รวมลงเรือแป๊ะ

กราก คราวนี้กลายเป็นความเป็นความตายเสยี แล้ว ŧàÃÍ× á»Ðˆ ::   ช่วงเวลานั้นไม่มีใครอยู่สุข คนทั่วประเทศเป็นเดือดเป็นร้อน  เป็นห่วงเป็นใย  คิดถึงหัวอกหมูป่า  ๑๓  คน  คิดถึงหัวอกพ่อแม่  ครูบา  อาจารย์  เพื่อนร่วมชั้นร่วมโรงเรียน  ทุกคนเอาใจช่วย  อยากให้เด็ก  ท้ัง  ๑๓  คนกลับออกมาโดยปลอดภัย  ทั้งท่ีไม่ใช่ญาติ  ไม่เคยรู้จัก  ไม ่ เคยเห็นหน้า  ไม่รู้จักแม้แต่ช่ือเสียงเรียงนาม  เรื่องนี้ใครจะถูก  ใครจะ  ผดิ  เขา้ ไปทาำ ไม เขา้ ไปไดอ้ ยา่ งไร ไมม่ ใี ครสนใจ ความประสงคม์ อี ยา่ ง  เดียวคือขอให้เด็กกลับออกมาโดยปลอดภัย  ขอให้ทีมช่วยเหลือ  ปลอดภัย  คำาที่โซเชียลมีเดียทั่วประเทศซ่ึงต่อไปขยับเป็นทั่วโลกโพสต์  ถึงกันคือ  “เขำเหล่ำนั้นคือคนแปลกหน้ำที่เรำอยำกเห็นหน้ำท่ีสุดใน ยำมนี้” ขณะนั้นเกิดทีมท่ีทั่วโลกให้ความสนใจขึ้น  ๖  ทีมได้แก่  ๑.  ทีม  หมูป่าอะคาเดมี  ซ่ึงทุกคนแน่ใจว่าอยู่ในถ้ำา  แต่ไม่รู้ว่าตรงส่วนไหน  ของถาำ้ ทยี่ าวเหยยี ดเปน็ สบิ กโิ ลเมตร เหน็ วา่ มลี านกวา้ งเปน็ โถง ๑ โถง  ๒  โถง  ๓  ลานพัทยาบีช  เนินนมสาวที่แคบและโค้งเต็มไปด้วยหิน  งอกหินย้อยทิ่มตำา    หมู่ป่าเป็นช่ือของทีม  เวลาโทรทัศน์บรรยายจะ  เรยี กวา่ การชว่ ยเหลอื ทมี หมปู า่  แตพ่ อพดู ถงึ เดก็ นกั ฟตุ บอลกช็ กั สบั สน  กับลักษณะนามเหมือนกัน  บางช่องเรียกว่า  “หมูป่ำ ๑๓ คน”  แต ่ บางช่องเห็นเป็นหมูป่าก็เรียกว่าหมูป่า  ๑๓  ตัว  ย่ิงพอไปถึงการทยอย  นำาเด็กออกจากถ้ำายิ่งประดักประเดิดเมื่อโทรทัศน์แข่งกันบรรยายว่า  บัดนี้หมู่ป่าตัวท่ี  ๑  และ  ๒  ออกมาแล้ว  หมูป่าตัวที่  ๓  และ  ๔  กำาลัง  ตามออกมา! ทีมท ่ี ๑ นเี้ ป็นกลมุ่ ผ้ปู ระสบเหตุ   ทีมท่ี ๒ คือทีมช่วยเหลือนำาเยาวชน ๑๓ คนออกจากถ้ำา ทีม  น้ีมีท้ังหน่วยซีล  นักดำาน้ำาประดานำ้าชาวไทย  หน่วยกู้ภัย  ผู้ติดถ้ำาจาก  ตา่ งประเทศ ไดแ้ ก ่ British Cave Rescue Council หรอื  BCRC กอง  กำาลังสหรัฐภาคพ้ืนแปซิฟิก-อินโด  (USPACOM)  จากสหรัฐอเมริกา  หน่วยกู้ภัยจากลาว ผู้เชี่ยวชาญจากญ่ีปุ่น  นักประดาน้ำาจากฝร่ังเศส  251

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ยูเครน  ฟินแลนด์  เดนมาร์ก  บางคนสมัครใจมาเอง  บอกต่อๆ  กันมา  บางคนบางประเทศจัดทีมและเตรียมอุปกรณ์มาเสร็จสรรพด้วยความ  รว่ มมอื รว่ มใจเปน็ ทนี่ า่ อศั จรรย ์ งานนต้ี อ้ งพงึ่ พาผรู้ แู้ ละมปี ระสบการณ์  จากต่างประเทศ เพราะเราไม่เคยประสบเหตุอย่างน้ี   นไ่ี มใ่ ชเ่ รอื ลม่ ในหนองทองจะไปไหน แตเ่ ปน็ เรอื่ งเดก็ หายในถาำ้   นำ้าจะท่วมเด็กไหม  ถึงฝร่ังเองก็เถอะ  บ่นกันทุกคนไปว่ายาก  สาหัส  แต่ก็ท้าทายความสามารถของมนุษยชาติ  ถ้าสำาเร็จจะเป็นเรื่องระดับ  โลกไปนานแสนนาน  น่ีเป็นส่วนหน่ึงท่ีทำาให้ปฏิบัติการช่วยเหลือนี้อยู ่ ในความสนใจของคนท่ัวโลก  ช่วงเวลาน้ันมีการแข่งขันฟุตบอลโลกท ี่ รสั เซยี  แตเ่ รอ่ื งนกั ฟตุ บอลเดก็ ๆ ๑๓ คนกลายเปน็ จดุ เรยี กความสนใจ  ได้ทั่วโลกพอฟัดพอเหวี่ยงกันหรือมากกว่าฟุตบอลโลกก็ว่าได้   ในบรรดาผคู้ นในทมี ท ่ี ๒ น ี้ พนั โท นายแพทยภ์ าคย ์ โลหารชนุ   (หมอภาคย์)  ผู้บังคับกองพันเสนารักษ์ท่ี  ๓  ซึ่งเป็นท้ังหมอและนัก  ทำาลายใต้น้ำาจู่โจม  เป็นผู้ได้รับคำาสรรเสริญมากในความกล้าหาญ  ความโอบอ้อมอารี  ย้ิมแย้มแจ่มใส  ชวนให้ผู้พบเห็นโดยเฉพาะเพ่ือน  รว่ มงานและเยาวชนหมปู า่ ฮึกเหมิ มกี าำ ลังใจ โดยเฉพาะตอนทเี่ ขาชว่ ย  252

