การบัญชีชั้นสูง 1

224 รายการปรบั ปรงุ และตดั บญั ชี 1) ตดั บญั ชสี าขา กบั บญั ชสี านกั งานใหญ่ 2) ตดั บญั ชสี นิ คา้ ส่งไปสาขา กบั บญั ชสี นิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ หลงั จากไดก้ ระดาษทาการงบการเงนิ รวมแลว้ สานกั งานใหญ่กจ็ ะนาไปจดั งบการเงนิ ของบรษิ ทั ต่อไป ซง่ึ สามารถแสดงการจดั ทา ดงั แสดงในตวั อยา่ งท่ี 7-3 ดงั น้ี ตวั อย่างท่ี 7-3 บริษทั อญั ชนั การค้า จากดั งบกาไรขาดทุน สาหรบั ปี สิ้นสดุ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x2 ขาย 20,000 หน่วย : บาท หกั ตน้ ทุนขาย: 250,000 790,000 270,000 สนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด 60,000 210,000 บวก ซอ้ื 580,000 สนิ คา้ ทม่ี ไี วเ้ พ่อื ขาย 120,000 หกั สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวด 32,000 152,000 ตน้ ทนุ ขาย 428,000 กาไรขนั้ ตน้ หกั ค่าใชจ้ า่ ยในการขายและบรหิ าร ค่าใชจ้ า่ ย ค่าเส่อื มราคา กาไรสทุ ธิ บริษทั อญั ชนั การค้า จากดั งบกาไรสะสม สาหรบั ปี สิ้นสดุ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x2 กาไรสะสมตน้ งวด หน่วย : บาท บวก กาไรสุทธิ 100,000 กาไรสะสมปลายงวด 428,000 528,000 บทท่ี 7

225 บริษทั เสริมบารมี จากดั หน่วย : บาท งบแสดงฐานะการเงิน 500,000 ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 230,000 60,000 สนิ ทรพั ย์ 790,000 สนิ ทรพั ยห์ มนุ เวยี น: 320,000 เงนิ สด 62,000 ลกู หน้กี ารคา้ 258,000 สนิ คา้ คงเหลอื 1,048,000 รวมสนิ ทรพั ยห์ มนุ เวยี น 120,000 สนิ ทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวยี น: 120,000 120,000 อาคาร และอุปกรณ์ หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม 400,000 528,000 รวมสนิ ทรพั ยไ์ มห่ มุนเวยี น 928,000 รวมสนิ ทรพั ย์ 1,048,000 หน้สี นิ และสว่ นของผถู้ อื หุน้ หน้สี นิ หมนุ เวยี น: เจา้ หน้กี ารคา้ รวมหน้สี นิ หมนุ เวยี น รวมหน้สี นิ ส่วนของผถู้ อื หุน้ : ทุนเรอื นหุน้ กาไรสะสม รวมสว่ นของผถู้ อื หนุ้ รวมหน้สี นิ และส่วนของผถู้ อื หนุ้ กรณีที่ 2 วิธีการบญั ชีเม่อื สานักงานใหญ่ส่งสินค้าให้สาขาในราคาสงู กว่าทุน ต่อไปน้ีจะกล่าวถงึ การคดิ ราคาสนิ คา้ ในราคาต้นทุนบวกส่วนเพมิ่ และการคดิ ราคา สนิ ค้าในราคาขายปลกี ซ่งึ ทงั้ สองวธิ มี วี ธิ กี ารทางบญั ชเี หมอื นกนั เน่ืองจากเป็นการคดิ ราคา สนิ คา้ เอากบั สาขาในราคาสูงกว่าทุนเช่นกนั โดยการบนั ทกึ บญั ชปี ฏบิ ตั เิ ช่นเดยี วกนั กบั วธิ กี าร บทท่ี 7

226 เมอ่ื สานกั งานใหญ่สง่ สนิ คา้ ใหส้ าขาในราคาทุน ยกเวน้ รายการ สานักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขา และรายการปรบั ปรงุ กาไรขาดทนุ ทส่ี าขา แสดงการบนั ทกึ บญั ชที แ่ี ตกต่างทงั้ สองรายการ ดงั น้ี 1. สานักงานใหญ่ส่งสินค้าให้สาขา กรณีจะเปิดบญั ชี “สารองกาไรในสนิ คา้ ท่ี สาขา” เพ่อื บนั ทกึ สว่ นทส่ี งู กวา่ ราคาทุน ซง่ึ การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา กรณใี ชร้ ะบบสนิ คา้ คงเหลอื แบบสน้ิ งวด เดบติ สาขา (ราคาสงู กว่าทนุ ) เดบติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ เครดติ สนิ คา้ สง่ ใหส้ าขา (ราคาทุน) เครดติ สานกั งานใหญ่ (ราคาสงู กวา่ ทนุ ) สารองกาไรในสนิ คา้ ทส่ี าขา กรณใี ชร้ ะบบสนิ คา้ คงเหลอื แบบต่อเน่อื ง เดบติ สนิ คา้ เดบติ สาขา (ราคาสงู กว่าทนุ ) เครดติ สนิ คา้ (ราคาทุน) เครดติ สานกั งานใหญ่ (ราคาสงู กวา่ ทุน) สารองกาไรในสนิ คา้ ทส่ี าขา 2. รายการปรบั ปรงุ กาไรขาดทนุ ที่สาขา เน่อื งจากการส่งสนิ คา้ ใหส้ าขาในราคาสงู กว่าทุนมผี ลทาใหก้ าไรทส่ี าขารายงานมา นัน้ ต่ากว่าความเป็นจรงิ สานักงานใหญ่จงึ ต้องปรบั ปรุงกาไรท่สี าขาโอนบญั ชสี ารองกาไรใน สนิ คา้ ทส่ี าขาไปเป็นกาไรตามสว่ นของสนิ คา้ สาขาไดข้ ายไปแลว้ การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สารองกาไรในสนิ คา้ ทส่ี าขา ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เครดติ กาไรขาดทุนจากสาขา เพ่อื ใหเ้ ขา้ ใจถงึ การบนั ทกึ บญั ชตี ามวธิ กี ารบญั ชเี มอ่ื สานกั งานใหญ่ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขาใน ราคาสงู กว่าทุนมากยงิ่ ขน้ึ จงึ ไดแ้ สดงรายละเอยี ดการบนั ทกึ บัญชปี ระกอบ ดงั แสดงในตวั อยา่ ง ท่ี 7-4 ดงั น้ี บทท่ี 7

227 ตวั อย่างที่ 7-4 จากขอ้ มลู ตวั อยา่ งท่ี 7-1 สมมตบิ รษิ ทั อญั ชนั การคา้ จากดั ซง่ึ เป็นสานกั งานใหญ่ ส่ง สนิ คา้ ใหส้ าขาโนนสะอาด ในราคาสงู กว่าทุน 10% และสนิ คา้ คงเหลอื ท่สี าขาตรวจนบั จะตรี าคา ได้ 22,000 บาท โดยใหร้ ายการอ่นื ยงั เหมอื นเดมิ จากขอ้ มลู ขา้ งต้น การบนั ทกึ บญั ชขี องสานักงานใหญ่และสาขาจะบนั ทกึ เหมอื นเดมิ กบั กรณสี ่งสนิ คา้ ใหส้ าขาในราคาทุน ยกเวน้ รายการท่ี 4 คอื สานกั งานใหญ่ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขา รายการท่ี 12, 13, 14 และ 15 ซง่ึ เป็นรายการปิดบญั ชี สามารถแสดงการบนั ทกึ บญั ชไี ดด้ งั น้ี รายการ สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ท่ี 4 เดบติ สาขา 99,000 เดบติ สนิ คา้ รบั จาก- 99,000 เครดติ สนิ คา้ สง่ ใหส้ าขา 90,000 สานกั งานใหญ่ สารองกาไรในสนิ คา้ - เครดติ สานกั งานใหญ่ 99,000 ทส่ี าขา 9,000 12 เดบติ กาไรขาดทุน 400,000 เดบติ กาไรขาดทุน 121,000 เครดติ สนิ คา้ คงเหลอื - เครดติ สนิ คา้ รบั จาก- ตน้ งวด สานกั งานใหญ่ 99,000 20,000 ซอ้ื 250,000 ค่าใชจ้ า่ ย 20,000 ค่าใชจ้ า่ ย 100,000 ค่าเสอ่ื มราคา 2,000 คา่ เส่อื มราคา 30,000 ปิดบญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด บญั ชซี อ้ื ปิดบญั ชสี นิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ บญั ชคี า่ ใชจ้ า่ ย และบญั ชคี า่ เสอ่ื มราคา บญั ชซี อ้ื บญั ชคี ่าใชจ้ ่าย และบญั ชี เขา้ บญั ชกี าไรขาดทุน ค่าเสอ่ื มราคาเขา้ บญั ชกี าไรขาดทุน 13 เดบติ ขาย 600,000 เดบติ ขาย 190,000 สนิ คา้ คงเหลอื - สนิ คา้ คงเหลอื - ปลายงวด 40,000 ปลายงวด 22,000 สนิ คา้ ส่งไปสาขา 90,000 เครดติ กาไรขาดทุน 212,000 เครดติ กาไรขาดทุน 730,000 ปิดบญั ชีขาย สนิ ค้าคงเหลือปลายงวด ปิดบัญชีขาย สินค้าคงเหลือปลายงวด และบัญชีสินค่าส่งไปสาขาเข้าบัญชี เขา้ บญั ชกี าไรขาดทุน กาไรขาดทนุ บทท่ี 7

228 รายการ สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ท่ี 14 เดบติ สาขา 91,000 เดบติ กาไรขาดทุน 91,000 เครดติ กาไรขาดทุนจากสาขา 91,000 เครดติ สานกั งานใหญ่ 91,000 ปิดบญั ชกี าไรขาดทุนจากสาขา โอนปิดบญั ชกี าไรเขา้ บญั ชสี านกั งาน ใหญ่ เดบติ สารองกาไรสนิ คา้ ทส่ี าขา 7,000* ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เครดติ กาไรขาดทุนจากสาขา 7,000 ปรบั ปรงุ กาไรขาดทุนจากสาขา 15 เดบติ กาไรขาดทุน 330,000 กาไรขาดทุนจากสาขา 98,000 ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เครดติ กาไรสะสม 428,000 ปิดบญั ชกี าไรขาดทุนเขา้ บญั ชกี าไรสะสม หมายเหตุ: *การคานวณสารองกาไรในสนิ ค้าท่สี าขาเขา้ เป็นกาไรขาดทุนจากสาขา คดิ จาก สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ทข่ี ายได้ สนิ คา้ ทข่ี ายได้ = สนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด + สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ - สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวด = 0 + 99,000 – 22,000 = 77,000 บาท กาไรทป่ี รบั เพมิ่ = 77,000 x 10 / 110 = 7,000 บาท การจดั ทากระดาษทาการกรณีส่งสนิ ค้าในราคาสูงกว่าทุนดงั จะกล่าวต่อไปน้ี จะมี รายการปรบั ปรงุ ตดั บญั ชใี นกระดาษทาการ ดงั น้ี 1. รายการปรบั ปรงุ ต่างๆ (ถา้ ม)ี 2. รายการตดั บญั ชรี ะหว่างกนั ไดแ้ ก่ 2.2 บญั ชสี าขา กบั บญั ชสี านกั งานใหญ่ 2.1 บญั ชสี นิ คา้ สง่ ไปสาขา ตดั กบั บญั ชสี นิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ บญั ชสี ารองกาไรในสนิ คา้ ทส่ี าขา บทท่ี 7

229 2.3 บญั ชกี าไรในสนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวดทส่ี าขา (ถา้ ม)ี 2.4 บญั ชกี าไรในสนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดทส่ี าขา (ถา้ ม)ี ตวั อย่างท่ี 7-5 จากขอ้ มลู ตวั อยา่ งท่ี 7-2 สามารถนามาจดั ทากระดาษทาการตามขนั้ ตอน ไดด้ งั น้ี บริษทั อญั ชนั การค้า จากดั หน่วย : บาท กระดาษทาการ งบการเงนิ รวม สาหรบั ปี สิ้นสดุ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 เดบติ เครดติ ชอ่ื บญั ชี สานกั งานใหญ่ สาขา รายการปรบั ปรงุ และ เดบติ เครดติ เดบติ เครดติ ตดั บญั ชี งบกาไรขาดทนุ ขาย เดบติ เครดติ สนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด ซอ้ื 600,000 190,000 790,000 สนิ คา้ รบั จาก- 99,000 สานกั งานใหญ่ 20,000 20,000 สินค้าคงเหลือปลาย 250,000 250,000 งวด สนิ คา้ ส่งไปสาขา 2)99,000 ค่าใชจ้ า่ ย คา่ เสอ่ื มราคา 40,000 22,000 3)2,000 60,000 กาไรสทุ ธิ 100,000 90,000 20,000 2)90,000 120,000 850,000 งบกาไรสะสม 30,000 730,000 2,000 212,000 32,000 กาไรสะสมตน้ งวด 330,000 91,000 428,000 กาไรสุทธิ 730,000 212,000 850,000 กาไรสะสมปลายงวด 100,000 91,000 100,000 งบแสดงฐานะ- 330,000 428,000 การเงิน เงนิ สด 528,000 528,000 ลกู หน้กี ารคา้ 528,000 สนิ คา้ คงเหลอื สาขา 410,000 90,000 3)2,000 500,000 เครอ่ื งใชส้ านกั งาน 180,000 50,000 1)89,000 230,000 ค่าเสอ่ื มราคาสะสม 40,000 22,000 60,000 89,000 300,000 20,000 320,000 60,000 2,000 62,000 บทท่ี 7

230 สารองกาไรสินค้าท่ี 9,000 2)9,000 120,000 สาขา 120,000 89,000 1)89,000 400,000 182,000 190,000 400,000 เจา้ หน้กี ารคา้ 1,019,000 528,000 1,110,000 สานกั งานใหญ่ ทุนเรอื นหุน้ -หุน้ สามญั กาไรสะสมปลายงวด 1,019,000 182,000 190,000 1,110,000 รายการปรบั ปรงุ และตดั บญั ชี 1) ตดั บญั ชสี าขา กบั บญั ชสี านกั งานใหญ่ 2) ตดั บญั ชสี นิ คา้ ส่งไปสาขา บญั ชสี ารองกาไรในสนิ คา้ ทส่ี าขา กบั บญั ชสี นิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ 3) ตดั กาไรในสนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดทส่ี งู กว่าราคาสาขา หลงั จากไดก้ ระดาษทาการงบการเงนิ รวมแลว้ สานักงานใหญ่กจ็ ะนาไปจดั งบการเงนิ ของบรษิ ทั ต่อไป เชน่ เดยี วกบั กรณสี ง่ สนิ คา้ ใหส้ าขาในราคาทนุ ตามทก่ี ลา่ วมาแลว้ ในตวั อยา่ ง ท่ี 7-3 การบนั ทึกบญั ชีสินทรพั ยถ์ าวรของสาขา การบนั ทกึ บญั ชที ่เี ก่ยี วกบั สนิ ทรพั ย์ถาวรของสาขาโดยทวั่ ไปจะถูกบนั ทกึ ไว้ท่สี มุด บญั ชขี องสานักงานใหญ่เมอ่ื สานักงานใหญ่คานวณค่าเส่อื มราคาประจาปี และปนั ส่วนใหส้ าขา รบั ผดิ ชอบจานวนเท่าใดจงึ โอนคา่ เสอ่ื มราคาสว่ นนนั้ ใหส้ าขา แต่ในทางปฏบิ ตั เิ รามกั พบว่าสาขา เป็นผบู้ นั ทกึ บญั ชสี นิ ทรพั ยถ์ าวรในสมดุ ของตน หรอื สาขาอาจซอ้ื สนิ ทรพั ยถ์ าวรเอง แลว้ แจง้ ให้ สานกั งานใหญ่ทราบกไ็ ด้ จงึ มแี นวทางการบนั ทกึ บญั ชแี ยกเป็นแต่ละกรณดี งั น้ี (สุรชยั เอมอกั ษร, 2554 : 4-33) 1. สานักงานใหญ่ซื้อสินทรพั ยถ์ าวรให้สาขา แต่บนั ทึกบญั ชีสินทรพั ยถ์ าวรที่ สานักงานใหญ่ 1.1 สานักงานใหญ่ซื้อสินทรพั ยใ์ ห้สาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สนิ ทรพั ย์ ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เครดติ เงนิ สด บทท่ี 7

