดงสินคาคงเหลือเปนสินทรัพยหมุนเวียน ในงบเฉพาะกําไรขาดทุน มีการ คํานวณตนทุนขายเหมือนกัน จะแตกตางกันเพียงในกิจการซื้อขายสินคาเปนการซ้ือสินคาสําเร็จรูปมาขาย ดังนั้น ตนทุนขายจึงคํานวณจากยอดซ้ือสินคาสุทธิ แตในกิจการอุตสาหกรรม สินคาท่ีขายเปนสินคาท่ีผลิตข้ึนเองไมใชจาก การซ้ือ ดังน้ันกิจการอุตสาหกรรม จะคํานวณหาตนทุนสินคาที่ผลิตในงบตนทุนการผลิต โดยงบตนทุนผลิตจะแสดง ใหเห็นถึงการคํานวณตนทุนสินคาท่ีผลิตเสร็จของงวด โดยจะประกอบดวย วัตถุดิบทางตรงใชไป คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการผลิต รวมคํานวณแปนตนทุนการผลิตท่ีเกิดขึ้นในงวดปจจุบัน และหากมีสินคาระหวางผลิตหรืองาน ระหวางทําในตอนตนงวด ใหนํามาบวกรวมกับตนทุนการผลิต จะไดเปนตนทุนของงานทั้งหมดท่ีเกิดข้ึนอยูใน กระบวนการผลิต ตอจากน้ัน หากมีงานระหวางทําคงเหลือปลายงวด ใหนํามาหักออก ผลที่ได คือ ตนทุนสินคาที่ ผลิตเสร็จในงวดปจจุบัน ซ่ึงจะถูกนําไปคํานวณหาตนทุนขาย เพื่อวัดผลการดําเนินงานในงบเฉพาะกําไรขาดทุน ตอ ไปนเี้ ปนตัวอยางรปู แบบของงบการเงินบางสวนในกจิ การซือ้ ขายสินคา และกิจการอตุ สาหกรรม

ตัวอยา งงบแสดงฐานะการเงิน กจิ การซอื้ ขายสนิ คา กจิ การอตุ สาหกรรม สนิ ทรพั ยหมนุ เวียน สนิ ทรัพยหมนุ เวียน เงนิ สด xx เงนิ สด xx xx ลกู หนี้ xx ลกู หนี้ xx สินคา (สาํ เร็จรปู )คงเหลือ xx สินคา คงเหลอื วัตถดุ ิบ xx สินคาระหวา งผลติ xx สนิ คา สําร็จรูป xx ตัวอยา งการคํานวณตนทุนขาย กิจการอุตสาหกรรม กิจการซอื้ ขายสนิ คา ตนทุนขาย ตน ทุนขาย สนิ คา สาํ เรจ็ รูปตน งวด บวก ซ้ือสทุ ธิ xx สนิ คาสําเรจ็ รูปตนงวด xx ตน ทุนสนิ คามไี วเพื่อขาย xx หัก สนิ คา สาํ เร็จรปู ปลายงวด xx บวก ตน ทนุ สินคา ท่ผี ลติ xx xx ตน ทุนสนิ คา มไี วเ พื่อขาย xx xx หกั สินคา สําเรจ็ รปู ปลายงวด xx xx ตัวอยางงบตน ทุนการผลิต เฉพาะในกิจการอุตสาหกรรม บรษิ ัท จาํ กดั งบตนทุนการผลิต สําหรับระยะเวลาสนิ้ สดุ วนั ท…่ี ..เดอื น.......ป...... วัตถดุ ิบทางตรงใชไ ป xx คา แรงทางตรง xx คา ใชจ ายในการผลิต xx ตน ทนุ การผลิต xx บวก งานระหวางทําตนงวด xx ตนทนุ ทงั้ หมดที่เกิดขึ้น xx หัก งานระหวางทาํ ปลายงวด xx ตนทนุ สินคาท่ผี ลติ xx จากการคํานวณตนทุนขายของกิจการอุตสาหกรรมจะพบวา กิจการจะตองคํานวณหาตนทุนสินคาที่ผลิต เสร็จข้ึนมากอน แลวจึงจะสามารถคํานวณตนทุนขายไดเพื่อแสดงใหเห็นถึงการจัดทํางบการเงินของกิจการ อุตสาหกรรมไดชัดเจนย่ิงข้ึน อาจยกตัวอยางการจัดทํางบการเงินจากขอมูลของบริษัทแสนรุงเรือง จํากัด ไดดัง ตวั อยางตอไปน้ี 302 3821302 หลักการบญั ชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

ตัวอยางที่ 10.1 บริษัทแสนรุงเรือง จํากัด เปนกิจการผลิตกระเปาหนังจําหนาย มีขอมูลหลังปรับปรุงของบัญชีตางๆ ณ 31 ธนั วาคม 25x9 ดังน้ี เงนิ สด 46,700 ลกู หน้ี 32,000 คาเผือ่ หนีส้ งสยั จะสญู 1,280 สินคา สาํ เร็จรูป(ตน งวด) 80,000 งานระหวางทาํ (ตนงวด) 14,000 วตั ถดุ ิบ(ตน งวด) 28,000 วัสดุโรงงาน(ปลายงวด) 3,750 ที่ดนิ 500,000 อาคารโรงงาน 640,000 คา เสือ่ มราคาสะสม-อาคารโรงงาน 64,000 เครอ่ื งจกั ร 350,000 คาเสอื่ มราคาสะสม-เครอ่ื งจักร 70,000 อาคารสาํ นักงาน 570,000 คาเสอ่ื มราคาสะสม-อาคารสํานกั งาน 114,000 เครื่องใชส าํ นกั งาน 50,000 คาเส่ือมราคาสะสม-เครื่องใชสํานกั งาน 10,000 เจาหน้ี 367,200 ทนุ เรือนหุน 1,000,000 กาํ ไรสะสม 156,930 ขาย 998,500 รับคนื 2,500 สว นลดจา ย 9,800 ซ้ือวัตถดุ บิ 138,300 คา ขนสงเขา 2,500 สง คนื 3,590 สว นลดรับ 78,950 คาแรงงานทางตรง 80,000 วสั ดุโรงงานใชไป 3,500 คา แรงงานทางออม 18,600 คากําลงั ไฟฟา 39,000 คา เสือ่ มราคา-อาคารโรงงาน 64,000 คา เสอ่ื มราคา-เคร่อื งจกั ร 35,000 คาใชจ า ยเบด็ เตล็ดโรงงาน 3,400 เงนิ เดอื นสาํ นักงาน 63,000 คา ใชจ า ยเบด็ เตล็ดแผนกขาย 20,200 วสั ดุสํานักงานใชไป 3,200 คา เส่ือมราคา-อาคารสํานักงาน 57,000 คา เสือ่ มราคา-เครือ่ งใชส ํานักงาน 10,000 2,864,450 2,864,450 303 3821302 หลักการบญั ชีเบอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

ณ 31 ธันวาคม 25x9 ไดต รวจนับและตีราคาสนิ คา คงเหลอื ไดดงั น้ี วัตถดุ บิ 44,000 บาท งานระหวางทํา 35,000 บาท และสินคา สาํ เรจ็ รูป 47,000 บาท จากขอ มลู ขางตน สามารถจดั ทํางบการเงินของบรษิ ทั แสนรุงเรอื ง จาํ กดั ไดดังนี้ บรษิ ทั แสนรงุ เรือง จํากัด งบตน ทนุ สินคา ท่ีผลติ สาํ หรบั ป สนิ้ สุดวันท่ี 31 ธันวาคม 25x9 วัตถดุ บิ ทางตรงใชไป 140,800 138,300 28,000 หนว ย :บาท วัตถดุ บิ คงเหลอื ตน งวด 3,590 2,500 ซอื้ 78,950 58,260 42,260 บวก คา ขนสง เขา 82,540 86,260 44,000 163,500 หัก สงคืน 80,000 285,760 สว นลดรบั 14,000 3,500 299,760 วตั ถุดิบทม่ี อี ยทู ั้งส้นิ 18,600 35,000 หัก วตั ถดุ บิ คงเหลอื ปลายงวด 39,000 264,760 คาแรงงานทางตรง 64,000 คา ใชจา ยการผลิต : 35,000 3,400 วัสดุโรงงานใชไ ป คา แรงงานทางออ ม คากาํ ลังไฟฟา คาเสอ่ื มราคา-อาคารโรงงาน คา เส่อื มราคา-เครอื่ งจกั ร คา ใชจา ยเบ็ดเตลด็ โรงงาน ตนทนุ การผลติ บวก งานระหวางทาํ ตน งวด หกั งานระหวา งทาํ ปลายงวด ตนทุนสนิ คาท่ีผลิต 304 3821302 หลักการบญั ชีเบอื้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