อยู่เป็นเพ่ือนเยาวชนหมูป่าในถำ้าต้ังหลายวันหลังจากพบตัวเด็กแล้ว  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ซ่ึงท่ีจริงก็เป็นภาวะวิกฤตของนายทหารผู้นี้เหมือนกัน  ผมมีโอกาสพบ  หมอภาคย์ที่สยามพารากอนเมื่อรัฐบาลจัดงานรำาลึกถึงปฏิบัติการ  ครั้งน้ันได้บอกไปว่า  หมอเป็นบุพเพสันนิวาสกับเยาวชนหมูป่าโดยแท้  ใครจะไปนึกว่าเป็นหมออยู่ดีๆ  ไปเรียนและฝึกดำานำ้าทำาไม  จะเอาไป  ใช้ตอนไหน  ใครจะไปนึกว่าในท่ีสุดก็ได้นำามาใช้ช่วยชีวิตคนถึง  ๑๓  คนในเวลาเดียวกัน    ไม่รู้ละ!  ใครจะว่าโหนกระแสก็ยอม  เพราะได้  โหนทั้งกระแสหมูป่า  กระแสหมอภาคย์  และกระแสละครเร่ืองบุพเพ-  สันนวิ าสเชยี วละ!   อีกกลุ่มที่ต้องจารึกชื่อไว้คือ ดร.ริชาร์ด แฮริส วิสัญญีแพทย์  และนักประดาน้ำาชาวออสเตรเลียซ่ึงเป็นคนดำานำ้าเข้าไปตรวจสุขภาพ  และเตรียมความพร้อมนำาเยาวชนหมูป่าออกจากถ้ำา  ช่วยเด็กเสร็จ  คุณพ่อของหมอแฮริสก็เสียชีวิต  นอกจากนั้นคือจอห์น  โวลันเธน  และ  รชิ ารด์  สแตนตนั  นกั ประดานาำ้ ชาวองั กฤษ ๒ คนแรกทพี่ บทมี เยาวชน  ในถำ้าหลวงฯ  จนนำาคนอื่นๆ  เข้าไปช่วยได้สำาเร็จ  และเวิร์น  อันสเวิร์ธ  นักสำารวจถำ้าชาวอังกฤษซ่ึงขณะน้ันอยู่ที่เชียงรายพอดี  และชี้ช่องให ้ เชิญใครตอ่ ใครมาชว่ ยตลอดจนวางแผนการคน้ หาตง้ั แตต่ น้   คนท่ัวไปต้องไม่ลืมว่าทีมปฏิบัติการทีมที่ ๒ น้ีต้องว่ายและ  ดำานำ้าในความมืดไม่เห็นเดือนเหน็ ตะวนั เสยี่ งชวี ติ เขา้ ไปถงึ  ๖ ชว่ั โมง  และกลับออกมาอีก  ๖  ช่ัวโมง  ท้ังยังต้องแบกหามสัมภาระเข้าไปตั้ง  หลายอยา่ ง บางคนเจอทีมหมูป่าแล้วยังต้องคุดคู้อยู่ในถำ้าเป็นเพ่ือน  เดก็ ตอ่ อีกหลายวนั   ทมี ท ี่ ๓ คอื ผปู้ ฏบิ ตั กิ ารชว่ ยเหลอื นอกถา้ำ หลวงฯ ซง่ึ มอี ยเู่ ปน็ อนั   มาก  ขณะนั้นตกลงกันว่าใครท่ีจะมุดนำ้าดำาดินเข้าถ้ำาไปช่วยก็ทำาไป  แต่ต้องแข่งกับเวลาว่าถ้าฝนตกน้ำาจะท่วมมากกว่านี้  ออกซิเจนในถำ้า  จะลดลง  ทีมช่วยเหลือเองก็ต้องเอาตัวให้รอดจึงเส่ียงชีวิตพอๆ  กับ  เด็ก ที่สำาคัญคือจะเข้าถึงเด็กได้หรือเปลา่ กไ็ มร่  ู้ และพบเดก็ แลว้ จะนาำ   เด็กออกมาได้อย่างไร เด็กไม่ได้เป็นนักดำานำ้าเหมือนหน่วยซีล ไหนจะ  253

