EDİTEDİLMİŞE- KİTAP

e) Yatakhane girişine öğrencilerin fotoğraflı bilgilerinin de yer aldığı yatak planı ve elbisedolaplarına fotoğraflı isimlikler asılır.(2) Öğrenci stüdyo daireleri ve öğrenci apartları yatak alanlarında:a) Öğrenci stüdyo dairesi ve öğrenci apart dairesinin odalarında her öğrenci için bir yatak,çarşaf, nevresim ve kılıflı yastıklar, iklim şartlarına göre yeterli sayıda pike ve battaniye, birkilitlenebilir elbise dolabı, kitaplık, masa, sandalye; çöp kovası, perde bulundurulur.b) Apart ve stüdyo dairesinde bulunan öğrencilerin elbise dolaplarına fotoğraflı isimliklerasılır.33.Yemek hizmeti(1) Barınma hizmeti veren kurumlarda öğrencilerin beslenmesine ilişkin olarak aşağıdakihususlar uygulanır:a) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu öğrencilerinin barındığı yurtlarda kahvaltı, öğle yemeği veakşam yemeği; ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurt ve pansiyonlarında haftaiçi kahvaltı ve akşam yemeği, hafta sonu ile tatil günlerinde kahvaltı, öğle ve akşam yemeğibarınma ücretine dâhil olarak verilir.b) Yükseköğrenim öğrencilerinin barındığı yurtlarda hafta içi ve hafta sonu kahvaltı, akşamyemeği barınma ücretine dâhil edilerek verilir, öğle yemeği ise hizmet sunumtaahhütnamesinde belirtilmek kaydıyla barınma ücretine dâhil edilerek verilebilir.c) Yükseköğrenim öğrencilerinin barındığı pansiyonlarda, kahvaltı barınma ücretine dâhiledilerek verilir, öğle ve akşam yemeği ise isteğe bağlı olarak hizmet sunumtaahhütnamesinde belirtilmek kaydıyla verilebilir.ç) Öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo dairelerinde, öğrencinin talebi ve kurum mutfağı veyemekhane şartlarının uygun olması durumunda hafta içi ve hafta sonu kahvaltı, öğle ve 101

akşam yemeği hizmet sunum taahhütnamesinde belirlenmek kaydıyla barınma ücretine dâhiledilerek verilebilir.(2) Kurumlarda verilen beslenme hizmetleri ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilir:a) Kurumlarda kantin hizmeti veriliyorsa, satılacak gıdalarla ilgili Bakanlığa bağlı okulkantinlerine ilişkin mevzuat hükümleri uygulanır.b) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu ile ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı kurumlarda herkatta yeterli miktarda içme suyu imkânı sağlanır.34. Temizlik hizmetleri(1) Kurumlarda temizlik hizmetinin verilmesinde aşağıdaki hususlara dikkat edilir:a) Kurumlarda; öğrenci sayısı, binanın fiziki durumu ve diğer donanımları dikkate alınaraktemizlik hizmeti için yeterli sayıda hijyen eğitimi sertifikası olan personel görevlendirilir.Temizlik ile ilgili hizmetler hizmet satın alınarak yürütülebilir. Bu takdirde sözleşme yapılankuruluş, kurum yönetimine karşı sorumludur.b) Öğrenci yurt ve pansiyonlarında bütün ortak alanlar kurum yönetimince hizmet sunumtaahhütnamesinde belirlenen sıklıkta temizlenir. Tuvalet, lavabo ve banyolar günlük olaraktemizlenir.c) Öğrenci apart ve stüdyo dairelerinde, daire dışındaki ortak alanlar kurum tarafındantemizlenir; daire içindeki alanlar hizmet sunum taahhütnamesinde belirtildiği şekildetemizlenir.ç) Kurumlarda temizlik hizmeti görevlileri, günlük olarak oda ve ortak alanlardaki çöpkovalarını temizler.(2) Yatak temizliği ve çamaşır yıkama hizmeti verilirken dikkat edilecek hususlar:a) Kurumlarda yatak çarşafları, yastık ve battaniye/yorgan kılıfları hizmet sunumtaahhütnamesinde belirtildiği sıklıkta temizleriyle değiştirilir. 102

b) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu öğrencilerinin barındığı yurtlarda öğrenci çamaşırlarıhaftada en az bir defa barınma hizmeti ücretine dâhil olarak yıkanır, kurutulur ve ütülenir.Ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurt ve pansiyonlarında öğrenci çamaşırlarıhaftada en az bir defa barınma hizmeti ücretine dâhil olarak yıkanır, kurutulur, ütü içinuygun ortam sağlanır.c) Yükseköğrenim öğrencilerinin barındığı kurumlarda haftada bir, hizmet sunumtaahhütnamesinde belirtildiği şekilde öğrenci çamaşırları barınma hizmetine dâhil olarak yada ücretle yıkanır, kurutulur ve ütülenir. Kurum tarafından bu hizmet sunulmadığı takdirdeöğrencilerin kullanımı için ihtiyaca cevap verecek özellikte çamaşır makinesi ve kurutmamakineleri temin edilir, ücretsiz kullandırılır. Ütü hizmeti kurum tarafından ücretli/ücretsizolarak ütü odasında verilir veya öğrencilerin ütü yapmaları için uygun ortam ücretsizsağlanır.(3) Birden çok öğrencinin barındığı yatakhanelerde, daire ve bağımsız bölümlerde ortakkullanılan lavabolarda sıvı/köpük sabunluk bulundurulur.35. Isınma ve iklimlendirme(1) Kurumun bütün kapalı bölümleri kış mevsiminde 22 °C (+/- 2 °C) olacak şekildekurumun açılışında belirtilen usulde ısıtılır. Kurumun ısınma ve iklimlendirme türüneilaveler ya da değişiklikler yapılacaksa bunun için Yönetmeliğin ilgili hükümleri uygulanır.Hizmet sunum taahhütnamesinde iklimlendirme belirtilmişse bu hizmet verilir.36. Öğrencilerin çalışma ortamları(1) Kurumlarda çalışma odalarının kullanımında aşağıdaki hususlara dikkat edilir:a) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu ile ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurt vepansiyonlarında çalışma odalarında öğrencilerin aynı anda ders çalışabileceği fizikiyeterlilik, aydınlatma, havalandırma ve ısınma sağlanır.b) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu ile ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı kurumlardaçalışma odalarında tertip, düzen ve sükûnet belleticiler tarafından sağlanır. Kurum tarafından 103

belirlenen ve kurum ilan panosunda duyurulan çalışma saatlerinde belleticiler tarafındanöğrencilerin yoklaması alınarak çalışma odalarında bulunmaları sağlanır. Öğrencilerin dersçalışma durumları, okula ait ders başarıları ve gelişim durumları belletici ve varsa rehberöğretmen tarafından takip edilir.c) Yükseköğrenim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurt ve pansiyonlarında çalışma odalarıve kütüphanede öğrencilerin ders çalışabileceği fiziki yeterlilik, aydınlatma, havalandırmave ısınma sağlanır.37. Sosyal, sanatsal, kültürel ve sportif faaliyetler(1) Kurumlar yıllık iş takvimine ilişkin aşağıdaki hususlara dikkat ederler:a) Öğrencilerin kişisel, sosyal, sanatsal, kültürel ve sportif gelişimine katkı sağlamakamacıyla seminer, açıkoturum, konferans, gezi, spor müsabakaları, sergi, sanat çalışmalarıve benzeri faaliyetler planlanarak iş takviminde belirtilir ve ilan panolarında duyurulur.b) Spor odası/salonunun kullanımı için sorumlu personel istihdam edilebilir. Bu alanınkullanım usul ve esasları kurumda ilan panosunda veya spor salonunun girişinde duyurulur.c) Kurumda televizyon salonu, konferans/toplantı salonu, spor alanları, yüzme havuzu,hamam/sauna gibi bölümler isteğe bağlı olarak açılabilir.ç) Gezi ve benzeri etkinlikler için ücret alınacaksa faaliyet öncesi belirlenir ve duyurulur.d) Ortaokul/imam-hatip ortaokulu ile ortaöğrenim öğrencilerine yönelik kurum dışındayapılacak faaliyetlere katılım için faaliyetlerden önce telefon, sms, e-posta gibi iletişimaraçlarıyla veli bilgilendirilir. Ayrıca kurumun bağlı olduğu millî eğitim müdürlüğüne debilgi verilir.38. Güvenlik hizmetleri(1) Kurumda barınan öğrenciler ve kurum çalışanları için güvenlik konusunda aşağıdakihususlara dikkat edilir: 104

