คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 224 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ในวงการสือไดม้ ีการนาํ เอาเทคโนโลยสี ารสนเทศ เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์ เขา้ มาผนวกกบั สือ โดยเรียกว่า “สือใหม่” ซึงคาํ นีไดม้ ีการถกเถียงถึงความไม่ชัดเจนของขอบเขต ความหมาย ลักษณะเฉพาะของสือใหม่ ส่วนวงการวิชาการ วิชาชีพและบุคคลทวั ไปได้มีการให้คาํ นิยาม ความหมายทีแตกต่างกนั ออกไป ดงั นี ศูนย์เทคโนโลยอี เิ ลก็ ทรอนิกส์และคอมพวิ เตอร์แห่งชาติ (2553) ให้ความหมายสือใหม่วา่ หมายถึง รูปแบบของการติดต่อสือสารทงั ของบุคคลและสือทีมีการเปลียนแปลง โดยการใช้ เทคโนโลยีอยา่ งสร้างสรรค์ เพือให้เกิดปฏิสัมพนั ธ์หรือระบบการสะทอ้ นกลบั โดยมีลกั ษณะสาํ คญั 2 ประการคือ สามารถแพร่กระจายข่าวสารจากผูส้ ่งสาร 1 คน ไปถึงผรู้ ับสารทวั โลกไดใ้ นเวลาอนั สัน ซึงขอ้ มูลข่าวสารตา่ งๆ สามารถใชง้ านร่วมกนั ไดร้ ะหวา่ งผเู้ ผยแพร่ขอ้ มูลและผใู้ ชข้ อ้ มูล มูลนิธิสือเพือการศึกษาของชุมชน (2554) จากบทสงั เคราะห์ โครงการศึกษาสือใหม่ไดใ้ ห้ ขอบเขตของสือใหม่วา่ เป็ นสือเทคโนโลยที ีใชใ้ นการสือสารหรือสืออินเทอร์เน็ตและเป็นสือทีมี การสือสาร 2 ทาง นิธินันท์ ยอแสงรัตน์ (2554) บรรณาธิการอาวุโสฝ่ายบริหาร บริษทั เนชนั บรอดแคสติง คอร์ปอเรชนั จาํ กดั (มหาชน) ไดใ้ หน้ ิยามความหมายสือใหมว่ า่ เป็นสือดิจิทลั ทีผสู้ ่งสารและผรู้ ับ สารสามารถใชเ้ ทคโนโลยเี ครืองมือสือสารตอบสนองความตอ้ งการรับและส่งขอ้ มูลข่าวสารของ ตนเองไดท้ นั ที สามารถสร้างปฏิสัมพนั ธ์ผา่ นช่องทางการสือสารต่างๆ ในเวลาใดกไ็ ด้ ตามทีผรู้ ับ สารตอ้ งการ อีกทงั ยงั สามารถสือสารไปพร้อมๆ กนั ระหวา่ งผคู้ นจาํ นวนมากทงั ในระดบั ปัจเจกตอ่ ปัจเจก ปัจเจกต่อชุมชนและชุมชนตอ่ ชุมชน ธีรภัทร วรรณฤมล (2556) ได้ให้นิยามความหมายสือใหม่ว่า เป็ นการแพร่กระจายของ ข่าวสาร สือใหม่มีจุดเด่นในการแพร่กระจายข่าวสารไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว จากผูส้ ่งสาร 1 คน อาจขยาย ไปถึงผูร้ ับสารทวั โลก ทาํ ให้โลกของเรากลายเป็ น หมู่บา้ นโลก (Global Village) ทีใครทาํ อะไรก็ สามารถรู้กนั ไปไดห้ มดทวั ทงั หมู่บา้ น และยากทีสกดั กนั ลกั ษณะของข่าวสารขอ้ มูลทีสามารถใช้ งานร่วมกนั กนั ไดร้ ะหวา่ งผเู้ ผยแพร่ และผใู้ ชข้ อ้ มลู เว็บโอพเิ ดีย (webopedia 2559) ไดใ้ ห้นิยามความหมายสือใหม่วา่ เป็ นสือต่างๆ ทีใช้การ สือสารแบบอิเล็กทรอนิกส์หรือบางครังใชเ้ ทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ เป็นการร่วมกบั สือเดิม เช่น สือ สิงพิมพ์ หนงั สือพิมพ์ นิตยสารแลว้ มานาํ เสนอใหม่ด้วยขอ้ ความและภาพ โดยสือใหม่มีขอบเขต กวา้ งขวาง ไดแ้ ก่ เวบ็ ไซต์ สตรีมมิงเสียงและโทรทศั น์ ห้องสนทนา จดหมายอิเล็กทรอนิกส์ ชุมชน ออนไลน์ เวบ็ เพอื การโฆษณา คอมแพคดิสก์ กลอ้ งดิจิทลั และคอมพิวเตอร์พกพา เป็นตน้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 225 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ พจนานุกรม แมคมิลาน (Macmillan 2559) ไดใ้ หน้ ิยามความหมายสือใหม่วา่ คือ เทคโนโลยใี หม่ เช่น อินเทอร์เน็ตและทีวดี ิจิทลั เวบ็ ไซต์ ดิกเชนเนอรี (2559) ไดใ้ หน้ ิยามความหมายสือใหมว่ า่ เป็นสือปฏิสมั พนั ธ์ตา่ งๆ สืออิเล็กทรอนิกส์ทีผสมผสานการทาํ งานดว้ ยคอมพวิ เตอร์ ธีรพฒั น์ องั ศุชวาล (2555) ไดน้ าํ เสนอแนวคิดเกียวกบั สือใหม่วา่ สือใหม่ครอบคลุมถึงการ เกิดขึนของเทคโนโลยีดิจิทลั เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ เทคโนโลยีเครือข่ายหรือเทคโนโลยี สารสนเทศและการสือสาร ในช่วงปลายศตวรรษที 20 เทคโนโลยที ีถูกนิยามวา่ เป็นสือใหม่ส่วนมาก มกั จะมีคุณลกั ษณะทีถูกจดั การได้ (Manipulated) เชือมต่อเป็ นเครือข่ายได้ (Networkable) ทาํ ให้ หนาแน่น (Dense) และบีบอดั สัญญาณได้ (Compressible) มีปฏิสัมพนั ธ์ (Interactive) และมีความ เป็ นกลาง (Impartial) ดงั นนั “สือใหม่” จึงหมายความถึง อินเทอร์เน็ต เวบ็ ไซต์ มลั ติมีเดีย เกมส์ คอมพิวเตอร์ ซีดีรอมและดีวีดี การเปลียนแปลงอย่างรวดเร็วในช่วงทศวรรษทีผา่ นมาดว้ ยการ เชือมต่อสัญญาณดิจิทลั จากประเภทของเนือหา จากภาพ เพลง วิดีโอทีสามารถแพร่กระจายใน เครือข่ายโทรศพั ทม์ ือถือหรือผ่านทางอินเทอร์เน็ต ไดก้ ่อให้เกิดปรากฏการณ์ทีเรียกวา่ “การหลอม รวมสือเทคโนโลยี” (Convergence Technology Media) ขึน โดยนยั ของตวั มนั เองแลว้ ไม่เพียงแต่ หมายความว่ารู ปแบบทีแตกต่างกันของสือทีมาบรรจบกันเท่านัน แต่ยงั รวมถึงการสือสาร โทรคมนาคมทีจะบรรจบกนั อกี ดว้ ย Jenkins, Henry (2006) นกั วชิ าการดา้ นสือในยคุ ดิจิทลั ไดอ้ ธิบายเกียวกบั การเขา้ สู่ยคุ ของ การหลอมรวมเทคโนโลยี ในหนงั สือของเขา Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (2006) วา่ “...เป็ นการหลอมรวมของเนือหาของสือหลายๆ แพลตฟอร์ม รวมถึงพฤติกรรม ของผูบ้ ริโภคสือทีตอ้ งการเปิ ดรับสือแบบครังเดียวไดร้ ับขอ้ มูลข่าวสารจากหลากหลายแหล่งสาร เช่น จากอินเทอร์เนต็ ผา่ นคอมพวิ เตอร์พกพาหรือโทรศพั ทม์ อื ถือประเภทสมาร์ทโฟน” โดยสรุปความหมายของ “สือใหม่” นัน สามารถพจิ ารณาได้จากคุณสมบัติต่างๆ คือ เป็ นสือทีสามารถสร้างช่องทางสือสารเพือการมีส่วนร่วมดว้ ยกนั ได้ เป็ นสือทีมีคุณลกั ษณะใน การตอบสนองความตอ้ งการสือสารของคนรุ่นใหม่ เพราะมีการพฒั นาขึนมาจนสามารถทาํ ให้ผสู้ ่ง สารและผูร้ ับสารทาํ หนา้ ทีทงั ส่งสารและรับสารไดพ้ ร้อมๆ กนั เป็ นการสือสารสองทาง รวมทงั ความสามารถในการทาํ หน้าทีส่งขอ้ มูลข่าวสารต่างๆ ได้หลายอย่างรวมกัน คือ ภาพ เสียงและ ขอ้ ความไปพร้อมๆ กันได้ โดยรวมเอาเทคโนโลยีของสือดังเดิม (Traditional Media) เขา้ กับ ความกา้ วหน้าของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร (ICT) ทาํ ใหส้ ือสามารถสือสารได้ สองทางผา่ นทางระบบเครือข่ายและมีศกั ยภาพเป็นสือแบบประสม (Multimedia) โดยเทคโนโลยี สารสนเทศและการสือสาร หรือ ICT: Information and Communication Technology นนั หมายถึง
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 226 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ เทคโนโลยที ีเกียวขอ้ งกบั ขอ้ มูลข่าวสารและการสือสาร นบั ตงั แตก่ ารสร้าง การนาํ มาวิเคราะห์หรือ ประมวลผล การรับและส่งขอ้ มูล การจดั เก็บและการนาํ ไปใชง้ านใหม่ เทคโนโลยีเหล่านีมกั จะ หมายถึง “คอมพิวเตอร์” ซึงประกอบดว้ ยส่วนอุปกรณ์ (Hardware) ส่วนคาํ สัง (Software) และ ส่วนขอ้ มูล (Data) และระบบการสือสารตา่ งๆ ไม่วา่ จะเป็นโทรศพั ท์ ระบบสือสารขอ้ มูล ดาวเทียม หรือเครืองมือสือสารใดๆ ทงั มีสายและไร้สาย เป็นความหมายตามทีใหไ้ วใ้ นแผนแมบ่ ทเทคโนโลยี สารสนเทศและการสือสารของประเทศไทย พ.ศ. 2545-2549 ดงั นนั เทคโนโลยีสารสนเทศและการ สือสารจงึ ถือเป็ นกระบวนการหนึงของสือใหมท่ ีมีความจาํ เป็นต่อชีวติ ประจาํ วนั ของผคู้ นทวั โลกใน ทุกวนั นีเป็ นอยา่ งยงิ ดว้ ยขอ้ สรุปดงั กล่าวจึงสามารถพิจารณาไดถ้ ึงคุณลกั ษณะทีกวา้ งขวางของสือ ใหม่อนั น่ามหศั จรรยแ์ ละเป็ นประโยชนต์ ่อหมู่มวลมนุษยชาตเิ ป็นอยา่ งยงิ ไดแ้ ก่ 1) อนิ เทอร์เน็ต (Internet) อินเทอร์เน็ต ถือไดว้ า่ เป็นแกนหลกั หรือกระดูกสันหลงั (Backbone) ทีสาํ คญั ของสือ ใหม่โดยส่วนใหญ่ จากขอ้ มูลผลการสํารวจพฤติกรรมของผใู้ ช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2556 ของสํานักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (2556) พบวา่ ภายในระยะเวลา 12 ปี นบั ตงั แต่ พ.ศ. 2544 ผใู้ ชอ้ ินเทอร์เน็ตในประเทศไทยมีจาํ นวน ชวั โมงการใชง้ านอินเทอร์เน็ตตอ่ สัปดาห์เพมิ มากขึนอยา่ งต่อเนือง โดยเพิมขึนถึงร้อยละ 76.3 และผใู้ ชอ้ ินเทอร์เน็ตร้อยละ 9 มีชวั โมงการใชง้ านต่อสัปดาห์สูง ถึง 105 ชวั โมง ดา้ นอปุ กรณ์การเขา้ ถึงอินเทอร์เนต็ นนั ผใู้ ชม้ ีแนวโนม้ หันมาใชอ้ ุปกรณ์ทีสามารถพกพาไป ไดท้ ุกสถานทีมากขึน ทงั สมาร์ทโฟนและแทบ็ เล็ต นอกจากนนั ยงั พบว่ากลุ่มผูท้ ีมีอายนุ ้อยกว่า 15 ปี และกลุ่มผูส้ ูงอายุ ใชแ้ ทบ็ เล็ตในการ เขา้ ถึงอินเทอร์เน็ตในสดั ส่วนทีสูงกวา่ กลุ่มอายอุ ืน กิจกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตทีกาํ ลงั เป็ นทีนิยมเพิมขึน ได้แก่ การใช้งานโซเชียลมีเดีย ในขณะทีกิจกรรมหลกั ยงั คงเป็ นการรบั ส่งอีเมลและการคน้ หาขอ้ มูล
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 227 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 2) เวบ็ ไซต์ (Website) เว็บไซต์เป็ นช่องทางการสือสารทีได้รับความนิยมจากประชาชนทัวโลกมากขึนเรือยๆ เพราะสอดคล้ องกับแนวโน้ มของพฤติกรรมการใช้ สื อของคนรุ่ นใหม่ ทีหันไปใช้ เวลาอยู่ในโลก ออนไลน์มากขึน (ศูนยข์ อ้ มูลและข่าวสืบสวนเพือสิทธิพลเมือง 2558) ทาํ ใหก้ ารไดข้ อ้ มูลข่าวสาร ต่างๆ ทีเกียวขอ้ งกบั ประเด็นสุขภาพทีมาจากสาํ นกั ข่าวเกือบทุกแห่งทวั โลก ทงั หนงั สือพิมพ์ วิทยุ และโทรทศั น์ ซึงต่างก็พากนั พฒั นาเว็บไซตข์ ึนมาเพือเป็ นอีกช่องทางหนึงในการเผยแพร่ขอ้ มูล ข่าวสาร รวมทงั ใชเ้ ป็ นสือกลางเชือมต่อกบั ผบู้ ริโภคข่าว ด้วยบริการกระดานแสดงความคิดเห็น (Web board) และการกด Like หรือ Comment ผา่ นเวบ็ ไซตส์ งั คมออนไลน์ เฟซบุก๊ (Facebook) การ พฒั นาภาษาคอมพิวเตอร์ในปัจจุบนั ยงั ทาํ ให้เว็บไซต์หรือหน้าเว็บเพจสามารถไปปรากฎอยูใ่ น เวบ็ ไซตอ์ ืนๆ ไดด้ ว้ ย โดยเฉพาะเครือข่ายสังคมออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊กและทวิตเตอร์ (Twitter) เวบ็ ไซตส์ ามารถเขา้ ถึงไดจ้ ากอุปกรณ์หลายประเภททีมีการเชือมต่อกบั เครือข่ายอินเทอร์เน็ต อาทิ คอมพิวเตอร์ทงั แบบตงั โต๊ะหรือคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล (Personal Computer) และคอมพิวเตอร์ พกพา (Notebook Computer) แท็บเล็ต (Tablet) และโทรศพั ทเ์ คลือนทีประเภทสมาร์ทโฟน เหล่านี คือเหตุผลอีกส่วนหนึงทีทาํ ให้การสือสารสุขภาพในปัจจุบนั ของทุกองคาพยพในสังคมตอ้ งหันมา ใชส้ ือใหม่ตามไปดว้ ย มิฉะนนั จะเขา้ ถึงขอ้ มูลข่าวสารเกียวกบั สุขภาพไดย้ ากมากขึน เสียเวลาและ ค่าใชจ้ ่ายมากขึนตามไปดว้ ย โดยเฉพาะสมาชิกในครอบครัวเดียวกนั จะไดใ้ ชป้ ระโยชน์จากสือใหม่ เพือการสือสารสุขภาพทีจะดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผูส้ ูงอายุกับลูกหลานใน ครอบครัวเดียวกนั ไดเ้ ป็นอยา่ งดี โดยความเป็นมาของการพฒั นาเวบ็ ไซต์ มีดงั นีคือ (1) Web 1.0 เป็ นยคุ แห่งการเริมต้น การผลิตเนือหาตา่ งๆ มาจากเจา้ ของเวบ็ ไซต์ ผทู้ ีตอ้ งการขอ้ มูลจะเขา้ ไปอา่ นจากเวบ็ ไซตห์ รือคน้ หาผา่ น Search Engine การเขา้ ถึงขอ้ มูลอยใู่ น รูปแบบ “Read-Only” กล่าวคือ การแสดงเนือหาและการโตต้ อบกนั ระหวา่ งเจา้ ของเวบ็ ไซตก์ บั ผู้ เขา้ ชมเวบ็ ไซต์ เป็ นการตอบโตท้ างเดียว ผเู้ สนอเนือหาหรือเจา้ ของเวบ็ ไซตจ์ ะเป็นผจู้ ดั ทาํ คน้ หา นาํ เสนอ โดยผอู้ ่านหรือผูท้ ่องเวบ็ มีหน้าทีรับขอ้ มูลสารสนเทศเพียงอย่างเดียว แมม้ ีโอกาสในการ แสดงความคิดเห็นหรือมีการโตต้ อบกนั ระหว่างเจา้ ของเว็บไซต์กบั ผูเ้ ขา้ ชมเวบ็ ไซตแ์ ต่ยงั ถือเป็ น สัดส่วนทีนอ้ ย เช่น อาจมีการรับส่งข่าวสารกนั ทางอีเมล การโตต้ อบแบบออนไลน์ผา่ นโปรแกรม ต่างๆ หรือเพียงการดาวน์โหลด เพลง ภาพตา่ งๆ จากเวบ็ ไซต์ (2) Web 2.0 เป็ นยคุ แห่งการเชือมการให้บริการข้อมลู ข่าวสารอยู่ในรูปแบบ “Read – Write” ซึงเป็ นการแสดงเนือหาและการโตต้ อบกนั ระหว่างเจา้ ของเวบ็ ไซต์กบั ผูเ้ ขา้ ชม เวบ็ ไซต์ Web 2.0 จึงมีลกั ษณะการแบ่งปันความรู้และการแลกเปลียนความคิดเห็นซึงกนั และกนั มากกว่าทีจะเป็ นการนําเสนอขอ้ มูลผ่าน เว็บไซต์เพียงอย่างเดียว รวมทังยงั มุ่งให้เกิดการ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 228 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ติดตอ่ สือสารใหเ้ ป็ นไปอยา่ งกวา้ งขวางมากขึน ทาํ ใหผ้ ทู้ อ่ งเวบ็ หรือผูใ้ ชบ้ ริการมีบทบาทเป็ นผสู้ ร้าง เนือหาขอ้ มูลดว้ ย โดยเน้นให้คนทวั ไปเขา้ มามีส่วนร่วมในการสร้างเนือหาและการนาํ เสนอขอ้ มูล ผา่ นเวบ็ ไซตท์ ีไดจ้ ดั ทาํ ขึน ตลอดจนมีการแลกเปลียนเนือหาระหวา่ งสมาชิก ตวั อยา่ งเวบ็ ไซต์ ไดแ้ ก่ -บลอ็ ก (Blog) มาจากศพั ทค์ าํ วา่ WeBlog บางคนอา่ นคาํ ๆ นีวา่ WeBlog บางคนอ่านวา่ WebLog แต่ทงั สองคาํ บ่งบอกถึงสิงเดียวกนั คือ บล็อก (Blog) ความหมาย ของคาํ วา่ บล็อก คือ การบนั ทึกบทความของตนเอง (Personal Journal) ลงบนเวบ็ ไซต์ โดยเนือหา ของ blog นนั จะครอบคลุมไดท้ ุกเรือง ไม่วา่ จะเป็ นเรืองราวส่วนตวั หรือเป็ นบทความเฉพาะดา้ น ต่างๆ เช่น เรืองสุขภาพ เรืองการศึกษา เรืองเศรษฐกิจ เรืองการเมือง เรืองตน้ ไม้ เรืองอาหาร เรือง กีฬา เรืองธุรกิจ เป็ นตน้ (วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี 2558) โดยจุดเด่นทีทําให้บล็อกเป็ นทีนิยม คือ ผู้เขยี นบลอ็ ก จะมกี ารแสดงความคิดเห็นของตนเองใส่ลงไปในบทความนันๆ โดยบล็อกบางแห่งจะ มีอิทธิพลในการโน้มน้าวจิตใจผู้อ่านสูงมาก แต่ในขณะเดียวกัน บางบล็อกกจ็ ะเขียนขึนมาเพือให้ อ่านกนั ในกลุ่มเฉพาะ เช่นกลุ่มเพือนๆ หรือครอบครัวตนเอง มีความเขา้ ใจวา่ Blog เป็นไดแ้ ค่ไดอารี ออนไลน์ แต่ในความเป็ นจริงแลว้ ไดอารีออนไลน์เปรียบเสมือนเนือหาประเภทหนึงของบล็อก เท่านนั เพราะบล็อกมีเนือหาทีหลากหลายประเภท ตงั แต่การบนั ทึกเรืองส่วนตวั อย่างเช่นไดอารี การบนั ทึกบทความทีผเู้ ขียนบลอ็ กสนใจในดา้ นอืนดว้ ย การรีวิวผลิตภั ณั ฑต์ า่ งๆ ทีตวั เองเคยใชห้ รือ ซือมา อีกทงั ยงั สามารถแตกแขนงไปในเนือหาในประเภทต่างๆ อีกมากมาย ตามแต่ความถนดั ของ เจา้ ของบล็อก ซึงมกั จะเขียนบทความเรืองทีตนเองถนดั หรือสนใจเป็นตน้ จุดเด่นทสี ุดของบล็อก คือ เป็นเครืองมือสือสารชนิดหนึงทีสามารถสือถึง ความเป็ นกนั เองระหวา่ งผูเ้ ขียนบล็อกกบั ผอู้ ่านบล็อกทีเป็ นกลุ่มเป้าหมายทีชดั เจนของบล็อกนนั ๆ ผา่ นทางระบบ comment ของบล็อก ในอดีตแรกเริมคนทีเขียนบล็อกนนั ยงั ทาํ กนั ในระบบ Manual คือ เขียนเวบ็ เองทีละหนา้ แต่ในปัจจุบนั นีมีเครืองมือหรือซอฟทแ์ วร์ให้เราใชใ้ นการเขียน Blog ได้ มากมาย เช่น WordPress, Movable Type เป็นตน้ ผูค้ นหลายลา้ นคนจากทวั ทุกมุมโลก หันมาเขียน Blog กนั อยา่ งแพร่หลาย ตงั แต่นกั เรียน อาจารย์ นกั เขียน ตลอดจนถึงระดบั บริษทั ยกั ษใ์ หญใ่ นตลาด หุ้น NasDaq บล็อกเริมตน้ มาจากการเขียนเป็นงานอดิเรกของกลุ่มสืออิสระต่างๆ หลายๆ แห่งจน กลายเป็นแหล่งข่าวสาํ คญั ใหก้ บั หนงั สือพมิ พห์ รือสาํ นกั ขา่ วชนั นาํ จนกระทงั ปี 2004 คนเขียน Blog ก็ไดร้ ับการยอมรับจากสือและสาํ นกั ข่าวต่างๆ ถึงความรวดเร็วในการให้ขอ้ มูล ตงั แตเ่ รืองการเมือง ไปจนกระทงั เรืองราวของการประชุม ระดบั ชาติ และจากเหตุการณ์เหล่านี นบั ไดว้ า่ บล็อกเป็นสือ ชนิดหนึงทีไมต่ า่ งจากวีดิโอ สิงพมิ พ์ โทรทศั น์หรือแมก้ ระทงั วทิ ยุ เราสามารถเรียกไดว้ า่ บล็อก เขา้ มาเป็ นสือใหม่ทีสําคญั มากอีกประเภทหนึง โดยสรุป บล็อก คือ เวบ็ ไซตท์ ีมีรูปแบบเนือหาเป็ น เหมือนบนั ทึกส่วนตวั ออนไลน์ มีส่วนของการ comments และมี link ไปยงั เวบ็ อืนๆ ทีเกียวขอ้ งดว้ ย
