✍️สวดมนต์ฉบับหลวง ฉบับสมเด็จพระสังฆราช (ปุสฺสเทว)

บอกวิธีเปยยาล ๒๑๕ โผฏฺฐพพฺ วิตกฺโก ธมฺมวิตกฺโก โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ, เอตฺเถสา ตณฺหา อปุ ฺปชฺชมานา อปุ ปฺ ชฺชต.ิ เอตฺถ นิวสี มานา นวิ ีสติ. ๑๐. รูปวิจาโร สทฺทวจิ าโร, คนธฺ วจิ าโร รสวิจาโร, โผฏฺฐพฺพวจิ าโร ธมฺมวิจาโร โลเก ปิยรปู ํ สาตรปู ํ, เอตฺเถสา ตณฺหา อปุ ฺปชฺชมานา อุปปฺ ชฺชติ. เอตฺถ นิวสี มานา นิวีสติ. แบบนี้ วิธเี ปยยาล ๑. ---------- ถึงในนิทเทสแหง่ นโิ รธสจั จะ ก็แบบนี้ อย่างเดียวกนั ตา่ งแต่ ในทน่ี ้นั เป็น เอตฺเถสา ตณฺหา ปหยิ ฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฌฺ มานา นริ ุชฌฺ ติ เทา่ นนั้ . อน่งึ ในทา้ ยพระสตู ร แสดง อานสิ งส์แหง่ สติปฏั ฐานภาวนา กาหนดกาล ๗ ปี ๖ ปี ๕ ปี ๔ ปี ๓ ปี ๒ ปี ๑ ปี ๗ เดอื น ๖,๕,๔,๓,๒,๑ เดอื น กง่ึ เดือน ๗ วนั เปน็ ที่สุดนั้นเลา่ ก็ลงพมิ พ์ไว้พิสดาร ๑๐ วาร ท่านผู้จะเลา่ บ่นสวดใน อารามและในราชกจิ นิมนต์ ควรจะสวดเปยยาลสถานใดน้ัน จะจัด ไวใ้ หเ้ ปน็ แบบ. โย หิ โกจิ ภกิ ฺขเว อิเม จตฺตาโร สตปิ ฏฺฐาเน เอวํ ภาเวยฺย, สตฺต วสฺสาน.ิ ตสฺส ทวฺ ินนฺ ํ ผลานํ อญฺญตรํ ผลํ ปาฏกิ งฺขํ, ทฏิ ฺเฐว ธมฺเม อญฺญา, สติ วา อปุ าทิเสเส อนาคามติ า. ติฏฺฐนตฺ ุ ภกิ ขฺ เว สตฺต วสฺสานิ, โย หิ โกจิ ภิกฺขเว อิเม จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน เอวํ ภาเวยฺย, ฉ วสสฺ าน,ิ ปญจฺ วสสฺ านิ,

บอกวธิ ีเปยยาล ๒๑๖ จตฺตาริ วสฺสานิ, ตีณิ วสฺสาน,ิ เทวฺ วสสฺ าน,ิ เอกํ วสสฺ ํ, ตสสฺ ทฺวนิ นฺ ํ ผลานํ อญฺญตรํ ผลํ ปาฏิกงฺข,ํ ทฏิ เฺ ฐว ธมเฺ ม อญญฺ า, สติ วา อปุ าทเิ สเส อนาคามติ า. ติฏฺฐตุ ภิกขฺ เว เอกํ วสฺสํ, โย หิ โกจิ ภิกฺขเว อิเม จตฺตาโร สตปิ ฏฺฐาเน เอวํ ภาเวยยฺ , สตฺต มาสาน,ิ ตสสฺ ทฺวินฺนํ ผลานํ อญญฺ ตรํ ผลํ ปาฏกิ งขฺ ํ, ทิฏเฺ ฐว ธมฺเม อญฺญา, สติ วา อุปาทเิ สเส อนาคามิตา. ตฏิ ฐฺ นตฺ ุ ภกิ ขฺ เว สตตฺ มาสานิ, โย หิ โกจิ ภิกฺขเว อิเม จตฺตาโร สตปิ ฏฺฐาเน เอวํ ภาเวยยฺ , ฉ มาสานิ, ปญจฺ มาสานิ, จตตฺ าริ มาสานิ, ตีณิ มาสาน,ิ เทฺว มาสาน,ิ มาสํ, อฑฺฒมาสํ, ตสสฺ ทฺวนิ นฺ ํ ผลานํ อญฺญตรํ ผลํ ปาฏิกงฺขํ, ทฏิ ฺเฐว ธมฺเม อญญฺ า, สติ วา อปุ าทิเสเส อนาคามิตา. ติฏฺฐตุ ภกิ ฺขเว อฑฒฺ มาโส, โย หิ โกจิ ภกิ ฺขเว อิเม จตฺตาโร สตปิ ฏฐฺ าเน เอวํ ภาเวยฺย, สตตฺ าห.ํ ตสฺส ทฺวินนฺ ํ ผลานํ อญฺญตรํ ผลํ ปาฏกิ งฺข,ํ ทฏิ ฺเฐว ธมฺเม อญญฺ า, สติ วา อุปาทิเสเส อนาคามติ า. วิธีเปยยาลนี้ สวดในอารามและในราชกจิ นมิ นต์กไ็ ด้. ---------- อนงึ่ ในทกุ ขสจั จนทิ เทส แจก ยมฺปจิ ฺฉ น ลภติ ตมปฺ ิ ทกุ ฺข บท พยฺ าธธิ มมฺ าน น้ัน ในฉบบั เดิมไม่มีพสิ ดาร จึงได้อนุมานให้ ลงพมิ พ์วา่ น จ วต โน พยฺ าธี อาคจฺเฉยฺยุนฺติ ตามอย่างใน อาทีนวสญั ญาว่า อิติ อิมสฺมึ กาเย ววิ ิธา อาพาธา อุปฺปชฺชนตฺ ิ

บอกวิธเี ปยยาล ๒๑๗ เปน็ เภทาเปกษ์ ฤๅจะเป็นชัจจาเปกษ์ว่า น จ วต โน พฺยาธิ อาคจเฺ ฉยฺยาติ ฉะน้ี ตาม ชรา มรณํ ลาํ ดับเดียวกัน ตามแตท่ า่ น ผวู้ ิญญจู ะเห็นควรแกย่ ุติ นัน้ เทอญ. จบพจิ ารณาในมหาสติปัฏฐานสูตรแตเ่ ทา่ นี.้ ----------

เรมิ่ ทาวตั รพระ บอกวตั ร แต่นี้จะแสดงกจิ กัลยาณวตั ร ซงึ่ สยามรฏั ฐกิ ภิกษสุ งฆ์สมณ- มณฑลไดค้ ิดจัดเรียบเรียงลงไวเ้ ปน็ แบบแลว้ นาสบื ๆ มานน้ั ลงพิมพ์ ไว้ตามฉบบั ซึ่งพระธรรมวโรดม บรมญาณอดุลย์ สุนทรนายก ตรีปฎิ กคุณาลังการภษู ิต ทักษณิ ทศิ คณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี สถติ ณ วัดสทุ ัศน์เทพวรารามราชวรวิหาร พระอารามหลวง ได้ พจิ ารณาลดทค่ี วรลด เพิม่ ทค่ี วรเพ่มิ เปลีย่ นแปลงที่ควรเปลี่ยนแปลง แล้วส่งมานัน้ เพือ่ ให้ท่านผมู้ ีประโยชน์ได้อา่ นและลอกคัดเล่าบน่ จา ทรงตามปรารถนา. ---------- ทาวตั รพระ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพทุ ฺธสฺส. นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพทุ ฺธสฺส. นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธฺ สสฺ . โย สนนฺ สิ ินโฺ น วรโพธิมเู ล มารํ สเสนํ สชุ ติ ํ วิเชยยฺ สมฺโพธิมาคจฉฺ ิ อนนตฺ ญาโณ โลกุตฺตโม ตํ ปณมามิ พทุ ฺธํ. เย จ พุทธฺ า อตีตา จ เย จ พุทธฺ า อนาคตา

ทาํ วตั รพระ ๒๑๙ ปจจฺ ุปฺปนฺนา จ เย พทุ ธฺ า อหํ วนฺทามิ สพพฺ ทา. อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมพฺ ทุ โฺ ธ, วิชฺชาจรณสมปฺ นฺโน สุคโต โลกวิท,ู อนุตตฺ โร ปรุ สิ ทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พทุ โฺ ธ ภควาติ. พทุ ธฺ ํ ชีวติ ํ ยาวนิพพฺ านํ สรณํ คจฺฉามิ. นตฺถิ เม สรณํ อญญฺ ํ พทุ โฺ ธ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชฺเชน โหตุ เม ชยมงฺคลํ. อตุ ฺตมงเฺ คน วนฺเทหํ ปาทปํสุไ วรตุ ตฺ มํ พุทเฺ ธ โย ขลิโต โทโส พุทโฺ ธ ขมตุ ตํ มม.ํ กราบที ๑. ---------- อฏฐฺ งคฺ ิโก อรยิ ปโถ ชนานํ โมกขฺ ปปฺ เวสาย อุชู จ มคโฺ ค ธมฺโม อยํ สนฺติกโร ปณีโต นิยฺยานิโก ตํ ปณมามิ ธมมฺ .ํ เย จ ธมมฺ า อตีตา จ เย จ ธมมฺ า อนาคตา ปจฺจปุ ฺปนฺนา จ เย ธมฺมา อหํ วนทฺ ามิ สพฺพทา. สวฺ ากฺขาโต ภควตา ธมฺโม, สนทฺ ฏิ ฺฐิโก อกาลโิ ก เอหิปสฺสโิ ก, โอปนยโิ ก ปจฺจตตฺ ํ เวทิตพโฺ พ วิญญฺ ูหีติ. ธมฺมํ ชวี ิตํ ยาวนิพพฺ านํ สรณํ คจฺฉาม.ิ นตฺถิ เม สรณํ อญญฺ ํ ธมฺโม เม สรณํ วรํ

ทําวตั รพระ ๒๒๐ เอเตน สจฺจวชฺเชน โหตุ เม ชยมงฺคล.ํ อตุ ฺตมงเฺ คน วนเฺ ทหํ ธมมฺ ญจฺ ทุวธิ ํ วรํ ธมฺเม โย ขลโิ ต โทโส ธมโฺ ม ขมตุ ตํ มมํ. กราบที ๑. ---------- สงโฺ ฆ วิสุทฺโธ วรทกฺขเิ ณยโฺ ย สนฺตนิ ทฺ ฺรโิ ย สพพฺ มลปฺปหโี น คุเณหเิ นเกหิ สมิทธฺ ปิ ตโฺ ต อนาสโว ตํ ปณมามิ สงฺฆํ. เย จ สงฺฆา อตีตา จ เย จ สงฺฆา อนาคตา ปจฺจปุ ฺปนฺนา จ เย สงฆฺ า อหํ วนฺทามิ สพฺพทา. สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, อุชุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, ญายปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ, สามจี ปิ ฏิปนโฺ น ภควโต สาวกสงฺโฆ, ยทิทํ จตฺตาริ ปรุ ิสยุคานิ อฏฺฐ ปุรสิ ปุคคฺ ลา, เอส ภควโต สาวกสงฺโฆ, อาหุเนยฺโย ปาหุเนยโฺ ย ทกขฺ เิ ณยโฺ ย อญฺชลกิ รณโี ย, อนตุ ฺตรํ ปญุ ญฺ กเฺ ขตฺตํ โลกสฺสาต.ิ สงฆฺ ํ ชีวติ ํ ยาวนพิ พฺ านํ สรณํ คจฺฉาม.ิ นตฺถิ เม สรณํ อญญฺ ํ สงฺโฆ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน โหตุ เม ชยมงฺคลํ. อุตตฺ มงฺเคน วนฺเทหํ สงฆฺ ญจฺ ทวุ ิธุตตฺ มํ สงเฺ ฆ โย ขลโิ ต โทโส สงโฺ ฆ ขมตุ ตํ มมํ.

