Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı 7. Ders kitabı yazarları, yapılan program de- ğişikliği sonucunda daha önceki kitapları 5. Bir öğretmen ilköğretim I. kademe fen ve revize etmek istemiştir. Ancak programı teknoloji dersinde hücre konusunu işler- inceleyince programın daha öncekinden ken A şubesinde üç boyutlu hücre mo- çok farklı olduğunu, önceki kitaplarda delini kullanarak B şubesinde ise modeli bulunan konuların programda ayrıntılı getirmeyi unuttuğu için tahtada gerçeğe olarak yer almadığını görmüşlerdir. Kitap- yakın çizimler yaparak konuyu anlatır. ta yer alacak bilgiye temel oluşturacak Konu sonundaki değerlendirmede, B şu- içeriği de kestiremediklerini fark etmişler- besindeki bazı öğrencilerin hayvan hüc- dir. resini küresel yapılar yerine dairesel yapı- lar olarak düşündüklerini ve A şubesinin Buna göre, programla ilgili olarak aşa- daha başarılı olduğunu belirler. ğıda verilenlerden hangisi doğrudur? Buna göre, aşağıdaki yorumlardan A) İçerik, amaca uygun olarak hazırlan- hangisi yanlıştır? mamıştır. A) Öğretmen, A şubesinde buluş yolu, B şubesinde sunuş yolu stratejisini kul- B) Materyal kullanımını sınırlandırmıştır. lanmıştır. B) Üç boyutlu modeller, iki boyutlu çi- C) Öğretmene yardımcı olacak şekilde zimlere oranla daha etkili araçlardır. hazırlanmamıştır. C) Üç boyutlu modeller gerçeğe daha yakın olduğu için anlamlı öğrenmeye D) Bilginin doğasıyla ilgili farklı bir yakla- katkı sağlar. şım sergilenmiştir. D) Hayvan hücresini dairesel olarak düşünen öğrenciler görsel/uzamsal E) Öğretmenleri, kitap yazarlarına ba- zekâlarını yeterli düzeyde kullanama- ğımlı hâle getirmiştir. maktadırlar. E) İlköğretim düzeyinde somut öğrenme yaşantıları çok daha etkilidir. 6. Coğrafya öğretmeni öğrencilerin dikkati- 8. Öğrencileri için yazılı bir materyal ha- ni, haritalarda renklerin kullanımıyla ilgili zırlayan öğretmenin, aşağıdakilerden anlattığı bir örnek olayla çektikten sonra hangisini yapması yanlıştır? renklerin kullanımıyla ilgili kısa bir tartış- ma yaptırır. Harita bilgisini düz anlatım A) Paragraflar arası boşlukları, satır arası yöntemini kullanarak anlatır. Anlatımı boşluklardan daha geniş tutması desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı haritayı ve sunum olarak yansıttığı B) Metnin uzun paragraflar içermesi du- belgeseli eş zamanlı kullanmaya çalışır. rumunda tek sütun kullanması Öğretmenin bu uygulamada yaptıkla- C) Görsellerde fazla ayrıntı veya gerçeğe rından hangisi yanlıştır? yakınlıktan kaçınması A) Dikkat çekmede örnek olay kullanma- sı D) Satır sonuna sığmayan kelimeleri alt B) Düz anlatım sırasında materyal kul- satıra alması lanması C) Anlatımı desteklemeye çalışması E) Vurgulamalar için tümü büyük harfler- D) Aynı anda birden fazla materyal kul- le yazılmış ifadeler kullanması lanması E) Örnek olaydan sonra tartışma yaptır- ması 302

9. Öğretmen ilk yardım dersinde, trafik Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı kazası geçirmiş insanlara yapılacak ilk 11. Matematik dersinde üçgen çeşitlerini müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine göstererek kazalardaki yanlış müdahale- işleyen bir öğretmen, anlatmak istediği leri önlemeyi ve doğru müdahale etme üçgeni diğerlerine göre daha büyük çiz- becerilerini kazandırmayı amaçlamakta- miştir. dır. Buna göre öğretmen, daha çok hangi Buna göre öğretmen, aşağıdakilerden tasarım ilkesini dikkate almıştır? hangisini kullanarak öğretim etkinliği- A) Görsel bütünlük sağlama ni gerçekleştirmelidir? B) İnformal denge oluşturma C) Hizalama A) Gerçek durumlar D) Dokuyu güçlendirme E) Devamlılık B) İki boyutlu görseller C) Modeller D) Etkileşimli videolar E) Hareketli resimler 12. Dersinde bilgisayar yazılımları kul- lanmak isteyen bir öğretmen, hazır yazılımlar arasından seçim yaparken aşağıdakilerden hangisine öncelikle dikkat etmelidir? A) Dikkat çekici olmasına B) Katılımı teşvik etmesine C) Yazılı metinlerinin bulunmasına D) Etkileşimli uygulamaları içermesine E) Öğretim programına uygun olmasına 10. Bütünlük ilkesini dikkate alarak bir 13. Bir öğretmen, işlenen konuyu ders so- materyal hazırlamak isteyen öğret- nunda pekiştirmek amacıyla tahtaya çiz- men, aşağıdakilerden hangisine en diği görselde ilk sütuna bitkisel dokuları, çok dikkat etmelidir? ilk satıra ise doku özelliklerini yazar. Öğ- rencileri tahtaya kaldırarak kavramlar ve A) Ögeler arası ilişkileri belirgin hâle ge- özelliklerin uyumlu olduğu satır ve sütun- tirmeye ların kesiştiği yerlere X işareti koymalarını ister. B) Ögelerin birbirinden uzak görünmesi- ni sağlamaya Bu öğretmenin kullandığı görsel aşa- ğıdakilerden hangisidir? C) En önemli ögeyi ortaya yerleştirmeye A) Kavram haritası D) Ön ve art alanları zıt renkli olarak ha- zırlamaya B) Anlam çözümleme tablosu E) Konu başlığını ayırt edilebilir yapmaya C) Kavram ağı D) Yapılandırılmış grid E) V diyagramı 303

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı 17. Elif Öğretmen dersinde aşağıda verilen şekli kullanmak istemiştir. 14. İlkokul öğrencilerinde, somut ve kalıcı öğrenmeyle birlikte, genelleme yapma Buna göre Elif Öğretmen aşağıdakiler- becerisinin geliştirilmesinde aşağıda- den hangisini yaparsa materyali, öğre- kilerin hangisi daha etkilidir? timde daha anlamlı hâle getirir? A) Matematik dersinde toplama işlemi A) Renklendirme için öğrencilerin abaküs kullanması B) Dinamizm katma C) Metinle zenginleştirme B) Hayat bilgisi dersinde yörede yetişen D) Derinlik algısı yaratma ürünlerin isimlerinin söylenmesi E) Gölgelendirme yapma C) Türkçe dersinde sıfatla ilgili bilgilerin tahtaya yazılması D) Müzik dersinde çalgı aletleri için flü- tün resminin gösterilmesi E) Beden eğitimi dersinde düz takla at- manın televizyondan izlenmesi 15. Birkaç öğrencisinin çok hızlı öğrendiğini 18. Rahatsızlığı nedeniyle okula birkaç hafta gözlemleyen öğretmen, bu öğrencilere gelemeyecek olan Ali’den, öğretmenleri bilgisayar destekli öğretimden yararla- derslerini tablet bilgisayarından takip et- narak konuyla ilgili daha karmaşık ve zor mesini istemişlerdir. olan ek örnek uygulamalar yaptırmak is- temektedir. Bu kapsamda öğretmenin öncelikle Buna göre, Ali’nin öncelikli olarak kul- başvurabileceği yazılım türü aşağıda- lanacağı yazılım türü aşağıdakilerden kilerden hangisidir? hangisidir? A) Sözcük-işlem B) Benzetim C) Özel ders D) Alıştırma E) Eğitsel oyun A) Uygulama B) Öğretici C) Problem çözme D) Benzetim E) Eğitsel oyun 16. Bir kitabın ders kitabı olarak kullanıla- 19. Öğrencilerin hücrenin yapısını daha bilmesi için öncelikle aşağıdakilerden iyi kavrayabilmeleri için hücre mode- hangisine uygun olması gerekir? li kullanmayı düşünen bir öğretmenin öncelikli amacı aşağıdakilerden han- A) Öğretmene gisidir? B) Öğrenciyi bir üst öğrenime hazırlama- A) Soyut kavramları somutlaştırma ya C) Görsellerin basitliğine B) Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını gi- D) Öğretim programlarına derme E) Öğrencinin gireceği sınavlara C) Dersi çekici hâle getirme 304 D) Çoklu öğrenme ortamı sağlama E) Zamandan tasarruf etme

20. Aşağıdaki tabloda öğretim etkinliklerini Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı gerçekleştirmek için kullanılması planla- nan materyal/araç eşleştirmesi verilmiş- 22. Öğrencilerinin dikkatini çekerek derse tir. başlamak isteyen fen bilgisi öğretmeni tahtaya “Güneş Sistemi” yazar ve öğren- No Etkinlik Materyal/Araç cilerinden Güneş Sistemi’yle ilgili akılları- Mikroskop na ilk gelen sözcükleri söylemelerini ister. I Soğan zarının Daha sonra öğrencilerin söylediği bütün incelenmesi sözcükleri birbirine bağlar. Yıllara göre Metin Öğretmenin bu uygulaması aşağıdaki- II okuma yazma lerden hangisine örnek olabilir? oranları A) Zihin haritası B) Kavram haritası Güneşin bitkinin Yapay modeller C) Bilgi haritası III gelişimi üzerine D) V-diyagramı E) Akış şeması etkileri 23. Bir öğretmen, öğrencilerine şiirler dağıt- Tarihî mekânların Alan gezisi mış, onlardan seçtikleri şiirleri fon müzi- IV ği eşliğinde okuyarak ses kayıt cihazına kaydetmelerini istemiştir. Daha sonra incelenmesi kaydı dinleyerek gerekirse düzeltmeler yapmalarını ve kaydın son hâlini sınıfa Verilen etkinliğin özelliği düşünül- getirip arkadaşlarıyla paylaşmalarını söy- düğünde tablodaki eşleştirmelerden lemiştir. hangileri, öğretimin en üst düzeyde somutlaştırılması için doğru olur? Bu uygulamada ses kayıt cihazının te- mel işlevi aşağıdakilerden hangisidir? A) I ve II B) I ve III C) I ve IV A) Ses kayıt cihazını kullanmayı öğren- D) II ve III E) II ve IV me B) Öğrenme sürecini yönlendirme C) Eğlenceli vakit geçirme D) Akran öğretimi yapma E) Şiiri ezberlemeyi sağlama 21. “Çevremizi Tanıyalım” konusu işlenir- 24. Bir kimya öğretmeni okulun laboratuvarı ken aşağıdaki etkinliklerden hangisi yetersiz olduğu için bazı deneyleri öğ- daha etkili öğrenmeyi sağlayabilir? rencilere tablet bilgisayarlarla göstermek istemektedir. A) Slayt yardımıyla konuyu açıklama B) Resimler üzerinde inceleme yapma Buna göre öğretmenin aşağıdaki yazı- C) Konuyla ilgili canlandırma yapma lımlardan hangisini kullanması önce- D) Park ve tesislere gezi düzenleme liklidir? E) İzlenen bir video üzerine tartışma A) Alıştırma B) Sözcük-işlem C) Benzetim D) Eğitsel oyunlar E) Problem çözme 305

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI (ÇÖZÜM) 1. Edgar Dale’e göre, doğrydan edinilen mak- 3. Bilişsel alan; zihinsel öğrenmelerin ağır satlı yaşantılardan sonra en etkili yaşantılar bastığı kazanımları kapsar. Bilişsel alan öğ- model ve numuneler vasıtasıyla edinilen renmeleri, aşamalı olarak; bilgi, kavrama, yaşantılardır. Öğretim sürecinde öğrencilerin uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme aktif olarak katıldıkları duyu organı sayısına basamakları olarak sıralanır. Soru kökündeki orantılı olarak öğrenmelerindeki kalıcılığın da örnek durum incelendiğinde gerçekleşmesi yüksek olması beklenir. Bu açıdan bakıldığın- amaçlanan öğrenmenin kavrama düzeyinde da “model ve numuneler” hemen hemen bü- olduğu görülmektedir. Çünkü öğretmen bir tün duyu organlarının öğretim sürecinde kul- grafiğin öğrenciler tarafından yorumlanma- lanılmasına olanak verdiği için, öğrenmelerin sını amaçlamaktadır. Öğretmenin bu amaca en etkili düzeyde gerçekleşmesi beklenebilir. yönelik olarak kullanması en uygun soru: Çünkü model ve numuneler, bireylerin hem “Grafikteki sayılar, gerçek sınıf mevcuduyla görerek hem de dokunarak yaşantı geçirme- tutarlı mı?” sorusudur. Diğer seçenekler in- lerini sağlar. celendiğinde; “A”, “B” ve “E” seçeneğinde soruların bilgi düzeyine yönelik olduğu, “C” Cevap E seçeneğindeki sorunun ise kız ve erkek öğ- rencilerin grafiğini yorumlamaya doğrudan hizmet etmediği görülmektedir. Cevap D 2. Ders kitabı belirli bir dersin öğretimi için belli 4. Tablodan öğretim sürecinde kullanılan çeşit- düzeydeki öğrencilere yönelik olarak yazılan li görsel ders araçlarının, öğrenci sayısına ve ve içeriği öğretim programına uygun olarak davranış alanlarına göre uygunluk düzeyle- incelenmiş ve onaylanmış temel kaynaktır. rine ilişkin bilgiler incelendiğinde, ders not- Ders kitapları, öğretim sürecinde öğretmen larının bireysel, yazı tahtasının bilişsel alan- ve öğrenciler tarafından en çok kullanılan daki öğrenmeler için kullanılabilir, grafiklerin öğretim materyalleridir. Ders kitabının taşı- psikomotor alandaki öğrenmeler için zayıf ması gereken özellikleri biçimsel görünüm, ve çalışma kartlarının duyuşsal alan için za- bilimsel içerik, dil ve anlatım başlıkların- yıf olduğu görülmektedir. da toplamak mümkündür. Öğretmen, Milli Eğitim Bakanlığı’nca belirlenmiş standart- Cevap A lara göre yazılmış ders kitaplarından birini seçmek ve ders kitaplarını değerlendirmek 5. Öğretmenin A şubesinde üç boyutlu hücre amacıyla bazı ölçütler kullanmalıdır. Ders modelini kullanarak, B şubesinde ise tahta- kitaplarını incelemeye ilişkin olarak seçe- da gerçeğe yakın çizimler yaparak konuyu neklerde verilen en önemli ölçüt, ders kitap- anlatması ve değerlendirmede A şubesinin larının çeşitli görsellerle ve örneklerle zen- daha başarılı olduğunun belirlenmesi ön- ginleştirilmiş olmasıdır. celikle A şubesindeki dersin daha zengin yaşantılara sahip olması ve daha çok duyu Cevap B organına hitap etmesiyle açıklanabilir. An- cak dikkat edilirse her iki sınıfta da temelde 306 sunuş stratejisi kullanılmış, sadece A şube- sinde sunuş çok daha zengin ve etkili olarak gerçekleştirilmiştir. Soruda verilen örnek du- rumda öğrencilerin örneklerden yola çıkarak öğretmen rehberliğinde ilke ve genelleme- lere ulaşma sürecine ilişkin hiçbir açıklama yer almadığından her iki sınıfta da buluş stratejisinin kullanımından söz edilemez. Cevap A

6. Örnek olayla dikkat çekme, örnek olay Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı üzerinde tartışma, düz anlatım yöntemiyle derse devam etme, anlatımı materyalle des- 9. Trafik kazası geçirmiş insanlara yapılacak tekleme öğretim uygulamalarında yöntem ilk müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine teknik çeşitliliği açısından doğrudur. Ancak göstererek kazalardaki yanlış müdahaleleri anlatımı materyalle desteklerken birden faz- önlemeyi ve doğru müdahale etme becerile- la materyalin eş zamanlı kullanılması (aynı rini kazandırmayı amaçlayan bir öğretmenin anda) öğretimsel açıdan doğru değildir. kullanması gereken en uygun araç-gereç modellerdir. Uygulama beceri gerektirdiğin- Cevap D den iki boyutlu görseller, etkileşimli video- lar ve hareketli resimler kullanmak uygun 7. Soru incelendiğinde konu merkezli ve bil- değildir. Öncüldeki ifade açısından gerçek ginin ayrıntılarının görülmediği bir anlayışa durumlar kullanmak (trafik kazası geçirmiş geçildiği anlaşılmaktadır. Bu noktada konu, birine müdahale) risk taşıdığından uygun içerik ve bilgiye vurgu yapan seçenekler A değildir. Sınıfa getirilecek insan maketi ve D seçeneğidir. Konunun ayrıntılı ya da üzerinden ilk yardım müdahalelerinin yap- ayrıntısız olması, içeriğin hedefe uygun olup tırılması Dale’ye göre daha kalıcı ve etkili olmadığı noktasında fikir vermez. Ancak, öğrenmeler sağlama açısından daha uygun- bilginin doğası, ele alınışı ve veriliş biçimi dur. hakkında farklı bir anlayışın ele alındığı hak- kında fikir vericidir. Öte yandan ilgili paragraf Cevap C program hazırlanırken alışılagelmiş bir du- rumda köklü bir değişikliğe ya da farklılığa 10. Bütünlük, bir görseli meydana getiren öge- yer verildiğini vurgulamaktadır. lerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan ögeler arasındaki ilişkidir. Bütünlüğü oluştu- Cevap D racak olan ilişkinin kurulabilmesi için tasarım ögelerinden çizgi, şekil, renk vb. faydalanılır. 8. Yazılı bir materyal hazırlarken paragraflar Ögelerin birbirinden uzak görünmesini sağ- arası boşlukların satır arası boşluklardan lama bütünlük açısından uygun değildir. Bir daha geniş tutulması, metin uzun paragraf- görsel tasarımda en önemli öge ortaya de- lar içeriyorsa tek sütun kullanılması, görsel ğil, 3x3 kuralı gereği görselin sol üst köşesi- kullanılacaksa ayrıntı ve gerçeğe yakınlıktan ne konulmalıdır. Ön ve arka fon renklerinde kaçınılması (çizim kullanmak gerçek resim zıtlık tercih etmek ve konu başlıklarını ayırt kullanmaktan daha etkilidir), satır sonuna edilebilir yapmak uygun olmakla birlikte sığmayan kelimelerin alt satıra alınması en çok dikkate alınacak unsur değildir. Bu uyulması gereken unsurlardır. Ancak yazılı açıdan ögeler arası ilişkileri belirgin hale bir metnin tümünün büyük harflerle yazılma- getirmek, bütünlük ilkesi açısından en çok sı uygun değildir. Büyük harflerin boylarının dikkate alınması gereken unsurdur. aynı olması okunabilirlik açısından olum- suzluk teşkil etmektedir. Üç kelimeyi geçen Bu soruda, “en önemli” ya da “en çok” soru yazılı materyallerin küçük harflerle yazılması kalıbı kullanıldığı görülmüştür. Bu kalıpta se- daha uygundur. çeneklerdeki tüm ifadelerin bütünlük ilkesiyle doğrudan ilişkili olması ancak birinin diğerle- Cevap E rine oranla daha çok ilişkili olması gerekmek- tedir. Sorunun hazırlanışında bu ilkeye uygun davranılmadığı söylenebilir. Materyal tasarlama ilkeleriyle ilgili bilimsel li- teratürde farklı bakış açıları bulunduğundan bu soruda ölçme tekniği açısından değil, bilimsel tartışmaya düşmemek açısından “en çok” soru kalıbının kullanıldığı kanısına varılmıştır. Cevap A 307