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ยงั เดก็  ไหนอาจจะหมดแรง จำาเป็นต้องหาช่องทางอื่นเข้าถึงตัวเด็ก  ซ่ึงก็ไม่รู้ว่าอยู่จุดไหน  น่าจะใช้วิธีเจาะโพรงจากนอกถำ้าเพื่อโรยตัวลง  ไป แตเ่ จาะไปกต็ ันบา้ ง ลกึ แคบบา้ ง ล้วงมือลงไปยังไม่ได้บา้ ง   บางรายมีส่วนช่วยอย่างสำาคัญ เช่น บริษัทหัวเหว่ยของจีนจัด  โทรศพั ทม์ อื ถอื ชนดิ ใชใ้ ตน้ า้ำ ไดไ้ ปให ้ กลมุ่  ช.การชา่ งขนอปุ กรณร์ ะบาย  น้ำาไปช่วย  บางคณะเอารถไต่ข้ึนเขาไปหาช่องทางจนเกิดอุบัติเหตุก็มี  บางกลุ่มขนอุปกรณ์ช่วยเหลือกันไปจนนำาตัวเด็กออกมาแล้วต้องใช ้ เวลาอีกนานกว่าจะขนอุปกรณ์กลับได้หมด  เช่น  สายไฟ  สายยาง  เคร่อื งป่นั ไฟ เคร่ืองสบู นาำ้  รถขดุ เจาะสวา่ น   ผบ.ตร.จักรทิพย์หรือบิ๊กแป๊ะยังไปด้อมๆ มองๆ ขุดไป เจาะไป  กับเขาด้วยอย่างมีนำ้าอดน้ำาทน  อาสาสมัครจากปักษ์ใต้ซ่ึงชำานาญ  ด้านปีนหรือโรยตัวไต่ซอกถ้ำาเพราะเคยหารังนกนางแอ่นเป็นประจำา  ลงทนุ ออกสตางคเ์ องบนิ จากปกั ษใ์ ตไ้ ปชว่ ย เสยี งสวา่ นเจาะดงั กระหมึ่   ไปทั่วถำ้าหลวง-ขุนนำ้านางนอน  ในถำ้าก็สาละวนกับการต่อท่อดูดน้ำา  ออกจากถำ้าเรียกว่าช่วยกันไม่ขาดสาย   ผู้ปฏิบัติการช่วยเหลือนอกถำ้าที่อยู่นอกระบบก็มีครูบาบุญชุ่ม  ซ่ึงคนภาคเหนือนับถือมาก  ท่านก็ไปทำาพิธีกรรมให้  เร่ืองน้ีจะช่วยเด็ก  ในถ้ำาได้หรือเปล่าไม่รู้  แต่อย่างน้อยก็ช่วยทีมที่ไปช่วยอีกทอดหนึ่งได ้ เพราะพ่อแม่พ่ีน้องของเด็กที่ไปเกาะผนังถ้ำาอยู่นั้นพลอยชุ่มชื่นจิตใจ  หายขวัญเสียไปได้บ้าง พวกทีมที่ ๒ เองก็ยงั พากันไปเติมพลังจติ จาก  ครูบาให้เขม้ แขง็ ขึน้   ทีมที่ ๔ คือทีมสนับสนุนคอยลุ้นนอกถำ้า พวกน้ีเป็นประเภทมือ  ไม่พายแต่ไม่ยอมเอาเท้าราน้ำากลับช่วยอะไรได้  ทำาอะไรได้แค่ไหน  ก็ขอมีส่วนร่วมด้วยช่วยกัน จึงมีพวกที่ไปหุงหาอาหารอยู่นอกถ้ำาเลี้ยง  ดูปูเสื่อทีมช่วยเหลือจนฝร่ังท่ีไปดำานำ้าช่วยชมเปาะว่าอาหารอร่อยมาก  ท้ังยังมีแพทย์  พยาบาล  และหมอนวดไปช่วยนวดเฟ้นแก้ปวดแก ้ เมื่อย  บางคนทำาอะไรไม่เป็นก็ยังทำาสิ่งที่คนทั่วไปอาจนึกไม่ถึงคือไป  254

ช่วยตัดผม  และขนเคร่ืองซักผ้าไปช่วยซักให้ทุกทีม  ณ  ที่นั้น ŧàÃÍ× á»Ðˆ ::   แม้แต่ชาวบ้านละแวกน้ันที่เขาสูบน้ำาเพื่อระบายนำ้าออกจาก  ถ้ำาจนทำาให้ท่วมไร่นาสาโท  ทุกคนบอกว่าเต็มใจ  นำ้าท่วมแล้วก็ปลูก  ใหม่ได ้ แต่ชีวิตคน ๑๓ คนสำาคัญกว่า ไม่มีอะไรต้องลังเล   ทีมที่ ๕ ได้แก่กองทัพนักข่าวท้ังไทยและเทศจากทั่วโลกที่ไป  ทาำ ขา่ ว พอนกั ขา่ วไปกนั มากเขา้ และยงั จะมที มี ชว่ ยเหลอื จากนานาชาต ิ อีก  สถาบันการศึกษาท่ีเชียงรายก็ช่วยจัดหาครูบาอาจารย์และนัก  ศึกษาท่ีรู้ภาษาอังกฤษ  ภาษาจีน  ภาษาญ่ีปุ่น  ภาษาฝร่ังเศส  ภาษา  เยอรมันไปช่วยเป็นล่ามแปลให้  ไม่ปล่อยให้อู้คำาเมืองกันอยู่หน้าถำ้า  เรียกว่าใครช่วยอะไรได้เป็นต้องหาทางช่วย   ทีมท่ี ๖ ซึ่งนับว่าสำาคัญมาก ถึงไม่เหน็ดเหนื่อยกับการมุดถำ้า  ดำานำ้าเสี่ยงชีวิตแต่ก็เหนื่อยกายเหน่ือยใจไม่ใช่เล่นคือทีมอำานวยการ  ซ่ึงมีหน้าท่ีประสานงานกับทุกทีม  จัดระเบียบสังคมถำ้าหลวงฯ  ให้ข่าว  และประสานขอความช่วยเหลือจากท่ีต่างๆ  ภาระนี้รัฐบาลตั้งให้คุณ  ณรงศักดิ์  โอสถธนากร  ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายในขณะนั้นเป็น  หัวหน้าทีม  ซ่ึงท่านก็ทำาหน้าที่ได้ดีไม่มีบกพร่อง  ทีมช่วยเหลือก็ชม  ทีมนักข่าวก็ชอบ  ชาวบ้านเห็นแต่งชุดข้าราชการสีกากีเหงื่อไหลไคล  ย้อย  หน้าดำาครำ่าเครียดทุกวันก็ยกย่องสรรเสริญ  รัฐบาลโดยเฉพาะ  ท่านนายกฯ  ซึ่งข้ึนไปตรวจราชการและให้กำาลังใจผู้เก่ียวข้อง  ๒  ครั้ง  ก็ชมว่ารอบคอบ  วางแผนดี  มนุษยสัมพันธ์ดี  ฉายลักษณะความเป็น  ผู้นำาในยามวิกฤต  คนอื่นๆ  ท่ีปิดทองหลังพระบ้าง  สีข้างพระบ้างก็ยัง  มีอกี มาก เช่น แม่ทพั ภาค ๓ และหวั หนา้ หน่วยซีล   ทผ่ี มเหน็ วา่ มบี ทบาทปดิ ทองหลงั พระเชน่ กนั คอื  พลเอก อนพุ งษ์  เผ่าจินดา  รัฐมนตรีมหาดไทย  ซ่ึงนายกรัฐมนตรีมอบหมายให้เดินทาง  ไปอำานวยการค้นหาต้ังแต่ต้น  และอาศัยความเป็นแม่ทัพนายทหาร  เก่าท้ังยังมีบุคลากรและเคร่ืองมือของมหาดไทยในบังคับบัญชาอยู ่ มาก  ได้วางแผนในระดับนโยบายอย่างรอบคอบ  ท่านรายงานความ  255

