นิทานเวตาล

ขาํ วระบอื ในความงามอันยอดย่ิงของนางโสมประภากเ็ ขา๎ มาหา และสํูขอนางเพ่ือการสมรส หรสิ วามินจงึ กลาํ วแกพํ ราหมณผ๑ ๎ู น้นั วํา \"ลกู สาวข๎าจะไมแํ ตํงงานกบั ใครเลย ถ๎าชายนนั้ มไิ ด๎มี คณุ สมบตั ิทางดา๎ นความกล๎าหาญ ความเปน็ ผรู๎ เู๎ ลศิ หรือเจนจบ ในมายาศาสตรอ๑ ยํางใดอยาํ งหน่ึงไหนลองบอกมาสิวํา ทําน ชาํ นาญทางไหนในสามอยํางน\"้ี เม่ือหริสวามินกลําวดังน้ีแกํพราหมณ๑หนํมุ ชายหนุํมก็ ตอบวาํ \"ขา๎ เป็นผ๎ชู าํ นาญในมายาศาสตร๑ยิ่งกวาํ อยาํ งอ่นื \" หริ สวามนิ จงึ กลาํ ววาํ \"ถา๎ กระน้นั จงแสดงให๎ขา๎ ดสู ิ\" ชายหนํุมผูม๎ มี ายาศาสตรไ๑ ดฟ๎ ๓งก็เริ่มการแสดงโดย ทันทีตามความชาํ นาญของตน คือ นาํ รถมาคนั หนึ่ง ซ่ึงมี ศกั ยภาพสามารถแลนํ ไปอยาํ งรวดเรว็ ในอากาศ ชายหนุํมเชญิ ให๎พราหมณ๑เฒาํ ลงสํรู ถแก๎วแววฟาู ลอยลวิ่ ไปในอากาศชม

สวรรคแ๑ ละแผํนดินโลกเปน็ ที่เพลดิ เพลนิ แลว๎ นํากลบั ลงมาท่ี พลับพลาของพระเจา๎ กรงุ เดกขําน ผู๎ซงึ่ ใชใ๎ ห๎เขาไปเจรจาสํขู อ นางโสมประภาตํอบดิ านางน่ันเอง หริสวามินกต็ กลงยนิ ยอมให๎ ธิดาแกผํ ๎ูชาํ นาญมายาศาสตร๑น้ันโดยกาํ หนดวนั ทาํ พธิ ีสมรสอีก เจด็ วันขา๎ งหน๎า ในระหวาํ งนนั้ พราหมณ๑ผหู๎ นง่ึ ซงึ่ ต้งั นิวาสสถานอยใูํ น กรุงอชุ ชยินกี ็มาหาเทวสวามินผ๎บู ตุ รชายของหริสวามนิ และสํู ขอนางโสมประภาในฐานะทเี่ ขาเปน็ พช่ี ายของนาง เทวสวามนิ ตอบวาํ \"นางไมคํ วามประสงคท๑ ่จี ะไดส๎ ามีทีไ่ มํมีคณุ สมบตั ิอยาํ ง ใดอยํางหนึ่งในสามอยําง คือ มีความรเ๎ู ลศิ เจนจบในมายา ศาสตร๑ และเปน็ วีรบรุ ุษ\" เมอ่ื ไดฟ๎ ง๓ ดงั นั้นพราหมณ๑ก็แสดงตน เป็นวีรบรุ ุษ แลว๎ แสดงการใชอ๎ าวธุ ทั้งไกลตน (คือยิงธน)ู และ ประชดิ ตน (คอื ใช๎ดาบ) อยํางดีเยย่ี ม จนเทวสวามินเลอ่ื มใส จงึ สญั ญาวาํ จะยกน๎องสาวให๎ และโดยการแนะนําของโหรตามท่ี บดิ าไดแ๎ ตอบแกชํ ายคนแรกทม่ี าสขู อไปวํา ฤกษ๑แตงํ งานจะมใี น

เจด็ วันข๎างหน๎า เทวสวามินก็แจ๎งแกชํ ายคนท่สี องเชนํ เดียวกนั และเขากต็ ัดสินใจไปโดยทีม่ ารดามิไดร๎ เู๎ หน็ ในวนั เดียวกนั นน้ั เอง ชายคนท่สี ามกเ็ ดนิ ทางมาถึง และเข๎าไปพบกบั ภรรยาของหรสิ วามนิ เจรจากเปน็ สํวนตัวสูขํ อ นางโสมประภาเชํนเดยี วกัน นางพราหมณไี ด๎ฟง๓ กต็ อบวาํ \"ลูก สาวของข๎าต๎องการสามที ่ีทรงคณุ สมบัตอิ ยํางใดอยํางหน่ึงใน สามอยาํ งคอื เป็นวรี บุรษุ หรอื ชาํ นาญในมายาศาสตร๑ หรือเจน จบในชญานะอยํางดีเลศิ \" และหลงั จากทน่ี างไดถ๎ ามไถเํ รื่องอดตี และอนาคตของเขาแล๎ว ก็ตกลงใจรับการสูํขอของเขา และ สญั ญาจะให๎ธดิ าของตนแตงํ งานกับชญานนิ ผนู๎ ้ใี นเวลาอีกเจด็ วนั ข๎างหน๎า เชนํ เดยี วกบั ท่ีสามีและบุตรชายของนางไดใ๎ ห๎ สัญญาแกชํ ายสองคนแรก วนั รุงํ ขน้ึ หริสวามินกลบั มาถึงบา๎ น กลาํ วแกํภรรยา และบุตรชายเรอื่ งที่ตนไดต๎ กลงไวก๎ บั เจ๎าบําวคนท่ีหนึ่งวาํ จะยก ธิดาใหใ๎ นพิธสี มรสอกี เจด็ วนั ขา๎ งหนา๎ ภรรยาและบุตรชายตํางก็

แจ๎งให๎หริสวามินทราบเรื่องทตี่ นตาํ งกส็ ญั ญาจะยกนางให๎ เจา๎ บําวคนทส่ี องและท่สี ามในวนั เดียวกนั คอื อีกเจด็ วนั ขา๎ งหนา๎ หริสวามนิ ได๎ทราบก็ตกใจ และกลดั กล๎มุ ยงิ่ นักเพราะเจ๎าบําวท้งั สามตาํ งกไ็ ดร๎ ับการเชญิ มาในวนั สมรสวนั เดยี วกนั ครัน้ ถงึ วนั สมรส ชายทงั้ สามตาํ งก็เดินทางมาถึงบ๎าน ของหรสิ วามินพร๎อมกนั ทง้ั ชญานนิ มายากร และวรี บรุ ษุ ขณะ น้ันเองความมหศั จรรยก๑ เ็ กิดขนึ้ ปรากฎวาํ เจา๎ สาวคือนางโสม ประภาหายไปอยํางไมมํ ีรอํ งรอย ถงึ จะมกี ารค๎นหาสกั เทาํ ไร ๆ กม็ ไิ ดพ๎ บเหน็ หรสิ วามินจึงกลาํ วแกํชญานนิ วาํ \"ทํานเป็นผท๎ู รง คณุ วทิ ยา เรื่องทเี่ กดิ ข้นึ น้ีเปน็ เพราะอะไร ลูกสาวขา๎ หายไป ไหน\" เมอ่ื ชญานนิ หนุํมได๎ฟง๓ ดงั น้ันกต็ อบวาํ \"รากษสตน หนึง่ ชือ่ ธูมรศิขะ เป็นผลู๎ ักตวั นางไปสํทู ี่อยขํู องมันในปุาเชงิ เขา วนิ ธยั แลว๎ \"

หรสิ วามนิ ได๎ยินชญานนิ กลาํ ว กต็ กใจวา๎ วนุํ ร๎องวํา \"อนจิ จาเอ๐ย อนจิ จาเราจะตามตวั นางกลับมาได๎อยํางไร แล๎ว นางจะแตงํ งานอยํางไรเลํา\" มายากรผ๎ชู ํานาญในมายาศาสตรไ๑ ดฟ๎ ๓งกก็ ลาํ ววาํ \"ทาํ ใจใหด๎ ี ๆ ไว๎เถิด ข๎าจะพาทํานไปในพรบิ ตา เพ่ือติดตามนางไป ยังทซ่ี ึง่ ชญานนิ กลาํ วถึงนน่ั \" กลาํ วจบมายาวินกเ็ ตรียมงานของตนโดยนํารถแก๎ว เขา๎ มาเทียบ แล๎วพาหรสิ วามินพรอ๎ มดว๎ ยชญานนิ และวรี บรุ ุษ ลงน่ังในรถเหาะลิ่วไปในอากาศ ชว่ั ครํหู น่งึ กม็ าถงึ ที่พาํ นักของ รากษสในปาุ วินธยั ตามทชี่ ญานินบรรยายไวท๎ ุกประการ รากษสเมือ่ เหน็ ดังนน้ั กว็ ่งิ ออกมาจากสํานกั ด๎วยความโกรธ วรี บรุ ษุ ซง่ึ ถกู หรสิ วามินผลกั ดนั ใหอ๎ อกหน๎าก็ตะโกนทา๎ ทายให๎ รากษสมาตํอสกู๎ บั ตนตวั ตอํ ตวั ครน้ั แลว๎ ท้ังสองฝาุ ยก็ตํอสกู๎ ัน อยํางทรหดด๎วยอาวุธชนดิ ตาํ ง ๆ เพอ่ื ชงิ นางมาเปน็ ของตน ตํอมาในชวํ งเวลาอันสน้ั รากษสกเ็ สียทถี กู ตัดหัวกระเดน็ ดว๎ ย

ฝมี อื วรี บรุ ุษหนมํุ เม่อื ประหารรากษสแลว๎ ตาํ งกพ็ านางโสม ประภาลงรถแกว๎ แววฟูาของมายาวนิ กลบั สูํบา๎ น เมือ่ กลับมาถึงบ๎านหริสวามิน การแตํงงานกย็ ังเรม่ิ ไมํได๎ถึงแม๎มหตุ ิฤกษ๑จะมาถงึ และผาํ นพ๎นไปแล๎วกต็ าม ทั้งน้ี เพราะเกดิ การโต๎เถยี งกนั ไมยํ ตุ วิ ํานางควรจะแตํงงานกับใคร ทัง้ ชญานิน มายาวนิ และวีรบรุ ุษตาํ งก็โตต๎ อบกนั อยํางเผ็ดร๎อน อา๎ งความเปน็ เจ๎าของนางกนั ทกุ คนน ชญานนิ กลําววํา \"ถ๎าขา๎ ไมํ จบั ยาม ดูวํานางถูกพาไปไหน พวกทํานยงั จะมีปญ๓ ญาสบื รู๎ได๎ละ หรือ ดว๎ ยเหตุนนี้ างควรจะตกเป็นของขา๎ จงึ จะถกู \" มายาวนิ ไดฟ๎ ๓งกก็ ลําววาํ \"ถา๎ ขา๎ ไมใํ ช๎รถแกว๎ ของข๎า เหาะลอยไปในอากาศเพอื่ เดินทางไปสดุ หล๎าฟาู เขียวอยํางปุา วินธยั โนํน พวกเจา๎ จะมปี ญ๓ ญาทาํ อะไร ขา๎ มไิ ด๎ทําใหเ๎ จ๎าเดินทาง ไปกลับในชว่ั อึดใจเดยี วราวกับเทวดาเดินหน ปาุ นนเี้ จ๎าจะยงั มะงุมมะงาหราอยูํทีไ่ หนกไ็ มรํ ู๎ เพราะเหตุนโี้ สมประภาจึงควร เป็นของข๎าแตผํ เู๎ ดยี ว\" ชายคนทสี่ ามคอื วรี บรุ ุษได๎ยินดังนัน้ ก็