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı 14. Abaküsle çalışma çocukların toplama işle- mini somutlaştırmasını sağlar. Bu sayede 11. Denge, ögelerin yatay ve dikey olarak ma- daha kalıcı öğrenmeler oluşur. teryale eşit ağırlıkta dağıtılması (yerleşti- Cevap A rilmesi) yoluyla oluşturulur. İki türlü denge vardır: 15. Bilgisayar destekli öğretimde konuyla ilgili daha karmaşık ve zor olan örnek uygula- Formal (Simetrik): Bir materyalin ortadan malar sunmak ya da öğrenilemeyen konuları ikiye bölündüğünde ögelerin simetrik olarak tespit edip o konular üzerinde yoğunlaşma- (her iki tarafta da birbirinin aynı şekilde) yer- larını sağlayacak zorluk düzeyleri farklı belli leştirilmesi. soru dizileri vermek alıştırma yazılımlarıdır. Cevap D İnformal (Simetrik olmayan): Ağırlık olarak her iki tarafta eşittir ancak kullanılan ögeler 16. Ders kitapları, öğretim programındaki ka- farklıdır. Dengenin informal şekilde sağlan- zanımlara uygun şekilde hazırlanmalıdır. Bu ması materyale belirli ölçüde hareketlilik ilke ders kitaplarında bulunması gereken en kazandırabilmektedir. Bir görsel tasarım- temel ve öncelikli özelliktir. da denge söz konusu olduğunda informal Cevap D denge formal dengeden daha etkilidir. Soru öncülünde de öğretmen görselin sağına iki 17. Görsel metinler yazıyla, yazılı materyaller ise küçük üçgen, soluna ise iki küçük üçgeni görsellerle desteklendiğinde çok daha etkili karşılayabilecek büyüklükte bir tane üçgen olur. çizmiştir. Bu açıdan öğretmen informal den- Cevap C ge oluşturma ilkesini dikkate almıştır. 18. Konunun tamamının, özetinin ve konu soru- D seçeneğinde verilen “dokuyu güçlendir- ların yer aldığı bilgisayar yazılımlarına öğre- me” iki boyutlu materyallere üçüncü boyu- tici yazılımlar denir. Öğretici yazılımlarda öğ- tu kazandırmak için renk, gölge ve desenle renci konuyla ilgili tüm aşamaları bilgisayar yapılır. Verilen şekillerde ne renk ne gölge üzerinden öğrenir. ne de desene gönderme vardır. Bu neden- Cevap B le dokuyu güçlendirme doğru cevap olarak düşünülmemelidir. A seçeneğinde verilen “görsel bütünlük sağlama” görsel materyallerdeki ögeler, bu ögeler arasındaki yakınlıklar ilişkilerle ilgilidir. Verilen üçgenlerle ilgili bir ilişkilendirme söz konusu olmadığı için A seçeneği de doğru cevap olarak düşünülemez. Cevap B 12. Öğretimde temel amaç istendik yöndeki davranışlara ulaşmaktır. Dolayısıyla yöntem, teknik, materyal ve soru seçimlerinde en ön- celikli ve temel belirleyici, hedeflerdir. Cevap E 13. Bu öğretmen anlam çözümleme tablosu kullanmıştır. Anlam çözümleme tablolarında temel amaç öğrencilerin kavramları özellik- lerine göre karşılaştırabilmesidir. Cevap B 308

19. Model ve numuneler gibi materyallerin en Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı önemli faydası soyut konuları somutlaştır- maktır. 21. Bu sorunun cevaplanması 20. sorunun ce- vaplanmasıyla mantık yürütme açısından Cevap A birebir aynıdır. 21. soruda da Dale’nin ya- şantı konisine göre değil konuya en uygun 20. Adayların bu tarz sorularda dikkatli olması materyal sorulmuştur. Çevreyi tanıyalım ko- gerekir. Somutlaştırmaya dönük, materyal nusuna yönelik olarak yapılacak çevre gezi- soruları sorulduğunda ilk akla gelen Dale’nin leri öğrencilerin çevreyi tanımalarında daha yaşantı konisidir. Fakat uygun araç seçimini etkili olacaktır. Dale’ye göre dramatizasyon belirleyen unsur yaşantı konisi değil kaza- (canlandırma) çalışmaları geziye göre daha nım ve konudur. Bu soruda konuya uygun etkilidir. Fakat 20. soruda da açıkladığımız somutlaştırıcı materyal seçimi sorulmuştur. gibi soru konuya en uygun etkinliği sormak- Yani cevap Dale’ye göre verilmeyecektir. tadır. Buna göre aşağıdaki tabloyu inceleyelim; Cevap D NO Etkinlik Materyal/ Açıklama Araç 22. Zihin haritası şematik bir görsel materyaldir. Özneldir ve yaratıcılığı geliştirir. Kavram ya- Soğan zarının Mikros- Verilen konuyu nılgılarının ortaya çıkarılması ve giderilmesi- I incelenmesi kop somutlaştırma için ni sağlar. Her öğrenci kendi zihin haritasını çok uygun. oluşturabileceği gibi öğretmen rehberliğinde yapılan bir soru-cevap etkinliği sayesinde Yıllara göre Metin Verilen konuyu de sınıfın konuyla ilgili zihin haritası tahtaya okuma yazma somutlaştırma için çıkarılabilir. Güneş sistemi ile yapılan çalış- II oranları uygunluk düzeyi ma zihin haritasıdır. ÖSYM bu soruya çok düşük. Tablo veya benzer bir soruyu önceki yıllarda da sor- grafik daha uygun. muştur. Güneşin Yapay Verilen konuyu Cevap A modeller somutlaştırma için bitkinin geli- uygunluk düzeyi 23. Soruda ses kayıt cihazının öğrenme süre- düşük. Gözlem, cindeki en temel işlevi sorulmuştur. Öğren- III şimi üzerine deney, gerçek nes- ciler ilk ve son çalışmalarını ses kayıt cihazı etkileri neler daha uygun. ile yapacakları için materyalin temel işlevi “öğrenme sürecini yönlendirme” işlevidir. Tarihî Alan Verilen konuyu IV mekânların gezisi somutlaştırma için Cevap B çok uygun. incelenmesi Görüldüğü gibi I ve IV numarada verilen 24. Benzetim yazılımı özellikle yapılması güç, konuları somutlaştırmak için seçilen uygula- tehlikeli veya çok maliyetli uygulama ve malar daha etkilidir. deneylerin bilgisayar yazılımı üzerinde yapıl- Cevap C ması için kullanılır. Cevap C 309



ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ Öğretim İlkeleri, Kuram – Model ve Yaklaşımları Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Diğer Öğretim Teknikleri Düşünme Biçimleri Belirtke Tablosu Çoklu Zekâ Kuramı



ÖĞRETİM İLKELERİ, KURAM–MODEL VE YAKLAŞIMLARI 1. Birinci sınıf öğretmeni matematik der- 3. Derslerinde öğrencilerin yaşamları sinde “Nesne sayısı 10’dan az olan bir boyunca karşılaşabilecekleri problem toplulukta nesnelerin sayısını belirler, bu durumlarına karşı çözüm yolları geliş- sayıyı rakamla yazar.” kazanımına yöne- tirmelerini önemseyen bir öğretmenin lik olarak öğrencilerin önce parmaklarını aşağıdakilerden hangisini yapması kullanarak saymalarını sağlar, sonra öğ- beklenmez? rencileri okul bahçesine çıkararak ağaç- ları saydırır. A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seç- mesi Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ikeleri aşağıdakilerin hangi- B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu sinde doğru sırada verilmiştir? ortaya koyması A) Somuttan soyuta - Hayatilik C) Genel durumları özel durumlarla sınır- landırması B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması C) Hayatilik - Soyuttan somuta E) Elde edilen sonuçların uygulamasını D) Açıklık - Soyuttan somuta yapması E) Somuttan soyuta - Açıklık 2. Tarih dersinde öğrencilerini, “Osmanlı 4. Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını bilgisi” kazanımına ulaştırmaya çalışan oluşturmalarına yardım etmek için fasul- bir öğretmenin, derse girişte öğren- ye taneleri ile oluşturduğu kümelerle ra- cilerin dikkatini çekmek üzere aşağı- kamları eşleştirmiştir. dakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygun- Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğre- dur? tim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık A) Öğrencilere “Osman Bey’in Söğüt B) Bilimsellik çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler C) Bilinenden bilinmeyene kurmaya çabalamasının nedeni ne D) Somuttan soyuta olabilir?” sorusunu sorması E) Ekonomiklik B) “Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız 313 nasıl bir stratejiyle başlardınız?” şek- linde bir beyin fırtınası yaptırması C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerin- den anlatmaya başlaması E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmele- rini istemesi

Öğretim İlkeleri, Kuram–Model ve Yaklaşımları 5. Aşağıdaki öğretim süreci uygulamala- rından hangisi, öğretimde açıklık ilkesi kapsamında yer almaz? A) Öğrenciler tarafından olay yerinde gözlem yapılması B) Konuyla ilgili hayvan ve bitki örnekle- rinin sınıfa getirilmesi C) Anlatımda fotoğraf, film gibi materyal- lere yer verilmesi D) Öğretime ayrılan zamanın verimli kul- lanılması E) Öğrencilerin düzeylerine uygun cüm- lelerin tercih edilmesi 6. Emre Öğretmen, derslerinde yeri geldik- çe öğrencilerinden akşam dinledikleri ha- berlerden önemli gördüklerini paylaşma- larını ister ve işlenecek konuyla ilgili bir haberi seçer. Seçilen haberi paylaşan öğ- renciden haberi tahtaya yazmasını ister ve teşekkür eder. Daha sonra bu haber üzerinde sınıfta tartışma ortamı oluşturur. Emre Öğretmen’in bu uygulamasında öne çıkan öğretim ilkesi ve öğren- me-öğretme ilkesi aşağıdakilerin han- gisinde birlikte verilmiştir? Öğretim Öğrenme-öğretme ––––––––– ––––––––––––––––– A) Açıklık B) Güncellik Pekiştirme C) Bütünlük Pekiştirme D) Açıklık Tekrar E) Güncellik Tekrar Tekrar 314

ÖĞRETİM İLKELERİ, KURAM–MODEL VE YAKLAŞIMLARI (ÇÖZÜM) 1. Öncül incelendiğinde öğretmenin gerçek- 4. Bu sorunun 2012 sorusu ile büyük benzerlik leştirmek istediği hedefe yönelik iki etkinlik gösterdiği görülmektedir. 2012 sorusunda yaptırdığı gözlenmektedir. Hedefe bakıldı- da öğrencilere sayı saydırmak için parmak- ğında kazanılacak olan becerinin günlük ları kullandırılmış ve doğru yanıt somuttan yaşamda kullanılabilirliği söz konusudur. soyuta olarak verilmiştir. Bu soruda da öğ- Hedefin kazandırılmasına yönelik yapılan rencilerin zihinlerinde sayı kavramının oluş- parmakla sayma etkinliği, sayı öğretiminde turulabilmesi için birebir eşleme yapılmış birebir eşlemeye uygun bir somutlama ör- ve bunun için fasulye taneleri kullanılmıştır. neğidir. Abaküs kullanımı ile aynı amaç söz Böylece somuttan soyuta doğru bir öğretme konusudur. Bu açıdan somuttan soyuta il- yolu tercih edilmiştir. Sorunun doğru cevabı kesine uygun bir uygulamadır. Öğrencilerin “açıklık” olarak düşünülmemelidir. Açıklık, bahçeye çıkarılarak ağaçların saydırılması birden çok duyu organını kullanmayı gerek- ise doğrudan öğretilen becerinin günlük tirecek araç-gereç ve materyalle öğretimin yaşamda kullanılmasına yönelik yapılan bir zenginleştirilmesidir. Somuttan soyutada etkinlik olduğundan hayatilik ilkesine uy- ise somut bir durum, olay, nesne, model gundur. ile sağlanan yaşantıdan (fasulye taneleri), soyuta (sayı kavramına) doğru bir yolculuk Cevap A vurgulaması dikkate alınmalıdır. Açıklık ilke- sinde her zaman böyle bir vurgu yapılmaz. 2. Derse giriş ve dikkat çekme etkinliği hedefe Açıklık ilkesinde somut yaşantıdan soyut uygunluk ilkesi açısından değerlendirildiğin- kavrama doğru bir gidiş vurgusuna gerek de anekdot anlatımı bu duruma daha uy- yoktur. Öte yandan öncülde ilkokula yeni gundur. Neden-sonuç ilişkisi analiz, nasıl bir başlayan öğrenciden söz edildiğinden bu strateji izlerdiniz sorusu, sentez basamağın- dönemin somut işlemler dönemine denk da olması nedeniyle dersin girişinden sonra geldiği düşünüldüğünde çözüme daha ko- ele alınmalıdır. Çünkü ders giriş basamağı lay ulaşılacaktır. daha çok bilgi basamağı öğrenmelerine da- yanır. Konuyu kavram haritası üzerinde an- Cevap D latmak; kavrama basamağı, soruna çözüm üretmek; sentez basamağında olacağından 5. Açıklık ilkesi, öğretmenin konuyu anlaşılır bunlarında dersin giriş bölümünden sonraki dille, öğrencilerin düzeylerine uygun cüm- bölümlerde ele alınacağı açıktır. lelerle anlatırken bir yandan da öğrencilerin konuyu daha iyi anlaması ve görme duyula- Cevap C rını harekete geçirici uygulamalar yapmaktır. Bu yüzden A, B, C ve E seçenekleri açıklık 3. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin ger- ilkesi ile ilgilidir. D seçeneği ise ekonomiklik çek yaşamla ilişkili problemlere karşı çözüm ilkesi ile ilgilidir. yolları geliştirmelerine dönüktür. Sorunun öncülünde de vurgulanan “çözüm yolları” Cevap D ifadesi probleme dayalı öğrenmede birden çok çözüm yoluna odaklanılması gerekti- 6. Emre Öğretmen’in Öğrencilerden medya ğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla probleme haberlerini sınıfa taşımalarını istemesi gün- dayalı öğrenmenin tek ve doğru bir çözüme cellik ilkesi ile ilgilidir. Seçilen haberi payla- ulaştırma gibi bir temel amacı yoktur. şan öğrenciye teşekkür etmesi ise pekiştir- me uygulamasıdır. Cevap D Cevap B 315

ÖĞRETME – ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI – MODEL KURAMLARI 1. Gagne’ye göre öğrenme ürünleri sözel 3. Bir Türkçe öğretmeni sınıfta 5-6 kişilik bilgi, zihinsel beceri, bilişsel strateji, tu- gruplar oluşturmuştur. Gruplara, tum ve psikomotor beceriler olarak sınıf- landırılmaktadır. Zihinsel beceriler “nasıl”ı • televizyonda Türkçenin kullanılması, bilmeyle ilgilidir. • gazete ve dergilerde Türkçenin kullanıl- Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ması, zihinsel becerilere örnek olarak verile- bilir? • öykülerde Türkçenin kullanılması ve A) Tutumlu olmayı isteme B) Kareyle dikdörtgeni ayırt etme • akranlarının Türkçeyi kullanmaları C) Düzgün yazı yazma D) Sınava hazırlanmada etkili bir yol bul- konularını vermiştir. Öğrencilerden soru- ma nu belirlemelerini, veri toplamalarını, ve- E) Türkiye’nin coğrafi bölgelerini söyle- rileri değerlendirmelerini ve rapor yazıp me sunmalarını istemiştir. 2. 2005’te uygulamaya konulan ilköğre- Bu öğretmenin uyguladığı yaklaşım, tim programlarının dayandığı belirtilen yöntem ya da teknik aşağıdakilerden yapılandırmacı (oluşturmacı) öğrenme hangisidir? yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Çoklu zekâya dayalı öğrenme A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak B) Örnek olay incelemesi sistematik bir biçimde öğrenciye sun- C) Grup tartışması malıdır. D) Proje tabanlı öğrenme B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve E) Kaynak kişiden yararlanma nasıl kulanılacağını, ders kitapları ve öğretmen kılavuzları ayrıntılı olarak 4. Aşağıdaki tabloda iki farklı öğrenme anlatmalıdır. yaklaşımının özellikleri verilmiştir. C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri bilgileri zaman zaman tekrar edip ha- I II tırlamaları önemlidir. D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim • Öğrenciye öğretim • Birlikte öğrenme araçlarından ve kitaplardan öğrendik- sürecinde bireysel önemlidir. leri bilgileri gerektiği zaman ve kendi- olarak sorumluluk lerinden istendiğinde bir düzen içinde verilmez. • Sosyal becerilerin sunmalıdır. geliştirilmesi E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen • Sosyal becerilerin önemlidir. yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte geliştirilmesi önce- yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir. likle hedeflenmez. • Liderlik paylaşıl- mıştır. 316 • Bir lider belirlenir. • Öğretmen, süreci • Öğretmen, süreci gözler ve yönlen- yönetir. dirir. Bu öğrenme yaklaşımları aşağıdakiler- den hangisinde verilenler olabilir? I––––––––––––– –II––––––––––––––– A) Geleneksel Bireyselleştirilmiş B) Geleneksel İşbirlikli C) Büyük grupla Bireyselleştirilmiş D) Büyük grupla Düzey gruplarında E) İşbirlikli Geleneksel

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 5. Canlılarla ilgili kitapları okumayı se- 8. Bir Türkçe öğretmeni bir okuma parça- ven, oyun oynarken, ders çalışırken sını aşağıdaki basamakları izleyerek işle- yalnız olmayı tercih eden ve açık hava mektedir: ortamlarında yapılan yürüyüşlerden • Sınıfı küçük gruplara ayırır. hoşlanan bireyin çoklu zekâ kuramına • Okudukları parçayı bireysel olarak göre hangi zekâ alanlarının daha bas- özetledikten sonra özetlerini grup ar- kın olduğu söylenebilir? kadaşlarının özetleriyle karşılaştırma- A) Öze dönük ve doğacı larını ister. B) Doğacı ve mantıksal • Okuma parçası hakkında kitaptaki C) Mantıksal ve sözel soruları önce bireysel olarak cevap- D) Sözel ve öze dönük landırmalarını sonra, cevapları grup E) Öze dönük ve müziksel içinde tartışmalarını ister. • Daha sonra, gruplardan parçanın içer- 6. Çoklu zekâ kuramının ortaya koyduğu diği fikirlerin ilişkisini gösteren bir kav- bilgileri dikkate alarak mesleğini sür- ram haritası oluşturmalarını ister. düren bir öğretmen, bu kuramın gereği olarak aşağıdakilerden hangisini yap- Bu öğretmenin dersinde yararlandığı maya özen göstermelidir? öğretim yaklaşımı ya da kuramı aşağı- A) Dersi sunuş biçimine öğrencilerin dakilerden hangisidir? alışması için çaba göstermelidir. A) Aktif öğrenme B) Öğrenciler, hazırbulunuşluk düzeyleri- B) Bireysel öğrenme ne göre bir araya getirilerek gruplan- C) Çoklu zekâya dayalı öğrenme malıdır. D) Yapılandırmacı öğrenme C) Öğrencilerin kavrayabilmeleri için ko- E) Tam öğrenme nuları tekrar tekrar anlatmalıdır. D) Farklı öğretim yöntem ve teknikleri 9. Okul müdürü öğretim yılının başında kullanmaya çaba göstermelidir. bütün öğrencilerin, eğitim programının E) Öğrenme gerçekleştiğinde pekiştireç işaret ettiği kazanımlara erişmeleri için vermelidir. öğrenme ortamlarını en iyi şekilde dü- zenlemiş, gerekli araç-gereçleri sağla- 7. Öğrenci merkezli öğretim yaklaşımı, öğ- mıştır. Öğretim yılı başında öğrencileriyle rencilerin aktif olarak sürecin her aşama- etkili iletişim kurabilmeleri konusunda sında yer alması temeline dayanır. ve uygun koşullar sağlandığında hemen hemen her öğrencinin öğrenebileceğini Aşağıdakilerden hangisi bu yaklaşımı vurgulamak için öğretmenlerle seminer- doğru olarak izleyen bir öğretmenin ler düzenlemiştir. Öğretim yılı süresince yapması uygun olmayan bir davranış- de öğrenci öğrenmelerini izleme de- tır? ğerlendirmeleri yaptırmış ve öğrenmeyi A) Öğrencilere projeler yaptırma, sınıfa olumsuz yönde etkileyen bütün etkenleri sunmalarını sağlama ortadan kaldırmaya çalışmıştır. B) İşlenecek konuların seçiminde öğren- cilerin gereksinimlerini dikkate alma Okul müdürü, öğrenme modellerinden C) Konuları bireysel ya da grup hâlindeki hangisinin temel ilkelerini benimseye- öğrencilere dönemin başında dağıtıp, rek okulunda uygulamaya çalışmıştır? sırayla anlatmalarını isteme A) Yapılandırmacı D) Öğretim materyallerinin oluşturulma- B) Mikro öğretim sında öğrenci katılımı sağlama C) Tam öğrenme E) Öğrencilerin bireysel ya da grupça D) Çoklu zekâ çalışmalarını sağlama E) İşbirliğine dayalı öğrenme 317