บอกวัตร ๒๒๑ อิจฺเจวมจจฺ นฺตนมสสฺ เนยยฺ ํ นมสฺสมาโน รตนตฺตยํ ยํ ปุญฺญาภิสนฺทํ วปิ ุลํ อลตฺถํ ตสสฺ านุภาเวน หตนฺตราโย. กราบที ๑ จบทาํ วัตรพระ. ---------- บอกวตั ร อุกาส โย ปน ภกิ ฺขุ ธมมฺ านุธมมฺ ปฏิปนโฺ น วหิ รติ สามจี ิ- ปฏปิ นโฺ น อนธุ มมฺ จารี โส ตถาคตํ สกฺกโรติ ครุกโรติ มาเนติ ปเู ชติ ปรมาย ปชู าย ปฏิปตตฺ ปิ ูชาย. สพพฺ ปาปสฺส อกรณํ กุสลสฺสูปสมปฺ ทา สจติ ฺตปริโยทปนํ เอตํ พุทฺธาน สาสนํ ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกขฺ า, นพิ ฺพานํ ปรมํ วทนตฺ ิ พทุ ฺธา, น หิ ปพพฺ ชิโต ปรูปฆาต,ี สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนโฺ ต. อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาฏิโมกฺเข จ สวํ โร มตตฺ ญฺญตุ า จ ภตตฺ สฺมึ ปนตฺ ญฺจ สยนาสนํ อธิจติ ฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทธฺ าน สาสนํ. สีลสมาธคิ ณุ านํ ขนตฺ ี ปธานการณํ

บอกวตั ร ๒๒๒ สพฺเพปิ กุสลา ธมมฺ า ขนตฺ ฺยาเยว วฑฺฒนตฺ ิ เต เกวลานํปิ ปาปานํ ขนฺติ มลู ํ นิกนฺตติ ครหกลหาทีนํ มูลํ ขนติ ขนตฺ โิ ก ขนตฺ ี ธรี สสฺ ลงฺกาโร ขนฺตี ตโป ตปสสฺ ิโน ขนฺตี พลํ ว ยตีนํ ขนตฺ ี หิตสุขาวหา ขนตฺ โิ ก เมตฺตวา ลาภี ยสสฺสี สขุ สีลวา ปิโย เทวมนสุ ฺสานํ มนาโป โหติ ขนตฺ ิโก อตตฺ โนปิ ปเรสญจฺ อตถฺ าวโหว ขนตฺ โิ ก สคคฺ โมกขฺ คมํ มคคฺ ํ อารุโฬหฺ โหติ ขนฺติโก สตฺถุโน วจโนวาทํ กโรติเยว ขนตฺ โิ ก ปรมาย จ ปูชาย ชนิ ํ ปูเชติ ขนฺติโก ทุลฺลภญจฺ มนสุ สฺ ตฺตํ พุทฺธปุ ฺปาโท จ ทุลลฺ โภ ทุลฺลภา ขณสมฺปตฺติ สทฺธมฺโม ปรมทุลฺลโภ สโุ ข พุทธฺ านมปุ ฺปาโท สุขา สทฺธมมฺ เทสนา สุขา สงฆฺ สฺส สามคฺคี สมคฺคานํ ตโป สุโข สุโข วเิ วโก ตฏุ ฺฐสฺส สุตธมฺมสฺส ปสฺสโต อพยฺ าปชฺฌํ สุขํ โลเก ปาณภเู ตสุ สญญฺ โม สุขา วิราคตา โลเก กามานํ สมตกิ ฺกโม อสฺมมิ านสสฺ วนิ โย เอตํ เว ปรมํ สุขํ. กจิ ฺโฉ มนสุ ฺสปฏิลาโภ กิจฉฺ ํ มจฺจาน ชวี ิตํ

บอกวัตร ๒๒๓ กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ กจิ ฺโฉ พทุ ฺธานมุปฺปาโท. อปฺปมาโท อมตํ ปทํ ปมาโท มจฺจโุ น ปทํ อปฺปมตฺตา น มยิ ฺยนตฺ ิ เย ปมตฺตา ยถา มตา เอตํ วิเสสโต ญตวฺ า อปฺปมาทมหฺ ิ ปณฺฑติ า อปฺปมาเท ปโมทนฺติ อรยิ านํ โคจเร รตา เต ฌายโิ น สาตติกา นิจจฺ ํ ทฬฺหปรกฺกมา ผุสนตฺ ิ ธีรา นพิ พฺ านํ โยคกฺเขมํ อนุตฺตรํ. สตฺถุโน สทฺธมมฺ ํ สตุ วฺ า สพฺพสมฺ ึ ชนิ สาสเน กปปฺ านิ สตสหสสฺ านิ ทคุ ฺคตึ โส น คจฺฉติ. ปุพพฺ เณหฺ ปณิ ฑฺ ปาตญฺจ สายเณหฺ ธมฺมเทสนํ ปโทเส ภิกขฺ ุโอวาทํ อฑฺฒรตเฺ ต เทวปญฺหนํ ปจฺจูเส ว คเต กาเล ภพพฺ าภพฺเพ วโิ ลกนํ เอเต ปญฺจวเิ ธ กิจเฺ จ วิโสเธติ มุนิปุงฺคโวติ. กุกกฺ ุเฏ คพภฺ วาโส จ โสเณ จุทรนิกฺขมิ อุสเภ ราชสมฺปตตฺ ิ สเส ปพพฺ ชิโต ชโิ น กุกฺกุเฏ สพฺพญฺญู พทุ โฺ ธ ตตถฺ จกฺกํ ปวตฺตยิ นิพฺพานคมนํ สปเฺ ป สหสสฺ ํ ปญฺจ มสู ิเก. โอกฺกนโฺ ต จ ครุ วุ ารสมฺ ึ สุกรฺ วาเร จ นกิ ขฺ มิ สมพฺ ทุ ฺโธ พุทฺธวารสฺมึ องฺคาเร ปรินิพฺพุโต. อาสาฬฺหปุณฺณโมกกฺ นโฺ ต วิสาเขเยว นกิ ขฺ มิ

บอกวัตร ๒๒๔ วสิ าขปณุ ณฺ มสี มฺพทุ ฺโธ วิสาเข ปรินิพพฺ โุ ต นิพพฺ เุ ต โลกนาถมฺมิ สมพฺ ทุ ฺเธ อคฺคปุคคฺ เล ปฏิมา โพธริ ุกฺขา จ ถูปา จ ชินธาตโุ ย จตรุ าสีตสิ หสฺส- ธมฺมกขฺ นฺธา สุเทสิตา อคคฺ ปฺปวตฺตนฏฺฐาเน ฐปติ า โหนตฺ ิ ปาณนิ .ํ มูสิโก อุสโภ พฺยคโฺ ฆ สโส นาโค จ สปฺปโก อสเฺ สฬโก กปิ เจว กุกฺกุโฏ โสณสกุ ฺกโร. จิตฺรวิสาขเชฏฺเฐ จ อาสาเฬฺห สาวเณ ตถา โปฏฐฺ ปเท อสฺสยเุ ช กตตฺ เิ ก มิคสเิ ร ตถา ปสุ ฺเส มาเฆ ผคคฺ ุเณ จ โลกํ ปาเลนฺติ ธมฺมตา. รวิ จนฺโท จ ภมุ ฺโม จ วุโธ จ ครุ นุ า สห สโุ กรฺ โสโรติเม สตตฺ คหา วาราภิธานยิ า. อสฺสยุโช ภรณิตถฺ ี สกตตฺ ิกา โรหิณเี จว มิคสริ มททฺ า จ ปุนพพฺ สุ ผสุ ฺโส จ สเิ ลสาปิ มฆา จ ผคคฺ ณุ ี เทฺว จ หตโฺ ถ จิตฺตา จ สาติปิ วสิ าขานรุ าธา เชฏฺฐา มูลาสาฬหฺ า ทุเว ตถา สาวโณ จ ธนิฏฐฺ า จ สตภิสโช ปุพพฺ ตุ ฺตรภทฺทปทา เรวตฺยปตี ิ กมโต สตตฺ าธกิ วีสนกฺขตฺตา. อิติ สมฺมาสมฺพุทฺเธน เทสิตํ โอวาทํ จติ ฺเต ฐเปตวฺ า สมฺมาสมพฺ ทุ เฺ ธน วุตฺตปปฺ กาเรน ปฏปิ ตตฺ ิปูชาย ปชู ํ กโรนเฺ ตน

บอกวตั ร ๒๒๕ โลกยิ โลกุตฺตรสมฺปตฺติสิทธฺ ํ กาตพฺพํ อกุ าส อาราธนํ กโรมิ. อกุ าส สิริสกฺยมนุ ิสพฺพญญฺ ูพุทธฺ สสฺ พลวปจฺจสู สมเย กุสนิ าราย ยมกสาลานมนตฺ เร อมมุ หฺ ิ สปปฺ สวํ จฺฉเร คิมฺหอตุ ุมฺหิ วสิ าขมาเส สกุ ฺกปกฺเข ปณณฺ รสยิ า ตถิ ิยํ ภมุ มฺ วาเร ภุมมฺ ยาเม อนรุ าธ- นกขฺ ตฺตทวิ เส ปรนิ พิ ฺพานํ อโหสิ อนุปาทิเสสาย นิพพฺ านธาตุยา. อกุ าส สิริสกฺยมุนิสพฺพญญฺ ูพทุ ธฺ สสฺ ปรนิ พิ ฺพุตทวิ สโต ปฏฐฺ าย อธกิ มาสวเสน เอกนู ตตฺ สึ ทวิ สุตตฺ ร- นวมาสาธิก- เตวสี ติสํวจฺฉรุตฺตร- จตสุ ฺสตาธิกานิ เทฺว สํวจฉฺ รสหสสฺ านิ อเหสุไ อมิ สฺมึ ปจจฺ ปุ ปฺ นฺน- กาเล มงกฺ รสวํ จฉฺ เร เหมนฺตอตุ มุ หฺ ิ มาฆมาเส ชุณฺหปกฺเข ปณฺณรสยิ า ติถยิ ํ รวิวาเร. อนาคเต กาเล ตมิ าสาธกิ - ฉสฺสตฺตติ- สํวจฉฺ รตุ ฺตร-ปญจฺ สตาธกิ านิ เทวฺ สวํ จฉฺ รสหสฺสานิ ภวิสสฺ นตฺ ิ. สริ ศิ ภุ มัสดุ พระพุทธศาสนกาล นับจาเดิมแตว่ ันสมเด็จพระ บรมสกั ยมุนศี รีสรรเพช็ ญ์พทุ ธเจา้ นนั้ เสด็จดับขันธปรนิ ิพพานมา ล่วงแลว้ ๒๔๒๓ พรรษา เศษนบั แต่หน้าวันไพศาขบุรณมมี า ๙ เดือน ด้วยอานาจปีมอี ธกิ มาสกบั เศษ ๒๙ วนั . จะกล่าวกาลปรัตยบุ นั วันหนงึ่ บัดนี้ ปีมะโรงนกั ษตั ร โทศก เหมันตฤดู เดอื น ๓ ข้ึน ๑๕ ค่า วันอาทติ ย์เป็นปัจจบุ ันนวาร. ยงั พระพุทธศาสนกาลส่วนอนาคต ซึง่ กาหนดวา่ จะเป็นไป ณ เบ้อื งหน้านั้นอกี ๒๕๗๖ พรรษา เศษก่อน แต่กาลท่วี นั ไพศาขบรุ ณมจี ะมา ยงั อีก ๓ เดือนถว้ น รวมพระพุทธ-

บอกวัตร ๒๒๖ ศาสนกาล ๓ ส่วน ประมวล ณ ทเ่ี ดียวกนั จึงจะบรรจบครบ ๕๐๐๐ พรรษา. ในปกี นุ นพศก ๑๒๔๙ วันเสาร์ เดือน ๓ ขึ้น ๑๕ ค่า บอก ศกั ราชวา่ อุกาส สริ สิ กยฺ มุนิสพพฺ ญญฺ ูพทุ ธฺ สฺส ปรินพิ ฺพุตทวิ สโต ปฏฺฐาย เอกูนตฺตสึ ทิวสตุ ตฺ ร- อฏฺฐมาสาธิก- สมตตฺ ึสตสิ วํ จฺฉรตุ ฺตร- จตุสฺสตาธิกานิ เทวฺ สํวจฺฉรสหสฺสานิ อเหสไุ อิมสฺมึ ปจจฺ ปุ ฺ- ปนนฺ กาเล วราหสวํ จฉฺ เร เหมนตฺ อุตมุ ฺหิ มาฆมาเส ชุณหฺ ปกเฺ ข ปณฺณรสิยา ติถยิ ํ โสรวาเร. อนาคเต กาเล ติมาสาธิก- อนู สตตฺ ติ -สวํ จฺฉรุตฺตร-ปญจฺ สตาธิกานิ เทวฺ สํวจฉฺ รสหสฺสานิ ภวิสสฺ นตฺ ิ. สิรศิ ภุ มสั ดุ พระพุทธศาสนกาล นบั จาเดิมแตว่ นั สมเด็จพระ บรมสกั ยมุนีศรีสรรเพ็ชญพ์ ทุ ธเจ้านั้น เสด็จดับขันธปรินิพพานมา ลว่ งแลว้ ๒๔๓๐ พรรษา เศษนบั แตห่ น้าวนั ไพศาขบุรณมมี า ๘ เดือน กบั ๒๙ วนั . จะกลา่ วกาลปรตั ยบุ นั วนั หนงึ่ บดั นี้ ปกี ุนนักษัตร นพศก เหมันตฤดู เดอื น ๓ ขึน้ ๑๕ คา่ วนั เสารเ์ ปน็ ปัจจุบันนวาร. ยัง พระพทุ ธศาสนกาลส่วนอนาคต ซึง่ กาหนดวา่ จะเป็นไป ณ เบ้ืองหนา้ นน้ั อีก ๒๕๖๙ พรรษา เศษก่อนแตก่ าลทีว่ ันไพศาขบรุ ณมจี ะมา ยัง อกี ๓ เดือนถว้ น รวมพระพทุ ธศาสนกาล ๓ สว่ น ประมวล ณ ท่ี เดยี วกัน จึงจะบรรจบครบ ๕๐๐๐ พรรษา. ----------