231 1.2 สานักงานใหญ่คานวณค่าเสื่อมราคาประจาปี การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เดบติ ค่าเส่อื มราคา เครดติ คา่ เส่อื มราคาสะสม 1.3 โอนค่าเสื่อมราคาให้สาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สาขา เดบติ คา่ เส่อื มราคา เครดติ คา่ เส่อื มราคา เครดติ สานกั งานใหญ่ 2. สาขาเป็นผซู้ ื้อสินทรพั ยใ์ ช้เอง แต่บนั ทึกบญั ชีสินทรพั ยถ์ าวรท่ี สานักงานใหญ่ 2.1 สาขาซื้อสินทรพั ยใ์ ช้เอง และแจ้งให้สานักงานใหญ่ทราบ การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สนิ ทรพั ย์ เดบติ สานกั งานใหญ่ เครดติ สาขา เครดติ เงนิ สด 2.2 สานักงานใหญ่คานวณค่าเส่ือมราคาประจาปี การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี เดบติ ค่าเส่อื มราคา เครดติ คา่ เสอ่ื มราคาสะสม บทท่ี 7

232 2.3 โอนค่าเส่ือมราคาให้สาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สาขา เดบติ ค่าเสอ่ื มราคา เครดติ ค่าเส่อื มราคา เครดติ สานกั งานใหญ่ 3. สานักงานใหญ่เป็นผซู้ ื้อและโอนสินทรพั ยถ์ าวรไปให้สาขา และสาขาบนั ทึก บญั ชีสินทรพั ยถ์ าวรเอง 3.1 สานักงานใหญ่ซื้อสินทรพั ยใ์ ห้สาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ไมบ่ นั ทกึ เดบติ สนิ ทรพั ย์ เครดติ เงนิ สด 3.2 สานักงานใหญ่โอนสินทรพั ยใ์ ห้สาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สาขา เดบติ สนิ ทรพั ย์ เครดติ สนิ ทรพั ย์ เครดติ สานกั งานใหญ่ 3.3 สาขาคานวณค่าเส่ือมราคาสินทรพั ยท์ ่ีสาขา การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา ไมบ่ นั ทกึ เดบติ ค่าเส่อื มราคา เครดติ คา่ เส่อื มราคาสะสม ค่าขนส่งสินค้าจากสานักงานใหญ่ไปสาขา ในการสง่ สนิ คา้ จากสานกั งานใหญ่ไปยงั สาขา ค่าขนสง่ ถอื วา่ เป็นตน้ ทุนของสนิ คา้ ท่ี สาขาดว้ ย เหตุผลเดยี วกบั ค่าขนสง่ ทเ่ี กดิ ขน้ึ เพอ่ื ใหส้ นิ คา้ นนั้ ไปอยใู่ นสถานทท่ี พ่ี รอ้ มจะขายได้ ดงั แสดงในตวั อยา่ งท่ี 7-6 ดงั น้ี บทท่ี 7

233 ตวั อย่างท่ี 7-6 สานักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ 20,000 บาท ไปใหส้ าขา โดยแจง้ ราคาต้นทุนส่วนบวกเพมิ่ 20% และสานกั งานใหญ่ไดจ้ า่ ยคา่ ขนส่งเขา้ จานวน 1,000 บาท จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สาขา 25,000 เดบติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ 24,000 เครดติ สนิ คา้ สง่ ไปสาขา 20,000 คา่ ขนสง่ เขา้ 1,000 สารองกาไรสนิ คา้ ทส่ี าขา 4,000 เครดติ สานกั งานใหญ่ 25,000 เงนิ สด 1,000 บนั ทกึ การรบั สนิ คา้ จากสานกั งานใหญ่ บนั ทกึ การสง่ สนิ คา้ ไปใหส้ าขา ถ้าหากวนั ส้นิ งวดบญั ชี สาขามสี ินค้าคงเหลอื อยู่ครง่ึ หน่ึง ต้นทุนขายของสาขาจะ เท่ากบั 12,500 บาท และสนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดจะแสดงราคา 12,500 บาท ดว้ ย (ราคาตน้ ทุน 12,000 บาท บวกสารองกาไรสนิ คา้ ท่สี าขา และค่าขนส่ง 500 บาท) จากตวั อย่างน้ี หากสาขา จ่ายค่าขนส่งจานวน 1,000 บาทเอง กพ็ จิ ารณาเช่นเดยี วกนั เพยี งแต่ไมไ่ ดล้ งบญั ชสี านักงาน ใหญ่สาหรบั สว่ นของค่าขนสง่ เทา่ นนั้ ต่อมาถา้ สนิ คา้ ทค่ี งเหลอื อยนู่ ้ไี ดถ้ ูกส่งกลบั คนื สานกั งานใหญ่ ซง่ึ อาจเน่อื งจากสนิ คา้ ชารุดเสยี หายหรอื สานักงานใหญ่ต้องการสนิ ค้า เน่ืองจากขาดสนิ ค้าในคลงั สนิ คา้ ราคาต้นทุน ของสนิ คา้ ทส่ี านกั งานใหญ่จะต้องไมร่ วมค่าขนส่งทงั้ ในการส่งสนิ คา้ ไปใหส้ าขาและการส่งสนิ คา้ คนื จากสาขา ตวั อย่างท่ี 7-7 จากขอ้ มลู ตวั อยา่ งท่ี 7-6 ทม่ี สี นิ คา้ คงเหลอื จานวน 12,500 บาท นนั้ สาขาไดส้ ่งกลบั คนื สานกั งานใหญ่ โดยตอ้ งจา่ ยค่าขนสง่ เพม่ิ อกี 500 บาท บทท่ี 7

234 จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ การบนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขา เดบติ สนิ คา้ สง่ ไปสาขา 10,000 เดบติ สานกั งานใหญ่ 13,000 สารองกาไรสนิ คา้ ทส่ี าขา 2,000 เครดติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ 12,000 คา่ ขนสง่ ทโ่ี อน คา่ ขนสง่ จากสานกั งานใหญ่ 500 1,000 เครดติ สาขา 13,000 เงนิ สด 500 บนั ทกึ รบั คนื สนิ คา้ จากสาขา บนั ทกึ การสง่ คนื สนิ คา้ ใหส้ านกั งานใหญ่ บญั ชคี า่ ขนสง่ ทโ่ี อนน้ถี อื ว่าเป็นคา่ ใชจ้ า่ ยในการบรหิ าร ทงั้ น้เี พราะเกดิ ขน้ึ เน่อื งจาก การจดั การเก่ียวกบั สนิ ค้าผดิ พลาด ค่าขนส่งดงั กล่าว อาจเกิดขน้ึ ได้อีกในการโอนสนิ ค้าจาก สาขาหน่ึงไปยงั อกี สาขาหน่ึง การโอนสนิ คา้ ระหว่างสาขาทาใหเ้ กดิ ค่าใชจ้ ่ายในการส่งสนิ คา้ สูง กวา่ การส่งสนิ คา้ โดยตรงจากสานกั งานใหญ่ไปยงั สาขาแห่งนนั้ ค่าใชจ้ า่ ยสว่ นทส่ี ูงกว่าน้ีกไ็ มค่ วร ถอื รวมเป็นราคาตน้ ทุนของสนิ คา้ ทร่ี บั โอนสนิ คา้ เพราะในแง่สาขาทร่ี บั โอนสนิ คา้ ค่าขนส่งทจ่ี ะ รบั ผดิ ชอบกค็ วรเป็นเฉพาะค่าขนส่งทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ จากการขนส่งสนิ คา้ จากสานักงานใหญ่ไปสาขา นนั้ โดยตรงเท่านัน้ ดงั นัน้ หากว่าสานักงานใหญ่เป็นผูส้ งั่ ให้มกี ารโอนสนิ ค้า ค่าขนส่งทเ่ี พม่ิ ขน้ึ ควรถอื เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยของสานกั งานใหญ่ในงวดทเ่ี กดิ ค่าใชจ้ า่ ยนนั้ ซง่ึ อธบิ ายดงั แสดงในตวั อย่าง ท่ี 7-8 ดงั น้ี ตวั อย่างที่ 7-8 สานักงานใหญ่ส่งสนิ ค้าให้สาขาอุดรธานีจานวน 40,000 บาท โดยจ่ายค่าขนส่ง จานวน 2,000 บาท ต่อมาสาขาหนองคายตอ้ งการสนิ คา้ สานักงานใหญ่จงึ สงั่ ใหส้ าขาอุดรธานี ส่งสนิ คา้ จานวนดงั กล่าวให้สาขาหนองคาย โดยสาขาอุดรธานีต้องจ่ายค่าขนส่งในการน้ี 500 บาท ซง่ึ หากว่าสานักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ จานวนน้ีโดยตรงไปให้สาขาหนองคายจะเสยี ค่าขนส่ง เพยี ง 1,000 บาทเทา่ นนั้ จากข้อมูลข้างต้น ในการโอนสนิ ค้าระหว่างกนั น้ี จะมคี ่าขนส่งท่เี สียไปในการโอน สนิ คา้ เท่ากบั 1,500 บาท (2,000 + 500 – 1,000) ซง่ึ ไมน่ บั ว่าเป็นค่าขนส่งทจ่ี ะรวมเป็นตน้ ทุน ของสนิ ค้า ค่าขนส่งจานวนน้ี สานักงานใหญ่จะต้องถอื เป็นค่าใช้จ่ายของสานักงานใหญ่ การ บนั ทกึ บญั ชจี ะเป็นดงั น้ี บทท่ี 7

235 1. การบนั ทกึ การส่งสนิ คา้ ไปสาขาอุดรธานี จะเป็นดงั น้ี สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ สมดุ บญั ชขี องสาขาอุดรธานี เดบติ สาขาอุดรธานี 42,000 เดบติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ 40,000 เครดติ สนิ คา้ สง่ ไปสาขาอุดรธานี ค่าขนสง่ จากสานกั งานใหญ่ 2,000 40,000 เครดติ สานกั งานใหญ่ 42,000 เงนิ สด 2,000 บนั ทกึ การรบั สนิ คา้ จากสานกั งานใหญ่ บนั ทกึ การส่งสนิ คา้ ไปใหส้ าขา 2. การบนั ทกึ การโอนสนิ คา้ จะเป็นดงั น้ี 2.1 การบนั ทกึ การโอนสนิ คา้ จากสาขาอุดรธานีใหส้ าขาหนองคาย สมดุ บญั ชขี องสาขาอุดรธานี สมดุ บญั ชขี องสาขาหนองคาย เดบติ สานกั งานใหญ่ 42,500 เดบติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ 40,000 เครดติ สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ ค่าขนส่งจากสานกั งานใหญ่ 1,000 40,000 เครดติ สานกั งานใหญ่ 41,000 ค่าขนส่งจากสานกั งานใหญ่ 2,000 บนั ทกึ การรบั สนิ คา้ จากสานกั งานใหญ่ เงนิ สด 500 บนั ทกึ การโอนสนิ คา้ ใหส้ าขาหนองคาย 2.2 การบนั ทกึ การโอนสนิ คา้ จากสาขาอุดรธานใี หส้ าขาหนองคาย สมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่ เดบติ สาขาหนองคาย 41,000 คา่ ขนส่งทโ่ี อน 1,500 สนิ คา้ ส่งไปสาขาทอ่ี ุดรธานี 40,000 เครดติ สาขาอุดรธานี 42,500 40,000 สนิ คา้ ส่งไปสาขาหนองคาย บนั ทกึ การโอนสนิ คา้ จากสาขาอุดรธานไี ปยงั สาขาหนองคาย บทท่ี 7

236 ขอ้ สงั เกตจากตวั อยา่ งขา้ งต้น หากสานักงานใหญ่มสี าขาหลายแห่ง การส่งสนิ คา้ หรอื สินทรัพย์ต่างๆ ในระหว่างสาขา ไม่ควรให้สาขามีบัญชีระหว่างกัน แต่ควรลงผ่านบัญชี สานกั งานของสาขาแต่ละแห่ง และในสมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่เองกจ็ ะมบี ญั ชที เ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั สาขาแต่ละแห่งแยกจากกนั เช่น บญั ชสี าขาอุดรธานี บญั ชสี าขาหนองคาย บญั ชสี นิ ค้าส่งไป สาขาอุดรธานี บญั ชสี นิ คา้ ส่งไปสาขาหนองคาย เป็นตน้ บทสรปุ การบญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขาเกดิ ขน้ึ เมอ่ื กจิ การตอ้ งการแสวงหากาไรใหส้ ูงขน้ึ จงึ ต้องพยายามหาวธิ ขี ยายกจิ การและขยายตลาดสนิ ค้าให้มคี วามหลากหลาย เพ่อื จะทาให้ได้ กาไรเพมิ่ มากยง่ิ ขน้ึ โดยการบญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขามแี นวทางการปฏบิ ตั อิ ยู่ 3 วธิ ี คอื วธิ สี านกั งานใหญ่เป็นผบู้ นั ทกึ บญั ชเี ก่ยี วกบั สาขา วธิ สี านักงานใหญ่และสาขาเป็นผบู้ นั ทกึ บญั ชี เก่ยี วกบั สาขาในสมุดบญั ชขี องแต่ละฝ่าย และ วธิ สี าขาเป็นผบู้ นั ทกึ บญั ชเี ก่ยี วกบั สาขา ส่วน วธิ กี ารบญั ชสี าหรบั สานักงานใหญ่และสาขา มกี ารแจง้ ราคาสนิ คา้ ส่งไปสาขา 3 ราคาดว้ ยกนั คอื ราคาต้นทุน ราคาต้นทุนบวกส่วนเพม่ิ และราคาขายปลกี ซ่งึ วธิ กี ารบนั ทกึ บญั ชกี รณีส่ง สนิ ค้าไปสาขาในราคาทุนกบั การส่งสนิ ค้าไปสาขาในราคาสูงกว่าทุน จะมคี วามแตกต่างกนั เฉพาะรายการท่สี านักงานใหญ่ส่งสนิ ค้าไปสาขาซง่ึ ต้องมกี ารเปิดบญั ชสี ารองกาไรในสนิ ค้าท่ี สาขา และขนั้ ตอนของการปิดบญั ชเี ท่านนั้ ส่วนรายการอ่นื ๆ จะไม่แตกต่าง ตลอดจนการจดั ทา งบการเงนิ รวมทงั้ สองวิธจี ะจดั ทาเหมือนกัน แต่ทงั้ น้ีอาจต้องพิจารณาถึงรายการตัดบญั ชี ระหว่างกนั เพม่ิ เตมิ บทท่ี 7