a) Öğrencilerin hafta içi ve hafta sonu kuruma giriş ve çıkış saatleri kurum yönetimitarafından belirlenir ve kurumun ilan panosunda duyurulur. Bu husus hizmet sunumtaahhütnamesinde de yer alır.b) Kuruma yabancıların girmesine izin verilmez. Ziyaretçiler, yönetimin ve ayrıcaortaokul/imam-hatip ortaokulu ile ortaöğrenim öğrencilerinin barındığı öğrenci yurt vepansiyonlarında velisinin izni doğrultusunda öğrenciyle görüştürülür.c) Giriş ve çıkışlarda kartlı geçiş, imza ve benzeri yöntemlerle kontroller yapılır. Kayıtlargünlük olarak tutulur. Öğrencilerin yoklamaları kontrol edilir. Devamsızlık yapan ya da girişçıkış saatlerine uymayan öğrencilere Yönetmeliğin ilgili hükümleri uygulanır.ç) Kurumun yangın merdivenlerinin çıkış kapıları, ilgili mevzuata uygun olarak dışardanaçılamayan içeriden kolaylıkla açılabilecek şekilde ve herhangi bir nedenle açıldığında seslive ışıklı uyarı verecek özellikte olur.d) Jeneratör bulunmayan kurumlarda elektrikler kesildiğinde koridor ve merdivenlerin en az60 dakika aydınlanmasını sağlayacak aydınlatma sistemleri bulundurulur.39.Yönetici ve personelin görevleri(1) Müdürün görevleri:a) Kurumu ilgili mevzuata uygun olarak yönetmek.b) İlgili mevzuata uygun olarak kuruma öğrenci kabul etmek ve bunlarla ilgili kayıtlarıntutulmasını, belgelerin saklanmasını; öğrenci, personel ve kuruma ait bilgilerin e-Yurtmodülüne işlenmesini sağlamak.c) Kurum personeli arasında iş bölümü yapmak ve çalışmalarını denetlemek.ç) İlgili makamlara kurum hakkında istenen bilgilerin ve belgelerin doğru bir şekilde vezamanında gönderilmesini sağlamak. 105

d) Kurumda kayıtlı olmayanların barındırılmasını önlemek.e) Hizmet satın alınması suretiyle sürdürülen görevlerin sözleşmelerine ve amaçlarına uygunşekilde yürütülmesini sağlamak.f) Kurum ücretleri ile depozitoların zamanında tahsilini ve gerektiğinde iadesini sağlamak.g) Kurumdaki kitaplıklar ile kütüphanenin ve internetin amacına uygun hizmet vermesinisağlamak.ğ) Kurumda sağlıkla ilgili hizmetlerin uygun şekilde yürümesini ve bu konuda gereklikayıtların tutulmasını sağlamak.h) Kurum binasının, tesislerinin ve malzemesinin bakım, onarım, kontrol ve temizliğininyapılmasını sağlamak.ı) Personelin moral motivasyonunu sağlayıcı tedbirler almak.i) Kurumun, yatakhane, yemekhane ve diğer hizmet yerlerinin açılış ve kapanış saatlerinitespit etmek ve bunların ilgililere duyurulmasını sağlamak.j) Yangından korunma, sivil savunma ve koruyucu güvenlikle ilgili görevlendirmeleriyaparak gerekli tedbirleri almak ve bu husustaki talimat ve usulleri uygulamak.k) Kurumda disiplin işleri ile ilgili görevlerin yürütülmesini sağlamak.l) e-Yurt modülünde kurumu ile ilgili bölümlere gerekli bilgileri kaydetmek.m) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesinisağlamak.n) Gıda güvenliği ve hijyen konusunda gerekli tedbirleri almak, ilgili personelin hijyeneğitimi almasını sağlamak.o) Yıllık izinli veya hastalık izinli olduğu günlerde yerine varsa müdür yardımcısını yoksaen az yükseköğrenim mezunu olan yönetim memurunu vekil olarak belirleyip ilgili millîeğitim müdürlüğüne bildirmek. 106

ö) Bakanlık ve valilik/kaymakamlıkça düzenlenen hizmet içi eğitim, seminer, toplantılarakatılmak.p) Öğrencilerin evci çıkma ve izin işlemlerini yürütmek.r) Aylık yemek ve nöbet listesini hazırlamak/hazırlanmasını sağlamak.s) Kurumun çalışma esaslarını, sosyal, sanatsal, kültürel, sportif faaliyetlerini yıllık iştakvimiyle belirlemek ve bir örneğini ilgili millî eğitim müdürlüğüne vermek.ş) Kurucu/kurucu temsilcisiyle birlikte “hizmet sunum taahhütnamesini” hazırlamak, kayıtsırasında öğrenci/veliyle birlikte imzalamak.t) Ayrıntılı ücret tarifesi ile yapabilecek indirim ve indirim sebeplerini, taksit durumunu,depozito alınacaksa miktarını ve iade şartlarını, diğer ücretlerin iade şartlarını ilgili millîeğitim müdürlüğüne bildirmek, e-Yurt modülüne girmek, ayrıca kurumun panosunda vevarsa internet sitesinde ilan etmek.u) Kurumda görevlendirilecek personelin görevlendirme tekliflerini hazırlamak ve valiliğesunmak.(2) Müdür yardımcısının görevleri:a) Kurum hizmetlerinin ve yönetiminin yürütülmesinde müdüre yardımcı olmak.b) Kurumda yapılacak iş ve faaliyetlerin iş takviminde belirtildiği zamanda yapılmasınısağlamak.c) Kuruma gelen ziyaretçilerle ilgili iş ve işleyişi yönetmek, ziyaretçilerle ilgilenmek.ç) İlgililerin haberi olmaksızın kuruma ait eşyanın kurum dışına çıkarılmasını önlemek.d) Kurum nöbet defterine nöbeti ile ilgili hususları yazmak.e) Kurumla ilgili bilgileri e-Yurt modülünde yetkili olduğu alanlara işlemek.f) Banyo, çamaşırhane, mutfak, yemekhane, yatakhane, tuvalet ve lavabolar ile diğeralanların temiz ve tertipli tutulması için iş ve işlemleri yönetmek. 107

g) Öğrencilerin kayıt işlemlerini yapmak.ğ) Yemek numunelerini mevzuata uygun olarak saklanmasını sağlamak.h) Müdürün olmadığı zamanlarda müdüre vekâlet etmek.ı) Müdürün vereceği kurumla ilgili diğer görevleri yapmak.(3) Yönetim memurunun görevleri:a) Kurumların kayıt kabul, devam-devamsızlık, alım-satım, teslim alma, işletmeye ilişkin işve işlemler ile nöbet saatlerinde yönetici adına kurum yönetimini üstlenmek.b) Kurum ücretlerini ve depozitoları zamanında tahsil etmek ve bu konuda gerekli işlemleriyapmak.c) Kuruma gelen ziyaretçilerle ilgilenmek.ç) İlgililerin haberi olmaksızın kuruma ait eşyanın kurum dışına çıkarılmasını önlemek.d) Kurum nöbet defterine nöbeti ile ilgili hususları yazmak.e) Günlük yiyeceklerin tartılarak erzak deposundan tabelaya göre çıkarılmasında ve dışardangelen yiyeceklerin muayenesinde hazır bulunmak.f) Yazıları hazırlamak, dosyalamak ve arşiv işlerini yürütmek.g) Kuruma öğrencilerin günlük devam durumuna ilişkin kayıtları öğrenci yoklama defterineişlemek ya da dijital kayıtların çıktılarını öğrenci yoklama defterine yapıştırmak.ğ) Kat görevlisi, aşçı, aşçı yardımcısı, kaloriferci ve diğer personelin çalışmalarınıdüzenlemek ve takip etmek.h) Kurumla ilgili bilgileri e-Yurt modülünde yetkili olduğu alanlara işlemek.ı) Banyo, çamaşırhane, mutfak, yemekhane, yatakhane, tuvalet ve lavabolar ile diğeralanların temiz ve tertipli tutulması için iş ve işlemleri yönetmek. 108

i) Yükseköğrenim mezunu olması kaydıyla, yıllık izin ve hastalık iznine ayrılan müdürevekâlet etmek.j) Müdür/müdür yardımcısı tarafından verilen diğer görevleri yürütmek.(4) Belleticinin görevleri:a) Kurumda ders çalışma faaliyetlerinin, zamanında ve verimli olarak yürütülmesinisağlamak, çalışma odalarında çalışma saatlerinde yoklama yapmak.b) Yemekhane ve yatakhanelerde öğrencilere rehberlik ederek düzenli bir şekilde yemekyemelerini ve yatıp kalkmalarını sağlamak.c) Öğrencilerin temizlik hizmetlerinden zamanında ve düzenli olarak faydalanmasınısağlamak.ç) Hastalanan öğrencilerin durumunu yöneticilere bildirmek.d) Disipline ilişkin olayları yurt müdürüne zamanında bildirmek.e) Gerektiğinde verilen nöbet görevini yapmak.f) Göreviyle ilgili müdür/müdür yardımcısını vereceği diğer işleri yapmak.(5) Rehber öğretmeninin görevleri:a) Kurumun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını öğrencilerin ihtiyaçlarınagöre hazırlamak.b) Bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinlikleriniyürütmek.c) Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında formasyonu uygunsa psikolojik danışmayapmak.ç) Kurumda özel eğitim gerektiren öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojikdanışma hizmetlerini vermek. 109

d) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öğrenci gelişim dosyalarını ve diğergerekli kayıtları tutmak, ilgili yazışmaları hazırlamak ve istenen raporları düzenlemek.e) Ailelere, öğrencilere ve gerektiğinde diğer personele yönelik hizmet alanına uyguntoplantı, konferans ve panel gibi etkinlikler düzenlemek.f) Öğrencinin okulundaki rehberlik servisiyle iletişime geçerek gelişimini takip etmek.g) Ders yılı sonunda bu alanda yapılan çalışmaları değerlendirmek, sonuçlarını ve gereklibilgileri içeren bir rapor hazırlamak.40.Mevcut KurumlarGEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Yönergenin yürürlüğe girdiği tarihte Bakanlığa bağlı olarakfaaliyette bulunan özel öğrenci yurtlarının, mevcut binalarında, yurt tür ve seviyeleriarasında ve kontenjanlarında değişiklik yapmaları hâlinde pencere alanı, koridor genişliği,merdiven genişliği ve tavan yüksekliğine ilişkin olarak bu Yönergede belirlenen şartlararanmaz. Ancak binasında 2,5 metreden daha az tavan yüksekliği olan yerlerde yatakhane,çalışma odaları, kütüphane, çok amaçlı salon, yemekhane, kantin, dinlenme odası, spor alanıve yönetim birimleri oluşturulamaz.(2) Anayasanın 121 inci maddesi ile 25/10/1983 tarihli ve 2935 Sayılı Olağanüstü HalKanunun 4 üncü maddesine göre yayımlanan Kanun Hükmünde Kararnamelerdoğrultusunda kapatılan özel öğrenci yurtlarının Hazineye veya Vakıflar GenelMüdürlüğüne devredilen binalarında, Bakanlar Kurulunca kamu yararına çalıştığına kararverilen vakıf veya dernekler tarafından özel öğrenci yurdu açılmak istenmesi halinde, ilgiliKanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı veya ilgili Kanun Hükmünde Kararnameyeuygun olarak kapatma kararının alındığı tarihte yürürlükte bulunan, Yönetmeliğin 47 ncimaddesiyle mülga Yönetmelik hükümlerinden Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümlerinegöre açılış işlemleri yapılır. Bu yurtlar hakkında da birinci fıkra hükümleri ile Yönetmeliğingeçici madde hükümleri uygulanır.(3) Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten üç ay öncesine kadar kurum açma başvurusundabulunan kurumlar ile en geç bir yıl öncesine kadar özel öğrenci yurdu yapmak üzere yapı 110

ruhsatı alan kurumların bu Yönergenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde özelöğrenci yurdu olarak açılış başvurularında Yönetmeliğin 47 nci maddesiyle mülgaYönetmelik hükümlerinden Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümlerine göre açılış işlemleriyapılır. Bu yurtlar hakkında da birinci fıkra hükümleri ile Yönetmeliğin geçici maddehükümleri uygulanır.41. 07.07.2017 tarihli ve 10475626 sayılı Makam OnayıBuna göre; ilgi (a) Yönetmeliğin Geçici 2 nci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarıkapsamında faaliyette bulunan yerlerden (kamu tüzel kişiliklerince işletilen ve otel, motelvs. ruhsatıyla çalıştırılan yerler) başvuru zaman şartına bağlı kalmaksızın 30.9.2017tarihine kadar Bakanlıkça kurum açma izni ile işyeri açma ruhsatı düzenlenenler için1.8.2019 tarihine kadar aşağıdaki standartların ve şartların aranmasının uygun olacağıdeğerlendirilmektedir.1- 30.9.2017 tarihine kadar Bakanlıkça kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatıdüzenlenen bu kurumların kurucuları kurumlarını; en geç 1.8.2019 tarihine kadar; kontenjanartırımı ve kurum nakli yapılması halinde ise her hâlükârda ilgi (b) Yönergede belirlenenstandartlara uygun hale getireceklerdir. 1.8.2019 tarihine kadar kurumlarını ilgi (b)Yönergede belirlenen standartlara uygun hale getirmeyen kurumlar kapatılarak kurum açmaizni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları iptal edilecektir.2-Kurucular, ilgi (b) Yönergenin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde belirtilenbelgenin haricindeki diğer belgelerle kurum açma başvurusunu yapacaklardır.3- Bu kurumların açılış işlemlerinde ilgisine göre ilgi (b) Yönergenin maddelerine göreaşağıdaki ölçüler ve şartlar dikkate alınacaktır:a) 8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen %10 pencere alanı yerine %5.b) 9 uncu maddenin birinci fıkrasında belirtilen tavan yüksekliği en az 2,2 metre, en fazla 3metre.c) 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen 12 m3 hacim yerine 10 m³hacim; ikinci fıkrasının (a) bendinde yer alan 20 m2 alan yerine 15 m² , 40 m² alan yerine35 m² alan. 111

ç) 12 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen 1,2 metre merdiven genişliği yerine 0,9 metre; 0,2 metre ilave şartı yerine 0,1 metre. d) 13 üncü maddesinde belirtilen ölçüler dikkate alınmayacak, binanın mevcut durumundaki ölçüleri yerleşim planına aktarılacaktır. e) 14 üncü maddesinde belirtilen 30 litre hacim yerine 20 litre. f) 15 inci maddesinin ve 16 ncı maddesinin birinci fıkralarının (i) bentlerinde yer alan 20 m2 alan yerine 10 m². 4- Bu kurumlarda kurum türüne göre ilgi (b) Yönergenin ilgili maddelerinde aşağıda belirtilen birimler zorunlu olarak istenmeyecektir. a) 15 inci maddenin birinci fıkrasının, (a), (d), (e), (f), (h), (m), (o), (ö), (r), (t). b) 16 ncı maddenin birinci fıkrasının, (a), (d), (e), (f), (h), (l), (o), (ö), (r), (t). c) 17 nci maddenin birinci fıkrasının, (a), (b), (ç), (f), (g), (ğ), (h). ç) 18 inci maddenin birinci fıkrasının, (a), (b), (ç), (f), (g), (ğ), (h).KaynakçaÖzel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği 112

YILI İŞ SAĞLIĞI V 8. BÖLÜMVENLİĞİ KANUNU İş Sağlığı ve Güvenliği Emine Selen Özkil6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunuİş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri YönetmeliğiSağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği 270 milyon/yıl  İş Kazası  191.880 /yıl 160 milyon/yıl  Meslek hastalıkları  4.230 /yıl 360.000  İş Kazası Ölüm  1560 1.950.000  Meslek Hastalığı Ölüm  Kanser %9,6  Ortalama 615 kaza/gün,  Ortalama 14-15 işçi/gün iş göremez, 4-5 işçi/gün ölümİş Kazaları Oranları 113

MaliyetlerGörünenTıbbi (tedavi, rehabilitasyon, protez)Sigorta (işgörmezlik, ölüm, cenaze, sosyal yardım, yönetim)TazminatGörünmeyenİş günü ve iş gücü kaybıMahkeme masraflarıKazanın neden olduğu açığın kapatılmasıBina, makine, alet teçhizat üretim ve üründeki hasarİşin durması nedeniyle uğranılan maliyetSipariş kayıplarıArızalı makinenin üretim dışı kalmasıYapılan denetim, araştırma ve yazışmalarının maliyeti 114

Verimin düşmesi maliyetiMoral bozukluğunun getirdiği maliyetKazalı işçinin yerine alınan işçiye verilen eğitim maliyetiPrestij kaybıKanunun Amacı İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarınıniyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerinidüzenlemektir.Yürürlülük6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu20 Haziran 2012 Tarihinde TBMM’nde kabul edilmiştir.30 Haziran 2012 tarihinde Resmi Gazetede Yayımlanmıştır.01Temmuz 2014 itibari ile tüm İş Güvenliği,kuruluşlar için geçerli hale gelmiştir. İlk Yardım, Acil Durum Planı, Yangın Eğitimi İş Güvenliği Uzmanı, İş Yeri Hekimi, Diğer Sağlık PersoneliKanunun Kapsamı Belli istisnalar dışında kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerininişverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarınafaaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. 115

 TSK, Genel Kolluk Kuvvetleri ve MİT faaliyetleri  Afet ve Acil Yardım Birimleri  Ev hizmetleri  Çalışan İstihdam Etmeksizin Mal ve Üretim Hizmeti Yapanlar  Hükümlü ve Tutuklulara Yönelik FaaliyetlerdeKanunun Temel Yaklaşımı ÖNLEYİCİÇalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerindeistihdam edilen gerçek kişiyi,Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme,tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeyeyetkili çalışanı,Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma,tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygundonanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi,Eğitim kurumu: İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerinivermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve TürkTicaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseseleri,Genç çalışan Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldur-mamış, 116

İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkçayetkilendirilmiş, işgüvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veyavücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı,İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum vekuruluşları,İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanınbirlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönündenbağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocukemzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlugibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkçayetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip hekimi,İşyeri sağlık ve güvenlik birimi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzerekurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,Konsey: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyini,Kurul: İş sağlığı ve güvenliği kurulunu,Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu oluşan hastalığı,Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ileTürk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı vegüvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan veBakanlıkça yetkilendirilen birimi,Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleriortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelmeihtimalini, 117

Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerinanaliz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıylayapılması gerekli çalışmalardır.Risk değerlemesi az tehlikeli iş yerlerinde; 6 yılda bir, tehlikeli iş yerlerinde; 4 yılda bir, çoktehlikeli iş yerlerinde; 2 yılda bir yapılır.Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecekzarar veya hasar verme potansiyelini,Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasındakullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortamve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu,Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlarile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını,Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasındakullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortamve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu,Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlarile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını,İşyeri hemşiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelikmesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkçayetkilendirilmiş işyeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memuru 118

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB): İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetleriniyürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,İSG-KÂTİP: İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin Genel Müdürlükçekayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan iş sağlığı ve güvenliği kayıt, takip ve izlemeprogramını,Onaylı defter: İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ilegerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekildedüzenlenmiş her işyeri için tek olan defteri, İşveren Yükümlülükleri - 1İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması,organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenliktedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesiiçin çalışmalar yapmak,İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemekve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamakla yükümlüdür. İşveren Yükümlülükleri - 2Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önünealır.Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerleregirmemesi için gerekli tedbirleri alır.İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işvereninsorumluluklarını ortadan kaldırmaz. 119

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işvereninsorumluluklarını etkilemez. İşveren Yükümlülükleri - 3 120

9. BÖLÜM KURUM İÇİ VE ÇEVRE GÜVENLİĞİ Emine Selen Özkil10 İşverenin Sorumlulukları İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin AlınacakSağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 1 Nolu Ek’inde belirtilen asgari sağlıkve güvenlik şartlarını yerine getirir. 1. İşyeri bina ve eklentileri ile işyerinde bulunan, özellikle Yönetmeliğin 1 Nolu Ek’inde belirtilen ekipman araç ve gereçlerin düzenli olarak teknik bakımlarını yapar, çalışanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek aksaklıkları en kısa zamanda giderir ve gerekli kayıtları tutar. 2. İşyeri bina ve eklentileri ile ekipmanlarının, araç ve gereçlerinin, özellikle havalandırma sistemlerinin uygun hijyen şartlarını sağlayacak şekilde düzenli olarak temizliğini yapar ve gerekli kayıtları tutar. 3. Risklerden kaynaklanan zararları önlemek veya ortadan kaldırmak amacıyla güvenlikle ilgili kullanılan, özellikle Yönetmeliğin 1 Nolu Ek’inde belirtilen ekipman araç ve gereçlerin periyodik bakım ve kontrolünü yapar ve ilgili kayıtları tutar. 4. İşyeri bina ve eklentilerinde yeterli aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartlarını sağlar. 5. Acil çıkış yolları ve kapılarını her zaman kullanılabilir durumda tutar.10 İş Güvenliği Uzmanı, Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü 121

6. İşyerinin düzenini, sağlık ve güvenlik risklerine yol açmayacak ve çalışanların işlerini rahatça yapacakları şekilde sağlar.7. Acil durumları ve yangını önleyici ve bunların olumsuz sonuçlarını sınırlandırıcı gerekli tedbirleri alır, ekipman araç ve gereçlerin periyodik bakım ve kontrolünü yapar, gerekli kayıtlarını tutar.8. Çalışanların barınma ihtiyacını karşılaması durumunda, barınma şartlarını çalışanların sağlığını ve güvenliğini koruyacak şekilde düzenler.9. İhtiyaç duyduğu hallerde, temizlik, periyodik bakım ve kontroller için, yapılacak işe uygun kişi, kurum ve kuruluşlardan destek alabilir.Binaların Yapısı1. Binalar ve bunlara yapılacak her çeşit ek ve değişiklikler, yapılan işin özelliğine uygun nitelik ve yeterli sağlamlıkta inşa edilir.2. Binaların dayanımına ilişkin değerlendirmelerde 06 Mart 2007 tarihli ve 26454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikten TS 500 standardından istifade edilir.Elektrik Tesisatı1. Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak şekilde projelendirilip tesis edilir ve çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunur.2. Elektrik tesisatının projelendirilmesi, kurulması, malzemesinin ve koruyucu cihazlarının seçimi kullanılacak gerilime ve ortam şartlarına uygun olarak yapılır ve bakımı, onarımı, kontrolü ve işletilmesi sağlanır.3. Elektrik tesisinin kurulmasında (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği) hükümleri dikkate alınarak gerekli sağlık ve güvenlik tedbirleri alınır.4. Patlayıcı ortam oluşması muhtemel olan iş yerlerinde elektrik tesisleri, Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde kurulur. 122

5. İşyerinin ana pano ve tali elektrik panolarında seçicilik ilkesine uygun kaçak akım rölesi (artık akım anahtarı) tesis edilir.6. Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı yerlerde, yüksek bina ve bacalar ile direk veya sivri çıkıntılar gibi yüksek yerler bulunan binalarda, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü tedbirler alınır ve tesisler kurulur.7. Her katta ayrı ayrı kat panosu olmalı8. Kat panolarında Kaçak Akım Rölesi mevcut ve aktif olmalı9. Tüm prizler topraklı ve çocuk korumalı olarak yapılmalı10. Derslik-Etüt-Kütüphane-Laboratuvar gibi eğitim odaları ile Fizyoterapi ve grup eğitim odalarında 250 lüx olmalı11. Sıva üzerinden açık halde kablo geçmemeli, zorunlu hallerde PVC kanal içerisine alınmalı12. Yurt binalarında yeterli güçte jeneratör bulunmalı13. Acil durum aydınlatması (bataryalı) mevcut olmalı14. Acil durum yönlendirmesi (EXIT) bataryalı faal durumda olmalı15. Özel Okul, Okul Öncesi Okulu ve Özel Eğitim Okullarında paratoner tertibatı mevcut olmalı16. Öğrenci Yurtları, Özel Okullar, Okul Öncesi Eğitim Kurumları, Özel Özel Eğitim Okullarında özürlülerin kullanımına yönelik asansör bulunması17. Özel Okul, Okul Öncesi Okulu, Özel Eğitim Okulları ile Kreş ve Gündüz Bakımevlerinde Yangın İhbar ve Algılama Sistemi olmalıAcil Çıkış Kapı ve Yollarıİşyerlerindeki bütün acil çıkış yolları ve kapıları;1. Doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılmalı2. Önlerinde ya da arkalarında çıkışı önleyecek engel olmamalı3. Herhangi bir tehlike durumunda, çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmelerini sağlamalı4. Gerekli planlar hazırlanmalı, tatbikatlar yapılmalı 123

5. Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan işin niteliğine, işyerinin büyüklüğüne, kullanım şekline, işyerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kişi sayısına göre belirlenir.6. Acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilmeli, kapılar dışarıya doğru açılmalı, raylı veya döner kapılar kullanılmamalı7. Buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmamalı, acil çıkış kapılarının kilitli veya bağlı olmaması8. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenmeli, işaretler uygun yerlere konulmalı ve kalıcı olmalı9. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesinde yeterli aydınlatma için ayrı bir enerji kaynağı olmalıYangınla Mücadele1. İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulur.2. Ekipmanlar her zaman kullanıma hazır olmalı ve mevzuatın öngördüğü periyotlarda bakımı ve kontrolü yapılmalıdır.3. Ekipmanlar kolay kullanılmalı, görünür ve kolay erişilir yerlere konmalıdır.4. Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.5. İşaretler uygun yerlere konulur ve bu işaretlerin kalıcı ve görünür olması sağlanır.6. Bağımsız kaçış, çıkış ve merdivenler ile yangınla ilgili bütün özel düzenlemelerin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması esastır.Kapalı İşyerlerinin Havalandırılması 124

1. Çalışanların ihtiyaç duyacakları yeterli temiz havanın bulunması sağlanır. Yeterli hava işyeri hacminin tespitinde, çalışma yöntemi, çalışan sayısı ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınır.2. Çalışma ortamı havasını kirleterek çalışanların sağlığına zarar verebilecek atıkların ve artıkların derhal dışarı atılması sağlanır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ile toz, buğu, duman ve fena kokuları ortam dışına atacak şekil ve nitelikte, genel havalandırma sisteminden ayrı olarak mekanik (cebri) havalandırma sistemi kurulur.3. Mekanik havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır. Sisteminin çalışmaması, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli ise arızayı bildiren kontrol sistemi tesis edilir. Mekanik ve genel havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımları ile uygun filtre kullanım ve değişimleri yıllık olarak yetkili kişilere yaptırılır.4. Pasif (suni) havalandırma sistemlerinde hava akımının, çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek, ani ve yüksek sıcaklık farkı oluşturmayacak şekilde olması sağlanır.Ortam Sıcaklığı1. Termal konfor şartlarının ortamı kullananları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek şekilde olması esastır.2. Dinlenme, bekleme, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amaçlarına göre yeterli sıcaklıkta bulundurulur.3. Isıtma ve soğutma amacıyla kullanılan araçlar, kaza riski oluşturmayacak şekilde yerleştirilir, düzenli olarak bakım ve kontrolleri yapılır.Aydınlatma1. Barınma yerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır.2. İnşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut akşam için suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır.3. Aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak türde olur ve uygun şekilde yerleştirilir. 125

