✍️สวดมนต์ฉบับหลวง ฉบับสมเด็จพระสังฆราช (ปุสฺสเทว)

สลี ทุ ฺเทสปาโฐ ตายนคาถา ๒๖๕ นยิ ยฺ านกิ ํ ธมมฺ วรํ ปฏิจจฺ เต สพฺเพปิ ทุกขฺ สสฺ กโรนฺตุ สงขฺ ย.ํ ฐาตุ จริ ํ สตํ ธมฺโม ธมมฺ ทฺธรา จ ปุคฺคลา สงฺโฆ โหตุ สมคฺโคว อตถฺ าย จ หิตาย จ อเมฺห รกขฺ ตุ สทฺธมโฺ ม สพฺเพปิ ธมฺมจารโิ น วุฑฺฒึ สมฺปาปุเณยฺยาม ธมฺเม อรยิ ปฺปเวทเิ ต. ---------- สลี ทุ เฺ ทสปาโฐ อโุ ปสถาวสาเน สชฌฺ ายติ พฺโพ ภาสิตมิทํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมมฺ า- สมฺพทุ เฺ ธน, สมฺปนฺนสีลา ภิกฺขเว วหิ รถ สมฺปนฺนปาฏิโมกขฺ า, ปาฏิโมกขฺ สํวรสวํ ตุ า วิหรถ อาจารโคจรสมฺปนฺนา, อณมุ ตฺเตสุ วชเฺ ชสุ ภยทสฺสาวี สมาทาย สิกฺขถ สกิ ฺขาปเทสูติ. ตสมฺ าติหเมหฺ หิ สกิ ฺขติ พพฺ ,ํ สมฺปนฺนสีลา วหิ รสิ ฺสาม สมฺปนนฺ ปาฏโิ มกฺขา, ปาฏ-ิ โมกฺขสํวรสวํ ุตา วิหรสิ สฺ าม อาจารโคจรสมปฺ นฺนา, อณมุ ตฺเตสุ วชเฺ ชสุ ภยทสฺสาวี สมาทาย สกิ ขฺ ิสสฺ าม สิกฺขาปเทสตู ิ. เอวญฺหิ โน สกิ ฺขติ พพฺ .ํ ---------- ตายนคาถา๑ ฉินทฺ โสตํ ปรกฺกมฺม กาเม ปนูท พรฺ าหฺมณ นปฺปหาย มุนิ กาเม เนกตตฺ มุปปชฺชติ ๑. สํ. ส. ๑๕/๖๗.

กายคตาสติภาวนาปาโฐ ๒๖๖ กยิรา เจ กยริ าเถนํ ทฬฺหเมนํ ปรกฺกเม สิถโิ ล หิ ปรพิ ฺพาโช ภิยโฺ ย อากริ เต รชํ อกตํ ทุกฺกฏํ เสยโฺ ย ปจฉฺ า ตปฺปติ ทุกฺกฏํ กตญจฺ สุกตํ เสยโฺ ย ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ กุโส ยถา ทุคคฺ หโิ ต หตฺถเมวานุกนฺตติ สามญญฺ ํ ทุปปฺ รามตฺถํ นิรยายปู กฑฺฒติ ยงฺกญิ ฺจิ สถิ ลิ ํ กมฺมํ สงกฺ ลิ ฏิ ฺฐญฺจ ยํ วตํ สงกฺ สสฺ รํ พรฺ หมฺ จริยํ น ตํ โหติ มหปฺผลนฺติ. ท่ี สถิ โิ ล สถิ ลิ ํ น้ัน ปาฐะในฉบับสีหล เป็น สฐโิ ล สฐิลํ ดังน.้ี ---------- สมฺพทุ โฺ ธ สตเิ วปลุ โฺ ล สตตฺ านํ อมตนฺทโท๑ เวเนยฺยานํ อเทเสสิ กาเย กายคตาสตึ ตสฺสา ปกาสกํ ธมฺม- ปรยิ ายํ ภณาม เส. ---------- กายคตาสตภิ าวนาปาโฐ อยํ โข เม กาโย, อุทธฺ ํ ปาทตลา, อโธ เกสมตฺถกา, ตจปริยนโฺ ต, ปโู ร นานปฺปการสฺส อสุจิโน. อตฺถิ อิมสฺมึ กาเย, เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ, มํสํ นหารู อฏฺฐี อฏฐฺ ิมิญฺชํ, วกกฺ ํ หทยํ ยกนํ กโิ ลมกํ ปิหกํ ปปฺผาส,ํ อนฺตํ ๑. แตง่ ใหม.่ พ. ฆ. อ.

กายคตาสตภิ าวนาปาโฐ ๒๖๗ อนฺตคุณํ อุทริยํ กรสี ,ํ ปิตฺตํ เสมฺหํ ปพุ โฺ พ โลหติ ํ เสโท เมโท, อสฺสุ วสา เขโฬ สงิ ฺฆาณกิ า ลสิกา มุตตฺ ํ. มตุ ฺตํ ลสิกา สงิ ฆฺ าณิกา เขโฬ วสา อสฺสุ, เมโท เสโท โลหิตํ ปุพโฺ พ เสมหฺ ํ ปิตฺต.ํ กรีสํ อุทริยํ อนฺตคุณํ อนฺตํ, ปปผฺ าสํ ปิหกํ กโิ ลมกํ ยกนํ หทยํ วกฺกํ, อฏฺฐิมญิ ฺชํ อฏฺฐี นหารู มํส,ํ ตโจ ทนตฺ า นขา โลมา เกสา. อตฺถิ อิมสฺมึ กาเย, เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ, มสํ ํ นหารู อฏฐฺ ี อฏฺฐมิ ญิ ชฺ ํ, วกฺกํ หทยํ ยกนํ กโิ ลมกํ ปหิ กํ ปปผฺ าสํ, อนฺตํ อนฺตคณุ ํ อทุ รยิ ํ กรีสํ, ปติ ฺตํ เสมฺหํ ปพุ โฺ พ โลหติ ํ เสโท เมโท, อสฺสุ วสา เขโฬ สงิ ฆฺ าณิกา ลสิกา มุตตฺ .ํ เอวมยํ เม กาโย, อุทฺธํ ปาทตลา, อโธ เกสมตฺถกา, ตจปริยนฺโต, ปโู ร นานปฺปการสฺส อสจุ ิโนติ. สปุ ฺปพุทธฺ ํ ปพชุ ฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา เยสํ ทวิ า จ รตโฺ ต จ นิจจฺ ํ กายคตา สติ ยญฺหิ กิจฺจํ ตทปวิทธฺ ํ อกจิ จฺ ํ ปน กรยี ติ อุนนฺ ฬานํ ปมตตฺ านํ เตสํ วฑฒฺ นฺติ อาสวา เยสญจฺ สุสมารทฺธา นิจฺจํ กายคตา สติ อกจิ ฺจํ เต น เสวนตฺ ิ กจิ เฺ จ สาตจฺจการโิ น สตานํ สมฺปชานานํ อตถฺ ํ คจฺฉนตฺ ิ อาสวาต.ิ กายคตาสตภิ าวนาปาโฐ นฏิ ฐฺ ิโต. ----------

๒๖๘ วปิ สสฺ นานยปาโฐ รปู ํ อตีตานาคตปจจฺ ปุ ฺปนฺนํ, อนจิ จฺ ํ สงฺขตํ ปฏจิ จฺ สมุปปฺ นฺนํ, ขยธมมฺ ํ วยธมมฺ ํ วิราคธมมฺ ํ นิโรธธมฺม.ํ เวทนา อตีตานาคต- ปจฺจุปฺปนฺนา, อนิจฺจา สงฺขตา ปฏิจฺจสมปุ ฺปนฺนา, ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นโิ รธธมฺมา. สญญฺ า อตีตานาคตปจฺจุปปฺ นนฺ า, อนจิ จฺ า สงขฺ ตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา, ขยธมมฺ า วยธมมฺ า วิราคธมมฺ า นิโรธธมฺมา. สงฺขารา อตีตานาคตปจจฺ ุปฺปนนฺ า, อนจิ ฺจา สงขฺ ตา ปฏิจจฺ สมปุ ฺปนฺนา, ขยธมมฺ า วยธมมฺ า วิราคธมมฺ า นโิ รธธมมฺ า. วญิ ญฺ าณํ อตีตานาคตปจจฺ ุปปฺ นนฺ ํ, อนจิ ฺจํ สงขฺ ตํ ปฏิจฺจสมุปปฺ นฺนํ, ขยธมฺมํ วยธมมฺ ํ วริ าคธมฺมํ นิโรธธมฺม.ํ สพฺเพ สงฺขารา อนิจจฺ า ทกุ ขฺ า วปิ ริณามธมฺมา. ตํ กเุ ตตฺถ ลพภฺ า, ยนตฺ ํ ชาตํ ภตู ํ สงฺขตํ ปโลกธมมฺ ,ํ ตํ วต มา ปลุชชฺ ีต,ิ เนตํ ฐานํ วิชชฺ ติ. อโห วต เม อิมินา วีตวิ ตเฺ ตน รตตฺ นิ ฺทิเวน, อายปุ ิ ขยี ติ. ชวี ิตํ อปุ รุชฺฌต.ิ พหุกา โข เม ปจฺจยา มรณสฺส อชฌฺ ตฺติกา จ พาหริ า จ. เตน เตน เม อสสฺ กาลกริ ิยา. โส โส มมสสฺ อนฺตราโย. อโห พทุ ฺโธ, อโห ธมโฺ ม, อโห สงโฺ ฆ. สาธุ พทุ ธฺ สุโพธติ า, สาธุ ธมมฺ สธุ มฺมตา สาธุ สงฆฺ สปุ ฏิปตตฺ ตี ิ. วปิ สสฺ นานยปาโฐ นิฏฺฐิโต. ----------

โอวาทปาฏิโมกฺขาทปิ าโฐ ๒๖๙ สตตฺ นฺนํ ภควนฺตานํ สมพฺ ุทธฺ านํ มเหสนิ ํ โอวาทปาฏิโมกฺขสฺส อทุ ฺเทสตฺเตน ทสสฺ ิตา มหาปทานสตุ ตฺ นฺเต ติสฺโส คาถาติ โน สุตํ ตีหิ สกิ ฺขาหิ สงขฺ ิตฺตํ ยาสุ พทุ ฺธาน สาสนํ ตาสมฺปกาสกํ ธมมฺ - ปรยิ ายํ ภณาม เส. ---------- โอวาทปาฏโิ มกฺขาทปิ าโฐ๑ อทุ ฺทิฏฺฐํ โข เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมมฺ าสมพฺ ทุ เฺ ธน, โอวาทปาฏิโมกฺขํ ตหี ิ คาถาห.ิ ขนตฺ ี ปรมํ ตโป ตตี ิกขฺ า, นพิ ฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา, น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี, สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโต. สพพฺ ปาปสฺส อกรณํ กุสลสสฺ ูปสมปฺ ทา สจติ ฺตปรโิ ยทปนํ เอตํ พุทฺธาน สาสนํ. อนปู วาโท อนูปฆาโต ปาฏิโมกฺเข จ สํวโร มตตฺ ญฺญุตา จ ภตฺตสมฺ ึ ปนฺตญจฺ สยนาสนํ อธจิ ิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พทุ ธฺ าน สาสนนฺติ อเนกปรยิ าเยน โข ปน เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา ๑. พระราชนิพนธข์ องพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว.

โอวาทปาฏิโมกขฺ าทิปาโฐ ๒๗๐ อรหตา สมมฺ าสมฺพทุ ฺเธน, สลี ํ สมมฺ ทกฺขาตํ สมาธิ สมฺมทกฺขาโต ปญฺญา สมมฺ ทกฺขาตา. กถญฺจ สีลํ สมฺมทกขฺ าตํ ภควตา. เหฏฺฐิเมนปิ ปริยาเยน, สลี ํ สมมฺ ทกฺขาตํ ภควตา. อปุ ริเมนปิ ปริยาเยน, สีลํ สมมฺ ทกฺขาตํ ภควตา. กถญฺจ เหฏฺฐิเมน ปริยาเยน, สลี ํ สมมฺ ทกฺขาตํ ภควตา. อธิ อรยิ สาวโก ปาณาติปาตา ปฏวิ ริ โต โหต,ิ อทนิ ฺนาทานา ปฏิวิรโต โหต,ิ กาเมสุ มจิ ฺฉาจารา ปฏิวิรโต โหต,ิ มสุ าวาทา ปฏิวิรโต โหต,ิ สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏวิ ิรโต โหตตี ิ. เอวํ โข เหฏฺฐิเมน ปริยาเยน, สีลํ สมมฺ - ทกฺขาตํ ภควตา, กถญฺจ อปุ ริเมน ปรยิ าเยน, สีลํ สมฺมทกฺขาตํ ภควตา. อิธ ภิกขฺ ุ สีลวา โหติ, ปาฏโิ มกขฺ สวํ รสํวุโต วิหรติ อาจารโคจรสมปฺ นฺโน, อณมุ ตเฺ ตสุ วชเฺ ชสุ ภยทสฺสาวี สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสตู ิ. เอวํ โข อปุ ริเมน ปรยิ าเยน, สีลํ สมฺมทกฺขาตํ ภควตา. กถญฺจ สมาธิ สมมฺ ทกฺขาโต ภควตา. เหฏฐฺ เิ มนปิ ปรยิ าเยน, สมาธิ สมฺมทกฺขาโต ภควตา. อุปรเิ มนปิ ปรยิ าเยน, สมาธิ สมมฺ ทกฺขาโต ภควตา, กถญจฺ เหฏฺฐิเมน ปรยิ าเยน, สมาธิ สมมฺ ทกฺขาโต ภควตา. อิธ อริยสาวโก โวสสฺ คฺคารมฺมณํ กรติ วฺ า, ลภติ สมาธึ ลภติ จิตฺตสฺเสกคฺคตนตฺ ิ. เอวํ โข เหฏฐฺ ิเมน ปรยิ าเยน, สมาธิ สมมฺ ทกฺขาโต ภควตา. กถญจฺ

โอวาทปาฏิโมกฺขาทิปาโฐ ๒๗๑ อปุ ริเมน ปริยาเยน, สมาธิ สมฺมทกฺขาโต ภควตา. อธิ ภิกฺขุ ววิ ิจฺเจว กาเมหิ วิวจิ ฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมห,ิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชมฺปตี สิ ขุ ํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. วิตกกฺ วิจารานํ วปู สมา, อชฺฌตฺตํ สมปฺ สาทนํ เจตโส เอโกทภิ าวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ, สมาธิชมฺปตี ิสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมปฺ ชฺช วหิ รติ. ปตี ิยา จ วิราคา อุเปกขฺ โก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน, สขุ ญฺจ กาเยน ปฏสิ ํเวเทติ, ยนตฺ ํ อรยิ า อาจิกขฺ นฺติ อเุ ปกฺขโก สตมิ า สุขวิหารตี ,ิ ตตยิ ํ ฌานํ อุปสมฺปชชฺ วิหรติ. สุขสสฺ จ ปหานา ทกุ ขฺ สฺส จ ปหานา, ปพุ ฺเพว โสมนสฺสโทมนสสฺ านํ อตถฺ งฺคมา, อทุกฺขมสุขํ อุเปกขฺ าสติปาริสทุ ฺธึ, จตุตถฺ ํ ฌานํ อปุ สมฺปชฺช วิหรตตี ิ. เอวํ โข อปุ ริเมน ปริยาเยน, สมาธิ สมฺมทกฺขาโต ภควตา. กถญจฺ ปญฺญา สมฺมทกฺขาตา ภควตา. เหฏฐฺ ิเมนปิ ปรยิ าเยน, ปญฺญา สมมฺ ทกฺขาตา ภควตา. อุปริเมนปิ ปริยาเยน, ปญญฺ า สมฺมทกฺขาตา ภควตา. กถญจฺ เหฏฺฐเิ มน ปริยาเยน, ปญญฺ า สมฺมทกฺขาตา ภควตา. อิธ อริยสาวโก ปญญฺ วา โหติ, อทุ ยตฺถคามนิ ิยา ปญญฺ าย สมนฺนาคโต, อริยาย นพิ ฺเพธิกาย สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามินิยาติ. เอวํ โข เหฏฺฐเิ มน ปริยาเยน, ปญฺญา สมฺมทกฺขาตา ภควตา. กถญฺจ อปุ รเิ มน ปรยิ าเยน, ปญญฺ า สมฺมทกฺขาตา ภควตา. อธิ ภิกขฺ ุ อิทํ ทุกขฺ นฺติ