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 10. • Ortak ürün ya da grup ödülü 12. Çevre kirliliğinin etkilerini belirleme- nin ve öğrencilerde farkındalık yarat- • Olumlu bağımlılık manın önemli olduğunu düşünen bir öğretmenin, dersinde aşağıdakilerden • Bireysel değerlendirilebilirlik hangisine yer vermesi durumunda he- define ulaşma ve kalıcı öğrenmeler • Yüz yüze etkileşim sağlama olasılığı daha yüksek olur? • Sürecin değerlendirilmesi A) Örnekler vererek kendi gözlemlerini öğrencilere anlatma • Eşit başarı fırsatı B) Sınıfı küçük gruplara ayırarak her gru- Bu becerileri kazandırmaya olanak ba bir duvar gazetesi hazırlatma sağlayan yöntem, teknik ya da yakla- şım aşağıdakilerden hangisidir? C) Çevre kirliliği konusunda derse kay- nak kişi çağırma A) Büyük grup tartışması B) Yaratıcı drama D) Çevre kirliliği konusunda görsellerle C) Rol oynama zenginleştirilmiş geniş kapsamlı bir D) İstasyon sunu yapma E) İşbirlikli öğrenme E) Çevre kirliliğini önlemede yapılması gerekenleri öğrencilere sorarak öğ- rencilerden bu soruyu yanıtlamalarını isteme 11. Uygulanmakta olan ilk ve ortaöğretim 13. Bir öğretmen öğrencilere konu alanının programlarının temelini yapılandırmacılık yanı sıra kuramının oluşturduğu belirtilmektedir. • bilimsel süreç becerilerini kullanma Yapılandırmacılık kuramına göre ha- reket eden bir öğretmenin, sınıfında • araştırma, keşfetme aşağıdakilerden hangisini yapmaması beklenir? • gerçek yaşam durumlarını test etme A) Çeşitli testler kullanarak öğrencilerin • ortaya çıkan ürünleri sunma hazırbulunuşluk düzeylerini belirleme becerilerini de kazandırmayı amaçlamak- B) Öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi tadır. olmadıklarını varsayma ve derse te- mel kavramları öğreterek başlama Buna göre, öğretmen aşağıdaki yön- tem, teknik ya da yaklaşımlardan han- C) Yeni bir konu ya da üniteye başlarken gisini kullanırsa amacına en çok hiz- öğrencileri hedeften haberdar etme met etmiş olur? D) Öğrencilere proje çalışmalarında ve A) Probleme dayalı öğrenme işbirliğine dayalı etkinliklerde daha B) Benzetim fazla rol verme C) Proje tabanlı öğrenme D) Yaratıcı drama E) Öğrencilerin görüşlerini ve bakış açı- E) Örnek olay larını dikkate alarak dersi planlama 318

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 14. Ömer Öğretmen, teknoloji ve tasarım 16. Bir sosyal bilgiler öğretmeni, yavaş oku- dersinde öğrencilerinden kendilerine yan öğrencilerden oluşan bir sınıfa ders özgü ürünler tasarlamalarını ister. Öğren- vermektedir. Dersin başında, daha önce- cilerden Mert yeni doğan kardeşinden den öğretim programını inceleyerek ha- esinlenerek, bebekler her ağladığında zırlamış olduğu ders notunu sınıfa dağıtır kendiliğinden sallanan bir beşik tasarlar. ve hemen ardından bu nota dayalı olarak Tasarımının reklamını yapmak için bir afiş soru-cevap yöntem/tekniği ile ders işler. hazırlar ve ürününü sınıfta arkadaşlarına Ders süresince etkin katılımın düşük ol- tanıtır. duğunu fark eder. Mert’in ürününü tanıtan bir afiş hazır- Bu durumun temel nedeni aşağıdaki- laması hangi davranışının en fazla ge- lerden hangisidir? lişmiş olduğunu gösterir? A) Öğretmenin, öğrencileri rahatlatıcı bir A) Var olan bilgileri yeni bilgileriyle bü- tutum içinde olmaması tünleştirme B) Öğretmenin, dersi planlarken öğren- B) Öğrenme ürününü paylaşmada gör- cilerin özelliklerini göz önünde bulun- selliğe önem verme durmaması C) Zihin-kas koordinasyonu gerektiren C) Yavaş okuyan öğrencilere soru-cevap becerileri etkili kullanma tekniğini uygulaması D) Kalıcı öğrenme için öğrenilenleri pe- D) Kullanılan ders notunun öğrencilerin kiştirme öğrenme ihtiyacını karşılayıcı nitelikte olmaması E) Öğrenme-öğretme sürecine etkin ka- tılmaktan zevk alma E) Hazırlanan ders notuyla kazanımlar arasında yeterli ilişki bulunmaması 15. Ayşe, derste anlatılanları dikkatlice düşü- 17. Egemen Öğretmen kimya dersine başla- nen ve sezgi yoluyla çok iyi anlayan bir madan önce “Siz bir bilim insanı olsaydı- öğrencidir. Öğrendiklerinin özünü kavra- nız alanınıza ne tür katkılar getirirdiniz?” yarak “ne” sorusundan çok, “nasıl” ve diye sorar. Bilim insanlarının biyografile- “neden” sorularına yanıt aramaktadır. rini incelemelerini, kendilerine en çarpıcı gelen buluşunu sınıf arkadaşlarıyla pay- Yukarıda verilen örneğe göre, Ayşe’nin laşmalarını ister. Konuya ilişkin ayrıntılı hangi öğrenme stiline sahip olduğu araştırma ve deneme yapmaları için öğ- söylenebilir? rencilere iki hafta süre verir. İki haftanın sonunda ürünün sunulmasını, inceledik- A) Uzamsal öğrenme leri bilim insanı özellikleriyle kendi özellik- lerinin benzerlik gösterip göstermediğini B) Eklemleme sorgulamalarını söyler. C) Somut yaşantı Yukarıda verilen örnekte hangi öğren- me kavramının basamaklarına uygun D) Yansıtıcı gözlem ders işlenmiştir? E) Soyut kavramsallaştırma A) Programlı öğrenme B) Proje tabanlı öğrenme C) Beyin temelli öğrenme D) Tam öğrenme E) Buluş yoluyla öğrenme 319

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 18. Öğretmen, sosyal bilgiler dersinde “Böl- 19. ve 20. soruları aşağıdaki parçaya gelerimizi Tanıyalım” konusunu işleye- göre cevaplayınız. cektir. Öğrencilerini yedişerli gruplara ayırır. Grup içinde her üyenin bir coğrafi Bir öğretmen, öğrencilerine “genetiğiyle oy- bölgeyi seçmesini ister. Her gruptan aynı nanmış bitkilerin sağlığımız üzerindeki etki- bölgeyi alan öğrenciler bir araya gelerek leri” ile ilgili konuyu anlatır ve öğrencilerini uzmanlık gruplarını oluştururlar. Öğren- gruplara ayırır. Grup üyelerinin birbirlerine ko- ciler 15 dakika bu gruplarda çalıştıktan nuyla ilgili soru sormalarını ve cevap verme- sonra ilk gruplarına dönerler ve her üye lerini ister. Öğrencilerine “… siz neler yapar- öğrendiğini sırayla grup içindeki arkadaş- dınız?”, “… benzerlik ve farklılıkları nelerdir?” larına anlatır. gibi bazı soru köklerini ipucu olarak vererek onları konu hakkında daha derin düşünmeye Bu durumda öğretmenin kullandığı yönlendirir. Dersin sonunda grupların çalış- iş birliğine dayalı öğrenme tekniği ve malarını sınıfla paylaşmalarını ister. kullanım amacı aşağıdakilerin hangi- sinde doğru eşleştirilmiştir? Öğrenme tekniği Amaç A) Takım-oyun-tur- Okul içi ve dışın- 19. Bu öğretmenin iş birliğine dayalı öğ- nuva daki kaynaklar- renme tekniklerinden hangisini uygu- dan yararlanma ladığı söylenebilir? B) Karşılıklı sorgu- Eleştirel ve lama (discussion yaratıcı düşünme A) Öğrenci takımları, başarı grupları group) becerileri geliştir- me B) Ayrılıp-birleşme (jigsaw) C) Takım destekli Öğrencilere bireyselleştirme karar verme ve C) Takım destekli bireyselleştirme seçme becerisi kazandırma D) Karşılıklı sorgulama (discussion group) E) Takım-oyun-turnuva D) Öğrenci takımla- Gruplar arası 20. Aşağıdakilerden hangisi bu öğretme- rı-başarı grupları yarışmaya özen- nin iş birliğine dayalı öğrenmeyi kul- dirme lanmasında en az öneme sahiptir? E) Ayrılıp-birleşme Öğrencilere (jigsaw) birbirlerinden A) Öğrencilere liderlik rolünün ne oldu- sorumlu oldukları ğunu öğretmek 320 bilincini kazan- dırma B) Öğrencilere bireysel sorumluluk duy- gusu kazandırmak C) Öğrencilerin grup sürecinin ne oldu- ğunu anlamalarını sağlamak D) Öğrencilere karşılıklı bağımlılık duy- gusu kazandırmak E) Öğrencilerin birbirlerini eleştirmeleri- ne fırsat vermek

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 21. Bir fen ve teknoloji öğretmeni yıl ortasın- 23. Vygotsky’nin bilişsel gelişim kuramı, öğ- da göreve başladığı okulda, öğrencileri- renmede sosyal ögelerin önemine işaret nin bu dersle ilişkili günlük yaşam prob- eder. lemlerinin çözümüne ilişkin öz-yeterlik algılarının çok düşük olduğunu tespit Bir öğretmenin bu kurama göre öğ- eder. Bu nedenle öncelikle öğrenci ürün renme-öğretme sürecini düzenlerken dosyalarını inceler ve öğrencilerle görüş- aşağıdakilerden özellikle hangisini meler yapar. Bunların sonucunda sene vurgulaması beklenir? başından bu yana dersin ezbere dayalı yapılmış olduğunu, öğrenilenlerle günlük A) Öğrenmede öz-düzenlemeye önem yaşam arasında da bağlantının iyi kurul- verme madığını öğrenir. B) Zihinsel yeterlikleri geliştirmede sem- Bu öğretmenin öğrencilerdeki öz-ye- bollerden yararlanma terlik algısını yükseltmek için öncelik- le aşağıdakilerden hangisini yapması C) Öğrenilenleri transfer etmede içsel daha etkili olur? işaretlere önem verme A) Öğrencilerin ürün dosyalarını ayrıntılı D) Öğrencilerin öncelikle kendi bilişsel incelemesi yapılarını özümlemelerini sağlama B) Bir önceki fen ve teknoloji öğretme- E) Uygun destek ya da yardım alarak bir niyle görüşmesi işi en iyi şekilde yapmayı öğrenme C) Gösteri yönteminin kullanımına ağırlık vermesi D) Derslerde günlük yaşamdan çok sayı- da örnek vermesi E) Basit örneklerle öğrencilerde başarılı olma duygusunu geliştirmesi 22. Serpil Öğretmen derslerini farklı öğretim 24. Ernst von Glasersfeld’e göre eğitimin yöntemlerini kullanarak çok aktif bir şe- temel amacı, bireylerin düşünmeyi öğ- kilde yürütmektedir. Öğrencileri de derse renmeleridir. Her bireyin farklı yaşantısı istekle, etkin bir şekilde katılmaktadırlar. olduğundan herkesin bilgiye ulaşma yolu aynı değildir. Bireyler ön bilgileriyle yeni Yukarıda verilen örnekte olduğu gibi bilgileri ilişkilendirerek bilgiyi anlamlandı- etkin öğrenmenin uygulandığı bir sı- rırlar. nıfta öğrencilerin öncelikle hangi özel- liklerinin gelişmesi beklenir? Buna göre, Ernst von Glasersfeld’in hangi öğrenme yaklaşımının temel ku- A) Ait olma ve güven duyma ramcısı olduğu söylenebilir? B) Özdenetim ve duyarlı olma A) Bağlaşımcılık C) Kendi öğrenmelerini değerlendirme B) Sosyal bilişsel kuram D) İş birliği içinde çalışma C) Yapılandırmacılık E) Argümantasyon (dayanaklandırma) D) Tam öğrenme yapma E) Kavram öğrenme 321

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 25. ve 26. soruları aşağıdaki parçaya 27. ve 28. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. göre cevaplayınız. Tam öğrenme modelinin uygulandığı bir ders- İlköğretim 6. sınıf öğretmeni ders işlerken: te bir ünite işlenirken öğretmen önce bilişsel “Çevre mimarı olarak bir ekip çalışması yürü- giriş davranışları testi uygular. Daha sonra tüyorsunuz ve bir gün size bir mektup gelir.” öğrencilere konuyla ilgili bir belgesel izlettirir der ve mektubu okur. ve öğretim etkinliklerini uygularken öğrenci- lere sorular sorar, öğrenciler sorulara yanıt Sayın yetkili, verirler. Öğretmen yanıtlara güzel, doğru vb. Evimizin arka bahçesine garaj eklemek tepkiler verir. Bir öğrencinin verdiği yanıtın istiyoruz. Sizden iki farklı özellikte garaj yanlış olduğunu fark edince başka sorular tasarlamanızı istiyoruz. Biz bunlardan en sorarak öğrenciye doğru yanıtı bulması ko- fazla beğendiğimizi seçeceğiz. Lütfen kul- nusunda yardımcı olur. Ünite tamamlandıktan lanım alanını en iyi şekilde değerlendiriniz. sonra öğrencilerin tam öğrenme ölçütüne Saygılarımızla, ulaşıp ulaşmadıklarını değerlendirir ve sonuç Müge ve Aykut B. istenilen düzeydeyse bir diğer üniteye geçer. 25. Bu süreçte öğretmenin bilişsel giriş Öğretmen daha sonra şu soruları sorar: davranışları testi uygulamasının temel • Tasarıma başlamadan önce neyi, neden nedeni aşağıdakilerden hangisidir? bilmek sizin için iyi olurdu? A) Öğrencilerin neyi, nasıl öğrenecekleri- • Bu bilgi size nasıl yardımcı olur? ni saptama 27. Öğretmenin bu örnekte hangi öğren- B) Öğrencilerin ön koşul davranışlarını me yaklaşımına uygun ders işlediği belirleme söylenebilir? A) Probleme dayalı öğrenme C) Öğrenme eksikliklerinin nedenlerini B) Basamaklı öğretim belirleme C) Programlı öğrenme D) Eğitsel oyunlara dayalı D) Öğrenme ürünlerinin etkililiğini artır- E) Çoklu zekâ ma E) Öğrencilerin başarı düzeylerini yük- seltme 26. Tam öğrenmeye ulaşılıp ulaşılmadığı- 28. Öğretmenin dersi bu şekilde işlemesi nın hangi ölçme aracıyla değerlendiril- öğrencilerde en temel hangi özelliğin mesi daha doğru olur? gelişmesine yardımcı olur? A) Akademik özgüven testi A) Neden-sonuç ilişkisi kurma B) Genel kültür testi B) Araştırma becerilerini geliştirme C) Genel yetenek testi C) Bilimsel terminolojileri öğrenme D) İzleme testi D) Arkadaşlarıyla etkili iletişim kurma E) Bilişsel giriş testi E) Bireyselliklerini ifade etme 322

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 29. Murat Öğretmen sınıfa girer ve trafik 31. Bir öğretim sürecinde fiziksel olarak ayrı kazasıyla ilgili bir gazete haberi okur. mekânlarda bulunan kişilere zaman za- Öğrencilere “Trafik kazalarını nasıl önle- man etkileşimli ortam sağlamak amaç- yebiliriz? Trafik kazaları devam ederse lanmaktadır. Bunun için ortam, öğretici, insanlar gelecekte bundan nasıl etkilenir- öğrenci ve ders içeriğini bir araya geti- ler?” sorularını sorar. Bu sorulara cevap recek bir sistem planlanır. Eğitimi alacak bulmak amacıyla öğrenci çalışma grupla- her bireyin kendi ihtiyacı dikkate alınır ve rı oluşturur. Her grup kendi hipotezini or- kişiye özel ders süreleri planlanabilecek taya koyar ve bu hipotezleri test edecek modüler bir sistem uygulanır. Bireyler çözüm yollarını geniş bir zaman diliminde eğitimlerini eş zamanlı ve eş zamanlı ol- araştırır. Öğrenciler gözlemlerini ve bul- mayan şekillerde alabilirler. gularını sınıf arkadaşlarıyla tartışırlar ve trafik kazalarının sonuçlarına ve önlen- Bu örnekte hangi tür eğitim/öğretim mesine ilişkin yeni fikirlerini raporlaştırır- uygulamasından söz edilmektedir? lar ve sunum yaparlar. A) Sorgulamaya dayalı eğitim Proje tabanlı öğrenmenin kullanıldığı B) Programlı öğretim bu derste aşağıdaki işlemlerden han- C) Uzaktan eğitim gisine yer verilmemiştir? D) Buluş yoluyla öğretim E) Projeye dayalı eğitim A) Kazandırılacak davranışlarla ilgili uya- rıcı materyaller sunma 32. Ayça Öğretmen, sosyal bilgiler dersin- de “ülkemizin kaynakları” ünitesini iş- B) Bilişsel yönü ağır basan karmaşık lemeden önce bir planlama yapar. Bu davranışları öğrenme planlama sürecinde önce ünitenin ka- zanımlarını inceler. Bu ünitenin ön koşul C) Davranışa neden olan uyarıcıları ge- davranışlarını belirlemek için bilişsel giriş nelleme testi hazırlar. Bu testin sonuçlarına göre öğrencilerde eksik olan ön koşul davra- D) Yöntemi belirleme ve verileri kaydet- nışlarla ilgili tamamlama öğretimi planlar. me Öğrencilerin tamamının aktif katılımını sağlayacak etkinlikler düzenler ve üni- E) Performans değerlendirme ve geri tenin işlenmesi bittikten sonra öğrenci- bildirim verme lere uygulanacak izleme testi hazırlar. Herhangi bir öğrenme eksikliğine ya da 30. Sinem Öğretmen, sınıfında öğrencileri- yanlışlığına yönelik ek öğrenme-öğretme nin kendilerini güvende hissetmelerine, etkinliklerinin neler olacağına karar verir. derslerde katılımcı ve enerjik olmalarına, kendi çalışmalarını yönetebilecekleri öz Bu örnekte, Ayça Öğretmen’in hangi denetime sahip olmalarına, arkadaş gru- öğrenme yaklaşımının işlem basa- buna ait olmayı hissetmelerine, her za- maklarını izlediği söylenebilir? man meraklı, dikkatli ve çaba gösterme- ye duyarlı olmalarına ve kendi kararlarını A) Programlı öğrenme vermelerine önem vermektedir. B) Tam öğrenme C) Probleme dayalı öğrenme Buna göre, Sinem Öğretmen’in öğren- D) Kuantum öğrenme me ortamlarını düzenlerken hangi öğ- E) Beyin temelli öğrenme renme yaklaşımı ilkelerini temel aldığı söylenebilir? 323 A) Programlı B) Yaşam boyu C) Aktif D) Kuantum E) Basamaklı