4. Aydınlatma sisteminin devre dışı kalmasının çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunur.Zemin Duvar Tavan Çatı1. Personel ve çalışanların fiziksel faaliyetleri, yapılan işlerin niteliği ve termal konfor şartları dikkate alınarak uygun bölümlere ayrılır.2. Taban döşeme ve kaplamalarının sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz, kaymaz ve seviye farkı bulunmayacak bir şekilde olması sağlanır, buralarda tehlikeli eğimler, çukurlar ve engeller bulundurulmaz.3. Taban ve asma kat döşemeleri, üzerine konulacak makine, araç-gereç ve benzeri malzeme ile buralarda bulunabilecek çalışanların ağırlığına dayanabilecek şekilde yapılır.4. Taban döşeme ve kaplamaları, tavan ve duvarlar uygun hijyenik şartları sağlayacak şekilde temizlemeye elverişli ve sağlık ve güvenlik yönünden uygun malzemeden yapılır. 5. Bina, avlu, geçit ve ulaşım yollarında ve bunların civarında bulunan saydam veya yarı saydam duvarlar ile özellikle camlı bölmeler, açık bir şekilde işaretlenir, ayrıca güvenli malzemeden yapılır veya çarpma ve kırılmaya karşı korunur. 6. Tavanının, yeterli hava hacmini ve havalandırmayı sağlayacak ve sağlık yönünden sakınca meydana getirmeyecek yükseklikte olması esastır. 7. Çatılar dayanıklı malzemeden inşa edilir, mevsim şartları dikkate alınarak çalışanları dış etkilerden tamamen koruyacak ve iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk oluşturmayacak şekilde yapılır. 8. Yeterli sağlamlıkta olmayan çatılara çıkılmasına ve buralarda çalışılmasına, güvenli çalışmayı temin edecek ekipman sağlanmadan izin verilmez. Pencereler 1. Güvenli bir şekilde açılır, kapanır ve ayarlanabilir olması sağlanır. 2. Pencereler açık olduklarında çalışanlar için herhangi bir tehlike oluşturmayacak şekilde yerleştirilir. 126

3. Pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığının, ısısının ve hava akımlarının olumsuz etkilerinden koruyacak tedbirler alınır. 4. Güvenli bir şekilde temizlenebilir olması sağlanır. 5. Pencerelerin, temizlik ekipmanlarının kullanılmasına uygun olması sağlanır. 6. Temizliğini yapanlar ile temizlik sırasında bina içinde ve dışında bulunanlar için tehlike oluşturmayacak araç-gereçler seçilir. Kapılar ve Girişleri1. Kapı ve girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları malzemelerin, bulundukları oda ve alanların yapısı ile kullanım amacına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.2. Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya bu kapılarda karşı tarafın görünmesini sağlayan saydam kısımlar bulunur.3. Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike oluşturmayan güvenli malzemeden yapılır veya kırılmalara karşı korunur. Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde işaretlenir.4. Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.5. Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı düşmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.6. Kaçış yollarında bulunan kapılar, uygun şekilde işaretlenir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olur.7. Mekanik kapıların çalışanlar için kaza riski taşımayacak şekilde çalışması sağlanır.8. Kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir acil durdurma cihazları bulunması ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılır olmaması durumunda kapıların el ile de açılabilmesi sağlanır.Ulaşım Yolları 1. Merdiven, koridor, geçiş yolu, yükleme yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli hareketlerini sağlayacak ve yakınlarında çalışanlara tehlike oluşturmayacak şekil ve boyutlarda olması sağlanır. 127

2. Yayalar tarafından veya malzeme taşımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı sayısına ve yapılan işin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça işaretlenir. 3. Malzeme taşınan yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılır. 4. Araç geçiş yolları ile kapılar, yaya geçiş yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması sağlanır. 5. Yapılan işin özelliği nedeniyle malzeme veya çalışanların düşme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan kişilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. 6. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kişilerin korunması için uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça işaretlenir. 7. Yüksek geçit, platform veya çalışma sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile personelin yüksekten düşme riskinin bulunduğu yerlere, düşmelere karşı uygun korkuluklar yapılır. 8. Bu korkuluk ve ara elemanlarının yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalışma alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düşme riskini ortadan kaldıracak nitelikte olur.Merdivenler 1. Binanın büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli genişlik ve eğimde, etrafı düşmelere karşı uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır. 2. Mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık ve güvenlik yönünden risk oluşturmayacak şekilde yapılır. 3. Yürüyen merdiven ve bantların güvenli bir şekilde çalışması ve gerekli güvenlik donanımlarının bulunması sağlanır. Bunlarda kolay fark edilir ve kolay ulaşılır acil durdurma tertibatı bulundurulur. Yükleme Yerleri Rampalar 1. Taşınacak yükün boyutlarına uygun olması, 2. Çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması, 3. Bu yerlerde en az bir çıkış yeri bulunması, 128

4. Belirli bir genişliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta da çıkış yeri bulunması. Çalışma Yeri 1. Çalışma yerinin taban alanının, yüksekliğinin ve hava hacminin, çalışanların sağlık ve güvenliklerini riske atmadan işlerini yürütebilmeleri, rahat çalışmaları için, yeterli olması sağlanır. İşyerlerinin hava hacminin hesabı, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler de dâhil edilerek yapılır. 2. Çalışanın işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunur.Dinlenme Yeri 1. Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanır. 2. Daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, yemek yeme yerleri dinlenme yeri olarak kullanılabilir.Soyunma Yeri ve Dolaplar 1. İş elbisesi giyme zorunluluğu olan çalışanlar için, yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma, termal konfor ve hijyen şartlarını haiz, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır. 2. Soyunma yerlerinin kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.Tuvalet ve Lavabolar 1. Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanacak nitelikte yeterli sayıda tuvalet, lavabolar tesis edilir. 2. Gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. 129

3. İnsan ve çevre sağlığı yönünden risk oluşturmayacak şekilde su depolarına, su geçen yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği yerlere uzak şekilde yerleştirilir. İlkyardım Odaları 1. Yerin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre, işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması sağlanır. 2. Yeterli ilk yardım malzemesi ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve buralarda sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. 3. Çalışma şartlarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur. 4. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. 5. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.Açık Alanlardaki Çalışmalar 1. Açık çalışma yerleri, yollar ve çalışanların kullandığı diğer açık alanlar, yaya ve araç trafiğinin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. 2. Açık çalışma alanları gün ışığının yeterli olmadığı hallerde uygun şekilde aydınlatılır. 3. Açık alanda yapılan çalışmalarda riskler değerlendirilerek çalışanlar özellikle olumsuz hava şartlarına ve gerekli hallerde cisim düşmelerine, zararlı düzeyde gürültüden ve gaz, buhar, toz gibi zararlı dış etkilere, düşme ve kaymalara, karşı korunur. 4. Açık alanda yapılan çalışmalarda çalışanların, herhangi bir tehlike durumunda işyerini hemen terk etmeleri veya kısa sürede yardım alabilmeleri sağlanır.Binaların Yapısı 1. Barınma, dinlenme ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa edilir. 2. Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. 3. Barınma yerlerinin ısıtılmasında, duman, gaz ve yangın tehlikesine karşı gerekli tedbirler alınır, mangal, maltız, açık ateş vb. kullanılmaz. Bu yerlerde uygun ve 130

yeterli hijyenik şartlar, aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartları sağlanır.Önemli Noktalar 1. Zemin katı dışında kurum açılacak binalarda, asansör veya engellilerin erişilebilirliğini sağlayan taşıma ve iletme sistemlerinin bulunması gereklidir. 2. Her yıl öğretim yılı başlamadan önce yangın güvenliği, elektrik tesisat güvenliği, ısınma sistemi güvenliği, su ve gaz tesisatı güvenliği hususlarında itfaiye, üniversitelerin ilgili bölümleri, mühendis odaları veya diğer ilgili kurum veya kuruluşlara kurum yönetimince kontrol ettirilir. 3. Kurum binaları, kontrolleri yapan kurum veya kuruluşlarca düzenlenen raporun bir örneği kurum tarafından bağlı olduğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğüne gönderilir, bir örneği de denetlemeye yetkili olanlara sunulmak üzere kurumda muhafaza edilir. 4. Kurum binalarının iç ve dış duvarları ile tavan döşemelerinde ahşap ve yanma özelliği yüksek malzemelerden yapılmış giydirmeler kullanılamaz 5. Yangın merdivenleri ve kaçış yollarının kapıları yangına karşı dayanıklı malzemeden yapılır. 6. Acil çıkış kapıları dışarıdan açılamayan ancak içeriden kilitlenemeyen veya yangın ikazıyla otomatik olarak açılacak şekilde yapılır. 7. Kurum binalarında yangın ikaz amacıyla duman ve ısıya duyarlı, gaz kaçaklarını algılayan sensörler, alarm sistemi ile kurum kontenjanının yüzden fazla olması halinde otomatik söndürme sisteminin bulunması zorunludur. 8. Kurum binaları, kurum yönetimi tarafından e-Yurt modülünde bulunan güvenlik kontrol listesi üzerinden kontrol edilerek sonuçları modüle işlenir. 9. Kuruma kaydolan her öğrenciye kurum yönetimi tarafından kurum binasının tanıtılacağı, acil durumlar için tahliye yollarının ve toplanma yerleri gösterilecektir. 10. Acil durum tahliye tatbikatı yılda iki kez yapılacağı hükmü getirilmiştir. 11. Yangın, sel, deprem, patlama ve diğer tabii afetler veya toplumsal kargaşa sonucu oluşabilecek hasara karşı fiziksel koruma tedbirleri alınmalı ve uygulanmalıdır. 12. Komşu tesislerden kaynaklanan potansiyel tehditler göz önünde bulundurulmalıdır. 131