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 229 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 3) สือโซเชียลมเี ดียหรือสือสังคมออนไลน์ (Social Media) และโซเชียล เน็ตเวิร์ค (Social Network) การเกิดขึนของสือใหม่ต่างๆ ดงั กล่าวไดเ้ ขา้ มามีบทบาทต่อ ชีวติ ประจาํ วนั ของผคู้ นในสังคมหลากหลายดา้ น โดยเฉพาะอยา่ งยงิ บทบาทในดา้ นการสือสาร จาก คุณสมบตั ิดงั กล่าวเป็ นผลให้จาํ นวนผูใ้ ชส้ ือใหม่ในยุคหลอมรวมเทคโนโลยีเพิมขึนอย่างรวดเร็ว รวมทงั การเป็นสือใหม่ทีผใู้ ชม้ ีเสรีภาพสูงในการกาํ หนดเนือหาและรูปแบบการใชป้ ระโยชน์จากสือ ดงั กล่าว ผา่ นช่องทางการสือสาร โทรคมนาคมทีหลากหลาย เช่น โทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ท โฟน (Smartphone) แทบ็ เล็ต (Tablet) คอมพวิ เตอร์และโทรทศั น์ทีเชือมตอ่ อินเทอร์เน็ต (SmartTV.) เป็ นตน้ เพราะสิงสําคญั ทีทาํ ให้สือใหม่เขา้ ถึงกลุ่มคนไดม้ ากขึน คือ อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ส่วน บุคคลทีมีราคาถูกลงมาก โทรศพั ทม์ ือถือทีมีโปรแกรมประยุกตใ์ หเ้ ลือกใชอ้ ยา่ งมากมาย รวมทงั เป็ น ศูนยร์ วมของมลั ติมีเดีย (MultiMedia) ทงั การจดั เก็บไฟล์ภาพนิง ภาพเคลือนไหว ไฟล์เสียง การ ให้บริการอินเทอร์เน็ทความเร็วสูงทีมีการแข่งขนั กนั มากขึน ทาํ ให้ราคาถูกลง ปัจจยั เหล่านีล้วน ส่งผลทาํ ให้ประชาชนสามารถเขา้ ถึงสือใหม่ไดส้ ะดวกสบายมากขึน จาํ นวนผูใ้ ชส้ ือใหม่ก็ขยาย จาํ นวนและขอบเขตพืนทีกวา้ งขวางมากยิงขึน สือโซเชียลมีเดียหรือสือสังคมออนไลน์ เป็ นช่อง ทางการสือสารรูปแบบใหม่ทีไดร้ ับความนิยมอย่างมากในกลุ่มคนรุ่น ใหม่ เนืองจากสามารถ เชือมโยงเครือข่ายสังคมของผูใ้ ช้ไวไ้ ดต้ ลอดเวลา และเป็ นสือกลางในการแบ่งปันเนือหาแบบ มลั ติมีเดียไดจ้ ากอุปกรณ์สือสารใกลต้ วั เช่น สมาร์ทโฟน แทบ็ เลต็ เป็นตน้ ในดา้ นความหมายของคาํ วา่ สือโซเชียลมีเดียหรือสือสังคมออนไลน์ (Social Media) นนั รมณียา อยู่ดี, รั ชนีกร สั กลอ และสิ ริวิมล ไชยมงคล (2559) นําเสนอไว้ว่า Social หมายถึง “สังคม” ในทีนีหมายถึง สังคมออนไลน์ Media หมายถึง “สือ” ในทีนีหมายถึง สือ ในรูปแบบต่างๆ ไม่วา่ จะเป็ น ภาพ เสียง วีดิโอและขอ้ ความ เป็ นตน้ ดงั นนั Social Media จะ หมายความวา่ สือสังคมออนไลน์ทีผใู้ ชอ้ ินเทอร์เนต็ สามารถแลกเปลียนประสบการณ์ซึงกนั และกนั โดยใชส้ ือตา่ งๆ เป็นตวั แทนในการสนทนา โดยไดม้ ีการจดั แบง่ ประเภทของ Social Media ออกเป็ น หลายประเภท เช่น ประเภทสือสิงพิมพ์ (Publish) อาทิ Wikipedia, Blogger เป็ นตน้ ประเภทสือ แลกเปลียน (Share) อาทิ YouTube, Flickr, SlideShare เป็ นต้น ประเภทสื อสนทนา (Discuss) อาทิ MSN, Skype, Google Talk เป็ นตน้ และยงั มีอีกหลายประเภท โดยอีกประเภทของ Social Media ทีอาจสร้างความสับสนให้กบั ผูใ้ ช้บา้ ง คือ ประเภทเครือข่ายสังคมออนไลน์หรือที เรียกกนั วา่ โซเชียลเน็ตเวริ ์ค (Social Network) ทีมี Facebook, LinkedIn, Google+ เป็นตน้ ดงั นนั Social Network จึงเป็นส่วนหนึงของ Social Media นนั เอง ถา้ จะพูดรวมสือสังคม ออนไลนท์ งั หมด เราจะใชค้ าํ วา่ Social Media แตถ่ า้ ตอ้ งการเนน้ เฉพาะเครือข่ายสังคมออนไลน์แลว้ เราจะใชค้ าํ วา่ Social Network
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 230 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ในอีกมุมมองหนึง วกิ ิพเี ดียนภาษาอังกฤษได้ระบุว่า “Social Network” เป็ นคําทีใช้เรียก แนวความคิด “โครงสร้างทางสังคม” แบบหนึงทีเกิดจากการรวมตวั กนั ของคน ซึงบุคคลเหล่านนั จะเชือมตอ่ ถึงกนั ดว้ ยหลายๆ ปัจจยั เช่น เป็นเพือนกนั เป็นญาติกนั มีความสนใจทีเหมือนกนั มี ความเชือทีเหมอื นกนั ตลอดจนรวมตวั กนั เพือแลกเปลียนความรู้ ความคิดหรือประสบการณ์ ดงั นนั เวลาใชค้ าํ วา่ Social Network จึงหมายถึงการพูดถึงตวั โครงสร้างความสัมพนั ธ์ในแบบ Social หรือ พดู กนั ในเชิงวชิ าการทีเรียกวา่ ทฤษฎีเครือข่าย (Network theory) คือใน Social Network หนึงๆ จะ ประกอบไปดว้ ย Nodes และ Ties โดย Nodes จะเป็นเหมือนกบั คนๆ หนึง หรือตวั ละครคนหนึงที อยใู่ นเครือขา่ ย ส่วน Ties จะเป็ น “ความสมั พนั ธ์” ระหวา่ งคนหรือตวั ละครในเครือข่ายนนั ๆ โดยมี งานวจิ ยั พบวา่ Social Network มีอยหู่ ลายระดบั ทงั จากระดบั ครอบครัว ระดบั องคก์ ร ระดบั ประเทศ จนถึงระดบั โลก และการทีคนสัมพนั ธ์กนั ในรูปแบบเครือข่ายนีเองทีส่งผลต่อวิถีชีวิตของคนใน หลายๆ ทิศทาง มนุษยเ์ ราจะมี Nodes จาํ นวนมาก แต่วา่ Ties ของเราแบ่งออกเป็น 3 แบบแบ่งไป ตามพนื ทีทีเพอื นร่วมงานของเราอยู่ เป็นตน้ โดยสรุปรวมแลว้ Social Network เป็ นการพูดถึงความสัมพนั ธ์ในเชิงแนวความคิด คือ แผนทีทีระบุวา่ Nodes แต่ละ Nodes มีความสัมพนั ธ์กนั อยา่ งไร ส่วนคาํ วา่ Social Media หมายถึง การใชบ้ ริการ web-based และเทคโนโลยีทางดา้ น mobile ในการเพิมประสิทธิภาพในการสือสาร ไปสู่การมีปฏิสัมพนั ธ์โตต้ อบกนั มากขึน Andreas Kaplan และ Michael Haenlein ไดน้ ิยามคาํ วา่ Social Media คือ “กลุ่มของแอปพลิเคชนั บนอินเทอร์เน็ตทีสร้างบนระบบความคิดอนั เป็ นรากฐาน ของสังคมและทางเทคโนโลยี ดว้ ยแนวความคิดของ Web 2.0 และเปิ ดใหค้ นแลกเปลียนเนือหาที เกิดจากผใู้ ช”้ ความหมายนีจึงเป็ นการพดู ถึงภาพรวมของตวั บริการต่างๆ ทีมีอยูใ่ นตลาดอยแู่ ลว้ เช่น Facebook, Twitter, Google+, LinkedIn เป็นตน้ โดยสือสังคมออนไลน์และเครือข่ายสังคมออนไลน์ทไี ด้รับความนิยม เช่น 3.1 เฟซบุ๊ก เฟซบุ๊กเป็ นทังบริ การเครื อข่ายสังคมออนไลน์และเว็บไซต์ เปิ ดใช้งานเมือวันที 4 กุมภาพนั ธ์ ค.ศ. 2004 ผลการสาํ รวจของสํานกั งานพฒั นาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (2556) พบวา่ ณ ปี พ.ศ. 2556 ทวั โลกมีสมาชิกเฟซบุ๊กทงั สิน 1,000 ลา้ นบญั ชี สมาชิกกูเกิลพลสั (Google+) 235 ลา้ นบญั ชี สมาชิกทวิตเตอร์มากกวา่ 200 ลา้ นบญั ชี สมาชิกลิงคอ์ ิน 160 ลา้ นบญั ชี และสมาชิก พินเทอเรสต์ (Pinterest) 10.4 ล้านบญั ชี สําหรับเฟซบุก๊ นนั เป็ นบริการบนอินเทอร์เน็ตประเภท หนึง ทีช่วยใหผ้ คู้ นสามารถติดต่อสือสารกนั ไดท้ ุกทีทุกเวลา ตลอดจนทาํ กิจกรรมร่วมกบั เพือนหรือ กลุ่มเพือนหรือบุคคลอืนๆ ได้ ไม่วา่ จะเป็ นการตงั ประเดน็ ถามตอบในเรืองทีสนใจ โพสต์รูปภาพ โพสต์คลิปวดิ ีโอ เขียนบทความหรือบล็อก แชทออนไลน์ เล่นเกมแบบเป็ นกลุ่ม ตลอดจนสามารถ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 231 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ทาํ กิจกรรมอืนๆ ผ่านแอปพลิเคชนั เสริมทีมีอยูม่ ากมาย ซึงยงั คงมีการพฒั นาแอปพลิเคชนั และเกม เพือตอบสนองผใู้ ชอ้ ยอู่ ยา่ งตอ่ เนือง ปัจจุบนั คนไทยเป็นสมาชิกในเครือข่ายเฟซบุก๊ ทงั สิน 24 ลา้ น บญั ชี ในจาํ นวนนีส่วนใหญ่ใช้เฟซบุ๊กในการอัพโหลดและแชร์รูปถ่ายในเครือข่าย จนเกิด พฤตกิ รรมเซลฟี (Selfie) คือการถา่ ยรูปตวั เองในอิริยาบถต่างๆ แลว้ นาํ ไปเผยแพร่ในเครือข่ายสังคม ออนไลน์ รองลงมาคือ การส่งขอ้ ความระหวา่ งกนั แบบส่วนตวั (Inbox) และอนั ดบั สามเป็นการ โพสต์ความคิดเห็นบนหนา้ วอลล์ (Wall) เกียวกบั กิจวตั รประจาํ วนั และอนั ดบั 4 คือการ Check-in เพอื บอกสถานทีทีไปหรือกิจกรรมทีทาํ ในแต่ละวนั ประโยชน์ของเฟซบุ๊ก ไดแ้ ก่ 3.1.1 ใชส้ ือสารดว้ ยขอ้ ความกบั เพอื นๆ ไดส้ ะดวก จงึ ช่วยทาํ ใหป้ ระหยดั ค่าโทรศัพท์ได้มากโดยสามารถสือสารกับเพือนๆ ได้ด้วยการโพสต์หรือส่งข้อความผ่านทาง messenger 3.1.2 การจดั กลุ่มช่วยใหส้ ามารถสือสารไดด้ ีขึน เช่น กลุม่ เพอื นสนิท กลุ่ม คนรู้จกั และกลุ่มอืนๆ ทีผใู้ ชส้ ามารถจดั กลุ่มและตงั ชือได้ ทาํ ให้สามารถเลือกโพสตข์ อ้ ความทีคิดวา่ จาํ เป็ นตอ้ งใชป้ ระโยชนใ์ นกลุม่ เฉพาะได้ 3.1.3 สาํ หรับผทู้ ีตอ้ งการเปิ ดร้าน การสร้างเพจถือเป็นเรืองทีตอ้ งศึกษา เพราะมีคนใชเ้ ฟซบุก๊ เพมิ จาํ นวนมากขึนทุกวนั ซึงส่งผลดีต่อการทาํ ธุรกิจ 3.1.4 การสร้างกลุ่ม ในทีนีหมายถึงกลุ่มทีสร้างขึนและเชิญเพือนๆ ให้ เป็ นสมาชิกของกลุ่ม เช่น กลุ่มคนรักสุขภาพ กลุ่มเพอื นผูส้ ูงอายเุ กือกูลกนั เป็นตน้ การสร้างกลุ่มก็ คือการรวมตวั กนั ของคนทีชอบอะไรเหมือนกนั ซึงจะเป็นประโยชน์ในกรณีทีสร้างกลุ่มสมาชิกใน ครอบครัวเพือเอาไวใ้ ชส้ ่งข่าวสารตา่ งๆ หรือช่วยกนั ดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตไดอ้ ีกช่องทาง หนึงซึงรวดเร็วประหยดั และทาํ ไดท้ ุกวนั ตามทีลูกหลานและผสู้ ูงอายสุ ะดวกทีจะใชส้ ือสารเรือราวที ตอ้ งการบอกซึงกนั และกนั
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 232 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 3.2 ยทู บู ยูทูบเป็ นเวบ็ ไซตแ์ ลกเปลียนภาพวดิ ีโอทีมีชือเสียง (www.youtube.com) โดยใน เวบ็ ไซตน์ ี ผใู้ ชส้ ามารถอพั โหลดภาพวิดีโอเขา้ ไป เปิ ดดูภาพวิดีโอทีมีอยแู่ ละแบง่ ภาพวิดีโอ เหล่านี ใหค้ นอืนดูไดโ้ ดยไม่เสียค่าใชจ้ ่ายใดๆ ในยทู ูบจะมีขอ้ มูลเนือหารวมถึงคลิปภาพยนตร์สันๆ และ คลิปทีมาจากรายการโทรทศั น์ มิวสิกวดิ ีโอและวิดีโอบล็อกกิง ซึงเป็ นการสร้างบล็อกโดยมีส่วน ของขอ้ มูลทีเป็ นภาพ วดิ ีโอเป็ นส่วนประกอบ โดยเฉพาะเป็นภาพวิดีโอทีเกิดจากมือสมคั รเล่นถ่าย กนั เอง คลิปวิดีโอทีเผยแพร่อยบู่ นเวบ็ ไซตย์ ทู ูบส่วนมากเป็ นไฟลค์ ลิปสันๆ ประมาณ 1 - 10 นาที ถ่ายทาํ โดยประชาชนทวั ไป แลว้ อพั โหลดขึนสู่เว็บไซต์ของยูทูบ โดยมีการแบ่งประเภทและจดั อนั ดบั คลิปเอาไวด้ ว้ ย เช่น ไฟล์ล่าสุด, ไฟล์ทีมีผชู้ มมากทีสุด, ไฟล์ทีไดร้ ับการโหวตมากทีสุด เป็ น ตน้ ยทู ูบเป็ นเวบ็ ไซตท์ ีใหบ้ ริการวดิ ีโอผา่ นอินเทอร์เน็ตทีมียอดผชู้ มวดิ ีโอของทางเวบ็ ไซต์ทะลุหลกั 100 ล้านครังต่อวนั หรือคิดเป็ นราว 29 เปอร์เซ็นต์ของยอดการเปิ ดดูคลิปวิดีโอทงั หมดใน สหรัฐอเมริ กา ในแต่ละเดือนมีผู้อัพโหลดวิดีโอขึนเว็บกว่า 65,000 เรื อง สถิติ จาก Nielsen/NetRatings ซึงเป็ นผนู้ าํ วิจยั การตลาดและสืออินเตอร์ระดบั โลกระบุวา่ ยูทูบมีสมาชิก เพิมขึนเดือนละ 20 ลา้ นคน (บริษทั สนุก ออนไลน์ จาํ กดั 2557) นอกจากนีในปี 2006 นิตยสาร ไทม์ ยกยอ่ งให้เวบ็ ไซตย์ ูทูบไดร้ ับรางวลั เป็น “Invention of the Year” หรือรางวลั การสร้างสรรค์ สิงประดิษฐใ์ หม่แห่งปี อีกดว้ ย ประโยชน์ของยูทูบ 3.2.1 เป็ นหอ้ งสมุดสือดิจิทลั ทีมีทงั ภาพและเสียงทีมีขอ้ มูลมากมาย ที สาํ คญั ไฟลภ์ าพและเสียงเหล่านี ถือไดว้ า่ เป็นไฟลภ์ าพและเสียงที authentic คือมีความสมจริง เพราะ มีการตดั ตอ่ แต่งเติมใหส้ มบรู ณ์มากยงิ ขึน 3.2.2 ยทู ูบประกอบดว้ ยคลิปวดิ ีโอ ทีใหบ้ ริการรับชมกนั ผา่ นหนา้ เวบ็ แบบฟรีๆ ไมเ่ สียเงิน โดยคลิปวดิ ีโอส่วนใหญ่จะมาจากทางบา้ นหรือใครๆ ทีตอ้ งการโชว์ ความสามารถตา่ งๆ ของตนเองกส็ ามารถอพั โหลดไฟลว์ ดิ ีโอขึนสู่หนา้ เวบ็ ได้ 3.2.3 ยทู ูบใชร้ ะบบในการใหบ้ ริการโดยใชโ้ ปรแกรม Adobe Flash เรียบ เรียงเนือหาบนเวบ็ ไซต์ รวมไปถึงไฟล์วดิ ีโอตวั อยา่ ง ไฟล์หนงั ละคร มิวสิกวดิ ีโอและวดิ ีโอจากทาง บา้ น โดยไฟล์วดิ ีโอทีเผยแพร่อยูบ่ นเวบ็ ไซตส์ ่วนมากเป็นเพยี งไฟล์คลิปสันๆ เท่านนั ความยาวเพียง ไม่กีนาที ทาํ ให้ผูใ้ ช้บริการสามารถเขา้ ชมไดง้ ่าย โดยมีการแบ่งประเภทและจดั อนั ดบั ไฟล์คลิป วดิ ีโอ ไม่ว่าจะเป็ นไฟล์ล่าสุด ไฟล์ทีมีผูช้ มมากทีสุด ไฟล์ทีไดร้ ับความนิยมมากทีสุด เพือให้ผูช้ ม สามารถเลือกชมไดอ้ ยา่ งสะดวก เพือเลือกสิงทีพอใจสูงสุด และยงั มีบริการทีสามารถดูวิดีโอไดท้ ีละ เฟรม โดยเลือกดูส่วนใดๆ ของวดิ ีโอก็ได้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 233 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 3.2.4 หากตอ้ งการสร้างใหต้ ราสินคา้ ของเราเป็นทีรู้จกั ออนไลน์มากขึน หรือดึงดูดอตั ราการเขา้ ชมจาํ นวนมากเขา้ สู่เวบ็ ไซตข์ องเรา ยทู ูบสามารถช่วยใหป้ ระสบความสาํ เร็จ ไดท้ งั สองอยา่ ง โดยใหเ้ ราเขา้ ถึงวดิ ีโอสตรีมมิงและชุมชนการแบง่ ปันออนไลนท์ ีใหญ่ทีสุดในโลก 3.2.5 ยทู ูบช่วยปรับปรุงแคมเปญโฆษณาออนไลนป์ ัจจุบนั ของเราดว้ ย โอกาสในการนาํ เสนอโฆษณาและวดิ ีโอโฆษณาแบบสตรีมมิงเป็นลา้ นๆ ครัง เพือทีเราจะไดส้ ร้าง การนาํ เสนอออนไลนท์ ีมีมวลชนเขา้ มาชมเป็นจาํ นวนเพิมมากขึน 4) โปรแกรมประยุกต์หรือแอปพลเิ คชัน (Application) คือ ซอฟตแ์ วร์ประเภทหนึงสาํ หรับ ใชง้ านสาํ หรับงานเฉพาะทาง ซึงแตกต่างกบั ซอฟตแ์ วร์ประเภทอืน เช่น ระบบปฏิบตั ิการ ทีใช้ สาํ หรับรับรองการทาํ งานหลายดา้ น โดยไมจ่ าํ เพาะเจาะจง ตวั อยา่ งโปรแกรมประยกุ ต์ เช่น (วกิ ิพี เดีย สารานุกรมเสรี 2558) -โปรแกรมสาํ หรับการใชง้ านอินเทอร์เน็ต เช่น อินเทอร์เน็ตเอกซ์พลอเรอร์ ไฟร์ฟอกซ์ -โปรแกรมเล่นเพลง เช่น วนิ แอมป์ วนิ โดวส์มีเดียเพลเยอร์ ไอทูนส์ -โปรแกรมสาํ นกั งาน เช่น ไมโครซอฟทอ์ อฟฟิศ โอเพนออฟฟิศ -โปรแกรมอืนๆ เช่น LINE whoscall ออโตแคด ไมโครสเตชนั ในปัจจุบนั โปรแกรมประยุกตบ์ นระบบปฏิบตั ิการแอนดรอยดแ์ ละระบบปฏิบตั ิการไอโอ เอสกาํ ลงั เป็ นทีสนใจและไดร้ ับความนิยมเป็ นอยา่ งมาก ไม่ว่าจะเป็ นโปรแกรมเพือความบนั เทิง สุขภาพ การศึกษา เป็ นต้น แอปพลิเคชันสามารถตอบสนองความต้องการของกลุ่มผู้ใช้ได้ หลากหลาย เนืองจากผูใ้ ช้มีความตอ้ งการใช้แอปพลิเคชันแตกต่างกัน จึงมีผูผ้ ลิตและพฒั นา แอปพลิเคชนั ใหม่ๆ ขึนเป็ นจาํ นวนมาก (สุชาดา พลาชยั ภริ มยศ์ ลิ 2553) ไดแ้ ก่ –แอปพลิเคชนั ในกลุ่มเกมเนืองจากมีผนู้ ิยมเล่นเกมบน โทรศพั ทเ์ ป็นจาํ นวนมาก ผผู้ ลิตเกม จงึ คิดคน้ เกมใหม่ๆ ออกสู่ ตลาดมากขึนซึงผูเ้ ล่นมกั นิยมเล่นเกมออนไลน์รวมทงั มีการเชือมโยงกนั ในกลุ่มเครือข่ายสังคมออนไลน์ เช่น เกมทีอยใู่ น Twitter หรือ Facebook เป็นตน้ –แอปพลิเคชนั ในกลุ่มเครือข่ายสงั คมออนไลน์เพือใหผ้ ู้ ใชส้ ามารถปรับขอ้ มูลให้ทนั สมยั ตลอดเวลา ทงั ขอ้ มูลของตนเอง หรือของกลุ่มเพือน ซึงกาํ ลงั เป็ นทีนิยมในกลุ่มวยั รุ่นอยา่ งสูง เช่น ใน Facebook, MySpace, Snapchat เป็นตน้ –แอปพลิเคชันในกลุ่มมลั ติมีเดีย เพือให้ผูใ้ ชส้ ามารถ เรียกใชไ้ ฟล์ขอ้ มูลในรูปแบบต่างๆ ไดแ้ ก่ เสียงทีเป็ นไฟล์ในแบบ mp3, wav หรือ midi เป็นตน้ ภาพนิงในรูปแบบ gif, jpg หรือ bmp เป็ นตน้ หรือภาพเคลือนไหวคลิปวดิ ีโอในรูปแบบmp4 หรือ avi เป็นตน้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 234 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ สําหรับโปรแกรมประยุกต์หรือแอปพลเิ คชันทีได้รับความนยิ มจาก ผ้ใู ช้ทีเป็ นคนไทยเป็ นจํานวนมาก คือ -ไลน์ (Line) ไลน์เป็นโปรแกรมเมสเซนเจอร์ (Messenger) ทีสามารถใชง้ านได้ ทังโทรศัพท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนทีมีระบบปฏิบัติการไอโอเอส (iOS) แอน ดรอยด์ (Android) วนิ โดวส์โฟน (Windows Phone) คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล (Personal computer) และแมคโอเอส (MacOS) ไลน์มีบริการสําหรับการสือสารในรูปแบบต่างๆ ทีเป็ นลูกเล่นมากมาย เช่น สามารถใช้พูดคุย ส่งรูปภาพ ส่งไอคอน ส่งสติกเกอร์ ตังค่าคุยกันเป็ นกลุ่ม ฯลฯ ทาํ ให้มี ผใู้ ชง้ านโปรแกรมนีเป็ นจาํ นวนมาก ไลน์ถูกสร้างโดย NHN Japan (วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี 2559) ซึงเป็ นบริษทั ชนั นาํ ทีให้บริการดา้ นอินเทอร์เน็ต เกม เสิร์ชเอนจิน (Search Engines) เวบ็ ท่า (Portal Site) เมือเดือนมกราคม พ.ศ. 2554 ไดร้ ่วมมือกบั บริษทั Naver Japan Corporation และบริษทั livedoor โดยมี NHN Japan เป็ นผบู้ ุกเบิกและคอยปรับปรุงการให้บริการฟี เจอร์ใหม่ๆ ของไลน์ ส่วน NHN Corp ดูแลดา้ นการพฒั นาดา้ นธุรกิจทางการตลาดและโปรโมชนั ไลน์มีโปรแกรมเสริม เช่น ไลน์คาเมราทีถ่ายภาพฟรีพร้อมกรอบกวา่ 100 แบบ และแสตมป์ แต่งภาพมากกวา่ 600 แบบ โดยจดุ เด่นของแอปพลิเคชนั นีคือ การตกแต่งภาพหลากหลายรวมไปถึงการถ่ายภาพผา่ นฟิ ลเตอร์ถึง 14 แบบ ทีช่วยปรับแต่งภาพและรายละเอียดให้ภาพดูดียิงขึน พร้อมดว้ ยพู่กนั กวา่ 156 ชนิด เพือให้ ผใู้ ช้ไดแ้ ต่งแตม้ ดว้ ยแสตมป์ และเลือกแบบตวั อกั ษรตา่ งๆ พิมพข์ อ้ ความลงบนภาพตามสไตล์ของ ตวั เองและสามารถแชร์ภาพไดโ้ ดยตรงดว้ ยการส่งผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์ก คุณสมบตั ิทีน่าสนใจของ ไลน์ เช่น รองรับหลายระบบปฏิบัติการ ข้อความทีต้องการจะส่งสามารถกดส่งได้ในทนั ที สามารถส่งและแบ่งปันรูปภาพ วดิ ีโอ เพลงและอืนๆ สามารถส่งพิกดั สถานทีทีอยู่ สามารถส่งอีโม จิ สติกเกอร์และใบหน้าระบุอารมณ์ สามารถสร้างและร่วมกลุ่มเมือตอ้ งการพูดคุยหรือแบ่งปันสือ บอร์ดในกลุ่มสามารถจุผูค้ นไดม้ ากทีสุด 200 คน สามารถเพิมเพือนโดยใช้ คิวอาร์โคด สามารถเพิม เพอื นโดยใช้ NFC ในการเขยา่ โทรศพั ทท์ ีอยใู่ กลๆ้ กนั เป็นตน้ 5) อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทีมีความจําเป็ นสําหรับการใช้สือใหม่ คือ โทรศัพท์เคลือนที (Mobile Phone) หรือเรียกอีกชือหนึง คือ โทรศัพท์มือถือทีมีความสามารถเพิมขึนในลกั ษณะ คอมพิวเตอร์พกพาโดยจะถูกกล่าวถึงในชือ “สมาร์ทโฟน” (SmartPhone) โดยสมาร์ทโฟน (เขียน สะกดคาํ วา่ “สมาร์ท” ตามศพั ท์บญั ญตั ิคลงั ศพั ท์ไทย โดย สวทช. หรือสามารถเขียนสะกดไดอ้ ีก อย่างหนึง คือ สมาร์ตโฟน เป็ นการเขียนคาํ สะกดตามศัพท์บญั ญตั ิราชบณั ฑิตยสถาน) เป็ น โทรศพั ทเ์ คลือนทีซึงมีความสามารถเพมิ เติมนอกเหนือไปจากโทรศพั ทม์ ือถือทวั ไป สมาร์ทโฟนถูก มองว่าเป็ นคอมพิวเตอร์พกพาทีทาํ งานในลกั ษณะของโทรศัพท์เคลือนที โดยสามารถเชือมต่อ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 235 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ความสามารถหลกั ของโทรศพั ท์มือถือเขา้ ร่วมกบั แอปพลิเคชันของโทรศพั ท์เอง สมาร์ทโฟน สามารถให้ผใู้ ชง้ านติดตงั โปรแกรมเสริมเพอื เพมิ ความสามารถของตวั โทรศพั ทเ์ อง โดยรูปแบบนนั จะขึนอยกู่ บั แพลตฟอร์มของโทรศพั ทแ์ ละระบบปฏิบตั ิการ (วกิ ิพีเดีย สารานุกรมเสรี 2558) โทรศัพท์เคลือนทีหรื อโทรศัพท์มือถือหรื อสมาร์ทโฟนในปัจจุบัน เป็ นอุปกรณ์ อิเลก็ ทรอนิกส์ทีใชใ้ นการสือสารสองทางผา่ นโทรศพั ทม์ ือถือใชค้ ลืนวิทยุในการติดต่อกบั เครือข่าย โทรศพั ทม์ อื ถือโดยผา่ นสถานีฐาน โดยเครือขา่ ยของโทรศพั ทม์ ือถือแตล่ ะผูใ้ หบ้ ริการจะเชือมต่อกบั เครือขา่ ยของโทรศพั ทบ์ า้ นและเครือขา่ ยโทรศพั ทม์ อื ถือของผูใ้ ห้บริการอืน ในปัจจุบนั นอกจากจาก ความสามารถพืนฐานของโทรศพั ทแ์ ลว้ ยงั มีคุณสมบตั ิพืนฐานทีเพิมขึนมาเพือใหเ้ กิดการใชง้ านได้ ประโยชน์หลากหลายยงิ ขึน เช่น การใชง้ านอินเทอร์เน็ต กลอ้ งถ่ายภาพ การส่งขอ้ ความสันเอสเอม็ เอส (SMS) เกม นาฬิกาปลุก ปฏิทิน ตารางนดั หมาย บลูทูธ อินฟราเรด เอม็ เอ็มเอสวทิ ยุ เครืองเล่น เพลงและจีพเี อส (GPS) โทรศพั ทเ์ คลือนทีเครืองแรกถูกผลิตและออกแสดงใน พ.