โอวาทปาฏโิ มกขฺ าทปิ าโฐ ๒๗๒ ยถาภูตํ ปชานาต.ิ อยํ ทุกขฺ สมทุ โยติ ยถาภตู ํ ปชานาติ. อยํ ทุกฺขนิโรโธติ ยถาภตู ํ ปชานาติ. อยํ ทกุ ขฺ นิโรธคามินี ปฏปิ ทาติ ยถาภตู ํ ปชานาตีติ. เอวํ โข อปุ รเิ มน ปรยิ าเยน, ปญญฺ า สมฺมทกฺขาตา ภควตา. สีลปริภาวิโต สมาธิ มหปผฺ โล โหติ มหานิสโํ ส, สมาธิ- ปริภาวติ า ปญฺญา มหปฺผลา โหติ มหานิสสํ า, ปญญฺ าปริภาวติ ํ จติ ตฺ ํ สมฺมเทว อาสเวหิ วิมจุ ฺจติ. เสยฺยถที ํ. กามาสวา ภวาสวา อวชิ ชฺ าสวา. ภาสิตา โข ปน ภควตา ปรนิ พิ ฺพานสมเย อยํ ปจฉฺ มิ วาจา, หนฺททานิ ภกิ ฺขเว อามนฺตยามิ โว, วยธมมฺ า สงขฺ ารา, อปปฺ มาเทน สมฺปาเทถาต.ิ ภาสิตญจฺ ทิ ํ ภควตา, เสยฺยถาปิ ภกิ ฺขเว ยานิ กานิจิ ชงฺคลานํ ปาณานํ ปทชาตานิ, สพฺพานิ ตานิ หตฺถิปเท สโมธานํ คจฺฉนฺต,ิ หตฺถิปทํ เตสํ อคฺคมกฺขายติ, ยทิทํ มหนตฺ ตฺเตน. เอวเมว โข ภกิ ฺขเว เย เกจิ กุสลา ธมฺมา, สพเฺ พ เต อปฺปมาทมูลกา อปปฺ มาทสโมสรณา, อปปฺ มาโท เตสํ อคฺคมกฺขายตีติ, ตสฺมาติหเมหฺ หิ สิกขฺ ติ พฺพ,ํ ติพฺพาเปกขฺ า ภวสิ ฺสาม, อธสิ ลี สกิ ขฺ าสมาทาเน, อธจิ ติ ตฺ สกิ ฺขาสมาทาเน, อธิปญญฺ าสกิ ฺขาสมาทาเน, อปฺปมาเทน สมฺปาเทสฺสามาติ, เอวญฺหิ โน สิกฺขิตพพฺ ํ. โอวาทปาฏิโมกฺขาทปิ าโฐ นิฏฐฺ ิโต. ----------

กรณียากรณยี สุตฺตปาโฐ ๒๗๓ วเิ นตา สุขมคคฺ สมฺ ึ เวเนยฺเย วนิ ยํ มนุ ิ อกรญฺญปฺปหานาย กรญฺญกรณาย จ ยํ สตุ ฺตนฺตํ อภาสิตถฺ เวเทหมนุ โิ น วรํ สุตฺวา ตถานุการาย ตํ สุตตฺ นตฺ ํ ภณาม เส. ---------- กรณยี ากรณยี สตุ ตฺ ปาโฐ๑ เอวมฺเม สุตํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตถฺ ยิ ํ วหิ รติ, เชตวเน อนาถปณิ ฺฑิกสฺส, อาราเม. อถโข อายสมฺ า อานนฺโท, เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงกฺ มิตวฺ า ภควนตฺ ํ อภิวาเทตฺวา เอกมนตฺ ํ นสิ ีทิ. เอกมนตฺ ํ นสิ นิ ฺนํ โข อายสมฺ นฺตํ อานนฺทํ ภควา เอตทโวจ, เอกํเสนาหํ อานนฺท อกรณียํ วทาม,ิ กายทุจฺจรติ ํ วจีทุจจฺ ริตํ มโนทุจฺจริตนตฺ ิ. ยมิทํ ภนฺเต ภควตา เอกํเสน อกรณียํ อกฺขาต,ํ กายทจุ จฺ ริตํ วจที ุจจฺ ริตํ มโนทุจฺจริตํ, ตสฺมึ อกรณีเย กยิรมาเน, โก อาทีนโว ปาฏิกงโฺ ขต.ิ ยมิทํ อานนฺท มยา เอกํเสน อกรณียํ อกขฺ าตํ, กายทุจจฺ ริตํ วจีทุจจฺ ริตํ มโนทุจฺจรติ ,ํ ตสมฺ ึ อกรณีเย กยิรมาเน, อยํ อาทีนโว ปาฏิกงโฺ ข, อตฺตาปิ อตฺตานํ อุปวทติ, อนวุ ิจฺจ วิญญฺ ู ครหนฺต.ิ ปาปโก กติ ตฺ สิ ทฺโท อพภฺ ุคคฺ จฺฉติ, สมมฺ ูโฬฺห กาลํ กโรต,ิ กายสสฺ เภทา ปรมมฺ รณา, อปายํ ทคุ ฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อปุ ปชฺชต,ิ ยมิทํ อานนฺท มยา เอกํเสน อกรณียํ อกฺขาต,ํ กายทจุ ฺจรติ ํ วจที ุจฺจรติ ํ มโนทุจฺจรติ ,ํ ๑. องฺ. ทุก. ๒๐/๗๓.

กรณียากรณยี สุตตฺ ปาโฐ ๒๗๔ ตสมฺ ึ อกรณีเย กยิรมาเน, อยํ อาทนี โว ปาฏกิ งโฺ ข. เอกํเสนาหํ อานนทฺ กรณยี ํ วทาม,ิ กายสจุ ริตํ วจสี จุ ริตํ มโนสจุ รติ นตฺ ิ. ยมิทํ ภนฺเต ภควตา เอกํเสน กรณยี ํ อกฺขาตํ, กายสจุ รติ ํ วจีสุจริตํ มโนสจุ ริตํ, ตสมฺ ึ กรณีเย กยิรมาเน, โก อานิสโํ ส ปาฏกิ งโฺ ขติ. ยมิทํ อานนทฺ มยา เอกํเสน กรณยี ํ อกขาตํ, กายสจุ ริตํ วจีสุจรติ ํ มโนสจุ ริต,ํ ตสมฺ ึ กรณเี ย กยริ มาเน, อยํ อานสิ ํโส ปาฏิกงโฺ ข, อตฺตาปิ อตตฺ านํ น อุปวทต,ิ อนุวจิ จฺ วญิ ฺญู ปสํสนตฺ ,ิ กลฺยาโณ กติ ฺตสิ ทฺโท อพภฺ ุคคฺ จฺฉติ, อสมฺมูโฬฺห กาลํ กโรติ, กายสฺส เภทา ปรมมฺ รณา, สคุ ตึ สคคฺ ํ โลกํ อปุ ปชฺชติ. ยมิทํ อานนฺท มยา เอกํเสน กรณียํ อกฺขาต,ํ กายสจุ รติ ํ วจีสุจรติ ํ มโนสจุ ริตํ, ตสมฺ ึ กรณีเย กยิรมาเน, อยํ อานสิ โํ ส ปาฏิกงฺโขติ. อทิ มโวจ ภควา. อตฺตมโน อายสมฺ า อานนโฺ ท ภควโต ภาสิต,ํ อภินนทฺ ีติ. กรณียากรณยี สตุ ฺตปาโฐ นิฏฐฺ โิ ต. ---------- สมพฺ ทุ โฺ ธ ทิปทํเสฏฺโฐ มหาการณุ โิ ก มนุ ิ สามตถฺ ยิ ํ ทสฺเสตวฺ าน ปหาเน ภาวนาย จ สมฺมานปุ ฏิปตฺยตฺถํ ยํ สตุ ตฺ นฺตํ อภาสยิ สุตฺวา ตถานกุ าราย ตํ สุตฺตนฺตํ ภณาม เส. ----------

๒๗๕ ปหานภาวนาสตุ ฺต๑ํ เอวมฺเม สตุ ํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตฺถิยํ วหิ รต,ิ เชตวเน อนาถปิณฑฺ กิ สฺส, อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนเฺ ตสิ ภกิ ขฺ โวติ. ภทนฺเตติ เต ภิกขฺ ู ภควโต ปจจฺ สโฺ สสไุ. ภควา เอตทโวจ. อกสุ ลํ ภิกขฺ เว ปชหถ, สกกฺ า ภกิ ฺขเว อกุสลํ ปชหติ ุ,ไ โน เจตํ ภกิ ฺขเว สกกฺ า อภวิสสฺ อกุสลํ ปชหิตไุ, นาหํ เอวํ วเทยฺย,ํ อกุสลํ ภิกขฺ เว ปชหถาติ. ยสมฺ า จ โข ภิกขฺ เว สกกฺ า อกุสลํ ปชหติ ุ,ไ ตสฺมาหํ เอวํ วทามิ, อกสุ ลํ ภกิ ขฺ เว ปชหถาติ, อกสุ ลญจฺ หทิ ํ ภกิ ขฺ เว ปหีน,ํ อหติ าย ทุกฺขาย สวํ ตเฺ ตยยฺ , นาหํ เอวํ วเทยยฺ ,ํ อกุสลํ ภิกฺขเว ปชหถาต.ิ ยสฺมา จ โข ภิกขฺ เว อกุสลํ ปหีน,ํ หิตาย สขุ าย สวํ ตฺตต,ิ ตสฺมาหํ เอวํ วทาม,ิ อกุสลํ ภกิ ฺขเว ปชหถาต.ิ กสุ ลํ ภกิ ฺขเว ภาเวถ, สกฺกา ภกิ ฺขเว กสุ ลํ ภาเวต,ไุ โน เจตํ ภกิ ขฺ เว สกฺกา อภวิสสฺ กุสลํ ภาเวต,ุไ นาหํ เอวํ วเทยฺยํ, กสุ ลํ ภกิ ฺขเว ภาเวถาติ. ยสฺมา จ โข ภิกฺขเว สกกฺ า กุสลํ ภาเวต,ุไ ตสฺมาหํ เอวํ วทาม,ิ กุสลํ ภกิ ฺขเว ภาเวถาต.ิ กสุ ลญจฺ หทิ ํ ภกิ ขฺ เว ภาวติ ํ, อหิตาย ทกุ ฺขาย สํวตฺเตยยฺ , นาหํ เอวํ วเทยฺย,ํ กุสลํ ภิกฺขเว ภาเวถาติ. ยสฺมา จ โข ภิกขฺ เว กุสลํ ภาวิตํ, หิตาย สุขาย สํวตฺตต.ิ ตสฺมาหํ เอวํ วทามิ, ๑. องฺ. ทกุ . ๒๐/๗๔.

พยฺ ากตาพยฺ ากตวตถฺ ทุ วฺ ยํ ๒๗๖ กสุ ลํ ภิกขฺ เว ภาเวถาติ. อิทมโวจ ภควา. อตตฺ มนา เต ภกิ ฺขู ภควโต ภาสติ ํ, อภินนทฺ นุ ตฺ ิ. ปหานภาวนาสตุ ตฺ ํ นฏิ ฺฐิตํ. ---------- โลเกกุตฺตมสตฺถุสฺส ยสสฺ วากยฺ ํ อนญฺญถํ อตถฺ สญฺหิตจารี จ อนตฺเถ เสตุฆาตโน เตน วยิ ากเต ธมเฺ ม อโถปิ อวิยากเต วิญฺญนู ํ ญาณจารีนํ สมมฺ าโวปปริกฺขตํ สทธฺ าปสาทสทิ ธฺ ตฺถํ ทวุ ิเธ เต ภณาม เส. ---------- พยฺ ากตาพยฺ ากตวตถฺ ทุ วฺ ยํ๑ อตถฺ ิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมา- สมพฺ ุทเฺ ธน, พฺยากตานิ จ วตฺถูนิ อพฺยากตานิ จ วตถฺ ูนิ, ยานิ ภควโต สาวเกหิ ตถตฺเตเนว ธาเรตพฺพาน.ิ กถญจฺ อพยฺ ากตํ ภควตา. สสฺสโต โลโกติ อพฺยากตเมตํ ภควตา. อสสฺสโต โลโกติ อพยฺ ากตเมตํ ภควตา. อนตฺ วา โลโกติ อพยฺ ากตเมตํ ภควตา. อนนฺตวา โลโกติ อพยฺ ากตเมตํ ภควตา. ตํ ชวี ํ ตํ สรรี นตฺ ิ อพฺยากตเมตํ ภควตา. อญฺญํ ชวี ํ อญฺญํ สรีรนฺติ อพฺยากตเมตํ ภควตา. โหติ ตถาคโต ๑. ม. ม. ๑๓/๑๕๑.

พฺยากตาพยฺ ากตวตถฺ ุทวฺ ยํ ๒๗๗ ปรมมฺ รณาติ อพฺยากตเมตํ ภควตา. น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ อพฺยากตเมตํ ภควตา, โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรมมฺ รณาติ อพฺยากตเมตํ ภควตา. เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมมฺ รณาติ อพยฺ ากตเมตํ ภควตา. เอวํ โข อพยฺ ากตํ ภควตา. กสฺมา เจตํ อพยฺ ากตํ ภควตา. ( น เหตํ อตฺถสญฺหติ ํ* ) นาทิพรฺ หมฺ จรยิ กํ, น นพิ พฺ ิทาย น วริ าคาย น นโิ รธาย น อุปสมาย น อภิญญฺ าย น สมโฺ พธาย น นพิ ฺพานาย สวํ ตฺตติ, ตสมฺ า เจตํ อพยฺ ากตํ ภควตา. กถญฺจ พยฺ ากตํ ภควตา. อทิ ํ ทกุ ขฺ นตฺ ิ โข พฺยากตเมตํ ภควตา. อยํ ทกุ ฺขสมุทโยติ โข พฺยากตเมตํ ภควตา. อยํ ทุกขฺ นโิ รโธติ โข พฺยากตเมตํ ภควตา. อยํ ทกุ ฺขนโิ รธคามินี ปฏิปทาติ โข พยฺ ากตเมตํ ภควตา. กถญฺจ ทุกขฺ ํ พฺยากตํ ภควตา. ชาตปิ ิ ทุกฺขา ชราปิ ทกุ ฺขา มรณมฺปิ ทุกฺขํ, โสก- ปริเทวทุกฺขโทมนสสฺ ุปายาสาปิ ทุกขฺ า, อปฺปิเยหิ สมปฺ โยโค ทุกโฺ ข ปิเยหิ วิปปฺ โยโค ทุกฺโข ยมฺปจิ ฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทกุ ฺขํ, สงขฺ ิตฺเตน ปญจฺ ุปาทานกฺขนธฺ า ทกุ ฺขา. เอวํ โข ทกุ ขฺ ํ พยฺ ากตํ ภควตา. กถญฺจ ทุกฺขสมทุ โย พฺยากโต ภควตา. ยายํ ตณฺหา โปโนพฺภวกิ า นนฺทริ าคสหคตา ตตฺร ตตฺราภนิ นทฺ ิน.ี เสยฺยถีทํ. กามตณหฺ า ภวตณฺหา วภิ วตณหฺ า. เอวํ โข ทุกฺขสมุทโย พฺยากโต ภควตา. กถญจฺ ทุกฺขนิโรโธ พฺยากโต ภควตา. โย ตสฺสาเยว ตณหฺ าย อเสสวริ าคนโิ รโธ จาโค * วัดบวรนิเวศ ฯ เปล่ียนว่า น อตถฺ สญหฺ ิตเญหฺ ตํ