บอกวัตร ๒๒๗ วนทฺ ามิ พทุ ธฺ ํ ภวปารตณิ ณฺ ํ ติโลกเกตไุ ติภเวกนาถํ โย โลกเสฏโฺ ฐ สกลํ กเิ ลสํ เฉตฺวาน โพเธสิ ชนํ อนนฺตํ ยํ นมมฺ ทาย นทิยา ปลุ เิ น จ ตีเร ยํ สจจฺ พนธฺ คิริเก สมุ นาจลคฺเค ยํ ตตถฺ โยนกปุเร มนุ โิ น จ ปาทํ ตํ ปาทลญชฺ นมหํ สริ สา นมามิ สุวณณฺ มาลเิ ก สวุ ณฺณปพพฺ เต สุมนกูเฏ โยนกปุเร นมมฺ ทาย นทยิ า ปญจฺ ปาทวรํ ฐานํ อหํ วนทฺ ามิ ทรู โต. อิจเฺ จวมจฺจนฺตนมสฺสเนยยฺ ํ นมสฺสมาโน รตนตฺตยํ ยํ ปุญญฺ าภสิ นฺทํ วิปุลํ อลตถฺ ํ. ตสสฺ านุภาเวน หตนฺตราโย. อามนตฺ ยามิ โว ภกิ ฺขเว ปฏิเวทยามิ โว ภิกขฺ เว ขยวย- ธมฺมา สงขฺ ารา อปปฺ มาเทน สมปฺ าเทถาติ. ----------

บอกนกิ เขปคาถาแสดง ๒๗ นกั ษตั ร คาถามีบทเบือ้ งต้นวา่ อสฺสยโุ ช มีที่จบวา่ สตตฺ าธิกวีส- นกขฺ ตฺตา ฉะน้ี ๓ คาถานั้น ตามฉบับอภธิ านัปปทปี ิกา ซึ่งลง พมิ พ์ไวด้ ้วยอกั ษรสีหล จัดโดยการรีบ ผจู้ ะเล่าบ่นจาทรงคิดเน้ือความ ยาก จะแสดงโดยคาถาเลา่ บน่ จางา่ ยไวเ้ บอ้ื งหลงั ๓ คาถาน้ัน อกี วารหนึ่ง. ---------- อสฺสยโุ ช ภรณี จ กตฺติกา อถ โรหิณี มิคสริ ํ อทฺทา ปนุ พฺ- พสุ ปุสยฺ ญจฺ อฏฐฺ มํ อสเิ ลสา จ มาฆญฺจ ปพุ ฺพา จตุ ฺตรผคคฺ ุณี หตโฺ ถ จิตตฺ า อโถ สาติ วสิ าขาเยว โสฬสี อนุราธา ตโต เชฏฺฐา มูลา อิจจฺ ูนวีสติ ปพุ พฺ า เจวุตตฺ ราสาฬหฺ า ทุเว วีเสกวีสิมา สาวโณ จ ธนิฏฺฐา จ สตพฺภิสชสวหฺ โย ปุพฺพา เจวตุ ตฺ รา ภทฺท- ปทา เรวติยา สห จนทฺ สฺสายนนกฺขตฺตา กมโต สตฺตวสี ติ. ----------

สวดแจง แต่นีจ้ ะแสดงปาฐะ พระวนิ ัย พระสตู ร พระปรมัตถะ สังเขป ที่ทา่ นคัดมารวมไว้ ให้พระสงฆเ์ ล่าบน่ จาทรงไว้ สวดในสงั คตี เิ ทศนา นัน้ ตามลาดับ. ---------- พระวนิ ยั ๑ ยนฺเตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมมฺ าสมฺพุทฺเธน, ปฐมํ ปาราชิกํ กตถฺ ปญญฺ ตฺตนฺต.ิ เวสาลิยํ ปญฺญตฺตนฺติ. กํ อารพภฺ าต.ิ สุทนิ ฺนํ กลนฺทปตุ ตฺ ํ อารพฺภาติ. กสิ มฺ ึ วตถฺ สุ มฺ นิ ตฺ ิ. สุทนิ ฺโน กลนฺทปตุ โฺ ต ปรุ าณทุติยิกาย เมถนุ ํ ธมฺมํ ปฏิเสว.ิ ตสฺมึ วตถฺ ุสฺมินตฺ .ิ เตน สมเยน พทุ โฺ ธ ภควา เวรญฺชายํ วิหรติ นเฬรุ- ปุจมิ นทฺ มเู ล, มหตา ภิกขฺ สุ งเฺ ฆน สทฺธึ ปญฺจมตเฺ ตหิ ภิกฺขุสเตห.ิ อสฺโสสิ โข เวรญโฺ ช พรฺ าหมฺ โณ, สมโณ ขลุ โภ โคตโม สกฺยปุตโฺ ต สกยฺ กุลา ปพฺพชโิ ต, เวรญฺชายํ วิหรติ นเฬรปุ ุจิมนฺทมเู ล, มหตา ภิกขฺ ุสงเฺ ฆน สทฺธึ ปญฺจมตเฺ ตหิ ภิกฺขุสเตหิ. ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํ กลฺยาโณ กติ ฺตสิ ทฺโท อพภฺ คุ คฺ โต, อติ ิปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทโฺ ธ, วชิ ชฺ าจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตตฺ โร ปุรสิ ทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนสุ ฺสานํ พทุ โฺ ธ ภควาต.ิ โส อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ, สสฺสมณ- ๑. วิ. มหา. ๑/๑, จลุ ลฺ วคคฺ . ทุติย ( วินัย ) ๗/๓๘๓.

สวดแจง ๒๓๐ พรฺ าหมฺ ณึ ปชํ สเทวมนุสสฺ ํ สยํ อภญิ ฺญา สจฉฺ กิ ตฺวา ปเวเทติ, โส ธมฺมํ เทเสติ อาทิกลยฺ าณํ มชฺเฌกลยฺ าณํ ปริโยสานกลฺยาณ,ํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสทุ ฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ. สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ ทสฺสนํ โหตีติ. พระวินัย จบ. ---------- พระสูตร๑ เอวมฺเม สุต.ํ เอกํ สมยํ ภควา, อนตฺ รา จ ราชคหํ อนตฺ รา จ นาลนทฺ ํ อทฺธานมคฺคปฏปิ นฺโน โหติ, มหตา ภิกขฺ สุ งฺเฆน สทธฺ ึ ปญจฺ มตเฺ ตหิ ภิกฺขุสเตหิ. สปุ ฺปิโยปิ โข ปริพพฺ าชโก, อนฺตรา จ ราชคหํ อนตฺ รา จ นาลนฺทํ อทฺธานมคฺคปฏปิ นฺโน โหต,ิ สทฺธึ อนฺเตวาสินา พฺรหฺมทตฺเตน มาณเวน. ตตฺร สุทํ สุปปฺ ิโย ปรพิ พฺ าชโก, อเนกปริยาเยน, พุทธฺ สสฺ อวณณฺ ํ ภาสติ, ธมมฺ สสฺ อวณฺณํ ภาสต,ิ สงฆฺ สฺส อวณฺณํ ภาสติ. สปุ ฺปิยสฺส ปน ปริพฺพาชกสฺส อนเฺ ตวาสี พรฺ หฺมทตโฺ ต มาณโว, อเนกปริยาเยน, พทุ ฺธสฺส วณฺณํ ภาสติ, ธมฺมสฺส วณณฺ ํ ภาสติ, สงฺฆสฺส วณณฺ ํ ภาสต.ิ อติ ิห เต อุโภ อาจรยิ นเฺ ตวาสี อญฺญมญญฺ สสฺ อชุ วุ ิปจจฺ นิกวาทา, ภควนตฺ ํ ปิฏฺฐิโต ปิฏฐฺ โิ ต อนุพนธฺ า โหนตฺ ิ ภกิ ขฺ ุสงฆฺ ญจฺ . พระสตู ร จบ. ๑. ที. ส.ี ๙/๑.

สวดแจง ๒๓๑ พระอภธิ รรม พระสังคณี กุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมมฺ า อพฺยากตา ธมมฺ า. กตเม ธมมฺ า กสุ ลา. ยสฺมึ สมเย กามาวจรํ กุสลํ จิตฺตํ อปุ ปฺ นนฺ ํ โหต,ิ โสมนสสฺ สหคตํ ญาณสมฺปยุตฺต,ํ รูปารมมฺ ณํ วา สทฺทา- รมฺมณํ วา, คนฺธารมฺมณํ วา รสารมมฺ ณํ วา, โผฏฐฺ พพฺ ารมฺมณํ วา ธมฺมารมฺมณํ วา, ยํ ยํ วา ปนารพฺภ, ตสมฺ ึ สมเย ผสโฺ ส โหติ อวิกเฺ ขโป โหติ, เย วา ปน ตสมฺ ึ สมเย อญเฺ ญปิ อตถฺ ิ ปฏจิ ฺจสมุปฺปนนฺ า, อรปู โิ น ธมมฺ า, อิเม ธมมฺ า กุสลา. พระสังคณี จบ. ---------- พระวภิ งั ค์๑ ปญจฺ กขฺ นธฺ า. รูปกขฺ นโฺ ธ, เวทนากฺขนโฺ ธ, สญฺญากฺขนฺโธ สงฺขารกฺขนโฺ ธ, วิญฺญาณกขฺ นฺโธ. ตตถฺ กตโม รปู กขฺ นโฺ ธ. ยงกฺ ญิ จฺ ิ รปู ํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ, อชฺฌตฺตํ วา พหทิ ธฺ า วา, โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา, หนี ํ วา ปณีตํ วา, ยํ ทูเร วา สนฺติเก วา, ตเทกชฌฺ ํ อภิสญญฺ หู ติ วฺ า อภสิ งขฺ ปิ ติ ฺวา, อยํ วุจฺจติ รูปกฺขนโฺ ธ. พระวภิ ังค์ จบ ๑. อภ.ิ วภิ งคฺ . ๓๕/๑.

สวดแจง ๒๓๒ พระธาตกุ ถา๑ สงฺคโห อสงฺคโห. สงฺคหเิ ตน อสงคฺ หติ ํ, อสงคฺ หิเตน สงฺคหิต,ํ สงฺคหเิ ตน สงคฺ หิต,ํ อสงฺคหิเตน อสงคฺ หติ ํ. สมฺปโยโค วิปปฺ โยโค. สมปฺ ยุตฺเตน วิปฺปยุตตฺ ํ, วปิ ปฺ ยตุ เฺ ตน สมปฺ ยุตตฺ ํ อสงคฺ หิตํ. พระธาตุกถา จบ. ---------- พระปคุ คลปญั ญตั ติ๒ ฉ ปญญฺ ตตฺ ิโย, ขนฺธปญญฺ ตฺต,ิ อายตนปญญฺ ตตฺ ,ิ ธาต-ุ ปญฺญตตฺ ิ, สจฺจปญฺญตตฺ ,ิ อนิ ฺทฺริยปญฺญตฺต,ิ ปุคคฺ ลปญฺญตตฺ ิ. กติ ฺตาวตา ปุคฺคลานํ ปุคคฺ ลปญฺญตตฺ ิ. สมยวิมตุ โฺ ต อสมยวมิ ตุ ฺโต, กุปปฺ ธมโฺ ม อกุปฺปธมฺโม, ปรหิ านธมฺโม อปรหิ านธมโฺ ม, เจตนา- ภพฺโพ อนุรกขฺ นาภพฺโพ, ปถุ ุชฺชโน โคตรฺ ภ,ู ภยปู รโต อภยปู รโต, ภพพฺ าคมโน อภพพฺ าคมโน, นิยโต อนิยโต, ปฏิปนนฺ โก ผเล ฐิโต, อรหา อรหตฺตาย ปฏิปนโฺ น. พระปุคคลปญั ญัตติ จบ. ---------- พระกถาวตั ถุ๓ ปคุ คฺ โล อปุ ลพฺภติ, สจฺฉิกตฺถปรมตฺเถนาติ. อามนฺตา โย สจฺฉกิ ตฺโถ ปรมตฺโถ, ตโต โส ปุคคฺ โล อุปลพฺภติ, สจฉฺ -ิ ๑. อภิ. ธาต.ุ ๓๖/๑. ๒. อภ.ิ ธาตุ. ๓๖/๑๒๙,๑๓๑. ๓. อภ.ิ กถาวตฺถุ. ๓๗/๑.

