Funda-Nursing ฉบับปี 2023

9) ถือกระบอกฉดี ยาใหต้ ั้งฉากกบั พื้นในระดบั สายตา ถอดปลอกเขม็ ออก 10) ไล่อากาศในกระบอกฉีดยา โดยถือกระบอกฉีดยาให้ตั้งตรงและค่อยๆ ดันลูกสูบ จนกระทง่ั เหน็ หยดยาท่ีปลายเขม็ ตรวจสอบจำนวนยาใหถ้ ูกต้อง จบั กระบอกฉดี ยาให้ถนดั 11) จับผวิ หนังใหต้ ึง โดยยกขึ้นหรือดึงลง จบั กระบอกฉดี ยาให้ปลายตัดของเขม็ หงายขึ้น แทงเข็มฉีดยาทำมุม 45 องศากบั ผิวหนัง ใหเ้ ขม็ ลึก 5/8 น้ิวในผใู้ หญ่ สำหรับในเดก็ ใหเ้ ข็มลึก 3/8 นิ้ว ในคนอว้ นอาจแทงเขม็ ลึกถึง 1 น้วิ ถ้าใช้เข็มขนาด 1/2 น้ิว แทงเข็มทำมมุ 90 องศา รปู ภาพท่ี 7-19 แสดงวิธแี ทงเขม็ ฉีดยาเขา้ ใต้ผวิ หนงั (subcutaneous injection) ท่มี า: https://www.freepik.com 12) ดงึ ลูกสบู ออก เพ่ือทดสอบวา่ ปลายเข็มแทงถกู หลอดเลอื ดหรือไม่ 13) ถ้าไมพ่ บเลือดในกระบอกฉดี ยา ใหด้ นั ยาเขา้ ไปขา้ ๆ จนหมด 14) ใช้สำลีแห้งวางเหนือจุดแทงเข็ม ดึงเข็มออกโดยเร็วตามทิศทางเดียวกับที่แทงเข็ม เลอ่ื นสำลกี ดรอยเขม็ 15) ถ้ามีเลือดออกให้ใชส้ ำลแี ห้งหรอื ผา้ ก๊อซกดไวจ้ นกวา่ เลือดจะหยดุ แลว้ ปดิ พลาสเตอร์ 16) บันทึกลงในใบบันทึกการบริหารยาและใบบันทึกการพยาบาลเกี่ยวกับ ยา เวลา ขนาด วถิ ีทางและตำแหนง่ ท่ฉี ดี ยา รวมท้งั อาการทีผ่ ิดปกติภายหลงั ฉีดยาแล้ว 250

ตัวอยา่ งการฉดี ยาเข้าช้นั ใต้ผวิ หนังท่ีพบบอ่ ยคอื การฉีดอินซลู นิ (insulin injection) การเตรียมอปุ กรณ์ เช่นเดยี วกับการฉีดยาเขา้ ใตผ้ วิ หนัง มีข้อท่ีแตกตา่ งกนั ดังนี้ 1) ขนาดของกระบอกฉีดยา มสี เกลเปน็ ยูนิต ขนาด 50 ยนู ิตตอ่ มลิ ลลิ ติ ร (U-50) โดย 1 ขีดของกระบอกฉีดยานี้จะเท่ากับ 1unit และขนาด 100 ยูนิตต่อมิลลิลิตร (U-100) 1 ขีดของ กระบอกฉีดยาเทา่ กับ 2 unit 2) ขนาดของเข็ม การใช้เข็มฉีดอินซูลิน นิยมใช้เบอร์ 26 ยาวประมาณ ½ นว้ิ รปู ภาพที่ 7-20 แสดง กระบอกฉีดยาสำหรบั ฉีดอนิ ซลู ิน ทม่ี า: https://www.trividiahealth.com 7.6.4 การฉีดยาเขา้ กล้ามเน้ือ (intramuscular injection) การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อใช้ในกรณีที่ต้องการให้ยาดูดซึมได้เร็วกว่าการฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง เหมาะสำหรับการให้ยาที่มีปริมาณมากกว่าการฉีดเข้าใต้ผิวหนัง สามารถช่วยลดการระคายเคืองต่อ เนื้อเยื่อเมื่อฉีดยาบางชนิด ตำแหน่งของกล้ามเนื้อที่เหมาะสมในการฉีดยาได้แก่ (1) สะโพกด้านข้าง (ventrogluteal site) (2) สะโพกด้านหลัง (dorsal gluteal site) (3) ต้นขาด้านข้าง (vastus lateralis site) (4) ตน้ ขาดา้ นหน้า (rectus femoris site) (5) ตน้ แขนใกลไ้ หล่ (deltoid site) วิธกี าร เตรียมยาและการฉีดยาปฎิบัติตามขั้นตอนเช่นเดียวกับการฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง โดยมีสิ่งที่มีความ แตกต่างกนั ดงั น้ี 251

7.6.4.1 วิธีหาตำแหน่งของกลา้ มเนื้อสำหรับฉดี ยา 1) สะโพกด้านข้าง (ventrogluteal site) เป็นตำแหน่งที่นิยม เนื่องจากมีความ ปลอดภัยและเจ็บปวดน้อยที่สุด เด็กเล็กวัยต่ำกว่า 3 ปี ไม่ควรฉีดตำแหน่งน้ี เพราะกล้ามเนื้อสะโพก ยังไม่เจริญพอ (อัจฉรา พุ่มดวง, 2559) ให้ผู้ป่วยนอนหงายหรือนอนตะแคง วางฝ่ามือซ้ายลงบน บริเวณ greater trochanter ที่ตะโพกขวาให้นิ้วหัวแม่มือหันไปทางด้านศีรษะ โดยนิ้วชี้ชี้ไปท่ี anterior superior iliac spine กางน้ิวกลางออกไปใหก้ วา้ งทีส่ ุดตามขอบ iliac crest จะมรี ูปลักษณะ ตัว V ขึ้น บริเวณท่ีใช้ฉดี ยาคอื กงึ่ กลางของตวั V รูปภาพท่ี 7- 21 แสดงการหาตำแหน่งฉีดยาสะโพกด้านข้าง ทม่ี า : https://opentextbc.ca 2) สะโพกดา้ นหลงั (dorsal gluteal site) เปน็ กล้ามเนื้อมัดใหญท่ ี่สามารถฉีดยาท่ีมี ปริมาณมากได้ วธิ ีการหาตำแหน่งสามารถทำได้ 3 วธิ ี ดังนี้ วิธีที่ 1 เป็นการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ gluteus maximus และกล้ามเนื้อ gluteus medius โดยการแบ่งกลา้ มเน้ือสะโพกออกเป็น 4 ส่วน โดยลากเสน้ จาก iliac crest มาท่ีก้นย้อยและ ลากเสน้ แบ่งครึ่ง บรเิ วณทฉ่ี ดี ยาได้ คอื ด้านบนสดุ สว่ นนอก 252

รูปภาพที่ 7-22 ตำแหน่งฉีดยาตะโพกด้านหลงั ทม่ี า: https://mindthegraph.com วิธที ี่ 2 ลากเส้นจาก posterior superior iliac spine ไปยงั greater trochanter ของกระดูกตน้ ขา ตรงจดุ กง่ึ กลาง เหนือเสน้ นี้คือต่ำจากขอบกระดูกเชิงกราน 2-3 น้ิวฟุต คือบริเวณที่ ฉีดยาได้ วิธีที่ 3 ลากเส้นจากปุ่มกระดูกเชิงกรานด้านหน้า (anterior superior iliac spine) มาทก่ี ระดกู ก้นกบ (coccyx) แบ่งเส้นนอ้ี อกเปน็ 3 สว่ นเท่าๆ กนั ฉีดทีบ่ ริเวณปลายสว่ นทีห่ น่ึง หรือส่วนต้น สว่ นท่สี อง (อจั ฉรา พมุ่ ดวง, 2559) 3) ต้นขาด้านข้าง (vastus lateralis site) เป็นตำแหน่งที่นิยม มีกล้ามเนื้อที่หนา และแขง็ แรง ปลอดภัย จงึ ฉดี ได้ท้ังในผู้ใหญแ่ ละเด็ก ใช้ฝา่ มือวางท่ีบนของเข่า อกี มือหนึ่งวางฝ่ามือต่ำ กว่าส่วนต้นของ greater trochanter ตั้งแต่กึ่งกลางด้านหน้าถึงกึ่งกลางด้านข้างต้นขาคือ บริเวณที่ ฉีดจะกวา้ งประมาณ 2-3 นิว้ ฟุต 253

รูปภาพท่ี 7- 23 แสดงตำแหน่งฉีดยาต้นขาด้านข้าง ที่มา : https://www.pinterest.com 4) ต้นขาด้านหน้า (rectus femuris site) เป็นกล้ามเนื้อที่อยู่ด้านหน้าของต้นขา บริเวณที่ใช้ฉีดคือตรงกลางของหน้าขา โดยแบ่งความยาวของต้นขาจากหัวเข่าถึงขาหนีบออกเป็น 3 ส่วน ฉีดตรงส่วนกลาง รปู ภาพท่ี 7- 24 แสดงตำแหน่งฉีดยาตน้ ขาดา้ นหนา้ ท่มี า: https://nursing-skills.blogspot.com 254

5) ต้นแขนใกล้ไหล่ (deltoid site) คือ บริเวณที่ต่ำกว่ากระดูกหัวไหล่ลงมา (acromion process) ประมาณ 5 ซม. (2 นิ้ว) หรือใช้นิ้วมือ 3 นิ้ว (3 finger base) วางที่กล้ามเนื้อ หวั ไหล่ ใหน้ ้ิวท่ีหนง่ึ อย่บู นปุ่มกระดูกหัวไหล่ บรเิ วณท่ฉี ดี คือส่วนท่ีต่ำกว่าสามนิ้วมือลงมา กล้ามเนื้อน้ี เหมาะสำหรับการฉีดยาไม่เกนิ 2 มิลลลิ ติ ร รปู ภาพท่ี 7-25 แสดงตำแหน่งฉดี ยาตน้ แขน ที่มา: https://nursing-skills.blogspot.com 7.6.4.2 วธิ ีการฉดี ยาเขา้ กล้ามเนือ้ ขั้นตอนที่ 1) – 6) ปฏิบัติเช่นเดียวกับฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง (hypodermic injection or subcutaneous injection) เตรียมอุปกรณ์เช่นเดียวกัน ยกเว้นขนาดของกระบอกฉีดยาและเข็มฉีด ยาใช้ขนาด 2-5 มล. ขึ้นอยู่กับขนาดของยา และเข็มฉีดยาปลอดเชื้อ (needle) เบอร์ 23-25 ความ ยาว 1 – 1½ นิ้วสำหรบั ฉดี ยาและเข็มฉีดยาปลอดเชื้อ (needle) เบอร์ 18-20 สำหรับผสมและ/หรือ ดูดยา 4) เลอื กตำแหน่งการฉีดยา ตามหลกั การทก่ี ล่าวไปแล้วข้องตน้ 5) เช็ดบริเวณที่ฉีดยาด้วยแอลกอฮอล์ 70% เช็ดจุดที่จะแทงเข็มหมุนออกเป็นวงกลม กวา้ ง 2 นิว้ รอใหแ้ หง้ 6) หยิบกระบอกฉีดยามาตรวจสอบอีกครั้ง ดึงแกนในกระบอกฉีดยาให้มีอากาศ ประมาณ 0.2 มิลลิลิตร (air lock technique) ซึ่งการฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อโดยวิธี airlock หรือ air 255

bubble สามารถช่วยป้องกันการระคายเคืองเนื้อเย่ือใต้ผิวหนังและผิวหนังซึง่ ไวต่อยา เข็มที่ใช้ฉีดจะ แห้งไม่เปียกน้ำยา ขณะแทงเข็มลงไปในกล้ามเนื้ออากาศจะลอยอยู่เหนือยา เมื่อดันลูกสูบเข้าไป ฟองอากาศน้ีจะดันยาเข้าสู่กลา้ มเนื้อจนหมดทำให้ยาไม่ไหลซึมออกมาทำความระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อ ใต้ผวิ หนงั หรือผวิ หนัง รูปภาพท่ี 7-26 แสดง air lock technique ท่ีมา: https://www.ema.europa.eu 7) แทงเขม็ เขา้ ไปทีต่ ำแหน่งท่เี ลือกไว้โดยการแทงเขม็ ให้ปลายตัดอยู่ด้านบนได้องศา (45 -90 องศา) และความลึกทเ่ี หมาะสม ดังนี้ (1) Vastus lateralis muscle 5/8 นิ้ว - 1 นว้ิ (2) Deltoid muscle (เด็ก) 5/8 นิว้ – 1 ¼ น้ิว (3) Deltoid muscle (ผใู้ หญ่) 5/8 น้วิ – 1 ½ นวิ้ (4) Ventrogluteal (ผ้ใู หญ่) 1 ½ นิ้ว 8) ตรึงเข็มคงที่ ทดสอบว่าปลายเข็มไม่อยู่ในหลอดเลือดโดยการดูดลูกสูบขึ้นมา หากมี เลือดแปลว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดใหด้ งึ เขม็ ข้ึนมาเล็กน้อยประมาณ 1 มิลลเิ มตร 9) ดันยาช้าๆ ในอัตรา 1 มิลลิลิตรต่อ 10 วินาที เมื่อยาหมดดึงเข็มออกตามแนวที่แทง เข้าอยา่ งถูกวธิ ี ใชส้ ำลีแห้งกดไว้ ขั้นตอนหลงั จากน้ีปฏบิ ตั ิเช่นกนั กับการฉีดยาเขา้ ชัน้ ใต้ผวิ หนงั 256