พฺยากตาพยฺ ากตวตฺถุทฺวยํ ๒๗๘ ปฏนิ ิสฺสคโฺ ค มตุ ฺติ อนาลโย. เอวํ โข ทกุ ฺขนิโรโธ พฺยากโต ภควตา. กถญฺจ ทุกขฺ นโิ รธคามินี ปฏิปทา พฺยากตา ภควตา, อยเมว อรโิ ย อฏฐฺ งคฺ โิ ก มคฺโค. เสยยฺ ถีทํ. สมมฺ าทิฏฺฐิ สมมฺ าสงกฺ ปโฺ ป, สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนโฺ ต สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม สมมฺ าสติ สมฺมาสมาธิ. เอวํ โข ทกุ ฺขนิโรธคามนิ ี ปฏิปทา พยฺ ากตา ภควตา. เอวํ โข พฺยากตํ ภควตา. กสฺมา เจตํ พฺยากตํ ภควตา. อตถฺ สญหฺ ิตเญหฺ ตํ อาทพิ รฺ หฺมจรยิ ก,ํ นิพพฺ ิทาย วิราคาย นโิ รธาย อุปสมาย อภญิ ญฺ าย สมฺโพธาย นพิ พฺ านาย สวํ ตฺตติ. ตสฺมา เจตํ พฺยากตํ ภควตา. ตตรฺ ยํ ภควตา อพยฺ ากตํ, ตํ อพฺยากตโต ธาเรตพฺพ,ํ ยํ ภควตา พฺยากต,ํ ตํ พฺยากตโต ธาเรตพฺพ.ํ วุตตฺ เญหฺ ตํ ภควตา, อติ ิ ยํ ภิกฺขเว มยา อพยฺ ากตํ, ตํ อพฺยากตโต ธาเรถ, ยํ มยา พยฺ ากตํ, ตํ พฺยากตโต ธาเรถาต.ิ พยฺ ากตาพยฺ ากตวตถฺ ุทวฺ ยํ นฏิ ฺฐิตํ. ---------- ยํ เว นพิ พฺ านญาณสสฺ ญาณํ ปุพเฺ พ ปวตฺตเต ตสฺเสว วสิ ยีภูตา ยายํ ธมมฺ นยิ ามตา อนิจฺจตา ทุกฺขตา จ สพฺเพสํ จ อนตฺตตา ตสฺสา ปกาสกํ สุตตฺ ํ ยํ สมพฺ ุทเฺ ธน ภาสิตํ สาธูนํ ญาณจาเรน ยถา พุทเฺ ธน เทสิตํ

ธมมฺ นยิ ามสุตตฺ ํ ๒๗๙ โยนิโส ปฏปิ ตฺยตถฺ ํ ตํ สุตฺตนฺนํ ภณาม เส. ---------- ธมมฺ นยิ ามสตุ ฺตํ๑ เอวมฺเม สุตํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตถฺ ยิ ํ วหิ รต,ิ เชตวเน อนาถปณิ ฺฑกิ สสฺ , อาราเม. ตตรฺ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกขฺ โวติ. ภทนเฺ ตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจจฺ สโฺ สสไุ. ภควา เอตทโวจ. อปุ ฺปาทา วา ภิกขฺ เว ตถาคตานํ อนปุ ฺปาทา วา ตถาคตาน,ํ ฐิตาว สา ธาตุ ธมมฺ ฏฺฐิตตา ธมมฺ นิยามตา, สพฺเพ สงขฺ ารา อนจิ ฺจาติ. ตํ ตถาคโต อภิสมพฺ ุชฌฺ ติ อภสิ เมติ, อภสิ มพฺ ุชฺฌิตวฺ า อภิสเมตวฺ า อาจกิ ฺขติ เทเสติ, ปญฺญเปติ ปฏฐฺ เปต,ิ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานกี โรติ, สพเฺ พ สงฺขารา อนจิ ฺจาติ. อุปฺปาทา วา ภกิ ฺขเว ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ, ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฐฺ ิตตา ธมมฺ นยิ ามตา, สพเฺ พ สงขฺ ารา ทกุ ฺขาติ. ตํ ตถาคโต อภิสมฺพชุ ฌฺ ติ อภิสเมติ, อภสิ มพฺ ุชฺฌติ วฺ า อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ, ปญฺญเปติ ปฏฐฺ เปต,ิ วิวรติ วภิ ชติ อตุ ตฺ านีกโรต,ิ สพเฺ พ สงฺขารา ทุกขฺ าต.ิ อุปฺปาทา วา ภกิ ฺขเว ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตาน,ํ ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฐฺ ติ ตา ธมมฺ นิยามตา, สพเฺ พ ธมฺมา อนตฺตาติ. ตํ ตถาคโต อภิสมพฺ ุชฺฌติ อภสิ เมติ, อภิสมพฺ ชุ ฌฺ ิตวฺ า อภสิ เมตฺวา อาจกิ ฺขติ เทเสต.ิ ปญฺญเปติ ปฏฺฐเปติ, วิวรติ วิภชติ อตุ ฺตานกี โรต,ิ ๑. องฺ. ตกิ . ๒๐/๓๖๘.

อปณณฺ กสตุ ฺตํ ๒๘๐ สพฺเพ ธมฺมา อนตตฺ าต.ิ อิทมโวจ ภควา, อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ, อภินนฺทนุ ฺต.ิ ที่ ปญฺญเปติ น้ัน เปน็ ปญฺญาเปติ บา้ ง. ธมมฺ นิยามสุตตฺ ํ นฏิ ฐฺ ิตํ. ---------- อปณฺณกปปฺ กาสี โย โลกตโมนโุ ท มุนิ ธมฺเม อปณฺณเก นาม อเทเสสิ หเิ ตสโก วญิ ฺญูนํ ธมมฺ กามีนํ สกฺกจจฺ ํ โสตมุ ิจฺฉตํ ภาสติ ํ เตน พุทเฺ ธน อปณณฺ กํ ภณาม เส. ---------- อปณฺณกสตุ ตฺ ํ๑ เอวมฺเม สตุ ํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตถฺ ิยํ วหิ รติ, เชตวเน อนาถปณิ ฺฑิกสฺส, อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ. ภทนเฺ ตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจจฺ สฺโสสุไ. ภควา เอตทโวจ. ตีหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภกิ ขฺ ,ุ อปณฺณก- ปฏิปทํ ปฏปิ นโฺ น โหติ, โยนิ จสสฺ อารทธฺ า โหติ อาสวานํ ขยาย. กตเมหิ ตีหิ. อธิ ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ อนิ ทฺ รฺ ิเยสุ คตุ ตฺ ทฺวาโร โหติ, โภชเน มตฺตญฺญู โหติ, ชาคริยมนุยุตฺโต โหติ. กถญจฺ ภกิ ฺขเว ภิกขฺ ุ อินฺทรฺ เิ ยสุ คุตฺตทวฺ าโร โหติ. อิธ ภิกขฺ เว ภิกฺขุ จกขฺ ุนา รปู ๆ ทิสฺวา น นมิ ติ ฺตคคฺ าหี โหติ ๑. องฺ. ตกิ . ๒๐/๑๔๒.

อปณฺณกสุตฺตํ ๒๘๑ นานพุ ฺยญชฺ นคฺคาหี, ยตฺวาธิกรณเมนํ จกฺขนุ ทฺ ฺรยิ มสํวุตํ วหิ รนตฺ ํ, อภชิ ฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนวฺ าสฺสเวยฺยุไ, ตสฺส สํวราย ปฏิปชชฺ ติ, รกขฺ ติ จกขฺ นุ ฺทรฺ ยิ ํ จกฺขนุ ทฺ ฺริเย สวํ รํ อาปชฺชติ. โสเตน สทฺทํ สตุ วฺ า น นมิ ิตฺตตฺคาหี โหติ นานพุ ยฺ ญฺชนคฺคาห,ี ยตฺวาธกิ รณเมนํ โสตินทฺ รฺ ิยมสํวุตํ วหิ รนตฺ ,ํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกสุ ลา ธมฺมา อนวฺ าสฺสเวยฺยไุ, ตสสฺ สํวราย ปฏิปชฺชติ, รกขฺ ติ โสตนิ ฺทรฺ ยิ ํ โสตินฺทรฺ ิเย สํวรํ อาปชฺชต.ิ ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตวฺ า น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานพุ ยฺ ญฺชนคคฺ าหี, ยตวฺ า- ธกิ รณเมนํ ฆานินฺทฺริยมสํวุตํ วิหรนตฺ ํ, อภิชฺฌาโทมนสสฺ า ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสสฺ เวยฺย,ุไ ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ, รกขฺ ติ ฆานนิ ฺทรฺ ิยํ ฆานินฺทรฺ ิเย สวํ รํ อาปชฺชติ. ชิวหฺ าย รสํ สายติ วฺ า น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญชฺ นคฺคาหี, ยตฺวาธิกรณเมนํ ชิวฺหินฺทฺริยมสํวตุ ํ วหิ รนตฺ ํ, อภิชฌฺ าโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนวฺ าสฺสเวยยฺ ุไ, ตสฺส สวํ ราย ปฏปิ ชฺชติ, รกขฺ ติ ชวิ หฺ นิ ฺทฺริยํ ชิวฺหินทฺ รฺ เิ ย สวํ รํ อาปชฺชติ. กาเยน โผฏฐฺ พพฺ ํ ผุสติ ฺวา น นิมติ ฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญฺชนคฺคาห,ี ยตฺวาธกิ รณเมนํ กายินฺทรฺ ยิ มสวํ ุตํ วิหรนตฺ ํ, อภชิ ฌฺ าโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสสฺ เวยฺยุไ, ตสฺส สวํ ราย ปฏิปชชฺ ติ, รกฺขติ กายนิ ฺทฺริยํ กายินฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติ. มนสา ธมฺมํ วญิ ฺญาย น นิมิตฺตคคฺ าหี โหติ นานุพยฺ ญฺชนคคฺ าหี, ยตฺวาธิกรณเมนํ

อปณฺณกสุตตฺ ํ ๒๘๒ มนนิ ทฺ รฺ ยิ มสํวุตํ วหิ รนฺต,ํ อภชิ ฌฺ าโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมมฺ า อนฺวาสสฺ เวยยฺ ุไ, ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ, รกฺขติ มนินทฺ ฺรยิ ํ มนินฺทรฺ ิเย สํวรํ อาปชชฺ ติ. เอวํ โข ภกิ ขฺ เว ภกิ ฺขุ อินทฺ ฺรเิ ยสุ คุตฺตทฺวาโร โหติ. กถญจฺ ภกิ ขฺ เว ภกิ ขฺ ุ โภชเน มตฺตญญฺ ู โหติ. อธิ ภกิ ขฺ เว ภกิ ฺขุ ปฏิสงขฺ า โยนิโส อาหารํ อาหาเรติ, เนว ทวาย น มทาย น มณฑฺ นาย น วภิ ูสนาย, ยาวเทว อิมสฺส กายสฺส ฐติ ยิ า ยาปนาย วหิ ึสปุ รตยิ า พฺรหฺมจริยานุคคฺ หาย, อิติ ปรุ าณญฺจ เวทนํ ปฏหิ งฺขามิ นวญจฺ เวทนํ น อปุ ปฺ าเทสสฺ ามิ, ยาตรฺ า จ เม ภวสิ สฺ ติ อนวชฺชตา จ ผาสวุ ิหาโร จาต.ิ เอวํ โข ภกิ ขฺ เว ภกิ ฺขุ โภชเน มตฺตญฺญู โหติ. กถญจฺ ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ ชาครยิ มนยุ ุตโฺ ต โหต.ิ อิธ ภกิ ฺขเว ภกิ ขฺ ุ ทวิ สํ จงกฺ เมน นิสชฺชาย, อาวรณิเยหิ ธมเฺ มหิ จิตฺตํ ปรโิ สเธต,ิ รตตฺ ิยา ปฐมํ ยาม,ํ จงฺกเมน นิสชฺชาย, อาวรณเิ ยหิ ธมฺเมหิ จิตตฺ ํ ปรโิ สเธติ, รตตฺ ิยา มชฌฺ ิมํ ยาม,ํ ทกฺขิเณน ปสเฺ สน สีหเสยยฺ ํ กปเฺ ปติ, ปาเทน ปาทํ อจฺจาธาย, สโต สมปฺ ชาโน อุฏฺฐานสญญฺ ํ มนสกิ ริตฺวา, รตตฺ ิยา ปจฺฉิมํ ยามํ ปจฺจุฏฺฐาย, จงฺกเมน นสิ ชฺชาย, อาวรณเิ ยหิ ธมฺเมหิ จิตตฺ ํ ปริโสเธติ. เอวํ โข ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ ชาครยิ มนยุ ุตฺโต โหติ. อิเมหิ โข ภิกขฺ เว ตีหิ ธมเฺ มหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ, อปณณฺ กปฏิปทํ ปฏปิ นโฺ น

สุปุพฺพณหฺ สุตฺตํ ๒๘๓ โหติ, โยนิ จสสฺ อารทธฺ า โหติ อาสวานํ ขยายาติ. อิทมโวจ ภควา. อตฺตมนา เต ภิกขฺ ู ภควโต ภาสิต,ํ อภนิ นฺทุนฺติ. อปณฺณกสตุ ฺตํ นิฏฺฐิตํ. ---------- ปญฺญตตฺ กิ สุ โล นาโถ สาตเฺ ถเสวฺ ว นิโยชโก สุกาลํ สมฺปเวเทนฺโต กลยฺ าเณเนวเทสยิ ตํสนฺทีปกสุตฺตนตฺ ํ ยํ สมฺพุทฺเธน เทสิตํ สาธูนํ อตถฺ สทิ ธฺ ตฺถํ ตํ สุตตฺ นฺตํ ภณาม เส. ---------- สปุ พุ พฺ ณหฺ สตุ ตฺ ํ๑ เอวมเฺ ม สตุ ํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตฺถิยํ วหิ รต,ิ เชตวเน อนาถปิณฑฺ ิกสสฺ , อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภิกขฺ ู อามนฺเตสิ ภิกขฺ โวต.ิ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสโฺ สสไุ. ภควา เอตทโวจ, เย ภกิ ฺขเว สตตฺ า ปพุ พฺ ณหฺ สมยํ กาเยน สจุ ริตํ จรนตฺ ,ิ วาจาย สจุ ริตํ จรนฺต,ิ มนสา สุจริตํ จรนตฺ ิ. สปุ ุพพฺ โณฺห ภิกฺขเว เตสํ สตฺตาน.ํ เย ภิกฺขเว สตตฺ า มชฌฺ นฺตกิ สมยํ กาเยน สุจรติ ํ จรนฺต,ิ วาจาย สุจริตํ จรนฺต,ิ มนสา สจุ รติ ํ จรนตฺ ิ. สุมชฺฌนฺตโิ ก ภิกฺขเว เตสํ สตฺตาน.ํ เย ภกิ ขฺ เว สตฺตา สายณหฺ สมยํ กาเยน สุจริตํ จรนฺติ, วาจาย สุจริตํ จรนตฺ ิ, มนสา สุจรติ ํ จรนตฺ ิ. สุสายโณหฺ ภิกขฺ เว เตสํ ๑. องฺ. ติก. ๒๐/๓๗๘.