สวดแจง ๒๓๓ กตถฺ ปรมตเฺ ถนาติ. น เหวํ วตฺตพฺเพ. อาชานาหิ นิคคฺ หํ หญจฺ ิ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, สจฺฉิกตฺถปรมตฺเถน, เตน วต เร วตฺตพฺเพ, โย สจฉฺ กิ ตฺโถ ปรมตฺโถ, ตโต โส ปคุ ฺคโล อุปลพภฺ ติ, สจฺฉกิ ตฺถปรมตเฺ ถนาติ. มจิ ฺฉา. พระกถาวัตถุ จบ. ---------- พระยมก๑ เย เกจิ กสุ ลา ธมมฺ า, สพเฺ พ เต กุสลมูลา. เย วา ปน กุสลมูลา, สพฺเพ เต ธมฺมา กุสลา. เย เกจิ กุสลา ธมฺมา, สพฺเพ เต กสุ ลมูเลน เอกมูลา. เย วา ปน กุสลมูเลน เอกมูลา, สพเฺ พ เต ธมฺมา กุสลา. พระยมก จบ. ---------- พระมหาปฏั ฐาน๒ เหตุปจฺจโย, อารมฺมณปจจฺ โย, อธิปติปจฺจโย, อนนฺตรปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจโย, สหชาตปจฺจโย, อญฺญมญญฺ ปจจฺ โย, นสิ สฺ ยปจฺจโย, อุปนิสฺสยปจฺจโย, ปเุ รชาตปจฺจโย, ปจฺฉาชาตปจฺจโย, อาเสวนปจฺจโย, กมมฺ ปจจฺ โย, วปิ ากปจฺจโย, อาหารปจฺจโย, อินฺทรฺ ิยปจจฺ โย, ฌานปจจฺ โย ๑. อภ.ิ ยมก. ๓๘/๑. ๒. อภิ ปฏฺฐาน. ๔๐/๑

สวดแจง ๒๓๔ มคฺคปจฺจโย, สมปฺ ยุตตฺ ปจฺจโย, วิปปฺ ยตุ ฺตปจฺจโย, อตถฺ ปิ จฺจโย, นตถฺ ิปจฺจโย, วิคตปจจฺ โย, อวคิ ตปจฺจโยติ. พระมหาปฏั ฐาน จบ. จบสวดแจงเทา่ น้ี. ----------

คาถาสวดเมอื่ จดุ เทยี นชยั ในพระราชพธิ ีสัมพัจฉรฉินและพระราชพธิ ีอน่ื ๆ พทุ โฺ ธ สพพฺ ญญฺ ุตญาโณ ธมฺโม โลกุตฺตโร วโร สงโฺ ฆ มคฺคผลฏฺโฐ จ อิจเฺ จตํ รตนตฺตยํ เอตสฺส อานุภาเวน สพฺพทกุ ฺขา อุปทฺทวา อนฺตรายา จ นสฺสนตฺ ุ สพฺพโสตถฺ ี ภวนฺตุ เต. ---------- คาถาสวดเมอื่ ดับเทยี นชยั ทกุ พระราชพธิ ี นตถฺ ิ เม สรณํ อญฺญํ พุทฺโธ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชฺเชน โหตุ เต ชยมงฺคลํ นตถฺ ิ เม สรณํ อญญฺ ํ ธมฺโม เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน โหตุ เต ชยมงคฺ ลํ นตฺถิ เม สรณํ อญฺญํ สงฺโฆ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน โหตุ เต ชยมงคฺ ลํ. ยงกฺ ญิ จฺ ิ วิตฺตํ อิธ วา หรุ ํ วา สคเฺ คสุ วา ยํ รตนํ ปณีตํ น โน สมํ อตฺถิ ตถาคเตน อทิ มปฺ ิ พุทฺเธ รตนํ ปณีตํ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ.

คาถาสวดเมื่อดับเทียนชัยทุกพระราชพธิ ี ๒๓๖ ขยํ วิราคํ อมตํ ปณตี ํ ยทชฌฺ คา สกฺยมุนี สมาหโิ ต น เตน ธมเฺ มน สมตถฺ ิ กญิ จฺ ิ อทิ มปฺ ิ ธมฺเม รตนํ ปณตี ํ เอเตน สจเฺ จน สุวตฺถิ โหตุ. ยมฺพทุ ฺธเสฏโฺ ฐ ปริวณณฺ ยี สจุ ึ สมาธิมานนฺตริกญญฺ มาหุ สมาธนิ า เตน สโม น วชิ ชฺ ติ อทิ มปฺ ิ ธมฺเม รตนํ ปณตี ํ เอเตน สจเฺ จน สวุ ตฺถิ โหต.ุ เย ปุคฺคลา อฏฺฐ สตํ ปสตฺถา จตฺตาริ เอตานิ ยคุ านิ โหนฺติ เต ทกขฺ ิเณยฺยา สุคตสสฺ สาวกา เอเตสุ ทนิ ฺนานิ มหปฺผลานิ อิทมฺปิ สงเฺ ฆ รตนํ ปณีตํ เอเตน สจเฺ จน สวุ ตฺถิ โหตุ. เย สุปฺปยุตตฺ า มนสา ทเฬฺหน นกิ ฺกามโิ น โคตมสาสนมหฺ ิ เต ปตตฺ ิปตตฺ า อมตํ วิคยฺห ลทธฺ า มุธา นพิ ฺพุตึ ภญุ ฺชมานา

คาถาสวดเม่อื จุดเทียนชัย และคาถาสวดพระราชพธิ ีพรณุ ศาสตร์ ๒๓๗ อทิ มปฺ ิ สงเฺ ฆ รตนํ ปณีตํ เอเตน สจฺเจน สวุ ตฺถิ โหตุ. ขณี ํ ปรุ าณํ นวํ นตฺถิ สมภฺ วํ วริ ตฺตจติ ฺตายตเิ ก ภวสฺมึ เต ขีณพีชา อวริ ุฬหฺ ฉิ นทฺ า นิพฺพนฺติ ธรี า ยถายมฺปทโี ป อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณตี ํ เอเตน สจเฺ จน สุวตฺถิ โหต.ุ สพฺพโรควินมิ ุตฺโต สพพฺ สนฺตาปวชฺชโิ ต สพพฺ เวรมติกฺกนโฺ ต ยถาทโี ป จ นิพฺพุโต. ---------- คาถาสวดเมอ่ื จดุ เทยี นชยั พระราชพธิ พี รณุ ศาสตร์ พทุ โฺ ธ สพพฺ ญฺญุตญาโณ ธมโฺ ม โลกุตฺตโร วโร สงโฺ ฆ มคฺคผลฏโฺ ฐ จ อิจเฺ จตํ รตนตตฺ ยํ เอตสสฺ อานภุ าเวน เทโว วสฺสตุ กาลโต วสฺสนฺตรายา มาเหสุไ สพพฺ โสตถฺ ี ภวนฺตุ โน. ---------- คาถาสวดพระราชพธิ พี รณุ ศาสตร์ สวดต่อทา้ ยสวดมนต์ตามกาลังวนั ภควา อรห สมฺมา- สมฺพุทฺโธ ฌายิน วโร

คาถาสวดพระราชพิธีพรุณศาสตร์ ๒๓๘ อุตฺตโม อิทฺธมิ นตฺ านํ สตฺเตสฺวาภิทยาลุโก สาวตฺถฺยเมกทา เจส พทุ โฺ ธ เชตวเน วสํ อนาถปณิ ฑฺ กิ าราเม วสฺสมปู คโต อหุ ตทา ทุพพฺ ฏุ ฺฐยิ า สุกขฺ า สพพฺ า โกสลภูมโิ ย มหนตฺ มาสิ ทุพภฺ กิ ฺขํ ทกุ ฺขํ มหาชนสสฺ จ ปณิ ฺฑาย จ ปวิสนฺตํ ภควนฺตํ ตหึ ตหึ วสสฺ ํ วสฺสาปนตฺถาย อภยิ าจิ มหาชโน ตสมฺ ึ ปฏิจฺจ การุญฺญํ พุทฺโธ เชตวนํ คโต สุกฺขาย โปกฺขรญฺญาปิ ตีเร ฐโิ ต นหายติ ไุ นิวาเสตวฺ า ตตเฺ ถเกน อนเฺ ตโนทกสาฏกํ เอเกน จ ปารุปติ วฺ า โสปาเณ ภควา ฐิโต อถ ปจฺฉมิ าย ทสิ าย มหาเมโฆ สมฏุ ฺฐหิ ตโต ตาว วสฺสิ วสสฺ ํ ยาวตฺโถ อาสิ ปูริโต ตสสฺ เตนานุภาเวน วสิ สฺ เตเนวิทานปิ ิ เทโว วสฺสตุ กาเลน สมิทฺธํ เนตุ เมทนึ. มหาการุณโิ ก นาโถ อตฺถาย สพพฺ ปาณนิ ํ ปูเรตวฺ า ปารมี สพฺพา ปตโฺ ต สมฺโพธิมตุ ตฺ มํ เอเตน สจฺจวชฺเชน เทโว วสฺสตุ ธมฺมโต. มหาการุณโิ ก นาโถ หิตาย สพพฺ ปาณินํ ปูเรตวฺ า ปารมี สพพฺ า ปตโฺ ต สมฺโพธิมตุ ตฺ มํ

คาถาสวดพระราชพธิ ีพรณุ ศาสตร์ ๒๓๙ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน เทโว วสฺสตุ กาลโต. มหาการณุ ิโก นาโถ สุขาย สพฺพปาณินํ ปูเรตวฺ า ปารมี สพฺพา ปตโฺ ต สมโฺ พธมิ ตุ ฺตมํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน เทโว วสฺสตุ ฐานโส. สุภโู ต จ มหาเถโร มหากาโย มโหทโร นีลวณฺโณ มหาเตโช ปวสฺสนตฺ ุ วลาหกา ฉนนฺ า เม กุฏกิ า สุขา นิวาตา วสฺส เทว ยถาสขุ ํ จติ ฺตํ เม สุสมาหติ ํ วิมุตฺตํ อาตาปี วหิ รามิ วสฺส เทวาติ. อนสุ ฺสริตวฺ า สตํ ธมมฺ ํ ปรมตฺถํ วจิ นิ ตฺ ยํ อกาสึ สจฺจกริ ิยํ ยํ โลเก ธวุ สสสฺ ตํ ยโต สรามิ อตฺตานํ ยโต ปตโฺ ตสฺมิ วิญฺญตุ ํ นาภชิ านามิ สญจฺ จิ ฺจ เอกปาณมปฺ ิ หึสติ า เอเตน สจฺจวชเฺ ชน ปชุนโฺ น อภวิ สฺสตุ อภติ ฺถนยํ ปชนุ ฺน นิธึ กากสสฺ นาสย กากํ โสกาย รนฺเธหิ มจฺเฉ โสกา ปโมจย สห กเต สจฺจวเร ปชนุ โฺ น อภวิ สฺสิย ถลํ นินนฺ ญจฺ ปูเรนโฺ ต ขเณน อภิวสฺสยิ เอวรปู ํ สจฺจกริ ยิ ํ กตฺวา วริ ยิ มตุ ตฺ มํ

คาถาสวดพระราชพิธีพรุณศาสตร์ ๒๔๐ วสฺสาเปสึ มหาเมฆํ สจฺจเตชพลสฺสโิ ต สจฺเจน เม สโม นตฺถิ เอสา เม สจฺจปารมีต.ิ สมพฺ ทุ ฺธมุตฺตมมฬุ ารมนนฺตญาณํ สตฺตตุ ฺตมํ ทสพลํ กรณุ าธิวาสํ สกฺการภาชนมภาชนมงฺคณานํ สทธฺ าณเตน สตตํ สริ สา นมามิ วีรํ วิสารทมปารคุณมฺพุราสึ ธีรนฺธโรปมธติ ึ ถริ ธมฺมกายํ ปารงคฺ ตํ ภวภยากรสาครสฺส สารญชฺ เนสุ สุคตํ สิรสา นมามิ โลเกกจกขฺ ุมตุลามลปญจฺ จกฺขุไ โลเกกสารมชรามรธมฺมสารํ โลเกกพนฺธุมรวินทฺ ุสหายพนฺธุไ โลเกกจารตุ ิลกํ สิรสา นมามิ วีโตปมานมปมาณมนาถนาถํ สทุ ฺธํ สุสทุ ฺธนยนํ นยนาภิรามํ สํสารจกฺกมถนํ วรธมฺมจกกฺ ํ จกฺกงฺกโิ ตรุจรณํ สริ สา นมามิ เนกฺขมฺมมนฺตพลวารติ ราคยกฺขํ เมตฺตมฺพุสา สมติ โกธมหาหตุ าสํ