บริษัท แสนรงุ เรอื ง จาํ กัด งบกาํ ไรขาดทนุ สาํ หรับป สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธันวาคม 25x9 หนว ย :บาท ขาย 998,500 หกั รบั คืน 2,500 สวนลดจา ย 9,800 12,300 986,200 ตนทุนขาย : สินคา สาํ เร็จรูปตน งวด 80,000 บวก ตนทนุ สินคา ท่ีผลิต 264,760 สินคา ทม่ี ีเพื่อขาย 344,760 หกั สินคาสําเรจ็ รูปปลายงวด 47,000 297,760 กําไรขน้ั ตน 688,440 คาใชจา ยในการดําเนนิ งาน เงนิ เดือนสาํ นักงาน 63,000 คาใชจายเบ็ดเตล็ดแผนกขาย 20,200 วัสดุสาํ นักงานใชไ ป 3,200 คา เส่ือมราคา-อาคารสํานกั งาน 57,000 คา เสอ่ื มราคา-เครื่องใชสํานักงาน 10,000 153,400 กาํ ไรสทุ ธิ 535,040 บริษัท แสนรุง เรอื ง จาํ กดั งบแสดงฐานะการเงนิ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x9 หนว ย :บาท สนิ ทรัพย สนิ ทรพั ยหมนุ เวียน 32,000 46,700 เงนิ สด 1,280 30,720 ลูกหนี้ คาเผื่อหน้สี งสยั จะสูญ 47,000 129,750 207,170 สนิ คา คงเหลือ 35,000 44,000 สนิ คาสําเรจ็ รปู (ปลายงวด) 3,750 งานระหวางทํา(ปลายงวด) วตั ถุดิบ(ปลายงวด) วสั ดุโรงงาน(ปลายงวด) 305 3821302 หลกั การบญั ชเี บ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)

สินทรพั ยไ มห มุนเวยี น 640,000 500,000 1,852,000 ทด่ี ิน 64,000 576,000 อาคารโรงงาน 350,000 280,000 2,059,170 หกั คา เส่อื มราคาสะสม-อาคารโรงงาน 70,000 456,000 เครอ่ื งจกั ร 570,000 40,000 หักคา เสอ่ื มราคาสะสม-เครื่องจกั ร 114,000 อาคารสํานกั งาน 50,000 หกั คา เส่ือมราคาสะสม-อาคารสาํ นกั งาน 10,000 เครอ่ื งใชสาํ นักงาน หกั คา เสอื่ มราคาสะสม-เครื่องใชส ํานกั งาน รวมสินทรพั ย หนสี้ นิ และสว นของผูถอื หนุ หน้สี นิ หมนุ เวยี น 367,200 367,200 เจา หนี้ สว นของผถู ือหุน 1,000,000 691,970 1,691,970 ทนุ เรือนหุน กําไรสะสมปลายงวด (=535,040+156,930) 2,059,170 รวมหนีส้ นิ และสว นของผถู อื หุน การดาํ เนินงานของกิจการอตุ สาหกรรม การดําเนินงานในกิจการผลิตสินคา จะมีการดําเนินงานที่แตกตางไปจากกิจการซ้ือขายสินคา คือ การ ดําเนินงานในดานการผลิตสินคา โดยจะมีการซื้อวัตถุดิบมาทําการผลิตหรือเปล่ียนสภาพใหเปนสินคาสําเร็จรูปกอน แลว จึงขายใหแ กลกู คา ในการผลติ สนิ คา มวี งจรการผลติ ประกอบดวย ขน้ั ตอนในการดําเนนิ งาน 4 ข้ันตอน ไดแ ก 1. การจัดหาปจ จัยการผลติ 2. การผลติ 3. การเกบ็ รักษา 4. การจดั จําหนา ย 1. การจดั หาปจ จยั การผลิต (Procurement) เปนการจัดหาจัดเตรียมปจจัยการผลิตทรัพยากรตางๆ เพ่ือ นํามาใชในกระบวนการผลิตสินคา ไดแก อาคาโรงงาน เครื่องจักร อุปกรณ ส่ิงอํานวยความสะดวก วัตถุดิบ วัสดุ ตา งๆ ตลอดจนการจดั หาแรงงานประเภทตา งๆ เพ่อื มาใชใ นการผลิตสนิ คา 2. การผลิต (Production) เปนขั้นตอนการนําปจจัยการผลิตเขากระบวนการผลิต โดยการแปรสภาพ วัตถุดิบใหกลายมาเปนสินคาสําเร็จรูป ซึ่งในการผลิตนั้นอาจมีแผนกผลิตแผนกเดียว หรือหลายแผนก ขึ้นอยูกับ กรรมวิธีกระบวนการในการผลิตของสินคาในแตละกิจการ โดยในข้ันตอนการผลิดจะมีการบันทึกตนทุนในการผลิต ไดแก วัตถุดิบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลิตที่เกิดข้ึนอันเนื่องจากการผลิตสินคา เพ่ือนํามาคํานวณเปน ตน ทนุ ของสนิ คา ทีผ่ ลิตเสรจ็ และงานระหวางทาํ ซ่งึ เปนสินคา ทยี่ ังผลติ ไมเสรจ็ คา งอยใู นกระบวนการผลติ 306 3821302 หลกั การบญั ชเี บอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

3. การเก็บรักษา (Warehousing) เปนการเก็บรักษาสินคาที่ผลิตเสร็จ ท่ีถูกสงมาจากกระบวนการผลิตข้ัน สุดทาย โดยสินคาท่ีผลิตเสร็จจะเรียกวาสินคาสําเร็จรูป (Finished Goods) โดยจะเก็บรักษาไวในคลังสินคา จนกวาจะมี การขายเกิดขน้ึ จงึ จะนําสินคา น้นั สงมอบใหแ กลูกคา 4. การจัดจําหนาย (Selling) หรือการขาย เปนการนําสินคาที่ผลิตเสร็จออกจําหนายและสงมอบใหแก ลกู คา สามารถแสดงขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งานของกจิ การอุตสาหกรรมได ดังตารางที่ 6.1 ตารางที่ 6.1 แสดงขัน้ ตอนการดําเนนิ งานของกิจการอุตสาหกรรม 1. การจดั หาปจ จัย 2. การผลติ 3. การเก็บรกั ษา 4. การจดั จาํ หนาย การผลติ ปจจยั การผลิต : งานระหวา งทาํ : สนิ คา สําเร็จรูป ลกู คา อาคารโรงงาน แผนกผลติ # 1 เครอ่ื งจักร อปุ กรณ แผนกผลติ # 2 แรงงาน แผนกผลิต# 3 วตั ถดุ ิบ การบันทึกบัญชี บนั ทกึ ปจ จยั การผลิต บันทึกตนทนุ งานระหวาง บนั ทึกตนทนุ สนิ คา ที่ผลติ บนั ทึกการขายสนิ คา และ ตน ทนุ คาวตั ถุดิบ ทํา เสร็จ บันทึกตน ทนุ สนิ คา ทข่ี าย คา แรงงาน คา ใชจายการผลิต การจดั หาปจ จัยการ การผลิต การเก็บรักษา การจดั จําหนาย ผลติ วตั ถุดิบ งานระหวางทํา สินคาสาํ เร็จรปู ตนทนุ ขาย xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx คา แรง xx xx xx คา ใชจายการผลติ xx xx xx xx ภาพที่ 6.1 แสดงวงจรการบันทึกตนทุนการผลิต 307 3821302 หลกั การบญั ชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