7.6.5 การฉีดยาเขา้ หลอดเลอื ดดำ (intravascular injection) การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำเป็นการฉีดยาหรือสารน้ำจำนวนน้อยกว่า 150 มิลลิลิตร เข้า ทางหลอดเลอื ดดำโดยควรเจือจางยาอยา่ งน้อย 10 มลิ ิลิตร ยาสามารถออกฤทธิทนั ทีภายใน 30 – 60 วินาทีหลังการฉีดยา โดยวตั ถปุ ระสงคก์ ารฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำมดี ังนี้ 1) ใชส้ ำหรบั ผปู้ ่วยทีง่ ดอาหารและนำ้ ทางปาก ผปู้ ่วยไม่รู้สกึ ตัวหรืออย่ใู นภาวะวกิ ฤต 2) ใช้ในกรณีที่ตอ้ งการให้ยาออกฤทธิ์เร็ว 3) เป็นการให้ยาที่ระคายเคืองกล้ามเนือ้ หรือเนื้อเยอ่ื 4) ใช้สำหรบั ยาทีไ่ ม่สามารถใหท้ างอน่ื ได้ 5) ใชใ้ นการระงบั ความรสู้ ึกในผ้ปู ่วยท่ีได้รบั การผ่าตัด 6) ใชใ้ นการให้สารทึบรังสสี ำหรบั ตรวจวินจิ ฉัยโรค รูปภาพท่ี 7-27 แสดงวิธแี ทงเขม็ ฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ (intravenous injection) ทมี่ า: https://www.freepik.com 257

การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ มี 2 ชนิดหลักคือ การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำในระยะเวลา สั้น (Intravenous push, intravenous bolus) และการหยดยาเข้าหลอดเลือดดำ (intravenous infusion) รายละเอียดดงั นี้ 7.6.5.1 การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำในระยะเวลาสั้น ( Intravenous push, intravenous bolus) การฉีดยาวธิ ีน้ีเหมาะสมกบั ยาที่มขี นาดไมเ่ กนิ 1 กรัมหรือเป็นยาทม่ี คี วามระคายเคืองต่อ เส้นเลือดน้อย วิธีการเตรียมยาเช่นเดียวกันกับการเตรียมยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ก่อนเตรียมยาฉีดแต่ละ ชนดิ ศึกษารายละเอียดในคมู่ ือยา ท้ังนกี้ ารฉดี ยาเขา้ หลอดเลือดำควรผสมในสารทำละลายไม่น้อยกว่า 10 มิลลิลติ ร ขัน้ ตอนการปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี 1) เตรียมอุปกรณ์เคร่ืองใช้ ไดแ้ ก่ (1) แผนการรักษาและ ใบบนั ทึกการบรหิ ารยา (MAR) (2) ยาปลอดเชอ้ื ตามแผนการรักษาทไี่ มห่ มดอายุ (3) ตวั ทำละลาย เช่น น้ำกล่ันสำหรับผสมยา (ถ้าเป็นยาผง) (4) น้ำเกลอื นอร์มอล (0.9% NSS) (5) เขม็ ปลอดเชื้อขนาดเบอร์ 18-20 สำหรบั ผสมและ/หรือดดู ยา ขนาดเบอร์ 23 - 26 ความยาว 3/8 นิ้ว -5/8 นวิ้ สำหรบั ฉดี ยา (6) กระบอกฉีดยาปลอดเชื้อขนาด 5 มลิ ลิลติ รและ 10 มิลลลิ ิตร (7) น้ำยาฆ่าเชื้อ เช่น 70% แอลกอฮอล์ หรอื 2% chlorhexidine (8) สำลีปลอดเชือ้ บรรจุในภาชนะปลอดเชื้อ (9) ปากคบี ปลอดเช้อื พรอ้ มกระปุก (10) ใบเล่อื ยสำหรบั เปดิ ขวดยาหรือตัดหลอดยา (11) สายยางรดั (Tourniquet) (12) ชามรูปไต 1 ใบ สำหรับใส่ของที่ใชแ้ ล้ว (13) ถาดใส่เครือ่ งใช้หรือรถเตรียมยา (14) ภาชนะปลดและเก็บหวั เขม็ 2) ภายหลังเตรียมยาแล้ว ให้ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาให้หมดจงึ นำยาพร้อม ใบบนั ทกึ การบริหารยา (MAR) ไปทเ่ี ตียงผ้ปู ่วย 258

3) ทักทายผู้ปว่ ย พรอ้ มแจ้งวตั ถุประสงค์ของงการฉดี ยา 4) ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของการระบตุ วั ผ้ปู ว่ ย โดยการถามชอ่ื ผู้ปว่ ย ซึ่งต้องตรงกัน ทั้งในใบบันทึกการบริหารยา (MAR) ป้ายข้อมือผูป้ ่วย ป้ายขวดยาและคำบอกกล่าวชื่อตนเองที่ผู้ป่วย ตอบ โดยจำเป็นต้องตรงกันอย่างน้อย 2 ตัวบ่งชี้ เช่น ชื่อ สกุล เลขประจำตัวโรงพยาบาล (Hospital number: HN) 4) จัดใหผ้ ู้ป่วยนั่งหรือนอนหงายในทา่ ท่สี บาย 5) ลา้ งมอื ให้สะอาด 6) ฉดี ยาตามช่องทางตา่ ง ๆ ดังน้ี (1) กรณีฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำโดยตรง เป็นการฉีดยาที่ต้องแทงเข็มเข้าไปใน หลอดเลือดดำโดยตรงทุกครั้ง ปจั จุบนั เป็นวธิ ีท่ีไมน่ ิยมเนื่องจากหากต้องการฉีดยาอีกครั้งต้องแทงเข็ม ใหม่ จึงใช้เฉพาะการฉีดยาทีต่ ้องฉีดเพียงครั้งเดียวเท่าน้ัน โดยให้ผู้ปว่ ยเหยียดแขนตรง วางแขนให้ต่ำ กว่าระดับหัวใจ ใช้หมอนรองให้ข้อศอกตึง เลือกตำแหน่งที่จะแทงเข็ม เช่น บริเวณข้อพับแขนหรือ หลังมือ รัดสายยางรอบแขนเป็นเงื่อนกระตุก เหนือตำแหน่งที่จะแทงเข็มประมาณ 2 -3 นิ้ว ใช้สำลี ชุบน้ำยาฆ่าเชื้อเช็ดบริเวณที่จะแทงเข็มโดยวนเป็นวงกลมกว้างประมาณ 2 -3 นิ้ว รอให้น้ำยาฆ่าเช้ือ แห้ง ใช้ปลายนิ้วหัวแม่มือที่ไม่ถนัด กดตรงปลายหลอดเลือดดำด้านล่างตำแหน่งที่จะแทงเข็ม ห่าง ประมาณ 1 – 2 นิ้ว มือข้างที่ถนัดจับเข็มโดยให้ด้านปลายตัดหงายขึ้น (หากปลายตัดของเข็มคว่ำลง เข็มจะไม่คม แทงผ่านผิวหนังได้ยาก) แทงปลายเข็มทำมุมประมาณ 15 – 30 องศา แล้วฉีดยาเข้า หลอดเลอื ดชา้ ๆ เม่อื ยาหมดดงึ เข็มออก ใชส้ ำลแี ห้งกดปดิ บริเวณรอยเข็มประมาณ 15-30 วนิ าที รูปภาพที่ 7-28 แสดงวิธีการฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำโดยตรง ทม่ี า: https://www.freepik.com 259

(2) กรณีฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำผ่านทาง injection plug ใช้เข็มที่ต่อกระบอก ฉีดยาดูดน้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) ปริมาณ 3-5 มิลลิลิตร แล้วเปลี่ยนเข็มขนาดเบอร์ 23 – 24 จากน้ันแทงที่ปลายจุกของ injection plug (ดังแสดงในรูปภาพที่ 7-30) ดงึ ลกู สูบขึน้ มาเล็กน้อย หาก มีเลือดตามมาแสดงว่าเข็มอยู่ในหลอดเลือด ให้ฉีดน้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) เข้าไปประมาณ 2 มิลลิลติ ร แล้วนำเข็มออก นำยามาฉดี (เปลีย่ นเขม็ ขนาดเบอร์ 23 – 24) ดันยาชา้ ๆ อัตรา 1 มิลลิลิตร ต่อ 10 วินาที เมื่อยาหมดนำน้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) มาฉีดอีกประมาณ 2-3 มิลลิลิตรเพื่อ ป้องกันไมใ่ หเ้ ลือดอุดตัน สามารถใช้ฉดี ยาเข้าหลอดเลอื ดดำในครง้ั ตอ่ ไปได้ รปู ภาพท่ี 7-29 แสดงวธิ กี ารฉีดยาเขา้ หลอดเลือดดำผา่ นทาง injection plug ทมี่ า: https://stock.adobe.com (3) กรณีฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำผ่านทาง normal saline lock ให้เตรียม น้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) ปริมาณ 3-5 มิลลลิ ติ ร โดยไมต่ อ้ งเปล่ียนเขม็ จากน้ันนำปลายกระบอก ฉีดยาต่อเข้ากับปลายของ normal saline lock แล้วปลดล็อคสายของ normal saline lock ดึง ลูกสูบขึ้นมาเลก็ น้อย หากมีเลือดตามมาแสดงว่าเข็มอยู่ในหลอดเลือด ให้ฉีดน้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) เข้าไปประมาณ 2 มิลลิลิตร จากนั้นนำยามาฉีดดันยาชา้ ๆ อัตรา 1 มิลลิลิตรต่อ 10 วินาที เมื่อ ยาหมดนำน้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) มาฉีดอีกประมาณ 2-3 มิลลิลิตรเพื่อป้องกันไม่ให้เลือดอุด ตนั สามารถใชฉ้ ีดยาเขา้ หลอดเลอื ดดำในคร้ังต่อไปได้ 260