237 แบบฝึ กหดั ท้ายบท 1. บรษิ ทั ทองกวาวการค้า จากดั เป็นสานักงานใหญ่ท่ตี งั้ อย่ทู ่กี รุงเทพ และมีสาขาท่ตี งั้ อยู่ จงั หวดั บงึ กาฬ รายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั สาขาทจ่ี งั หวดั บงึ กาฬในปี 25x2 มดี งั น้ี 1. สานกั งานใหญ่ส่งสนิ คา้ ไปใหส้ าขาในราคาทุนจานวน 20,000 บาท 2. สาขาซอ้ื สนิ คา้ จากบรษิ ทั รงุ่ อรณุ จากดั เป็นเงนิ สด 5,000 บาท 3. สาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ เช่อื จานวน 30,000 บาท 4. สาขาซอ้ื อุปกรณ์เป็นเงนิ เช่อื 6,000 บาท 5. สาขาจา่ ยค่าใชจ้ า่ ยจานวน 2,500 บาท 6. สาขารบั ชาระหน้คี า่ สนิ คา้ ทข่ี ายจานวน 20,000 บาท 7. สง่ คนื สนิ คา้ ทร่ี บั จากสานกั งานใหญ่ในรายการท่ี 1 จานวน 1,000 บาท 8. สานกั งานใหญ่จา่ ยชาระหน้ใี หเ้ จา้ หน้ีแทนสาขาค่าอุปกรณ์ทงั้ จานวน 9. สาขาจา่ ยคา่ ใชจ้ า่ ยแทนสานกั งานใหญ่เป็นเงนิ จานวน 1,000 บาท 10. สาขาส่งเงนิ สดใหส้ านกั งานใหญ่จานวน 10,000 บาท 11. สาขาปิดบญั ชี ณ วนั สน้ิ งวด โดยสาขามสี นิ คา้ คงเหลอื ต้นงวด 2,000 บาท และ สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดจานวน 3,000 บาท 12. ปิดบญั ชกี าไรขาดทนุ ของสาขา ให้ทา 1. การบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ของสานกั งานใหญ่ และสาขา 2. จดั ทางบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 2. เมอ่ื วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บรษิ ทั มะลพิ าณชิ ย์ จากดั เรม่ิ ตงั้ สาขาทจ่ี งั หวดั ขอนแก่น โดย ส่งสนิ ค้าไปสาขาในราคาต้นทุน กาหนดให้สาขาขายไดท้ งั้ ขายเงนิ สดและขายเงนิ เช่อื และให้ สาขาทาบญั ชี พรอ้ มทงั้ ทารายงานส่งใหส้ านักงานใหญ่ โดยสานักงานใหญ่ใชร้ ะบบบญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบสน้ิ งวด และคดิ คา่ เส่อื มราคาสนิ ทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวยี น 10% ต่อปี ตามวธิ เี สน้ ตรง ต่อไปน้เี ป็นรายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในปี 25x1 1. สานกั งานใหญ่สง่ เงนิ สดไปใหส้ าขาจานวน 60,000 บาท 2. สานกั งานใหญ่ซอ้ื เครอ่ื งใชส้ านกั งาน 30,000 บาท เป็นเงนิ สด 3. สานกั งานใหญ่ซอ้ื สนิ คา้ เป็นเงนิ เช่อื 400,000 บาท บทท่ี 7

238 4. สานกั งานใหญ่สง่ สนิ คา้ ไปใหส้ าขา 120,000 บาท 5. สานกั งานใหญ่และสาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ เช่อื จานวน 500,000 บาท และ จานวน 100,000 บาท ตามลาดบั 6. สานกั งานใหญ่จา่ ยเงนิ ชาระค่าสนิ คา้ ใหเ้ จา้ หน้กี ารคา้ 300,000 บาท 7. สานกั งานใหญ่และสาขาเกบ็ เงนิ จากลกู หน้กี ารคา้ จานวน 350,000 บาท และ จานวน 80,000 บาท ตามลาดบั 8. สานกั งานใหญ่และสาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ สดจานวน 50,000 บาท และจานวน 10,000 บาทตามลาดบั 9. รายละเอยี ดคา่ ใชจ้ า่ ยของสานกั งานใหญ่และสาขา มดี งั น้ี สานกั งานใหญ่: หน่วย : บาท ค่าสาธารณูปโภค 40,000 คา่ เบย้ี ประกนั 20,000 คา่ ซอ่ มแซม 25,000 สาขา: รวม 85,000 ค่าสาธารณูปโภค 15,000 คา่ รบั รองลกู คา้ 5,000 รวม 20,000 10. สาขาสง่ เงนิ สดใหส้ านกั งานใหญ่จานวน 80,000 บาท 11. ณ วนั สน้ิ งวด สานกั งานใหญ่และสาขามสี นิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดจานวน 40,000 บาท และจานวน 15,000 บาทตามลาดบั 12. ปิดบญั ชี ณ วนั สน้ิ งวด ให้ทา 1. การบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ของสานกั งานใหญ่ และสาขา 2. จดั ทางบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 บทท่ี 7

239 3. ต่อไปน้ีเป็นขอ้ มลู งบทดลองหลงั ปรบั ปรุง ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 ของบรษิ ทั เฟ่ืองฟ้า จากดั บริษทั เฟื่ องฟ้ า จากดั งบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ชอ่ื บญั ชี สานกั งานใหญ่ สาขา เดบติ เครดติ เดบติ เครดติ เงนิ สด 180,000 60,000 ลกู หน้กี ารคา้ 68,000 25,000 สนิ คา้ คงเหลอื 8,000 - สาขา 70,000 - อุปกรณ์สานกั งาน 40,000 10,000 ค่าเสอ่ื มราคาสะสม 4,000 1,000 เจา้ หน้กี ารคา้ 80,000 - สานกั งานใหญ่ - 70,000 ทนุ เรอื นหนุ้ 100,000 - กาไรสะสม 40,000 - ขาย 250,000 150,000 ซอ้ื 150,000 - สนิ คา้ รบั จากสานกั งานใหญ่ - 100,000 สนิ คา้ ส่งไปสาขา 100,000 - เงนิ เดอื น 45,000 20,000 คา่ สาธารณูปโภค 9,000 5,000 ค่าเส่อื มราคา 4,000 1,000 574,000 574,000 221,000 221,000 ให้ทา ปิดบญั ชใี นสมุดรายวนั ทวั่ ไปของสานักงานใหญ่และสาขา กาหนดให้สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดสานกั งานใหญ่ มจี านวน 12,000 บาท และสาขามจี านวน 4,500 บาท บทท่ี 7

240 4. จากขอ้ มลู ขอ้ ท่ี 3. ของบรษิ ทั เฟ่ืองฟ้า จากดั ให้ทา 1. กระดาษทาการ สาหรบั ปี สน้ิ สดุ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 2. งบกาไรขาดทุน สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 3. งบกาไรสะสม สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 4. งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 5. บรษิ ทั มาตรฐานการคา้ จากดั เรม่ิ ตงั้ สาขาทจ่ี งั หวดั เลย โดยส่งสนิ คา้ ไปสาขาและแจง้ ใน ราคาทุน สานกั งานใหญ่ใชร้ ะบบบญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบสน้ิ งวด และคดิ คา่ เส่อื มราคาสนิ ทรพั ย์ ไมห่ มนุ เวยี น 10% ต่อปี โดยใชว้ ธิ เี สน้ ตรง ยอดคงเหลอื ในบญั ชตี ่างๆ ของสานกั งานใหญ่ เมอ่ื วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 เงนิ สด 150,000 หน่วย : บาท ลกู หน้กี ารคา้ 40,000 สนิ คา้ คงเหลอื 10,000 อาคาร 250,000 ค่าเสอ่ื มราคาสะสม 25,000 เจา้ หน้กี ารคา้ 60,000 ทุนเรอื นหุน้ -หนุ้ สามญั 300,000 กาไรสะสม - 65,000 450,000 450,000 รายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในปี 25x2 มดี งั น้ี 1. สานกั งานใหญ่สง่ สนิ คา้ ไปใหส้ าขาในราคาทุนจานวน 80,000 บาท 2. สานกั งานใหญ่ส่งเงนิ สดไปใหส้ าขาจานวน 40,000 บาท 3. สาขาซอ้ื เครอ่ื งใชส้ านกั งาน 10,000 บาท เป็นเงนิ เช่อื 4. สานกั งานใหญ่จา่ ยชาระหน้คี ่าเครอ่ื งใชส้ านกั งานแทนสาขาในรายการท่ี 3 5. สานกั งานใหญ่ซอ้ื สนิ คา้ เป็นเงนิ เชอ่ื 100,000 บาท บทท่ี 7

241 6. สานกั งานใหญ่และสาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ สดจานวน 50,000 บาท และ จานวน 10,000 บาท ตามลาดบั 7. สานกั งานใหญ่จา่ ยเงนิ ชาระค่าสนิ คา้ ใหเ้ จา้ หน้กี ารคา้ 50,000 บาท 8. สานกั งานใหญ่และสาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ เช่อื จานวน 100,000 บาท และจานวน 20,000 บาทตามลาดบั 9. สานกั งานใหญ่เกบ็ เงนิ จากลกู หน้กี ารคา้ จานวน 80,000 บาท 10. สานกั งานใหญ่เกบ็ เงนิ จากลกู หน้แี ทนสาขาจานวน 15,000 บาท 11. สานกั งานใหญ่และสาขาจ่ายค่าใชจ้ ่ายเป็นเงนิ สดจานวน 54,000 บาท และ จานวน 16,000 ตามลาดบั 12. สาขาสง่ เงนิ สดใหส้ านกั งานใหญ่จานวน 20,000 บาท 13. ณ วนั สน้ิ งวด สานกั งานใหญ่และสาขามสี นิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดจานวน 10,000 บาท และจานวน 4,000 บาทตามลาดบั 14. ปิดบญั ชี ณ วนั สน้ิ งวด ให้ทา 1. การบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ของสานกั งานใหญ่ และสาขา 2. งบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 3. กระดาษทาการ สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 4. งบกาไรขาดทนุ สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 5. งบกาไรสะสม สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 6. งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 6. จากขอ้ มลู ขอ้ ท่ี 5 ของบรษิ ทั มาตรฐานการคา้ จากดั สมมตสิ านักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขา ในราคาสูงกว่าทุน 10% และสนิ คา้ คงเหลอื ท่สี าขาตรวจนบั จะตรี าคาได้ 4,400 บาท โดยให้ รายการอ่นื ยงั เหมอื นเดมิ ให้ทา 1. บนั ทกึ รายการบญั ชสี านกั งานใหญ่ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขา ในสมดุ บญั ชขี อง สานกั งานใหญ่และสาขา 2. บนั ทกึ รายการปิดบญั ชใี นสมดุ บญั ชขี องสานกั งานใหญ่และสาขา 3. กระดาษทาการ สาหรบั ปี สน้ิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 บทท่ี 7

242 7. เมอ่ื วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บรษิ ทั ขา้ วกลอ้ งพาณชิ ย์ จากดั มสี าขาทจ่ี งั หวดั มหาสารคาม โดยส่งสนิ ค้าไปสาขาในราคาสูงกว่าทุน 20% ซง่ึ สนิ คา้ ส่งไปใหส้ าขามรี าคาทุน 100,000 บาท สานกั งานใหญ่ใชร้ ะบบบญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบสน้ิ งวด ให้ทา บนั ทกึ รายการส่งสนิ คา้ ไปสาขา ในสมดุ บญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขา 8. สานักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ 120,000 บาท ไปใหส้ าขา โดยแจง้ ราคาต้นทุนส่วนบวกเพม่ิ 10% และสานกั งานใหญ่ไดจ้ า่ ยค่าขนส่งเขา้ จานวน 2,000 บาท ให้ทา บนั ทกึ รายการสง่ สนิ คา้ ไปสาขา ในสมดุ บญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขา 9. ต่อไปน้เี ป็นรายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั สาขาน้าโสม ซง่ึ ไดร้ บั สนิ คา้ จากบรษิ ทั พรเพญ็ จากดั ซง่ึ เป็นสานกั งานใหญ่ทต่ี งั้ อยทู่ เ่ี ชยี งใหม่ 1. สานักงานใหญ่ส่งสนิ คา้ ไปให้สาขาในราคาสูงกว่าทุน 10% จากราคาจานวน 50,000 บาท 2. สาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ เชอ่ื จานวน 40,000 บาท 3. สาขาซอ้ื เครอ่ื งใชส้ านกั งานเป็นเงนิ สด 5,000 บาท 4. สาขาจา่ ยค่าใชจ้ า่ ยจานวน 1,000 บาท 5. สาขารบั ชาระหน้คี ่าสนิ คา้ ทข่ี ายจานวน 25,000 บาท 6. สาขาซอ้ื สนิ คา้ เป็นเงนิ เชอ่ื จานวน 10,000 บาท 7. สาขาจา่ ยชาระหน้ใี หเ้ จา้ หน้ีทงั้ จานวน 8. สาขาสง่ เงนิ สดใหส้ านกั งานจานวน 20,000 บาท 9. สาขาขายสนิ คา้ เป็นเงนิ สดจานวน 6,000 บาท 10. สาขาสง่ เงนิ สดใหส้ านกั งานใหญ่จานวน 10,000 บาท 11. สาขาปิดบญั ชี ณ วนั สน้ิ งวด โดยสาขามสี นิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด 1,000 บาท และ สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวดจานวน 2,500 บาท 12. ปิดบญั ชกี าไรขาดทนุ ของสาขา ให้ทา การบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รายวนั ทวั่ ไปของสานกั งานใหญ่ และสาขา บทท่ี 7

243 10. สานกั งานใหญ่ส่งสนิ คา้ 60,000 บาท ไปใหส้ าขา โดยแจง้ ราคาทุน และสานกั งานใหญ่ได้ จา่ ยคา่ ขนสง่ เขา้ จานวน 1,000 บาท สาขาตรวจนบั สนิ คา้ คงเหลอื มจี านวน 5,000 บาท สาขาจงึ ไดส้ ่งกลบั คนื สานกั งานใหญ่ โดยตอ้ งจา่ ยคา่ ขนสง่ เพม่ิ อกี 200 บาท ให้ทา 1. บนั ทกึ รายการสง่ สนิ คา้ ไปสาขา ในสมดุ บญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขา 2. บนั ทกึ รายการสง่ สนิ คา้ คนื สานกั งานใหญ่ ในสมดุ บญั ชสี านกั งานใหญ่และสาขา 11. บรษิ ทั ขา้ วตู จากดั ซง่ึ ตงั้ อยกู่ รงุ เทพ ส่งสนิ คา้ ใหส้ าขานครพนมจานวน 80,000 บาท โดย จ่ายค่าขนส่งจานวน 3,000 บาท ต่อมาสาขาสกลนครต้องการสนิ ค้า สานักงานใหญ่จงึ สงั่ ให้ สาขานครพนมส่งสนิ คา้ จานวนดงั กล่าวใหส้ าขาสกลนคร โดยสาขานครพนมตอ้ งจ่ายค่าขนส่งใน การน้ี 1,000 บาท ซง่ึ หากวา่ สานกั งานใหญ่สงิ่ สนิ คา้ จานวนน้ีไปใหส้ าขาสกลนครโดยตรงจะเสยี ค่าขนสง่ เพยี ง 1,600 บาทเท่านนั้ ให้ทา 1. การบนั ทกึ การส่งสนิ คา้ ไปสาขานครพนม ในสมดุ บญั ชสี านกั งานใหญ่และ สาขานครพนม 2. การบนั ทกึ การโอนสนิ คา้ จากสาขานครพนมใหส้ าขาสกลนคร ในสมดุ บญั ชี สานกั งานใหญ่ สาขานครพนม และสาขาสกลนคร บทท่ี 7