ศ. 2516 โดยมาร์ติน คูเปอร์ (Martin Cooper) นกั ประดิษฐจ์ ากบริษทั โมโตโรลา เป็ นโทรศพั ทเ์ คลือนทีขนาดใหญ่ทีมีนาํ หนกั ประมาณ 1.1 กิโลกรัม ปัจจุบนั จาํ นวนผใู้ ชง้ านโทรศพั ทเ์ คลือนทีทวั โลกเพิมขึนจากปี พ.ศ. 2543 ที มีจาํ นวน 12.4 ลา้ นคน มาเป็ น 4,600 ลา้ นคน (Heeks, Richard 2008) เนืองดว้ ยเป็ นอุปกรณ์ อิเล็กทรอนิกส์หรือเป็นเครืองมือสือสารสาํ หรับสือใหม่ต่างๆ ทีช่วยร่นระยะทางประหยดั ระยะเวลา ในการสื อสารของผู้คนยุคปัจจุบัน เป็ นเทคโนโลยีทีสร้างประโยชน์ได้มากต่อการพัฒนา ความกา้ วหนา้ ในดา้ นต่างๆ ของโลก ซึงปัจจุบนั โทรศพั ท์เคลือนทีหรือโทรศพั ท์มือถือหรือสมาร์ทโฟนมีความก้าวหน้าทาง เทคโนโลยอี ย่างมากเพราะบรรจุความบนั เทิงหลากหลายทีเป็ นจุดขายดึงดูดทุกเพศทุกวยั ให้หนั มา สนใจทีจะใชอ้ ุปกรณ์สือสารชนิดนี โดยเฉพาะวยั รุ่นยุคปัจจุบนั ทีดาํ เนินชีวติ อยกู่ บั เทคโนโลยี ทาํ ใหเ้ ครืองมือสือสารชนิดนีมี อิทธิพลตอ่ การดาํ เนินชีวติ ดังนันทังวัยรุ่ นและสมาชิกในครอบครัวทุกคนสามารถใช้ประโยชน์ทุกอย่างที โทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือหรือสมาร์ทโฟนทาํ ได้ มาประยุกต์ในทางสร้างสรรคเ์ กียวกบั การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหวา่ งผสู้ ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัวได้ อยา่ งแน่นอน
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 236 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ สําหรับข้อมูลววิ ฒั นาการของโทรศัพท์เคลือนทีหรือโทรศัพท์มือถือหรือทปี ัจจุบนั เรียกกนั ว่า “สมาร์ทโฟน” สามารถสรุปไดด้ งั นีคือ (วกิ ิพเี ดีย สารานุกรมเสรี 2558) ยคุ แรก คือ ยคุ 1G ระบบโทรศพั ท์เคลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือหรือทีปัจจุบนั เรียกกนั ว่า “สมาร์ทโฟน”แบบ analog ในยคุ นนั ไม่สามารถทาํ อะไรไดม้ าก ความสามารถหลกั ๆ คือการ ใหบ้ ริการเสียงอยา่ งเดียว รองรับเพียงการโทรเขา้ และรับสาย ยงั ไม่รองรับการส่งหรือรับขอ้ มูลใดๆ แมแ้ ต่จะส่งเอสเอ็มเอสก็ยงั ไม่สามารถทาํ ได้ ซึงในยุคนนั ผูค้ นก็ยงั ไม่มีความจาํ เป็ นในการใชง้ าน อืนๆ นอกจากการโทรเขา้ ออกอยูแ่ ลว้ และกลุ่มคนส่วนใหญ่ทีสามารถใชง้ านโทรศพั ทเ์ คลือนทีได้ ในเวลานนั ส่วนใหญ่ตอ้ งเป็ นผูม้ ีฐานะหรือนกั ธุรกิจทีใชต้ ิดต่องาน เนืองจากโทรศพั ทเ์ คลือนทีใน เวลานนั มีราคาสูงมาก ระบบทีจดั อยู่ในยุคนั เช่น NMT, AMPS, DataTac เริมใช้งานครังแรกใน ปี ค.ศ.1980 ยุคทีสอง คือ ยุค 2G ระบบโทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือหรือทีปัจจุบนั เรียก กนั ว่า “สมาร์ทโฟน”แบบ digital ระบบทีจดั อยู่ในยุคนีเช่น GSM, cdmaOne, PDC มีการพฒั นา รูปแบบการส่งคลืนเสียงแบบ Analog มาเป็น Digital โดยการเขา้ รหสั โดยส่งคลืนเสียงมาทางคลืน ไมโครเวฟ โดยการเขา้ รหสั เป็ นแบบดิจิทลั นี จะช่วยในเรืองของความปลอดภยั ในการใชง้ านมาก ยิงขึน และช่วยในเรืองของสัญญาณเสียงทีใช้ติดต่อสือสารให้มีความคมชดั มากขึนด้วย โดยมี เทคโนโลยกี ารเขา้ ถึงช่องสญั ญาณของผูใ้ ชเ้ ป็นลกั ษณะเชิงผสมระหวา่ ง FDMA และ TDMA (Time Division Multiple Access) เป็ นการเพมิ ช่องทางการสือสารทาํ ใหร้ องรับปริมาณผูใ้ ชง้ านทีมีมากขึน ได้ ใหบ้ ริการทงั เสียงและขอ้ มูล มีการทาํ งานแบบ circuit switching ทีความเร็ว 9.6-14.4 kbps ในช่วงพฒั นาเป็ น 2.5G ระบบโทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือแบบ digital เริมนาํ ระบบ packet switching มาใช้ ระบบทีจดั อยใู่ นยคุ นีเช่น GPRS ซึงพฒั นาในเรืองของการ รับส่งขอ้ มูลทีมากขึน ดว้ ยความเร็วสูงสุดถึง 115 Kbps (แต่ถูกจาํ กดั การใชง้ านจริงอยทู่ ี 40 kbps) สิง ทีจะเห็นไดช้ ดั ถึงการเปลียนแปลงในยคุ นี คือ โทรศพั ทเ์ คลือนทีไดเ้ พมิ ฟังก์ชนั การรบั ส่งขอ้ มูลใน ส่วนของ MMS (Multimedia Messaging Service) หนา้ จอโทรศพั ทเ์ ริมเขา้ สู่ยคุ หนา้ จอสีและเสียง เรียกเขา้ ถูกพฒั นาให้เป็นเสียงแบบ Polyphonic จากของเดิมทีเป็น Monotone และเขา้ มาสู่ยคุ ทีเสียง เรียกเขา้ เป็ นแบบ MP3 ในช่วงพฒั นาเป็ น 2.75G ยคุ นีเป็นยคุ ของ EDGE (Enhanced Data rates for Global Evolution) ทีพฒั นาต่อยอดมาจาก GPRS ในปัจจุบนั นียงั คงไดย้ นิ และมีการใชเ้ ทคโนโลยนี ี กนั อยู่ ซึงไดพ้ ฒั นาในเรืองของความเร็วในการรบั ส่งขอ้ มูลไร้สาย ระบบทีจดั อยใู่ นยุคนี เช่น CDMA2000 1xRTT, EDGE ใหค้ วามเร็วนอ้ ยกวา่ 10 kbps
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 237 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ยุคทีสาม คือ ยุค 3G รระบบโทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือหรือทีปัจจุบนั เรียก กนั วา่ “สมาร์ทโฟน”แบบ digital ยคุ นีจะเนน้ การสือสารทงั การพูดคุยแบบเสียงตามปกติและแบบ รับส่งขอ้ มูลซึงในส่วนของการรับส่งขอ้ มูล ทีทาํ ให้ 3G นนั ต่างจากระบบเก่า 2G ทีมีพืนฐานในการ พูดคุยแบบเสียงตามปกติอยู่มาก เนืองจากเป็ นระบบทีทาํ ขึนมาใหม่เพือให้รองรับกบั การรับส่ง ขอ้ มูลโดยตรง มีช่องความถีและความจุในการรับส่งสัญญาณทีมากกว่า ส่งผลให้การรับส่งขอ้ มูล หรือการใชอ้ ินเทอร์เน็ตผา่ นมือถือนนั เร็วมากขึนแบบกา้ วกระโดด ประสิทธิภาพในการใชง้ านดา้ น มลั ติมีเดียดีขึนและยงั มีความเสถียรกวา่ 2G ทีมีความสามารถครบทงั การสือสารดว้ ยเสียงและขอ้ มูล รวมถึงวิดีโอ ระบบทีจดั อยใู่ นยุคนีเช่น W-CDMA, TD-SCDMA, CDMA2000 1x-EVDO ความเร็ว มากกวา่ 144 kbps ในช่วงพฒั นาเป็ น 3.5G ระบบโทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือแบบ digital ทีมีความเร็วในการส่งขอ้ มูลสูงขึนกวา่ 3G เช่น HSDPA ใน W-CDMA ยุคทสี ี คือ ยคุ 4G ระบบโทรศพั ทเ์ คลือนทีหรือโทรศพั ทม์ ือถือหรือทีปัจจบุ นั เรียกกนั วา่ “สมาร์ทโฟน”แบบ Real-Digital พฒั นาในเรืองความเร็วในการรับส่งขอ้ มูล ทีทาํ ไดเ้ ร็วขึนถึง 100 Mpbs สําหรับความเร็วขนาดนีทาํ ให้สามารถใช้งานโทรศพั ท์มือถือหรือ Tablet ของผูใ้ ช้ได้ หลากหลายยิงขึน เช่น การดูไฟล์วีดิโอออนไลน์ด้วยความคมชดั และไม่มีการกระตุก การสือสาร ขา้ มประเทศอยา่ งโทรศพั ทแ์ บบเห็นหนา้ กนั แบบโตต้ อบทนั ที (Video Call) หรือจะเป็ นการประชุม ผา่ นโทรศพั ท์ (Mobile teleconferencing) ก็เป็ นเรืองง่ายมากขึน ทีสําคญั คือมีค่าใชจ้ ่ายนอ้ ยลงแต่ สามารถเชือมตอ่ ขอ้ มูล 3 แบบ คือ ภาคพืนดิน CDMA PA-H และการเชือมตอ่ ewifi และ Wi-Max เพอื การเชือมภาพและเสียงเป็ นขอ้ มูลเดียวกนั จากข้อมลู ของสือใหม่ทีสําคัญๆ ทังหมดและอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ทีมีความจําเป็ นสําหรับ การใช้สือใหม่ คือ โทรศัพท์เคลือนทีหรือโทรศัพท์มือถือหรือสมาร์ทโฟนในปัจจุบัน ทาํ ให้ผู้เขียน มนั ใจว่าการสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผูส้ ูงอายุกับสมาชิกใน ครอบครัว จะเป็ นเรืองทีง่ายดาย สะดวก ประหยดั และช่วยพฒั นาคุณาภาพชีวติ รวมทังความผาสุก ให้กับทุกครอบครัวได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล โดยอาศยั ผลการศึกษาวิจยั โดยตวั ผู้เขียนเองและผลงานวิจยั จากนกั วิชาการดา้ นการใชส้ ือ อีกทงั นกั การศึกษา สือมวลชนทงั หลาย ผูเ้ ชียวชาญดา้ นการดูแลรักษาพยาบาลและผูท้ ีอยู่ในแวดวงสาธารณสุข ซึงมีผลการศึกษาวิจยั ที เป็ นไปในแนวทางเดียวกนั คือ การนาํ สือใหม่มาใชเ้ พือประโยชน์ในการสือสารสุขภาพของคนใน ยุคปัจจุบนั
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 238 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ เพือการสือสารสุขภาพสําหรับการดแู ลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ของสมาชิกในครอบครัว ดว้ ยความหมายและความสามารถต่างๆ ของสือใหม่เช่นนี ทาํ ให้ผูเ้ ขียนคิดว่าหากมีการ เลือกใช้ “สือใหม่” ประเภทต่างๆ เพือนาํ มาเป็ นเครืองมือหรืออุปกรณ์ช่วยสําหรับการสือสาร สุขภาพของสมาชิกในครอบครัวโดยเฉพาะกบั ผสู้ ูงอายกุ ็น่าจะเป็นเรืองทีเหมาะสมกบั เทคโนโลยี ของยคุ สมยั และวฒั นธรรมการใชส้ ือของผูค้ นในสมยั ทีสือใหม่ตา่ งๆ แวดลอ้ มอยรู่ อบตวั ทงั กลุ่มเด็ก เยาวชน วยั รุ่น วยั ทาํ งานและวยั ผสู้ ูงอายทุ ียงั รักการเรียนรู้และชอบใชเ้ ทคโนโลยสี มยั ใหม่อยู่ ผู้เขียนได้ทําการศึกษาเรืองสือใหม่นีเป็ นโครงการนําร่อง โดยการทดสอบแนวคิดดังกล่าว และเก็บข้อมูลด้านความคิดเห็น ความพึงพอใจ ประโยชน์ทีได้รับ มานานหลายปี จากการสอบถาม พดู คยุ สัมภาษณ์กลุ่มผ้ใู ห้ข้อมูลทเี ป็ นลกั ษณะจําเพาะเจาะจง ไดแ้ ก่ สมาชิกในครอบครัวของภรรยา ของญาติภรรยา ของเพือนและรุ่นนอ้ งของผเู้ ขียน รวมทงั รุ่นพีและผูใ้ หญ่ทีเคารพนบั ถือกนั ทีได้ ทาํ งานดว้ ยกนั ใชร้ ะเบียบวิธีการศึกษาในเชิงคุณภาพ พยายามคน้ หาคาํ ตอบจากขอ้ สนั นิษฐานทีตงั ไว้ว่า วิธีการสือสารสุขภาพระหว่างผูส้ ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัวด้วย “สือใหม่” นันจะมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการช่วยดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต ช่วยพฒั นาคุณภาพชีวิต และความผาสุกใหก้ บั ผสู้ ูงอายแุ ละสมาชิกในครอบครัวไดอ้ ยา่ งมองเห็นผลลพั ธ์เป็ นรูปธรรมชดั เจน วา่ มีประโยชน์เพิมมากขึน โดยมีขอ้ มูลแวดลอ้ มทีตอ้ งการทราบเป็นขอ้ มูลในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ คือ ความพึง พอใจและประโยชน์ทีไดร้ ับอยูใ่ นระดบั ใด รวมทงั ความรู้สึกใกลช้ ิดกนั ของสมาชิกในครอบครัว เป็ นเช่นไร สือใหม่ประเภทใดเป็ นทีนิยมมากทีสุด เพราะเหตุใดจึงใช้สือใหม่ชนิดนันๆ และมี วิธีการใช้อย่างไร สมาชิกในครอบครัวมกั จะสือสารสุขภาพกนั ด้วยประเด็นใดบา้ ง เป็ นตน้ โดย ผเู้ ขียนจะตงั แนวคาํ ถามและคน้ หาคาํ ตอบใหไ้ ดอ้ ยา่ งชดั เจนในเชิงปริมาณ ดงั นี 1) การใชส้ ือใหม่ เช่น ไลน์ เฟซบุก๊ ยูทูบ อนิ สตาแกรม ผา่ นอุปกรณ์โทรศพั ทม์ ือถือ ประ เภ ท สมา ร์ ทโฟ น เพือ กา รดู แล สุ ขภา พ กา ย แ ละ สุ ขภ า พ จิตร ะหว่า ง ผู้สู ง อา ยุกับ ส มาชิ ก ใน ครอบครัวนนั ผูใ้ ชไ้ ดร้ ับความพึงพอใจและไดร้ ับประโยชน์ รวมทงั ทาํ ให้เกิดความรู้สึกใกลช้ ิดกนั ในระดบั ใด
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 239 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 2) การใชส้ ือใหม่ เช่น ไลน์ เฟซบกุ๊ ยทู ูบ อนิ สตาแกรม ผา่ นอุปกรณ์โทรศพั ทม์ ือถือ ประเภทสมาร์ทโฟนเพือการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผูส้ ูงอายุกับสมาชิกใน ครอบครัวนัน ในประเด็นเรืองของความสะดวกในการใช้งาน ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน ความรวดเร็วในการสือสารถึงกนั ความประหยดั งบประมาณคา่ ใชจ้ ่ายและอืนๆ (ถา้ มี) ผูส้ ูงอายรุ ู้สึก พงึ พอใจอยใู่ นระดบั ใด ส่วนคาํ ถามและคาํ ตอบในเชิงคุณภาพ จะใชก้ ารพูดคุย สอบถามจากทงั ผูส้ ูงอายแุ ละสมาชิก ในครอบครัวประกอบกนั ผเู้ ขียนกาํ หนดพืนทีศึกษาวิจยั นาํ ร่องสําหรับการเก็บขอ้ มูลจากผใู้ หข้ อ้ มูลทีใชส้ ือใหม่ตาม ความเป็ นจริงจากหลายครอบครัว ไดแ้ ก่ ผูส้ ูงอายุและสมาชิกในครอบครับทีอาศยั อยใู่ นกรุงเทพฯ สมุทรปราการ นนทบุรี ชลบุรี เพชรบุรี ปราณบุรี จาํ นวน 30 คน โดยมีผใู้ ห้ขอ้ มูล แบง่ ไดด้ งั นีคือ 1) วัยรุ่นในฐานะเป็ นลูกและหลานของสมาชิกในครอบครัว อายุระหว่าง 18 - 22 ปี จาํ นวน 4 คน 2) วัยทํางานในฐานะเป็ นคุณพ่อคุณแม่ของวัยรุ่น และในฐานะเป็ นลูกของผู้สูงอายุ อายุ ระหว่าง 23 – 59 ปี จํานวน 9 คน 3) ผู้สูงอายุในฐานะเป็ นคุณพ่อ คุณแม่ คุณป่ ู คุณย่า คุณตาและคุณยาย ฯลฯ อายุระหว่าง 60 – 82 ปี จํานวน 17 คน ใชก้ ารเกบ็ ขอ้ มูลดว้ ยวธิ ีการทดลองโดยใชส้ ือใหม่จากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟน เพอื การสือสารสุขภาพระหวา่ งผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัวของผเู้ ขียน จากครอบครัวญาติและ ครอบครัวเพือนทีใช้สือใหม่จากโทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนอยู่แลว้ การเก็บขอ้ มูลใช้ ระยะเวลาช่วงเดือนมกราคม พ.ศ. 2558 – พฤษภาคม 2559 เพือใหไ้ ดข้ อ้ มูลครบตามทีกาํ หนดไว้ ดว้ ยวิธีการสอบถามผใู้ กลช้ ิดกบั ผสู้ ูงอายุ เช่น ลูกเป็ นผซู้ ือโทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนให้ คุณแม่ตนเองและเป็นผสู้ อนวิธีการใชเ้ ฟซบุก๊ การใชไ้ ลน์ ใชย้ ูทูบ ใชอ้ ินสตาแกรมและอืนๆ หรือผู้ ทีเป็ นหลานเป็ นผสู้ อนคุณพอ่ คุณแม่ คุณป่ ู คุณยา่ คุณตาและคุณยาย เป็ นตน้ โดยผเู้ ขียนเป็นผูม้ ีส่วน ร่วมในการใช้สือใหม่ต่างๆ เหล่านีกับกลุ่มผูใ้ ห้ข้อมูลด้วย เช่น การส่งข้อมูล ส่งสติกเกอร์ ส่ง รูปภาพ ส่งคลิปวีดิโอจากยูทูบเขา้ ไลน์ซึงเป็ นเรืองราวเกียวกบั การดูแลสุขภาพกายและใจ การกิน อาหารทีถูกตอ้ งและถูกสุขอนามยั การออกกาํ ลงั กายของผสู้ ูงอายุ เช่น การแกวง่ แขน การเดินทุกวนั เพอื ให้กลา้ มเนือแขง็ แรง เป็ นตน้ การเก็บขอ้ มูลจึงตอ้ งใช้หลายวิธี ทงั ผลจากการทดลองใช้ การสังเกตุและการสอบถาม พูดคุย เพือให้การพิสูจน์ขอ้ สันนิษฐานดงั ทีกล่าวมา มีความน่าเชือถือและมนั ใจไดว้ า่ ตรงกบั สภาพ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 240 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ความเป็ นจริงของวิถีปฏิบตั ิจากครอบครัวไทยในยุคดิจิทลั ทีมีการใช้สือใหม่ผ่านโทรศพั ท์มือถือ ประเภทสมาร์ทโฟนกนั อยา่ งแพร่หลายและเป็นปกติในชีวติ ประจาํ วนั โดยผูเ้ ขียนไดต้ งั คาํ ถามต่างๆ เตรียมไว้ ส่วนวธิ ีเก็บขอ้ มูลนนั จะใชก้ ารพูดคุยสอบถาม ไล่ เรียงไปตามแนวคาํ ถามทีวางแผนไว้ ประเด็นสาํ คญั คือ ตอ้ งการทราบวา่ กลุ่มผสู้ ูงอายไุ ดร้ ับความพึง พอใจและได้รับประโยชน์ รวมทงั เกิดความรู้สึกใกล้ชิดกนั กบั สมาชิกในครอบครัวในระดบั ใด หลงั จากการใชส้ ือใหม่ผา่ นโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟน ในส่วนแรก ผู้เขียนจะเป็ นคนเขียนระบุคําตอบของกลุ่มผู้ให้ข้อมูลเอง จากแนวคําถามเป็ น ข้อๆ ดังนีคือ 1) ความพงึ พอใจของผสู้ ูงอายกุ บั การใชส้ ือใหม่ คือ ไลน์ อยใู่ นระดบั ใด 2) ความพงึ พอใจของผสู้ ูงอายกุ บั การใชส้ ือใหม่ คือ เฟซบกุ๊ อยใู่ นระดบั ใด 3) ความพงึ พอใจของผสู้ ูงอายกุ บั การใชส้ ือใหม่ คือ ยทู บู อยใู่ นระดบั ใด 4) ความพึงพอใจของผูส้ ูงอายกุ บั การใชส้ ือใหม่ คือ อินสตาแกรม อยใู่ นระดบั ใด 5) ผูส้ ูงอายรุ ู้สึกวา่ ไดร้ ับประโยชนจ์ ากสือใหม่ คือ ไลน์ ในระดบั ใด 6) ผูส้ ูงอายรุ ู้สึกวา่ ไดร้ ับประโยชนจ์ ากสือใหม่ คือ เฟซบุก๊ ในระดบั ใด 7) ผสู้ ูงอายรุ ู้สึกวา่ ไดร้ ับประโยชนจ์ ากสือใหม่ คือ ยทู บู ในระดบั ใด 8) ผสู้ ูงอายรุ ู้สึกวา่ ไดร้ ับประโยชน์จากสือใหม่ คือ อินสตาแกรม ในระดบั ใด 9) ดา้ นความรู้สึกของผูส้ ูงอายทุ ีมีตอ่ การใชส้ ือใหม่ทุกประเภทอยใู่ นระดบั ใด 1) ด้านความรู้สึกของผู้สูงอายุทีมีต่อการใช้สือใหม่ทุกประเภทแล้วส่ งผลทําให้เกิด ความรู้สึกใกล้ชิดกนั กบั สมาชิกในครอบครัวอย่ใู นระดบั ใด ตารางที 4.1 แสดงค่าระดบั ความพึงพอใจหรือประโยชน์ทไี ด้รับ ลาํ ดับที คะแนนระหว่าง หมายถงึ ความพงึ พอใจ/ประโยชน์ทไี ด้รับ 1. 4.50 – 5.00 2. 3.50 – 4.49 มากทีสุด 3. 2.50 – 3.49 มาก 4. 1.50 – 2.49 ปานกลาง 5. 0.00 – 1.49 นอ้ ย นอ้ ยทีสุด