คาถาสวดพระราชพธิ ีพรุณศาสตร์ ๒๔๑ ปญฺญาปทีปหตโมหมหนฺธการํ โลกตถฺ จารุปฏรํ สิรสา นมามิ สทฺธมฺมราชมปราชติ ธมฺมเสนํ สทธฺ มมฺ เตชหตมารสุโฆรเสนํ สทฺธมมฺ เทสนมโนหรเภริโฆสํ สทธฺ มฺมสารมกฏุ ํ สิรสา นมามิ ยุตฺตํ คุเณหิ สกเลหิ สุนมิ มฺ เลหิ โทเสหิ มุตฺตมขิเลหิ สวาสเนหิ พยฺ ามปฺปภาขจิตภาสรุ ลกขฺ ณาภา- มาโลปโสภติ ตนไุ สริ สา นมามิ ปญฺญาทวิ ากรวินิคคฺ ตเทสนาภา- นทิ ฺธุตตฺ สพพฺ ปรวาทฆนนธฺ การํ การุญญฺ วารนิ นิวารติ โลกตาปํ ทุกขฺ คคฺ ิชาลวสิ รํ สริ สา นมามิ เญยฺยญฺชนํ สกลเมว ปริคฺคหตี ํ ชาตาหิ ญาณกรุณาหิ มหาชวาหิ โลกสฺส ทุกฺขมวธยุ ยฺ สุขปฺปทายึ โลกคคฺ นาถมตลุ ํ สริ สา นมามิ พยฺ ามปฺปภาวลยจารสุ รุ ินฺทจาปํ อณุ ณฺ ารุรํสวิ สิ รุชฺชลวิชชฺ ชุ าลํ

คาถาพืชมงคล ๒๔๒ ธมมฺ มพฺ ุวุฏฺฐชิ นติ ํ มิตสาธุสสสฺ ํ สพฺพญญฺ ุเมฆมนฆํ สริ สา นมามิ ปาโปปตาปนปรนฺนปรนตฺ ปนฺตํ อจจฺ นฺตสนฺตชนนํ ชนนํ ชนคฺคํ สมฺภคคฺ สพฺพปปกํ สรณญฺชนานํ สพพฺ าภิภไุ ทสพลํ สิรสา นมามิ. สุคตมมิตพทุ ฺธึ โลกนาถํ นมิตฺวา กุสลมุปจติ ํ ยนฺเตน เตชสุ สฺ เทน วลิ ยมุปนยนฺตโรคทพุ ฺภิกฺขทุกฺขา วปิ ลุ สลิลธารา วสสฺ โิ น โหนตฺ ุ เมฆา. คาถาพชื มงคล สวดตอ่ ท้ายสวดมนต์ในวันพระราชพิธีจรดพระนังคลั นโม ตสฺส ภควโต สุนิพพฺ ุตสฺส ตาทโิ น สมฺมาวิรฬุ หฺ ธมฺมสสฺ สาวกานํ ปรมฺปรา ตสสฺ ปารมิเตเชน สทธฺ มฺโม อมตปผฺ โล เกฺลสสนฺตาปจฺจุเณหฺ ปิ โลเก รูหติ ฐานโส ตํ โข พุทฺธํ ภควนตฺ ํ สสทธฺ มมฺ ํ สสาวกํ อภวิ นทฺ ยิ ปูเชตวฺ า สุกเฺ ขตฺเต รตนตฺตเย โรเปม ปุญฺญพชี านิ ญาณสฺส สาธกานิ โน โลเก ทุกฺขสฺส โลกมหฺ า สมมฺ า นิสฺสรณสฺส จ

คาถาพืชมงคล ๒๔๓ นานปฺปกาโรปการ- ผลานํ ยตุ ฺตกาลโต ทฏิ ฺฐธมฺเม สมปฺ ราเย อปราปรเิ ยปิ จ ยญเฺ จตฺถ ทฏิ ฺฐธมฺมสมฺ ึ ผลานํ สมฺปทายกํ ปวตุ ฺตํ ปญุ ฺญวชี ํ ยํ เทตุ ตํ อิจฉฺ ิตปฺผลํ กาเล สมมฺ า วริ หู นตฺ ุ มา วินสฺสนตฺ ุ สพฺพโส ปพุ ฺพณณฺ าปรณฺณวชี านิ อิมานิ อีทสิ านิ จ ยานิ อิมสมฺ ึ ปวตุ ตฺ านิ สฺยามรฏเฺ ฐ ตหึ ตห.ึ ภาสิตํ พทุ ฺธเสฏฺเฐน สจฺจํ โลกคฺควาทินา สทธฺ า พีชํ ตโป วุฏฐฺ ิ ปญฺญา เม ยุคนงฺคลํ หริ ี อีสา มโน โยตตฺ ํ สติ เม ผาลปาจนํ กายคุตฺโต วจคี ุตโฺ ต อาหาเร อุทเร ยโต สจจฺ ํ กโรมิ นทิ ทฺ านํ โสรจจฺ ํ เม ปโมจนํ วิริยํ เม ธุรโธรยหฺ ํ โยคกฺเขมาธิวาหนํ คจฉฺ ติ อนวิ ตฺตนตฺ ํ ยตถฺ คนฺตวฺ า น โสจติ เอวเมสา กสี กฏฺฐา สา โหติ อมตปฺผลา เอตํ กสึ กสิตวฺ าน สพฺพทกุ ฺขา ปมุจจฺ ตีติ. เอเตน สจฺจวชเฺ ชน ปวตุ ตฺ า พีชชาติโย ปุพพฺ ณณฺ า จาปรณณฺ า จ วิรูหนฺตุ ตหึ ตหึ ราชาณกฺเขตฺตภูตสฺมึ สพพฺ ตฺถ ภูริมณฑฺ เล ปุปฺผภารผลปณิ ฑฺ ิ- ธรา โหนเฺ ตฺวว สพพฺ โส.

คาถาพืชมงคล ๒๔๔ ภาสติ า จยมิ า คาถา มูคผกฺเกน สตถฺ ุนา คาโว ตสสฺ ปชายนฺติ เขตฺเต วุตตฺ ํ วิรูหติ วุตฺตานํ ผลมสฺนาติ โย มิตตฺ านํ น ทุพฺภติ วริ ฬู ฺหมลู สนฺตานํ นิโคฺรธมิว มาลุโต อมิตฺตา นปฺปสหนฺติ โย มิตฺตานํ น ทุพฺภต.ิ เอเตน จาปิ สจเฺ จน ปวุตตฺ า พีชชาตโิ ย ปพุ ฺพณฺณา จาปรณฺณา จ วิรูหนฺตุ ตหึ ตหึ ราชาณกเฺ ขตตฺ ภูตสมฺ ึ สพฺพตถฺ ภูริมณฑฺ เล สมฺปณุ ณฺ า ผลปปุ ฺเผหิ ปชายนฺเตฺวว สพฺพโส. อมฺหากญฺจ มหาราชา ปรมินโฺ ท มหปิ ปฺ ติ รฏฺฐํ สมฺมาภิปาเลนฺโต สมพฺ ุทฺธสสฺ าปิ สาสนํ ราชาณกเฺ ขตฺตภูตสฺมึ สกเล มหิมณฺฑเล สพฺเพสมฺปิ นิวาสีนํ ปาณนี ํ สุขกามนิ ํ สุขํ วฑุ ฒฺ ึ จ ปตฺเถติ เวปุลลฺ ญจฺ านปุ พุ ฺพโส เอเตน จาปิ สจฺเจน ปวุตตฺ า พีชชาตโิ ย ปุพฺพณณฺ า จาปรณณฺ า จ วริ ูหนตฺ ุ ตหึ ตหึ ราชาณกฺเขตตฺ ภูตสมฺ ึ สพฺพตถฺ ภรู มิ ณฺฑเล สมฺปณุ ฺณา วิปุลา โหนฺตุ สมปฺ ชฺชนฺเตฺวว สพฺพโสต.ิ ----------

๒๔๕ อิโต ปรํ ธมมฺ ยุตฺติกนกิ ายกิ เถรานุเถเรหิ ปวตตฺ ิตกลฺยาณ- วตตฺ จรยิ ายํ ปฏิปตฺตมิ คคฺ ปริยาโย ทสฺสยิ เต. แตน่ ี้จะแสดงปัตติมรรคปริยาย ซึ่งพระเถรานเุ ถระในคณะ ธรรมยุติกนกิ าย ได้ปฏิบตั ิใหเ้ ปน็ ไป โดยสมณกลั ยาณวตั รตามลาดบั . ---------- นมการปาโฐ นมสั การพระพทุ ธรตนะ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมพฺ ทุ ธฺ สสฺ . ๓ หน ---------- สรณคมนปาโฐ พุทธฺ ํ สรณํ คจฺฉามิ ฯ เป ฯ ( เหมือนในหน้า ๑ ถงึ หนา้ ๒ ) ตติยมปฺ ิ สงฺฆํ สรณํ คจฉฺ ามิ. ---------- คาํ สมาทานสกิ ขาบท ๕ ปาณาติปาตา เวรมณี สิกขฺ าปทํ สมาทิยามิ. อทินฺนาทานา เวรมณี สิกขฺ าปทํ สมาทยิ ามิ. กาเมสุ มิจฉฺ าจารา เวรมณี สิกขฺ าปทํ สมาทิยามิ. มสุ าวาทา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยาม.ิ สรุ าเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา เวรมณี สกิ ขฺ าปทํ สมาทิยามิ. ----------

คําสมาทานอโุ บสถมีองค์ ๘ ประการ ๒๔๖ คาํ สมาทานอโุ บสถมอี งค์ ๘ ประการ ปาณาติปาตา เวรมณี สกิ ขฺ าปทํ สมาทยิ ามิ. อทนิ ฺนาทานา เวรมณี สิกขฺ าปทํ สมาทิยามิ. อพรฺ หมฺ จรยิ า เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ. มุสาวาทา เวรมณี สิกขฺ าปทํ สมาทิยาม.ิ สรุ าเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยาม.ิ วิกาลโภชนา เวรมณี สกิ ฺขาปทํ สมาทิยามิ. นจจฺ คีตวาทติ วสิ กู ทสฺสนา มาลาคนฺธวิเลปนธารณมณฺฑน- วภิ ูสนฏฐฺ านา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ. อุจจฺ าสยนมหาสยนา เวรมณี สกิ ขฺ าปทํ สมาทิยาม.ิ อมิ ํ อฏฺฐงคฺ สมนฺนาคต,ํ พทุ ฺธปญญฺ ตตฺ ํ อโุ ปสถ,ํ อมิ ญฺจ รตตฺ ึ อิมญฺจ ทวิ สํ, สมฺมเทว อภิรกขฺ ิตไุ สมาทิยามิ. ---------- คําปจั จเวกขณะองคอ์ ุโบสถทง้ั ๘๑ ๑. ยาวชีวํ อรหนโฺ ต, ปาณาตปิ าตํ ปหาย, ปาณาตปิ าตา ปฏิวริ ตา, นหิ ติ ทณฺฑา นหิ ิตสตฺถา, ลชฺชี ทยาปนฺนา สพฺพปาณภูตหติ านุกมฺปี วิหรนฺติ. อหมฺปชฺช อิมญฺจ รตตฺ ึ อิมญฺจ ทิวสํ, ปาณาติปาตํ ปหาย, ปาณาตปิ าตา ปฏวิ ิรโต, นิหติ ทณโฺ ฑ นิหิตสตโฺ ถ, ลชชฺ ี ทยาปนฺโน สพฺพปาณภตู หิตานุกมปฺ ี วิหรามิ. อิมินาปิ องฺเคน อรหตํ อนุกโรมิ. อโุ ปสโถ จ เม อปุ วุตโฺ ถ ภวิสสฺ ติ. ๑. อง.ฺ อฏฐฺ ก. ๒๓/๒๕๓.