ลกั ษณะของการผลติ ในการคํานวณตนทุนผลิตสินคาในกิจการอุตสาหกรรมน้ัน สามารถท่ีจะบันทึกบัญชีสะสมตนทุนและ คาํ นวณตนทนุ ไดตามลักษณะของการผลิต ซึ่งแบงการผลิตออกเปน 2 ลักษณะ คือการผลิตตามคําสั่งของลูกคา (Job- Order Production) และการผลติ แบบตอ เน่อื ง (Continuous Production) การผลิตตามคําสั่งของลูกคา (Job-Order Production) เปนลักษณะการผลิตสินคาท่ีมีการผลิตตาม ลักษณะเฉพาะแตกตางกัน ข้ึนอยูกับคําสั่งของลูกคา ดังนั้น ตนทุนการผลิตสินคาท่ีเกิดข้ึนจะแตกตางกัน การคิด ตนทุนของสินคาท่ีผลิตเสร็จ จะคํานวณจากตนทุนของงานแตละงานแยกจากกัน เรียกวิธีการคิดตนทุนแบบน้ีวา การ คดิ ตนทนุ ตามงาน (Job-Oder Costing) ลกั ษณะกิจการทีท่ าํ การผลิตตามคําสงั่ ของลูกคา เชน โรงพิมพ โรงงานผลิต เฟอรนิเจอร เปนตน การผลิตแบบตอเน่ือง (Continuous Production) เปนการผลิตสินคารูปแบบเดียวกันจํานวนมากๆ โดย จะทําการผลติ อยางตอเน่ือง จากแผนกหน่ึงไปยังอีกแผนกหนึ่ง ในการผลิต ไมสามารถแยกตนทุนท่ีเกิดขึ้นไดวาเปน ของสินคาหนวยใดหนว ยหนึ่งไดชดั เจน เพราะเปนการผลติ รวมกัน ดังนั้น การคิดตนทุนสินคาจึงตองใชวิธีการรวบรวม และคิดตนทุนท่ีเกิดขึ้นตามแผนกผลิตหรือชวงการผลิต เรียกวิธีการคิดตามแบบน้ีวา การคิดตนทุนตามแผนก หรือ ตนทุนชวง (Process Costing) ลักษณะกิจการที่ทําการผลิตแบบตอเน่ือง เชน กิจการผลิตอาหารกระปอง ผลิต นํ้าอัดลม ผลติ นํ้าตาลทราย เปน ตน สวนประกอบของตน ทุนการผลิต จากขั้นตอนการดําเนินงานของกิจการอุตสาหกรรม กิจการจะบันทึกบัญชีตนทุนในการผลิตสินคา ตั้งแต เมื่อ เริ่มจัดหาปจจัยการผลิต จนกระทั่งผลิตเสร็จ และนําไปเก็บรักษาที่คลังสินคา โดยตนทุนการผลิตสินคาประกอบดวย 3 สว นสําคัญ คอื คาวตั ถุดิบ คา แรงงาน และคา ใชจ า ยในการผลิต 1. คาวัตถุดบิ (Materials Costs) เปน ตนทนุ คา วัตถุดิบที่นํามาใชในการผลิตสินคา วัตถุดิบแบงเปน 2 ประเภท คือ วตั ถดุ ิบทางตรง และวัตถดุ ิบทางออ ม 1.1 วัตถุดิบทางตรง (Direct Materials) เปนวัตถุดิบท่ีนํามาเปล่ียนสภาพหรือประกอบเปนสินคา สําเร็จรูป มีลักษณะสําคัญ คือ เปนสวนประกอบหลักท่ีสําคัญของสินคา และวัดคํานวณตนทุน หรือ ปริมาณท่ีใชใน การผลิตแตละหนวยไดแนนอน เชน ผาที่ใชในการผลิตเส้ือ หนังสัตวท่ีใชในการผลิตกระเปา ไมท่ีใชในการผลิต เฟอรน เิ จอร เปน ตน 1.2 วัตถุดิบทางออม (Indirect Materials) เปนวัตถุดิบที่นํามาใชเปนสวนประกอบในการผลิตสินคา แต ใชในปริมาณที่นอย ยากที่จะคํานวณตนทุนและประมาณการใชไดแนนอน เชน ดายที่ใชในการผลิตเสื้อ กาวที่ใชในการ ผลิตกระเปาหนัง กาวหรือตะปูที่ใชในการผลิตเฟอรนิเจอร ในบางครั้งอาจเรียกวัตถุดิบทางออมวา วัสดุโรงงาน หรือวัสดุ สน้ิ เปลอื ง ในการคาํ นวณตนทนุ การผลิตสนิ คาจะนาํ คาวัตถดุ ิบทางออ มไปคดิ รวมเปนสว นหน่ึงของคาใชจ ายการผลติ 2. คาแรงงาน (Labor Costs) เปนจํานวนเงินที่จายเปนคาตอบแทนใหแกคนงานท่ีทํางานเกี่ยวของกับการ ผลติ การจายคา แรงงานอาจจา ยไดหลายลักษณะ เชน คา แรงรายชิน้ งาน คาแรงรายชั่วโมง คาแรงรายเดือน เปนตน คาแรงงานแบงเปน 2 ประเภท คือ คา แรงทางตรง และคาแรงทางออม 2.1 คาแรงทางตรง (Direct Labor Costs) เปนคาแรงที่จายใหแกคนงานที่ทําการเปล่ียนสภาพ วัตถุดิบ ใหเปนสินคาสําเร็จรูป เปนคาแรงท่ีจายใหคนงานท่ีทําหนาท่ีผลิตสินคาโดยตรง และสามารถคํานวณตนทุน 308 3821302 หลักการบัญชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

ตอหนวยในการผลติ สนิ คาไดแนนอนชัดเจน เชน คาแรงท่ีจายใหแกชางตัดเสื้อ ชางเย็บผา คาแรงที่จายใหแกคนงาน ทีท่ าํ การตดั แผนหนังเพอ่ื ทํากระเปา คาแรงทจี่ ายใหแ กช างไมใ นการผลติ เฟอรนิเจอร เปนตน 2.2 คาแรงทางออม (Indirect Labor Costs) เปนคาแรงที่จายใหแกคนงานในโรงงานท่ีไมไดทํา หนาที่ในการผลิตโดยตรง แตมีสวนชวยทําใหการผลิตสินคาสําเร็จลุลวงไปไดดวยดี คาแรงทางออมยากท่ีจะคํานวณ ตนทุนตอหนวยในการผลิตสินคาไดแนนอนชัดเจน เชน เงินเดือนผูจัดการโรงงาน เงินเดือนพนักงานทําความสะอาด โรงงาน เงินเดือนยามรกั ษาความปลอดภัย เงินเดือนหัวหนาคนคุมงาน เปนตน ในการคํานวณตนทุนการผลิตสินคา จะนาํ คา แรงทางออ มไปรวมเปนสวนหน่งึ ของคา ใชจ ายในการผลติ 3. คาใชจายในการผลิต (Manufacturing Overhead Costs หรือ Factory Overhead Costs) เปน คาใชจายตางๆ ท่ีกิจการจายในการผลิตสินคา เพ่ือใหการผลิตเปนไปไดโดยสะดวก และคาแรงทางตรงเปนตนทุน ทางออมในการผลิตสินคา เนื่องจากไมสามารถคํานวณตนทุนตอหนวยในการผลิตสินคาไดแนนอนชัดเจน คาใชจาย ในการผลติ ไดแก คาใชจายเก่ยี วกับอุปกรณใ นโรงงาน 3.1 คาวัตถุดบิ ทางออ ม หรือคาวสั ดสุ นิ้ เปลืองโรงงาน 3.2 คา แรงทางออ ม 3.3 คาใชจา ยเก่ยี วกบั สาธารณูปโภคในโรงงาน เชน คานาํ้ คา ไฟฟา คา โทรศัพท 3.4 คาใชจายเกี่ยวกับอาคารสถานท่ีและ อุปกรณในโรงงาน เชน คาเชาอาคาร คาเส่ือมราคา คาภาษที รพั ยส นิ คาประกนั ภัย คา ซอมแซมบาํ รุงรักษา เปนตน 3.5 คาใชจา ยเบด็ เตล็ดอน่ื ๆ ในโรงงาน ตนทุนการผลิต สามารถเขยี นเปน สมการคาํ นวณได ดงั นี้ ตนทนุ การผลิต = คา วัตถดุ บิ ทางตรง + คาแรงทางตรง + คา ใชจายในการผลติ หากมีงานระหวางทําคงเหลือปลายงวด ตนทุนการผลิตสินคาสําเร็จรูปจะไดมาจากการนําตนทุนการผลิต รวมกบั ตน ทนุ งานระหวางทําตนงวด หักออกดว ยงานระหวางทาํ ปลายงวด เขียนเปนสมการคํานวณไดด งั นี้ ตนทนุ ผลติ สินคา สําเรจ็ รูป = ตน ทุนการผลติ + งานระหวา งทําตน งวด - งานระหวา งทาํ ปลายงวด สนิ คาคงเหลอื ของกิจการอุตสาหกรรม สินคาคงเหลือของกิจการอุตสาหกรรม ประกอบดวย 3 สวน คือ วัตถุดิบ งานระหวางทํา หรือสินคาระหวาง ผลิต และสนิ คา สําเร็จรปู วัตถุดิบ (Materials Inventories) เปนวัตถุดิบที่นํามาเพื่อใชในการผลิต ไดแก วัตถุดิบทางตรง และ วตั ถุดบิ ทางออ ม หรือ วสั ดโุ รงงานคงเหลือ งานระหวางทํา (Work in Process Inventories) หรืออาจเรียกวา สินคาระหวางผลิต เปนงานท่ียังผลิตไม เสร็จ ยังคงคางอยูในกระบวนการผลิต ตนทุนของงานระหวางทําจะคํานวณไดจาก คาวัตถุดิบทางตรง คาแรงงาน ทางตรง และคาใชจ า ยการผลติ ทไี่ ดใชไ ปในงานทยี่ ังผลิตไมเ สรจ็ น้ี สินคาสําเร็จรูป (Finished Goods Inventories) เปนสินคาท่ีผลิตเสร็จแลว แตยังไมไดขาย จึงยังคง เหลืออยูในกิจการ ตนทุนของสินคาสําเร็จรูป จะคํานวณจากคาวัตถุดิบทางตรง คาแรงทางตรง และคาใชจายการ ผลิตทเ่ี กิดขน้ึ ต้ังแตเ ริม่ ผลติ จนกระทง่ั เสรจ็ เปน สนิ คา สําเรจ็ รปู 309 3821302 หลักการบญั ชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