13. Kurum içerisinde belli yerlere sadece yetkili personelin girişine izin verecek şekilde kontrol mekanizmaları kurulmalıdır. 14. Güvenli alanlara erişim hakları düzenli olarak gözden geçiriliyor olmalıdır. 15. Kritik tesisler kolayca ulaşılamayacak yerlere kurulmuş olmalıdır. 16. Kurum binaları ve bahçelerinde baz istasyonları bulunamaz. 17. Cihazın muhafaza edilmesi ile ilgili olarak üretici firmanın talimatlarına uyuluyor olmalıdır. 18. Sigorta cihazların tesis dışında korunmasını kapsıyor olmalıdır. 19. Kurum alanı dışında kullanılacak ekipmanlar için uygulanacak güvenlik önlemleri, tesis dışında çalışmaktan kaynaklanacak farklı riskler değerlendirilerek belirlenmiş olmalıdır.Sigorta 1. Sosyal sigortalar kısa ve uzun vadeli olmak üzere 2 grupta toplanır. 2. Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiye sigortalı denir. 3. Tam Sigortalı ya da Kısmen Sigortalı olunabilir. 4. Sigortalılar, isteğe bağlı sigortalılar ile bunların hak sahiplerinin; genel sağlık sigortalıları ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tescil ve diğer tüm işlemlerinde sosyal güvenlik sicil numarası olarak; Türk vatandaşları için T.C. kimlik numarası kullanılır. 5. 4447 Sayılı Kanun’da İşşizlik Sigortası tanımlanmıştır.Sigorta Olarak Sağlık Hizmetinden İstifade 1. Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir (1) yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekmektedir. 2. 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak olanların genel sağlık sigortası tescil ve aktivasyon işlemleri kurumlarınca, 5510 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak olanların ise SGK Ünitelerince yapılmaktadır.Kısa Vadeli Sigorta Kolları 132

1. İş Kazası 2. Meslek Hastalığı 3. Hastalık 4. AnalıkUzun Vadeli Sigorta Kolları 1. Malüllük 2. Yaşlılık 3. ÖlümSigortalı Sayılanlarİstihdam Şekli Özlük 657 5510 öncesi 5510 sonrası Kanunu S.K.MEMURLAR 657 4A ES 4/1-c SPÇİE 4B SSK 4/1-aSÖZLEŞMELİPERSONELGEÇİCİ GPİ 4C SSK 4/1-aPERSONELİŞÇİLER 4857 4D SSK 4/1-aESNAFLAR - - Bağ-Kur 4/1-bSSK + BAĞ-KUR + EMEKLİ SANDIĞI = SOSYAL GÜVENLİK KURUMU=SGKSOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜKLERİSOSYAL GÜVENLİK MERKEZLERİSAĞLIK SOSYAL GÜVENLİK MERKEZLERİMALİ HİZMETLER SOSYAL GÜVENLİK MERKEZLERİ Sigortalılığın Sona Ermesi4/1-a’lılar için, 133

Hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer.4/1-c’liler için, 1. Ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev aylıklarının kesildiği tarihi 2. 5434 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde belirtilen yaş hadleri ile sıhhi izin sürelerinin doldurulması halinde ise bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihleri takip eden aybaşından 3. Diğer hallerde ise görevden ayrıldıkları tarihten sona erer 4. İşverenleri tarafından en geç 10 gün içinde durumları sigortalı işten ayrılış bildirgesi bildirilir. 5. Bu süre sözleşmeli personel için 3 aydır. Sigorta Prim OranlarıSigorta Kolu Prim Oranı İşçi İşverenKısa Vadeli Sigorta Kolları 2 - 2Uzun Vadeli Sigorta Kolları 20 9 11malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, % 20 oranına; 60 fiilî hizmet gün sayısı eklenecekişlerde1 puan, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1.5 puan, 180 fiili hizmet gün sayısıeklenecek işlerde 3 puan eklenmesi suretiyle belirlenir ve bu şekilde bulunan oran ile % 20 oranıarasındaki farka ait primin tamamı işveren tarafından ödenir.Genel Sağlık Sigortası 12,5 5 7,5İşsizlik Sigortası 3 12TOPLAM 37,5 15 22,5Tablo -1Tablo -2Sigorta Kolu Prim Oranı Sözleşmeli Personel Geçici Personel İşveren 134

Kısa Vadeli Sigorta Kolları 2 - 2Uzun Vadeli Sigorta Kolları 20 9 11Genel Sağlık Sigortası 12,5 5 7,5TOPLAM 32,5 14 18,5Tablo -3 Prim Oranı Yeni Memur İşveren Sigorta Kolu 20 9 11 12,5 5 7,5 Uzun Vadeli Sigorta Kolları 32,5 14 18,5 Genel Sağlık Sigortası 20 - 20 TOPLAM Ek Karşılık Primiİş Kazası Bildirimi 1. İş kazası olayının; İşveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ ye de en geç kazadan sonraki 3 işgünü içinde iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile bildirilmesi zorunludur. 2. İş kazasının, belirtilen sürede işveren tarafından SGK’ ye bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, işverenden tahsil edilir. 135

İş Kazası 1. Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi, SGK Müfettişleri veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından düzenlenecek rapora bağlıdır. 2. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, SGK tarafından bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilir. İş Kazası ve Meslek Hastalığında Sağlanan Haklar 1. Geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, 2. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, 3. Ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması, 4. Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, 5. Cenaze ödeneği verilmesi, Hastalık Hali 1. 4/1-a sigortalılarının, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık halidir. 2. Genel sağlık sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. 3. Sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru 1 yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar. Analık Hali 4/1-a kapsamındaki sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin,kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğinsigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk 8haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk 10 haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyleilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali kabul edilir. 136

Hastalık/Analık Hallerinde Sağlanan Haklar Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalıerkeğe, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alanerkeğin sigortalı olmayan eşine, çocuğun yaşaması şartı ile her çocuk için doğum tarihindegeçerli olan ve SGK Yönetim Kurulunca belirlenip ÇSG Bakanı tarafından onaylanan tarifeüzerinden emzirme ödeneği verilir. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 1. Hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin 3. gününden başlamak üzere her gün için, 2. Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki 8’er haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için, 3. İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde ½’si, ayaktan tedavilerde ise hesaplanacak günlük kazancının 2/3’üdür. Sürekli İş Göremezlik Ödeneği İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle SGKtarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilenraporlara istinaden SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranındaazalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. Malül Sayılma 4/1-a sigortalıları için,  Sigortalının veya işverenin talebi üzerine SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, çalışma gücünün veya iş kazası 137

veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûllük sigortası bakımından malûl sayılır. 4/1-c sigortalıları için,  Çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır. Malül Aylığı Bağlanma Şartları Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının,  Malûl sayılması,  En az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması, Vazife Malullüğü Sigortalının veya işverenin talebi üzerine SGK tarafından yetkilendirilen sağlıkhizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağıtıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4/1-c kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün enaz % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği SGKSağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı malûl sayılır. Malullük yukarıda sayılan hallerdenherhangi birinde doğmuş olursa, buna vazife malûllüğü ve bunlara uğrayanlara da vazifemalûlü denir. Vazife Malullüğü Şartları  Sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada, 138

 Sigortalıların vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken,  Kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken,  İdarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında,  İşyerinde meydana gelen kaza , olması gereklidir. Vazife Malullüğü Sayılmayan Haller  Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmak,  Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmak,  Yasak fiilleri yapmak,  İntihara teşebbüs,  Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlama veya zarar verme, olması gereklidir. Vazife Malullüğü Sayılması Bir olayın vazife malullüğü sayılması; Vazife Malullüğü Tespit Kurulu tarafından kararabağlanır. Kamu idareleri vazife malûllüğüne sebep olan olayı, O yer yetkili kolluk kuvvetlerineveya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, SGK’ye en geç 15 iş günü içinde,bildirmekle yükümlüdür. Ölüm Sigortası En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/1-a’lısigortalılar için her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olma şartı ile ölüm aylığıbağlanır. 139