คาํ ปัจจเวกขณะองคอ์ ุโบสถ ๒๔๗ ๒. ยาวชวี ํ อรหนฺโต, อทนิ นฺ าทานํ ปหาย, อทินฺนาทานา ปฏิวริ ตา, ทนิ นฺ าทายี ทนิ นฺ ปาฏิกงขฺ ,ี อเถเนน สุจภิ ูเตน อตฺตนา วิหรนตฺ .ิ อหมปฺ ชฺช อิมญจฺ รตฺตึ อมิ ญฺจ ทวิ สํ, อทินฺนาทานํ ปหาย, อทินฺนาทานา ปฏวิ ิรโต, ทินฺนาทายี ทินนฺ ปาฏิกงฺขี, อเถเนน สุจภิ เู ตน อตฺตนา วหิ รามิ. อมิ ินาปิ องฺเคน อรหตํ อนกุ โรมิ. อุโปสโถ จ เม อปุ วุตฺโถ ภวสิ สฺ ติ. ๓. ยาวชีวํ อรหนโฺ ต, อพรฺ หมฺ จรยิ ํ ปหาย, พรฺ หมฺ จารี อาราจารี วิรตา เมถุนา คามธมฺมา. อหมฺปชชฺ อมิ ญฺจ รตฺตึ อิมญจฺ ทิวส,ํ อพรฺ หมฺ จริยํ ปหาย, พรฺ หฺมจารี อาราจารี วริ โต เมถนุ า คามธมฺมา. อมิ นิ าปิ องเฺ คน อรหตํ อนุกโรม.ิ อโุ ปสโถ จ เม อุปวตุ โฺ ถ ภวิสสฺ ติ. ๔. ยาวชวี ํ อรหนฺโต, มสุ าวาทํ ปหาย, มุสาวาทา ปฏวิ ริ ตา, สจจฺ วาที สจฺจสนธฺ า เฐตา ปจฺจยิกา อวสิ ํวาทกา โลกสฺส. อหมฺปชชฺ อิมญฺจ รตฺตึ อมิ ญฺจ ทิวสํ, มุสาวาทํ ปหาย, มุสาวาทา ปฏิวิรโต, สจฺจวาที สจฺจสนโฺ ธ เฐโต ปจฺจยิโก อวิสํวาทโก โลกสฺส. อิมนิ าปิ องเฺ คน อรหตํ อนกุ โรม.ิ อโุ ปสโถ จ เม อุปวุตฺโถ ภวิสสฺ ติ. ๕. ยาวชีวํ อรหนโฺ ต, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานํ ปหาย, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏวิ ิรตา. อหมฺปชฺช อิมญฺจ รตฺตึ อมิ ญจฺ ทิวสํ, สุราเมรยมชชฺ ปมาทฏฺฐานํ ปหาย, สรุ าเมรย-

คําปัจจเวกขณะองคอ์ โุ บสถ ๒๔๘ มชฺชปมาทฏฐฺ านา ปฏวิ ริ โต. อิมนิ าปิ องเฺ คน อรหตํ อนกุ โรมิ. อโุ ปสโถ จ เม อปุ วุตฺโถ ภวสิ ฺสติ. ๖. ยาวชวี ํ อรหนฺโต, เอกภตฺติกา รตตฺ ูปรตา วริ ตา วิกาล- โภชนา. อหมฺปชฺช อมิ ญฺจ รตฺตึ อมิ ญฺจ ทวิ สํ, เอกภตฺตโิ ก รตฺตปู รโต วิรโต วกิ าลโภชนา. อมิ ินาปิ องเฺ คน อรหตํ อนกุ โรมิ. อโุ ปสโถ จ เม อปุ วุตโฺ ถ ภวสิ ฺสติ. ๗. ยาวชีวํ อรหนฺโต, นจฺจคีตวาทิตวิสกู ทสฺสนา, มาลาคนธฺ - วิเลปนธารณมณฑฺ นวิภสู นฏฺฐานา ปฏิวิรตา. อหมปฺ ชฺช อมิ ญฺจ รตตฺ ึ อมิ ญจฺ ทิวส,ํ นจฺจคตี วาทิตวิสูกทสฺสนา, มาลาคนธฺ วเิ ลปนธารณ- มณฺฑนวิภูสนฏฐฺ านา ปฏิวิรโต. อิมนิ าปิ องเฺ คน อรหตํ อนกุ โรม.ิ อุโปสโถ จ เม อปุ วุตโฺ ถ ภวสิ ฺสติ. ๘. ยาวชวี ํ อรหนโฺ ต, อจจฺ าสยนมหาสยนํ ปหาย, อจุ จฺ าสยน- มหาสยนา ปฏวิ ริ ตา, นจี เสยยฺ ํ กปฺเปนตฺ ิ, มญฺจเก วา ติณสนฺถรเก วา. อหมฺปชชฺ อิมญฺจ รตตฺ ึ อมิ ญจฺ ทวิ ส,ํ อจฺจาสยนมหาสยนํ ปหาย, อุจฺจาสยนมหาสยนา ปฏิวิรโต, นีจเสยยฺ ํ กปฺเปมิ, มญจฺ เก วา ตณิ สนฺถรเก วา. อิมนิ าปิ องเฺ คน อรหตํ อนกุ โรมิ. อโุ ปสโถ จ เม อุปวุตโฺ ถ ภวิสฺสต.ิ สตรีพึงเลา่ บน่ และสวด โดยบทพยญั ชนะ เปน็ อิตถลี งิ คพากย์. จะยกข้ึนแสดงแตบ่ ทแปลกใน ๘ องค์นั้นตามลาดบั ๑ ปฏิวิรตา นิหิตทณฑฺ า นิหิตสตฺถา ลชฺชินี ทยาปนนฺ า สพฺพปาณภตู หติ านกุ มฺปนิ ี

ทําวตั รเชา้ ๒๔๙ ๒ ปฏิวริ ตา ทินฺนาทายินี ทนิ ฺนปาฏกิ งขฺ ินี ๓ ปฏวิ ริ ตา พรฺ หฺมจารินี อาราจารนิ ี วิรตา ๔ ปฏวิ ิรตา สจฺจวาทินี สจฺจสนฺธา เฐตา ปจจฺ ยิกา อวิสวํ าทกิ า ๕ ปฏิวริ ตา ๖ เอกภตตฺ ิกา รตฺตูปรตา วริ ตา ๗ ปฏวิ ริ ตา ๘ ปฏวิ ริ ตา แปลกแตเ่ ทา่ นี้ นอกน้ีไมแ่ ปลก. จบคาปัจจเวกขณะองค์อุโบสถเทา่ น้.ี ---------- นมัสการพระเจดยี ์พระสถปู พระพทุ ธรปู ๒ เวลา เช้า ๑ เยน็ ๑ เป็นเวลาระลึกถึงคณุ พระรัตนตรัย ให้เจริญความเชื่อความเลอ่ื มใส บาเพญ็ ภาวนามยบญุ นมัสการ เวลาเช้า พุทธฺ าภิถุติ ธมฺมาภิถุติ สงฺฆาภถิ ุติ ตง้ั นโม ๓ หน แลว้ สวด พทุ ธฺ าภิถุติ ดงั น้ี โย โส ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพทุ โฺ ธ, วิชชฺ าจรณสมปฺ นฺโน สุคโต โลกวทิ ู, อนุตฺตโร ปรุ สิ ทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พทุ ฺโธ ภควา. โย อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหมฺ ก,ํ สสฺสมณพรฺ าหฺมณึ ปชํ สเทวมนสุ ฺสํ สยํ อภญิ ญฺ า สจฺฉิกตฺวา ปเวเทสิ. โย ธมมฺ ํ เทเสสิ อาทกิ ลฺยาณํ มชฺเฌกลฺยาณํ ปริ- โยสานกลฺยาณ,ํ สาตฺถํ สพยฺ ญฺชนํ เกวลปรปิ ณุ ฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสส.ิ ตมหํ ภควนฺตํ อภิปูชยามิ ตมหํ ภควนฺตํ สิรสา นมามิ. กราบลงหน ๑ แล้วสวด ธมมฺ าภิถุติ ดงั นี้ ทาวตั รเช้าเป็นพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั .

ทาํ วตั รเชา้ ๒๕๐ โย โส สฺวากขฺ าโต ภควตา ธมฺโม, สนฺทฏิ ฺฐโิ ก อกาลโิ ก เอหิปสฺสิโก, โอปนยิโก ปจฺจตตฺ ํ เวทิตพฺโพ วญิ ฺญหู .ิ ตมหํ ธมฺมํ อภิปูชยามิ ตมหํ ธมมฺ ํ สริ สา นมาม.ิ กราบลงหน ๑ แล้วสวด สงฺฆาภถิ ตุ ิ ดงั น้ี โย โส สุปฏปิ นโฺ น ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, อชุ ุปฏปิ นโฺ น ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, ญายปฏิปนโฺ น ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, สามีจปิ ฏปิ นโฺ น ภควโต สาวกสงฺโฆ. ยทิทํ จตตฺ าริ ปรุ สิ ยคุ านิ อฏฐฺ ปรุ ิสปคุ ฺคลา, เอส ภควโต สาวกสงฺโฆ, อาหุเนยโฺ ย ปาหเุ นยโฺ ย ทกขฺ ิเณยโฺ ย อญฺชลกิ รณโี ย, อนตุ ฺตรํ ปุญญฺ กเฺ ขตตฺ ํ โลกสฺส. ตมหํ สงฺฆํ อภิปูชยามิ ตมหํ สงฺฆํ สรสิ า นมามิ. กราบลงหน ๑ แล้วน่ังเปน็ ปกตแิ ลว้ สวดคาถาประณามพระรตั นตรยั ( รตนตฺตยปณามคาถา ) ดังนี้ พทุ ฺโธ สุสทุ โฺ ธ กรุณามหณฺณโว โยจฺจนฺตสทุ ฺธพพฺ รญาณโลจโน โลกสฺส ปาปปู กเิ ลสฆาตโก วนฺทามิ พทุ ธฺ ํ อหมาทเรน ตํ. ธมโฺ ม ปทโี ป วิย ตสฺส สตถฺ ุโน โย มคคฺ ปากามตเภทภินนฺ โก โลกุตฺตโร โย จ ตทตฺถทีปโน วนทฺ ามิ ธมมฺ ํ อหมาทเรน ตํ.

สเํ วคปริกติ ฺตนปาโฐ ๒๕๑ สงฺโฆ สุเขตฺตาภยฺ ติเขตตฺ สญญฺ โิ ต โย ทฏิ ฺฐสนฺโต สุคตานโุ พธโก โลลปปฺ หีโน อรโิ ย สุเมธโส วนทฺ ามิ สงฆฺ ํ อหมาทเรน ตํ. อิจฺเจวเมกนตฺ ภปิ ูชเนยฺยกํ วตถฺ ตุ ตฺ ยํ วนทฺ ยตาภิสงขฺ ตํ ปุญญฺ ํ มยา ยํ มม สพฺพปุ ทฺทวา มา โหนฺตุ เว ตสฺส ปภาวสทิ ฺธยิ า. ถ้าเวลามี ใหส้ วด สเํ วคปริกติ ฺตนปาโฐ ตอ่ ไป และปาฐะนี้ ภิกษสุ วดเต็มท่ี, ถ้าสามเณร ลด ภิกฺขนู ํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺนา ออก เสยี เมือ่ สวดพร้อมกับภิกษถุ งึ บทลดเขา้ สามเณรนง่ิ เสีย พ้นบทนนั้ แล้วสวดต่อไป แตท่ ี่คฤหัสถ์สวดน้ัน จะบอกบทแปลกไวเ้ บ้ืองหลงั . สํเวคปรกิ ติ ฺตนปาโฐ ดังน้ี อิธ ตถาคโต โลเก อุปฺปนฺโน อรหํ สมฺมาสมพฺ ทุ โฺ ธ, ธมฺโม จ เทสิโต นยิ ฺยานโิ ก อุปสมโิ ก ปรินพิ ฺพานิโก สมฺโพธคามี สคุ ตปปฺ เวทโิ ต. มยนฺตํ ธมมฺ ํ สตุ ฺวา เอวํ ชานาม, ชาตปิ ิ ทุกฺขา ชราปิ ทกุ ฺขา มรณมฺปิ ทกุ ฺข,ํ โสกปริเทวทกุ ฺขโทมนสฺสุปายาสาปิ ทกุ ฺขา, อปปฺ เิ ยหิ สมฺปโยโค ทกุ โฺ ข ปิเยหิ วิปฺปโยโค ทุกโฺ ข ยมฺปจิ ฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทกุ ฺขํ. สงฺขติ ฺเตน ปญจฺ ุปาทานกขฺ นธฺ า ทุกขฺ า. เสยฺยถีทํ. รปู ูปาทานกฺขนฺโธ, เวทนปู าทานกฺขนโฺ ธ,

