8357_คู่มือเตรียมสอบ ศน. สมบูรณ์

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 90 3) ตัวชีว้ ดั ความสาํ เร็จของการจดั ทาํ สาระการเรียนรทู อ งถิน่ ระดบั สํานักงานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษา : มเี อกสารกรอบสาระการเรียนรูทองถ่นิ ของเขตพืน้ ทีก่ ารศกึ ษา ที่เหมาะสม สอดรบั นโยบายของรฐั บาล หลักสตู รการศกึ ษาขนั้ พื้นฐานครอบคลุมสารสนเทศสําคญั ของ ทองถนิ่ / จดุ เนน ของสถานศกึ ษาเปน ไปตามความตอ งการของชมุ ชน และมีความยืดหยนุ ทสี่ ถานศึกษา สามารถนาํ ไปจัดทาํ สาระการเรยี นรทู อ งถนิ่ ได ระดบั สถานศึกษา : มีเอกสารสาระการเรียนรทู อ งถิน่ ของสถานศกึ ษา ท่สี อดรับกบั กรอบสาระ การเรียนรทู อ งถนิ่ ของเขตพ้ืนที่และจุดเนน ของสถานศึกษาและชมุ ชนซึง่ ครูผูสอนสามารถนาํ ไปวางแผน จดั ประสบการณก ารเรียนรูใหกบั ผเู รยี นได ครู / อาจารยผูส อน : มีแผนการสอน / มีสอ่ื ประกอบการสอน และมกี ารจัดกิจกรรมการเรียน การสอน ตามสาระการเรียนรูท องถิ่นท่ปี รากฏในแผนการสอนอยา งมีประสิทธิผล ผูเ รยี น : มคี วามรู ความเขาใจและมีทักษะการปฏิบัติในประเด็นสาํ คัญเกย่ี วกบั สาระการเรยี นรู ทองถนิ่ ตามมาตรฐานการเรยี นรขู องกลุมสาระการเรียนรูตาง ๆ ที่หลักสูตรสถานศึกษากาํ หนดไว 6. การตรวจสอบหลกั สตู รสถานศกึ ษา แนวทางการตรวจสอบหลักสูตรสถานศกึ ษา มดี ังนี้ 1) การตรวจสอบวิสยั ทัศน ภารกิจ เปา หมาย วิสยั ทัศนเ ปนภาพทีพ่ ึงปรารถนาในอนาคตทว่ี างอยบู นพืน้ ฐานความจริง บงบอกภารกจิ ของสถาน ศึกษา วสิ ยั ทศั นท ด่ี ตี องมีความชัดเจน สอดคลองกบั นโยบายของสถานศกึ ษา เกิดจากการมสี วนรว มของ บุคลากรทกุ ฝาย เปนความตอ งการของทองถน่ิ และมีระยะเวลาทแี่ นน อน วธิ ีการตรวจสอบทบทวน สถานศกึ ษาควรจัดใหมีคณะทาํ งาน เพอื่ รวบรวมขอมลู เก่ียวกบั วสิ ยั ทัศน และภารกิจของสถานศกึ ษา ศึกษาวเิ คราะหวิสัยทศั นและภารกิจรวม ทั้งสอบถาม สัมภาษณ ผเู กยี่ วขอ ง แนวทางการตรวจสอบวสิ ัยทัศน ภารกิจ - วสิ ยั ทัศนมีความสอดคลองกับสภาวะปจ จบุ ันหรอื ไม - วสิ ยั ทศั นทกี่ ําหนดไดจ ากการสาํ รวจความคดิ เห็นของผูเ ก่ยี วของหรือไม - วสิ ัยทัศนม เี ปา หมายที่ชดั เจนรองรับหรอื ไม - ขอกาํ หนดภารกจิ เปน การสะทอนความคิดและการปฏบิ ตั งิ านของสถานศกึ ษาชุมชนหรอื ไม แนวทางการตรวจสอบเปา หมาย ของหลกั สูตรสถานศกึ ษา - เปา หมายสอดคลองกับวสิ ัยทศั นก ารจดั การศกึ ษาหรอื ไม - เปา หมายมีความชัดเจน และสอดคลองกับจุดหมายของหลักสูตรขน้ั พื้นฐานมากนอ ยเพยี งใด - เปาหมายครอบคลมุ คุณลักษณะอนั พงึ ประสงคข องผูเ รยี นมากนอยเพยี งใด ฯลฯ คูมือเตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 91 2) การตรวจสอบคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค เปนเปา หมายในการพัฒนาผูเรียนใหเ ปน คนดี มีคณุ ธรรม จริยธรรม และคานิยมท่ีดเี หมาะสมกบั สงั คมไทย โดยสถานศึกษาสามารถกําหนดข้นึ ไดตามความตอ งการ ซึง่ สอดคลอ งกับสภาพปญหา และความจาํ เปนของชุมชนที่สถานศกึ ษาต้ังอยู โดยมงุ พฒั นาผเู รยี นเปนกรณี เฉพาะ นอกเหนอื หรอื เพิ่มเตมิ จากทก่ี ําหนดไวในมาตรฐานการเรยี นรูก ลมุ สาระตาง ๆ สถานศกึ ษาตองกําหนดคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคข องผูเรียน ซ่งึ ไดแ ก คุณธรรม จรยิ ธรรม และ คานยิ มที่สถานศกึ ษาตองการปลูกฝงใหแ กผ เู รยี นเปน กรณีเฉพาะ นอกเหนอื หรือเพิ่มเติมจากที่กาํ หนดไว ในมาตรฐานการเรียนรูกลุม วชิ าตาง ๆ ตามสภาพปญ หาและความตองการ ทัง้ น้อี าจพิจารณากาํ หนดจาก คุณลกั ษณะ จรยิ ธรรม และคานิยมท่อี ยใู นสาระการเรยี นรูกลุมสาระหรือพิจารณากาํ หนดขึ้นมาใหมก็ได สถานศกึ ษาตองปลูกฝงและพฒั นาผเู รยี นใหม คี ุณลักษณะอนั พึงประสงคด งั กลาวตลอดมา ขณะท่ี จดั การเรยี นรูส าระการเรียนรูตา ง ๆ ทง้ั โดยตรง คอื ในกรณที ค่ี ณุ ลักษณะอนั พึงประสงคเหลา นัน้ ไดมีการ กาํ หนดใหเปน ผลการเรียนรูทีค่ าดหวังของสาระการเรยี นรรู ายป / รายภาค หรอื โดยออม ดวยการสอดแทรก ในขณะทีจ่ ดั การเรียนรสู าระการเรียนรตู าง ๆ ในกรณที ่คี ุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงคด งั กลา วไมไดมกี าร กําหนดใหเ ปนผลการเรียนรูทค่ี าดหวงั ของสาระการเรียนรูร ายป / รายภาค แนวทางการตรวจสอบ - คุณลักษณะอันพงึ ประสงคกาํ หนดตามสภาพปญหาดานคุณธรรม จรยิ ธรรม และคา นยิ ม ของผเู รยี นหรอื ไม - คุณลักษณะอันพึงประสงค สอดคลอ งกบั สภาพปญหาความตอ งการพฒั นาและความจาํ เปน ของชุมชน, สถานศึกษามากนอยเพยี งใด ฯลฯ 3) การตรวจสอบโครงสรางของหลักสตู รสถานศึกษา - สอดคลอ งกบั วิสยั ทัศน เปาหมายของสถานศกึ ษามากนอยเพียงใด - สอดคลอ งกบั โครงสรางหลกั สตู รการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐานมากนอ ยเพียงใด - เวลาที่กาํ หนดในแตละกลมุ สาระมคี วามเหมาะสมกับผลการเรยี นรทู คี่ าดหวังรายปห รือ รายภาคมากนอยเพยี งใด - สดั สว นเวลาระหวา งสาระการเรียนรพู ้ืนฐาน กบั เพ่มิ เติมมคี วามเหมาะสมมากนอยเพยี งใด - สัดสว นเวลาทกี่ าํ หนดระหวา งสาระการเรียนรกู บั กจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น มีความเหมาะสม มากนอยเพยี งใด 4) การตรวจสอบรายวิชาตามกลมุ สาระการเรยี นรู - รายวิชา ตอบสนองตอสาระและมาตรฐานการเรียนรูชวงชั้นมากนอ ยเพียงใด - รายวิชา ครอบคลุมผลการเรียนรูที่คาดหวงั รายป หรือรายภาค และสาระการเรยี นรูร ายป หรือรายภาคหรอื ไมเพียงใด คูมือเตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 92 5) การตรวจสอบกิจกรรมพฒั นาผูเ รียน - กจิ กรรมพัฒนาผูเรียน มงุ ปลกู ฝงและสรา งจิตสาํ นกึ ของการทาํ ประโยชนเ พอื่ สังคมมากนอ ย เพียงใด - กิจกรรมพัฒนาผเู รยี นในแตละระดับชั้นเรยี นเหมาะสมกับวัย และวุฒภิ าวะของผเู รียนมากนอย เพียงใด - กจิ กรรมพฒั นาผูเรียนครอบคลุมกิจกรรมแนะแนวและกิจกรรมนักเรียนอยางเหมาะสม มกี าร จดั กิจกรรมท้ัง 2 ลักษณะครบทุกชว งชัน้ - กจิ กรรมพัฒนาผูเรยี นเอ้อื ตอ การสงเสริมการเรยี นรูกลุม สาระการเรยี นรหู รอื ไมอ ยา งไร - กิจกรรมพฒั นาผเู รยี น ตอบสนองตอ ความตอ งการ ความสนใจ ความถนดั ของผเู รยี นมากนอย เพยี งใด 6) การตรวจสอบการจดั การเรียนรูและการสงเสริมการเรียนรู สถานศึกษากาํ หนดรปู แบบ วิธีการจัดการเรียนรตู ามสภาพของกลมุ เปาหมาย รวมทั้งการสงเสริม การเรยี นรู เชน การจัดหนว ยการเรยี นรแู บบบรู ณาการ การจดั โครงงาน การใชแหลงเรียนรู และส่ือทาง ไกล การจดั ระบบดูแลชว ยเหลอื นกั เรียน การจดั การเรียนรูสําหรับกลมุ เปาหมายพิเศษ เปน ตน - สถานศึกษาไดมกี ารจัดทาํ หนว ยการเรยี นรูบูรณาการภายในกลุม สาระและระหวางกลุมสาระ มากนอยเพยี งใด - สถานศึกษามีการวางแผนกาํ หนดใหผเู รยี นไดทําโครงงานหรอื ไม อยา งไร - สถานศกึ ษาไดมกี ารจัดโครงงานท่ีมกี ารบูรณาการระหวางกลุม สาระหรอื ไม อยางไร - สถานศึกษาไดก ําหนดแนวทางการเรียนในแตล ะช้ันปห รอื ไม อยางไร - สถานศึกษาจัดการศกึ ษาสําหรับผเู รียนกลมุ เปาหมายพเิ ศษอยางไร - การใหก ารบาน สถานศึกษาควรใหค รูผูสอนในแตล ะกลุม สาระไดมกี ารประชมุ รว มกนั เพ่ือ พจิ ารณากําหนดแนวทางการใหก ารบา นวาในแตล ะช้ันป ควรมีการใหก ารบานกลุมสาระใดบาง และจาํ นวน เทา ไรจงึ จะเหมาะสมกับผูเ รยี น 7) การตรวจสอบการวดั และประเมินผล - รปู แบบ วธิ ีการและเกณฑก ารวดั และประเมนิ ผล ในระดับช้นั เรียนและระดับสถานศึกษา สอดคลอ งกบั แนวการวดั และประเมนิ ผลตามหลกั สูตรการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐานมากนอ ยเพียงใด - รายละเอยี ดเกณฑการผา นชวงชั้นและเกณฑก ารจบหลกั สูตร เหมาะสมกับผเู รยี นและสภาพ ชุมชน/ทองถน่ิ มากนอ ยเพยี งใด - วธิ กี ารประเมินผลของสถานศกึ ษา ไดเนน การประเมนิ ผลตามสภาพจริงมากนอยเพยี งใด - หลกั เกณฑก ารประเมนิ ออกแบบไดสอดคลองกับหลกั สูตรสถานศึกษาหรอื ไม คมู อื เตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 93 8) การบรหิ ารจดั การหลักสตู รสถานศึกษา หลกั สตู รสถานศึกษาจะสัมฤทธ์ิผลตามจุดหมายของหลกั สตู รมากนอยเพียงใดน้ัน ขน้ึ อยกู บั กระบวนการบรหิ ารจดั การนาํ หลักสูตรไปใช ดงั นั้น สถานศกึ ษาจึงจําเปนตองมีการวางแผนบรหิ ารจดั การ หลักสตู ร เพอื่ ชวยสงเสริมสนบั สนนุ ใหการนําหลักสูตรไปใชบ รรลุผลสงู สดุ การวางแผนบริหารจดั การหลกั สตู รเปนการกําหนดแผนปฏบิ ัติการ (Operation Plan) ทเ่ี ปน รูปธรรมทีช่ ว ยใหทราบแนวปฏบิ ัตกิ จิ กรรมตา ง ๆ ทีส่ นบั สนุนการใชห ลักสูตรใหมีประสิทธิภาพ การวาง แผนบรหิ ารจดั การหลกั สตู ร จึงเปนองคป ระกอบหนง่ึ ของหลกั สตู รสถานศกึ ษา ซ่ึงสถานศึกษาจาํ เปนตอ ง มีการวางแผนกาํ หนดกจิ กรรมการนาํ หลกั สูตรสถานศกึ ษา ไปใชและมกี ารตรวจสอบความเหมาะสมของ การจดั ในเรือ่ งตอไปน้ี 8.1 การบริหารวิชาการ เปนภารกจิ ทส่ี าํ คญั หน่ึงของสถานศึกษาที่จะชวยใหการใชหลกั สูตร สถานศึกษา ประสบผลสําเรจ็ ตามจุดหมายท่หี ลกั สตู รกําหนด ตัวอยางการบริหารงานวิชาการ 8.1.1 โครงการประจําของโรงเรียน โรงเรยี นควรจดั ใหม ีโครงการประจาํ ของโรงเรียน เพอ่ื ชว ยใหผ ูเ รยี นเกิดความศรัทธา เช่อื ม่นั เชน วนั เชิดชูศษิ ยเกาดีเดน วันสง เสริมภูมปิ ญ ญา และ วัฒนธรรมทองถิน่ วนั ตลาดนดั ของโรงเรยี น หน่ึงผลิตภัณฑห นง่ึ นกั เรียน / หองเรยี น 8.1.2 โครงการบริการและกิจกรรมหอ งสมดุ เพือ่ สง เสรมิ ใหผเู รยี นรักการอาน มีนิสยั ใฝร ู ใฝเ รยี น รักการคนควา 8.1.3 การจดั ตารางสอนของสถานศกึ ษาก็เปนอกี เรือ่ งหนึง่ ทมี่ ผี ลตอ การนําหลักสูตรไปใช ในการจดั ตารางสอนของแตละกลุมสาระน้นั ไมค วรกําหนดใหเทา กันหมด สถานศกึ ษาควรมกี ารพจิ ารณา ใหเ หมาะสม โดยคํานงึ ถงึ สิง่ ตอ ไปนี้ - หลักการเรียนรู การเรยี นรูส าระตาง ๆ นั้น มรี ะดับความยากงา ย ความนาสนใจ แตกตา งกนั ไป - จิตวทิ ยาการเรยี นรู การจัดชว งเวลาของการเรยี นรใู หผเู รียนไดท าํ กจิ กรรมน้ัน ควรให สอดคลองกบั ชวงความสนใจของผเู รยี นดวย - เทคนิควธิ สี อน เนอ่ื งจากเทคนคิ การสอนแตล ะวธิ ี เชนการอภปิ ราย การศกึ ษาคนควา การทดลอง การบรรยาย ฯลฯ จะใชเ วลาแตกตา งกัน ดังน้นั การจัดชวงเวลาการเรยี นรูตอ งมี ความเหมาะ สมกับเทคนิควิธีการสอน นอกจากนนั้ การจัดเวลาเรียนสถานศึกษาควรจัดเวลาเรยี นทัง้ ในและนอก หอ งเรียน เชน โครงการศึกษาปาชุมชน โครงการศึกษาดูงานปา ชายเลน โครงการทัศนศกึ ษา ฯลฯ 8.1.4 การจดั กลุมผเู รยี นและหองเรียน เปนการจัดผเู รียนเขา ช้ันเรียนโดยยดึ หลักการจดั ตาม นโยบายท่ีตกลงรว มกนั 8.1.5 การลงโทษ และใหรางวัล ซึง่ ตอ งกาํ หนดไวใ นสถานศกึ ษา เพื่อการสงเสริมและ พฒั นาผเู รยี น ใหม ีคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค คมู อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 94 8.1.6 การสง เสริมคณุ ธรรม จรยิ ธรรม กําหนดวิธกี าร สง เสริม ท้งั ตามกลุมสาระการเรียน รูและกจิ กรรมเสริมตามความเหมาะสม 8.1.7 กจิ กรรมวชิ าการนอกหอ งเรียน สถานศกึ ษาสามารถกาํ หนดไดห ลายหลาย เชน การเขา คา ยจริยธรรม การเขาคา ยวิชาการตาง ๆ ฯลฯ 8.1.8 โครงการพฒั นาสือ่ อปุ กรณการเรียนการสอน สง เสรมิ ใหค รทู กุ คนรว มกนั จัดทํา / พฒั นาสอ่ื อปุ กรณ รวมท้งั ใหผ เู รียนมีสว นในการจดั ทํา / พัฒนาส่ืออุปกรณ 8.1.9 เครอื ขายวชิ าการภายในสถานศกึ ษา ไดแก การประชมุ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น ของผสู อน ท้ังทรี่ ับผดิ ชอบเปน ชน้ั ป หรอื กลุม สาระการเรยี นรตู าง ๆ 8.2 การบรหิ ารทั่วไป 8.2.1 การสรา งบรรยากาศใหปลอดภัย เชน โครงการปลอดสารเสพติด โครงการ ส่งิ แวดลอม ฯลฯ 8.2.2 แหลง เรยี นรูและภมู ปิ ญ ญาทอ งถนิ่ นอกเหนอื จากหองสมุดในโรงเรียนแลว ควรให ผูเรยี นไปแสวงหาแหลง การเรียนรูภายนอก โดยการสอบถามบนั ทกึ ขอมูลจะชว ยใหผ ูเรยี นมีฐานความรู กวางขวางข้นึ 8.2.3 การประชุมคณะกรรมการสถานศึกษาและผูป กครอง ซึ่งจะตอ งมีการประชุมอยา ง สมํา่ เสมอ เพ่อื การประสานงานและพฒั นางาน 8.2.4 อาคารสถานท่สี าํ รวจวาไดมีการใชท รพั ยากรของสถานศึกษาไดอ ยา งเหมาะสมและ คุม คา มากนอ ยเพยี งใด โดยเฉพาะดา นการใชอ าคารสถานท่ตี า ง ๆ เชน หอ งเรียน หอ งทดลอง หองสมดุ หองคอมพวิ เตอร โรงฝกงาน ฯลฯ ซึง่ อาคารสถานท่ีตาง ๆ เหลาน้ี สถานศกึ ษาจะตองมกี ารนาํ มาใชตลอด เวลา จงึ จะถือวาใชอ าคารสถานท่เี ปน ไปอยา งมปี ระสิทธภิ าพ 8.2.5 การบริหารและพฒั นาบุคลากร เชน การจัดครูใหต รงตามความถนดั ความรู ความสามารถ รวมทัง้ การพัฒนาครูอยา งตอเนอื่ งตลอดเวลา 8.2.6 งบประมาณ สถานศกึ ษาควรจัดสรรงบประมาณในการดําเนินการใชห ลักสูตร สถานศึกษารวมท้ังระดมงบประมาณจากชมุ ชน หนวยงานเอกชนทเ่ี กย่ี วของ 8.2.7 การพฒั นาคลงั และสือ่ อุปกรณ เพ่อื การใชส อ่ื อุปกรณรวมกนั ใชอ ยางประหยัดคมุ คา 8.2.8 การตรวจสอบและรายงาน สง เสรมิ ใหผ สู อนประเมินตนเอง ประเมินผลงาน เปน ชั้นปเปน กลุม สาระและประเมินรวมทัง้ สถานศึกษา เพอ่ื จัดทาํ รายงานตอ สถานศึกษา ผูปกครองและ ตนสังคม แนวทางการตรวจสอบ - สถานศึกษาไดม กี ารบรหิ ารงานวิชาการเพ่ือสนบั สนุนการนําหลักสตู รสถานศึกษาไปใชอ ยา ง ไรบา ง คมู ือเตรยี มสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 95 - สถานศึกษาไดจัดใหมกี ารบรหิ ารงานทัว่ ไป เพอ่ื สนับสนนุ การนาํ หลักสูตรสถานศกึ ษาไปใช อยางไรบา ง ฯลฯ 9) อื่น ๆ สถานศกึ ษาอาจกาํ หนดหัวขอเพิ่มเตมิ ไดต ามความจําเปนและเหมาะสม เชน - กิจกรรมทเี่ ปน ผลมาจากการบรหิ ารจัดการหลักสูตร ท่ตี อ งการใหผ ูเกีย่ วขอ งและชมุ ชนรบั ทราบ - กจิ กรรมสําคญั ที่โรงเรียนจดั รวมกบั ชมุ ชน - การประชุมผูป กครอง / การเยยี่ มบานผูเรียน - กิจกรรมสงเสริมอาชีพในทอ งถ่นิ 10) การตรวจสอบความเชอื่ มโยงและสอดคลองทง้ั หมด เมอื่ ตรวจสอบหลักสตู รสถานศึกษาแตละหัวขอแลว ควรมกี ารตรวจสอบความสอดคลอ งเชื่อมโยง กนั ท้ังหมด ทกุ หวั ขอ อกี ครั้งหนงึ่ เพอ่ื ใหเปน ไปในแนวทางเดียวกนั และสงเสรมิ สนบั สนุนซึ่งกันและกัน แนวการตรวจสอบ - ความสอดคลอ งของเปา หมายกบั โครงสราง - ความสอดคลอ งระหวา งการจดั การเรยี นรกู ับวสิ ัยทัศน - ความเชือ่ มโยงระหวา งกิจกรรมสงเสริมการเรียนรูก บั การจัดกจิ กรรมการเรียนรู - ความเหมาะสมของงบประมาณและการระดมทรพั ยากรเปนไปอยางมีประสทิ ธภิ าพได ประสทิ ธิผล (คุมคา ) - การใชศ ักยภาพท่ีมีอยูใ นโรงเรยี นและชมุ ชน อยางเตม็ ศักยภาพ เมอื่ สถานศึกษาไดจ ัดทาํ หลักสูตรสถานศกึ ษาเสร็จเรียบรอยแลว เพ่ือใหส ามารถนําหลักสูตรสถาน ศึกษาไปสกู ารปฏบิ ตั ไิ ดอ ยางมปี ระสทิ ธิภาพ สถานศึกษาตอ งพฒั นาระบบและดําเนนิ การประกับคณุ ภาพ ภายในสถานศกึ ษา โดยกาํ หนดระบบ หลักเกณฑ และวิธกี ารตรวจสอบ ท้งั นี้ ควรกาํ หนดใหค รูทุกคนได ตรวจสอบหรือประเมินผลเองเปนระยะ ๆ ตามแผนปฏิบัติงานของแตละคน มกี ารบนั ทกึ ผลการประเมินผล ตนเองไว และนาํ ผลการประเมินตนเองรวมกับผลการประเมินการปฏิบัตงิ านตามแผนของระดับชัน้ ป กลุม สาระการเรียนรู และภาพรวมของสถานศกึ ษาเปนระยะ ๆ ซง่ึ สถานศึกษาสามารถนําผลการประเมนิ ดงั กลา วน้ีไปใชใ นการปรบั ปรงุ พฒั นาคณุ ภาพการจัดการศกึ ษาและผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นอยางสมาํ่ เสมอ นําไปสูการรายงานประจําปข องสถานศกึ ษาไดตามสภาพจรงิ คมู ือเตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 96 7. การบรู ณการหลกั สตู รสกู ารเรียนรู 1) ความหมายของ “บูรณการ” และ “การจัดการเรยี นรูแบบบูรณการ” คาํ วา “บูรณการ” และ “การจัดการเรียนรูแบบบูรณการ” มีผูใหความหมายไวมากมาย แตจากการ ประมวลความหมายทีห่ ลากหลายน้ัน สรปุ ไดดังนี้ บูรณการ หมายถงึ การเช่ือมโยง ผสมผสานรวมเขาเปนหนง่ึ เดียว มีความสัมพนั ธกลมกลนื เพือ่ นาํ ไปใชใ หเ กิดประโยชนในชวี ิตจริงได การจัดการเรียนรแู บบบูรณการ เปน การจดั กิจกรรมการเรียนรทู มี่ งุ ใหผเู รียนเช่อื มโยงความรู ความ คดิ ทกั ษะ และประสบการณท่ีมคี วามหมายหลากหลายและสัมพันธก ัน เปนองครวมเพอื่ ใหผูเรยี นรเู กดิ การ รแู จง รูจริงในสิ่งทศ่ี กึ ษา สามารถนําไปประยุกตใชในชวี ติ จรงิ ได 2) ประเภทของการจัดการเรียนรูแบบบรู ณการ การจัดการเรียนรูแ บบบูรณการมีหลายรูปแบบ ข้ึนอยูก บั วัตถปุ ระสงคและความเหมาะสมของตัว ผูเรยี นและสาระการเรยี นรู มผี ูเสนอรูปแบบการจัดการเรียนรูแบบบูรณการไวหลายแนวคิด ในเอกสารนีจ้ ะ ขอเสนอแนวคดิ การจดั การเรยี นรูแ บบบรู ณการ โดยใชก ลุมสาระการเรียนรเู ปนหลัก ซึง่ แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื 1. การบรู ณการภายในกลุมสาระการเรียนรู เปน การจัดการเรยี นรทู ่เี ช่ือมโยงเน้อื หาความรู ทกั ษะ กระบวนการ หรือคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงคใ นกลมุ สาระการเรยี นรนู ั้น ๆ เขาดว ยกนั เพื่อมุงศกึ ษาเกย่ี วกับ เรอ่ื งราว ประเดน็ ปญ หา หวั ขอหรอื ประสบการณเร่ืองใดเร่อื งหนง่ึ 2. การบูรณการระหวา งกลมุ สาระการเรียนรู เปน การจดั การเรยี นรทู ่เี ชือ่ มโยงเน้อื หาดานความรู ทักษะ / กระบวนการ หรือคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค ต้ังแตสองกลมุ สาระการเรยี นรูข้นึ ไปเขาดวยกัน เพ่อื มงุ ศกึ ษาเก่ยี วกับเรือ่ งราว ประเดน็ ปญหา หวั ขอ หรือประสบการณเ รื่องใดเร่อื งหนึง่ ซง่ึ ชวยใหผเู รยี นได เรียนรใู นเรือ่ งน้นั ๆ อยางเขา ใจลึกซ้ึง และชัดเจนใกลเคียงกบั ความเปนจริงในชวี ติ ย่งิ ข้ึน การบูรณการระหวางกลมุ สาระการเรยี นรู ในชวงช้นั ที่ 1 และ 2 มักเปนการจัดการเรยี นรโู ดยผสู อน คนเดยี ว แตในชว งชนั้ ที่ 3 ขน้ึ ไป จะเปน การสอนเปนทีมตัง้ แตสองคนข้ึนไปหรอื ทาํ ความตกลงกนั แลว แยกกนั สอนตามวชิ าท่ีรบั ผดิ ชอบ การจัดการเรยี นรแู บบบูรณการทงั้ สองประเภทนี้ จะทาํ ใหก ระบวนการจดั การเรียนรมู ปี ระสทิ ธภิ าพ ตอ เมอื่ ผูส อนเลอื กใชรูปแบบการจัดการเรียนรู วธิ ีการจดั การเรยี นรหู รือเทคนคิ การจดั การเรยี นรูท่ีหลาก หลายเหมาะสมกบั บทเรียน และศกั ยภาพผูเรียนดว ยเหตุนีก้ ารจดั การเรยี นรแู บบบรู ณการ จงึ ตอ งคาํ นงึ ถงึ ส่ิงตอไปน้ี - เนนผูเ รยี นเปนสาํ คญั - จัดประสบการณตรงทส่ี อดคลอ งกบั ผูเ รยี น โดยคํานงึ ถงึ ความแตกตางระหวา งบุคคล - เนนการปลูกฝงจิตสาํ นกึ คา นิยม และจรยิ ธรรมที่ถูกตอ ง ดงี าม คูมือเตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 97 - จัดบรรยากาศท่สี ง เสรมิ ใหผูเรยี นกลา คิด กลา ทาํ - ใหผูเรียนไดร ว มทํางานเปน กลมุ มปี ฏิสัมพนั ธ และมีการแลกเปลีย่ นเรยี นรูซ งึ่ กนั และกนั 3) การบูรณการจากหลักสูตรสูก ารจัดการเรียนรใู นชนั้ เรยี น การจัดการเรียนรแู บบบูรณการ เปนการจดั การเรียนรูโดยใชการเชอ่ื มโยงในดานสาระการเรยี นรู วธิ กี าร และการนาํ ไปใช โดยมีเปา หมายเพอื่ พัฒนาคณุ ลักษณะของผเู รยี นในดา นตา ง ๆ ไดแก ความรู ทกั ษะ / กระบวนการ ประสบการณ และคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค จึงจําเปนตองมีการวางแผนต้งั แตการวิเคราะห หลักสูตร การกาํ หนดเนอ้ื หาการจัดกจิ กรรมการเรียนรู การประสานงานและรว มมือกนั ระหวางผูส อนใน กลุมสาระการเรียนรูตา ง ๆ ทั้งนเ้ี พื่อพัฒนาใหผูเรยี นเกดิ การเรยี นรูไดอ ยางมีประสิทธิภาพสูงสุด การบูรณ การจงึ ตองเชื่อมโยงต้งั แตห ลักสตู รไปสกู ารจัดกิจกรรมการเรียนรใู นชนั้ เรยี น ดวยการจัดขําหนายการเรยี นรู และกิจกรรมการเรียนรแู บบบูรณการ ซงึ่ มีแนวทางในการจัดทาํ ดังน้ี การจัดทาํ หนว ยการเรยี นรแู บบบรู ณการ การจดั ทาํ หนวยการเรยี นรแู บบบูรณการ สามารถจดั ทาํ ได 2 วธิ ี คือ วธิ ที ี่ 1 กําหนดประเด็น / หัวเรอื่ ง แลวจงึ วิเคราะหม าตรฐานการเรียนรชู วงช้ันของกลุมสาระ การเรียนรทู น่ี าํ มาบูรณการ ในการจดั ทําหนว ยการเรียนรแู บบบรู ณการตามวิธีที่ 1 น้ี การกาํ หนดประเด็นหรือหัวขอเร่อื งอาจได มาจากนโยบายของสถานศกึ ษาหรือจากผสู อนในระดับขน้ั ความสนใจของผเู รยี น จากน้นั จึงมาพิจารณาวา ในการจดั ทําหนวยการเรียนรูตามประเด็นหรอื หัวเร่อื งนีเ้ กย่ี วของกับสาระการเรยี นรหู รือกลุม สาระการเรยี น รูใด สามารถบรรลุตามมาตรฐานการเรยี นรชู ว งชั้นใดบาง แลว กําหนดผลการเรยี นรูทีค่ าดหวังเนอื้ หาสาระท่ี เก่ยี วขอ ง กิจกรรมการเรยี นรู ส่ือ / แหลงการเรียนรู และเครื่องมือวดั และประเมนิ ผล เมอ่ื ไดห นวยการเรยี นรู แลวควรประเมนิ ผลหนว ยการเรยี นรู จากนนั้ ปรับปรงุ แกไขใหส มบรู ณแลวนาํ ไปจดั การเรยี นรูต ามแผนที่ได พัฒนาไว การกําหนดประเด็น / การต้ังหัวเรอ่ื ง (Theme) ควรใชค าํ ทกี่ ะทัดรดั ชัดเจน มีความหมายกวาง ๆ เพอื่ จะไดค รอบคลมุ เนอ้ื หาสาระไดหลายกลุมสาระการเรียนรู นอกจากนคี้ วรพจิ ารณาจากคําถามตอไปนี้ 1. ผูเรียนสนใจอะไร / ปญหาทส่ี นใจศึกษา 2. ผูสอนมีความสนใจ ประสบการณ และความสามารถในเรือ่ งอะไร 3. หัวเรอ่ื งสอดคลองกับหลกั สูตรสถานศึกษาและความตองการของชมุ ชนหรอื ไม 4. ผเู รยี นควรไดรบั การพฒั นาท่เี หมาะสมทางดา นใดบา ง 5. มสี ่ือ / แหลง เรยี นรพู อเพยี งหรือไม 6. หัวเร่อื งทเี่ ลือกเหมาะสมและสามารถเชอ่ื มโยงประสบการณการเรยี นรูใ นกลมุ สาระ การเรียนรตู า ง ๆ ไดหลากหลายหรอื ไม คมู อื เตรยี มสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 98 แผนภมู ิ แสดงการจัดจําหนา ยการเรยี นรแู บบบูรณการ กาํ หนดประเด็น / หวั เรอื่ ง วิเคราะหแ ละกําหนดมาตรฐานการเรยี นรชู ว งชน้ั ผล การเรียนรูท่คี าดหวัง สาระการเรียนรทู ่ีสมั พนั ธกับ ประเด็น / หวั เรือ่ ง พฒั นาหนวยการเรยี นรู 1. กาํ หนดผลการเรยี นรูท่ีคาดหวงั 2. กําหนดสาระการเรียนรทู เี่ ก่ยี วของ 3. จัดกจิ กรรมการเรยี นรู 4. จดั เตรียมสอื่ / แหลงเรยี นรู 5. จัดเตรยี ม / สรา งเครื่องมอื วัดและประเมนิ ผล ประเมนิ ผลหนว ยการเรียนรู ปรับปรงุ แกไขและนําไปใช วิธที ่ี 2 วิเคราะหและเลือกมาตรฐานการเรยี นรูชว งชนั้ ของกลุมสาระการเรียนรูต า ง ๆ แลวจงึ กาํ หนด ประเด็น / หวั เรือ่ ง ในการจดั ทําหนวยการเรยี นรูแบบบูรณการตามวิธีท่ี 2 นี้ ผสู อนในระดบั ชั้นเดียวกนั มารวมกัน พิจารณาวา ในกลมุ สาระการเรยี นรทู ส่ี อนอยนู น้ั มีมาตรฐานการเรียนรูชวงชน้ั อะไรบางและวเิ คราะหวา มาตรฐานการเรยี นรชู ว งช้นั ใดและสาระการเรยี นรชู วงชนั้ ใดและสาระการเรยี นรูในกลุมสาระการเรยี นรูใดท่ี เหมาะสมจะนาํ มาบูรณการรวมกัน แลวจึงกําหนดประเด็นหรือหวั เรอ่ื งใหส อดคลอ งกัน จากนน้ั พิจารณาผล การเรยี นรูท่คี าดหวัง เนอ้ื หาสาระท่ีเกีย่ วขอ ง กจิ กรรมการเรียนรู ส่อื / แหลง การเรยี นรู และเครื่องมอื วัดและ ประเมนิ ผล เม่ือไดหนวยการเรียนรูแลว ควรประเมนิ ผลหนวยการเรยี นรู จากนน้ั ปรบั ปรงุ แกไ ขใหสมบูรณ แลว นําไปจัดการเรียนรูต ามแผนท่ีไดพ ัฒนาไว คูม ือเตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 99 แผนภูมิ แสดงการจดั ทาํ หนวยการเรียนรแู บบบรู ณการ วิเคราะหแ ละกาํ หนดมาตรฐานการเรียนรูช ว งชนั้ ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั สาระการเรียนรูท่ีสัมพันธก ัน กาํ หนดประเด็น / หวั เร่อื ง พัฒนาหนวยการเรียนรู 1. กาํ หนดผลการเรียนรูท่คี าดหวงั 2. กาํ หนดสาระการเรยี นรทู เ่ี ก่ียวขอ ง 3. จดั กจิ กรรมการเรียนรู 4. จดั เตรยี มสอื่ / แหลง เรยี นรู 5. จัดเตรียม / สรางเครือ่ งมือวัดและประเมนิ ผล ประเมินผลหนว ยการเรยี นรู ปรับปรุงแกไขและนําไปใช 4) การประเมนิ ผลเพ่ือการพฒั นาการจดั การเรียนรูแบบบรู ณการ การจดั ทําหนว ยการเรยี นรูแ ละการจดั การเรยี นรูแบบบรู ณการ ท่มี ุง ใหผูเรยี นเชื่อมโยงความรู ความ คดิ ทักษะ ประสบการณท ม่ี ีความหมาย หลากหลาย และสมั พันธก ันเปน องครวมและเกิดการเรยี นรูตาม มาตรฐานการเรียนรนู ้นั จําเปน ตองมกี ารประเมินผลเพือ่ แสดงถงึ การบรรลตุ ามมาตรฐานการเรียนรูข อง ผเู รียน ซ่งึ ในการประเมนิ ผลนั้นสามารถดาํ เนนิ การไดดังน้ี 1. การประเมนิ ผลหนว ยการเรยี นรู การประเมินผลหนวยการเรยี นรูแบบบรู ณการนัน้ จะประเมินหนว ยการเรียนรใู นดา นความสอด คลอ งของการจัดหนวยการเรียนรูแ บบบรู ณการกบั มาตรฐานการเรยี นรชู วงช้นั ของกลุมสาระการเรยี นรูท ่ี นาํ มาบรู ณการ ความสมบรู ณค วบถว นขององคประกอบของหนวยการเรียนรู การเรยี งลําดบั ของหนวย การเรียนรู การบรู ณการระหวางกลุมสาระการเรยี นรูต าง ๆ หรือการบรู ณการภายในกลุมสาระการเรียนรู คูมือเตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 100 ความเหมาะสมของรปู แบบการบรู ณการ การบรู ณการกบั การนําไปใชใ นชวี ติ จริง ความชัดเจนของการจัดทาํ ผังมโนทัศนของหนวยการเรยี นรู หนวยการเรียนรทู ่จี ัดทําสามารถนําไปปฏิบตั ิจริงได มกี ารจดั ทําแผนการ จัดการเรียนรูแตล ะหนวยการเรยี นรู (ตัวอยา งแบบประเมนิ ผลการจดั ทําหนวยการเรยี นรแู บบบรู ณการ สามารถคนควา เพม่ิ เติมไดจากเอกสารเรียนรู. ..บูรณการชองสํานกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา สาํ นักงาน คณะกรรมการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน) 2. การประเมนิ ผลการจดั การเรียนรูแบบบรู ณการ การประเมนิ ผลการจัดการเรยี นรแู บบบรู ณการมแี นวทางในการประเมนิ ดงั น้ี 1. การประเมนิ คุณภาพ / ความสามารถของผเู รยี น ทม่ี ีผลมาจากการเรยี นรูแบบบูรณการ ประกอบ ดวยการประเมิน 3 ดาน คอื 1) การประเมินตามกลมุ สาระการเรียนรู 2) การประเมินการอา น คดิ วิเคราะห และเขียน 3) การประเมินคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค การประเมินคุณภาพ / ความสามารถของผูเ รยี นนีไ้ มควรมงุ เนนแตผ ลสัมฤทธ์ิทางการเรยี นเมือ่ เสร็จ สิ้นการเรียนเทานน้ั แตค วรประเมนิ กระบวนการระหวา งเรยี นรดู วย ดงั นัน้ การประเมนิ ผลจงึ ควรมีลกั ษณะ เปน การประเมินกระบวนการระหวา งเรยี นรูดวย ดังนนั้ การประเมินผลจึงควรมีลักษณะเปนการประเมินตาม สภาพจรงิ (Authentic assessment) ซงึ่ เปน การประเมินจากการปฏบิ ตั งิ านหรอื กิจกรรมอยา งใดอยางหน่ึง โดยงานหรอื กจิ กรรมท่มี อบหมายใหผ ูเรยี นปฏบิ ตั ิ จะเปนงานหรือสถานการณท เ่ี ปนจรงิ หรอื ใกลเคยี งกับ ชีวติ จรงิ มสี ภาพการณซบั ซอนและเปน องครวมมากกวางานที่ปฏิบตั ใิ นกจิ กรรมการเรียนทว่ั ไป 2. การประเมนิ การปฏิบัติ (Performance Assessment) จะเนน ประเมนิ ทักษะการปฏิบัติและผลงาน จากการปฏิบตั ิ สําหรับการประเมนิ ตามสภาพจริง ผAuthentic Assessment) จะเนน ประเมินทกั ษะการปฏบิ ัติ และผลงานทไ่ี ดจากการคดิ ออกแบบสรา งสรรคแ ละปฏบิ ตั ิตามบรบิ ทของสิง่ ทเ่ี รยี นรหู รือบรบิ ทของชีวติ จริง เคร่ืองมือทีใ่ ชใ นการประเมนิ ใชเ ทคนิคการใหค ะแนนโดยสรา งแนวทางการใหค ะแนน (Scoring Guideline) โดยการแตกคุณภาพเปน ประเด็นการประเมิน (Rubrics) แลวนําไปเขียนบรรยายระดบั คะแนน (Scoring Rubrics) 3. การกาํ หนดประเดน็ การประเมนิ (Rubrics) การประเมินตามสภาพจรงิ จะมีความเทย่ี งตรง (Validity) ก็ตอ เมอื่ ประเดน็ การประเมินครอบคลุม สิง่ ทจ่ี ะประเมินและจะเกดิ ความเชอ่ื มั่น (Reliability) เมอ่ื สรา งเกณฑการใหค ะแนนอยา งชัดเจนเปนปรนยั เนอื่ งจากประเดน็ การประเมนิ มคี วามสาํ คัญ จงึ ควร กําหนดใหค รอบคลมุ และใชป ระเมนิ ไดก ับงานทุกชิ้นเพราะผลงานท่ไี ดจากการเรียนรตู ามสภาพจริงของ ผูเ รยี นจะแตกตางกันออกไปตามแนวทางของแตล ะคน คมู ือเตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 101 5) ขอ ควรคํานึงในการจัดการเรยี นรแู บบบูรณการ แมวาการจดั การเรียนรแู บบบรู ณการจะมีคุณประโยชนใ นการพัฒนาผเู รยี นใหเ กิดคณุ ลกั ษณะ อันพงึ ประสงคด งั ทีก่ ลา วขางตน แตเพอื่ ใหการจดั การเรียนรูแบบบูรณการบรรลผุ ลสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย ผูสอนควรพจิ ารณาในประเดน็ ตาง ๆ ดงั น้ี 1. การจัดการเรียนรูแบบบูรณการมลี ักษณะการเรยี นรทู หี่ ลากหลายการเลือกรูปแบบใด จาํ เปนตอง พจิ ารณาถึงสาระการเรยี นรู ผลการเรยี นรทู ี่คาดหวงั และระดบั ชนั้ ของผูเ รียน ในชวงชั้นท่ี 1 และ 2 สาระการ เรียนรูสามารถยืดหยุนเชอ่ื มโยงกนั ได การจัดการเรียนรูดาํ เนนิ การไดง า ยและเปนพน้ื ฐานการเรียนรขู องชวง ชนั้ ที่ 3 และ 4 ท่ตี อ งการใหผ เู รียนรูและเขา ใจในเรอื่ งทเี่ รียนอยา งลกึ ซึ้ง มกี ระบวนการเรยี นแบบเจาะลกึ โดย เฉพาะอยา งยงิ่ ในชว งชน้ั ท่ี 4 สาระการเรยี นรูแ ตล ะกลุม มลี ักษณะเฉพาะ การเรียนรูแบบบรู ณการจงึ มุง เนน พัฒนาทกั ษะกระบวนการคิด กระบวนการเรยี นรู และการะบวนการทํางานอยา งเปนระบบ มคี วามสามารถ ในกรคดิ วิเคราะห คดิ สงั เคราะห คดิ รเิ ร่ิมสรา งสรรค มีศักยภาพในการเรียนรู สามารถสรุปแนวคดิ ผลการ ศกึ ษาคนควา และนําเสนอไดอยางมปี ระสิทธภิ าพ มีระบบการบริหารจัดการทด่ี ี มีภาวะผนู ํา และสามารถ ทํางานอยา งเปน ระบบ 2. การจดั การเรียนรูแ บบบูรณการตองอาศยั ความรวมมือจากผทู ่ีเกีย่ วของทุกฝายในการประชุม ปรกึ ษาหารอื วางแผน ไดมสี ว นรว มในการคดิ วางแผนการจดั การเรียนรูและรว มมอื กนั อยางสรางสรรค 3. การจัดการเรียนรูแ บบบรู ณการ มีลกั ษณะการจัดการเรียนรูทีห่ ลากหลาย บางคร้ังจาํ เปน ตองใช เวลาในการเรยี นรูร วมกนั ระหวางผูสอนแตละกลมุ สาระการเรียนรู แตโดยท่วั ไปในปจ จบุ นั มกั นิยมกาํ หนด ตารางสอนเปนรายช่ัวโมง ผูสอนแตละคนตองรบั ผิดชอบในการจัดการเรียนรูในสาระของตนเอง ซึง่ ไมเ อ้ือ ตอการจัดการเรียนรแู บบบูรณการ กลุม สาระการเรยี นรทู ีต่ อ งการจดั การเรยี นรรู ว มกนั อาจมชี ว่ั โมงสอน ไมต รงกนั หรือบางครงั้ ที่ช่ัวโมงสอยตรงกนั แตเ น้อื หาทใ่ี ชเรยี นในช่วั โมงนน้ั ไมสามารถบรู ณการกันได การ วางแผนการจดั การเรยี นรูแ บบบรู ณการจึงควรดาํ เนนิ การควบคไู ปกับการจดั ทําโครงสรา งเวลาเรยี น ของสถานศึกษา 4. การจดั การเรียนรแู บบบรู ณการจาํ เปนตอ งมีการประชมุ วางแผนจดั การเรยี นรู วัดและประเมินผล รวมกัน ผสู อนบางคนไมถนัดในการจดั การ ไมค ุน เคยที่จะสอนหรอื ทาํ งานรว มกันกับผูอื่น ไมมัน่ ใจในส่งิ ที่ ตวั เองดําเนนิ งาน มคี วามวิตกกังวลวา วิชาการทตี่ นเองเชี่ยวชาญจะไรคุณคา สาระทีอ่ ยากใหเ ด็กไดเรียนรูจะ ขาดหายไป การวางแผนจดั การเรียนรจู งึ จาํ เปน ตองมีการพัฒนาครูใหม ีความรู ความเขาใจ เห็นถึงประโยชน และความจําเปนของการจดั การเรยี นรู พัฒนาทักษะกระบวนการจดั การเรยี นรู กระบวนการทาํ งานและ สามารถทํางานรว มกบั ผอู ่นื อยางสรางสรรค คมู อื เตรยี มสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 102 2. การจดั กระบวนการเรยี นรู 1) หลักการจากพระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 พระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 เกดิ ขึน้ เพอ่ื เปนกลไกสําคัญในการปฏริ ูปการศึกษา และ หวั ใจของการปฏริ ูปการศึกษา คอื การปฏิรูปการเรยี นรู ดังนั้นสาระตางๆ ทีร่ ะบอุ ยูในพระราชบญั ญตั กิ าร ศึกษากเ็ พ่อื อํานวยประโยชนใหเ กิดการเปลีย่ นแปลงการเรียนรขู องผเู รยี น การจดั การเรยี นรู โดยเนน ผูเ รียน เปนสาํ คัญ เปนเปาหมายสาํ คัญที่จะใชเปล่ียนแปลงการเรียนรูของผูเรียนใหสามารถพัฒนาท่ีตัวผเู รียนได สาระทรี่ ะบุไวใ นพระราชบัญญตั ิการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ทีเ่ กีย่ วของกับการจดั การเรียนรูทเ่ี นน ผเู รียน เปน สําคญั ไดแ ก การจดั การหลักสตู รใหส อดคลองกับการดํารงชีวิต และมลี กั ษณะเปนการบรู ณาการความรู การจดั กระบวนการเรียนรเู นนพัฒนาผเู รยี นตามศักยภาพ และการประเมนิ ผลตามสภาพจริง 2) แนวคิดการจัดการเรียนรูท่เี นนผเู รียนเปน สําคญั ตามพระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 พระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาตไิ ดกาํ หนดสาระเกีย่ วกบั การจดั การเรยี นรทู ่เี นนผเู รียนเปนสําคัญ ไวหลายประการตามมาตราตางๆ ไดแก การกําหนดใหผ ูเ รียนทุกคนไดเรียนรู และพฒั นาตนเอง การพัฒนา ผูเ รียนตองเตม็ ตามศักยภาพ และรอบดาน การเรยี นรูเกิดไดทกุ ท่ี ทกุ เวลา และตอเนือ่ งตลอดชวี ิต การเรียนรู ในสง่ิ ทม่ี คี วามหมายและสามารถนําไปใชประโยชนไ ดในการดาํ รงชวี ิต การเรยี นรตู องไดจากการไดล งมือ ปฏบิ ัติ แนวคดิ ตา งๆ ดงั กลา วเปน แนวทางในการกําหนดลักษณะการจดั กจิ กรรมการเรยี นรทู ่ผี เู รียนเปนสําคญั ใน CIPPA–Model ท่เี นนใหผเู รียนไดส รา งความรูผานการมปี ฏสิ ัมพันธท างสังคม โดยการใชก ระบวนการ เรียนรูดว ยความกระตือรอื รนตนื่ ตวั ตลอดเวลา และการมีโอกาสนาํ ความรไู ปประยกุ ตใ ช 3) องคประกอบ และตัวบง ช้ีการจดั การเรียนรู ท่เี นน ผเู รียนเปน สําคญั 3.1) การบริหารจัดการ การบรหิ ารจัดการโรงเรยี นเปน องคประกอบที่สาํ คัญทบ่ี งชว้ี า การจัดการเรียนรู มลี ักษณะเนน ผูเรยี น เปน สําคัญหรือไม โดยการบรหิ ารจัดการจะตองมลี กั ษณะพฒั นาพรอมๆ กันท้ังระบบโรงเรยี