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 241 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ตารางที 4.2 แสดงการใช้สือใหม่ของผ้ใู ห้ข้อมูล เช่น ไลน์ เฟซบุ๊ก ยูทูบ อนิ สตาแกรม ผ่าน อุปกรณ์โทรศัพท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนเพือการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัวนนั ผ้ใู ช้ได้รับความพงึ พอใจและได้รับ ประโยชน์ รวมทงั ความรู้สึกใกล้ชิดกนั ในระดบั ใด 1 2 3 45 6 7 8 9 10 5.00 5.00 คนที 1 5.00 4.00 5.00 1.00 5.00 4.00 5.00 1.00 5.00 4.00 5.00 4.00 คนที 2 5.00 5.00 4.00 1.00 5.00 5.00 4.00 1.00 5.00 4.00 5.00 4.00 คนที 3 5.00 4.00 3.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 5.00 4.00 5.00 3.00 คนที 4 4.00 4.00 4.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 3.00 3.00 3.00 3.00 คนที 5 5.00 5.00 4.00 1.00 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 3.00 5.00 5.00 คนที 6 5.00 5.00 3.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 5.00 4.00 3.00 4.00 คนที 7 4.00 5.00 3.00 1.00 4.00 4.00 4.00 1.00 3.00 5.00 4.00 5.00 คนที 8 4.00 3.00 3.00 1.00 4.00 5.00 4.00 1.00 3.00 4.00 3.00 4.00 คนที 9 4.00 3.00 4.00 1.00 4.00 5.00 3.00 1.00 3.00 4.00 4.00 4.00 คนที 10 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 5.00 5.00 1.00 4.00 4.00 4.00 4.00 คนที 11 5.00 5.00 4.00 1.00 5.00 5.00 5.00 1.00 4.00 4.00 5.00 4.00 คนที 12 5.00 5.00 5.00 1.00 5.00 5.00 5.00 1.00 5.00 5.00 5.00 5.00 คนที 13 5.00 3.00 5.00 1.00 5.00 4.00 5.00 1.00 4.00 5.00 4.00 5.00 คนที 14 5.00 3.00 4.00 1.00 5.00 4.00 5.00 1.00 4.00 4.00 5.00 4.00 คนที 15 5.00 5.00 5.00 1.00 5.00 4.00 5.00 1.00 5.00 4.00 4.27 4.13 คนที 16 4.00 3.00 4.00 1.00 4.00 4.00 3.00 1.00 0.83 0.63 มาก มาก คนที 17 4.00 3.00 5.00 1.00 4.00 4.00 3.00 1.00 คนที 18 4.00 3.00 3.00 1.00 4.00 4.00 3.00 1.00 คนที 19 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 5.00 3.00 1.00 คนที 20 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 5.00 3.00 1.00 คนที 21 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 5.00 3.00 1.00 คนที 22 5.00 4.00 5.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 คนที 23 4.00 5.00 5.00 1.00 5.00 4.00 4.00 1.00 คนที 24 4.00 5.00 5.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 คนที 25 4.00 5.00 4.00 1.00 5.00 4.00 3.00 1.00 คนที 26 5.00 4.00 4.00 1.00 5.00 4.00 5.00 1.00 คนที 27 5.00 4.00 3.00 1.00 5.00 5.00 5.00 1.00 คนที 28 4.00 4.00 3.00 1.00 4.00 4.00 3.00 1.00 คนที 29 4.00 3.00 5.00 1.00 4.00 4.00 3.00 1.00 คนที 30 5.00 3.00 5.00 1.00 5.00 5.00 4.00 1.00 x 4.60 4.03 4.10 1.00 4.73 4.37 3.80 1.00 SD 0.50 0.81 0.76 0.00 0.45 0.49 0.89 0.00 แปลผล มากทีสุด มาก มาก น้อยทสี ุด มากทีสุด มาก มาก น้อยทสี ุด
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 242 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ผลการศึกษานําร่องจากตารางที 4.2 พบข้อมูลเชิงปริมาณว่า ผู้ให้ข้อมูลส่วนใหญ่มีความพึง พอใจกบั การใช้สือใหม่ผ่านอุปกรณ์โทรศัพท์มือถือ แตกต่างกนั ดังนีคือ ไลน์ ในระดบั มากทสี ุด คือ 4.60 เฟซบุ๊ก ในระดับมาก คือ 4.03 ยทู บู ในระดับมาก คือ 4.10 อนิ สตาแกรม ในระดับน้อยทสี ุด คือ 1.00 ในด้านความรู้สึกว่าได้รับประโยชน์จากสือใหม่ผ่านอุปกรณ์โทรศัพท์มือถือ แตกต่างกันอีก เช่นกนั ดังนีคือ ไลน์ ในระดับมากทสี ุด คือ 4.73 เฟซบุ๊ก ในระดบั มาก คือ 4.37 ยูทูบ ในระดับมาก คือ 3.80 อนิ สตาแกรม ในระดับน้อยทสี ุด คือ 1.00 ดา้ นความรู้สึกทีมีต่อการใช้สือใหม่ทุกประเภทกบั การนาํ มาใช้ประโยชน์ด้านการดูแล สุขภาพกายและสุขภาพจิตระหวา่ งผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัวอยใู่ นระดบั มาก คือ 4.27 ดา้ นความรู้สึกทีมีต่อการใช้สือใหม่ทุกประเภทเพือการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต ระหวา่ งผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครวั แลว้ ทาํ ให้เกิดความรู้สึกใกลช้ ิดกนั ในระดบั มาก คือ 4.13 ในส่วนทีสอง ผู้เขียนจะเป็ นคนเขียนระบุคําตอบของกลุ่มผู้ให้ข้อมูลเอง จากแนวคําถาม เป็ นข้อๆ ดังนีคือ 1) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกบั ความสะดวกในการใช้งาน 2) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกบั ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน 3) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสารถงึ กนั 4) ความพึงพอใจในการใชส้ ือใหม่ คือ ไลน์ เกียวกบั ความประหยดั งบประมาณคา่ ใชจ้ า่ ย 5) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความสะดวกในการใช้งาน 6) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 243 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 7) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสารถงึ กนั 8) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่าย 8) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยูทบู เกยี วกบั ความสะดวกในการใช้งาน 9) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยูทบู เกยี วกบั ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน 10) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยูทูบ เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสารถงึ กนั 11) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยทู บู เกยี วกบั ความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่าย 12) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกยี วกบั ความสะดวกในการใช้งาน 14) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกยี วกบั ความง่ายในการเรียนรู้ การใช้ 15) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสาร 16) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกยี วกบั ความประหยดั งบประมาณ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 244 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ตารางที 4.3 แสดงการใช้สือใหม่ เช่น ไลน์ เฟซบ๊กุ ยูทูบ อนิ สตาแกรม ผ่านอุปกรณ์โทรศัพท์มือถือประเภท สมาร์ทโฟนเพือการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผู้สูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัวนัน ในประเดน็ เรืองของความสะดวกในการใช้งาน ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน ความรวดเร็ว ในการสือสารถงึ กนั ความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่ายและอืนๆ (ถ้าม)ี ผ้สู ูงอายุรู้สึกพงึ พอใจ อยู่ในระดบั ใด ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที ขอ้ ที 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 คนที 1 5.00 4.00 5.00 5.00 5.00 3.00 4.00 5.00 3.00 2.00 3.00 4.00 2.00 1.00 2.00 5.00 คนที 2 5.00 4.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 5.00 3.00 2.00 2.00 4.00 2.00 2.00 2.00 5.00 คนที 3 5.00 4.00 5.00 5.00 4.00 4.00 3.00 5.00 2.00 3.00 2.00 5.00 3.00 2.00 2.00 4.00 คนที 4 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 4.00 4.00 4.00 3.00 3.00 2.00 5.00 3.00 1.00 2.00 4.00 คนที 5 4.00 5.00 4.00 5.00 5.00 4.00 3.00 4.00 2.00 3.00 3.00 5.00 2.00 2.00 3.00 4.00 คนที 6 4.00 5.00 4.00 5.00 4.00 4.00 3.00 4.00 3.00 2.00 3.00 5.00 3.00 1.00 3.00 5.00 คนที 7 4.00 3.00 4.00 4.00 4.00 3.00 5.00 4.00 2.00 2.00 3.00 5.00 2.00 2.00 2.00 5.00 คนที 8 4.00 3.00 4.00 4.00 4.00 3.00 5.00 5.00 3.00 2.00 2.00 5.00 2.00 2.00 2.00 5.00 คนที 9 4.00 3.00 4.00 4.00 3.00 3.00 5.00 5.00 3.00 3.00 3.00 4.00 3.00 1.00 2.00 4.00 คนที 10 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 3.00 5.00 2.00 4.00 2.00 4.00 2.00 1.00 2.00 5.00 คนที 11 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 4.00 5.00 2.00 4.00 3.00 5.00 2.00 2.00 2.00 5.00 คนที 12 4.00 5.00 5.00 5.00 4.00 3.00 3.00 4.00 3.00 4.00 2.00 5.00 2.00 1.00 3.00 4.00 คนที 13 4.00 4.00 5.00 5.00 4.00 3.00 3.00 5.00 3.00 3.00 2.00 4.00 3.00 2.00 3.00 5.00 คนที 14 4.00 4.00 5.00 5.00 4.00 4.00 5.00 4.00 4.00 3.00 2.00 4.00 2.00 1.00 2.00 4.00 คนที 15 5.00 4.00 5.00 5.00 4.00 4.00 3.00 5.00 4.00 3.00 3.00 5.00 3.00 1.00 3.00 5.00 คนที 16 5.00 5.00 3.00 5.00 4.00 4.00 3.00 5.00 4.00 2.00 3.00 4.00 3.00 2.00 3.00 4.00 คนที 17 5.00 5.00 3.00 4.00 4.00 4.00 4.00 5.00 3.00 2.00 4.00 4.00 2.00 1.00 2.00 5.00 คนที 18 5.00 5.00 5.00 4.00 5.00 4.00 5.00 5.00 3.00 2.00 4.00 5.00 3.00 1.00 2.00 4.00 คนที 19 5.00 5.00 5.00 4.00 5.00 3.00 4.00 5.00 3.00 2.00 3.00 4.00 2.00 1.00 2.00 5.00 คนที 20 4.00 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 4.00 3.00 3.00 4.00 5.00 3.00 1.00 1.00 5.00 คนที 21 4.00 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 5.00 5.00 3.00 4.00 5.00 3.00 2.00 1.00 5.00 คนที 22 5.00 4.00 4.00 5.00 5.00 3.00 3.00 4.00 5.00 3.00 3.00 5.00 2.00 2.00 1.00 5.00 คนที 23 5.00 4.00 5.00 5.00 4.00 5.00 3.00 5.00 5.00 3.00 4.00 5.00 2.00 1.00 3.00 4.00 คนที 24 5.00 4.00 4.00 4.00 4.00 5.00 2.00 4.00 3.00 4.00 4.00 5.00 3.00 1.00 3.00 5.00 คนที 25 5.00 5.00 4.00 4.00 4.00 3.00 2.00 4.00 3.00 4.00 3.00 4.00 2.00 2.00 1.00 5.00 คนที 26 5.00 5.00 3.00 5.00 4.00 3.00 3.00 5.00 3.00 4.00 5.00 4.00 2.00 2.00 1.00 4.00 คนที 27 5.00 3.00 5.00 5.00 3.00 3.00 2.00 4.00 3.00 3.00 4.00 5.00 2.00 2.00 3.00 4.00 คนที 28 5.00 3.00 5.00 5.00 3.00 3.00 3.00 4.00 2.00 5.00 3.00 5.00 3.00 1.00 3.00 5.00 คนที 29 5.00 5.00 5.00 5.00 3.00 3.00 2.00 5.00 3.00 5.00 5.00 4.00 3.00 1.00 3.00 5.00 คนที 30 5.00 5.00 5.00 5.00 4.00 3.00 3.00 4.00 2.00 3.00 3.00 5.00 2.00 1.00 2.00 5.00 x 4.67 4.37 4.53 4.73 4.03 3.43 3.37 4.57 3.07 3.03 3.10 4.60 2.43 1.43 2.20 4.63 SD 0.48 0.76 0.68 0.45 0.72 0.63 0.93 0.50 0.87 0.89 0.88 0.50 0.50 0.50 0.71 0.49 มาก มาก มาก ปาน ปาน มาก ปาน ปาน ปาน มาก นอ้ ย มาก แปลผล ทีสุด มาก ทีสุด ทีสุด มาก กลาง กลาง ทีสุด กลาง กลาง กลาง ทีสุด นอ้ ย ทีสุด นอ้ ย ทีสุด
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 245 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ผลการศึกษานาํ ร่องจากตารางที 4.3 พบข้อมูลเชิงปริมาณว่า ผใู้ หข้ อ้ มูลส่วน ใหญ่มีความพึงพอใจกบั การใชส้ ือใหมผ่ า่ นอปุ กรณ์โทรศพั ทม์ อื ถือ แตกตา่ งกนั ดงั นีคือ 1) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกียวกบั ความสะดวกในการใช้งาน อยู่ในระดบั มากทสี ุด คือ 4.67 2) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกับความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน อยู่ใน ระดับมาก คือ 4.37 3) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสารถึงกนั อยู่ใน ระดบั มากทสี ุด คือ 4.53 4) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ไลน์ เกยี วกบั ความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่าย อยู่ ในระดับมากทสี ุด คือ 4.73 5) ความพึงพอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกียวกับความสะดวกในการใช้งาน อยู่ใน ระดบั มาก คือ 4.03 6) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความง่ายในการเรียนรู้การใช้งาน อยู่ ในระดบั ปานกลาง คือ 3.43 7) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความรวดเร็วในการสือสารถึงกัน อยู่ ในระดบั ปานกลาง คือ 3.37 8) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ เฟซบุ๊ก เกยี วกบั ความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่าย อย่ใู นระดบั มากทสี ุด คือ 4.57 9) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยทู ูบ เกียวกับความสะดวกในการใช้งาน อยู่ในระดบั ปานกลาง คือ 3.07 10) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยูทูบ เกียวกับความง่ายในการเรียนรู้การใช้งานอยู่ ในระดบั ปานกลาง คือ 3.03 11) ความพึงพอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยทู ูบ เกียวกับความรวดเร็วในการสือสารถึงกันอยู่ ในระดบั ปานกลาง คือ 3.10 12) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ ยทู ูบ เกียวกับความประหยดั งบประมาณค่าใช้จ่าย อย่ใู นระดับมากทสี ุด คือ 4.60 13) ความพึงพอใจในการใช้สือใหม่ คือ อินสตาแกรม เกียวกับความสะดวกในการใช้งาน อย่ใู นระดับน้อย คือ 2.43
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 246 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 14) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกียวกับความง่ายในการเรียนรู้การใช้ อย่ใู นระดับน้อยทสี ุด คือ 1.43 15) ความพึงพอใจในการใช้สือใหม่ คือ อนิ สตาแกรม เกียวกับความรวดเร็วในการสือสาร อย่ใู นระดบั น้อย คือ 2.20 16) ความพงึ พอใจในการใช้สือใหม่ คือ อินสตาแกรม เกียวกับความประหยดั งบประมาณ อย่ใู นระดับมากทสี ุด คือ 4.63 ส่วนผลการศึกษาวิจัยนําร่องครังนี พบข้อมูลในเชิงคุณภาพว่า สือใหม่ที ผสู้ ูงอายแุ ละสมาชิกในครอบครัวนิยมใชส้ ือสารระหวา่ งกนั มากทีสุด คือ ไลน์ (Line) ดว้ ยเหตุผลที ความสะดวก รวดเร็วและประหยดั ค่าใช้จ่ายและใชง้ ่ายไม่ยงุ่ ยากในการเรียนรู้วธิ ีใชง้ านโปรแกรม ต่างๆ จากอุปกรณ์โทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนเพือการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต ระหวา่ งผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครวั โดยใชว้ ธิ ีการสือสารดว้ ยรูปภาพ สติกเกอร์มากทีสุด รองลงมาคือ การส่งต่อขอ้ ความทีมี ประโยชนด์ า้ นสุขภาพและคลิปวีดิโอทีถูกส่งต่อๆ กนั มา โดยประเด็นทีสมาชิกในครอบครัวมกั จะ สือสารสุขภาพใหก้ นั คือ เรืองการกินอาหารทีมีประโยชน์ ชนิดของพืชผกั ผลไมท้ ีมีคุณสมบตั ิช่วย รักษาโรคภยั ไขเ้ จ็บต่างๆ ขอ้ มูลทางการแพทยเ์ กียวกบั สาเหตุทีมาของโรคและวิธีการป้องกนั โรค ต่างๆ เรืองวิธีการออกกาํ ลงั กายทีถูกตอ้ งเพือช่วยให้ร่างกายแขง็ แรงขึนหรือบาํ บดั อาการเจบ็ ป่ วยที ไม่รุนแรงและสามารถดูแลไดด้ ว้ ยตนเอง เรืองการสร้างกาํ ลงั ใจในชีวติ ประจาํ วนั จากขอ้ คิดสุภาษิต คาํ คมต่างๆ ทีมีคนส่งมาให้ต่อๆ กนั หรือเรืองราวทีช่วยสร้างความสบายใจจากคนดงั ในสังคมทวั โลกทีมีการส่งต่อกนั มา นอกจากนันกลุ่มผู้ให้ข้อมูลทีเป็ นผู้สูงอายแุ ละวยั ทํางานส่วนใหญ่ยังให้ความเหน็ ว่า การใช้ โทรศัพท์มือถือสมัยใหม่เพือติดต่อกับลูกหลานนัน ทําให้ลดความกังวลใจเรืองความเป็ นห่วง ลูกหลานลงไปได้มาก เพราะสามารถติดต่อส่งข่าวสารถึงกนั ได้ตลอดเวลา ไดแ้ ก่ การโทรไปหาแลว้ พูดคุยหรือถา้ ลูกหลานไม่สะดวกรับสาย ก็จะส่งสติกเกอร์ไปให้ เพือให้รู้ว่าพ่อแม่ป่ ูย่าตายายเป็ นห่วงนะ กลบั ถึงบา้ นหรือยงั หรือบางครังเวลาตอ้ งการสิงของ เครืองใชใ้ ดทีตอ้ งซือมาจากนอกบา้ น ก็สามารถส่งขอ้ ความหรือพูดอดั เสียงส่งข่าวไปบอกทางไลน์ ใหล้ ูกหลานซือของทีตอ้ งการเขา้ มาให้ไดเ้ ลย ทาํ ใหใ้ ชช้ ีวิตสะดวกสบายมากขึน ประหยดั เวลาและ คา่ ใชจ้ า่ ยอีกดว้ ย