รปู ภาพท่ี 7-30 แสดงวิธกี ารฉีดยาเขา้ หลอดเลือดดำผ่านทาง normal saline lock ท่ีมา: https://opentextbc.ca (4) กรณฉี ีดยาเข้าหลอดเลือดดำผา่ นทางชุดใหส้ ารน้ำทางหลอดเลือดดำ เปน็ การ ฉีดยาผ่านข้อต่อ 3 ทาง (3 way) ที่ต่อไว้กับชุดให้สารน้ำ การฉีดยาผ่านช่องทางนี้ไม่ต้องเตรียม น้ำเกลือนอร์มอล (0.9% NSS) ไม่ควรฉีดยาคู่กับสารน้ำที่มีการผสมยาไว้เนื่องจากอาจทำให้ เกิดปฏิกิริยาระหว่างกันของยา (drug-drug interaction) วิธีการฉีดยาให้หมุนจุกปิดของข้อต่อ 3 ทาง (3 way) ออกพร้อมๆ กับหมุนเข็มออก นำปลายกระบอกฉีดยาต่อเข้ากับข้อต่อ 3 ทาง (3 way) หมุนปิดข้อต่อฝั่งที่ให้สารน้ำไว้ จากนั้นฉีดยาช้าๆ อัตรา 1 มิลลิลิตรต่อ 10 วินาที จากนั้นเปิดให้สาร นำ้ หยดตามปกติ รูปภาพที่ 7-31 แสดงวธิ ีการฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำทางข้อต่อ 3 ทาง ทมี่ า: https://www.medicaldesignandoutsourcing.com 261

7) ปลดหัวเข็มที่ใช้แลว้ ทิ้งในภาชนะปลดหัวเข็ม (Safety box) หรือหากไม่มีให้สวม ปลอดเขม็ ด้วยวธิ ี one hand scope technique แลว้ นำไปทงิ้ 8) เซ็นชื่อในใบบันทึกการบริหารยา (MAR) ถูกต้อง (ชื่อชัดเจน ตำแหน่ง ลงเวลาท่ี ฉีดจรงิ ) บนั ทึกการใช้ยาและอาการผดิ ปกติในแบบบันทกึ ทางการพยาบาล 7.5.6.2 การฉีดเข้าหลอดเลือดดำโดยวิธีหยด (Intravenous infusion, Intravenous drip) เป็นการฉีดยาที่ต้องเจือจาง (dilute) เข้ากับสารละลายแล้วหยดเข้าทางหลอดเลือดดำ ช้า ๆ นานประมาณ 30 – 60 นาที ขึ้นอยู่กับชนิดของยา การเตรียมยาเช่นเดียวกนั กับการผสมยาอน่ื หลังจากนั้นนำยามาเจือจาง (dilute) กับสารน้ำที่ที่มีความเข้มข้นใกล้เคียงกับเลือด (isotonic solution) เชน่ 0.9% NSS หรือ 5% Dextrose in water ปรมิ าณ 50 -100 มิลลลิ ติ ร (ตามคำแนะนำ ในฉลากยาหรอื ตำรายา) เขียนใบปดิ ขวดยา ตรวจสอบชื่อยา ครบ 3 คร้งั (กอ่ น ขณะ หลงั ) เซ็นช่ือใน ใบปิดขวดยา การให้ยาหยดเข้าทางหลอดเลือดดำปฏิบัติเช่นเดียวกับการให้สารน้ำทางหลอดเลอื ดดำ วิธกี ารดงั นี้ 1) เตรยี มอปุ กรณเ์ ครื่องใช้ ได้แก่ (1) แผนการรกั ษาและใบบันทกึ การบรหิ ารยา (MAR) (2) ยาปลอดเช้อื ตามแผนการรกั ษาท่ีไมห่ มดอายุ (3) เข็มเบอร์ 25-27 ความยาว 1 – 1½ นิ้ว กรณีฉีดทาง injection plug และ เขม็ เบอร์ 18-20 สำหรบั ผสมยา (4) กระบอกฉีดยาขนาด 10 มิลลิลิตร สำหรับผสมยา กระบอกฉีดยาขนาด 5 มิลลิลิตร สำหรับเตรียมน้ำเกลือนอร์มัล ( 0.9 % NSS) 4-5 ml ใช้ในกรณีฉีดทาง injection plug หรือ Normal saline lock (5) ตัวทำละลายสำหรับผสมยา (กรณียาผง) เช่น sterile water, 0.9% NSS (เลอื กตวั ทำละลายตามคำแนะนำในฉลากยาหรือตำรายา) (6) 0.9% NSS หรือ 5% Dextrose in water ปริมาณ 50 -100 มิลลิลิตร สำหรับเจอื จางยา (เลอื กตามคำแนะนำในฉลากยาหรอื ตำรายา) (7) ชดุ ให้สารน้ำ (intravenous set) (8) 70% alcohol 262

(9) สำลีปลอดเชอ้ื บรรจุในภาชนะปลอดเช้ือ (10) Transfer forceps ปลอดเชอื้ พร้อมกระปุก (11) ใบเลอ่ื ยสำหรบั เปดิ ขวดยาหรอื ตดั หลอดยา (12) ชามรปู ไต 1 ใบ สำหรับใสข่ องที่ใช้แล้ว (12) ถาดใส่เคร่อื งใชห้ รอื รถเตรยี มยา (13) กลอ่ งใสเ่ ขม็ (safety box) หรอื ภาชนะปลดและเกบ็ หวั เข็ม 2) ภายหลงั ผสมยาตามวิธีการเตรยี มยาท่ีเป็นผง (vial) จนยาละลายหมดแล้ว นำยา ไปเจือจางในสารละลายที่เข้ากันได้จำนวน 50 - 100 มิลลิลิตรตามความถูกต้องของยาชนิดนั้นๆ เขียนใบปิดขวดยา ตรวจสอบช่ือยา ครบ 3 ครงั้ (ก่อน ขณะ หลัง) เซน็ ชื่อในใบปิดขวดยา ตอ่ ขวดยาท่ี ผสมเรยี บร้อยแล้วกบั ชดุ ใหส้ ารน้ำ (intravenous set) เปิดไล่สาย ดแู ลไม่ใหม้ ีฟองอากาศ 3) สอบถามช่อื สกุล ผ้ปู ่วย ตรวจสอบกับป้ายข้อมอื และใบ MAR 3) จัดท่าผปู้ ่วยให้สขุ สบาย 4) ตรวจสอบตำแหน่งฉดี 5) ล้างมือให้สะอาด 6) ทำความสะอาดตำแหนง่ ฉีดยา ปล่อยใหน้ ้ำยาทำความสะอาดแห้ง 7) นำยามาหยดเขา้ หลอดเลือดดำ (1) กรณีผู้ป่วยใส่อุปกรณ์ injection plug ใช้เข็มที่ต่อกระบอกฉีดยา บรรจุ น้ำเกลือนอร์มัล (0.9 % NSS) แทงที่ปลายจุกแล้วฉีดน้ำเกลือนอร์มัล (0.9 % NSS) ปริมาณ 2 -3 มลิ ลิลิตร แลว้ จงึ นำชุดใหย้ ามาต่อกบั อุปกรณ์ injection plug แลว้ จงึ เปดิ ยาให้หยดตามทค่ี ำนวณไว้ รูปภาพที่ 7-32 แสดงวิธีการหยดยาเขา้ หลอดเลือดดำผ่านทาง injection plug ที่มา: https://fr.dreamstime.com 263

(2) กรณีผู้ป่วยใสอ่ ุปกรณ์ normal saline lock ใช้เข็มที่ต่อกระบอกฉีดยาบรรจุ น้ำเกลือนอร์มัล (0.9 % NSS) มาต่อที่ปลายของ normal saline lock แล้วฉีดน้ำเกลือนอร์มัล (0.9 % NSS) ปริมาณ 2 -3 มิลลิลิตร แล้วจึงนำชุดให้ยามาต่อกับอุปกรณ์ normal saline lock แล้วจึง เปดิ ยาให้หยดตามทคี่ ำนวณไว้ รปู ภาพที่ 7-33 แสดงวิธกี ารหยดยาเขา้ หลอดเลือดดำผ่านทาง normal saline lock ทมี่ า: https://www.dreamstime.com (3) กรณผี ู้ปว่ ยให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและต่อข้อต่อ 3 ทาง (3 way) ให้หมุน จุกปิดออกพร้อมๆ กับหมุนเข็มออก นำชุดให้ยามาต่อกับอุปกรณ์ 3 way แล้วค่อยหมุนเปิด แล้วจึง เปิดยาให้หยดตามทค่ี ำนวณไว้ 8) เมื่อยาหมด ให้นำชุดใหย้ าออก กรณี กรณผี ปู้ ว่ ยใส่อปุ กรณ์ injection plug หรือ อุปกรณ์ normal saline lock น้ำเกลือนอร์มัล (0.9 % NSS) ปริมาณ 2 -3 มิลลิลิตรมาฉีดไล่สาย (flush) ปรมิ าณ 2 – 3 มลิ ลลิ ติ ร 9) เซ็นช่อื ในใบบนั ทกึ การใหย้ า (MAR) อยา่ งถกู ต้องโดยเขยี นชื่อชัดเจน ตำแหนง่ ลง เวลาท่ีฉดี จริง 10) บนั ทกึ การใช้ยาและอาการผิดปกตใิ นแบบบันทึกทางการพยาบาล 264

การฉีดเข้าหลอดเลือดดำโดยวิธีน้ี สามารถใช้ชุดควบคุมปริมาณสารน้ำ (volume control set or volutrol set) แทนได้ โดยการนำชุดควบคุมปริมาณสารน้ำนี้ต่อเข้ากับสารน้ำทาง หลอดเลือดดำแล้วนำยามาฉีดเข้ากับบริเวณ injection port แล้วจึงเปิดสารน้ำเข้ามาในกระเปาะ (chamber) ตามปริมาณทตี่ ้องการ แลว้ จงึ เปิดใหย้ าหยดเข้าหลอดเลอื ดดำ รปู ภาพท่ี 7-34 แสดงวิธีการฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำผา่ นทางชดุ ควบคุมปริมาณสารนำ้ (volume control set or volutrol set) ทมี่ า: https://quizlet.com 7.7 การบริหารยาพ่น ยาพ่นเป็นการบริหารยากลุ่มที่ช่วยในการขยายหลอดลม โดยหลักการทำให้ยากลายเป็น ละอองฝอยเลก็ ๆ (aerosol) ที่สามารถเขา้ สูร่ ะบบทางเดินหายใจไดม้ ากท่ีสุด 7.7.1 การเตรยี มยาพ่น การเตรียมยาดว้ ยการผสมยาตามหลกั การเจือจางยา โดยดูด 0.9 % NSS กอ่ นแลว้ จงึ ดดู ยา ตามปริมาณที่ต้องการ ตวั อย่าง แผนการรักษา Ventolin (1:3) NB q 4 hr. ผสมยาโดยดูด 0.9 % NSS ปริมาณ 3 มิลลลิ ิลิตร ตามดว้ ยยา Ventolin ปริมาณ 1 มลิ ลิลิลิตร 265

7.7.2 การพ่นยา ขั้นตอนการปฏิบตั เิ ช่นเดยี วกับการฉีดยา ยกเวน้ ภายหลงั จากผสมยาตามแผนการรกั ษาแล้ว ให้นำยาต่อกับอุปกรณ์สำหรับพ่นยา(Nebulizer set) แล้วต่อกับ simple mask โดยไม่ต้องต่อ กระบอกทำความช้นื ปรับอตั ราการไหลของ ออกซเิ จน 6 – 8 ลติ ร/นาที ละอองฝอยเลก็ ๆ (aerosol) รปู ภาพที่ 7-35 แสดงการต่ออุปกรณ์สำหรบั พ่นยา ทีม่ า: https://www.amdnext.com 7.8 บทสรปุ การให้ยาเป็นบทบาทหนึ่งในการให้การพยาบาลตามแผนการรักษา พยาบาลต้องให้ด้วย ความรอบคอบและถูกต้องเพราะถ้าเกิดความผิดพลาดจะเกิดอันตรายถึงชีวิตของผู้ป่วย ดังนั้น พยาบาลตอ้ งเป็นผู้ที่มีความรู้ถึงสรรพคุณของยา วิธีการให้ยา เทคนิคปฏบิ ัติ การแพ้ยา การช่วยเหลือ ในระยะเฉียบพลนั และใหด้ ้วยความไม่ประมาท 266