กลาํ วข้นึ บ๎างวาํ \"ขา๎ เป็นคนประหารรากษสทร่ี า๎ ยกาจนนั่ ดว๎ ย ดาบของขา๎ แท๎ ๆ ทําใหพ๎ วกเรารอดอันตรายพานางกลับมาได๎ ฉะน้ันข๎านี่ตํางหากที่ควรเปน็ สามขี องนาง\" ขณะท่ีทกุ คนโตเ๎ ถียงกนั วนํุ วายอยนํู น้ั หรสิ วามินน่งั ฟง๓ อยํเู งยี บ ๆ บังเกิดความพศิ วงเปน็ กาํ ลงั ไมํอาจจะตดั สิน อะไรได๎ เวตาลจงึ กลาํ วแกพํ ระราชาวาํ \"โอ ราชะ โปรดตดั สนิ ใหท๎ เี ถดิ ใครควรจะไดเ๎ ปน็ สามีนางโสมประภาโดยเหตผุ ลอัน สาํ คัญเป็นเคร่ืองชีข้ าดเลาํ แตํถา๎ พระองค๑ร๎ูแลว๎ ไมยํ อมพดู กจ็ งร๎ู ไวเ๎ ถดิ วํา ศรี ษะของพระองคจ๑ ะตอ๎ งแยกเปน็ เสย่ี ง ๆ เชยี วนะ พระเจ๎าข๎า\" เม่ือพระเจา๎ ตรวิ กรมเสนไดฟ๎ ๓งเวตาลกลาํ วดงั นี้ ก็ลืม พระองค๑ไปช่ัวขณะตรสั ตอบวาํ

\"นางควรจะตกเป็นของวีรบุรษุ ตํางหาก ทงั้ นเ้ี พราะชาย กลา๎ หาญผ๎ูน้มี ใิ ชหํ รือทีต่ ํอสศ๎ู ัตรูอยาํ งเข๎มแขง็ เตม็ กําลัง ความสามารถ เอาชีวิตเข๎าแลกกับความตายเพอ่ื นางโดยแท๎ สวํ นชายอีกสองคนคอื ชญานนิ และมายาวินนัน ทําตามหนา๎ ท่ี ท๎าวธาดาพรหมกําหนดมาใหเ๎ ปน็ เครื่องมือของแผนการ ดงั กลําวน้ีทง้ั หมด คนมีความรูก๎ ด็ ี คนถนัดในมายาศาสตรก๑ ด็ ี ลว๎ นแตํเป็นตัวประกอบในวีรกรรมนีท้ ั้งสนิ้ \" เวตาลไดฟ๎ ง๓ ดังนนั้ ก็รบี รดุ ลงจากองั สาของพระราชา และหายลับไปในทนั ที โดยปราศจากรํองรอยใด ๆ ใหเ๎ ห็น พระราชาทรงรสู๎ ึกพระองคก๑ ต็ อํ เมอ่ื เวตาลอนั ตรธานไปแลว๎ จึง ตอ๎ งเสด็จไปตามตัวมนั อีก ・

นิทานเร่ืองที่ ๖ พระราชาตริวกรมเสนเสด็จกลับไปยังต๎นอโศก จบั ตวั เวตาลพาดบําเสดจ็ มงุํ หน๎าไปยังสสุ านทน่ี ัดพบกบั โยคศี านตศิ ลี ระหวาํ งท่เี ดินทางมาในความเงียบครูหํ นงึ่ เวตาลก็เอํยขน้ึ วาํ \"อารยบุตร ขา๎ สงั เกตดุ พู ระองคก๑ ็เปน็ คนฉลาดและกลา๎ หาญมิ น๎อย ข๎าชักจะรักพระองค๑แลว๎ สิ ฉะนั้นข๎าจะเลํานิทานถวายให๎ ทรงฟ๓งเลนํ เพลนิ ๆ สกั เรื่องหนึ่ง โปรดทรงสดับเถดิ \" ในอดตี กาลมพี ระราชาผมู๎ ีพระนามบนั ลือในพิภพองค๑ หน่งึ ทรงพระนามวาํ พระเจ๎ายศเกตุ ครองราชสมบตั ิ ณ นคร โศภาวดี และในนครนเี้ อง มีเทวาลยั ของพระเคาร(ี ผมู๎ ีผิวสี เหลอื งออํ น หรอื สนี วล เป็นช่ือของพระอุมามเหสพี ระศวิ ะปาง ใจดี) ตั้งอยทูํ างทิศใต๎ของเทวาลยั มที ะเลสาบอันงดงามชอื่ เคา รตี รี ถะ(ฝ่๓งน้ํา หมายถึงเทวาลยั รมิ นํา้ อนั เปน็ สถานที่ศกั ดสิ์ ิทธ์ิ ของผู๎จาริกแสวงบุญ) และทุก ๆ ปจี ะมกี ารฉลองในวันขนึ้ สิบส่ี

ค่ําเดอื นอาษาฒะ (เดือน ๘ ตกราวเดือนกรกฎาคม)จะมีผ๎คู น ท่วั ทุกมุมโลกเดินทางมาสระสนานกนั ทน่ี ีเ่ ปน็ ประจาํ ครง้ั หนึ่งในวนั ดงั กลาํ วน้ี มชี ายคนหน่ึงช่ือธนวละ เดนิ ทางมาจากแควน๎ พรหมสถล เขาได๎เห็นสาวงามผู๎หน่ึงช่อื มัทนสุนทรี บุตรของชายช่ือศทุ ธบฏ มีเรอื นรํางเฉิดโฉมราว อปั สรสวรรค๑ กาํ ลังเลํนนํ้าอยใํู นบงึ น้ัน หวั ใจเขาก็ถูกนาง ยดึ แนํนราวพระจันทรถ๑ กู เงาราหูเขา๎ เบียดบัง เขาพยายามสบื ถามจนร๎ูวาํ นางช่ืออะไร และอยูใํ นตระกลู อะไร จากนั้นเขาก็ เดนิ ทางกลับบา๎ น มแี ตคํ วามหลงใหลในตัวนางอยํางไมวํ าํ งเว๎น เขาคดิ ถงึ นางจนกนิ ไมไํ ด๎นอนไมํหลับ ในทีส่ ุดเมอ่ื ถกู มารดา ซกั ไซบ๎ ํอย ๆ เขากจ็ าํ ใจยอมเผยความจริงวําเขาหลงั รกั นาง มทั นสุนทรี และปรารถนานางแตํเพยี งผเ๎ู ดียวเทาํ นั้น นางได๎ฟง๓ ก็เลําให๎สามีของนางชอ่ื วิมลฟ๓งโดยตลอด ผ๎เู ปน็ บิดาได๎ทราบ เรือ่ งกเ็ ขา๎ มาหา แลเห็นลกู รักตกอยใํู นภาพเศรา๎ โศกทอ๎ แท๎ เชนํ นั้นก็กลาํ ววาํ

\"ลกู ของพอํ ไฉนจึงเป็นทุกข๑เป็นรอ๎ นเชนํ นี้ เร่ืองน้ไี มํ เห็นจะยากเย็นอะไรเลย ศุทธบฏจะต๎องใหล๎ ูกสาวเขาแตํงงาน กบั ลูกแนํ ๆ ถา๎ พํอไปเจรจาตอํ เขาด๎วยตนเอง ทง้ั นก้ี เ็ พราะพํอ กับเขาตํางกม็ ฐี านะเทาํ เทยี มกันทงั้ ทรัพย๑สนิ และกจิ การงาน พอํ รจู๎ ักเขาและเขาก็ร๎จู กั พอํ ดี เพราะฉะนนั้ เรอ่ื งนไ้ี มํยากเลยใน การที่จะไปพดู กับเขา\" เมอื่ ปลอบโยนบุตรชายดงั น้ีแลว๎ วิมลกค็ ะย้ันคะยอให๎ บริโภคขา๎ วน้าํ ตามปกติ และในวันรงุํ ขึ้นเขาก็พาลกู ชายไปยงั บ๎านของศทุ ธบฏ เจรจาสํูขอบตุ รสาวของเจา๎ ของบา๎ นใหแ๎ กํ บตุ รชายของตน ศุทธบฏก็ยินดที จ่ี ะยกนางใหโ๎ ดยมติ รไมตรี และเตรยี มหาฤกษง๑ ามยามดีไวเ๎ รยี บร๎อย ครนั้ ได๎เวลาอนั เป็น มงคลกจ็ ัดการแตํงงานนางมัทนสนุ ทรีกับหนุํมธนวละ เมอ่ื ชาย หนมุํ ไดน๎ างมาเป็นคคูํ รองสมใจนึกแล๎ว ตอํ มามิช๎าก็พานาง เดนิ ทางกลับมาอยบํู า๎ นบิดาของตนด๎วยความสุข และนาง ทมัทนสุทนทรกี เ็ ชํนเดยี วกัน นางรักสามตี ้ังแตํพบคร้งั แรก จึง

ยินดียอมเปน็ ภรรยาของเขาโดยไมมํ ขี อ๎ เกย่ี งงอนด๎วยประการ ใด ๆ วนั หนึ่งขณะทช่ี ายหนุํมมคี วามสุขด๎วยครอบครวั ของ ตนที่บ๎าน พลนั น๎องเมียของนางมทั นสนุ ทรกี ็เดินทางมาเย่ยี มที่ บ๎าน ทุกคนตาํ งก็ใหก๎ ารต๎อนรับเปน็ อยาํ งดี นางมทั นสุนทรนี น้ั ว่งิ เข๎ามาสวมกอดน๎องชายของนางดว๎ ยความดใี จ พลางไตถํ าม สารทกุ ข๑สุกดบิ กนั ดว๎ ยความคิดถงึ หลงั จากท่ชี ายหนมํุ ได๎ พักผํอนชวั่ ระยะเวลาหนึง่ แลว๎ เขากก็ ลาํ วแกํคนเหลํานนั้ วํา \"บิดาของขา๎ ใหม๎ าเชิญนางมัทนสุนทรีกับลูกเขยไปยังบา๎ นของ เรา เน่อื งดว๎ ยทางบ๎านกําลังทําพธิ ฉี ลองพระทุรคาเทว\"ี เมื่อได๎ยนิ ดงั นี้ บรรดาญาติพีน่ ๎องของฝาุ ยชายก็ เหน็ สมควรด๎วย และเลี้ยงดปู เู ส่อื ชายหนุํมในวันน้ันอยาํ งเตม็ ที่ ด๎วยโภชนาหารและสรุ าเมรัยครบถ๎วน

เช๎าตรวํู ันรงุํ ขนึ้ ธนวละออกเดนิ ทางไปบ๎านพํอตา พร๎อมดว๎ ยนางมัทนสุนทรีและน๎องชายของนาง ทั้งหมดมาถงึ เมอื งโศภวดี และเห็นมหาเทวาลยั ของพระทรุ คาเทวีอยํู ขา๎ งหน๎า จงึ เดินเข๎าไปใกล๎และกลาํ วแกํภรรยาและนอ๎ งชายของ นางดว๎ ยศรทั ธาอันเปยี่ มล๎นที่มตี อํ พระเทวีวาํ \"เราเขา๎ ไปในวหิ ารของพระแมเํ จา๎ กนั เถอะ\" เมื่อนอ๎ งชายของนางได๎ฟ๓งดังน้นั ก็กลาํ วแกพํ เ่ี ขยดว๎ ย อาการอดิ เอ้ือนวํา \"พวกเรามตี ั้งสามคน จะเข๎าไปในเทวาลยั มือ เปลําได๎กระไร\" ธนวละจึงตดั บทวํา \"เอาเถอะ พ่จี ะเข๎าไปกอํ น แล๎วเจา๎ คํอยตามเข๎าไปที หลังกแ็ ล๎วกนั \"