น ทุกหนว ยงาน ยอมตองมเี ปาหมายและความเขาใจรว มกนั เพ่ือใหการบริหารจดั การสําเรจ็ ผลตามเปาหมาย 3.2) การจัดการเรยี นรู การจัดการเรยี นรูอันเปนตัวบง ชสี้ ภาพการจดั การเรียนรูท ่ีเนน ผูเรียนเปนสาํ คญั จะตอ งมลี กั ษณะการ จัดการเรยี นรใู หผูเ รยี นไดพฒั นาตามธรรมชาติ เต็มตามศักยภาพ ผานการจัดหลกั สูตรทส่ี นององครวมของ ชวี ติ ที่เรยี กวา บรู ณาการความรู และเช่ือมโยงกบั ชีวิตจรงิ ของปจ จบุ นั รวมถึงตอ งมีการออกแบบกิจกรรมการ เรยี นรูใหผ ูเ รยี นไดพ ฒั นาตนเองเตม็ ตามศักยภาพ สนองตอบความแตกตา งระหวางบุคคล และมกี ารใช กระบวนการวิจยั เปน เคร่อื งมอื สําคญั ในการพัฒนาผูเรยี น คมู ือเตรียมสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 103 3.3) การเรยี นรขู องผูเ รียน ในการจัดการเรียนรูท่ีเนนผูเรียนเปนสําคัญ การเรียนรูของผูเรียนตองมีลักษณะเรียนรูอยางมีความ สุข ผูเรยี นจะรักการเรยี น ใฝร ู และอยากมาโรงเรยี น ในกจิ กรรมการเรียนรผู ูเรยี นตองไดใ ชก ระบวนการคดิ และไดล งมอื ปฏบิ ัตจิ รงิ ไดเ รียนรูจากแหลงเรียนรทู ่ีหลากหลาย และเรยี นรูร ว มกับบุคคลอืน่ ไดเ รยี นรรู ะบบ บูรณาการองคร วมของความรู และเรยี นรวู ธิ ีการเรยี น หรือ ไดรจู กั กระบวนการเรียนรขู องตนเอง สิ่งเหลานี้เปน ตวั บง ช้ีอยา งหน่ึงของการจัดการเรียนรูท ีเ่ นนผเู รยี นเปนสาํ คัญ 4) เทคนิคการจัดการเรียนรูท ีเ่ นนผเู รยี นเปนสาํ คัญ 4.1) เทคนคิ การจดั กิจกรรมท่สี งเสรมิ ใหผ ูเรียนสรา งความรูด ว ยตวั เอง ครูสามารถจัดกิจกรรมสงเสรมิ ใหผเู รยี นสรา งความรูดวยตวั เองไดโ ดยการศกึ ษาเทคนิคการจัด ประสบการณ เพื่อนาํ เสนอขอ มลู ใหมดวยวิธกี ารทีน่ าสนใจและหลากหลาย เทคนคิ การใชคาํ ถามหรอื คําสัง่ ใหผ เู รยี นไดคิดหรอื ลงมือปฏิบัติเพ่อื เชื่อมโยงความร/ู ขอมลู ในสมอง เทคนคิ การชวยผูเรยี นจดั ระบบขอมลู ความรูแ ละแสดงออกมาในรปู ของแผนภาพโครงสรา งความรู ตลอดจนการใชวิธสี อนตา งๆ ทช่ี ว ยใหผ ูเ รยี น สรา งความเขา ใจสิ่งที่เรียนในลักษณะของความคดิ รวบยอดหรอื หลักการ 4.2) เทคนคิ การจัดกจิ กรรมทส่ี ง เสริมใหผ เู รียนทํางานรวมกบั คนอื่น ครูสามารถจัดกิจกรรมสง เสริมใหผเู รยี นทาํ งานรวมกบั คนอน่ื โดยการศึกษาเทคนคิ วธิ ีการจดั กจิ กรรม ของรปู แบบการจัดการเรียนการสอนโดยใหผูเรียนเรียนรูรว มกนั (Cooperative Learning) ซง่ึ ทาํ ไดหลายแบบ เชน แบบ STAD, TGT, Jigsaw, TAI เปน ตน 4.3) เทคนิคการจัดกจิ กรรมทีส่ ง เสริมใหผ เู รียนนาํ ความรูไ ปประยกุ ตใ ชใ นชีวิตประจาํ วนั ครูสามารถจดั กจิ กรรมสง เสรมิ ใหผ เู รยี นนาํ ความรไู ปประยุกตใชใ นชีวิตประจําวันได โดยจดั สถาน การณใหผเู รยี นไดแ สดงออกถงึ ผลการเรยี นรูในลกั ษณะตางๆ โดยคาํ นงึ ถึงความสามารถเฉพาะของผูเรยี นแต ละคน การแสดงผลการเรยี นรใู นเร่ืองเดยี วกนั ของผเู รียนแตล ะคนอาจมคี วามแตกตางกัน การสงเสริมให ผูเรียนแสดงผลของการเรียนรู อาจใชข ้ันตอนของวิธีการสอนโดยใชโ ครงงาน และการจดั นทิ รรศการเปน แนวทางในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนกไ็ ด 5) การวัด และประเมนิ ผลท่เี นน ผเู รยี นเปน สาํ คญั 5.1) การวดั และประเมินผลผเู รยี นตามสภาพจรงิ การประเมินผลเปน กระบวนการสาํ คญั ทมี่ สี วนเสรมิ สรางความสําเร็จใหก บั ผเู รยี น เปน สว นหน่งึ ของกระบวนการจดั การเรียนการสอน การสอนและการประเมนิ ผลจาํ เปนตอ งมลี ักษณะสอดคลองกันอยา งที่ เรยี กวา “สอนอยางไรตองเปนอยางน้นั ” การจดั การเรยี นการสอนท่เี นนผูเรยี นเปน สําคญั ตองใชก ารวดั และ ประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ เพราะผูเรียนจะไดร บั การประเมินความสามารถรอบดา นท่เี กดิ การเรยี นรูจ รงิ การวดั และประเมนิ ผลจะตองมีลักษณะหลากหลาย และวดั ประเมินหลายแงมุม คมู อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 104 5.2) วิธกี าร และเครอื่ งมอื การวดั และประเมินผลทเี่ นนผเู รียนเปนสาํ คัญ เน่ืองจากการวดั และประเมนิ ผลตามสภาพจริงตองวดั และประเมนิ ความสามารถรอบดา นของผูเ รียน จงึ ตอ งใชวิธกี ารและเครอ่ื งมือหลากหลาย ไดแก การสงั เกตตองใชแบบสงั เกต การสมั ภาษณตอ งมแี บบ สัมภาษณ ตองมีการตงั้ เกณฑต ัวบง ช้จี ากการสงั เกต เพอื่ ใหประเมนิ ผลอยา งเปนปรนยั และสอดคลอ งกับ สภาพจริง แตก ็ยงั ตองใชแ บบทดสอบในการวดั ความรูเปน สว นประกอบดวย และยังมีประเด็นการวดั และ ประเมินพัฒนาการของผเู รียน ซง่ึ จะใชแ ฟม สะสมงานเปนเครอื่ งมือสาํ คญั ในการพจิ ารณา 5.3) การนาํ แนวคิดการประเมนิ ผลผเู รยี นตามสภาพจรงิ ไปใชใ นการจัดการเรยี นการสอน กอนนาํ แนวคดิ การประเมนิ ผลผูเรียนตามสภาพจรงิ ไปใชใ นการจดั การเรียนการสอน ครูตองเรยี นรู แนวทางการประเมินตามสภาพจรงิ ใหชัดเจน และสามารถปฏิบตั ิได การใหผเู รียนจดั ทําแฟมสะสมงานเปน วิธีการประเมินตามสภาพจรงิ ทท่ี าํ ใหไ ดข อมูลพัฒนาการของผเู รยี น 6) บทบาทของครูในการจัดการเรยี นรูที่เนนผเู รียนเปนสาํ คญั 6.1) บทบาทครใู นฐานะผจู ัดการและผูอ ํานวยความสะดวก ในฐานะของผูจดั การและผูอาํ นวยความสะดวกในการเรยี นรู ครูจะตองวางแผนกจิ กรรม ประสบการณ จัดเตรยี มส่ือการเรยี นการสอนทจี่ าํ เปน วางแผนสรา งเงอื่ นไขสถานการณตา งๆ ท่เี อื้ออํานวยใหผูเ รียนเกดิ การเรียนรูตามเปาหมาย ครูจึงมิใชผูท่ีตองเตรียมความพรอมดานเนื้อหาอยางเดียวอีกตอไป แตจะตองเปน ผูว างอบุ ายท่จี ะทาํ ใหเกิดการเรยี นรูที่พงึ ประสงคด วย 6.2) บทบาทครูในฐานะผจู ัดการเรียนรู เม่อื ครูไดจดั การวางแผนกิจกรรมการเรียนรตู ลอดจนเง่ือนไขตา งๆทจี่ ะตองมใี นกระบวนการเรียนรู แลว ครจู ะตอ งมีความสามารถในการควบคมุ กลไกตา งๆท่ตี งั้ ไว เพ่ือดาํ เนนิ การเรยี นรใู นขณะจดั การเรียน การสอนใหเปน ไปตามตองการ ตองมคี วามสามารถท่จี ะยดื หยนุ ปรับเปลยี่ นกลยทุ ธทจ่ี ะใชเพ่ือใหเกิดผลดี ตอ การเรียนรขู องผเู รียนใหมากทีส่ ุด การสรา งบรรยากาศทเี่ อ้ือตอ การเรยี นรู และการใชก ารเสรมิ แรงเปน ทกั ษะท่ีจําเปน ท่คี รูตองฝก ปฏบิ ัตจิ นชาํ นาญ การท่ีตอ งปรับเปลีย่ นการสอนจากครเู ปน ศนู ยกลางมาเปนการใหความสาํ คัญตอ ผูเ รียนหรือการ เนน ผูเรยี นเปนสาํ คัญ ใหน กั เรยี นมบี ทบาทตอ การเรยี นรขู องตนเองนัน้ จะทําใหค รทู มี่ ุงการสอนในรปู แบบ ใหม สามารถสอนอยางมคี วามสขุ แตอ าจสรา งความอึดอดั สบั สนใหก ับผไู มเคยปฏบิ ตั ิหนาทเ่ี ปนพี่เลย้ี งหรอื โคช (Coach) ใหค าํ แนะนําใกลชดิ รว มวางแผนโดยยดึ มาตรฐานการเรียนรทู ่คี วรไดรบั แนะนําใกลชิด รว มวางแผนโดยยดึ มาตรฐานการเรียนรูที่ควรไดรบั แนะนาํ ใหเ ดก็ เขาใจจดุ ออ นจดุ แขง็ ของตน ใหเ รียนรดู วย วิธที เี่ ดก็ ถนดั คอยตดิ ตามผลการทาํ กจิ กรรมใหค วามเหน็ ปอ นกลับ (Feedback) ใหเ ด็กมั่นใจในผลลพั ธท่ี ถกู ตอ ง ใหปรับปรงุ ในส่งิ ท่ยี งั ดอยเสริมความรใู หครบตามมาตรฐาน ใหค ําปรกึ ษาเม่ือเดก็ พบปญหาอปุ สรรค และกระตนุ ใหกําลังใจในความเพียรพยายามใหกลา คิดกลา ลองแสวงหาความรูท เ่ี ขาสนใจ นอกจากนี้ ครูจะ ตอ งรจู ัดจดุ เดน จดุ ออ นใหก ระบวนการเรยี นรทู ย่ี ืดหยนุ หลากหลาย เพราะสงิ่ ท่ีเรียนยากน้นั ถาผานทาง คมู อื เตรยี มสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 105 กระบวนการเรียนรูจากของจรงิ ปฏบิ ัตจิ ริง เปนข้ันตอนจากงายไปหายาก ผเู รียนจะเรยี นไดสะดวกขน้ึ มีการ จัดกลมุ ผูเรยี นทสี่ อดคลอ งกับความสามารถ ปรบั เวลาใหยืดหยุนสําหรับผเู รยี นชา ผา นเครอ่ื งมอื ชวยการเรยี น รู เชน สือ่ การเรียนดวยตนเองและเทคโนโลยชี วยเรียนท่หี ลากหลายจะสนองผูเ รียนทแี่ ตกตางกันไดด ี ไมเกดิ ปรากฏการณท ่ีสอนใหเด็กปานกลางเรียนได เด็กเกง เบื่อหนา ย และเดก็ ออนเรียนไมไ ดเ ลย 6.3) บทบาทและหนาทข่ี องผูบรหิ ารสถานศึกษาในการจดั การเรียนรู 1) ปรบั เปลย่ี นแนวคดิ ในการบรหิ ารจดั การเพอ่ื การปฏริ ปู การเรยี นรู โดยสนับสนุนและมสี วน รวมกบั ผูเรยี นและครูในการจัดกจิ กรรมการเรียนรู 2) กาํ หนดแผนยุทธศาสตรใ นการพัฒนาโรงเรียนไวในแผนพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาของโรงเรียน ทีม่ ีแผนงานในการปฏริ ูปการเรียนรู ตามแนวทางของพระราชบญั ญัติการศึกษา แหงชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 4 ทว่ี า ดว ยแนวการจดั การศึกษา 3) นาํ ผลการประเมนิ ผูเรยี นมาใชกําหนดนโยบายของสถานศึกษา 4) บริหารจดั การใหเ ออ้ื อาํ นวยความสะดวกใหครูผูสอนมเี สรใี นการคดิ พฒั นารปู แบบการเรียนรู ทาํ วิจยั ในช้นั เรยี น แลกเปลี่ยนเรียนรรู ะหวา งเพ่อื นครู การทาํ งานเปน ทีม ผนึกกาํ ลงั ระหวา งกลุมวชิ าเพอื่ พัฒนาผลการเรียนรูใ หไ ดตามมาตรฐานหลักสูตร 5) พฒั นาสภาพแวดลอมในโรงเรียนใหม ีบรรยากาศเออื้ ตอการเรียนรู สามารถใชแ หลงเรยี นรู ตางๆ เปน หองเรียน 6) จดั ใหมรี ะบบนิเทศภายในชวยเหลือครูในดา นหลกั สตู รและการจดั การเรียนรูอยา ง ตอ เน่อื ง 7) กระบวนการจดั การเรียนรูท ีเ่ นนผูเรียนเปนสาํ คญั 7.1) ขน้ั เตรียมศกึ ษาผูเ รยี น 1) ศกึ ษาขอมลู พ้ืนฐานของผเู รยี นรายบคุ คล จดุ เดน จุดดอ ย พ้นื ฐานความรเู ดมิ เปนตน 2) สาํ รวจความตองการ/ความสนใจของผเู รยี น โดยซักถาม สมั ภาษณ พดู คุย หรอื ทําแบบ ทดสอบกอ นเรยี น 3) สรา งและกระตุนความสนใจของผูเรยี นใหเกดิ ความสนใจในสง่ิ ที่อยากใหผ ูเรียนไดเ รยี นรู โดยเช่อื มโยง สง่ิ ท่ผี เู รยี นสนใจเขากบั สาระการเรยี นรูท่ีอยูในหลกั สตู ร 7.2) การศึกษาหลกั สูตรและวางแผนการสอน 1) ครเู ตรยี มสาระการเรียนรู จดั หานวัตกรรม และองคประกอบอ่ืนๆ ท่ีเออื้ ตอการเรียนรู โดยศึกษาหลักสตู รและจัดประสงคก ารเรยี นรู 2) ครูวางแผนจดั กระบวนการเรยี นรู ควรจดั ใหมคี วามตอเนือ่ ง เช่อื มโยงและ บรู ณาการแตละสาขาวชิ าท่ีสมั พนั ธก ันเขา ดวยกัน เพ่อื ชวยใหก ารจดั การเรียนรูส อดคลองกับวถิ ชี วี ติ จรงิ และ ใหผ เู รียนไดเ รียนรูจ ากประสบการณจ ริงใหม ากทสี่ ดุ คมู อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 106 7.3) ขน้ั ดําเนนิ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู มี 3 ขนั้ ตอนยอย คอื 1) การนําเขา สบู ทเรียนครูควรใชประเดน็ คําถามหรือกิจกรรมทีก่ ระตุน หรือทา ทายใหผ ูเรยี น เกดิ ขอสงสัย ครูจะตองรูจกั ผเู รยี นรายบุคคลเปน อยา งดี เพอ่ื ชว ยใหผ เู รียนไดใ ชค วามถนดั ความสนใจและ ลีลาการเรยี นรูใ นการพฒั นาศักยภาพของแตละบคุ คล 2) การจัดกจิ กรรมการเรียนรู ครเู ปน บคุ คลที่สําคัญในการจัดกิจกรรม การเรยี นรูโดยสง เสรมิ ให ผเู รียนสามารถพฒั นาตามธรรมชาตแิ ละเต็มศักยภาพโดยใหผูเรียนมสี ว นรว มเสนอกิจกรรมและลงมือปฏิบัติ จริงทกุ ขั้นตอน ตลอดจนการสรุปความรูดว ยตนเอง รวมท้งั ใหผ ูเรียนมปี ฏิสมั พันธทง้ั สมาชกิ ภายในกลมุ และ ระหวา งกลมุ เพื่อใหผเู รยี นไดเรยี นรวู ธิ กี ารแสวงหาความรู 3) วิเคราะห อภิปรายผลงาน องคความรทู สี่ รปุ ไดจ ากกจิ กรรมการเรียนรู ครูและผูเรียนรวมกนั อภปิ รายผลที่เกิดจากกิจกรรมการเรียนรแู ละเปล่ยี นประสบการณ โดยเนนใหผ ูเรียนเกดิ การคน พบองคค วาม รูดว ยตนเอง ครูเปนผูสงั เกตเพื่อใหข อมลู ยอ นกลบั เพือ่ ชวยใหองคค วามรูท่ีไดช ดั เจนข้นึ เปน การเสรมิ แรง และกระตุนใหผ ูเรยี นสนใจคน ควา หาความรูตอไป 7.4)ขน้ั ประเมนิ ผล การประเมนิ ผลสําเรจ็ ของการจัดการเรียนรูท ี่เนนผเู รียนเปน สําคญั นนั้ จะตอง วัดและประเมินใหครอบคลมุ ทกุ ดา น ทั้งในสวนของกระบวนการและผลงาน ท้ังดา นความรู ความรูสึก และ ทกั ษะการแสดงออกทกุ ดา น มีการวัดผลตามสภาพจรงิ โดยเนน การวดั จากการปฏบิ ัตงิ าน แฟมสะสมผลงาน ในการประเมนิ ผลสามารถประเมนิ ระหวางการเรยี นการสอนและประเมนิ สรุปรวม 7.5) ขน้ั สรุปและนาํ ไปใชป ระยุกตใ ช เปนข้ันตอนท่ผี ูเรียนคน พบความสามารถ จดุ เดนจุดดอ ยของ ตนหลังดําเนนิ กจิ กรรมการเรยี นรูซ ง่ึ พจิ ารณาไดจ ากการหาขอสรปุ จากบทเรยี น โดยครเู ปนผูช ้แี นะเพิ่มเตมิ การแลกเปล่ยี นเรียนรู การสะทอนความคดิ การแสดงผลงาน การจดั นิทรรศการ และการสรางสรรคใหมๆ ที่จะเกดิ ประโยชนต อสงั คม ชุมชน และการดาํ รงชีวิตประจําวัน 8) วธิ กี ารจดั การเรยี นรูทเี่ นน ผเู รียนเปน สาํ คัญ วธิ สี ง เสริมและใหความสาํ คัญกับผเู รยี นมีหลายวิธี ซง่ึ ครสู ามารถนาํ ไปปรับใชใ หเ หมาะสมกับ ผูเรียนและจดุ ประสงคการเรยี นรูสามารถจาํ แนกตามแนวคิดและวธิ กี ารเรยี นรู เอกสารเลม นี้ขอนําเสนอดังนี้ 1) การจดั การเรียนรทู างออม มแี นวคิดพน้ื ฐานวา “ยิง่ ผูเ รียนมีวฒุ ิภาวะสงู ขึน้ ย่ิงตอ งมคี วาม รบั ผดิ ชอบทจี่ ะตองคนหาคนพบขอความรูแ ละสรปุ ขอ ความรจู ากประสบการณก ารเรียนรขู องตนมากขึ้น” ตัวอยา งเทคนิควิธกี ารจดั การเรียนรแู บบออม ไดแ ก การเรยี นรแู บบสืบคน แบบคน พบ แบบแกป ญ หา แบบ สรางแผนผงั ความคดิ แบบใชกรณศี ึกษา แบบตง้ั คาํ ถาม และแบบใชก ารตัดสนิ ใจ 2) เทคนิคการเรยี นรเู ปนรายบุคคล เปนแนวทางหนง่ึ ของการเรยี นรทู ี่ผูเรยี นแตละคนปฏิบัติ เพื่อพฒั นาตนเอง และฝก ทักษะการเรียนรูตลอดชีวิต เทคนิคนีเ้ ร่ิมตนจากครหู รือผูเรยี นเปน ผกู าํ หนด โดย ผูเรยี นตองศึกษา วเิ คราะห สรปุ อา งอิง และสรุปขอความรบู นพนื้ ฐานของการวเิ คราะห และประเมินผล กระบวนการ ตัวอยางเทคนิคการจดั การเรียนรเู ปนรายบุคคล ไดแ ก การเรยี นแบบศูนยก ารเรียนรดู วยตนเอง คมู อื เตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 107 การทํารายงาน การมอบหมายงานเปนรายบคุ คล การทําโครงงาน การทาํ นติ ยสาร คอมพิวเตอรชว ยสอน ชดุ การสอน เปน ตน 3) เทคนิคการเรยี นรโู ดยใชเ ทคโนโลยี การนําเทคโนโลยมี าใชในการจัดการเรียนรู ควรนาํ มา ใชใ นฐานะเครือ่ งชวยสอน ชวยเสนอเนือ้ หาท่ีซับซอ นชวยจัดการเรียนรู กลมุ ขนาดใหญ ชวยลดปญ หาขาด แคลนครแู ละชว ยผูเรียนไดฝกปฏบิ ตั ิเพอื่ ความชํานาญ ตวั อยา งการจดั การเรียนรูโ ดยใชเทคโนโลยี เชน การใชส่ิงพิมพ ตาํ ราเรยี นและแบบฝก หัด การใชแ หลง ทรพั ยากรในชุมชน ศูนยการเรียน ชดุ การสอน คอมพวิ เตอรชวยสอน บทเรยี นสําเร็จรปู การเรยี นทางไกลผานดาวเทียม วทิ ยศุ กึ ษา เปน ตน 4) เทคนคิ การจัดการเรียนรูแ บบเนน การปฏิสัมพนั ธ เปน การเรยี นรูท กี่ ระตุน ใหผเู รียน มีปฏกิ ริ ยิ าและตอบสนองตอ ความรู ประสบการณ ความคิดเห็นของครแู ละเพอื่ นๆ ผูเ รียนจําไดฝ ก การจัด ระบบการคิด การโตแ ยง อยางมีเหตผุ ล และการพฒั นาทักษะทางสงั คม ตวั อยางเทคนิคการจัดการเรยี น การสอนแบบเนน การปฏิสัมพันธ ไดแก การโตวาที การระดมพลังสมอง การอภิปราย การเรยี นแบบรว มมือ การประชุมแบบตางๆ เปนตน 5) เทคนคิ การจัดการเรียนรแู บบเนน ประสบการณ เปนการจดั การเรียนรูทส่ี ง เสรมิ รบั ความรู จากประสบการณแ ละการสะทอ นความคิดเหน็ ทม่ี ตี อ ส่ิงตา งๆ ผูเรยี นจะไดต รวจสอบการเรยี นรูของตนไดรับ ประสบการณดานอารมณ ปรบั ความรูส ึก เจตคติ และคานยิ มของตน ตัวอยา งเทคนิควิธีการเรียนรนู ีไ้ ดแก กรณตี ัวอยาง เกม สถานการณจําลอง บทละคร บทบาทสมมุติ เปน ตน 6) เทคนคิ การเรียนรแู บบรว มมอื เปน การจดั การเรียนรทู ี่เนน การจดั สภาพแวดลอมทางการ เรยี นรูใ หผ ูเ รียนไดเ รยี นรูรว มกนั เปน กลมุ เลก็ ๆ โดยแตละกลมุ มีสวนรว มในการเรยี นรูและความสําเร็จของ กลุม โดยสมาชิกแตละกลุมเรยี นรรู วมกัน นาํ ผลการเรยี นรแู ลกเปล่ยี นเรยี นรูใ นกลุมใหญเปน ทรัพยากรการ เรียนรรู วมกนั เทคนิคการเรยี นรูน้ี ไดแก การรวมกันคดิ ปรศิ นาความคดิ กลมุ รวมมอื กลุมสบื คน เปนตน 7) เทคนคิ การเรียนรูแบบบรู ณาการ เปนการจดั การเรียนรทู ่นี ําเอาสาขาวชิ าตา งๆ ทส่ี ัมพันธก ัน มาผสมผสานกนั เพือ่ ใหก ารจัดการเรยี นรู สรา งความรขู องผเู รยี นมากกวาการใหเ นื้อหาโดยครู ตัวอยา ง เทคนคิ การเรยี นรู ไดแ ก การเรยี นรูแบบเลา เรือ่ ง (Story Line) การเรยี นรูแบบแกปญ หา เปน ตน 9) แนวทางการพิจารณาเลือกเทคนิควธิ ีการจดั การเรยี นรูท เ่ี นน ผูเ รียนเปน สาํ คญั 1) วิเคราะหจ ุดประสงคการเรียนรูเพ่อื ทราบความตองการใหผ เู รยี นเกดิ พฤตกิ รรมในระดบั ใด 2) วเิ คราะหผเู รียนเพ่อื ทราบระดับความสามารถ ความสนใจและวิธีเรยี นอยางไรบา ง 3) เลอื กเทคนคิ วิธีการเรยี นรู ตอ งเลือกอยางหลากหลายเพ่อื สนองผูเ รยี น โดยพิจารณาจากจุดเดน ในการสรางเสริมทกั ษะ ขอความรู และพฤติกรรม ประสทิ ธิผลในการสรา งทักษะขอความรปู ระสบการณ และโอกาสในการแสดงบทบาทการเรยี นรขู องผเู รยี น 4) ปรบั และเรยี