7.9 คำถามท้ายบท ข้อ 1 คำสั่งการรักษาให้ Paracetamol syrup sig 250 mg  p.r.n for fever. (ฉลากข้างขวด เขยี นว่า 250 mg / 5 ml) ต้องให้ยานีป้ รมิ าณกี่มลิ ลลิ ิตร 1. 2.5 2. 4.0 3. 4.5 4. 5.0 ข้อ 2 หลกั 10 R: Right patient หมายถงึ ข้อใด 1. จดั ยาถูกชนิด 2. ผสมยาถกู ตอ้ ง 3. ใหย้ าตรงตามเวลา 4. ถามช่อื ผปู้ ว่ ยก่อนใหย้ า ข้อ 3 คำสั่งการให้ยา p.r.n. หมายถงึ ข้อใด 1. ให้ทันที 2. เมื่อจำเปน็ 3. หลังอาหาร 4. กอ่ นอาหาร ข้อ 4 ยา 1 ช้อนโต๊ะเทา่ กับกม่ี ิลลลิ ิตร 1. 5 มลิ ลิลติ ร 2. 10 มิลลิลิตร 3. 15 มิลลิลิตร 4. 20 มิลลลิ ิตร 267

ขอ้ 5 การบรหิ ารยาทางตา ข้อใดเป็นอนั ดับแรก 1. ยานำ้ ข่นุ 2. ยาน้ำใส 3. ยาป้ายน้ำขุ่น 4. ยาป้ายนำ้ ใส ข้อ 6 คำส่ังการรกั ษา Regular insulin กบั mixtard ต้องดูดยาใดกอ่ น 1. Mixtard 2. ตวั ใดกอ่ นกไ็ ด้ 3. Regular Insulin ขอ้ 7 การฉดี ยาเขา้ กลา้ มเนอ้ื จำนวน 2 มิลลิลติ ร ตอ้ งเตรยี มอุปกรณ์อย่างไร 1. Syringe 3 cc. ; needle gauge 25-27 2. Syringe 3 cc. ; needle gauge 23-24 3. Syringe 5 cc. ; needle gauge 21-22 4. Syringe 5 cc. ; needle gauge 20-21 ข้อ 8 การเตรียมยาฉีด Tienam 250 mg v drip in 3 hr. ขอ้ ใดถกู ต้อง 1. ละลายดว้ ย 0.9 % NSS 10 ml. ดูดยา 5 ml เจือจางใน 0.9 % NSS 100 ml. 2. ละลายดว้ ย 0.9 % NSS 10 ml. ดดู ยา 10 ml เจือจางใน 0.9 % NSS 100 ml. 3. ละลายด้วย sterile water 10 ml. ดูดยา 5 ml เจือจางใน 0.9 % NSS 100 ml. 4. ละลายด้วย sterile water 10 ml. ดูดยา 10 ml เจือจางใน 0.9 % NSS 100 ml 268

ข้อ 9 ยาในข้อใดต้องให้ด้วยการหยดเข้าหลอดเลือดดำเท่านั้น 1. Cefazolin 1 g 2. Penicillin G 2 MU 3. Augmentin 625 mg 4. Tazobactam 2.25 g ขอ้ 10 ระหว่างการฉดี ยา Cefazolin sig 1 g v q 6 hr. ผปู้ ่วยบอกเจบ็ มีรอยแดงตามแนวท่ีฉีด ยา การปฏิบัติข้อใดถกู ตอ้ ง 1. ฉดี ยาช้าลง 2. หยดุ ฉีดยา เปดิ เสน้ ใหม่ 3. ประคบเยน็ แลว้ ฉดี ยาช้า 4. บอกให้ผู้ป่วยอดทน หายใจเขา้ -ออก ลึก ๆ 269

7.10 แบบประเมินทักษะปฏบิ ัติการบรหิ ารยา คณะพยาบาลศาสตรแ์ ละวิทยาการสุขภาพ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏเพชรบรุ ี วิชาการพยาบาลพื้นฐาน แบบประเมนิ ทักษะการบริหารยาทางปาก (oral medication administration) ชอ่ื ..................................สกลุ ...............................................รหัสนักศกึ ษา............................................ คำช้ีแจง โปรดทำเครื่องหมาย  ลงในช่องทตี่ รงกบั ผลการปฏิบตั ิ ลำดบั รายการประเมิน ผลการประเมนิ หมาย ปฏบิ ัติ ไมป่ ฏบิ ัติ เหตุ ข้นั เตรียม (1) (0) 1 เตรยี มอปุ กรณ์ดังน้ี - คำสั่งการรกั ษา - ใบบนั ทกึ การบริหารยา(Medication Administration Record, MAR) - ถ้วยยาเมด็ ถว้ ยยาน้ำ ถาดใสถ่ ้วยยา ยานำ้ และยาบาง ชนิด อาจใชห้ ลอดดูด หลอดหยดยา ชอ้ นตวง 2 ตรวจสอบใบบนั ทึกการใหย้ าของผปู้ ว่ ยกบั หรือคำส่ังการ รกั ษา 3 ลา้ งมอื ให้สะอาดเพ่ือลดการปนเปื้อน 4 เตรยี มถว้ ยยาท่จี ะใช้ 5 หยิบยาทตี่ รงกบั ใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) โดยมวี ธิ ี ในการหยบิ ยาดังน้ี - จดั ยาใสถ่ ้วยยาตามขนาดที่ต้องการ โดยอา่ นฉลากยา อย่างน้อย 3 ครั้ง คือ ก่อนหยิบยา กอ่ นเทยา และก่อน เกบ็ ยาเขา้ ท่ีเดิม 270

ลำดบั รายการประเมิน ผลการประเมนิ หมาย ปฏบิ ตั ิ ไมป่ ฏบิ ัติ เหตุ - การจดั ยาเมด็ เทเม็ดยาใส่ฝาขวดตามจำนวนที่ต้องการ (1) (0) กอ่ นเทลงถ้วยยา - ยาน้ำ เขย่าขวดยา จนยาทีต่ กตะกอนละลายกลายเปน็ เนื้อเดยี วกนั หันฉลากไว้ด้านบนหรือฉลากอยใู่ นอุ้งมือ อกี มือหน่งึ ถอื ถว้ ยยาสูงระดับสายตา ใชน้ ้วิ หวั แม่มือกะ ขนาดของยาท่ตี ้องการข้างถว้ ยยา - ยาผง เทลงถ้วยยา เติมน้ำสะอาดคนดว้ ยช้อนใหย้ า ละลายเข้ากัน - ยาหยด ถ้าขวดยาไม่มที ่สี ำหรบั หยดยา ใหใ้ ชห้ ลอด หยด (medicine dropper) 6 วางถ้วยยาลงในถาด 7 ตรวจสอบความถูกต้องด้วยพยาบาลผ้รู บั ผิดชอบอีกคน หนง่ึ เพอื่ ป้องกนั ความผิดพลาด ขั้นปฏิบตั ิ 8. ยกถาดยาไปทีเ่ ตยี งผูป้ ่วย ถ้ายาจำนวนมากให้ใชร้ ถเขน็ หรอื รถจัดยา 9. ตรวจสอบช่อื ผู้ป่วยให้ตรงกับใบบันทึกการให้ยา โดยการ ถามให้ผ้ปู ่วยเปน็ ผบู้ อกช่ือ และนามสกลุ ของตนเองและ เปรยี บเทียบช่ือในใบ MAR เทียบกับป้ายขอ้ มือ 10. สง่ ยาใหผ้ ู้ป่วยรับประทานยาต่อหนา้ พร้อมท้งั จัดหาน้ำ ใหผ้ ู้ป่วยดว้ ย ใหผ้ ู้ป่วยกลนื ยาน้ำหรอื ยาเมด็ พรอ้ มกับน้ำ ขณะทศ่ี รี ษะและคออยู่ในลักษณะต้งั ตรงหรือกม้ คอลง เลก็ นอ้ ย จะป้องกันการสำลกั ไดด้ ีกวา่ การแหงนคอขน้ึ รอจนผปู้ ่วยกลืนยาหรอื ด่ืมน้ำตามจนหมด ยกเว้นยาบาง ชนดิ ทไี่ ม่ต้องดืม่ น้ำตาม เช่น ยาแกไ้ อ หรือยาทีต่ ้องการ ใหล้ ะลายในปาก 271

ลำดับ รายการประเมนิ ผลการประเมิน หมาย ปฏบิ ัติ ไมป่ ฏิบตั ิ เหตุ (1) (0) 11. บันทึกการให้ยาลงใบบนั ทกึ การใหย้ า (MAR) และใบ บันทึกการพยาบาล เร่ืองขนาดของยา เวลาให้ยา อาการ ผดิ ปกติ (ถา้ มี) 12. เกบ็ ใบบันทึกการใหย้ าเขา้ ที่ 13. ล้างถว้ ยยาใหส้ ะอาด เชด็ ให้แหง้ เก็บเข้าท่ี ขั้นประเมินผล 14. ประเมินผลผปู้ ่วยภายหลังการให้ยาแล้ว 30 นาทเี พื่อ ป้องกนั อาการข้างเคียงจากยา รวมคะแนน (14 คะแนน) ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วันท่ี...........เดือน..........................พ.ศ............... 272

คณะพยาบาลศาสตรแ์ ละวิทยาการสขุ ภาพ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั เพชรบรุ ี วชิ าการพยาบาลพน้ื ฐาน แบบประเมนิ ทักษะการบริหารยาหยอดตา (Instilling eye medication) ชอ่ื ..................................................สกุล................................รหัสนักศึกษา................................... คำช้ีแจง โปรดทำเคร่ืองหมาย  ลงในช่องทต่ี รงกบั ผลการปฏบิ ัติ ลำดับ รายการประเมนิ ผลการปฏิบตั ิ หมาย ปฏบิ ัติ ไม่ปฏบิ ตั ิ เหตุ ขั้นเตรยี ม (1) (0) 1. เตรยี มอปุ กรณด์ ังน้ี - ใบแผนการรกั ษาและใบบันทึกการบรหิ ารยา (MAR) - ยา พร้อมหลอดหยดปลอดเช้ือ - อับใสส่ ำลีปลอดเชือ้ พรอ้ มปากคีบปลอดเชือ้ - น้ำยาปลอดเชอ้ื สำหรับเชด็ ตา อาจเป็นน้ำต้มสุก หรอื 0.9 % N.S.S - ผ้าปิดตาปลอดเชื้อ (กรณีต้องปดิ ตา) - ปลาสเตอร์ - ชามรูปไต - ถาดใสย่ าและเครอื่ งใช้ ข้ันปฏิบตั ิ 2. ตรวจสอบใบบันทึกการใหย้ าใหต้ รงกบั แผนการรักษา ช่อื ยา ขนาดยา ตาขา้ งท่จี ะหยอด 3. ตรวจสอบยาใหต้ รงกับใบบนั ทกึ การบริหารยา (MAR) และตรวจสอบยายังไม่หมดอายุ โดยพยาบาล 2 คน 273

ลำดับ รายการประเมนิ ผลการปฏบิ ัติ หมาย ปฏบิ ัติ ไม่ปฏิบัติ เหตุ (1) (0) 4. นำเครื่องใชใ้ ส่ถาดไปที่เตยี งผู้ป่วย บอกผู้ปว่ ยใหท้ ราบ 5. จัดใหผ้ ้ปู ่วยนอนในทา่ ทส่ี บาย ในทา่ นอนหงายศีรษะ เหยียดตรงหรือนง่ั บนเก้าอี้ แหงนศีรษะไปทางด้านหลงั 6. ถา้ ผปู้ ว่ ยปิดตาไว้ ลอกปลาสเตอรอ์ อก แต่ยงั ไมต่ อ้ งเอาผา้ ปดิ ตาออก 7. ล้างมอื ให้สะอาด 8. หยบิ ผา้ ปิดตาออก ทิง้ ในชามรูปไต 9. เช็ดตาผู้ป่วยให้สะอาดด้วยสำลี และน้ำยาเช็ดตาปลอด เชอ้ื หรอื 0.9 % N.S.S โดยเชด็ จากหวั ตาไปหางตา ไม่เช็ด ย้อนไปมา ถา้ ยงั ไมส่ ะอาดให้ใช้สำลชี ุบ 0.9 % N.S.S ใหม่ อีก 1 ก้อน เพื่อเช็ดใหม่อีกครั้ง แล้วทิ้งสำลีที่ใช้แล้วลงใน ชามรปู ไต 10. หยบิ สำลีแห้งใสอ่ ุ้งมือ ตรวจดูช่อื ยาอกี ครง้ั หน่ึง ดูขนาดยา และตาข้างที่จะหยอด 11. ดดู ยาจากขวดเข้าหลอดหยดตา ถา้ ขวดยาไม่มีทีห่ ยด 12. บอกให้ผู้ป่วยลืมตา เหลือบตามองข้นึ ข้างบน 13. วางสำลีแห้งใตห้ นังตาล่างใชน้ ้ิวช้ีกดทับสำลี ดงึ หนงั ตาล่าง ลง 14. - กรณียาหยอด ใหห้ ยอดยาลงบนเยือ่ บเุ ปลือกตาลา่ งด้าน หางตา 1 หยด ให้ปลายหลอดหยดหา่ งจากตา 1-2 ซม. หรอื ¾ นว้ิ ให้ผู้ป่วยกลอกตาไปมาและหลับตา ใชส้ ำลี เช็ดนำ้ ยาทไี่ หลออกทางดา้ นหางตา ทิ้งสำลลี งในชามรูปไต หยบิ สำลกี อ่ นใหม่กดท่ีหัวตา 30 วนิ าที เพื่อป้องกันน้ำยา ไหลลงท่อนำ้ ตา 274