การบันทึกบัญชีสินคาคงเหลือของกิจการอุตสาหกรรม สามารถบันทึกได 2 วิธี เชนเดียวกับกิจการซ้ือขาย สนิ คา คือ วธิ บี นั ทกึ สนิ คาคงเหลือแบบตอเนื่อง และ วธิ บี นั ทึกบัญชสี นิ คา เมื่อสนิ้ งวด วิธีบันทึกสินคาคงเหลือแบบตอเน่ือง (Perpetual Inventory Method) เปนวิธีบันทึกสินคาท่ีแสดงใหเห็น ถึงการเคล่ือนไหวของสินคาตอเน่ืองตลอดเวลา ต้ังแตเมื่อเร่ิมการผลิต จนกระทั่งผลิตเสร็จ โดยจะบันทึกการ เปล่ียนแปลงเก่ียวกับสินคาไวในบัญชีวัตถุดิบ เมื่อมีการซ้ือวัตถุดิบ และมีการเบิกใชวัตถุดิบ บัญชีงานระหวางทํา เม่ือเริ่มมีการผลิตในกระบวนการผลิต บัญชีสินคาสําเร็จรูป เมื่อผลิตเสร็จเปนสินคาสําเร็จรูป เก็บรักษาในคลังสินคา และ บันทึกบัญชีตนทุนขายทุกคร้ังที่มีการขายสินคา ซึ่งการบันทึกบัญชีสินคาคงเหลือแบบตอเน่ือง จะทําใหเห็นภาพ การเปลี่ยนแปลงของสินคาตอเน่ืองตลอดเวลา ใหขอมูลท่ีมีประโยชนตอฝายบริหารในการควบคุมสินคาคงเหลือ และ สะดวกในการจดั ทาํ งบการเงิน วิธีบันทึกสินคาคงเหลือเม่ือส้ินงวด (Periodic Inventory Method) เปนวิธีที่จะบันทึกสินคา เมื่อมีการ ตรวจนับในวันส้ินงวดบัญชี โดยในระหวางงวดดําเนินงานจะไมมีการบันทึกการเปล่ียนแปลงที่เกิดข้ึนในบัญชีสินคา คงเหลอื ดงั น้นั เมอื่ มกี ารซื้อวตั ถุดิบและมตี น ทุนทเี่ ก่ยี วกบั วตั ถุดิบ กิจการจะบันทึกในบัญชีซื้อวัตถุดิบ บัญชีคาขนสง เขา บัญชีสงคืน บัญชีสวนลดรับ เมื่อทําการผลิตสินคาจนกระท่ังเสร็จเปนสินคาสําเร็จรูป จะไมบันทึกตนทุนการ ผลิตในบัญชีงานระหวางทํา และไมบันทึกตนทุนที่ผลิตเสร็จในบัญชีสินคาสําเร็จรูป เมื่อมีการขาย ก็จะบันทึกเฉพาะ การขายสินคา จะไมบันทึกบัญชีตนทุนขาย ดังน้ัน การคํานวณตนทุนขาย ตนทุนสินคาท่ีผลิตเสร็จ จะกระทําไดก็ ตอเมื่อทราบยอดสินคาคงเหลือท่ีไดจากการตรวจนับในวันส้ินงวด โดยหากกิจการทราบตนทุนวัตถุดิบคงเหลือปลาย งวด จะคํานวณตนทุนวัตถุดิบท่ีใชไปได เมื่อทราบตนทุนงานระหวางทําปลายงวด จะคํานวณหาตนทุนสินคาที่ผลิต เสร็จในงวดได และเมือ่ ทราบตน ทุนสนิ คา สาํ เรจ็ รูปคงเหลอื ปลายงวด กจ็ ะคํานวณหาตน ทนุ ขายไดต ามลําดบั การบนั ทึกบญั ชสี ําหรบั กิจการอุตสาหกรรม จากที่ไดกลาวมาแลววา การบันทึกบัญชีสินคาคงเหลือ สามารถเลือกบันทึกได 2 วิธี คือ วิธีบันทึกสินคา คงเหลือแบบตอ เน่ือง และวิธบี นั ทกึ สินคาคงเหลอื เมือ่ ส้นิ งวด ในลาํ ดบั ตอ ไปจะอธิบายการบันทึกบัญชี ตั้งแตเริ่มจัดหา ปจจัยการผลิต การผลิต การเก็บรักษา และการจัดจําหนาย ตามวงจรบัญชีจนกระทั่งจัดทํางบการเงิน โดยจะอธิบาย ตามวิธีบันทกึ สนิ คาคงเหลอื ดงั ตอไปน้ี วิธีการบนั ทึกสินคาคงเหลือแบบตอเนื่อง การบนั ทึกรายการบญั ชี มีดังตอไปนี้ 1. บันทกึ ตนทนุ ของปจจยั การผลติ กิจการจะบนั ทกึ ตน ทุนตามรายการคา ท่เี กิดขึน้ ดังน้ี 1.1 วัตถุดบิ 1.1.1 เมอื่ ซอื้ วัตถุดบิ บนั ทึกบัญชีโดย เดบิต บัญชวี ตั ถุดิบ xx เครดติ บัญชีเงนิ สด / บัญชเี จา หน้ีการคา xx โดยบัญชีวัตถุดิบจะเปนบัญชีคุมยอด และมีบัตรวัตถุดิบแตละชนิด เปนบัญชีแยก ประเภทยอย เพอื่ ใชควบคมุ การรบั และการเบิกจา ยของวัตถดุ บิ แตล ะชนิดทงั้ วตั ถดุ บิ ทางตรง และวตั ถุดิบทางออ ม 1.1.2 เมือ่ มกี ารจา ยคาขนสง เขาของวตั ถุดบิ บันทึกบัญชโี ดย 310 3821302 หลักการบัญชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