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม คืบหน้าและปัญหาอุปสรรคต่อนายกฯ  และ  ครม.ทุกระยะ  อีกคน  คอื รฐั มนตรวี รี ะศกั ด ์ิ โควสรุ ตั น ์ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงการทอ่ งเทยี่ ว  และกฬี า ซง่ึ ขน้ึ ไปเชยี งรายตง้ั แตว่ นั แรกและรว่ มกบั รฐั มนตรมี หาดไทย  ประสานกับฝรั่งทันทีทันควันขอให้เดินทางมาช่วยในการค้นหา   รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ดอน ปรมัตถ์วินัยก็  แข็งขันเร็วไวในการประสานหาตัวนักประดาน้ำาท่ีมีศักยภาพจากต่าง  ประเทศชนิดตามตัวถึงบ้าน ประสานกับรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการ  คมนาคม  อาคม  เติมพิทยาไพสิฐให้เร่งออกตั๋วเครื่องบินนำานัก  ประดานำ้าจากทั่วโลกเดินทางมาให้ถึงเชียงราย  แถมยังใช้เทคนิคการ  ทูตแก้ปัญหาเส้นผมบังภูเขาให้คณะแพทย์ฝร่ังซ่ึงจำาเป็นต้องให้ยา  นอนหลับแก่เด็กๆ  ในถำ้าก่อนจะลำาเลียงเด็กออกจากถ้ำา  แต่หมอฝร่ัง  ไม่มีใบอนุญาตประกอบโรคศิลปะของไทย  เรื่องน้ีเกือบถึงทางตัน  ตอนจบ  ใครอยากรู้เคล็ดลับลองถามรัฐมนตรีดอนเอาเอง  พลเอก  ประวิตร  วงษ์สุวรรณ  รัฐมนตรีกลาโหมก็กำาชับตำารวจ  ทหารอย่าง  แข็งขันให้ทุ่มเทเต็มท่ีท้ังคนและเครื่องมือทุกชนิด  เวลาน้ันชั่วโมงสอง  ชั่วโมงก็มีความหมาย  คนเหล่านี้ควรได้รับคำาชมเชยท่ีทำาหน้าท่ีของ  ตนไดด้ ี   หลงั จำกตดิ อยใู่ นถำ้�  ๙ วนั  วนั ท ่ี ๒ กรกฎำคม พ.ศ.๒๕๖๑ นักประดาน้ำาชาวองั กฤษ ๒ คนดาำ นาำ้ ไปเจอเยาวชน ๑๓ คนทเี่ นินนม  สาว  ผู้คนดีใจโล่งอกกันทั่วโลก  จากนั้นก็ช่วยกันลำาเลียงเอาเยาวชน  ท้ังหมดทยอยออกมาจากถ้ำาด้วยวิธีการพันลึกพิสดารจนถึงวันที่  ๑๐  กรกฎาคม  จึงนำาคนสุดท้ายกลับออกมาได้โดยปลอดภัย  หลังจากนำา  ตัวไปดูแลรักษาพยาบาลฟื้นฟูร่างกายและจิตใจท่ีโรงพยาบาลเชียง-  รายประชานเุ คราะหอ์ ีกระยะก็กลบั สคู่ รอบครวั ในวนั ที ่ ๑๘ กรกฎาคม   โดยสรุปปฏิบัติการถำ้าหลวงฯ แบ่งออกเป็น ๒ ขั้นตอนใหญ่ๆ  คือการค้นหา  และการช่วยเหลือนำาตัวออกจากถ้ำา  หรือจะนับการ  ฟื้นฟูสุขภาพเป็นอีกข้ันตอนก็ได้ 256

  สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงมพี ระมหากรณุ าอยา่ งลน้ พน้ ในปฏบิ ตั  ิ ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: การ ๒ ขนั้ ตอนใหญน่ น้ั  ไดพ้ ระราชทานความชว่ ยเหลอื ในดา้ นอปุ กรณ ์ และการดูแลทีมทั้งหลายอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นอาหารการกิน ความ  เป็นอยู่และแพทย์พยาบาล  ทั้งยังพระราชทานคำาแนะนำาแก่รัฐบาล  ซ่ึงรวมถึงเจ้าหน้าท่ี  และพระราชทานกำาลังใจท้ังแก่ทีมช่วยเหลือและ  ญาติของเยาวชนหมูป่า ทรงติดตามปฏิบัติการนี้อย่างใกล้ชิด จนเมื่อ  การชว่ ยเหลอื ลลุ ว่ งแลว้  ยงั ทรงรบั บรรดานกั ประดานา้ำ ชาวตา่ งประเทศ  เป็นแขกส่วนพระองค์  และพระราชทานพระราชูปถัมภ์ในการจัดงาน  เล้ียงขอบคุณผู้มีส่วนในปฏิบัติการครั้งน้ีท่ีพระลานพระราชวังดุสิต  เมอ่ื วนั ท ่ี ๖ กนั ยายน พ.ศ.๒๕๖๑ ไดพ้ ระราชทานพระราชกระแสทรง  ขอบใจและพระราชทานเคร่ืองราชอิสริยาภรณ์แก่ชาวไทยและชาว  ต่างประเทศที่มีส่วนร่วมทั่วกัน   ในระหวา่ งทกี่ ารคน้ หาเยาวชนยงั ไมร่ ผู้ ลคอื ยงั ไมพ่ บไดป้ ระจวบ  เวลาที่โปรดเกล้าฯ  ให้มีพิธีเจริญพระพุทธมนต์ท่ีพระลานพระราชวัง  ดุสิต  ได้โปรดเกล้าฯ  ให้พิธีนี้เป็นการเจริญเมตตาธรรมแผ่ไปยังทีม  หมูป่าอะคาเดมีและทีมช่วยเหลือด้วย  สมเด็จพระสังฆราชทรงเป็น  ประธานในพิธี  ทรงขอให้ทุกคนที่อยู่ในพิธีสวดมนต์แผ่เมตตาไปถึง  บุคคลเหล่านั้น  ขอให้ค้นพบ  ขอให้ปลอดภัย  ขอให้ช่วยเหลือนำาตัว  ออกมาได้  และทรงเจริญพระพุทธมนต์  บทกรณียเมตตสูตรอธิษฐาน  จิต  ๓  จบ  ซึ่งต่างจากที่ปกติจะสวดเพียงจบเดียว   ตลอดเวลาท่ีปฏิบัติการน้ีดำาเนินไป พระบรมวงศานุวงศ์ทุก  พระองค์  บุคคลสำาคัญทั่วโลก  เช่น  พระสันตะปาปา  ประธานาธิบด ี ทรัมป์แห่งสหรัฐอเมริกา  ประมุขและหัวหน้ารัฐบาลหลายประเทศ  นักฟุตบอลในวงการฟุตบอลโลก  สื่อมวลชนต่างประเทศ  ดารา  นัก  การเมือง  นักธุรกิจใหญ่  ต่างอวยพรให้ปฏิบัติการครั้งนี้สำาเร็จ  แล้ว  ปฏิบัติการน้ีก็สำาเร็จจริงๆ  แต่ท่ีน่าสลดใจก็คือจ่าแซม  ซ่ึงต่อมาได ้ เลื่อนยศเป็นนาวาตรี  สมาน  กุนัน  อาสาสมัครอดีตหน่วยซีลประสบ  เหตุเสียชีวิตในระหว่างปฏิบัติหน้าท่ี  จึงนับเป็นความสูญเสียสำาคัญ  257

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ซึ่งคนไทยตลอดจนนานาชาติต่างแซ่ซ้องสดุดีจ่าแซมในฐานะวีรบุรุษ  และบุคคลตัวอย่างที่มีจิตอาสาและกล้าหาญ   เมื่อเหตุการณ์ยุติลง คณะผู้ช่วยเหลือทุกทีมเดินทางกลับ ทีม  หมูป่าอะคาเดมีกลับไปสู่อ้อมอกพ่อแม่และครู  เพ่ือน  ส่ิงที่ทิ้งไว้คือ  บทเรยี นทจี่ ะตอ้ งศกึ ษาและใชเ้ ปน็ กรณเี รยี นรตู้ อ่ ๆ ไปไมว่ า่ ในประเทศ  ไทยหรอื ในทต่ี า่ งๆ ทวั่ โลก สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มพี ระราชหตั ถเลขาวา่   “เหตุกำรณ์คร้ังน้ีจะเป็นเคร่ืองเตือนใจท่ีจะท�ำให้ทุกคนได้เรียน รู้จำกประสบกำรณ์ว่ำ กำรบริหำรจัดกำรท่ีดี กำรใช้ควำมรู้ ควำม สำมำรถ ควำมเชี่ยวชำญให้พอเหมำะพอดีกับสถำนกำรณ์ กำร ปฏิบัติตนและปฏิบัติกำรอย่ำงรอบคอบ มีวินัย มีสติ ตลอดจนกำรรู้ หน้ำที่ของตน และปฏิบัติหน้ำที่ให้ประสำนส่งเสริมกับทุกคนทุกฝ่ำย โดยเต็มก�ำลัง เป็นเคร่ืองมืออย่ำงส�ำคัญที่จะสำมำรถน�ำไปใช้แก้ไข อุปสรรค ปัญหำ รวมทั้งพัฒนำบ้ำนเมืองของเรำได้ และกำรช่วย เหลือซ่ึงกันและกัน ด้วยควำมรักควำมปรำรถนำดีต่อกันน้ัน เป็นพลัง อันย่ิงใหญ่ ท่ีจะท�ำให้มวลมนุษยชำติอยู่ร่วมกันได้อย่ำงผำสุกยั่งยืน ตลอดไป” นานาประเทศให้การยกย่องผู้เก่ียวข้องทุกคนทุกฝา่ ย  ทีม  258

เยาวชน  ๑๓  คนก็ควรได้รับคำาชมเชยว่า  แม้อายุจะน้อยแต่ก็มีสต ิ ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: มวี นิ ยั  อดทน เขม้ แขง็  และผชู้ ว่ ยโคช้ ซงึ่ เปน็ ผใู้ หญส่ ดุ วยั  ๒๕ ปกี ม็ สี ติ  มีความเป็นผู้นำา  ปฏิบัติการท้ังหมดเป็นไปอย่างรอบคอบ  รัดกุม  รู้จัก  ระดมความรแู้ ละประสบการณม์ าใช้ให้เกดิ ประโยชน ์ เมื่อเสรจ็ ภารกิจ  นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีเดินทางไปประชุมไม่ว่าที่ประเทศใดก็จะ  ได้รับความชื่นชมยินดีในความสามัคคี  ความเสียสละของผู้เกี่ยวข้อง  ท่ัวโลก  ไม่ได้มองว่าเป็นเร่ืองของเยาวชนไทย  ๑๓  คน  แต่เป็นเรื่อง  มนุษยธรรมของมนษุ ยชาติ   ควำมสวยสดงดงำมอย่ำงน้ีเป็นเรื่องที่คนไทยทุกคนควร  ภมู ใิ จและรำ� ลกึ ถงึ   พดู กพ็ ดู เถอะ หำกจะลงทนุ สรำ้ งใหเ้ กดิ ควำม  สวยสดงดงำมอย่ำงน้ลี งทนุ เท่ำไรก็ไมม่ วี ันท�ำได้       259