บเรยี งเทคนิค เพ่อื ใหเหมาะสมกับจดุ มงุ หมาย กระบวนการเรียนรแู ละผลท่ีจะเกดิ ขน้ึ กบั ผเู รยี น คมู ือเตรยี มสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 108 10) ตวั บงชข้ี องการจดั การเรียนรทู ี่เนน ผูเ รียนเปนสําคัญ ศนู ยพัฒนาคุณภาพการเรยี นการสอน สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ ไดพ ัฒนาตัวบงชี้ การจดั การเรียนรทู ่ีเนน ผเู รียนเปนสาํ คัญ เพือ่ ใชเ ปนเครือ่ งตรวจสอบวา เม่ือใดก็ตามที่เกิดการเรียนรูตามตัว บงชเี้ หลา น้ี ยอ มหมายถึง ไดเ กดิ การเรียนรทู ีเ่ นนผเู รยี นเปน สาํ คญั แลว ดงั น้ี 10.1) ตัวบง ชก้ี ารเรยี นของผูเรยี น 1) มปี ระสบการณต รงสมั พันธกบั ธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม 2) ฝกปฏิบัติจนคนพบความถนดั และวิธกี ารของตนเอง 3) นํากจิ กรรมแลกเปลยี่ นการเรียนรูจ ากกลมุ 4) ฝก คดิ อยา งหลากหลายและสรางสรรค จนิ ตนาการ ตลอดจนไดแ สดงออกอยางชดั เจนและ มเี หตุผล 5) ไดรบั การพัฒนาเสรมิ แรงใหค นหาคําตอบแกป ญ หาท้ังของตนเองและรวมดว ยชวยกัน 6) ไดฝก คน รวบรวมขอ มลู และสรางองคความรดู วยตนเอง 7) เลอื กทาํ กจิ กรรมตามความสามารถความถนัดและความสนใจของตนเองอยา งมคี วามสขุ 8) ฝก ตนเองใหมีวนิ ยั และรบั ผดิ ชอบในการทาํ งาน (9) ฝกประเมนิ ปรบั ปรุงตนเองและยอมรับผูอืน่ ตลอดจนสนใจใฝหาความรูอ ยางตอเน่อื ง 10.2) ตวั บงชก้ี ารสอนของครู 1. เตรยี มการสอนทัง้ เนอ้ื หาและวิธีการ 2. จดั ส่งิ แวดลอมและบรรยากาศทปี่ ลุกเรา จูงใจและเสรมิ สรางใหผ เู รียนเกดิ การเรยี นรู 3. เอาใจใสผูเ รียนเปน รายบุคคล และแสดงความเมตตาตอผเู รยี นอยางทว่ั ถึง 4. จดั กจิ กรรมและสถานการณใหผเู รยี นไดแ สดงออกและคดิ อยา งสรางสรรค 5. สง เสรมิ ใหผูเรียนฝกคดิ ฝก ทาํ และฝกปรับปรุงตนเอง 6. สง เสรมิ กิจกรรมแลกเปลย่ี นเรยี นรจู ากกลุม สังเกตสวนดี และปรับปรงุ สว นดอยของผเู รียน 7. ใชสื่อการสอนเพอื่ ฝกการคิด การแกปญหาและการคนพบความรู 8. ใชแหลง เรยี นรูที่หลากหลายและเชอ่ื มโยงประสบการณกับชวี ติ จริง 9. ฝกฝนกริ ยิ ามารยาท และวินยั ตามวถิ ีวฒั นธรรมได 10. สงั เกตและประเมินพฒั นาการของผูเรียนอยางตอเนอื่ ง หัวใจสําคญั ของความสําเร็จของการจดั การเรยี นรูทเ่ี นน ผเู รยี นเปนสําคัญ อยทู ีผ่ ูเ รียนเรียนรเู ตม็ ศกั ยภาพ ครบถวนตามมาตรฐาน โดยใชพื้นฐานความรกั ความเมตตาทีค่ รูมีตอผูเรียนทกุ คน บรรยากาศแหง การเรยี นรูตอ งเปนไปตามชีวติ จริงของผูเรยี น เปดโอกาสใหผ เู รียนไดเ ลอื กแหลงเรียนรทู ่ีหลากหลายมีวธิ ีการ เรียนรูด ว ยตนเอง คาํ นึงถึงความแตกตา งระหวางบุคคล เปด โอกาสใหผเู รยี นสามารถประเมินผลการเรยี นรู ของตนเองได ประการสาํ คัญทส่ี ุด ผูเก่ียวของทางการศกึ ษาทุกฝายจะตองรว มมอื กันพัฒนาผูเรยี นอยา งตอ เน่ือง เพ่อื ประโยชนส ูงสุดกับผูเรยี น คมู อื เตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

109 3.รูปแบบกระบวนการเรยี นรูของผเู รยี น 1) ประเภทกระบวนการเรยี นรู กระบวนการเรยี นรูอาจแบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอื 1. กระบวนการเรียนรทู ั่วไป (Generic learning) เปน กระบวนการเรยี นรูท ี่ใชไ ด กับหลายวชิ า เชน - กระบวนการกลมุ - กระบวนการแกปญหา - กระบวนการเสรมิ สรา งคา นิยม - กระบวนการวิจัย - กระบวนการเชิงเหตุผล - กระบวนการคดิ วเิ คราะห ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com - สุ จิ ปุ ลิ - Think Tank - กระบวนการไตรสกิ ขา (ศลี สมาธิ ปญญา) - ฯลฯ 2. กระบวนการเรียนรเู ฉพาะวิชา (Specific learning) เปนกระบวนการท่ีใชป ระกอบการเรียนรู ตามสาระใหน ักเรยี นเขา ใจถงึ หลักการ กฎเกณฑ ทฤษฎี และระเบียบวิธีของ กลมุ สาระน้ัน ๆ การเนน กระบวนการเรยี นรูเฉพาะวิชายังมีสว นชวยแกปญหาการเรยี นรใู นแตล ะสาระ และชว ยใหผเู รียนเขา ถึงหัวใจ หรือประวัตขิ องกลมุ สาระนน้ั ๆ เชน การเรียนประวัติศาสตร โดยใชกระบวนการเรยี นรูเ ฉพาะประวัติ ศาสตร คอื วธิ กี ารทางประวัติศาสตรจ ะชว ยใหผูเรียนไดเกิดการเรียนรู โดยใชกระบวนการดงั กลา วท่ีอาศยั หลกั ฐานรอ งรอยตา ง ๆ เปน ขอมูลอาศยั แบบจาํ ลองทน่ี ักประวัติศาสตรส รางขึ้น มองปจ จบุ ันผา นแบบ จาํ ลองของประวตั ศิ าสตร (อดตี ) ทําใหน ักเรียนเกดิ จติ สํานึกในทางประวัติศาสตร อนั เปนการแกปญหาการ เรียนรปู ระวัตศิ าสตรสรา งเจตคติท่ดี ตี อ การเรยี นรปู ระวตั ศิ าสตรไปพรอมกันดวย 2.1 รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรแู บบการพฒั นากระบวนการคดิ และการจดั การมที ้ังหมด 6 รปู แบบ ไดแก 1) รปู แบบการจัดกระบวนการเรียนรแู บบการพฒั นากระบวนการคดิ ดว ยการใชค าํ ถาม 2) รปู แบบการจัดกระบวนการเรยี นรแู บบ 4 MAT’s 3) รปู แบบการจดั กระบวนการเรยี นรแู บบการพัฒนากระบวนการคดิ แบบวทิ ยาศาสตร 4) รูปแบบการจัดกระบวนการเรยี นรแู บบสงเสริมความคิดสรา งสรรค 5) รูปแบบการจัดกระบวนการเรยี นรูแบบโครงงาน 6) รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรูดว ยจงจรพัฒนาคณุ ภาพแบบ PDCA 2.2 รปู แบบการจดั กระบวนการเรียน แบบใชประสบการณจรงิ มที ้ังหมด 5 รูปแบบ ไดแก 1) รูปแบบการจัดกระบวนการการเรียนรแู บบประสบการณ 2) รูปแบบการจัดกระบวนการการเรียนรแู บบโครงงาน 3) รปู แบบการจัดกระบวนการการเรยี นรูท ่ีเนนการปฏิบัติ 4) รปู แบบการจัดกระบวนการการเรยี นรูแ บบรวมมอื 5) รูปแบบการจัดกระบวนการการเรยี นรจู ากสอื่ การเรียนรู คูมอื เตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 110 2.3 รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรแู บบบูรณาการ มีทัง้ หมด 2 รปู แบบ ไดแ ก 1) รูปแบบการจัดกระบวนการการเรียนรูแบบบูรณาการสสู าระการเรยี นรู 2) รปู แบบการจัดกระบวนการการเรยี นรูแ บบโครงงาน 2.4 รปู แบบการจดั กระบวนการเรยี นรูจ ากแหลงวทิ ยากร มีทั้งหมด 2 รปู แบบ ไดแก 1) รปู แบบการจัดกระบวนการการเรียนรจู ากแหลงการเรยี นรู 2) รูปแบบการจดั กระบวนการการเรียนรูแบบระบบนิเวศนในนาขาว/แปลงผัก หลกั การจดั การเรยี นรูท เ่ี นนผเู รยี นเปน สาํ คญั เปนหลกั การจดั การเรียนรูท่มี งุ ใหผเู รียนไดร ับสูงสุด กลา วคอื ผเู รยี นไดฝ ก ฝนทกั ษะกระบวนการคดิ และการปฏบิ ัตจิ ริงสอดคลอ งกับความสามารถและความ ถนดั เนน ใหผเู รยี นมีทักษะแสวงหาความรจู ากแหลงเรยี นรทู ห่ี ลากหลายสามารถนําความรไู ปใชใ นชีวิตจรงิ เปน กระบวนการเรียนรทู ี่ผเู รียนอยางมคี วามสุข 2) รปู แบบการเรียนรูท เี่ นนผูเรยี นเปนสาํ คัญ 2.1) รูปแบบการจดั การเรียนรแู บบการพัฒนากระบวนการคดิ ดวยการใชคําถามหมวกความคดิ 6 ใบ ลกั ษณะเดนของรปู แบบ การจดั กระบวนการเรยี นรูด วยการใชคําถาม เปนรูปแบบการเรยี นรูทีม่ ุง พัฒนาการคิดของ ผูเรียนใหมีความสามารถดา นทักษะการคิดอยา งเปน ระบบ จดุ เนน คือการกระตุนผเู รียนใหคดิ ต้งั คาํ ถามและ กระตุนใหเกดิ ความสนใจใฝรู คดิ หาคําตอบทถี่ กู ตองเนือ่ งจากคําถามเปนสิง่ สําคัญท่ีจะจดุ ประกายใหผ เู รยี น ใครเรียน ใครรู แสวงหาความรูตอไปไมมีทสี่ นิ้ สดุ ดังนั้น การต้ังคําถามเปนการชวยใหค รผู ูส อนสามารถ กระตุนผูเ รยี นใหคิดเปนได การใชคําถามเพอ่ื ใหเ กิดกระบวนการคิดมหี ลากหลายวิธี คาํ ถามหมวกความคดิ 6 ใบ (Six Thinking Hats) เปน รูปแบบการคิดรูปแบบหนงึ่ ทน่ี า สนใจ ลักษณะเดนของรูปแบบการใชค าํ ถามหมวกความคดิ 6 ใบ คือการใชส หี มวก ไดแก หมวก สขี าว หมวกสีแดง หมวกสีเหลือ หมวกสดี าํ หมวกสเี ขียว และ หมวกสฟี า เปนกรอบแนวทางในการตั้ง คาํ ถามเพอ่ื คน หาคําตอบ ผเู รียนสามารถคน หาคําตอบจากเรอื่ งใดเรื่องหน่ึงไดอยางรอบดา น และไดแ สดง บทบาทการคิดในทกุ แงม มุ ตามสขี องหมวกที่สวมอยู สีของหมวกแตละใบจะมีความหมายทีบ่ อกใหท ราบ วาตอ งการใหค ิดไปทางใด จึงเปนรูปแบบการจัดการเรียนรูทช่ี วยเพ่มิ พูนทักษะการคดิ ของผูเรยี นไดอ ยา ง ชดั เจน ขน้ั ตอนการจัดการเรยี นรู การเตรยี มการจัดกระบวนการเรยี นรู 1. ศกึ ษาหลักสูตรจดั ทาํ ตารางการวเิ คราะหหลกั สตู รเพ่อื ตรวจสอบความสอดคลอง สัมพนั ธกับหลักการจดุ หมายมาตรฐานการเรยี นรู และคาํ อธบิ ายรายวิชาเพ่ือจดั ลําดับจุดประสงคก ารเรยี นรู กําหนดเนอ้ื หา จุดประสงคก ารเรียนรู เพื่อกําหนดคาบการสอน 2. กาํ หนดเทคนิควธิ ีสอนและกิจกรรมการสอนท่ีสอดคลองกบั ขอ 1. โดยเลอื ก คมู ือเตรยี มสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 111 ใชเทคนคิ วธิ กี ารสอนทีห่ ลากหลาย 3. สาํ รวจแหลงเรยี นรู (1) กําหนดสื่อการเรียนรู (2) กําหนดวธิ กี ารและเครอื่ งมือวดั ผล และประเมนิ ผลท่หี ลากหลายรูปแบบ ครอบคลุมท้งั พทุ ธิพิสัย ทกั ษะพิสยั จติ พิสัย เนนการประเมินตาม สภาพจริง เทคนคิ การจัดกิจกรรมการเรยี นรู มีข้นั ตอน ดังนี้ ขั้นที่ 1 ข้นั นําเขา สบู ทเรยี น เปน ขนั้ การจดั กจิ กรรมกระตุน ใหผูเรียนเกดิ ความสนใจ และมีความพรอ มที่จะเรียนรู กจิ กรรมท่จี ัดขน้ึ เนนการกระตนุ ใหผเู รียนเกิดความสนใจและมคี วามพรอ มที่จะ เรียนรู โดยวธิ กี ารและส่ือทีห่ ลากหลายประกอบกับการใชค ําถามกระตนุ ซักถามทบทวนหรอื แสดงความคิด เห็น นําประสบการณเ ดมิ มาเชือ่ มกบั ประสบการณใ หม ขัน้ ที่ 2 ข้นั ดาํ เนินการสอน เปน การจัดกจิ กรรมการเรียนรู เพือ่ กระตนุ การคิด ดวย การใชค ําถามหมวกความคิด 6 ใบ ลกั ษณะกจิ กรรมเนน ใหผ ูเรียนมีบทบาทและมีสว นรว มในกิจกรรมการ เรยี นรมู ากทีส่ ดุ ผเู รยี นมปี ฎสิ ัมพนั ธตอ กนั รวมกนั แสดงออกดว ยการตง้ั คาํ ถามตอบคาํ ถาม ครูผสู อนออก แบบกรอบของการคิด ดวยการใชคาํ ถามตามสีของหมวก (หมวกแตละสจี ะใชแทนวิธีคิดแตละแบบ) โดย จะใชหมวกสใี ดกอ นหลังกไ็ ด และนักเรยี นสามารถใชค าํ ถามของหมวกแตละสไี ดไมจ าํ กัดจํานวนครง้ั จนไดค าํ ตอบหรือองคความรูใ นเรอ่ื งที่เรยี นจนชัดเจน ในข้ันตอนนีจ้ ําเปน ตองมีการรวมกนั วิเคราะห เพือ่ ให ไดค วามจรงิ ขอเทจ็ จริง หรอื คําตอบท่ีตองการ ลักษณะคาํ ถามทีน่ ํามาใชใน ข้นั ตอนนี้ เปน ดังนี้ หมวกสขี าว ใชคาํ ถามท่ีกระตนุ ใหเ สนอขอมลู ทเี่ ปน ขอเท็จจรงิ หมวกสีแดง ใชค ําถามเพือ่ ใหเ กดิ การอธิบายความรูส ึกตอ ขอมลู เร่ืองราว หรอื เหตกุ ารณ เปน ตน หมวกทเ่ี หลอื ง ใชคาํ ถามกระตุนใหคนหาขอ ดี หรอื จดุ เดนและขอมลู เรื่องราว หรือเหตุ การณ เปน ตน หมวกสดี าํ ใชคําถามทีร่ ะบุสาเหตุของปญ หา ความไมสมบรู ณ ความลม เหลว เปนตน หมวกสเี ขียว ใชคาํ ถามท่เี สนอแนะวิธแี กไ ข การเปล่ยี นไปสูสงิ่ ที่ดีกวา ทางเลอื กใหม หมวกสฟี า ใชค าํ ถามเพื่อการตัดสนิ ใจ หรอื สรปุ ขอ มลู เชน ขอคิด ความรทู ่ีไดร ับ ขนั้ ท่ี 3 ขน้ั สรปุ เปน ขั้นตอนสรุปผลการเรยี นรูตามวัตถปุ ระสงคท ีต่ ้งั ไว ครูเปด โอกาส ใหผูเ รยี นมีสว นรวม โดยผเู รยี นจะรว มกนั สรปุ ความรู ภาพรวมของเร่อื งท่เี รียนหรือสรุปสาระสาํ คญั ของ บทเรยี น โดยนาํ ความรทู ี่ไดท ง้ั หมดมานาํ เสนอแลกเปล่ียนเรียนรูร ะหวางกันและรวมกันสรุปขอ คน พบ สงั เคราะหเ ปนองคความรูใ หม ขน้ั ท่ี 4 ข้นั ประเมินผล ลักษณะการประเมินควรใชวธิ กี ารท่ีหลากหลาย เปน การประเมนิ สิง่ ทีผ่ ูเรยี นไดเ รยี นรจู ากการจัดกจิ กรรม ซง่ึ ไดจากการสรุป การบนั ทกึ การตรวจผลงาน การประเมนิ อาจ เปดโอกาสใหบ คุ คลภายนอก เชน ผูปกครอง เพื่อนนกั เรียน หรือชมุ ชน รวมประเมนิ ผลได ในบางเรือ่ ง คูม อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 112 ผงั สรปุ ขั้นตอนการจัดการเรยี นรดู ว ยการใชคําถามหมวกความคิด 6 ใบ ขน้ั นาํ เขาสบู ทเรยี น ข้ันดําเนนิ การสอน จดั การเรยี นรกู ระตนุ การคดิ ดวยการใชค ําถามหมวดความคิด 6 ใบ ซงึ่ สามารถออกแบบกรอบของการคดิ ดวยการใชคาํ ถามตามสีของหมวกแตล ะใบได โดยไมจาํ กัดจาํ นวนครงั้ ดังน้ี หมวกสีขาว ใชค าํ ถามทก่ี ระตนุ ใหเ สนอขอ มลู ทเ่ี ปน ขอเทจ็ จรงิ จากการอาน การสงั เกต หรือเหตกุ ารณ เปน ตน หมวกสีแดง ใชค าํ ถามเพื่อใหเ กิดการอธิบายความรสู กึ ตอ ขอมูล เร่อื งราว หรอื เหตุการณ เปนตน หมวกทเี่ หลือง ใชค ําถามกระตนุ ใหคน หาขอ ดี หรอื จุดเดนและขอมลู เรอ่ื งราว หรือเหตกุ ารณ เปน ตน หมวกสดี ํา ใชค าํ ถามทรี่ ะบุสาเหตุของปญ หา , ความไมสมบรู ณ , ความลมเหลว เปนตน หมวกสเี ขยี ว ใชค ําถามทีเ่ สนอแนะวิธีแกไข การเปลย่ี นไปสสู ่งิ ทดี่ กี วา, ทางเลอื กใหม หมวกสีฟา ใชคําถามเพอื่ การตดั สนิ ใจ หรอื สรปุ ขอมลู เชน ขอ คดิ ความรทู ีไ่ ดรบั เปน ตน ข้ันสรปุ ขนั้ ประเมินผล คูมือเตรียมสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

113 2.2) รปู แบบการจัดการเรียนรแู บบกระบวนการแกป ญหา (Problem solving) ลกั ษณะเดน ของรปู แบบ การจัดกระบวนการเรียนรู แบบกระบวนการแกป ญ หา มลี กั ษณะเดน คอื ผเู รยี นเปน ผูปฎบิ ัติ กิจกรรม มชี ้นิ งานทเี่ ปน รูปธรรม ผูเรยี นมีปฏิสัมพันธตอ ผสู อนและเพ่ือน ผูเรยี นไดพฒั นาทักษะการคดิ แกป ญ หา และตระหนกั รูในปญหาทอ่ี าจเกิดขึน้ และสามารถใชท ักษะการคดิ มาแกป ญหาทพ่ี บ ไดซ่งึ ถอื วา การจัดกระบวนการเรยี นรแู บบกระบวนการแกป ญหามีความสําคัญตอ การเรียนรเู ปน อยา งมาก เพราะเปน การเรยี นรูท ่ใี ชปญ หาจากชีวติ จริงและมคี วามหมายตอการเรียน ใหโอกาสผเู รียนไดฝ ก คดิ ดวยตนเอง โดย จดั สถานการณห รือปญหาท่นี า สนใจทา ทายอยากใหคิดและชวยพัฒนาการคดิ ของเรียนเปนลําดับขัน้ ตอน ซึ่งการเรียนรูจากสภาพจริงนีเ้ ปน การแกปญหาตามขัน้ ตอนโดยผานการวเิ คราะหอ ยางเปน ระบบตาม กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร การเรยี นรูม ีลักษณะรว มกนั เปนกลมุ แบบรว มมือรว มใจดวยวธิ กี ารทห่ี ลาก หลาย เชน บทบาทสมมติ โครงงาน การสืบสวนสอบสวน การศึกษานอกสถานที่ การจดั กระบวนการเรยี นรู แบบน้จี ะทาํ ใหผ ูเรียนเกดิ ความสนใจ ตง้ั ใจเรียน เห็นประโยชนข องการเรียนรู สรางนิสยั ใหผ เู รยี นรกั การ คนควา หาความรู และฝกนิสัยใหเปนคนมเี หตุผล มีความคิดริเริ่มสรางสรรค ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ข้ันตอนการจดั กระบวนการเรียนรูรปู แบบกระบวนการแกปญหา 1. กาํ หนดปญ หา 2. ตั้งสมมติฐาน 3. เกบ็ รวบรวมขอ มูล 5. สรปุ และประเมินผล 4. วเิ คราะหขอมลู รายละเอยี ดขนั้ ตอนการจัดการเรยี นรู ข้นั ตอนการจัดกระบวนการเรียนรรู ูปแบบกระบวนการแกปญ หามดี งั นี้ 1. กาํ หนดปญหา ปญ หาทน่ี ํามาใชใ นบทเรียนอาจไดมาจากสื่อการสอนตาง ๆ เชน ภาพ เหตกุ ารณ การสาธติ การเลา เรือ่ ง การใหด ภู าพยนตร สไลด การทายปญหา เกม ขา ว เหตุการณ ประจําวนั ท่นี าสนใจ การสรา งสถานการณ/ บทบาทสมมติ สถานการณจ ริง ของจริงหรือสถานการณจรงิ 2. การต้ังสมมตฐิ าน สมมตฐิ านจะเกิดขน้ึ ไดจ ากการสังเกต การรวบรวม ขอ มลู ขอเทจ็ จริงและประสบการณเ ดมิ จนกระทั่งนาํ มาคาดคะเนคาํ ตอบของปญ หาอยางมีเหตผุ ล 3. การเกบ็ รวบรวมขอ มลู รวบรวมขอ มลู จากการอา น การสงั เกต การสัมภาษณ การ สืบคน ขอ มลู ดวยวิธีการตา ง ๆ ท่ีหลากหลายหรอื ทาํ การทดลอง และจดบันทึกขอ มูลอยางละเอียดเพอ่ื นาํ ไป วิเคราะหข อมลู ใหไดค าํ ตอบของปญ หาในที่สุด คูม อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 114 4. วิเคราะหข อมลู เปนข้นั ตอนท่มี กี ารนําเสนอขอ มูลทไ่ี ดจ ากการสืบคนหรือทําการ ทดลองนํามาตแี ผเ ปด โอกาสใหส มาชิกไดม ีการอภิปราย ซักถาม ตอบคาํ ถาม แสดงความคดิ เหน็ โดยมี ผสู อนคอยชว ยเหลือแนะนาํ อนั จะนาํ ไปสกู ารสรุปขอมลู 5. การสรุปและประเมินผล เปนขั้นสดุ ทายของกระบวนการเรียนรแู บบกระบวนการ แกปญหาเปนผลสรปุ ท่ไี ดจ ากขอมลู ตาง ๆ หลงั จากนัน้ ผูส อนและผูเรยี นรวมกนั ประเมนิ ผลการเรยี นดวย วธิ ีการตาง ๆ ทห่ี ลากหลาย และนาํ ผลการประเมินไปใชใ นการพฒั นาผเู รยี นตอ ไป 2.3) รปู แบบการจัดการเรยี นรแู บบใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning) ลกั ษณะเดน ของรูปแบบ การเรยี นรโู ดยใชปญหาเปน ฐาน เปน กระบวนการเรียนรทู ี่สรางความรูจ ากกระบวนการทาํ งาน กลมุ เพอื่ แกปญ หาหรอื สถานการณท ี่สนใจเกี่ยวกับชีวติ ประจําวัน และมีความสาํ คัญตอ ผูเรยี น ตัวปญ หาจะ เปน จดุ ตั้งตน ของกระบวนการเรียนรู และเปนตวั กระตนุ ตอ ไปในการพัฒนาทกั ษะการแกป ญ หาดวยเหตุผล การสบื คน ขอ มลู ที่ตองการเพ่อื สรา งความเขาใจกลไกของตัวปญหารวมทัง้ วิธกี ารแกปญ หา มงุ เนนพฒั นา นักเรียนในดา นทักษะการเรียนรูมากกวา ความรูทีน่ กั เรียนจะไดมา และพัฒนานักเรยี นสูก ารเปน ผทู ส่ี ามารถ เรยี นรูโดยการช้ีนาํ ตนเองได ข้นั ตอนการจัดการเรียนรู ข้นั ที่ 1 กาํ หนดปญหา เปน ขั้นทคี่ รูจดั สถานการณตา ง ๆ กระตนุ ใหผเู รยี นเกิดความ สนใจ และมองเห็นปญ หาตา ง ๆ สามารถกําหนดสง่ิ ท่ีเปนปญหาที่อยากรูอยากเรยี นไดและเกิดความสนใจ ที่จะคนหาคําตอบ ขนั้ ท่ี 2 ทําความเขาใจกบั ปญหา นักเรียนจะตองทาํ ความเขาใจในปญหาทต่ี อ งการ เรียนรู ซ่งึ นกั เรยี นจะตอ งสามารถอธิบายส่งิ ตาง ๆ ท่เี กย่ี วของกับปญหาได ขน้ั ท่ี 3 ดาํ เนนิ การศกึ ษาคนควา นักเรยี นกาํ หนดส่งิ ทีต่ องเรยี น ดําเนินการศึกษา คนควาดวยตนเอง ดว ยวิธีการทีห่ ลากหลาย ข้นั ท่ี 4 สงั เคราะหค วามรู เปน ขั้นที่นักเรียนนาํ ความรทู ีไ่ ดคนความาแลกเปล่ียนเรียน รูรว มกนั อภปิ รายและสงั เคราะหค วามรทู ีไ่ ดมามคี วามเหมาะสมหรอื ไมเพยี งใด ขั้นที่ 5 สรปุ และประเมนิ คาของคาํ ตอบ นกั เรียนแตละกลุมสรปุ ผลงานของกลุมตนเอง และประเมนิ ผลงานวา ขอ มูลทศ่ี ึกษาคน ความีความเหมาะสมหรือไมเพียงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคิด ภายในกลมุ ของตนอยา งอิสระ ทกุ กลมุ ชวยกันสรุปองคค วามรูในภาพรวมของปญหาอีกครัง้ ขั้นที่ 6 นาํ เสนอและประเมินผลงาน นักเรยี นนาํ ขอมลู ทไ่ี ดมาจดั ระบบองคค วามรู และนาํ เสนอเปน ผลงานในรปู แบบที่หลากหลาย นกั เรยี นทกุ กลมุ รวมท้ังผูท่เี กยี่ วของกบั ปญ หารวมกัน ประเมนิ ผลงาน คมู ือเตรยี มสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