เดบิต บญั ชวี ตั ถดุ บิ (จาํ นวนคาขนสงเขา ) xx เครดติ บัญชเี งินสด / บัญชเี จาหนกี้ ารคา xx 1.1.3 เม่ือมีการสงคนื วตั ถดุ ิบทีช่ ํารดุ ใหแกผขู าย บนั ทึกบัญชโี ดย เดบิต บญั ชเี งนิ สด / บญั ชีเจา หน้กี ารคา xx เครดิต บญั ชวี ตั ถุดบิ xx 1.1.4 เมื่อมีการจายชาํ ระหน้ีคาวัตถุดิบ และไดรับสวนลดในการชาํ ระ หนี้ บนั ทึกบญั ชีโดย เดบติ บัญชเี จา หนก้ี ารคา xx เครดติ บญั ชีเงนิ สด xx บญั ชีวัตถดุ บิ (จํานวนสว นลดที่ไดรับ) xx 1.2 คาแรง เมอื่ มีการจายคาแรง และเงินเดือนจะบันทึกในบัญชีคาแรง หากมีการหักภาษี ณ ที่ จา ย บันทกึ บญั ชโี ดย เดบติ บญั ชคี า แรงและเงินเดอื น xx เครดติ บัญชีเงินสด xx บัญชีภาษีเงนิ ไดหัก ณ ท่ีจาย xx 1.3 คาใชจายการผลิต เมื่อมีการจายคาใชจายตางๆ ท่ีเก่ียวกับการผลิตสินคา ซึ่งจะเปน คาใชจายตาง ๆ ในโรงงานที่ทําการผลิตสินคา จะบันทึกบัญชีโดย เดบิต คาใชจายการผลิต และ เครดิต บัญชีคาใชจาย หรอื บญั ชีที่เกี่ยวของ บนั ทึกบัญชโี ดย เดบิต บัญชีคา ใชจา ยการผลิต xx เครดิต บญั ชีคาเส่อื มราคาสะสม-อาคาร xx บัญชีคาเสอ่ื มราคาสะสม-เคร่อื งจักร xx บญั ชคี าสาธารณปู โภคคา งจา ย/เงนิ สด xx บัญชคี า ใชจายจายลวงหนา xx บญั ชี ดา นเครดิต จะบันทึกจากบญั ชีทเี่ กย่ี วขอ งแลวแตวา กิจการจะจายเงนิ สด หรอื ปรับปรุงรายการ 2. บันทกึ ตนทนุ การผลิตเขาสูก ระบวนการผลิต 2.1 วัตถุดิบ เมื่อมีการเบิกใชวัตถุดิบทางตรงเขาสูกระบวนการผลิต จะบันทึกตนทุนสะสมไวในบัญชี งานระหวางทาํ สวนวตั ถดุ บิ ทางออมที่เบิกใช จะบันทึกตนทุนสะสมในบญั ชีตนทุนการผลิต บันทกึ บัญชโี ดย เดบิต บัญชีงานระหวางทํา xx บัญชี คา ใชจ า ยการผลิต xx เครดติ บญั ชวี ัตถุดบิ xx 2.2 คาแรง เม่ือแรงงานถูกใชในกระบวนการผลิต และมีการจายคาแรงแลว จะนําคาแรงมา วิเคราะหวา เปนแรงงานทางตรงหรือแรงงานทางออม หากเปนคาแรงทางตรงจะบันทึกในบัญชีงานระหวางทํา หากเปน คา แรงทางออ มจะบนั ทึกในบญั ชีคา ใชจ า ยการผลิต บนั ทึกบัญชีโดย เดบติ บญั ชงี านระหวา งทาํ xx บัญชีคาใชจา ยการผลติ xx เครดติ บัญชคี าแรงงาน xx 311 3821302 หลกั การบัญชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

2.3 คาใชจายการผลิต เมื่อบันทึกคาใชจายการผลิตในแตละงวดบัญชีครบแลว จะบันทึกเขาสู กระบวนการผลติ โดยบันทึกในบญั ชีงานระหวา งทํา บนั ทึกบญั ชีโดย เดบิต บญั ชีงานระหวางทาํ xx เครดติ บญั ชคี าใชจ ายการผลิต xx 3. บนั ทึกตนทนุ สินคา ทีผ่ ลติ เสรจ็ เม่ือปจจัยการผลิตทั้งหมดถูกนําเขาสูกระบวนการผลิต และผลิตเสร็จ เปนสินคาสําเร็จรูป จะบันทึกตนทุนสินคาท่ีผลิตเสร็จออกจากบัญชีงานระหวางทํา ไปบันทึกในบัญชีสินคาสําเร็จรูป บันทึกบญั ชโี ดย เดบิต บญั ชีสินคาสําเร็จรปู xx เครดติ บญั ชงี านระหวางทาํ xx 4. บันทึกการจําหนายสินคา เมื่อมีการจําหนายสินคา กิจการจะบันทึกการขายดวยราคาขาย สนิ คา และบันทกึ ตน ทุนขายสินคา ดวยราคาทนุ สินคาทีผ่ ลิต ดงั นี้ 4.1 บันทึกการขายสนิ คา บนั ทึกบญั ชีโดย เดบิต บญั ชีเงนิ สด /บญั ชลี ูกหน้ี xx เครดติ บัญชีขาย xx 4.2 บนั ทกึ ตนทุนสินคา ทข่ี าย บันทกึ บญั ชโี ดย เดบิต บญั ชีตนทนุ ขาย xx เครดติ บัญชีสินคาสําเรจ็ รปู xx 5. บันทึกคาใชจายในการดําเนินงานตางๆ เปนการบันทึกบัญชีคาใชจายดําเนินงาน ตาง ๆ ที่เกิดขึ้นใน สวนของสาํ นกั งาน จะบนั ทึกบญั ชโี ดย เดบิต ชอ่ื บัญชีคาใชจา ย และเครดิต บัญชี ท่ีเกยี่ วขอ ง บันทึกบัญชีโดย เดบิต บัญชีคา ใชจ า ย xx เครดติ บญั ชเี งนิ สด xx บัญชีคาใชจ า ยคา งจา ย xx 6. บันทึกรายการปดบัญชี ณ วันสิ้นงวด กิจการท่ีบันทึกสินคาคงเหลือแบบตอเน่ือง บัญชีท่ีเกี่ยวของ กับตนทุนการผลิตสินคา ไดแก บัญชีวัตถุดิบ และบัญชีงานระหวางทํา จะมียอดคงเหลือยกไปใชในงวดถัดไป จึงไมมีการ ปดบัญชีในสมุดรายวันท่ัวไป สวนบัญชีคาแรง และคาใชจายการผลิต จะถูกบันทึกเครดิตไปในระหวางงวด จึงไมมียอด คงเหลือ ดังน้ัน รายการปดบัญชีจึงมีเฉพาะรายได และคาใชจายที่สํานักงาน เทานั้น การปดบัญชีจะบันทึกเหมือนกิจการ ซ้อื ขายสินคา บันทกึ รายการปดบญั ชไี ดดังน้ี 6.1 บันทึกปดบญั ชีรายได บันทกึ บัญชโี ดย เดบิต บัญชขี าย xx บัญชรี ายไดอ ่นื ๆ xx เครดิต บัญชกี าํ ไรขาดทนุ xx 312 3821302 หลักการบญั ชีเบื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

6.2 บนั ทึกปดบญั ชีคา ใชจา ยตา งๆบนั ทกึ บญั ชีโดย เดบิต บัญชกี าํ ไรขาดทนุ xx เครดิต บญั ชีคาใชจายในการขาย xx บัญชคี าใชจ ายในการบรหิ าร xx บัญชีตนทุนขาย xx 6.3 บันทึกปด บัญชกี าํ ไรขาดทุนเขากาํ ไรสะสม บนั ทกึ บญั ชโี ดย เดบิต บญั ชกี าํ ไรขาดทนุ (กําไร) xx เครดิต เครดติ กําไรสะสม xx หรอื เดบติ กาํ ไรสะสม xx เครดิต กาํ ไรขาดทนุ (กรณีขาดทุน) xx การแสดงรายการในงบการเงนิ xx หนว ย :บาท xx xx บริษัท จาํ กัด xx งบตนทนุ สนิ คาทผ่ี ลติ xx สําหรับปสน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธันวาคม 25xx xx xx วัตถดุ บิ ทางตรงใชไ ป xx คา แรงงานทางตรง xx คา ใชจา ยการผลติ xx ตน ทนุ การผลติ บวก งานระหวา งทาํ ตน งวด xx xx หัก งานระหวางทาํ ปลายงวด xx ตนทุนสนิ คาที่ผลติ xx บรษิ ัท จาํ กัด xx งบกาํ ไรขาดทนุ สาํ หรบั ปสน้ิ สุดวันท่ี 31 ธนั วาคม 25xx ขาย หัก ตน ทนุ ขาย กําไรขนั้ ตน หกั คาใชจายในการดําเนนิ งาน คาใชจ า ยในการขาย คา ใชจา ยในการบรหิ าร กาํ ไรสุทธิ 313 3821302 หลกั การบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