สปุ ุพพฺ ณฺหสุตตฺ ํ ๒๘๔ สตฺตานนฺติ. อิทมโวจ ภควา. อทิ ํ วตฺวาน สุคโต, อถาปรํ เอตทโวจ สตถฺ า สุนกขฺ ตฺตํ สุมงฺคลํ สุปภาตํ สุหฏุ ฺฐิตํ สุขโณ สุมหุ ุตโฺ ต จ สุยฏิ ฺฐํ พรฺ หมฺจาริสุ ปทกขฺ ิณํ กายกมมฺ ํ วาจากมมฺ ํ ปทกฺขิณํ ปทกขฺ ณิ ํ มโนกมมฺ ํ ปณิธี เต ปทกขฺ ณิ า ปทกฺขิณานิ กตฺวาน ลภนฺตตฺเถ ปทกฺขิเณ เต อตถฺ ลทธฺ า สุขิตา วริ ฬุ ฺหา พทุ ฺธสาสเน อโรคา สุขติ า โหถ สห สพฺเพหิ ญาติภีต.ิ สุปุพฺพณฺหสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ. ท่ี สุหุฏฺฐิตํ นี้ เปน็ สุวุฏฐฺ ติ ํ บ้าง. ---------- สมฺพุทโฺ ธ ทิปทเํ สฏฺโฐ มหาการุณโิ ก มุนิ เอกายนํ มคฺคํ นาม เวเนยฺยานํ อเทสยิ กิลิฏฺฐจิตตฺ สตฺตานํ จติ ตฺ เกลฺ สวิสุทธฺ ิยา โสกานํ ปรเิ ทวานํ อติกกฺ มาย สพฺพโส ทกุ ฺขานํ โทมนสสฺ านํ อตฺถงฺคมาย อฏฺฐิตํ ญายสฺเสวาธคิ มาย นิพฺพานสสฺ าภปิ ตฺติยา สติปฏฺฐานนาเมน วิสฺสุตํ วิธ สาสเน จติ ตฺ เกลฺ สวิสทุ ฺธตฺถํ ตํ มคฺคนฺตมภฺ ณาม เส. ----------

๒๘๕ สตปิ ฏฐฺ านปาโฐ อตถฺ ิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมฺมา- สมพฺ ทุ ฺเธน, เอกายโน อยํ มคฺโค สมฺมทกฺขาโต, สตตฺ านํ วิสุทฺธิยา, โสกปรเิ ทวานํ สมติกฺกมาย, ทุกฺขโทมนสฺสานํ อตถฺ งฺคมาย, ญายสฺส อธิคมาย, นพิ ฺพานสฺส สจฺฉิกริ ิยาย. ยททิ ํ จตฺตาโร สตปิ ฏฺฐานา. กตเม จตฺตาโร. อธิ ภิกขฺ ุ กาเย กายานปุ สฺสี วหิ รติ. อาตาปี สมปฺ ชาโน สตมิ า วิเนยฺย โลเก อภิชฌฺ าโทมนสสฺ ํ. เวทนาสุ เวทนานปุ สฺสี วิหรติ. อาตาปี สมฺปชาโน สตมิ า วเิ นยยฺ โลเก อภิชฺฌาโทมนสสฺ ํ. จิตเฺ ต จิตฺตานุปสสฺ ี วหิ รติ. อาตาปี สมฺปนาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสสฺ .ํ ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วหิ รติ. อาตาปี สมปฺ ชาโน สตมิ า วิเนยฺย โลเก อภิชฌฺ าโทมนสสฺ ํ. กถญจฺ ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ, อธิ ภิกขฺ ุ อชฺฌตตฺ ํ วา กาเย กายานปุ สสฺ ี วหิ รติ. พหิทธฺ า วา กาเย กายานปุ สฺสี วิหรติ. อชฌฺ ตฺตพหิทธฺ า วา กาเย กายานปุ สฺสี วหิ รต.ิ สมุทยธมมฺ านุปสฺสี วา กายสฺมึ วิหรต.ิ วยธมฺมานุปสฺสี วา กายสฺมึ วหิ รติ. สมุทยวยธมมฺ านุปสฺสี วา กายสฺมึ วหิ รติ. อตถฺ ิ กาโยติ วา ปนสสฺ สติ ปจฺจุปฏฺฐติ า โหต.ิ ยาวเทว ญาณมตฺตาย ปติสสฺ ตมิ ตฺตาย. อนิสสฺ โิ ต จ วหิ รติ น จ กญิ ฺจิ โลเก อุปาทยิ ติ. เอวํ โข ภิกขฺ ุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรต.ิ

สตปิ ฏฺฐานปาโฐ ๒๘๖ กถญจฺ ภิกขฺ ุ เวทนาสุ เวทนานุปสสฺ ี วหิ รติ. อธิ ภกิ ขฺ ุ อชฌฺ ตฺตํ วา เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรต.ิ พหทิ ฺธา วา เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรต.ิ อชฌฺ ตฺตพหทิ ธฺ า วา เวทนาสุ เวทนานปุ สสฺ ี วิหรติ. สมุทยธมฺมานุปสสฺ ี วา เวทนาสุ วิหรติ. วยธมมฺ านปุ สสฺ ี วา เวทนาสุ วหิ รติ. สมุทยวยธมมฺ านุปสฺสี วา เวทนาสุ วหิ รต.ิ อตฺถิ เวทนาติ วา ปนสสฺ สติ ปจฺจปุ ฏฺฐิตา โหติ. ยาวเทว ญาณมตฺตาย ปตสิ ฺสติมตฺตาย. อนิสสฺ ิโต จ วิหรติ น จ กญิ จฺ ิ โลเก อปุ าทิยติ. เอวํ โข ภิกขฺ ุ เวทนาสุ เวทนานปุ สฺสี วิหรติ. กถญจฺ ภิกขฺ ุ จิตฺเต จิตฺตานุปสสฺ ี วิหรต.ิ อธิ ภกิ ฺขุ อชฌฺ ตฺตํ วา จติ ฺเต จติ ฺตานุปสสฺ ี วหิ รติ. พหิทธฺ า วา จิตเฺ ต จติ ตฺ านปุ สฺสี วหิ รติ. อชฺฌตตฺ พหทิ ธฺ า วา จติ เฺ ต จติ ตฺ านุปสสฺ ี วหิ รต.ิ สมุทยธมฺมานุปสสฺ ี วา จิตตฺ สมฺ ึ วหิ รต.ิ วยธมมฺ านุปสสฺ ี วา จติ ฺตสมฺ ึ วิหรติ. สมุทยวยธมฺมานุปสสฺ ี วา จิตฺตสมฺ ึ วิหรต.ิ อตฺถิ จิตฺตนตฺ ิ วา ปนสฺส สติ ปจจฺ ุปฏฐฺ ิตา โหต.ิ ยาวเทว ญาณมตตฺ าย ปตสิ ฺสติมตตฺ าย. อนสิ ฺสิโต จ วหิ รติ น จ กญิ ฺจิ โลเก อปุ าทยิ ติ. เอวํ โข ภกิ ขฺ ุ จติ เฺ ต จิตตฺ านุปสสฺ ี วหิ รติ. กถญฺจ ภิกฺขุ ธมฺเมสุ ธมมฺ านุปสฺสี วิหรต.ิ อิธ ภกิ ฺขุ อชฌฺ ตฺตํ วา ธมฺเมสุ ธมมฺ านุปสฺสี วหิ รติ. พหทิ ฺธา วา ธมเฺ มสุ ธมฺมานปุ สสฺ ี วิหรต.ิ อชฺฌตตฺ พหิทฺธา วา ธมฺเมสุ ธมมฺ านปุ สฺสี

สตปิ ฏฺฐานปาโฐ ๒๘๗ วหิ รต.ิ สมุทยธมมฺ านุปสฺสี วา ธมฺเมสุ วิหรต.ิ วยธมฺมานุปสฺสี วา ธมฺเมสุ วหิ รต.ิ สมทุ ยวยธมมฺ านปุ สฺสี วา ธมฺเมสุ วิหรติ. อตฺถิ ธมฺมาติ วา ปนสสฺ สติ ปจฺจุปฏฺฐิตา โหติ. ยาวเทว ญาณมตฺตาย ปตสิ ฺสติมตฺตาย. อนิสฺสโิ ต จ วหิ รติ น จ กญิ ฺจิ โลเก อุปาทิยติ. เอวํ โข ภกิ ขฺ ุ ธมฺเมสุ ธมฺมานปุ สสฺ ี วิหรติ. อยํ โข เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมมฺ า- สมพฺ ทุ ฺเธน, เอกายโน มคโฺ ค สมฺมทกฺขาโต, สตตฺ านํ วสิ ุทฺธยิ า, โสกปรเิ ทวานํ สมตกิ ฺกมาย, ทกุ ฺขโทมนสฺสานํ อตถฺ งคฺ มาย, ญายสสฺ อธิคมาย, นิพฺพานสฺส สจฺฉิกริ ยิ าย. ยททิ ํ จตฺตาโร สติปฏฺฐานาติ. เอกายนํ ชาติขยนตฺ ทสฺสี มคคฺ ํ ปชานาติ หิตานกุ มปฺ ี เอเตน มคเฺ คน ตรึสุ ปพุ ฺเพ ตรสิ ฺสเร เจว ตรนตฺ ิ โจฆนตฺ ิ. สตปิ ฏฺฐานปาโฐ นิฏฺฐโิ ต. ---------- พทุ ฺธา ปจฺเจกสมพฺ ุทฺธา อโถปิ พทุ ฺธสาวกา เกลฺ สารีหิ อเปตตฺตา สพเฺ พ อริยสมมฺ ตา เตสํ วสํ าติ อกขฺ าตา เย ธมฺมา สุคเตรติ า เตสมปฺ กาสกํ สุตตฺ ํ ยํ สมฺพทุ เฺ ธน ภาสิตํ สาธูนํ อตถฺ สทิ ธฺ ตถฺ ํ ตํ สุตฺตนตฺ ํ ภณาม เส. ----------

๒๘๘ อรยิ วสํ กิ สตุ ตฺ ํ๑ เอวมเฺ ม สตุ ํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตถฺ ยิ ํ วหิ รติ, เชตวเน อนาถปิณฺฑกิ สฺส, อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภกิ ฺขู อามนเฺ ตสิ ภกิ ฺขโวติ. ภทนเฺ ตติ เต ภกิ ฺขู ภควโต ปจจฺ สโฺ สสุไ. ภควา เอตทโวจ, จตฺตาโรเม ภิกฺขเว อรยิ วํสา, อคฺคญฺญา รตตฺ ญญฺ า วสํ ญฺญา โปราณา อสงฺกณิ ฺณา อสงกฺ ณิ ณฺ ปพุ ฺพา, น สงกฺ ยิ นฺติ น สงกฺ ยิ สิ สฺ นฺติ อปปฺ ฏกิ ฏุ ฺฐา สมเณหิ พรฺ าหมฺ เณหิ วญิ ฺญูห,ิ กตเม จตฺตาโร. อธิ ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ สนตฺ ุฏโฺ ฐ โหติ อติ รติ เรน จวี เรน, อิตริตรจีวรสนฺตฏุ ฐฺ ิยา จ วณฺณวาที, น จ จวี รเหตุ อเนสนํ อปฺปฏริ ปู ํ อาปชชฺ ติ. อลทฺธา จ จีวรํ น ปริตสสฺ ติ, ลทฺธา จ จวี รํ อคธโิ ต อมุจฺฉโิ ต อนชฌฺ าปนฺโน อาทีนวทสฺสาวี นสิ สฺ รณปญโฺ ญ ปรภิ ุญฺชต,ิ ตาย จ ปน อิตรติ รจีวรสนฺตฏุ ฺฐยิ า, เนวตฺตานุกฺกํเสติ โน ปรํ วมฺเภติ, โย หิ ตตฺถ ทกโฺ ข อนลโส สมปฺ ชาโน ปติสฺสโต. อยํ วุจฺจติ ภกิ ฺขเว ภกิ ขฺ ุ โปราเณ อคฺคญฺเญ อรยิ วเํ ส ฐิโต. ปนุ จปรํ ภิกขฺ เว ภกิ ขฺ ุ สนฺตุฏฺโฐ โหติ อติ ริตเรน ปิณฑฺ ปาเตน, อิตริตรปิณฺฑปาตสนฺตฏุ ฺฐยิ า จ วณฺณวาที, น จ ปิณฺฑปาตเหตุ อเนสนํ อปปฺ ฏิรูปํ อาปชฺชติ. อลทธฺ า จ ปิณฺฑปาตํ น ปริตสฺสติ. ลทธฺ า จ ปณิ ฺฑปาตํ อคธโิ ต อมุจฉฺ โิ ต ๑. อง.ฺ จตุกฺก. ๒๑/๓๕.

อริยวสํ กิ สุตฺตํ ๒๘๙ อนชฺฌาปนโฺ น อาทีนวทสสฺ าวี นิสฺสรณปญฺโญ ปรภิ ุญฺชต,ิ ตาย จ ปน อติ ริตรปณิ ฺฑปาตสนฺตฏุ ฺฐิยา, เนวตฺตานุกฺกเํ สติ โน ปรํ วมเฺ ภติ, โย หิ ตตถฺ ทกโฺ ข อนลโส สมฺปชาโน ปตสิ ฺสโต, อยํ วจุ ฺจติ ภิกฺขเว ภิกขฺ ุ โปราเณ อคฺคญฺเญ อรยิ วํเส ฐโิ ต. ปุน จปรํ ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ สนฺตฏุ ฺโฐ โหติ อติ ริตเรน เสนาสเนน. อิตรติ รเสนาสนสนตฺ ฏุ ฺฐิยา จ วณณฺ วาที, น จ เสนาสนเหตุ อเนสนํ อปฺปฏิรูปํ อาปชฺชติ, อลทธฺ า จ เสนาสนํ น ปรติ สฺสติ, ลทธฺ า จ เสนาสนํ อคธโิ ต อมจุ ฉฺ ิโต อนชฌฺ าปนฺโน อาทนี วทสสฺ าวี นสิ ฺสรณปญโฺ ญ ปรภิ ุญฺชต,ิ ตาย จ ปน อติ ริตร- เสนาสนสนฺตฏุ ฺฐิยา, เนวตฺตานกุ กฺ เํ สติ โน ปรํ วมฺเภติ, โย หิ ตตถฺ ทกฺโข อนลโส สมปฺ ชาโน ปตสิ ฺสโต, อยํ วุจจฺ ติ ภกิ ขฺ เว ภกิ ฺขุ โปราเณ อคคฺ ญเฺ ญ อรยิ วํเส ฐโิ ต. ปนุ จปรํ ภิกฺขเว ภิกขฺ ุ ภาวนาราโม โหติ ภาวนารโต, ปหานาราโม โหติ ปหานรโต, ตาย จ ปน ภาวนารามตาย ภาวนารติยา, ปหานารามตาย ปหานรติยา, เนวตฺตานกุ กฺ ํเสติ โน ปรํ วมฺเภต,ิ โย หิ ตตถฺ ทกโฺ ข อนลโส สมปฺ ชาโน ปติสสฺ โต, อยํ วุจจฺ ติ ภกิ ฺขเว ภิกขฺ ุ โปราเณ อคฺคญเฺ ญ อริยวเํ ส ฐโิ ต. อิเม โข ภิกฺขเว จตตฺ าโร อริยวํสา, อคฺคญญฺ า รตฺตญญฺ า วํสญฺญา โปราณา อสงกฺ ณิ ณฺ า อสงฺกณิ ณฺ ปุพพฺ า, น สงฺกยิ นตฺ ิ น สงฺกยิ ิสสฺ นตฺ ิ อปฺปฏกิ ุฏฐฺ า สมเณหิ พรฺ าหมฺ เณหิ วญิ ญฺ หู ิ.