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 33. Şafak Öğretmen, iş birliğine dayalı öğren- 34. Bir ilköğretim öğretmeni, öğrencileri meyi kullanmak üzere öğrencileri grupla- gruplara ayırmış ve her gruba aynı üni- ra rastgele dağıtarak kartallar ve şahinler tenin farklı konularıyla ilgili kapsamlı bir adlı iki grup oluşturmuştur. İki gruba da problem durumu vererek bu problemler- her hafta vereceği etkinlikler için kendi le ilgili çalışmalar yapmalarını istemiştir. gruplarıyla birlikte çalışacaklarını söyler. Ancak ünite sonunda yaptığı sınavda her Başarıyı izlemek için Şafak Öğretmen, grubun sadece kendi çalıştıkları konuyla kartalları takım puanları bakımından; şa- ilgili soruları cevaplayabildiğini, diğer so- hinleri de bireysel puanları bakımından rularda oldukça düşük başarı gösterdik- her hafta değerlendirip puanlarını ne ka- lerini görmüştür. dar artırdıklarını not eder. Öğretmen, bu uygulamada başarıyı ar- Bu uygulamada dönem sonunda aşa- tırmak için aşağıdakilerden hangisini ğıdakilerden hangisinin olması bekle- yaparsa daha etkili sonuç alır? nir? A) Her gruba aynı problem durumunu A) Her iki grupta da başarı puanları bakı- verirse mından eşit miktarda artış ve araların- da pozitif etkileşim olacaktır. B) Her gruba kendi konusuyla ilgili soru- lar sorarsa B) Kartalların başarı puanları ve araların- daki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi C) Sınavdan önce ünitede yer alan ko- olacaktır. nuları genel hatlarıyla özetlerse C) Şahinlerin başarı puanları ve araların- D) Ünite sonu değerlendirme sınavında daki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi sadece genel konulardan soru sorar- olacaktır. sa D) Her iki grupta da başarı puanları ve E) Her grubun yaptığı araştırmaları ve aralarındaki pozitif etkileşim bakımın- ulaştığı sonuçları sınıf ortamında pay- dan bir değişim gözlenmeyecektir. laşmasını sağlarsa E) Kartallar, aralarındaki pozitif etkileşim 35. “Koro” adlı filmde, öğretmen sınıfındaki düzeyi; şahinler ise grup puanı bakı- tüm öğrencilerden bir koro oluşturmak mından daha başarılı olacaklardır. amacıyla onlara tek tek şarkı söyletip ses özelliklerini ve müzik yeteneklerini değer- lendirir. Bu öğretmen koroyu çalıştırırken müzik yeteneği olmadığını düşündüğü bir öğrencisine nota defterini elinde tutma ve sayfaları çevirme görevi verir. Öğretmenin bu davranışının temel ne- deni aşağıdakilerden hangisidir? A) Gruba ait olma duygusu kazandırmak B) Daha eğlenceli bir sınıf ortamı oluş- turmak C) Öğrencisinin müzik yeteneğini geliş- tirmek D) Sınıfın dikkatini dağıtmasını engelle- mek E) Öğrencisinin müziğe ilgi duymasını sağlamak 324

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 36. Bireylerin örgün eğitim kapsamında 38. Eğitim uzmanları, sosyal bilimler ala- edindiği bilgilerin, meslek yaşamlarında nında eğitim yönlendiricileri için bir ve sosyal hayatlarında başarılı olmaları- “probleme dayalı öğrenme (PDÖ) oturum nı sağlayacak düzeyde olması, bilginin rehberi” hazırlar. İlk aşamada amaçlara ve teknolojinin hızla geliştiği günümüzde uygun hedefleri belirlerler. Daha son- pek mümkün olmamaktadır. Bunun için ra, toplumdaki bireylerin ihtiyaç duyduğu bilgiyi ve beceriyi daha verimli ve sistem- I. Her oturum için ayrı süre planlarlar. li bir şekilde elde edebilmesine olanak sağlayan yaklaşımlardan yararlanması II. Öğrencilerden her oturuma uygun se- önem taşımaktadır. naryo yazmalarını isterler. Bu yaklaşımları sağlayan öğren- III. Öğrencilere bu süreçte kullanabile- me-öğretme süreci aşağıdakilerden cekleri kaynakların listesini verirler. hangisinin temelinde vardır? IV. PDÖ öncesi ve sonrası öğrencilere A) Beyin temelli öğrenme değerlendirme formları hazırlarlar. B) Sosyal öğrenme V. Ayrıca eğitim yönlendiricisine de bir değerlendirme formu verirler. C) Yaşam boyu öğrenme Yukarıda verilen PDÖ sürecinde hangi D) İş birliğine dayalı öğrenme basamaktaki işlem hatalı yapılmıştır? E) Bilgisayara dayalı öğrenme A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 37. Zeynep Öğretmen, öğrencilerinin özye- 39. Elif Öğretmen, sınıfındaki öğrencilerden terlik algılarını geliştirmeye çok önem bir grubun gribe yakalanması üzerine vermekte ve öğrenme-öğretme sürecini “Sağlığını koruma sorumluluğunu üstle- buna göre düzenlemeye çalışmaktadır. nir.” kazanımını gerçekleştirmek için bir Bu süreçte öğrencilerin bireysel ihtiyaç- çalışma yapmaya karar verir. Öğrencile- larını dikkate almakta ve iş birliğine dayalı rinden gribin sebepleri, yayılması, teda- öğretim yapmaktadır. visi ve gripten korunma yolları hakkında araştırma yapmalarını, bulgularına eleşti- Aşağıdakilerden hangisi Zeynep Öğ- rel düşüncelerini de katarak sınıfta pay- retmen’in sınıfında özyeterlik algısı laşmalarını ister. gelişmiş öğrencinin yapacağı davra- nışlardan değildir? Elif Öğretmen’in, öğrencilerden yap- masını istediği çalışma aşağıdakiler- A) Başka kişilerin deneyimlerini gözlem- den hangisine örnektir? leme A) Fikir taraması B) Öğrenme sürecinde paylaşımcı olma B) Örnek olay C) Bilişsel stratejileri kullanma C) Görüşme D) Yüksek motivasyonla çalışma D) Proje E) Bireysel yönetim becerisinden kaçın- ma E) Grup çalışması 325

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 40. Selçuk Öğretmen derslerinde rol oyna- 42. Dersinde maddelerin ısı iletkenliği ve ma, münazara, örnek olay incelemesi yalıtım konusunu işleyen öğretmen, öğ- yöntemlerini kullanarak öğrencilerinin rencilere evde kaynayan çorbayı karış- derse katılmalarını sağlamaktadır. Özel- tırırken elin yanmaması için metal veya likle düşün-paylaş etkinliği öğrencilerinin tahta kaşıktan hangisinin tercih edilmesi çok ilgisini çekmiştir. Ayrıca derste kısa gerektiğini sorar ve nedenlerini grup ar- süreli sınavlar yaparak öğrencilerin ne kadaşlarıyla paylaşmalarını sağlar. kadar öğrendiklerini belirlemeye çalış- mıştır. Bu etkinlik, yapılandırmacı öğrenme- nin 5E modelinin hangi aşamasını en Selçuk Öğretmen’in derslerinde yaptı- iyi ifade eder? ğı çalışmalar aşağıdakilerden hangisi- ne göre düzenlenmiştir? A) Keşfetme A) Okulda öğrenme B) Derinleştirme B) Anlamlı öğrenme C) Girme C) Tam öğrenme D) Açıklama D) Proje tabanlı öğrenme E) Değerlendirme E) Aktif öğrenme 41. Mevsimler konusunu işleyecek olan fen 43. Tam öğrenme modelini uyguladığını iddia ve teknoloji dersi öğretmeni, öğrencileri- eden özel bir öğretim kurumu, kayıt yap- ne mevsimlerle ilgili poster, şiir, makale, tıran öğrencileri düzey belirleme sınavına bulmaca, pandomim gösterisi gibi et- almış ve sınav sonucunda öğrencilerin kinliklerden bir tanesini seçebileceklerini seviyesine göre sınıfları oluşturmuştur. söyler. Öğrencilerin seçim yapmalarının Yapılan bu sınav sonrası oluşturulan sı- ardından çalışmalarını bir sonraki derste nıfların, takip eden sınavlardaki başarıları sunmalarını ister. ve sınıflar arası başarı farklılıkları aynı dü- zeyde seyretmektedir. Bir öğrenci velisi, Bu öğretmen, aşağıdaki öğrenme-öğ- çocuğunun başarısında bir değişiklik ol- retme kuramlarından hangisini kullan- madığını, hep giriş sınavında aldığı puan mıştır? düzeyinde puanlar aldığını belirtmekte ve bunu yönetimle tartışmaktadır. A) İş birliğine dayalı B) Programlı öğretim Bu durumun çözümü için aşağıdaki- C) Beyin temelli lerden hangisi yapılmalıdır? D) Basamaklı öğretim E) Çoklu zekâ A) Düzey belirleme sınavı daha dikkatli yapılmalıdır. 326 B) Düzey belirleme sınavına göre oluştu- rulacak sınıflar gözden geçirilmelidir. C) Velilere öğrenci başarılarıyla ilgili sık sık dönüt verilmelidir. D) Şubeler arası geçişlere imkân sağlan- malıdır. E) Düzey belirleme sınavına göre öğre- tim hizmetinin niteliği düzenlenmeli- dir.

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 44. Sosyal bilgiler dersini, yapılandırmacı 47. Öğrenciler; öğretmene ilk derste, geçen öğrenme temelinde işleyen bir öğret- yıl bu dersi alan arkadaşlarından der- menin aşağıdakilerden hangisini yap- sin çok zor olduğunu, pek çok kişinin ması beklenmez? dersten kaldığını, hatta kaç kişinin ge- çeceğinin dönem başında belli olduğunu A) Öğrencilerin isteklerini, ilgilerini ve ih- duyduklarını ve bunun da öğrenmelerini tiyaçlarını dikkate alması etkilediğini söylerler. B) Öğrencileri kendi öğrenmelerinden Bu açıklama, aşağıdakilerden hangisi- sorumlu tutması nin öğrenme üzerindeki etkisini ifade etmektedir? C) Konuları öğrencilere dağıtarak sınıfa sunmalarını istemesi A) Öğretim hizmetinin niteliği D) Öğrenilen bilgilerin başka alanlarda B) Dersle ilgili ön bilgi yeterliliği kullanılmasını sağlaması C) Duyuşsal giriş özellikleri E) Öğrencilerin konuya dair ön bilgilerini harekete geçirmesi D) Geri bildirim ve öğrenme eksikleri E) Öğrenci sorumlulukları 45. Derslerinde öğrencilerin yaşamları 48. Sosyal bilgiler öğretmeni, dersinde öğ- boyunca karşılaşabilecekleri problem rencilerin proje ödevlerini hazırlamalarına durumlarına karşı çözüm yolları geliş- yönelik olarak iş birliğine dayalı öğrenme tirmelerini önemseyen bir öğretmenin yaklaşımını uygulamak istemektedir. aşağıdakilerden hangisini yapması beklenmez? Öğretmenin, grup üyeleri arasında olumlu bağ oluşturmak amacıyla aşa- A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seç- ğıdakilerden hangisini yapması yanlış- mesi tır? B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu A) Proje ödevi olarak verilen konunun ortaya koyması tüm grup üyeleri tarafından öğrenil- mesini istemesi C) Genel durumları özel durumlarla sınır- landırması B) Grup başarılı olursa grup üyelerinin birlikte aynı ödülü alabileceğini belirt- D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması mesi E) Elde edilen sonuçların uygulamasını C) Her grup üyesinin farklı kaynaklardan yapması birini seçerek o alanda ulaştıklarını grupla paylaşmaları gerektiğini söyle- 46. Biyoloji dersinde kullanılan bir kavramı mesi anlamadığını fark eden 9. sınıf öğrencisi Esra, ders çıkışı kütüphaneye gider ve bu D) Öğrencilerden, kendilerine yakın ve kavramın anlamını araştırarak öğrenir. sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta yer almalarını istemesi Esra’nın bu davranışı, aktif öğrenme- nin hangi ögesine daha uygundur? E) Her bir grup üyesinin gerçekleştirece- ği görev ve rol tanımlaması yapılarak A) Argümantasyon birlikte çalışmalarının gerektiğini be- B) Bilişsel strateji lirtmesi C) Örgütleme D) Süreklilik 327 E) Öz düzenleme

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 49. Ahmet, Türkçe dersinde okuduğu bilgi- 51. Dört öğretmenin derslerinde yaptıkları lendirici bir metinde geçen kavramları ve aşağıda verilmiştir: bu kavramlar arasındaki ilişkileri bulmayı, bulduklarını da tablo veya zihin haritası I. Ayşe Öğretmen, öğrencilerinden, çizerek öğrenmeyi tercih etmektedir. prizmalar konusuyla ilgili araştırmaya dayalı bir ürün oluşturmalarını iste- Çoklu zekâ kuramına göre, Ahmet’in miştir. öne çıkan zekâ alanları aşağıdakiler- den hangisinde verilmiştir? II. Eda Öğretmen, dersindeki bir konuya ilişkin uygulama ve genelleme yapa- A) Sözel - Doğacı bilmeleri için öğrencilerine argüman- tasyon tekniğini kullandırmıştır. B) Görsel - Sözel III. Tamer Öğretmen, öğrencilerine bilim- C) Doğacı - Öze dönük sel yöntem kullanarak elde ettikleri verilere dayalı bir sunum yaptırmıştır. D) Mantıksal - Görsel IV. Serkan Öğretmen, öğrencilerini hem E) Öze dönük – Mantıksal bireysel hem grupla çalıştırarak süreç boyunca çalışmalarını takip etmiş ve öğrencilerini disiplinler arası çalışma- ya yönlendirmiştir. Öğretmenlerin yaptığı uygulamalar, sırasıyla aşağıda verilenlerden hangi- lerine daha uygun örnek olur? A) Proje yöntemi - Problem çözme yön- temi - Proje yöntemi - Proje yöntemi B) Beyin fırtınası - Proje yöntemi - Prob- lem çözme yöntemi - Proje yöntemi C) Beyin fırtınası - Problem çözme yön- temi - Örnek olay - Proje yöntemi D) Problem çözme yöntemi - Örnek olay - Proje yöntemi - Beyin fırtınası E) Proje yöntemi - Örnek olay - Beyin fırtınası - Problem çözme yöntemi 50. Aşağıdakilerden hangisi, proje tabanlı öğrenmenin sınırlılıklarından biri değil- dir? A) Projeyi tamamlamak için uzun zaman gerekmesi B) Uygulamada, öğrencilerin uzman ola- rak görülmesi C) Proje, öğretmen gözetimi dışında ya- pıldığında bazı problemlerin çıkması D) Proje çalışmalarında gerekli gözetim ve denetimi sağlamanın zor olması E) Öğrenciye ilginç gelen proje konusu bulmakta sıkıntı yaşanması 328

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 52. Aşağıdakilerden hangisi, yapılandır- 54. Merve Öğretmen öğrencilerini çoklu zekâ macı öğrenme yaklaşımına göre dü- alanı ile fen ve teknoloji dersindeki karne zenlenen bir sınıf ortamında ders işle- notlarına göre tablodaki gibi gruplamıştır. nirken yapılması gerekenler arasında yer almaz? Çoklu Sözel Mantıksal Görsel Kişilerarası zekâ A) Öğretmenin, öğrencilerin sorularını ve alanı Gözde Sadık ilgilerini takip etmesi İsmet Murat Karne Defne Fatma B) Öğretmenin, öğrencilerin yanlış ce- notları Rana Zehra vaplarına karşılık doğru cevabı ver- mesi 90-100 Ali Sevgi C) Öğrencilerin, yeni teoriler ortaya ko- 80-89 Ayşe Osman yan düşünürler olarak görülmesi 70-79 Mehmet İlknur D) Öğretmenin, öğrencilerle etkileşim içinde bulunması 60-69 Serap Gülru E) Öğrencilerin hatalarının öğrenme ara- Buna göre “sindirim sistemi” konusun- cı olarak kullanılması da işbirliğine dayalı öğretim yöntem / tekniğini kullanmak isteyen Merve Öğretmen’in oluşturacağı gruplardan birinin aşağıdakilerden hangisi olması daha uygundur? A) Ali, Sevgi, Gözde, Sadık B) Ali, Ayşe, Mehmet, Serap C) Ali, İlknur, İsmet, Zehra D) Ali, Ayşe, İlknur, Gülru E) Ali, Serap, Osman, Fatma 53. Probleme dayalı öğrenme yaklaşımını 55. Bir öğretmen sosyal bilgiler dersinde öğ- kullanan bir öğretmenin, aşağıdakiler- rencilerine konuyla ilgili problem durum- den hangisini yapması beklenmez? ları vererek hipotezler kurmalarını söyler. Ardından konuyla ilgili bazı grafikler pay- A) Gerçeğe uygun problemler seçmek laşır ve bu grafiklerden anladıklarını yaz- malarını ister. B) Problemleri açık uçlu sorularla ifade etmek Buna göre öğretmen aşağıdaki çoklu zekâ etkinliklerinden sırasıyla hangile- C) Merak uyandıracak problemler seç- rine yer vermiştir? mek A) Mantıksal - Sözel - Sosyal D) Birkaç problemi birlikte ele almak B) İçsel - Görsel - Sözel E) Öğrencilerin kendilerini özgürce ifade etmelerine fırsat vermek C) Mantıksal - Görsel - Sözel D) Sosyal - Mantıksal - İçsel E) Sözel - İçsel - Mantıksal 329

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 56. Sekizinci sınıf öğrencisi Selim serbest za- 58. Aktif öğrenme yaklaşımını benimse- manlarında kendi başına kalmayı ve psi- yen bir öğretmenin aşağıdakilerden koloji kitapları okumayı tercih etmektedir. hangisini yapması uygun değildir? Yeterli ve yetersiz kaldığı becerilere ilişkin doğru teşhisler gösterebilmektedir. A) Öğrencilerin bilgi kaynaklarına ulaş- ması için rehberlik etmesi Çoklu zekâ kuramına göre Selim aşa- ğıdaki etkinliklerden hangisinde daha B) Öğrencilerin ulaştıkları bilgileri örgüt- başarılı olur? lemelerine ve sunmalarına fırsat tanı- ması A) Grup çalışması C) Öğrenme düzeyi için öğretime ayrıla- B) Drama cak zamanı önceden belirlemesi C) Günlük tutma D) Öğrencilerine öğrenirken bireysel so- rumluluk ve grup sorumluluğu verme- D) Satranç oynama si E) Koroya katılma E) Öğrencilerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasına özen göstermesi 57. Bir öğretmen öğrencilerinin bilgiyi edin- 59. Öğretmen hayat bilgisi dersinde “Okulda me, anlama ve problemlerin çözümünde sağlığını korumak için yapması gereken- kullanabilmelerini; daha sonra bu bilgileri leri açıklar.” kazanımı çerçevesinde bir analiz edip yeni bilgiler üretebilmelerini dizi etkinlik yaptıktan sonra öğrencilerin istemektedir. Bu amaçla öğretmen, kaza- okulda kullandığı mekânların resimlerini nımlara uygun düzenlediği etkinliklerden göstermiş ve öğrencilere “Dikkatli olma- öğrencilerin istediklerini seçebilecekle- dığımız takdirde bu mekânlardan hangi- rini belirtmiştir. Bir grup öğrenci seçtiği leri, sağlığımız için ne gibi tehditler oluş- etkinlik grubunda araştırma yapmış, bil- turabilir?” sorusunu yöneltmiştir. gi toplamış ve kavramsal çerçevelerini oluşturmuştur. Öğretmen değerlendirme Bu etkinliğin amacı, Gagne’nin öğret- sonunda öğrencileri bu bilgileri uygula- me durumları modeline göre aşağıda- yabilecekleri başka bir etkinlik grubuna kilerden hangisidir? dâhil etmiştir. A) Öğrenmede rehber olma Buna göre, öğretmenin aşağıdakiler- den hangisini uyguladığı söylenebilir? B) Dikkati çekme A) Etkin öğrenme C) Hedeften haberdar etme B) Modüler öğretim D) Ön koşul öğrenmeleri hatırlatma C) Basamaklı öğretim E) Performansı ortaya çıkarma D) Yansıtıcı düşünme E) Tam öğrenme 330