บริษัท จํากดั งบดลุ (บางสวน) วันท่ี 31 ธันวาคม 25xx สินทรัพย สนิ ทรัพยหมนุ เวยี น เงินสด xx xx ลูกหนส้ี ุทธิ xx สินคา คงเหลือ สินคาสาํ เรจ็ รูป(ปลายงวด) xx งานระหวา งทาํ (ปลายงวด) xx วัตถดุ ิบ(ปลายงวด) xx วัสดุโรงงาน(ปลายงวด) xx ในงบดุล มูลคาสนิ คาคงเหลือ ไดมาจากการคํานวณหายอดยกไปในบญั ชีแยกประเภทสินคา วิธกี ารบนั ทกึ สินคา คงเหลือเมอื่ ส้นิ งวด รายการบนั ทึกบญั ชี มดี งั น้ี 1. บนั ทกึ ตนทนุ ของปจจัยการผลติ กิจการจะบันทึกตน ทนุ ตามรายการคาท่ีเกิดขนึ้ ดงั น้ี 1.1 วตั ถดุ บิ 1.1.1 เม่ือซ้อื วตั ถดุ บิ จะบันทกึ บญั ชีโดย เดบิต บัญชีซ้ือวตั ถดุ ิบ xx เครดิต บญั ชเี งินสด / บญั ชีเจาหนกี้ ารคา xx โดยบัญชีซื้อวัตถุดิบจะเปนบัญชีคุมยอด และมีบัตรวัตถุดิบแตละชนิด เปนบัญชีแยกประเภทยอย เพื่อใช ควบคมุ การรบั และการเบิกจา ยของวัตถุดบิ แตล ะชนดิ ท้ังวตั ถดุ บิ ทางตรง และวัตถดุ บิ ทางออม 1.1.2 เม่ือมกี ารจายคาขนสงเขา ของวตั ถดุ บิ บนั ทกึ บญั ชีโดย เดบิต บญั ชคี า ขนสงเขา xx เครดิต บัญชีเงินสด / บัญชเี จาหน้ีการคา xx 1.1.3 เมอ่ื มกี ารสง คืนวตั ถุดิบทีช่ ํารดุ ใหแ กผขู าย บนั ทึกบัญชโี ดย เดบติ บญั ชีเงนิ สด / บัญชีเจาหนก้ี ารคา xx เครดิต บัญชสี ง คนื xx 1.1.4 เมอ่ื มีการจา ยชาํ ระหนค้ี าวตั ถุดบิ และไดรับสว นลดในการชาํ ระหนี้บันทึกบัญชโี ดย เดบติ เจา หน้กี ารคา xx เครดิต บญั ชีเงินสด xx บัญชีสวนลดรบั xx 1.2 คาแรง เมื่อมีการจายคาแรง และเงินเดือนจะบันทึกในบัญชีคาแรง หากมีการหักภาษี ณ ที่จาย บนั ทกึ บญั ชโี ดย 314 3821302 หลักการบญั ชีเบือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

เดบติ บญั ชีคา แรงและเงินเดือน xx เครดติ บญั ชีเงนิ สด xx บญั ชภี าษีเงินไดห กั ณ ทีจ่ า ย xx 1.3 คาใชจายการผลิต เมื่อมีการจายคาใชจายตางๆ ท่ีเก่ียวกับการผลิตสินคา ซ่ึงจะเปนคาใชจายตางๆ ในโรงงานท่ีทําการผลิตสินคา จะบันทึกบัญชีโดย เดบิต คาใชจายการผลิต และ เครดิต บัญชีคาใชจาย หรือ บัญชีที่ เกีย่ วของ บนั ทกึ บัญชโี ดย เดบติ บญั ชีคาใชจ ายการผลติ xx เครดติ บัญชคี า เส่อื มราคาสะสม-อาคาร xx บญั ชคี า เสอ่ื มราคาสะสม-เครอ่ื งจกั ร xx บัญชคี า สาธารณูปโภคคางจาย/เงนิ สด xx บัญชี ดานเครดิต จะบันทึกจากบัญชีที่เกี่ยวของแลวแตวากิจการจะจายเงินสด หรือจากการ ปรบั ปรงุ 2. บันทกึ ตน ทุนการผลติ เขา สกู ระบวนการผลติ ไมมกี ารบนั ทกึ รายการนี้ 3. บนั ทกึ ตนทนุ สนิ คาท่ีผลติ เสรจ็ ไมมีการบนั ทึกรายการน้ี 4. บันทึกการจําหนายสินคา เม่ือมีการจําหนายสินคา กิจการจะบันทึกการขายสินคาดวยราคาขาย สินคา บันทกึ บัญชีโดย เดบิต บญั ชีเงินสด /บัญชลี ูกหนี้ xx เครดติ บญั ชขี าย xx 5. บนั ทึกคาใชจา ยในการดาํ เนินงานตา งๆ เปน การบนั ทึกบญั ชคี าใชจายดําเนินงานตางๆ ท่ีเกิดข้ึนในสวน ของสํานกั งาน บนั ทึกบัญชโี ดย เดบติ บัญชีคาใชจา ย xx เครดิต บัญชเี งินสด xx บญั ชคี าใชจายคา งจา ย xx 6. บันทกึ รายการปดบัญชี ณ วันสิ้นงวด สําหรับวิธีบันทึกสินคาเมื่อส้ินงวด ในวันส้ินงวดน้ีกิจการจะตอง ทําการตรวจนับสินคาคงเหลือและตีราคา บันทึกบัญชีในวันน้ี สินคาคงเหลือที่ตรวจนับ ไดแก วัตถุดิบ งานระหวางทํา และสินคาสําเร็จรูป และคํานวณมูลคาคงเหลือ ณ วันส้ินงวด จากนั้น บันทึกบัญชีสินคาปลายงวดท่ีตรวจนับไดพรอม รายการปดบัญชีอื่นๆ ทั้งหมด โดยกิจการจะปดบัญชีท่ีเกี่ยวกับการคํานวณตนทุนการผลิตเขาบัญชีตนทุนการผลิต แลว จึงปดบัญชีตนทุนการผลิตเขาบัญชีกําไรขาดทุนพรอมปดบัญชีรายไดและคาใชจายในการดําเนินงานตางๆ เขาบัญชี กาํ ไรขาดทนุ 315 3821302 หลกั การบญั ชเี บือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

6.1 การบันทึกรายการปดบัญชีโดยผานบัญชีตนทุนการผลิต กิจการจะปดบัญชีท่ีเกี่ยวกับการคํานวณ ตนทุนการผลิตสินคาสําเร็จรูป เขาบัญชีตนทุนการผลิตซ่ึงเปนบัญชีชั่วคราว เม่ือคํานวณหาตนทุนการผลิตสินคาได บัญชีตน ทุนการผลิตก็จะถกู ปด บญั ชไี ป ลําดบั การปด บัญชี จะเปนดังนี้ 6.1.1 ปด บัญชีที่มียอดเดบิตเขาบญั ชตี นทนุ การผลิต บันทึกบญั ชโี ดย เดบิต บญั ชตี น ทุนการผลิต xx เครดิต บญั ชีวัตถุดบิ (ตน งวด) xx บัญชีงานระหวา งทาํ (ตนงวด) xx บัญชี ซ้อื xx บญั ชคี า ขนสง เขา xx บญั ชีคา แรงงาน xx บญั ชคี า ใชจา ยการผลิต xx 6.1.2 ปดบัญชีท่ีมียอดเครดิตเขาบัญชีตนทุนการผลิต และบันทึกวัตถุดิบปลายงวด และงานระหวาง ทาํ ปลายงวดที่ตรวจนับได บนั ทกึ บญั ชโี ดย เดบติ บัญชวี ตั ถดุ ิบ (ปลายงวด) xx บัญชีานระหวา งทํา (ปลายงวด) xx บญั ชีสง คืน xx บญั ชสี วนลดรับ xx เครดิต บญั ชีตนทุนการผลิต xx จากรายการปดบัญชีดังกลาว ยอดคงเหลือของบัญชีตนทุนการผลิตก็คือ ตนทุนผลิตสินคา สําเร็จรูป จะใชในการคํานวณหาตนทุนสินคาท่ีขาย ดังนั้นจะบันทึกปดบัญชีตนทุนการผลิต พรอมกับบัญชีคาใชจาย ในการขายและบรกิ าร เขา บัญชกี าํ ไรขาดทนุ ในลาํ ดับตอ ไป 6.1.3 ปดบัญชีรายไดและที่มียอดดานเครดิตเขาบัญชีกําไรขาดทุน และบันทึกบัญชีสินคา สาํ เรจ็ รปู คงเหลือ(ปลายงวด)ทีต่ รวจนบั และตีราคา บนั ทกึ บัญชีโดย เดบติ บัญชีขาย xx บญั ชรี ายไดอ นื่ xx บัญชีสนิ คา สาํ เร็จรู(ปลายงวด) xx เครดติ บัญชกี ําไรขาดทนุ xx 6.1.4 ปดบัญชีตนทุนการผลิต บัญชีคาใชจายตางๆ และบัญชีสินคาสําเร็จรูป(ตนงวด) เขาบัญชี กาํ ไรขาดทนุ บันทกึ บัญชโี ดย เดบิต บญั ชีกําไรขาดทนุ xx เครดติ บัญชีตน ทนุ การผลติ xx บัญชีสินคาสาํ เรจ็ รปู (ตน งวด) xx บัญชีคา ใชจายในการขาย xx บญั ชคี า ใชจ า ยในการบรกิ าร xx 6.1.5 ปดบัญชีกําไรขาดทุนเขาบัญชีทุน จากการปดบัญชีในข้ันท่ี 6.1.3 และ 6.1.4 จะไดผลตางใน บัญชีกําไรขาดทุน หากดานเครดิตมากกวา แสดงวามีกําไร ผลกําไรหรือขาดทุนจากกการดําเนินงาน จะทําการปดบัญชี กําไรขาดทุนเขา บญั ชกี ําไรสะสม บนั ทกึ บัญชโี ดย 316 3821302 หลักการบญั ชีเบือ้ งตน (Fundamental Accounting Principles)