อรยิ วํสิกสุตฺตํ ๒๙๐ อเิ มหิ จ ปน ภิกฺขเว จตูหิ อริยวํเสหิ สมนฺนาคโต ภิกขฺ ,ุ ปรุ ตถฺ ิมาย เจปิ ทิสาย วหิ รต,ิ เสฺวว อรตึ สหติ น ตํ อรติ สหติ, ปจฉฺ มิ าย เจปิ ทิสาย วิหรติ, เสวฺ ว อรตึ สหติ น ตํ อรติ สหติ, อุตฺตราย เจปิ ทิสาย วิหรต,ิ เสวฺ ว อรตึ สหติ น ตํ อรติ สหติ, ทกขฺ ิณาย เจปิ ทิสาย วิหรติ, เสวฺ ว อรตึ สหติ น ตํ อรติ สหติ. ตํ กสิ ฺส เหตุ. อรตริ ตสิ โห หิ ภกิ ขฺ เว ธีโรต.ิ อิทมโวจ ภควา, อิทํ วตวฺ าน สคุ โต, อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา นารตี สหตี ธีรํ นารตี ธีร สํหติ ธีโร จ อรตึ สหติ ธีโร หิ อรตสึ โห สพพฺ กมฺมวิหายินํ ปนณุ ณฺ ํ โก นวิ ารเย เนกขฺ ํ ชมโฺ พนทสเฺ สว โก ตํ นนิ ฺทิตุมรหติ เทวาปิ นํ ปสํสนตฺ ิ พรฺ หฺมนุ าปิ ปสสํ ิโตติ. อรยิ วสํ ิกสตุ ตฺ ํ นฏิ ฺฐติ ํ. ---------- อนุปฺปนฺนาสวานํ เว อนปุ ปฺ าทาย อาทิโต อปุ ฺปนนฺ านํ ปหานาย โยนโิ ส ปฏิปตตฺ ิยา มุนินฺโท ยํ วิภาเวสิ อุปายปฏิเสวนํ วญิ ฺญนู ํ อตฺถกามานํ ตตถฺ ตตถฺ านุกาตเว สุตฺวา จ ธารยติ ฺวา จ โยนิโส สมเวกฺขณํ

จตุปฺปจฺจยปฺปจฺจเวกขฺ ณปาโฐ ๒๙๑ ตํสมปฺ กาสกํ ธมฺม- ปริยายํ ภณาม เส. ---------- จตปุ ปฺ จจฺ ยปปฺ จฺจเวกฺขณปาโฐ จตตฺ าโรเม ปจฺจยา ภควตา อนญุ ญฺ าตา, จีวรญจฺ ปณิ ฺฑปาโต จ เสนาสนญฺจ คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาโร จ. เย สพฺเพน สพฺพํ อปปฺ ฏเิ สวยิ มานา, เอกจฺจานํ อาสวานํ อนุปฺปนฺนานํ อุปฺปาทาย อุปปฺ นฺนานํ ภิยโฺ ยภาวาย สวํ ตตฺ นฺติ. อโยนิโส ปฏิเสวิยมานาปิ, เอกจจฺ านํ อาสวานํ อนปุ ปฺ นฺนานํ อปุ ฺปาทาย อุปฺปนนฺ านํ ภยิ ฺโย- ภาวาย สํวตตฺ นฺติ. ตสมฺ า เต จตฺตาโร ปจฺจยา, ปฏสิ งฺขาย โยนโิ ส ปฏเิ สวติ พฺพา, อนปุ ฺปนฺนานํ อาสวานํ อนุปฺปาทาย, อปุ ปฺ นนฺ านํ อาสวานํ ปหานาย. ปฏิคฺคหเณปิ ปริโภเคปิ, โยนโิ ส ปจจฺ เวกฺขติ พฺพ.ํ ปฏิคคฺ หเณ ตาว, ธาตุโส วา ปฏกิ ฺกูลโต วา ปจฺจเวกฺขติ พพฺ ํ. ยถาปจฺจยํ ปวตฺตมานํ ธาตุมตตฺ เมเวตํ ยทิทํ จีวร.ํ ตทปุ ภญุ ฺชโก จ ปุคฺคโล ธาตมุ ตฺตโก นิสฺสตโฺ ต นิชชฺ โี ว สญุ ฺโญ. อิติ จีวเร ธาตโุ ส ปจจฺ เวกขฺ ิตพพฺ ํ. ยถาปจฺจยํ ปวตฺตมานํ ธาตมุ ตตฺ เมเวตํ ยททิ ํ ปิณฑฺ ปาโต. ตทุปภุญชฺ โก จ ปุคฺคโล ธาตุมตฺตโก นิสฺสตฺโต นิชชฺ โี ว สญุ ฺโญ. อติ ิ ปิณฑฺ ปาเต ธาตโุ ส ปจฺจเวกขฺ ิตพฺพํ. ยถาปจฺจยํ ปวตตฺ มานํ ธาตมุ ตตฺ เมเวตํ ยทิทํ เสนาสนํ. ตทุปภญุ ชฺ โก จ ปุคคฺ โล ธาตมุ ตฺตโก นสิ ฺสตโฺ ต นชิ ชฺ โี ว สุญฺโญ. อิติ เสนาสเน ธาตุโส

จตปุ ปฺ จฺจยปฺปจฺจเวกขฺ ณปาโฐ ๒๙๒ ปจฺจเวกฺขติ พฺพ.ํ ยถาปจจฺ ยํ ปวตฺตมานํ ธาตุมตตฺ เมเวตํ ยททิ ํ คลิ านปจฺจยเภสชชฺ ปริกฺขาโร. ตทปุ ภญุ ชฺ โก จ ปคุ ฺคโล ธาตมุ ตตฺ โก นสิ สฺ ตฺโต นชิ ฺชีโว สุญโฺ ญ. อติ ิ คลิ านปจฺจยเภสชชฺ ปรกิ ฺขาเร ธาตุโส ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ. สพพฺ ํ ปนทิ ํ จีวรํ อชคิ ุจฺฉนียํ, อิมํ ปตู กิ ายํ ปตฺวา อตวิ ิย ชคิ ุจฺฉนียํ ชายต.ิ อิติ จวี เร ปฏกิ ฺกูลโต ปจฺจเวกฺขติ พพฺ .ํ สพฺโพ ปนายํ ปิณฑฺ ปาโต อชิคจุ ฉฺ นีโย, อมิ ํ ปูติกายํ ปตฺวา อติวิย ชคิ ุจฺฉนีโย ชายต.ิ อิติ ปิณฑฺ ปาเต ปฏิกฺกูลโต ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ. สพฺพํ ปนทิ ํ เสนาสนํ อชคิ จุ ฺฉนียํ, อิมํ ปูติกายํ ปตฺวา อตวิ ิย ชคิ จุ ฺฉนียํ ชายต.ิ อิติ เสนาสเน ปฏิกฺกลู โต ปจจฺ เวกฺขิตพฺพ.ํ สพฺโพ ปนายํ คิลานปจฺจยเภสชชฺ - ปรกิ ขฺ าโร อชคิ ุจฺฉนีโย, อมิ ํ ปูตกิ ายํ ปตวฺ า อติวยิ ชิคจุ ฉฺ นโี ย ชายต.ิ อติ ิ คลิ านปจฺจยเภสชชฺ ปริกขฺ าเร ปฏิกฺกูลโต ปจจฺ เวกฺขติ พพฺ .ํ ปรโิ ภเค ปน, ตงขฺ ณิเกทมตฺถติ าย ปจฺจเวกฺขิตพพฺ .ํ ปฏิสงขฺ า โยนโิ ส จีวรํ ปฏเิ สวาม,ิ ยาวเทว สีตสฺส ปฏฆิ าตาย, อณุ ฺหสสฺ ปฏฆิ าตาย, ฑํสมกสวาตาตปสิรึสปสมผฺ สฺสานํ ปฏฆิ าตาย, ยาวเทว หริ ิโกปินปฏิจฺฉาทนตถฺ ํ. อติ ิ จีวเร ตงขฺ ณเิ กทมตฺถิตาย ปจจฺ เวกฺขิตพพฺ .ํ ปฏิสงฺขา โยนโิ ส ปณิ ฺฑปาตํ ปฏิเสวาม,ิ เนว ทวาย น มทาย น มณฑฺ นาย น วิภูสนาย, ยาวเทว อมิ สฺส กายสสฺ ฐติ ิยา ยาปนาย วิหสึ ุปรตยิ า พฺรหมฺ จริยานุคคฺ หาย, อติ ิ ปรุ าณญจฺ เวทนํ ปฏหิ งขฺ ามิ นวญจฺ เวทนํ น อุปฺปาเทสฺสามิ,

จตุปปฺ จฺจยปฺปจฺจเวกฺขณปาโฐ ๒๙๓ ยาตรฺ า จ เม ภวสิ ฺสติ อนวชฺชตา จ ผาสวุ หิ าโร จาติ. อติ ิ ปณิ ฑฺ ปาเต ตงขฺ ณิเกทมตถฺ ติ าย ปจจฺ เวกฺขิตพพฺ ํ. ปฏสิ งขฺ า โยนโิ ส เสนาสนํ ปฏิเสวามิ, ยาวเทว สีตสฺส ปฏฆิ าตาย, อณุ หฺ สสฺ ปฏิฆาตาย, ฑํสมกสวาตาตปสริ ึสปสมฺผสฺสานํ ปฏิฆาตาย, ยาวเทว อุตุปรสิ ฺสยวโิ นทนํ ปฏิสลลฺ านารามตถฺ ํ. อิติ เสนาสเน ตงฺขณเิ กทมตฺถิตาย ปจฺจเวกขฺ ิตพฺพํ. ปฏิสงขฺ า โยนิโส คิลานปจฺจย- เภสชฺชปริกฺขารํ ปฏิเสวาม,ิ ยาวเทว อุปฺปนนฺ านํ เวยฺยาพาธิกานํ เวทนานํ ปฏฆิ าตาย, อพฺยาปชฌฺ ปรมตาย. อติ ิ คลิ านปจฺจย- เภสชฺชปรกิ ฺขาเร ตงฺขณเิ กทมตถฺ ิตาย ปจจฺ เวกขฺ ติ พพฺ .ํ สเจ ปรโิ ภเค อปจฺจเวกขฺ ติ ํ โหติ, อถ ปจฺฉา ตทเหว, อตีเตทมตฺถิตาย ปจจฺ เวกฺขิตพฺพ.ํ อชฺช มยา อปจฺจเวกขฺ ติ ฺวา ยํ จีวรํ ปริภตุ ตฺ ,ํ ตํ ยาวเทว สีตสสฺ ปฏฆิ าตาย, อณุ หฺ สฺส ปฏิฆาตาย, ฑสํ มกส- วาตาตปสิรึสปสมผฺ สฺสานํ ปฏิฆาตาย, ยาวเทว หิริโกปินปฏิจฉฺ าทนตฺถํ. อิติ จีวเร อตีเตทมตฺถิตาย ปจฺจเวกฺขติ พพฺ ํ. อชฺช มยา อปจฺจเวกฺขิตวฺ า โย ปิณฑฺ ปาโต ปริภตุ ฺโต, โส เนว ทวาย น มทาย น มณฺฑนาย น วิภสู นาย, ยาวเทว อิมสสฺ กายสสฺ ฐติ ิยา ยาปนาย วิหึสุปรตยิ า พฺรหมฺ จริยานคุ ฺคหาย, อติ ิ ปุราณญจฺ เวทนํ ปฏหิ งขฺ ามิ นวญฺจ เวทนํ น อุปฺปาเทสฺสามิ, ยาตฺรา จ เม ภวิสฺสติ อนวชชฺ ตา จ ผาสวุ ิหาโร จาติ. อิติ ปณิ ฺฑปาเต อตีเตทมตถฺ ิตาย ปจฺจเวกขฺ ิตพฺพํ. อชฺช มยา อปจฺจเวกฺขิตฺวา

จตรุ ปฺปมญญฺ าปาโฐ ๒๙๔ ยํ เสนาสนํ ปริภุตตฺ ํ, ตํ ยาวเทว สตี สฺส ปฏิฆาตาย, อณุ ฺหสฺส ปฏฆิ าตาย, ฑํสมกสวาตาตปสริ สึ ปสมฺผสฺสานํ ปฏิฆาตาย, ยาวเทว อตุ ปุ ริสสฺ ยวิโนทนํ ปฏสิ ลฺลานารามตถฺ ํ. อิติ เสนาสเน อตเี ตท- มตฺถิตาย ปจจฺ เวกฺขิตพฺพ.ํ อชฺช มยา อปจฺจเวกฺขิตวฺ า โย คลิ านปจฺจยเภสชฺชปริกขฺ าโร ปรภิ ุตฺโต, โส ยาวเทว อุปปฺ นฺนานํ เวยฺยาพาธกิ านํ เวทนานํ ปฏิฆาตาย, อพฺยาปชฌฺ ปรมตาย. อิติ คิลานปจฺจยเภสชชฺ ปริกขฺ าเร อตีเตทมตฺถิตาย ปจฺจเวกขฺ ติ พฺพํ. เอวํ เต จตฺตาโร ปจฺจยา, ปฏสิ งขฺ าย โยนิโส ปฏิเสวิตพฺพา, อนปุ ฺปนฺนานํ อาสวานํ อนปุ ฺปาทาย, อปุ ปฺ นฺนานํ อาสวานํ ปหานายาติ. จตุปปฺ จฺจยปฺปจฺจเวกฺขณปาโฐ นิฏฐฺ ิโต. ---------- ยาสาปปฺ มาณกา สตฺตา ภาวนานํ หิ โคจโร ตพพฺ าหสาปปฺ มญญฺ าติ ตา ภาวนา สวุ ิสฺสตุ า วิยาปาทวเิ หสานํ อรตฺยา ปฏิฆสสฺ จ สมมฺ เทว ปหานาย สวํ ตฺตนตฺ ิ ยถากกฺ มํ ตาสมปฺ กาสกํ ธมฺม- ปริยายํ ภณาม เส. ---------- จตรุ ปฺปมญฺญาปาโฐ๑ อตฺถิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมมฺ า- สมฺพทุ เฺ ธน, จตสโฺ ส อปปฺ มญฺญาโย สมมฺ ทกขฺ าตา. ๑. อภิ. วภิ งฺค. ๓๕/๓๖๙,๓๘๔.

จตรุ ปฺปมญฺญาปาโฐ ๒๙๕ อธิ ภกิ ขฺ ุ เมตตฺ าสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผรติ วฺ า วหิ รติ, ตถา ทุตยิ ํ ตถา ตตยิ ํ ตถา จตตุ ถฺ ํ, อิติ อทุ ธฺ มโธ ติรยิ ํ สพฺพธิ สพพฺ ตตฺ ตาย สพพฺ าวนตฺ ํ โลกํ, เมตฺตาสหคเตน เจตสา, วปิ ุเลน มหคคฺ เตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพยฺ าปชเฺ ฌน ผรติ ฺวา วิหรติ. กรณุ าสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตวฺ า วหิ รติ, ตถา ทตุ ิยํ ตถา ตติยํ ตถา จตตุ ถฺ ํ, อิติ อทุ ธฺ มโธ ติรยิ ํ สพพฺ ธิ สพพฺ ตฺตตาย สพฺพาวนตฺ ํ โลกํ, กรุณาสหคเตน เจตสา, วิปเุ ลน มหคฺคเตน อปปฺ มาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผรติ วฺ า วิหรติ. มทุ ติ าสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรต,ิ ตถา ทุติยํ ตถา ตติยํ ตถา จตุตถฺ ,ํ อิติ อทุ ธฺ มโธ ตริ ยิ ํ สพพฺ ธิ สพฺพตฺตตาย สพพฺ าวนตฺ ํ โลกํ, มุทิตาสหคเตน เจตสา, วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผริตฺวา วิหรติ. อเุ ปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตวฺ า วิหรต,ิ ตถา ทตุ ยิ ํ ตถา ตติยํ ตถา จตุตถฺ ํ, อิติ อุทธฺ มโธ ติริยํ สพฺพธิ สพพฺ ตตฺ ตาย สพฺพาวนตฺ ํ โลกํ, อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา, วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผรติ ฺวา วหิ รติ. อมิ า โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมฺมา- สมฺพุทเฺ ธน, จตสฺโส อปปฺ มญญฺ าโย สมฺมทกฺขาตาติ. จตรุ ปปฺ มญญฺ าปาโฐ นิฏฐฺ ิโต. ----------

จตชุ ฌฺ านปาโฐ ๒๙๖ คาถาขดั มีอรรถวรรณนาวา่ อปปฺ มาณกา หิ สตฺตา ยาสํ ภาวนายํ โคจโร อารมมฺ ณํ ตพพฺ าหสา ตงฺการณา ตา ภาวนา อปฺปมญฺญา อติ ิ สุวสิ สฺ ตุ า ยถากฺกมํ วิยาปาทวเิ หสานํ อรตยฺ า ปฏิฆสสฺ จ สมฺมเทว ปหานาย สํวตตฺ นฺติ. ตาสํ ปกาสกํ ธมมฺ ปรยิ ายํ ภณาม เส. ตตฺถ ยาสาปฺปมาณกาติ ยาสํ อปปฺ มาณกา. ตพพฺ าหสาปฺปมญญฺ าติ ตพฺพาหสา อปฺปมญญฺ า อิติ ปทจฺเฉโท. ---------- เยสํ สภุ าวติ ตฺตา เว สมมฺ า จติ ตฺ ํ สมาหติ ํ จตตฺ าเรตานิ ฌานานิ กิตตฺ ติ านีธ สาสเน สมมฺ าสมาธภิ ูตานิ ปาทกานิ วิปสฺสโิ น เตสมฺปกาสกํ ธมฺม- ปริยายํ ภณาม เส. ---------- จตชุ ฌฺ านปาโฐ๑ อตฺถิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมมฺ า- สมพฺ ทุ เฺ ธน, จตฺตาริ ฌานานิ สมมฺ ทกฺขาตาน.ิ อธิ ภิกขฺ ุ วิวจิ เฺ จว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ, สวิตกฺกํ สวจิ ารํ วเิ วกชมฺปีตสิ ขุ ํ ปฐมํ ฌานํ อปุ สมปฺ ชชฺ วิหรติ. วติ กกฺ วิจารานํ วูปสมา, อชฺฌตตฺ ํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวติ กฺกํ อวจิ ารํ, สมาธิชมฺปีตสิ ขุ ํ ทตุ ิยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. ปีติยา จ ๑. อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๓๖๕.