244 เอกสารอ้างอิง ขวญั สกุล เตง็ อานวย. (2553). การบญั ชีขนั้ สงู 1. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 10). กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร.์ ดุษฎี สงวนชาติ และวรศกั ดิ ์ ทุมมานนท.์ (2552). การบญั ชีชนั้ สงู 1. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5). กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . สรุ ชยั เอมอกั ษร. (2554) การบญั ชีชนั้ สงู . (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 4). กรงุ เทพฯ : ทรปิ เพล้ิ เอด็ ดเู คชนั่ . บทท่ี 7

245 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 8 อตั ราแลกเปล่ียนเงินตราต่างประเทศ และการแปลงค่างบการเงิน หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. คำนิยำมศพั ทท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง 2. กำรรำยงำนรำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศดว้ ยสกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนนิ งำน 2.1 กำรรบั รรู้ ำยกำรเรม่ิ แรก 2.2 กำรรำยงำน ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนในงวดถดั มำ 2.3 กำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี น 2.4 วธิ กี ำรบญั ชสี ำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ 2.5 กำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำเพ่อื เกง็ กำไร 3. กำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ ของหน่วยงำนต่ำงประเทศ 4. กำรเปิดเผยขอ้ มลู ในงบกำรเงนิ 5. บทสรปุ 6. แบบฝึกหดั ทำ้ ยบท 7. เอกสำรอำ้ งองิ วตั ถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. ผเู้ รยี นสำมำรถอธบิ ำยควำมหมำยของคำนิยำมทเ่ี กย่ี วขอ้ งได้ 2. ผู้เรยี นมคี วำมเขำ้ ใจและสำมำรถรำยงำนรำยกำรท่เี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศด้วย สกุลเงนิ ท่ใี ช้ในกำรดำเนินงำน เก่ยี วกบั กำรรบั รูร้ ำยกำรเรม่ิ แรก กำรรำยงำน ณ วนั สน้ิ รอบ ระยะเวลำรำยงำนในงวดถดั มำ กำรรบั รู้ผลต่ำงของอัตรำแลกเปล่ยี น วิธีกำรบญั ชสี ำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ และกำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำเพ่อื เกง็ กำไร ได้ อยำ่ งถูกตอ้ ง 3. ผเู้ รยี นสำมำรถแสดงรำยกำรเปิดเผยขอ้ มลู ในงบกำรเงนิ ได้ 4. ผู้เรยี นมคี วำมเขำ้ ใจและสำมำรถแสดงกำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ ของหน่วยงำน ต่ำงประเทศไดอ้ ยำ่ งถกู ตอ้ ง บทท่ี 8

246 วิธีสอนและกิจกรรมการเรียนการสอนประจาบท 1. อธบิ ำย/อภปิ รำยพรอ้ มยกตวั อยำ่ ง 2. กำรคน้ ควำ้ หำควำมรจู้ ำกสำรสนเทศอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 3. ศกึ ษำคน้ ควำ้ หำควำมเพม่ิ เตมิ ในศนู ยว์ ทิ ยบรกิ ำรและแหล่งขอ้ มลู อ่นื ๆ 4. ทำแบบฝึกหดั ทำ้ ยบท ส่ือการเรียนการสอน 1. เอกสำรประกอบกำรสอน เรอ่ื ง ผลกระทบจำกกำรเปลย่ี นแปลงอตั รำแลกเปลย่ี น เงนิ ตรำต่ำงประเทศ (วนั วสิ ำ เน่อื งสมศร,ี 2557 : 245-273) 2. ชุดกำรสอน Power Point ประจำบทเรยี น 3. แหลง่ เวบ็ ไซตท์ เ่ี กย่ี วขอ้ งจำกสำรสนเทศอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 4. มำตรฐำนกำรบญั ชฉี บบั ท่ี 21 (ปรบั ปรงุ 2557) เรอ่ื ง ผลกระทบจำกกำร เปลย่ี นแปลงอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ การวดั ผลและการประเมินผล 1. สอบถำมเพ่อื ประเมนิ ควำมเขำ้ ใจในเน้อื หำ และทำแบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 2. มอบหมำยแบบฝึกหดั เป็นกำรบำ้ น 3. ตรวจสอบกำรทำแบบฝึกหดั ทไ่ี ดร้ บั มอบหมำย บทท่ี 8

247 บทที่ 8 อตั ราแลกเปล่ียนเงินตราต่างประเทศ และการแปลงค่างบการเงิน ประเทศไทยเป็นประเทศทด่ี ำเนินกจิ กรรมเศรษฐกิจระบบเปิดมกี ำรค้ำตดิ ต่อกนั กบั ต่ำงประเทศมำตงั้ แต่สมยั กรุงสุโขทยั จนถงึ ปจั จุบนั โดยเฉพำะปจั จุบนั ประเทศไทยท่จี ดั เป็น ประเทศสมำชกิ ในขอ้ ตกลงเขตกำรค้ำเสรอี ำเซยี นด้วย จงึ ทำให้กำรค้ำของไทยอำจต้องมกี ำร นำเขำ้ สนิ ค้ำ ส่งออกสนิ คำ้ หรอื แมก้ ระทงั่ กำรกู้ยมื เงนิ ระหว่ำงประเทศ ดงั นัน้ กำรศกึ ษำเร่อื ง อตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ และกำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ จงึ มคี วำมสำคญั เป็นอยำ่ งมำก เพ่อื ใหท้ รำบถงึ กำรรบั รรู้ ำยกำรเรม่ิ แรก กำรรำยงำน ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนในงวดถดั มำ กำรรับรู้ผลต่ำงของอัตรำแลกเปล่ียน กำรบันทึกบัญชีสำหรับรำยกำรท่ีเป็ นเงินตรำ ต่ำงประเทศ กำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำเพ่อื เกง็ กำไร ตลอดจนถงึ กำรแปลงค่ำงบ กำรเงนิ โดยอ้ำงองิ มำตรฐำนกำรบญั ชฉี บบั ท่ี 21 (ปรบั ปรุง 2557) เร่อื ง ผลกระทบจำกกำร เปลย่ี นแปลงอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ คานิยามศพั ทท์ ่ีเก่ียวข้อง กำรศกึ ษำเรอ่ื ง ผลกระทบจำกกำรอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ และกำรแปลง ค่ำงบกำรเงนิ เพ่อื ใหเ้ กดิ ควำมเขำ้ ใจในศพั ทเ์ ฉพำะในเรอ่ื งดงั กล่ำวจงึ นิยำมคำศพั ทท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง สรปุ ดงั แสดงในตำรำงท่ี 8-1 ดงั น้ี ตารางท่ี 8-1 คำนยิ ำมศพั ทท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง คาศพั ท์ ความหมาย อตั รำปิด ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี น อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน อตั รำแลกเปลย่ี น ผลต่ำงทเ่ี กดิ ขน้ึ จำกกำรแปลงค่ำจำนวนหน่วยของเงนิ มลู คำ่ ยตุ ธิ รรม สกุลหน่งึ ไปเป็นอกี สกุลหน่งึ ดว้ ยอตั รำแลกเปลย่ี นทแ่ี ตกต่ำงไป อตั รำทใ่ี ชแ้ ลกเปลย่ี นระหวำ่ งเงนิ ตรำสองสกุล รำคำท่ีจะได้รบั จำกกำรขำยสินทรัพย์ หรือจะจ่ำยเพ่ือโอน หน้ีสนิ ในรำยกำรทเ่ี กดิ ขน้ึ ในสภำพปกตริ ะหว่ำงผรู้ ว่ มตลำด ณ วนั ทว่ี ดั มลู ค่ำ บทท่ี 8

248 ตารางท่ี 8-1 (ต่อ) คาศพั ท์ ความหมาย เงนิ ตรำต่ำงประเทศ เงนิ ตรำสกุลอ่นื นอกเหนือจำกสกุลเงนิ ท่ใี ชใ้ นกำรดำเนินงำน ของกจิ กำร หน่วยงำนต่ำงประเทศ บรษิ ทั ยอ่ ย บรษิ ทั รว่ ม กำรร่วมกำรงำน หรอื สำขำของกจิ กำร ทเ่ี สนองบกำรเงนิ โดยมกี จิ กรรมหรอื กำรประกอบกจิ กรรมใน ประเทศอ่นื หรอื ในสกุลเงนิ อ่นื นอกจำกประเทศหรอื สกุลเงนิ ของกจิ กำรทเ่ี สนองบกำรเงนิ สกุลเงนิ ทใ่ี ช้ สกุลเงนิ ท่ใี ช้ในสภำพแวดล้อมทำงเศรษฐกิจหลกั ซ่งึ กิจกำร ในกำรดำเนินงำน ดำเนินงำนอยู่ กล่มุ กจิ กำร บรษิ ทั ใหญ่และบรษิ ทั ยอ่ ยทงั้ หดของบรษิ ทั ใหญ่ รำยกำรทเ่ี ป็นตวั เงนิ หน่วยของสกุลเงนิ ท่ถี อื ไว้ และสนิ ทรพั ย์และหน้ีสนิ ท่จี ะได้รบั หรือท่ีจะต้องชำระเป็นจำนวนเงนิ ท่กี ำหนดไว้แน่นอน หรือ จำนวนเงนิ ทส่ี ำมำรถทรำบได้ ในจำนวนหน่วยของสกุลเงนิ เงนิ ลงทุนในหน่วยงำน ส่วนได้เสียในสนิ ทรพั ย์สุทธขิ องหน่วยงำนต่ำงประเทศของ ต่ำงประเทศ กจิ กำรทเ่ี สนองบกำรเงนิ สกุลเงนิ ทใ่ี ชน้ ำเสนอ สกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรเสนองบกำรเงนิ งบกำรเงนิ อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที อตั รำแลกเปลย่ี นสำหรบั กำรสง่ มอบทนั ที ทม่ี ำ : (สภำวชิ ำชพี บญั ชี ในพระบรมรำชปู ถมั ภ์, 2557) ตำมมำตรฐำนกำรบัญชีฉบับท่ี 21 (ปรับปรุง 2557) เร่ือง ผลกระทบจำกกำร เปล่ยี นแปลงอัตรำแลกเปล่ยี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ได้กำหนดแนวทำงปฏบิ ตั ิเก่ียวกับกำร รำยงำนรำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศดว้ ยสกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนินงำน ในเรอ่ื ง กำรรบั รู้ รำยกำรเรม่ิ แรก กำรรำยงำน ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนในงวดถดั มำ กำรรบั รผู้ ลต่ำงของ อตั รำแลกเปลย่ี น และกำรแปลงคำ่ งบกำรเงนิ ไวด้ งั ต่อไปน้ี บทท่ี 8

249 การรายงานรายการที่เป็ นเงินตราต่างประเทศด้วยสกุลเงินท่ีใช้ในการ ดาเนิ นงาน กจิ กำรท่ดี ำเนินธุรกิจระหว่ำงประเทศ หรอื เรยี กได้ว่ำมรี ำยกำรค้ำกับต่ำงประเทศ (Foreign Transactions) มไิ ดม้ ปี ญั หำเร่อื งอตั รำแลกเปลย่ี นเสมอไปหำกกจิ กำรทด่ี ำเนินธุรกจิ ระหวำ่ งประเทศกำหนดใหม้ กี ำรรบั ชำระเงนิ หรอื กำรจำ่ ยชำระเงนิ เป็นสกุลเงนิ ตรำต่ำงประเทศ เรยี กได้ว่ำมรี ำยกำรค้ำท่เี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ปญั หำเร่อื งอตั รำแลกเปล่ยี นจะเกิดทนั ที ปญั หำดงั กล่ำวก็คอื “กำไรขำดทุนจำกอตั รำแลกเปล่ยี น” นัน่ เอง (รตั น์ชนก พรำหมณ์ศิริ, 2556 : 190) 1. การรบั ร้รู ายการเริ่มแรก รำยกำรท่ีเป็นเงินตรำต่ำงประเทศ หมำยถึง รำยกำรท่ีกำหนดไว้เป็นเงินตรำ ต่ำงประเทศหรอื จะตอ้ งจำ่ ยชำระเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ รวมถงึ รำยกำรทเ่ี กดิ ขน้ึ เมอ่ื กจิ กำร 1.1 ซอ้ื หรอื ขำยสนิ คำ้ หรอื บรกิ ำร ซง่ึ กำหนดรำคำเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ 1.2 กู้ยมื หรอื ให้กู้ยมื เงนิ ด้วยจำนวนเงนิ ท่จี ะต้องชำระ หรอื ได้รบั ชำระคนื เป็น เงนิ ตรำต่ำงประเทศ หรอื 1.3 ไดม้ ำหรอื จำหน่ำยไปซง่ึ สนิ ทรพั ย์ หรอื ก่อหรอื ชำระหน้ีสนิ ซ่งึ กำหนดค่ำเป็น เงนิ ตรำต่ำงประเทศ รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศตอ้ งบนั ทกึ รำยกำรบั รมู้ ลู ค่ำเรม่ิ แรกเป็นสกุลเงนิ ทใ่ี ช้ ในกำรดำเนินงำน โดยกำรแปลงจำนวนเงนิ ตรำต่ำงประเทศดว้ ยอตั รำแลกเปลย่ี นทนั ทขี องสกุล เงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนินงำนกบั สกุลเงนิ ต่ำงประเทศ ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร วนั ท่เี กิดรำยกำร คอื วนั ท่รี ำยกำรเป็นไปตำมเง่อื นไขกำรรบั รู้รำยกำรครงั้ แรกตำม มำตรฐำนกำรบญั ชใี นทำงปฏบิ ตั ิ 2. การรายงาน ณ วนั สิ้นรอบระยะเวลารายงานในงวดถดั มา กำรรำยงำน ณ วนั ส้นิ รอบระยะเวลำรำยงำนในงวดถัดมำ ณ วนั ส้นิ รอบระยะเวลำ รำยงำนในงวดถดั มำ ตอ้ งรำยงำนดงั น้ี 2.1 รำยกำรทเ่ี ป็นตวั เงนิ ซง่ึ เป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศใหแ้ ปลงคำ่ โดยใชอ้ ตั รำปิด 2.2 รำยกำรท่ไี ม่เป็นตวั เงนิ ท่เี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ซ่งึ บนั ทกึ ไว้ด้วยรำคำ ทนุ เดมิ ใหแ้ ปลงค่ำโดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร และ 2.3 รำยกำรท่ไี ม่เป็นตวั เงนิ ท่เี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ซ่งึ บนั ทกึ ไว้ด้วยรำคำ ยตุ ธิ รรมใหแ้ ปลงค่ำโดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทว่ี ดั มลู ค่ำยตุ ธิ รรมนนั้ บทท่ี 8