กลาํ วจบเขากเ็ ข๎าไปในเทวาลัย เพอ่ื ถวายการ สักการะ เมื่อเขาเขา๎ ไปแลว๎ ก็กระทาํ อัญชลีตํอพระแมํเจ๎า และ กระทําสมาธจิ ติ เพงํ เฉพาะพระเทวผี ูม๎ สี บิ แปดกร ถืออาวุธครบ ครนั กําลังประหารมหษิ าสรู อยูํ พลนั ดวงจติ ก็ทวํ มท๎นด๎วยแรง ศรัทธาและภกั ดี ชายหนมํุ เข๎าไปหมอบแทบบัวบาทของนางซง่ึ กาํ ลงั กระทืบทานพ (อสูรจาํ พวกหนึ่งในนทิ าน) ร๎ายอยํู และ ราวกบั ตกอยูํในหัตถ๑แหงํ ชะตากรรมอนั ฝุาฝนื มไิ ด๎ เขาก็กลําว แกตํ ัวเองวาํ \"คนทงั้ หลายตํางก็ถวายพลกี รรมตํอพระเทวดี ว๎ ย สัตวม๑ ีชีวิตตาํ ง ๆ ก็เราเองลํะ เมื่อแสวงหาวิมกุ ติ(การเขา๎ ถงึ ความหลดุ พ๎นในองค๑พระผูเ๎ ป็นเจา๎ ) ในองค๑พระแมเํ จ๎าแล๎วจะ รรี อเพอ่ื อะไรเลํา ทาํ ไมไมสํ งั เวยชวี ติ ของเราเพอ่ื พระองค๑ดว๎ ยใจ ภกั ดีแทจ๎ ริง\" หลังจากใครคํ รวญดงั นแี้ ล๎ว ธนวละก็หนั มองไปมาแล เหน็ ดาบเลํมหนึง่ ซกุ อยขํู ๎างแทํนพระเทวี คงจะเปน็ สมบตั ขิ องผ๎ู

จารกิ แสวงบุญสมยั กํอนนาํ มาถวาย จึงหยิบดาบนนั้ มาถือไว๎ แลว๎ ผกู ผมเขา๎ กบั เชอื กระฆัง ยกดาบข้นึ ฟน๓ ฉับศีรษะหลํนกลง้ิ ลงบนพ้นื ทันที ฝุายนอ๎ งภรรยาของธนวละคอยอยูํข๎างนอกเปน็ เวลานาน ไมํเหน็ พเี่ ขยกลับออกมา จึงเข๎าไปตาม แลเหน็ นอน กลง้ิ ศรี ษะขาดกต็ กใจ บงั เกดิ ความประหลาดใจเปน็ ลน๎ พ๎น และ ในทาํ มกลางความอัศจรรยใ๑ จนนั้ เอง ชายหนมุํ กต็ ัดศีรษะของ ตนขาดจากราํ งด๎วยดาบเลมํ ท่ใี ช๎ประหารธนวละนน่ั เอง ฝาุ ยนางมัทนสุนทรี เห็นคนทง้ั สองหายเขา๎ ไปขา๎ งใน เทวาลัยช๎านานก็ร๎อนใจ ไมํทราบวาํ เกดิ อะไรขึน้ จึงติดตามเขา๎ ไปข๎างใน และเหน็ ศพของสามีและนอ๎ งชายนอนกล้งิ อยูํไรศ๎ รี ษะ กต็ กใจแทบชวี ติ จะออกจากรําง รอ๎ งวํา \"ตายแล๎ว เกิดอะไรขึน้ นี่ ขา๎ ตอ๎ งถงึ ความฉบิ หายแนํ ๆ\"

นางคอํ ยยนั กายข้นึ แลดูศพของคนท้ังสอง และ รอ๎ งไห๎คราํ่ ครวญด๎วยความเสยี ใจ พักหน่งึ จงึ ต้งั สตไิ ด๎ ราํ พึงแกํ ตนเองวาํ \"ชีวติ นี้จะมปี ระโยชนอ๑ ะไรแกํขา๎ ตอํ ไปเลาํ \" คิดดงั น้จี ึง กลําวแกเํ ทวรูปพระทุรคาเทววี าํ \"โอ พระเทวีเจา๎ พระผูท๎ รงความสําคญั อันอุกฤษฏเ๑ หนอื เทพอ่ืนใด พระผูท๎ รงความบรสิ ุทธแิ์ ละเจา๎ แหงํ กฏอนั ศักดสิ์ ทิ ธิ์ พระผูเ๎ ปน็ อรรธภาค (ครึ่งสํวน,คร่ึงหน่งึ ) แหงํ พระศวิ ะผเ๎ู ป็น พระสวามี พระผู๎เป็นสรณะแหํงสตรที ้ังมวลในสกลโลก พระผู๎ ขจัดความโศกศลั ย๑ใหส๎ ิ้นไป โอ๎ พระเทวี เหตไุ ฉนพระองคจ๑ ึง ทรงพรากน๎องและสามขี องข๎าไปเสียเลาํ พระองค๑ไมํควรทาํ แกํ ขา๎ ถึงเพียงนเี้ ลย เพราะข๎าเป็นสาวกท่ีซือ่ สตั ยแ๑ ละภักดขี อง พระองค๑ตลอดมามเิ คยเปล่ยี นแปลง ขอได๎โปรดฟ๓งคาํ ของข๎าสัก นดิ ข๎ากําลังจะละราํ งนซ้ี ึ่งมแี ตํความเศร๎าหมองอนั ไมอํ าจจะ ทานทนตํอไปอกี ได๎ ข๎าขอพระพระแมเํ จ๎าสักอยํางคอื ไมวํ ําขา๎ จะเกดิ ในชาติใดภพใด ขอใหค๎ นทัง้ สองนัน้ ไปเกิดเป็นสามีและ นอ๎ งของขา๎ ในทุก ๆ ชาตเิ ถิด\"

เม่อื กลาํ วสดุดีกถาตํอเทวรปู พระเทวดี ังนแ้ี ลว๎ นางก็ กม๎ ลงกราบอีกคร้ังหนงึ่ แลว๎ เอาเถาวลั ยม๑ าประดิษฐ๑เป็นบํวง ชายขา๎ งหน่ึงผูกไวก๎ ับกงิ่ อโศกแล๎วยืน่ คอสอดเข๎าไปในบวํ ง ทันใดนน้ั ก็มีเสียงลอยมาในอากาศวาํ \"อยาํ ทาํ ดงั นั้นเลย ลูกเอ๐ย แมํพอใจอยาํ งย่งิ แลว๎ ในความกลา๎ หาญอันหาท่เี ปรียบมไิ ด๎ของ ลูก แม๎เจา๎ จะเป็นเพยี งผูห๎ ญิงตวั เลก็ ๆ คนหนง่ึ กต็ าม ขอใหบ๎ ํวง นีจ้ งตํอคอของสามแี ละน๎องชายของเจ๎าเขา๎ กับราํ ง และด๎วยพร ของขา๎ ขอใหค๎ นทัง้ สองกลับฟืน้ คืนชวี ิตขึ้นอกี เถิด\" เม่อื นางมัทนสนุ ทรีได๎ฟง๓ ดงั นั้น นางกป็ ลอํ ยบํวงให๎ตก ลงบนพ้นื รบี ว่งิ กลับมายังศพของคนท้ังสองดว๎ ยความดใี จ แตํ ดว๎ ยความฉกุ ละหุกตะลตี ะลานและไมํทนั สังเกตสงิ่ ทนี่ างกาํ ลงั กระทาํ อยํู ทําใหน๎ างตอํ ศีรษะสามเี ขา๎ กบั รํางน๎องชาย และตอํ ศรี ษะน๎องชายเข๎ากบั ราํ งสามี ทนั ใดคนทั้งคูกํ ฟ็ ื้นคืนชีพข้นึ มา ไมํมรี อํ งรอยบาดแผลใด ๆ แตศํ รี ษะกบั ราํ งนั้นสับกันเปน็ คนละ คน

แลว๎ ท้งั สองชายก็เลาํ เรอ่ื งท่เี กดิ ขึ้นแกตํ นใหฟ๎ ง๓ ซ่ึงกนั และกนั และตํางกป็ ลาบปลม้ื ยนิ ดที ่ไี ด๎เกิดใหมอํ ีกคร้งั หนงึ่ และ หลังจากการบูชาพระเทวีแล๎ว ท้งั สามคนกอ็ อกเดนิ ทางตํอไป แตํนางมัทนสนุ ทรผี ๎เู ดยี วมคี วามรส๎ู ึกวาํ นางไดท๎ าํ ผดิ เสียแล๎วใน การสับหวั สับราํ งบุคคลท้งั สอง และจนป๓ญญาไมรํ ๎วู าํ จะทาํ ฉัน ใดดี \"โอ ราชะ\" เวตาลกลาํ ว \"โปรดทรงวนิ จิ ฉันดว๎ ยเถิดวํา คนท้งั สองท่ีคืนชีวิตมานั้น คนไหนเปน็ น๎อง และคนไหนเปน็ สามขี องนาง ถ๎าทรงรู๎แลว๎ แตไํ มํยอมพูดกโ็ ปรดทรงทราบเถดิ วํา ผลลัพธค๑ อื คําสาปจะตกอยํแู กใํ คร\" เมือ่ พระราชาตรวิ กรมเสนไดฟ๎ ง๓ เรอ่ื งราวโดยตลอด และถูกเวตาลตง้ั คาํ ถามอยํางน้นั ก็เผลอพระองค๑ตรสั ออกไปวาํ \"ในสองคนนค้ี นใดก็ตามมศี ีรษะของชายผ๎เู ป็นสามตี ิด อยํู ก็คนน้ันแหละควรเป็นสามแี ท๎ ๆ ของนาง เพราะหวั เป็น

สํวนสําคญั ทีส่ ุดของราํ งกาย และเป็นสิ่งท่ที ําให๎คนเราจําได๎วํา ใครเป็นใคร การที่จะช้วี ําใครเปน็ ใครกต็ อ๎ งดูทห่ี ัวของคนคนนนั้ แหละ\" เมื่อพระราชาตรสั จบลงเวตาลกห็ ัวเราะด๎วย ความชอบใจ ผละจากอังสาของพระราชากลับคืนไปสูํทพี่ ํานัก ของตน ทาํ ให๎พระราชาต๎องเสด็จกลบั ไปตามตวั มันอีก

นทิ านเรอื่ งที่ ๗ พระราชาตรวิ กิ รมเสนเสด็จกลบั ไปยังตน๎ อโศก เห็น เวตาลอยทํู ่นี ัน่ ก็จับมนั เหวีย่ งขน้ึ บาํ แล๎วเดินทางกลับไปทาง เดมิ ระหวํางที่เดนิ ทางมาเงียบ ๆ เวตาลก็กลาํ วข้ึนวํา \"อารย บุตรโปรดฟง๓ หนํอย ข๎ามีนทิ านเร่อื งหน่งึ จะเลาํ ใหพ๎ ระองคฟ๑ ง๓ เผือ่ พระองค๑จะไดค๎ ลายความเหนด็ เหน่อื ยลงบา๎ ง\" มเี มืองเมอื งหนึง่ ต้ังอยูํบนฝ่ง๓ ทะเลตะวันออกชือ่ เมอื ง ตามรลปิ ติ นครแหํงนัน้ มพี ระราชาปกครองทรงนามวําพระเจ๎า จณั ฑสงิ ห๑ ผ๎ทู รงหนั พระพกั ตร๑จากภรรยาของผ๎อู ่นื แตํไมเํ คย หนั พระพักตรห๑ นีจากสนามรบ พระองคท๑ รงกวาดต๎อนทรัพย๑ สมบตั ิของอริราชศัตรู แตไํ มเํ คยแตะต๎องทรพั ยส๑ ินของแวนํ แคว๎นท่ีเป็นเพ่ือนบา๎ น ครัง้ หน่ึงมเี จา๎ ราชปฏุ (ชนพวกหนึ่งซึง่ อ๎างตนเป็นราช บุตร โดยกลาํ ววาํ ตนสืบเชอื้ สายมาจากพระเจ๎าแผนํ ดนิ องค๑หน่งึ