115 แผนภาพแสดงขนั้ ตอนการจัดการเรียนรูแบบใชป ญหาเปนฐาน การเตรียมการของครู - พิจารณาเลือกมาตรฐานสาระการเรยี นรู /เน้อื หาท่เี หมาะสมกับรปู แบบ - จัดทําผงั มโนทศั น/ แผนการจดั การเรยี นรู - จัดทาํ เครอื่ งมือวดั และประเมินผล ้บานสอบค ูร www.sobkroo.comบทบาทครใู นการจดั บทบาทผูเรียน การเรยี นร ¦ แนะนํารปู แบบ/วิธีการเรียนรู 1. กําหนดปญหา ¦ เสนอปญ หาหลากหลาย ¦ ยกตัวอยางปญหา/สถานการณ ¦ เลือกปญ หาท่สี นใจ ¦ ตง้ั คําถามใหคิดตอ 2. ทาํ ความเขาใจ ¦ แบง กลุมตามความสนใจ ปญหา ¦ ถามคาํ ถามใหน ักเรยี น ¦ เสนอปญ หาหลากหลาย คิดละเอียด 3. ดาํ เนนิ การศกึ ษา ¦ เลือกปญ หาท่สี นใจ คนควา ¦ แบง กลมุ ตามความสนใจ ¦ กระตุนยว่ั ยใุ หนกั เรยี นคดิ ตอ ¦ ชว ยดูแลตรวจสอบ แนะนํา 4. สังเคราะห ¦ แบง งาน แบง หนา ท่ี ความรู ¦ จัดเรยี งลาํ ดบั การทาํ งาน ความถูกตอ งครอบคลมุ ¦ กําหนดเปาหมายงาน/ ¦ ศึกษาคน ควา หาขอมลู เพ่ิมเติม ระยะเวลา ¦ อาํ นวยความสะดวก จัดหา ¦ คน ควาศกึ ษาและบันทึก วสั ดุ เอกสาร สอื่ เทคโนโลยี ¦ นักเรยี นแตละคนนําความรู ¦ แนะนําใหกาํ ลงั ใจ มานาํ เสนอภายในกลมุ ¦ แลกเปลย่ี นขอ มูลความคิดเหน็ ¦ ตรวจสอบขอมลู วา สามารถ ¦ ตัง้ คาํ ถามเพ่ือสรางความคดิ ตอบคําถามท่อี ยากรไู ดท ้งั หมด หรอื ไม รวบยอด ¦ ตรวจสอบความถกู ตอง เหมาะสม พอเพยี ง ¦ ทบทวนและหาความรูเพมิ่ เตมิ คมู อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

116 ¦ ครชู ว ยตรวจสอบการประมวล 5. การประเมนิ ผล ¦ กลมุ นาํ ขอมลู ทไ่ี ดท ั้งหมดมา การสรา งองคค วามรใู หม คาํ ตอบ ประมวลสรา งเปน องคความรใู หม ¦ ใหนกั เรียนสรุปองคค วามรูท ่ไี ด ¦ ประเมินประสิทธภิ าพ คณุ ภาพ จากการศกึ ษาคนควา การปฏบิ ัตงิ านกลมุ ¦ พิจารณาความเหมาะสม เพยี งพอ ¦ ประเมินตนเองท้ังดา นความรู กระบวนการกลมุ ความพงึ พอใจ ¦ เลือกวิธีการ/รปู แบบการนําเสนอ ผลงานทีน่ า สนใจ ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ¦ ครปู ระเมินตนเอง ประเมินผล 6. นําเสนอและ ¦ เสนอผลงานการปฏบิ ัตงิ าน การเรียนรู ประเมินผลงาน ตอ เพ่อื นนกั เรยี น / ครู วทิ ยากรทอ งถิ่น, ผูสนใจ ¦ ความรคู วามจํา ¦ ความเขาใจ ¦ ประเมินผลรวมกับกลมุ เพอ่ื น/ครู ¦ การนาํ ไปใช การคดิ วิเคราะห วทิ ยากรทองถ่นิ เผยแพร ผลงานของนักเรยี น 2.4) รูปแบบการจัดการเรียนรแู บบสรางสรรคองคความรู (Constructivism) ลักษณะเดนของรปู แบบ การจดั กระบวนการเรียนรูรูปแบบการสรางองคความรู (Constructivism) มีลกั ษณะเดน คอื การใหค วามสาํ คญั ของกระบวนการเรียนรูของผเู รยี นและความสาํ คัญของความรเู ดมิ ครูเปด โอกาสให ผเู รยี นเปนผูแสดงความรูไ ดด ว ยตนเอง และสามารถสรางความรดู วยตนเองได ผูเรียนจะเปน ผูออกไป สังเกตส่ิง ทตี่ นอยากรู คนควา แสงหาความรดู ว ยตนเอง สามารถเช่อื มโยงความรูเ ดิม ประสบการณ เดิมกับความรูใหม จนสรา งสรรคเ ปนองคความรแู ละประสบการณใหม การเรยี นรตู อ งใหผ ูเ รยี นลงมือปฏิบัติ จริง คน หาความรูดวยตนเอง จนคน พบความรแู ละรูจ กั สงิ่ ทค่ี น พบ เรียนรวู เิ คราะหตอจนรูจรงิ วา ลกึ ๆ แลว สิง่ นั้นคืออะไร มีความสําคญั มากนอ ยเพียงไร และศกึ ษาคนควาใหลึกซง้ึ ไปจนถงึ รแู จง ตามศักยภาพของ ตนเอง รปู แบบการเรยี นรูแบบนจ้ี ะสงเสรมิ ผเู รยี นไดพฒั นาความสามารถในการคดิ พรอ มทั้งฝกให ผูเ รยี น มีทักษะทางสังคมท่ีดีไดม ปี ฏสิ ัมพนั ธร วมแลกเปลยี่ นเรยี นรรู ะหวา งผเู รยี นดว ยกนั และกบั ครผู สู อน ขนั้ ตอนการจัดการเรียนรู - ข้ันนาํ (Orientation) เปน ข้นั ท่ีผูเรียนจะรบั รูถ งึ จุดมงุ หมายและมแี รงจงู ใจใน การเรียนบทเรียน คูม ือเตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 117 - ข้นั ทบทวนความรูเดมิ (Elicitation of the Prior Knowledge) เปนขั้นทีผ่ เู รยี นแสดง ออกถึงความรคู วามเขาใจเดิมท่ีผเู รยี นมอี ยูก บั เรื่องทกี่ าํ ลังจะเรียน - ข้นั ปรบั เปล่ยี นความคิด (Turning Restructuring of Ideas) นับเปนข้ันตอนทสี่ ําคญั เปนหวั ใจตามแนว Constructivism ซ่ึงประกอบดว ย ข้ันตอนยอ ยดงั นี้ - ทําความกระจา ง และแลกเปลี่ยนเรยี นรรู ะหวางกันและกนั (Clarification and Exchange of ideas) - การสรางความคดิ ใหม (Constructivism of New Ideas) จากการอภปิ ราย รวมกนั และการสาธิต ผูเรียนสามารถกําหนดความคดิ ใหม หรือความรใู หม - ประเมินความคดิ ใหม (Evaluation of the New Ideas) โดยการทดลองหรือ การคิดอยางลกึ ซึง้ - ข้นั นาํ ความคิดไปใช (Application of Ideas) เปนข้ันตอนที่ผูเรยี นมีโอกาสใชแนวคดิ หรอื ความรูความเขาใจท่พี ัฒนาข้ึนมาใหมในสถานการณตาง ๆ ท้ังท่ีคุน เคยและไมคนุ เคย ผเู รียนเกิดการ เรยี นรอู ยางมคี วามหมาย - ข้นั ทบทวน ( Review) เปนขนั้ ตอนสุดทาย ผเู รยี นจะไดทบทวนวา ความคดิ ความเขาใจของเขาไดเปล่ียนไปโดยการเปรียบเทยี บความคดิ เมือ่ เรม่ิ ตน บทเรียน กับความคิดเมื่อ สน้ิ สุดบทเรียน 2.5) รูปแบบการจัดการเรยี นรแู บบสง เสรมิ ความคดิ สรา งสรรค ลักษณะเดนของรปู แบบ ความคดิ สรา งสรรคเ ปน กระบวนการทางปญญาระดบั สงู ทีใ่ ชใ นกระบวนการทางความคดิ หลาย ๆ อยางมารวมกัน ซึง่ ประกอบดวยความคิดคลองแคลว (Fluency) ความคดิ ยืดหยุน (Flexibility) ความคิดริเรม่ิ (Original) และความคดิ ละเอียดลออ (Elaboration Guilford) ความคดิ สรางสรรคเ ปน ความสามารถในการ มองเหน็ สง่ิ ตา ง ๆ ในแงม มุ ใหม ๆ หรือเปน การกระทาํ ส่งิ ตาง ๆ ไดอ ยางมีเอกลักษณเ ฉพาะตวั หรือไมซ ้ํา แบบใคร อยา งมีความแปลกใหม เปน การเชื่อมโยงสงิ่ ที่ไมสมั พนั ธ ใหกลายเปนส่ิงใหมไ ดอยางเหมาะสม เราสามารถอธิบายความคดิ สรา งสรรคไดจาก 1) ผลงานที่ผลิต 2) กระบวนการที่จดั กระทํา 3) ทกั ษะท่ใี ช ในแงความคลอ งแคลว 4) บุคลิกภาพของบคุ คลและเง่ือนไขสิง่ แวดลอ มทมี่ อี ทิ ธิพลตอความคิดสรางสรรค กจิ กรรมความคดิ สรา งสรรค เปนกิจกรรมทางการเรียนการสอนทีจ่ ัดใหผ เู รียนเพ่ือสงเสริมความคิด สรา งสรรคไ ดหลากหลายรูปแบบ เชน กจิ กรรมทางภาษากจิ กรรมการแสดงออก ทางจินตนาการ การวาดรปู การเลานทิ านโดยใชเ ทคนิคตา ง ๆ การเลน สีแบบตาง ๆ งานสรา งสรรค จากกระดาษ การปน การประดษิ ฐ รวมทงั้ การฝก แกปญ หาในทางการสรา งสรรคการใชแบบฝก ความคดิ สรา งสรรค และการใชบทเรียนสําเรจ็ รปู เปนตน คมู อื เตรยี มสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 118 ข้ันตอนการจัดการเรียนรู 1. ขน้ั สรางความตระหนัก 2. ขนั้ ระดมพลงั ความคิด 3. ขน้ั สรา งสรรคช ้นิ งาน 4. ขน้ั นาํ เสนอผลงาน 5. ขนั้ วดั / ประเมินผล 6. ข้ัน เผยแพรผ ลงาน รายละเอยี ดขน้ั ตอน - การสรา งความตระหนกั เปน ขัน้ ตอนท่ีสําคัญ ใชการกระตุน เรา เรียกรอง ความสนใจของผูเรียนเขาสเู รื่องท่เี รียนรู ครูตองอาศยั เทคนิคตา ง ๆ เชน เกม เพลง ลลี าทาทางตาง ๆ ทีจ่ ะทําใหผ เู รยี นเกิดความคิดจินตนาการ - การระดมพลงั ความคดิ ใชการดึงศกั ยภาพของผเู รียนแตละคน ซ่งึ ครจู ัดกจิ กรรม การเรยี นรเู ก่ยี วกบั เรื่องนัน้ ๆ ตองมรี ูปแบบทีห่ ลากหลาย เปน การคน หาคําตอบ ผเู รียนทกุ คนจะตองมี สว นรวม ครูทําหนาทเี่ หมือนนายทัพเรอื - สรางสรรคชิน้ งาน หลงั จากผเู รยี นไดผ านกระบวนการเรียนรูคดิ หาคําตอบแลว ผูเรยี นจินตนาการสรา งผลงานในรูปแบบตาง ๆ เชน ในดานภาษา อาจจะผลงานรูปแบบของงานเขยี น แบบตาง ๆ เชน บทรอยกรอง บทเพลง ปรศิ นาคําทาย ฯลฯ แบบท่ีเปน รูปทรงหรอื เปน มิติ โดยใชว สั ดุ ตา ง ๆ - การนําเสนอ เปน ขั้นตอนทสี่ ําคญั ผูเ รียนไดม ีโอกาสวพิ ากษว ิจารณ แสดงความคดิ ความเหน็ สรา งคุณลักษณะนิสยั ทีพ่ ึงประสงค การรูจักยอมรับ การมีเหตุผล การประยกุ ตการนาํ ไปใช ทาํ ใหผเู รยี นมีความภาคภูมิใจ - การวดั ประเมินผล ใชร ูปแบบและเคร่อื งมือที่หลากหลาย เนน ใหผ ูเ รยี นรจู กั ประเมินผลงานตนเอง มกี ารยอมรับ แกไ ข บนพ้นื ฐานของหลกั การทางประชาธปิ ไตย คือปญ ญาธรรม ถาวรธรรม สามัคคธี รรม - การเผยแพรผลงาน ผลงานของผูเรยี นทุกคนทุกกลมุ จะตอ งนาํ ไปเผยแพรใ นรูป แบบตาง ๆ เชน จดั นทิ รรศการใหเ พ่ือนไดชื่นชม ผูป กครองไดชนื่ ชม เปนการนําเสนอความรใู หก วา ง ขวางยิ่งขน้ึ 2.6)รูปแบบการจดั กระบวนการเรยี นรแู บบโครงงาน ลกั ษณะเดนของรปู แบบ การเรยี นรูโ ดยโครงงานเปนกระบวนการแสวงหาความรู หรือคนควาคําตอบในส่ิงท่ผี ูเรียนอยากรู หรือสงสยั ดวยวิธกี ารตาง ๆ อยา งหลากหลายเปน รูปแบบการเรียนรทู ่ผี ูเรียนไดเ ลอื กตามความสนใจของตน คูมอื เตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารินทร

119 เองหรือของกลุม ซง่ึ ตัดสินใจรว มกนั โดยใชวิธกี ารและแหลงเรยี นรูท หี่ ลากหลาย ทาํ ใหไดช้ินงานท่ีสามารถ นําผลการศกึ ษาไปใชใ นชีวิตจรงิ ได การสอนโดยโครงงาน เปนการสอนที่ใชเ ทคนคิ วิธีการหลาย ๆ รปู แบบมาผสมผสานรว ม กันระหวางกระบวนการกลมุ การสอนคดิ การสอนแกป ญ หา การสอนเนน กระบวนการ การสอนแบบ ปริศนา ความคดิ และการสอนแบบรว มกนั คิด ทงั้ น้ี มงุ หวงั ใหผเู รยี นรูเร่ืองใดเรอ่ื งหน่งึ จากความสนใจ อยากรูอยากเรียนของผเู รยี นเอง โดยใชกระบวนการและวิธีการทางวิทยาศาสตร ผเู รียนจะเปน ผูล งมือปฏิบัตกิ จิ กรรมตาง ๆ เพอ่ื คนควา คาํ ตอบดว ยตนเอง เปนการสอนทมี่ งุ เนน ใหผ เู รยี นไดเรียนรูจาก ประสบการณต รงกบั แหลง ความรูเ บื้องตน ผูเรียนสามารถสรุปความรไู ดดว ยตนเอง ซง่ึ ความรทู ี่ผเู รียนไดม า ไมจาํ เปนตอ งตรงกบั ตํารา แตผ ูส อนจะตองสนบั สนุนใหผูเรียนศึกษาคนควาเพม่ิ เติม โดย จดั แหลง การเรียนรูใหแลวปรับปรุงความรูทไ่ี ดใ หสมบูรณ ข้นั ตอนการจัดการเรียนรู ขัน้ ตอนการจดั กระบวนการเรียนรแู บบโครงงานทีเ่ หมาะสมกับบริบทของสถานศึกษา ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ขั้นตอนท่ี 1 ข้ันนาํ เสนอ ขั้นตอนที่ 2 ข้นั วางแผน ขนั้ ตอนที่ 3 ข้นั ปฏบิ ัติ ขั้นตอนที่ 4 ข้นั ประเมนิ ผล รายละเอียดขนั้ ตอนการจดั กระบวนการเรยี นรูแ บบโครงงาน 1. ขนั้ นาํ เสนอ หมายถงึ ข้นั ทค่ี รใู หนกั เรียนศึกษาใบความรู กําหนดสถานการณ ศึกษา สถานการณ เกมรปู ภาพหรอื การใชเทคนคิ การตัง้ คําถามเกี่ยวกบั สาระการเรียนรทู ่กี ําหนดในแผนการจัดการ เรยี นรูแตล ะแผน เชน สาระการเรยี นรู ตามหลักสูตรและสาระการเรียนรทู เ่ี ปนขนั้ ตอนของโครงงาน เพ่ือใช เปนแนวทางในการวางแผนการเรยี นรู 2. ข้นั วางแผน หมายถงึ ข้นั ทนี่ กั เรียนรว มกันวางแผน โดยการระดมความคิดอภิปราย หารอื ขอสรปุ ของกลุม เพอื่ ใชเ ปนแนวทางในการปฏบิ ัติ 3. ขน้ั ปฏบิ ัติ หมายถงึ ขน้ั การวดั และประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ โดยใหบ รรลุ จดุ ประสงคก ารเรยี นรูท ี่กําหนดไวในแผนการจดั การเรยี นรู โดยมีครู นักเรยี นและเพื่อนรว มกันประเมิน คูมือเตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 120 2.7) รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรูแบบประสบการณแ ละทเี่ นน การปฏบิ ัติ ลักษณะเดนของรปู แบบ รูปแบบการจัดกระบวนการเรยี นรูแบบประสบการณ มีลกั ษณะเดน คอื ผเู รียนไดประยกุ ตใ ช ความคดิ ประสบการณ ความสามารถและทักษะตา ง ๆ ในเวลาเดียวกันจนสามารถสรางความรดู ว ยตนเอง และไดร บั แลกเปล่ยี นเรยี นรูทงั้ ความรู ความคิด และประสบการณ รปู แบบการจัดกระบวนการเรียนรแู บบเนน การปฏิบัติ มีลกั ษณะเดน ดังนี้ - ผูเ รียนไดม ีความสุขกบั การเรยี น ไดเ รียนอยา งสนกุ สนานโดยผานกจิ กรรมทห่ี ลากหลาย และส่ือท่เี รา ความสนใจ - ผเู รยี นไดมีเรียนรตู ามความสนใจ ตามความถนดั และศักยภาพดวยการศึกษา คน ควา ฝกปฏบิ ตั ิ ฝกทกั ษะ สรปุ องคค วามรูได ทําใหเกดิ ความเชอื่ ม่นั เปน แรงจงู ใจใหเ กิดการใฝร ู ใฝเรยี น - กจิ กรรมกลมุ ชวยเสรมิ สรางลกั ษณะนสิ ัยทพ่ี ึงประสงค เกดิ กระบวนการทาํ งาน เชน มกี ารวางแผนการทาํ งาน มีความรบั ผดิ ชอบและเสยี สละ เออื้ เฟอ เผอื่ แผ มวี ินัยในตนเอง มพี ฤตกิ รรมท่เี ปน ประชาธปิ ไตย เปนผนู าํ และผูตามที่ดี รูจกั รับฟง ความคดิ ของผูอ่นื ผูเรียนท่เี รียนรูชา จะเรียนรอู ยา งมคี วาม สขุ มชี ีวิตชวี า ไดร บั กาํ ลงั ใจและไดร บั ความชวยเหลอื จากเพื่อนทาํ ใหเ กิดความมัน่ ใจผเู รียนที่เรยี นดีจะได แสดงความสามารถของตนเอง มคี วามเออ้ื เฟอ เผอื่ แผแ ละแบงปน สงิ่ ทดี่ ีใหแกกัน - ผูเรียนเกดิ กระบวนการคิดจากการรว มกิจกรรม และการคน หาคําตอบจากประเด็นคาํ ถามของผูสอนและเพื่อน ๆ สามารถคนหาวธิ กี ารและคําตอบไดด วยตนเอง สามารถแสดงออกไดชดั เจน มีเหตุผล - ทกุ ข้ันตอนการจดั กิจกรรม จะสอดแทรกคณุ ธรรมและจริยธรรม เพ่อื ใหผเู รียนได ซมึ ซับส่ิงที่ดงี ามไวใ นตนเองอยูตลอดเวลา - คาํ นงึ ถึงความแตกตา งระหวา งบุคคลโดยใหแตละคนเรยี นรเู ตม็ ตามศกั ยภาพ ของตน ไมนาํ ผลงานของผูเ รียนมาเปรียบเทียบ มงุ ใหผ เู รยี นแขง ขันกับคนเองเองและไมเล็งผลเลิศจนเกนิ ไป - ผลทีเ่ กิดขึน้ กับผูเรยี น ผเู รยี นมคี วามสุข เกดิ การพัฒนารอบดานมอี สิ ระท่ีจะเลอื กสาระ การเรยี นรูที่เหมาะสมกบั ตนเอง และนาํ ความรูท ่ีไดร บั ไปใชประโยชนใ นชีวติ ประจําวนั ไดอ ยางเหมาะสม ขั้นตอนการจดั การเรยี นรู 1. การจดั กระบวนการเรยี นรแู บบประสบการณ การเรียนรจู ากประสบการณห รือการเรยี น รจู ากการไดล งมือปฏบิ ัตจิ รงิ โดยผูเรียนไดม โี อกาสรบั ประสบการณ แลว ไดร บั การกระตนุ ใหส ะทอ นสง่ิ ตาง ๆ(Reflection) ท่ีไดจากประสบการณอ อกมาเพือ่ พฒั นาทกั ษะใหม ๆเจตคตใิ หม ๆหรือวธิ ีการคิดใหม ๆ รายละเอยี ดการจัดกระบวนการเรียนรูแบบประสบการณ 1) ขั้นจดั ประสบการณ (Experiencing) เปน ขั้นลงมอื หรอื ทํากจิ กรรมจากสภาพจรงิ เชน การเก็บรวบรวมขอมูลราคาสินคา ในตลาด แหลงเรียนรู การสมั ภาษณห รอื การปฏบิ ตั กิ ารตา ง ๆ คูม อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 121 2) ขัน้ นาํ เสนอและแลกเปลยี่ นประสบการณ (Publishing) เปน ขัน้ ตอนของการพูด การเขียน เชน การนาํ ขอ มูลทไ่ี ดจ ากขั้นประสบการณมานําเสนอ ซึง่ อาจทาํ ไดทง้ั การพดู และเขยี น อาจเขยี น ลงในแผนภูมหิ รอื ตาราง พรอ มนาํ เสนอดวยปากเปลา 3) ข้นั อภปิ รายผล (Discussing) เปน ข้นั ตอนการอภปิ รายซกั ถามเพื่อความเขา ใจท่ี แจมชดั และเพ่ือใหไดแ นวคิดตอการประยุกตใช ขั้นน้ที ้งั ผูส อนและผูเ รยี นอาจรวมกันในการตง้ั คําถามเพื่อ การอภปิ รายรว มกัน 4) ขั้นสรปุ พาดพิง (Generalizing) เปนขน้ั ของการสรปุ ผลการเรยี นรจู ากกระบวนการ ทง้ั 3 ข้ันขา งตน โดยสรปุ พาดพิงสหู ลกั การสมู มุ มองหรอื แบบแผนท่กี วา งขวางข้นึ อาจรวมกนั สรุปหรือการ ลงมอื กระทํา 5) ขนั้ ประยกุ ตใช (Applying) เปน ข้ันของการนาํ สิ่งท่ีไดจากการเรียนรูไปประยกุ ตใช ในชีวิตประจําวัน ซึง่ อาจจัดทาํ ในรูปของโครงการ การทดลอง การปรบั ใชก ับชวี ิตประจําวนั การแกปญ หา หรือการคนควา วจิ ยั ตอ ไป ซงึ่ ถอื เปนการลงมือกระทาํ /ปฏบิ ตั เิ ปนวงจรตอ ไป แผนผัง ขนั้ ตอนการเรยี นรแู บบเนน การปฏบิ ตั ิ ข้นั การประเมินผล ขน้ั