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 247 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ รวมทงั ยงั ไดร้ ับขอ้ มูลดา้ นสุขภาพทีไม่เคยรู้มาก่อนจากทีลูกหลานส่งมาใหด้ ูเป็นประจาํ ได้ อีกด้วย หลายเรืองก็นาํ มาใช้กบั ตนเองเพือดูแลสุขภาพเช่น การเลือกกินอาหารทีมีประโยชน์และ ช่วยบาํ รุงสุขภาพ ช่วยใหค้ ลายเหงาเพราะไดต้ ิดต่อกบั เพือนๆ ไดท้ ุกวนั ไดร้ ู้กิจกรรมต่างๆ ทีเกิด ขึนกบั ญาติๆ ลูกๆ หลานๆ ตลอด จึงทาํ ให้รู้สึกไม่โดดเดียว รู้สึกว่าชีวิตยงั เหมือนเดิมเมือสมยั ยงั ทาํ งานหรือตอนยงั ไม่เกษียณ ดว้ ยเหตุผลเหล่านีจึงทาํ ให้รู้สึกวา่ โทรศพั ทม์ ือถือในยุคปัจจุบนั นีมีประโยชน์มาก รวมทงั วิธีการใช้โปรแกรมต่างๆ ในโทรศพั ท์มือถือทีลูกหลานช่วยสอนให้ก็ดีมากมีประโยชน์มากจริงๆ เพราะช่วยให้รู้สึกวา่ จะสือสารอะไรก็ทาํ ไดห้ ลายรูปแบบ จะพูดคุยกนั แบบเห็นหนา้ ก็ไดห้ รือจะส่ง เป็ นขอ้ ความหรือจะส่งเป็ นรูปภาพหรือสติกเกอร์ก็ไดท้ งั นนั แลว้ แต่ว่าจะส่งให้เกียวกบั เรืองอะไร เพราะมีใหส้ ่งถึงกนั ไดห้ ลายรูปแบบ ประการสาํ คญั อีกอยา่ งคือไม่ตอ้ งเสียตงั คม์ ากนกั จากผลการศึกษานาํ ร่องของผเู้ ขียน สามารถพิจารณาไดถ้ ึงความนิยมในการใชส้ ือใหม่ตา่ งๆ ผา่ นอุปกรณ์โทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนทีใชเ้ ป็นช่องทางในการสือสารเนือหาสาระขอ้ มูล ข่าวสารเพอื ดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหวา่ งผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครวั โดยเฉพาะโปรแกรมประยุกต์ “ไลน์” ทีกลุ่มผูใ้ หข้ อ้ มูลรู้สึกวา่ มีความพึงพอใจและไดร้ ับ ประโยชน์ รวมทงั ความรู้สึกถึงความใกลช้ ิดกนั มากขึน จากการไดส้ ือสารสุขภาพกบั ลูกหลานทุก วนั นอกจากนันก็ยงั มีการใช้สือใหม่อืนๆ บ้างแต่ความพึงพอใจในการใช้ไม่มากเท่าไลน์ทีทุก ครอบครวั นิยมใชก้ นั เป็ นจาํ นวนมากกวา่
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 248 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 249 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ผเู้ ขียนไดท้ าํ การศึกษาวจิ ยั เรือง ความตอ้ งการของผสู้ ูงอายสุ าํ หรับการสือสารสุขภาพกบั สมาชิกในครอบครัวเพือช่วยใหเ้ กิดความสุข และสามารถแบง่ ความตอ้ งการทีเฉพาะเจาะจงคลา้ ยๆ กนั ของผสู้ ูงอายไุ ดโ้ ดยสงั เขป ดงั นีคือ (ณฐั นนั ท์ ศิริเจริญ 2560) 1) ความต้องการทางด้านร่างกายของผ้สู ูงอายุ เช่น ตอ้ งการมีสุขภาพร่างกายที แขง็ แรง สมบูรณ์ ตอ้ งการให้มีผชู้ ่วยเหลือดูแลอยา่ งใกลช้ ิด ตอ้ งการทีอยอู่ าศยั ทีสะอาด อากาศดี สิงแวดล้อมดี ตอ้ งการอาหารการกินทีถูกสุขลกั ษณะตามวยั ตอ้ งการมีผดู้ ูแลช่วยเหลือให้การ พยาบาลอยา่ งใกลช้ ิดเมือยามเจ็บป่ วย ตอ้ งการไดร้ ับการตรวจสุขภาพ และการรักษาพยาบาลที สะดวก รวดเร็ว ทนั ท่วงที ตอ้ งการไดพ้ กั ผอ่ น นอนหลบั อยา่ งเพียงพอ ตอ้ งการบาํ รุงรักษาร่างกาย และการออกกาํ ลงั กายอยา่ งสมาํ เสมอ ตอ้ งการสิงอาํ นวยความสะดวกเพอื ป้องกนั อบุ ตั ิเหตุ เป็นตน้ โดยความต้องการทางด้านสุขภาพกายของผู้สูงอายุ มีเนือหาข้อมูลด้าน สุขภาพทีควรสือสารไปยงั ผสู้ ูงอายุ คือ 1.1 ขอ้ มูลเรืองโรคภยั ไขเ้ จบ็ ทีกาํ ลงั เกิดขึนหรือระบาดในขณะปัจจุบนั 1.2 ขอ้ มูลเกียวกบั โรคทีผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญม่ กั จะเป็นกนั 1.3 ขอ้ มูลเกียวกบั วธิ ีการป้องกนั โรคทีผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญม่ ีความเสียงวา่ จะเป็น 1.4 ขอ้ มูลการดูแลสุขภาพทีสาํ คญั สาํ หรับผสู้ ูงอายใุ นครอบครัวโดยเฉพาะ ขอ้ มูลเพือการนาํ ไปดูแลสุขภาพกายเหล่านี คือ ความตอ้ งการของผูส้ ูงอายุ เพือจะได้มี ความสุขในการใชช้ ีวติ ในแต่ละวนั ซึงลูกหลานไม่ควรละเลยทีจะปฏิบตั ิต่อผูส้ ูงอายดุ ว้ ยความเขา้ ใจ 2) ความต้องการทางด้านจิตใจของผ้สู ูงอายุ จะเห็นไดว้ า่ ผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญ่มีการ ปรับปรุงและพฒั นาจิตใจของตวั เอง ใหเ้ ป็นไปในทางทีดีงามมากขึน สามารถควบคุมจิตใจไดด้ ีกวา่ หนุ่มสาว ดงั นันเมือคนเราอายุมากขึน ความสุขุมเยือกเยน็ จะมีมากขึนด้วย แต่การแสดงออกจะ ขึนอยู่กบั คุณลกั ษณะประชากรของแต่ละบุคคล เช่น ระดับการศึกษา ประสบการณ์ชีวิตและ สภาพแวดลอ้ มในชีวติ ของคนคนนนั แต่ความเครียดทีเกิดขึนจากการเปลียนแปลงในวยั สูงอายุ มี ผลตอ่ จิตใจของผสู้ ูงอายมุ าก ลกั ษณะการเปลียนแปลงของจิตใจทีพบคือ 2.1 ดา้ นการรับรู้ ส่วนใหญผ่ สู้ ูงอายจุ ะยดึ ติดกบั ความคิดและเหตุผลของตวั เอง การ รับรู้สิงใหมๆ่ จึงเป็นไปไดย้ าก ความจาํ กเ็ สือมลง
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 250 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ 2.2 ดา้ นการแสดงออกทางอารมณ์ ส่วนใหญ่ผสู้ ูงอายจุ ะมคี วามรู้สึกต่อตนเองใน แง่ต่างๆ ทีเป็ นดา้ นลบ เช่น เกิดความทอ้ แท้ นอ้ ยใจ โดยรู้สึกว่าสังคมไม่ให้ความสาํ คญั กบั ตนเอง เหมือนทีเคยเป็ นมาก่อน ทาํ ให้ผสู้ ูงอายมุ ีอารมณ์ไม่มนั คง การกระทบกระเทือนใจเพียงเล็กน้อย จะทาํ ให้ผูส้ ูงอายเุ สียใจ หงุดหงิดหรือโกรธง่าย ตอ้ งการให้สมาชิกในครอบครัวยอมรับและเคารพ ยกย่องนับถือและการแสดงออกถึงความมีคุณค่าของตนเอง โดยเฉพาะผูส้ ูงอายบุ างคนอาจเกิด ความผดิ ปกติทางจิตใจได้ คือ กลุ่มอาการผิดปกติดา้ นจิตใจและอารมณ์ รวมทงั กลุ่มอาการทางจิต เนืองจากสมองเสือม ซึงอาการเริมแรกของผูป้ ่ วยกลุ่มนีจะจาํ วนั เวลาไม่ได้ ความจําเสือม ความสามารถทางปัญญาลดลง การปรับตวั และการตดั สินใจช้า กลุ่มอาการทางจิตเนืองจากสมอง เสือมมี 4 ลกั ษณะ คือ (1) สมองเสือม (2) อาการเพอ้ คลงั (3) กลุ่มอาการหลงลืม (4) กลุ่มอาการ ทางอารมณ์ ในกรณีผูส้ ูงอายุทีมีปัญหาทางอารมณ์และจิตใจอาจเกิดเป็ นปฏิกิริยาต่อความเสือม โทรมของร่างกายทีอ่อนแอทาํ ให้ตอ้ งพึงพาอาศยั ลูกหลาน นอกจากนนั ยงั มีการสูญเสียตาํ แหน่ง อํานาจหน้าทีการงานและการลดบทบาทในสังคมลงอีกด้วย การเปลียนแปลงเหล่านี กระทบกระเทือนต่ออารมณ์และจิตใจของผูส้ ูงอายุ ส่งผลทาํ ให้กงั วล น้อยใจ หงุดหงิดงง่าย เหงา และบางรายซึมเศร้า วยั สูงอายจุ ึงเป็นวยั วกิ ฤตของการเกิดปัญหาทางจิตใจไดง้ ่าย ปัญหาทางด้านจติ ใจทจี ะพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ไดแ้ ก่ ความวติ กกงั วลและแสดงออก โดยมีความกลวั หรือความวติ กกงั วลในเรืองตา่ งๆ นอนไมค่อยหลบั หงุดหงิด เครียด แสดงออกโดย อาการทางร่างกาย เช่น ปวดทอ้ ง ทอ้ งอืด กลวั จะเป็นโรคร้ายแรง อาจกงั วลมากขึนเมือมีภาวะกดดนั เช่น เจบ็ ป่ วย อารมณ์เศร้าซึมพบไดบ้ ่อยมากขึน มีอาการอ่อนเพลีย กินไม่ไดน้ อนไม่หลบั สมาธิเสีย ตดั สินใจไมไ่ ด้ ละเลยการดูแลตนเอง มกั บ่นวา่ ตนเองไร้ค่า เบือชีวิต คิดฆ่าตวั ตาย อาการระแวง ไม่ ไวใ้ จผูอืน กลัวถูกปองร้าย เชือว่าจะมีคนมาทาํ ร้ายหรือมาขโมยของ โกรธญาติและสมาชิกใน ครอบครัว หลงลืมขา้ วของแลว้ โทษวา่ มีคนขโมยไป คิดวา่ มีคนมาแกลง้ ตน สับสน ความจาํ เสือม สบั สนเรืองบุคคล เวลา สถานทีและหลงลืม ส่วนมากมีสาเหตุมาจากความเสือมของสมอง นอนไม่ หลับ การนอนไม่หลับส่งผลทาํ ให้ผูส้ ูงอายุหงุดหงิดและอาจส่งผลไปสร้างความวิตกกังวลให้ สมาชิกในครอบครัวได้ บางส่วนอาจเกิดจากไม่ค่อยไดอ้ อกกาํ ลงั กาย นอนหลบั ตอนกลางวนั มาก เกินไป อาจเป็นผลของความวติ กกงั วลและอารมณ์เศร้า อาจมีโรคทางกายเขา้ มาแทรกแซงดว้ ย เช่น ทอ้ งผูกหรือลุกขึนปัสสาวะบ่อยในตอนกลางคืน โดยเฉพาะผูส้ ูงอายุทีมีปัญหาทางอารมณ์และ จิตใจ อาจเกิดปฏิกิริยาต่อความเสือมโทรมของอวยั วะต่างๆ ภายในร่างกาย หรือเกิดอาการของ โรคภยั ไขเ้ จบ็ ตา่ งๆ ทีมาตามวยั ทีสูงมากขึน หรือบางคนมีสุขภาพร่างกายทีออ่ นแอทาํ ใหต้ อ้ งพึงพิง ผอู้ ืน การเปลียนแปลงเหล่านีส่งผลกระทบกระเทือนต่ออารมณ์และจิตใจของผสู้ ูงอายุจนเกิดอาการ อยา่ งใดอยา่ งหนึงขึนได้ บางคนอาจเกิดพฤติกรรมการแสดงออกทีกา้ วร้าว เสียงดงั เอาแตใ่ จตวั เอง
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 251 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ เพมิ มากขึนกไ็ ด้ รวมทงั ปัญหาทีมาจากสาเหตุของสภาพร่างกายและสถานะทางสังคมและเศรษฐกิจ ของผสู้ ูงอายทุ ีเปลียนแปลงไปในดา้ นลบมากกวา่ ดา้ นบวก 3) ความต้องการทางด้านสังคม – เศรษฐกจิ ของผู้สูงอายุ ไดแ้ ก่ ตอ้ งการ ได้รับความสนใจจากผูอ้ ืน ตอ้ งการเป็ นส่วนหนึงของครอบครัว สังคมและหมู่คณะ ตอ้ งการ ช่วยเหลือสังคมและมีบทบาทในสังคมตามความถนัด ต้องการการสนับสนุน ช่วยเหลือจาก ครอบครัวและสังคมทงั ทางด้านความเป็ นอยู่ รายได้ ตอ้ งการมีชีวิตร่วมในชุมชน มีส่วนร่วมใน กิจกรรมตา่ งๆ ของชุมชนและสังคม ตอ้ งการลดการพึงพาคนอืนให้นอ้ ยลง ไม่ตอ้ งการความเมตตา สงสาร เป็ นตน้ โดยสมาชิกในครอบครัว ต้องพยายามสรรหาขอ้ มูลในด้านทีเกียวขอ้ งและส่งต่อไปยงั ผสู้ ูงอายุในครอบครัวให้ไดร้ ับทราบและอาจตอ้ งเขียนขอ้ ความกระตุน้ เตือนเนน้ ยาํ ไปดว้ ยก็จะเป็ น การดีมากยงิ ขึน จากการทดลองเกบ็ ข้อมูลและสังเกตุพฤติกรรมของผู้สูงอายุภายหลงั จากทีได้ส่ง ข้อมูลการดูแลสุขภาพไปให้ด้วยตนเองของผู้เขียนกบั ผู้สูงอายทุ ีเป็ นสมาชิกในครอบครัว พบว่า ผูส้ ูงอายุจะมีความสนใจและจะบันทึกข้อมูลเหล่านันเอาไว้ ซึงจะนาํ มาพูดคุยกนั ใน ประเด็นนนั ๆ ในช่วงเวลาทีไดน้ งั พดู คุยกนั เช่น เวลารับประทานอาหารเยน็ หรือ นงั รถไปธุระนอก บา้ นดว้ ยกนั จะมีการแลกเปลียนความคิดเห็นวา่ ขอ้ มูลทีไดร้ ับนนั เห็นดว้ ยหรือไม่ อย่างไร พร้อม ทงั ผสู้ ูงอายยุ งั ไดส้ ่งตอ่ ขอ้ มูลนนั ๆ ไปใหก้ ลุ่มเพอื นของตนเองอีกดว้ ย ผู้เขียนไดพ้ ูดคุยสอบถามและสังเกตุพฤติกรรมสุขภาพของผูส้ ูงอายุในครอบครัว พบว่า ได้มีการนาํ ขอ้ แนะนาํ ดา้ นการดูแลสุขภาพต่างๆ เช่น การเลือกรับประทานอาหารทีมีประโยชน์ ตามทีไดร้ ับขอ้ มูลมา เพือเขา้ ไปช่วยบาํ รุงสุขภาพให้ดียงิ ขึน และงดรับประทานอาหารทงั ของคาว และของหวานทีอาจส่งผลใหเ้ กิดเป็ นโรคภยั ตา่ งๆ หรือขอ้ มูลดา้ นการออกกาํ ลงั กายแบบทีผสู้ ูงอายุ ทาํ ไดง้ า่ ยๆ เช่น การแกว่งแขน การเดินออกกาํ ลงั กายในบา้ น ฯลฯ โดยผสู้ ูงอายไุ ดน้ าํ ไปใชใ้ นการ ดูแลสุขภาพร่างกายอยา่ งเป็ นรูปธรรมชดั เจน เพราะสามารถสังเกตเุ ห็นไดจ้ ากกิจวตั รประจาํ วนั ส่วนในด้านสุขภาพจิตนัน สังเกตุเหน็ ไม่ชัดเจนนัก แต่กย็ งั สามารถนําไปใช้เป็ นเครืองบาํ รุง จิตใจของผู้สูงอายุให้สบายใจมากขึน ทังนีรับทราบจากการทีได้พูดคุยสนทนากันเป็ นระยะๆ ถงึ ประเด็นการนําข้อมูลทชี ่วยส่งเสริมสุขภาพจิตไปใช้เป็ นข้อคดิ ในการดําเนนิ ชีวติ ประจาํ วนั
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 252 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ดังตัวอย่างจริงทีได้ส่ งข้อมูลต่างๆ ให้ผู้สูงอายุ รวมทังผู้สูงอายุก็ส่งข้อมูลด้านการดูแล สุขภาพให้ลกู หลานเช่นกนั ตามภาพประกอบดา้ นล่างนี อาทิ -ทําไมผู้สูงอายเุ ป็ นโรคไต ทงั ๆ ทไี ม่กนิ เคม็ -ผสู้ ูงอายอุ ยบู่ า้ นคนเดียวตอ้ งระวงั มากๆ -เริมใส่ใจสุขภาพกนั ตังแต่วนั นี ก่อนทที กุ อย่างจะสายเกนิ ไป -ความเขา้ ใจทีถูกตอ้ ง เรามีภาระรับผดิ ชอบร่างกายนี ไม่ใช่โยนภาระทงั หมดไปให้หมอ -เวชศาสตร์ชะลอวยั เพือสุขภาพ -การกินผลไมใ้ นตอนทอ้ งวา่ ง -ความจริงของเรืองคอเรสเตอรอล -ชีวติ ครูยามทีเกษยี ณแลว้ สุขใดไหนจะเท่าลูกศิษยย์ งั จาํ เราได้ -ธรรมะต่างๆ ทนี ํามานันเหมาะกบั ในยคุ ปัจจุบนั -ทีโพสมานีอาจเป็ นแรงบนั ดาลใจใหล้ ูกหรือหลานดูแลสุขภาพให้ดี -เมือฉันแก่ตัวลง -กินนอ้ ยตายยาก กินมากตายเร็ว -โครงการสาธยายอ่านพระไตรปิ ฏกหมู่ -หนึงเดือนก่อนเกิดการแตกของเสน้ เลือดในสมอง (Stroke) -ฝึ กสมาธิบาํ บดั ขยายหลอดเลือดสมองหวั ใจช่วยพ้นวกิ ฤติ -สโตรค เกิดขึนไดท้ ุกขณะ -แพทย์ 6 คนทดี ที สี ุดในโลก -สุขภาพสาํ คญั ทีสุด เสียสุขภาพเสียทุกอยา่ ง -โภชนาการบาํ บดั -ไกลหมอ -นิสัยแห่งการสร้างความสุข - 6 อาการทีอนั ตรายถึงชีวิตทีคุณไม่ควรมองขา้ ม -มงั คุด ราชินีแห่งผลไม้ไทย มเี ส้นไยสูง ป้องกนั มะเร็งลาํ ไส้ได้ -อา่ นผลตรวจเลือดดว้ ยตนเอง -งานวจิ ัยในต่างประเทศ พบว่าวยั ทตี ัดสินใจได้ดีทสี ุดคือ อายุ 62 ปี -วธิ ีเช็คเส้นเลือดอุดตนั ในสมอง อาการบ่งชี -สิบลาํ นาํ ทาํ ลายไต -โรคอลั ไซเมอร์ เป็ นตน้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 253 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ภาพที 4.3 แสดงตัวอย่างเนือหาสาระสําหรับการสือสารสุขภาพทเี ป็ นการให้ข้อมูลในมิติต่างๆ สําหรับการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผู้สูงอายุกบั ลกู สาวและผู้เขียน ซึงเป็ นสมาชิกในครอบครัวเดยี วกนั และส่งข้อมูลสุขภาพให้กนั ผ่านทางกลุ่มไลน์ โดยสามารถส่งสารได้ทงั การพมิ พ์ข้อความและ Link ไปยงั สือ Multimedia เรือง ทาํ ไมผู้สูงอายเุ ป็ นโรคไตทงั ๆ ทไี ม่กนิ เค็ม และ เรือง ผู้สูงวัย อยู่บ้านคนเดียว ต้องระวงั มากๆ ทีมา: จากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนของผเู้ ขียน (ธนั วาคม 2561)
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 254 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ภาพที 4.4 แสดงตวั อย่างเนือหาสาระสําหรับการสือสารสุขภาพทเี ป็ นการให้ข้อมลู ในมิตติ ่างๆ สําหรับการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผู้สูงอายุกบั ลูกสาวและผู้เขียน ซึงเป็ นสมาชิกในครอบครัวเดียวกนั และส่งข้อมูลสุขภาพให้กนั ผ่านทางกลุ่มไลน์ โดยสามารถส่งสารได้ทงั การ Share ข้อมลู สุขภาพและสติกเกอร์แสดงค่าแทน ความหมายของอารมณ์ต่างๆ เช่น เด็กยมิ มรี ูปหวั ใจ 3 ดวงลอยอยู่ด้านบน แสดงออก ถงึ อารมณ์กาํ ลงั ส่งรอยยมิ แห่งความดีใจไปให้ผู้รับ หรือ ตัวการ์ตูนกาํ ลงั ยกนิวโป้ง แสดงออกถึง คาํ ชมว่าข้อมูลสาระทสี ่งมาให้ยอดเยยี มมาก เป็ นต้น ทีมา: จากโทรศพั ทม์ อื ถือประเภทสมาร์ทโฟนของผเู้ ขียน (ธนั วาคม 2561)
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 255 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ภาพที 4.5 แสดงตวั อย่างเนือหาสาระสําหรับการสือสารสุขภาพทเี ป็ นการให้ข้อมูลด้านเวชศาสตร์ ชะลอวยั จากนายแพทย์จริงทนี ําเสนอผ่านสือโซเชียลมเี ดียและข้อมูลการกนิ ผลไม้ใน ตอนท้องว่าง สําหรับการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผู้สูงอายกุ บั สมาชิกใน ครอบครัวเดียวกนั และส่งข้อมูลสุขภาพให้กนั ผ่านทางกลุ่มไลน์ โดยสามารถส่งสารได้ ทงั การ Share และสติกเกอร์แสดงค่าแทนอารมณ์ต่างๆ ทีมา: จากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนของผเู้ ขียน (ธนั วาคม 2561)
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 256 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ภาพที 4.6 แสดงตวั อย่างเนือหาสาระเพอื การดแู ลสุขภาพกายและสุขภาพจิตระหว่างผู้สูงอายุ และสมาชิกในครอบครัว โดยใช้รูปแบบการนําเสนอข้อมูลด้วยข้อความพร้อม Link ไปยงั Youtube เป็ นต้น ซึงทงั สองฝ่ ายสามารถนําไปใช้ประโยชน์ได้จริง เช่นในภาพ คือ เรือง 6 อาการทอี นั ตรายถึงชีวติ ทคี ุณไม่ควรมองข้าม ทีมา: จากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนของผเู้ ขียน (มิถุนายน 2559)
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 257 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ภาพที 4.7 แสดงหน้าจอของโทรศัพท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟน ซึงมโี ปรแกรมประยุกต์ต่างๆ ให้ผู้ใช้สามารถเลือกใช้ประโยชน์ได้ตามความต้องการ โดยผู้สูงอายุสามารถเรียนรู้ การใช้งานได้ง่าย ไม่ยุ่งยาก นับเป็ นนวตั กรรมการสือสารในโลกยุคดจิ ิทลั ทมี สี ือใหม่ พร้อมทงั อุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์เป็ นเครืองมือสือสารทเี หมาะสม ทีมา: จากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนของผเู้ ขียน (มกราคม 2562)