ลำดับ รายการประเมนิ ผลการปฏิบัติ หมาย ปฏบิ ตั ิ ไมป่ ฏิบัติ เหตุ (1) (0) - กรณยี าป้าย ให้ปา้ ยยาบนเย่ือบเุ ปลือกตาล่าง จากหวั ตา ไปหางตา ใหป้ ลายหลอดยาห่างจากตาประมาณ 1 – 2 เซนติเมตร หรือ ¾ น้ิว จากน้ันใหผ้ ้ปู ว่ ยหลบั ตา ดงึ หนังตา บนลงมาคลุมหนงั ตาล่าง ใช้สำลคี ลึงตาเบา ๆ เพื่อให้ยา กระจายตัว กรณีทีม่ ีการใหย้ าทางตาต้ังแต่ 2 ชนิดขึ้นไป ใหใ้ ชย้ าแต่ละ ตอบ ชนดิ หา่ งหันอยา่ งน้อย 5 -10 นาที เพ่ือให้ยาสามารถออก คำถาม ฤทธ์ิได้เต็มที่ การเรยี งลำดับการใชย้ า ดังนี้ 1) ยาหยอด ชนิดใส 2) ยาท่แี ขวนตะกอน เป็นนำข่นุ 3) ยาปา้ ยชนิดใส 4 ) ยาปา้ ยครมี เหนยี ว 15. ปิดฝาขวดยา และตรวจดูช่ือยาอกี คร้งั หนึง่ 16. ถา้ ต้องปิดตา ใช้ผา้ ปิดตาปลอดเชอื้ (eye pad) ปิดให้ เรียบร้อย และยึดติดดว้ ยปลาสเตอร์ 17. บันทกึ การใหย้ าลงใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) และใบ บันทึกการพยาบาล เร่ืองขนาดของยา เวลาให้ยา อาการ ผิดปกติ (ถ้าม)ี 18. เกบ็ ยาเข้าท่ี ทำความสะอาดเครอื่ งใช้และล้างมือ ขนั้ ประเมินผล 19. ประเมินผลผู้ปว่ ยภายหลงั การให้ยาแลว้ 30 นาทเี พื่อ ปอ้ งกนั อาการข้างเคยี งจากยา รวมคะแนน (18 คะแนน) 275

ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วนั ท่ี...........เดือน..........................พ.ศ............... คณะพยาบาลศาสตร์และวิทยาการสขุ ภาพ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏเพชรบุรี วชิ าการพยาบาลพื้นฐาน แบบประเมินทักษะการบริหารยาหยอดหู (Instilling ear medication) ชือ่ ......................................สกุล.........................................รหสั นกั ศึกษา..................................... คำชแ้ี จง โปรดทำเคร่ืองหมาย  ลงในช่องท่ีตรงกบั ผลการปฏบิ ตั ิ ลำดบั รายการประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิ หมาย ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏิบัติ เหตุ (1) (0) ขน้ั เตรยี ม 1. เตรียมอุปกรณ์ดงั นี้ -ใบแผนการรักษาของแพทยแ์ ละใบบนั ทึกการบริหาร ยา (MAR) -ยาหยอดหูพร้อมหลอดหยอด -สำลีและสำลีพันปลายไม้ -ถาดใสอ่ ปุ กรณ์ ขั้นปฏบิ ตั ิ 2. ตรวจสอบใบบนั ทกึ การบรหิ ารยา (MAR) ให้ตรงกับ แผนการรกั ษาของแพทย์ ตรวจสอบยายงั ไม่หมดอายุ 3. บอกใหผ้ ูป้ ว่ ยทราบ 276

ลำดบั รายการประเมิน ผลการปฏิบัติ หมาย ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏบิ ตั ิ เหตุ 4. จดั ทา่ ผปู้ ่วยตะแคงดา้ นตรงกันข้ามกบั หูขา้ งที่จะ (1) (0) หยอด ให้ 5. ลา้ งมอื ใหส้ ะอาด ตอบ 6. ตรวจดใู นชอ่ งหูว่ามหี นอง เลือด หรือไม่ ถา้ มใี ชส้ ำลี คำถาม พนั ปลายไม้เชด็ ให้สะอาด 7. ดงึ ใบหูให้นว้ิ หวั แม่มืออยดู่ ้านหน้า นว้ิ ชแ้ี ละนิ้วกลาง อยู่ดา้ นหลงั วิธีการดงึ ดังนี้ - ผใู้ หญ่ดึงไปขา้ งหลงั และข้ึนข้างบน - เด็กดึงไปขา้ งหลงั และลงข้างล่าง 8. หยอดยาลงในหู ใหห้ ลอดหยดหา่ งจากช่องหู 1 ซม. 9. กดบรเิ วณตง่ิ หนา้ หู (tragus) เพ่อื เพ่ิมแรงกดดันให้ยา ไหลไปลกึ ๆ ใชส้ ำลปี ิดชอ่ งหดู ้านนอกไว้ ระวงั อย่าให้ สำลดี ดู ซบั น้ำยา 10. ใหผ้ ปู้ ่วยนอนท่าเดมิ ต่ออกี 5-10 นาที 11. บนั ทึกการให้ยาลงใบบนั ทกึ การให้ยา (MAR) และใบ บนั ทกึ การพยาบาล เร่ืองขนาดของยา เวลาให้ยา อาการผดิ ปกติ (ถ้ามี) 12. เก็บยาเข้าท่ี ทำความสะอาดเครื่องใชแ้ ละลา้ งมือ ขน้ั ประเมนิ ผล 13. ประเมนิ ผลผปู้ ่วยภายหลงั การใหย้ าแลว้ 30 นาทเี พื่อ ปอ้ งกนั อาการข้างเคยี งจากยา รวมคะแนน (13 คะแนน) ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วันที่...........เดอื น..........................พ.ศ............... 277

คณะพยาบาลศาสตร์และวิทยาการสขุ ภาพ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏเพชรบรุ ี วชิ าการพยาบาลพ้นื ฐาน แบบประเมินการฉีดยาเข้าช้ันใตผ้ วิ หนงั (Hypodermal, subcutaneous injection) ชื่อ..................................สกุล............................................................รหัสนกั ศึกษา............................................ คำช้ีแจง โปรดทำเคร่ืองหมาย  ลงในช่องทต่ี รงกับผลการปฏบิ ตั ิ ลำดับ ผลการปฏิบัติ หมาย วธิ ีการ ปฏบิ ตั ิ ไม่ปฏบิ ตั ิ เหตุ (1) (0) ขน้ั เตรยี ม 1 ตรวจสอบใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) กบั แผนการรกั ษา 2 ตรวจสอบประวัตกิ ารแพ้ยา 3 ทักทายผปู้ ว่ ยและแนะนำตนเอง 4 อธบิ ายวตั ถุประสงคก์ ารฉีดยาใหผ้ ูป้ ่วยทราบ 5 ประเมนิ ผิวหนังตรงตำแหน่งท่ีจะฉดี ยา ข้ันปฏบิ ตั ิ (ก่อนฉีดยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 6 หยิบยาและตรวจสอบให้ตรงกับใบบนั ทึกการบรหิ ารยา (MAR)* ตรวจสอบช่ือยา ขนาดยาและวันหมดอายุ 7 เตรียมอปุ กรณด์ ังนี้ -ยา - ใบบนั ทึกการบรหิ ารยา (MAR) -Needle No 25-27 ความยาว 1 – 1½ นิ้ว สำหรบั ฉดี และ Needle No 18-20 สำหรับผสมและ/หรือดูดยา -Syringe ขนาดบรรจุ 1 มลิ ลลิ ิตร หรอื 3 มิลลิลิตร หรือ 5 มลิ ลิลติ ร เหมาะสมกบั ปริมาณยาทจี่ ะฉดี -ตัวทำละลายสำหรบั ผสมยา (กรณียาผง) เชน่ sterile water 278

ลำดบั ผลการปฏิบตั ิ หมาย วธิ กี าร ปฏบิ ตั ิ ไม่ปฏบิ ัติ เหตุ (1) (0) - 0.9% NSS (เลอื กตวั ทำละลายตามคำแนะนำในฉลากยาหรอื ตำรายา) -70% alcohol -สำลีปลอดเช้อื บรรจใุ นภาชนะปลอดเช้ือ -Transfer forceps ปลอดเชื้อพร้อมกระปุก -ใบเล่ือยสำหรับเปิดขวดยาหรือตดั หลอดยา -ชามรปู ไต 1 ใบ สำหรบั ใสข่ องที่ใชแ้ ลว้ -ถาดใสเ่ ครื่องใช้หรือรถเตรยี มยา - safety box หรอื ภาชนะปลดและเก็บหวั เข็ม 8 ลา้ งมอื 7 ข้นั ตอน 9 เตรียมยาถูกตอ้ ง ไมป่ นเป้ือน 10 คำนวณยาถูกต้อง ตามแผนการรักษา 11 ดดู ยาครบจำนวน 12 ตรวจสอบชื่อยา ครบ 3 ครัง้ (กอ่ น ขณะ หลงั ) 13 เปลยี่ นเขม็ ฉดี ยา (No25 - 27 )ใหป้ ลายตัดอย่ดู ้านบนตรง กบั Scale ข้ันปฏิบตั ิ (ขณะฉดี ยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 14 สอบถามชื่อ สกลุ ผปู้ ว่ ย ตรวจสอบกบั ปา้ ยขอ้ มือและใบบันทึก การบรหิ ารยา (MAR) 15 จดั ท่าให้ถูกตอ้ ง 16 เลือกตำแหน่งฉีดยาอย่างถูกต้องตามหลักการทางกาย วิภาคศาสตร์ 17 ล้างมือด้วย alcohol gel 7 ข้นั ตอน 18 ทำความสะอาดตำแหน่งฉดี ยา โดยเชด็ วนออกเป็นวงกว้าง ประมาณ 2-3 น้วิ ปลอ่ ยใหน้ ำ้ ยาทำความสะอาดแหง้ 19 หยิบกระบอกฉีดยามาตรวจสอบอีกครง้ั ดงึ แกนในกระบอก 279