อภิณหฺ ปฺปจจฺ เวกฺขณปาโฐ ๒๙๗ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน, สุขญฺจ กาเยน ปฏิสเํ วเทติ, ยนฺตํ อรยิ า อาจกิ ฺขนฺติ อุเปกฺขโก สตมิ า สขุ วหิ ารตี ,ิ ตตยิ ํ ฌานํ อุปสมปฺ ชชฺ วิหรต.ิ สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสสฺ จ ปหานา, ปุพฺเพ ว โสมนสฺสโทมนสสฺ านํ อตฺถงฺคมา, อทุกขฺ มสุขํ อุเปกฺขาสติปารสิ ุทธฺ ึ, จตุตฺถํ ฌานํ อปุ สมปฺ ชฺช วิหรติ. อมิ านิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมมฺ าสมพฺ ุทฺเธน, จตฺตาริ ฌานานิ สมฺมทกขฺ าตานตี ิ. จตชุ ฌฺ านปาโฐ นิฏฺฐโิ ต. ---------- ยานิ เว ปญจฺ ฐานานิ ปญจฺ นิมมฺ ลโลจโน เวเนยยฺ านํ ปกาเสสิ อภณิ หฺ ํ ปจฺจเวกฺขติ ไุ สมมฺ านุกริยมานานิ สตถฺ ุสาสนการิภิ ตํ ตํ อตฺถวสํ สมฺมา สาธยนตฺ ิ ยถารหํ เตสมปฺ กาสกํ ธมฺม- ปริยายํ ภณาม เส. ---------- อภณิ ฺหปฺปจจฺ เวกขฺ ณปาโฐ๑ อตฺถิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมฺมา- สมฺพุทฺเธน, ปญฺจ ฐานานิ สมฺมทกขฺ าตาน,ิ ยานิ อภิณฺหํ ปจฺจเวกขฺ ิตพพฺ านิ, อติ ถฺ ยิ า วา ปรุ ิเสน วา คหฏฺเฐน วา ปพฺพชิเตน วา. กตมานิ ปญฺจ, ชราธมโฺ มมฺหิ ชรํ อนตีโตต,ิ อภณิ ฺหํ ๑. องฺ. ปญจฺ ก. ๒๒/๘๑.

อภณิ หฺ ปฺปจจฺ เวกฺขณปาโฐ ๒๙๘ ปจฺจเวกฺขิตพพฺ ํ อิตถฺ ิยา วา ปรุ ิเสน วา คหฏเฺ ฐน วา ปพฺพชิเตน วา, พยฺ าธธิ มฺโมมฺหิ พยฺ าธึ อนตโี ตติ, อภิณหฺ ํ ปจจฺ เวกขฺ ติ พฺพํ อิตถฺ ยิ า วา ปุรเิ สน วา คหฏฺเฐน วา ปพพฺ ชิเตน วา. มรณธมโฺ มมฺหิ มรณํ อนตีโตติ, อภิณฺหํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ อิตถฺ ยิ า วา ปุริเสน วา คหฏเฺ ฐน วา ปพพฺ ชิเตน วา. สพฺเพหิ เม ปเิ ยหิ มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโวติ, อภณิ ฺหํ ปจจฺ เวกฺขติ พฺพํ อิตถฺ ิยา วา ปรุ เิ สน วา คหฏฺเฐน วา ปพฺพชิเตน วา. กมฺมสสฺ โกมฺหิ กมมฺ ทายาโท กมฺมโยนิ กมฺมพนธฺ ุ กมฺมปฏิสรโณ, ยํ กมฺมํ กรสิ ฺสามิ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วา ตสฺส ทายาโท ภวสิ ฺสามีติ. อภิณหฺ ํ ปจจฺ เวกขฺ ิตพพฺ ํ อิตถฺ ิยา วา ปรุ เิ สน วา คหฏฺเฐน วา ปพฺพชเิ ตน วา. อิมานิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมฺมาสมฺพทุ ฺเธน, ปญฺจ ฐานานิ สมฺมทกฺขาตาน,ิ ยานิ อภิณหฺ ํ ปจฺจเวกฺขิตพพฺ าน,ิ อติ ถฺ ิยา วา ปุริเสน วา คหฏฺเฐน วา ปพฺพชิเตน วา. ตสฺมาตหิ เมฺหหิ เอวํ อภิณฺหํ ปจฺจเวกขฺ ติ พฺพํ. ชราธมฺโมมหฺ ิ ชรํ อนตโี ต, พยฺ าธิธมฺโมมหฺ ิ พฺยาธึ อนตีโต, มรณธมโฺ มมฺหิ มรณํ อนตโี ต, สพฺเพหิ เม ปิเยหิ มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโว, กมฺมสฺสโกมหฺ ิ กมมฺ ทายาโท กมฺมโยนิ กมมฺ พนธฺ ุ กมมฺ ปฏิสรโณ, ยํ กมฺมํ กรสิ ฺสามิ กลยฺ าณํ วา ปาปกํ วา ตสฺส ทายาโท ภวสิ สฺ ามตี ิ. ตโต อุตตฺ รปึ ิ ปจฺจเวกขฺ ิตพพฺ ,ํ น โข ปนาหเมว, ชรา-

อภิณฺหปปฺ จจฺ เวกขฺ ณปาโฐ ๒๙๙ ธมฺโมมฺหิ ชรํ อนตีโต, อถโข ยาวตา สตฺตานํ อาคติ คติ จตุ ิ อุปปตตฺ ิ, สพเฺ พ สตฺตา ชราธมฺมา ชรํ อนตีตา, ตํ กเุ ตตฺถ ลพฺภา. น โข ปนาหเมว, พฺยาธิธมฺโมมฺหิ พฺยาธึ อนตโี ต, อถโข ยาวตา สตฺตานํ อาคติ คติ จุติ อปุ ปตฺติ, สพเฺ พ สตฺตา พฺยาธธิ มมฺ า พยฺ าธึ อนตีตา, ตํ กุเตตฺถ ลพภฺ า. น โข ปนาหเมว, มรณธมโฺ มมหฺ ิ มรณํ อนตโี ต, อถโข ยาวตา สตฺตานํ อาคติ คติ จุติ อุปปตตฺ ,ิ สพฺเพ สตฺตา มรณธมฺมา มรณํ อนตตี า, ตํ กุเตตฺถ ลพภฺ า. น โข ปน มยฺหเมว. สพฺเพหิ ปิเยหิ มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโว, อถโข ยาวตา สตฺตานํ อาคติ คติ จตุ ิ อุปปตตฺ ิ, สพฺเพสํ สตฺตานํ ปิเยหิ มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโว, ตํ กุเตตฺถ ลพภฺ า. น โข ปนาหเมว, กมฺมสฺสโกมฺหิ กมมฺ ทายาโท กมฺมโยนิ กมฺมพนธฺ ุ กมฺมปฏิสรโณ, ยํ กมมฺ ํ กรสิ สฺ ามิ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วา ตสฺส ทายาโท ภวิสฺสาม,ิ อถโข ยาวตา สตฺตานํ อาคติ คติ จตุ ิ อปุ ปตฺต,ิ สพเฺ พ สตตฺ า กมฺมสฺสกา กมฺมทายาทา กมมฺ โยนี กมฺมพนธฺ ู กมมฺ ปฏสิ รณา, ยํ กมฺมํ กริสสฺ นฺติ กลยฺ าณํ วา ปาปกํ วา ตสฺส ทายาทา ภวสิ สฺ นฺต.ิ ตํ กุเตตฺถ ลพภฺ าติ. อภิณฺหปปฺ จฺจเวกขฺ ณปาโฐ นฏิ ฺฐิโต. ----------

พลสตุ ตฺ ํ ๓๐๐ ตถาคโต พลปฺปตโฺ ต โลเก อปฺปฏปิ ุคคฺ โล เยสํ สุภาวิตตตฺ า โข สมโฺ พทฺธุไ ปฏปิ นฺนโก ธมฺเม สมฺพุชฺฌเต สมมฺ า เกฺลสนิททฺ าย พชุ ฺฌติ เตสมปฺ กาสกํ สตุ ตฺ ํ ยํ โส ชิโน อเทสยิ มงฺคลตฺถาย สพฺเพสํ ตํ สุตฺตนตฺ ํ ภณาม เส. ---------- พลสตุ ตฺ ํ๑ เอวมเฺ ม สุตํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตฺถิยํ วหิ รต,ิ เชตวเน อนาถปณิ ฑฺ ิกสสฺ , อาราเม. ตตรฺ โข ภควา ภกิ ขฺ ู อามนเฺ ตสิ ภกิ ฺขโวต.ิ ภทนฺเตติ เต ภิกขฺ ู ภควโต ปจฺจสโฺ สส.ไุ ภควา เอตทโวจ. ปญจฺ มิ านิ ภิกฺขเว พลานิ. กตมานิ ปญจฺ . สทฺธาพลํ วิริยพลํ สตพิ ลํ สมาธพิ ลํ ปญฺญาพล.ํ กตมญฺจ ภกิ ฺขเว สทฺธาพลํ. อธิ ภกิ ฺขเว อริยสาวโก สทโฺ ธ โหติ, สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธ,ึ อิติปิ โส ภควา อรหํ สมมฺ าสมฺพทุ ฺโธ, วิชชฺ าจรณสมปฺ นฺโน สคุ โต โลกวิท,ู อนตุ ตฺ โร ปุริสทมมฺ สารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พทุ ฺโธ ภควาติ. อทิ ํ วจุ จฺ ติ ภิกขฺ เว สทธฺ าพล.ํ กตมญจฺ ภกิ ฺขเว วริ ิยพล.ํ อธิ ภกิ ฺขเว อรยิ สาวโก อารทฺธวริ โิ ย วิหรต,ิ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย, กุสลานํ ธมมฺ านํ อปุ สมปฺ ทาย, ถามวา ทฬหฺ ปรกกฺ โม อนิกฺขิตฺตธโุ ร กุสเลสุ ธมฺเมสุ. อทิ ํ วุจจฺ ติ ภกิ ฺขเว วิรยิ พลํ. กตมญจฺ ภกิ ฺขเว สติพลํ. ๑. องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๑๑.

พลสุตฺตํ ๓๐๑ อธิ ภกิ ฺขเว อริยสาวโก สติมา โหติ, ปรเมน สติเนปกฺเกน สมนฺนาคโต, จริ กตมปฺ ิ จิรภาสติ มปฺ ิ สริตา อนุสฺสริตา. อทิ ํ วุจฺจติ ภิกขฺ เว สติพล.ํ กตมญฺจ ภิกฺขเว สมาธิพลํ. อิธ ภกิ ฺขเว อริยสาวโก, วิวิจเฺ จว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมห,ิ สวติ กฺกํ สวจิ ารํ วิเวกชมฺปตี สิ ุขํ ปฐมํ ฌานํ อปุ สมปฺ ชฺช วหิ รติ. วิตกกฺ วิจารานํ วปู สมา, อชฌฺ ตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวติ กกฺ ํ อวิจารํ, สมาธิชมปฺ ีตสิ ขุ ํ ทุตยิ ํ ฌานํ อปุ สมปฺ ชฺช วิหรต.ิ ปีติยา จ วริ าคา อุเปกฺขโก จ วหิ รติ สโต จ สมฺปชาโน, สุขญฺจ กาเยน ปฏิสเํ วเทติ, ยนฺตํ อรยิ า อาจกิ ขฺ นฺติ อุเปกฺขโก สตมิ า สขุ วหิ ารีติ, ตตยิ ํ ฌานํ อุปสมฺปชชฺ วิหรติ. สุขสฺส จ ปหานา ทกุ ขฺ สฺส จ ปหานา, ปพุ เฺ พ ว โสมนสฺสโทมนสสฺ านํ อตถฺ งคฺ มา, อทุกฺขมสุขํ อเุ ปกขฺ าสติปาริสุทธฺ ,ึ จตตุ ฺถํ ฌานํ อุป- สมปฺ ชฺช วิหรติ. อทิ ํ วจุ จฺ ติ ภิกขฺ เว สมาธิพลํ. กตมญฺจ ภิกขฺ เว ปญญฺ าพลํ. อิธ ภิกฺขเว อริยสาวโก ปญฺญวา โหต,ิ อุทยตถฺ คามินิยา ปญฺญาย สมนนฺ าคโต, อรยิ าย นิพฺเพธกิ าย สมฺมาทกุ ฺขกฺขยคามินยิ า, อทิ ํ วุจจฺ ติ ภกิ ขฺ เว ปญญฺ าพลํ. อิมานิ โข ภิกฺขเว ปญฺจ พลานีติ. อิทมโวจ ภควา, อตตฺ มนา เต ภกิ ขฺ ู ภควโต ภาสิต,ํ อภินนฺทนุ ฺติ. พลสุตฺตํ นิฏฺฐติ ํ. ----------

ฉฬภิญญฺ าปาโฐ ๓๐๒ จตุนนฺ ํ รูปฌานานํ ภาวติ ตฺตา สมาหิโต ฉสฺวาภญิ ฺญาสุ เวปุลลฺ ํ ปปโฺ ปติ สกฺขิภพพฺ ตํ ธมมฺ เภทาภิโกสลลฺ ํ ธมฺมกามานมจิ ฺฉตํ ตาสมปฺ กาสกํ ธมมฺ - ปรยิ ายํ ภณาม เส. ---------- ฉฬภญิ ญฺ าปาโฐ๑ อตถฺ ิ โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมฺมา- สมพฺ ุทเฺ ธน, ฉ อภญิ ฺญาโย สมฺมทกฺขาตา. อิธ ภกิ ฺขุ อเนกวิหิตํ อทิ ฺธิวิธํ ปจจฺ นโุ ภต,ิ เอโกปิ หุตวฺ า พหุธา โหติ, พหุธาปิ หุตวฺ า เอโก โหติ, อาวิภาวํ ตโิ รภาวํ, ตโิ รกุฑฺฑํ ตโิ รปาการํ ตโิ รปพฺพตํ อสชฺชมาโน คจฉฺ ติ, เสยฺยถาปิ อากาเส. ปฐวิยาปิ อุมมฺ ุชฺชนมิ มฺ ุชชฺ ํ กโรติ, เสยฺยถาปิ อุทเก. อุทเกปิ อภิชชฺ มาเน คจฺฉติ, เสยยฺ ถาปิ ปฐวยิ า. อากาเสปิ ปลลฺ งเฺ กน กมติ, เสยฺยถาปิ ปกขฺ ี สกุโณ. อิเมปิ จนฺทิมสรุ เิ ย เอวํมหทิ ธฺ ิเก เอวมํ หานภุ าเว, ปาณนิ า ปรามสติ ปรมิ ชชฺ ต.ิ ยาว พรฺ หฺมโลกาปิ กาเยน วสํ วตเฺ ตติ. ทิพฺพาย โสตธาตุยา วสิ ุทธฺ าย อตกิ ฺกนฺตมานสุ ิกาย, อโุ ภ สทเฺ ท สณุ าต,ิ ทิพฺเพ จ มานุเส จ, เย ทูเร สนฺติเก จ. ปรสตตฺ านํ ปรปคุ คฺ ลานํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาต.ิ สราคํ วา จติ ตฺ ํ สราคํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. วีตราคํ วา ๑. องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๑๒.