ในสมยั โบราณ) แหงํ แควน๎ แดกขําน ชื่อวําสัตตวศลี เดินทาง มาถึงหน๎าประตูพระราชวัง และประกาศตนเองให๎ร๎วู ําเป็นผ๎ู ยากไรแ๎ สนเขญ็ โดยฉีกเสอ้ื ผา๎ ขร้ี ิ้วท่ีสวมใสอํ ยตํู อํ หนา๎ พระราชา พระราชาจึงโปรดให๎เขาเป็นผร๎ู ับอนุเคราะห๑โดยมฐี านะเปน็ ขา๎ ไทและอยรูํ บั ใช๎พระเจา๎ แผนํ ดินมาหลายปี แตกํ ห็ าเคยได๎ บําเหน็จรางวลั แมแ๎ ตํครง้ั เดยี วไมํ เขาจึงกลาํ วแกํตวั เองด๎วย ความน๎อยใจวาํ \"ถ๎าเราเกดิ ในตระกลู กษัตรยิ จ๑ รงิ ไฉนจึงยาก จนถงึ เพียงน้เี ลํา ดู ๆ ไป ความยากจนนก้ี ใ็ หญหํ ลวงเกินทน แตํ เหตุใดทา๎ วธาดาพรหมจึงสร๎างใหเ๎ ราเป็นคนทะเยอทะยานใหญํ หลวงนัก เพราะถึงแมเ๎ ราจะรบั ใชพ๎ ระราชาองคน๑ ม้ี าอยาํ งขยนั ขันแขง็ และบรวิ ารของเรากเ็ ชนํ เดยี วกนั ตาํ งกเ็ ดือดร๎อนหิว โหยเหมือนกนั กบั เรา แตํพระราชาสิจนกระท่งั บดั น้ีก็ยงั ไมเํ ห็น เราอยใูํ นสายตาเลย\" ระหวํางทเ่ี ขาราํ พึงราํ พนั ด๎วยความน๎อยใจน้ัน วนั หนึง่ พระราชาเสดจ็ เข๎าไปลาํ สตั ว๑ มที หารมา๎ และทหารเดินเทา๎ แวดลอ๎ มเป็นพลนิกายขบวนใหญํ เขา๎ ไปสปูํ ุาใหญอํ ันอุดมด๎วย

สัตว๑ปุา มเี สวกผตู๎ าํ่ ตอ๎ ยวิง่ นาํ หนา๎ มอื ถือไมท๎ อํ นหน่งึ หลงั จาก ทพี่ ระราชาไลํลาํ สตั วอ๑ ยํางสนุกสนานมาไดพ๎ กั หนึ่งก็แลเหน็ หมู ปาุ ตัวหนง่ึ ว่งิ ออกมาจากพํุมไมต๎ ดั ไปข๎างหน๎ากท็ รงควบม๎า ติดตามไปจนกระทง่ั ถึงปาุ สงู อันรกชัฏและชุํมชื้นรมํ เยน็ หมูปุา ตัวนั้นกห็ ายไป พระราชารสู๎ ึกเหนอ่ื ยอํอนและเมอื่ ยล๎า หลงทาง กับขา๎ ราชบรพิ ารไปแตํพระองค๑เดยี ว มีเสวกผู๎วิง่ นาํ หนา๎ มา๎ พระ ท่นี ง่ั เทํานัน้ ท่อี ยํูเปน็ เพอื่ น ตํางคนตํางกห็ วิ โหยเต็มทแี ละ กระหายน้ําจนคอแหง๎ ผาก พระราชาแลดเู สวกผ๎ูตา่ํ ต๎อยซึ่ง อตุ สาํ หว๑ ่ิงมาอยํางเต็มที่ทัง้ ๆ ที่มา๎ พระทนี่ ง่ั วง่ิ เรว็ ราวกับลมพัด พระราชาตรสั ถามด๎วยความเมตตาวํา \"เจ๎าจาํ ทางท่เี รามาได๎ ไหม\" เสวกไดฟ๎ ๓งกค็ กุ เขาํ ลงกับพ้ืนประสานมอื อญั ชลดี ๎วย ความนอบน๎อมตอบวาํ

\"ขา๎ พระบาทจาํ ทางไดด๎ ี แตํพระองคท๑ รงเหนด็ เหน่อื ย เต็มที นําจะพักอยํูทน่ี ี่กํอน เพราะตอนนีด้ วงอาทติ ยย๑ ังแผดแสง แรงกล๎านกั อยําเพิ่งเสดจ็ ไปเลย\" พระราชาไดย๎ นิ ดังนัน้ กต็ รัสแกํชายหนมํุ อยําง ออํ นโยนวํา \"เอาเถิด เราจะพกั อยทํู ีน่ ีก่ อํ น แตํขา๎ กระหายนา้ํ เตม็ ที ถ๎าเจ๎ารว๎ู าํ มนี าํ้ อยูทํ ีไ่ หนก็หามาใหข๎ า๎ กนิ เถอะ\" \"ขา๎ พระบาทจะไปเด๋ียวนี้\" เสวกทูลรบั อาสาทันที จัดแจงปีนขึ้นไปบนตน๎ ไมส๎ ูงต๎นหนง่ึ มองไปเบ้ืองหนา๎ ก็แลเหน็ แมํนา้ํ สายหนง่ึ อยูํไมไํ กลก็ปนี กลบั ลงมากราบทลู ให๎พระราชา ทราบ และนําทางไปจนถึงแมํนาํ้ นน้ั เมอ่ื ไปถงึ ก็เอาอานมา๎ ลง ปลํอยใหม๎ ๎ากินน้าํ และนอนเกลือกกลิง้ ไปมา จากน้ันก็หาหญ๎า ออํ นมาให๎มันกินอยํางอ่มิ หนาํ ทําให๎มันสดชืน่ ขน้ึ มาก สวํ น พระราชาก็เสด็จลงอาบนํา้ ในแมํนา้ํ นน้ั เสวกกค็ วกั ผลอามลกะ

(มะขามปอู ม) จากกระเป๋าสองสามผลถวายใหท๎ อดพระเนตร เมื่อพระราชาเห็นผลอามลกะก็ประหลาดพระทัย ถามวาํ เขา เอามาจากไหน เสวกกค็ ุกเขําลงแบมือทมี่ ผี ลอามลกะวางอยํู สองสามผล กราบทูลวาํ \"พระเจา๎ ข๎า เมื่อสบิ ปมี าแล๎ว ข๎าพระบาทยงั ชพี ติดตํอกันมานานดว๎ ยผลอามลกะเชํนนี้ ข๎าพระบาทไดป๎ รนนบิ ตั ิ พระราชาองค๑หน่ึงด๎วยความภักดี แตพํ ระองคก๑ ็มไิ ด๎ พระราชทานอะไรใหเ๎ ลย ขา๎ พระบาทต๎องดํารงชพี แบบฤษี กิน แตผํ ลอามลกะเพอื่ ยังชีพไปวันหนงึ่ ๆ เทาํ นั้น\" พระราชาไดฟ๎ ๓งก็ตรสั วาํ \"อยาํ งน้ีนีเ่ ลํา เจา๎ จึงสมกบั ชอ่ื ของเจา๎ วาํ สตั ตวศลี \" ทรงตืน้ ตนั พระทยั ด๎วยความสงสาร รําพึงในพระทัยวาํ \"ชาํ งนาํ อายนักท่พี ระราชาไมไํ ด๎สอดสํอง ทุกขส๑ ุขของบําวไพรํเชํนนน้ั ไมรํ ว๎ู าํ ใครเดอื ดร๎อนแคไํ หน จะ ชวํ ยไดอ๎ ยาํ งไร ชํางนาํ อายนักทพ่ี วกขุนนางวางนา้ํ ทง้ั หลายก็เอา แตํเสพสุขเฉพาะตน แม๎จะร๎ูวาํ คนทกุ ข๑ยากลาํ เคญ็ เปน็ ใครก็

เงยี บเฉย หาได๎กราบทลู พระเจา๎ แผนํ ดนิ ให๎ทราบไม\"ํ พระราชา คิดดงั นัน้ แลว๎ ก็เห็นใจเสวกผ๎ูตา่ํ ต๎อยย่ิงนกั อยาํ งไรก็ดี ดว๎ ย ความหวิ โหย พระองคก๑ จ็ ําต๎องหยบิ เอาผลอามลกะไปเสวยสอง ผล หลังจากเสวยเสร็จและดมื่ นํา้ แลว๎ กน็ อนพกั ผํอนเอาแรงช่วั ระยะหนึ่งพร๎อมดว๎ ยเสวกผู๎น้ัน ครั้นตืน่ ข้ึน เสวกกเ็ อามา๎ ทรงมาถวาย พระราชาเสด็จ ข้นึ ม๎าเดินทางตํอไป มีเสวกวิ่งนาํ หนา๎ เพอ่ื นําทางเสด็จ แม๎ พระราชาจะเมตตาโปรดใหเ๎ ขาข้ึนข่ีม๎าตวั เดยี วกับพระองค๑ แตํ เขากเ็ จียมตนไมํยอมตามพระประสงค๑ ในท่ีสดุ พระราชากเ็ สดจ็ กลับคนื พระนคร และพบกองทหารของพระองค๑มารอรับอยูํ แล๎ว พระราชาโปรดใหป๎ ระกาศเกยี รตคิ ณุ ของเสวกผภ๎ู ักดเี ปน็ เลิศ และประทานทรัพยศ๑ ฤงคารเปน็ อันมากแกํเขา พร๎อมดว๎ ย ที่ดินหมํบู ๎านอนั เปน็ สวํ ยเลีย้ งชวี ติ อยาํ งอดุ มสมบรู ณ๑ เป็นการ ตอบแทนบุญคุณทเ่ี ขามีตอํ พระองคเ๑ ป็นอันมาก สตั ตวศลี จึง กลายเป็นคนรา่ํ รวยม่ังคง่ั ตั้งแตํนน้ั และยังคงปรนนบิ ตั ิ พระราชาอยเูํ หมือนเดมิ