250 รำยกำรท่เี ป็นตวั เงนิ (Monetary Items) คอื สทิ ธทิ ่จี ะได้รบั (หรอื ภำระท่จี ะส่ง มอบ) จำนวนเงนิ ท่กี ำหนดได้แน่นอนหรอื จำนวนเงนิ ท่ีทรำบได้ในจำนวนหน่วยของสกุลเงนิ ตวั อย่ำงรำยกำรท่เี ป็นตวั เงนิ เช่น ลูกหน้ี หรอื เจำ้ หน้ี เงนิ ให้กู้ยมื หรอื เงนิ กู้ยมื ประมำณกำร หน้สี นิ ทต่ี อ้ งชำระดว้ ยเงนิ สด และเงนิ สดปนั ผลซง่ึ บนั ทกึ เป็นหน้ีสนิ รำยกำรทไ่ี มเ่ ป็นตวั เงนิ (Non-monetary Items) คอื กำรไมม่ สี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร้ บั (หรอื ภำระท่จี ะส่งมอบ) จำนวนเงนิ ท่สี ำมำรถกำหนดไวแ้ น่นอน หรอื จำนวนเงนิ ท่ีสำมำรถทรำบได้ จำนวนหน่วยของสกุลเงนิ กล่ำวอกี นัยหน่ึง คอื รำยกำรอ่นื ทงั้ หมดนอกเหนือจำกรำยกำรทเ่ี ป็น ตวั เงนิ ตวั อย่ำงเช่น สนิ คำ้ คงเหลอื เงนิ ลงทุนในหลกั ทรพั ย์ รำยกำรทด่ี นิ อำคำรและอุปกรณ์ สนิ ทรพั ยท์ ไ่ี ม่มตี วั ตน เงนิ จ่ำยล่วงหน้ำสำหรบั สนิ คำ้ หรอื บรกิ ำร (ค่ำเช่ำจ่ำยล่วงหน้ำ) รวมถงึ รำยกำรรำยไดแ้ ละคำ่ ใชจ้ ำ่ ยทเ่ี กดิ ขน้ึ ในงวด (นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะและคณะ, 2554 : 21-2) 3. การรบั ร้ผู ลต่างของอตั ราแลกเปล่ียน สำหรบั ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทเ่ี กดิ ขน้ึ จำกกำรชำระเงนิ ของรำยกำรทเ่ี ป็น ตวั เงนิ หรอื จำกกำรแปลงค่ำรำยกำรท่เี ป็นตวั เงนิ ของกจิ กำรด้วยอตั รำแลกเปลย่ี น ซ่งึ แตกต่ำง ไปจำกอตั รำแลกเปลย่ี นเดมิ ทใ่ี ชใ้ นกำรบนั ทกึ รำยกำรครงั้ แรกในระหว่ำงงวด หรอื ทไ่ี ดร้ ำยงำน ไว้ในงบกำรเงนิ ของงวดบัญชีก่อน ให้รบั รู้เป็นกำไรหรือขำดทุนในงวดบญั ชีนัน้ โดยแบ่ง ออกเป็น 5 กรณี ดงั น้ี (นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะและคณะ, 2554 : 21-4 ถงึ 21-5) 3.1 กรณีสำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นตวั เงนิ ซง่ึ กำรจ่ำยชำระเงนิ หรอื รบั ชำระเงนิ เกดิ ขน้ึ ภำยในงวดเดยี วกบั กำรเกดิ รำยกำร ผลต่ำงของอตั รำแลกเปล่ยี นทเ่ี กดิ ขน้ึ จะรบั รเู้ ป็นกำไรหรอื ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปล่ยี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศในงวดนัน้ เช่น รำยกำรซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เช่อื จำกต่ำงประเทศ ในวนั ท่รี บั รรู้ ำยกำรซอ้ื จะบนั ทกึ ยอดซ้อื และยอดเจ้ำหน้ีกำรค้ำ โดยใชอ้ ตั รำ แลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทซ่ี ้อื และต่อมำมกี ำรจ่ำยชำระหน้ีเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศในงวดบญั ชี เดยี วกนั โดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทจ่ี ำ่ ยชำระหน้ี 3.2 กรณีสำหรบั รำยกำรท่เี ป็นตวั เงนิ ซ่งึ ยงั ไม่มกี ำรชำระเงนิ ณ วนั ส้นิ รอบ ระยะเวลำรำยงำน และกิจกำรต้องแปลงค่ำ ณ วนั ส้นิ รอบระยะเวลำรำยงำนโดยใช้อตั รำปิด ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทเ่ี กดิ ขน้ึ จะรบั รเู้ ป็นกำไรหรอื ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศในงวดนนั้ เช่น รำยกำรขำยสนิ คำ้ เงนิ เช่อื ไปต่ำงประเทศ ซง่ึ ยงั ไม่ไดร้ บั ชำระเงนิ ณ วนั สน้ิ รอบรำยงำน ในวนั ทร่ี บั รรู้ ำยกำรขำยกจิ กำรจะบนั ทกึ ยอดขำยและยอดลูกหน้ีกำรคำ้ โดย ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทซ่ี อ้ื และในวนั ส้ินงวดมกี ำรแปลงค่ำลูกหน้ีกำรคำ้ ต่ำงประเทศ โดยใชอ้ ตั รำรบั ซอ้ื ของธนำคำร บทท่ี 8

251 3.3 กรณสี ำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นตวั เงนิ ซง่ึ ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนงวดก่อน กิจกำรได้แปลงค่ำโดยใช้อตั รำปิด ซ่งึ มกี ำรชำระเงนิ หรอื รบั ชำระเงนิ เกิดข้นึ ในงวดปจั จุบนั ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทเ่ี กดิ ขน้ึ จะรบั รเู้ ป็นกำไรหรอื ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศในงวดปจั จบุ นั เชน่ รำยกำรลกู หน้ีจำกกำรขำยสนิ คำ้ เป็นเงนิ เช่อื ไปต่ำงประเทศ ซง่ึ ยงั ไม่ได้รบั ชำระเงนิ ณ วนั ส้นิ รอบระยะเวลำรำยงำนงวดก่อน ท่มี กี ำรแปลงค่ำลูกหน้ีกำรค้ำ ต่ำงประเทศโดยใชอ้ ตั รำรบั ซอ้ื ของธนำคำร และต่อมำมกี ำรรบั ชำระหน้ีเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ในงวดปจั จบุ นั โดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทร่ี บั ชำระหน้ี 3.4 กรณสี ำหรบั รำยกำรทไ่ี ม่เป็นตวั เงนิ ทไ่ี ม่มกี ำรกำหนดมลู ค่ำตำมบญั ชใี หม่ ซง่ึ รบั รรู้ ำยกำรเรมิ่ แรกโดยใช้อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร แปลงค่ำ ณ วนั สน้ิ รอบ ระยะเวลำรำยงำน โดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ท่กี ำหนดมูลค่ำใหม่ กรณีน้ีจะไม่เกดิ ผลต่ำง ของอตั รำแลกเปล่ยี น เช่น เคร่อื งจกั รท่ซี ้อื จำกต่ำงประเทศ ในวนั ท่รี บั รู้รำยกำรสนิ ทรพั ย์จะ บนั ทกึ โดยใช้อตั รำแลกเปล่ยี นทนั ที ณ วนั ท่ซี ้อื และในวนั ส้นิ งวดก็ยงั คงแปลงค่ำโดยใชอ้ ตั รำ แลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทซ่ี อ้ื 3.5 กรณสี ำหรบั รำยกำรท่ไี มเ่ ป็นตวั เงนิ ทม่ี กี ำรกำหนดมลู ค่ำตำมบญั ชใี หม่ ซ่งึ รบั รรู้ ำยกำรเรม่ิ แรกโดยใชอ้ ตั รำแลกเปล่ยี นทนั ที ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร และแปลงค่ำ ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนโดยใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทม่ี กี ำรกำหนดมลู ค่ำตำมบญั ชใี หม่ ผลต่ำง ของอตั รำแลกเปล่ยี นท่เี กดิ ขน้ึ จะรบั รเู้ ป็นกำไรหรอื ขำดทุนจำกกำรปรบั มูลค่ำในงวดนัน้ ไม่ใช่ กำไรหรอื ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ จำกกำรอธบิ ำยถึงกำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปล่ยี นในกำรแปลงค่ำรำยกำรท่ี เป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศขำ้ งตน้ สำมำรถนำมำสรปุ ดงั แสดงในตำรำงท่ี 8-1 ดงั น้ี ตารางท่ี 8-1 กำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นในกำรแปลงคำ่ รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศ กรณี วนั ท่ีเกิดรายการ วนั ชาระเงิน วนั สิ้นรอบ กาไรขาดทนุ ระยะเวลารายงาน จากอตั รา แลกเปลี่ยน รายการท่ีเป็นตวั เงิน 1 ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ใชอ้ ตั รำแลก - เกดิ เปลย่ี นทนั ที 2 ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที - ใชอ้ ตั รำปิด เกดิ บทท่ี 8

252 ตารางท่ี 8-1 (ต่อ) กรณี วนั ที่เกิดรายการ วนั ชาระเงิน วนั สิ้นรอบ กาไรขาดทุน ระยะเวลารายงาน จากอตั รา แลกเปล่ียน 3 - ใชอ้ ตั รำแลก ใชอ้ ตั รำปิด เกดิ เปลย่ี นทนั ที รายการที่ไม่เป็นตวั เงิน - ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ไมเ่ กดิ 4 ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร 5 ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที - ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น เ กิด ก ำ ไ ร ห รือ ณ วนั ทก่ี ำหนด ขำดทุนจำกกำร มลู คำ่ ใหม่ ปรบั มลู ค่ำ ทม่ี ำ : (นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะและคณะ, 2554 : 21-6) 4. วิธีการบญั ชีสาหรบั รายการท่ีเป็นเงินตราต่างประเทศ วธิ กี ำรบญั ชสี ำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ทพ่ี บส่วนใหญ่สรปุ ไดด้ งั น้ี (ขวญั สกุล เตง็ อำนวย, 2555 : 9-6 ถงึ 9-8) 4.1 การซื้อสินค้าหรือบริการ ซึ่งกาหนดราคาเป็นเงินตราต่างประเทศ กำรซ้อื สินค้ำหรือบริกำร ซ่งึ กำหนดค่ำเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ มีแนวปฏิบัติ ทำงกำรบญั ชี ดงั น้ี 4.1.1 กำรบนั ทกึ ณ วนั ทซ่ี อ้ื ผซู้ อ้ื แปลงค่ำเงนิ ตรำต่ำงประเทศตำมทต่ี กลงกนั โดยใชอ้ ตั รำขำย ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร 4.1.2 ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน หำกผซู้ อ้ื มเี จำ้ หน้ีเงนิ ตรำต่ำงประเทศ คงเหลอื อยู่ และจะชำระเงนิ ในงวดถดั ไป จะต้องปรบั ปรุงโดยใช้อตั รำปิด ซง่ึ เป็นอตั รำขำย ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน 4.1.3 ณ วนั ทจ่ี ำ่ ยชำระหน้ี ผซู้ อ้ื จะตอ้ งจำ่ ย โดยใชอ้ ตั รำขำย ณ วนั ทจ่ี ำ่ ยชำระ หน้ี กำรบนั ทกึ บญั ชใี นรำยกำรท่ี 4.1.2 และ 4.1.3 จะมี “กำไร(ขำดทุน)จำกอตั รำ แลกเปลย่ี น” บทท่ี 8

253 ตวั อย่างที่ 8-1 เมอ่ื วนั ท่ี 1 พฤศจกิ ำยน 25x7 บรษิ ทั เพรำะรกั จำกดั ซง่ึ เป็นบรษิ ทั ในประเทศไทย ซอ้ื สนิ คำ้ จำกบรษิ ทั อนิ เตอร์ จำกดั ในประเทศสหรฐั อเมรกิ ำ เป็นเงนิ 1,000 ดอลลำรส์ หรฐั บรษิ ทั เพรำะรกั จำกดั สง่ เงนิ ไปชำระวนั ท่ี 15 ธนั วำคม 25x7 อตั รำแลกเปลย่ี น 1 ดอลลำรส์ หรฐั ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปล่ียนทนั ที (บาท) 1 พฤศจกิ ำยน 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 15 ธนั วำคม 25x7 31 ธนั วำคม 25x7 33.00 32.60 33.25 32.40 34.00 32.70 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชเี กย่ี วกบั กำรซอ้ื สนิ คำ้ ในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25X7 พ.ย. 1 บนั ทกึ กำรซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื US$ 1,000 อตั รำแลกเปลย่ี น US$ 1 = ฿ 32.60 เดบติ ซอ้ื สนิ คำ้ (1,000 x 32.60) 32,600 เครดติ เจำ้ หน้ี – อนิ เตอร์ 32,600 ธ.ค. 15 บนั ทกึ กำรชำระหน้ี US$ 1,000 อตั รำแลกเปลย่ี น US$ 1 = ฿ 32.40 เดบติ เจำ้ หน้ี – อนิ เตอร์ 32,600 เครดติ เงนิ สด (1,000 x 32.40) กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 32,400 200 ตวั อย่างท่ี 8-2 วนั ท่ี 1 ตุลำคม 25x7 บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ซ้อื สนิ ค้ำจำกบรษิ ทั มำเลเซยี จำกดั เป็นเงนิ เช่อื ในรำคำ 1,000 รงิ กติ บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ส่งเงนิ ไปชำระหน้ีให้ในวนั ท่ี 31 มกรำคม 25x8 บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ปิดบญั ชที กุ วนั ท่ี 31 ธนั วำคมของทุกปี บทท่ี 8

254 อตั รำแลกเปลย่ี น 1 รงิ กติ ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปล่ียนทนั ที (บาท) 1 ตุลำคม 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 10.50 10.00 31 ธนั วำคม 25x7 11.25 11.00 31 มกรำคม 25x8 10.00 10.50 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ต.ค. 1 บนั ทกึ กำรซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื เดบติ ซอ้ื สนิ คำ้ (1,000 x 10) 10,000 เครดติ เจำ้ หน้ี – มำเลเซยี 10,000 ธ.ค. 31 ปรบั ปรงุ บญั ชี เดบติ ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี น (1,000 x (10-11)) 1,000 1,000 เครดติ เจำ้ หน้ี – มำเลเซยี 25x8 ม.ค. 31 บนั ทกึ กำรจำ่ ยชำระหน้ี เดบติ เจำ้ หน้ี – มำเลเซยี 11,000 เครดติ เงนิ สด (1,000 x 10.50) กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 10,500 500 4.2 การขายสินค้าหรือบริการ ซึ่งกาหนดราคาเป็นเงินตราต่างประเทศ กำรขำยสนิ ค้ำหรอื บรกิ ำร ซ่งึ กำหนดค่ำเป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ มแี นวปฏบิ ตั ิ ทำงกำรบญั ชี ดงั น้ี 4.2.1 กำรบนั ทกึ ณ วนั ทข่ี ำย ผขู้ ำยแปลงค่ำเงนิ ตรำต่ำงประเทศตำมทต่ี กลง กนั โดยใชอ้ ตั รำซอ้ื ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร บทท่ี 8