ฉฬภิญญฺ าปาโฐ ๓๐๓ จิตตฺ ํ วีตราคํ จิตฺตนฺติ ปชานาต.ิ สโทสํ วา จติ ตฺ ํ สโทสํ จติ ตฺ นฺติ ปชานาต.ิ วีตโทสํ วา จิตฺตํ วตี โทสํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. สโมหํ วา จิตตฺ ํ สโมหํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. วีตโมหํ วา จติ ตฺ ํ วีตโมหํ จติ ตฺ นฺติ ปชานาติ. สงฺขติ ฺตํ วา จิตฺตํ สงฺขิตฺตํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. วกิ ขฺ ิตตฺ ํ วา จติ ฺตํ วิกฺขิตฺตํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. มหคฺคตํ วา จิตฺตํ มหคคฺ ตํ จิตฺตนตฺ ิ ปชานาติ. อมหคฺคตํ วา จติ ฺตํ อมหคคฺ ตํ จิตตฺ นตฺ ิ ปชานาต.ิ สอุตฺตรํ วา จติ ตฺ ํ สอตุ ตฺ รํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. อนุตฺตรํ วา จติ ตฺ ํ อนุตตฺ รํ จิตฺตนฺติ ปชานาต.ิ สมาหิตํ วา จติ ตฺ ํ สมาหติ ํ จติ ตฺ นฺติ ปชานาติ. อสมาหติ ํ วา จิตฺตํ อสมาหิตํ จติ ฺตนฺติ ปชานาติ. วมิ ุตตฺ ํ วา จติ ฺตํ วิมตุ ตฺ ํ จิตตฺ นฺติ ปชานาติ. อวมิ ตุ ฺตํ วา จติ ฺตํ อวิมุตตฺ ํ จติ ตฺ นฺติ ปชานาต.ิ อเนกวหิ ติ ํ ปุพฺเพนวิ าสํ อนุสฺสรติ. เสยฺยถที ํ, เอกปํ ิ ชาตึ เทวฺ ปิ ชาตโิ ย ตสิ โฺ สปิ ชาติโย จตสโฺ สปิ ชาตโิ ย ปญฺจปิ ชาตโิ ย, ทสปิ ชาติโย วสี ปํ ิ ชาตโิ ย ตึสํปิ ชาตโิ ย จตตฺ าฬีสํปิ ชาตโิ ย ปญญฺ าสํปิ ชาตโิ ย, สตํปิ ชาตโิ ย สหสสฺ ํปิ ชาติโย สตสหสสฺ ํปิ ชาติโย, อเนเกปิ สํวฏฺฏกปเฺ ป อเนเกปิ วิวฏฺฏกปเฺ ป อเนเกปิ สํวฏฺฏววิ ฏฺฏกปเฺ ป, อมุตฺตราสึ เอวํนาโม เอวํโคตโฺ ต เอวํวณฺโณ เอวมาหาโร, เอวสํ ุขทกุ ฺขปฏิสเํ วที เอวมายปุ ริยนฺโต, โส ตโต จโุ ต อมตุ ฺร อทุ ปาท,ึ ตตรฺ าปาสึ เอวนํ าโม เอวโํ คตโฺ ต

ฉฬภญิ ฺญาปาโฐ ๓๐๔ เอววํ ณโฺ ณ เอวมาหาโร, เอวสํ ุขทกุ ฺขปฏิสํเวที เอวมายปุ รยิ นฺโต, โส ตโต จุโต อิธูปปนโฺ นติ. อิติ สาการํ สอทุ ฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปพุ เฺ พนิวาสํ อนุสฺสรติ. ทิพเฺ พน จกฺขนุ า วิสุทเฺ ธน อตกิ ฺกนฺตมานุสเกน, สตฺเต ปสสฺ ติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน, หีเน ปณเี ต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคคฺ เต, ยถากมมฺ ูปเค สตฺเต ปชานาติ, อิเม วต โภนโฺ ต สตตฺ า, กายทจุ ฺจริเตน สมนนฺ าคตา วจีทจุ จฺ รเิ ตน สมนฺนาคตา มโนทุจฺจรเิ ตน สมนฺนาคตา, อริยานํ อุปวาทกา มจิ ฉฺ าทิฏฐฺ ิกา มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา, เต กายสฺส เภทา ปรํ มรณา, อปายํ ทุคคฺ ตึ วนิ ปิ าตํ นริ ยํ อปุ ปนฺนา, อิเม วา ปน โภนโฺ ต สตตฺ า, กายสจุ รเิ ตน สมนฺนาคตา วจีสุจริเตน สมนฺนาคตา มโนสจุ ริเตน สมนฺนาคตา, อรยิ านํ อนุปวาทกา สมฺมาทิฏฺฐกิ า สมมฺ าทฏิ ฐฺ ิกมฺม- สมาทานา, เต กายสสฺ เภทา ปรํ มรณา, สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปนนฺ าติ. อติ ิ ทิพฺเพน จกขฺ นุ า วิสุทฺเธน อตกิ ฺกนฺตมานสุ เกน, สตฺเต ปสสฺ ติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน, หีเน ปณีเต สวุ ณฺเณ ทพุ พฺ ณฺเณ สคุ เต ทุคฺคเต, ยถากมฺมปู เค สตฺเต ปชานาต.ิ อาสวานํ ขยา อนาสวญเฺ จโตวมิ ุตฺตึ ปญญฺ าวิมตุ ตฺ ึ, ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิมา โข เตน ภควตา ชานตา ปสสฺ ตา อรหตา สมมฺ า-

อนุตตฺ รยิ สตุ ฺตํ ๓๐๕ สมฺพทุ ฺเธน, ฉ อภญิ ฺญาโย สมฺมทกฺขาตาต.ิ ฉฬภญิ ญฺ าปาโฐ นิฏฺฐิโต. ---------- โลเกกตุ ฺตมภตู สฺส อนตุ ตฺ รตฺถทายโิ น อนตุ ตฺ เรหิ ธมฺเมภิ สุสมิทเฺ ธหิ สพฺพโส อเนกธา วภิ ตเฺ ตภิ สมฺปนฺนสสฺ มเหสโิ น ปาตุภาวา ว โลกสมฺ ึ จเิ รน ปาตภุ าวิโน ยานิ ฉานตุ ตฺ ริยานิ สทุ ุลฺลภานิ อญญฺ ทา ตทูปโภคิสตฺตานํ อญฺชสานิ วสิ ทุ ธฺ ยิ า สเทวกสสฺ โลกสฺส ปาตุภตู านิ สพพฺ โส เตสมปฺ กาสกํ สตุ ฺตํ ยํ สมฺพทุ เฺ ธน ภาสิตํ เทวานํ มนชุ านญจฺ อนตุ ตฺ รตฺถกามินํ จติ ฺตปฺปสาทปุ ฺปาทตฺถํ ตํ สตุ ตฺ นตฺ ํ ภณาม เส. ---------- อนตุ ฺตรยิ สตุ ตฺ ํ๑ เอวมเฺ ม สตุ .ํ เอกํ สมยํ ภควา, สาวตฺถิยํ วิหรติ, เชตวเน อนาถปณิ ฺฑิกสฺส, อาราเม. ตตรฺ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวต.ิ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสโฺ สสไุ. ภควา เอตทโวจ ฉยิมานิ ภกิ ฺขเว อนุตตฺ รยิ าน,ิ กตมานิ ฉ. ทสฺสนานตุ ฺตรยิ ํ ๑. อง.ฺ ฉกฺก. ๒๒/๓๖๓.

อนุตตฺ รยิ สตุ ตฺ ํ ๓๐๖ สวนานตุ ตฺ ริย,ํ ลาภานุตฺตรยิ ํ สิกฺขานตุ ตฺ ริยํ, ปาริจรยิ านตุ ตฺ รยิ ํ อนุสสฺ ตานุตฺตรยิ .ํ กตมญจฺ ภกิ ขฺ เว ทสฺสนานตุ ฺตรยิ .ํ อธิ ภกิ ฺขเว เอกจฺโจ, หตฺถริ ตนมฺปิ ทสฺสนาย คจฺฉติ, อสฺสรตนมปฺ ิ ทสฺสนาย คจฉฺ ติ, มณิรตนมปฺ ิ ทสฺสนาย คจฺฉต,ิ อจุ ฺจาวจํ วา ปน ทสฺสนาย คจฉฺ ติ, สมณํ วา พรฺ าหมฺ ณํ วา มิจฺฉาทฏิ ฺฐิกํ มิจฉฺ าปฏปิ นฺนํ ทสฺสนาย คจฺฉติ. อตเฺ ถตํ ภกิ ฺขเว ทสฺสน,ํ เนตํ นตฺถีติ วทาม.ิ ตญฺจ โข เอตํ ภกิ ฺขเว ทสฺสน,ํ หนี ํ คมฺมํ โปถุชฺชนกิ ํ อนรยิ ํ อนตฺถสญฺหิต,ํ น นพิ ฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมโฺ พธาย น นิพฺพานาย สวํ ตฺตติ. โย จ โข ภกิ ขฺ เว ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา ทสสฺ นาย คจฉฺ ติ, นวิ ิฏฐฺ สทโฺ ธ นวิ ิฏฺฐเปโม เอกนฺตคโต อภิปปฺ สนฺโน. เอตทา- นตุ ฺตริยํ ภิกขฺ เว ทสสฺ นานํ, สตตฺ านํ วิสุทฺธิยา, โสกปรเิ ทวานํ สมติกกฺ มาย, ทกุ ฺขโทมนสฺสานํ อตฺถงคฺ มาย, ญายสฺส อธคิ มาย, นิพพฺ านสสฺ สจฺฉกิ ริ ิยาย, ยทิทํ ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา ทสสฺ นาย คจฺฉติ, นวิ ิฏฺฐสทฺโธ นิวิฏฺฐเปโม เอกนฺตคโต อภปิ ปฺ สนฺโน. อิทํ วุจฺจติ ภกิ ฺขเว ทสฺสนานตุ ฺตริย.ํ อติ ิ ทสฺสนานุตฺตริย.ํ สวนานุตตฺ รยิ ญจฺ กถํ โหติ. อธิ ภกิ ขฺ เว เอกจฺโจ, เภรสิ ททฺ มฺปิ สวนาย คจฺฉติ, วณี าสททฺ มฺปิ สวนาย คจฺฉติ,

อนตุ ตฺ ริยสตุ ตฺ ํ ๓๐๗ คีตสททฺ มฺปิ สวนาย คจฉฺ ต,ิ อจุ จฺ าวจํ วา ปน สวนาย คจฉฺ ติ. สมณสสฺ วา พรฺ าหฺมณสฺส วา มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส มิจฺฉาปฏิปนฺนสสฺ ธมฺมสฺสวนาย คจฺฉติ. อตฺเถตํ ภกิ ฺขเว สวนํ, เนตํ นตถฺ ีติ วทาม.ิ ตญจฺ โข เอตํ ภิกฺขเว สวน,ํ หีนํ คมมฺ ํ โปถุชฺชนกิ ํ อนรยิ ํ อนตถฺ สญฺหิต,ํ น นพิ พฺ ิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อปุ สมาย น อภิญฺญาย น สมโฺ พธาย น นพิ พฺ านาย สวํ ตตฺ ต.ิ โย จ โข ภกิ ฺขเว ตถาคตสฺส วา ตถาคตสาวกสสฺ วา ธมมฺ สฺสวนาย คจฉฺ ติ, นวิ ิฏฺฐสทโฺ ธ นิวิฏฐฺ เปโม เอกนฺตคโต อภิปฺปสนโฺ น. เอตทานตุ ฺตรยิ ํ ภกิ ฺขเว สวนาน,ํ สตฺตานํ วิสทุ ธฺ ยิ า, โสกปริเทวานํ สมติกกฺ มาย, ทกุ ฺขโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมาย, ญายสฺส อธิคมาย, นิพพฺ านสฺส สจฺฉิกริ ยิ าย, ยทิทํ ตถาคตสฺส วา ตถาคตสาวกสฺส วา ธมฺมสฺสวนาย คจฉฺ ติ, นวิ ฏิ ฺฐสทโฺ ธ นิวฏิ ฐฺ เปโม เอกนฺตคโต อภิปปฺ สนโฺ น. อิทํ วจุ ฺจติ ภกิ ฺขเว สวนานุตตฺ รยิ ํ. อติ ิ ทสฺสนานตุ ฺตรยิ ํ สวนานุตตฺ ริยํ. ลาภานุตฺตรยิ ญจฺ กถํ โหต.ิ อธิ ภกิ ขฺ เว เอกจโฺ จ, ปุตฺตลาภมฺปิ ลภติ, ทารลาภมฺปิ ลภต,ิ ธนลาภมฺปิ ลภติ, อุจฺจาวจํ วา ปน ลภต,ิ สมเณ วา พรฺ าหมฺ เณ วา มจิ ฺฉาทิฏฺฐิเก มจิ ฺฉาปฏิปนฺเน สทธฺ ํ ปฏิลภติ. อตฺเถโส ภิกฺขเว ลาโภ, เนโส นตถฺ ีติ วทามิ. โส จ โข เอโส ภกิ ฺขเว ลาโภ, หีโน คมโฺ ม โปถุชฺชนโิ ก อนริโย อนตฺถสญฺหิโต, น นิพพฺ ิทาย น วริ าคาย น นโิ รธาย

อนตุ ฺตรยิ สตุ ตฺ ํ ๓๐๘ น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมฺโพธาย น นพิ ฺพานาย สํวตตฺ ติ. โย จ โข ภกิ ขฺ เว ตถาคเต วา ตถาคตสาวเก วา สทฺธํ ปฏลิ ภติ, นวิ ิฏฐฺ สทโฺ ธ นิวฏิ ฺฐเปโม เอกนฺตคโต อภปิ ฺปสนโฺ น. เอตทานุตฺตริยํ ภิกฺขเว ลาภานํ, สตตฺ านํ วิสทุ ฺธิยา, โสกปริเทวานํ สมติกกฺ มาย, ทุกฺขโทมนสฺสานํ อตถฺ งฺคมาย, ญายสฺส อธคิ มาย, นพิ ฺพานสฺส สจฉฺ กิ ริ ยิ าย, ยทิทํ ตถาคเต วา ตถาคตสาวเก วา สทฺธํ ปฏลิ ภติ, นวิ ฏิ ฺฐสทฺโธ นิวฏิ ฺฐเปโม เอกนฺตคโต อภิปฺปสนฺโน. อทิ ํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ลาภานตุ ฺตริยํ, อิติ ทสฺสนานตุ ฺตริยํ สวนานตุ ฺตริยํ ลาภานุตตฺ ริยํ. สิกฺขานุตฺตริยญจฺ กถํ โหติ. อธิ ภิกฺขเว เอกจโฺ จ, หตฺถสิ ฺมิมปฺ ิ สกิ ฺขติ, อสฺสสมฺ ิมปฺ ิ สกิ ขฺ ติ, ถรุสมฺ มิ ฺปิ สิกฺขติ, อุจฺจาวจํ วา ปน สกิ ฺขติ, สมณสฺส วา พฺราหมฺ ณสฺส วา มจิ ฉฺ าทิฏฐฺ ิกสสฺ มิจฉฺ า- ปฏิปนฺนสฺส สิกขฺ ติ. อตฺเถสา ภกิ ฺขเว สกิ ฺขา, เนสา นตถฺ ตี ิ วทามิ. สา จ โข เอสา ภิกขฺ เว สกิ ขฺ า, หีนา คมนฺ า โปถุชฺชนกิ า อนรยิ า อนตฺถสญฺหิตา, น นพิ ฺพทิ าย น วิราคาย น นโิ รธาย น อุปสมาย น อภญิ ฺญาย น สมฺโพธาย น นพิ ฺพานาย สํวตตฺ ติ. โย จ โข ภิกฺขเว ตถาคตปปฺ เวทเิ ต ธมฺมวินเย, อธสิ ีลํปิ สิกขฺ ต,ิ อธิจิตฺตปํ ิ สกิ ฺขต,ิ อธิปญญฺ ปํ ิ สิกฺขต,ิ นวิ ิฏฺฐสทฺโธ นิวิฏฐฺ เปโม เอกนฺตคโต อภิปปฺ สนฺโน. เอตทานตุ ฺตรยิ ํ ภิกฺขเว สิกขฺ านํ, สตตฺ านํ วสิ ทุ ธฺ ิยา, โสกปริเทวานํ สมติกฺกมาย, ทุกฺขโทมนสฺสานํ