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 60. Sinan Öğretmen dersinde kullandığı öğ- 63. Öğretmen, beslenmenin insan yaşamın- retim yöntem veya tekniği gereği, öğ- daki önemiyle ilgili sınıfa getirdiği bazı rencilerine derste hızlı ve etkin okuma resimleri öğrencilerle paylaşır. Resimler çalışmaları, kavram ve zihin haritaları çocuklarda beslenme yetersizliğini konu kullanarak not alma alıştırmaları ve kav- edinmektedir. Öğretmen öğrencileri- ramları anlamaya yönelik sembolleştirme ne “Hepinizden 15 gün içinde, topluma etkinlikleri yaptırmaktadır. beslenmenin önemini anlatan bir etkinlik planlamanızı istiyorum.” der. Öğrenciler Buna göre Sinan Öğretmen’in dersin- öncelikle konuyla ilgili bilgiler toplar ve de kullandığı öğretim yöntem veya ardından hazırlıklarını öğretmene yazılı tekniği aşağıdakilerden hangisidir? olarak sunarlar. A) Mikro öğretim Buna göre öğrencilerin yaptıkları ça- B) Balık kılçığı lışma aşağıdakilerden hangisinin kap- C) Kuantum öğrenme samındadır? D) Öğrenme halkası E) Görüş geliştirme A) Senaryo temelli öğrenme 61. Öğretmen yeryüzü şekillerini işlerken öğ- B) Proje tabanlı öğrenme rencilerin sorulara verdiği cevapların ye- tersiz olduğu durumlarda onlara resimler C) Bilgisayar destekli öğrenme göstererek doğru cevabı bulmalarına yar- dımcı olmuştur. D) Örnek olay yöntemi Tam öğrenme modeline göre, öğret- E) Beyin temelli öğrenme men “resim gösterme” işlemiyle aşağı- daki değişkenlerden hangisini kullan- mıştır? A) Pekiştirme B) İpucu C) Düzeltme D) Soru sorma E) Katılımı sağlama 62. Esin Öğretmen’in, “Ben ve Ailem” ko- 64. Tam öğrenme modeline göre özellik- nusunda öğrencilerine; kendini tanıt- le bilişsel giriş davranışlarına yönelik manın neden önemli, ev adresinin ve olan ve öncelikle yapılması gereken telefon numarasının bilinmesinin ne- bir etkinlik aşağıdakilerden hangisi- den gerekli olduğunu sorması, çoklu dir? zekâ kuramına göre aşağıdaki zekâ alanlarından hangisine hitap eder? A) Dikkat çekecek bir etkinlikle derse başlama A) Uzamsal B) Dilsel B) Konunun neden önemli olduğunu be- C) Öze dönük D) Sosyal lirtme E) Mantıksal C) Ön öğrenmeleri tamamlama D) Hedeften haberdar etme E) Sık sık dönüt verme 331

ÖĞRETME – ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI – MODEL KURAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Gagne’ye göre öğrenme, gözlenebilen dav- 3. Proje tabanlı öğrenme; öğretmen rehber- ranışlardan dolaylı olarak anlaşılır ve beyin- liğinde öğrencilerin bireysel ya da gruplar de gerçekleşir. Öğrenmeyi hem dış etkenler halinde bağımsız düşünme, bağımsız çalış- hem de iç faktörler etkiler. Gagne’ye göre, ma ve problem çözme becerilerini kullana- öğrenme ürünleri sözel bilgi, zihinsel beceri, rak sahip oldukları yaratıcılık ve hayal gücü bilişsel strateji, tutum ve psikomotor bece- çerçevesinde özgün ürünler ortaya koyma riler olarak sınıflandırılmaktadır. “Tutumlu sürecidir. Proje tabanlı öğrenme, öğretim olmayı isteme” tutum, “kareyle dikdörtgeni sürecinin merkezine öğrenciyi alan ve eğiti- ayırt etme” zihinsel, “düzgün yazı yazma” min hedeflerini öğrencilerin bireysel gelişim- psikomotor, “sınava hazırlanmada etkili leri ile ihtiyaçları doğrultusunda yapılandıran bir yol bulma” bilişsel strateji, “Türkiye’nin bir yaklaşımdır. Soru kökünde “Türkçe’nin coğrafi bölgelerini söyleme” ise sözel bilgi kullanımı” konusunun değişik boyutlarına becerilerine örnek olarak sıralanabilir. ilişkin gerçekleştirilen süreçte, konunun ay- rıntılı ele alınması söz konusudur. Öğrenciler Cevap B öğrenme sorumluluğunu almışlar, bilimsel yolla araştırma yaparak sorunu derinleme- sine incelemişlerdir. Bu soru proje tabanlı öğrenme yaklaşımına uygun bir örnektir. Cevap D 2. 2005 yılında uygulamaya konulan ilköğretim 4. Öğretmen ve konu merkezli geleneksel programlarının temel aldığı yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında öğrenciye öğretim öğrenme yaklaşımının en önemli özelliği, sürecinde bireysel olarak sorumluluk veril- öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, üret- mez, sosyal beceri geliştirilmesi öncelikle mesine yorumlamasına ve geliştirmesine hedeflenmez, bir lider belirlenir ve öğret- fırsat vermesidir. Yapılandırmacı öğrenme men, süreci yönetir. Buna karşılık öğrenci var olanla yeni öğrenmeler arasında bağ merkezli işbirlikli öğrenme yaklaşımında; kurma ve her yeni bilgiyi var olanla bütün- birlikte öğrenme ve sosyal becerilerin ge- leştirme sürecidir. Oluşturulan her bilgi bir liştirilmesi önemlidir, liderlik paylaşılmıştır, sonrakinin zeminini oluşturur. Yeni bilgi var öğretmen süreci gözler ve yönlendirir. İş- olan diğer bilginin üzerine yığılarak üst üste birlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini birikmez. Birey var olan bilgiyle yeni bilgi gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük arasında bağları kurar, oluşturdukları ile dü- gruplar halinde çalışmasına dayalı etkileşi- şünür, analiz yapar ve kendi yorumunu da min üst düzeyde olduğu bir öğrenme-öğ- ekleyerek sentez yapar. Birey bilgi oluştur- retme anlayışıdır. İşbirlikli öğrenme grupları ma sürecinde üretici rol üstlenir. Bu süreçte geleneksel öğrenme kümeleri gibi çalışmaz. öğretmenden hazırladığı bilgiyi sunması, Öğrenciler birlikte öğrendikleri için, birbirle- öğrenciden de sunulan bilgiyi ezberlemesi rine karşı sorumluluk duygusu taşırlar. Grup beklenmez. Bilişsel etkinlikler içinde öğre- olma bilincinin gelişmiş olması beklenir. nilen yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir. Cevap B Cevap E 332

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 5. Howard Gardner tarafından geliştirilen çoklu sağlama, öğrenme hedef ya da konularına zekâ kuramının temel dayanağı, her çocu- göre öğrencilerin bireysel veya grupla çalış- ğun bir veya birkaç alanda zekâ potansiyeli- malarını sağlama yukarıdaki anlayışa uygun ne sahip olduğudur. Gardner’a göre zekânın öğretmen davranışlarıdır. Öğretmenin sunu sözel, bedensel, sosyal, içsel, mantıksal, yoluyla bilgileri aktarması ya da bunu öğ- uzamsal, müzikal ve doğa olmak üzere sekiz rencilerden beklemesi yukarıdaki anlayışa boyutu vardır. Öğretim süreçleri zekânın bu uygun düşmeyen öğretmen davranışlarıdır. boyutlarını destekleyen etkinlikler açısından Öğretmenin konuları öğrencilere dönemin zenginleştirilmelidir. Zekâ boyutlarından öze başında kendisinin vermesi öğrenci katı- dönük zekâ, bireyin kendini duyması ve an- lımını düşürecek bir uygulamadır. Çünkü, lamasıyla ilgili bilişsel yeteneğini ifade eder. öğrenci merkezli yaklaşımlarda işlenecek Doğa zekâsı ise, doğadaki canlıları sınıflama konuların seçimine öğrenciler de katılırlar. yeteneğini doğaya olan sevgiyi kapsar. Bu Bu süreçte öğrencilerin bireysel ya da grup açıklamalardan yola çıkarak yalnız yaptığı çalışması istenmeyen bir durum değildir. faaliyetlerden zevk alma “öze dönük”, do- Sadece konuların öğretmen tarafından be- ğaya ve doğadaki canlılara ilgi duyma ise lirlenmesi istenmeyen bir uygulamadır. “doğacı” zekâ alanını işaret eden örnekler- dir. Cevap C Cevap A 8. Aktif öğrenme, bireyin öğrenmesinden ken- disinin sorumlu olduğu, bireyin karar alma 6. Çoklu zekâ kuramına dayalı öğretim süreci ve kararını uygulama fırsatının verildiği ve zekânın bütün boyutlarının önemli oldu- bireyin öğrenme sürecinin merkezinde yer ğunu ve bu boyutların öğretim süreçleriyle alarak bu sürece aktif olarak katıldığı öğren- geliştirilebileceğinden hareketle öğretim sü- me sürecidir. Soruda verilen öğrencilerin kü- recinde sekiz zekâ boyutuna ilişkin etkinlik- çük gruplara ayrılması, bilgilerini grup içinde lere yer verilmesi gerektiği ve bu etkinliklerin paylaşmaları, grup içinde tartışma yaparak gerçekleşmesi sırasında bireyin aktif olması etkileşime girmeleri her bir grubun konuya anlayışına dayalıdır. Bu nedenle sunuş ve ilişkin bir kavram haritası hazırlaması basa- anlatım, öğrencileri hazırbulunuşluk düzey- makları aktif öğrenme yaklaşımının özellik- lerine göre gruplama gibi öğretmen davra- lerini yansıtmaktadır. Ancak bu basamaklar nışları öğretimin çoklu zekâ kuramına uygun yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının özel- gerçekleştiğinin kanıtları olamaz. Ancak liklerini de yansıtmaktadır. Aktif öğrenme, öğretmen zekânın boyutlarına yönelik farklı yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğre- öğretim yöntem ve teknikleri kullanarak belli tim süreçlerinde kullanılan biçimlerinden biri ölçülerde çoklu zekâ kuramının gereklerini olduğu için bu benzerlik son derece normal- sınıfa yansıtabilir. (Mantıksal ve sözel zekâ- dir. İlkesel olarak yukarıda sıralanan öğret- ya dönük tartışma yöntemi, görsel zekâya men davranışları yapılandırmacılık yaklaşı- yönelik olarak gösteri vb.) Böylece, zekayı mını yansıtmakla birlikte, etkinlik mantığı ile etkileyen çevresel faktörleri düzenlemiş olur. incelendiğinde aktif öğrenmeyi işaret ettiği görülmektedir. Ayrıca,aktif öğrenme etkin- Cevap D likleri bireysel uygulamanın dışında grup ça- lışması esasına da dayanır. Ancak, yapılan- 7. Öğrenci merkezli öğretim yaklaşımları, dırmacı sınıf ortamlarında bilgiyi oluşturma öğrencilerin sürecin her aşamasında aktif süreci ön plana çıkmakla birlikte, bireysel olarak yer alması düşüncesini temel alır. olarak da çalışma söz konusu olabilir. Birey, Öğretmenler bu düşünceyi çeşitli şekillerde çeşitli kaynakları inceleyerek, birinci kay- hayata geçirilebilir. Öğrencilere projeler yap- nakları gözlemleyerek kendi kendine bilgiyi tırma, öğretim sürecini planlamada ve uygu- oluşturabilir. Bu nedenle bu soruda aktif öğ- lamada öğrencilerin gereksinimlerini dikkate renme süreci daha baskın görülmektedir. alma, öğretim materyallerinin oluşturulması- na ve öğretim sürecine öğrencinin katılımını Cevap A 333

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 9. Bloom tarafından geliştirilen tam öğrenme 11. Yapılandırma yaklaşımının en önemli özelli- modeli, olumlu öğrenme koşuları sağlan- ği, öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, oluş- dığında hemen hemen bütün öğrencilerin turmasına, üretmesine, yorumlanmasına ve bütün hedefleri gerçekleştirebileceği anlayı- geliştirmesine fırsat vermesidir. Yapılandır- şını temele alır. Öğrenme birimlerini ünitele- macı sınıf ortamı, bilgilerin aktarıldığı bir yer re ayırarak bir birim öğrenilmeden diğerine değil, öğrencinin öğretim sürecine aktif katı- geçmeye olanak tanımayan tam öğrenme- lımının sağlandığı, sorgulamanın yapıldığı ve nin temel değişkenleri; öğrenci nitelikleri, üst düzey zihinsel becerilerin geliştirildiği bir öğretim hizmetinin niteliği ve öğrenme ürün- yerdir. Bu anlayışa göre her kazanılan bilgi leridir. Bu özellikler açısından incelendiğin- bir sonraki bilgiyi yapılandırmaya zemin ha- de soru kökündeki açıklamadaki okul mü- zırladığından yeni bilgiler önceden yapılan- dürünün temele aldığı öğrenme modeli tam dırılmış bilgiler üzerine inşa edilir. Bu neden- öğrenmedir. Çünkü okul müdürü, bütün öğ- le yapılandırmacılık kuralına göre hareket rencilerin programdaki kazanımlara erişme- eden bir öğretmen, çeşitli testler kullanarak lerini hedeflemiş, bunun için gerekli koşulları öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini sağlamaya çalışmış, öğretim yılı sürecinde belirlemeli, öğrencileri hedeften haberdar de öğrenci öğrenmelerini izleme değerlen- etmeli, öğrencileri merkeze alan öğretim dirmesi yaptırmış ve öğrenmeyi olumsuz yaklaşımını; yöntem ve teknikleri kullanmalı, yönde etkileyen bütün etkenleri ortadan öğretimini planlarken ve uygularken öğren- kaldırmaya çalışmıştır. Okul müdürünün bu cilerinin ilgi ve ihtiyaçlarını temel almalıdır. davranışları tam öğrenme modelinin temel Ancak “öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi ilkelerini benimsediğinin göstergesidir. olmadıklarını varsayma ve derste temel kav- ramları öğreterek başlama”, yapılandırmacı Cevap C anlayışa uygun bir öğretmen davranışı de- ğildir. Bu davranış yapılandırmacılık anlayışı 10. İşbirlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini için değil, hiçbir öğretim süreçlerinde öğret- gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük menden beklenen davranışlar arasında yer gruplar halinde etkileşiminin üst düzeyde almaz. Çünkü öğretmen öğrencilerin hazır gerçekleştiği öğretim sürecidir. Bu anlayış bulunuşluk düzeylerini varsaymak yerine, grupların heterojen yapıda oluşturulması, hazır bulunuşluk düzeyini belirlemeye yöne- öğrencilerin olumlu bağlılık düşüncesiyle lik testler kullanmalıdır. sorumluluğu paylaşarak eşit başarı şansı ile öğretim sürecine etkin katılımını temel alır. Cevap B Öğrenci merkezli bu süreçte sadece ürün değil, ürünle birlikte süreç de değerlendirilir. İşbirlikli öğrenmede heterojen özellikte oluş- turulan gruplardaki öğrenciler, grup olarak ortaya ortak bir ürün koyarlar. Bu anlayışa göre değerlendirme grup olarak yapılabile- ceği gibi bireysel olarak yapılabilir. Bu açık- lamalardan hareketle ortak ürün ya da grup ödülü, olumlu bağlılık, bireysel değerlendi- rilebilirlik, yüz yüze etkileşim, sürecin de- ğerlendirilmesi ve eşit başarı şansı işbirlikli öğrenme anlayışına özgü niteliklerdir. Soru kökünde öncül olarak verilen ifadelerden bazıları, beceri niteliğinde olsa bile tümü birlikte değerlendirildiğinde beceriden çok yaklaşımın özelliğini açıklamaktadır. Örne- ğin eşit başarı fırsatı bir beceri değil, özellik- tir. Cevap E 334

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 12. Bir öğretme etkinliği ne kadar çok duyu or- tabanlı öğrenme, öğrencinin, farklı disiplin- ganına hitap ederse öğrenme o kadar kalıcı lerde öğrendiği kavramlara ve ilke­lere dayalı olur. Öğrenenin öğrenme ortamlarına aktif olarak problem çözmesi, bir ürün ortaya çı- katılımına doğru orantılı olarak öğrenmenin karmak üzere bireysel ya da grup olarak bir düzeyi ve kalıcılığı da yükselir. Etkili öğren- araştırma projelendirmesi ve bilimsel yönte- menin gerçekleşmesi, bireyin öğrenme sü- mi kullanarak çalışmalar yapmasıdır. recine aktif olarak katılımıyla ilgilidir. Soru kökündeki açıklama incelendiğinde, çevre Cevap C kirliliğinin etkilerini belirlemenin ve öğren- cilerde farkındalık yaratmanın önemli oldu- 14. Mert’in yeni doğan kardeşinden esinlene- ğunu düşünen bir öğretmenin kalıcı öğren- rek, bebekler her ağladığında kendiliğinden meleri sağlamak için yapması gereken en sallanan bir beşik tasarlaması yaratıcı dü- önemli etkinlik sınıfı küçük gruplara ayırarak şünme becerisinin geliştiğinin, tasarımının her gruba bir duvar gazetesi hazırlatmaktır. reklamını yapmak için bir afiş hazırlayıp Bu etkinliğe oranla diğer seçeneklerdeki ürününü sınıfta arkadaşlarına tanıtması ise ifadeler öğrenmelerdeki kalıcılığı bu denli öğrenme ürününü paylaşmada görselliğe yüksek düzeyde desteklemez. Öğretmenin önem verdiğinin göstergesidir. konuyu öğrencilere anlatması işiterek öğ- renme, konuyla ilgili kaynak kişileri sınıfa Cevap B çağırması işiterek öğrenme, görsellerle zen- ginleştirilmiş sunu yapması işiterek ve gö- 15. Öğrenme stili: her bir öğrencinin kendine rerek öğrenme ve konuyla ilgili öğrencilere özgü olarak kullandığı öğrenme şeklidir. Öğ- soru sorması işiterek öğrenmeyi destekler. renme stili öğrenme yeteneği ve öğrenme Bu yolla sağlanan öğrenmelerde bilgilerin deneyimlerinin karmasıdır. Öğrenme stili, kalıcığı öğrencinin aktif olarak katıldığı öğ- bireylerin daha etkin ve verimli biçimde öğ- retim süreçlerine oranla çok daha azdır. renme biçimlerini ifade etmektedir. Yansıtıcı gözlem yoluyla öğrenenler düşünce ve olay- Cevap B ları dikkatlice gözlemler, olayları farklı görüş açılarından “ne”, “nasıl” ve “neden” sorula- 13. Proje tabanlı öğrenme öğrenciyi, öğret- rıyla değerlendirirler. Bu stile sahip olanlarda me-öğrenme sürecinin merkezine alan, ger- karar vermeden önce ilgili olayı dikkatlice çek yaşam konularına ve uygulamalarına yer izleme; ilgili nesneye değişik açılardan bak- veren bir öğrenme yaklaşımıdır. Proje tabanlı ma ve anlamını araştırma yoluyla gerçekleş- öğrenme, öğrencilerin bağımsız düşünme tirilen izleyerek ve dinleyerek öğrenme söz ve bağımsız çalışma becerilerini kullanarak, konusudur. sahip oldukları yaratıcılık ve hayal gücü çer- çevesinde bireysel ya da grup olarak ken- Cevap D dilerine özgü ürün ortaya koyma sürecidir. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının kullanıl- 16. Öğretmenin öğretimi planlarken temel aldığı dığı süreçlerde konu alanının kazanımlarının iki noktadan biri öğretim programı diğeri ise yanında bilimsel süreçleri kullanma, araştır- öğrencilerin özellikleridir. Öğretim program- ma ve keşfetme, gerçek yaşam durumlarını ları öğretim planları ile uygulamaya geçer- test etme ve ortaya çıkan ürünleri sunma ken öğretmen programın esneklik özelliği gibi becerilerin de kazanılması amaçlanır. kapsamında öğrencilerin özelliklerini de dik- Probleme dayalı öğrenme sürecinde de bi- kate alır. Soruda örnek durumda öğretmen limsel süreç becerileri kullanma, araştırma, dersi programı temel alarak planlamış ancak keşfetme, gerçek yaşam durumlarını test öğrenci özelliklerini göz ardı etmiştir. Ders etme gibi becerileri içerir. Ancak “ortaya sürecinde etkin katılımın düşük olmasını te- çıkan ürünleri sunma” becerisi proje tabanlı mel nedeni öğretmenin bu eksikliğidir. öğrenme için ön plana çıkmaktadır. Proje Cevap B 335