เดบติ บญั ชีกาํ ไรขาดทุน(กรณีกําไร) xx เครดติ บัญชกี ําไรสะสม xx หรือ เดบิต บัญชกี าํ ไรสะสม xx เครดิต บัญชีกาํ ไรขาดทนุ (กรณีขาดทุน) xx จากการตรวจนับวัตถุดิบคงเหลือปลายงวดทําใหกิจการสามารถคํานวณหาวัตถุดิบทางตรงใชไปใน ระหวา งงวดได โดยเขียนการคํานวณไดดงั น้ี วัตถดุ ิบทางตรงใชไปในระหวางงวด = วัตถดุ บิ คงเหลอื ตนงวด บวก ซ้อื สทุ ธิ หกั วัตถดุ ิบคงเหลือปลายงวด โดยที่ ซื้อสุทธิ คํานวณจากการนาํ ซอ้ื บวก คา ขนสง เขา หัก สงคืน หัก สวนลดรับ ) จากการตรวจนับงานระหวางทําคงเหลือปลายงวดทําใหกิจการสามารถคํานวณหาสินคาที่ผลิตเสร็จไป ในระหวา งงวดได โดยเขียนการคาํ นวณไดด งั นี้ สนิ คาที่ผลติ เสรจ็ ไปในระหวางงวด = งานระหวางทําคงเหลือตน งวด บวก วตั ถดุ บิ ทางตรงใชไป บวก คาแรงงานทางตรง บวก คา ใชจ ายในการผลิต หกั งานระหวา งทําคงเหลือปลายงวด และจากการตรวจนับสินคาสําเร็จรูปคงเหลือปลายงวดทําใหกิจการสามารถคํานวณ หาตนทุนสินคาท่ี ขายไปในระหวา งงวดได โดยเขยี นการคํานวณไดด งั น้ี ตนทนุ สินคาที่ขายไปในระหวางงวด = สินคาสาํ เร็จรูปคงเหลอื ตน งวด บวก สนิ คา ท่ผี ลิตเสรจ็ ไปในระหวางงวด หกั สินคาสําเรจ็ รูปคงเหลอื ปลายงวด 317 3821302 หลักการบญั ชีเบอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

การแสดงรายการในงบการเงิน บรษิ ทั จํากดั งบตนทุนสินคา ทีผ่ ลติ สําหรบั ปสิ้นสุดวันท่ี 31 ธนั วาคม 25xx วัตถุดบิ ทางตรงใชไ ป xx หนวย :บาท วัตถดุ บิ คงเหลอื ตน งวด xx xx ซ้ือ xx บวก คา ขนสง เขา xx xx xx xx xx หกั สงคืน xx xx สวนลดรับ xx xx วัตถุดบิ ทม่ี ีอยูท้ังสน้ิ xx หกั วตั ถุดิบคงเหลือปลายงวด xx xx คา แรงงานทางตรง xx คาใชจ ายการผลติ ตน ทุนการผลติ xx บวก งานระหวางทาํ ตน งวด หัก งานระหวางทาํ ปลายงวด ตนทนุ สนิ คาที่ผลติ เสร็จ บรษิ ทั จาํ กดั งบกําไรขาดทนุ สาํ หรบั ปสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25xx ขาย xx xx ตน ทุนขาย : xx xx xx สินคา สาํ เรจ็ รปู ตน งวด xx xx บวก ตน ทนุ สนิ คาทผ่ี ลติ สินคา ท่มี เี พื่อขาย xx xx หกั สินคา สาํ เรจ็ รูปปายงวด xx xx กาํ ไรขัน้ ตน คา ใชจายในการดาํ เนินงาน คาใชจา ยในการขาย คา ใชจายในการบริหาร กําไรสทุ ธิ 318 3821302 หลักการบัญชเี บื้องตน (Fundamental Accounting Principles)

สินทรพั ยห มุนเวียน บรษิ ัท จาํ กดั หนว ย :บาท เงนิ สด งบดลุ (บางสว น) xx ลกู หนส้ี ทุ ธิ วันท่ี 31 ธันวาคม 25xx สินคา คงเหลอื สนิ ทรพั ย สินคาสําเร็จรูป(ปลายงวด) xx งานระหวา งทํา(ปลายงวด) xx วัตถุดบิ (ปลายงวด) วสั ดุโรงงาน(ปลายงวด) xx xx xx xx xx ในการจดั ทาํ งบดลุ มลู คาของสินคาคงเหลือ ไดมาจากการตรวจนบั ตีราคา และบนั ทกึ บญั ชใี นวันสน้ิ งวด สามารถสรปุ การเปรียบเทยี บการบันทึกบญั ชที ้งั 2 วิธีไดด งั ตารางที่ 6.2 ตารางที่ 6.2 แสดงการบันทกึ บัญชสี ินคา คงเหลือในสมดุ รายวันทว่ั ไปเปรียบเทียบ 2 วธิ ี รายการ วิธีการบันทึกสินคา คงเหลอื วิธีการบนั ทกึ สินคา คงเหลือ แบบตอ เน่อื ง เมอื่ สนิ้ งวด 1.ซือ้ วตั ถดุ บิ วตั ถดุ ิบ ซอื้ วตั ถุดบิ ภาษีซ้ือ ภาษซี ้อื เจาหนี้การคา เจา หนี้การคา 2. บนั ทึกเบิกวตั ถุดบิ ไปใช งานระหวา งทํา ไมบันทกึ รายการ คา ใชจ ายการผลิต วัตถดุ ิบ 3. บันทึกการจายคา แรงงาน คา แรงงาน คาแรงงาน เงนิ ประกนั สงั คมจายสมทบ เงนิ ประกันสงั คมจา ยสมทบ เงนิ สด เงนิ สด ภาษีเงินไดหัก ณ ที่จา ย ภาษเี งินไดห กั ณ ทีจ่ าย เงนิ ประกันสังคมคางจา ย เงินประกันสงั คมคางจา ย 3.1 บนั ทึกคาแรงเขาสู งานระหวา งทํา ไมบันทกึ รายการ กระบวนการผลิต คาใชจา ยการผลิต คาแรงงาน 4. บันทึกคาใชจายตา งๆที่ คาใชจ า ยการผลติ คา ใชจ ายตางๆ เกิดขน้ึ ในการผลิต คาเสอ่ื มราคา คาเส่ือมราคา เงินสด เงินสด คาใชจ ายจายลวงหนา คาใชจ ายจายลวงหนา คา ใชจ ายคางจา ย คา ใชจ ายคางจา ย คาเสือ่ มราคาสะสม คาเสื่อมราคาสะสม 319 3821302 หลกั การบัญชีเบอ้ื งตน (Fundamental Accounting Principles)

รายการ วิธกี ารบนั ทกึ สินคาคงเหลือ วิธีการบันทกึ สินคา คงเหลอื แบบตอ เนื่อง เม่ือส้นิ งวด 4.1 บนั ทึกคา ใชจ ายการผลติ เขา งานระหวางทํา ไมบันทึกรายการ สกู ระบวนการผลติ คาใชจายการผลิต ตนทุนการผลติ วัตถุดิบ(ตนงวด) 4.2 บันทึกตนทุนการผลิต งานระหวา งทาํ (ตน งวด) ซื้อวตั ถุดิบ เขา สกู ระบวนการผลิตในวัน คาแรงงาน คาใชจา ยตา งๆ สนิ้ งวด(ใชต น ทุนจา ยจรงิ ) คา เสอ่ื มราคา 4.3 บนั ทึกวัตถุดิบคงเหลอื ไมบนั ทกึ รายการ วัตถดุ บิ (ปลายงวด) และงานระหวา งทําคงเหลอื งานระหวางทํา(ปลายงวด) ในวันสิ้นงวด สินคาสําเรจ็ รปู 5. บันทึกตนทนุ สนิ คา ท่ผี ลติ งานระหวา งทาํ ตน ทนุ การผลติ เสรจ็ เขาบัญชสี ินคาสําเร็จรูป 6. บันทกึ การจําหนา ยสินคา ลูกหนี/้ เงินสด ลกู หน/้ี เงนิ สด ขาย ขาย 6.1 บันทกึ ตน ทุนสินคา ทขี่ าย ตน ทุนขาย ไมบนั ทึกรายการ สนิ คา สาํ เรจ็ รปู 7. บันทึกรายการปด บัญชี ขาย ขาย 7.1 ปดบัญชีรายได รายไดอ่นื รายไดอน่ื 7.2 ปดบัญชตี นทุนขายและ กําไรขาดทุน กาํ ไรขาดทุน คา ใชจา ยตา งๆ กําไรขาดทนุ ตนทนุ ขาย คา ใชจ า ยตงๆ 7.3 ปดบญั ชีคาใชจ ายตา งๆ กําไรขาดทนุ และปดบญั ชี สินคาสําเรจ็ รปู (ตน ตนทุนการผลิต งวด)และตนทนุ การผลติ คาใชจา ยในการดําเนินงาน เขาบญั ชีกาํ ไรขาดทุน สินคา สําเร็จรูป(ตนงวด) 320 3821302 หลักการบญั ชเี บ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