อนตุ ฺตรยิ สตุ ฺตํ ๓๐๙ อตถฺ งฺคมาย, ญายสฺส อธิคมาย, นพิ พฺ านสสฺ สจฉฺ ิกริ ิยาย, ยทิทํ ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย, อธิสลี ปํ ิ สิกฺขต,ิ อธิจิตตฺ ปํ ิ สิกฺขติ อธปิ ญฺญํปิ สิกขฺ ติ, นิวฏิ ฺฐสทโฺ ธ นิวิฏฐฺ เปโม เอกนฺตคโต อภปิ ฺ- ปสนโฺ น. อทิ ํ วจุ ฺจติ ภกิ ฺขเว สิกฺขานุตฺตริยํ. อติ ิ ทสสฺ นานุตฺตรยิ ํ สวนานตุ ฺตรยิ ํ, ลาภานุตตฺ รยิ ํ สิกฺขานุตฺตรยิ ํ. ปารจิ รยิ านุตฺตริยญจฺ กถํ โหติ. อิธ ภิกขฺ เว เอกจโฺ จ, ขตตฺ ยิ มฺปิ ปริจรติ, พรฺ าหฺมณมปฺ ิ ปรจิ รติ, คหปติมปฺ ิ ปริจรติ, อจุ ฺจาวจํ วา ปน ปริจรติ, สมณํ วา พรฺ าหฺมณํ วา มจิ ฉฺ าทฏิ ฐฺ ิกํ มิจฺฉาปฏปิ นฺนํ ปริจรติ. อตฺเถสา ภกิ ฺขเว ปาริจรยิ า, เนสา นตถฺ ีติ วทามิ. สา จ โข เอสา ภกิ ฺขเว ปารจิ ริยา, หีนา คมมฺ า โปถชุ ฺชนกิ า อนริยา อนตถฺ สญหฺ ิตา, น นพิ พฺ ทิ าย น วริ าคาย น นิโรธาย น อปุ สมาย น อภิญญฺ าย น สมโฺ พธาย น นพิ พฺ านาย สวํ ตตฺ ต.ิ โย จ โข ภกิ ขฺ เว ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา ปริจรติ, นิวฏิ ฺฐสทฺโธ นวิ ิฏฐฺ เปโม เอกนตฺ คโต อภปิ ฺปสนโฺ น. เอตทานตุ ฺตรยิ ํ ภกิ ฺขเว ปารจิ รยิ านํ, สตตฺ านํ วิสุทธฺ ิยา, โสกปริเทวานํ สมติกกฺ มาย, ทกุ ฺขโทมนสฺสานํ อตฺถงคฺ มาย, ญายสฺส อธคิ มาย, นิพฺพานสสฺ สจฉฺ กิ ริ ิยาย, ยทิทํ ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา ปรจิ รต,ิ นิวฏิ ฐฺ สทฺโธ นิวิฏฺฐเปโม เอกนตฺ คโต อภิปฺปสนโฺ น. อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปารจิ ริยานตุ ฺตรยิ ํ, อิติ ทสฺสนานุตฺตรยิ ํ สวนานุตฺตรยิ ,ํ ลาภานุตฺตรยิ ํ สกิ ฺขานุตฺตรยิ ํ ปารจิ รยิ านตุ ฺตรยิ ํ.

อนุตตฺ ริยสตุ ตฺ ํ ๓๑๐ อนสุ สฺ ตานุตฺตริยญจฺ กถํ โหติ. อธิ ภกิ ฺขเว เอกจฺโจ, ปตุ ตฺ ลาภมฺปิ อนุสสฺ รต,ิ ทารลาภมฺปิ อนุสสฺ รติ, ธนลาภมปฺ ิ อนสุ สฺ รต,ิ อจุ ฺจาวจํ วา ปน อนสุ สฺ รติ, สมณํ วา พรฺ าหมฺ ณํ วา มิจฉฺ าทฏิ ฐฺ ิกํ มจิ ฺฉาปฏปิ นฺนํ อนุสฺสรต.ิ อตฺเถสา ภิกขฺ เว อนสุ ฺสต,ิ เนสา นตฺถตี ิ วทามิ. สา จ โข เอสา ภิกขฺ เว อนสุ ฺสติ, หีนา คมฺนา โปถุชฺชนิกา อนรยิ า อนตฺถสญหฺ ิตา, น นิพฺพิทาย น วริ าคาย น นิโรธาย น อปุ สมาย น อภญิ ญฺ าย น สมฺโพธาย น นิพพฺ านาย สํวตตฺ ต.ิ โย จ โข ภกิ ขฺ เว ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา อนสุ ฺสรต,ิ นิวิฏฺฐสทโฺ ธ นิวิฏฐฺ เปโม เอกนฺตคโต อภปิ ฺปสนฺโน. เอตทานตุ ตฺ ริยํ ภกิ ฺขเว อนุสฺสตนี ,ํ สตฺตานํ วสิ ทุ ธฺ ยิ า, โสกปรเิ ทวานํ สมติกฺกมาย, ทุกฺขโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมาย, ญายสสฺ อธคิ มาย, นพิ พฺ านสสฺ สจฺฉิกริ ยิ าย, ยทิทํ ตถาคตํ วา ตถาคตสาวกํ วา อนุสฺสรต,ิ นวิ ฏิ ฺฐสทโฺ ธ นิวฏิ ฐฺ เปโม เอกนตฺ คโต อภิปปฺ สนฺโน. อิทํ วุจจฺ ติ ภิกฺขเว อนสุ สฺ ตานุตตฺ ริยํ. อิมานิ โข ภิกฺขเว ฉ อนุตตฺ ริยานีติ. อิทมโวจ ภควา, อทิ ํ วตฺวาน สคุ โต, อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา. ทสฺสนานุตฺตริยํ ลทฺธา สวนญจฺ อนตุ ฺตรํ ลาภานุตฺตรยิ ํ ลทธฺ า สิกขฺ านุตตฺ ริเย รตา อุปฏฐฺ ิตา ปาริจรเิ ย ภาวยนฺติ อนุสฺสตึ วิเวกปฏสิ ยํ ุตตฺ ํ เขมํ อมตคามนิ ึ

ฉนสิ สฺ ารณยิ ธาตุสุตตฺ ํ ๓๑๑ อปปฺ มาเท ปมทุ ิตา นิปกา สีลสํวุตา เต เว กาเลน ปจจฺ นตฺ ิ ยตถฺ ทุกฺขํ นิรชุ ฺฌตีติ. อนตุ ตฺ ริยสุตตฺ ํ นิฏฺฐติ ํ. ---------- ฉ เว ทปุ ฺปฏิวชิ ฺฌา ยา นิสสฺ ารณยิ ธาตุโย วิญญฺ ูนํ ญาณจารีนํ สุขมุ าการตกฺกนิ ํ นิชฺฌานกฺขมภาเวน สทฺธาปสาทสาธิกา ตาสมฺปกาสกํ สตุ ฺตํ ยํ สมฺพทุ ฺเธน เทสิตํ เตสํ ตถาตฺถสทิ ฺธตฺถํ ตํ สุตตฺ นฺตํ ภณาม เส. ---------- ฉนสิ สฺ ารณยิ ธาตสุ ตุ ฺตํ๑ เอวมเฺ ม สุตํ. เอกํ สมยํ ภควา, สาวตฺถิยํ วหิ รติ, เชตวเน อนาถปิณฺฑกิ สสฺ , อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภกิ ขฺ ู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวต.ิ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจจฺ สโฺ สสไุ. ภควา เอตทโวจ ฉยิมา ภกิ ฺขเว นิสฺสารณยิ า ธาตโุ ย. กตมา ฉ. อิธ ภกิ ฺขเว ภกิ ขฺ ุ เอวํ วเทยยฺ เมตฺตา หิ โข เม เจโตวิมตุ ฺติ ภาวติ า พหลุ ีกตา ยานีกตา วตถฺ ุกตา อนฏุ ฺฐติ า ปรจิ ติ า สสุ มารทฺธา อถ จ ปน เม พฺยาปาโท จิตฺตํ ปรยิ าทาย ติฏฺฐตีติ. โส มา เหวนตฺ สิ ฺส วจนโี ย มา อายสฺมา เอวํ อวจ มา ภควนฺตํ อพภฺ าจกิ ขฺ ิ น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกฺขานํ ๑. องฺ. ฉกฺก ๒๒/๓๒๔.

ฉนสิ ฺสารณิยธาตุสตุ ตฺ ํ ๓๑๒ น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย อฏฐฺ านเมตํ อาวุโส อนวกาโส ยํ เมตฺตาย เจโตวิมตุ ตฺ ิยา ภาวิตาย พหลุ กี ตาย ยานกี ตาย วตฺถุกตาย อนฏุ ฺฐิตาย ปรจิ ิตาย สุสมารทธฺ าย อถ จ ปนสสฺ พฺยาปาโท จิตตฺ ํ ปริยาทาย ฐสสฺ ตตี ิ เนตํ ฐานํ วชิ ชฺ ติ นสิ ฺสรณเญหฺ ตํ อาวโุ ส พฺยาปาทสฺส ยททิ ํ เมตฺตา เจโตวิมุตฺต.ิ อิธ ปน ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย กรณุ า หิ โข เม เจโตวมิ ุตตฺ ิ ภาวติ า พหุลีกตา ยานีกตา วตถฺ ุกตา อนุฏฺฐติ า ปริจิตา สสุ มารทฺธา อถ จ ปน เม วิเหสา จติ ฺตํ ปริยาทาย ติฏฐฺ ตตี ิ. โส มา เหวนฺติสฺส วจนโี ย มา อายสมฺ า เอวํ อวจ มา ภควนตฺ ํ อพฺภาจกิ ขฺ ิ น หิ สาธุ ภควโต อพภฺ กขฺ านํ น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย อฏฺฐานเมตํ อาวุโส อนวกาโส ยํ กรณุ าย เจโตวมิ ตุ ฺตยิ า ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานีกตาย วตถฺ กุ ตาย อนุฏฺฐติ าย ปรจิ ติ าย สุสมารทธฺ าย อถ จ ปนสสฺ วเิ หสา จิตตฺ ํ ปรยิ าทาย ฐสสฺ ตีติ เนตํ ฐานํ วชิ ชฺ ติ นิสฺสรณเญหฺ ตํ อาวโุ ส วิเหสาย ยทิทํ กรุณา เจโตวิมตุ ฺต.ิ อธิ ปน ภกิ ฺขเว ภิกฺขุ เอวํ วเทยยฺ มทุ ติ า หิ โข เม เจโตวมิ ุตตฺ ิ ภาวิตา พหุลีกตา ยานกี ตา วตฺถุกตา อนฏุ ฐฺ ติ า ปรจิ ิตา สุสมารทธฺ า อถ จ ปน เม อรติ จิตตฺ ํ ปรยิ าทาย ติฏฺฐตตี ิ. โส มา เหวนตฺ สิ ฺส วจนีโย มา อายสฺมา เอวํ อวจ มา ภควนตฺ ํ อพภฺ าจิกขฺ ิ น หิ สาธุ ภควโต อพภฺ กฺขานํ

ฉนสิ ฺสารณิยธาตสุ ตุ ตฺ ํ ๓๑๓ น หิ ภควา เอวํ วเทยยฺ อฏฺฐานเมตํ อาวโุ ส อนวกาโส ยํ มทุ ิตาย เจโตวิมุตฺตยิ า ภาวติ าย พหลุ ีกตาย ยานกี ตาย วตถฺ กุ ตาย อนฏุ ฺฐิตาย ปรจิ ิตาย สุสมารทธฺ าย อถ จ ปนสสฺ อรติ จติ ฺตํ ปรยิ าทาย ฐสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วชิ ชฺ ติ นิสสฺ รณเญหฺ ตํ อาวุโส อรติยา ยทิทํ มทุ ติ า เจโตวมิ ตุ ตฺ ิ. อิธ ปน ภกิ ฺขเว ภกิ ขฺ ุ เอวํ วเทยยฺ อุเปกฺขา หิ โข เม เจโตวมิ ุตตฺ ิ ภาวิตา พหุลีกตา ยานกี ตา วตฺถกุ ตา อนฏุ ฺฐติ า ปรจิ ติ า สสุ มารทฺธา อถ จ ปน เม ราโค จติ ฺตํ ปริยาทาย ตฏิ ฺฐตตี ิ. โส มา เหวนตฺ ิสฺส วจนโี ย มา อายสฺมา เอวํ อวจ มา ภควนฺตํ อพฺภาจกิ ขฺ ิ น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกขฺ านํ น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย อฏฺฐานเมตํ อาวโุ ส อนวกาโส ยํ อเุ ปกขฺ าย เจโตวมิ ุตตฺ ยิ า ภาวติ าย พหลุ กี ตาย ยานีกตาย วตถฺ กุ ตาย อนฏุ ฺฐติ าย ปริจติ าย สสุ มารทธฺ าย อถ จ ปนสฺส ราโค จิตฺตํ ปริยาทาย ฐสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ นสิ สฺ รณเญฺหตํ อาวุโส ราคสฺส ยททิ ํ อุเปกขฺ า เจโตวิมุตตฺ ิ. อิธ ปน ภิกฺขเว ภิกฺขุ เอวํ วเทยยฺ อนมิ ติ ตฺ า หิ โข เม เจโตวิมุตตฺ ิ ภาวิตา พหลุ ีกตา ยานีกตา วตถฺ กุ ตา อนฏุ ฐฺ ติ า ปริจิตา สุสมารทธฺ า อถ จ ปน เม นมิ ิตตฺ านสุ าริ วิญญฺ าณํ โหตตี ิ. โส มา เหวนฺตสิ ฺส วจนโี ย มา อายสฺมา เอวํ อวจ มา ภควนฺตํ อพฺภาจิกฺขิ น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกฺขานํ

ฉนิสสฺ ารณิยธาตุสตุ ตฺ ํ ๓๑๔ น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย อฏฐฺ านเมตํ อาวุโส อนวกาโส ยํ อนิมติ ฺตาย เจโตวมิ ตุ ตฺ ยิ า ภาวติ าย พหุลีกตาย ยานีกตาย วตฺถกุ ตาย อนฏุ ฺฐติ าย ปริจิตาย สุสมารทฺธาย อถ จ ปนสสฺ นิมิตตฺ านุสาริ วญิ ญฺ าณํ ภวสิ ฺสตตี ิ เนตํ ฐานํ วิชชฺ ติ นิสฺสรณเญฺหตํ อาวุโส สพพฺ นมิ ติ ฺตานํ ยทิทํ อนมิ ติ ตฺ า เจโตวมิ ตุ ตฺ .ิ อธิ ปน ภิกฺขเว ภิกขฺ ุ เอวํ วเทยฺย อสฺมีติ โข เม วิคเต อยมหสฺมีติ จ น สมนุปสสฺ ามิ อถ จ ปน เม วิจกิ จิ ฺฉากถํกถาสลฺลํ จติ ฺตํ ปรยิ าทาย ตฏิ ฺฐตีติ. โส มา เหวนตฺ สิ สฺ วจนโี ย มา อายสมฺ า เอวํ อวจ มา ภควนฺตํ อพฺภาจกิ ขฺ ิ น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกฺขานํ น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย อฏฺฐานเมตํ อาวุโส อนวกาโส ยํ อสฺมีติ วิคเต อยมหมสฺมตี ิ จ อสมนุปสสฺ โต อถ จ ปนสฺส วจิ กิ จิ ฉฺ า- กถกํ ถาสลลฺ ํ จิตฺตํ ปรยิ าทาย ฐสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วชิ ฺชติ นสิ ฺสรณเญฺหตํ อาวโุ ส วจิ ิกจิ ฉฺ ากถํกถาสลฺลสฺส ยทิทํ อสมฺ ตี ิ มานสมุคฆฺ าโต. อิมา โข ภกิ ขฺ เว ฉ นิสฺสารณิยา ธาตุโยติ. อิทมโวจ ภควา. อตตฺ มนา เต ภกิ ฺขู ภควโต ภาสติ ํ, อภินนทฺ ุนตฺ ิ. ฉนสิ ฺสารณิยธาตุสตุ ฺตํ นฏิ ฐฺ ติ ํ. ---------- สมคฺคกรโณ พทุ ฺโธ สามคฺคยิ ํ นโิ ยชโก สมคฺคกรเณ ธมฺเม สาราณเี ย อเทสยิ