เมอื ไดกจิ กรรม โครงการ กฎหมาย และความคดิ ทีจ่ ะทําโนนทาํ น่ขี ึ้นมาแลว ความทกุ ขของคนทีเ่ ปน รัฐบาลทุกชดุ คอื ทําอยา งไรจะใหส ่งิ เหลาน้ีเดินหนา ตอ ไปได  

วิธคี ดิ และวิธีท�างาน ของรฐั บาล เมื่อเรือแป๊ะเร่ิมออกจำกท่ำ ทั้งแป๊ะและผู้โดยสำรที่ลง เรือแป๊ะน่าจะต่างกังวลพอๆ  กันว่าเรือจะไปทางไหน  จะสำาเร็จหรือไม่  จะถึงฝั่งหรือเปล่า  เร่ืองนี้ไม่ใช่เพราะมือใหม่หัดขับ  มือใหม่หัดพาย  เพราะมืออาชีพก็มีอยู่หลายคน  บางคนเคยเป็นข้าราชการประจำา  ตำาแหน่งสำาคัญมาก่อน บางคนเคยเป็นรัฐมนตรีแจวเรือมาแล้วหลาย  ลำา  เมื่อมาลงเรือแป๊ะมือคงช่วยพายช่วยคิด  เท้าคงไม่ราน้ำาเล่น  แต่  เพราะมวลมหาประชาชนคนดูท่ีอยู่บนฝั่งต่างจับตาดูขบวนเรือแป๊ะ  เปน็ ตาเดยี วกนั  ทรี่ อ้ งเชยี ร ์ ไชโยโหฮ่ วิ้  ลุงตู่สู้ๆ ลุงตู่สู้ตาย ลุงตู่ไว้ลาย  สู้ตายลุงตู่ก็มี  ท่ีโห่ฮาอยากเห็นเรือล่ม  ลูกเรือตกนำ้าป๋อมแป๋มก็มี  รวม  ความคืออยู่ท่ามกลางความคาดหมายของคนดู และว่าไปแล้วหลาย  เรื่องอยู่ท่ามกลางความคาดหมายของคนดูหลายประเทศ  เช่น  สหรัฐ  อเมริกา  จีน  ญ่ีปุ่น  อียูและอาเซียนด้วยซ้ำา   ท่านนายกฯ เร่ิมต้นการทำางานด้วยการนำาเอากิจกรรมการ  บริหารราชการแผ่นดินที่จะต้องทำาหรือตั้งใจจะทำาท้ังหมดมาคล่ีออก  แล้วแบ่งกลุ่มงานออกได้เป็น  ๖  กลุ่มใหญ่ๆ  คือ  ๑.  กลุ่มความ  261

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ม่ันคง ซ่ึงรวมถึงการทหาร  ตำารวจ  ความมั่นคงตามแนวชายแดน  ยา  เสพติด  อาชญากรรม  การปกครอง  ๒.  กลุ่มเศรษฐกิจ  ซึ่งหมายถึง  การเงนิ  การคลงั  งบประมาณ การคา้ การลงทนุ  อตุ สาหกรรม เกษตร-  กรรม ๓. กลมุ่ สงั คม ซงึ่ หมายถงึ การศกึ ษา สาธารณสขุ  พฒั นาสงั คม  แรงงาน ๔.  กลุ่มการต่างประเทศ  เรื่องน้ีควรจัดอยู่ในกลุ่มความมั่นคง  แต่เพราะนายกฯ  อยากให้การต่างประเทศเป็นกิจกรรมทางเศรษฐกิจ  ด้านการท่องเท่ียว  นำาคนเข้าประเทศและเป็นตัวนำาวัฒนธรรมออกไป  เผยแพร่ในต่างประเทศ  จึงแยกมาเป็นกลุ่มต่างหาก  โดยรวมเอาการ  ท่องเท่ียว  กีฬาและวัฒนธรรมเข้าไปด้วย  ๕.  กลุ่มโครงสร้างพื้นฐาน  ซึ่งหมายถึงการคมนาคมขนส่ง  วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี  พลังงาน  สิ่ง  แวดล้อม  และ  ๖.  กลุ่มกฎหมายและระเบียบราชการ ซึ่งรวมถึง  กระบวนการยุติธรรม  กฤษฎีกา  ก.พ.  ก.พ.ร.  งานของสำานักงานปลัด  สำานักนายกรัฐมนตรี  เช่น  การตรวจราชการ  การคุ้มครองผู้บริโภค  การประชาสัมพันธ์  และกิจการด้านพุทธศาสนา   เมื่อจัดกลุ่มอย่างน้ีแล้วก็บรรจุผู้รับผิดชอบลงในแต่ละกลุ่ม  เป็นรองนายกรัฐมนตรีฝ่ายต่างๆ  และกำากับดูแลกระทรวงในสายงาน นั้นๆ  รวม  ๖  คน  ๖  สายงาน  แต่ต่อมาเม่ือมีการปรับคณะรัฐมนตรีก ็ มีการสลับสับเปลี่ยนใหม่  มีการรวมบางฝ่ายบางกลุ่มเข้ามาและปรับ  ใหม่ให้เข้ากับความถนัดของแต่ละคน  เช่น  เม่ือเรามีปัญหา  IUU  กับ  ต่างชาติเร่ืองแรงงานประมงต่างด้าว  และปัญหาการบุกรุกทำาลายป่า  ก็ได้จัดให้งานของกระทรวงแรงงานและกระทรวงทรัพยากรธรรมชาต ิ และสิ่งแวดล้อมอยู่ในฝ่ายความมั่นคง  เม่ือปรับ  ครม.ได้  ดร.สมคิด  จาตุศรีพิทักษ์เข้ามาร่วมรัฐบาล  นายกฯ  ก็เห็นว่าการต่างประเทศ  ควรเป็นแม่ทัพทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศด้วยจึงเอากระทรวง  การต่างประเทศเข้ามาอยู่ในฝ่ายเศรษฐกิจ  เช่นเดียวกับการนำาเอา  เร่ืองพลังงาน  คมนาคม  วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  และดิจิทัลซึ่ง  เพิ่งตั้งเป็นกระทรวงใหม่แทนกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการ  สือ่ สาร (ICT) เข้ามาอย่ใู นกลุ่มเศรษฐกิจด้วย 262