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 258 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ผู้เขียนขอนําเสนอแนวคิดเรืองการพิจารณาคุณลกั ษณะของ “สือใหม่” ในอีกประเด็นหนึงคือ การถือไดว้ า่ “สือใหม่” เป็ น“นวตั กรรมการสือสาร” อีกประเภทหนึงเพราะ เป็ นสิงใหม่ทีเกิดจากการใชค้ วามรู้และความคิดสร้างสรรคท์ ีมีประโยชนต์ ่อเศรษฐกิจและสังคม ซึง หมายรวมถึงสิงทีเกิดขึนจากการใชท้ กั ษะและประสบการณ์ทางเทคโนโลยหี รือการจดั การมาพฒั นา ผนวกกนั (สาํ นกั งานนวตั กรรมแห่งชาติ (องคก์ ารมหาชน) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 2552) โดยนวตั กรรม นันมีรากศพั ท์มาจากภาษาลาตินคือ innovatus ซึงเป็ นคาํ นามของคาํ ว่า innovare คาํ วา่ in หมายถึง into และ novus หมายถึง new รวมกนั แปลวา่ to renew or change ซึง ภาษาไทยตรงกบั คาํ วา่ นวตั กรรม ทีมีรากศพั ทม์ าจากภาษาบาลี คือ นว รวมกบั อตต และกรรม ทงั นี นว แปลวา่ ใหม่ อตั ต แปลวา่ ตวั เอง และกรรม แปลวา่ การกระทาํ เมือนาํ คาํ วา่ นว มาสนธิ กบั อตั ต จึงเป็ น นวตั ต และเมือรวมคาํ นวตั ต มาสมาส กบั กรรม จึงเป็นคาํ วา่ นวตั กรรม แปลความหมาย รวมกนั ว่า การกระทาํ ทีใหม่ของตนเองหรือการกระทาํ ของตนเองใหม่ (ศูนยน์ วตั กรรมเพือการ พฒั นาระบบราชการไทย สาํ นกั งานคณะกรรมการพฒั นาระบบราชการ 2558) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546) ให้คาํ นิยามวา่ นวตั กรรม หมายถึง สิงทีทาํ ขึนใหมห่ รือแปลกไปจากเดิม อาจเป็นความคิด วธิ ีการหรืออุปกรณ์ เป็นตน้ สํานักงานคณะกรรมการการอดุ มศึกษา (2546) ใหค้ วามหมายวา่ นวตั กรรม หมายถึง วธิ ีการใหม่ๆ ทีนาํ มาใชใ้ นหน่วยงาน อาจเป็นวธิ ีการใหม่ทีใชเ้ ป็นครังแรกหรืออาจเป็นวธิ ีการใหม่ที เคยใชใ้ นหน่วยงานอืนมากอ่ น เศรษฐชัย ชัยสนิท (2553) ใหค้ วามหมายวา่ นวตั กรรมเป็ นการทาํ สิงต่างๆ ดว้ ยวธิ ีการ ใหม่ๆ และยงั อาจหมายถึงการเปลียนแปลงทางความคิด การผลิต กระบวนการหรือองคก์ ร ไม่วา่ การเปลียนนนั จะเกิดขึนจากการการพฒั นาต่อยอด การเปลียนแปลง การประยกุ ตห์ รือกระบวนการ และในหลายสาขา เชือกนั ตรงกนั วา่ การทีสิงใดสิงหนึงจะเป็นนวตั กรรมไดน้ นั จะตอ้ งมีความใหม่ อยา่ งเห็นไดช้ ดั และความใหมน่ นั จะตอ้ งเพิมมูลค่าสิงต่างๆ ไดอ้ ีกดว้ ย โดยเป้าหมายของนวตั กรรม คือการเปลียนแปลงในเชิงบวก เพือทาํ ใหส้ ิงต่างๆ เกิดเปลียนแปลงในทางทีดีขึน นวตั กรรมก่อให้ ไดผ้ ลิตผลเพมิ ขึนและเป็ นทีมาสาํ คญั ของความมนั คงทางเศรษฐกิจและสงั คมของชาติ ทอฟฟ์ เลอร์ (Alvin Toffler, 1990) บอกวา่ นวตั กรรมเป็นการผสมผสานระหวา่ งเครืองมือ กลและเทคนิคต่างๆ ทีมี 3 ลกั ษณะประกอบกนั ไดแ้ ก่ 1. จะตอ้ งเป็ นการสร้างสรรคข์ ึนใหม่ (Creative) และเป็ นความคิดทีสามารถปฏิบตั ิได้ (Feasible idea) 2. จะตอ้ งสามารถนาํ ไปใชไ้ ดผ้ ล จริง (Practical application) 3. มีการเผยแพร่ออกสู่ชุมชน (Distribution) โรเจอร์ (Rogers, E. M., 2003) บอกวา่ นวตั กรรมเป็นความคิด การกระทาํ หรือสิงใหม่ ซึง ถูกรับรู้วา่ เป็ นสิงใหมๆ่ ดว้ ยตวั บุคคลแตล่ ะคน
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 259 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ฮิวส์ (Thomas, P. Hughes., 2004) บอกวา่ นวตั กรรมเป็นการนาํ วธิ ีการใหม่ๆ มาปฏิบตั ิ หลงั จากได้ผ่านการทดลองหรือได้รับการพฒั นามาเป็ นขนั ๆ แล้ว โดยเริมตงั แต่การคิดค้น (Invention) การพฒั นา (Development) หรือ โครงการทดลองปฏิบตั ิก่อน (Pilot project) และการ นาํ ไปปฏิบตั ิจริง (Implement) ดงั นันนวตั กรรมจึงเป็ นการทาํ สิงใหม่ขึนมา เป็ นการนาํ แนวความคิดใหม่หรือการใช้ ประโยชนจ์ ากสิงทีมีอยแู่ ลว้ มาใชใ้ นรูปแบบใหม่ เป็นการทาํ ในสิงทีแตกตา่ งจากคนอืน โดยอาศยั การเปลียนแปลงต่างๆ ทีเกิดขึนรอบตวั ใหก้ ลายมาเป็นโอกาสและถ่ายทอดไปสู่แนวความคิดใหม่ที ทาํ ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเองและสังคม แนวความคิดนีไดถ้ ูกพฒั นาขึนมาในช่วงตน้ ศตวรรษที 20 โดยจะเน้นไปทีการสร้างสรรค์ การวิจยั และพฒั นาทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และมกั จะ หมายถึง สิงทีไดน้ าํ ความเปลียนแปลงใหม่เขา้ มาใชไ้ ดผ้ ลสําเร็จและแผก่ วา้ งออกไป จนกลายเป็ น การปฏิบตั ิอยา่ งธรรมดาสามญั โดยลกั ษณะของนวตั กรรม แบ่งไดด้ งั นีคือ 1. เป็ นนวตั กรรมใหม่อย่างสินเชิง หมายถึง ขบวนการเสนอสิงใหมท่ ีใหม่อยา่ งแทจ้ ริง สู่ สังคม โดยการเปลียนแปลงค่านิยม ความเชือเดิม ตลอดจนระบบคุณค่าของสังคมอย่างสินเชิง เช่น อินเทอร์เน็ต จดั วา่ เป็ นนวตั กรรมหนึงในยุคโลกขอ้ มูลข่าวสาร การนาํ เสนอระบบอินเทอร์เน็ต ทาํ ให้ค่านิยมเดิมทีเชือว่า โลกขอ้ มูลข่าวสารจาํ กดั อยู่ในวงเฉพาะทงั ในดา้ นเวลาและสถานทีนัน เปลียนไป อินเทอร์เน็ตเปิ ดโอกาส ให้ความสามารถในการเขา้ ถึงขอ้ มูลไร้ขีดจากดั ทงั ในดา้ นของ เวลาและระยะทาง 2. เป็ นนวัตกรรมทมี ีลักษณะค่อยเป็ นค่อยไป เป็นขบวนการการคน้ พบหรือคิดคน้ สิงใหม่ โดยการประยกุ ตใ์ ชแ้ นวคิดใหม่หรือความรู้ใหม่ทีมีลกั ษณะต่อเนืองไม่สินสุด โดยการประยกุ ตใ์ ช้ แนวคิดใหม่หรือความรู้ใหม่ของมนุษยแ์ ละการคิดคน้ เทคนิคหรือเทคโนโลยีใหม่ นวตั กรรมทีมี ลกั ษณะค่อยเป็ นคอ่ ยไป จงึ มีลกั ษณะของการสะสมการเรียนรู้อยใู่ นบริบทของสงั คมหนึง ทังนีสิงทีจะถือได้ว่าเป็ น “นวัตกรรม” นัน (ชยั ยงค์ พรหมวงศ์ 2523) ตอ้ งเป็น ความคิดและกระบวนการกระทาํ ใหม่ทงั หมดหรือปรับปรุงดดั แปลงจากทีสิงทีเคยมีและนาํ มา ปรับปรุงใหมใ่ หด้ ียงิ ขึน ความคิดหรือการกระทาํ นนั ตอ้ งมีการพิสูจน์ดว้ ยการศึกษาวิจยั ทดลองและ พบวา่ มีประสิทธิภาพสูงขึน สาํ หรับหลกั สําคญั ในการนาํ นวตั กรรมเขา้ มาใช้ จาํ เป็ นทีจะตอ้ งมีการ พิจารณาอยา่ งรอบคอบถึงประโยชน์ทีจะไดร้ ับ ความเหมาะสม ความเป็ นไปได้ ตลอดจนความ คุม้ ค่าของการนาํ มาใชโ้ ดยตอ้ งคาํ นึงถึงสิงต่างๆ จากคาํ ถามต่อไปนีคือ (กิดานนั ท์ มลิทอง 2548) นวตั กรรมทีจะนํามาใช้นันมีจุดเด่นทีเห็นได้ชัดกว่าวิธีการทีใช้อยู่ในปัจจุบนั มากน้อยเพียงใด นวตั กรรมนนั มีความเหมาะสมหรือไม่กบั สภาพทีเป็ นอยู่ มีการวิจยั หรือกรณีศึกษาทียนื ยนั ไดว้ ่า
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 260 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ สามารถนาํ มาใช้ได้ดีในสภาวการณ์ทีคลา้ ยคลึงกนั และนวตั กรรมนนั มีความเกียวขอ้ งกบั ความ ตอ้ งการของผใู้ ชอ้ ยา่ งจริงจงั ดังนันถ้านํา“นวัตกรรม” มาผนวกกันกับ “การสือสาร” เข้าไป จะ กลายเป็ น “นวัตกรรมการสื อสาร” ทีสามารถนํามาใช้ประโยชน์ได้อย่างกวา้ งขวาง โดยเฉพาะเมือนาํ มาใชป้ ระกอบกบั วิธีการสือสารสุขภาพในยุคนี จะสามารถเพิมประสิทธิภาพและ ประสิทธิผลให้กบั กลุ่มผสู้ ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัวเป็ นอยา่ งมาก เพราะวถิ ีชีวิตของผูค้ นใน ปัจจบุ นั มีความจาํ เป็ นทีตอ้ งติดต่อสือสารกนั ผา่ นอุปกรณ์ต่างๆ ซึงเป็นเทคโนโลยีทีพฒั นาขึนมาจน กลายเป็ นนวตั กรรมการสือสารสาํ หรับโลกยุคดิจิทลั เช่น โทรศัพท์มือถือ (Smartphone) แทบ็ เล็ต (Tablet) และอินเทอร์เน็ต (Internet) เป็ นต้น ถ้าพิจารณาพฤติกรรมการสือสารของคนในยุคนี ตามทีเกิดขึนจริง จะเห็นได้ว่าแทบจะทุกมิติของการดาํ เนินชีวิตในแต่ละวนั ของคนยุคนีทีต้อง เกียวขอ้ งกบั โซเชียลมเี ดียหรือสือออนไลน์แทบทงั สิน โดยมีโปรแกรมประยกุ ตห์ รือแอปพริเคชนั ที เป็ นโปรแกรมบนโซเชียลมีเดียทีผูค้ นในยุคนีใช้กนั มาก ไดแ้ ก่ เฟซบุ๊ก ไลน์ อินสตาแกรม ทวิตเตอร์ วอทส์แอพ ยูทูบและกูเกิลพลสั เป็ นตน้ ซึงถือเป็ นนวตั กรรมการสือสารของโลกยุค ดิจิทลั ทีคนรุ่นใหม่ส่วนใหญ่คุย้ เคยกนั เป็ นอยา่ งดี และเมือสอบถามเหตุผลทีผคู้ นรุ่นใหม่มีการใช้ นวตั กรรมการสือสารผ่านช่องทางอุปกรณ์ในรูปแบบต่างๆ เหล่านีเป็ นประจาํ ทุกวนั คาํ ตอบส่วน ใหญ่ทีไดร้ ับจะคลา้ ยๆ กนั อาทิ -มีความสะดวกสบาย เพราะสามารถทาํ การตดิ ต่อสือสารถึงกนั ได้อย่างรวดเร็ว -ทําให้ได้รับทราบเรืองราวของกนั และกนั เป็ นประจําสมําเสมอ เพราะโซเชียลมีเดีย คือ เครืองมือสําคญั ทีมีระบบการใชง้ านเพือเชือมต่อความสัมพนั ธ์ของ คนไกลให้เขา้ มาใกลช้ ิดกนั มากขึน ให้ไดร้ ับรู้ข่าวสารของอีกคนผา่ นเฟซบุก๊ ได้เห็นเรืองราวชีวิต ของคนอืนๆ มากขึน หรือแมก้ ระทงั การไดก้ ลบั มาพบกบั เพือนสมยั เรียนชนั ประถมศึกษาหรือ มธั ยมทีพบเจอขอ้ มูลและรูปภาพของตวั เราในโลกของโซเชียลมีเดียและทกั ทายผา่ นเขา้ มาทางช่อง ทางการสือสารทีเป็ นโปรแกรมประยุกต์ หรือ Application ทีเรียกวา่ “ไลน์” (Line) จึงสามารถทาํ ให้ กลบั มาพดุ คุยกนั ไดอ้ ีกครังด้วยความคิดถึงแต่ไม่สามารถติดตามหาไดใ้ นช่องทางอืนๆ คุณสมบตั ิ ของนวตั กรรมการสือสารทีเรียกว่าเป็ น “สือใหม่” เหล่านี นบั ไดว้ ่าเป็ นประโยชน์อยา่ งมหาศาล สาํ หรับมนุษยชาติในการติดต่อสือสารซึงกนั และกนั ขา้ มผา่ นอุปสรรคดา้ นเวลาและสถานที ทาํ ให้ เห็นถึงอานุภาพของของโซเชียลมีเดียทีทาํ ใหเ้ กิดปรากฏการณ์ทีในอดีตไม่สามารถเกิดขึนไดอ้ ยา่ ง ง่ายดายเช่นนี ดงั นนั การใชโ้ ซเชียลมีเดียให้เหมาะสมกบั วตั ถุประสงคแ์ ละภารกิจทีตอ้ งดาํ เนินการ จึงจะเกิดผลดีอยา่ งมากมาย การทีผูค้ นสามารถนาํ เสนอตวั ตนในโลกออนไลนใ์ ห้คนอืนๆ ไดร้ ู้จกั
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 261 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ วา่ ตนเองเป็ นใคร มีความชาํ นาญและความสนใจในเรืองใด กาํ ลงั ทาํ อะไรอยู่ ตอ้ งการความร่วมมือ จากผคู้ นในเรืองใด ตอ้ งการความคิดเห็นหรือขอ้ มูลในเรืองอะไร อีกทงั สามารถใช้เป็ นช่องทางใน การทาํ ความรู้จกั สร้างความสัมพนั ธ์ทีดีระหวา่ งเพือนเก่าเพือนใหม่ไดม้ ากขึน และประเด็นสําคญั คือ ใชเ้ ป็ นช่องทางการติดตอ่ สือสารเรืองสุขภาพกบั ผสู้ ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัวไดต้ ลอดเวลา เป็ นประจํา เป็ นการช่วยลดความเสียงด้านโรคภัยไข้เจ็บ อุบตั ิเหตุภายในบ้าน ช่วยลดเรือง ความเครียดจากความกงั วลดา้ นความปลอดภยั ของคนในบา้ นและคนทีออกไปทาํ งานนอกบา้ นได้ สามารถส่งขอ้ ความต่างๆ เพือบอกถึงสิงทีตอ้ งการใหส้ มาชิกในครอบครัวจดั การ จดั ทาํ ดาํ เนินการ ใหไ้ ดเ้ มือเกิดกรณีฉุกเฉินเร่งด่วน แนวคิดจากปรากฏการณ์ทางสังคมในยุคปัจจุบันนี ทีเราทุกคนสามารถเห็น และสัมผัสได้ คือ เทคโนโลยีมีลกั ษณะพลวัตมีการค้นพบสิงใหม่ๆ เสมอ และทุกครังทีมีการคน้ พบ เทคโนโลยใี หม่ๆ จะส่งผลต่อการเปลียนแปลงในกิจกรรมต่างๆ ของมนุษย์ โดยเฉพาะอยา่ งยิงการ ดาํ รงชีวติ ของมนุษย์ (ลิขิต ธีรเวคิน 2559) โดยเทคโนโลยที ีคน้ พบในยคุ แรกๆ จะเกียวพนั กบั การทาํ สงครามดว้ ยอาวุธยุทโธปกรณ์ ภายหลงั จากเทคโนโลยีการทาํ สงครามก็นาํ ไปสู่การดดั แปลงเพือ เป็ นประโยชน์ในดา้ นอืนๆ ต่อไป เช่น จากวิทยุสนามก็กลายมาเป็ นโทรศพั ทม์ ือถือ จากเครืองบิน ลาํ เลียงทหารกก็ ลายมาเป็ นเครืองบินโดยสาร จากระเบิดปรมาณูก็กลายมาเป็ นพลงั งานปรมาณูเพือ สันติและโรงไฟฟ้าปรมาณู เป็ นตน้ เทคโนโลยีในโลกยุคดิจิทลั ปัจจุบนั ไดเ้ ปลียนแปลงไปมาก เนืองจากเป็ นยุคขอ้ มูลข่าวสารซึงสตีฟ จอ๊ บส์ (Steve Jobs, 1955 – 2011) ผูป้ ระกอบการด้าน เทคโนโลยีสารสนเทศและนักประดิษฐ์ชาวอเมริกนั เขาเป็ นผูร้ ่วมก่อตงั เป็ นประธานและเป็ น ผูอ้ าํ นวยการบริหารของแอปเปิ ลอิงค์ (Apple Inc.) และเป็ นผูบ้ ริหารอีกหลายตาํ แหน่งในหลาย องคก์ ร เขาเป็นผมู้ ีบทบาทอยา่ งมากในการพฒั นาเทคโนโลยดี งั กล่าว นนั คือ “โทรศัพท์มือถือ” ซึงเพียงมือถือเครืองเดียวส่งผลกระทบต่อมิติต่างๆ ของสังคมมนุษยท์ งั ในแง่ธุรกิจ การดาํ รงชีวติ และการสือสารไดม้ ากมาย รวมทงั การหาขอ้ มูลความรู้ในดา้ นต่างๆ ยงั สามารถสืบคน้ ไดจ้ ากสือ ใหมต่ ่างๆ เช่น อินเทอร์เน็ต เวบ็ ไซต์ ฯลฯ ผา่ นอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์อยา่ งโทรศพั ทม์ ือถือ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 262 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกบั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ การเกิดโทรศัพท์ มือถือประเภทสมาร์ ทโฟนนันทําให้ เกิดความสามารถในการสื อสารได้ อย่างรวดเร็ว คนทีอยปู่ ระเทศไทยสามารถจะโทรหาคนทีอยขู่ วั โลกเหนือไดแ้ ละพูดคุยกนั ไดใ้ น เวลาอนั รวดเร็ว การใชโ้ ทรศพั ท์ทางแอปพลิเคชนั ไลน์จากประเทศไทยสามารถโทรคุยกบั เพือนที อยูส่ หรัฐอเมริกาไดอ้ ย่างสะดวกเสมือนหนึงนงั คุยกนั อยูใ่ กลๆ้ ซึงเป็ นความอศั จรรยอ์ ย่างยิงใน ความสามารถของมนุษย์ นอกเหนือจากการสือสารแลว้ ยงั เป็ นแหล่งของการหาความรู้ เพราะใน โทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนถ้ามีสัญญาณอินเทอร์เน็ตก็สามารถเปิ ดเว็บไซต์เพือคน้ หา ขอ้ มูลตา่ งๆ ทีตอ้ งการได้ ไม่ว่าจะเป็นขอ้ มูลดา้ นสุขภาพหรือการศึกษาหรืออืนๆ ทีตอ้ งการทราบ อะไรทีไม่เขา้ ใจสามารถหาจากโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนไดโ้ ดยง่าย รวมทงั ประโยชน์ เพือการโอนเงินจากธนาคารหนึงไปอีกธนาคารหนึง ใชจ้ องตวั เครืองบิน ตวั รถไฟ จองทีนงั ในโรง ภาพยนตร์ทีนังในร้านอาหารภัตตาคารหรือสังงานธุรกิจขณะนังอยู่ในรถยนต์หรื อแม้อยู่ ต่างประเทศ ในกรณีทีต้องการเห็นหน้าก็สามารถใช้ระบบวีดิโอคอล (Video Call) ใน โทรศพั ท์มือถือเพือให้เห็นหน้ากนั ไดอ้ ีกดว้ ย สามารถฝากซือของโดยเห็นภาพของจริงๆ จาก หนา้ จอมือถือ ประโยชนท์ งั หลายทงั ปวงดงั กล่าวนีเป็นส่วนทีเป็นบวกเป็นขอ้ ดีขอ้ เด่นของสือใหม่ที เขา้ ถึงโดยผา่ นช่องทางโทรศพั ทม์ ือถือ ในกรณีของการใชโ้ ทรศพั ทม์ ือถือเพือการสือสารเป็นกลุ่มก็ สามารถทาํ ไดโ้ ดยการสร้างไลน์กลุ่มเฉพาะขึนมา ทาํ ให้สามารถส่งข่าวสารตา่ งๆ กนั ไดท้ ุกวนั ทุก เวลาหรือในยามทีตอ้ งการจะแชร์บง่ ปันขอ้ มูลต่างๆ ก็จะทาํ ใหผ้ ูท้ ีอยใู่ นกลุ่มรู้สึกวา่ ตนมีชุมชนของ ตนเอง โดยเฉพาะอยา่ งยงิ ผสู้ ูงอายถุ า้ มีกลุ่มไลนข์ องตนเองกบั สมาชิกในครอบครัวก็จะมีส่วนช่วย ทาํ ให้เกิดความรู้สึกวา่ ไม่ได้อยูค่ นเดียวแมล้ ูกหลานตอ้ งออกไปเรียนหนงั สือหรือทาํ งานนอกบา้ น ช่วยทาํ ใหค้ ลายความเหงา นอกเหนือจากนันถ้าเริมรู้จักเกมกส็ ามารถจะคลายเหงาด้วยการเล่นเกมจาก เครืองดังกล่าว เพือหาความบันเทิง ในกรณีทีตอ้ งการจะฟังวิทยุก็สามารถใช้มือถือเป็ นวิทยุได้ และในกรณีที ตอ้ งการดูโทรทศั น์ก็สามารถดูไดใ้ นทุกๆ ทีทีมีคลืน ในแง่หนึงเสมือนหนึงการยา้ ยเครืองไม้ เครืองมือต่างๆ ในบา้ นติดตวั ไปกบั ตนตลอดเวลา และถา้ คิดถึงบา้ นก็สามารถเปิ ดมือถือจูนเขา้ กบั กลอ้ งวงจรปิ ดก็จะสามารถเห็น การเคลือนไหวในบา้ นไดแ้ มบ้ า้ นนนั จะอยูต่ ่างประเทศเช่นสหรัฐฯ กส็ ามารถจะเปิ ดดูสภาพภายในบา้ นได้ ในกรณีทีมีการเปิ ดโรงงานนอกประเทศหรือในประเทศแต่ อยคู่ นละแห่ง ก็สามารถเปิ ดดูสภาพทีอยใู่ นโรงงานโดยผา่ นมือถือ นีคือตัวอย่างของสิงทีเป็ นบวก อย่างมากของเทคโนโลยขี ่าวสารข้อมูลและโทรศัพท์มือถือเพยี งเครืองเดียว และยิงมาในปัจจุบัน กําลังมีการผลิตมือถือทีสามารถจะขยายจอให้กว้างขึนจน กลายเป็ นคอมพวิ เตอร์ตัวเลก็ ๆ กเ็ ท่ากับ เป็ นการยกคอมพิวเตอร์ทังตัวติดตัวไปตลอด ซึงนัยของความสะดวกสบายดังกล่าวนีสามารถจะ จินตนาการได้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 263 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ เทคโนโลยีทีเกิดจากมือถือส่งผลตอ่ การเปลียนแปลงของกิจกรรมตา่ งๆ และการดาํ รงชีวิต ของมนุษยท์ ีกล่าวมาแลว้ ยงั นาํ ไปสู่การเปลียนแปลงในหลายดา้ นดงั ต่อไปนี คือ มือถือนาํ ไปสู่การ ลดความสาํ คญั ลงของโทรศพั ทบ์ า้ น ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยใชโ้ ทรศพั ท์บา้ นกนั และแมอ้ ยูใ่ นบา้ น เดียวกนั คนละชนั ก็ยงั ใชม้ ือถือพูดคุยกนั จากการเกิดของมือถือซึงทาํ หนา้ ทีดูเวลาไดท้ าํ ใหน้ าฬิกา ขอ้ มือคลายความสําคญั ลง นอกจากจะถือเป็ นเครืองประดับ นาฬิกาปลุกก็คลายความสําคญั ลง เช่นเดียวกนั จากการทีสามารถสือสารกนั ไดน้ นั ทาํ ใหก้ ารสือสารอวยพรกนั ในวนั ปี ใหม่ หรือที เรียกวา่ ส.ค.