สํเวคปรกิ ติ ตฺ นปาโฐ ๒๕๒ สญฺญปู าทานกฺขนฺโธ, สงขฺ ารูปาทานกขฺ นฺโธ, วญิ ญฺ าณูปาทานกขฺ นฺโธ, เยสํ ปริญญฺ าย, ธรมาโน โส ภควา, เอวํ พหลุ ํ สาวเก วิเนต.ิ เอวํภาคา จ ปนสฺส ภควโต สาวเกสุ อนุสาสน,ี พหุลา ปวตฺตต.ิ รปู ํ อนิจจฺ ํ, เวทนา อนิจฺจา, สญญฺ า อนิจฺจา, สงฺขารา อนิจฺจา, วิญญฺ าณํ อนิจฺจํ. รปู ํ อนตฺตา, เวทนา อนตตฺ า, สญญฺ า อนตตฺ า, สงฺขารา อนตตฺ า, วิญฺญาณํ อนตฺตา, สพเฺ พ สงขฺ ารา อนจิ จฺ า. สพเฺ พ ธมมฺ า อนตฺตาติ. เต มยํ, โอติณฺณามฺห ชาตยิ า ชรามรเณน, โสเกหิ ปริเทเวหิ ทกุ ฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อปุ ายาเสห,ิ ทุกโฺ ขติณฺณา ทุกฺขปเรตา, อปเฺ ปวนามิมสฺส เกวลสฺส ทกุ ฺขกขฺ นฺธสฺส อนฺตกริ ยิ า ปญญฺ าเยถาต,ิ จริ ปรนิ พิ พฺ ุตํปิ ตํ ภควนฺตํ อุททฺ ิสสฺ อรหนฺตํ สมฺมาสมพฺ ทุ ฺธ,ํ สทฺธา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตา, ตสมฺ ึ ภควติ พฺรหฺมจรยิ ํ จราม, ภกิ ฺขูนํ สกิ ฺขาสาชวี สมาปนฺนา. ตํ โน พรฺ หมฺ จรยิ ,ํ อิมสฺส เกวลสฺส ทกุ ฺขกขฺ นธฺ สฺส อนตฺ กริ ิยาย สํวตตฺ ตุ. คฤหัสถ์สวดมาตง้ั แต่ อิธ ตถาคโต จนถงึ ปญฺญาเยถาติ แล้วสวดดังนี้ จิรปรนิ ิพพฺ ุตํปิ ตํ ภควนฺตํ สรณํ คตา, ธมมฺ ญฺจ ภิกฺขุสงฆฺ ญจฺ , ตสฺส ภควโต สาสนํ, ยถาสติ ยถาพลํ มนสิกโรม, อนปุ ฏปิ ชฺชาม, สา สา โน ปฏิปตตฺ ,ิ อมิ สฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนธฺ สฺส อนฺตกริ ิยาย สวํ ตตฺ ตุ. อนง่ึ ถา้ สตรสี วดท่ี เต มยํ น้ัน ใหแ้ ปลงเปน็ ตา มยํ

ทาํ วัตรคา่ํ ๒๕๓ ปรนิ พิ พฺ ายโิ ก บทวา่ ปรนิ พิ ฺพานโิ ก มใี นฉบบั สีหลเป็น ฉะน้ีทกุ แหง่ . ---------- เวลาเยน็ เวลาค่า มีกาลเวลามาก พงึ นมสั การ พทุ ธฺ าภิคตี ิ ธมฺมาภิคีติ สงฺฆาภิคตี ิ มีอนสุ สรณปาฐะอยเู่ บ้ืองตน้ ต้งั นโม ๓ หน แลว้ ว่า พุทธานุสสตินยปาฐะ ดังน้ี ตํ โข ปน ภควนฺตํ เอวํ กลยฺ าโณ กติ ฺติสทฺโท อพฺภคุ คฺ โต, อิติปิ โส ภควา อรหํ สมมฺ าสมพฺ ทุ โฺ ธ, วชิ ฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวทิ ู, อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนสุ ฺสานํ พทุ ฺโธ ภควาติ. หยุดระลึกความตามท่มี าในปาฐะทวี่ ่ามา ยอ่ หรอื พสิ ดารตาม ควรแล้ว สวดพทุ ธฺ าภิคีติ ดังน้ี พทุ ธฺ ฺวารหนฺตวรตาทคิ ณุ าภิยตุ โฺ ต สทุ ฺธาภิญาณกรณุ าหิ สมาคตตโฺ ต โพเธสิ โย สุชนตํ กมลํว สูโร วนทฺ ามหํ ตมรณํ สิรสา ชิเนนฺทํ. พทุ ฺโธ โย สพพฺ ปาณีนํ สรณํ เขมมตุ ฺตมํ ปฐมานุสฺสติฏฺฐานํ วนฺทามิ ตํ สิเรนหํ ทาวตั รค่าเปน็ พระราชนพิ นธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อย่หู วั .

ทําวัตรค่ํา ๒๕๔ พทุ ฺธสฺสาหสมฺ ิ ทาโส ว พุทโฺ ธ เม สามกิ สิ ฺสโร พทุ โฺ ธ ทุกฺขสฺส ฆาตา จ วธิ าตา จ หติ สสฺ เม พุทธฺ สสฺ าหํ นิยฺยาเทมิ สรรี ญชฺ ีวติ ญจฺ ทิ ํ วนทฺ นโฺ ตหํ จริสฺสามิ พุทธฺ สฺเสว สุโพธติ ํ นตฺถิ เม สรณํ อญญฺ ํ พุทโฺ ธ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน วฑเฺ ฒยยฺ ํ สตฺถุ สาสเน พุทฺธํ เม วนฺทมาเนน ยํ ปุญฺญํ ปสุตํ อิธ สพฺเพปิ อนตฺ รายา เม มาเหสไุ ตสสฺ เตชสา. จบคาถานแ้ี ลว้ กราบลงหน ๑ หมอบลงวา่ กาเยน วาจาย ว เจตสา วา พทุ เฺ ธ กุกมฺมํ ปกตํ มยา ยํ, พทุ โฺ ธ ปฏคิ ฺคณฺหตุ อจจฺ ยนฺตํ กาลนฺตเร สํวรติ ุไ ว พุทเฺ ธ. จบแล้วน่งั ว่า ธมั มานุสสตินยปาฐะ ดงั น้ี สวฺ ากฺขาโต ภควตา ธมโฺ ม, สนฺทิฏฺฐโิ ก อกาลิโก เอหิปสฺสโิ ก, โอปนยิโก ปจฺจตฺตํ เวทติ พโฺ พ วิญฺญูหตี .ิ หยดุ ระลกึ ความตามทีม่ าในปาฐะที่วา่ มา ยอ่ หรือพิสดารตาม ควรแล้ว สวดธมฺมาภคิ ีติ ดงั น้ี สวฺ ากขฺ าตตาทคิ ณุ โยควเสน เสยฺโย โย มคคฺ ปากปริยตตฺ ิวิโมกฺขเภโท

ทําวัตรค่ํา ๒๕๕ ธมฺโม กโุ ลกปตนา ตทธาริธารี วนทฺ ามหํ ตมหรํ วรธมฺมเมตํ. ธมฺโม โย สพฺพปาณีนํ สรณํ เขมมุตฺตมํ ทตุ ิยานุสสฺ ติฏฺฐานํ วนฺทามิ ตํ สิเรนหํ ธมมฺ สสฺ าหสฺมิ ทาโส ว ธมโฺ ม เม สามิกสิ ฺสโร ธมโฺ ม ทุกฺขสฺส ฆาตา จ วิธาตา จ หิตสสฺ เม ธมฺมสสฺ าหํ นิยฺยาเทมิ สรีรญฺชีวติ ญฺจิทํ วนฺทนโฺ ตหํ จรสิ ฺสามิ ธมฺมสฺเสว สธุ มฺมตํ นตถฺ ิ เม สรณํ อญฺญํ ธมฺโม เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชเฺ ชน วฑฺเฒยยฺ ํ สตฺถุ สาสเน ธมมฺ ํ เม วนทฺ มาเนน ยํ ปุญฺญํ ปสตุ ํ อิธ สพฺเพปิ อนตฺ รายา เม มาเหสไุ ตสฺส เตชสา. จบคาถานแี้ ลว้ กราบลงหน ๑ หมอบลงว่า กาเยน วาจาย ว เจตสา วา ธมฺเม กุกมฺมํ ปกตํ มยา ยํ, ธมโฺ ม ปฏคิ ฺคณฺหตุ อจฺจยนฺตํ กาลนตฺ เร สวํ รติ ุไ ว ธมเฺ ม. จบแล้วนง่ั วา่ สังฆานุสสตินยปาฐะ ดงั น้ี สุปฏปิ นฺโน ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, อุชุปฏปิ นฺโน ภควโต สาวกสงโฺ ฆ, ญายปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ, สามจี ิปฏปิ นโฺ น

ทําวัตรคํ่า ๒๕๖ ภควโต สาวกสงโฺ ฆ. ยททิ ํ จตฺตาริ ปุรสิ ยุคานิ อฏฺฐ ปุริสปคุ คฺ ลา, เอส ภควโต สาวกสงฺโฆ, อาหุเนยฺโย ปาหุเนยฺโย ทกขฺ ิเณยโฺ ย อญชฺ ลกิ รณีโย, อนุตฺตรํ ปญุ ญฺ กเฺ ขตตฺ ํ โลกสสฺ าติ. หยดุ ระลกึ ความตามที่มาในปาฐะที่ว่ามา ย่อหรอื พสิ ดารตาม ควรแล้ว สวดสงฺฆาภิคตี ิ ดงั น้ี สทฺธมมฺ โช สปุ ฏิปตตฺ คิ ุณาทยิ ตุ ฺโต โยฏฺฐพฺพิโธ อริยปุคฺคลสงฆฺ เสฏฺโฐ สีลาทธิ มฺมปวราสยกายจติ โฺ ต วนทฺ ามหํ ตมริยาน คณํ สุสุทฺธ.ํ สงโฺ ฆ โย สพพฺ ปาณนี ํ สรณํ เขมมุตฺตมํ ตตยิ านสุ ฺสติฏฺฐานํ วนฺทามิ ตํ สิเรนหํ สงฺฆสฺสาหสฺมิ ทาโส ว สงฺโฆ เม สามกิ สิ ฺสโร สงโฺ ฆ ทกุ ฺขสฺส ฆาตา จ วิธาตา จ หติ สฺส เม สงฺฆสสฺ าหํ นิยฺยาเทมิ สรรี ญชฺ ีวติ ญฺจทิ ํ วนฺทนฺโตหํ จริสฺสามิ สงฆฺ สโฺ สปฏปิ นฺนตํ นตฺถิ เม สรณํ อญญฺ ํ สงฺโฆ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชฺเชน วฑเฺ ฒยฺยํ สตถฺ ุ สาสเน สงฆฺ ํ เม วนฺทมาเนน ยํ ปญุ ญฺ ํ ปสตุ ํ อิธ สพฺเพปิ อนฺตรายา เม มาเหสไุ ตสสฺ เตชสา. จบคาถานแี้ ลว้ กราบลงหน ๑ หมอบลงว่า

สรณคมนานุสฺสรณคาถา ๒๕๗ กาเยน วาจาย ว เจตสา วา สงฺเฆ กุกมมฺ ํ ปกตํ มยา ยํ, สงฺโฆ ปฏิคฺคณหฺ ตุ อจจฺ ยนฺตํ กาลนตฺ เร สวํ ริตุไ ว สงเฺ ฆ. สตรีเล่าบน่ และสวดแปลกอย่างน้ี พทุ ฺธสฺสาหสฺมิ ทาสี ว. ธมฺมสฺสาหสมฺ ิ ทาสี ว. สงฺฆสฺสาหสฺมิ ทาสี ว. วนทฺ นตฺ ีห.ํ พทุ ธฺ ํ เม วนฺทมานาย. ธมฺมํ เม วนฺทมานาย. สงฆฺ ํ เม วนทฺ มานาย. ถา้ คฤหัสถ์ทงั้ บุรุษสตรีสวดมีความรงั เกยี จอสภาวนิรุตอิ ยู่ บุรษุ จะสวดวา่ วนฺทมาโน จริสฺสามิ สตรีจะสวดว่า วนฺทมานา จรสิ ฺสามิ ดังนี้ พร้อมกันไปดัง คโต คตา ฉะน้ันก็ควร. ก็แปลวา่ ไหวอ้ ยู่ เหมือนกัน. ---------- สรณคมนานสุ สฺ รณคาถา๑ อหํ พทุ ฺธญฺจ ธมมฺ ญฺจ สงฺฆญฺจ สรณํ คโต อุปาสกตตฺ ํ เทเสสึ ภิกฺขุสงฆฺ สสฺ สมฺมุขา เอตํ เม สรณํ เขมํ เอตํ สรณมตุ ฺตมํ เอตํ สรณมาคมฺม สพพฺ ทุกฺขา ปมุจจฺ เย ยถาพลํ จเรยฺยาหํ สมฺมาสมพฺ ทุ ฺธสาสนํ ทกุ ฺขนสิ สฺ รณสฺเสว ภาคี อสสฺ ํ อนาคเต. ๑. พระราชนพิ นธข์ องพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั .

โมกฺขปุ ายคาถา ๒๕๘ สตรีเลา่ บ่นและสวดแปลกอย่างนี้ สงฆฺ ญจฺ สรณํ คตา อุปาสกิ ตตฺ ํ เทเสสึ. ภาคินิสฺสํ อนาคเต. ---------- โมกขฺ ุปายคาถา๑ สพฺพวตถฺ ตุ ฺตมํ นตฺวา พุทฺธธมมฺ คณตฺตยํ เชคุจฉฺ กายมจฺจานํ โมกขฺ ปุ ายํ วทามิหํ. ปาฏโิ มกขฺ ํ ปูเรตพฺพํ อโถ อนิ ฺทฺรยิ สวํ โร อาชวี สฺส อโถ สทุ ฺธิ อโถ ปจจฺ ยนิสฺสิตํ จาตุปารสิ ทุ ธฺ สิ ีลํ กาตพฺพวํ สุนิมฺมลํ. กรณากรเณเหว ภิกฺขุนา โมกฺขเมสินา. พทุ ธฺ านุสฺสติ เมตฺตา จ อสภุ ํ มรณสฺสติ อิจฺจิมา จตุรารกฺขา กาตพฺพา จ วปิ สฺสนา. วิสุทธฺ ธมมฺ สนฺตาโน อนตุ ฺตราย โพธยิ า โยคโต จ ปโพธา จ พุทฺโธ พุทฺโธติ ญายเต. นรานรตริ จฺฉาน- เภทา สตตฺ า สุเขสโิ น สพฺเพปิ สขุ ิโน โหนตฺ ุ สุขติ ตฺตา จ เขมโิ น. เกสโลมาทฉิ วานํ อยเมว สมุสสฺ โย กาโย สพโฺ พปิ เชคุจโฺ ฉ วณฺณาทิโต ปฏกิ กฺ ุโล. ชวี ิตินทฺ รฺ ยิ ุปจฺเฉท- สงขฺ าตมรณํ สิยา ๑. พระราชนพิ นธ์ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.