ลำดบั ผลการปฏิบัติ หมาย วธิ ีการ ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏิบัติ เหตุ (1) (0) ฉีดยาใหม้ ีอากาศประมาณ 0.2 มลิ ลิลติ ร (air lock technique) 20 จบั ผวิ หนงั ให้ตงึ /ยกขึน้ ขณะแทงเขม็ 21 แทงเข็มใหป้ ลายตดั อย่ดู ้านบนได้องศา (45 องศา) และ ความลกึ ท่ีเหมาะสม (3/8 - 5/8 น้วิ ) 22 ตรงึ เข็มคงที่ 23 ดนั ยาชา้ ๆ (อตั รา 1 มิลลิลิตร / 10 วนิ าที) 24 ดงึ เขม็ ออกตามแนวทแี่ ทงเข้าอย่างถูกวธิ ี ใช้สำลแี หง้ กดไว้ ข้นั ปฏิบตั ิ (หลังฉีดยา) 25 ปลดหวั เขม็ ท่ใี ชแ้ ลว้ ทงิ้ ใน Safety box หรือหากไมม่ ี Safety box สวมปลอดเข็มดว้ ยวธิ ี one hand technique แลว้ นำ ไปทิ้ง 26 เกบ็ อปุ กรณแ์ ละล้างมือ ขั้นประเมินผล 27 ประเมนิ อาการไม่พึงประสงค์ของยา 28 สงั เกตผวิ หนังตำแหนง่ ที่ฉดี ยา ขัน้ บนั ทกึ ผล 29 เซ็นชื่อในใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) ถูกต้อง (ช่ือชัดเจน ตำแหน่ง ลงเวลาที่ฉดี จรงิ ) 30 บันทกึ การใช้ยาและอาการผิดปกตใิ นแบบบนั ทกึ ทางการ พยาบาล รวม (30 คะแนน) ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วันท.่ี ..........เดือน..........................พ.ศ............... 280

คณะพยาบาลศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภฏั เพชรบรุ ี วชิ าการพยาบาลพื้นฐาน แบบประเมินทักษะการฉดี ยาเขา้ กล้ามเนอื้ (Intramuscular injection) ชื่อ...........................................สกุล...........................................รหสั นกั ศึกษา............................................ คำชแ้ี จง โปรดทำเครื่องหมาย  ลงในช่องทีต่ รงกับผลการปฏิบัติ ลำดบั ผลการปฏบิ ัติ หมาย วิธกี าร ปฏบิ ตั ิ ไมป่ ฏิบตั ิ เหตุ (1) (0) ขั้นเตรียม 1 ตรวจสอบใบบันทกึ การบริหารยา (MAR) กบั แผนการรกั ษา 2 ตรวจสอบประวัตกิ ารแพย้ า 3 ทักทายผู้ป่วยและแนะนำตนเอง 4 อธบิ ายวัตถปุ ระสงคก์ ารฉีดยาให้ผู้ป่วยทราบ 5 ประเมินผิวหนังตรงตำแหน่งท่ีจะฉีดยา ขน้ั ปฏิบัติ (ก่อนฉีดยา ใช้หลักปลอดเชื้อ) 6 หยิบยาและตรวจสอบใหต้ รงกับใบบันทึกการบริหารยา (MAR) ตรวจสอบชอ่ื ยา ขนาดยาและวันหมดอายุ 7 เตรยี มอปุ กรณ์ดังน้ี -ยา -ใบบันทึกการบรหิ ารยา (MAR) -Needle No 23-25 ความยาว 1 – 1½ นิว้ สำหรบั ฉีด และ Needle No 18-20 สำหรับผสมและ/หรอื ดูดยา -Syringe ขนาดบรรจุ 1 มิลลลิ ติ ร หรือ 3 มลิ ลลิ ิตร หรอื 5 มลิ ลลิ ิตร เหมาะสมกบั ปรมิ าณยาทีจ่ ะฉีด -ตัวทำละลายสำหรับผสมยา (กรณยี าผง) 281

ลำดับ ผลการปฏิบัติ หมาย วิธกี าร ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏบิ ัติ เหตุ (1) (0) เชน่ sterile water, 0.9% NSS (เลือกตัวทำละลายตามคำแนะนำในฉลากยาหรอื ตำรายา) -70% alcohol -สำลปี ลอดเชอื้ บรรจุในภาชนะปลอดเช้ือ -Transfer forceps ปลอดเช้ือพร้อมกระปุก -ใบเล่อื ยสำหรับเปดิ ขวดยาหรือตัดหลอดยา -ชามรปู ไต 1 ใบ สำหรบั ใส่ของทใ่ี ช้แลว้ -ถาดใสเ่ ครื่องใช้หรอื รถเตรยี มยา -safety box หรือภาชนะปลดและเก็บหัวเข็ม 8 ลา้ งมือ 9 เตรียมยาถูกต้อง ไม่ปนเป้ือน 10 คำนวณยาถูกต้อง ตามแผนการรักษา 11 ดดู ยาครบจำนวน 12 ตรวจสอบชื่อยา ครบ 3 คร้งั (ก่อน ขณะ หลงั ) 13 เปลย่ี นเข็มฉดี ยา (No 23 - 25 ) ให้ปลายตดั อยดู่ ้านบนตรงกบั Scale ขน้ั ปฏิบตั ิ (ขณะฉีดยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 14 สอบถามช่ือ สกลุ ผปู้ ว่ ย ตรวจสอบกับปา้ ยข้อมือและ ใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) 15 จัดทา่ ถูกต้อง 16 เลอื กตำแหน่งฉดี ยาอยา่ งถกู ต้องตามหลักการทางกาย วภิ าคศาสตร์ 17 ล้างมือด้วย alcohol gel 7 ขน้ั ตอน 18 ทำความสะอาดตำแหน่งฉีดยา โดยเช็ดวนออกเป็นวงกว้าง ประมาณ 2-3 น้วิ ปล่อยใหน้ ้ำยาทำความสะอาดแห้ง 282

ลำดบั ผลการปฏบิ ตั ิ หมาย วิธกี าร ปฏิบัติ ไมป่ ฏิบตั ิ เหตุ (1) (0) 19 หยบิ กระบอกฉีดยามาตรวจสอบอีกครัง้ ดงึ แกนในกระบอกฉดี ยา ให้มีอากาศประมาณ 0.2 มิลลิลติ ร (air lock technique) 20 จบั ผิวหนงั ใหต้ งึ /ยกขน้ึ ขณะแทงเขม็ 21 แทงเข็มใหป้ ลายตดั อยู่ดา้ นบนไดอ้ งศา (45 -90 องศา) และความลึกท่ีเหมาะสม ดงั นี้ - Vastus lateralis muscle 5/8 นิว้ - 1 นิว้ - Deltoid muscle (เด็ก) 5/8 นวิ้ – 1 ¼ นิว้ - Deltoid muscle (ผู้ใหญ่) 5/8 นวิ้ – 1 ½ น้วิ - Ventrogluteal (ผูใ้ หญ)่ 1 ½ นิว้ 22 ตรึงเขม็ คงที่ 23 ทดสอบว่าปลายเข็มไม่อยู่ในหลอดเลอื ด 24 ดันยาชา้ ๆ (อัตรา 1 มิลลิลติ ร / 10 วินาท)ี 25 ดงึ เข็มออกตามแนวทแ่ี ทงเขา้ อยา่ งถูกวธิ ี ใชส้ ำลแี หง้ กดไว้ ขน้ั ปฏิบตั ิ (หลังฉดี ยา) 26 ปลดหวั เข็มทีใ่ ชแ้ ล้วทิง้ ใน Safety box หรอื หากไมม่ ี Safety box สวมปลอดเข็มด้วยวิธี one hand technique แลว้ นำไปท้ิง 27 เก็บอุปกรณแ์ ละลา้ งมือ ข้นั ประเมนิ ผล 28 1. ประเมินอาการไมพ่ ึงประสงค์ของยา 29 2. สงั เกตผิวหนังตำแหน่งที่ฉดี ยา ขนั้ บนั ทึกผล 30 เซน็ ชือ่ ในใบบันทึกการบรหิ ารยา (MAR) ถกู ต้อง (ช่อื ชัดเจน ตำแหนง่ ลงเวลาท่ฉี ีดจริง) 31 บันทกึ การใช้ยาและอาการผดิ ปกติในแบบบันทกึ ทางการ บอกขอ้ พยาบาล ความ ทจ่ี ะ บันทึก รวม (31 คะแนน) 283

ขอ้ เสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วันท่.ี ..........เดอื น..........................พ.ศ............... คณะพยาบาลศาสตรแ์ ละวิทยาการสขุ ภาพ มหาวิทยาลยั ราชภฏั เพชรบุรี วชิ าการพยาบาลพน้ื ฐาน แบบประเมนิ ทักษะการฉีดยาเข้าหลอดเลอื ดดำในระยะสัน้ (Intravenous injection: push, bolus) ชือ่ .....................................................สกุล.....................................รหสั นักศึกษา............................................ คำชี้แจง โปรดทำเคร่ืองหมาย  ลงในชอ่ งท่ีตรงกบั ผลการปฏบิ ัติ ลำดับ ผลการปฏิบัติ หมาย ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏบิ ตั ิ เหตุ วธิ ีการ (1) (0) ขนั้ เตรียม 1 ตรวจสอบใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) กบั แผนการรักษา 2 ตรวจสอบประวัติการแพย้ า 3 ทักทายผู้ป่วยและแนะนำตนเอง 4 อธิบายวัตถปุ ระสงค์การฉีดยาให้ผปู้ ่วยทราบ 5 ประเมนิ ตำแหนง่ ที่จะฉีดยา - injection plug, Normal saline lock, 3 way ขน้ั ปฏบิ ัติ (ก่อนฉีดยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 6 หยิบยาและตรวจสอบใหต้ รงกบั ใบบันทึกการบรหิ ารยา (MAR) ตรวจสอบชื่อยา ขนาดยาและวันหมดอายุ 7 เตรยี มอปุ กรณ์ดังน้ี 284

ลำดับ ผลการปฏิบัติ หมาย ปฏบิ ัติ ไมป่ ฏิบัติ เหตุ วธิ ีการ (1) (0) - ยา -ใบบันทึกการบริหารยา (MAR) -Needle No 25-27 ความยาว 1 – 1½ นิ้ว กรณีฉีดทาง injection plug และ Needle No 18-20 สำหรบั ผสมยา และฉีดยาทาง Normal saline lock หรอื 3 way -Syringe 5 -10 มลิ ลิลิตร เหมาะสมกบั ปริมาณยาที่จะฉดี Syringe 5 มิลลลิ ิตร สำหรับเตรียม normal saline 4-5 ml กรณฉี ีดทาง injection plug หรอื Normal saline lock -ตวั ทำละลายสำหรับผสมยา -70% alcohol -สำลีปลอดเชื้อบรรจใุ นภาชนะปลอดเชื้อ -Transfer forceps ปลอดเช้ือพร้อมกระปุก -ใบเลอื่ ยสำหรบั เปิดขวดยาหรือตดั หลอดยา -ชามรูปไต 1 ใบ สำหรบั ใสข่ องทใ่ี ชแ้ ล้ว -ถาดใสเ่ คร่ืองใชห้ รือรถเตรียมยา -safety box หรือภาชนะปลดและเก็บหวั เข็ม 8 ลา้ งมอื 7 ข้นั ตอน 9 เตรียมยาถกู ต้อง ไมป่ นเป้ือน 10 คำนวณยาถูกต้อง ตามแผนการรักษา 11 ดดู ยาครบจำนวน 12 ตรวจสอบช่อื ยา ครบ 3 คร้งั (กอ่ น ขณะ หลัง) 13 กรณฉี ีดทาง injection plug เปลย่ี น Needle เป็น No23 – 25 ให้ปลายตดั อยู่ด้านบนตรงกับ Scale ขั้นปฏบิ ัติ (ขณะฉีดยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 14 สอบถามชื่อ สกลุ ผู้ป่วย ตรวจสอบกับป้ายขอ้ มอื และใบ MAR 285