ส. หรือวนั คริสตม์ าส ก็ถูกแทนทีดว้ ยการส่งทางไลน์หรือเฟซบุก๊ หรือขอ้ ความ กลอ้ ง ถ่ายรูปทีตอ้ งใชฟ้ ิ ล์มและเป็ นอุปกรณ์พิเศษสาํ หรับเก็บภาพ ยอดจาํ หน่ายก็ลดลงอยา่ งมากเพราะมือ ถือสามารถทาํ หนา้ ทีถ่ายรูปได้ และยงั ทาํ หนา้ ทีเป็ นเครืองบนั ทึกเทป เป็นวิทยุ เป็นโทรทศั น์ ฯลฯ ธุรกิจหลายอยา่ งตอ้ งปิ ดตวั ลงเนืองจากมือถือเครืองเดียวสามารถทาํ หนา้ ทีต่างๆ ทีกล่าวมาทงั หมด ถา้ นบั เป็ นชินกม็ ากมายอยู่ เช่น นาฬิกาปลุก โทรศพั ทบ์ า้ น กลอ้ งถ่ายรูป เครืองบนั ทึกเทป เครืองรับ วิทยุ เครืองรับโทรทศั น์ เครืองคิดเลข ซึงเป็ นเครืองไมเ้ ครืองมือแต่ย่อส่วนมาอยใู่ นมือถือเพียง เครืองเดียว ในส่วนนีเทคโนโลยดี งั เดิมนนั อาจตอ้ งมีการปรับเปลียนไปสู่รูปแบบอืน เพราะถา้ ในแง่ ของอรรถประโยชนก์ ส็ ามารถตอบสนองไดโ้ ดยมือถือเพียงเครืองเดียว ประเด็นสําคัญทสี ุด คือ จากการเกิดขึนของเทคโนโลยีมือถือซึงส่งผลตอ่ กิจกรรมและการ ดาํ รงชีวติ ของ มนุษย์ ทงั ในทางบวกและทางลบ รวมตลอดทงั กระทบต่อการประกอบธุรกิจและการ ผลิตสินค้าในหลายส่วน แม้จะนําไปสู่ความสะดวกสบายของชีวิตมากขึนจากผลิตผลของ วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี แต่คาํ ถามคือ ในแง่ศิลปะ ความสุนทรีย์ คุณภาพชีวิต ถูกกระทบไป ดว้ ยหรือไม่ ทีสําคญั คือ ความสัมพนั ธ์มนุษย์ ในขณะทีมีการนงั กม้ หนา้ กนั สีคนโดยไม่มีการปะทะ สังสรรค์ ขาดมนุษยส์ ัมพนั ธ์ ถือเป็ นเรืองปกติหรือเรืองไม่ปกติ เป็ นสิงทีน่าพึงประสงค์หรือไม่ที ชีวิตอยกู่ บั เครืองจกั รโดยขาดความเป็น มนุษย์ ประเด็นจึงอยทู่ ีวา่ เราไม่สามารถจะหลีกเลียงทีจะ เผชิญกบั เทคโนโลยแี บบใหม่นี เพราะเป็ นส่วนหนึงของการพฒั นาของโลกมนุษยแ์ ละสังคมมนุษย์ แต่เราจะสร้างดุลยภาพไดอ้ ยา่ งไรระหวา่ งสิงทีเป็นศาสตร์และศิลป์ หรือสิงทีเป็นเครืองจกั รและสิง ทีเป็ นความสุนทรียแ์ ละคุณภาพชีวิต ชีวิตทีมีแต่ดา้ นปริมาณ ความรวดเร็ว เครืองจกั ร ความเร่งรีบ เช่น อาหารจานด่วน อาจจะไม่ใช่ชีวิตทีสมบูรณ์และไม่น่าพึงปรารถนานกั แต่ขณะเดียวกนั จะ ปฏิเสธสิงเหล่านีก็คงไมไ่ ดแ้ ละจะกลายเป็นคนลา้ สมยั ตามไมท่ นั เทคโนโลยี โดยเฉพาะเด็ก เยาวชน วยั รุ่นกบั สือใหม่ในยคุ ปัจจุบนั นี ถือวา่ เป็นสิงทีขาดกนั ไม่ไดเ้ ลยถือเป็ นสิงทีตอ้ งเล่นใหไ้ ดเ้ ล่นให้ เป็ น ไม่งนั จะเป็ นคนทีตามเพือนๆ ไม่ทนั ทงั ในดา้ นวิชาการ ความรู้ หรือความบนั เทิงตา่ งๆ จากเกม ภาพยนตร์ กีฬา ฯลฯ ซึงสมยั นีเด็กวยั รุ่นส่วนใหญ่ทงั ในกรุงเทพฯ และต่างขจงั หวดั ก็มกั จะใชส้ ือ ใหมก่ นั อยา่ งเป็ นปกติ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 264 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ จากข้อมูลดังกล่าวผู้เขียนได้สืบค้นวรรณกรรมทีเกียวข้องซึงเป็ นงานวิจยั ของ บุหงา ชัยสุวรรณ และพรพรรณ ประจักษ์เนตร (2558) ทีไดศ้ ึกษาพฤติกรรมการใชส้ ือใหม่ของวยั รุ่น อายุ ระหวา่ ง 10-19 ปี ในเขตกรุงเทพมหานคร โดยใชก้ ารวจิ ยั เชิงสํารวจดว้ ยการเก็บแบบสอบถามจาก กลุ่มตวั อยา่ งจาํ นวน 400 คน และการวิจยั เชิงคุณภาพดว้ ยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มผูใ้ ห้ขอ้ มูล สาํ คญั จาํ นวน 19 คน ผลการวิจยั ทงั เชิงปริมาณและคุณภาพแสดงใหเ้ ห็นว่า กลุ่มตวั อย่างเปิ ดรับสือ ใหม่ประเภทไลน์และเฟซบุ๊กผ่านสมาร์ทโฟน (Smartphone) มากทีสุด เมือพิจารณาถึงการมี พฤติกรรมแน่นิง (Sedentary Behavior) จากการใชส้ ือใหม่พบวา่ กลุ่มตวั อยา่ งวยั รุ่นใชส้ มาร์ทโฟน อินเทอร์เน็ตและ เฟซบุก๊ ติดต่อกนั โดยเฉลียเกือบชวั โมงครึงและใชต้ ่อเนืองโดยไม่ทาํ อยา่ งอืนนาน ทีสุดถึงเกือบสองชัวโมง งานวิจยั ครังนีได้เสนอแนะเชิงนโยบายว่าภาครัฐทีเกียวข้องควรมี กระบวนการส่งเสริมการเรียนรู้เท่าทนั สือ (Media Literacy) และความเชือมนั ความคล่องตวั ในการ ใชส้ ือดิจิทลั (Digital Fluency) เพือช่วยกระตุน้ ให้กลุ่มเด็กและเยาวชนมีความสามารถทีจะกาํ หนด ความรู้ทกั ษะและทศั นคติทีจาํ เป็ นในการใชส้ ือใหมไ่ ดอ้ ยา่ งปลอดภยั จะเห็นไดว้ ่าความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยีไม่ใช่แค่การตอบสนองต่อความ สะดวกสบาย แตไ่ ดเ้ ปลียนชีวิตของผคู้ นไปดว้ ย ในส่วนของเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือสาร ไดม้ ีพฒั นาการทีปัจจุบนั กระจายไปยงั กลุ่มประชากรทุกกลุ่ม ทาํ ให้เกิดการเปิ ดรับขอ้ มูลข่าวสารที รวดเร็วและทวั ถึง ประชากรทวั โลกต่างมีความสามารถและสร้างโอกาสในการรับรู้ร่วมกนั สูง เช่น การเขา้ ถึงของระบบอินเทอร์เน็ต ดิจิทลั ก่อใหเ้ กิด “สือใหม่” (New Media) ซึงเป็ นเทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ทีสามารถเชือมโยงผูค้ นในทีต่างๆ ไดท้ วั ทุกมุมโลกหรืออุปกรณ์ดิจิทลั อืนๆ ทีเชือม ผา่ นระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ซึงแพร่กระจายไปทวั โลก ทาํ ให้ผูส้ ือสารสามารถจะโตต้ อบกนั ได้ อยา่ งทนั ท่วงที (วรมน บุญศาสตร์ 2558) บริษทั วิจยั ขอ้ มูลดา้ นการตลาดทีมีชือเสียงและเป็ นที ยอมรับระดบั โลก คือ “นีลเส็น” (The Nielsen Company) นาํ เสนอขอ้ มูลโดย แดน แพนคลาซ์ (Dan Pankraz) ผอู้ าํ นวยการฝ่ ายวางแผน ยุทธศาสตร์เยาวชนของ DDB จากซิดนีย์ ไดน้ ิยามกลุ่ม ลกั ษณะประชากรกลุ่มใหม่ทีไม่ไดใ้ ชห้ ลกั อา้ งอิงตามช่วง พ.ศ. เกิดอีกต่อไป แต่นิยามตามอตั รา ความกระตือรือร้นของการเป็ นคนในยุคดิจิทลั โดยเรียกคนกลุ่มนีว่า “เจน-ซี” (Gen-C) หรือ “Generation C” ซึงยอ่ มาจากคาํ วา่ “Connectedness” คนกลุ่มนีจะมีพฤติกรรมการใช้ “สือใหม่” ที เห็นเด่นชดั มากๆ คือ มีการเชือมต่ออินเทอร์เน็ตตลอดเวลา มีการอพั เดตขอ้ มูล สนใจข่าวสารที ไดร้ ับรู้มาในโลกไซเบอร์ พร้อมจะแชร์ต่อทุกเมือ ติดตามดูคลิปในยูทูบมากกว่านงั ดูโทรทศั น์ มี พฤติกรรมการใชส้ ือเสมือนกบั สังคมออนไลน์กลายเป็ นส่วนหนึงในชีวิตของตวั เองและคนกลุ่มนี ยงั กลายเป็ นผูข้ บั เคลือนวฒั นธรรมใหม่ๆ อีกด้วย จึงมีคุณสมบตั ิเป็ นผูร้ อบรู้ ใช้ข้อมูลในการ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 265 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ตดั สินใจ สามารถเลือกสิงทีตนเองถูกใจไดอ้ ยา่ งมีเหตุมีผล นอกจากนนั ผลการวิจยั ยงั สามารถบ่ง บอกถึงพฤตกิ รรมการใชส้ ือใหมข่ องคนกลุ่ม Gen C ไดด้ งั นี (Nielsen, 2010) 1. มีพฤติกรรมปฏิสัมพนั ธ์ออนไลน์ (Connection) มีการเชือมตอ่ อินเทอร์เน็ตผา่ น อุปกรณ์เชือมต่อทีหลากหลาย ทุกที ทุกเวลา อินเทอร์เน็ต คือ สิงแรกทีนึกถึงเมือตอ้ งการความ บนั เทิง ชีวติ แบบออนไลน์ การเขา้ ถึงขา่ วสาร การพูดคุยกบั เพอื น ขอ้ จาํ กดั เรืองเวลาและระยะทาง แทบจะไมม่ ีอีกต่อไป 2. มีพฤตกิ รรมทีเป็ นความสร้างสรรค์ (Creation) ของตนเอง มีการตงั สถานะ (Status) มี การโพสตร์ ูปภาพหรือสิงทีสร้างสรรคข์ ึนและทาํ คลิปวดิ ีโอ ฯลฯ เพือเป็นการบ่งบอกถึงความเป็น ตวั ตน 3. มีพฤติกรรมเป็ นกลุ่มสังคมออนไลน์ (Community) โดยเขา้ ร่วมกลุ่มออนไลน์ หลากหลายกลุ่มในเวลาเดียวกนั ใชส้ ือออนไลนต์ ลอดเวลาและมีการสือสารระหวา่ งกนั จากสภาพแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง ตลอดจนพฒั นาการทางเทคโนโลยีที แตกต่างกันล้วนส่งผลต่อรู ปแบบการดําเนินชีวิตของผู้คนในแต่ละยุคแต่ละสมัยด้วย เป็ น กระบวนการขดั เกลาทางสงั คม (Socialization) ทีส่งผลทาํ ให้คนรุ่นหนึงของสังคมมีคุณลกั ษณะที แตกต่างออกไปจากคนอีกรุ่นหนึง โดยเฉพาะอยา่ งยิงในปัจจุบนั เทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตทาํ ใหเ้ กิด สือใหม่ (New media) ตลอดจนสือสังคม (Social media) ทีมีความสําคญั อยา่ งยิงในชีวิตประจาํ วนั ของผูค้ นในปัจจุบนั อย่างก้าวกระโดด สํานักงานพฒั นาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การ มหาชน) หรื อเนคเทค (NECTEC) ได้ทําการเปรียบเทียบข้อมูลรายงานผลสํารวจกลุ่มผูใ้ ช้ อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย พบวา่ มีผใู้ ชอ้ ินเทอร์เน็ตตอ่ วนั ในระยะเวลาทีนานขึน ดงั นี ตารางที 4.4 แสดงระยะเวลาของผู้ใช้อนิ เทอร์เน็ตต่อวนั ในประเทศไทย ปี พ.ศ. ระยะเวลาใช้อนิ เทอร์เน็ตต่อสัปดาห์ ร้อยละ 2544 นอ้ ยกวา่ 10 ชวั โมง 53.6 2556 นอ้ ยกวา่ 10 ชวั โมง 35.7 จากขอ้ มูลทาํ ให้ในภาพรวมพบวา่ ภายในระยะเวลา 12 ปี นบั ตงั แต่ปี พ.ศ. 2544 – 2556 ผใู้ ช้อินเทอร์เน็ตมีจาํ นวนชวั โมงการใช้งานอินเทอร์เน็ตต่อสัปดาห์เพิมมากขึนอย่างต่อเนือง โดย เพิมขึนถึงร้อยละ 76.3 ระยะเวลาทีนานขึนนี ส่วนหนึงอาจเป็นเพราะมีการพฒั นาในด้านอุปกรณ์ การเขา้ ถึงอินเทอร์เน็ตทีนอกจากจะใชอ้ ินเทอร์เน็ตจากคอมพวิ เตอร์ตงั โต๊ะแลว้ ผูใ้ ชม้ ีแนวโนม้ หนั
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 266 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ มาใชอ้ ุปกรณ์ทีสามารถพกพาไปไดท้ ุกสถานทีมากขึน ทงั สมาร์ทโฟนและแท็บเล็ตพีซี (สํานกั งาน พฒั นาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) 2556) โดยนิยามศพั ทข์ องเทคโนโลยี สารสนเทศ หมายถึง คอมพิวเตอร์เทคโนโลยี (Computer Technology) ไดแ้ ก่ อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ แบบขนาดตงั โต๊ะ (Computer PC) และอุปกรณ์คอมพิวเตอร์แบบขนาดสมุดบนั ทึก (Notebook Computer) และโมบายเทคโนโลยี (Mobile Technology) ไดแ้ ก่ โทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ท โฟน (Smartphone) และแทบ๊ เล็ต (Tablet) สือใหม่ หมายถึง ช่องทางการสือสารผ่านเทคโนโลยี สารสนเทศ ไดแ้ ก่ เวบ็ ไซด์ อินเทอร์เน็ต สือสงั คม เช่น เฟซบุก๊ ไลน์ เป็นตน้ ผลการศึกษาวิจยั ของบุหงา ชัยสุวรรณ และพรพรรณ ประจักษ์เนตร (2558) พบวา่ กลุ่ม ตวั อยา่ งเปิ ดรับสือใหม่มากทีสุดอนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น Line คิดเป็น 4.90 วนั ตอ่ สัปดาห์ โดยในวนั จนั ทร์ถึงวนั ศุกร์ มีการเปิ ดรับใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น Line 2.76 ชวั โมงตอ่ วนั และในวนั เสาร์อาทิตย์ มีการเปิ ดรับ 3.05 ชวั โมงตอ่ วนั อนั ดบั ที 2 ใช้ โปรแกรมสืบคน้ ขอ้ มูล เช่น Google คิดเป็ น 4.78 วนั ต่อสัปดาห์ โดยในวนั จนั ทร์ถึงวนั ศุกร์ มีการเปิ ดรับใชโ้ ปรแกรมสืบคน้ ขอ้ มูล เช่น Google 2.10 ชวั โมงตอ่ วนั และในวนั เสาร์อาทติ ย์ มีการเปิ ดรับใชโ้ ปรแกรมสืบคน้ ขอ้ มูล เช่น Google 2.36 ชวั โมงต่อวนั อนั ดบั ที 3 คือ ใชโ้ ทรศพั ท์มือถือ (เพือสนทนาและอืนๆ) คิดเป็ น 4.76 วนั ต่อสัปดาห์ โดยในวนั จนั ทร์ถึงวนั ศุกร์ มีการเปิ ดรับใชโ้ ทรศพั ทม์ ือถือ 2.29 ชวั โมงต่อวนั และในวนั เสาร์อาทิตย์ มีการเปิ ดรับ 2.36 ชวั โมงต่อวนั ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหม่ วนั จนั ทร์-ศุกร์ตงั แต่ตืนนอนจนถึงก่อน 12.00 น. มีการเปิ ดรับ อนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น Line ร้อยละ 31.8 อนั ดบั ที 2 คือ เขา้ เวบ็ ไซตส์ ือสังคม เช่น Facebook ร้อยละ 22.0 อนั ดบั ที 3 คือ ใชโ้ ทรศพั ทม์ ือถือ ร้อยละ 20.0 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหม่ วนั จนั ทร์-ศุกร์เวลา 12.00 – 18.00 น. มีการเปิ ดรับอนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ทรศพั ทม์ ือถือ ร้อยละ 33.3 อนั ดบั ที 2 คือเขา้ เวบ็ ไซตส์ ือสังคม เช่น Facebook ร้อยละ 33.0 อนั ดบั ที 3 คือ ใชโ้ ปรแกรม สนทนา เช่น Line ร้อยละ 31.0 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหมว่ นั จนั ทร์-ศุกร์เวลา 18.00 – 21.00 น. มกี ารเปิ ดรับอนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ปรแกรมสืบคน้ ขอ้ มูล เช่น Google ร้อยละ 59.8 อนั ดบั ที 2 คือใช้ โปรแกรมสนทนา เช่น Line ร้อยละ 55.0 อนั ดบั ที 3 คือ เขา้ เวบ็ ไซต์สือสังคม เช่น Facebook ร้อยละ 52.0 ช่วงเวลาที เปิ ดรับสือใหม่ วนั จนั ทร์-ศุกร์ก่อนเขา้ นอนมีการเปิ ดรับอนั ดบั ที 1 คือ ใช้ โปรแกรมสนทนา เช่น Line ร้อยละ 25.3 อนั ดบั ที 2 เขา้ เวบ็ ไซต์สือสังคม เช่น Facebook ร้อยละ 33.8 อนั ดบั ที 3 คือ ใช้ โทรศพั ทม์ อื ถือร้อยละ 26.8 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหมใ่ นวนั เสาร์-วนั อาทิตย์ ตงั แต่ตืนนอนจนถึงก่อนเทียง มีการเปิ ดรับ สือใหม่ อนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น line จ ร้อยละ 37.0 อนั ดบั ที 2 คือ เขา้ เวบ็ ไซต์สือ สังคม เช่น facebook ร้อยละ 30.5 อนั ดบั ที 3 คือ เขา้ เวบ็ ไซตท์ วั ไป ร้อยละ 28.0 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 267 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ สือใหมใ่ นวนั เสาร์-วนั อาทิตย์ 12.00-18.00 อนั ดบั ที 1 คือ เขา้ เวบ็ ไซต์ ทวั ไป ร้อยละ 50.3 อนั ดบั ที 2 คือ ใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น line ร้อยละ 45.0 อนั ดบั ที 3 คือ เขา้ เวบ็ ไซตส์ ือสังคม เช่น facebook ร้อยละ 44.3 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหม่ในวนั เสาร์-วนั อาทิตย์ 18.00-21.00 อนั ดบั ที 1 คือ ใช้ โปรแกรมสนทนา ร้อยละ 51.0 อนั ดบั ที 2 คือ ใชโ้ ปรแกรมสืบคน้ ขอ้ มูล เช่น Google ร้อยละ 50.0 อนั ดบั ที 3 คือ เขา้ เวบ็ ไซตส์ ือสังคม เช่น facebook ร้อยละ 24.5 ช่วงเวลาทีเปิ ดรับสือใหม่ในวนั เสาร์-วนั อาทิตยก์ ่อนนอน อนั ดบั ที 1 คือ ใชโ้ ปรแกรมสนทนา เช่น line ร้อยละ 43.8 อนั ดบั ที 2 คือ เขา้ เวบ็ ไซตส์ ือสังคม เช่น facebook ร้อยละ 31.5 อนั ดบั ที 3 คือ เขา้ เวบ็ ไชตท์ วั ไป ร้อยละ 30.3 กลุ่มตวั อยา่ งมีการใชส้ ือใหม่ โดยมีแรงจูงใจสูงทีสุด คือ เป็ นกิจวตั ร เป็นนิสัยของตนเอง และทาํ ใหไ้ ดต้ ิดต่อสือสารกบั เพอื นสมาํ เสมอ รองลงมาคือ ชอบใชส้ ือสังคม เช่น เฟซบุ๊ก ไลน์ ยทู ูบ กูเกิล เพราะทาํ ให้มีความรู้สึกสดชืนสนุกสนาน ช่วยใหร้ ู้ขอ้ มูลเกียวกบั คนอืนๆ จะใชส้ ือใหม่และ สือสังคมตอนทีไม่มีอะไรดีกวา่ นีทาํ และช่วยใหค้ นอืนๆ รู้ขอ้ มูลเกียวกบั ตนเอง พฤติกรรมการใช้สือใหม่ในระดับมาก ได้แก่ คน้ หาวีดิโอคลิป การ์ตูน และภาพยนตร์ คน้ หาเพลง คน้ หาขอ้ มูลสําหรับทาํ การบา้ น แชทกบั เพือน เล่นเกม คน้ หาขอ้ มูลเกียวกบั งานอดิเรก และสิงทีตนเองสนใจ พฤติกรรมการใชส้ ือใหม่ในระดบั ปานกลาง ไดแ้ ก่ เพือการติดต่อสือสารกบั ครูและเพือนร่วมชนั เกียวกบั การเรียน เพือติดต่อกบั กลุ่มต่างๆ เพือชมภาพวดี ีโอและผลงานต่างๆ ของเพือน เพือการนดั หมายและการพบปะสังสรรค์ พฤติกรรมการใชส้ ือใหม่ในระดบั น้อย ไดแ้ ก่ ติดตามขา่ วดารา/นกั ร้อง ดาวนโ์ หลดไฟลข์ อ้ มูลทางเวบ็ ไซต์ เพือดูว่าเพือนกาํ ลงั ทาํ อะไรอยู่ ติดตาม ข่าวการเมืองและสถานการณ์ทางสังคม เพือแชร์ภาพ กิจกรรม อาหารและสถานทีเทียว เพือให้ เพือนรู้วา่ ตวั เองกาํ ลงั ทาํ อะไรอยู่ รับส่งอีเมล หาเพือนใหม่ สร้างเวบ็ ไซต์ บล็อกของตนเองและ เขียนเรืองราวต่างๆ พฤติกรรมการใช้สือใหม่ในระดบั นอ้ ยทีสุด ไดแ้ ก่ เพือให้ไดร้ ับคาํ วิจารณ์จาก เพือนเกียวกบั รูปภาพวีดิโอทีแชร์ เพืออพั โหลดวดี ิโอลง ซือสินคา้ ออนไลน์ แชทกบั เพือนทีรู้จกั ออนไลน์แต่ไม่เคยพบกนั ใชเ้ วบ็ แคม เพือติดต่อกบั บริษทั หรือองคก์ รต่างๆ หาเพือนต่างเพศเพือ สร้างความสมั พนั ธแ์ บบคู่รัก สําหรับเทคโนโลยีสารสนเทศทีกลุ่มผู้ให้ข้อมูลให้ความสําคัญมากทีสุด อันดับหนึง คือ โทรศัพท์มือถือและคอมพิวเตอร์ โดยใช้เพือวตั ถุประสงค์ทีหลากหลาย เช่น ความบนั เทิง การ ติดต่อสือสารและการหาข้อมูลเพือการเรียนและนอกเหนือจากการเรียน ประเด็นทีน่าสนใจอีก ประการหนึง คือ เฟซบุ๊กและไลน์เป็ นสือสังคมทีผูใ้ ห้ขอ้ มูลใชม้ ากทีสุด ผูใ้ หข้ อ้ มูลใชเ้ วลาอยกู่ บั เทคโนโลยสี ารสนเทศ สือใหม่และสือสงั คมโดยเฉลียประมาณ 10 ชวั โมงตอ่ วนั และพบขอ้ มูลวา่ มี ความรู้สึกวา่ หากขาดเทคโนโลยสี ือใหมแ่ ละสือสังคมจะอยใู่ นภาวะเกิดความเครียดและเบือ แต่ก็ยงั สามารถหากิจกรรมอืนทดแทนได้
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 268 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ การอภิปรายผลการวิจัยทังเชิงปริมาณและคุณภาพแสดงให้เห็นว่าวัยรุ่นเปิ ดรับสือใหม่ ประเภทไลน์และเฟซบุ๊กผ่านโทรศัพท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟน (Smartphone) มากทีสุด โดย พบวา่ นกั เรียนระดบั มธั ยมศึกษาเปิ ดรับสือใหม่สูงกวา่ นกั เรียนระดบั ประถมศึกษา โดยกิจกรรมที ทาํ ในสือใหม่มากทีสุดมีความสอดคล้องกันระหว่างผลการวิจยั เชิงปริมาณและคุณภาพ คือ การ คน้ หาวีดิโอคลิป การ์ตูน ภาพยนตร์ คน้ หาเพลง คน้ หาขอ้ มูลสําหรับทาํ การบา้ น แชทกบั เพือนที เรียนโรงเรียนเดียวกนั เล่นเกม คน้ หาขอ้ มูลเกียวกบั งานอดิเรกและสิงทีตนสนใจ ซึงสอดคลอ้ งกบั งานวิจยั ของเสกสรร สายสีสด (2556) ทีพบว่ากลุ่มตวั อย่างทีเป็ นนกั ศึกษามีพฤติกรรมการใช้ อินเทอร์เน็ตผ่านโทรศพั ท์มือถือและโน๊ตบุ๊กเพือเข้าเฟซบุ๊กและยูทูบมากทีสุด เพราะตอ้ งการ สนทนา ค้นควา้ ขอ้ มูลและความรู้เพือประกอบการเรียน โดยงานวิจยั ของวิมลพรรณ อาภาเวท, สาวิตรี ชีวะสาธน์ และชาญ เดชอศั วนง (2556) ก็ไดผ้ ลการวิจยั ไปในแนวทางเดียวกนั คือ กลุ่ม ตวั อย่างใช้สือใหม่เพือประโยชน์ในความบนั เทิงสนุกสนาน เพือการสนทนา การค้นหาขอ้ มูล ขา่ วสารเรืองทวั ไปเรืองและการใชเ้ วลาวา่ ง สาํ หรับขอ้ เสนอแนะจากงานวจิ ยั ครังนี คือ มุง่ เนน้ ใหเ้ ด็กและเยาวชนมีทกั ษะสําคญั สาํ หรับ การเรียนรู้ของคนในยุคศตวรรษที 21 คือ ความสามารถทีจะกาํ หนดความรู้ ทกั ษะและทศั นคติที จาํ เป็ นในการทีจะสามารถใชส้ ือใหม่ เช่น สืออินเทอร์เน็ตไดอ้ ยา่ งปลอดภยั และนาํ ไปสู่ประโยชน์ ในเชิงบวก โดยกระบวนการเรียนรู้ดังกล่าวควรได้รับการพฒั นาทังในบริบทของสือต่างๆ สถาบนั การศึกษา และสถาบนั ครอบครัว จากผลของการศึกษาวจิ ัยต่างๆ เกยี วกบั สือใหม่ดงั ทีนําเสนอมา ผู้เขยี นมี ความคิดเห็นว่าการนําสือใหม่ต่างๆ ประยุกต์ใช้ในการสือสารสุขภาพนันเป็ นประเด็นที น่าสนใจและไดป้ ระโยชนต์ รงตามกบั วถิ ีชีวติ และพฤติกรรมการใชส้ ือใหม่ของผูค้ นในยุคปัจจุบนั นี โดยเฉพาะผา่ นโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟน อยา่ งแน่นอน เพราะกลุ่มเด็กและเยาวชนใชส้ ือ ใหมน่ ีในชีวติ ประจาํ วนั อยแู่ ลว้ เพียงแต่ตอ้ งเพมิ เติมความรู้และทกั ษะการใชส้ ือใหม่ต่างๆ นีใหก้ บั ผูส้ ูงอายุทีเป็ นสมาชิกในครอบครัวเดียวกนั มากขึน ซึงสามารถใหผ้ ูท้ ีเป็ นบุตรหลานในครอบครัว ชีแนะช่วยบอกสอนให้กบั ผูส้ ูงอายุในครอบครัวได้ ในการทีจะนาํ มาใชเ้ ป็ นเคืองมือสําหรับการ สือสารเรืองสุขภาพระหวา่ งกนั อยา่ งมีประสิทธิภาพในทีสุด เพราะ “สือใหม่” ในโลกดิจิทลั ไมไ่ ดม้ ี บทบาทเพียงแค่อาํ นวยความสะดวกให้กบั จงั หวะการใชช้ ีวติ และเพิมอตั ราความเร็วในการสือสาร ใหก้ บั ผคู้ นเท่านนั แต่ยงั เขา้ มามีบทบาทในการเปลียนแปลงรูปแบบพฤติกรรมและแบบแผนในการ ดํารงชีวิต เด็กและเยาวชนทีเติบโตมาพร้อมกับเทคโนโลยีในโลกดิจิทัลสมัยใหม่ (Digital Generation) จึงมีมุมมองเกียวกบั โลก สังคมและวฒั นธรรมแตกต่างออกไป ดว้ ยสือใหม่เขา้ มามี บทบาทในการมองโลกและการกาํ หนดแบบแผนพฤติกรรมค่านิยมทางสังคม รวมทงั การเชือมโยง