255 4.2.2 ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน หำกผขู้ ำยมลี ูกหน้ีเงินตรำต่ำงประเทศ คงเหลอื อยู่ และจะไดช้ ำระเงนิ ในงวดถดั ไป จะตอ้ งปรบั ปรุงโดยใชอ้ ตั รำปิด ซง่ึ เป็นอตั รำซอ้ื ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน 4.2.3 ณ วนั ทร่ี บั ชำระหน้ี ผูข้ ำยจะตอ้ งรบั ชำระโดยใช้อตั รำซ้อื ณ วนั ทร่ี บั ชำระหน้ี กำรบนั ทกึ บญั ชใี นรำยกำรท่ี 4.2.2 และ 4.2.3 จะมี “กำไร(ขำดทุน)จำกอตั รำ แลกเปลย่ี น” ตวั อย่างท่ี 8-3 วนั ท่ี 1 กนั ยำยน 25x7 บรษิ ทั ไทยนิยม จำกดั ขำยสนิ คำ้ ใหบ้ รษิ ทั อำโก๊ะจงั จำกดั เป็นเงนิ 1,000 เยน กำหนดชำระเงนิ 15 พฤศจกิ ำยน 25X7 บรษิ ทั ไทยนิยม จำกดั ปิดบญั ชี ทกุ วนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคมของทกุ ปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 เยน ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) อตั ราซื้อ อตั ราขาย 1 กนั ยำยน 25x7 30.00 31.00 15 พฤศจกิ ำยน 25x7 31.66 32.00 31 ธนั วำคม 25x8 31.00 30.00 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ก.ย. 1 บนั ทกึ กำรขำยสนิ คำ้ เดบติ ลกู หน้ี – อำโก๊ะจงั (1,000 x 30) 30,000 เครดติ ขำยสนิ คำ้ 30,000 พ.ย 15 บนั ทกึ กำรรบั ชำระหน้ี เดบติ เงนิ สด (1,000 x 31.66) 31,660 เครดติ ลกู หน้ี – อำโก๊ะจงั กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 30,000 1,660 บทท่ี 8

256 ตวั อย่างที่ 8-4 วนั ท่ี 1 กนั ยำยน 25x7 บรษิ ทั ไทยนิยม จำกดั ขำยสนิ คำ้ ใหบ้ รษิ ทั อำโก๊ะจงั จำกดั เป็นเงนิ 1,000 เยน กำหนดชำระเงนิ วนั ท่ี 15 มกรำคม 25x8 บรษิ ทั ไทยนิยม จำกดั ปิดบญั ชี ทุกวนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคมของทกุ ปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 เยน ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปล่ียนทนั ที (บาท) 1 กนั ยำยน 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 31 ธนั วำคม 25x7 15 มกรำคม 25x8 30.00 30.25 29.00 30.00 31.60 31.00 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ก.ย. 1 บนั ทกึ กำรขำยสนิ คำ้ เดบติ ลกู หน้ี – อำโก๊ะจงั (1,000 x 30) 30,000 เครดติ ขำยสนิ คำ้ 30,000 ธ.ค. 31 ปรบั ปรงุ บญั ชี เดบติ ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 1,000 1,000 เครดติ ลกู หน้ี – อำโก๊ะจงั (1,000 x (29-30) 25x8 31,600 ม.ค. 15 บนั ทกึ กำรรบั ชำระหน้ี 29,000 เดบติ เงนิ สด (1,000 x 31.60) 2,600 เครดติ ลกู หน้ี – อำโก๊ะจงั กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น บทท่ี 8

257 4.3 การก้ยู ืมเงินด้วยจานวนเงินท่ีจะต้องชาระคืนเป็นเงินตราต่างประเทศ กำรกู้ยมื เงนิ จำกต่ำงประเทศมกั เกดิ จำกกจิ กำรซอ้ื สนิ คำ้ จำกต่ำงประเทศเป็นเงนิ เช่อื เมอ่ื ถงึ กำหนดชำระกจิ กำรจะขอออกเป็นตวั ๋ สญั ญำใชเ้ งนิ เรยี กวำ่ “ตวั ๋ เงนิ จำ่ ย” เพ่อื เป็นกำร ชำระหน้ี หรอื อำจกูย้ มื เงนิ จำกธนำคำรเพ่อื ใหจ้ ำ่ ยเงนิ แทนไปก่อน ซ่ึง ส ำ ม ำ ร ถ อ ธิบ ำ ย แ น ว ปฏบิ ตั ทิ ำงกำรบญั ชี ดงั แสดงในตวั อยำ่ งท่ี 8-5 ดงั น้ี ตวั อย่างที่ 8-5 วนั ท่ี 1 กนั ยำยน 25x7 บรษิ ทั ไทยอุดร จำกดั ไดท้ ำกำรกยู้ มื เงนิ จำกธนำคำรเหนอื จงั เป็นเงนิ 1,000 เยน เพ่อื เป็นกำรชำระหน้ีค่ำสนิ ค้ำโดยกำรออกตวั ๋ เงนิ จ่ำย อตั รำดอกเบย้ี 5% ต่อปี ระยะเวลำ 1 เดอื น บรษิ ทั ไทยอุดร จำกดั ปิดบญั ชที ุกวนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคมของทุกปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 เยน ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) 1 กนั ยำยน 25x7 1 ตุลำคม 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 30.00 30.25 29.00 30.00 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ก.ย. 1 บนั ทกึ กำรซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื เดบติ ซอ้ื สนิ คำ้ (1,000 x 30.25) 30,250 เครดติ เจำ้ หน้กี ำรคำ้ 30,250 บนั ทกึ กำรชำระหน้คี ่ำสนิ คำ้ โดยออกเป็นตวั ๋ เงนิ จำ่ ย ระยะเวลำ 1 เดอื น อตั รำดอกเบย้ี 5% ต่อปี เดบติ เจำ้ หน้กี ำรคำ้ 30,250 เครดติ ตวั ๋ เงนิ จำ่ ย 30,250 บทท่ี 8

258 ต.ค. 1 บนั ทกึ กำรจำ่ ยชำระหน้ีตำมตวั ๋ เมอ่ื ถงึ กำหนด เดบติ ตวั ๋ เงนิ จำ่ ย 30,250 ดอกเบย้ี จำ่ ย (30,250 x 5% x 1/12) 126.04 เครดติ เงนิ สด *30,126.04 กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 250 หมำยเหตุ: * เงนิ ตน้ (1,000 x 30) = 30,000.00 บวก ดอกเบย้ี ตวั ๋ = 126.04 รวมเงนิ สดจ่ำย = 30,126.04 4.4 การให้ก้ยู ืมเงินด้วยจานวนเงินที่ได้รบั ชาระคืนเป็นเงินตราต่างประเทศ กำรให้กู้ยมื เงนิ ตรำต่ำงประเทศมกั เกิดจำกกำรท่กี ิจกำรขำยสินค้ำเป็นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศ แลว้ ผซู้ อ้ื ไดอ้ อกเป็นตวั ๋ สญั ญำใชเ้ งนิ ใหแ้ ก่กจิ กำรเรยี กว่ำ “ตวั ๋ เงนิ รบั ” เพ่อื เป็นกำร ชำระหน้ี หรอื ในกรณีท่กี ิจกำรให้บรษิ ทั ท่อี ยู่ในต่ำงประเทศกู้ยมื เงนิ ซ่งึ สำมำรถอธบิ ำยแนว ปฏบิ ตั ทิ ำงกำรบญั ชี ดงั แสดงในตวั อยำ่ งท่ี 8-6 ดงั น้ี ตวั อย่างท่ี 8-6 วนั ท่ี 1 กนั ยำยน 25x7 บรษิ ทั ไทยอุดร จำกดั ไดร้ บั ตวั ๋ สญั ญำใชเ้ งนิ จำกขำยสนิ คำ้ ใหก้ บั บรษิ ทั มมิ จี งั จำกดั ทอ่ี ยใู่ นประเทศญป่ี นุ่ จำนวนเงนิ 1,000 เยน อตั รำดอกเบย้ี 5% ต่อปี ระยะเวลำ 1 เดอื น บรษิ ทั ไทยอุดร จำกดั ปิดบญั ชที ุกวนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคมของทกุ ปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 เยน ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) 1 กนั ยำยน 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 1 ตุลำคม 25x7 30.00 30.25 29.00 30.00 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี บทท่ี 8

259 25x7 ก.ย. 1 บนั ทกึ ขำยสนิ คำ้ โดยไดร้ บั ชำระเป็นตวั ๋ สญั ญำใชเ้ งนิ เดบติ ตวั ๋ เงนิ รบั (1,000 x 30) 30,000 เครดติ ขำยสนิ คำ้ 30,000 ต.ค. 1 บนั ทกึ กำรรบั ชำระหน้ีตำมตวั ๋ เมอ่ื ถงึ กำหนด เดบติ เงนิ สด *29,120.80 ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 1,000 เครดติ ตวั ๋ เงนิ รบั ดอกเบย้ี รบั 30,000 120.80 หมำยเหตุ: * เงนิ ตน้ (1,000 x 29) = 29,000.00 บวก ดอกเบย้ี ตวั ๋ = 120.83 รวมเงนิ สดรบั = 29,120.83 4.5 การซื้อสินทรพั ย์ ซ่ึงกาหนดค่าเป็นเงินตราต่างประเทศ กำรซอ้ื สนิ ทรพั ย์ ซง่ึ กำหนดคำ่ เป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ มแี นวปฏบิ ตั ทิ ำงกำร บนั ทกึ บญั ชี ดงั น้ี 4.5.1 กำรบนั ทกึ ณ วนั ทซ่ี อ้ื ผซู้ อ้ื แปลงค่ำเงนิ ตรำต่ำงประเทศตำมทต่ี กลงกนั โดยใชอ้ ตั รำขำย ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร 4.5.2 ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน หำกผซู้ อ้ื มเี จำ้ หน้เี งนิ ตรำต่ำงประเทศ คงเหลอื อยู่ และจะชำระเงนิ ในงวดถดั ไป จะตอ้ งปรบั ปรุงโดยใชอ้ ตั รำปิด ซง่ึ เป็นอตั รำขำย ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร 4.5.3 ณ วนั ทจ่ี ำ่ ยชำระหน้ี ผซู้ อ้ื จะตอ้ งจ่ำยโดยใช้อตั รำขำย ณ วนั ทจ่ี ำ่ ยชำระ หน้ี กำรบนั ทกึ บญั ชใี นรำยกำรท่ี 4.5.2 จะไมม่ ี “กำไร(ขำดทุน)จำกอตั รำแลกเปลย่ี น” เน่อื งจำก ณ วนั ทซ่ี อ้ื กบั ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนใหอ้ ตั รำแลกเปลย่ี นเหมอื นกนั แต่ รำยกำรท่ี 4.5.3 จะมี “กำไร(ขำดทุน)จำกอตั รำแลกเปลย่ี น” บทท่ี 8

260 ตวั อย่างที่ 8-7 วนั ท่ี 1 ตุลำคม 25x7 บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ซ้อื เคร่อื งจกั รจำก บรษิ ทั มำเลเซยี จำกดั เป็นเงนิ เช่อื ในรำคำ 1,000 รงิ กติ บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ส่งเงนิ ไปชำระหน้ีใหใ้ นวนั ท่ี 31 มกรำคม 25x8 บรษิ ทั ไทยเดมิ จำกดั ปิดบญั ชที กุ วนั ท่ี 31 ธนั วำคมของทุกปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 รงิ กติ ต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) 1 ตุลำคม 25x7 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 31 ธนั วำคม 25x7 31 มกรำคม 25x8 10.50 10.00 11.25 11.00 10.00 10.50 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ต.ค. 1 บนั ทกึ กำรซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื เดบติ เครอ่ื งจกั ร (1,000 x 10) 10,000 เครดติ เจำ้ หน้ี – มำเลเซยี 10,000 25x8 ม.ค. 31 บนั ทกึ กำรจำ่ ยชำระหน้ี เดบติ เจำ้ หน้ี – มำเลเซยี 10,000 ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 500 เครดติ เงนิ สด (1,000 x 10.50) 10,500 5. การซื้อขายเงินตราต่างประเทศล่วงหน้าเพื่อเกง็ กาไร กจิ กำรในประเทศไทยทม่ี กี ำรตดิ ต่อซอ้ื ขำยกบั กจิ กำรในต่ำงประเทศ และมรี ำยกำรท่ี เป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ สำมำรถหลกี เล่ยี งรำยกำรกำไรหรอื ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปล่ยี นได้ โดยกำรทำธุรกรรมเพ่ือป้ องกันควำมเส่ียง ซ่ึงได้แก่ กำรทำสัญญำซ้ือหรือขำยเงินตรำ ต่ำงประเทศลว่ งหน้ำเพ่อื เกง็ กำไร บทท่ี 8

261 สัญญำซ้ือขำยเงินตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำ หมำยถึง กำรทำสัญญำซ้ือขำย แลกเปล่ียนเงนิ ตรำจำกสกุลหน่ึงเป็นอีกสกุลหน่ึงไว้ล่วงหน้ำ โดยกำรกำหนดจำนวนเงิน ระยะเวลำล่วงหน้ำและอตั รำแลกเปลย่ี นทแ่ี น่นอน กำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำเพ่ือ เกง็ กำไร มแี นวปฏบิ ตั ทิ ำงกำรบญั ชดี งั น้ี 5.1 ณ วนั ท่ีเกิดรายการ ใหบ้ นั ทกึ กำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำ โดย ใช้อตั รำแลกเปล่ยี นล่วงหน้ำตำมท่กี ำหนดในสญั ญำ โดยไม่ต้องบนั ทกึ ผลต่ำงระหว่ำงอตั รำ แลกเปลย่ี นลว่ งหน้ำและอตั รำแลกเปลย่ี นจรงิ ณ วนั นนั้ 5.2 ณ วนั สิ้นงวดบญั ชี ใหป้ รบั ปรุงรำยกำรซอ้ื เงนิ ตรำต่ำงประเทศ โดยใชอ้ ตั รำ แลกเปล่ียนล่วงหน้ำ ณ วันส้ินงวดนัน้ และผลต่ำงบันทึกเป็น “กำไร(ขำดทุน)จำกอัตรำ แลกเปลย่ี น” 5.3 ณ วนั ที่ถึงกาหนดในสญั ญา ใหบ้ นั ทกึ รำยกำรขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศ โดย ใชอ้ ตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั นนั้ ผลต่ำงบนั ทกึ เป็น “กำไร(ขำดทุน)จำกอตั รำแลกเปลย่ี น” ตวั อย่างท่ี 8-8 วนั ท่ี 1 ธนั วำคม 25x7 บรษิ ทั ไทยแสนดี จำกดั ไดท้ ำสญั ญำซอ้ื เงนิ ดอลลำรส์ หรฐั ใน อตั รำแลกเปลย่ี นลว่ งหน้ำ (Forward Rate) 60 วนั เป็นจำนวนเงนิ US$ 3,000 เพอ่ื เกง็ กำไร อตั รำแลกเปลย่ี น 1 ดอลลำรต์ ่อเงนิ บำท มดี งั น้ี 1 ธ.ค. 25x7 31 ธ.ค. 25x7 30 ม.ค. 25x8 36.7 36.6 อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที 36.4 36.2 36.9 อตั รำแลกเปลย่ี นลว่ งหน้ำ 30 วนั 36.5 36.8 36.7 อตั รำแลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ 60 วนั 36.8 จำกขอ้ มลู ขำ้ งตน้ กำรบนั ทกึ บญั ชใี นสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป มดี งั น้ี 25x7 ธ.ค. 1 บนั ทกึ เงนิ ดอลลำรส์ หรฐั ล่วงหน้ำเป็นจำนวน US$ 3,000 ดว้ ยอตั รำล่วงหน้ำ 60 วนั ณ วนั ทำสญั ญำ เดบติ ลกู หน้ี-เงนิ ตรำต่ำงประเทศ (3,000 x 36.80) 110,400 เครดติ เจำ้ หน้-ี สญั ญำลว่ งหน้ำ 110,400 บทท่ี 8