วันหนง่ึ พระราชาจัณฑสงิ หท๑ รงมอบงานสาํ คัญให๎แกํ สัตตวศลี โดยสั่งให๎เดินทางไปยังเกาะลังกา เพ่ือเจรจาสขูํ อพระ ราชธิดาของกษตั รยิ ๑พระองค๑นนั้ เสวกหนมุํ ออกเดินทางโดยเรอื เดนิ ทะเล สตั ตวศลี กระทาํ บวงสรวงแกํทวยเทพผ๎คู ๎มุ ครองตน แล๎วออกเดินเรอื ไปกับพราหมณ๑คณะหนึ่งซงึ่ พระราชาทรง แตงํ ตั้งใหร๎ วํ มทางไปด๎วย เมอื่ เรอื แลํนไปได๎ครึง่ ทางก็มธี งผุดข้นึ จากทะเลเป็นที่อัศจรรย๑แกํทุกคนในเรือลาํ นั้น ธงนสี้ ูงเดํนจน ยอดแตะกลมํ เมฆ ประดบั ดว๎ ยทองคาํ และเครอ่ื งหมายเหมอื น ธงทงั้ หลายทพ่ี ลิ้วสะบดั อยใํู นายลม ในขณะนนั้ เองกาํ แพงเมฆก็ ตั้งข้ึนในทอ๎ งฟาู เกดิ สายฝนถัง่ เทลงมาอยาํ งหนัก และพายพุ ดั กระหน่ํารนุ แรง จนทําใหเ๎ รือถูกบงั คับใหแ๎ ลนํ เข๎าสูํธงทองนนั้ ดว๎ ยอํานาจของลมและฝน และถูกผกู ติดกัน มลี กั ษณาการดัง ควาญช๎างบังคบั ให๎ผกู ขาตดิ กับเสาตะลุงฉะนน้ั และท้งั ธงทั้งเรอื กค็ อํ ย ๆ จมลงในมหาสาครอนั บ๎าคล่ัง บรรดาพราหมณ๑ท่ีอยูํในเรือตาํ งก็ตน่ื ตระหนกตกใจ กลัวตาย และตะโกนรอ๎ งเรียกให๎พระเจา๎ จณั ฑสงิ หช๑ ํวย เมอ่ื

สัตตวศลี ได๎ยินเสียงพราหมณร๑ ๎องกค็ ดิ ถงึ พระราชาผูเ๎ ปน็ นาย ดว๎ ยความภักดี จึงถือดาบมอื หน่ึง พันอาภรณเ๑ ขา๎ กบั ตนอยําง ทะมัดทะแมง กระโจนลงไปในเกลยี วคลนื่ เพ่ือตดิ ตามหมา สาเหตุแหํงภัยพิบัติ โดยดาํ นา้ํ ลงไปตรงทธ่ี งผดุ ขึน้ มา และ ในทนั ทีที่เขาจมลงไป เรือลํานั้นกถ็ กู กระแสน้าํ และลมพดั พาไป ไกล ทําใหเ๎ รือเควง๎ ควา๎ งไปมาครํูหนง่ึ แลว๎ ก็พาเอาทุกคนจม หายไปในทะเลลกึ สปํู ากของอสรู ทะเลที่กาํ ลังกระเหย้ี น กระหือรอื คอยทีอยูํ สวํ นสัตตวศีลเมอื่ จมลงไปในท๎องทะเล รส๎ู กึ ตัววาํ ตก ลงมาในนครแหํงหนง่ึ อันงดงามโอฬาร ไมแํ ลเหน็ ทะเลอยํทู ่ใี ด เลย เม่อื แลดรู อบ ๆ กพ็ บกบั ภาพอันวจิ ิตรสดุ บรรยาย คือ ปราสาทราชวงั ทห่ี ลงั คาเป็นทองกระทบแสงอาทติ ยเ๑ ปน็ ประกายวูบวาบ ตั้งอยูํบนเสาอนั เรยี งรายเป็นแถวทําด๎วยเพชร มณีระยิบระยับไปท่วั มอี ทุ ยานแหงํ หมํูไมแ๎ ละดอกไมบ๎ าน สะพรง่ั ใกล๎กบั ทะเลสาบซ่ึงมีนํ้าใสกระจาํ งราวกับแผนํ แกว๎ ท่ี ทะเลสาบมบี ันไดแ๎ ก๎วมณสี ตี ําง ๆ ทอดลงสํูผืนนา้ํ และใน

ทะเลสาบนนั้ เองมเี ทวาลยั ของพระทรุ คาเทวีตั้งโดดเดนํ เปน็ สงํา ราวกบั ภผู าพระสเุ มรุ มีกําแพงหนิ สงี ามและธงทวิ เพชรพลอย เรียงรายอยํโู ดยรอบ สตั ตวศลี เขา๎ ไปสูํตีรถะของพระเทวี กระทําการบูชาด๎วยใจศรัทธา กลําวโศลกเทวีมาหาตมยนั ถวาย บทหนึ่ง และนงั่ พกั ด๎วยความรสู๎ กึ งงงวยราวกบั ตกอยํูในความ ฝน๓ ในระหวํางนนั้ มเี ทพอปั สรตนหนึ่งเปิดทวารเทวาลยั เข๎ามา แผรํ ศั มสี วาํ งโชตชิ วํ งตรงหนา๎ เทวรูปพระเทวี นางมเี นตร ยาวเรียวราวกบั กลีบบัวอนิ ทีวร(บวั สายสีนาํ้ เงินชนดิ หนง่ึ ) มี พักตรเ๑ อิบอ่มิ เชนํ สมบูรณจนั ทร๑ มยี ิม้ อนั งามละมุนดังดอกไม๎ มี สรรี ะอนั แบบางละไมราวกบั แทํงเทยี นทห่ี ลํอหลอมขึน้ มาจาก ใยรากพลับพลงึ จะเปรยี บความงามของนางโดยสวํ นรวมก็ คล๎ายกับสระโบกขรณที ่เี คลอื่ นไหวได๎นั่นเอง นางเดินผาํ นฝงู นางบรวิ ารเข๎าไปสํูพระวิมาน(สวํ นลกึ ท่สี ดุ ในเทวาลัย เปน็ ท่ี สถติ ของเทวรูป) ที่สถิตของเทวรปู และที่ทสี่ ถิตของหวั ใจสตั ตว ศีลในขณะเดียวกัน เมือ่ นางกระทาํ การบชู าพระเทวแี ล๎วก็

ออกมาจากพระวิมาน แตหํ าได๎ออกจากหวั ใจของชายหนมุํ ไมํ นางเข๎าไปสูํท่ีวาํ งภายนอกวิหาร สตั ตวศลี กต็ ิดตามนางไป พอ อกมาพน๎ เทวาลยั ชายหนมํุ กแ็ ลเหน็ นครอกี แหงํ หน่ึงปรากฏ ตรงหนา๎ งามโอํอําคลา๎ ยกบั อุทยายอันเปน็ ที่รวมแหงํ ความ บันเทงิ ทั้งหลาย เมือ่ เข๎าไปสูํอุทยานสตุ ตวศลี กแ็ ลเห็นนางน่ังอยูํ บนแทํนซึ่งประดบั ประดาดว๎ ยเพชรพลอย เขาจงึ ตามเขา๎ ไปและ น่ังลงเคียงข๎างนาง นัยน๑ตาจบั จอ๎ งแตใํ บหนา๎ ของนางด๎วยความ เสนํหาเป็นล๎นพ๎น ราวกับบรุ ษุ ทปี่ รากฏในภาพวาดมลี ักษณะ แนวํ น่ิงฉะนน้ั เพยี งแตมํ ีแข๎งขาอันส่นั เทม้ิ และโลมาอันชูชนั เพราะความปรารถนานางอยํางแรงกลา๎ เม่ือนางแลเหน็ วาํ เขา มองนางดว๎ ยความหลงใหลก็ย้มิ และพยกั หน๎าใหบ๎ รวิ ารของนาง ถอยออกไป นางผ๎บู รวิ ารทงั้ หลายจึงกลําวแกชํ ายหนํุมวาํ \"ทาํ นมาสูทํ น่ี ี่ในฐานะอาคนั ตุกะของเรา ฉะนน้ั จงมีใจ รืน่ เริงตํอทุกสิ่งทนี่ ายหญิงของพวกข๎าจะเสนอแก่ทํ าํ นเถดิ จง ลกุ ขึน้ ไปอาบนาํ้ ใหส๎ ะอาดแลว๎ มาบริโภคอาหาร\"

เม่ือชายหนุํมไดฟ๎ ๓งดงั นน้ั กร็ ู๎สึกช่ืนมนื่ ขน้ึ คอํ ยลุกขึน้ อยาํ งมีเร่ยี วแรง เดินไปยังสระนา้ํ ท่นี างเหลําน้นั ชีใ้ ห๎ และ ในขณะที่เขาดาํ ลงไปในสระน้ัน ก็โผลขํ ้ึนแลดูโดยรอบด๎วยความ อศั จรรย๑ใจอยาํ งย่ิง เพราะปรากฏวําเขาโผลํข้นึ มากลางสระใน สวนขวัญของพระราชาจณั ฑสิงหแ๑ หงํ นครตามรลิปติ และทันที ท่ีแลเห็นเขากต็ อ๎ งอทุ านออกมาวํา \"อะโห นม่ี นั เร่ืองอะไรกัน เด๋ียวน้เี ราอยูใํ นอุทยานหลวง แตํเม่อื ตะกเี้ ราอยใํู นนครอนั งามโอฬารนี่ ความรื่นรมย๑ทมี่ อี ยูํที่ นน่ั หายไป กลายเป็นความโศกเศรา๎ แสนศัลยท๑ น่ี ีเ่ พราะต๎องแยก จากนางมา แตนํ ี่ก็มิใชํความฝน๓ เพราะเราเห็นทกุ อยํางในสภาพ ของคนทตี่ น่ื แลว๎ แท๎ ๆ บัดนค้ี วามจริงกแ็ จํมแจง๎ แล๎ววาํ เราถกู นางในบาดาลแหํงน้ันหลอกเหมือนอ๎ายโงํตนหน่ึงน่นั เอง\" คดิ ดงั นแ้ี ลว๎ สตั ตวศีลกอ็ อกเดินทอํ งเทย่ี วไปในสวน อยํางไรจ๎ ุดหมาย มลี กั ษณเหมอื นคนบา๎ มคี วามเสียใจอยําง

ลกึ ซงึ้ ทตี่ อ๎ งพรากจากนางมาโดยไมมํ ีทางจะไดพ๎ บกันอีก เดนิ พลางร่ําไหด๎ ๎วยใจรนั ทดผดิ หวัง บรรดาผ๎ูรกั ษาอุทยานแลเหน็ ชายหนมุํ เดิน กระเซอะกระเซงิ อยใํู นสวนมีราํ งกายอันเรย่ี ราดด๎วยเกสร ดอกไมส๎ ีเหลอื งเตม็ ไปทวั่ เชํนนนั้ กร็ บี พากันไปกราบทูล พระราชาใหท๎ รงทราบ พระราชาจณั ฑสิงหไ๑ ด๎ฟ๓งกง็ ุนงงใน พระทัยยง่ิ นัก เสดจ็ มาดว๎ ยพระองค๑เอง แลเหน็ เสวกของ พระองค๑ตกอยใํู นสภาพท่ีนําสงสารเชํนนั้นก็ทรงปลอบดว๎ ย ความปรานี ตรัสแกเํ ขาวาํ \"เพอื่ นรกั ของข๎า นม่ี ันเร่อื งอะไรกันเลาํ ชวํ ยเลาํ ให๎ขา๎ ฟ๓ง ทสี ิ ขา๎ ใช๎ใหเ๎ จ๎าเดินทางไปทาํ ธุระในทีห่ นง่ึ แตํเจา๎ กลบั ไปอีกที่ หนง่ึ ลกู ศรของเจ๎าพลาดทีห่ มายเสียแล๎วหรอื \"