ลำดบั ผลการปฏบิ ัติ หมาย ปฏิบตั ิ ไม่ปฏิบัติ เหตุ วิธีการ (1) (0) 15 จดั ทา่ ใหส้ ขุ สบาย 16 ตรวจสอบตำแหนง่ ฉดี 17 ลา้ งมอื ด้วย alcohol gel 18 ทำความสะอาดตำแหน่งฉีดยา ปล่อยให้น้ำยาทำความสะอาดแหง้ 19 การฉดี ยา - กรณี injection plug ใชเ้ ขม็ ท่ตี อ่ กระบอกฉีดยา บรรจุ normal saline แทงทีป่ ลายจกุ - กรณี normal saline lock ใหเ้ ปิดจกุ ปิดออกพร้อมๆ กบั หมุนเข็มออก นำปลายกระบอกฉดี ยาต่อเขา้ กับ normal saline lock แลว้ คอ่ ยเปิด clamp - กรณี 3-way ให้หมนุ จุกปิดออกพร้อมๆ กบั หมุนเข็มออก นำปลายกระบอกฉีดยาต่อเข้ากับ 3way แลว้ ค่อยหมนุ เปดิ 20 ดงึ ลูกสบู ข้ึนมาเล็กนอ้ ย หากมีเลอื ดตามมาแสดงว่าเข็มอยู่ ในหลอดเลอื ด ให้ฉีด normal saline เข้าไปประมาณ 2 มิลลิลติ ร แล้วนำเขม็ ออก (กรณเี ปน็ Normal saline lock, 3-way ใหป้ ดิ clamp ก่อนนำ syringe ออก) 21 นำยามาฉีด ดนั ยาช้าๆ (อตั รา 1 มลิ ลลิ ิตร / 10 วนิ าที) 22 ดึงเขม็ ออกตามแนวท่แี ทงเขา้ อย่างถูกวธิ ี ( ปิด clamp Normal saline lock, ปิด clamp 3-way ปรับหยดสารน้ำตามแผนการรักษา) ข้นั ปฏบิ ัติ (หลังฉดี ยา) 23 ปลดหวั เขม็ ทใ่ี ชแ้ ลว้ ทง้ิ ใน Safety box หรอื หากไมม่ ี Safety box สวมปลอดเขม็ ด้วยวิธี one hand technique แลว้ นำไปทิ้ง 24 เก็บอุปกรณ์และล้างมือ ขน้ั นประเมินผล 25 ประเมนิ อาการไม่พึงประสงค์ของยา 26 สงั เกตผิวหนงั ตำแหนง่ ที่ฉีดยา ขั้นบนั ทึกผล 286

ลำดบั ผลการปฏิบตั ิ หมาย วธิ ีการ ปฏบิ ตั ิ ไม่ปฏบิ ตั ิ เหตุ (1) (0) 27 เซน็ ชื่อในใบบันทกึ การบริหารยา (MAR) ถูกต้อง (ชอ่ื ชัดเจน ตำแหนง่ ลงเวลาท่ีฉีดจรงิ ) บอก ส่ิงที่จะ 28 บันทกึ การใช้ยาและอาการผดิ ปกตใิ นแบบบันทกึ ทางการ บันทึก พยาบาล รวม (28 คะแนน) ขอ้ เสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วันท่ี...........เดอื น..........................พ.ศ............... 287

คณะพยาบาลศาสตรแ์ ละวิทยาการสุขภาพ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏเพชรบุรี วิชาการพยาบาลพ้นื ฐาน แบบประเมนิ ทักษะการฉดี ยาเขา้ หลอดเลือดดำโดยวธิ ีการหยด (intravenous injection: infusion, drip) ช่ือ.....................................................สกุล........................................รหัส นักศึกษา............................................ คำชแ้ี จง โปรดทำเครื่องหมาย  ลงในชอ่ งทต่ี รงกับผลการปฏบิ ตั ิ ลำดับ ผลการปฏิบัติ หมายเหตุ วธิ ีการ ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏิบัติ (1) (0) ขนั้ เตรียม 1 ตรวจสอบใบบันทึกการบรหิ ารยา (MAR) กบั แผนการรักษา 2 ตรวจสอบประวัติการแพย้ า 3 ทกั ทายผ้ปู ว่ ยและแนะนำตนเอง 4 อธิบายวตั ถุประสงค์การฉดี ยาให้ผปู้ ่วยทราบ 5 ประเมินตำแหนง่ ที่จะฉดี ยา - injection plug, Normal saline lock, 3 way ขน้ั ปฏิบัติ (ก่อนฉดี ยา ใช้หลักปลอดเชื้อ) 6 หยบิ ยาและตรวจสอบให้ตรงกบั ใบบนั ทึกการบรหิ ารยา (MAR) ตรวจสอบช่อื ยา ขนาดยาและวันหมดอายุ 7 เตรยี มอุปกรณด์ ังนี้ -ยา -ใบ Medication Administration Record -Needle No 25-27 ความยาว 1 – 1½ น้วิ กรณฉี ดี ทาง injection plug และ Needle No 18-20 สำหรับผสมยา -Syringe 10 มิลลลิ ติ ร สำหรบั ผสมยา Syringe 5 มิลลิลิตร สำหรับเตรียม normal saline 4-5 ml กรณฉี ีดทาง 288

ลำดบั ผลการปฏิบัติ หมายเหตุ วธิ กี าร ปฏบิ ตั ิ ไม่ปฏิบัติ (1) (0) injection plug หรือ Normal saline lock - ตัวทำละลายสำหรบั ผสมยา (กรณียาผง) เช่น sterile water, 0.9% NSS (เลือกตวั ทำละลายตามคำแนะนำใน ฉลากยาหรือตำรายา) - 0.9% NSS หรอื 5% Dextrose in water ปรมิ าณ 50 มลิ ลลิ ิตร -100 มลิ ลิลิตร สำหรับเจือจางยา (เลือกตามคำแนะนำใน ฉลากยาหรอื ตำรายา) -ชดุ ให้สารนำ้ (intravenous set) - 70% alcohol - สำลปี ลอดเชือ้ บรรจใุ นภาชนะปลอดเชื้อ -Transfer forceps ปลอดเช้ือพร้อมกระปุก -ใบเล่อื ยสำหรับเปิดขวดยาหรือตดั หลอดยา -ชามรูปไต 1 ใบ สำหรับใสข่ องทีใ่ ช้แลว้ -ถาดใสเ่ คร่ืองใช้หรอื รถเตรียมยา - safety box หรือภาชนะปลดและเก็บหวั เข็ม 8 ล้างมอื 7 ขั้นตอน 9 เตรยี มยาถกู ตอ้ ง ไมป่ นเปื้อน ผสมยาลงในสารละลายทีเ่ ข้า กนั ไดจ้ ำนวน 50 - 100 มิลลิลติ รตามความถูกต้องของยา ชนิดนน้ั ๆ 10 เขยี นใบปดิ ขวดยา คำนวณหยดถูกต้อง 11 ตรวจสอบชือ่ ยา ครบ 3 คร้ัง (กอ่ น ขณะ หลัง) 12 เซน็ ช่ือในใบปิดขวดยา 13 กรณฉี ดี ทาง injection plug เปลี่ยนเข็มฉดี ยาเป็น No23 – 25 ให้ปลายตัดอยู่ด้านบนตรงกับ Scale 289

ลำดบั ผลการปฏิบัติ หมายเหตุ วธิ กี าร ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏิบตั ิ (1) (0) 14 ตรวจสอบไมใ่ ห้มีฟองอากาศในสายชดุ ให้สารนำ้ ข้นั ปฏบิ ัติ (ขณะฉีดยา ใช้หลักปลอดเช้ือ) 15 สอบถามชื่อ สกุล ผู้ปว่ ย ตรวจสอบกบั ป้ายขอ้ มอื และ ใบบันทกึ การบริหารยา (MAR) 16 จดั ท่าให้สขุ สบาย 17 ตรวจสอบตำแหน่งฉดี 18 ลา้ งมือด้วย alcohol gel 7 ขน้ั ตอน 19 ทำความสะอาดตำแหนง่ ฉดี ยา ปล่อยให้น้ำยาทำความ สะอาดแห้ง 20 การฉดี ยา - กรณี injection plug ใชเ้ ขม็ ท่ตี อ่ กระบอกฉีดยา บรรจุ normal saline แทงท่ปี ลายจุก - กรณี normal saline lock ใหห้ มนุ จุกปดิ ออกพร้อมๆ กบั หมุนเข็มออก นำปลายกระบอกฉีดยาต่อเขา้ กบั normal saline lock แล้วคอ่ ยปดิ clamp - กรณี 3 way ให้หมนุ จกุ ปิดออกพร้อมๆ กับหมุนเข็ม ออก นำปลายกระบอกฉดี ยาต่อเข้ากบั 3way แล้วคอ่ ย หมุนเปิด 21 ดึงลูกสูบข้ึนมาเล็กนอ้ ย หากมีเลอื ดตามมาแสดงวา่ เข็มอยู่ ในหลอดเลือด ให้ฉดี normal saline เข้าไปประมาณ 2 มลิ ลิลิตร แล้วนำเข็มออก (กรณเี ปน็ Normal saline lock, 3-way ใหป้ ิด clamp ก่อน) 22 นำชุดให้ยามาต่อเขา้ กับ injection plug, Normal saline lock, 3-way 23 เปิด clamp ปรบั หยดตามท่ีคำนวณไว้ ขัน้ ปฏบิ ตั ิ (หลังฉดี ยา) 24 เม่อื ยาหมดปดิ clamp นำชุดให้ยาออกนำ normal saline มาไลส่ ายปรมิ าณ 2 – 3 มลิ ลิลิตร 290

ลำดับ ผลการปฏบิ ัติ หมายเหตุ วิธกี าร ปฏิบัติ ไมป่ ฏบิ ตั ิ (1) (0) 25 เก็บอปุ กรณท์ ิ้งชดุ ให้สารน้ำอย่างถกู วธิ ี ขน้ั ประเมนิ ผล บอก 26 ประเมนิ อาการไม่พงึ ประสงค์ของยา สง่ิ ทีจ่ ะ 27 สงั เกตผิวหนงั ตำแหน่งท่ีฉดี ยา บันทึก ข้ันบันทึกผล 28 เซน็ ช่ือในใบ MAR ถูกต้อง (ชอ่ื ชดั เจน ตำแหนง่ ลงเวลาท่ฉี ดี จริง) 29 บนั ทกึ การใช้ยาและอาการผิดปกตใิ นแบบบนั ทกึ ทางการ พยาบาล รวม (29 คะแนน) ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วนั ที่...........เดือน..........................พ.ศ............... 291

คณะพยาบาลศาสตรแ์ ละวิทยาการสขุ ภาพ มหาวิทยาลยั ราชภฏั เพชรบรุ ี วิชาการพยาบาลพ้ืนฐาน แบบประเมินทักษะการพน่ ยา (Nebulizer) ช่ือ.....................................................สกลุ ..........................................รหสั นกั ศึกษา...................................... คำชีแ้ จง โปรดทำเครื่องหมาย  ลงในชอ่ งทีต่ รงกับผลการปฏบิ ตั ิ ผลการปฏบิ ัติ หมาย ลำดับ วิธีการ ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏิบตั ิ เหตุ (1) (0) ข้ันเตรยี ม 1 ตรวจสอบใบบนั ทึกการบริหารยา (MAR) กับแผนการรักษา 2 ตรวจสอบประวัติการแพ้ยา 3 ทักทายผ้ปู ว่ ยและแนะนำตนเอง 4 อธบิ ายวตั ถปุ ระสงคก์ ารพน่ ยาให้ผ้ปู ่วยทราบ 5 ประเมนิ อัตราการหายใจ SpO2 ขั้นปฏิบตั ิ (การเตรียมยาพ่น ) 6 หยิบยาและตรวจสอบใหต้ รงกับใบบันทึกการบริหารยา (MAR) ตรวจสอบช่อื ยา ขนาดยาและวันหมดอายุ 7 เตรียมอปุ กรณด์ ังน้ี 1) ยา 2) ใบบันทึกการบริหารยา (MAR) 3) Needle No. 20, 21 4) Syringe 5 มลิ ลลิ ิตร 5) ตวั ทำละลายสำหรับผสมยา 0.9% NSS 6) 70% alcohol 7) สำลปี ลอดเช้ือบรรจใุ นภาชนะปลอดเชือ้ 8) Transfer forceps ปลอดเชอื้ พร้อมกระปกุ 9) ชามรูปไต 1 ใบ สำหรับใสข่ องท่ีใช้แล้ว 292