Kaynakça 1. Dünyada ve Türkiye’de İş Sağlığı Güvenliği ve Önemi Sunumu, Öğr.Gör. Enes Gündüz, Erciyes Üniversitesi, Haziran 2016 2. 6331 Sayılı İSG Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Semineri, T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 3. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 20 Haziran 2012 Gün ve 28339 Sayı Resmi Gazete 4. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 29.12.2012 tarihli ve 28512 Sayılı Resmi Gazete 5. Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği, 11 Eylül 2013 Gün ve 28762 Sayılı Resmi Gazete 6. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği, 26 Aralık 2012 Gün ve 28509 Sayılı Resmi Gazetesi 140

9. BÖLÜM YÖNETİM SÜREÇLERİ Ercan Özlü11 GİRİŞ Fayol (1916) yönetim süreçleri ile ilgili ilk çalışmayı yapan kişidir. Fayol, yönetimsüreçlerini; 1. Planlama (planning), 2. Örgütleme (organization), 3. Emretme (command), 4. Eşgüdümleme (coordinating) ve 5. Denetim (control) olarak gruplandırmıştır.11 Şb. Md. Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü 141

Gullick ve Urwick (1937) ise Fayolu’un beş yönetim sürecini; yeniden oluşturmuşlar vePOSDCoRB şeklinde formüle etmişlerdir. 1. Planning (planlama) 2. Organizing (örgütleme) 3. Staffing (kadrolama) 4. Directing (yöneltme) 5. Coordinating (koordinasyon) 6. Reporting (raporlama ) 7. Budgeting (bütçeleme ) Gregg (1957) ise yönetim süreçlerini, 1. Karar verme, 2. Planlama, 3. Örgütleme, 4. İletişim, 5. Etkileme, 6. Koordinasyon ve Değerlendirme olmak üzere yedi başlık altında incelemiştir. Gregg’in (1957) bu sınıflandırması en çok kullanılan sınıflandırmalardan biridir. 1. Karar Verme 1. Karar verme, en basit anlatımı ile eyleme yönelik birden çok seçenek arasından birinin seçilmesidir. 2. Karar verme, en önemli yönetim süreci olarak nitelendirilebilir. Çünkü karar verme, planlamanın ve yönetimin temel taşı (Ersan, 1987), yönetimin kalbi, diğer süreçlerin ise eksenidir (Bursalıoğlu, 2000). 1.1. Karar Verme Sürecinin Aşamaları 1. Problemin (sorunun) anlaşılması 2. Problemle (sorunla) ilgili bilgi toplanması 3. Toplanan bilgilerin çözümlenmesi ve yorumlanması 4. Seçeneklerin değerlendirilmesi 142

5. En iyi seçeneğin bulunması6. Uygulama7. Değerlendirme1.2. Karar Verme Sürecini Etkileyen Unsurlar1. Karar verecek kişinin geçmiş yaşantıları.2. Karar verecek kişinin algılama biçimi.3. Karar verecek kişinin duyguları.4. Karar verecek kişinin değer yargıları.5. Karar verecek kişinin kişiliği.6. Karar verecek kişinin amaç ve beklentileri.7. Karar verecek kişinin görev yaptığı örgütün formal ve informal yapısı.8. Örgütün bulunduğu çevrenin kültürel, siyasi, ekonomik ve sosyal özellikleri.9. Karar verecek kişinin geçmiş yaşantıları.10. Örgüt ile ilgili yasal metinler.1.3. Karar Verme Sürecini Sınırlayan Temel Unsurlar1. Bilgi eksikliği.2. Yetki karmaşası.3. Amaçların iyi anlaşılmamış ya da belirsiz olması.4. Değerlendirme ölçütlerinin yanlışlığı.5. Yetersiz zaman.6. Önceden verilen sözler ve taahhütler.7. Bireysel tercihler.8. Daha önceki karar örneklerinin izlenmesi alışkanlığı.9. Karara katılmaktan çekinmek.10. Üst yönetimin çalışanları karara katmak istememesi.11. Karar verme sürecindeki beklenemedik gelişmeler.12. Üst ya da alt basamaklardaki kişilerin eksik bilgilendirme yapması.1.4. Karara Katılma 143

Karara katılma iki yolla olabilir. Bunlar, çalışanların kendilerini doğrudan ilgilendirenkararlara katılması ve kendilerini doğrudan ilgilendirmemekle beraber bir şekilde etkisinihissettikleri karara katılmasıdır (Balcı, 2005). Bu durum karar vermenin paylaşılması demektir,karar verme yetkisinin aktarılması değildir. Çalışanlara, özellikle kendilerini etkileyen, ilgilendiren kararlara katılma fırsatıverilmelidir. Bu durum verilecek kararın niteliğinin yükseltebileceği gibi alınacak kararlarınsahiplenilmesini de sağlayabilir.Yöneticilerin karar verme sürecinde uyması gereken ilkeler şunlardır (Bursalıoğlu, 2000): 1. Grup dinamiğini anlamalı, ancak örgüt amaçları dışında kullanmamalıdır. 2. Motive eden, uzlaştıran, eşgüdümleyen olmalıdır. 3. Astlarına ve karardan etkilenen kişilere karara katılma imkânı vermelidir. 4. Demokratik bir ortam oluşturmalıdır. 5. Grup çalışmalarında amaçtan sapmamalıdır. 6. Birlikte çalışmanın önemini bilmelidir. 7. Kararlarda olabildiği kadar fikir birliği sağlamalıdır. 8. Grubun değer ve davranışlarını dikkate almalıdır. 9. Kamu yararını dikkate almalıdır. 1.5. Okul Yönetiminde Karar Verme Türk Eğitim Sisteminde, eğitim sistemi ile ilgili kararlar merkez örgüt (Milli EğitimBakanlığı) tarafından verilmektedir. Okul düzeyinde karar vermesi gereken kişiler ise okulyöneticileridir. Okul müdürleri, öğretmenler kurulunda, okul-aile işbirliği, okul koruma derneğiyönetim kurullarında ya da okulda düzenlenecek herhangi bir etkinlik ile ilgili olarak kararlaralmak zorundadır.Açıkalın’a göre (1995) okul yöneticilerinin kararlarını etkileyen unsurları aşağıdaki gibidir: 1. Okul içi unsurlar 2. Okul dışı faktörler 2. Planlama 144

1. Plan, en geniş anlamı ile tutulacak yol ve davranış biçimidir (Balcı, 2005).2. Basit bir anlatımla planlama; neyin, nasıl, kim tarafından, ne zaman (Yukl, 1994), nerede ve hangi araçlarla yapılacağının kararlaştırılmasıdır.Bu süreçte,1. “Ne” sorusu istenilen bir hedefe ulaşmak için yapılması gereken faaliyetleri,2. “Nasıl” sorusu etkinliklerin yapılış biçimini ve sırasını,3. “Kim tarafından” sorusu etkinliklerin yerine getirilmesinde kişilerin yanı sıra, yetki ve sorumluluklarını,4. “Ne zaman” sorusu etkinliklerin zamanlamasını,5. “Nerede” sorusu planın uygulanma alanını,6. “Hangi araçlarla” sorusu ise süreçte kullanılacak araç gereçlerin belirlemesini ifade etmektedir.2.1. Planın Üç Önemli Unsuru1. Planın tekliği ilkesi: Bu ilkeye göre, örgütte belirli bir zamanda yalnızca tek bir plan uygulanmaktadır.2. Planın esnekliği ilkesi: Planlar geleceğe yönelik olduğundan meydana gelebilecek değişikliklere kolayca uyarlanabilir olmalıdır.3. Planın açıklığı ilkesi: : Planlar üst düzeyde uzmanlarca hazırlanmakla birlikte örgütün çeşitli düzeylerinde bulunan çalışanlarca uygulanmaktadır.İyi bir planın özellikleri şunlardır:1. Örgüt ile ilgili yasal metinlerle, genel planlarla uyumlu olmalıdır.2. Anlaşılabilir, açık ve net olmalıdır.3. Açık ve gerçekleştirilebilir bir amaca dönük olmalıdır.4. Örgütün iç ve dış çevre koşullarına uyum gösterebilecek nitelikte olmalıdır.5. Kaynaklar ve zaman açısından uygulanabilir nitelikte olmalıdır.6. En uygun süreyi kapsamalıdır. 145