เมือ่ สัตตวศลี ได๎ฟ๓งรับสั่งเชํนน้ัน ก็กราบทลู เรื่องราวท่ี เปน็ มาทงั้ หมดใหพ๎ ระราชาฟ๓ง พระราชาได๎ฟ๓งก็ฉงนพระทัยย่ิง นัก รําพงึ แกํตนเองวาํ \"ชํางประหลาดอะไรอยํางนี้ ชายคนน้เี ปน็ วีรบุรษุ อยาํ ง ไมํต๎องสงสยั เขาถกู ความรักหลอกเลนํ จนหัวป่๓น แตจํ ะวาํ ไปขา๎ กลับยนิ ดดี ว๎ ยซ้ําเพราะข๎าได๎โอกาสท่ีจะปลดเปลอ้ื งหนแี้ หงํ บุญคณุ ทีเ่ ขามตี อํ ขา๎ เสยี ที\" ดังนนั้ พระราชวรี ะจงึ กลาํ วแกเํ ขาวํา \"เจา๎ จงหยดุ เศร๎า โศกเสยี ทเี ถดิ ขา๎ จะพาเจา๎ กลบั ไปทางเดิมเพอ่ื ไปสนํู างอสุรีทเ่ี จ๎า รักด๎วยตัวของขา๎ เอง\" เมอ่ื ปลอบโยนดังนีแ้ ล๎วก็รับส่ังให๎เขาไป อาบนํา้ และกินอาหาร เป็นการพกั ผํอนเอาแรงไว๎ วันรงุํ ขึน้ พระราชาทรงมอบราชอาณาจักรแกํเหลาํ เสนาบดีให๎ชํวยดแู ล แลว๎ เสดจ็ ลงเรอื แลํนใบไปในทะเลพรอ๎ ม ด๎วยสัตตวศลี ซ่ึงเปน็ ผู๎นําทาง ทนั ทที ่เี รอื มาถงึ ครึง่ ทาง สตั ตวศีล

กแ็ ลเหน็ คนั ธงมหศั จรรยผ๑ ดุ ขึ้นจากน้ําทะเลพรอ๎ มดว๎ ยผืนธงอนั สงาํ งามเหมอื นที่เคยเห็นเม่ือครง้ั กอํ น จึงกราบทูลพระราชาวํา \"นน่ั ไงลํะพระเจา๎ ขา๎ เสาธวัชอันยิ่งใหญํ เคร่อื งหมาย แหงํ สมบัติอันหาคาํ มไิ ด๎ผงาดโดเดนํ อยํูในทะเลอยํางสงํางาม ข๎า พระบาทจะกระโดลงตรงนน้ั ตอํ จากน้นั พระองคโ๑ ปรดกระโดด ตามข๎าพระบาท ดาํ ด่งิ ลงไปตามเสาธงนแี่ หละ\" ขณะท่ีสัตตวศีลกราบทลู อยํูนีเรอื ก็แลํนเข๎าไปใกล๎เสา ธงทอง เปน็ เวลาเดียวกบั ท่เี สาธงกําลังเรม่ิ จะจมลง สัตตวศลี รบี กระโดดลงไปเป็นคนแรก พระราชาเป็นคนที่สองท่ีกระโดดตาม ลงไป ในไมชํ ๎าก็ปรากฏวําทั้งสองคนลงมาถงึ นครอนั โอฬาร พร๎อมกนั พระราชาทรงต่ืนพระทยั เป็นล๎นพน๎ ตอํ ภาพท่ปี รากฏ เฉพาะหน๎า หลงั จากเสดจ็ เข๎าไปบชู าเทวรูปพระแมเํ จา๎ ปารวตี แลว๎ ก็เสดจ็ กลบั มาน่งั ข๎างสตั ตวศลี

ระหวาํ งน้นั เองในทํามกลางแสงทองระยิบระยบั นาง โฉมงามก็ปรากฏราํ งแวดลอ๎ มดว๎ ยบริวารจํานวนมาก สตั ตวศีล แลเหน็ กร็ บี กราบทูลละลํา่ ละลกั วาํ น่ันแหละคือนางยอดดวงใจ ของตน พระราชาทอดพระเนตรแล๎วรส๎ู กึ วาํ ถงึ นางจะงาม เพียงไร แตหํ าไดผ๎ ูกมดั พระองคใ๑ หค๎ ลั่งไคลไ๎ ด๎ไมํ ดวงหทยั ของ พระองคม๑ ีแตํความวํางเปลาํ หาไดม๎ ีเย่อื ใยจตํอนางแมแ๎ ตนํ ๎อย นางโฉมงามแลเห็นพระราชาผส๎ู งํางาม ประกอบด๎วยลักษณะ มหาบุรุษอันเดํนชัดเชํนนั้นกป็ ระหลาดใจราํ พึงแกตํ นเองวาํ \"ใครหนอชํางงามสงําถึงเพยี งนี\"้ แล๎วนางกก็ ลับเขา๎ ไปในเทวาลัย กระทาํ นมสั การเทวรู ปพระเทวี และอธษิ ฐาน ฝุายพระราชามีความรูส๎ กึ ดหู มนิ่ ตอํ นาง ไมตํ ๎องการจะเห็นนางอกี จงึ พาสัตตวศลี เดนิ เขา๎ ไปพกั ผํอน ในสวน ในเวลาไมนํ านนักนางแทตย(๑ จากศพั ทไ๑ ทตย หมายถึง อสูรพวกหนึง่ ซึ่งเปน็ บุตรของพระกศั ปเทพบิดรกบั ชายาองค๑ หนึง่ คือนางทติ )ิ โฉมงามกลับออกมาจากพระวมิ าน หลงั จากท่ี

ได๎อธษิ ฐานขอสามที ดี่ ีตํอพระเทวแี ล๎ว นางเรียกบรวิ ารคนหน่งึ เข๎ามาและกลําววาํ \"เพอ่ื นเอย๐ ไปหาดสู วิ าํ ชายผงู๎ ามสงาํ เป็น มหาบุรุษท่ีข๎าเหน็ เม่ือตะกเ้ี ปน็ ใคร แลว๎ เชญิ ให๎เขาเขา๎ มาเพื่อเรา จะไดต๎ ๎อนรับเขาให๎สมเกยี รติ เราจะต๎องตอ๎ นรับเขาใหด๎ เี พราะ เขาเปน็ วีรบรุ ุษผู๎ยิง่ ใหญํ สมควรจะไดร๎ บั การตอ๎ นรบั เปน็ พเิ ศษ\" เมื่อนางบรวิ ารได๎รับคาํ ส่งั เชนํ น้นั กร็ ีบติดตามจนพบ พระราชาอยูใํ นสวนกาํ ลังก๎มลงกระทําอัญชลีอยํางนอบน๎อม และนําสารของผ๎เู ป็นายมากราบทลู ใหท๎ รงทราบ พระราชาผูว๎ ี ระกลบั ตรสั อยาํ งไมแํ ยแสด๎วยเสียงอันเหยยี ดหยามวาํ \"สวนน้ีก็ ให๎ความรื่นรมย๑แกํขา๎ เพยี งพอแลว๎ ข๎าจะปรารถนาความบันเทิง อะไรนอกเหนอื ไปจากนเี้ ลํา\" เม่ือนางบรวิ ารนาํ ความกลบั มาแจง๎ แกํนางอสรู ผเ๎ู ปน็ นาย นางก็คิดในใจวาํ พระราชาองคน๑ ีไ้ มไํ ยดีตอํ เรา เพราะถอื วํา พระองค๑มีเกียรติยศสงู สงํ ยิ่งกวําเรา ถา๎ กระไรเราควรถวายการ ตอ๎ นรบั อยาํ งวิเศษสดุ แกพํ ระองคด๑ ีกวาํ ดังนั้นนางแทตย๑จึง

ออกมาหาพระราชาด๎วยตนเองที่อุทยาน และคดิ วําพระราชา องคน๑ ้ถี ูกสงํ มาให๎เป็นสวามขี องนางด๎วยผลบญุ ท่ีนางไดบ๎ ูชาพระ ทรุ คาเทวนี ัน่ เอง ขณะเมื่องนางยตรกายเข๎ามาน้นั บรรดารุกข ชาตติ าํ งก็ใหเ๎ กียรติแกนํ างโดยค๎อมกง่ิ ลงตาํ่ หมมูํ วลป๓กษินชาติ กร็ อ๎ งเพลงอยํางไพเราะ และลดาวลั ยก๑ ก็ วดั ไกวไปมาตามสาย ลมออํ นรําเพย ปรายโปรยเกสรกสุ มุ รสลงสรํู ํางของนางมขิ าด สาย เมือ่ นางดาํ เนนิ เข๎ามาใกลว๎ ีรกษัตรยิ ๑ กก็ ๎มลงถวายความ เคารพอยาํ งนอบนอ๎ ม เชญิ ชวนใหพ๎ ระองคท๑ รงรับไมตรีของนาง พระราชาได๎ฟ๓งก็ทรงชไ้ี ปทีส่ ตุ ตวศลี และตรสั แกํนาง วํา \"ข๎าเดนิ ทางมาท่นี ีก่ เ็ พือ่ ถวายการบูชาแดอํ งคพ๑ ระทรุ คา ตามทชี่ ายคนนีเ้ ชญิ ชวน ข๎าก็ไดบ๎ ชู าพระเทวแี ลว๎ ด๎วยธวัชอัน งาม หลังจากนี้แล๎วกห็ มดภาระของขา๎ เจา๎ ยังมีอะไรจะมาเสนอ ข๎าอกี \"

เมอ่ื นางได๎ฟ๓งดังนั้นกก็ ลําววํา \"ถา๎ กระน้นั กท็ รงมาเถิด ข๎าจะพาพระองค๑ไปยังนครแหงํ ท่ีสองของขา๎ ซงึ่ นับได๎วําเป็นสิ่ง มหศั จรรยท๑ ่สี ดุ ในสามโลกนี\"้ เมื่อไดฟ๎ ง๓ นางกลาํ วจบ พระราชาก็สรวลเสยี งกึกกอ๎ ง ตรสั วํา \"โอะ๏ โอ๐ เรอ่ื งน้นั นะํ หรือ ชายคนนไี้ ดเ๎ ลําใหข๎ ๎าฟง๓ หมดแล๎ว ถงึ เรอ่ื งวังอนั มหัศจรรยพ๑ ร๎อมด๎วยทะเลสาบทีน่ ําลงไป อาบของเจา๎ นน่ั แหละ\" นางโฉมงามไดฟ๎ ๓งกก็ ลาํ ววาํ \"อารยบตุ ร ขออยําตรัส อยาํ งนัน้ ขา๎ มิไดม๎ เี จตนาจะหลอกลวงพระองค๑เลย ใครเลําจะ กลา๎ หลอกลวงบุคคลท่นี าํ นบั ถืออยาํ งพระองคไ๑ ด๎ ข๎าเป็นดง่ั ทาส ของทํานทั้งสองอยํแู ล๎ว จะเกรงอะไรอีก ขอเชิญเสดจ็ มากบั ข๎า เถิด\"

พระราชาไดฟ๎ ๓งก็ทรงตกลง พาสัตตวศลี ไปดว๎ ย พระองค๑ เสดจ็ ตามนางงามเข๎าไปสํวู ังชัน้ ในของนาง เม่ือเปดิ ประตเู ขา๎ ไปสวํู ังอันงาม ก็ทอดพระเนตรเหน็ สวนขวญั อันงดงาม สดุ พรรณนา ดารดาษไปด๎วยพฤกษชาตซิ งึ่ มดี อกบานตระการ ตาทุกหนทกุ แหํง นครภายในแหํงน้มี ลังเมลืองไปด๎วยแสงทอง แสงแกว๎ ระยบิ ระยับไปหมด ราวกบั ยอดภูผาพระสุเมรอุ ันเปน็ ทตี่ งั้ แหงํ เมืองฟาู นางแทตย๑เชญิ ชวนให๎พระราชาประทับบน บรรยงก๑รตั นาสน๑ทรี่ จติ ไวอ๎ ยํางสดุ บรรเจดิ และถวายการ ต๎อนรับด๎วยอรรฆยะ (การต๎อนรบั ผเ๎ู ป็นแขกด๎วยการมอบเมลด็ ขา๎ ว หญา๎ ทรู วะ ดอกไม๎ และนาํ้ ให๎แกแํ ขกผ๎ูมาเยือน) และทูล พระราชาวาํ \"โอ นโรดม ข๎าน้เี ป็นธดิ าของอสุรกาลเนม(ี นามอสรู หรอื รากษสตนหนึง่ เปน็ ลูกของอสูรวโิ รจนะ ผ๎ูเปน็ หลานของพญา ยกั ษ๑ หริ ณั ยกศิปุ ถกู พระนารายณฆ๑ ําดว๎ ยจกั รสทุ รรศน)๑ ผท๎ู รง กติ ติคณุ อนั ประเสรฐิ แหงํ เหลาํ อสรู ทั้งหลาย แตํพํอของขา๎ ละ โลกไปสสํู วรรคแ๑ ล๎ว โดยอาญาของพระวษิ ณุ(หรอื พระนารายณ๑