ผลการปฏบิ ตั ิ หมาย ลำดับ วธิ กี าร ปฏบิ ัติ ไมป่ ฏิบตั ิ เหตุ (1) (0) 10) ถาดใสเ่ ครื่องใชห้ รือรถเตรยี มยา 11) safety box หรอื ภาชนะปลดและเกบ็ หวั เข็ม 12) ชุดสำหรบั พน่ ยา(Nebulizer set) 13) Flow meter 14) ขอ้ ต่อแบบ Christmas 3 8 ลา้ งมือ 7 ขน้ั ตอน 9 เตรยี มยาพน่ ตามแผนการรักษา โดยดูด 0.9% NSS ก่อน แล้วดูดแลว้ จงึ ดูดยาปรมิ าณตามแผนการรกั ษา ขนั้ ปฏบิ ัติ (การพน่ ยา) 10 สอบถามช่ือ สกลุ ผู้ป่วย ตรวจสอบกบั ปา้ ยข้อมอื และ ใบบนั ทกึ การบริหารยา (MAR) 11 จดั ท่าให้สุขสบาย นอนศรีษะสูง 12 สวม Flow meter กบั แหล่งออกซเิ จนทผี่ นัง (Pipe-line) / ถงั (Tank) 13 ตอ่ ชดุ สำหรบั พน่ ยา (Nebulizer set) โดยไม่ต้องผา่ น กระบอกทำความชน้ื 14 นำยาพน่ ที่เตรยี มไว้ใสใ่ นกระเปาะของชุดสำหรับพ่นยา (Nebulizer set) 15 ปรบั อัตราการไหลของ ออกซิเจน 6 – 8 ลิตร/นาที 16 ครอบหนา้ กากบรเิ วณสนั จมูกและปากให้แนบสนิท ปรบั สายคลอ้ งทดั เหนือใบหูรอบศีรษะ จดั ให้พอดี ขัน้ ปฏบิ ตั ิ (เมื่อยาหมด) 17 เม่ือยาหมดนำชดุ สำหรบั พน่ ยา (Nebulizer set) ออก จากใบหน้าผ้ปู ว่ ย 18 ปดิ อตั ราการไหลของออกซิเจน 19 เกบ็ อปุ กรณ์ ขน้ั ประเมนิ ผล 20 ประเมินอาการไม่พึงประสงค์ของยา 293

ผลการปฏบิ ัติ หมาย ลำดับ วธิ ีการ ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏบิ ัติ เหตุ (1) (0) 21 ประเมนิ การหายใจ อัตราการหายใจอยู่ในเกณฑ์ปกติ oxygen saturation ≥ 95% ขัน้ บนั ทกึ ผล 22 เซน็ ช่ือในใบบนั ทกึ การบรหิ ารยา (MAR) ถูกต้อง ชอ่ื ชดั เจน ตำแหน่ง ลงเวลาท่ีให้ยาจริง 23 บนั ทึกการใชย้ าและอาการผิดปกติในแบบบันทึกทางการ บอกข้อ พยาบาล ความ ทจ่ี ะ บนั ทึก รวม ( 23 คะแนน) ข้อเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................ผู้ประเมิน (.....................................................................) วนั ที่...........เดอื น..........................พ.ศ............... 294

7.11 เอกสารอา้ งอิง ณัฐสุรางค์ บุญจันทร์ และอรุณรัตน์ เทพนา. (2559). ทักษะพื้นฐานทางการพยาบาล. กรุงเทพฯ: หจก. เอ็นพีเพรส. สัมพันธ์ สันทนาคณิต, สุมาลี โพธิ์ทอง และสุภวรรณ วงศ์ธีรทรัพย์. (2558). ปฏิบัติการพยาบาล พน้ื ฐาน II. กรุงเทพฯ: บริษัท บพธิ การพมิ พ์ จำกดั . สุปราณี เสนาดิสัยและวรรณภา ประไพพานิช. (2558). การพยาบาลพื้นฐาน. กรุงเทพฯ : บริษัท จุด ทอง จำกดั สุภวรรณ วงศ์ธีรทรัพย์ สุมาลี โพธิ์ทอง, และสัมพันธ์ สันทนาคณิต. (2558). ปฏิบัติการพยาบาล พน้ื ฐาน I.กรงุ เทพฯ: บริษทั บพิธการพมิ พ์ จำกัด. อัจฉรา พุ่มดวง. (2559). การพยาบาลพื้นฐาน : ปฏิบัติการพยาบาล. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. อภิญญา เพียรพิจารณ์ (2556). คู่มือปฏิบัติการพยาบาลเล่ม 1. ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1, กรุงเทพฯ : บรษิ ัท ธนาเพรส จำกดั . อภิญญา เพียรพิจารณ์ (2558). คู่มือปฏิบัติการพยาบาลเล่ม 2. ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1, กรุงเทพฯ : บรษิ ัท จรัลสนิทวงศ์การพิมพ์ จำกดั . Nettina SM. (2 0 1 4 ) . Manual of Nursing Practice. Philadelphia: Williams &Wilkins Lippincott. Patricia A. Potter. (2 0 1 3 ) . Fundamentals of Nursing 8 th ed. St. Louis, Mo : Mosby Elsevier. Taylor ll. (2015). Fundamental of Nursing .8th ed. Philadelphia: Walters Kluwer. 295

แผนบริหารการสอนประจำบทท่ี 8 หลักการและเทคนคิ การพยาบาลพน้ื ฐาน ในการให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำ หวั ข้อเนื้อหาประจำบท 1. หลกั การและวิธกี ารให้สารนำ้ ทางหลอดเลือดดำ 2. การปอ้ งกันภาวะแทรกซ้อนจากการให้สารน้ำทางหลอดเลอื ดดำ 3. หลกั การและวิธีการให้เลอื ดและส่วนประกอบของเลอื ด 4. การป้องกนั ภาวะแทรกซ้อนจากการให้เลอื ดและส่วนประกอบของเลือด จำนวนชัว่ โมงท่ีสอน: ภาคทฤษฎี 2 ชั่วโมง ภาคทดลอง 2 ชัว่ โมง วัตถุประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม 1) บอกความสำคัญของการให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำ ได้ 2) อธิบายวัตถุประสงค์ของการใหส้ ารน้ำ เลือดและส่วนประกอบเลือดทางหลอดเลือดดำได้ 3) บอกหลักการและวิธีการให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำ ได้ 4) วิเคราะห์สาเหตุและการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการให้สารน้ำ เลือดและ สว่ นประกอบของเลือดทางหลอดเลอื ดดำได้ 5) ปฏิบัติการให้สารน้ำทางหลอดเลอื ดดำตามโจทย์สถานการณไ์ ด้ถูกต้อง 6) ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำแก่ผู้ป่วยเสมือนในสถานการณ์จำลองเสมือนจริงด้วยความ เอือ้ อาทร เคารพในคุณค่าและศกั ดศ์ิ รคี วามเปน็ มนษุ ย์ วิธีสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอน 1. วิธสี อน 1.1 บรรยายแบบมีส่วนร่วม 1.2 อภปิ รายกลุ่ม 1.3 มอบหมายงานกรณีศกึ ษา 296

1.4 สอนสาธิตและสาธิตย้อนกลับ 1.5 ฝกึ ปฏิบตั ใิ นสถานการณจ์ ำลองเสมือนจรงิ 2. กจิ กรรมการเรียนการสอน 2.1 ขั้นนำ ถามถึงความสำคัญของการให้สารน้ำหรือเลือดทางหลอดเลือดดำ กระตุ้นให้ ผู้เรยี นร่วมแสดงความคิดเห็น 2.2 ขัน้ สอน 1) บรรยายประกอบ Power Point Presentation เรื่อง หลักการให้สารน้ำทางหลอด เลือดดำ การให้เลือดและส่วนประกอบของเลือด วิธีการให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือด ทางหลอดเลือดดำ 2) บรรยายประกอบส่อื วิดที ศั น์ เรือ่ ง การใหส้ ารน้ำทางหลอดเลือดดำ 3) ยกตัวอย่างโจทย์สถานการณ์เพื่อให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติการคำนวณหยดสารน้ำและทำ ใบปดิ ขวดสารน้ำ 3) มอบหมายโจทย์กรณีศึกษา การเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการให้เลือดเพื่อให้ผู้เรียน ร่วมกนั อภิปราย วเิ คราะหส์ าเหตุ และแนวทางการปอ้ งกนั ภาวะแทรกซอ้ นจากการใหเ้ ลือด 4) ฝึกปฏบิ ัตใิ นสถานการณจ์ ำลองเสมอื นจริง เรอื่ ง หลกั การใหส้ ารน้ำทางหลอดเลือดดำ 2.3 ขั้นสรุป กระตุ้นให้ผู้เรียนร่วมกันสรุปหลักการสำคัญของการให้สารน้ำ เลือดและ ส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำ ให้ผู้เรียนเล่นเกมด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อตอบ คำถามทา้ ยบท สอ่ื การเรยี นการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. โปรแกรมสำเรจ็ รปู Power Point Presentation, Quizizz.com 3. ส่อื วดิ ที ศั นป์ ระกอบการสอนใน YouTube channel: nursing practice 4. ใบงานกรณีศกึ ษา 5. วสั ดุ อปุ กรณ์ ห่นุ ในหอ้ งปฏบิ ตั ิการและหอ้ งปฏิบัติการเสมือนจริง การวดั ผลและประเมนิ ผล 1. การสงั เกตการมสี ว่ นร่วมในอภิปราย การตอบคำถาม พฤตกิ รรมการปฏบิ ตั ิด้วยความเอื้อ อาทร แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียน ด้านคุณธรรม จริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพพยาบาล (ภาคผนวก ก.) 2. ความถูกต้องของใบงานกรณีศึกษา โจทย์สถานการณ์การคำนวณหยดสารน้ำและการ เขยี นใบปิดขวดสารนำ้ 297

3. การเล่นเกมตอบคำถามท้ายบท ผลคะแนนการเล่นเกมตอบคำถามท้ายบทถูกต้อง ร้อย ละ 80 ขึน้ ไป 4. ประเมนิ ทกั ษะปฎิบัติการใหส้ ารนำ้ ทางหลอดเลอื ดดำ ผา่ นแบบประเมนิ ทกั ษะปฏิบัติ 298

บทที่ 8 หลักการและเทคนคิ การพยาบาลพืน้ ฐาน ในการให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำ การให้สารน้ำ เลือดและส่วนประกอบของเลือดทางหลอดเลือดดำหมายถึง การให้ สารละลายชนดิ ตา่ ง ๆ ทีม่ สี ว่ นผสมของน้ำ น้ำตาล เกลอื แร่ ยา เขา้ ทางหลอดเลือดดำ โดยผา่ นทางชุด ให้สารน้ำ ซึ่งต่อกับเข็มหรือสายสวนที่ถูกแทงเข้าไปในหลอดเลือดดำ วัตถุประสงค์ของการให้สารน้ำ ทางหลอดเลือดดำเพ่ือ ทดแทนสารน้ำของร่างกายที่สูญเสียไป รักษาสมดุลของสารน้ำและเกลือแร่ใน ร่างกาย ให้สารอาหารทดแทนในกรณีทไี่ ม่สามารถให้อาหารทางปากได้รวมท้งั เปน็ ทางให้ยาชนิดต่างๆ รวมทงั้ เลือดและสว่ นประกอบของเลอื ด 8.1 หลักการและวธิ ีการให้สารนำ้ ทางหลอดเลือดดำ 8.1.1 ความรู้เบ่อื งตน้ เกย่ี วกับสารน้ำทางหลอดเลอื ดดำ สารน้ำทใ่ี หท้ างหลอดเลือดดำสามารถแบง่ ออกเป็น 2 ชนิด ดงั นี้ 8.1.1.1. สารนำ้ กลุ่ม Crystalloid solution เปน็ สารนำ้ ที่เปน็ อเิ ลก็ โตไลท์ สารน้ำกลุม่ น้ี สามารถแบ่งตามระดับอเี ล็กโทรลัยตข์ องสารน้ำในเซลล์และความดันออสโมติกในพลาสมา ได้ 3 ชนดิ ดงั นี้ ชนิดสารนำ้ คา่ ความดนั ออสโมติก ตัวอย่างชนดิ สารละลาย (mOsm/L) 1. สารละลายไอโซโทนิค (isotonic solution) 250 – 375 mOsm/L - 0.9 % Sodium chloride หรอื - ความเข้มข้นใกล้เคยี งกับสาร Normal saline (308 mOsm/L) น้ำในเซลล์ - ความดันออสโมติกใกลเ้ คยี ง กบั พลาสมา 299