7. Örgütün benimsediği ilke ve standartlara uygun olmalıdır.8. Kapsamını oluşturan konular arasında denge ve uyum olmalıdır.9. Yeni yetki, organ, mevki ve araçlar yaratmadan işletmenin var olan olanaklarından gerekli ölçüde yararlanılmalıdır.10. Uygulayıcılar tarafından desteklenmelidir.2.2. Planlamanın Yararları1. Planlama zaman kazandırır.2. Örgütteki zaman, kaynak, enerji, güç kaybına engel olur.3. Yöneticilerin ve çalışanların dikkatlerini örgütün amaçlarına yöneltir.4. Örgütteki bütün etkinlikleri bir amaca yöneltir.5. Diğer yönetim süreçlerinin uygulanmasını kolaylaştırır.6. Denetim ve değerlendirme etkinliklerini kolaylaştırır, etkili bir denetim aracıdır.7. Bulunulan noktadan varılmak istenen noktaya nasıl gidileceğini gösterir.8. Hedeflere ulaşılmasını kolaylaştırır.9. Hedeflere ulaşılması için gerekli olan kaynakların belirlemesini sağlar.10. Örgütsel yaşamdaki etkinliklere yol gösteriri ve yapılacak işleri kolaylaştırır.11. Örgütteki günlük işlere hâkim olunmasını sağlar.12. Eşgüdüm etkinliklerini kolaylaştırır.13. Planlama etkinlikleri örgütün içinde bulunduğu durum ile ilgili bilgi verir.14. Planlama süreci örgüte uzun süreli düşünme yeteneği sağlar.3. Örgütleme1. Örgütleme, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli olan işlerin görevler halinde düzenlenmesi, bu görevleri yerine getirecek uygun kişilerin ve bu kişilerin kullanacağı donanımın sağlanması sürecidir.2. Örgütleme süreci, yapıyı kurma, kadrolama ve donatım (Bursalıoğlu, 2000) olmak üzere üç temel etkinliği gerektirmektedir.3. Yapıyı Kurma: Örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi için yapılacak işlerin belirlenmesi, bölümlere ayrılması, önem sırasına göre dizilmesi ve basamaklandırılması, her basamaktaki yetki ve sorumlulukların saptanmasıdır. 146

4. Kadrolama: Örgütte kurulan yapıya uygun olarak, örgütün amaçlarının gerçekleşmesi için gerekli olan işleri yapacak olan çalışanların seçimi, işe alınması, yetiştirilmesidir.5. Donatım: Örgütü amaçlarına ulaştıracak işleri yapacak çalışanların, amaçları başarabilmesi için gerekli olan çalışma ortamının sağlamasıdır. Bazı örgütlenme ilkeleri:1. Amaç birliği2. Yeterlilik3. İşbölümü ve uzmanlaşma4. Birimleşme5. Görevlerin tanımı6. Hiyerarşi7. Yetki ve sorumluluğun eşitliği ya da denkliği8. Komuta birliği9. Yönetim birliği10. Merkezileşme derecesi11. Esneklik12. Denge ilkesi3.1.Örgütleme Türleri1. İşlevsel örgütleme: Okuldaki yönetsel işlevlere her bir işlevi yerine getirecek birimlerin kurulmasıdır. Planlama, üretim, genel hizmetler, personel hizmetleri, bütçe hizmetleri gibi.2. Süreçsel örgütleme: Örgütteki birim ve bölümlerin yönetim süreçlerine göre (karar verme, planlama, koordinasyon, değerlendirme, bütçeleme vb.) kurulmasıdır.3. Amaçsal örgütleme: Farklı amaçları olan bölümlerden meydana gelen örgütlerde, bölüm bazında örgütlemedir.4. Destekli amaçsal örgütleme: Bir taraftan ayrı bölümler bazında örgütleme yapılırken ortak hizmetler için de ayrı birimlerin oluşturulduğu örgütleme biçimidir. 147

4. Eşgüdümleme (Koordinasyon) 1. Eşgüdümleme süreci, örgütte bulunan çeşitli birimler arasında ilişki ve iş birliğinin sağlanması olarak tanımlanabilir. Ancak eşgüdümleme tamamen bir işbirliği süreci değildir. 2. Eşgüdümleme, örgütleme sürecinde yapılan işbölümü sonucu ortaya çıkan işlerin birleştirilmesi sürecidir. 4.1. Eşgüdümlemenin Yararları 1. Örgütün ve örgütsel işlevlerin sürekliliğini sağlar. 2. Üyeler arasında yardımlaşma ve işbirliği sağlar. 3. Kaynakların etkili kullanılmasını sağlar. 4. Kararların uygulamaya yansıtılmasını sağlar. 5. Üyelerin birbirinden ve yaptıklarından haberdar olmalarını sağlar. 6. Örgütte yaşanan karışıklıklar ve tekrarlar önlenebilir. 7. Örgüt ile ilgili planla daha iyi uygulanabilir. 4.2.Eşgüdümleme Çeşitleri 1. Dikey Eşgüdümleme: Alttan üste, üstten alta doğru işleyen bir süreçtir. 2. Yatay Eşgüdümleme: Birimler, bölümler arası eşgüdümleme. 3. Çapraz Eşgüdümleme: Proje tipi ve matrix örgüt yapılarında eşgüdümlemedir. 4.2.1.Okul Yönetiminde Eşgüdümleme Bir eğitim örgütü olarak okulda eşgüdümleme sürecinin işleyebilmesi için gerekli olankoşullar şunlardır (Bursalıoğlu, 2000): 1. Görevsel bir yönetim yapısı. 2. Görevleri ve ilişkileri açıkça belirten bir örgüt şeması. 3. Yazılı politika ve tüzükler. 4. Etkili bir iletişim sistemi. 5. Eşgüdümleme birimi ve uzman personel. 148

6. Yazılı plan ve programlar. 7. Yetkinin kendi kavram ve ilkeleri içinde kullanılması. 8. Düzenli raporlar ve kayıtlar. 9. Problemlerin gerektirdiği uzmanlık komiteleri. 10. Moral eğitimi. 5. İletişim 1. İletişim süreci, insan davranışını değiştirmek, kişiler ve gruplar arası ilişkileri geliştirmek, örgütte bir haberleşme ağı kurmak ve koordinasyon sağlamak amacıyla kullanılmaktadır (Taymaz, 2000). 2. İletişim anlama, duyma ve duyurma, düşünme ve düşündürme, bilgi alma ve bilgi vermedir (Alberts, 1966). Başka bir ifade ile “iletişim, bir göndericiden alıcıya ya da alıcılara bilgi aktarmadır” (Üçok, 1993). a. İletişimin Engelleri 3. Bireysel faktörler 4. Fiziksel unsurlar 5. Hiyerarşik unsurlar 6. Anlam (Semantik) 7. Korunma 8. Sınırlama5.2.İletişim Türleri 1. Sözsüz İletişim A. Beden Dili B. Simgesel İletişim2. Yazılı İletişim3. Sözel İletişim6.Etkileme 149

Etki bir kişinin, başka bir kişinin ya da kümenin davranışını, değerlerini, duygularını,tutumlarını, inançlarını kısaca kişiyi ya da kümeyi değiştirme derecesini gösterir; erkten dahageniş bir kavramdır (Miner, 1988). Etkileme ise örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi içinçalışanların davranışlarının örgütün amaçlarına yöneltilmesi olarak tanımlanabilir. Yöneticilerin yönetimde etkiliğinin derecesinin ölçüsü, örgüt üyelerinin örgütün amacınıngerçekleştirilmesinde düzenli ortak çabaya katkıda bulunabilecek biçimde etkilenmeleriderecesidir. Bu konuda yöneticiler şu noktalara dikkat etmelidir (Aydın, 1998): 1. Örgüt üyeleri açısından çekici örgüt amaçlarının saptanması. 2. İlgili personelin tümünün kişiliklerinin ve liderlik becerilerinin vurgulanması. 3. Örgütle olan ilişkilerde doyumla sonuçlanan bireysel deneyimlerin sağlanması. 4. Kullanılabilecek herkese, gerekli enformasyonun sağlanması. 5. Örgüte bağlılığın geliştirilmesi. 6. Yararlı öneri ve öğütlerin verilmesi. 7. Bireylerin gelişimlerinin sağlanması. 8. Yöneticiye ve diğer statü liderlerine verilmiş yetkilerin kullanılması. 7. Değerlendirme Yönetim süreci olarak değerlendirme denildiği zaman akla denetim etkinliklerigelmektedir. Denetim etkinlikleri genel olarak, örgütte yapılan etkinliklerin durumununbelirlenmesi olarak tanımlanabilir. Su (1974) denetimi, yapılan çalışmaları denetlemek ve değerlendirmek, daha verimli halegelmelerini sağlamak için ilgililere önerilerde bulunmak, kurumlardaki çalışanlarınçalışmalarında ve yetişmelerinde rehberlik yolu ile yardımda bulunmak gibi geniş bir hizmetalanı olarak tanımlamıştır. Denetim, planlanan örgütsel hedeflerden sapmaları önlemek, örgütün işleyişini izlemekve düzeltmek amacıyla yerine getirilen bir etkinliktir (Başaran, 1994, 73). O halde, denetimuygulamanın başarı derecesini tarafsız olarak tespit etmektir (Ersan, 1987). 150