  ในการต้ังรัฐบาลหรือปรับ ครม. คนสำาคัญที่สุดในรัฐบาลนอก  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: จากนายกฯ แลว้ กค็ อื  พลเอก ประวติ ร วงษส์ วุ รรณ รองนายกรฐั มนตร ี จะว่าเป็นผู้จัดการรัฐบาลกลายๆ ก็ว่าได้ และความจริงท่านก็เข้มแข็ง  มากในการดแู ลรกั ษาความมนั่ คงใหร้ ฐั บาลและประเทศ สว่ นรฐั มนตรี  คนอน่ื ๆ นนั้  ทา่ นนายกฯ จะเลอื กใครหรอื ใชเ้ กณฑอ์ ะไรกต็ ามยอ่ มเปน็   อำานาจและดุลพินิจของท่านในฐานะหัวหน้ารัฐบาลหรือกัปตันเรือ  แป๊ะอยู่แล้ว ซึ่งคงจะดูจากฝีไม้ลายมือ  ความซ่ือสัตย์สุจริต ภาพ  ลักษณ์ดีและการมีสปิริตในการทำางานเป็นหมู่เป็นคณะ  ประคับ  ประคองกัน  ไม่ชิงดีชิงเด่นกัน  แต่ที่สังคมมองว่าแม้จะทำางานดีแต่  พูดจาปราศรัยช้ีแจงประชาสัมพันธ์น้อยไปหน่อยไม่เหมือนพวกนัก  เลือกตั้งก็มีอยู่เหมือนกัน   ผมว่านายกฯ ก็รู้สึก ท่านจึงต้องออกโรงพูดเองอยู่คนเดียว แต ่ กม็ คี นเกบ็ เอาไปแซวทา่ นนายกฯ ใหค้ รกึ ครน้ื ขาำ ขนั เลน่ สนกุ ๆ แกเ้ ครยี ด เหมือนกันเกี่ยวกับชื่อของรัฐมนตรี  เช่น  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการ  คลังคนแรกในรัฐบาลนี้ช่ือสมหมาย  ภาษี  ซึ่งนายกฯ  ก็เคยแซวว่า  นามสกุลถูกโฉลกกับภารกิจจริงจริ๊ง  พอคุณอาคม  เติมพิทยาไพสิฐ  เข้ามาเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม  ก็มีคนไปแอบเรียกว่า  รัฐมนตรีคมนาคม  เติมพิทยาไพสิฐ  นึกถึงสมัยก่อนตอนคุณสุวิทย์  คุณกิตติเป็นรัฐมนตรี คนยังนึกว่ามากัน ๒ คน คอื คณุ สวุ ทิ ยแ์ ละคณุ   กติ ต ิ คราวรฐั มนตรอี อมสนิ เขา้ มาเปน็ รฐั มนตรชี ว่ ยวา่ กระทรวงคมนาคม  อยพู่ กั หนงึ่  นักจัดรายการวิทยุเคยไปออกข่าวเรียกตำาแหน่งท่านว่า  รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง  คงนึกว่าคุมธนาคารออมสิน  มั้ง    นานมาแล้วนักกฎหมายใหญ่ชื่อโอสถ  โกศินเคยเป็นรัฐมนตรี  อุตสาหกรรมสมัยรัฐบาลอาจารย์สัญญา  ธรรมศักด์ิ  แต่คนชอบเรียก  ท่านว่าคุณหมอ!  เพราะเห็นชื่อโอสถ  ผมเรียนท่านว่าดีเท่าไรท่ีเขาไม ่ นึกว่าเป็นเภสัชกรหรือหมอแผนโบราณ  คราวจะรวมกระทรวงวิทยา-  ศาสตร์เข้ากับงานอุดมศึกษาซ่ึงแยกออกมาจากกระทรวงศึกษาธิการ  ตงั้ เป็นกระทรวงใหม่ 263