โคตมกเจตยิ ธมฺมปริยาโย ๒๕๙ สพฺเพสปํ ีธ ปาณนี ํ ตญหฺ ิ ธวุ ํ น ชีวิต.ํ อวิชฺชาทหี ิ สมภฺ ูตา รปู ญจฺ เวทนา ตถา อโถ สญฺญา จ สงฺขารา วิญฺญาณญฺจาติ ปญฺจิเม อปุ ฺปชฺชนฺติ นิรุชฌฺ นฺติ เอวํ หตุ วฺ า อภาวโต เอเต ธมมฺ า อนจิ ฺจาถ ตาวกาลิกตาทโิ ต. ปุนปปฺ ุนํ ปฬี ติ ตตฺ า อุปฺปาเทน วเยน จ เต ทกุ ฺขาว อนิจฺจา เย อถ สนฺตตฺตตาทโิ ต. วเส อวตฺตนาเยว อตฺตวปิ กฺขภาวโต สญุ ฺญตตฺ สฺสามิกตฺตา จ เต อนตฺตาติ ญายเร. เอวํ สนฺเต จ เต ธมฺมา นิพฺพนิ ทฺ ติ พพฺ ภาวโต ทฑฒฺ เคหสมาเยว อลํ โมกฺขํ คเวสติ ไุ. ปญฺจกขฺ นฺธมมิ ํ ทกุ ฺขํ ตณหฺ า สมุทโย ภเว ตสฺสา นิโรโธ นพิ พฺ านํ มคโฺ ค อฏฐฺ งคฺ ิการโิ ย. เอตฺตกานํปิ ปาฐานํ อตถฺ ํ ญตฺวา ยถารหํ ปฏิปชฺเชถ เมธาวี ปตฺตุไ สงฺขารนิพฺพตุ นิ ฺต.ิ ---------- โคตมกเจตยิ ธมมฺ ปรยิ าโย๑ อภญิ ญฺ าย โข โส ภควา ธมมฺ ํ เทเสติ โน อนภิญฺญาย, สนทิ านํ ธมมฺ ํ เทเสติ โน อนิทานํ, สปปฺ าฏหิ าริยํ ธมฺมํ เทเสติ โน อปฺปาฏหิ ารยิ ํ. ตสสฺ โข ปน ภควโต, อภญิ ญฺ าย ธมมฺ ํ เทสยโต ๑. อง.ฺ ติก. ๒๐/๓๕๖.

อตุ ตุ ฺตยาทสิ ํเวคคาถา ตลิ กฺขณาทคิ าถา ๒๖๐ โน อนภญิ ญฺ าย, สนิทานํ ธมฺมํ เทสยโต โน อนิทาน,ํ สปฺปาฏหิ ารยิ ํ ธมฺมํ เทสยโต โน อปฺปาฏิหารยิ ํ, กรณีโย โอวาโท, กรณียา อนุสาสนี. อลญฺจ ปน โน ตุฏฐฺ ิยา, อลํ อตฺตมนตาย, อลํ โสมนสฺสาย, สมฺมาสมฺพุทโฺ ธ ภควา, สฺวากขฺ าโต ภควตา ธมโฺ ม, สปุ ฏิปนโฺ น สงฺโฆติ. ---------- อตุ ตุ ตฺ ยาทสิ เํ วคคาถา๑ อธิ วสสฺ ํ วสิสสฺ ามิ อธิ เหมนฺตคมิ หฺ ิสุ อิติ พาโล วิจนิ ฺเตติ อนฺตรายํ น พุชฺฌติ ปุปฺผานเิ หว ปจนิ นฺตํ พฺยาสตตฺ มนสํ นรํ อติตตฺ ํเยว กาเมสุ อนตฺ โก กุรเุ ต วสํ น สนฺติ ปุตฺตา ตาณาย น ปิตา นปิ พนฺธวา อนฺตเกนาธปิ นนฺ สสฺ นตฺถิ ญาตสี ุ ตาณตา เอตมตฺถวสํ ญตวฺ า ปณฑฺ ิโต สีลสํวุโต นิพฺพานคมนํ มคฺคํ ขปิ ฺปเมว วโิ สธเย. ---------- ตลิ กขฺ ณาทคิ าถา๒ สพฺเพ สงขฺ ารา อนิจฺจาติ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ อถ นพิ ฺพนิ ทฺ ติ ทุกเฺ ข เอส มคโฺ ค วสิ ทุ ธฺ ิยา สพเฺ พ สงฺขารา ทุกขฺ าติ ยทา ปญญฺ าย ปสฺสติ ๑. ขุ. ธ. ๒๕/๕๓. ๒. ขุ. ธ. ๒๕/๕๑, สํ. มหา. ๑๙/๒๙,๑๑๗, องฺ. ทสก. ๒๔/๒๕๐.

ภารสุตตฺ คาถา ๒๖๑ อถ นพิ พฺ ินฺทติ ทุกฺเข เอส มคโฺ ค วิสทุ ฺธยิ า สพเฺ พ ธมมฺ า อนตฺตาติ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ อถ นิพพฺ ินทฺ ติ ทุกเฺ ข เอส มคโฺ ค วิสุทธฺ ิยา. อปปฺ กา เต มนุสฺเสสุ เย ชนา ปารคามิโน อถายํ อิตรา ปชา ตรี เมวานธุ าวติ เย จ โข สมมฺ ทกขฺ าเต ธมฺเม ธมฺมานวุ ตฺตโิ น เต ชนา ปารเมสฺสนตฺ ิ มจจฺ ุเธยยฺ ํ สุทตุ ฺตรํ. กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย สุกกฺ ํ ภาเวถ ปณฑฺ ิโต โอกา อโนกมาคมมฺ วิเวเก ยตฺถ ทูรมํ ตตรฺ าภริ ติมิจเฺ ฉยยฺ หติ วฺ า กาเม อกญิ จฺ โน ปริโยทเปยฺย อตตฺ านํ จิตฺตเกฺลเสหิ ปณฑฺ โิ ต เยสํ สมโฺ พธยิ งเฺ คสุ สมฺมา จิตตฺ ํ สุภาวติ ํ อาทานปฏินิสสฺ คฺเค อนุปาทาย เย รตา ขณี าสวา ชุตมิ นฺโต เต โลเก ปรินิพฺพตุ าต.ิ ---------- ภารสตุ ฺตคาถา๑ ภารา หเว ปญจฺ กขฺ นฺธา ภารหาโร จ ปคุ ฺคโล ภาราทานํ ทกุ ฺขํ โลเก ภารนกิ เฺ ขปนํ สุขํ นกิ ฺขปิ ติ วฺ า ครไุ ภารํ อญญฺ ํ ภารํ อนาทิย สมูลํ ตณหฺ ํ อพพฺ ุฬหฺ นิจฺฉาโต ปรินิพฺพโุ ตติ. ๑. ขนฺธ. ม.ู ๑๗/๓๓.

สํวรคาถา ติรตนปฺปณามคาถา พระบรมราชนิพนธ์ ๒๖๒ สวํ รคาถา๑ สภุ านุปสสฺ ึ วหิ รนตฺ ํ อินทฺ รฺ ิเยสุ อสวํ ตุ ํ โภชนมหฺ ิ อมตฺตญญฺ ไุ กุสตี ํ หีนวีริยํ ตํ เว ปสหติ มาโร วาโต รกุ ฺขวํ ทพุ ฺพลํ อสุภานุปสฺสึ วิหรนตฺ ํ อินฺทรฺ เิ ยสุ สุสวํ ุตํ โภชนมฺหิ จ มตฺตญญฺ ไุ สทฺธํ อารทธฺ วีรยิ ํ ตํ เว นปปฺ สหติ มาโร วาโต เสลํว ปพพฺ ตํ. จกขฺ นุ า สํวโร สาธุ สาธุ โสเตน สวํ โร ฆาเนน สวํ โร สาธุ สาธุ ชวิ หฺ าย สํวโร กาเยน สํวโร สาธุ สาธุ วาจาย สวํ โร มนสา สวํ โร สาธุ สาธุ สพพฺ ตฺถ สวํ โร สพพฺ ตฺถ สวํ โุ ต ภิกฺขุ สพพฺ ทกุ ฺขา ปมุจฺจตตี ิ. ---------- ตริ ตนปฺปณามคาถา๒ พทุ ธฺ ํ นเม รตนภูตสรีรจติ ตฺ ํ ธมมฺ ํ นเม รตนภตู วิสุทธฺ ิสารํ สงฆฺ ํ นเม รตนภตู สุสีลทฏิ ฺฐึ เอตํ นเม ติรตนํ รตนตตฺ ยวหฺ ํ สมฺมา สโมสรติ วตฺถวุ เิ สสภตู ํ ๑. ขุ. ธ. ๒๕/๑๖,๖๔. ๒.พระราชนพิ นธ์ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ ัว.

ตริ ตนปฺปณามคาถา พระบรมราชนพิ นธ์ ๒๖๓ อญโฺ ญญฺญยุตฺตคณุ โยควสปปฺ วตฺตํ อสมฺ ึ ตยมฺหิปิ ตเถว ยถา ติทณเฺ ฑ เอกํ วินา ตทติ เรสมสมภฺ เวน โลเก กทาจิ จ จิเรน จ ปาตุภูตํ คมฺภีรญาณวิสยํ อตทิ ุทฺทสตฺถํ วิญญฺ หู ิ ปณฺฑติ ชเนหิ วิชญญฺ รูปํ โลกมหฺ ิ เกหิจิ กถญฺจุปลพภฺ นยี ํ เกสญจฺ ิ สุฏฺฐุ วทิ ิตํ คณุ กายตาย นาเมหเิ ยว ชนตาย สวุ สิ ฺสุตมฺปิ สมฺปสฺสตํ มนสิ สุทฺธปสาทฐานํ ปุญฺญตฺถกิ านมสมตุ ฺตมปุญฺญภมู ึ ทุกขฺ า ปมจุ ฺจนมุขํ สรณํ คตานํ ปูชารเหสุ ปรมํ อภปิ ูชเนยฺยํ นิพฺพานสจฉฺ ิกริ ิยายปุ นิสฺสยตถฺ ํ สมฺมา กเิ ลสมลโสธนสิทฺธิยา จ สาธูหิ อตฺถกุสเลหุปเสวนียํ ปาเณหิ จาปิ สรณํ คมนยี เมว ตสฺมา หิ ตํ ตริ ตนํ สรณํ คตมฺห รตตฺ ินฺทวิ ํ ขณขเณสุ นมสสฺ มานา ปูเชม จาปิ สสตํ สุปสนฺนจิตฺตา

ปตตฺ ทิ านคาถา ๒๖๔ ตตฺถานปุ าริจรยิ าย สทา รตา จ ปุญเฺ ญน ตตฺถ สุกเตน สขุ ี ภเวมุ เตเชน ตสฺส จ สทาปิ สวุ ตฺถิ โหตุ โย เจธ ธมมฺ วินยมฺหิ ปมาณภโู ต โลกตุ ฺตราภสิ มโย นิยโต สุโพชฺฌํ ตสโฺ สปนิสฺสยจยาย อยมปฺ ิ โหตุ วตถฺ ตุ ฺตเย ปรจิ โิ ต สุปสาทกาโร. ---------- ปตตฺ ทิ านคาถา๑ ยา เทวตา สนตฺ ิ วหิ ารวาสินี ถูเป ฆเร โพธฆิ เร ตหึ ตหึ ตา ธมมฺ ทาเนน ภวนฺตุ ปชู ิตา โสตถฺ ึ กโรนเฺ ตธ วหิ ารมณฺฑเล เถรา จ มชฌฺ า นวกา จ ภกิ ฺขโว สารามิกา ทานปตี อุปาสกา คามา จ เทสา นิคมา จ อิสฺสรา สปฺปาณภตู า สุขติ า ภวนตฺ ุ เต ชลาพุชา เยปิ จ อณฑฺ สมฺภวา สํเสทชาตา อถโวปปาติกา ๑. วา่ เป็นพระราชนพิ นธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว.