เอกสารวิชาการเพื่อสนับสนุนการพิจารณาร่าง พ.ร.บ. งบประมาณฯ 2565

ขอ้ เสนอแนวทางการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการจัดสรรงบประมาณเพ่อื ชาระหนี้ภายใต้แผนงานบรหิ ารจดั การหน้ภี าครัฐ ส่วนที่ 3 แผนงานบริหารจดั การหนี้ภาครฐั 3.1 วัตถปุ ระสงค์ แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐเป็นแผนงานภายใต้รายจ่ายค่าดําเนินการภาครัฐ โดยเอกสารงบประมาณ ฉบับที่ 3 ฉบับปรับปรุง ตามพระราชบั ัติงบประมาณรายจ่ายประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 เล่มท่ี 20 ได้ระบุ วัตถปุ ระสงค์ของแผนงานดังกล่าวว่า “เพื่อให้การบริหารจัดการหนี้และการชําระหน้ีภาครัฐเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และเกิดประโยชน์สูงสุดต่อระบบเศรษฐกิจ” ท้ังน้ี ผู้ศึกษาพิจารณาแล้ว เห็นว่า การชําระหนี้ภาครัฐจะเป็นการ ดําเนินการประเภทหน่ึง ท่ีจะทําให้การบริหารจัดการหนี้ภาครัฐและหน้ีสาธารณะในภาพรวมเป็นไปอย่าง มีประสิทธิภาพ โดยเนื้อหาในข้อที่ 3.3 จะเก่ียวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างแผนงานบริหารจัดการหนี้ภาครัฐ ท่ีรับผิดชอบโดยสํานักงบประมาณ สํานักนายกรัฐมนตรี และแผนการบริหารหน้ีสาธารณะ ท่ีรับผิดชอบ โดยสํานักงานบริหารหน้ีสาธารณะ กระทรวงการคลัง ซึ่งการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงาน บรหิ ารจดั การหนภ้ี าครัฐ จะเปน็ องคป์ ระกอบหนึง่ ในแผนการบรหิ ารหนสี้ าธารณะดังกลา่ ว 3.2 การจดั สรรงบประมาณทผี่ ่านมา การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐท่ีผ่านมามีวงเงินและ รายละเอียดเป็นไปตามตารางที่ 1.2 และเมื่อพิจารณาในรายละเอียดตามเอกสารงบประมาณที่เกี่ยวข้องแล้ว พบว่า งบประมาณดังกล่าวจะจัดสรรใหก้ บั หนว่ ยงาน 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1) สาํ นักงานบริหารหน้ีสาธารณะ กระทรวงการคลัง โดยได้รับจัดสรรงบประมาณเพื่อชําระต้นเงินกู้ ดอกเบี้ย และค่าธรรมเนียมที่เก่ียวข้องกับการก่อหนี้สาธารณะในส่วนท่ีรัฐบาลโดยกระทรวงการคลังกู้โดยตรง อาทิ เงินกู้ เพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณ เงินกู้เพ่ือฟื้นฟูและเสริมสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจ เงินกู้ภายใต้ พรก. COVID-19 และเงนิ กเู้ พอื่ การพฒั นาระบบบรหิ ารจัดการทรัพยากรน้าํ และระบบขนส่งทางถนนระยะเรง่ ดว่ น 2) รัฐวิสาหกิจต่าง ๆ โดยได้รับจัดสรรงบประมาณเพื่อชําระต้นเงินกู้ ดอกเบี้ย และค่าธรรมเนียมที่เก่ียวข้อง กับการก่อหน้ีสาธารณะในส่วนท่ีรัฐวิสาหกิจดังกล่าวกู้ โดยเป็นการกู้เงินเพ่ือสนับสนุนการดําเนินโครงการของ ภาครัฐตามมติคณะรฐั มนตรี และรฐั บาลรับภาระในการชําระต้นเงินกู้ ดอกเบี้ย และค่าธรรมเนียมท่ีเก่ียวข้อง อาทิ โครงการกอ่ สรา้ งรถไฟทางไกล การก่อสร้างรถไฟฟ้าหรือระบบขนส่งมวลชนในเขตเมือง และโครงการรับจํานําผลิตผล ทางการเกษตร ทั้งนี้ การจัดสรรงบประมาณในปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 วงเงนิ รวม 293,454.3 ล้านบาท ปรากฏตามตารางที่ 3.1 สานักงานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 11 สานกั งบประมาณของรัฐสภา 297

ขอ้ เสนอแนวทางการเพ่ิมประสิทธภิ าพการจดั สรรงบประมาณเพ่ือชาระหนี้ภายใต้แผนงานบริหารจัดการหนีภ้ าครัฐ ตารางที่ 3.1 การจัดสรรงบประมาณภายใต้แผนงานบรหิ ารจัดการหนภ้ี าครฐั ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 สานักงานบริหารหน้ี การรถไฟฟา้ ขนสง่ มวลชน การรถไฟแห่งประเทศไทย ธนาคารเพ่อื การเกษตร องคก์ ารขนส่งมวลชน สาธารณะ กรงุ เทพ แห่งประเทศไทย และสหกรณก์ ารเกษตร ผลผลิต การบรหิ ารการ โครงการ ชาํ ระหน้เี งนิ กู้ โครงการ ชาํ ระหน้ีเงินกู้ โครงการ รับจาํ นาํ ผลผลติ โครงการ ชําระหน้ีเงินกู้ ชาํ ระหน้ีของรัฐบาล สาํ หรับก่อสร้างรถไฟฟา้ สาํ หรบั กอ่ สรา้ งโครงการ การเกษตร (แหลง่ เงนิ กู้ เพ่ือเสริมสภาพคล่อง ระบบขนสง่ มวลชนทางราง กระทรวงการคลังจัดหา) ทางการเงนิ รถไฟ รถไฟทางคู่ ระบบ รถไฟชานเมือง งบรายจ่ายอืน่ งบรายจ่ายอน่ื งบรายจา่ ยอน่ื งบรายจ่ายอื่น งบรายจ่ายอื่น รายการ ชาํ ระคนื ต้นเงนิ กู้ รายการ ชาํ ระคืนตน้ เงินกู้ รายการ ชําระคืนต้นเงนิ กู้ รายการ ชดเชยภาระต้น รายการ ค่าดอกเบย้ี เงินกู้ ชําระคา่ ธรรมเนียมจัดการ และคา่ ดอกเบยี้ เงนิ กู้ คา่ ดอกเบย้ี เงนิ กู้ และ เงินและดอกบ้ยี โครงการ และคา่ ผูกพันเงินกู้ และ คา่ ใช้จ่ายในการกเู้ งิน รบั จาํ นําผลิตผลการเกษตร ชาํ ระคา่ ดอกเบยี้ เงินกู้ วงเงนิ 243,181.2 ล้านบาท วงเงนิ 9,900.4 ล้านบาท วงเงิน 9,025.8 ล้านบาท วงเงิน 28,688.3 ล้านบาท วงเงิน 2,658.6 ลา้ นบาท ท่มี า : เอกสารงบประมาณ สํานกั งบประมาณ ในการน้ี ผู้ศึกษาได้ขอความอนุเคราะห์ข้อมูลในประเด็นท่ีเก่ียวข้องจากสํานักงานบริหารหน้ีสาธารณะ และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร เน่ืองจากสํานักงานบริหารหนี้สาธารณะเป็นหน่วยงานกลาง ในการกํากับและบริหารหนี้สาธารณะของประเทศ และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรเป็น หน่วยงานสําคั ในการดําเนินโครงการตามนโยบายรัฐ อาทิ โครงการรับจํานําผลิตผลทางการเกษตร ซึ่งมีการก่อ หนี้สาธารณะโดยธนาคารเป็นผู้กู้ กระทรวงการคลังค้ําประกัน และรัฐบาลรับชําระคืนต้นเงินกู้ ดอกเบ้ีย และคา่ ธรรมเนียมทเี่ กี่ยวข้อง และการก่อหนสี้ าธารณะเพ่ือสนับสนนุ เป็นเงินทุนหมุนเวียนสําหรับโครงการดังกล่าว มเี ปน็ จํานวนมาก รายละเอียดปรากฏตามภาคผนวก ก ดังนั้น การศึกษาข้อมูลจากสํานักงานบริหารหน้ีสาธารณะ และธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร จงึ มีความสาํ คั และสามารถนํามาใช้ประโยชน์ในการวิเคราะห์ และจัดทาํ ขอ้ เสนอแนะเชงิ นโยบายในอนาคตได้ ทั้งนี้ ข้อมูลเก่ียวกับวงเงินหนี้ท่ีครบกําหนดชําระและงบประมาณ รายจ่ายท่ีได้รับจัดสรรเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้ของสํานักงานบริหารหนี้สาธารณะและธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณ์การเกษตร (โครงการรับจํานําผลิตผลการเกษตร) ปรากฏตามตารางที่ 3.2 พบว่า ที่ผ่านมาในระหว่าง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 หนว่ ยรบั งบประมาณทง้ั สองหนว่ ยงานได้รับจัดสรรงบประมาณเพื่อชําระคืนต้น เงินกู้น้อยกว่าวงเงินหน้ีท่ีครบกําหนดชําระจํานวนมาก ซ่ึงหน่วยรับงบประมาณจะต้องทําการปรับโครงสร้างหนี้ โดยการก่อหนี้ใหม่มาชําระหน้ีเดิม ที่ครบกําหนดชําระแต่ไม่ได้รับจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้ ทั้งนี้ ค่าใช้จ่ายดอกเบี้ยในการปรับโครงสร้างหน้ีดังกล่าว ได้มีการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจําปีให้แก่หน่วยรับ งบประมาณไวแ้ ล้ว สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร 12 สานักงบประมาณของรฐั สภา 298

ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสทิ ธิภาพการจดั สรรงบประมาณเพอื่ ชาระหนี้ภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจดั การหนภ้ี าครัฐ ตารางที่ 3.2 เปรียบเทียบวงเงินหนี้ทค่ี รบกาหนดชาระและงบประมาณท่ไี ด้รบั จัดสรรเพ่ือชาระคนื ตน้ เงนิ กู้ หนว่ ย : ลา้ นบาท สานกั งานบริหารหนสี้ าธารณะ ธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร ปงี บประมาณ วงเงินหนที้ คี่ รบ งบประมาณเพอื่ ชาระคนื วงเงินหนท้ี คี่ รบ งบประมาณเพอ่ื ชาระคนื กาหนดชาระ เงินตน้ ทไี่ ดร้ ับจดั สรร กาหนดชาระ เงินตน้ ทไี่ ดร้ ับจดั สรร 2560 216,674.3 48,868.3 160,055.2 23,000.0 2561 182,831.8 57,073.4 139,301.1 23,000.0 2562 377,914.1 49,082.6 119,990.0 23,000.0 2563 286,148.5 21,588.8 64,068.0 23,000.0 2564 341,437.2 66,969.5 64,643.5 23,000.0 ท่ีมา : สํานกั งานบรหิ ารหน้สี าธารณะและธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หมายเหตุ : - กรณีสาํ นกั งานบริหารหน้สี าธารณะ เปน็ หน้ีสาธารณะทีร่ ฐั บาลโดยกระทรวงการคลงั ก้โู ดยตรง - กรณีธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร เป็นหนสี้ าธารณะของโครงการรับจาํ นําผลิตผลทางการเกษตร - วงเงินงบชําระหนีท้ ่ีไดร้ ับจดั สรรปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ของสํานกั งานบรหิ ารหนีส้ าธารณะเป็นวงเงนิ หลงั การดาํ เนนิ การ ตาม พ.ร.บ. โอนงบงบประมาณรายจ่าย พ.ศ. 2563 ทใี่ หโ้ อนเข้างบกลางเปน็ จํานวน 35,303 ล้านบาท เมื่อพิจารณาข้อมูลตามตารางท่ี 1.2 3.1 และ 3.2 แล้ว พบว่า งบประมาณภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ี ภาครฐั มแี นวโนม้ เพิ่มสงู ขึน้ อยา่ งต่อเนื่อง สอดคล้องกับการเพ่ิมข้ึนของปริมาณหน้ีสาธารณะคงค้าง ดังน้ัน การบริหาร หนี้สาธารณะดังกล่าว จึงมีความสําคั ในการสร้างความน่าเช่ือถือในเสถียรภาพทางการคลังของประเทศ ท้ังนี้ ผู้ศึกษาพิจารณาแล้ว เห็นว่า การบริหารหน้ีสาธารณะที่มีประสิทธิภาพจะต้องทําให้ภาครัฐสามารถชําระหน้ีแก่ เจ้าหนีไ้ ด้ตามระยะเวลาท่ีกําหนดโดยไม่ผิดนัดชําระหน้ี และภาครัฐสามารถก่อหนี้ใหม่เพ่ือนําเงินมาสนับสนุนการ นําส่งบริการสาธารณะโดยอัตราดอกเบี้ยเงินกู้อยู่ในระดับตํ่า ซึ่งหัวข้อท่ี 3.3 จะกล่าวถึงรายละเอียดเกี่ยวกับ แผนการบริหารหน้ีสาธารณะ และผลของการจัดสรรงบประมาณภายใต้แผนงานบริหารจัดการหนี้ภาครัฐ ที่มีต่อ การดาํ เนินการตามแผนการบริหารหน้ีสาธารณะดงั กล่าว 3.3 ความสมั พันธก์ ับแผนการบรหิ ารหนสี้ าธารณะ คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 29 กันยายน 2553 และ 23 กุมภาพันธ์ 2564 อนุมัติแผนการบริหารหนี้ สาธารณะ ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 และการปรับปรุงแผนการบริหารหนี้สาธารณะ ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 คร้ังที่ 1 ตามข้อเสนอของคณะกรรมการนโยบายและกํากับการบริหารหนี้สาธารณะ โดยการจัดทํา และรวบรวมขอ้ มลู แผนการบรหิ ารหน้สี าธารณะดังกลา่ ว มสี ํานักงานบรหิ ารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลัง เป็นหน่วยงาน หลักดําเนินการ ท้งั น้ี แผนการบริหารหน้ีสาธารณะประจําปีงบประมาณหน่ึง จะจัดทําข้ึนโดยหน่วยงานที่เก่ียวข้อง และเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาอนุมัติให้เสร็จส้ินก่อนเข้าสู่ปีงบประมาณนั้น และแผนดังกล่าวจะใช้เป็นแนวทาง ในการบริหารและกํากับการบริหารหน้ีสาธารณะในส่วนท่ีเก่ียวข้องกับการก่อหนี้ใหม่ การบริหารหนี้เดิม การปรับ โครงสร้างหนี้ และการชําระหนี้ต่อไป แผนการบริหารหน้ีสาธารณะ ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ประกอบด้วย สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร 13 สานักงบประมาณของรฐั สภา 299

ขอ้ เสนอแนวทางการเพิ่มประสทิ ธิภาพการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชาระหน้ีภายใตแ้ ผนงานบริหารจัดการหนภี้ าครฐั แผนการก่อหน้ีใหม่ จํานวน 1,539,832.7 ล้านบาท แผนการบริหารหน้ีเดิม จํานวน 1,403,981.1 ล้านบาท และ แผนการชาํ ระหนี้ จาํ นวน 387,860.7 ลา้ นบาท รายละเอียดปรากฏตามตารางท่ี 3.3 ตารางที่ 3.3 แผนการบรหิ ารหนี้สาธารณะ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ท่มี า : สาํ นักงานบรหิ ารหนีส้ าธารณะ แผนการก่อหนี้ใหม่ ประกอบด้วย การก่อหนี้ใหม่ของรัฐบาล (การกู้เงินเพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณ การกู้เงินภายใต้ พรก. COVID-19 การกู้เงินเพ่ือดําเนินโครงการเงินกู้เพ่ือพัฒนาเศรษฐกิจและโครงสร้างพื้นฐาน และการกู้มาให้กู้ต่อเพื่อสนับสนุนโครงการโครงสร้างพื้นฐาน) การก่อหน้ีใหม่ของรัฐวิสาหกิจ (การกู้เงินเพ่ือลงทุน ในโครงการพัฒนา และการกเู้ งนิ เพ่อื ดําเนินโครงการหรอื เป็นเงินทุนหมนุ เวียนในการดําเนินกิจการท่ัวไป) และการ ก่อหนี้ใหม่ของหน่วยงานอื่นของรัฐ (สํานักงานความร่วมมือพัฒนาเศรษฐกิจกับประเทศเพ่ือนบ้าน (องค์การ มหาชน)) ซ่ึงการก่อหน้ีใหม่ดังกล่าว จะเป็นการระดมทุนเพ่ือนําเงินมาสนับสนุนแผนดําเนินงานของรัฐบาล รฐั วสิ าหกิจ และหนว่ ยงานอื่นของรฐั ในปีงบประมาณต่อไป แผนการบรหิ ารหน้เี ดมิ จะเกี่ยวข้องกับการปรับโครงสร้างหนี้และการบริหารความเส่ียงของหนี้เดิม โดยปรับ โครงสร้างหนี้เดิมที่ครบกําหนดชําระในกรณีที่รายจ่ายชําระคืนต้นเงินกู้ไม่เพียงพอ สําหรับหน้ีท่ียังไม่ครบกําหนด ชําระ จะปรับโครงสร้างหน้ีเพื่อให้ได้สั าหนี้ใหม่ท่ีทําให้การบริหารหนี้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น อาทิ ได้อัตรา ดอกเบ้ียเงินกู้ใหม่ที่ตํ่าลง สําหรับการบริหารความเสี่ยงจะทําการแปลงหนี้สกุลเงินตราต่างประเทศเป็นสกุลเงิน บาท (Cross Currency Swap) เพ่อื ลดความเส่ียงของอัตราแลกเปลี่ยนท่อี าจเกดิ ขึ้นในอนาคต สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 14 สานกั งบประมาณของรฐั สภา 300

ขอ้ เสนอแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณเพือ่ ชาระหนี้ภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจัดการหนี้ภาครฐั แผนการชําระหนี้ ประกอบด้วย แผนการชําระหน้ีของรัฐบาลและหน้ีของหน่วยงานจากงบประมาณรายจ่าย ประจาํ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ภายใต้แผนงานบรหิ ารจัดการหนี้ภาครัฐ และการชําระหน้ีจากแหล่งอ่ืน ๆ โดยใช้ รายได้ของหนว่ ยงานท่ีเกีย่ วขอ้ งในการชาํ ระหนี้ เม่ือพจิ ารณารายละเอยี ดตามแผนการบรหิ ารหนี้สาธารณะ ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 แล้ว พบว่า การจัดสรร งบประมาณรายจ่ายภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐ จะส่งผลต่อการดําเนินงานตามแผนการบริหารหน้ี สาธารณะท้ังหมด (แผนการก่อหน้ีใหม่ แผนการบริหารหน้ีเดิม และแผนการชําระหน้ี) เนื่องจากงบประมาณ ดังกล่าว ประกอบด้วย รายจา่ ยชาํ ระคนื ต้นเงินกู้ รายจ่ายดอกเบี้ย และคา่ ธรรมเนียมในการกู้เงนิ โดยรายจ่ายชําระ คืนต้นเงินกู้ หากน้อยกว่าวงเงินหน้ีท่ีครบกําหนดชําระ จะต้องทําการปรับโครงสร้างหนี้ ซ่ึงจะเกี่ยวข้องกับ การบริหารหน้ีเดมิ นอกจากนี้ รายจ่ายดอกเบี้ยและค่าธรรมเนียมในการกู้เงิน ยังเป็นค่าใช้จ่ายสําคั ในการก่อหน้ี ใหม่และการบริหารหน้ีเดิมอีกด้วย ดังน้ัน การวิเคราะห์ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรร งบประมาณภายใต้แผนงานบรหิ ารจดั การหน้ีภาครัฐในขั้นต่อไป จะต้องใช้หลักการดําเนินงานของแผนการบริหาร หนสี้ าธารณะประกอบการพิจารณา ซึ่งประกอบดว้ ย การก่อหนใ้ี หม่ การบริหารหน้เี ดมิ และการชาํ ระหน้ี สานกั งานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร 15 สานักงบประมาณของรฐั สภา 301

ข้อเสนอแนวทางการเพ่ิมประสิทธภิ าพการจดั สรรงบประมาณเพ่ือชาระหนี้ภายใต้แผนงานบริหารจดั การหนภี้ าครัฐ ส่วนท่ี 4 ผลการศึกษา 4.1 แนวทางการจัดสรรงบประมาณภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจัดการหนีภ้ าครฐั ท่ผี ่านมา ผู้ศึกษาได้วิเคราะห์ข้อมูลโครงสร้างงบประมาณตามรายละเอียดท่ีปรากฏตามตารางท่ี 1.1 พบว่า ในระยะเวลา ที่ผ่านมา รัฐบาลมีการจัดเก็บรายได้ไม่เพียงพอกับรายจ่าย ประกอบด้วย รายจ่ายประจํา รายจ่ายลงทุน รายจ่าย เพ่ือชําระคืนเงินคงคลัง และรายจ่ายเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้ ทําให้มีความจําเป็นต้องกู้เงินเพ่ือชดเชยการขาดดุล งบประมาณ ซง่ึ หากการกเู้ งินดงั กล่าวอยใู่ นระดับสูงอยา่ งต่อเน่ือง อาจส่งผลต่อระดับหนี้สาธารณะและความย่ังยืน ทางการคลังของประเทศ ซึ่งการกู้เงินเพื่อชดเชยงบประมาณดังกล่าว มีการกําหนดวงเงินข้ันสูงท่ีรัฐบาลสามารถ กู้ได้ตามพระราชบั ัติการบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 และท่ีแก้ไขเพิ่มเติม ดังน้ัน จึงอนุมานได้ว่า วงเงิน แหล่งท่ีมาของงบประมาณ ประกอบด้วย การจัดเก็บรายได้ของรัฐบาลและการกู้เงินเพ่ือชดเชยการขาดดุล งบประมาณ จะมีวงเงินจํากัดและไม่เพียงพอกับรายจ่ายภาครัฐประเภทต่าง ๆ โดยรายจ่ายประจําและรายจ่าย ลงทุนมีแนวโนม้ เพมิ่ สูงข้ึนอย่างต่อเน่อื ง ทาํ ให้การจดั สรรงบประมาณเพ่ือชาํ ระคืนต้นเงินกู้ของหน้ีสาธารณะเป็นไป อย่างจํากัด และไม่เพียงพอกับวงเงินหน้ีท่ีครบกําหนดชําระในแต่ละปีงบประมาณ ซ่ึงผู้ศึกษาคาดว่า สถานการณ์ ดังกล่าวจะยังคงอยู่ในอนาคต นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาข้อมูลในระดับรายหน่วยงานตามที่เสนอในส่วนท่ี 3 พบว่า หน่วยรับงบประมาณท่ีสําคั อาทิ สํานักงานบริหารหนี้สาธารณะ และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ การเกษตร ได้รับการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้น้อยกว่าวงเงินหน้ีที่ครบกําหนดชําระในแต่ละ ปงี บประมาณอย่างตอ่ เนื่อง ซงึ่ ผ้ศู ึกษาจะนาํ แนวโนม้ ดังกล่าว ไปประกอบการวเิ คราะห์ในข้อที่ 4.2 ตอ่ ไป 4.2 ข้อเสนอแนวทางการเพิม่ ประสิทธิภาพการจดั สรรงบประมาณเพื่อชาระหน้ี การวิเคราะห์ในส่วนนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนําเสนอแนวทางกา รเพ่ิมประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณ เพ่อื ชําระหนี้ภายใต้แผนงานบริหารจัดการหนี้ภาครัฐ โดยใช้แนวคิด ทฤษฎี และวรรณกรรมท่ีเกี่ยวข้องในส่วนที่ 2 มาประกอบการพิจารณา ท้ังน้ี ในระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 – 2575 จะมีหน้ีของรัฐบาลโดยกระทรวงการคลัง กู้โดยตรงและหนี้ของรัฐวิสาหกิจท่ีรัฐบาลรับชําระภาระหน้ี ครบกําหนดชําระเป็นวงเงินรวมท้ังสิ้น 3,770,507.7 ล้านบาท รายละเอียดปรากฏตามตารางที่ 4.1 ทั้งนี้ พิจารณาแล้ว เห็นว่า วงเงินหนี้ท่ีครบกําหนดชําระในแต่ละ ปงี บประมาณมีเป็นจาํ นวนมาก และรฐั บาลอาจไม่สามารถจัดสรรงบประมาณรายจ่ายเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้ได้ครบ ทั้งจํานวน ซ่ึงหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องอาจจะต้องทําการปรับโครงสร้างหน้ีที่ครบกําหนดชําระในแต่ละปีงบประมาณ ต่อไป เพื่อป้องกันไม่ให้ภาครัฐเกิดการผิดนัดชําระหนี้ ซ่ึงจะส่งผลกระทบต่อความเชื่อม่ันของนักลงทุนในตลาด การเงนิ และภาคเอกชนรวมท้งั ประชาชนตอ่ ความยัง่ ยืนทางการคลงั ของรัฐบาล สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 16 สานกั งบประมาณของรฐั สภา 302

ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสิทธภิ าพการจดั สรรงบประมาณเพอ่ื ชาระหน้ีภายใต้แผนงานบรหิ ารจดั การหน้ภี าครัฐ ตารางท่ี 4.1 วงเงินหนี้สาธารณะที่จะครบกาหนดชาระ ท่มี า : สาํ นกั งานบรหิ ารหนี้สาธารณะ หมายเหตุ : ขอ้ มูลท่ีนาํ เสนอเปน็ หนี้สาธารณะท่เี ปน็ ภาระงบประมาณของรัฐบาล ณ วนั ท่ี 27 มกราคม 2564 เม่ือพิจารณาข้อมูลหน้ีท่ีครบกําหนดชําระในอนาคตแล้ว พบว่า การพิจารณาจัดสรรงบประมาณรายจ่าย ประจําปีภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐ ควรวิเคราะห์วงเงินหน้ีดังกล่าวในภาพรวมจากหน่วยรับ งบประมาณที่ขอจัดสรรงบประมาณทง้ั หมด ประกอบด้วย 1) สาํ นักงานบริหารหน้ีสาธารณะ 2) การรถไฟฟ้าขนส่ง มวลชนแห่งประเทศไทย 3) การรถไฟแห่งประเทศไทย 4) ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร และ 5) องค์การขนสง่ มวลชนกรุงเทพ และพิจารณาจัดสรรงบประมาณรายจา่ ยเพอื่ ชาํ ระคืนต้นเงนิ กู้ให้กับหน้ีจากหน่วย รับงบประมาณที่มีต้นทุนการกู้เงินหรืออัตราดอกเบ้ียเงินกู้สูงที่สุด ซ่ึงแนวทางดังกล่าวจะสอดคล้องกับสํานักงาน บริหารหน้ีสาธารณะท่ีเมื่อได้รับการจัดสรรงบประมาณแล้ว จะพิจารณาชําระหนี้รายการท่ีมีต้นทุนสูงก่อนเป็น ลําดบั แรก รายละเอียดปรากฏตามภาคผนวก ก ท้งั นี้ ในขน้ั ตอนการพจิ ารณา เม่ือสาํ นักงบประมาณทราบวงเงินงบประมาณ ท่ีจะจัดสรรเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้ ในปีงบประมาณต่อไปแล้ว จะต้องทําการเปรียบเทียบความเสี่ยงในการกู้เงินของหน่วยรับงบประมาณแต่ละแห่ง เน่ืองจากงบประมาณดังกล่าว มักจะไม่เพียงพอต่อวงเงินหน้ีที่ครบกําหนดชําระ ทําให้หน่วยรับงบประมาณ ดังกลา่ ว ตอ้ งปรบั โครงสรา้ งหน้ีโดยการกอ่ หนีใ้ หม่มาชาํ ระหนี้เดมิ ท่ีไม่ไดร้ ับการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืนต้น เงินกู้ ซึ่งการก่อหนี้ใหม่ดังกล่าว หน่วยรับงบประมาณแต่ละแห่งจะได้รับอัตราดอกเบ้ียเงินกู้แตกต่างกัน ซีง่ สอดคลอ้ งกบั แนวคิด Risk Premium ในข้อท่ี 2.2 โดยหนว่ ยรับงบประมาณท่ีมีความเส่ียงในการผิดนัดชําระหนี้ สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 17 สานักงบประมาณของรฐั สภา 303

ขอ้ เสนอแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณเพ่อื ชาระหน้ีภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจดั การหนภ้ี าครฐั สูงกว่า จะต้องจ่ายอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ในระดับท่ีสูงกว่า และเม่ือนําแนวคิดนี้มาวิเคราะห์ความเส่ียงของหน่วยรับ งบประมาณแล้ว พบว่า รัฐวิสาหกิจ อาทิ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร มีความเส่ียง ในการผิดนดั ชาํ ระหน้สี ูงกว่าสาํ นกั งานบริหารหนี้สาธารณะ เนื่องจากสาํ นักงานบรหิ ารหน้สี าธารณะ เป็นหน่วยงาน ภายใต้กระทรวงการคลัง ซึ่งเป็นตัวแทนของรัฐบาลในการก่อหนี้ และรัฐบาลมีรายได้จากการจัดเก็บภาษีและรัฐ พาณิชย์ตา่ ง ๆ จึงมีความม่นั คงทางการเงินสงู กวา่ รัฐวิสาหกิจโดยเฉล่ยี ผู้ศึกษาได้ตรวจสอบข้อมูล SOE Spread Matrix จากสมาคมตลาดตราสารหน้ีไทย ซึ่งข้อมูลดังกล่าวเป็น Risk Premium ของอัตราดอกเบ้ียเงินกู้ที่รัฐวิสาหกิจแต่ละแห่งได้รับเมื่อเทียบกับการกู้เงินของสํานักงานบริหาร หน้ีสาธารณะ รายละเอียดปรากฏตามตารางที่ 4.2 ดังนั้น รัฐวิสาหกิจจึงมีอัตราดอกเบ้ียเงินกู้สูงกว่าสํานักงาน บริหารหน้ีสาธารณะ ตัวอย่าง เช่น ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร เมื่อจะต้องปรับโครงสร้างหน้ี โครงการรับจาํ นําผลิตผลทางการเกษตร ในส่วนหนี้ที่ครบกําหนดชําระแต่ไม่ได้รับจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืน ต้นเงินกู้ พบว่า ต้นทุนเงินหรืออัตราดอกเบ้ียเงินกู้จะสูงกว่าการปรับโครงสร้างหนี้โดยสํานักงานบริหารหน้ี สาธารณะประมาณร้อยละ 0.1 – 0.425 เป็นต้น ท้ังน้ี ภาระดอกเบ้ียจากการปรับโครงสร้างหนี้ดังกล่าว จะเป็น ภาระงบประมาณในปีงบประมาณปัจจุบันและอนาคต ดังนั้น เพ่ือเป็นการประหยัดภาระดอกเบ้ียท่ีคาดว่า จะเกิดขึ้นในอนาคต สํานักงบประมาณควรพิจารณาจัดสรรงบประมาณเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้ให้แก่หน่วยรับ งบประมาณที่เป็นรัฐวิสาหกิจ ท่ีมีต้นทุนเงินหรืออัตราดอกเบี้ยเงินกู้ในการปรับโครงสร้างหน้ีสูงกว่าเป็นลําดับแรก ซึ่งแนวทางดังกล่าว จะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณในภาพรวมได้ โดยเป็นการชําระต้นเงินกู้ หนี้สาธารณะเช่นเดียวกันและทําให้ภาระดอกเบ้ียลดลง ซึ่งจะสอดคล้องกับแนวคิดด้านประสิทธิภาพในข้อ ที่ 2.1 ซึ่งเป็นการบรรลุประสิทธิผลของการจัดสรรงบประมาณ คือ การชําระคืนต้นเงินกู้ของหน้ีสาธารณะ และ มคี ่าใช้จ่ายตา่ ง ๆ ที่เก่ียวขอ้ ง รวมท้งั ภาระดอกเบีย้ ทีล่ ดลง เม่ือพิจารณาข้อมูลของธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรตามตารางท่ี 3.2 และภาคผนวก ก พบว่า ในระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 ได้รับจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้หนี้สาธารณะของ โครงการรับจํานําผลิตผลทางการเกษตรปีงบประมาณละ 23,000 ล้านบาท ซึ่งการจัดสรรดังกล่าวเป็นไปตามมติ คณะรฐั มนตรีเมื่อวนั ที่ 2 สงิ หาคม 2559 และมติการประชุมคณะกรรมการนโยบายและบริหารจัดการข้าวเมื่อวันที่ 14 กันยายน 2559 ทั้งน้ี หากในอนาคตยังคงได้รับจัดสรรงบประมาณในวงเงินดังกล่าว และเมื่อพิจารณาร่วมกับ ข้อมูลตามตารางท่ี 4.3 พบว่า ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรอาจต้องทําการปรับโครงสร้างหนี้ จาํ นวน 35,192.5 7,762.14 และ 25,000 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 – 2566 และ 2569 ตามลําดับ เน่ืองจากหนี้ที่ครบกําหนดชําระมีมากกว่างบประมาณท่ีคาดว่า จะได้รับจัดสรร ดังน้ัน การพิจารณางบประมาณ รายจ่ายประจําปีในช่วงปีงบประมาณดังกล่าว ควรพิจารณาจัดสรรงบประมาณเพ่ือชําระคืนต้นเงินกู้หนี้สาธารณะ ตามต้นทุนการปรับโครงสร้างหนี้ที่คาดว่าจะเกิดข้ึน โดยสํานักงบประมาณอาจนําวงเงินงบประมาณ ท่ีคาดว่า จะจัดสรรให้หนว่ ยรับงบประมาณอ่ืน ท่ีมตี ้นทุนการปรับโครงสร้างหน้ีต่ํากว่า มาพิจารณาจัดสรรเพิ่มให้แก่ธนาคาร เพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร เพ่ือเป็นการประหยัดภาระดอกเบี้ยท่ีต้องตั้งจ่ายจากงบประมาณรายจ่าย ประจาํ ปีในอนาคต สานักงานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร 18 สานักงบประมาณของรัฐสภา 304

ข้อเสนอแนวทางการเพ่ิมประสทิ ธภิ าพการจัดสรรงบประมาณเพื่อชาระหนี้ภายใต้แผนงานบริหารจดั การหน้ภี าครฐั ตารางที่ 4.2 Risk Premium ของรัฐวสิ าหกิจ หน่วย: Basis Points ผอู้ อกพันธบตั ร 3 เดอื น 1 ปี ระยะเวลาการกู้ 3 ปี 5 ปี 10 ปี 15 ปี - ธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร 15.0 20.0 33.0 39.5 46.0 52.5 - องคก์ ารขนสง่ มวลชนกรุงเทพ 18.5 21.0 36.0 43.5 48.5 55.0 - การทางพิเศษแหง่ ประเทศไทย 8.5 18.5 35.0 39.5 43.0 49.5 - ธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร 10.0 10.0 20.0 26.5 32.5 42.5 (กรณรี ัฐบาลคา้ ประกนั ) - ธนาคารอาคารสงเคราะห์ 11.0 18.5 20.0 39.5 43.5 50.0 - ธนาคารออมสนิ 10.0 18.5 20.0 39.5 43.5 50.0 - การเคหะแหง่ ชาติ 8.5 18.5 35.0 42.0 46.0 52.5 - การประปาสว่ นภูมิภาค 8.5 18.5 35.0 42.0 47.0 51.5 - ธนาคารพัฒนาวิสาหกจิ ขนาดกลางและขนาด 6.0 6.0 15.0 11.0 15.0 32.5 ยอ่ มแหง่ ประเทศไทย - การรถไฟแหง่ ประเทศไทย 8.5 19.0 36.0 43.5 50.0 54.0 ที่มา : สมาคมตลาดตราสารหนไ้ี ทย หมายเหตุ : - ข้อมลู ณ วันที่ 16 เมษายน 2564 - ธนาคารเพอื่ การเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (กรณรี ัฐบาลคํ้าประกนั ) เป็นการกเู้ งนิ สาํ หรับโครงการรบั จํานาํ ผลติ ผลทางการเกษตร - ร้อยละ 1 เทา่ กับ 100 Basis Points ตารางท่ี 4.3 วงเงินหน้ีสาธารณะท่จี ะครบกาหนดชาระ โครงการรับจานาผลิตผลทางการเกษตร ธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หนว่ ย : ล้านบาท ปงี บประมาณ วงเงินหนท้ี ค่ี รบกาหนดชาระ 2564 41,353.5 2565 58,192.5 2566 30,762.1 2567 13,500.0 2568 8,000.0 2569 48,000.0 ทม่ี า : ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หมายเหตุ : - ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 30 พฤศจกิ ายน 2563 ยอดคงคา้ งรวมทง้ั สิน้ 231,308.123 ลา้ นบาท - ข้อมูลตามตารางนาํ เสนอเฉพาะปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 – 2569 สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 19 สานกั งบประมาณของรฐั สภา 305

ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการจัดสรรงบประมาณเพื่อชาระหน้ีภายใตแ้ ผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครฐั สว่ นที่ 5 สรุปผลการศกึ ษาและข้อเสนอแนะเชงิ นโยบาย 5.1 สรุปผลการศกึ ษา การศึกษาน้ีมีวตั ถุประสงค์เพื่อวิเคราะหก์ ารจดั สรรงบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงานบริหารจัดการ หนี้ภาครัฐ ทีน่ าํ ไปชําระภาระหนีส้ าธารณะของรัฐบาล รวมทั้งหน้ีของรัฐวิสาหกิจและหน่วยงานภาครัฐที่เป็นภาระ งบประมาณ และนําเสนอแนวทางการเพ่ิมประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงาน ดังกล่าว ซึ่งการวิเคราะห์จะครอบคลุมงบประมาณรายจ่ายประจําปีที่จัดสรรให้แก่ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจ เพื่อชําระหนี้สาธารณะทั้งในส่วนต้นเงินกู้ ดอกเบี้ย และค่าธรรมเนียมที่เก่ียวข้อง ท้ังนี้ ข้อมูลท่ีใช้ประกอบด้วย การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายที่เกี่ยวข้อง ข้อมูลตลาดพันธบัตร ตลาดการเงิน กฎหมาย มติคณะรัฐมนตรี และ แผนการบรหิ ารหนี้สารณะ โดยสํานักงานบริหารหน้ีสาธารณะ กระทรวงการคลัง และธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณ์การเกษตร ไดใ้ หค้ วามอนเุ คราะห์ข้อมูลแกผ่ ศู้ ึกษา เพอ่ื ใชใ้ นการจัดทํารายงานตอ่ ไป ผลการวิเคราะห์ พบว่า งบประมาณรายจ่ายประจําปีที่จัดสรรเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้หน้ีสาธารณะท่ีรัฐบาลกู้ โดยตรง และท่ีรัฐวิสาหกิจกู้และรัฐบาลรับภาระงบประมาณ มักไม่เพียงพอกับวงเงินหนี้ที่ครบกําหนดชําระ ทําให้ ในแต่ละปีงบประมาณ สํานักงานบริหารหนส้ี าธารณะและรัฐวิสาหกิจต้องทําการปรับโครงสร้างหน้ี โดยการก่อหน้ี ใหม่มาชําระหน้ีเก่าท่ีครบกําหนดชําระและไม่ได้รับจัดสรรงบประมาณเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้ นอกจากน้ี การปรับ โครงสรา้ งหนี้ดังกลา่ ว มีคา่ ใชจ้ า่ ยที่เกย่ี วข้องท่สี าํ คั คือ รายจ่ายดอกเบ้ีย ซึ่งข้อมูลเก่ียวกับ SOE Spread Matrix โดยสมาคมตลาดตราสารหน้ีไทย แสดงให้เห็นว่า รัฐวิสาหกิจจะมีอัตราดอกเบ้ียในการกู้เงินสูงกว่ารัฐบาล โดยสํานกั งานบริหารหน้ีสาธารณะ กระทรวงการคลัง เนื่องจากรัฐบาลจะมีความม่ันคงทางการเงินและความเส่ียง ในการผิดนัดชําระหนี้น้อยกว่ารัฐวิสาหกิจ ซ่ึงสถานการณ์ดังกล่าวสอดคล้องกับแนวคิด Risk Premium ตาม ทป่ี รากฏในขอ้ 2.2 ทง้ั น้ี เมื่อตน้ ทุนอัตราดอกเบ้ียในการกู้เงินเพ่ือปรับโครงสร้างหน้ีของรัฐวิสาหกิจ อาทิ ธนาคารเพื่อการเกษตร และสหรณ์การเกษตร สูงกว่าสํานักงานบริหารหน้ีสาธารณะ กระทรวงการคลัง ดังนั้น การพิจารณาจัดสรร งบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐ ควรพิจารณาจัดสรรชําระคืนต้นเงินกู้ให้กับ หน่วยรับงบประมาณท่ีมีต้นทุนในการปรับโครงสร้างหนี้สูงกว่าเป็นลําดับแรก เพ่ือประหยัดภาระดอกเบ้ียของการ บริหารหน้ีสาธารณะในภาพรวมท่ีจะเกิดข้ึนในอนาคต ทั้งน้ี แนวทางการดําเนินการดังกล่าว จะทําให้ค่าใช้จ่าย ดอกเบ้ียในการบริหารหน้ีสาธารณะลดลง โดยยังคงรักษาระดับการชําระคืนต้นเงินกู้ของหนี้สาธารณะให้คงเดิม ซ่ึงจะทําให้บรรลุเป้าหมายในการชําระหน้ีสาธารณะและมีค่าใช้จ่ายดอกเบี้ยลดลง ทําให้ประสิทธิภาพการ ดาํ เนินงานทีเ่ กย่ี วขอ้ งเพิ่มสูงขึ้น ทัง้ นี้ การดําเนินการดังกล่าว จะสอดคล้องกับหลักประสิทธิภาพตามท่ีเสนอในข้อ ท่ี 2.1 และเป็นไปตามสมมตฐิ านการวิเคราะห์ที่กาํ หนดไวต้ ามข้อที่ 1.5 สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร 20 สานกั งบประมาณของรฐั สภา 306

ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสิทธภิ าพการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชาระหนี้ภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจัดการหนี้ภาครฐั 5.2 ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ผลการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลในส่วนต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง ทําให้ผู้ศึกษาสามารถเสนอแนะข้ันตอนและแนว ทางการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายภายใต้แผนงานบริหารจัดการหนี้ภาครัฐได้ ซ่ีงการ พิจารณาจัดสรรงบประมาณดังกล่าวรับผิดชอบโดยสาํ นักงบประมาณ สาํ นกั นายกรฐั มนตรี ดังนี้ 1) วิเคราะห์โครงสร้างงบประมาณรายจ่ายในระดับภาพรวมให้มีความเหมาะสม มีการประมาณการ การจัดเก็บรายได้ของรัฐบาลและการกู้เงินเพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณ ท่ีสอดคล้องกับหลักการความย่ังยืน ทางการคลัง ต่อมา จึงกําหนดวงเงินท่ีเหมาะสมสําหรับรายจ่ายที่เกี่ยวข้อง อาทิ รายจ่ายประจํา รายจ่ายลงทุน รายจ่ายเพอื่ ชดใชเ้ งินคงคลัง และรายจ่ายเพ่ือชําระคืนตน้ เงนิ กู้ 2) รวบรวมคําของบประมาณรายจ่ายประจําปีภายใต้แผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐจากหน่วยรับ งบประมาณท่ีเกี่ยวขอ้ ง 3) วิเคราะห์ตน้ ทุนการกู้เงินหรืออัตราดอกเบ้ียเงนิ กู้ของหนว่ ยรับงบประมาณดังกลา่ วในการปรับโครงสร้างหนี้ 4) จัดลําดับความสาํ คั ของหน่วยรับงบประมาณ โดยหน่วยรับงบประมาณท่ีมีอัตราดอกเบ้ียเงินกู้ในการปรับ โครงสร้างหนี้ในระดับสงู จะไดร้ ับความสําคั มากกว่า 5) จัดสรรงบประมาณรายจ่ายเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้ที่ได้ตามข้อ 1 แก่หน่วยรับงบประมาณที่ ได้รับการ จัดลําดับความสําคั ในระดับสูงตามข้อ 4 และพิจารณางบประมาณเพ่ือชําระดอกเบ้ียในการปรับโครงสร้างหน้ี แกห่ น่วยงานที่มลี าํ ดบั ความสําคั ในระดบั ตาํ่ ตามความเหมาะสม นอกจากนี้ การชําระคืนต้นเงินกู้ดังกล่าว ควรปรับเปลี่ยนตามความจําเป็นและเหมาะสมกับภาวะเศรษฐกิจ อาทิ เม่ือเศรษฐกิจขยายตัวดี รัฐบาลไม่มีความจําเป็นในการเพิ่มรายจ่ายเพ่ือกระตุ้นเศรษฐกิจ ดังน้ัน จึงควรเพิ่ม งบประมาณรายจ่ายเพื่อชําระคืนต้นเงินกู้ เพ่ือควบคุมระดับหนี้สาธารณะให้มีความเหมาะสม อันจะเป็นการเพ่ิม ช่องว่างทางการคลัง (Fiscal Space) ให้แก่รัฐบาลในการกู้เงิน เพื่อแก้ไขปั หาของประเทศเม่ือเกิดวิกฤติ เศรษฐกจิ หรอื ภาวะฉุกเฉินอกี ด้วย สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร 21 สานกั งบประมาณของรฐั สภา 307

ข้อเสนอแนวทางการเพ่ิมประสทิ ธิภาพการจัดสรรงบประมาณเพอื่ ชาระหนี้ภายใตแ้ ผนงานบรหิ ารจดั การหนภี้ าครัฐ บรรณานกุ รม สาํ นกั งบประมาณ. (2563ก). เอกสารงบประมาณ ฉบับที่ 3 งบประมาณรายจ่ายฉบับปรับปรุงตามพระราชบัญญัติ งบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 เล่มท่ี 20. สืบค้นเมื่อวันท่ี 10 มกราคม 2564, จาก http://www.bb.go.th/topic-detail.php?id=12459&mid=545&catID=1337 สํานักงบประมาณ. (2563ข). โครงสร้างแผนงานประจําปีงบประมาณ พ.ศ. 2565. สืบค้นเม่ือวันท่ี 7 มกราคม 2564, จาก http://www.bb.go.th/topic-detail.php?id=12569&mid=955&catID=0 สํานกั งานบรหิ ารหนส้ี าธารณะ. (2558). การพัฒนากรอบการชาระหน้ีของรัฐบาลเพ่ือการรักษาวินัยการคลังอย่าง ยั่งยืน. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2564, จาก https://www.pier.or.th/wp-content/uploads/2016 /03/workshop2016_paper1_pimpen.pdf Investopedia. (2020). Efficiency Definition. Retrieved March 10, 2021 from https://www.investope dia.com/terms/e/efficiency.asp Salvatore, D. (2007). Managerial Economics: Principles and Worldwide Applications. New York, New York: Oxford University Press. สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 22 สานักงบประมาณของรัฐสภา 308

ข้อเสนอแนวทางการเพ่ิมประสิทธภิ าพการจดั สรรงบประมาณเพ่ือชาระหนี้ภายใต้แผนงานบริหารจดั การหน้ีภาครัฐ ภาคผนวก สานักงานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร 23 สานกั งบประมาณของรัฐสภา 309

ข้อเสนอแนวทางการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการจัดสรรงบประมาณเพื่อชาระหนี้ภายใต้แผนงานบรหิ ารจดั การหนี้ภาครัฐ ภาคผนวก ก ขอ้ มูลท่ขี อความอนเุ คราะห์จากสานักงานบริหารหนี้สาธารณะและธนาคาร เพ่อื การเกษตรและสหกรณ์การเกษตร รายละเอียดปรากฏในหน้าตอ่ ไป สานักงานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 24 สานักงบประมาณของรฐั สภา 310

ท่ี กค 0906/1289 สำนกั งำนบริหำรหนีส้ ำธำรณะ กระทรวงกำรคลัง ถนนพระรำมที่ 6 กรงุ เทพฯ 10400 5 เมษำยน 2564 เร่ือง ขอควำมอนเุ ครำะห์ขอ้ มลู เรยี น เลขำธิกำรสภำผูแ้ ทนรำษฎร อำ้ งถึง หนังสอื สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผู้แทนรำษฎร ที่ สผ 0026/126 ลงวันท่ี 11 มกรำคม 2564 ส่ิงที่ส่งมำด้วย ข้อมูลสนับสนุนสมำชิกรัฐสภำและคณะกรรมำธิกำรวิสำมัญพิจำรณำร่ำงพระรำชบัญญัติ งบประมำณรำยจำ่ ยประจำปีงบประมำณ พ.ศ. 2565 จำนวน 5 หน้ำ ตำมหนังสือท่ีอ้ำงถึงสำนักงำนเลขำธิกำรสภำผู้แทนรำษฎรได้ขอให้สำนักงำนบริหำรหน้ีสำธำรณะ จัดทำข้อมูลเพ่ือเป็นข้อมูลสนับสนุนสมำชิกรัฐสภำและคณะกรรมำธิกำรวิสำมัญพิจำรณำร่ำงพระรำชบัญญัติ งบประมำณรำยจ่ำยประจำปงี บประมำณ พ.ศ. 2565 ควำมละเอียดแจ้งแลว้ นัน้ สำนักงำนบริหำรหนี้สำธำรณะได้ดำเนินกำรจัดทำข้อมูลดังกล่ำวเรียบร้อยแล้ว และขอนำส่ง ข้อมูลสนับสนุนสมำชิกรัฐสภำและคณะกรรมำธิกำรวิสำมัญพิจำรณำร่ำงพระรำชบัญญัติงบประมำณรำยจ่ำย ประจำปีงบประมำณ พ.ศ. 2565 รำยละเอยี ดปรำกฎตำมส่ิงทส่ี ่งมำดว้ ย จึงเรยี นมำเพื่อโปรดทรำบ ขอแสดงควำมนับถือ (นำยธีรลกั ษ์ แสงสนทิ ) รองผอู้ ำนวยกำรสำนักงำนบริหำรหนีส้ ำธำรณะ ปฏิบตั ิรำชกำรแทน ผู้อำนวยกำรสำนกั งำนบรหิ ำรหนส้ี ำธำรณะ สำนักบรหิ ำรกำรชำระหน้ี ส่วนนโยบำยและแผนกำรบริหำรกำรชำระหนี้ โทร. 0 2265 8050 ต่อ 5606 โทรสำร. 0 2273 9735 ไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์ [email protected] www.pdmo.go.th 311

312

1 ข้อมูลสนับสนุนสมาชกิ รฐั สภาและคณะกรรมาธิการวิสามญั พิจารณาร่างพระราชบัญญัติ งบประมาณ-รายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 1. การบริหารหนี้สาธารณะเพือ่ ชาระหน้ีสาธารณะท่เี ป็นภาระงบประมาณท้ังในส่วนหนี้ของกระทรวงการคลัง และหน้ีของรัฐวสิ าหกจิ มแี นวทางการดาเนินการอยา่ งไรและทผี่ า่ นมา มีปญั หา อุปสรรค และแนวทาง ในการแก้ไขอยา่ งไร ตอบ • แนวทางการดาเนินการ 1. สำนักงำนบริหำรหน้ีสำธำรณะ (สบน.) เปน็ ผูด้ ำเนินกำรขอรับจัดสรรงบประมำณเพ่ือกำรชำระหน้ีของ รฐั บำลในสว่ นที่กระทรวงกำรคลงั บรหิ ำรจดั กำรงบชำระหน้ี ซ่ึงงบประมำณท่ีได้รบั จัดสรร สบน. ได้บรหิ ำร จัดกำรอยำ่ งมีประสิทธิภำพเพื่อก่อให้เกิดประโยชนส์ งู สุด โดยกำรพิจำรณำชำระหน้รี ำยกำรท่ีมีตน้ ทนุ สูง รวมถงึ รำยกำรที่อำจก่อให้เกิดควำมเสย่ี งในกำรปรบั โครงสรำ้ งหนีเ้ พือ่ ประหยัดงบชำระหน้ีลดต้นทุน และควำมเสี่ยงในกำรปรบั โครงสรำ้ งหนี้ เป็นตน้ ในขณะท่ีหนข้ี องรัฐวิสำหกิจท่ีเป็นภำระงบประมำณ รัฐวิสำหกจิ จะเปน็ ผดู้ ำเนินกำรขอรบั จัดสรรงบประมำณโดยมี สบน. กำกบั ดูแล และติดตำมกำร ชำระหนี้ของรฐั วิสำหกิจอย่ำงใกล้ชิด 2. กำรบรหิ ำรหนสี้ ำธำรณะแตล่ ะรำยกำรจะตอ้ งได้รับกำรบรรจุในแผนกำรบรหิ ำรหนส้ี ำธำรณะประจำปี งบประมำณ และนำเสนอต่อคณะกรรมกำรนโยบำยและกำกบั กำรบริหำรหน้ีสำธำรณะเพ่ือพิจำรณำ ให้ควำมเหน็ ชอบและคณะรฐั มนตรีเพื่อพิจำรณำอนุมตั ิ โดยในกำรจัดทำแผนกำรบรหิ ำรหนี้สำธำรณะ ประจำปงี บประมำณ สบน. จะนำรำยกำรหน้ีที่ครบกำหนดชำระท้งั หมดมำพิจำรณำและบรู ณกำร แผนกำรบริหำรกำรชำระหนร้ี ว่ มกับแผนกำรปรบั โครงสรำ้ งหนี้ เพื่อให้กำรบริหำรหน้ีสำธำรณะ มีประสิทธผิ ลและสอดคลอ้ งไปในแนวทำงเดียวกนั 3. ในกำรบริหำรจัดกำรกำรชำระหน้ี คณะกรรมกำรนโยบำยกำรเงินกำรคลังของรฐั ได้กำหนดสดั ส่วน ภำระหนีข้ องรฐั บำลต่อประมำณกำรรำยไดป้ ระจำปงี บประมำณไว้ไมเ่ กนิ ร้อยละ 35 ซึง่ สบน. ไดบ้ ริหำรจดั กำรหน้ีสำธำรณะให้อยภู่ ำยใตส้ ดั ส่วนทก่ี ำหนดดงั กลำ่ ว นอกจำกนี้ สบน. ยังไดก้ ำหนด เกณฑภ์ ำยในเพื่อใชแ้ สดงควำมสำมำรถในกำรชำระหน้ีคือสัดส่วนภำระดอกเบย้ี จำ่ ยของรัฐบำลตอ่ ประมำณกำรรำยได้ประจำปีงบประมำณไม่เกนิ ร้อยละ 10 (อ้ำงอิงจำกเกณฑข์ องบริษทั จัดอันดับควำม นำ่ เชอ่ื ถือของประเทศ) เพ่ือใชเ้ ปน็ กรอบและทิศทำงในกำรบริหำรจัดกำรหนส้ี ำธำรณะ รวมถงึ มกี ำร กำกับและติดตำมตน้ ทนุ กำรกู้เงินอยำ่ งใกล้ชดิ เพื่อไมใ่ หเ้ ปน็ อุปสรรคต่อกำรจัดสรรงบประมำณต่อไป • ปญั หา อุปสรรค และแนวทางในการแกไ้ ข ในแตล่ ะปีรัฐบำลมรี ำยไดท้ จี่ ำกดั แตม่ ีรำยจ่ำยสูง สำนกั งบประมำณจึงจดั สรรงบประมำณเพอื่ กำรชำระคนื ตน้ เงนิ ก้ใู ห้ไดบ้ ำงสว่ นเท่ำนั้น โดยในส่วนของตน้ เงินกทู้ ี่ไม่ไดร้ ับจดั สรร สบน. และรัฐวิสำหกิจไดบ้ รหิ ำรจดั กำร โดยดำเนินกำรปรบั โครงสร้ำงหนแี้ ทน 313

2 2. สานกั งานบริหารหนี้สาธารณะมีแนวทางในการดาเนนิ การอย่างไรที่จะบริหารหน้สี าธารณะเพื่อใหภ้ าระ ดอกเบ้ยี ของหนส้ี าธารณะ ที่ตอ้ งต้ังจา่ ยจากงบประมาณรายจ่ายประจาปีลดลง ตอบ • ในกำรบรหิ ำรจัดกำรกำรชำระหนี้ ตำมพระรำชบัญญัติวินัยกำรเงนิ กำรคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มำตรำ 11 (4) และประกำศคณะกรรมกำรโยบำยกำรเงินกำรคลังของรฐั เร่ือง กำหนดสัดส่วนตำ่ ง ๆ เพ่ือเปน็ กรอบวนิ ัยกำรเงนิ กำรคลังของรัฐ (ฉบับท่ี 4) พ.ศ. 2563 ได้มีกำรกำหนดให้สำนักงบประมำณจัดสรรงบประมำณเพื่อชำระคืนตน้ เงนิ กู้ ไมน่ ้อยกวำ่ ร้อยละ 2.5 แต่ไมเ่ กนิ ร้อยละ 4.0 ของงบประมำณรำยจ่ำยประจำปี และจดั สรรงบประมำณเพื่อชำระ ดอกเบ้ียและค่ำใช้จำ่ ยในกำรกู้เงินตำมภำระท่ีคำดว่ำจะเกดิ ขน้ึ ในปีงบประมำณน้ัน ท้ังน้ี สบน. ได้ขอรับจัดสรร งบประมำณตำมสัดสว่ นที่คณะกรรมกำรฯ กำหนด • ในกำรบริหำรหนี้สำธำรณะ สบน. มีกำรจัดทำกลยุทธก์ ำรบริหำรหนสี้ ำธำรณะระยะปำนกลำง (Medium Term Debt Management Strategy: MTDS) ต้ังแตป่ ีงบประมำณ 2561 เป็นตน้ มำ เพอ่ื ใช้กำกับต้นทนุ และ ควำมเสยี่ งในกำรก้เู งินของรัฐบำลซ่ึงเปน็ แนวปฏิบัติสำกลท่ีธนำคำรโลก (World Bank) แนะนำให้ Debt Office ในแต่ละประเทศจัดทำ โดย MTDS เป็นกำรกำหนดกรอบกำรบริหำรหนีส้ ำธำรณะผำ่ นกำรกำหนดสดั สว่ นหน้ีเป้ำหมำย (Target Debt Composition) ในระยะปำนกลำงโดยคำนึงถึงตน้ ทนุ และควำมเสยี่ ง (Cost - Risk tradeoff) วัตถปุ ระสงค์ในกำรบรหิ ำรหน้ี 3 ประกำร ได้แก่ กำรกเู้ งินได้ครบตำมควำมต้องกำรกู้เงิน กำรก้เู งนิ ให้มีควำมเสีย่ ง ตำ่ ภำยใตต้ น้ ทนุ ท่ีเหมำะสม ซงึ่ ครอบคลมุ ควำมเส่ยี งทงั้ 3 ดำ้ น ไดแ้ ก่ ด้ำนอัตรำแลกเปล่ียน ด้ำนอตั รำดอกเบี้ย และด้ำนกำรปรบั โครงสร้ำงหนี้ รวมถงึ กำรพฒั นำตลำดตรำสำรหน้ี ทง้ั น้ี จะมีกำรทบทวน MTDS ทุกปีผ่ำนคณะทำงำนประกอบด้วย สำนกั งำนเศรษฐกจิ กำรคลงั สำนักงำน คณะกรรมกำรนโยบำยรฐั วสิ ำหกิจ ธนำคำรแห่งประเทศไทย สำนักงำนสภำพฒั นำกำรเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชำติ และสำนกั งบประมำณ เพ่ือประเมนิ กลยุทธ์กำรกูเ้ งินและกำรบรหิ ำรหนสี้ ำธำรณะในขณะนัน้ ให้สอดคล้องกบั สภำวะตลำดกำรเงินและปัจจัยเศรษฐกิจท่ีเปลย่ี นแปลงไป รวมถึงเพื่อรกั ษำ Portfolio หน้ีสำธำรณะใหอ้ ยู่ภำยใต้ กรอบ MTDS ในขณะเดยี วกัน สบน. ไดก้ ำกับและติดตำมตน้ ทุนกำรก้เู งนิ ได้แก่ ภำระดอกเบย้ี จ่ำยของหน้ีรฐั บำลและ รฐั วสิ ำหกิจที่รัฐบำลรับภำระ ซ่งึ เป็นภำระต่องบประมำณในสว่ นงบรำยจ่ำยประจำไม่ใหส้ งู เกนิ ไปจนเป็นอุปสรรคต่อ กำรจดั สรรงบประมำณสำหรับรำยจำ่ ยทจี่ ำเปน็ และรำยจ่ำยลงทุนเพ่ือกำรพัฒนำประเทศ รวมท้งั มีกำรตดิ ตำมและ รำยงำนควำมเส่ียงท้ัง 3 ดำ้ นตำมทีก่ ล่ำวข้ำงต้นเปน็ รำยเดือน และกำหนดใหร้ ฐั วสิ ำหกิจรำยงำนตัวชว้ี ัดควำมเสยี่ ง Portfolio หนีข้ องตนเองต่อ สบน. เปน็ รำยไตรมำส เพ่อื ใช้ในกำรกำกับ ต้นทนุ และควำมเสีย่ งด้วย ท้ังนี้ กำรบรหิ ำรหนส้ี ำธำรณะทง้ั หมดท่ี สบน. ไดด้ ำเนินกำร มีวัตถุประสงค์เพ่ือรกั ษำระดับสดั สว่ นตำ่ ง ๆ ที่เกย่ี วข้องให้อยู่ภำยใตก้ รอบที่คณะกรรมกำรนโยบำยกำรเงินกำรคลังของรัฐกำหนด ตำมพระรำชบัญญัติวินัย กำรเงนิ กำรคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มำตรำ 50 และประกำศคณะกรรมกำรนโยบำยกำรเงินกำรคลงั ของรัฐเรื่อง กำหนดกรอบในกำรบรหิ ำรหน้ีสำธำรณะ พ.ศ. 2561 314

3 3. ปรมิ าณหนส้ี าธารณะคงคา้ งในสว่ นที่กระทรวงการคลังกู้ ณ ส้ินเดอื นพฤศจกิ ายน 2563 มีจานวนเทา่ ใด แยกตามประเภทของตราสารทางการเงินภาครัฐทอี่ อก อาทิ Term Loan ต๋วั เงนิ คลังหรือพันธบตั รรัฐบาล ตอบ ปรมิ ำณหนสี้ ำธำรณะคงค้ำงของรฐั บำลในส่วนทก่ี ระทรวงกำรคลงั กู้ ณ สนิ้ เดือนพฤศจิกำยน 2563 มจี ำนวนทง้ั หมด 6,844,788.13 ลา้ นบาท โดยแบง่ เปน็ 1. หนใ้ี นประเทศ จำนวน 6,758,367.32 ลำ้ นบำท ซึง่ หำกแบ่งตำมกฎหมำยจะแบ่งไดด้ ังน้ี 1.1 เงินกภู้ ำยใต้ พ.ร.บ. กำรบริหำรหนส้ี ำธำรณะ จำนวน 5,314,131.06 ลำ้ นบำท แบง่ เป็น 1) เงินกู้เพื่อชดเชยกำรขำดดุลงบประมำณ 5,015,786.54 ลำ้ นบำท 2) เงนิ กรู้ ฐั วิสำหกิจ (ชำระหน้ีแทน) 16,550.00 ล้ำนบำท 3) เงนิ กเู้ พื่อให้กูต้ อ่ 227,820.60 ล้ำนบำท 4) เงินกโู้ ครงกำร 53,973.92 ลำ้ นบำท 1.2 เงินกภู้ ำยใต้ พ.ร.ก. FIDF จำนวน 743,038.21 ลำ้ นบำท แบ่งเป็น 1) พ.ร.ก. FIDF 1 288,100.00 ลำ้ นบำท 2) พ.ร.ก. FIDF 3 454,938.21 ล้ำนบำท 1.3 เงินกภู้ ำยใต้ พ.ร.ก. ไทยเข้มแขง็ 355,472.00 ลำ้ นบำท 1.4 เงนิ กภู้ ำยใต้ พ.ร.ก. กเู้ งนิ โควิด – 19 345,726.05 ลำ้ นบำท 2. หนต้ี า่ งประเทศ จำนวน 86,420.81 ล้ำนบำท แบ่งเปน็ 2.1 เงินกู้เพ่ือใช้ในแผนงำน/โครงกำรของรฐั บำล 28,331.65 ล้ำนบำท 2.2 เงินกู้ใหก้ ูต้ ่อ 58,089.16 ล้ำนบำท รำยละเอยี ดปรำกฎตำมตำรำงตอ่ ไปนี้ หน่วย : ล้ำนบำท หมำยเหตุ : * ข้อมูลหน้สี ำธำรณะคงค้ำง ณ สน้ิ เดือนพฤศจิกำยน 2563 315

4 4. ในชว่ งปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 สานักงานบรหิ ารหนสี้ าธารณะ (สบน.) ได้รบั จัดสรรงบประมาณเพื่อ ชาระคนื ต้นเงนิ กู้เปน็ จานวนเท่าใด เพยี งพอกบั ปริมาณหน้ีทค่ี รบกาหนดชาระในแต่ละปีงบประมาณดังกลา่ ว หรอื ไม่ อย่างไร วงเงินหนี้ทคี่ รบกาหนดชาระในชว่ งเวลาดงั กล่าวในแต่ละปีงบประมาณมจี านวนเท่าใด ท้งั นี้ หากงบประมาณรายจ่ายท่ีไดร้ บั จดั สรรเพ่ือชาระคนื ตน้ เงนิ กไู้ มเ่ พียงพอกบั หนท้ี ่คี รบกาหนดชาระจะมแี นว ทางการบรหิ ารหนี้สาธารณะอยา่ งไร ตอบ ในแต่ละปงี บประมำณ สบน. มภี ำระทตี่ ้องชำระคืนตน้ เงนิ กู้ที่ครบกำหนดชำระเป็นจำนวนมำกแต่ เนื่องจำกงบประมำณมจี ำกดั สำนกั งบประมำณจงึ ไม่สำมำรถจัดสรรให้ไดค้ รบถว้ น สบน. จึงจดั ทำคำขอจดั สรร งบประมำณรำยจ่ำย เพ่ือกำรชำระตน้ เงินกู้ตำมประกำศคณะกรรมกำรโยบำยกำรเงินกำรคลงั ของรัฐ เรือ่ ง กำหนด สัดส่วนต่ำง ๆ เพอื่ เป็นกรอบวินัยกำรเงินกำรคลงั ของรัฐ (ฉบบั ท่ี 4) พ.ศ. 2563 โดยตำมประกำศดังกลำ่ วได้ กำหนดสัดสว่ นงบประมำณเพ่ือกำรชำระคนื ตน้ เงนิ กขู้ องรฐั บำลและหน่วยงำนของรฐั ซึ่งรัฐบำลรับภำระวำ่ จะตอ้ ง ไม่น้อยกว่ำรอ้ ยละ 2.5 แต่ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ 4.0 ของงบประมำณรำยจ่ำยประจำปี ซง่ึ เมอื่ สบน. ไดร้ บั งบประมำณ เพือ่ กำรชำระตน้ เงนิ กู้แลว้ สบน. จะดำเนนิ กำรบริหำรจัดกำรชำระหน้ีท่คี รบกำหนดในปงี บประมำณนัน้ ๆ และ ปรับโครงสร้ำงหน้ีในสว่ นทไ่ี ม่ได้รับงบประมำณดงั กลำ่ วตำมแนวทำงที่ไดก้ ลำ่ วมำแล้วในข้อ 1. และข้อ 2. ต่อไป งบประมำณเพ่ือกำรชำระคืนตน้ เงนิ ก้ขู องรฐั บำลที่ สบน. ไดร้ ับจดั สรร ในปงี บประมำณ พ.ศ. 2560 – 2564 ซง่ึ ไม่รวมรฐั วสิ ำหกิจทีร่ ัฐบำลรับภำระมีรำยละเอยี ดดังตำรำงต่อไปน้ี ปีงบประมาณ หนว่ ย : ลำ้ นบำท หนี้ที่ครบกาหนดชาระ* งบชาระหนี้ที่ไดร้ ับจัดสรร ร้อยละของงบประมาณ 2560 รายจ่าย 216,674.33 48,868.34 1.79% 2561 182,831.81 57,073.37 1.97% 2562 377,914.13 49,082.55 1.64% 2563 286,148.52 21,588.79** 0.67% 2564 341,437.20 66,969.53 2.04% หมำยเหตุ * ขอ้ มูลข้ำงต้นเป็นหน้ีท่ีครบกำหนดชำระ ณ วันเรม่ิ ปงี บประมำณนน้ั ๆ ** วงเงนิ งบชำระหน้ที ไี่ ด้รบั จัดสรร ประจำปีงบประมำณ พ.ศ. 2563 เปน็ วงเงินหลังกำรดำเนินกำรตำม พ.ร.บ. โอนงบงบประมำณ รำยจำ่ ยพ.ศ. 2563 ทีใ่ หโ้ อนเข้ำงบกลำงเป็นจำนวน 35,303 ล้ำนบำท 316

5 5. วงเงินหนี้ท่ีจะครบกาหนดชาระในระหวา่ งปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 – 2575 ในแต่ละปีงบประมาณมจี านวนเทา่ ใด ตอบ ในระหว่ำงปีงบประมำณ พ.ศ. 2565 – 2575 มวี งเงนิ หน้ที จ่ี ะครบกำหนดชำระทั้งหมดจำนวน 3,770,507.75 ล้ำนบำท แบง่ เป็นหน้ีของรฐั บำล จำนวน 3,379,389.52 ล้ำนบำท และหน้ขี องรัฐวสิ ำหกิจ ท่รี ัฐบำลรับภำระ จำนวน 391,118.23 ลำ้ นบำท โดยมวี งเงนิ หนีท้ ่ีจะครบกำหนดในแตล่ ะปีดงั ตำรำงต่อไปนี้ หนว่ ยงาน รัฐบาล รัฐวิสาหกจิ ทร่ี ัฐบาลรับภาระ หหนน่ว่วยย: ล: ้ำลนา้ บนำบทาท ปงี บประมาณ รวม 2565 433,387.84 96,529.78 529,917.62 2566 357,091.16 72,514.75 429,605.91 624,951.91 2567 587,221.03 37,730.88 453,298.92 173,711.79 2568 438,387.64 14,911.28 225,828.88 336,146.81 2569 120,706.62 53,005.17 367,335.28 170,034.74 2570 209,475.91 16,352.97 214,613.17 245,062.72 2571 321,141.64 15,005.17 3,770,507.75 2572 352,830.11 14,505.17 2573 159,529.57 10,505.17 2574 198,108.00 16,505.17 2575 201,510.00 43,552.72 รวม 3,379,389.52 391,118.23 หมำยเหตุ : ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 27 มกรำคม 2564 317

318

319

320

321

สานกั งบประมาณของรฐั สภา สานกั งานเลขาธกิ ารสภาปู้แทนราษฎร www.parliament.go.th/pbo PBO วิเคราะห์งบประมาณอย่างมืออาชพี เป็นกลาง และสร้างสรรค์ 322

PBO สำนักงบประมำณของรฐั สภำ กำรศึกษำวิเครำะหแ์ ละติดตำม กำรใช้จ่ำยงบประมำณรำยจ่ำยงบกลำง 323

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละตดิ ตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง 324

เรือ่ ง การศึกษาวิเคราะห์และติดตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง ฉบับที่ 2/2564 จดั พมิ พ์คร้งั ท่ี 1/2564 จานวนหนา้ 100 หนา้ จานวนท่พี ิมพ์ 780 เลม่ จัดทาโดย สานกั งบประมาณองงรัฐสภา สานักงานเลอาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร 1111 ถนนสามเสน แอวงถนนนครไชยศรี เอตดุสิต กรงุ เทพมหานคร 10300 ทปี่ รึกษา นางพรพศิ เพชรเจรญิ เลอาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร นายศโิ รจน์ แพทยพ์ นั ธุ์ รงงเลอาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร นายนพรัตน์ ทวี ผบู้ งั คับบญั ชากลุ่มวเิ คราะห์งบประมาณ 2 ผู้จดั ทา นางณชิ า รกั จง้ ย นกั วเิ คราะห์งบประมาณชานาญการพเิ ศษ นางสาวนยิ ดา ชชู าย นักวเิ คราะหง์ บประมาณชานาญการพเิ ศษ นางสาวสาวติ รี วาระคา นกั วเิ คราะหง์ บประมาณชานาญการพเิ ศษ พมิ พท์ ี่ สานกั การพิมพ์ สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 1111 ถนนสามเสน แอวงถนนนครไชยศรี เอตดุสติ กรุงเทพมหานคร 10300 โทรศัพท์ 02-242-5900 ต่ง 5421 ______________________________________ 325

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง คานา สานักงบประมาณองงรัฐสภา สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร ได้ดาเนินการศึกษาและ จัดทารายงานการวิเคราะห์ เรื่งง “การศึกษาวิเคราะห์และติดตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง” ตามแผนการปฏิบัติราชการ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 เพื่งนาเสนงอ้งมูลต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวอ้งงกับ งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ได้แก่ กฎหมาย ระเบียบ มตคิ ณะรัฐมนตรีท่ีเกี่ยวอ้งง อ้งมูลงบประมาณและ การใช้จ่ายงบประมาณ งบกลาง ตลงดจนอ้งเสนงแนะท่ีเก่ียวอ้งง ประกงบการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ งบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 องงฝ่ายนิติบัญญัติ และเผยแพร่ต่งสาธารณชนโดยทั่วไป ตลงดจนประชาชนผู้สนใจใช้เป็นอ้งมูลสาหรับการติดตาม ตรวจสงบการบริหารราชการองงรัฐบาลต่งไป โดยเนื้งหาประกงบดว้ ย 6 ส่วน ดังนี้ ส่วนท่ี 1 บทนา ส่วนที่ 2 กฎหมาย และแนวคดิ ท่ีเกีย่ วอ้งง สว่ นท่ี 3 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ส่วนท่ี 4 ผลการเบกิ จา่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง สว่ นท่ี 5 งบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉนิ หรืงจาเปน็ ส่วนที่ 6 บทสรุป อง้ สงั เกต และอง้ เสนงแนะ สานกั งบประมาณองงรัฐสภา เมษายน 2564 สานักงบประมาณองงรฐั สภา ก สานกั งานเลอาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร 326

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละตดิ ตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง บทสรปุ ผู้บรหิ าร รายจ่ายงบกลางเป็นรายจ่ายที่ตั้งไว้เพ่ืงจัดสรรให้ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจโดยทั่วไปใช้จ่าย นงกเหนืงจากงบประมาณท่ีได้รับจัดสรรปกติ รวมท้ังเป็นค่าใช้จ่ายเฉพาะเร่ืงงโดยจะกาหนดไว้เพื่งใช้จ่าย ในหลายกรณี ประกงบด้วย รายจ่ายตามสิทธิหรืงอ้งกาหนดตามกฎหมายที่ทุกหน่วยงานใช้จ่ายในรายการ เดียวกันร่วมกัน ค่าใช้จ่ายตามนโยบายและโครงการพิเศษองงรัฐบาล และค่าใช้จ่ายท่ียังไม่สามารถกาหนด เปา้ หมายหรงื วงเงินค่าใชจ้ า่ ยไวล้ ่วงหนา้ ได้ ทาให้ไมม่ กี ารกาหนดรายละเงยี ดผลผลิต/กิจกรรม ตวั ชวี้ ัด และ แผนการใชจ้ ่ายเงินงยา่ งชัดเจน ต่างจากการใช้จ่ายงบประมาณองงกระทรวงต่าง ๆ การตดิ ตาม ตรวจสงบ การใช้จ่ายงบประมาณจึงทาได้ยาก ซ่ึงการพิจารณางนุมัติรายจ่ายงบกลางองงฝ่ายนิติบัญญัติเป็นการ งนุมัติกรงบวงเงินเพ่ืงให้ฝ่ายบริหารนาไปใช้จ่ายภายใต้วัตถุประสงค์องงงบกลางแต่ละรายการ งานาจ ในการงนุมัติใช้จ่ายเป็นองงคณะรัฐมนตรี ไม่ผ่านกระบวนการกล่ันกรงงจากฝ่ายนิติบัญญัติ งบประมาณ รายจ่ายงบกลางบางรายการเกิดอึ้นตามนโยบายองงรัฐบาล และบางรายการมีลักษณะซ้าซ้งนกับ ภารกิจปกติองงส่วนราชการ ซง่ึ สามารถกาหนดไว้ในแผนงานประจาปีงบประมาณปกตอิ งงส่วนราชการได้ ดงั นั้น เพื่งให้การพจิ ารณางนุมัติงบประมาณรายจ่ายงบกลางตามร่างพระราชบญั ญัติงบประมาณ รายจ่ายประจาปีองงฝ่ายนิติบัญญัติเป็นไปงย่างเหมาะสม คุ้มค่า และเกิดประสิทธิภาพสูงสุด จาเป็นต้งง มีอ้งมูลประกงบการพิจารณาท่ีครงบคลุมในหลาย ๆ มิติ สานักงบประมาณองงรัฐสภา จึงได้ดาเนินการ ศึกษาและจัดทารายงานการวิเคราะห์ เรื่งง “การศึกษาวิเคราะห์และติดตามการใช้จ่ายงบประมาณ รายจ่ายงบกลาง” เพ่ืงนาเสนงอ้งมูลต่าง ๆ ที่เก่ียวอ้งงกับงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ได้แก่ กฎหมาย ระเบียบ มติคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวอ้งง อ้งมูลงบประมาณและการใช้จ่ายงบประมาณ งบกลาง ตลงดจน อ้งเสนงแนะท่ีเก่ียวอ้งง ประกงบการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2565 องงฝ่ายนติ ิบัญญตั ิ และเผยแพร่ต่งสาธารณชนโดยท่ัวไป ตลงดจนประชาชนผู้สนใจ ใช้เป็นอ้งมูลสาหรับการติดตาม ตรวจสงบการบริหารราชการองงรัฐบาลต่งไป โดยสรุปผลการศึกษา วเิ คราะห์ ดงั นี้ 1. ภาพรวมงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ในชว่ งปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 มีสัดส่วนต่ง งบประมาณรายจ่ายประจาปี เฉล่ียร้งยละ 16.65 โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 มีสัดส่วนสูงถึง ร้งยละ 18.98 เป็นผลมาจากรัฐบาลได้จัดทาพระราชบัญญัติโงนงบประมาณรายจ่าย พ.ศ. 2563 จานวน 88,452.60 ล้านบาท ต้งั จ่ายเป็นงบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ยเพง่ื กรณฉี กุ เฉนิ หรืงจาเป็น เพืง่ เป็นค่าใชจ้ ่ายในการแก้ไอปญั หา ช่วยเหลืงเยียวยา และบรรเทาผลกระทบ จากสถานการณ์การแพร่ระบาดองงโรคตดิ เชง้ื ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID - 19) และปัญหาภัยพิบัติภัยแล้ง งุทกภัย รวมท้ังกรณีท่ีมีเหตุฉุกเฉินหรืงจาเป็นงน่ื และสัดส่วนงบกลางยังคงสูง งย่างต่งเน่ืงงจนถึงปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 งยู่ที่ร้งยละ 18.70 เน่ืงงจากรัฐบาลยังคงจาเป็นต้งงดาเนินการ เพื่งแก้ไอปัญหา เยียวยา และฟ้ืนฟูเศรษฐกิจและสังคมที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การระบาดองงโรคติดเช้ืง ไวรัสโคโรนา 2019 โดยกาหนดเป็นรายการ “ค่าใช้จา่ ยในการบรรเทา แกไ้ อปัญหา และเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบ สานักงบประมาณองงรัฐสภา ข สานกั งานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 327

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละตดิ ตามการใชจ้ ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง จากการระบาดองงโรคติดเช้ืงไวรัสโคโรนา 2019” วงเงินจานวน 40,325.63 ล้านบาท เพ่ืงสารงงไว้สาหรับการ บรรเทา แก้ไอปัญหา และเยยี วยา ผู้ได้รบั ผลกระทบ จากการระบาดองงโรคตดิ เชื้งไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) 1.1 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง จาแนกตามรายการ พบว่า ในช่วงปี 2560-2564 มีทั้งสน้ิ 14 รายการ โดยรายการท่ไี ดร้ ับจดั สรรงบประมาณเฉลยี่ สูงสุดงนั ดับต้น ๆ ไดแ้ ก่ รายการเงินเบ้ยี หวดั บาเหน็จ บานาญ รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น รายการค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล อ้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานองงรัฐ รายการเงินสารงง เงินสมทบ และเงินชดเชยองงอ้าราชการ รายการ เงินเลงื่ นเงินเดงื นและเงินปรับวฒุ อิ ้าราชการ 1.2 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง จาแนกตามลักษณะการใช้จ่าย ประกงบด้วย ค่าใช้จ่าย เกี่ยวกับบุคลากรภาครัฐ เงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น และค่าใช้จ่ายง่ืน ๆ พบว่า ในช่วง 5 ปีที่ ผ่านมา (พ.ศ. 2560 - 2564) ส่วนใหญ่เป็นค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวอ้งงกับบุคลากรภาครัฐ มีสัดส่วนต่งวงเงิน งบประมาณเฉลี่ยสูงถึงร้งยละ 11.19 หรืงงีกนัยหนึ่ง การตั้งงบกลางสาหรับรงงรับค่าใชจ้ ่ายองงบุคลากรภาครัฐ เฉลี่ยมากกว่าร้งยละ 70 องงงบกลางท้ังหมด หากพิจารณาสัดส่วนองงรายจ่ายงบกลางซึ่งไม่รวมรายจ่ายที่ เกีย่ วอ้งงกับบคุ ลากรภาครัฐ พบว่า จะทาใหส้ ัดสว่ นงบกลางตง่ วงเงนิ งบประมาณเฉลีย่ งยทู่ ่ีร้งยละ 4.64 1.3 ภาพรวมผลการเบิกจ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2563 พบวา่ มีผลการเบิกจ่ายเฉลี่ยสูงกวา่ ร้งยละ 90 สาหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 มีผล การเบิกจา่ ย ณ ส้นิ สุดไตรมาสที่ 2 จานวน 243,632.01 ลา้ นบาท คิดเปน็ ร้งยละ 39.64 รายจา่ ยงบกลาง ที่มีการเบิกจ่ายงบประมาณสูงสุด คืง ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลอ้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานองงรัฐ เบิกจ่ายร้งยละ 57.49 อณะที่เงินเล่ืงนเงินเดืงนและเงินปรับวฒุ ิอ้าราชการยังไม่มีการเบิกจ่าย ซ่ึงรายการ ดังกล่าวได้รับจัดสรรงบประมาณในช่วง 5 ปี ท่ีผ่านมาเฉลี่ย 11,571.74 ล้านบาทต่งปี หากไม่มีการเบิกจ่าย งาจทาให้เกิดต้นทุนค่าเสียโงกาส (Opportunity Cost) องงงบประมาณสาหรับใช้จ่ายในโครงการงื่น ๆ ทม่ี ีความคมุ้ คา่ ทางเศรษฐกจิ หรงื สงั คมมากกวา่ 2. งบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพอ่ื กรณีฉกุ เฉินหรือจาเปน็ 2.1 งบประมาณงบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น พบว่า ในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 สัดส่วนงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืง จาเปน็ ตง่ วงเงนิ งบประมาณเฉลยี่ งยู่ทร่ี ง้ ยละ 3.94 โดยในปงี บประมาณ 2563 มีสัดส่วนสูงถึงร้งยละ 5.76 เป็นผลมาจากการจัดทาพระราชบัญญัติโงนงบประมาณรายจ่าย พ.ศ. 2563 จานวน 88,452.6 ล้านบาท ทาให้วงเงินเพิ่มอึ้นจากเดิมที่ได้รับจัดสรรตามพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 จานวน 96,000.00 ล้านบาท เป็นจานวน 184,452.60 ล้านบาท งย่างไรก็ตาม สัดส่วนดังกล่าว ยังงยูใ่ นกรงบวงเงินตามทีค่ ณะกรรมการนโยบายการเงนิ การคลังองงรัฐกาหนด 2.2 การอนุมัติให้ใช้จ่าย งบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น พบว่า ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 คณะรัฐมนตรีได้งนุมัติกรงบวงเงินให้ใช้จ่ายเงิน รวมท้ังส้ิน จานวน 429,440.88 ล้านบาท สามารถแบ่งเป็นการดาเนินกิจกรรมหลัก ๆ เป็น 9 กลุ่มค่าใช้จ่าย ได้แก่ สานกั งบประมาณองงรัฐสภา ค สานกั งานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 328

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละติดตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง 1) การช่วยเหลืง เยียวยา และพัฒนาด้านการเกษตร 2) การช่วยเหลืง ฟื้นฟูเยียวยา และป้งงกันภัยพิบัติ ทางธรรมชาติ 3) การดาเนินการตามมาตรการ หรืงนโยบายด้านเศรษฐกิจและสังคมองงรัฐบาล 4) การป้งงกัน แก้ไอปัญหา และเยียวยาผลกระทบจากการแพร่ระบาดองงโรคติดเชื้งไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) 5) ค่าใช้จ่ายเก่ียวกับบุคลากร 6) การดาเนินการดา้ นการศึกษาและวิทยาศาสตร์ 7) การดาเนินการด้านสาธารณสุอ 8) การดาเนินการด้านความม่ันคง และ 9) การดาเนินการด้านง่ืน ๆ เช่น การก่งสร้างและปรับปรุงงาคาร และส่ิงก่งสร้างประกงบ พระราชพิธีพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระเจ้างยู่หัวภูมิพลงดุลยเดชฯ การดาเนินการด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้งม การชาระหน้ีค้างจ่าย เป็นต้น พบว่า ในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 การใช้จ่ายงบประมาณส่วนใหญ่เป็นการดาเนินการเพื่งการช่วยเหลืง เยียวยา พัฒนาด้าน การเกษตร การช่วยเหลงื ฟ้นื ฟูเยียวยา และปง้ งกันภัยพบิ ตั ิทางธรรมชาติ รวมถึงการปง้ งกัน แก้ไอปัญหา และ เยียวยาผลกระทบจากการแพร่ระบาดองงโรคติดเชง้ื ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ซ่ึงเร่ิมระบาดในประเทศ ไทยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 สัดส่วนรวมองงงบประมาณในกลุ่มดังกล่าว สูงถึงร้งยละ 59.64 องงกรงบ วงเงินท่ีงนุมัติให้ใช้จ่ายทั้งหมด นงกจากนี้ ยังมีการใช้จ่ายงบประมาณบางส่วนสาหรับการดาเนินการตาม นโยบายองงรัฐบาลด้วย เช่น การใช้จ่ายงบประมาณในโครงการลงทะเบียนเพ่ืงสวัสดิการแห่งรัฐผ่านกงงทุน กงงทุนประชารัฐสวัสดิการเพื่งเศรษฐกิจฐานรากและสังคม โครงการเงินงุดหนุนเพ่ืงการเล้ียงดูเด็กแรกเกิด เปน็ ตน้ โดยในแต่ละปฃี มกี ารดาเนินการทีส่ าคัญ ดังนี้  ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 คณะรัฐมนตรี ได้งนุมัติกรงบวงเงินให้ใช้จ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ทั้งสิ้น 78 รายการ รวมกรงบวงเงินท่ีงนุมัติ จานวน 91,387.44 ล้านบาท คิดเป็นร้งยละ 72.66 องงวงเงินรวมที่ได้รับจัดสรร (125,774.10 ล้านบาท) ส่วนใหญ่ เป็นค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการช่วยเหลืง เยียวยา และพัฒนาด้านการเกษตร จานวน 32,701.32 ล้านบาท การช่วยเหลืง ฟ้ืนฟูเยียวยา และป้งงกันภัยพิบัติทางธรรมชาติ (ภัยแล้ง งุทกภัย ไฟป่า ฯลฯ) จานวน 16,537.12 ล้านบาท และรายการดาเนินการงื่น ๆ จานวน 26,038.52 ล้านบาท เช่น ค่าใช้จ่ายในพระราชพิธีพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระเจา้ งยู่หวั ภมู ิพลงดุลยเดชฯ ค่าใช้จ่ายโครงการที่ดาเนินการโดยงงค์กรปกครงงส่วนท้งงถ่ิน การชาระหน้คี า้ งชาระ เป็นตน้  ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 คณะรัฐมนตรี ได้งนุมัติกรงบวงเงินให้ใช้จ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ทั้งสิ้น 42 รายการ รวมกรงบวงเงินที่งนุมัติ จานวน 93,037.20 ล้านบาท คิดเป็นร้งยละ 91.73 องงวงเงินรวมท่ีได้รับจัดสรร (101,423.53 ล้านบาท) โดยส่วนใหญ่เป็น การดาเนนิ การตามมาตรการ นโยบายรฐั บาลด้านเศรษฐกิจและสังคม จานวน 40,139.78 ล้านบาท เช่น จัดสรรให้ กงงทุนประชารัฐสวัสดิการเพ่ืงเศรษฐกิจฐานรากและสังคม สาหรับดาเนินการตามมาตรการช่วยเหลืง ผู้มีรายได้น้งยเพ่ิมเติมผ่านบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ โครงการเงินงุดหนุนเพ่ืงการเล้ียงดูเด็กแรกเกิด เป็นต้น รงงลงมาเปน็ ค่าใช้จ่ายในการชว่ ยเหลืง เยียวยา และพัฒนาด้านการเกษตร จานวน 16,658.78 ล้านบาท และการชว่ ยเหลืง ฟน้ื ฟเู ยียวยา และป้งงกันภัยพิบัตทิ างธรรมชาติ (ภัยแล้ง งทุ กภัย ไฟปา่ ฯลฯ) จานวน 16,470.74 ลา้ นบาท สานกั งบประมาณองงรฐั สภา ง สานกั งานเลอาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร 329

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละตดิ ตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง  ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 คณะรัฐมนตรี ได้งนุมัติกรงบวงเงนิ ให้ใชจ้ ่ายเงนิ สารงง จ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเปน็ ทั้งส้ิน 12 รายการ รวมกรงบวงเงิน จานวน 77,531.87 ล้านบาท คิดเปน็ ร้งยละ 78.32 องงวงเงินรวมท่ีได้รับจัดสรร (99,000 ล้านบาท) ส่วนใหญ่เป็นค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับบุคลากร จานวน 37,800.00 ล้านบาท โดยเป็นการจัดสรรงบประมาณสาหรับรายการงบกลางท่ีงยู่ในความ รับผิดชงบองงกรมบัญชีกลางท่ีมีการจ่ายเงินสูงกว่าวงเงินงบประมาณท่ีได้รับจัดสรรในปีง บประมาณ พ.ศ. 2562 ได้แก่ รายการเบ้ียหวัด บาเหน็จ บานาญ จานวน 37,800 ล้านบาท รงงลงมาเป็นการ ช่วยเหลืง ฟ้ืนฟูเยียวยา และป้งงกันภยั พิบัติทางธรรมชาติ จานวน 16,061.53 ล้านบาท ค่าใชจ้ ่ายในการช่วยเหลืง เยียวยา และพฒั นาดา้ นการเกษตร จานวน 10,813.17 ล้านบาท  ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 คณะรัฐมนตรีได้งนุมัติกรงบวงเงินให้ใช้จ่ายเงินสารงง จ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ทั้งส้ิน 39 รายการ รวมกรงบวงเงนิ ที่งนุมัติทั้งสิ้น 164,303.43 ล้านบาท คิด เป็นร้งยละ 89.08 องงวงเงินรวมที่ได้รับจัดสรรงบประมาณ (184,452.60 ล้านบาท) ส่วนใหญ่ค่าใช้จ่ายใน การป้งงกัน แก้ไอปัญหา และเยียวยาผลกระทบจากการแพร่ระบาดองงโรคติดเช้ืงไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) จานวน 84,367.54 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน ร้งยละ 51.35 รงงลงมา เป็นค่าใช้จ่ายในการช่วยเหลืง ฟ้ืนฟูเยียวยา และป้งงกันภัยพิบัติทางธรรมชาติ จานวน 36,221.38 ค่าใช้จ่ายในการช่วยเหลืง เยียวยา และพัฒนา ดา้ นการเกษตร วงเงิน 23,522.87 ล้านบาท  ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 คณะรัฐมนตรีได้งนุมัตกิ รงบวงเงนิ ให้ใช้จ่ายเงนิ สารงงจ่าย เพง่ื กรณีฉุกเฉินหรืงจาเปน็ ต้งั แต่ต้นปีงบประมาณ สิ้นไตรมาท่ี 2 ท้ังส้ิน 2 รายการ รวมกรงบวงเงินท่ีงนุมัติ ทงั้ สิ้น 3,180.94 ลา้ นบาท คิดเปน็ รง้ ยละ 3.21 องงวงเงินรวมที่ได้รบั จัดสรร (99,000.00 ลา้ นบาท) สว่ นใหญ่ เป็นค่าใช้จ่ายในการช่วยเหลืง เยียวยา และพัฒนาดา้ นการเกษตร จานวน 1,757.54 ลา้ นบาท รงงลงมาเป็น ค่าใชจ้ ่ายในการช่วยเหลืง ฟ้ืนฟูเยียวยา และป้งงกันภัยพิบตั ิทางธรรมชาติ (ภยั แล้ง งทุ กภัย ไฟปา่ ฯลฯ) จานวน 985.32 ล้านบาท และค่าใชจ้ ่ายโครงการ Organizational Quarantine (OQ) สาหรับแรงงานต่างด้าวและ ผู้ลักลงบหลบหนีเอ้าเมืงง จานวน 438.08 ล้านบาท ทั้งนี้ ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ไม่มีการงนุมัติ งบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็นไปใช้สาหรับการป้งงกัน แก้ไอปัญหา และเยียวยา ผลกระทบจากการแพร่ระบาดองงโรคโควิด 19 เน่ืงงจากได้ต้ังงบกลาง รายการค่าใช้จ่ายในการบรรเทา แก้ไอปัญหา และเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการระบาดองงโรคติดเชื้งไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ไว้โดยเฉพาะ โดยต้ังแต่ต้นปีงบประมาณ จนถึงส้ินไตรมาสที่ 2 คณะรัฐมนตรีได้งนุมัติกรงบวงเงินให้ใช้จ่ายเงิน งบกลางรายการดังกล่าว แล้วจานวน 5 ครั้ง วงเงินที่งนุมัตทิ ั้งสิ้น จานวน 16,335.70 ล้านบาท คิดเป็นร้งยละ 40.51 องงวงเงนิ รวมที่ไดร้ ับจัดสรร (40,325.63 ล้านบาท) เป็นค่าใช้จ่ายในการดาเนินโครงการจัดหาวัคซีนป้งงกัน โรคติดเชง้ื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) สาหรบั ประชาชนไทย จานวน 11,674.58 ล้านบาท และโครงการ เตรียมความพรง้ มรบั มงื และแก้ไอปญั หาโรคติดต่งงบุ ัติใหม่ : กรณีโรคตดิ เชงื้ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ระยะการระบาดระลงดใหม่ ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 จานวน 4,661.12 ลา้ นบาท สานักงบประมาณองงรัฐสภา จ สานักงานเลอาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร 330

การศึกษาวเิ คราะห์และติดตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง 2.3 ผลการเบิกจ่ายงบประมาณ จากระบบ GFMIS พบว่า ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2563 มีผลการเบิกจ่ายภายในปีงบประมารเฉล่ียประมาณร้งยละ 49 และเบิกจ่ายจากรายการที่กระทรวงการคลังงนุมัติ ให้กันไวเ้ บกิ เหลง่ื มปแี ละอยายระยะเวลาเบิกจ่าย เฉลี่ยประมาณร้งยละ 42 สาหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 มผี ลการเบกิ จ่าย ณ ส้ินสุดไตรมาสท่ี 2 จานวน 786.31 ลา้ นบาท คดิ เป็น รง้ ยละ 0.79 ทั้งน้ี จากผลการศึกษา วิเคราะห์ คณะผูศ้ กึ ษา มีอ้งสงั เกตและอง้ เสนงแนะเกยี่ วกบั การจัดทา งบประมาณ และการบริหารงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง ดงั นี้ ขอ้ สงั เกต ข้อเสนอแนะ 1. ความเหมาะสมของกรอบวงเงินงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง การกาหนดความเหมาะสมองงสัดส่วนงบกลางตง่  การต้ังงบกลาง ควรมีวัตถุประสงค์เพ่ืงใช้เป็นเงินทุน งบประมาณรายจ่ายประจาปไี มม่ ีความชดั เจน ซง่ึ หากนาเงนิ สารงงกรณีฉุกเฉิน จาเป็น หรืงเร่งด่วน โดยควรดาเนิน งบกลางไปดาเนินการในโครงการท่ีมีผลผูกพันงบประมาณ การศึกษา วิจัย เพง่ื กาหนดเพดานหรงื สดั ส่วนองงงบกลาง ในปีต่ง ๆ ไป ส่งผลให้เกิดภาระด้านงบประมาณรายจ่าย ต่งวงเงินงบประมาณรายจ่ายประจาปีที่เหมาะสมสาหรับ สูงอ้ึนงาจกระทบต่งศักยภาพในการจัดเก็บรายได้องง ประเทศไทยงยา่ งจรงิ จังและเป็นรูปธรรม รฐั บาลในงนาคตหากไม่สามารถรกั ษาดุลยภาพระหว่างรายจ่าย กับรายไดไ้ วไ้ ด้ จะสง่ ผลกระทบตง่ วนิ ยั ทางการคลงั ในทส่ี ดุ 2. ความเพียงพอและเหมาะสมของงบกลางทตี่ งั้ ตามสทิ ธ์แิ ละกฎหมาย การต้ังงบประมาณรายจ่ายงบกลางกรณีท่ีเป็น  ควรมีการทบทวนการจัดสรรงบประมาณงบกลางให้มี รายจ่ายตามกฎหมายและเกี่ยวกับสิทธิบุคลากรภาครัฐ ความเหมาะสมสงดคล้งงกับความจาเป็นและสถานการณ์ ได้แก่ เงินเบ้ียหวัด บาเหน็จ บานาญ เงินช่วยเหลืง โดยการจัดทาฐานอ้งมูลเชิงสถิติย้งนหลังที่เกี่ยวอ้งง เพื่ง อ้าราชการ ลกู จ้างและพนักงานองงรัฐ เงินเล่ืงนอนั้ เลื่งน ใช้ประกงบการประมาณการค่าใช้จ่ายท่ีต้งงตั้งงบประมาณ งันดับ เงินเดืงน และเงินปรับวุฒิอ้าราชการ เงินสมทบ รงงรับไว้ รวมท้ัง ควรกาหนดแนวทางการบริหารงบประมาณ องงลูกจ้างประจา และค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล รายจ่ายงบกลางใหม้ คี วามชดั เจนและยืดหยนุ่ มากยิง่ อึน้ อ้าราชการ ลูกจ้างและพนักงานองงรัฐยังไม่ครงบคลุม  การต้ังงบประมาณ รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉิน จานวนผู้มีสิทธิท่ีควรจะเป็น ทาให้มีงบประมาณไม่ หรืงจาเป็น ควรต้ังเฉพาะเพ่ืงวัตถุประสงค์ในการป้งงกันหรืง เพยี งพงสาหรับการใชจ้ า่ ย แกไ้ อสถานการณง์ ันกระทบตง่ ความสงบเรียบร้งยองงประชาชน นงกจากน้ี บางรายการมีการเบิกจ่ายน้งย เช่น ความมั่นคงองงรัฐ การเยียวยาหรืงบรรเทาความเสียหายจากภัย ค่าใช้จ่ายชดใช้เงินทดรงงราชการเพ่ืงช่วยเหลืง พิบัติสาธารณะร้ายแรง และภารกิจที่เป็นความจาเป็นเร่งด่วน ผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน ค่าใช้จ่ายตามโครงการงัน องงรัฐ ตามนัยพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังองงรัฐ เน่ืงงมาจากพระราชดาริ เงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. 2561 มาตรา 20 (6) หรืงจาเป็น เป็นต้น หรืงไม่มีการเบิกจ่ายงบประมาณ เช่น  เงินชดเชยค่างานส่ิงก่งสร้าง (ค่า K) ควรทบทวนการตั้ง เงินชดเชยค่างานส่งิ กง่ สร้าง เงินเล่ืงนเงินเดืงนและเงินปรับ งบประมาณให้สงดคล้งงกับอ้งเท็จจริง และแนวนโยบาย วุฒิอ้าราชการ เป็นตน้ งาจจะทาใหเ้ กิดตน้ ทุนค่าเสียโงกาส องงรัฐบาลในแต่ละปี ท้ังนี้ กรณีที่ในปีน้ัน ๆ ไม่มีการต้ัง (Opportunity cost) องงงบประมาณสาหรับโครงการงื่น ๆ งบประมาณรายการดังกล่าวไว้ และมีความจาเป็นต้งงใช้จ่าย ก็ ท่มี ีความคมุ้ ค่าทางเศรษฐกจิ หรืงสังคมมากกวา่ ให้พิจารณาองงนุมัติให้ใช้จ่ายจากรายการเงินสารงงจ่ายเพื่ง กรณฉี ุกเฉินหรงื จาเปน็ แทน สานักงบประมาณองงรัฐสภา ฉ สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 331

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใชจ้ ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ขอ้ สังเกต ข้อเสนอแนะ  เงินเล่ืงนเงินเดืงนและเงินปรับวุฒิอ้าราชการ ควรทบทวนการต้ังงบประมาณให้มีความเหมาะสม ส ง ด ค ล้ ง ง กั บ ค ว า ม จ า เ ป็ น โ ด ย พิ จ า ร ณ า จ า ก ส ถิ ติ การใชจ้ า่ ยจริงย้งนหลงั 3. การกาหนดรายการงบกลางที่เหมาะสม ในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564  การกาหนดรายการงบกลาง ควรมุ่งเน้นเฉพาะกรณีท่ีมี พบว่า งบกลางจานวนหนึ่งได้ถูกนาไปใช้ประโยชน์ เหตุผลและความจาเป็นท่ีไม่งาจจัดสรรหรืงไม่สมควร สาหรับโครงการตามนโยบายองงรัฐบาล โดยกาหนดเป็น จัดสรรงบประมาณรายจา่ ยใหแ้ กห่ น่วยงานองงรัฐท่ีรับผิงช รายการงบกลางงยา่ งชัดเจน ได้แก่ ค่าใช้จ่ายส่งเสริมและสร้าง งบได้โดยตรง และควรหลีกการดาเนินการท่ีมุ่งเน้นการสร้าง ความเอ้มแอ็งเศรษฐกิจภายในประเทศ และค่าใช้จ่ายส่งเสริม ความนิยมทางการเมืงงท่ีงาจส่งผลกระทบต่งประเทศและ และพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและชุมชนเป็นต้น ซ่ึงการ ประชาชนในระยะยาว ตามนัยพระราชบัญญัติวินัยการเงินการ ดาเนินการในด้านดังกล่าว รัฐบาลควรมีวัตถุประสงค์ คลังองงรฐั พ.ศ. 2561 มาตรา 9 วรรคสาม และมาตรา 22 เป้าหมาย และแนวทางที่ชัดเจน โดยโครงการหรืง  การดาเนนิ การในกิจกรรมภายใตน้ โยบายต่าง ๆ รัฐบาล กิจกรรมที่จะดาเนินการควรมีการวางแผน เตรียมการ ควรกาหนดวัตถุประสงค์ เป้าหมาย และแนวทางการ และกาหนดเป้าหมาย ตัวชี้วัดท่ีสงดคล้งงกับเป้าหมาย ดาเนินการให้ชัดเจน เพื่งให้หน่วยงานท่ีเกี่ยวอ้งงมีการวางแผน โดยรวมไว้เช่นเดียวกับการจัดทางบประมาณในเชิงบูรณาการ เตรียมการ และกาหนดเป้าหมาย ตัวชี้วัดที่สงดคล้งงกับ จงึ งาจตั้งเปน็ งบประมาณปกตอิ งงหน่วยงานได้ เป้าหมายโดยรวม เพื่งองรับจัดสรรงบประมาณตามอั้นตงน ปกติไดเ้ ชน่ เดยี วกับการจดั ทางบประมาณในเชิงบูรณาการ 4. ความชดั เจน และความจาเป็นเรง่ ดว่ นของการใช้จ่ายงบกลางในรายการท่ีไม่อาจคาดหมายไดล้ ่วงหนา้ เกีย่ วกับหนว่ ยงานรบั ผิดชอบในการดาเนินงาน หรือใชจ่ ่ายงบประมาณ และไมส่ ามารถกาหนดเป้าหมายไดช้ ัดเจน งบกลางรายการที่ไม่งาจคาดหมายได้  การงนุมัติให้ใช้จ่ายเงินงบกลาง ควรดาเนินการงย่าง ล่วงหนา้ เกี่ยวกบั หน่วยงานรบั ผิดชงบในการดาเนินงาน โปร่งใส ปฏิบัติตามระเบียบว่าด้วยการบริหารงบประมาณ หรืงใช่จ่ายงบประมาณ และไม่สามารถกาหนด พ.ศ. 2562 และควรมีการเผยแพร่การใช้จ่ายงบกลางต่ง เป้าหมายการดาเนินงานท่ีชัดเจนได้ เช่น เงินสารงง สาธารณะงย่างต่งเนื่งง รวมท้ัง ควรมีการแสดงรายละเงียด จ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ค่าใช้จ่ายในการบรรเทา แผน-ผลองงการดาเนินงานและการใช้จ่ายเงินให้ชัดเจน เพ่ืงเป็น แก้ไอปัญหา และเยียวยา ผู้ท่ีได้รับผลกระทบจากการระบาด อ้งมูลประกงบการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่าย องงโรคติดเช้ืงไวรัสโคโรนา 2019 เป็นต้น ซ่ึงรัฐสภาหรืง ประจาปีองงฝ่ายนิติบัญญัติในการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ ฝ่ายนิติบัญญัติจะพิจารณาเพียงกรงบวงเงินงบประมาณ งบประมาณรายจา่ ยประจาปีในปตี ่ง ๆ ไป ในการพจิ ารณางบกลางรา่ งพระราชบญั ญัติงบประมาณ  การบริหารเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็นต้งง รายจ่ายประจาปีเท่าน้ัน ในอณะที่การใช้จ่ายเป็นงานาจองง ปฏิบัติตามระเบียบว่าด้วยการบริหารงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ฝ่ายบริหาร ไม่ผ่านกระบวนการพิจารณาองงฝ่ายนิติบัญญัติ รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น พ.ศ. 2562 ต่างจากงบประมาณองงหน่วยรับงบประมาณท่ีเมื่ง โดยเคร่งครัดนงกจากนี้ การงนุมัติใช้จ่ายควรเน้นโครงการ/กิจกรรม ได้รับการจัดสรรงบประมาณแล้วยังมีการติดตามการใช้ ท่ีมีผลต่งการกระตุ้นระบบเศรษฐกิจ และไม่เป็นโครงการ/ จ่ายงบประมาณ การใช้จ่ายงบกลางงาจอาดการกลั่นกรงง กจิ กรรมที่มงุ่ สร้างความนยิ มทางการเมืงงท่ีงาจก่งให้เกดิ ความ และตดิ ตามการใช้จา่ ยงบประมาณทีม่ ปี ระสิทธิภาพ เสียหายตง่ ระบบเศรษฐกจิ องงประเทศแลประชาชนในระยะยาว สานกั งบประมาณองงรัฐสภา ช สานกั งานเลอาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร 332

การศึกษาวเิ คราะหแ์ ละตดิ ตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง ขอ้ สงั เกต ขอ้ เสนอแนะ  กิจกรรมใดที่หน่วยงานคาดว่าจะต้งงดาเนินการ ในงนาคตงันใกล้ สามารถระบุเป้าหมายได้ชัดเจน และมี การวางแผนการดาเนนิ การไว้ลว่ งหน้าแล้ว หนว่ ยงานควรจดั ทา แผนการดาเนินงานและแผนการใช้จ่ายงบประมาณเพื่งองรับ จัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจาปีตามอั้นตงนปกติรงงรับไว้ ล่วงหน้า 5. การติดตามรายงานผล และการเปดิ เผยขอ้ มูล พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังองงรัฐ  ควรมีระบบติดตามและประเมินผลโครงการสาคัญ ๆ พ.ศ. 2561 ได้กาหนดให้มีการจัดทาบัญชี การรายงาน โดยเฉพาะโครงการท่ีเป็นนโยบายรัฐบาล โดยแสดงให้เห็น การเงินประจาปี และรายงานการตรวจสงบไว้ใน “หมวด 4 ถึงผลสาเร็จ ผลลัพธ์ตามเป้าหมาย และตัวช้ีวัดท่ีชัดเจน การบัญชี การายงาน และการตรวจสอบ” แต่ย่างไรก็ เปน็ รูปธรรม และเผยแพร่ต่งสาธารณชน เพื่งเป็นอ้งมูลใน ตาม ปัจจุบันการรายงานผลการใช้จ่ายและผลการ การติดตาม ตรวจสงบการใช้จ่ายงบประมาณให้เป็นไป ดาเนินงานจากการใช้จ่ายจากงบกลาง ยังไม่สะท้งนถึง งย่างโปร่งใส เกิดประโยชน์ต่งประชาชนและประเทศ ผลสาเรจ็ ผลลพั ธต์ ามเปา้ หมาย และตัวชีว้ ดั ท่ีชัดเจนเป็น โดยรวมสงู สุด รูปธรรม และสามารถเผยแพร่ต่งสาธารณชน โดยเฉพาะ  ควรนาเสนงรายงานการใช้จ่ายงบกลางต่งฝ่ายนิติบัญญัติ การนาเสนงรายงานต่งฝ่ายนิติบัญญัติในกระบวนการ ในกระบวนการพิจารณางบประมาณรายจ่ายประจาปี พิจารณางบประมาณรายจ่ายประจาปียังอาดรายละเงียด เพ่ืงเป็นอ้งมูลประกงบการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ ในเชิงลึก ทาให้การใช้จ่ายงบกลางยากต่งการติดตาม งบประมาณรายจา่ ยประจาปีให้เกิดประสทิ ธิภาพตง่ ไป ตรวจสงบการใช้จา่ ยให้เป็นไปงยา่ งคมุ้ ค่า และโปรง่ ใส สานักงบประมาณองงรฐั สภา ซ สานกั งานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 333

การศึกษาวเิ คราะห์และติดตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง สารบญั หนา้ คานา ก บทสรปุ ผู้บรหิ าร อ สารบัญ ฌ สารบัญตาราง ญ สารบัญแผนภาพ ฎ สว่ นท่ี 1 บทนา 1 ส่วนท่ี 2 กฎหมาย และแนวคดิ ที่เกยี่ วอ้งง 5 สว่ นที่ 3 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง 13 สว่ นท่ี 4 ผลการเบกิ จา่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง 20 ส่วนท่ี 5 งบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพง่ื กรณฉี ุกเฉนิ หรงื จาเปน็ 24 สว่ นที่ 6 บทสรุป อง้ สงั เกต และอ้งเสนงแนะ 36 บรรณานกุ รม 42 ภาคผนวก ก งบประมาณและผลการเบกิ จา่ ย งบประมาณงบกลาง ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 อ รายละเงียดคณะรฐั มนตรงี นุมตั ิใหใ้ ช้จ่ายงบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ยเพ่งื กรณฉี กุ เฉนิ หรืงจาเป็น สานกั งบประมาณองงรฐั สภา ฌ สานกั งานเลอาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร 334

การศกึ ษาวเิ คราะห์และติดตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง สารบญั ตาราง ตารางที่ หน้า 1 รายจ่ายงบกลาง ปี 2560-2564 จาแนกตามรายการ 15 2 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง จาแนกตามเหตุผลและความจาเปน็ 17 3 งบประมาณรายจา่ ยงบกลาง จาแนกตามลักษณะการใชจ้ า่ ย 19 4 งบประมาณและผลการเบกิ จา่ ยระหว่างปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 20 5 งบประมาณและผลการเบกิ จา่ ยงบประมาณงบกลาง จาแนกรายการ 23 ระหวา่ งปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 6 งบประมาณรายจา่ ยงบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ยเพื่งกรณีฉกุ เฉินหรงื จาเป็น 24 7 สรุปการงนุมัตใิ หใ้ ชจ้ ่าย งบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณฉี กุ เฉินหรงื จาเป็น 29 ปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 8 การใชจ้ ่ายเงินแผน่ ดนิ ในลักษณะงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ย 34 เพงื่ กรณฉี ุกเฉนิ หรืงจาเปน็ 9 งบประมาณและผลการเบกิ จ่าย งบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืง 34 จาเป็น สานกั งบประมาณองงรัฐสภา ญ สานักงานเลอาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร 335

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง หนา้ 10 สารบญั แผนภาพ 13 16 แผนภาพที่ 18 1 อั้นตงนการองงนุมัตใิ ห้ใชง้ บกลาง รายการเงินสารงงจา่ ยเพื่งกรณฉี กุ เฉนิ หรงื จาเป็น 19 2 แนวโน้มการจัดสรรงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง 21 3 รายการงบกลางท่ีไดร้ ับงบประมาณปี 2560-2564 สงู สดุ 5 งันดบั 25 4 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง จาแนกตามเหตุผลและความจาเป็น 28 5 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง จาแนกตามลกั ษณะการใชจ้ า่ ย 6 งบประมาณและผลการเบิกจ่ายระหวา่ งปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 30 7 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ยเพื่งกรณีฉกุ เฉินหรงื จาเป็น 8 การงนมุ ัติงบกลาง คา่ ใช้จา่ ยในการบรรเทา แกไ้ อปัญหา และเยยี วยา ผ้ทู ี่ได้รับผลกระทบจากการระบาดองงโรคติดเชืง้ ไวรสั โคโรนา 2019 9 การงนมุ ตั ิงบกลาง เงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณฉี กุ เฉินหรืงจาเปน็ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 – 2564 สานักงบประมาณองงรัฐสภา ฎ สานกั งานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 336

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง ส่วนที่ 1 บทนา 1.1 ความสาคญั การนาเสนงร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ ส่วนราชการต้งงมีเงกสาร ประกงบซ่ึงรวมถึงประมาณการรายรับ และวัตถุประสงค์ กิจกรรม แผนงาน โครงการ ในแต่ละรายการ องงการใชจ้ า่ ยงบประมาณใหช้ ัดเจน รวมทั้งตง้ งแสดงฐานะการเงนิ การคลังองงประเทศเก่ียวกับภาพรวมองงภาวะ เศรษฐกิจที่เกิดจากการใช้จ่ายและการจัดหารายได้ ประโยชน์และการอาดรายได้จากการยกเว้นภาษีเฉพาะราย ในรูปแบบต่าง ๆ ความจาเป็นในการต้ังงบประมาณผูกพันอ้ามปี ภาระหนี้และการก่งหนี้องงรัฐและฐานะการเงิน องงรฐั วิสาหกิจ ในปที ่ีองงนุมัตงิ บประมาณน้ันและปงี บประมาณที่ผ่านมาเพง่ื ใช้ประกงบการพจิ ารณาดว้ ย แม้ว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชงาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 จะไม่ได้บัญญัติหลักการดังกล่าวไว้โดยตรง แต่การองรับ จดั สรรงบประมาณรายจ่ายงบกลางจาเป็นตง้ งแสดงเหตผุ ลและความจาเปน็ เพ่งื ใชเ้ ปน็ อ้งมูลประกงบการพจิ ารณา งบประมาณองงคณะกรรมาธกิ ารวิสามญั พิจารณาร่างพระราชบัญญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปดี ว้ ย รายจ่ายงบกลางเป็นรายจ่ายที่ต้ังไว้เพ่ืงจัดสรรให้ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจโดยทั่วไปใช้จ่าย นงกเหนืงจากงบประมาณที่ได้รับจัดสรรปกติ รวมท้ังเป็นค่าใช้จ่ายเฉพาะเร่ืงงโดยจะกาหนดไว้เพื่งใช้จ่าย ในหลายกรณี ประกงบด้วย รายจ่ายตามสิทธิหรืงอ้งกาหนดตามกฎหมายท่ีทุกหน่วยงานใช้จ่ายในรายการ เดียวกันร่วมกัน ค่าใช้จ่ายตามนโยบายและโครงการพิเศษองงรัฐบาล และ ค่าใช้จ่ายที่ยังไม่สามารถกาหนด เป้าหมายหรืงวงเงินค่าใช้จ่ายไว้ล่วงหน้าได้ เช่น เงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ค่าใช้จ่ายตาม โครงการพระราชดาริ คา่ ใชจ้ า่ ยเก่ยี วกับการเสด็จพระราชดาเนินและตง้ นรบั ประมุอต่างประเทศ เป็นตน้ นงกจากน้ี งบประมาณรายจ่ายงบกลางยังถืงเป็นเครื่งงมืงในการบริหารจัดการองงรัฐบาลให้สามารถใช้ จ่ายงบประมาณในการดาเนินนโยบายได้งย่างรวดเร็ว คล่งงตัว และสามารถบริหารจัดการในการแก้ไอปัญหา ตามสถานการณ์ท่ีงาจเกิดอ้ึนได้ทันต่งเหตุการณ์ เช่น เงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็นถืงเป็น ซ่ึงเป็นงบประมาณท่ีจัดสรรไว้เพ่ืงสารงงไว้ในการป้งงกันหรืงแก้ไอสถานการณ์งันกระทบต่งความสงบ เรียบร้งยองงประชาชน ความม่ันคงองงรัฐ การเยียวยาหรืงบรรเทาความเสียหายจากภัยพิบัติสาธารณะ ร้ายแรง และภารกิจความจาเป็นเร่งด่วนองงรัฐ ท่ีงาจจะเกิดอึ้นโดยมิได้คาดหมาย เป็นต้น จึงทาให้ไม่ สามารถกาหนดรายละเงียดผลผลิต/กิจกรรม ตัวช้ีวัด และแผนการใช้จ่ายเงินงย่างชัดเจน ต่างจากการใช้ จ่ายงบประมาณองงกระทรวงต่าง ๆ ทาให้การติดตาม ตรวจสงบการใช้จ่ายงบประมาณทาได้ยาก ซ่ึงการพิจารณางนุมัติรายจ่ายงบกลางองงฝ่ายนิติบัญญัติเป็นการงนุมัติกรงบวงเงินเพ่ืงให้ฝ่ายบริหาร นาไปใชจ้ ่ายภายใตว้ ตั ถปุ ระสงค์องงงบกลางแต่ละรายการ งานาจในการงนุมัตใิ ชจ้ ่ายเป็นองงคณะรัฐมนตรี ไม่ผ่านกระบวนการกลั่นกรงงจากฝ่ายนิติบัญญัติ นงกจากนั้น งบประมาณรายจ่ายงบกลางบางรายการ เกิดอึ้นตามนโยบายและมีลักษณะซ้าซ้งนกับภารกิจปกติองงส่วนราชการ เช่น รายการค่าใช้จ่าย ในการพัฒนาศักยภาพหมู่บ้านและชุมชน (SML) มีลักษณะซ้าซ้งนกับงานองงงงค์กรปกครงงส่วนท้งงถิ่น และรายการค่าใช้จ่ายในการแก้ไอปัญหาความเดืงนร้งนและความยากจนองงประชาชน ซ้าซ้งนกับภารกิจองง ส่วนราชการ ซ่ึงงาจกาหนดไวใ้ นแผนงานประจาปีงบประมาณปกติองงสว่ นราชการได้ สานักงบประมาณองงรฐั สภา 1 สานกั งานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 337