262 (เจำ้ หน้-ี สญั ญำล่วงหน้ำ จะไมเ่ ปลย่ี นแปลง เน่อื งจำกเป็นสญั ญำซอ้ื เงนิ ตรำต่ำงประเทศ ล่วงหน้ำ เม่อื ครบกำหนด บรษิ ัท ไทยแสนดี จำกดั ต้องนำเงนิ บำทจำนวน 110,400 บำท ไปซอ้ื เงนิ ดอลลำร)์ ธ.ค. 31 ปรบั ปรงุ ใหบ้ ญั ชลี กู หน้ี-เงนิ ตรำต่ำงประเทศ ปรำกฏในอตั รำแลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ ณ วนั สน้ิ งวดนนั้ โดยใชอ้ ตั รำล่วงหน้ำ 30 วนั เดบติ ลกู หน้ี-เงนิ ตรำต่ำงประเทศ (3,000 x (36.80 – 36.90) 300 เครดติ กำไรจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 300 รบั รมู้ ลู ค่ำยตุ ธิ รรมของสญั ญำซอ้ื เงนิ ตรำต่ำงประเทศล่วงหน้ำทเ่ี ปลย่ี นไปเหลอื 30 วนั 25x8 ม.ค. 30 จำ่ ยชำระค่ำซอ้ื เงนิ ตรำต่ำงประเทศลว่ งหน้ำในอตั รำทต่ี กลงกนั ในสญั ญำ เดบติ เจำ้ หน้ี-สญั ญำล่วงหน้ำ 110,400 เครดติ เงนิ สด 110,400 บนั ทกึ กำรขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ดว้ ยอตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที ณ วนั ทข่ี ำย เดบติ เงนิ สด (3,000 x 36.60) 109,800 ขำดทุนจำกอตั รำแลกเปลย่ี น 900 เครดติ ลกู หน้ี-เงนิ ตรำต่ำงประเทศ 110,700 การแปลงค่างบการเงินของหน่วยงานต่างประเทศ กรณีท่กี จิ กำรมสี ำขำหรอื บรษิ ัทย่อยอยู่ในต่ำงประเทศ เม่อื ส้นิ งวดบญั ชสี ำขำหรอื บรษิ ทั ยอ่ ยจะตอ้ งส่งงบกำรเงนิ ไปยงั สำนักงำนใหญ่ โดยงบกำรเงนิ ทส่ี ่งมำนนั้ มกั จะใชส้ กุลเงนิ ดำเนินงำนตำมสกุลเงนิ ในประเทศนัน้ ดงั นัน้ สำนักงำนใหญ่จงึ ต้องมกี ำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ เพอ่ื จดั ทำเป็นสกุลเงนิ บำท ตำมมำตรฐำนกำรบญั ชี ฉบบั ท่ี 21 (ปรบั ปรงุ 2557) กล่ำวถงึ กำรแปลงค่ำเป็นสกุลเงนิ ทใ่ี ชน้ ำเสนองบกำรเงนิ ไวด้ งั น้ี บทท่ี 8

263 1. การแปลงค่าผลการดาเนินงานและฐานะการเงินของกิจการ ซึ่งมีสกลุ เงินที่ ใช้ในการดาเนินงานท่ีมิใช่สกลุ เงินของเศรษฐกิจที่มภี าวะเงินเฟ้ อรนุ แรง ใหเ้ ป็นสกุลเงนิ ท่ี ใชน้ ำเสนองบกำรเงนิ ซง่ึ เป็นสกุลเงนิ ทแ่ี ตกต่ำงออกไป ใหใ้ ชว้ ธิ ดี งั ต่อไปน้ี 1.1 สนิ ทรพั ยแ์ ละหน้ีสนิ ท่แี สดงอย่ใู นงบแสดงฐำนะกำรเงนิ แต่ละงวด (นัน่ คอื รวมถงึ งบแสดงฐำนะกำรเงนิ ทน่ี ำมำแสดงเปรยี บเทยี บ) ใหแ้ ปลงค่ำดว้ ยอตั รำปิด ณ วนั ทข่ี อง แต่ละงบแสดงฐำนะกำรเงนิ นนั้ 1.2 รำยไดแ้ ละค่ำใชจ้ ำ่ ยในแต่ละงบกำรเงนิ ซ่งึ แสดงกำไรหรอื ขำดทุนและกำไร ขำดทนุ เบด็ เสรจ็ อ่นื (รวมถงึ งบทน่ี ำมำแสดงเปรยี บเทยี บ) ใหแ้ ปลงค่ำดว้ ยอตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร และ 1.3 ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทงั้ หมดใหร้ บั รใู้ นกำไรขำดทนุ เบด็ เสรจ็ อ่นื 2. การแปลงค่าผลการดาเนินงานและฐานะการเงินของกิจการซึ่งมีสกลุ เงินท่ี ใช้ในการดาเนินงานซึ่งเป็นสกลุ เงินของเศรษฐกิจท่ีมีภาวะเงินเฟ้ อรนุ แรง ใหเ้ ป็นสกุลเงนิ ทใ่ี ชน้ ำเสนองบกำรเงนิ ซง่ึ เป็นสกุลเงนิ ทแ่ี ตกต่ำงออกไป ใหใ้ ชว้ ธิ ดี งั ต่อไปน้ี 2.1 ทุกรำยกำร (นนั่ คอื สนิ ทรพั ย์ หน้ีสนิ รำยกำรทเ่ี ป็นส่วนของเจำ้ ของ รำยได้ และค่ำใชจ้ ำ่ ย ซง่ึ รวมถงึ ขอ้ มลู เปรยี บเทยี บ) ใหแ้ ปลงคำ่ ดว้ ยอตั รำปิด ณ วนั ทข่ี องงบแสดงฐำนะ กำรเงนิ ล่ำสุด เวน้ แต่ 2.2 เมอ่ื รำยกำรนนั้ ไดม้ กี ำรแปลงค่ำเป็นสกุลเงนิ ทไ่ี มใ่ ช่สกุลเงนิ ของเศรษฐกจิ ทม่ี ี ภำวะเงนิ เฟ้อรุนแรง จำนวนเงนิ ทน่ี ำมำแสดงเปรยี บเทยี บใหร้ ำยงำนดว้ ยจำนวนซง่ึ แสดงเป็นปี ปจั จบุ นั ในงบกำรเงนิ ของปีก่อนหน้ำ (นนั่ คอื ไมม่ กี ำรปรบั ปรงุ ผลของกำรเปลย่ี นแปลงของระดบั รำคำหรอื อตั รำแลกเปลย่ี นทเ่ี กดิ ขน้ึ ในภำยหลงั ) เพอ่ื ใหเ้ ขำ้ ใจถงึ แนวปฏบิ ตั ทิ ำงบญั ชสี ำหรบั กำรแปลงคำ่ งบกำรเงนิ ของหน่วยงำน ต่ำงประเทศ สำมำรถอธบิ ำย ดงั แสดงในตวั อยำ่ งท่ี 8-9 ดงั น้ี ตวั อย่างที่ 8-9 วนั ท่ี 1 มกรำคม 25x1 บรษิ ทั ยกั ษ์ใหญ่ จำกดั ซง่ึ ตงั้ อย่ใู นประเทศไทยไดซ้ อ้ื หุน้ ของบรษิ ทั ไลออ้ น จำกดั ซง่ึ ดำเนินกจิ กำรในประเทศสงิ คโปร์ เป็นเงนิ 10,000 SGD คดิ เป็น 80% ของหุ้นทงั้ หมด ทำให้บรษิ ทั ไลออ้ น จำกดั เป็นบรษิ ทั ย่อยของบรษิ ทั ยกั ษ์ใหญ่ จำกดั โดยบรษิ ทั ไลอ้อน จำกัด ไดบ้ นั ทกึ รำยกำรทำงกำรเงนิ โดยใชส้ กุลเงนิ ดอลลำรส์ งิ คโปร์ ซง่ึ เป็น สกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนนิ งำนทม่ี ใิ ช่สกุลเงนิ ของเศรษฐกจิ ทม่ี ภี ำวะเงนิ เฟ้อรนุ แรง อตั รำแลกเปลย่ี นของเงนิ บำทต่อ 1 ดอลลำรส์ งิ คโปร์ ตลอดปี 25x1 เป็นดงั น้ี บทท่ี 8

264 วนั ท่ี อตั ราแลกเปล่ียน (บาท : 1 SGD) 1 มกรำคม 25x1 (ณ วนั ซอ้ื หุน้ ) 23.50 1 ธนั วำคม 25x1 (ณ วนั จำ่ ยเงนิ ปนั ผล) 24.50 31 ธนั วำคม 25x1 (ณ วนั สน้ิ งวดบญั ช)ี 22.00 อตั รำถวั เฉลย่ี สำหรบั ปี 25x1 23.00 ชื่อบญั ชี บริษทั ไลอ้อน จากดั เงนิ สด งบทดลอง ลกู หน้ี ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25X1 สนิ คำ้ คงเหลอื หน่วย: ดอลลำรส์ งิ คโปร์ ทด่ี นิ เดบิต เครดิต 3,000 อำคำร 2,500 เครอ่ื งจกั ร 1,500 32,000 ค่ำเส่อื มรำคำสะสม 20,000 เจำ้ หน้กี ำรคำ้ 10,000 3,000 เงนิ กจู้ ำนอง 4,000 ทุนเรอื นหุน้ -หนุ้ สำมญั 15,000 35,000 กำไรสะสมตน้ งวด - ขำย 45,000 12,000 ตน้ ทนุ ขำย 2,000 คำ่ เส่อื มรำคำ 8,000 6,000 คำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรขำย 1,400 3,600 - คำ่ ใชจ้ ่ำยอ่นื 102,000 102,000 ภำษเี งนิ ได้ เงนิ ปนั ผลจำ่ ย บทท่ี 8

265 จำกข้อมูลข้ำงต้น สำมำรถนำมำแสดงกำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ ให้เป็นเงนิ บำท โดย รำยละเอยี ดสนิ ทรพั ย์ และหน้ีสนิ ใหแ้ ปลงค่ำดว้ ยอตั รำปิด ส่วนรำยไดแ้ ละค่ำใชจ้ ่ำยใหแ้ ปลงค่ำ ดว้ ยอตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร สำหรบั เงนิ ปนั ผลจ่ำยใหแ้ ปลงค่ำดว้ ยอตั รำ ณ วนั ท่ี จำ่ ยเงนิ ปนั ผล ดงั น้ี บริษทั ไลอ้อน จากดั กระดาษทาการแปลงค่างบการเงิน ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25X1 รำยกำร ดอลลำรส์ งิ คโปร์ อตั รำ บำท เดบติ เครดติ แลกเปลย่ี น เดบติ เครดติ เงนิ สด 3,000 22(C) 66,000 ลกู หน้ี 2,500 22(C) 55,000 สนิ คำ้ คงเหลอื 1,500 22(C) 33,000 ทด่ี นิ 32,000 22(C) 704,000 อำคำร 20,000 22(C) 440,000 เครอ่ื งจกั ร 10,000 22(C) 220,000 ค่ำเส่อื มรำคำสะสม 3,000 22(C) 66,000 เจำ้ หน้กี ำรคำ้ 4,000 22(C) 88,000 เงนิ กจู้ ำนอง 15,000 22(C) 330,000 ทนุ เรอื นหุน้ -หนุ้ สำมญั 35,000 23.5(H) 822,500 กำไรสะสมตน้ งวด - * ขำย 45,000 23(A) 1,035,000 ตน้ ทุนขำย 12,000 23(A) 276,000 ค่ำเสอ่ื มรำคำ 2,000 23(A) 46,000 คำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรขำย 8,000 23(A) 184,000 คำ่ ใชจ้ ำ่ ยอ่นื 6,000 23(A) 138,000 ภำษเี งนิ ได้ 1,400 23(A) 32,200 เงนิ ปนั ผลจำ่ ย 3,600 - 24.5(H) 88,200 102,000 102,000 2,282,400 2,341,500 กำไร(ขำดทุน)จำกกำรแปลงค่ำ **59,100 2,341,500 2,341,500 บทท่ี 8

266 หมำยเหตุ: *ยอดกำไรสะสมตน้ งวดเป็นยอดทย่ี กมำจำกปลำยงวดทแ่ี ลว้ จำกตวั อย่ำงท่ี 8-9 เป็น กำรดำเนินงำนในปีแรกจงึ ยงั ไม่ปรำกฏยอดยกมำ สำหรบั กำไรสะสมต้นงวดปี 25x2 จะใชย้ อด ปลำยงวดปี 25x1 คอื กำไรสะสมต้นงวด + กำไรสุทธปิ ระจำงวด – ขำดทุนจำกกำรแปลงค่ำ - เงนิ ปนั ผลจำ่ ย (0 + 358,800 – 59,100 – 88,200) = 211,500 บำท **ผลต่ำงจำกกำรแปลงค่ำทม่ี ยี อดดุลดำ้ นเดบติ หมำยถงึ กจิ กำรมผี ลขำดทุนจำกกำร แปลงค่ำ ซง่ึ จะปรำกฏอยใู่ นงบกำไรขำดทนุ แสดงเป็นคำ่ ใชจ้ ำ่ ยของกจิ กำร (C) : Current rate หมำยถงึ อตั รำปิด (A) : Average rate หมำยถงึ อตั รำแลกเปลย่ี นถวั เฉลย่ี (H) : Historical rate หมำยถงึ อตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร การเปิ ดเผยข้อมลู ในงบการเงิน กำรเปิดเผยข้อมลู ในงบกำรเงนิ สรุปขอ้ มูลท่ีกจิ กำรต้องเปิดเผย ไว้ดงั น้ี (สมศกั ดิ ์ ประถมศรเี มฆ, 2558 : 416) 1. จำนวนผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทร่ี บั รเู้ ป็นกำไรหรอื ขำดทุนสุทธสิ ำหรบั งวด บญั ชนี นั้ 2. ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นสทุ ธทิ จ่ี ดั เป็นรำยกำรแยกต่ำงหำกในสว่ นของเจำ้ ของ และกำรกระทบยอดของจำนวนเงนิ ของผลต่ำงดงั กลำ่ ว ณ วนั ตน้ งวดบญั ชวี นั สน้ิ งวดบญั ชี และ 3. จำนวนผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นทเ่ี กดิ ขน้ึ ในงวดบญั ชที ร่ี วมอยใู่ นรำคำตำม บญั ชขี องสนิ ทรพั ย์ 4. เมอ่ื สกุลเงนิ ทใ่ี ชร้ ำยงำนต่ำงไปจำกสกุลเงนิ ของประเทศทต่ี งั้ สถำนทป่ี ระกอบ กจิ กำรของกจิ กำรทเ่ี สนองบกำรเงนิ ตอ้ งเปิดเผยเหตุผลของกำรใชส้ กุลเงนิ ท่แี ตกต่ำงออกไป และหำกมกี ำรเปลย่ี นแปลงสกุลเงนิ ทใ่ี ชร้ ำยงำนกใ็ หเ้ ปิดเผยเหตุผลดว้ ย บทท่ี 8

267 บทสรปุ อตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ หมำยถงึ อตั รำทใ่ี ชแ้ ลกเปลย่ี นระหว่ำงเงนิ ตรำ สองสกุลโดยมลี กั ษณะกำรเปรยี บเทยี บสกุลเงนิ บำทกบั อกี สกุลหน่ึงทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ อตั รำแลกเปลย่ี นเงนิ ตรำต่ำงประเทศมที งั้ อตั รำซอ้ื และอตั รำขำย ซง่ึ กำรรำยงำนรำยกำรท่เี ป็น เงนิ ตรำต่ำงประเทศด้วยสกุลเงนิ ท่ใี ช้ในกำรดำเนินงำน จะเรมิ่ ตงั้ แต่กำรรบั รูร้ ำยกำรเรม่ิ แรก กำรรำยงำน ณ วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำนในงวดถดั มำ กำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี น และกำรบนั ทกึ บญั ชสี ำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศ กำรซอ้ื ขำยเงนิ ตรำต่ำงประเทศ ล่วงหน้ำเพ่อื เกง็ กำไร กำรแปลงค่ำงบกำรเงนิ ของหน่วยงำนต่ำงประเทศ ซ่งึ อตั รำแลกเปลย่ี น เงนิ ตรำท่ใี ช้กบั รำยกำรค้ำท่เี ป็นเงนิ ตรำต่ำงประเทศท่ปี รำกฏในงบกำรเงนิ มอี ยู่ 3 อตั รำ คอื อตั รำปิด อตั รำแลกเปลย่ี นถวั เฉลย่ี และอตั รำแลกเปลย่ี น ณ วนั ทเ่ี กดิ รำยกำร บทท่ี 8

268 แบบฝึ กหดั ท้ายบท 1. อตั รำแลกเปลย่ี น หมำยถงึ อะไร 2. เงนิ ตรำต่ำงประเทศ หมำยถงึ อะไร 3. ผลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี น หมำยถงึ อะไร 4. หน่วยงำนต่ำงประเทศ หมำยถงึ อะไร 5. เงนิ ลงทนุ สุทธใิ นหน่วยงำนต่ำงประเทศ หมำยถงึ อะไร 6. สกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนนิ งำน หมำยถงึ อะไร 7. จงอธบิ ำยถงึ กำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นในกำรแปลงคำ่ รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศสำหรบั รำยกำรทเ่ี ป็นตวั เงนิ 8. จงอธบิ ำยถงึ กำรรบั รผู้ ลต่ำงของอตั รำแลกเปลย่ี นในกำรแปลงคำ่ รำยกำรทเ่ี ป็นเงนิ ตรำ ต่ำงประเทศสำหรบั รำยกำรทไ่ี มเ่ ป็นตวั เงนิ 9. บรษิ ทั อุดรฝำย จำกดั มรี ำยกำรคำ้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั ประเทศจนี ระหว่ำงวนั ท่ี 1 สงิ หำคม 25x1 ถงึ วนั ท่ี 1 มกรำคม 25x2 ดงั น้ี วนั ท่ี รายการ อตั ราแลกเปล่ียน บาท / 1 CNY อตั รำซอ้ื อตั รำขำย 1 ส.ค. 25x1 ซอ้ื วตั ถุดบิ เป็นเงนิ เชอ่ื จำกประเทศจนี 20,000 CNY 5.00 5.50 1 ก.ย. 25x1 ซอ้ื อุปกรณ์โรงงำนเป็นเงนิ เช่อื จำกประเทศจนี 5.50 5.25 1 ต.ค. 25x1 10,000 CNY 5.00 4.50 1 พ.ย. 25x1 4.50 5.00 ขำยสนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื ใหป้ ระเทศจนี 15,000 CNY 1 ธ.ค. 25x1 จำ่ ยชำระหน้ีคำ่ อุปกรณ์โรงงำนทซ่ี อ้ื วตั ถุดบิ เมอ่ื วนั ท่ี 4.75 5.25 1 ก.ย. 10,000 $US 31 ธ.ค. 25x1 รบั ชำระหน้คี ่ำสนิ คำ้ ทข่ี ำยเมอ่ื วนั ท่ี 1 พ.ย. 25x1 4.50 5.00 1 ม.ค. 25x1 จำนวน 15,000 บำท 5.25 5.45 วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน จำ่ ยชำระหน้ีคำ่ วตั ถุดบิ ทซ่ี อ้ื เม่อื วนั ท่ี 1 ส.ค. 25x1 ทงั้ จำนวน ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ขำ้ งตน้ ในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป บทท่ี 8

269 10. บรษิ ทั ไทยสำมคั คี จำกดั ใชส้ กุลเงนิ ในกำรนำเสนองบกำรเงนิ เป็นเงนิ บำท มรี ำยกำรคำ้ กบั ต่ำงประเทศ ดงั น้ี วนั ท่ี รายการ อตั ราแลกเปลี่ยน บาท/1 $US 1 ต.ค. 25X1 ซอ้ื สนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื จำกต่ำงประเทศ 1,000$US 1 พ.ย. 25X1 ขำยสนิ คำ้ เป็นเงนิ เชอ่ื ไปยงั ต่ำงประเทศ 800$US อตั รำซอ้ื อตั รำขำย 15 พ.ย. 25X1 ขำยสนิ คำ้ เป็นเงนิ เช่อื ไปยงั ต่ำงประเทศ 500$US 1 ธ.ค. 25X1 รบั ชำระหน้คี ่ำสนิ คำ้ 800 $US 32 33 31 ธ.ค. 25X1 วนั สน้ิ รอบระยะเวลำรำยงำน (ปรบั ปรงุ บญั ช)ี 1 ม.ค. 25x2 ซอ้ื รถยนตเ์ ป็นเงนิ เชอ่ื จำกประเทศ 40,000$US 33.5 32 1 ก.พ. 25X2 จำ่ ยชำระหน้คี ่ำสนิ คำ้ 1,000$US 32.5 33 15 ก.พ. 25X2 รบั ชำระหน้ีจำกกำรขำยสนิ คำ้ 500$US 31 32 34 33.5 32 33 32 31 31.5 32 ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไปตงั้ แต่วนั ท่ี 1 ต.ค. x1 ถงึ วนั ท่ี 15 ก.พ. x2 11. วนั ท่ี 1 ตุลำคม 25x1 บรษิ ทั ไทยโนนสะอำด จำกดั ไดท้ ำกำรกยู้ มื เงนิ จำกธนำคำรออสกำ้ เป็นเงนิ $ 2,000 เพอ่ื เป็นกำรชำระหน้คี ่ำสนิ คำ้ โดยกำรออกตวั ๋ เงนิ สญั ญำใชเ้ งนิ อตั รำดอกเบย้ี 10% ต่อปี ระยะเวลำ 2 เดอื น บรษิ ทั ไทยโนนสะอำด จำกดั ปิดบญั ชที กุ วนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคม ของทุกปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 ดอลลำรต์ ่อเงนิ บำท มดี งั น้ี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) วนั / เดือน / ปี 1 ตุลำคม 25x1 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 1 ธนั วำคม 25x1 33.00 33.50 34.00 34.25 ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป บทท่ี 8

270 12. วนั ท่ี 1 สงิ หำคม 25x2 บรษิ ทั ไทยบุ่งแก้ว จำกดั ไดร้ บั ตวั ๋ สญั ญำใชเ้ งนิ จำกขำยสนิ ค้ำ ใหก้ บั บรษิ ทั โจโฉ จำกดั ทอ่ี ย่ใู นฮ่องกงจำนวนเงนิ 12,000 ดอลลำรฮ์ ่องกง อตั รำดอกเบย้ี 8% ต่อปี ระยะเวลำ 30 วนั (กำหนดให้ 1 ปี มี 360 วนั ) บรษิ ทั ไทยบุ่งแก้ว จำกดั ปิดบญั ชที ุกวนั สน้ิ ปี 31 ธนั วำคมของทุกปี อตั รำแลกเปลย่ี น 1 ดอลลำรฮ์ อ่ งกงต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี วนั / เดือน / ปี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) 1 สงิ หำคม 25x2 31 สงิ หำคม 25x2 อตั ราซื้อ อตั ราขาย 4.00 4.25 4.25 5.00 ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป 13. วนั ท่ี 1 ธนั วำคม 25x1 บรษิ ทั ไทยแสนดี จำกดั ไดท้ ำสญั ญำซอ้ื เงนิ ดอลลำรส์ หรฐั ในอตั รำ แลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ (Forward Rate) 60 วนั เป็นจำนวนเงนิ US$ 4,000 เพ่อื เกง็ กำไร อตั รำแลกเปลย่ี น 1 ดอลลำรต์ ่อเงนิ บำท มดี งั น้ี อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที 1 ธ.ค. 25x1 31 ธ.ค. 25x1 30 ม.ค. 25x2 อตั รำแลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ 30 วนั 34.0 35.0 34.6 อตั รำแลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ 60 วนั 33.5 35.4 34.5 34.5 34.8 35.0 ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป บทท่ี 8

271 14. วนั ท่ี 1 ธนั วำคม 25x1 บรษิ ทั ไทยบ้ำนทม จำกดั ได้ทำสญั ญำซอ้ื เงนิ เยน ในอตั รำ แลกเปลย่ี นล่วงหน้ำ (Forward Rate) 60 วนั เป็นจำนวนเงนิ 5,000 เยน เพ่อื เกง็ กำไร อตั รำแลกเปลย่ี น 1 เยนต่อเงนิ บำท มดี งั น้ี อตั รำแลกเปลย่ี นทนั ที 1 ธ.ค. 25x1 31 ธ.ค. 25x1 30 ม.ค. 25x2 อตั รำแลกเปลย่ี นลว่ งหน้ำ 30 วนั 22.0 22.4 23.6 อตั รำแลกเปลย่ี นลว่ งหน้ำ 60 วนั 22.5 23.5 23.5 23.0 23.0 23.5 ให้ทา บนั ทกึ รำยกำรคำ้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งในสมดุ รำยวนั ทวั่ ไป 14. วนั ท่ี 1 มกรำคม 25x1 บรษิ ทั ไทยโคกกลำง จำกดั ซง่ึ ตงั้ อย่ใู นประเทศไทยไดซ้ อ้ื หุน้ ของบรษิ ทั หลวิ เตอรห์ ลำย จำกดั ซง่ึ ดำเนินกจิ กำรในฮ่องกง เป็นเงนิ 10,000 HKD คดิ เป็น 70% ของหุน้ ทงั้ หมด ทำใหบ้ รษิ ทั หลวิ เตอรห์ ลำย จำกดั เป็นบรษิ ทั ย่อยของบรษิ ทั ไทยโคก กลำง จำกดั โดยบรษิ ัท หลวิ เตอรห์ ลำย จำกดั ได้บนั ทกึ รำยกำรทำงกำรเงนิ โดยใชส้ กุลเงนิ ดอลลำรฮ์ ่องกง ซง่ึ เป็นสกุลเงนิ ทใ่ี ชใ้ นกำรดำเนินงำนทม่ี ใิ ช่สกุลเงนิ ของเศรษฐกจิ ทม่ี ภี ำวะเงนิ เฟ้อรนุ แรง อตั รำแลกเปลย่ี นของเงนิ บำทต่อ 1 ดอลลำรฮ์ ่องกงตลอดปี 25x1 เป็นดงั น้ี วนั ท่ี อตั ราแลกเปลี่ยนทนั ที (บาท) 1 มกรำคม 25x1 (ณ วนั ซอ้ื หนุ้ ) 4.25 1 ธนั วำคม 25x1 (ณ วนั จำ่ ยเงนิ ปนั ผล) 4.00 31 ธนั วำคม 25x1 (ณ วนั สน้ิ งวดบญั ช)ี 4.30 อตั รำถวั เฉลย่ี สำหรบั ปี 25x1 4.35 บทท่ี 8

272 ขอ้ มลู งบทดลองของบรษิ ทั หลวิ เตอรห์ ลำย จำกดั มดี งั น้ี บริษทั หลิวเตอรห์ ลาย จากดั งบทดลอง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : ดอลลำรฮ์ ่องกง เดบิต เครดิต ช่ือบญั ชี เงนิ สด 10,000 ลกู หน้ี 12,500 สนิ คำ้ คงเหลอื 11,500 ตวั ๋ เงนิ รบั 6,000 ทด่ี นิ 50,000 อุปกรณ์โรงงำน 25,000 เครอ่ื งจกั ร 20,000 ค่ำเส่อื มรำคำสะสม 8,000 เจำ้ หน้กี ำรคำ้ 14,000 ตวั ๋ เงนิ จำ่ ย 6,000 เงนิ กูร้ ะยะยำว 25,000 ทนุ เรอื นหุน้ 80,000 กำไรสะสมตน้ ปี - ขำย 62,000 ตน้ ทุนขำย 35,000 ค่ำเส่อื มรำคำ 4,000 ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรขำย 7,000 คำ่ ใชจ้ ำ่ ยในกำรบรหิ ำร 6,000 ภำษเี งนิ ได้ 3,000 เงนิ ปนั ผลจำ่ ย 5,000 - รวม 195,000 195,000 ให้ทา กระดำษทำกำรเพ่อื แสดงกำรแปลงคำ่ งบกำรเงนิ สำหรบั กจิ กำรในต่ำงประเทศ บทท่ี 8

273 เอกสารอ้างอิง ขวญั สกุล เตง็ อำนวย. (2555). ร้บู ญั ชีขนั้ สงู . กรงุ เทพฯ : มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร.์ นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ และคณะ. (2554). ค่มู ือบญั ชี NPAEs. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1). กรงุ เทพฯ : ทพี เี อน็ เพรส. ผกำพรรณ พรหมสำขำ ณ สกลนคร. (2554). การบญั ชีชนั้ สงู 2. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 6). กรงุ เทพฯ : จฬุ ำลงกรณ์มหำวทิ ยำลยั . รตั น์ชนก พรำหมณ์ศริ .ิ (2556). การบญั ชีชนั้ สงู 1. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1). พษิ ณุโลก : มหำวทิ ยำลยั พษิ ณุโลก. สภำวชิ ำชพี บญั ชี ในพระบรมรำชปู ถมั ภ.์ (2557). มาตรฐานการบญั ชีฉบบั ท่ี 21 (ปรบั ปรงุ 2557) เรือ่ ง ผลกระทบจากการเปล่ียนแปลงของอตั ราแลกเปลี่ยนเงินตรา ต่างประเทศ. กรงุ เทพฯ. สมศกั ดิ ์ ประถมศรเี มฆ. (2558). การรายงานทางการเงิน ตามมาตรฐานการรายงาน ทางการเงินไทย ฉบบั ปรบั ปรงุ ปี พ.ศ. 2557. (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1). ปทมุ ธำนี : อนิ โฟร์ โปรพรน้ิ . บทท่ี 8