เปน็ เทพสงู สดุ องค๑หนึง่ ในจาํ นวนสามองค๑ ซ่ึงประกอบด๎วยเทพ อีกสองคค๑ ือ พระศวิ ะ(อศิ วร) และพระพรหม) ผเ๎ู ป็นพระจกั รี(ผ๎ู ทรงจักร (ช่ือสุทรรศน)๑ เป็นอาวธุ หมายถึงพระวษิ ณุ หรอื พระ นารายณ)๑ และนครแฝดท่ีทรงแลเหน็ น้ี ข๎าไดร๎ ับมรดกมาจาก บดิ าของขา๎ เปน็ นครอนั เลศิ ทร่ี งั สรรค๑ด๎วยฝมี อื ของพระวศิ วกรร มนั (หรอื วศิ วกรรม)(เทพผู๎เป็นนายชาํ งใหญํแหงํ สวรรค๑) ผูใ๎ ดอยูํ ในปุระนจ้ี ะปรารถนาอะไรกจ็ ะไดด๎ ังใจ เปน็ ทซี่ ง่ึ ความชราและ ความตายมอิ าจมาเย่ยี มกรายเลย มาบดั น้ีข๎ามคี วามนับถอื พระองคด๑ ุจดังพํอของข๎า ตัวขา๎ และพระนครทัง้ สองนเี้ ปน็ ของ ใตฝ๎ าุ พระบาทแล๎ว\" กลําวแลว๎ นางก็คุกเขาํ ลงกราบแทบบวั บาทของ พระราชาแสดงการถวายตวั พระราชาจงึ ตรสั แกํนางวํา \"ถา๎ เปน็ ดง่ั ท่ีเจา๎ พดู ขา๎ ก็ขอมอบเจา๎ ไวแ๎ กํเพ่ือนข๎าคอื สัตตวศลี ผนู๎ ี้ ผซู๎ ึง่ ข๎ารกั เหมือนญาตสิ นิท\"

เมือ่ พระราชาผู๎ทรงสริ ดิ งั พระทรุ คาเทวีในรํางมนุษย๑ ตรัสถอ๎ ยคาํ น้ี นางกเ็ ขา๎ ใจและยอมรบั ฟง๓ โดยดี ด๎วยประการ ฉะน้ี สัตตวศลี กไ็ ดบ๎ รรลจุ ุดสุดยอดแหํงความปรารถนาคือ ได๎ นางผู๎เปน็ ยอดดวงใจ และได๎เป็นราชนั ครองนครทงั้ สองดว๎ ยใน ขณะเดยี วกัน พระราชาจงึ ตรสั แกเํ ขาวํา \"แนะํ เจ๎าเพ่อื นยาก บดั นขี้ า๎ ก็ไดใ๎ หส๎ ิง่ ท่เี จา๎ ปรารถนา แลว๎ เป็นเครอ่ื งตอบแทนผลอามลกะที่เจ๎าเคยใหข๎ า๎ กินผลหนง่ึ ในสมัยกอํ น แตํข๎าก็ยงั เปน็ หนเี้ จา๎ อยูํ ขา๎ ยังไมํได๎ให๎รางวลั แกเํ จ๎า เปน็ อยาํ งทสี่ อง\" เม่อื พระราชาจณั ฑสิงหก๑ ลําวแกํสัตตวศีลผยู๎ นื กม๎ ศรี ษะอยดํู งั น้นั แลว๎ กห็ ัสมาตรสั แกนํ างแทตยาสุรีวาํ \"ทีนเ้ี จา๎ จงแสดงหนทางท่จี ะนาํ ขา๎ กลับพระนครเถิด\" นางอสูรไดฟ๎ ง๓ ดังน้ันก็ถวายกระบเ่ี ลํมหนึง่ แกํ พระราชาพร๎อมท้งั แนะนาํ วาํ \"กระบ่ีวิเศษนี้ชือ่ ปราบสกลทศิ ไมํ

มีใครเอาชนะได๎ พระองคจ๑ งเอาตดิ ตัวไปพรอ๎ มดว๎ ยผลไมน๎ ีซ้ ่ึงมี คุณอนั เลศิ ซ่งึ เมือ่ พระองคไ๑ ดเ๎ สวยแลว๎ จะสามารถเอาชนะ ความแกํและความตายได\"๎ พระราชาทรงทราบวิถที นี่ างกลําวเป็นนยั ดังน้ันแลว๎ กก็ ระโจนลงสํบู ึงใหญตํ ามที่นางช้ีให๎ และสง่ิ ท่ีเกดิ ตามมาก็คอื พระองคไ๑ ดผ๎ ดุ ข้นึ ในนครของพระองค๑เองราวปาฏหิ ารยิ ๑ สวํ น สัตตวศลี มไิ ดต๎ ิดตามไป เพราะได๎เปน็ ราชาครองสองพระนคร ณ บาดาล พร๎อมดว๎ ยนางอสรุ โี ฉมงาม มีความสขุ อยํใู นแดน ทิพยแ๑ หํงนน้ั ชั่วกาลนาน \"ขา๎ แตํเทวบตุ ร\" เวตาลกลาํ วหลังจากนิทานจบลงแล๎ว วาํ \"ข๎ายงั สงสัยอยูํวําใครกันแนรํ ะหวํางบุรุษท้ังสองนัน้ ทีก่ ล๎า หาญทสี่ ดุ ในการโจนลงทะเล\" เมื่อเวตาลตั้งปุจฉาดงั น้ี พระราชาตรวิ กรมเสนผูท๎ รง เกรงคาํ สาปของเวตาลก็กลําววาํ

\"ถ๎าจะใหข๎ า๎ ตอบ ข๎ากต็ ๎องบอกวาํ สัตตวศลี น่ันแลคือคน ท่กี ลา๎ หาญทส่ี ุด เพราะเขากระโจนลงสูํสมุทร ท้งั ๆ ทไี่ มรํ ว๎ู าํ อะไรจะเกดิ ขึ้น เขาไมรํ ู๎ถึงเหตกุ ารณ๑ และมิได๎มคี วามหวงั ใด ๆ เลย สํวนพระราชาน้นั ทรงทราบดอี ยูแํ ล๎ววาํ อะไรจะเกิด่ข้ึน เมอื่ ดําลงไปใตน๎ าํ้ เพอื่ หาอะไรที่น่ัน และพระองค๑กม็ ไิ ดต๎ กหลุมรกั นางแทตยาสรุ ี เพราะพระองคห๑ าไดม๎ คี วามปรารถนานางแตํ ประการใดไมํ\" ฝุายเวตาลเมือ่ ไดย๎ นิ พระราชาตรัสดังนั้นเปน็ การ ละเมดิ กตกิ า กห็ ายแวบไปจากองั สาของพระราชา กลบั ไปสูํตน๎ อโศกตามเดมิ พระราชาก็เสด็จกลบั ไปยังทีน่ นั้ อกี คร้งั หนงึ่ เพื่อ จะเอาตวั มันมาใหไ๎ ด๎ ่ทงั้ นีเ้ พราะบรุ ุษผม๎ู คี วามรับผดิ ชอบตํอ งานทต่ี นทาํ ยอํ มไมลํ ะทิ้งไปกํอนท่งี านของตนจะสาํ เรจ็ ลงตาม สญั ญา

นทิ านเรอื่ งที่ ๘ ครัน้ พระราชาตริวิกรมเสนเสดจ็ กลบั ไปจับเวตาลที่ ต๎นอโศกมาแล๎วก็พาดมนั ไวบ๎ นบาํ เดินกลับไปทางเดมิ เพื่อจะไป พบโยคีศานติศลี ทป่ี ุาช๎า แตํขณะทเี่ ดินมาในความเงียบน้นั เอง เวตาลกก็ ลําวขึ้นวาํ \"แนํะ ราชะหนทางยังอกี ไกล เพอ่ื จะให๎ พระองค๑ลมื ภาระอันหนักน้ี โปรดเตรยี มสดบั ปญ๓ หาของข๎าเถิด\" แตํโบราณกาล ยงั มีท๎องถิ่นหน่งึ เป็นสมบตั ขิ อง ตระกลู พราหมณใ๑ นแควน๎ องั คะ เรยี กวํา หมบํู า๎ นพฤกษฆฏั ใน หมูํบ๎านดงั กลําวนม้ี พี ราหมณ๑ทรี่ ่ํารวยคนหนง่ึ มชี ือ่ วาํ วิษณุ สวามนิ พราหมณผ๑ ู๎นี้มภี รรรยาซ่ึงอยูํในตระกลู ทดั เทยี มกบั ตน ด๎วยชาตกิ ําเนดิ นางพราหมณีไดใ๎ หก๎ ําเนิดบตุ รชายสามคนซงึ่ มี ความเป็นผดู๎ หี วั สงู เชนํ เดียวกนั ในกาลตํอมาเม่ือเด็กทงั้ สาม เติบโตเปน็ หนมุํ กเ็ ปน็ ท่ภี าคภมู ิใจของบดิ ามารดามาก

วนั หนึง่ เมอื่ พราหมณก๑ าํ ลังจะกระทาํ ยชั ญพิธี(พิธี บวงสรวง) ก็เรียกบตุ รชายท้งั สามเข๎ามาและส่ังให๎ท้งั สามคน ออกไปเที่ยวหาเตาํ ทะเลทีช่ ายหาด เมอ่ื ไปถงึ ฝ่๓งทะเลมินานก็ พบเตําตัวหนงึ่ พราหมณผ๑ ูพ๎ ี่ใหญกํ ก็ ลาํ วแกนํ อ๎ งชายทัง้ สองวํา \"พวกเจ๎าคนหนึง่ คนใดในสองคนจงแบกเตาํ เอาไปให๎ ทํานพอํ ทาํ ยชั ญพิธีเถดิ ข๎าคงจะแบกมนั ไปไมํได๎เพราะมันล่ืน ด๎วยตะไครนํ าํ้ \" เมอ่ื พีช่ ายใหญกํ ลาํ วดงั น้ี น๎องทัง้ สองกก็ ลําววํา \"ถ๎าพี่ ลงั เลใจ ไมํกล๎าแบกมนั ไป ทําไมพวกข๎าจะตอ๎ งแบกไปเลํา\" พีช่ ายใหญไํ ดฟ๎ ง๓ ก็กลาํ ววาํ \"เจา๎ ท้ังสองจะต๎องเอาเตํานี้ไป ถา๎ เจ๎าไมทํ าํ เจา๎ ก็จะได๎ ชื่อวาํ ขดั ยัชญพธิ ีของพํอ ทําให๎ไมสํ ําเรจ็ ท้ังเจ๎าและทํานพํอก็ จะตกนรกดว๎ ยกนั ทัง้ คํูแนํ ๆ\"