ปรบั ปรุงการเรียนรูและนาํ ไปใช ขัน้ สรปุ และเสนอผลงานการเรียนรู ข้ันปฏบิ ตั ิ / ฝก หดั / ทดลอง ขนั้ ศกึ ษาวเิ คราะห ขน้ั นาํ ไปสบู ทเรียน รายละเอียดการจดั กระบวนการเรยี นรูแ บบเนนการปฏบิ ตั ิ 1) ข้ันนําเขา สบู ทเรียน เปนขนั้ ตอนแรกที่ผสู อนจะตองกระตนุ ชกั จูง และโนมนาวให ผเู รียนเกดิ ความกระตอื รอื รน และสนใจอยากคนหาความรู ผูส อนอาจใชวธิ กี ารสนทนาซกั ถามและทบทวน ประสบการณเดิมของผูเ รียน เพอื่ เชอื่ มโยงกับประสบการณใหมทีจ่ ะตอ งเรียนรอู าจใชคาํ ถามยวั่ ยุตาง ๆ และท่สี าํ คญั จะตอ งสรางบรรยากาศใหผูเรยี นตอบสนอง เชน การกระตุนใหผเู รยี นตอบคําถามหรอื แสดง คูมือเตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 122 ความคิดเหน็ ตา ง ๆ เพอื่ โยงเขาหาประสบการณใ หม ๆ ผูสอนแจงจุดประสงคการเรยี นรูและรว มกันกําหนด ขอบขา ย / ประเดน็ ความรใู หม 2) ขน้ั ศึกษา วิเคราะห เปน ขน้ั ตอนการแบงกลมุ ผูเ รียนเพ่ือทํากจิ กรรมกลุมรว มกนั โดย การแสดงหาความรู แสดงความคิดเหน็ รว มกนั วิเคราะหแ ละหาขอสรปุ ในประเดน็ ที่ไดตง้ั ไวใ นการทํากจิ กรรมตามข้ันตอนนี้ ผูสอนจะตอ งออกแบบกลุมใหเหมาะสม เพื่อใหทกุ คนมีสวนรวมมากที่สดุ เปด โอกาส ใหผเู รียนไดก ําหนดบทบาทหนาท่ีของสมาชิกในกลมุ ผสู อนตองการจัดการส่ือการสอนและแหลง เรียนรู เชน แผนภูมิ ใบความรู แผนใส รูปภาพ วิดีทัศน หนังสือ เอกสารหรอื อน่ื ๆ เพอ่ื ใหกลมุ ผเู รยี นไดช วยกัน ศึกษาวิเคราะหร วมกัน โดยต้ังประเดน็ หรือหวั ขอในการศึกษาวเิ คราะหตามแนวทางของจุดประสงคก าร เรยี นรู และความตอ งการของผูเรียนการออกแบบงานโดยจดั ทําเปน ใบงาน ใหผ ูเรียนไดทาํ กจิ กรรมกลมุ เปน หวั ใจสําคัญท่ผี ูสอนจะตองคิดคนและสรางขนึ้ เพ่ือใหเ กดิ การมสี ว นรวมสูงสดุ ของผเู รยี นและเกิดการบรรลุ งานกลมุ ดว ยตัวแทนกลมุ นําเสนอผลงานกลุม ผสู อนทาํ หนา ทอี่ ภิปราย ใหกลมุ ใหญร วมกนั วเิ คราะหให ขอมูลประเด็นท่ียังไมช ดั เจน หากเหน็ วายงั ไมสมบรู ณ ผสู อนชว ยเพ่ิมเตมิ แลว รวมกนั สรุปสง่ิ ที่เรยี นรู ทัง้ หมดในช้นั นี้ 3) ข้นั ปฏิบตั ิ / ฝก หดั /ทดลอง เปนข้นั ท่แี ตละกลมุ ไดรว มกันอภิปรายแลกเปลี่ยนเรยี นรู และวิเคราะหเพ่ือใหไ ดก ระบวนการปฏบิ ัติทชี่ ัดเจน รอบคอบ รดั กมุ ทําใหเกดิ ผลงาน ผูเ รียนไดท ดลอง ฝก ปฏิบตั ิ ตามขัน้ ตอน ฝก คดิ วิเคราะห จินตนาการ สรางสรรคโดยผูสอนเปน ทป่ี รกึ ษา ดูแล ชวย เหลอื และประเมนิ การปฏิบัตเิ พ่ือแกไ ขหากมขี อ บกพรองเกยี่ วกับสถานทสี่ าํ หรับการปฏิบตั ิ ผูสอนและผู เรียนรวมกนั วางแผน จะใชแ หลงเรียนรใู ด หอ งเรียนหอ งปฏบิ ตั ิการในโรงเรียน หอ งเรียนธรรมชาติ หรือ สถานประกอบการ ซง่ึ จะทําใหผเู รยี นเกดิ การเรียนรูไ ดดีตามจดุ ประสงคก ารเรียนรูท่กี าํ หนดไว 4) ขนั้ สรปุ และเสนอผลงานการเรียนรู เปนข้นั ท่ผี เู รียนแตล ะกลมุ จะไดป ระมวลขอ มลู ความรจู ากประสบการณทงั้ หมดมาวเิ คราะห สังเคราะห เปนความรใู หม วธิ ีการใหม สรุปและนาํ เสนอ ส่งิ ที่คน พบตอกลมุ ใหญในรปู แบบทีห่ ลากหลาย เปน การแลกเปล่ียนเรียนรซู งึ่ กันและกัน เกิดการขยายเครอื ขายความรอู ยางกวางขวาง ทําใหการเรยี นรมู คี วามหมายย่ิงขนึ้ 5) ขน้ั ปรับปรุงการเรียนรูและนําไปใช เปนขัน้ ท่ีใหผเู รียนแตละกลมุ ปรับปรงุ ผลงานของ คนเองที่ไดแนวคิดจากการนาํ เสนอของแตล ะกลมุ ในการปรบั ปรุงผลงานนั้นอาจนาํ ความรทู ี่ไดรบั จากกลุม อน่ื มาพัฒนาใหดีขึ้นหรอื เกดิ ความคดิ ใหม สรา งสรรคง านที่ตางจากเดิม หรืออาจไดร ับแนวคิดจากขอเสนอ แนะของผูสอนมาประยุกตส รางผลงานใหม ๆ ทส่ี ามารถนาํ ไปใชใ นสภาพการณจรงิ ได 6) ขัน้ การประเมินผล วดั ผลและประเมนิ ผลตามสภาพจริง โดยเนน การวดั จากการปฏิบัติ จากแฟม สะสมงาม ชน้ิ งาน/ ผลงาน ผูเ รียนประเมินตนเอง สมาชกิ ของแตละกลุม ผูปกครองและผูสอนมี บทบาทรว มวัดประเมนิ ผลดวย คมู ือเตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

123 2.8) รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรู แบบบรู ณาการสูพ หปุ ญ ญา ลกั ษณะเดนของรูปแบบ รปู แบบการจัดกระบวนการเรยี นรแู บบบรู ณาการสูพหุปญญา ผูเรียนไดร ับประสบการณจากการ ศึกษา คน ควา เสาะแสวงหาความรอู ยา งเปน ระบบที่สอดสมั พนั ธกบั พหปุ ญ ญา โดยนําขอ มลู ที่ไดรับมา เช่อื มโยงและทําความเขาใจ เปนการสรา งองคค วามรูใหต นเองกอ ใหเกิดการเรียนรูอยา งมีความหมาย นํา เอาสง่ิ ท่ีเรียนรมู าวางแผนเพือ่ ปฏิบัตจิ ริง ไดพ ัฒนาศกั ยภาพการเรียนรตู ามความแตกตา งระหวางบุคคล ผูเรียนไดเ รียนรูตรงกบั ความตองการความสนใจ และความถนัดของตนไดอยา งมีความสุข โดยเฉพาะดา น ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com เชาวอารมณ( E.Q.) ซ่ึงเปน ปจจยั สาํ คญั ของการเรยี นรูอ ยา งยั่งยืน การจดั กระบวนการเรยี นรูแ บบบรู ณาการสูพหปุ ญ ญา เปนการจดั กิจกรรม การเรยี นรทู ่ี เชื่อมโยงสาระการเรียนรูและกระบวนการเรียนรทู เี่ นนการพฒั นาศักยภาพการเรยี นทก่ี อ ใหเกิดปญญาทห่ี ลาก หลายทีเ่ รยี กวา พหุปญ ญา (Multiple Intelligence) เชน ปญ ญาทางดา นภาษาเพอ่ื ความเขา ใจในการสอ่ื สาร ปญญาทางดานการใชเหตุผล ปญญาทางดานความมีมนษุ ยสัมพนั ธ ปญญาทางดานความรักความเขาใจใน ธรรมชาติ เปน ตน การจัดกิจกรรมการเรียนรมู หี ลายลักษณะ ดวยการวิเคราะหหลักสตู ร วิเคราะห ผูเรียน จดั การเรยี นรูท่ีเนน ความแตกตา งระหวางบุคคล และยดึ ผูเรียนเปน สําคญั มุงใหผเู รยี นไดม ีสวนรว ม ในการจดั กิจกรรมฝก ทักษะผูเ รยี นรแู ละพัฒนาทุก ๆ ดาน โดยการบรู ณาการเช่อื มโยง การเรียนรใู หส อด คลองกบั การดํารงชีวติ จริง ข้นั ตอนการจัดการเรียนรู องคประกอบของหนว ยการจัดการเรียนรูแ บบบรู ณาการสพู หปุ ญญา ประกอบดวย 3 องค ประกอบสําคญั ดังตอ ไปน้ี 1. ผงั การวางแผน (Planning Web) 2. ตารางแสดงรายละเอยี ดของการทาํ แผนการจัดการเรยี นรแู บบบูรณาการสูพ หุปญญา 3. แผนการจัดการเรียนรู 1. ผงั การวางแผน (Planning Web) ของหนว ยการเรียนรู แบบบรู ณาการสพู หปุ ญญา เพ่ือแสดงถึง การบรู ณาการจากกลมุ สาระการเรยี นรูท ี่ครไู ดวางแผนไวไปยังกลมุ สาระการเรยี นรอู ื่น โดย ระบุมาตรฐานการเรียนรูของทกุ กลมุ สาระท่ีเกีย่ วของกับการบูรณาการในการจัดการเรียนรูแตละหนว ยการ เรยี นรู ตัวอยา ง วิทยาศาสตร (ว.8.1) ศลิ ปศึกษา (ศ. ภาษาตา ง ภาษาไทย (ท.1.1) คณติ ศาสตร (ค.1.1) คูมอื เตรยี มสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

124 หมายเหตุ กรณกี ลมุ สาระการเรยี นรใู ดมกี ารกําหนดหนว ยการเรยี นรูท่เี ปน หนว ยใหญ ครอบคลุม สาระการเรยี นรหู ลาย ๆ เร่อื ง อาจทาํ Planning Web ของหนวยการเรยี นรขู องหนวยใหญ และ Planning Web ของแตละแผนยอ ย ตารางแสดงรายละเอยี ดของการทาํ แผนการจดั การเรยี นรูรปู แบบการบรู ณาการสพู หปุ ญญา แผนภาพแสดงตารางวิเคราะห แผนการจัดการเรียนรู สอดรบั กับทฤษฎีพหุปญญา เปนการวางกรอบ ภาพรวมของหนวยใหญท ่สี อน ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ชื่อแผนการจัดการ ความคิดรอบยอด สาระการเรียนรู บรู ณาการกบั กลุม MI เรยี นรู สาระการเรยี นรู MI : Multiple Intelligence คือ ทฤษฎพี หปุ ญญาของ Howard Gardner แผนภาพ แสดงตารางวิเคราะห แผนการจัดการเรยี นรู สอดรับกับทฤษฎี พหุปญญา (MI) หมายเหตุ กรณกี ลมุ สาระการเรยี นรใู ดมีรายละเอยี ดของแตละองคป ระกอบมาก สามารถเสริมลงไปได 3. แผนการจดั การเรียนรู องคประกอบของแผนการจดั การเรียนรู แบบบูรณาการสู พหปุ ญ ญาประกอบดวย 1. สาระสาํ คญั 2. ผลการเรียนรทู ่คี าดหวัง (สามารถเขยี นรวม พฤติกรรมทพ่ี งึ ประสงคดา นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และคา นิยมท่ีพึงประสงค) 3. สาระการเรียนรู 4. กระบวนการจดั การเรยี นรู 5. กระบวนการจดั การเรยี นการสอน 6. สือ่ อุปกรณ และแหลงเรยี นรู 7. การวัดและประเมินผล 8. กจิ กรรมเสนอแนะ 9. เอกสารประกอบการสอน (อาจมหี รือไมมีก็ได) 10. บันทึกผลหลังการสอน - ปญหา / สง่ิ ท่ีตอ งการพัฒนา คูมอื เตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 125 - แนวทาง / รูปแบบการสอน / เทคนิคทค่ี วรใชพ ัฒนาหรอื แกปญ หา - ผลทีเ่ กิดกับผูเรยี นในดา นความรู ดานทักษะกระบวนการและดานเจตคติ - ความเห็น / ขอ เสนอแนะของผูส อน บทบาทครู ครูควรมีบทบาทดาํ เนินการ ดงั น้ี 1. สํารวจความสนใจ 2. ใหผูเรียนมีสวนรว มในการวางแผน 3. สงเสริมใหผ ูเรยี นสามารถเรียนรดู วยตนเอง 4. สง เสรมิ ใหผูเรียนไดม ีประสบการณตรงโดยการปฏิบตั จิ ริง 5. จัดหาสอื่ – อปุ กรณต าง ๆ ในการเรยี นรู 6. แนะแนวทางใหผ ูเรียนรูว ธิ ีรวบรวมเนอื้ หา การสรุปและแกป ญ หาดว ยตนเอง 7. แบงกลุมการทํางานตามท่ไี ดรับมอบหมาย 8. คาํ นงึ ถงึ หลกั ประชาธปิ ไตยในการเรยี นรู 9. จดั กิจกรรมอยา งเปน ระบบเปน กระบวนการที่เกยี่ วเนื่องกนั โดยตลอดและสอดคลอง กับการพฒั นา พหุปญ ญา กระบวนการพฒั นาจะเนน การระดมสมองของผูเ รียนรวมกับครู โดยใชหลักสูตรเปน เกณฑ ครเู ปนผูจัดการและออกแบบการเรยี นรู สว นกระบวนการและขอ ตกลงเปนของผูเ รยี น ทําใหการเรยี นรูเ ปน เรื่องสนกุ สนาน ทา ทาย ผเู รียนไดเ รียนตามความตองการของตนเองเตม็ ศกั ยภาพ ผเู รยี นเกิดความสุข มี ความรบั ผดิ ชอบ ผเู รียนมีประสบการณต รงสมั พนั ธกบั ธรรมชาติส่ิงแวดลอ ม สามารถปฏบิ ัติงานจนคนพบ ตวั เองในเร่อื งของความถนัด และวธิ ีการเรยี นรูของตนเอง มีการแลกเปลย่ี นเรยี นรู ฝกการคิดอยางหลาก หลาย มีความคิดสรา งสรรค จนิ ตนาการสามารถวเิ คราะหว จิ ารณผลงาน ดว ยหลกั การและเหตผุ ล ยอมรบั ความคดิ เห็นของผูอื่น ฝกการสนใจใฝห าความรูอยา งตอเน่อื งปฏิบัติงานดวยคามเพลิดเพลิน มคี วามชน่ื ชม และเหน็ คุณคา แมวาแตละคนจะมีสติปญญาไมเ ทา กนั ในทกุ ดา น แตท ุกคนกม็ ีโอกาสที่จะพัฒนาพลงั ศักย ภาพเหลานั้นได การสนบั สนนุ ทถี่ ูกตอง การแนะแนวทเ่ี หมาะสมต้ังแตเดก็ และตลอดชวงอายทุ ี่เหมาะสม จะทําใหบุคคลไดรบั การชว ยเหลือ ใหเจรญิ กา วหนา ใหพลังศักยภาพทางสตปิ ญ ญาทเ่ี หมาะสมเปน ประโยชนต อ ตัวเองและสงั คมในทีส่ ดุ หลงั จากครจู ัดทาํ แผนการจดั การเรยี นรเู สร็จแลว ครคู วรเตรยี มความพรอมโดยการสาํ รวจ ผเู รียนในหอ งที่มีความรคู วามสามารถเฉพาะตัวดา นตา ง ๆ ทส่ี ามารถออกมานาํ เสนอรวมกับครู ได เชน ผเู รียนทีม่ คี วามรูค วามสามารถในการเลน ดนตรแี ละตวั โนตสมั พันธกบั ความถ่ขี องเสียง ผเู รยี นทีม่ คี วามรู ความสามารถดา นการใชโปรแกรมคอมพิวเตอรสรางงาน ผูเรียนทม่ี คี วามรเู ร่ืองการคํานวณทางคณิตศาสตร เร่อื งออกาลทิ ึม เปน ตน และนอกจากนนั้ ครูจะตองเตรียมสือ่ ประกอบแผนการจัดการเรียนรูแ ตล ะแผน คมู อื เตรียมสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 126 การเตรียมการจดั กระบวนการเรียนรแู บบบูรณาการสูพหปุ ญ ญา 1. การเตรยี มการจดั กระบวนการเรียนรูด า นรปู แบบ ฯ เชน - ความสมั พนั ธของวชิ า - คาํ อธบิ ายรายวชิ า - สาระขอบเขตของเนื้อหาวชิ า - ผลการเรียนรูท่ีคาดหวงั - กิจกรรมการเรยี นรเู พอื่ ที่จะนาํ ไปสพู หปุ ญญา - รูปแบบบูรณาการท่เี หมาะสม - วางแผนการเรยี นไดต รงตามเปาหมายพฒั นาผูเรียนไดเต็มศักยภาพ 2. วิเคราะหผเู รียน การวเิ คราะหผูเรียนควรเลือกวิธกี ารที่เหมาะสม เชน การวเิ คราะห ขอ มลู ทีไ่ ดจากการสังเกตการณปฏิบตั กิ จิ กรรม การตรวจสอบผลงาน การสมั ภาษณ เปนตน การวิเคราะหผูเรียนมีความจาํ เปน อยา งยงิ่ ทคี่ รูตองการทราบขอมูลเก่ียวกบั ตัวผเู รยี นทกุ ๆ ดาน ทัง้ ทางดาน ครอบครัว สภาพแวดลอมทางสงั คม สภาพทางกาย สภาพอารมณ สติปญ ญา ความตอ งการของผูเรียน สิ่งท่ชี อบหรือไมขอบ เพราะขอมูลจะเปนสง่ิ ท่ีบงบอกถึงเหตแุ ละผลของสภาพความเปน จริงในปจจบุ ัน ดงั นนั้ ครจู ึงตอ งเตรยี มเคร่ืองมอื และวธิ ีการตาง ๆ เชน การสังเกต การสัมภาษณ พิจารณาผลการเรียนรใู น การจัดกระทําขอมลู เพือ่ ความชัดเจนและถกู ตองของขอ มูล ซงึ่ จะเปน ปจจัยที่สําคญั นาํ ไปสูก ารพัฒนาความ สามารถของผเู รยี น ไดถูกตองและตรงกับความตองการ ความสามารถของผูเรียนใหเ ตม็ ศกั ยภาพ อยใู น สังคมไดอยา งมคี วามสขุ การวิเคราะหผ ูเ รียนจะทําควบคูไ ปกบั กจิ กรรม การเรยี นรู 1. วิเคราะหแ ลวนาํ มารวบรวม มขี อ มลู อะไรบา งทเี่ ปน ปจ จัยเสรมิ หรือปญหาอปุ สรรค สาํ หรับเด็ก 2. นํามาสรปุ เพอ่ื หาแนวทาง ในการพฒั นาศักยภาพผูเรยี น เด็กเกง อะไรบา ง เด็กออ น อะไรบา ง 2.9) รูปแบบการจดั กระบวนการเรียนรู จากแหลงเรยี นรู ลักษณะเดน ของรูปแบบ การใชแหลงการเรียนรมู ีความสําคญั ในกระบวนการจัดการเรยี นรสู ําหรับผูเรียนเพราะผูสอนและ ผเู รยี นสามารถเรยี นรูจ ากสภาพจรงิ การจดั กระบวนการเรยี นรจู ากแหลงเรียนรูจะเกย่ี วขอ งกบั บคุ คล สถานท่ี ธรรมชาติ หนว ยงานองคก ร สถานประกอบการ ชมุ ชน และส่ิงแวดลอ มตาง ๆ ซ่งึ ผเู รยี น ผูสอน สามารถ ศึกษาคนควาความรู หรือเรอื่ งท่ีสนใจไดจ ากแหลง เรียนรทู เ่ี ปน ธรรมชาติ และทมี่ นุษยสรา งข้ึน ชุมชนและ ธรรมชาติ เปนขมุ ทรัพยม หาศาลทีเ่ ราสามารถคน พบความรูไดไมร ูจกั หมด คูม อื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 127 งานสง เสริมระบบประกนั คณุ ภาพการศึกษา 1. การประกนั คณุ ภาพการศึกษา 1) ความเปนมา จากการกระจายอํานาจการบริหารงานวิชาการสสู ถานศึกษาโดยเฉพาะการใหสถานศกึ ษามกี ารจดั ทาํ หลกั สตู รสถานศึกษาดว ยตนเอง มกี ารวัดผลและประเมินผลการเรยี นเอง ยอ มทําใหเกิดความแตกตางกนั ใน เชิงคุณภาพ สิง่ หน่ึงที่จะเปน ตวั ควบคุมใหสถานศึกษาจดั การศกึ ษาไดเทาเทยี มกันมีคุณภาพใกลเ คยี งกนั คอื การกําหนดใหมีมาตรฐานการศกึ ษา ดว ยเหตนุ รี้ ัฐจึงกาํ หนดใหมมี าตรฐานการศกึ ษาแหงชาตอิ ันไปสกู าร กําหนดมาตรฐานการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน และมาตรฐานการศกึ ษาปฐมวยั และเพอ่ื ใหเ กดิ การพัฒนาคุณภาพตาม มาตรฐานทก่ี ําหนด ตลอดจนเพ่ือรับรองการประกันคณุ ภาพภายนอก จึงมกี ารตราไวใ นพระราชบญั ญัติการ ศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และท่แี กไขเพ่มิ เตมิ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2545 ในมาตรา 48 วา ใหห นวยงานตน สงั กัด และสถานศึกษาจดั ใหม รี ะบบการประกนั คุณภาพภายในสถานศกึ ษา และใหถอื วา การประกันคณุ ภาพ ภาย ในเปนสว นหน่งึ ของกระบวนการบรหิ ารการศกึ ษาทีต่ องดาํ เนินการอยา งตอ เนอื่ ง โดยมีการจัดทําราย งานประจําปเสนอตอหนวยงานตนสังกดั หนว ยงานทีเ่ ก่ียวของ และเปด เผยตอสาธารณชน 2) ความหมายการประกันคณุ ภาพการศึกษา การประกนั คณุ ภาพการศึกษา (Quality Assurance) เปนกลไกสําคัญประการหนึง่ ทีจ่ ะขับเคล่อื น การพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาใหดําเนินไปอยางตอเนอ่ื ง และสรางความม่ันใจ (Assure) ไดว า สถานศกึ ษา สามารถจดั การศึกษาใหมคี ณุ ภาพไดต ามมาตรฐานทก่ี าํ หนด ผูสาํ เรจ็ การศึกษามคี วามรูความสามารถและ มคี ณุ ลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงคต ามทห่ี ลักสตู รกําหนดและทส่ี ังคมตองการ 3) หลกั การของการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา หลักการในการดาํ เนนิ การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษามี 3 ประการ คือ 1. การกระจายอาํ นาจ (Decentralization) โดยใหส ถานศกึ ษามีอิสระและมีความคลองตัวในการ บริหาร รวมถงึ การตัดสินใจดาํ เนนิ งาน ท้งั ดานการบรหิ ารงานวิชาการ งบประมาณ บคุ ลากร และทรพั ยากร การจดั ส่งิ อาํ นวยความสะดวก และใหอสิ ระแกผ สู อนในการจัดกิจกรรมเพ่ือพัฒนาการเรยี นรูของผเู รยี น ใหบรรลุผลตามจุดมงุ หมายของหลกั สูตร ตลอดจนใหส ถานศกึ ษาสามารถปรับปรงุ ตนเอง รับผิดชอบ และ จดั การศกึ ษาใหส อดคลอ งกบั สภาพพ้นื ท่ี ความตองการของชมุ ชน และสงั คมใหมากทีส่ ุด 2. การเปดโอกาสการมีสว นรวมในการทาํ งาน (Participation) โดยใหหนวยงานทั้งภาครัฐ ภาค เอกชน องคกรปกครองสว นทองถน่ิ ผปู ระกอบการ ปชู นียบคุ คล ภูมิปญญาทองถ่นิ หรอื ปราชญช าวบา น เขามามีสวนรวมในการเปนคณะกรรมการ / คณะทํางานของสถานศกึ ษา รว มกนั คิด ตดั สนิ ใจ สนับสนนุ คูมอื เตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 128 สงเสรมิ และตดิ ตามตรวจสอบการดําเนินงานของสถานศกึ ษา ตลอดจนรว มภาคภูมิใจในความสาํ เรจ็ ของ สถานศกึ ษา ทั้งน้ีเพือ่ ประโยชนตอการจัดการศึกษาโดยรวม 3. ความรบั ผดิ ชอบท่ตี รวจสอบได (Accountability) โดยสถานศกึ ษาและคณะกรรมการสถาน ศึกษารว มกนั กําหนดเปา หมาย (Goals) และจดุ เนนทต่ี องการพัฒนา (Focus Areas) เชน ภายในชว ง 3 ปน้ี ผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี นเฉล่ยี ในวิชาคณิตศาสตรแ ละวทิ ยาศาสตรต องสงู ขึน้ จากฐานเดิม รอยละ 5 – 10 หรือ ในปก ารศึกษาหนา ผูเรยี นทุกคนในระดับประถมศกึ ษาปท ่ี 4 – 6 สามารถใชอินเทอรเ นต็ ในการสบื คน ขอ มลู ไดอยา งคลอ งแคลว หรอื ภายใน 2 ป สถานศกึ ษาจะตอ งเปนองคก รแหงการเรียนรทู ่ีไดรับการยอมรับ เร่อื งการรกั ษาระบบนิเวศน เปน ตน จากเปา หมายและจดุ เนน การพัฒนาดงั กลาวมกี ารรวมกนั จัดทาํ แผน พฒั นาสถานศึกษา (School Improvement) เลอื กยทุ ธศาสตรก ารพัฒนาใหเหมาะสมและสามารถทําให เกิดผลแกป ญหาเปนรปู ธรรม สถานศึกษาจะตอ งประชาสัมพันธเ ปา หมายและจุดเนน ทต่ี อ งการพฒั นาตลอด จนแผนพัฒนาสถานศกึ ษาใหทุกฝา ยไดรับรทู ั้งเพ่อื เปนสัญญาประชาคม และเพือ่ ใหท กุ ฝายที่เกยี่ วขอ งมี ทิศทางการทาํ งานทีช่ ัดเจนสเู ปา หมายเดียวกัน 4) ระบบการประกนั คุณภาพการศกึ ษา การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษามกี ระบวนการดําเนนิ การทีส่ ัมพนั ธกนั 3 ประการ ดังนี้ 1. การพฒั นาคุณภาพ เปน การดําเนนิ งานเพื่อพัฒนาคณุ ภาพสถานศกึ ษา ใหบรรลุถงึ มาตรฐาน การศึกษาที่กาํ หนดไว (ทั้งระดบั ชาติ ระดบั การศกึ ษาขั้นพื้นฐาน / ปฐมวยั ระดบั เขตพ้นื ที่การศกึ ษา หรือ ระดับสถานศกึ ษาทก่ี ําหนดขน้ึ เพิ่มเตมิ ตามบริบทหรือเอกลักษณของสถานศกึ ษา) หัวใจสาํ คัญในการพัฒนา คุณภาพ คอื การสรา งจติ สํานกึ ใหท ุกคนตระหนกั ถงึ ความจาํ เปนของการทาํ งานเปน กลมุ ทาํ งานอยา งมี ระบบ และทุกคนตองถือเปนหนา ท่ที จี่ ะปรับปรุงการทํางานอยา งตอเน่ือง จดั ทําขอ มูลสารสนเทศในสว น ที่รบั ผดิ ชอบ ใชข อมลู สารสนเทศนัน้ ใหเปน ประโยชนในการพัฒนางานเปน ประจํา มีการรวบรวมขอ มลู และจัดหมวดหมูข อ มูลสารสนเทศอยางเปนระบบ การพัฒนาคุณภาพสถานศึกษาใหบ รรลุถงึ มาตรฐานทีก่ ําหนดน้นั ตองมีการจดั ทําแผนยุทธศาสตร (Strategic Plan) ท่ที กุ กจิ กรรม / โครงการ / งานมีเปาหมายเดยี วกัน คอื การยกระดบั คุณภาพผูเรยี นทกุ ดา น มีการพฒั นาดานปจจัยใหส ามารถใชไดอยางมปี ระสิทธิภาพ สรรหาใหเพยี งพอ ดูแลรักษาใหใชไดอยูเสมอ และปลอดภัยในการใช ประการสาํ คัญตอ งมรี ะบบและกลไกการปฏิบตั งิ านตามแผน รวมท้งั ตดิ ตามกาํ กบั การดาํ เนินงานอยางจรงิ จงั และตอเน่อื ง คูมอื เตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

129 กระบวนการปฏิบตั ิงานอยา งตอเนอื่ งตามวงจร PDCA การกาํ หนดปญหา หาสาเหตุ วางแผนรวมกัน Plan ้บานสอบค ูร www.sobkroo.comปรบั ปรงุ ระบบ/ActDo ลงมือปฏบิ ตั ิ วธิ ีการทํางาน Check ปรบั มาตรฐาน / เก็บขอมลู มาตรการ ยนื ยนั ผลลัพธ บันทกึ ผล 2. การตดิ ตามตรวจสอบคุณภาพ เปนการดาํ เนนิ งานเพือ่ ชวยเหลือสนับสนุน กาํ กบั ตดิ ตาม ความกา วหนา และยืนยบั การพัฒนาคณุ ภาพการจดั การศกึ ษาของสถานศกึ ษา ใหเ ปนไปตามเปา หมายและ บรรลุตามมาตรฐานทีก่ าํ หนด โดยการตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพสามารถดําเนินงานในแตล ะระดับ ดังน้ี 2.1 การตดิ ตามตรวจสอบคุณภาพของสถานศึกษา โดยสถานศึกษาต้งั คณะทาํ งาน ขึน้ เพอ่ื รวบรวมขอ มูลสารสนเทศ การดําเนนิ งาน / โครงการ ตลอดปก ารศกึ ษาทง้ั ดานการพัฒนาคณุ ภาพ ผเู รียน คณุ ภาพการจัดการเรยี นการสอน คณุ ภาพการบรหิ ารและการจดั การศกึ ษา และดา นการพัฒนา ชมุ ชนแหงการเรยี นรู จัดทําเปน ระบบขอ มูลสารสนเทศทสี่ ามารถนาํ ผลไปใชในการปรับปรงุ และพฒั นาได ทนั ทวงที และเปนขอ มูลสาํ หรับประเมนิ คณุ ภาพในสถานศกึ ษาได 2.2 การติดตามตรวจสอบคณุ ภาพของสถานศึกษา โดยสํานักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา หรอื หนวยงานที่รบั ผดิ ชอบสถานศึกษา เพือ่ ใหก ารสงเสรมิ สนับสนุนและชวยเหลอื ใหส ถานศกึ ษาสามารถ ดําเนินการพัฒนาคุณภาพไปสเู ปา หมายตามมาตรฐานทก่ี าํ หนดไวสถานศึกษาทกุ แหงควรไดรับการตดิ ตาม ตรวจสอบคุณภาพจากเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาอยางนอ ย 1 ครั้ง ภายใน 3 ป สําหรับสถานศึกษา คูมือเตรียมสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 130 ท่มี ีความเขม แขง็ สาํ นักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาควรสงเสริมใหพัฒนาอยางตอเน่ือง ยกยองสถานศกึ ษาทมี่ ี รปู แบบการพัฒนาทดี่ ใี หเ ปนตัวอยา งแกส ถานศกึ ษาแหง อื่นได สวนสถานศึกษาท่มี คี ณุ ภาพผเู รยี นต่ําหรือ มแี นวโนม ตํ่าลงอนั เนอ่ื งมากจากปญ หาตา ง ๆ เขตพ้นื ที่การศึกษาควรตง้ั คณะทาํ งานเขา ไปชว ยเหลอื สถาน ศึกษาอยา งตอเนอื่ ง และติดตามความกา วหนา เปนระยะ สํานกั งานเขตพ้นื ที่การศกึ ษา ตองทาํ รายงานตดิ ตาม ตรวจสอบคุณภาพการศึกษาเสนอตอสาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พื้นฐานเพื่อทราบดว ย 2.3 การตดิ ตามตรวจสอบ และประเมินผลการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาในภาพรวม ระดบั ประเทศ โดยหนว ยงานหลักท่รี ับผิดชอบ คือ สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน เพื่อนํา ขอ มูลทไี่ ดม าประกอบการกาํ หนดนโยบาย เพือ่ สง เสริม สนับสนุนและผลกั ดันใหส ถานศึกษาพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาอยา งตอเน่อื ง กาํ หนดมาตรฐานเพอ่ื ยกระดบั คณุ ภาพสถานศกึ ษาทไ่ี มผ านเกณฑ สงเสรมิ การมีสวนรวมระหวางสถานศกึ ษาเพ่ือเพิ่มพูนศักยภาพสถานศกึ ษาใหบริหารและจัดการศกึ ษา ไดอยา งเตม็ ที่ 3. การประเมนิ และรับรองคณุ ภาพ เปนการดําเนนิ งานเพอ่ื ตรวจสอบผลการจัดการศึกษา ของสถานศกึ ษา โดยแบงเปน 2 สวนทีเ่ กีย่ วของกนั ดงั น้ี 3.1 การประเมนิ คุณภาพภายในสถานศึกษา จากการตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพของ สถานศกึ ษาในขอ 2.1 สถานศึกษานําขอ มูลสารสนเทศมาประเมนิ คุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาที่กําหนด (ตามระดบั การศกึ ษาท่จี ดั ซึ่ง หมายถึง มาตรฐานการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐานและมาตรฐานการศึกษาปฐมวยั ) จัดทาํ เปนรายงานการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาประจาํ ปของสถานศกึ ษา รายงานตอคณะกรรมการสถานศึกษา ผปู กครองชมุ ชน หนวยงานตนสังกดั และรายงานตอสาธารณชน 3.2 การประเมินเพอ่ื รบั รองมาตรฐานการศกึ ษา การประเมนิ ในสวนนี้เปน การดาํ เนนิ งานโดยองคก รภายนอกกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ไดแ ก สาํ นกั งานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการ ศกึ ษา (สมศ.) ซงึ่ เปนองคการมหาชน ทําหนาที่ประเมนิ และใหก ารรับรองวา สถานศกึ ษา จัดการศกึ ษาได ตามมาตรฐานการศกึ ษาที่กําหนดในทกุ ๆ 5 ป ผลจากการประเมินในภาพรวม จะนําเสนอรฐั บาล เพือ่ นาํ ไปใชใ นการพจิ ารณาจดั สรรงบประมาณ การกาํ หนดทศิ ทางการพัฒนาคณุ ภาพการจัดการศกึ ษาเพือ่ ให ทดั เทียมนานาอารยประเทศ การดาํ เนนิ การทง้ั 3 ประการ เปนกระบวนการทีม่ คี วามสัมพนั ธและสง ผลซ่งึ กนั และ กนั โดยเฉพาะการติดตามตรวจสอบคุณภาพ สามารถดาํ เนินการไดทง้ั ในสวนการพัฒนาคณุ ภาพและการ ประเมนิ คุณภาพ คูมอื เตรยี มสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

131 แผนภาพแสดงความสมั พันธของกระบวนการประกันคณุ ภาพการศึกษา การพัฒนาคณุ ภาพ การประเมนิ คณุ ภาพ ภายในสถานศกึ ษา ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com การตดิ ตาม คุณภาพการจัด การประเมนิ ตรวจสอบของ การศกึ ษาของ คุณภาพ หนวยงานตนสงกัด สถานศึกษา ภายนอก 5) กระบวนการประกันคณุ ภาพภายในสถานศกึ ษา จากมาตรา 47 ในพระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 และแกไขเพ่ิมเตมิ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 ทกี่ ําหนดวา ระบบ หลักเกณฑ และวิธีการประกันคุณภาพการศึกษาใหเ ปน ไปตามท่ีกาํ หนดใน กฎกระทรวงนนั้ ได นาํ ไปสกู ารจัดทาํ กฎกระทรวงวา ดวยระบบ หลักเกณฑ และวธิ ีการประกนั คุณภาพการ ศึกษา พ.ศ. 2546 และมกี ารปรบั ปรงุ ใหมโ ดยรวมระบบการประกนั คณุ ภาพภายในขององคกรหลักที่ รบั ผิดชอบการศกึ ษาในแตละระดบั (การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน การอาชวี ศกึ ษา และการอุดมศึกษา) และระบบ การประกนั คุณภาพภายนอกเขา ดวยกนั โดยในสว นของการศึกษาขนั้ พื้นฐาน (ซ่งึ รวมถงึ การศกึ ษาปฐมวยั ดวย) นั้น ระบวุ าใหสถานศกึ ษา จดั ใหม ีระบบการประกันคุณภาพการศึกษา ภายในสถานศึกษาดวยการ ดาํ เนินงานโดยยดึ หลักการมีสว นรว ม 8 ประการ ดงั น้ี 1. การกําหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา 2. การจัดระบบบรหิ ารและสารสนเทศ 3. การจดั ทาํ แผนพัฒนาสถานศกึ ษาทม่ี ุง เนน คณุ ภาพการศึกษา 4. การดําเนนิ งานตามแผนพัฒนาสถานศึกษา 5. การตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพการศึกษา 6. การประเมนิ คุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานท่ีกําหนด 7. การรายงานคุณภาพการศกึ ษาประจาํ ป 8. การพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาอยางตอเน่ือง คูมอื เตรยี มสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 132 ในท่นี ข้ี อนาํ เสนอรายละเอียดเพอ่ื ความเขาใจทต่ี รงกนั ดังน้ี 1. การกําหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา มาตรฐานการศึกษามคี วามสําคัญและจําเปนมากสาํ หรับการจดั การศกึ ษาที่ใชห ลักการกระจาย อาํ นาจไปยงั สถานศกึ ษาโดยทใ่ี หส ถานศกึ ษาจดั ทําหลกั สูตรเอง และบริหารการใชห ลกั สูตรใหเหมาะสม สอดคลองกบั สภาพ ปญ หา และความตองการของทองถิ่น รัฐจึงกําหนดมาตรฐานการศึกษาของชาตเิ พอ่ื เปนขอ กาํ หนดเกย่ี วกับคุณลกั ษณะ คุณภาพ ท่พี งึ ประสงค และมาตรฐานทต่ี องการใหเกดิ ขึ้นในสถานศกึ ษา ทุกแหง และใชเปน หลักในการเทียบเคยี งสาํ หรับการสง เสริมและกํากับดูแล การตรวจสอบ การประเมินผล และการประเมินคุณภาพทางการศึกษา มาตรฐานการศึกษาของชาตมิ ี 3 มาตรฐาน 11 ตัวบง ชี้ จากมาตรฐานการศึกษาของชาติ สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐานไดน ําสูก าร ปฏิบตั ใิ หเ กดิ ผล เพอื่ ยกระดับการศกึ ษาของประเทศใหเ กิดประโยชนกบั ประชาชนไทยทุกคน และเพ่ิมขีด ความสามารถในการแขง ขันของประเทศ โดยนํามาจัดทาํ เปนมาตรฐานการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน และมาตรฐาน การศึกษาปฐมวยั ประกาศใหสถานศกึ ษาทุกแหง ท่เี ปดสอนระดบั ดงั กลาวใชเ ปน เปาหมายการพฒั นา สถานศกึ ษาตองนาํ มาตรฐานการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐานและมาตรฐานการศึกษาปฐมวัยทป่ี ระกาศไว นเี้ ปนเปาหมายการพฒั นาสถานศกึ ษา อยา งไรกต็ าม เขตพื้นท่กี ารศึกษาและสถานศกึ ษาเองอาจตองการ เพมิ่ เติมมาตรฐานการศกึ ษาทก่ี ําหนดเฉพาะเจาะจงตามบรบิ ทและความตองการของทอ งถ่ินอกี ก็ได การกําหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาตอ งสอดคลอ งกบั มาตรฐานการศกึ ษาของชาติ มาตรฐานการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน และเอกลกั ษณของสถานศึกษาโดยกาํ หนดใหเ หมาะสมครอบคลมุ สาระการ เรยี นรูแ ละศักยภาพของผูเรียน สถานศกึ ษาและทองถน่ิ 2. การจดั ระบบบรหิ ารและสารสนเทศ สถานศกึ ษาควรจัดโครงสรางการบรหิ ารจัดการท่เี ออื้ ตอ การพฒั นางานและการสรา งระบบการ ประกนั คณุ ภาพในสถานศกึ ษาขนาดใหญและขนาดกลาง ควรมีคณะทาํ งานทีว่ างแผนติดตามและตรวจสอบ คุณภาพ และจัดทาํ รายงานการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาประจําปสถานศึกษา โดยแตงต้งั คณะทํางานทม่ี ี ตัวแทนบุคลากรจากหลายฝายมารวมคดิ รวมวางแผน และรวมติดตามตรวจสอบ เกบ็ ขอ มูล สว นสถาน ศึกษาขนาดเล็กทีม่ ีจํานวนครนู อยมากควรรวมกนั วางแผนจัดระบบการเกบ็ และรวบรวมขอ มูลเปน หมวดหมู ต้ังแตตน ปก ารศึกษา ทําใหไ ดตามแผนท่ีวางไว เพ่ือไมใหส ะสมจนทาํ ไมส ําเรจ็ เมอ่ื สนิ้ ปก ารศกึ ษา สําหรบการจดั ระบบสารสนเทศนัน้ สถานศึกษายอ มทราบดวี ามีอยูมากมาย เชน ขอ มูล ผูเรียน ครูและบคุ ลากร ขอมลู อาคารและสถานที่ สิ่งอาํ นวยความสะดวก ขอมูลการพัฒนาบคุ ลากร ขอมลู ทรัพยากร ขอ มูลงบประมาณ ฯลฯ สถานศกึ ษาควรมกี ารจดั ระบบสารสนเทศใหเ ปน หมวดหมูใหครอบคลุม และขอ มูลมีความสมบูรณคนไดงายและสะดวก รวดเรว็ มีการนําขอมูลมาใชใ หเกิดประโยชนอ ยเู สมอ รจัดหมวดหมูขอ มูลสารสนเทศ อาจแบง เปนดานกไ็ ด เชน ดา นคณุ ภาพผเู รยี น คุณภาพการเรียนการสอน คณุ ภาพการบรหิ ารและการจดั การ และคุณภาพการพฒั นาชุมชนแหงการเรียนรู หรือจะจัดโดยวิธีอน่ื ที่ สถานศกึ ษาเหน็ วาเหมาะสมก็ได คูมือเตรยี มสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 133 3. การจดั ทําแผนพฒั นาสถานศึกษาท่มี ุงเนนคุณภาพการศกึ ษา เพือ่ ใหก ารจัดการศึกษาบรรลุตามมาตรฐานการศึกษา สถานศึกษาตองมีการจดั ทําแผนพฒั นา สถานศึกษาท่มี งุ เนนคุณภาพการศกึ ษา ในการจัดทําแผนดงั กลาวนี้ สถานศกึ ษาตองคํานึงถึงหลกั การ กระจายอาํ นาจ การมีสว นรว ม และการนาํ ไปสกู ารปฏิบัตไิ ดจรงิ แผนพฒั นาสถานศกึ ษาที่ดคี วรคํานงึ ถึง วิธีดาํ เนนิ การในเรอ่ื ตอ ไปน้ี คือ 3.1 มีการวเิ คราะหสภาพปญหาและความจาํ เปน อยางเปน ระบบ และมีแผนปฏิบตั กิ ารประจําป รองรับทั้งแผนระยะส้ันและระยะยาว 3.2 มีการกําหนดวิสยั ทศั น พนั ธกิจ เปาหมายการพฒั นา และสภาพความสาํ เร็จของการพัฒนา ตามมาตรฐานการศกึ ษาทกี่ ําหนดไวอยา งตอเนื่อง ชัดเจน และเปน รปู ธรรม 3.3 กาํ หนดวิธีการดาํ เนนิ งาน โดยอาศัยหลักวิชา หรือผลการวิจัย หรอื ขอ มูลเชิงประจกั ษทอ่ี า งองิ ได ครอบคลมุ การพฒั นาหลกั สูตรดา นการจดั การเรียนการสอน / การจัดประสบการณการเรียนรู กระบวน การเรยี นรู การวัดและการประเมนิ ผล การพฒั นาบคุ ลากร และการบรหิ ารจัดการเพอ่ื นําไปสูเ ปา หมายที่ กําหนดไว 3.4 เสาะหาและประสานสัมพันธกบั แหลงวิทยากรภายนอกทใ่ี หก ารสนบั สนนุ ทางวิชาการได และระบไุ วในแผนใหชัดเจน 3.5 กาํ หนดบทบาทหนา ทใ่ี หบคุ ลากรของสถานศกึ ษาทุกคน รวมทงั้ ผเู รยี นรับผดิ ชอบและดําเนิน งานตามท่กี าํ หนดไวอ ยางมีประสิทธภิ าพ 3.6 กําหนดบทบาทหนา ที่ และแนวทางการมีสว นรว มของบดิ า มารดา ผปู กครอง และบุคลากรภายในชมุ ชน เพ่ือการพัฒนาผูเ รียนรว มกนั 3.7 กาํ หนดการใชงบประมาณ และทรัพยากรอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ 3.7 มีการประเมนิ ผลการดําเนินงาน ตามแผนและนําผลไปใชใ นการพัฒนาอยา งตอ เนือ่ ง 4. การดาํ เนนิ งานตามแผนพัฒนาสถานศึกษา ในแผนพัฒนาสถานศกึ ษาทมี่ งุ เนน คณุ ภาพการศึกษา มโี ครงการกจิ กรรม ท่ตี อ งดาํ เนนิ งานให บรรลตุ ามวตั ถุประสงคและเกดิ ผลสาํ เร็จตามท่ีระบุไวในตัวช้วี ัดของโครงการดําเนนิ งานตามแผนนัน้ สถานศึกษาจะตองสรางระบบการทาํ งานเขม แขง็ เนน การมสี ว นรว ม ใชเทคนิคการบริหารและการจดั การ ที่จะทําใหด าํ เนินงานตามแผนพฒั นาสถานศกึ ษาบรรลุเปาหมาย ตัวอยางเทคนคิ การบริหารและการจัดการทีใ่ ชแลว ประสบผลสาํ เรจ็ เชน 4.1 วงจรการพัฒนาคุณภาพ PDCA ของเดม่ิง (Deming Cycle) เปน เทคนิคทผ่ี ูบริหารสว น ใหญ นยิ มใชกันแพรหลาย เพราะเปน กระบวนการท่มี ีการตรวจสอบตนเองอยตู ลอดเวลา ต้ังแตข ัน้ การวาง แผน (Plan) การปฏิบตั ิตามแผนหรือขนั้ ตอนที่วา งไว (Do) การตรวจสอบหรือการประเมิน (Check) และ การนาํ ผลการประเมนิ ยอนกลบั ไปทบทวนปรับปรุงแกไข วางมาตรฐาน / มาตรการกาํ หนดขั้นตอนกนั ไม(Act) เพอ่ื ดําเนินงานตอ ไป คูมอื เตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 134 4.2 แนวคดิ Balanced Scorecard สถานศึกษาหลายแหงใชแนวคดิ ในการกําหนดผลสําเรจ็ อยางสมดุลรอบดา น (Balanced Scorecard) เปน เทคนคิ การบรหิ าร เชน โรงเรียนในฝน โดยใชการกําหนดมุมมองที่เก่ียวขอ งกบั ผลสําเร็จของการดาํ เนนิ งาน 4 ดาน คือ 1) มมุ มองดานนักเรียน (Student Perspective) โดยพิจารณาความตอ งการท่เี กีย่ วขอ งกบั คุณลกั ษณะของผูเ รยี นทค่ี าดหวัง 2) มมุ มองดา นกระบวนการจัดการศกึ ษาภายใน (Internal Process Perspective) โดยพจิ ารณาผล สําเรจ็ และแนวทางในการพฒั นาประสิทธภิ าพและคุณภาพของกระบวนการบรหิ ารจัดการหลักสตู รกระบวน การเรยี นการสอน 3) มุมมองดานการเรียนรูและการพฒั นา (Learning