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 17. Proje tabanlı öğrenme, öğrenciyi öğren- 20. İşbirlikli öğrenme farklı özelliklere sahip öğ- me-öğretme sürecinin merkezine alan, ger- rencilerin küçük gruplar halinde sorumluluk çek yaşam konularına ve uygulamalarına alarak ekip ruhuyla birlikte öğrenmeleri sü- yer veren bir öğrenme yaklaşımıdır. Başka recidir. Bu süreçte sorumluluk alma, olumlu bir anlatımla öğrencilerin bağımsız düşün- bağlılık, takım ruhu gibi duyguların gelişimi me ve çalışma becerilerini kullanarak, sahip beklenir. Ancak liderlik rolünün ne olduğu- oldukları yaratıcılık ve hayal gücü çerçeve- nu öğretmek işbirlikli öğrenme sürecinin bir sinde bireysel ya da grup olarak kendilerine amacı değildir. Etkileşimin yoğun olduğu bu özgü ürün ortaya koyma ve bu ürünü sunma süreçte belli oranda liderlik rolünün gelişi- sürecidir. Bu açıklamalar ışığında Egemen minden de söz edilebilir. Öğretmenin kimya dersinde uyguladığı sü- recin proje tabanlı öğrenme olduğu görül- Cevap A mektedir. 21. Öz-yeterlik bireyin belli bir performansı gös- Cevap B termek için gerekli etkinlikleri organize edip başarılı olarak yapma kapasitesine ilişkin 18. İşbirlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini kendi yargısıdır. Başka bir anlatımla bireyin gerçekleştirmek üzere, öğrencilerin küçük gelecekte karşılaşabileceği güç durumla- gruplar halinde üst düzeyde etkileşimle rın üstesinden gelmekte ne derece başarılı öğrenmelerini gerçekleştirmeleridir. İşbirlik- olabileceğine ilişkin kendi hakkında yargı- li öğrenme sürecinin niteliğini arttırmak ve sı, inancıdır. Bir öğretmenin öğrencilerdeki olası sakıncaları azaltmak için bazı teknik- öz-yeterlik algısını yükseltmek için öncelikle lerden yararlanılır. Bu tekniklerden biri ayrılıp basit örneklerle öğrencilerde başarılı olma birleşmedir. Aranson tarafından geliştirilen duygusunu geliştirmesi gerekir. Çünkü bu bu teknikte gruplara öğrenci sayısı kadar duygusu gelişen bir öğrenci hem mevcut alt konulara ayrılabilecek aynı konular ve- hedeflere ulaşmada hem de yeni hedefler rilir. her öğrenci kendi konusuna çalıştıktan belirlemede ihtiyacı olan gücü kendinde bu- sonra aynı konuyu alan diğer gruplarda- lacaktır. ki öğrencilerle bir araya gelerek uzmanlık grupları oluşturur ve bu gruplarda çalışarak Cevap E uzmanlaşırlar. daha sonra kendi gruplarına dönerek konularını takım arkadaşlarına an- 22. Etkin öğrenme bireyin öğrenmesinden ken- latırlar. disinin sorumlu olduğu, bireye karar alma ve kararını uygulama fırsatının verildiği ve öğ- Cevap E rencinin sürece etkin olarak katıldığı süreç- tir. Etkin öğrenmenin kullanıldığı bir sınıfta 19. Karşılıklı sorgulama etkinliğinde öğretmenin öncelikle öz denetim ve duyarlı olma, daha öğrencileri gruplara ayırır, grup üyelerinin sonra ise güven, ve gruba ait olma gibi öze- birbirlerine konuyla ilgili soru sormalarını liklerin gelişmesi beklenir. ve cevap vermelerini ister. Öğrencilerine “… siz neler yapardınız?”, “… benzerlik ve Cevap B farklılıkları nelerdir?” gibi bazı soru köklerini ipucu olarak vererek onları konu hakkında 23. Vygotsky bireyin bilişsel gelişiminde sosyal daha derin düşünmeye yönlendirir. İşbirlikli etkileşimin ve sosyal desteğin önemli ol- öğrenme sürecinde kullanılan bu etkinliğin duğunu belirtmektedir. Buna göre bireyler, amacı öğrencilerin sürece katılım düzeylerini bilişsel gelişimlerinde tıkanıp kaldığında arttırmak ve sorgulama becerilerini geliştir- sosyal destek alırlarsa, yakısak gelişim alan- mektir. larında ilerleyecektir. Cevap D Cevap E 336

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 24. Yapılandırmacı öğrenmede asıl olan bilginin 26. Tam öğrenme modelinin uygulandığı bir öğrenen tarafından kabul edilmesi değil, öğretim sürecinde “bir birim tam olarak öğ- bireyin bilgiden nasıl bir anlam çıkardığıdır. renilmeden diğerine geçilmez” ilkesi gereği Bilgi, öğrenenin var olan değer yargıları ve her birimin sonunda öğrenme eksiklikleri ve yaşantıları tarafından üretilir. Yapılandırmacı yanlışlıkları olup olmadığının test edilmesi öğrenmeyi temel alan program tasarımcıla- ve gereken düzeltmelerin yapılması gerekir. rı “Bireylere ne öğretilmeli?” sorusu yerine Tam öğrenme sürecinde bu amaçla kullanı- “Öğrenen nasıl öğrenir?” sorusundan hare- lan testlerin adı “izleme testleri”dir. Her üni- ket ederler. Bu anlayışı benimseyen Ernst te sonunda o ünitedeki öğrenme eksiklik ve von Glasersfeld’e göre eğitimin temel ama- yanlışlıklarını belirlemek amacıyla uygulanan cı, bireylerin düşünmeyi öğrenmeleridir. Her izleme testleri yapılacak tamamlama eğitim- bireyin farklı yaşantısı olduğundan herkesin lerinin türünün ve miktarının belirlenmesine bilgiye ulaşma yolu aynı değildir. Bireyler ön rehberlik eder. bilgileriyle yeni bilgileri ilişkilendirerek bilgiyi anlamlandırırlar. Cevap D Cevap C 27. Probleme dayalı öğrenme, öğrencilerin ger- çek yaşam ile ilgili problem durumları üze- 25. Bloom tarafından ileri sürülen tam öğrenme rinde problem çözme ve eleştirel düşünme modeli biri birim öğrenilmeden diğerine ge- gibi becerileri kullanarak belirlenen hedef- çilmez ve olumlu öğrenme koşulları sağlan- lere ulaşması sürecidir. Bu açıklamalar ışı- dığında herkes her şeyi öğrenebilir ilkelerini ğında örnek durumunda verilen yaklaşımın temel alır. Bu modelin işlem basamakları şu probleme dayalı öğrenme olduğu görülmek- şekilde sıralanabilir; 1) Ünitenin hedeflerini tedir. Probleme dayalı öğrenme sürecinde belirleme, 2) Bilişsel giriş davranışlarını belir- kullanılan problemin sahip olması gereken leme, 3) Bilişsel giriş davranışlarında eksiklik bazı nitelikler vardır. Hedefe ulaştırıcı ve öğ- varsa bunları tamamlama, 4) Ünitenin he- rencinin zihinsel yapısına uygun olma, gün- deflerini gerçekleştirmek için öğretme-öğ- lük yaşamla bağlantılı olma, yapılandırılma- renme etkinliklerini uygulama, 5) İzleme mış olma, çok sayıda çözüm üretilebilecek değerlendirmesi yapma, 6) Eksiklikleri olan yapıda olma ve ilgi çekici olma bu nitelikler- öğrencilere düzeltme etkinlikleri (olmayan- den bazılarıdır. lara da zenginleştirilmiş öğretim etkinlikleri) uygulama, 7) Paralel izleme testi uygula- Cevap A ma, 8) İkinci üniteye ilerleme. Bu süreçte öğretmenin bilişsel giriş davranışları testi 28. Probleme dayalı öğrenme süreci bir prob- uygulamasının temel nedeni öğrencilerin ön lem durumu ile başlar. Bu problemin çözü- koşul davranışlarını belirlemektir. Çünkü bu müne ilişkin hipotezler üretme, hipotezleri modele göre bir sonraki birimdeki hedeflere test etme basamakları ile devam ederek, ulaşmanın temel koşulu bu öğrenmeler için çözümü raporlaştırma ile son bulur. Prob- gerekli olan önkoşul öğrenmelere sahip ol- leme dayalı öğrenme süreçlerinde öğrenci- maktır. lerin belirlenmiş hedeflere ulaşma yanında birçok öğrenmeyi de gerçekleştirmesi bek- Cevap B lenir. Neden-sonuç ilişkisi kurma, araştırma becerilerinin gelişimi, bilimsel terminoloji öğrenme, etkili iletişim kurma, bireysel ba- kış açılarını ifade etme bu süreçte kazanılan artı öğrenmeler olarak sıralanabilir. Ancak neden-sonuç ilişkisi kurma seçenekler için- de probleme dayalı öğrenmenin en önemli getirisi olarak yorumlanabilir. Cevap A 337

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 29. Proje tabanlı öğrenme, bireylerin bağımsız 32. Bloom tarafından geliştirilen Tam Öğren- düşünme ve bağımsız çalışma becerilerini me Modeli giriş davranışlarındaki öğrenme kullanarak, sahip oldukları yaratıcılık ve ha- eksikliği giderildiğinde ve olumlu öğrenme yal gücü çerçevesinde bireysel ya da grup koşulları sağlandığında hemen hemen her olarak kendilerine özgü ürün ortaya koyma öğrencinin bütün hedefleri gerçekleştire- ve bu ürünleri paylaşma sürecidir. Başka bileceği varsayımını temel alır. Bu modelin bir anlatımla bir konu hakkında öğrencilerin kullanıldığı öğretim sürecinin başında biliş- bilgi toplaması, örgütlemesi ve kendilerine sel giriş testi ile önkoşul öğrenmelerde ek- özgü bir yapıda bilgiyi yeniden üretmeleri sikliğin olup olmadığı saptanmalı ve var olan sürecinde ortaya konan ürünler proje, bu eksiklikler giderilmelidir. Öğretim hizmetinin sürecin yaklaşım olarak adı da proje tabanlı niteliliğini etkileyen ipuçu, pekiştirme, katı- öğrenmedir. Proje tabanlı öğrenme süre- lım, dönüt ve düzeltme gibi değişkenlerin cinde öğrenciler bireysel ya da grup olarak ilkelerine uygun biçimde işe konulmasını ortaya koydukları projeleri arkadaşlarına ve öngören bu yaklaşım, her öğrenme birimi öğretmenine sunarlar, bu sunumdan sonra (ünite) sonunda uygulanacak izleme testle- arkadaşları ve öğretmen proje hakkındaki ri ile eksik veya yanlış öğrenmelerin tespit değerlendirmelerini paylaşarak proje grubu- edilmesi ve ek öğrenme-öğretme etkinlikle- na geri bildirim vermelidir. riyle bunların giderilmesini esas alır. Cevap E Cevap B 30. Etkin öğrenme, geleneksel anlayışta geçerli 33. İşbirlikli öğrenme grupla öğrenme sürecidir. olan sadece iyi öğrencilerin etkin olması dü- İşbirlikli öğrenmede grup içerisindeki her şüncesinin aksine eğitim öğretim sürecinde birey işin bir kısmını yapar, ama bunun ya- bütün öğrencilerin etkin olması anlayışını nında birbirlerine yardımcı olurlar, sonuçta temel alır. Etkin öğrenmenin gerçekleştirildi- ortaya çıkan ürün, gruba aittir. Bu süreçte ği ortamlarda aktarılan bilginin pasif alıcısı değerlendirme hem bireysel olarak gru- konumundaki öğrenci profili yerine; merak ba katkı anlamında hem de grubun ortaya duyan, kuşkulanan, deneyerek ve yaparak koyduğu ürün açısından grubun değerlen- - yaşayarak öğrenmeler gerçekleştiren öğ- dirilmesi olarak yapılabilir. Sadece bireysel renciler bulunmaktadır. Böyle bir sınıfta öğ- değer-lendirme anlayışı bireylerin gruptan rencilerin özgüven, enerji, özdenetim, gruba ve birbirlerinden sorumlu olma, takım duy- ait olma, duyarlı olma ve bağımsız karar gusu ve grup içi etkileşim gibi özelliklerini verebilme gibi becerilerinin gelişimi destek- olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle grup lenir. değerlendirme bu olumlu getirileri açısından oldukça önemlidir. Cevap C Cevap B 31. Uzaktan eğitim etkinlikleri için yer ve zaman sınırlaması yoktur. Öğreten ve öğrenen fizik- sel olarak ayrı ortamlarda bulunur. Bireyler eğitimlerini eş zamanlı ve eş zamanlı olma- yan şekillerde alabilirler. Uzaktan eğitim si- temleri genelde modüler bir yapıya sahiptir. Her birey kendi ihtiyacına uygun bir prog- ram yaparak o programı izleyebilir. Bu bil- giler ışığında sorudaki açıklamanın uzaktan eğitime ilişkin çok önemli ipuçlarını kapsadı- ğı görülmektedir. Cevap C 338

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 34. Grupla öğretim süreci olan işbirlikli öğren- 37. Öz yeterlik algısı bireyin kendi bilişsel özel- menin temel özellikleri ortak amaç ve ortak liklerini nasıl algıladığını ve bu konuda ken- ürün, grup ödülü, grupla ve bireysel değer- dine ne düzeyde güven duyduğunu ifade lendirme, yüz yüze etkileşim, olumlu bağlı- eder. Bu anlamda öz yeterlik algısı yüksek lık, sürecin değerlendirilmesi ve eşit başarı olan bireyler yüksek düzeyde güdülenmeye fırsatı olarak sıralanabilir. Bu sürecin önemli sahiptirler, öğrenme sürecinde farklı bilişsel sınırlılıklarından biri her grubun kendi so- stratejileri kullanmaya isteklidirler, iş birliğine rumluluğundaki konuyu öğrenmesi ancak dayalı çalışmaya yatkındırlar ve çevrelerin- diğer konulardaki öğrenmelerin yetersiz deki bireylerin deneyimlerini gözlemleyerek kalmasıdır. Bu sorunun çözümü için öğret- yeni davranışlar geliştirebilirler. Öz yeterlik menin yapması gereken en doğru davranış algısı yüksek olan bireyler bireysel yönetim her grubun elde ettiği ve öğrendiği bilgileri becerisinden kaçınma davranışı sergilemek sınıf ortamında diğer öğrencilerle paylaşma- yerine karşılaştıkları sorunları farklı strateji- sını sağlamaktır. Böylece bütün öğrencilerin lerle çözmeye çalışırlar. bütün konularda bilgi sahibi olması sağlana- bilir. Cevap E Cevap E 38. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin gerçek yaşamla ilişkili problem durumları 35. Çoklu zekâ teorisine göre zekâ, bireyin bir- üzerinde problem çözme ve üst düzey dü- den fazla (müzik, spor, iletişim, doğa vb) şünme gibi becerileri kullanarak belirlenen alanda ürün ve performans ortaya koyma hedeflere ulaşma sürecidir. Bir PDÖ oturu- becerisidir. Öğretmenin, müzik yeteneği munun dört bileşeni vardır. Bunlar senaryo, olmadığını düşündüğü öğrencisine başara- öğrenci, eğitim yönlendiricisi ve değerlen- bileceği bir görev vermesi, öğrenciye grup dirmedir. Bu bileşenler bir anlamda PDÖ için bir görev yerine getirme duygusunu ya- sürecindeki işlem basamaklarını da ortaya şatacağından, öğrenci kendisini grubun bir koymaktadır. Soru öncülünde verilen adım- parçası olarak hissedecektir. Aynı zamanda lar incelendiğinde II. adımdaki işlemin hatalı işbirlikli öğrenmede de gruba ait olma, öğ- olduğu görülmektedir. Bu süreçte öğrenci- rencilerin kendi yetenekleri ölçüsünde gru- lerden her oturuma uygun senaryo yazma- ba yaptığı katkılarla sağlanabilmektedir. ları istenmez. Belli niteliklerde senaryolar (gerçek ya da gerçekleşebilir durumlara Cevap A ilişkin olay, görüntü, resim veya durumlar) öğrencilere verilir. Öğrencilerden verilen se- 36. Yaşam boyu öğrenme, bireyin kişilik, sosyal naryonun içerdiği problem durumu üzerin- ve mesleki alanda gelişimini amaçlayan ve de problem çözme adımlarını uygulamaları tüm yaşam sürecinde devam eden çok ge- beklenir. niş bir kavramdır. Yaşam boyu öğrenmenin temel ilkesi bilinçli ve amaçlı olarak bireyin Cevap B yaşantısı boyunca öğrenmeye devam et- mesidir. Bu anlayışa göre öğrenme yalnız- 39. Öğrencilerin öncülde verilen konuyla ilgi- ca okulda gerçekleşmez. Okul öğrenmeyi li araştırma yapmaları, araştırma sonunda sağlayan tek kurum olmayacağı gibi, yaşam ulaştıkları bulgulara eleştirel görüşlerini de boyu gerekli olan tüm bilgi ve becerileri ka- katarak sınıfla paylaşmaları verilenler içinde zandırma açısından da yetersizdir. Yaşam proje yöntemine uygun çalışmalardır. Öğ- boyu öğrenme örgün ve yaygın eğitimi be- rencilerin araştırma yapmaları ve bulgulara raber ele alır, bireyin her alanda yaşam boyu kendi eleştirel yorumlarını eklemeleri özgün gelişimini vurgular. bir ürün olarak düşünülmelidir. proje yönte- minin önemli anahtar kavramlarından birisi Cevap C de çalışmalarını sunmalarıdır. Cevap D 339