เมอ่ื เขาบอกแกํน๎องทั้งสองดังนี้ คนทง้ั สองกลับ หวั เราะเยาะและกลําววํา \"ถ๎าพ่รี หู๎ นา๎ ทข่ี องพวกเราดงั นแ้ี ล๎ว ทําไมไมรํ ตู๎ วั เองวําพ่กี ็ต๎องทําหนา๎ ท่เี ชํนเดียวกนั \" พช่ี ายใหญจํ งึ กลําววํา \"ขา๎ เป็นผู๎ดใี นการกนิ และขา๎ ไมคํ ดิ วําจะแตะต๎องเจา๎ เตําตัวนี้ มนั นาํ ขยะแขยงส้ินดี\" น๎องคนกลางไดฟ๎ ๓งจงึ พดู วํา \"ถา๎ เชนํ นน้ั ขา๎ กเ็ ป็นผดู๎ ี ทส่ี ุด เพราะข๎าเป็นผู๎ทร่ี ๎ูดที ส่ี ุดในเรอ่ื งของเพศอันละเอยี ดออํ น\" เมอ่ื ไดฟ๎ ๓งดงั นี้พีช่ ายใหญํกก็ ลาํ ววาํ \"ถ๎ากระน้ันกใ็ ห๎ เจ๎านอ๎ งเลก็ นีแ่ หละนําเตาํ นไ้ี ป\" น๎องคนสดุ ทอ๎ งได๎ยนิ กข็ มวดคิ้วดว๎ ยความไมพํ อใจ กลําวแกํพี่ชายทงั้ สองวาํ \"เจ๎าคนโงํ ขา๎ เปน็ ผ๎ดู เี ร่ืองเตยี งนอน เพราะฉะน้ันข๎าน่แี หละเปน็ ผด๎ู ีมากที่สดุ \"

ท้ังสามพนี่ ๎องตํางกท็ ะเลากนั เพราะความหย่งิ ลําพอง ในตวั เอง ดังน้ัน คนทง้ั สามจงึ ละจากเตําทะเล เดนิ ทางเขา๎ ไปใน เมอื งวิฏงั กปรุ ะ ซึง่ มีพระเจ๎าแผํนดนิ ชือ่ พระเจ๎าประเสนชิต ปกครองอยูํ เพื่อจะให๎ตัดสนิ กรณพี ิพาทของตน เมอ่ื สมหุ ราชมนเทยี รขานช่อื เรยี บร๎อยแล๎ว พ่นี ๎องทัง้ สามก็เขา๎ เฝูาพระเจา๎ แผํนดิน และบรรยายเร่อื งราวใหท๎ รง ทราบอยํางละเอยี ด พระราชาฟง๓ เรอื่ งราวแลว๎ ก็ตรสั วาํ \"คอย อยํูทีน่ ีแ่ หละ ขา๎ จะใหเ๎ จา๎ ได๎พสิ จู นต๑ ัวเองเสยี กํอน\" ชายท้ังสามก็ ตกลงและน่ังรออยํู ณ ทีน้ัน ขณะนนั้ เป็นเวลาที่พระราชาจะเสวยภตั ตาหารมอ้ื กลางวนั จงึ เรยี กให๎ชายท้งั สามเข๎ามารวํ มโตะ๏ เสวยซึ่งมีอาหาร อนั โอชะปรงุ แล๎วอยํางดที ่ีสดุ สํงกลน่ิ หอมฟูุงยวั่ ยวนจมกู ประกอบดว๎ ยรสตําง ๆ ถึง หา๎ รส พราหมณ๑ผู๎เป็นพี่ใหญํแลเห็น แล๎วกไ็ มยํ อมกนิ กลับเชดิ หนา๎ อยาํ งหย่ิงจองหองและขยะแขยง พระราชาจงึ ตรัสถามวาํ \"อาหารบนโตะ๏ เสวยนล้ี ๎วนแตขํ องดี

วเิ ศษท้ังสนิ้ เหตุใดเจา๎ จงึ ไมํยอมกนิ \" พราหมณไ๑ ดฟ๎ ง๓ ก็ทลู ตอบ วาํ \"ข๎าพระบาทสังเกตเหน็ วํา อาหารนม้ี ีกลนิ่ ตุ ๆ ราวกับ กลิ่นซากศพ ดงั นนั้ ข๎าพระบาทจงึ ไมอํ าจเข๎าไปเฉยี ดใกลอ๎ าหาร พวกนี้ ไมํวาํ มนั จะอรํอยสกั แคไํ หนก็ตาม\" พระราชาจงึ ตรสั ถามผ๎ทู นี่ ง่ั ล๎อมรอบโตะ๏ น้นั วํารส๎ู ึก อยํางไร คนเหลํานน้ั ไดฟ๎ ง๓ รบั สง่ั ก็ทลู วํา \"กระยาหารน้ีคือข๎าว ขาวหอมโดยธรรมชาติ ไมมํ ตี าํ หนอิ ะไรเลย\" แตํพราหมณผ๑ หู๎ ยิ่ง ในความเปน็ ผดู๎ อี ยํางย่งิ ยวดในการกินก็ยังไมํยอมแตะตอ๎ ง น่ัง ทําจมกู ยนํ อยูํ พระราชาทรงดําริวาํ เร่ืองนี้สมควรจะสืบสวนใหร๎ ู๎ เทจ็ จริง มนตรีจึงทลู วํา ข๎าวเสวยนีเ้ ปน็ ขา๎ วที่ปลูกในสาลีเกษตร ซงึ่ อยํูใกลก๎ บั ฆาฏ(ที่เผาศพโดยมากอยํใู กล๎ฝง่๓ แมนํ ้าํ ศักดิ์สิทธิ์ เชนํ แมนํ ้ําคงคา เปน็ ต๎น) อนั เป็นทเ่ี ผาศพของคนในหมํูบ๎าน แหงํ หนง่ึ พระราชาได๎ฟ๓งกป็ ระหลาดพระทยั มาก ทรงพอ พระทยั อยํางย่ิง ตรสั แกํพราหมณว๑ ํา \"ตัวทาํ นน้มี คี วามรใู๎ น

โภชนศาสตร๑ย่ิงนัก ทํานเป็นคนเกงํ หาไดย๎ าก จงเลือกกิน อาหารอยาํ งอืน่ ตามใจชอบเถดิ \" หลงั จากการกนิ เลยี้ งสน้ิ สดุ ลง พระราชากป็ ลอํ ยให๎ พราหมณ๑กลับไปยงั ท่ีพกั ของตน และสงํ หญิงงามท่ีสดุ คนหน่งึ งามเพริศพริ้งท้ังสรรพางคห๑ าท่ีเปรยี บมิได๎ ตกแตงํ รํางกาย ด๎วยปิลนั ธาภรณอ๑ ันแพรวพราวดว๎ ยมณีจนิ ดาคําควรเมือง สงํ ไปประทานแกํพราหมณ๑คนรองผูเ๎ ปน็ เอตทคั คะในกาม ศาสตร๑ นางผู๎เปรยี บดังผ๎ูจุดไฟของกามเทพ และเป็นผู๎ที่มพี ักตร๑ อนั งามดังดวงศศีในยามเทยี่ งคนื มาสูํหอ๎ งของพราหมณ๑โดยมี สาวสรรกาํ นลั นางแวดลอ๎ มเป็นบรวิ าร เมื่อนางผูง๎ ามบรรเจิดมาถึงหอ๎ งพักของพราหมณ๑ หนุํมผู๎เลิศในโลกยิ วิสยั พราหมณแ๑ ลเห็นก็แสดงอาการเหมอื น จะเป็นลม เอามือซา๎ ยปิดจมูกไวแ๎ ละตะโกนบอกแกํเสวก ผ๎ตู ดิ ตามนางมาวาํ

\"เอานางคนนอี้ อกไปให๎พน๎ ขืนชกั ชา๎ อยขํู ๎าตอ๎ งตายแนํ คนอะไรมกี ลนิ่ ตวั เหมน็ ราวกับแพะ\" ราชเสวกไดฟ๎ ๓งกต็ กใจ มคี วามประหลาดใจเป็นล๎นพ๎น รีบพานางโฉมงามกลับไปเฝูาพระราชา กราบทูลเรือ่ งราวให๎ ทรงทราบ พระราชาจึงสงํ คนนําคาํ ส่งั ไปแจง๎ ใหบ๎ รุ ษุ ที่คลน่ื ไส๎ นนั้ มาเฝาู ตรสั วํา \"เจา๎ จงบอกขา๎ มาซิวํา หญิงงามทีข่ ๎าสํงไปให๎ เจา๎ มกี ลน่ิ กายเหม็นไดอ๎ ยํางไร นางเป็นคนสะอาด หม่นั ชาํ ระ ลา๎ งรํางกายเสมอ และประทิน่ กายดว๎ ยของหอม เชํน ผลจนั ทน๑ แดง ผงการะบูน ผงยาดาํ (กฤษณา) และเครอื่ งหอมนานาชนดิ ซึ่งนางสรรหามาจากทัว่ โลก อยาํ งนยี้ ังจะมีกลน่ิ เหมน็ เหมอื น แพะอีกหรือ\" ถึงแม๎พระราชาจะอ๎างเหตุผลอยํางไร ๆ ชายผู๎คลน่ื ไส๎ กไ็ มยํ อมเชื่อ พระราชาทรงคาํ นึงวาํ เร่ืองนน้ี ําจะมคี วามเรน๎ ลับ แอบแฝงอยูํ จงึ ซกั ถามนางงามดว๎ ยวธิ ีตําง ๆ ในท่ีสุดนางก็

ยอมรบั วํา เมอื่ ยังเยาว๑วยั นางพรากจากครอบครัวไปอยูํที่อ่ืน และนางถกู เลยี้ งมาดว๎ ยนมแพะ เมอ่ื พระราชาได๎ประจกั ษค๑ วามจรงิ ดงั นี้ ทรงพศิ วงใน ความร๎ูแจง๎ อันเร๎นลับของพราหมณห๑ นํมุ เป็นอันมาก จากน้ีทรง สบื สวนถึงความมหัศจรรย๑ของพราหมณผ๑ ๎ูเป็นน๎องสดุ ทอ๎ งวาํ เขามคี วามรส๎ู กึ ซึ้งเกย่ี วกบั เตียงนอนอยํางไร พระราชาโปรดให๎ นาํ เตยี งนอนพิเศษสดุ ตวั หนง่ึ มาปลู าดดว๎ ยเส่ือเจด็ ช้ันสลบั กับ ฟกู มีผา๎ ปูที่นอนอันน่ิมละมุนละไม ปูทบั ดา๎ นบน เมือ่ ตกแตงํ เรียบรอ๎ ยแลว๎ ก็นาํ ไปใหพ๎ ราหมณห๑ นมุํ นอนในหอ๎ งไสยาอนั โอํ อํา เมอื่ เวลาผาํ นไปครงึ่ ยาม พราหมณห๑ นุํมกผ็ ดุ ลกุ ขนึ้ นัง่ เอามือทั้งสองบีบทส่ี ขี ๎าง และเปลํงเสยี งร๎องครวญครางด๎วย ความเจ็บปวด บริพารของพระราชาซ่งึ เฝาู ดอู ยํใู นทน่ี ั้น แลเหน็ เหตุการณก๑ ็เขา๎ ไปประคองจึงแลเห็นเครอ่ื งหมายคด ๆ งอ ๆ เปน็ ผนื่ แดงท่ีสขี า๎ งของชายหนมํุ ราวกับเป็นเสน๎ ขนทฝ่ี ๓งแนํนลง