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 269 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ความสัมพันธ์ระหว่างตวั ตนของเขากับผูอ้ ืนผ่านโลกดิจิทัล ฐิตินัน บ. คอมมอน (2558) ได้ ทาํ การศึกษาวจิ ยั โดยการสํารวจการใชส้ ือดิจิทลั สมยั ใหม่ (New Digital Media: NDM) ของเยาวชน ในเขตกรุงเทพมหานคร โดยมีจุดมุ่งหมายในการศึกษาว่าสือใหม่เขา้ มามีบทบาทอย่างไรในการ สร้างแบบแผนพฤติกรรมการดาํ เนินชีวิต ค่านิยมทางสังคมของเยาวชนไทย โดยคาํ วา่ สือดิจิทลั สมยั ใหม่หรือทีมกั เรียกกนั สันๆ วา่ สือใหม่ (New Media) นนั มีความหมายครอบคลุมเกียวกบั สือ ใหม่ใน 2 ดา้ น คือ สือใหม่ทีเป็ นอุปกรณ์ (Hardware) เช่น คอมพิวเตอร์ (Computer) โน๊ตบุ๊ก (Notebook) แท็บเล็ต (Tablet) โทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟน (Smartphone) และสือใหม่ที เป็ นลกั ษณะของโปรแกรมซอฟแวร์และแอปพลิเคชนั (Software Programmes and Applications) เช่น อินเทอร์เน็ต (Internet) โซเซียลมีเดีย (Social Media) เป็นตน้ โดยเก็บขอ้ มูลเชิงสํารวจจาก แบบสอบถามกบั เยาวชนไทยในเขตกรุงเทพมหานคร จาํ นวน 400 คน แบ่งเป็ นกลุ่มวยั รุ่นตอนตน้ ที กาํ ลงั ศึกษาอยใู่ นระดบั ชนั มธั ยมศึกษาตอนปลาย (อาย1ุ 5-18 ปี ) จาํ นวน 200 คน และกลุ่มวยั รุ่นตอน ปลายซึงกาํ ลงั ศึกษาอยใู่ นระดบั ชนั อุดมศึกษา (อายุ 19-25 ปี ) จาํ นวน 200 คน ใชก้ ารคดั เลือกกลุ่ม ตวั อยา่ งแบบสะดวก โดยในกลุ่มวยั รุ่นตอนตน้ ได้ เก็บขอ้ มูลจากเยาวชนจากโรงเรียนต่างๆ ใน กรุงเทพมหานคร ส่วนกลุ่มวยั รุ่นตอนปลายได้เก็บข้อมูลจากกลุ่มตวั อย่างทีกําลังศึกษาอยู่ใน มหาวิทยาลยั รัฐบาล 2 แห่งและมหาวทิ ยาลยั เอกชน 2 แห่ง ส่วนการวจิ ยั เชิงคุณภาพเก็บขอ้ มูลเพือ ขยายผลในเชิงลึก โดยการสัมภาษณ์กลุ่ม (Focus Group Interview) เยาวชนจาํ นวน 16 คน แบ่งเป็ น กลุ่มวยั รุ่นตอนตน้ จาํ นวน 8 คน และกลุ่มวยั รุ่นตอนปลายจาํ นวน 8 คน ใชว้ ิธีการคดั เลือกกลุ่ม ตวั อยา่ งแบบกอ้ นหิมะ (Snowball Sampling) ใชร้ ะยะเวลาเก็บรวบรวมขอ้ มูล 3 เดือน พบขอ้ มูล สําคัญ ดังนีคือ รูปแบบพฤติกรรมการใช้สือใหม่ในภาพรวมว่า กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 96 มี โทรศพั ทม์ ือถือสมาร์ทโฟนสาํ หรับใชง้ าน และร้อยละ 27.5 มีคอมพิวเตอร์แท็บเล็ตสาํ หรับใชง้ าน โดยส่วนใหญ่ใช้เพือวตั ถุประสงค์ในการพูดคุยสนทนาและแสดงความคิดเห็น ใช้ในการคน้ หา ขอ้ มูลขา่ วสาร เล่นเกม ซือสินคา้ และบริการตา่ งๆ กลุ่มเยาวชนส่ วนใหญ่เห็นด้วยอย่างมากว่าบทบาทของสื อใหม่ มี ความสํ าคัญสํ าหรับการเรียนรู้ และการสร้ างค่ านิยมทางสั งคมเชิ งสร้ างสรรค์ ของเยาวชนไทย สือใหม่มีบทบาทในการเปลียนมุมมองในการมองโลกและสังคมของตนเอง อยทู่ ีค่าเฉลีย 3.84 โดยผลการวิจยั จากการเก็บขอ้ มูลเชิงปริมาณและคุณภาพยงั พบขอ้ มูลวา่ สือใหม่ เขา้ มามีบทบาทในการสร้างคา่ นิยมทางสังคมในดา้ นทีสร้างสรรคแ์ ก่เยาวชนผใู้ ชส้ ือใหม่ โดยเฉพาะ ค่านิยมการใชส้ ือใหม่ในการสานความสัมพนั ธ์ระหวา่ งครอบครัวและเพือน กลุ่มตวั อยา่ งเห็นดว้ ย ในระดบั มากทีค่าเฉลีย 3.53 สอดคลอ้ งกบั ขอ้ มูลจากการสัมภาษณ์กลุ่มทีพบวา่ เยาวชนใชส้ ือใหม่
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 270 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ เป็ นช่องทางในการแสดงออกถึงความรัก ความห่วงใยทีมีต่อพ่อแม่ ผปู้ กครองและกลุ่มเพือนดว้ ย วิธีการการส่งขอ้ ความสัน (SMS) และใช้โปรแกรมประยกุ ตห์ รือแอปพลิเคชนั (Application) ใน การสือสารเพือความแสดงความรักและความรู้สึกในโอกาสสําคญั ต่างๆ เพราะบางครังเป็ น ความรู้สึกทีไม่กล้าบอกต่อหน้า สือใหม่จึงเข้ามาช่วยกระชับความสัมพันธ์ระหว่างตนกับ ครอบครัและเพือน นอกจากนันสือใหม่ยงั มีบทบาทในการสร้างค่านิยมเกียวกบั ความสะดวก รวดเร็ว โดยพบวา่ กลุม่ ตวั อยา่ งเยาวชนเห็นวา่ สือใหมเ่ ขา้ มาสร้างค่านิยมเกียวกบั ความสะดวกสบาย ในการใชช้ ีวติ ทงั ในเรืองการติดต่อสือสารทีรวดเร็วผา่ นช่องทางทีหลากหลาย การทาํ ธุรกรรมทาง การเงิน การซือสินคา้ และบริการ รวทงั การใชส้ ือใหม่เป็นช่องทางในการติดต่อสือสารเกียวกบั การ เรียนระหวา่ งกลุ่มเพือนและอาจารย์ ซึงสอดคลอ้ งกบั ขอ้ มูลเชิงปริมาณทีพบวา่ เยาวชนส่วนใหญ่เห็น วา่ ชีวติ ในโลกของสือใหม่มีความรวดเร็วทนั ใจ ดว้ ยคา่ เฉลีย 4.38 ข้อค้ นพบจากงานวิจัยนียังชีให้เห็นว่า บทบาทของสื อใหม่โดยเฉพาะอย่างยิงสื อ อินเทอร์เน็ตเป็ นพืนทีส่ งเสริมการเรียนรู้ทีสําคัญของคนรุ่นใหม่ กลุ่มตัวอย่างเยาวชนเห็นว่า อินเทอร์เน็ตเปรียบเสมือนหอ้ งสมุดขนาดใหญ่ทีเปิ ด 24 ชวั โมง และเต็มไปดว้ ยขอ้ มูลมหาศาลใน การเรียนรู้ จงึ มีบทบาทในการสร้างค่านิยมเกียวกบั การเรียนรู้ดว้ ยตนเองในหมู่เยาวชน โดยเยาวชน ส่วนใหญ่จะใชอ้ ินเทอร์เน็ตในการคน้ ควา้ ขอ้ มูลประกอบการเรียน การทาํ รายงานและใชโ้ ปรแกรม ประยุกตต์ ่างๆ จากสือใหม่ในการอ่านหนงั สือ กลุ่มตวั อย่างเห็นตรงกนั วา่ เวบ็ ไซตก์ ูเกิล (Google) ถือเป็ นคลงั สมองและหอ้ งสมุดขนาดใหญ่ทีพวกเขาขาดไม่ได้ นอกจากนีอินเทอร์เน็ตยงั ทาํ ให้ผูใ้ ช้ สามารถคน้ หาเรืองราวต่างๆ ไดจ้ ากหลายแหล่งในเวลาเดียวกนั และเห็นดว้ ยอยา่ งมากทีค่าเฉลีย 3.73 วา่ ตนสามารถเรียนรู้ในโลกออนไลนไ์ ดม้ ากกวา่ เรียนรู้กบั อาจารยใ์ นหอ้ งเรียน ขอ้ มูลจากการสัมภาษณ์กลุ่ม พบวา่ สือใหม่ คือ ช่องทางในการปลดปล่อย ระบายอารมณ์ ความรู้สึกของตนเอง ซึงสอดคล้องกบั ขอ้ มูลเชิงปริมาณทีพบว่าเยาวชนเห็นด้วยในระดบั มากที คา่ เฉลีย 3.99 ตอ่ ความคิดเห็นทีวา่ โลกเสมือนจริงของสือใหมเ่ ป็นโลกทีไมม่ ีผใู้ หญค่ อยควบคุม ไม่มี กฎเกณฑ์ แต่เป็ นอาณาจกั รทีเยาวชนควบคุมกนั เอง และยงั เห็นดว้ ยในระดบั มากทีค่าเฉลีย 4.09 ต่อ คา่ นิยมทีวา่ โลกเสมือนจริงของสือใหม่เป็นโลกทีไม่มีชนชนั ทุกคนมคี วามเทา่ เทียมกนั หมด สรุปข้อมูลจากผลการวจิ ัยทกี ล่าวมาสะท้อนให้เห็นว่า“สือใหม่” มีบทบาทในการเรียนรู้และ สร้างค่านิยมทางสังคมทงั ในเชิงลบและเชิงสร้างสรรค์แก่เยาวชน ดงั ที Buckingham, D. (2007) ได้ กล่าวไวว้ า่ สือใหมน่ าํ มาซึงความน่าตืนตาตืนใจและความน่าหวาดกลวั เกียวกบั ผลกระทบทีมีตอ่ เด็ก และเยาวชน ในด้านค่านิยมทางสังคมเชิงสร้างสรรค์ พบว่า เยาวชนใช้สือใหม่ในการเชือม ความสัมพนั ธ์กบั เพือนและครอบครัว ซึงสอดคลอ้ งกบั ที Turkel, S. (1999) ระบุ ว่า สือใหม่
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 271 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ บั สมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ โดยเฉพาะอุปกรณ์โทรศพั ท์เป็ นสิงทีเชือมโยงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งเด็ก ผูป้ กครองและเพือนให้ ใกลช้ ิดกนั มากขึน นอกจากนีเยาวชนยงั มกี ารสร้างกลุ่มเพอื นทีมีความสัมพนั ธ์กนั เฉพาะกลุ่มขึนมาเพือใชเ้ ป็ น ชุมชนเสมือนจริงในการพบปะแลกเปลียนขอ้ มูลขา่ วสารซึงกนั และกนั ซึงตรงกบั แนวคิดเกียวกบั คุณลกั ษณะของสือใหม่และโซเชียลมีเดียทีวา่ เป็ นสือทีมีประสิทธิภาพในการสือสาร (Boyd, D., 2007) เป็ นสือทีมีความเปิ ดกวา้ งช่วยสร้างการมีส่วนร่วม (Mayfield, A., 2007) อีกทงั ยงั เป็ นสือที ก่อให้เกิดการเชือมโยงและการสร้างชุมชนให้เกิดขึน การสร้างกลุ่มเพือนขึนมาเพือใช้สือสาร เกียวกบั การเรียนถือเป็ นการสะท้อนให้เห็นบทบาทของสือใหม่ทีมีต่อค่านิยมเชิงสร้างสรรค์อีก ประเด็นหนึง คือ การทีเยาวชนใชพ้ ืนทีของสือใหม่เป็ นช่องทางและเครืองมือในการเรียนรู้ ซึง สอดคลอ้ งกบั ที Seymour Papert (Papert, S., 1993) ไดก้ ล่าวไวว้ า่ สือใหม่ถือเป็ นวธิ ีการเรียนรู้แบบ ใหม่และเป็ นพืนทีในการปลดปล่อยทางจินตนาการสาํ หรับเด็ก รวมทงั มีส่วนในการกระตุน้ การ เรียนรู้และทาํ ลายขอ้ จาํ กดั ในการเรียนรู้ แบบเดิมๆ ใหห้ มดสินไป Jon Katz (Katz, J., 1996) ได้ สนบั สนุนวา่ สือใหม่เขา้ มาสร้างอาํ นาจและเปิ ดโอกาสใหเ้ ยาวชนไดแ้ สดงความคิดเห็นของตนเอง ทาํ ใหเ้ ยาวชนสร้างชุมชนและวฒั นธรรมของตนเองขึนมาได้ ตรงกบั ที Don Tapscott (Tapscott, D., 1997) เสนอว่า สือใหม่อย่างอินเทอร์เน็ตไดส้ ร้างคนรุ่นใหม่ทีมีจินตนาการและสามารถสร้าง ปฏิสัมพนั ธ์กนั ในสังคมไดม้ ากกวา่ คนในยุคก่อนๆ เทคโนโลยีดิจิทลั นาํ มาซึงการตืนตวั ทางสังคม ลดทอนขนั ตอนและลาํ ดบั ชนั ทางสังคม งานวจิ ยั ครังนียงั พบวา่ เทคโนโลยเี ขา้ มามีบทบาทในการเปลียนแปลงวิธีการคิด มุมมองใน การมองสังคมและตนเองของเยาวชน ซึงตรงกบั แนวความคิดของกลุ่มเทคโนโลยีเป็ นตวั กาํ หนด (Powerful Technological Determinism) ทีมองวา่ ปรากฏการณ์และการเปลียนแปลงทงั หลายดา้ น เทคโนโลยีจะส่งผลตอ่ สังคม วฒั นธรรม ประเพณี รูปแบบการดาํ เนินชีวิต รวมทงั ทศั นคติและการ มองโลกของคนในแต่ละยุคแต่ละสมยั เยาวชนในยุคดิจิทลั (Digital Generation) มีความใกลช้ ิดกบั สือใหม่ เทคโนโลยีของสือดิจิทลั สมยั ใหม่จึงส่งผลต่อการเปลียนแปลงวิธีการมองโลกรวมทงั ค่านิยมและการเรียนรู้ทางสงั คมของเยาวชนทีเป็นไปอยา่ งสร้างสรรค์ ผเู้ ขียนมีความคิดเห็นวา่ ตอ้ งมีการชีแนะใหเ้ ด็กและเยาวชนนาํ สือใหม่มาใชป้ ระโยชน์อยา่ ง ถูกตอ้ งเหมาะสม โดยเฉพาะในการใชส้ ือใหม่เพือการสือสารสุขภาพในครอบครัวของตนเองเพิม มากขึน เพราะปกติเดก็ เยาวชนก็ใชส้ ือใหม่และใชโ้ ทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟนในการเขา้ ถึง ขอ้ มูลต่างๆ อยู่เป็ นประจาํ วนั ดงั นันถ้าได้สร้างความเข้าใจ สร้างความตระหนกั ในปัญหาด้าน สุขภาพกายและสุขภาพจิตทีเกิดขึนกบั ผสู้ ูงอายใุ นบา้ นของตนเอง ทีทุกคนในบา้ นตอ้ งช่วยกนั ดูแล แก้ไขปัญหานีด้วยกันตามบริบทของสภาพแวดล้อมในการดําเนินชีวิตประจาํ วนั ของแต่ละ
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 272 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายกุ ับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ ครอบครัว โดยใช้สือใหม่ใช้โทรศพั ท์มือถือประเภทสมาร์ทโฟนมาเป็ นเครืองมือสําคญั ในการ บริหารจดั การปรากฏการณ์ทางสงั คมทีเกิดขึนนี ผู้เขียนได้ เฝ้ าสั งเกตพฤติกรรมการสื อสารของผู้คนในยุคปัจจุบันนีและ พบวา่ เป็ นไปตามแนวคิดทีกลุ่มทฤษฎีเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสารเป็ นตวั กาํ หนดหรือ ชีนาํ สงั คม โดยกลุ่มนกั คิดของทฤษฎีนีมีความเห็นว่า เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร สังคม และวฒั นธรรมตา่ งลว้ นมีความสมั พนั ธ์กนั อยา่ งใกลช้ ิดและไม่สามารถทีจะหลีกเลียงซึงกนั และกนั ได้ เนืองจากเทคโนโลยีสารสนเทศการสือสาร ไดแ้ ก่ เทคโนโลยีและสือต่าง ๆ ไม่วา่ จะเป็นสือ สารสนเทศ อันได้แก่ สืออินเทอร์เน็ต สื อมวลชน ล้วนต่างเป็ นทังปรากฏการณ์และการ เปลียนแปลงต่างๆ ทีเกิดขึนและส่งผลต่อสังคมโดยรวม ไม่วา่ จะเป็ นทงั ในส่วนทีเกียวขอ้ งกบั วถิ ี ชีวิตของผคู้ น อนั รวมไปถึงวฒั นธรรม ประเพณีต่างๆ ดว้ ย ทังนีเพราะเทคโนโลยีต่างๆ ทีเกิดขึน และใช้งานอยู่ในปัจจุบัน ต่างได้รับการยอมรับร่วมกันจากหลายๆ ฝ่ ายว่า เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสือสารนับว่าเป็ นหนึงในโครงสร้างพืนฐานทีสําคัญโครงสร้างหนึงของสังคมและรวมทัง ได้รับการยอมรับว่า เป็ นหนึงในโครงสร้างทีสําคัญของฐานทางเศรษฐกจิ ตลอดจนโครงสร้าง อํานาจต่างๆ ของสังคมทังระบบ ทงั นีเป็ นเพราะความคิด ภาพลกั ษณ์ และข้อมูลข่าวสารต่างๆ ที เผยแพร่ผา่ นสือเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือสารต่างๆ (McQuail, D., 1994) ลว้ นตา่ งเป็นส่วน หนึงของระบบความหมายและระบบวฒั นธรรมในขณะเดียวกนั ดว้ ย จากแนวคิดของกลุ่มทฤษฎีดงั กล่าว จึงสามารถอธิบายความสัมพนั ธ์ของเทคโนโลยี สารสนเทศและการสือสารกบั สังคมและวฒั นธรรมไดเ้ ป็นสองทิศทางหลกั ๆ ตามแนวคิดของกลุ่ม นกั คิดเด่นๆ จากทงั สองทฤษฎี ซึงมีบทบาทเชือมโยงเกียวขอ้ งในฐานะของความเป็ นนักวิชาการ ด้านการสือสารด้วย โดยเฉพาะในประเด็นทีเกียวกบั สัมพนั ธภาพระหว่างการเปลียนแปลง เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือสารทีมีผลกระทบต่อสังคม วฒั นธรรม รวมทงั การเปลียนแปลง เกียวกบั ความเป็ นปัจเจกบุคคลทงั ในเรืองของเวลา สถานที ทีส่งผลต่อการเปลียนแปลงรูปแบบการ ดาํ เนินชีวิตประจาํ วนั ของมนุษยใ์ นสังคมปัจจุบนั ไป ทงั นีกลุ่มนกั ทฤษฎีนีทีเชือว่า เทคโนโลยี
คณะนิเทศศาสตร์ มฉก. 273 การสือสารสุขภาพเพือดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจติ ระหว่างผ้สู ูงอายุกับสมาชิกในครอบครัว ด้วยสือใหม่ สารสนเทศและการสือสารสามารถทีจะช่วยกาํ หนดหรือชีนาํ สังคม ตลอดจนวฒั นธรรมต่างๆ ใน สังคมหนึงๆ ได้ ดงั นนั “สือใหม”่ ซึงถือเป็ นเทคโนโลยสี ารสนเทศเพอื การสือสารของผูค้ นในยคุ ดิจิทลั จึงมี ความสําคัญและจาํ เป็ นอย่างยิงในการนํามาใช้เพือช่วยให้การสือสารสุขภาพเป็ นไปอย่างมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผลตามทีตงั ใจไว้ โดยสือใหม่มีขอ้ ดีหลายประการสาํ หรับการนาํ มาใช้ เพือเป็ นเครืองมือช่วยในการสือสารสุขภาพให้เกิดประโยชน์ในเรืองการดูแลสุขภาพกายและ สุขภาพจติ ของผสู้ ูงอายแุ ละสมาชิกในครอบครัว ดว้ ยเหตุผลตา่ งๆ เหล่านีคือ 1. การเลือกใชส้ ือใหมอ่ ยา่ งอินเทอร์เน็ต มีขอ้ ดีทีสามารถสือสารไดต้ ลอดเวลา 24 ชวั โมง ส่งขอ้ มูลขา่ วสารไดอ้ ยา่ งละเอียด แกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาดไดโ้ ดยทนั ทีและเสียค่าใชจ้ า่ ยนอ้ ย (อรวรรณ องคค์ รุฑรักษา 2548) 2. การเลือกใชส้ ือใหมผ่ า่ นโทรศพั ทม์ ือถือประเภทสมาร์ทโฟน มีขอ้ ดีทีเป็นสือซึงใชง้ าน ไดส้ ะดวกติดต่อไดท้ ุกที ส่งขอ้ มูลขา่ วสารโดยตรงไปยงั กลุม่ เป้าหมายทีตอ้ งการไดต้ ลอดเวลา 3. สือใหม่ช่วยลดตน้ ทุนในการสือสารไดม้ าก เนืองจากส่วนใหญ่เป็นการใชร้ ะบบ อิเล็กทรอนิกส์ 4. สือใหม่สามารถเขา้ ถึงกลุ่มเป้าหมายไดง้ ่ายและแมน่ ตรงเฉพาะกลุ่มเป้าหมายทีกาํ หนดไว้ สามารถกาํ หนดไดล้ ะเอียดถึงขนั ประชากรศาสตร์และภูมิศาสตร์ ทาํ ใหเ้ จาะจงเพศ อายุ ความสนใจ ไดอ้ ยา่ งแมน่ ยาํ มากขึน 5. สือใหมว่ ดั ผลไดง้ ่าย เนืองจากความเป็นสืออิเล็กทรอนิกส์และใชร้ ะบบการสือสารทาํ ให้ สามารถวดั ผลไดง้ ่าย เช่น การวดั ผลจากการคลิกดูเรืองสุขภาพเรืองใดเรืองหนึงโดยเฉพาะ โดยยงั สามารถรู้ไดด้ ว้ ยวา่ เมือคลิกแลว้ ผรู้ ับสารใชเ้ วลาดูขอ้ มูลนานเทา่ ใดและออกไปหนา้ เวบ็ เพจไหนต่อ 6. ผรู้ ับสารสามารถมปี ฏิสมั พนั ธ์หรือการโตต้ อบกบั สือใหม่ เช่น คลิกเพอื ดูขอ้ มูลตาม รายการ เพอื ดูสินคา้ สุขภาพรอบทิศทาง 7. สือใหมไ่ มจ่ าํ กดั พนื ทีและเวลา สามารถเขา้ ถึงสือใหมไ่ ดท้ ุกที ทุกเวลาทีมีการเขา้ ถึง เครือข่ายขอ้ มูล 8. สือใหมใ่ หข้ อ้ มูลไดอ้ ยา่ งเตม็ ที สามารถให้ขอ้ มูลไดห้ ลายระดบั ทงั แบบขอ้ มูลขนั ตน้ และ ขอ้ มูลเชิงลึกรายละเอยี ด ตอบสนองความตอ้ งการของบุคคลไดห้ ลายประเภท 9. สือใหมเ่ ผยแพร่ไดอ้ ยา่ งรวดเร็วบนระบบเครือขา่ ยอินเทอร์เน็ตสามารถเผยแพร่ไดอ้ ยา่ ง รวดเร็วเพยี งเสียววนิ าทีกส็ ามารถกระจายขา่ วสารไปยงั ทวั โลก เกิดการบอกต่อไดง้ ่ายยงิ ขึน ถา้ ข่าวสารดา้ นสุขภาพมีความน่าสนใจ จะเกิดการบอกตอ่ การแบ่งปันไปยงั สือสังคมออนไลน์ ทาํ ให้ แพร่กระจายไดห้ ลายคนมากยงิ ขึน
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