รายการ วธิ ีการบนั ทึกสินคา คงเหลือ วิธกี ารบนั ทกึ สินคาคงเหลือ แบบตอเนือ่ ง เม่ือสนิ้ งวด 7.4 บันทึกสนิ คาสาํ เรจ็ รูป คงเหลอื ปลายงวด ไมบันทกึ รายการ สนิ คา สําเรจ็ รปู (ปลายงวด) 8. ปดบัญชกี าํ ไรขาดทุน กาํ ไรขาดทนุ 8.1 กรณกี าํ ไร กําไรขาดทุน 8.2 กรณีขาดทุน กาํ ไรสะสม กาํ ไรขาดทนุ กาํ ไรสะสม กาํ ไรสะสม กําไรขาดทุน กาํ ไรสะสม กาํ ไรขาดทนุ กิจการสามารถเลือกวิธีการบันทึกบัญชีไดแตกตางกัน โดยพิจารณาไดจากขนาดของธุรกิจ จํานวนสินคาที่ ผลิต กรรมวิธีในการผลิต ปริมาณรายการคาท่ีเกิดข้ึน ความพรอมของบุคลากรในแผนกตางๆท่ีเก่ียวของ เชน แผนก บัญชี แผนกคลังสินคา เปนตน จากการเปรียบเทียบการบันทึกบัญชีท้ังสองวิธี หากพิจารณาตามหลักการทางทฤษฎี แลว ควรทจี่ ะเลอื กวธิ ีการบันทกึ สนิ คา คงเหลือแบบตอเน่ืองมากกวา เพราะทําใหกิจการสามารถคํานวณตนทุนสินคาท่ี ผลิตเสรจ็ ไดทันทโี ดยไมตอ งรอการตรวจนับสินคาในวันสิ้นงวดบัญชี และสามารถนําไปใชในกําหนดราคาขายสินคาได ทันทวงที สวนวิธีการบันทึกสินคาคงเหลือเมื่อสิ้นงวดมีขอบกพรองหลายประการ ดังนี้ กิจการไมสามารถคํานวณ ตนทุนวัตถุดิบท่ีเบิกใช และตนทุนสินคาที่ขายไดทันทีจะตองรอใหมีการตรวจนับสินคาในวันส้ินงวดบัญชีกอนจึงจะ สามารถคํานวณได ทําใหการคํานวณตนทุนสินคาที่ผลิตเสร็จและการกําหนดราคาขายทําไดไมสะดวก หากกิจการจะ ทําการปดบัญชีทุกเดือนจะทําใหเสียเวลาและคา ใชจายในการตรวจนับสินคามาก และกิจการอาจคํานวณตนทุนสินคา ผดิ พลาดไดถา ระบบการควบคมุ ภายในของกจิ การหละหลวมหรอื บกพรอง ในทางปฏิบัติ กิจการสวนใหญนิยมใชวิธีการบันทึกสินคาคงเหลือเม่ือส้ินงวด มากกวา เพราะความสะดวก และความประหยัดทั้งดานเวลาและคาใชจาย กิจการจะเกิดความเช่ือมั่นในวิธีการบันทึกสินคาคงเหลือเม่ือสิ้นงวดได หากกิจการมีระบบการควบคมุ ภายในและการตรวจสอบสนิ คาคงเหลือไดอ ยางรัดกุมและมีประสิทธภิ าพ ตอไปน้ีเปนตวั อยางการบนั ทึกรายการเกยี่ วกบั การผลิตในสมุดรายวันท่วั ไป ตัวอยางที่ 6.2 บริษัท พอเพียง จํากัด ทําการผลิตเส้ือสําเร็จรูปจําหนาย มีรายการคาบางสวนท่ีเกิดข้ึนใน เดือน กันยายน 25x9 ดังน้ี สินคาคงเหลือ ณ วันที่ 1 กนั ยายน 25x9 ประกอบดวย สนิ คาสําเร็จรปู 25,000 งานระหวางทํา 29,000 วตั ถุดบิ 30,000 ในระหวางเดือนมรี ายการคา เกดิ ขึน้ ดงั น้ี 1. ซื้อวัตถดุ ิบ 70,000 บาท เปนเงินเช่ือ 2. ในระหวางเดือน เบิกวตั ถดุ บิ ไปใช 68,000 บาท 3. คาแรงที่เกิดข้ึนในเดือนนี้ จํานวน 99,000 เปนคาแรงทางตรง 79,000 บาท ที่เหลือเปนคาแรงทางออม กจิ การหกั ภาษี ณ ทจ่ี าย 5% 4. คา ใชจ ายในการผลติ อืน่ ๆมดี งั นี้ คา น้ํา-คา ไฟฟา โรงงาน 6,000 บาท 321 3821302 หลักการบญั ชีเบ้อื งตน (Fundamental Accounting Principles)

คาเส่อื มราคา-อาคารโรงงาน 5,000 บาท คา เสือ่ มราคา-เคร่ืองจักร 2,400 บาท คา ใชจา ยเบ็ดเตล็ดโรงงาน 650 บาท 5. ตนทุนสนิ คา ที่ผลติ เสรจ็ ในเดือนนีเ้ ทากบั 182,000 บาท 6. ในระหวางเดอื นขายสินคาเปน เงนิ เชอ่ื 250,000 บาท มตี น ทุนขาย 170,000 บาท 7. กรณีทกี่ จิ การใชวธิ กี ารบันทึกสินคาคงเหลอื เมอื่ ส้นิ งวด และปดบญั ชที ุกวันสิ้นเดือน กจิ การทําการตรวจนบั สินคา ปลายเดอื นและตีราคาไดดงั น้ี วัตถุดบิ ปลายงวด 32,000 บาท งานระหวางทําปลายงวด 107,050 บาท สนิ คาสําเรจ็ รปู ปลายงวด 37,000 บาท จากขอ มลู ขางตน สามารถบนั ทกึ บัญชใี นสมุดรายวันท่ัวไปไดด งั นี้ วธิ กี ารบันทึกสินคา คงเหลอื แบบตอเนอื่ ง วิธกี ารบันทึกสินคาคงเหลือเมื่อสน้ิ งวด 1)วตั ถดุ ิบ 70,000 1)ซือ้ วตั ถุดบิ 70,000 เจาหนี้การคา เจาหน้กี ารคา 70,000 70,000 บันทึกซอื้ วตั ถุดิบ บนั ทึกซ้ือวัตถุดิบ 2)งานระหวา งทํา 68,000 2) ไมบ ันทกึ รายการ วตั ถุดิบ 68,000 บันทกึ เบกิ วัตถุดิบไปใช 3)คา แรงงาน 178,000 3)คา แรงงาน 178,000 เงินสด 169,100 เงินสด 169,100 ภาษีเงินไดหัก ณ ทจ่ี าย ภาษีเงินไดหกั ณ ทจี่ า ย 8,900 8,900 บันทึกการจายคาแรงงาน บันทึกการจา ยคาแรงงาน 4)งานระหวา งทํา 99,000 4) ไมบ นั ทกึ รายการ คา ใชจ า ยการผลิต 79,000 คาแรงงาน 178,000 บันทกึ คาแรงเขา สกู ระบวนการผลิต วธิ ีการบนั ทกึ สินคา คงเหลือแบบตอเนื่อง วิธกี ารบนั ทึกสินคาคงเหลือเมือ่ ส้นิ งวด 5) คาใชจ ายการผลติ 14,050 5)คาใชจ า ยการผลิต 14,050 เงนิ สด 6,650 เงนิ สด 6,650 322 3821302 หลักการบญั ชเี บ้ืองตน (Fundamental Accounting Principles)