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 40. Aktif öğrenme, öğrencilerin derse etkin katıl- 43. Tam öğrenme modeline göre öğretimin malarını gerektiren yöntem ve tekniklere da- başında öğrencilerin ön bilgilerinin tes- yanır. Sözü edilen yöntem ve teknikler, aktif pit edilmesi, işlenecek konuya göre eksik öğrenmeye uygun yöntem ve tekniklerin işe olan ön öğrenmelerin giderilmesi ve öğre- koşulduğu görülmektedir. Düşün-paylaş et- timin, öğrencilerin bu öğrenmelerine göre kinliği de aktif öğrenme teknikleri arasında düzenlenmesi gerekir. Uygulamaya bakıl- sayılmaktadır. dığında öğretim kurumunun kayıt yaptıran öğrencilerin düzeylerini tespit etmek için Cevap E bilişsel giriş davranışları testi uyguladığı ve sonuçlarını dikkate alarak seviye grupları 41. Bu soruda öğrencilere çeşitli etkinlikleri seç- oluşturduğu görülmektedir. Ancak sınıfların, me şansı verildiği, verilen etkinliklerin çoklu yapılan düzey belirleme sınavı ve sonraki zeka alanlarının geliştirici özellik taşıdığı, sınavlar arasındaki başarıları ile sınıflar ara- öğrencilerin kendi zeka alanlarına uygun sındaki başarı farklılıklarının aynı düzeyde alanları seçmesine vurgu yapıldığından doğ- seyretmesi, öğretim hizmetinin niteliğinde ru cevap, çoklu zeka olmalıdır. Öğrencilere bir sorun olduğunu işaret eder. Çünkü tam etkinlik seçimi şansı verilmesi doğru cevap öğrenmenin uygulandığı bir sınıfta öğrenci- olarak basamaklı öğretimi de akla getirebilir. lerin başarılarının mutlaka artması ve sınıflar Ancak basamaklı öğretimde Bloom takso- ile öğrenciler arasındaki başarı farklılıklarının nomisine dayalı üç öğretim aşamasından ve azalması, başarı düzeylerinin birbirine yak- bu aşamalara dayalı etkinlikler içerisinden laşması beklenir. seçme söz konusudur. Soruda böyle bir aşamalandırmaya ve bu aşamalara uygun Cevap E bir etkinlik seçimine değil de çoklu zeka alanlarına uygun etkinliklerin seçimlerine 44. Yapılandırmacı öğrenme öğrenci merkezli, yer verilmiştir. “Basamaklı öğretimde zorluk öğrenme sorumluluğunu öğrenciye veren, düzeyi farklı görevleri seçme, aşamalı görev ön bilgiyle öğrencilerin kendilerinin ulaş- seçme gibi ifadeler önemli ayırt edici kav- tıkları yeni bilgilerin bütünleştirilmesine ramlardır.” ifadesi eklenebilir. dayanan ve öğrenilenlerin başka alanlarda kullanılmasını ön plana çıkaran bir öğrenme Cevap E anlayışıdır. Bu özellikler A, B, D ve E seçe- neklerinde verilmiştir. Ancak yapılandırmacı 42. 5E modeli yapılandırmacı anlayışa daya- anlayışta konuların öğrencilere dağıtılıp sını- lı olarak öğrenmenin sınıfta 5 evrede ele fa sunmalarının istenmesi doğru bir uygula- alınmasına dayanır. 5E modelinin ilk evresi ma değildir. Kaldı ki yapılandırmacı yaklaşım olan girme evresinde merak uyandırma ve konu merkezli uygulamaları önemli görme- ön bilgi hatırlatılır. Soru öncülünde tah- mektedir. ta kaşık-metal kaşık tercihi sorusu merak uyandırma ve nedenlerini grup arkadaşla- Cevap C rıyla paylaşmaları da ön deneyimleri ortaya çıkarma amaçlıdır. Soru kökündeki altı çizili 45. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin ger- “en iyi” ifadesi de dikkate alındığında doğru çek yaşamla ilişkili problemlere karşı çözüm cevabın girme olduğu açıkça görülecektir. yolları geliştirmelerine dönüktür. Sorunun öncülünde de vurgulanan “çözüm yolları” Cevap C ifadesi probleme dayalı öğrenmede birden çok çözüm yoluna odaklanılması gerekti- 340 ğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla probleme dayalı öğrenmenin tek ve doğru bir çözüme ulaştırma gibi bir temel amacı yoktur. Cevap D

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 46. Öğrencinin kavramı anlamadığını fark et- larını kapsar. Soruda Ahmet tablo ve zihin mesi (kendi öğrenme ihtiyacını hissetmesi haritaları kullanmayı tercih ettiğinden gör- ve bunun sorumluluğunu alması), dersten sel/uzamsal zekâyı da kullanmıştır. Burada sonra kütüphaneye gitmesi ve kavramın sözel zekâ çeldirici olabilir. Kavramın tek anlamını kendisinin araştırarak öğrenmesi, boyutlu anlamsal öğretiminden söz edilmiş öğrencinin öğrenme sürecinde ne öğren- olsaydı sözel zekâ olabilirdi. Ancak kavram- meye ihtiyacı olduğunu, bunu ne zaman ve lar arası ilişkisel boyuttan söz edilmesi bizi nerede öğreneceğini ve nasıl öğreneceğini mantıksal zekâya götürür. kendisinin planladığına yani öz düzenleme kavramına işaret etmektedir. Cevap D Cevap E 47. Soru öncülünde öğrenciler, ilk derste öğ- 50. Proje tabanlı öğrenme, öğrencilerin bağım- retmene bu derse karşı ilgi ve tutumlarını sız çalışma ve bağımsız düşünme beceri- açıklamışlar ve dersi başaramayacaklarını lerini kullanarak disiplinler arası bir şekilde (akademik özgüven) düşündüklerini ifade gerçek yaşam problemlerini; yaratıcılıklarını etmişlerdir. Öğrencilerin derse karşı ilgileri, kullanarak çözdükleri ve özgün bir ürün or- tutumları ve akademik özgüvenlerine yöne- taya koyarak sundukları bir yaklaşımdır. lik algıları, tam öğrenme modelinin duyuşsal giriş özelliklerini açıklar. Proje tabanlı öğrenmenin sınırlılıkları olarak: Cevap C Projeyi tamamlamak için uzun zaman ge- rekmesi 48. İş birlikli öğrenme modeline göre öğren- cilerin birbirinden öğrenmesi temel alınır. Proje, öğretmen gözetimi dışında yapıldığın- Bu nedenle oluşturulan gruplar heterojen da bazı problemlerin çıkması olmalıdır. Yani farklı ilgi, yetenek ve başarı düzeylerinde olan öğrencilerden oluşmalıdır. Proje çalışmalarında gerekli gözetim ve de- Öğrencilerin kendilerine yakın ve sevdikleri netimi sağlamanın zor olması arkadaşlarıyla aynı grupta yer almasının is- tenmesi grubun heterojen oluşturulmasını Öğrenciye ilginç gelen proje konusu bul- engelleyebilir. makta sıkıntı yaşanması Cevap D Etkili bir rehberlik yapılmazsa konudan sap- maların yaşanması 49. Matematiksel/Mantıksal Zekâ, sayıları kullanma, problem çözme, akıl yürütme, Bilgi düzeyindeki hedefler için uygun olma- hipotez ve neden-sonuç ilişkileri kurma, ması sınıflama, genelleme, hesaplama, formüle etme, kavramlar arasında örüntüler kurma, Her ders ve konuda uygulamanın mümkün bulmaca hazırlama-çözme gibi yetenekleri olmaması sayılabilir. kapsar. Soruda Ahmet kavramlar arasındaki ilişkileri bulmayı tercih ettiğinden matema- Ancak uygulamada, öğrencilerin uzman tiksel/mantıksal zekâyı kullanmıştır. Görsel/ olarak görülmesi bir sınırlılık olarak düşü- Uzamsal Zekâ ise üç boyutlu bir nesnenin nülemez. Çünkü proje tabanlı öğrenme öğ- görülmeden zihinde canlandırılması ve so- rencilerin bilimsel süreç becerileri, problem mutlaştırılması ile ilgili zekâ alanıdır. Görsel çözme, araştırma becerilerine ve bunlara düşünme, şekil-uzay özelliklerini resimler, dayalı özgün ürünler oluşturulması ve bu- grafikler, şekiller, çizme, boyama renkler nun da uzmanlık gerektirmesi bağlamında ve görsel sembollerle ifade etme davranış- öğrencilerde istenilen bir özelliktir. Buradaki öğrenci uzmanlığı proje hazırlama süreçle- riyle ilgili öğrencilerin sahip olması gereken bir niteliği tanımlamaktadır. Cevap B 341

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 51. Proje tabanlı öğrenme, öğrencilerin bağım- 54. İşbirliğine dayalı öğrenmede kurulan gruplar sız çalışma ve bağımsız düşünme beceri- heterojen yapıda olmalıdır. Bu ilke göze alın- lerini kullanarak disiplinler arası bir şekilde dığında Ali, İlknur, İsmet ve Zehra’nın farklı gerçek yaşam problemlerini yaratıcılıklarını özelliklerde öğrenciler olduğu ve ideal bir kullanarak çözdükleri ve özgün bir ürün işbirliği grubu oluşturulabileceği anlamına ortaya koyarak sundukları bir yaklaşımdır. gelir. Problem çözme yöntemi ise öğrencilerin gerçek yaşam problemlerini çözmek için Cevap C bilimsel yöntemi kullanmaları ve kendi öğ- renmelerini gerçekleştirmeleri yaklaşımdır. 55. Öğretmenin sosyal bilgiler dersinde öğren- cilerine konuyla ilgili problem durumları ve- Buna göre; rerek hipotezler kurmalarını istemesi man- tıksal, konuyla ilgili bazı grafikler paylaşması I. Ayşe Öğretmen’in, öğrencilerinden, priz- görsel ve öğrencilerden bu grafiklerden an- malar konusuyla ilgili araştırmaya dayalı ladıklarını yazmalarını istemesi sözel zekaya bir ürün oluşturmalarını istemeleri ürün- yönelik uygulamalardır. den dolayı proje, Cevap C II. Eda Öğretmen’in, dersindeki bir konuya ilişkin uygulama ve genelleme yapabil- 56. Selim isimli öğrencinin içsel zeka alanı bas- meleri için öğrencilerine argümantasyon kındır. Bu sebeple onun için en ideal uygula- tekniğini kullandırması argümantasyon- ma günlük tutma olacaktır. dan dolayı problem çözme, Cevap C III. Tamer Öğretmen’in, öğrencilerine bilim- sel yöntem kullanarak elde ettikleri veri- 57. Basamaklı öğretimde öğrenciler öğretme- lere dayalı bir sunum yaptırması sunum nin kazanımlara uygun olarak düzenlediği yapılmasından dolayı proje, etkinliklerden istediklerini seçerek yapar. Etkinlikler C düzeyi (bilme ve anlama), B dü- IV. Serkan Öğretmen’in, öğrencilerini hem zeyi (uygulama) ve A düzeyi (analiz, sentez, bireysel hem grupla çalıştırarak süreç değerlendirme) olarak üç kategoriye ayrılır. boyunca çalışmalarını takip etmiş ve öğrencilerini disiplinler arası çalışmaya Cevap C yönlendirmesinden dolayı projeye uy- gundur. 58. Soruda aktif öğrenme çalışmalarına uygun olmayan öğretmen uygulaması sorulmak- Cevap A tadır. Aktif öğrenmede öğretmen rehber 52. Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında, öğ- konumundadır. Öğretmen aktif öğrenmede öğrencilerin bilgi örgütlemesine ve örgüt- retmen öğrencinin yanlış cevaplarına karşılık lediği bilgileri sunmasına fırsat verir. Aktif doğru cevabı vermez, ipucu vererek öğren- öğrenme çalışmalarında öğrenciler hem bi- ciye doğru cevabı buldurtur. Çünkü bu yak- reysel hem de grup uygulamaları yapar ve laşımda öğrenci aktiftir, yaparak yaşayarak grup uygulamaları esnasında birbirleriyle öğrenir. Bu nedenle de doğru cevaba kendi- etkileşim içinde olurlar. Bu yüzden A, B, D si ulaşmalıdır. Bu amaçla da öğretmen ipucu ve E seçenekleri doğru uygulamalardır. Bu- vermemelidir. nunla birlikte öğrenme düzeyi için öğretime ayrılacak süre önceden belirlenmez. Süreç Cevap B esnasında ortaya çıkar. Çünkü aktif öğren- mede bireysel farklılıklar önemsenir. 53. Probleme dayalı öğrenme yaklaşımında ger- çek yaşamla ilişkili ve birden fazla çözüm Cevap C yoluna açık olan bir sorun ele alınır. Birkaç problem birlikte ele alınmaz. Cevap D 342

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları 59. Öğretim Durumları Modelinde Ders İşleme 60. Kuantum öğrenmede temel amaç bireyi Adımları aşağıdaki gibidir: bütüncül şekilde geliştirmektir. Bu bütüncül gelişimin içinde kişilik gelişimi, hızlı ve etkin 1. Dikkat çekme (Öğretmenin konuyla ilgili il- okuma, güçlü hafıza, farklı yollarla not alma, ginç bir soru sorması, örnek bir olay anlat- sembolleştirme, etkili konuşma gibi bece- ması, kısa bir film izletmesi, derse materyal- riler yer alır. Hızlı ve etkin okuma ile hafıza le girmesi gibi etkinlikler) güçlendirme çalışmaları kuantum öğrenme için en iyi ipuçlarıdır. Sinan Öğretmen Kuan- 2. Hedeften haberdar etme (Öğretmenin ulaşı- tum öğrenme yoluna başvurmuştur. lacak kazanımı ve konunun önemini açıkla- Cevap C ması) 61. Tam öğrenmede öğretim hizmetinin niteliğini 3. Ön bilgileri harekete geçirme (Öğretmenin, “pekiştirme, ipucu, dönüt-düzeltme ve etkin öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçire- katılım” değişkenleri belirler. İpucu değişke- cek sorular sorması, varsa ön bilgi eksikle- ninin temel amacı öğrencilerin hedefe ulaş- rini belirleyip tamamlaması gibi etkinlikler) masını kolaylaştırmaktır. İpucu değişkenini kullanmak isteyen öğretmen “yeni bir soru 4. Uyarıcı materyal sunma (Öğretmenin öğ- sorabilir, resimler kullanabilir, gerçek nes- retim materyalini tanıtması ve yeni konuya neleri devreye sokabilir.” Öğretmen konuyu geçiş için bu materyali kullanarak kısa bir işlerken yetersiz cevaplar için resim kulla- gösteri yapması) narak doğru cevabı buldurmuş yani ipucu değişkenini devreye sokmuştur. 5. Öğrenmeye rehberlik etme (Öğretmenin, Cevap B öğrencilerin sergilemesi gereken davranış- larla ilgili ipuçları sunması veya bu davranış- 62. Mantıksal zekâ, 8 çoklu zekâ alanından bi- ları göstermesi) ridir. Mantıksal zekâda neden-sonuç ilişkisi çıkarma, bilgi/olay/kavramların önemini an- 6. Performansı ortaya çıkarma (Öğretmenin, lama ve problem çözme gibi beceriler vardır. öğrencilerin derse etkin katılımını sağlaya- Ayrıca mantıksal zekâsı iyi olanlar sayılarla cak sorular sorarak öğrencileri düşünmeye ilgili işlemlerde de iyidir. Öğrencilerin kendini ve uygulama yapmaya sevk etmesi) tanıtmanın, ev adresi ve telefon numarasını bilmenin önemini ve neden gerekli olduğunu 7. Dönüt-düzeltme yapma (Öğretmenin, öğ- kavrayacakları sorulara cevap vermesi man- rencilerin sergilediği performans hakkında tıksal zekâ ile ilgilidir. onlara dönüt vermesi varsa yanlışlarını orta- Cevap E dan kaldıracak düzeltme işlemleri yapması) 63. Verilen süre içinde öğrencilerin konuyla ilgi- 8. Değerlendirme (Öğretmen ve öğrencilerin li araştırmalar yapıp bir rapor hazırladıktan dersi değerlendirmesi) sonra bunu sunmaları proje tabanlı öğren- me etkinliğidir. Proje tabanlı öğrenme için 9. Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlama ve trans- en önemli ipuçları; ürün ortaya çıkarma, fer etme (Öğretmen özet yaparak, perfor- rapor yazma ve rapor sunmadır. Öğrencile- mans veya proje görevleri vererek, ev ödevi rin “topluma beslenmenin önemini anlatan vererek öğrenilenlerin daha kalıcı olmasını bir etkinlik planlaması ve bunu rapor olarak ve başka bir alana transfer edilerek kullanıl- sunması” proje tabanlı öğrenme çalışması- masını sağlar) dır. Cevap B Tüm bu aşamalar dikkate alındığında öğret- menin soru öncülünde bir takım etkinlikler- 64. Bilişsel giriş davranışları öğrencinin sahip den sonra öğrencileri düşünmeye sevk edici olduğu ön bilgiler, okuma hızı ve anlama be- sorular sorarak, onların performansını orta- cerisi ile ilgilidir. Tam öğrenmede öğretmen ya çıkardığı görülmektedir. ünitenin başında bilişsel giriş davranışlarına yönelik olarak giriş davranışları testi uygular. Cevap E Bu testin sonuçlarına göre öğretmen eksik olan ön öğrenmeleri tamamlar. Ön öğrenme eksikleri tamamlanmadan yeni üniteye ait konuların işlenişine geçilmez. Cevap C 343

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 1. Öğretmen bitkiler konusunu işlerken sıra- 2. • Öğrencilerin önceki deneyimleri öğren- sıyla aşağıdaki yolu izler: me-öğretme sürecinde temel alınır. Öğretmen : Kavramları tanımlar ve açıklar. • Öğretmen, öğrencilerin olaylara farklı Diğer kavramlarla ilişkisini yönlerden bakmalarını sağlamak için kurar. onlara rehberlik eder. Kavramların örneklerini ve örnek olmayanlarını verir. • Öğrenci örneklerden genellemeleri Öğrenciler : Öğretmenin verdiği örnek- kendisi yapar. leri açıklar ve sınıflar. Kendi örneklerini verirler. • Öğrenilenler farklı durumlara uygulana- Öğretmen : Ö ğrencileri okul bahçesine bilir. çıkarır. Sınıfta üzerinde çalışılan Sıralanan bu özellikler aşağıdaki öğre- yaprak türlerini bulmalarını tim yöntem, teknik ya da stratejilerinin ve topladıkları örnekleri sı- hangisinde ortaya çıkar? nıflamalarını ister. A) Sunuş yoluyla öğretim Öğrenciler : Yaptıkları çalışmaları arka- B) Buluş yoluyla öğretim daşlarına sunarlar. C) İş birliğine dayalı öğretim D) Tam öğrenmeye dayalı öğretim Öğretmen bu süreçte aşağıdakilerden E) Programlı öğretim hangisinde belirtilen yöntem, teknik ya da yaklaşımı kullanmıştır? 3. İlköğretim 3. sınıf öğrencisi Ece, İngilizce A) Sunuş yoluyla – Proje tabanlı dersinde renklerin İngilizcesini öğrenme- B) Kavrayarak – Tam öğrenme de çok zorluk çekmektedir. Ece, öğrene- C) Sunuş yoluyla – Aktif öğrenme ceği renkle aynı renkte kalem kullanarak D) Örnekleyerek – Buluş yoluyla o rengin adını öğrenmeyi dener. Bu yolla E) Aktif öğrenme – Sunuş yoluyla renkleri çok iyi öğrenebildiğini fark eder. Daha sonra bütün renkleri öğrenirken 344 aynı yolu kullanır. Ece’nin nasıl öğrendiğinin farkında olması aşağıdaki becerilerden han- gisinin daha fazla gelişmiş olduğunu gösterir? A) Bilgiyi geri getirme B) Yürütücü biliş bilgisi C) Eklemleme stratejisi D) Ön organize edicilerden yararlanma E) Duyusal kayıt