and Growth Perspective)โดยพิจารณาปจจัย ทใ่ี ชข บั เคลือ่ นใหผ เู รยี นไดร ับการพัฒนาคุณภาพตามท่คี าดหวงั ไดแก การสรางความเขม แขง็ ใหสถานศึกษา เปน องคก รแหง การเรยี นรู การพัฒนาศักยภาพและทกั ษะของครูผบู ริหารสถานศึกษาและบุคลากรทางการ ศึกษา การศึกษาสมรรถนะของสถานศกึ ษา ในการใชน วตั กรรมเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สารเพื่อ การพฒั นา 4) มมุ มองดานงบประมาณและทรพั ยากร (Budget and Resource Perspective)โดยพจิ ารณาปจ จยั สง เสริมใหการดําเนนิ งานบรรลภุ าพความสาํ เร็จในดานงบประมาณและทรพั ยากรโดยคํานงึ ถงึ แหลง สนบั สนุน อัตรากาํ ลัง คา ใชจาย ประสิทธิภาพในการใชทรัพยากรและงบประมาณ จากมุมมองท้งั ส่ีดานนํามากําหนดวัตถปุ ระสงคเ ชิงกลยทุ ธ (Strategic Objectives) ท่ีจะนาํ ไปสคู วามสําเรจ็ โดยคาํ นงึ ถึงความครอบคลมุ และสมดุล จัดทําแผนท่กี ลยทุ ธ (Strategic Map) เพื่อตรวจสอบลําดบั ความ สําคญั และความเหมาะสมของวัตถุประสงคเ ชิงกลยุทธท กี่ ําหนดไวผานมมุ มองดานตาง ๆ วา มีความสมั พันธ เปน เหตเุ ปน ผล เชอื่ มโยงไปสคู วามสาํ เรจ็ ไดอยา งไร แลวจัดทํากรอบกลยทุ ธ (Strategy Framework)โดย การนาํ วตั ถุประสงคเ ชงิ กลยทุ ธมากาํ หนดช้ีวดั (Measures) เปา หมาย (Targets) และกลยทุ ธร ิเร่มิ (Strategy Initiatives) นอกจากวงจรการพัฒนา PDCA และเทคนคิ Balanced Scorecard แลวยังมีเทคนิค การบรหิ ารอกี หลายรูปแบบที่ผบู ริหารนํามาใชแ ลว ประสบความสาํ เร็จ เชน เทคนคิ 5 ส. TOM , QC, Six Sigma, Benchmarking , และ TOPSTAR เปน ตน ทั้งน้ีขน้ึ อยูกบั ความสามารถของผบู รหิ าร เปน สาํ คัญ อยา งไรก็ตาม การพัฒนาคณุ ภาพสถานศึกษาในปจ จุบัน ผูบรหิ ารตอ งใหความสาํ คญั กบั คณุ ภาพ เชิงวิชาการใหมากยิ่งขึ้น 5. การตรวจสอบและทบทวนคุณภาพการศกึ ษา การตรวจสอบและทบทวนคุณภาพในสถานศึกษา กค็ ือการตดิ ตามตรวจสอบคุณภาพของสถาน ศึกษา สถานศกึ ษาควรต้งั คณะทํางานข้นึ เพ่ือวางแผนติดตามและรวบรวมขอมูลสารสนเทศการดําเนนิ งาน / คูมอื เตรยี มสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 135 โครงการตลอดปก ารศึกษาโดยใชม าตรฐานการศึกษาเปน กรอบการตดิ ตามตรวจสอบ ทงั้ น้ี ขอมูลเหลา นี้ จะเปนประโยชนใ นการจดั ทาํ รายงาประจาํ ปข องสถานศึกษาอีกดวย สถานศึกษาควรมกี ารตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพในสถานศึกษาทกุ ป ดําเนินการอยางจรงิ จงั ตอเนือ่ ง และเปน ระบบ สนบั สนุนใหค รู ผูปกครอง และผแู ทนชุมชนเขา มามีสวนรว ม นอกจากนี้ สถานศึกษาควรมีการตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพภายในเก่ยี วกบั เรอื่ งตอ ไปน้ี 5.1 วิสยั ทัศน และภารกจิ ของสถานศกึ ษา เชน วิเคราะหดูวาวิสัยทัศนแ ละภารกจิ สอดคลอง กบั มาตรฐานการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน / ปฐมวยั และสอดคลองกับสภาวะปจ จบุ นั หรือไม ควรปรับปรุงเปลี่ยน แปลงอะไรบาง จดั กจิ กรรมอยา งไรจงึ จะเหมาะสม 5.2 แผนพฒั นาสถานศึกษา เชน แผนพัฒนาสะทอ นความตองการของชุมชนจริงหรอื ไม มกี าร รวบรวมและวิเคราะหข อ มูลตลอดจนนาํ ผลมาใชในการวางแผนครอบคลมุ ครบถว นหรือไมก จิ กรรมตาม แผนสัมพันธก ันสอดรับกับวิสัยทศั นแ ละเปาหมายหรือไม แผนพัฒนาโดยรวมมคี วามชัดเจน เขาใจงาย และ มีทศิ ทางการพัฒนาทช่ี ัดเจนหรอื ไม 5.3 การพัฒนาหลกั สูตรและกระบวนการเรยี นรู เชน บรรยากาศ และสภาพแวดลอ มสนับสนุนการ เรียนรูมากนอ ยเพียงใด สะทอนความสาํ เรจ็ ของผเู รียนอยา งไร ครูเลือกใชยุทธศาสตรการสอนหลากหลาย และสอดคลอ งกับความตองการของผเู รยี นหรือไม ครูและผเู รียนมีปฎสิ มั พนั ธท ีส่ ง ผลตอ การเรียนของผู เรยี นอยางไร การจัดกระบวนการเรียนรูเ นนใหผ ูเรยี นไดมีโอกาสฝกแกป ญหา ฝก การคิดสรา งสรรคท ี่ สมั พันธกบั ชวี ิตจรงิ ตลอดจนพฒั นานิสัยรกั การเรยี นหรอื ไม ผเู รยี นกลา คิดกลาแสดงออกหรอื ไม สถาน ศกึ ษามกี ระบวนการพฒั นาหลักสูตรท่สี อดคลองกบั มาตรฐานการศึกษาของชาติและมาตรฐานการศกึ ษา ขนั้ พ้นื ฐาน / ปฐมวยั หรือไม 5.4 ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรยี นของผเู รียน เชน ผูเ รียนประสบความสําเรจ็ จากการเรยี นรูทผี่ สู อนเปน ผจู ดั กจิ กรรมการเรียนการสอนหรอื ไม ผลงานของผูเ รียนมีความหมาย บง บอกถึงสงิ่ ทผ่ี เู รียนรู เขา ใจ และ ทาํ ไดหรือไม ผลงานแสดงความคดิ สรางสรรคห รือไม และผูเ รยี นไดมโี อกาสนําความรไู ปใชม ากนอ ยเพยี ง ใด ผสู อนใชวิธีการประเมนิ ทหี่ ลากหลายและสอดคลองกับสภาพจรงิ เพียงใด มกี ารเปดโอกาสใหผ เู รียน และผปู กครองมีสวนรวมในการกําหนดเกณฑการประเมนิ หรอื ไม สถานศกึ ษาจดั สงิ่ อาํ นวยความสะดวก เพ่อื ใหผเู รียนสามารถทาํ งานรวมกนั ไดอ ยางดหี รอื ไม 5.5 การพัฒนาองคกร เนอ่ื งจากสถานศกึ ษาเปนแหลง หรอื ศูนยก ารเรยี นรูท่สี ําคญั ในชุมชน ฉะนนั้ นอกเหนอื จากการบริหารจัดการดานการพัฒนาหลักสูตร และการเรยี นการสอน การพัฒนาผสู อนและอ่ืน ๆ ทเ่ี ก่ยี วขอ งแลว สถานศกึ ษาตองมงุ เนน การพฒั นาสถานศกึ ษาโดยเฉพาะหองสมุดใหเ ปนแหลง เรียนรขู อง ชุมชนไดเ ปน อยางดี ดังนั้น ประเด็นในการตรวจสอบและทบทวนคุณภาพภายใน จึงควรวิเคราะหดวู า ผบู ริหารอุทิศตนเพอื่ องคกร เพ่อื นรวมงาน และเพอ่ื การพฒั นาการศึกษาอยางไร เปน ผนู ําในการสรา งสังคม แหง การเรียนรู และสามารถแนะนาํ นวัตกรรมหรือแหลง นวัตกรรมสาํ หรับผูสอนไดห รือไม มกี ารประชุม แลกเปล่ียนความคดิ เห็นและเปดโอกาสใหผสู อน / คณะทํางานมีสวนรวมในการตดั สนิ ใจเชงิ บรหิ ารหรอื ไม คูมอื เตรยี มสอบศึกษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 136 มากนอยเพียงใด มีการสรางความสมั พนั ธท่ดี ตี อ ชมุ ชนและรว มกิจกรรมตา ง ๆ กบั ชมุ ชนหรอื ไมมากนอ ย เพยี งใด มกี ารรวบรวมแหลง ภมู ิปญ ญาชาวบา นและเชงิ ปราชญช าวบา นมาเปนทปี่ รึกษาหรอื ใหความรูหรือ ไมม ีการพบปะแลกเปลยี่ นประสบการณกับสถานศึกษาอน่ื ๆ เพื่อเทยี บเคยี งการพัฒนาหรือไมอยางไร 5.6 การพัฒนาวชิ าชพี ครู เชน มกี ารใชแหลงวทิ ยากรภายนอก (สถาบนั อุดมศกึ ษาองคก รธรุ กจิ ภาครัฐ และเอกชน) ชวยใหค รูเกิดการเรยี นรูอ ยา งไรบาง มกี ารเปดโอกาสใหค รแู ลกเปล่ียนประสบการณ และความคิดในการพฒั นาวชิ าชีพดว ยวิธกี ารใดบาง สนบั สนุนใหครูมีการวจิ ยั คนควา ความรใู หมเ กีย่ วกบั การเรยี นการสอนและการประเมนิ ผลบางหรือไม บอยเพียงใด จดั หางบประมาณและสิง่ สนับสนุนมากก นอ ยเพยี งใด สงเสริมใหมีการสัมมนาหรอื พัฒนาวิชาชพี ในรูปแบบอ่นื ใดหรอื ไม การตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพภายในสถานศึกษาที่ดําเนินการอยางจรงิ จงั จะชวยใหส ถาน ศึกษามขี อมลู ถกู ตอง และเพียงพอในการวางแผนพัฒนาสถานศึกษาท่ีเนน คุณภาพการศกึ ษาในรอบปถ ดั ไป นอกจากนนั้ ผลจากากรตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพภายในสถานศึกษายังมีสว นชวยกระตุนผูทเ่ี กีย่ วขอ ง ทัง้ นักศึกษา ผูปกครอง และชมุ ชนใหตระหนักถงึ การกาํ หนดนโยบายและทศิ ทางการพัฒนาในระดบั ทอ งถน่ิ หรอื ระดบั ชาตอิ กี ทางหนึง่ ดว ย 6. การประเมนิ คณุ ภาพการศึกษาตามมาตรฐานทกี่ ําหนด จากการตรวจสอบและทบทวนคณุ ภาพภายในสถานศึกษา ดงั ไดกลา วไวข า งตน สถานศกึ ษาจะมี ขอ มสู ารลสนเทศสําหรบั ประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาของสถานศกึ ษาตามมาตรฐานการศกึ ษาท่กี าํ หนดไวด ว ย อยางไรก็ตาม สถานศึกษาที่มีความพรอม อาจต้ังคณะทํางานขนึ้ ทาํ หนา ท่ีประเมนิ คุณภาพภายในสถานศกึ ษา กไ็ ด ซึ่งจะเปนการสรา งระบบการประเมนิ ตนเองอีกทางหนึ่ง นําผลจากการประเมินไประบุไวในรายงาน การพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาประจําปตอ ไป การประเมนิ คุณภาพกายในของสถานศึกษา ตอ งครอบคลุม มาตรฐานการศึกษาขน้ั พื้นฐาน / ปฐมวัย ท่ีกําหนดไว นอกเหนอื จากน้ี สถานศกึ ษาอาจทาํ การประเมินคุณภาพผเู รียนโดยรวมจําแนกตามกลุม สาระการ เรยี นรู (ตามมาตรฐานการศกึ ษาข้นั พ้ืนฐานขอ 5) เพ่ือเปรยี บเทยี บกับผลสัมฤทธ์ทิ างการเรียนเฉลย่ี ของ นักเรยี นเปนรายคน เปนการตรวจสอบและยืนยนั คณุ ภาพผเู รียนทางดานวิชาการ โดยขอใชแ บบทดสอบ จากองคกรท่ีมแี บบทดสอบที่ไดม าตรฐาน 7. การรายงานคุณภาพการศกึ ษาประจําป การจดั ทํารายงานการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาประจาํ ป เปนหนา ท่ที สี่ ถานศกึ ษาตองปฏิบตั ิเพราะ การทาํ งานใด ๆ กต็ าม ตอ งมีการรายงานผลและนาํ ผลไปใชจงึ จะเปน การทํางานทีม่ ปี ระสทิ ธิภาพ อยางไร ก็ตาม เนื่องจากใดอดีตมีการละเลยกนั มากจนทําใหเกดิ จุดออนเร่ืองระบบฐานขอ มูลท่จี าํ เปน ตอ การพฒั นา จึงมกี ารตราไวใ นพระราชบญั ญัติการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 18 ใหส ถานศกึ ษาจัดทํารายงาน ประจําป เสนอตอหนว ยงานตน สังกัด หนวยงานทีเ่ ก่ยี วของ และเปด เผยตอสาธารณชน และเพ่ือรองรับ การประกนั คุณภาพภายนอก คมู อื เตรียมสอบศึกษานิเทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 137 ในการจดั ทํารายงานการพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาประจําปข องสถานศึกษาหรือท่ีเรยี กส้ัน ๆ วา รายงานประจําป นั้น สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน (สพฐ.) ไดใ หแ นวทางไวเปนตวั อยา ง ในเอกสารชอ่ื “แนวทางการเขยี นรายงานการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาประจําปข องสถานศึกษา” โดยเสนอ ใหแ บง รายงานเปน 4 บท คือ บทที่ 1 สะทอนสภาพทัว่ ไปของสถานศกึ ษา บทที่ 2 ระบเุ ปา หมายการ พัฒนาของสถานศึกษา บทที่ 3 ระบุความสําเร็จของการพัฒนาตามมาตรฐานการศกึ ษาทก่ี ําหนดไวใ นแผน พัฒนาสถานศกึ ษา บทท่ี 4 ระบุจุดเดน - จุดดอ ย และความตอ งการการชว ยเหลอื นอกจากน้ี ควรระบุ หลกั ฐานขอ มลู ผลสมั ฤทธิ์ของการประเมนิ ตามแผนพัฒนาคุณภาพสถานศึกษาไวด วย เมือ่ จัดทาํ รายงานการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาประจาํ ปเสร็จเรียบรอยแลว สถานศึกษา สง รายงาน ตอ สาํ นกั งานเขตพื้นทกี่ ารศึกษาตน สงั กดั ภายในเดือนพฤษภาคมของทกุ ๆ ป และสงรายงานใหส ํานกั งาน รับรองมาตรฐานและประเมนิ คณุ ภาพสถานศึกษา (สมศ.) เฉพาะในปทีเ่ ขา รับการประเมนิ คุณภาพภายนอก ซึง่ สํานกั งานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษา จะนาํ รายงานของสถานศกึ ษาทง้ั หมดมาสังเคราะหเปนภาพรวมระดับเขต พน้ื ที่ และเสนอตอสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พื้นฐาน ภายในเดือนกรกฎาคมของทุก ๆ ป จาก น้ัน สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน จะไดนาํ รายงานการพฒั นาคุณภาพการศึกษาระดบั เขต พนื้ ทก่ี ารศกึ ษามาสังเคราะหเปน ภาพรวมระดบั ประเทศ นําผลทีไ่ ดมากําหนดเปน นโยบาย กลยุทธ และ ยุทธศ าสตรการพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาของประเทศตอ ไป ประโยชนส าํ คญั ของการจดั ทาํ รายงานการพัฒนาคุณภาพการศึกษาประจําปข องสถานศกึ ษา ไมไ ด อยทู ี่จดั ทาํ เพ่อื รายงานใคร แตอ ยูท่ีนาํ ผลไปใชว างแผนปรับปรงุ งานตอ ๆ ไป ดงั นน้ั สถานศกึ ษาตอ ง ตระหนักถงึ ความจาํ เปน ในการจัดทาํ รายงานและนําขอมูลไปใชใ หเกิดประโยชนอยา งจริงจงั 8. การพฒั นาคุณภาพการศกึ ษาอยา งตอเนือ่ ง ในการทาํ ใหคุณภาพของสถานศกึ ษาดาํ รงอยูอยา งยง่ั ยนื น้นั สถานศึกษาควรตรวจสอบและทบ ทวนการดําเนนิ งานตามโครงการ / กิจกรรม อยูเสมอ โครงการ / กิจกรรมทที่ าํ ตอ งคมุ คา และเกดิ ประโยชน สง ผลถึงผูเ รยี น การพิจารณาโครงการ / กิจกรรมทีจ่ ะทาํ ตอไปหรอื ไมนั้น ควรพจิ ารณา ดังน้ี 8.1 ถาเปน โครงการท่ดี ี สมควรดําเนนิ ตอ ไปกด็ ํารงโครงการนัน้ ไว 8.2 ถา เปน โครงการที่ดี แตย งั ดาํ เนินการไมสําเร็จหรือไมบ รรลุเปาหมายเพราะมจี ุดบกพรอ ง ถาปรับปรงุ แกไขสามารถบรรลุผลสําเร็จไดก ด็ าํ เนินการตอไปและทําใหด ียงิ่ ขึน้ 8.3 ถาเปน โครงการทม่ี คี วามกาวหนาในการดาํ เนนิ งานอยูต ลอดเวลาก็พัฒนาดาํ เนนิ โครงการนนั้ ตอ ไปอยา งไมห ยุดยง้ั 8.4 หากมเี หตกุ ารณห รือสิ่งท่สี อ เคา วาจะเกิดปญ หาตองหาทางปองกนั ไวก อน ก็จาํ เปนตอ งจัดทํา โครงการใหม ๆ ขน้ึ เพือ่ ปอ งกันปญ หา อยางไรก็ตาม ในการทาํ ใหคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาพฒั นาอยางตอ เนอ่ื งนัน้ สถานศึกษา ตองคาํ นึงถึงสิ่งตอ ไปนี้ คมู ือเตรียมสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารนิ ทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 138 1) สรางจิตสาํ นึกการพัฒนาใหเ กิดขน้ึ ในหมคู รแู ละบคุ ลากรทกุ คนในสถานศึกษา 2) เนน ยา้ํ หรือกําหนดเปน นโยบายการทํางานอยา งมีระบบ รวมทง้ั ตอ งทาํ งานอยา งมีเปา หมาย ทาํ งานเปน หมูค ณะ และตองทําอยางตอ เนือ่ ง 3) พัฒนาสถานศกึ ษาใหเ ปน องคก รแหงการเรยี นรู (Learning Organization) การจะทาํ ใหส ถาน ศึกษาเปน องคก รแหง การเรยี นรูไ ด ตอ งทาํ ใหบ ุคลากรทุกคนในสถานศึกษาเปน บคุ คลแหงการเรียนรู คอื รูจักพัฒนาคนเอง ใฝรู หม่ันแสวงหาความรูอ ยเู สมอ มกี ารแลกเปลี่ยนเรียนรูแบง ปนความรูก นั ตลอดเวลา เกิดทมี ผูเ ช่ยี วชาญในเรื่องตาง ๆ หลากหลายจนไดรับการยอมรรับจากผทู ่ีเกีย่ วขอ ง มกี ารเผยแพรประชา- สัมพนั ธแ ละแลกเปลย่ี นความรูกับองคก รอ่นื ๆ สถานศึกษากจ็ ะเปน องคก รแหงการเรยี นรูทีม่ คี วามเคลอ่ื น ไหวในการพฒั นาคุณภาพการศกึ ษาอยตู ลอดเวลา ผลผลิตขององคกรแหงการเรียนรู เห็นไดจาก 1) ผลสมั ฤทธ์ิของงานสงู ขึน้ 2) เกิดการพฒั นาคน 3) มกี ารพฒั นาความรู และ 4) องคกรมศี ักยภาพสงู ขน้ึ 6) บทบาทหนวยงานในการประกันคุณภาพการศึกษา 1. สํานกั งานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษา - จัดกิจกรรมเพื่อใหสถานศกึ ษาตระหนักถึงความสาํ คัญและประโยชนข องระบบประกันคณุ ภาพ ภายในสถานศึกษา - ประชาสัมพนั ธใหส ถานศกึ ษารับทราบถึงมาตรฐานการศกึ ษาของชาติ มาตรฐานการศกึ ษาข้ัน พ้นื ฐาน มาตรฐานการศึกษาข้ันปฐมวยั กาํ หนดมาตรการใหส ถานศึกษาใชมาตรฐานการศึกษาเปน เปา หมาย การพฒั นา - ดาํ เนนิ การตรวจสอบและทบทวนคุณภาพสถานศึกษาแตล ะแหงอยา งนอ ย 1 คร้ังภายในทุก 3 ป ตามกฎกระทรวงศึกษาธิการ - รวบรวมสรุปผลการพฒั นาคณุ ภาพการศึกษา จากรายงานการพัฒนาคณุ ภาพสถานศกึ ษาประจาํ ป เสนอใหสาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐานทราบ - นําผลการวิเคราะหภาพรวมคุณภาพสถานศึกษาไปใชพฒั นาสถานศึกษาตอ ไป 2. สถานศกึ ษา - จดั การเรียนการสอนโดยเนนผเู รียนเปน สาํ คัญอยา งจริงจัง - จัดการศกึ ษาในสถานศึกษาโดยใชแ ผนพฒั นาสถานศึกษาทมี่ ุงเนน การยกระดบั คุณภาพทาง วชิ าการ และใชระบบการประกนั คณุ ภาพภายในเปนกลไกในการขับเคลื่อนใหเ กิดคุณภาพการศึกษาตาม มาตรฐานการศึกษาที่กาํ หนด - ดาํ เนนิ การประเมินคุณภาพภายในสถานศกึ ษาและนําผลการประเมินไปปรบั ปรงุ และพฒั นาการ จดั การศึกษาใหด ยี งิ่ ข้นึ ในปถ ดั ไป - จัดทาํ รายงานการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาประจําปเสนอตอ สํานกั งานเขตพื้นท่กี ารศึกษา คมู ือเตรียมสอบศกึ ษานเิ ทศก : บวร เทศารินทร

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 139 2. การพัฒนาคณุ ภาพมาตรฐานการศึกษา 1) มาตรฐานการศกึ ษา มาตรฐานการศึกษา คือ ขอกาํ หนดเกี่ยวกับคุณลักษณะ คุณภาพที่พึงประสงคและมาตรฐานที่ ตองการใหเกดิ ขึ้นในสถานศกึ ษาทุกแหง เพือ่ ใชเปนหลักในการเทียบเคียงสําหรบั การสง เสริม และกาํ กบั ดแู ล การตรวจสอบ การประเมินผล และการประกันคุณภาพทางการศกึ ษา พระราชบัญญัติการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 34 บัญญตั ใิ หคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐาน มีหนา ท่ีพจิ ารณาเสนอนโยบาย แผนพัฒนา มาตรฐานและหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พน้ื ฐานท่ีสอดคลอ ง กับแผนการศึกษา ศาสนา ศลิ ปะและวฒั นธรรมแหง ชาติ โดยใหคณะกรรมการและสํานักงานการศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรมเขตพื้นท่ีการศึกษากํากบั ดูแลสถานศึกษาขนั้ พื้นฐานและสถานศึกษาระดับอดุ มศึกษา ระดบั ตา่ํ กวา ปรญิ ญา ใหสามารถจดั การศึกษาสอดคลอ งกับนโยบายและมาตรฐานการศกึ ษา ดงั แผนภมู ิ แผนภมู ิความเช่ือมโยงมาตรฐานการศึกษาชาตแิ ละมาตรฐานการศึกษาระดบั ตางๆ คูมอื เตรียมสอบศกึ ษานิเทศก : บวร เทศารนิ ทร