การศกึ ษาวเิ คราะห์และติดตามการใชจ้ ่ายงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง ด้วยเหตุน้ี สานักงบประมาณองงรัฐสภา สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร ในฐานะเป็น หน่วยงานที่ทาหน้าท่ีในการสนับสนุนอ้งมูลด้านการงบประมาณให้แก่ฝ่ายนิติบัญญัติในการพิจารณา ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปี เห็นว่า การพิจารณางนุมัติงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ตามร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีองงฝ่ายนิติบัญญัติ จาเป็นต้งงมีอ้งมูลประกงบ การพิจารณาที่ครงบคลุมในหลาย ๆ มิติ เพื่งให้การพิจารณางนุมัติงบประมาณเป็นไปงย่างไม่เหมาะสม คุ้มค่า และเกิดประสทิ ธภิ าพสงู สุด จงึ ได้ดาเนินการศึกษาและจัดทารายงานการวเิ คราะห์ เร่ืงง “การศึกษาวิเคราะห์และ ติดตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง” เพ่ืงนาเสนงอ้งมูลตา่ ง ๆ ที่เกี่ยวอ้งงกับงบประมาณ รายจ่ายงบกลาง ได้แก่ กฎหมาย ระเบียบ มติคณะรัฐมนตรีท่ีเกี่ยวอ้งง อ้งมูลงบประมาณและการใช้จ่าย งบประมาณ งบกลาง ตลงดจนอ้งเสนงแนะที่เกี่ยวอ้งง ประกงบการประกงบการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ งบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 องงฝ่ายนิติบญั ญัติ และเผยแพร่ตง่ สาธารณชนโดยทั่วไป ตลงดจนประชาชนผสู้ นใจใชเ้ ป็นอง้ มูลสาหรบั การติดตาม ตรวจสงบการบรหิ ารราชการองงรฐั บาลต่งไป 1.2 วัตถุประสงค์ 1.2.1 เพ่งื ศึกษา กฎหมาย ระเบียบ ประกาศ และอง้ มูลงบประมาณและการใชจ้ า่ ยงบประมาณงบกลาง 1.2.2 เพ่ืงจัดทาอ้งเสนงแนะจากการศึกษาวิเคราะห์และติดตามการใช้จ่ายงบกลาง ประกงบ การพิจารณาร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 องงฝ่ายนิติบัญญัติ รวมท้ังเป็นอ้งมูลสาหรับบุคลากรในวงงานรัฐสภา และประชาชนผู้สนใจใช้ประกงบการปฏิบัติงาน ศึกษาวิจัย ตลงดจนการติดตาม ตรวจสงบการบริหารราชการแผน่ ดนิ องงรฐั บาลตง่ ไป 1.3 นิยามศพั ท์ 1.3.1 การงบประมาณ (Budgeting) หมายถึง แผนงานองงผู้บริหารท่ีจัดทาอ้ึนเป็นลายลักษณ์ งักษรสาหรับงวดเวลาใดเวลาหน่ึงในงนาคต โดยการจัดทาในส่วนที่เกี่ยวกับการจัดสรรทรัพยากรท่ีเป็น ตัวเงินให้กับงานและหน่วยงานต่าง ๆ เพื่งให้การดาเนินงานองงหน่วยงานนั้น ๆ บรรลุวัตถุประสงค์และ เป้าหมายองงหน่วยงานตามที่กาหนดไว้ งบประมาณจึงเป็นเครื่งงมืงในการวางแผนทางการเงนิ ท่ีเกี่ยวอ้งง กับการประมาณการด้านรายได้และรายจ่าย ตลงดจนหนี้สินท่ีจะเกิดอึ้นในงนาคต และเพื่งเป็นนโยบาย ในการปฏบิ ตั ิงานองงหน่วยงานต่าง ๆ ใหเ้ ปน็ ไปตามแผนท่วี างไว้ 1.3.2 งบประมาณหลังโอนเปล่ียนแปลงรายการ หมายถึง งบประมาณที่หน่วยรับงบประมาณ มีความจาเป็นต้งงโงนงบประมาณรายจ่ายท่ีได้รับจัดสรรหรืงเปล่ียนแปลงเงินจัดสรร เพื่งดาเนินการแก้ไอปัญหา ในการปฏิบัติงาน เพิ่มประสิทธิภาพการให้บริการ เพ่ิมคุณภาพการให้บริการ พัฒนาบุคลากร พัฒนาเทคโนโลยี ซ่ึงต้งงแสดงเหตุผลความจาเป็นหรืงความเหมาะสม โดยคานึงถึงประโยชน์ต่งประชาชน ความประหยัด ความคุ้มค่า ความโปร่งใส รวมทั้งต้งงสงดคล้งงกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนปฏิรูปประเทศ และเป้าหมายให้บริการ กระทรวงดว้ ย ตามที่กาหนดไว้ในระเบียบว่าด้วยการบรหิ ารงบประมาณ พ.ศ. 2562 สานักงบประมาณองงรฐั สภา 2 สานักงานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 338

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง 1.3.3 รายจ่ายงบกลาง หมายถึง งบประมาณรายจ่ายท่ีต้ังไว้เพ่ืงจัดสรรให้แก่หน่วยรับ งบประมาณใชจ้ ่าย ตามรายการดังตง่ ไปน้ี 1) ค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการเสด็จพระราชดาเนินและต้อนรับประมุขต่างประเทศ หมายความว่า รายจ่ายท่ีตั้งไว้เพ่ืงเป็นค่าใช้จ่ายสนับสนุนพระราชกรณียกิจในการเสด็จพระราชดาเนินภายในประเทศ และ หรืงต่างประเทศและการตง้ นรบั ประมุอต่างประเทศที่มาเยืงนประเทศไทยในระหวา่ งปี 2) ค่าใช้จ่ายชดใช้เงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน หมายความว่า รายจ่ายที่ตั้งตามระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยเงินทดรงงราชการไว้เพื่งเป็นค่าใช้จ่าย ช่วยเหลืงผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน โดยเป็นค่าใช้จ่ายท่ีมีลักษณะเฉพาะ มีระเบียบ และหลังเกณฑ์รงงรับ การใช้จ่ายงยา่ งชดั เจน และและเป็นค่าใช้จ่ายที่ไม่แน่นงนอึ้นงยู่กับการเกิดภัยประเภทองงภัย ความรุนแรงและ ระยะเวลาที่เกดิ ภยั นนั้ ๆ ทาให้ไมส่ ามารถประมาณการคา่ ใช้จา่ ยท่แี น่นงนองงแตล่ ะส่วนราชการได้ 3) ค่าใช้จ่ายตามโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดาริ หมายความว่า รายจ่าย ที่ต้ังไว้เพื่งเปน็ ค่าใช้จ่ายในการดาเนินงานตามโครงการงันเน่ืงงมาจากพระราชดาริ และเป็นโครงการท่ีเร่ิม ดาเนินงานหลังจากวันที่เร่ิมต้นปีงบประมาณแล้ว จึงไม่สามารถเสนงต้ังงบประมาณไว้ในงบประมาณ รายจ่ายประจาปีองงสว่ นราชการได้ 4) ค่าใช้จ่ายในการบรรเทา แก้ไขปัญหา และเยียวยา ผู้ที่ได้รับผลกระทบ จากการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หมายความว่า รายจ่ายที่ต้ังไว้เป็นค่าใช้จ่ายเพ่ืงบรรเทา แก้ไอปัญหา และเยยี วยา ผู้ท่ีได้รับผลกระทบจากการระบาดองงโรคตดิ เชงื้ ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID - 19) 5) ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลข้าราชการ ลูกจ้างและพนักงานของรัฐ หมายความว่า รายจ่ายท่ีตั้งไว้เป็นค่าใช้จ่ายในการช่วยเหลืงค่ารักษาพยาบาลอ้าราชการ ลูกจ้างประจาและ พนักงานองงรัฐ รวมถงึ ผูม้ ีสทิ ธไิ ดร้ ับเบี้ยหวดั บานาญ 6) เงินชดเชยค่างานก่อสร้าง หมายความว่า รายจ่ายที่ต้ังไว้เพ่ืงเป็นค่าใช้จ่ายช่วยเหลืง ผู้ประกงบงาชีพงานก่งสร้างท่ีดาเนินงานให้ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจและหน่วยงานองงรัฐ ซ่ึงในลักษณะ ตง้ั งบประมาณ ไม่สามารถคาดการณ์ความผันผวนองงปจั จัยท่ีจะนามาคานวณเปน็ การล่วงหน้าได้ เชน่ ค่าแรงงาน ค่าเหล็ก ค่าซีเมนต์ ค่าน้ามันเชงื้ เพลิง เปน็ ต้น รวมท้ังไมส่ ามารถระบไุ ดว้ า่ จะมีหน่วยงานใดบ้างทจ่ี ะมคี า่ ใชจ้ า่ ยเป็นจานวนเท่าใด 7) เงินช่วยเหลือข้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานของรัฐ หมายความว่า รายจ่ายท่ีตั้งไว้ เพื่งช่วยเหลืงการศึกษาองงบุตรและเงินช่วยเหลืงพิเศษกรณีอ้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานองงรัฐเสียชีวิตใน ระหวา่ งรับราชการ 8) เงินเบ้ียหวัด บาเหน็จ บานาญ หมายความว่า รายจ่ายที่ต้งั ไวเ้ พืง่ จ่ายเป็นเงินบาเหน็จ บานาญอ้าราชการ เงินบาเหน็จลูกจ้างประจา เงินทาอวัญอ้าราชการและลูกจ้าง เงินทดแทนอ้าราชการ วสิ ามัญ เงินค่าทดแทนสาหรับผู้ได้รับงันตรายในการรักษาความม่ันคงองงประเทศเงินชว่ ยพิเศษอ้าราชการ บานาญเสียชีวิต เงินสงเคราะห์ผู้ประสบภัยเน่ืงงจากการช่วยเหลืงราชการ การปฏิบัติงานองงชาติหรืง การปฏิบัติตามหน้าที่มนุษยธรรมและเงินช่วยค่าครงงชีพผู้รับเบี้ยหวัดบานาญ สานกั งบประมาณองงรัฐสภา 3 สานักงานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 339

การศึกษาวเิ คราะห์และติดตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง 9) เงินเลื่อนเงินเดือนและเงินปรับวุฒิข้าราชการ หมายความว่า รายจ่ายที่ตง้ั ไว้เพ่ืงจ่ายเป็น เงนิ บรรจอุ า้ ราชการใหม่ หรืงเงินปรบั วฒุ ิอา้ ราชการ 10) เงินสมทบของลูกจ้างประจา หมายความวา่ รายจ่ายที่ตงั้ ไวเ้ พื่งจ่ายเป็นเงิน สมทบ ท่ีรัฐบาลนาส่งเอา้ กงงทุนสารงงเลีย้ งชพี ลูกจ้างประจา ให้แก่สมาชิกในงตั รารง้ ยละ 3 11) เงนิ สารอง เงนิ สมทบ และเงนิ ชดเชยของข้าราชการ หมายความว่า รายจ่ายที่ต้งั ไว้ เพ่ืงจ่ายเป็นเงินสมทบ เงินชดเชยท่ีรัฐบาลนาส่งเอ้ากงงทุนบาเหน็จบานาญอ้าราชการ ในงัตรา ร้งยละ 3 และ 2 องงเงนิ เดืงนอ้าราชการท่เี ป็นสมาชิก 12) เงินสารองจ่ายเพอื่ กรณฉี กุ เฉนิ หรอื จาเป็น หมายความวา่ รายจา่ ยท่ีตงั้ สารงงไวเ้ พงื่ จดั สรรเป็นค่าใช้จา่ ยในกรณีฉกุ เฉนิ หรืงจาเปน็ นงกจากรายจ่ายรายการต่าง ๆ ดังกล่าวอ้างต้นซึ่งเป็นรายการหลักแล้วพระราชบัญญัติ งบประมาณรายจ่ายประจาปียังงาจต้ังรายจ่ายรายการงื่น ๆ ไว้ในรายจ่ายงบกลางตามความเหมาะสมในแต่ละปี เช่น ค่าใช้จ่ายในการเยียวยา ฟื้นฟู และป้งงกันความเสียหายจากงุทกภัยงย่างบูรณาการ ค่าใช้จ่ายเสริมสร้าง ความเอ้มแอ็งและก้าวหน้าองงประเทศตามแนวทางปฏิรูป ค่าใช้จ่ายเสริมสร้างความเอ้มแอ็งเศรษฐกิจ ภายในประเทศ ค่าใช้จ่ายเพิ่มศักยภาพผู้ว่างงานเพงื่ สร้างสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมในชุมชน ค่าใช้จ่าย ในการบรรเทา แก้ไอปัญหา และเยียวยาผู้ท่ีได้รับผลกระทบจากการระบาดองงโรคติดเช้ืงไวรัสโคโรนา-2019 (COVID - 19) เปน็ ต้น 1.3.4 นโยบายสาธารณะ หมายถึง แนวทางกิจกรรม การกระทา หรืงการเลืงกตัดสินใจ องงรัฐบาล ซ่ึงรัฐบาลได้ทาการตัดสินใจและกาหนดไวล้ ่วงหน้า เพืง่ ชน้ี าให้มีกิจกรรมหรืงการกระทาตา่ ง ๆ เกิดอ้ึน เพ่ืงให้บรรลุเป้าหมายที่ได้กาหนดไว้ โดยมีการวางแผน การจัดทาโครงการ วิธีการบริหารหรืง กระบวนการดาเนินงาน ให้บรรลุวัตถุประสงค์ในเร่ืงงใดเรื่งงหน่ึง ด้วยวิธีปฏิบัติงานที่ถูกต้งง เหมาะสม สงดคลง้ งกับสภาพความเปน็ จริง และความตง้ งการองงประชาชน ผใู้ ช้บรกิ ารในแต่ละเร่ืงง 1.3.5 การใช้จ่ายงบกลาง หมายถึง การงนุมัติให้ใช้จ่ายโดยฝ่ายบริหาร การเบิกจ่าย และการติดตาม การใชจ้ ่ายองงหนว่ ยงานที่เกีย่ วอ้งง 1.3.6 ฝ่ายนิติบัญญัติ หมายถึง สมาอิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา คณะกรรมาธิการ วิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปี (สภาผู้แทนราษฎร) คณะกรรมาธิการ วสิ ามัญพิจารณาศกึ ษารา่ งพระราชบญั ญัตงิ บประมาณรายจา่ ยประจาปี (วฒุ ิสภา) และคณะงนุกรรมาธกิ าร ________________________________ สานักงบประมาณองงรัฐสภา 4 สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 340

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละติดตามการใชจ้ ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ส่วนท่ี 2 กฎหมาย และแนวคดิ ที่เกีย่ วข้อง 2.1 กฎหมาย 2.1.1 พระราชบญั ญัติวธิ กี ารงบประมาณ พ.ศ. 2561 มาตรา 10 งบประมาณประจาปที ี่เสนงตง่ รฐั สภา งยา่ งน้งยตง้ งมเี งกสารประกงบ ดงั ต่งไปนี้ (1) คาแถลงประกงบงบประมาณแสดงฐานะและนโยบายการคลงั และการเงิน สาระสาคัญ องงงบประมาณ และความสมั พนั ธ์ระหวา่ งรายรบั และงบประมาณรายจา่ ยทอี่ งต้งั (2) รายรบั รายจา่ ยเปรียบเทียบระหว่างปีทแี่ ลว้ ปปี ัจจุบัน และปที ีอ่ งตั้งงบประมาณรายจ่าย (3) คางธบิ ายเก่ียวกบั ประมาณการรายรับ (4) คาชแ้ี จงเกย่ี วกับงบประมาณรายจา่ ยท่อี งตงั้ ซง่ึ รวมถึงการแสดงผลสมั ฤทธิ์และ ประโยชน์ทีค่ าดว่าจะได้รับจากการใช้จ่ายงบประมาณ และความสงดคลง้ งกับยุทธศาสตร์ชาติ (5) รายงานเกีย่ วกบั สถานะทางการเงนิ โดยรวมองงรฐั วสิ าหกจิ (6) รายงานเกีย่ วกบั สถานะเงนิ นงกงบประมาณและแผนการใชจ้ า่ ยเงนิ นงกงบประมาณ โดยรวมองงหน่วยรับงบประมาณ (7) คางธบิ ายเก่ียวกับหนี้องงรฐั บาลท้ังทีม่ ีงยแู่ ล้วในปัจจุบนั และหน้ที เ่ี สนงเพ่มิ เติม (8) ผลการดาเนินงานและการใช้จ่ายงบประมาณองงปีงบประมาณท่ลี ่วงมาแลว้ (9) รา่ งพระราชบัญญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปี มาตรา 15 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ได้แก่ งบประมาณรายจ่ายท่ีต้ังไว้เพ่ืงจัดสรรให้แก่ หน่วยรับงบประมาณใช้จ่าย โดยแยกต่างหากจากงบประมาณรายจ่ายองงหน่วยรับงบประมาณ และให้มีรายการ เงินสารงงจ่ายเพื่งกรณฉี กุ เฉนิ หรืงจาเปน็ ด้วย มาตรา 23 การจดั ทางบประมาณตง้ งคานงึ ถงึ ประมาณการรายรบั และฐานะทางการคลังองง ประเทศ ความจาเป็นในการพัฒนาประเทศตามยุทธศาสตร์ชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เสถียรภาพทางเศรษฐกิจภายในและภายนงกประเทศ ความเป็นธรรมทางสังคม นโยบายรัฐบาล และ ภารกิจองงหน่วยรับงบประมาณ เพ่ืงให้เกิดประสิทธิภาพและความคุ้มค่าในการใช้จ่ายงบประมาณและ เกิดผลสัมฤทธ์ใิ นการบรหิ ารจดั การภาครฐั มาตรา 36 วรรค 2 รายจ่ายรายการต่าง ๆ ที่กาหนดไว้ในงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ให้ผู้งานวยการมีงานาจจัดสรรให้หน่วยรับงบประมาณเบิกจ่ายโดยตรง หรืงเบิกจ่ายในรายการต่าง ๆ องงหนว่ ยรบั งบประมาณนั้น ๆ ไดต้ ามความจาเป็น ในกรณีท่ีมีความจาเป็นผู้งานวยการโดยงนุมัตินายกรัฐมนตรีจะโงนงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการใดรายการหน่งึ ไปเพม่ิ รายการงนื่ ๆ ในงบกลางด้วยกนั ก็ได้ สานกั งบประมาณองงรัฐสภา 5 สานักงานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 341

การศึกษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใช้จ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง กล่าวโดยสรุป งบกลาง เป็นงบที่ต้ังไว้ให้เพื่งให้หน่วยงานสาหรับใช้จ่าย แยกจาก งบประมาณที่ได้รับจัดสรรประจาปี ซ่ึงกาหนดให้ผู้งานวยการสานักงบประมาณมีงานาจในการจัดสรรให้ หน่วยรบั งบประมาณตามความจาเปน็ 2.2.2 พระราชบญั ญัติวนิ ัยการเงนิ การคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มาตรา 9 วรรคสาม คณะรัฐมนตรีต้งงไม่บริหารราชการแผ่นดินโดยมุ่งสร้างความนิยมทาง การเมงื งทง่ี าจกง่ ใหเ้ กดิ ความเสยี หายต่งระบบเศรษฐกิจองงประเทศและประชาชนในระยะยาว มาตรา 20 การต้งั งบประมาณรายจา่ ยประจาปีต้งงดาเนนิ การตามหลกั เกณฑ์ ดังต่งไปนี้ (1) งบประมาณรายจ่ายลงทุน ต้งงมีจานวนไม่น้งยกว่าร้งยละย่ีสิบองงงบประมาณรายจ่าย ประจาปีและตง้ งไมน่ ง้ ยกว่าวงเงนิ ส่วนท่อี าดดุลองงงบประมาณประจาปนี ั้น (2) งบประมาณรายจ่ายเกี่ยวกับบุคลากรองงรัฐและสวสั ดิการองงบุคลากรองงรัฐ ตง้ งต้ังไว้ งย่างพงเพียง (3) งบประมาณรายจ่ายเพ่ืงการชาระหน้ีภาครัฐซ่ึงเป็นหนี้สาธารณะที่กระทรวงการคลังกู้ หรืงค้าประกัน ต้งงตงั้ เพ่ืงการชาระคืนต้นเงินกู้ ดงกเบย้ี และคา่ ใชจ้ ่ายในการกูเ้ งินงย่างพงเพียง (4) ภาระทางการเงินท่มี กี ฎหมายบญั ญัตใิ ห้รฐั บาลต้งงสง่ เงนิ เอา้ สมทบหรงื ชดเชยเพ่ืงการใด ๆตง้ งต้งั งบประมาณรายจ่ายให้ตามเวลาทกี่ ฎหมายกาหนด (5) ภาระทางการเงินเพ่ืงชดเชยต้นทุนทางการเงินและการบริหารจัดการ รวมทั้งความเสียหายจาก การดาเนนิ กิจกรรม มาตรการ หรงื โครงการตามมาตรา 28 ต้งงตงั้ งบประมาณรายจ่ายให้ในโงกาสแรกท่กี ระทาได้ (6) งบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น ให้ตั้งได้เฉพาะเพื่อวัตถุประสงค์ในการป้องกันหรือแก้ไขสถานการณ์อันกระทบต่อความสงบเรียบร้อย ของประชาชนความม่นั คงของรัฐ การเยียวยาหรือบรรเทาความเสียหายจากภัยพิบัติสาธารณะร้ายแรง และภารกิจทเ่ี ป็นความจาเป็นเร่งด่วนของรฐั ในกรณีท่ีการต้ังงบประมาณรายจ่ายไม่สามารถดาเนินการตามห ลักเกณฑ์ท่ีกาหนดไว้ ในวรรคหนึ่งได้ให้แสดงเหตุผลความจาเป็นและมาตรการในการแก้ไอต่งรัฐสภาพร้งมกับการเสนง ร่างพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปดี ้วย มาตรา 22 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ให้ตงั้ ไดเ้ ฉพาะในกรณีท่ีมีเหตุผลและความจาเป็น ท่ไี มง่ าจจดั สรรหรืงไม่สมควรจัดสรรงบประมาณรายจา่ ยใหแ้ ก่หน่วยงานองงรัฐท่ีรบั ผิดชงบไดโ้ ดยตรง มาตรา 68 ใหห้ น่วยงานองงรฐั จดั ทาบัญชีและรายงานการเงนิ ตามมาตรฐานการบญั ชีภาครัฐ และนโยบายการบัญชภี าครฐั มาตรา 69 ให้หน่วยงานองงรัฐจัดให้มีผู้ทาบัญชีตามหลักเกณฑ์และคุณสมบัติ ทีก่ ระทรวงการคลงั ทก่ี าหนด เพง่ื จดั ทาบัญชีและรายงานการเงินตามพระราชบัญญตั ินี้ มาตรา 70 ให้หน่วยงานองงรัฐจัดทารายงานการเงินประจาปีงบประมาณ ซ่ึงงย่างน้งยต้งง ประกงบด้วยงบแสดงฐานะการเงินและงบแสดงผลการดาเนินงานทางการเงินทั้งเงินงบประมาณ เงินนงก งบประมาณและเงินง่ืนใด รวมถึงการก่งหน้ี ท้ังนี้ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการท่ีกระทรวงการคลังกาหนด สานกั งบประมาณองงรฐั สภา 6 สานักงานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 342

การศึกษาวเิ คราะห์และติดตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง และนาส่งรายงานการเงินประจาปีงบประมาณให้สานักงานการตรวจเงินแผ่นดินเพ่ืงตรวจสงบภายใน เกา้ สิบวันนับแตว่ ันสน้ิ ปีงบประมาณ และนาสง่ กระทรวงการคลังดว้ ย มาตรา 72 ให้หน่วยงานองงรัฐนาส่งรายงานการเงินประจาปีพร้งมกับรายงาน ผลการตรวจสงบองงสานักงานการตรวจเงินแผ่นดินให้กระทรวงการคลัง สานักงบประมาณ และกระทรวง เจ้าสังกัด และเปิดเผยให้สาธารณชนทราบ รวมท้ังเผยแพร่ผ่านทางงิเล็กทรงนิกส์ ภายในสามสิบวันนับแต่ วนั ทีไ่ ดร้ บั รายงานผลการตรวจสงบจากสานกั งานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ มาตรา 79 ให้หน่วยงานองงรัฐจัดให้มีการตรวจสงบภายใน การควบคุมภายใน และการบริหารจัดการความเสีย่ ง โดยให้ถงื ปฏิบัตติ ามมาตรฐานและหลักเกณฑท์ ่ีกระทรวงการคลงั กาหนด กล่าวโดยสรุป งบกลาง ให้ต้ังได้เฉพาะในกรณีท่ีมีจาเปน็ และไม่สามารถจัดสรรหรืงไม่ควร จัดสรรให้แก่หน่วยงานองงรัฐรับผิดชงบเงง และสาหรับรายการสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ใหต้ ั้งไวเ้ พงื่ วตั ถุประสงค์ในการปง้ งกันหรงื แก้ไอสถานการณง์ นั กระทบต่งความสงบเรยี บรง้ ยองงประชาชน ความมั่นคงองงรัฐ การเยียวยาหรืงบรรเทาความเสียหายจากภัยพิบัติสาธารณะร้ายแรง และภารกิจท่ีเป็น ความจาเปน็ เร่งดว่ นองงรฐั 2.2.3 ระเบียบว่าด้วยการบริหารงบประมาณ พ.ศ. 2562 หมวด 5 การบริหารงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง อ้ง 30 สานักงบประมาณจะงนุมัติเงินจัดสรรงบกลางให้กรมบัญชีกลาง ตามวงเงินที่ระบุ ในกฎหมายว่าด้วยงบประมาณรายจ่าย เพ่ืงหน่วยรับงบประมาณองเบิกจ่ายกับกรมบัญชีกลางได้ ตามจานวนท่ีต้งงจา่ ยจริง สาหรับงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการตา่ งๆ ดงั ตง่ ไปน้ี (1) เงินเบี้ยหวดั บาเหนจ็ บานาญ (2) เงินชว่ ยเหลงื อ้าราชการ ลกู จ้างและพนกั งานองงรัฐ (3) เงินเลื่งนอนั้ เลื่งนงนั ดบั เงนิ เดืงนและเงนิ ปรับวฒุ ิอ้าราชการ (4) เงินสารงง เงนิ สมทบ และเงนิ ชดเชยองงอา้ ราชการ (5) เงนิ สมทบองงลูกจา้ งประจา (6) ค่าใช้จ่ายในการรกั ษาพยาบาลอา้ ราชการ ลูกจา้ งและพนักงานองงรัฐ (7) คา่ ใชจ้ า่ ยในการปรบั เงินคา่ ตงบแทนบคุ ลากรภาครัฐ (8) ค่าใชจ้ ่ายชดใชเ้ งินทดรงงราชการเพืง่ ช่วยเหลืงผู้ประสบภัยพิบตั กิ รณีฉุกเฉิน รายการตาม (1) (2) (4) (5) (6) (7) และ (8) ให้เบกิ จา่ ยโดยตรง สว่ นราชการตาม (3) ให้โงน ไปตง้ั จ่ายในงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบบคุ ลากรองงหน่วยรับงบประมาณ อ้ง 31 หน่วยรับงบประมาณใดมีความจาเป็นต้งงองรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการใด นงกจากรายการตามอ้ง 30 ให้องทาความตกลงกับสานักงบประมาณ โดยให้แสดงเหตุผล ความจาเป็นที่จะต้งงใช้จ่าย รายละเงียดและจานวนงบประมาณที่จะองใช้ และยื่นคาองงนุมัติงบประมาณ รายจ่ายงบกลาง พร้งมกับแผนการปฏิบัติงานและแผนการใช้จ่ายงบประมาณเป็นรายเดืงน พร้งมระบุ สานกั เบิกทจ่ี ะเบิกจา่ ยด้วย สานกั งบประมาณองงรฐั สภา 7 สานกั งานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 343

การศกึ ษาวเิ คราะหแ์ ละติดตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณรายจา่ ยงบกลาง อ้ง 32 การย่ืนคาองงบประมาณรายจ่ายงบกลางนงกจากรายการตามอ้ง 30 เพ่ืงสมทบใช้ ในแผนงานบูรณาการ ให้หน่วยรับงบประมาณเสนงองความเห็นชงบจากผู้มีงานาจกากับแผนงานบูรณา การผ่านหน่วยรับงบประมาณท่ีเป็นเจ้าภาพหลัก เม่ืงผู้มีงานาจกากับแผนงานบูรณาการให้ความเห็นชงบ แล้วให้หนว่ ยรับงบประมาณสง่ คาองงนมุ ัติเงินจัดสรรตง่ สานกั งบประมาณ อ้ง 33 นงกเหนืงจากท่ีกาหนดในหมวดน้ี การใช้งบประมาณรายจ่าย การโงนเงินจัดสรร หรืงการเปลีย่ นแปลงเงินจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ให้ถืงปฏิบัติตามหลักเกณฑ์การใชง้ บประมาณ รายจ่าย การโงนเงินจัดสรรหรืงการเปล่ียนแปลงเงินจัดสรรที่สานักงบประมาณกาหนดตามอ้ ง 28 โดยงนุโลมเวน้ แต่มีระเบียบทสี่ านักงบประมาณกาหนดให้เฉพาะ งบประมาณรายจ่ายงบกลางที่หน่วยรับงบประมาณได้รับจัดสรร เม่ืงได้นาไปใช้จ่ายบรรลุ วัตถุประสงค์แล้ว หรืงดาเนินการจัดซ้ืงจัดจ้างแล้วมีงบประมาณเหลืงจ่าย หรืงคาดการณ์ได้แน่ชัดแล้วว่า จะเหลงื จ่าย ให้นาส่งคนื สานกั งบประมาณภายในสบิ หา้ วันนบั แตว่ นั ทท่ี ราบยงดงบประมาณเหลงื จ่ายดังกลา่ ว 2.2.4 ระเบยี บวา่ ด้วยการบรหิ ารงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉิน หรอื จาเป็น พ.ศ. 2562 เพื่งให้การใช้จ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืง จาเป็น เป็นไปด้วยความเรียบร้งยงย่างมีประสิทธิภาพ โปร่งใส คุ้มค่า และเป็นประโยชน์ต่งการบริหาร ราชการแผน่ ดินงย่างแทจ้ รงิ รวมท้ังสงดคล้งงกับกฎหมายว่าด้วยวนิ ยั การเงนิ การคลงั องงรัฐ หมวด 1 การขอรบั การจัดสรรงบประมาณ อ้ง 5 การองรับการจัดสรรงบประมาฯรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืง จาเป็น ใหก้ ระทาไดใ้ นกรณีทีเ่ ป็นรายจ่าย ดงั นี้ (1) เป็นรายจ่ายเพ่ืงการป้งงกันหรืงแก้ไอสถานการณ์งันมีผลกระทบต่งความสงบ เรียบร้งยองงประชาชน หรืงความม่ันคงองงรัฐ (2) เป็นรายจ่ายท่ีจาเป็นต้งงจ่ายเพ่ืงการเยียวยาหรืงบรรเทาความเสียหายจากภัย พิบัตสิ าธารณะร้ายแรง (3) เป็นรายจ่ายท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณไว้แล้วแต่มีจานวนไม่เพียงพงและ มคี วามจาเป็นเร่งดว่ นองงรัฐต้งงใช้จา่ ยหรงื ก่งหนผี้ ูกพนั งบประมาณโดยเร็ว (4) เป็นรายจ่ายที่ไม่ได้รับจัดสรรงบประมาณ แต่มีภารกิจจาเป็นเร่งด่วนท่ีจะต้งง ดาเนนิ การและต้งงใช้จา่ ยหรืงก่งหน้ีผูกพนั งบประมาณโดยเรว็ อ้ง 6 หน่วยรับงบประมาณจะองรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงง จ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น เพง่ื ใชจ้ ่ายตามอ้ง 5 ได้ แต่เฉพาะกรณีที่หน่วยรับงบประมาณได้ตรวจสงบ แน่ชัดแล้วว่าไมส่ ามารถนางบประมาณองงหน่วยรบั งบประมาณมาใช้จา่ ยได้ หรงื นามาใชจ้ ่ายไดแ้ ตม่ ีจานวน ไม่เพยี งพง สานกั งบประมาณองงรัฐสภา 8 สานกั งานเลอาธิการสภาผู้แทนราษฎร 344

การศึกษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใชจ้ ่ายงบประมาณรายจ่ายงบกลาง อ้ง 7 การองรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉิน หรอื จาเปน็ ให้หนว่ ยรับงบประมาณจดั ทารายละเอียดเกย่ี วกับเรื่องท่ีเสนอขอรบั จดั สรรงบประมาณ ดังนี้ (1) คาช้ีแจงเก่ียวกับเหตุผลความจาเป็นในการองใช้งบประมาณรายจ่าย พรง้ มเงกสารประกงบ (2) วัตถุประสงค์องงการองใช้งบประมาณรายจ่ายและความสงดคล้งงองงยุทธศาสตร์ชาติ นโยบายรัฐบาล แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ แผนความมั่นคงแห่งชาติ รวมท้ังมติคณะรัฐมนตรี ทเ่ี กย่ี วอง้ ง (3) แผนการปฏบิ ตั ิงานและแผนการใชจ้ ่ายงบประมาณที่องรับจัดสรรเปน็ รายเดืงน (4) สานกั งานทจ่ี ะดาเนนิ การเบิกจา่ ย (5) รายละเงียดประกงบการพจิ ารณาตามท่ีสานักงบประมาณกาหนด เชน่ คุณลักษณะ เฉพาะองงครุภัณฑ์ แบบรูปรายการและประมาณการราคาท่ีดิน หรืงส่ิงก่งสร้าง งัตราค่าใช้จ่ายท่ีกาหนดโดย กฎหมายหรงื ระเบยี บทเี่ กยี่ วอง้ ง เปน็ ตน้ อ้ง 8 ให้หน่วยรับงบประมาณที่จะองรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงง จ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็นทุกกรณี เสนงเรื่งงให้รงงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีเจ้าสังกัดหรืงรัฐมนตรี ที่กากับดูแล หรืงผู้ท่ีคณะรัฐมนตรีมงบหมายให้เป็นผู้กากับแผนงานบูรณาการกรณีเป็นการดาเนินการภายใต้ แผนงานบูรณาการ แลว้ แต่กรณี พิจารณาใหค้ วามเหน็ ชงบก่งนสง่ คาองให้สานักงบประมาณ สาหรับงงค์กรงสิ ระตามรัฐธรรมนูญและหน่วยงานท่ีไม่งยู่ภายใตก้ ารควบคุมหรืงกากับดแู ลองง ฝ่าบริหารท่ีมีความจาเปน็ ต้งงใช้งบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพ่ืงกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ใหเ้ สนงเรง่ื งไปยังคณะรฐั มนตรีเพง่ื พจิ ารณางนุมัติหลักการก่งน แล้วจึงส่งให้สานักงบประมาณพิจารณาจัดสรร งบประมาณรายจ่ายให้ต่งไป หมวด 2 การจัดสรรงบประมาณ อ้ง 9 สานักงบประมาณจะพิจารณาจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงง จ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉินหรืงจาเป็น ให้แก่หน่วยรับงบประมาณ โดยจะพิจารณาความเหมาะสมองงวงเงินที่จะ ใชจ้ า่ ย เสนงนายกรัฐมนตรี ดงั นี้ (1) กรณีวงเงินที่เห็นควรงนุมัติคร้ังละไม่เกินสิบล้านบาท สานักงบประมาณจะเสนง นายกรัฐมนตรเี พืง่ ทราบ (2) กรณีวงเงินท่ีองรับการจัดสรรคร้ังละเกินสิบล้านบาท แต่ไม่เกินหน่ึงร้งยล้านบาท สานักงบประมาณจะเสนงนายกรัฐมนตรีเพ่ืงพจิ ารณาให้ความเห็นชงบ ในกรณีท่ีนายกรัฐมนตรีเห็นสมควรให้ นาเสนงคณะรัฐมนตรีเพ่ืงพิจารณาก่งน สานักงบประมาณจะแจ้งให้หน่วยรับงบประมาณนาเรื่งงเสนงอง งนุมัติต่งคณะรัฐมนตรี โดยเสนงผ่านรงงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีเจ้าสังกัดหรืงรัฐมนตรีท่ีกากับดูแล หรืง ผ้ทู ่ีคณะรัฐมนตรีมงบหมายให้เปน็ ผู้กากับแผนงานบรู ณาการกรณเี ป็นการดาเนนิ การภายใต้แผนงานบรู ณาการ แลว้ แต่กรณี สานกั งบประมาณองงรฐั สภา 9 สานักงานเลอาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร 345

การศกึ ษาวเิ คราะห์และตดิ ตามการใช้จา่ ยงบประมาณรายจ่ายงบกลาง (3) กรณีวงเงินท่ีเห็นควรงนุมัตเิ กินกว่าหนึ่งร้งยล้านบาท สานักงบประมาณจะเสนง เร่ืงงต่งนายกรัฐมนตรี เพื่งพิจารณาให้ความเห็นชงบ เม่ืงนายกรัฐมนตรีให้ความเห็นชงบแล้ว สานักงบประมาณจะแจ้งให้หน่วยงบประมาณนาเร่ืงงเสนงองงนุมัติต่งคณะรัฐมนตรี โดยเสนงผ่าน รงงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีเจ้าสังกัดหรืงรัฐมนตรีท่ีกากับดูแล หรืงผู้ท่ีคณะรัฐมนตรีมงบหมายให้เป็น ผู้กากบั แผนงานบูรณาการกรณีเป็นการดาเนนิ การภายใต้แผนงานบรู ณาการ แลว้ แตก่ รณี เมืง่ นายกรัฐมนตรี หรงื คณะรัฐมนตรีทราบหรงื พิจารณาเห็นชงบตามความในวรรคหนึ่ง แล้ว สานักงบประมาณจะงนุมัติเงินจัดสรรงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารงงจ่ายเพื่งกรณีฉุกเฉิน หรืงจาเป็น ไปยังสานักงานท่ีจะดาเนินการเบิกจ่าย โดยสงดคล้งงกับแผนการปฏิบัติงานและแผนการใช้จ่าย งบประมาณตง่ ไป แผนภาพท่ี 1 อน้ั ตงนการองงนมุ ัติใหใ้ ช้งบกลาง รายการเงนิ สารงงจา่ ยเพ่ืงกรณฉี ุกเฉนิ หรงื จาเป็น กรณวี งเงนิ ไมเ่ กิน 10 ล้านบาท กรณีวงเงนิ เกนิ 10 - 100 ล้านบาท กรณเี กินวงเงนิ 100 ล้านบาท ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ/ ส่วนราชการ รัฐวสิ าหกิจ/ สว่ นราชการ รัฐวิสาหกจิ / เสนอเรอ่ื งผ่านรฐั มนตรเี จ้าสงั กัด เสนอเร่ืองผ่านรัฐมนตรเี จา้ สังกัด เสนอเรือ่ งผา่ นรฐั มนตรเี จ้าสังกัด 1.1 สานักงบประมาณ 1.2 สานกั งบประมาณ สานกั งบประมาณพจิ ารณาความเหมาะสมและเสนงเร่งื ง สานักงบประมาณพจิ ารณาความเหมาะสมและเสนงเรืง่ ง พจิ ารณาเห็นชงบและ พิจารณาใหส้ ว่ นราชการ เสนงนายกรฐั มนตรี ฐวิสาหกิจปรบั แผนร/ั ตง่ นายกรัฐมนตรเี พง่ื ใหค้ วามเหน็ ชงบ ต่งนายกรฐั มนตรีเพงื่ ให้ความเห็นชงบ 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 นายกรัฐมนตรี นายกรฐั มนตรี นายกรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี นายกรฐั มนตรี ไม่เหน็ ชงบ ใหค้ วาม ใหค้ วามเห็นชงบ ไม่เหน็ ชงบ เห็นชงบ เห็นชงบ และนาเสนง ครม.งนุมัติ นายกรฐั มนตรรี บั ทราบ นายกรัฐมนตรรี ับทราบ สานักงบประมาณ สานักงบประมาณ สานักงบประมาณ สานกั งบประมาณแจง้ สานักงบประมาณแจ้ง พิจารณางนมุ ัติ แจง้ ส่วนราชการ แจ้งสว่ นราชการ สว่ นราชการใหเ้ สนงรงง ส่วนราชการ ให้เสนงรงงนายกฯ นกยกฯ เพื่งเสนง ครม. จดั สรร เพ่งื นาเสนง งบประมาณ ครม.งนมุ ตั หิ ลกั การ งนุมตั ิหลกั การ สานกั งบประมาณ สานกั งบประมาณ สานักงบประมาณพิจารณางนุมตั ิจัดสรรงบประมาณ สานกั งบประมาณพิจารณางนมุ ัติจัดสรรงบประมาณ พิจารณางนมุ ตั จิ ดั สรร แจ้งสว่ นราชการ เม่ืง นายกรัฐมนตรี/ครม.งนุมตั หิ ลักการแล้ว เมื่ง นายกรัฐมนตร/ี ครม.งนมุ ตั ิหลกั การแล้ว งบประมาณ หมายเหตุ : การองงนุมตั ิดงั กลา่ วไมร่ วมงงค์กรงิสระตามรัฐธรรมนญู หนว่ ยงานทไี่ ม่งย่ภู ายใตก้ ากับองงฝา่ ยบรหิ าร และไมร่ วมการองงนมุ ตั งิ บกลางรายการเงินสารงงจา่ ยเพง่ื กรณฉี กุ เฉินหรงื จาเป็นในส่วนทเี่ ป็นงานาจองงรงง นายกรัฐมนตรี ในการกากับและตดิ ตามการปฏิบัติราชการในภูมิภาค จดั ทาโดย : สานักงบประมาณองงรฐั สภา สานักงบประมาณองงรฐั สภา 10 สานักงานเลอาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร 346