4. Matematik dersinde buluş yoluyla öğ- Öğretim Stratejileri retim stratejisine göre dar açı konusu işlenirken sırasıyla aşağıdaki işlem basa- 6. Öğretmen derste sunum yapan öğrencisi makları izlenir: Gamze’ye, “Gamze, ne sunduğun kadar, nasıl sunduğun da önemli. Sunumunun I. Öğretmen dar açı örneklerini gösterir. arkadaşlarında kalıcı öğrenme sağlaya- cağını düşünmüyorum.” der. II. Öğrenciler örneklerin özelliklerini bul- maya çalışırlar. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin, Gamze’yi bu şekilde eleştirmesinin III. Öğretmen geniş açı örnekleri verir. nedenlerinden biri olamaz? IV. Öğretmen dar açıyla ilgili ek örnekler A) Arkadaşlarıyla iletişim kurmada yeter- verir. siz kalma V. Öğrenciler dar açı ile geniş açı örnek- B) Öğrenme sürecinde çoklu duyu or- lerini karşılaştırırlar. ganlarına hitap etmede yetersiz kal- ma VI. Öğretmen öğrencilerden örnekler arasındaki ilişkileri bulmalarını ister. C) Kavramları açıklarken örnek olan du- rumlar yanında örnek olmayan du- VII. Öğrenciler kendi örneklerini verirler. rumları da verme Bu uygulamadaki ders işleme basamak- D) Teknolojik materyallerden yetersiz larında yanlış yapılmıştır. düzeyde yararlanma Hangi basamaklar yer değiştirirse sı- E) Sınıftaki öğrencilerin gelişim düzeyine ralama daha doğru olur? uygun olmayan uyarıcılar kullanma A) II ile III B) II ile VI C) III ile IV D) III ile VII E) VI ile VII 5. Çağan Öğretmen, sosyal bilgiler dersi- 7. Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör, ne başlarken öğrencilerin “Yaşadığımız mevcut bilgi birikimidir. Buna göre, yeni bölgede görülen doğal afetleri nasıl ön- bilgilerle daha önceki bilgiler ilişkilen- leyebiliriz?” problemini tanımlamalarını dirilmelidir. Bunun yanında, yeni bilgiler sağlar. Öğrencilere, problemin geçici kendi içinde tutarlı değilse ve önceki bil- çözümünü bulmaları için sorular sorar, gilerle çelişiyorsa öğrenmede sorun ya- yönlendirmelerle hangi verileri nasıl top- şanabilir. layacaklarını buldurur. Öğrencileri beşer- li gruplara ayırır ve verileri farklı şekilde Bu açıklama aşağıdaki öğrenme mo- toplamalarını ister. Elde edilen veriler kar- del veya yaklaşımlarından hangisine şılaştırılır ve yorumlanır. Bulgular birlikte aittir? değerlendirildikten sonra çözüm yolları üretilir ve uygulanır. A) Tam öğrenme B) İş birliğine dayalı öğrenme Bu örnekte Çağan Öğretmen, dersin- C) Anlamlı öğrenme de hangi öğretim strateji, yöntem ya D) Buluş yoluyla öğrenme da tekniğini kullanmıştır? E) Problem temelli öğrenme A) Deneye dayalı 345 B) Buluş yoluyla C) Basamaklı öğretim D) Araştırma-inceleme E) Beyin temelli

Öğretim Stratejileri 10. Türkçe dersinde sözcük türlerini işleyen bir öğretmen öğrencilerin sözcük türlerini 8. Buluş yoluyla öğretimi kullanarak der- karıştırdıklarını, önce öğrendikleri sözcük sinde karışımları işlemek isteyen öğret- türlerini yeni öğrendiklerinden ayırama- men, öncelikle karışımlara örnekler verir. dıklarını belirlemiştir. Öğrenciler örnekleri betimledikten sonra öğretmen ek örnekler verir ve öğrencile- Sunuş yoluyla öğretme stratejisi kul- rin bu örnekleri betimleyerek önceki ör- lanan bu öğretmenin aşağıdakilerden neklerle karşılaştırmalarını sağlar. hangisini yapması sorunu çözmesine yardım eder? Buna göre, ders aşağıdaki aşamalar- dan hangisiyle devam etmelidir? A) Örgütleyiciler kullanması A) Öğrencilerin zıt örnekler vermesi B) Bilgiyi örneklendirmesi B) Öğretmenin, örnek olmayan durumlar C) Sunum araçlarından yararlanması vermesi C) Öğrencilerin ek örnekler vermesi D) Öğrencilerin bilgiyi kullanmasını sağ- D) Öğrencilerin, zıt örnekleri öğretmenin laması örnekleriyle karşılaştırması E) İçeriği, belirli bir sırayla vermesi E) Öğrencilerin örneklerden kurala ulaş- ması 9. Öğrencilerin, çalışma kitaplarında yer 11. Sunuş yoluyla öğretim stratejisine alan etkinlikleri yaparak bazı temel be- göre, dersin başında öğrencilere “ön cerileri kazanmaları, kullanmaları ve ge- organize edici bilgiler” verilmesinin en liştirmeleri beklenmektedir. Ancak Tuba önemli gerekçesi aşağıdakilerden Öğretmen “Bu etkinlikler çok zaman alı- hangisidir? yor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum. Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra A) Öğrencileri motive etme bol bol test çözdürüyorum. Böylece öğ- rencilerimin daha iyi öğrendiklerini düşü- B) Yeni bilgiye temel oluşturma nüyorum.” demektedir. C) Öğrencileri düşündürme Tuba Öğretmen’in bu düşüncesini aşa- ğıdakilerden hangisi en iyi açıklar? D) Grupla çalışmayı teşvik etme A) Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluy- E) Benzerlik ve farklılıkları örneklendir- la kazanılmalıdır. me B) Bilgi, yapılandırılmalı ve değişik şekil- de organize edilmelidir. C) Öğrenciler bilgiyi kendi deneyimlerine göre geliştirmelidir. D) Öğrenciler bilgiyi yeniden üretmeli ve yapılandır-malıdır. E) Öğrenciler bilgiyi, kendilerine özgü şekilde anlamlandırabilmelidir. 346

12. Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağı- Öğretim Stratejileri daki gibi sıralamıştır: 14. Bir fen bilgisi öğretmeni “Destek ve Hare- I. Öğretmenimiz çözelti kavramının ne ket” konusunu bir bez parçası ve büküle- olduğunu defterimize yazdırdı. bilir tel yardımıyla işlemektedir. II. Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gör- Öğretmen, öğretim esnasında; düklerimizi anlatmamızı istedi. • Bez parçasının dik durmasını nasıl III. Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gör- sağladık? düklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle karşılaştırmamızı istedi. • Tel adama son şeklini veren ne olabilir? IV. Bir miktar kumla suyu karıştırıp şeker- • Telin görevini vücudumuzdaki hangi li çay örneği ile bu karışım arasındaki yapı üstlenmektedir? ilişkiyi açıkladı. şeklinde sorular yöneltmiştir. V. Bizlerden örnekler vermemizi istedi. Biz de yeni örnekler sunduk. Buna göre öğretmen, aşağıdaki stra- teji veya modellerden hangisini kullan- Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla mıştır? öğrenme yaklaşımına uygun değildir? A) Araştırma-inceleme yoluyla öğretim A) I ve IV B) I ve V C) II ve III B) Tam öğrenme C) Sunuş yoluyla öğretim D) III ve IV E) III ve V D) Buluş yoluyla öğretim E) İşbirliğine dayalı öğrenme 13. Öğrencilerde anlamlı öğrenmeler oluşturmak için sunuş yoluyla öğre- tim stratejisini tercih eden Ece Öğret- men’in aşağıdakilerden hangisini yap- ması yanlıştır? A) Dersi öğrencilerin katkısı olmadan planlaması B) Derste yer alan kavramları tanımla- ması C) Tanımlanan kavramlara uygun örnek- ler vermesi D) Kavramları zihin haritalarıyla destek- lemesi E) Öğrencilerin hazırladığı kavram hari- talarını açıklatarak derse başlaması 347

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ (ÇÖZÜM) 1. Öğretmenin “kavramları tanımlaması ve 2. Buluş yoluyla öğretim sürecinde öğrencile- açıklaması, diğer kavramlarla ilişkisini kur- rin önceki deneyimleri temel alınır, öğrenci ması ve kavramlara örnekler vermesi” sunuş örneklerden genellemeleri kendisi yapar, bu yoluyla öğretim stratejisini kullandığına işa- süreçte öğretmen rehberdir ve öğrenciler- rettir. Öğretmen merkezli bu stratejide, öğ- den öğrendiklerini farklı durumlarda uygu- retmen tarafından temel kavramlar etrafında lamayabilmesi istenir. Buluş yoluyla öğretim düzenlenmiş ve organize edilmiş bilgiler su- stratejisinin en önemli özelliği öğrencilerin nulur. Sunulan bilgiler öğretmen tarafından öğretmen rehberliğinde örneklerden ilke bol örnekle desteklenir. Soru kökünün ikinci ve genellemelere ulaşmasıdır. Öğrencilerin kısmındaki öğretmen ve öğrenci davranışı etkin katılımının söz konusu olduğu bu sü- incelendiğinde ise sürecin aktif öğrenme reçte, öğretmenin buluş için uygun ortamı anlayışının özelliklerini yansıttığı görülmek- hazırlama ve ipuçlarıyla öğrencileri yönlen- tedir. Çünkü öğrencilerin okul bahçesine dirme görevleri vardır. çıkıp ulaştığı bulguları sınıf ortamında etkin biçimde paylaşması aktif öğrenme ilkelerine Cevap B uygun bir öğrenim sürecini işaret eder. Bu açıklamalar çerçevesinde örnek durumdaki 3. Yürütücü biliş (metabiliş, üstbiliş, biliş öte- öğretmen ve öğrenci davranışları incelendi- si) en kısa tanımıyla kişinin kendi düşünme ğinde ilk kısımda, sunuş yoluyla öğretimin; süreçlerinin farkında olması ve bu süreçleri ikinci kısım ise aktif öğrenme yaklaşımının kontrol edebilmesi anlamına gelir. Bu dü- özellikleri yansıtılmaktadır. şünme becerisi öğrencinin, kendi bilişsel ve duyuşsal özelliklerini tanıyarak kendine Sunuş yoluyla kavram öğretilirken aşağıdeki özgü bir çalışma plânı yapmasını, kendi öğ- sıra izlenir. renmelerini izlemeyi ve sonuçlara göre de kendi öğrenme düzenini sürdürmesini ya Öğretmen: 1. Kavramı tanımlar ve kavram- da öğrenme stratejisini değiştirmeni kap- daki terimleri açıklar. samaktadır. Bireyin kendi öğrenme biçimini kontrol edip daha etkili öğrenmesi çın ge- 2. Kavramı, alt kavramlarla açıklar. rekli düzenlemeleri yapması, nasıl öğrendi- ğinin farkında olması bu beceriler arasında 3. Olumlu ve olumsuz örnekler verir. yer alır. Öğrenci: 4. Öğretmenin verdiği hem olumlu Cevap B hem de olumsuz ek örnekleri açıklar ve sınıf- lar. 4. Bruner tarafından geliştirilen buluş yoluyla öğretim stratejisi öğrenci merkezli bir strate- 5. Ek örnekler sağlar (Kendi örneklerini ve- jidir. Bu stratejide birey bilgiyi merak güdü- rirler.). süne dayalı olarak kendisi keşfederek öğre- nir. Buluş yolu öğrenme süreci şu adımlarla Öğretmen: 6. Konuyu özetler. gerçekleşir; 1- Öğretmen örnekleri gösterir/ açıklar, 2- Öğrenciler örneklerin özelliklerini 7. Değerlendirme yapar. bulmaya çalışır, 3- Öğretmen ek örnekler verir, 4- Öğrenciler önceki ve sonraki örnek- Aktif (etkin) öğrenme; bireyin öğrenmesin- leri karşılaştırır, 5- Öğretmen öğrencilerden den kendinin sorumlu olduğu, bireyin karar örnekler arasındaki ilişkileri bulmalarını ister, alma ve kararını uygulama fırsatının verildiği 6- Öğrenciler kendi örneklerini verir. ve bireyin öğrenme sürecinin merkezinde yer alarak bu sürece aktif olarak katıldığı Cevap C öğrenme sürecidir. Cevap C 348

5. J. Dewey tarafından ileri sürülen araştır- Öğretim Stratejileri ma-inceleme stratejisi öğrencilerin bireysel ve gruplar halinde çeşitli problemler üzerin- 7. Anlamlı öğrenme ya da diğer adıyla sunuş de problem çözme adımlarını kullanması ile yoluyla öğrenmede Ausubel, ön bilgiyle gerçekleşir. Bu stratejide öğrenci öğretim yeni bilgi ilişkisine önem vermektedir. Yeni sürecinin merkezinde yer alır ve problem öğrenmelerde ön bilgilerle ilişkilendirmede çözümündeki aşamaları kullanarak sürece özellikle ön örgütleyicileri ön plana çıkar- aktif katılır. Öğrenciler öğretmen rehberli- maktadır, ayrıca yeni öğrenilenlerin kendi ğinde problemi tanımlar, çözüm için denen- içinde bir bütün olması ve önceki öğrenme- celer kurar, denencelerin sınanması için veri lerle paralellik göstermesinin anlamlı öğren- toplar, verileri analiz ederek çözüme ulaşır meyi sağlamasına özel vurgu yapmaktadır. ve çözümü raporlaştırır. Yine öğrenci mer- Soru öncülü anlamlı öğrenmenin bu özellik- kezli olan diğer bir öğretim stratejisi olan lerini içermektedir. buluş yoluyla öğretim sürecinde ise öğrenci problem çözme basamaklarını adım adım Cevap C kullanmak yerine, örneklerden ilke ve genel- lemelere ulaşır. Cevap D 6. Yapılan sunuşun etkili olması için uyulma- 8. Öğrencilerin örnek durumu önceki örnek- sı gereken kurallar veya sunuş stratejisinin lerle karşılaştırmalarının hemen ardından ek kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken örneklerin verilmesi ve çözümlenmesi soru rehber ilkeler söz konusudur. Sunuş yoluyla öncülünde verilmiştir. Buluş yoluyla öğre- öğretim sürecinde öğrenmenin gerçekleş- timin aşamaları dikkate alındığında örnek mesi bu ilkelere uygun davranmaya bağ- olmayan durumların verilmesiyle öğren- lıdır. Öncelikle içeriğin anlamlı ve düzenli me-öğretme sürecinin devam etmesi gerek- bir biçimde organize edilmesi, öğrencinin mektedir. sürece katılımının olabildiğince sağlanması, Cevap B dinleyici ile etkili iletişim kurulması, açık ve anlaşılır bir konuşma biçiminin kullanılması, 9. Çalışma kitabında yer alan bazı temel bece- bilginin somutlaşması için örnek olan ve ol- rilerin kazanılmasının çok zaman alıcı olması mayan durumlardan yeterince söz edilme- nedeniyle öğretmenin anlatım yöntemi kul- si, ön organize edicilerden, teknolojiden, lanması ve sonrasında test çözdürmesi du- şekil, araç-gereç ve materyallerden, resim rumu öğrencilerin bilgiyi okuma, dinleme ve ve görsellerden olabildiğince çok yararlanıl- tekrar yoluyla kazanacaklarına açıkça işaret ması, öğrenci özelliklerine uygun uyarıcılar etmektedir. Çünkü bilginin okuma, dinleme kullanarak çok sayıda duyu organına hitap ve tekrarla kazanılabileceği, anlatım yönte- edilmesi, ses tonunun, beden dilinin, jest ve minin önemli özelliklerindendir. mimiklerin etkili kullanılması bu ilkelerden Cevap A bazılarıdır. Cevap C 349

Öğretim Stratejileri 13. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi öğretmen merkezlidir. Bu yüzden kavram haritalarını 10. Ön örgütleyiciler, sunuş yoluyla öğretim- öğretmen hazırlar ve açıklar. Bu uygulama- de önceki öğrenmelerle yeni öğrenmeler lar öğrencilere yaptırılmaz. arasındaki ilişkiler bakımından kullanılması özel olarak vurgulanan öğretim durumlarıdır. Cevap E Soru öncülünde önce öğrenilenler ile yeni öğrenilenler arasındaki ilişki ve ayrımlar için ön örgütleyicinin kullanılması gerekmekte- dir. Diğer seçeneklerde verilenler, ön örgüt- leyicilerin kullanılması ve bilginin verilmesin- den sonraki aşamalarda ve bilginin verilmesi sırasında dikkat edilecekleri vurgulamakta- dır. Cevap A 11. Ön organize ediciler asıl anlatılacak ayrıntılı 14. Buluş yoluyla öğretimde öğretmen sunduğu içerikten önce verilen genel hattır. Sunuş yo- örneklerle ilgili sorular sorarak öğrencilerin luyla öğretimde temel ilke olan genelden-ö- bu örnekleri açıklamasını amaçlar. Bu saye- zele (tümdengelim) önce ön düzenleyicinin de öğrencilerin ilke, kavrama ve genelleme- verilmesi, sonra ayrıntılı bilgilere geçilmesi lerin nasıl oluştuğunu kendilerinin anlaması şeklinde yapılır. Ön organize ediciler bölüm sağlanır. öncesi kısa özet (yaşamdan anektotlar, ha- zırlık soruları, kavram haritaları, ana hatları Cevap D gösteren içerik listesi) şeklinde olabilmekte- dir. Ön organize ediciler dikkat çekme, he- deften haberdar etme, güdüleme aşamala- rına destek olsa da temel kullanım amacı ön bilginin ortaya çıkarılması ve bunun üzerine yeni bilgilere doğru ilerlenmesidir. Bu yö- nüyle ön organize ediciler yeni bilgiye temel oluşturma amacına hizmet etmektedir. Cevap B 12. Öğrencilerin merak ve güdülerinin yüksek tutularak tümevarımsal akıl yürütme yoluy- la ilke ve genellemelere ulaştıkları öğretim stratejisine buluş yoluyla öğretim denir. Bu- luş yoluyla öğretim stratejisinde ulaşılacak bilgiler öğrenciye doğrudan verilmez. Bu doğrultuda öğretmenin, çözelti kavramının ne olduğunu deftere yazdırması ve bir mik- tar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıklaması buluş yoluyla öğretim stratejisine değil, su- nuş yoluyla öğretim stratejisine uygundur. Cevap A 350

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 1. Örnek olay yöntemi ya da tekniği, yaşan- 3. Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim kap- mış, yaşanma olasılığı bulunan, sorun ni- samı dışında da çocuklar ve gençler usta teliği taşıyan olaylara öğrenci katılımıyla yanına verilir ve meslek edinmeleri sağ- çözüm yolları üretme temeline dayanır. lanır. Bu durumda mesleğin gerektirdiği Öğrencilerin eleştirel düşünme, sorun becerileri öğrenebilmesi için bireyin tek çözme ve karar verme gibi üst düzey be- kaynağı, çalıştığı yerdeki en deneyimli ceriler geliştirmelerini kolaylaştırır. kişidir. Bu açıklama çerçevesinde; öğrenci- Usta çırak etkileşimiyle ortaya çıkan lere sunulacak örnek olayın taşıması öğrenme aşağıdakilerden hangisidir? gereken en önemli özellik aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Bireyselleştirilmiş öğrenme A) Öğretmenin yaşadığı bir sorun olması B) Model alma yoluyla öğrenme B) Öğrencilere sorunla ilgili gözlem yap- C) Yapılandırmacı öğrenme ma olanağı sunması D) Sunuş yoluyla öğrenme C) Öğrencilerin örnek olaydaki sorunu çözebilmeleri için kaynaklara ulaşma- E) Buluş yoluyla öğrenme larına olanak tanıması D) Öğretmenin öğrencilerle ve öğrenci- lerin birbirleriyle etkileşimine olanak tanıması E) Farklı çözümler önerilecek türden bir sorun olması 2. Dersinde probleme dayalı öğrenmeyi kul- 4. İlköğretim 7. sınıf beden eğitimi öğret- lanmayı planlayan öğretmen, öğrencileri meni, 40 kişilik bir gruba bulundukları küçük gruplara ayırmış ve öğrencilerin yörenin halk oyunlarını öğretmeyi plan- ilgisini çekebilecek bir problem durumu lamaktadır. Oyunları sırasıyla öğrencilere vermiştir. Grupların, verilen metinde ge- göstermekte fakat öğrenciler oyunları çen olumsuzlukları tartışarak belirleme- öğrenmekte zorlanmaktadır. Bunun se- lerini, çözüm yolları önermelerini ve ol- bebi ise oyunlarda çok fazla figür olması masını önerdikleri biçimde metni yeniden ve oyunların öğrencilere karışık gelmesi- yazmalarını istemiştir. dir. Bu öğretmenin küçük gruplarda uygu- Bu durumda, öğretmen aşağıdaki öğ- ladığı yöntem, teknik ya da yaklaşım retme yaklaşımlarından hangisini kul- aşağıdakilerden hangisidir? lanmalıdır? A) Problem oluşturma A) Parçalara bölme B) Senaryo yazma B) Rol oynatma C) Örnek olay inceleme C) Akran öğretimi D) Tartışma D) Ritmik öğretim E) Görüş geliştirme E) Kayıttan izletme 351