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   ซีกกระทรวงวิทยาศาสตร์ รัฐมนตรีช่ือสุวิทย์ เมษินทรีย์ ซีก  อุดมศึกษารัฐมนตรีผู้รับผิดชอบชื่ออุดม  คชินทร  เม่ือมีปัญหาว่า  กระทรวงใหม่ควรต้ังช่ือว่าอย่างไร เพราะเกี่ยงกันว่าจะเอาการศึกษา  หรือวิทยาศาสตร์ขึ้นก่อน  ท่านนายกฯ  เห็นเถียงกันนักเลยแซวว่าชื่อ  กระทรวงอดุ มวิทยค์ อื เอาอดุ มรวมกับสุวทิ ย์ก็แลว้ กัน!    เรือ่ งท่ยี งุ่ ยำกและสำ� คญั กว่ำกำรแบ่งงำน กำรหำคน กค็ อื การพิจารณาว่ารัฐบาลจะทำาอะไรบ้าง  และทำาอะไรก่อน-หลัง  ความ  จริงสมัยท่ี  คสช.ยังมีอำานาจอยู่ก่อนจะตั้งรัฐบาล  คสช.เคยใช้กลไก  ทางทหารลงไปสำารวจแล้วว่าประชาชนต้องการอะไร  อยากเห็นอะไร  ส่วนหน่ึงได้มาจากการที่มอบให้ปลัดกระทรวงกลาโหมในขณะนั้นลง  ไประดมความเห็นเรื่องการปฏิรูป  และการสร้างความสามัคคีปรอง  ดองซ่ึงก็ได้คำาตอบที่เป็นรูปธรรมมาหลายเร่ือง  นายกฯ  เอาเรื่อง  เหล่าน้ีมาปูพ้ืนเป็นหัวข้อกิจกรรมท่ีจะทำาต่อไป  โดยจำาแนกว่าอะไร  ท่ีทำาได้ทันที  อะไรท่ีต้องรอไว้ก่อน  ที่ต้องรอไว้ก่อนเพราะยังคิดไม่  ออกว่าจะใช้วิธีการอย่างไร  เช่น  โครงการรถไฟความเร็วสูง  ยังไม่ม ี งบประมาณบ้าง  ยังไม่มีการศึกษาความเป็นไปได้บ้าง  เช่น  การจัด  ต้ังเขตพัฒนาพิเศษทางเศรษฐกิจ  และท่ีสำาคัญคือยังขาดกฎหมาย  รองรบั บ้าง   เร่ืองความคิดเห็น การยอมรับหรือไม่ยอมรับของประชาชนก็  เป็นเร่ืองสำาคัญ  เพราะถ้าประชาชนลุกฮือขึ้นมาค้านก็คงทำาอะไรได้  ยาก  แต่ในระยะแรกๆ  รัฐบาลน่าจะยังมีเสน่ห์อยู่มาก  เข้าทำานองถึง  บางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์  มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต  ประกอบกับคนยัง  ยำาเกรงอำานาจ  คสช.อยู่มาก  ไหนจะอำานาจพิเศษตามมาตรา  ๔๔  ไหนจะข้อห้ามชุมนุมทางการเมืองเกิน  ๕  คน  ไหนอาจจะถูกเชิญไป  ปรับทัศนคติ  ท้ังเข็ดขยาดมาจากการประสบพบเห็นว่าถ้าบ้านเมือง  มีแต่การประท้วงต่อต้านคัดค้านก็เห็นจะสงบสุขและเดินหน้าไปได ้ ยาก  พวกนักคัดค้านก็ดูจะเหน่ือยอ่อนกันไปมากแล้ว  ดังน้ันการ  264

จะเร่ิมกิจกรรม  โครงการ  หรือการออกกฎหมายจึงไม่เป็นปัญหาและ  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ไม่มีอุปสรรคเท่าไรนักในช่วง  ๒  ปีแรก  ซ่ึงถ้าเป็นยามปกติและยุคที่  มีการเลือกต้ัง  ทุกคนเป็นใหญ่ในแผ่นดิน  กิจกรรม  โครงการและ  กฎหมายเหลา่ น้นั นา่ จะเกิดข้นึ ไดย้ าก   แต่สภาพท่ีว่าดูจะง่ายน้ันมีอยู่ในระยะต้นๆ ปีสองปีแรกเท่าน้ัน  พอหลังๆ  จะเห็นว่ารัฐบาลชักอยู่นานหรือคนชักลืมสภาพบ้านเมือง  ก่อน พ.ศ.๒๕๕๗ ก็ไมท่ ราบ รฐั บาลเองก็มขี ่าวชวนใหซ้ ุบซิบนนิ ทาอย ู่ บ้าง  กองเชียร์หรือกองหนุนจึงลดลง  คะแนนนิยมของรัฐบาลจากการ  สาำ รวจความเหน็ แมจ้ ะสงู อยแู่ ตก่ น็ อ้ ยกวา่ ระยะแรก การออกกฎหมาย  จึงชกั ลาำ บากข้ึน ซง่ึ รัฐบาลก็รับฟังและระมัดระวงั มากขน้ึ   สิ่งท่ีรัฐบาลคิดจะทำาไม่ได้มาจากท่ีคิดฝันขึ้นเองลมๆ  แล้งๆ  หรือมาจากการสำารวจความคิดเห็นความต้องการของชาวบ้านเท่านั้น  แต่ยังมาจากข้อเสนอแนะและข้อมูลต่างๆ  หลากหลายที่ประดังเข้า  มาหลายสายอกี ดว้ ย  ขอ้ เสนอแนะและขอ้ มลู เหลา่ นม้ี าจากนกั วชิ าการ  วงการธุรกิจ  กลุ่มอาชีพต่างๆ  บุคคลภายนอกรัฐบาล  คสช.  แม่นำ้า  สายต่างๆ  ใน  ๕  สาย  ศูนย์ดำารงธรรม  ตลอดจนจากต่างประเทศ  นายกฯ  เป็นคนสนใจกับข้อมูลการจัดอันดับประเทศไทยจากสถาบัน  ต่างๆ  ในวงการต่างประเทศหรือองค์การนานาชาติที่ยอมรับกันท่ัว  โลกอยู่มาก  อาทิ  การจัดลำาดับความโปร่งใสและดัชนีการรับรู้การ  ทุจริตจากองค์การเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ  (CPI  ของ  Trans-  parency  International)  การจัดลำาดับความยากง่ายในการทำาธุรกิจ  (Ease of Doing Business) ของธนาคารโลก การจดั ลาำ ดบั ขดี ความ  สามารถในการแขง่ ขนั  (World Competitiveness) จากสถาบัน IMD ซึ่ง  ต้ังอยู่ท่ีสวิตเซอร์แลนด์ การจัดลำาดับธรรมาภิบาล การจัดลำาดับเมือง  นา่ อย ู่ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วยอดนยิ ม รา้ นอาหารไดด้ าวมชิ ลนิ  การจดั อนั ดบั   สถาบันอุดมศึกษาเร่ืองขีดความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษของ  เดก็ ไทย การใหบ้ รกิ ารดา้ นสขุ ภาพ การแกป้ ญั หาความยากจน เสรภี าพ  ของส่ือมวลชน  สิทธิมนุษยชน  ความสามารถทางวิทยาศาสตร์และ  265

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ดนตรขี องคนไทย นายกฯ จะนำาผลสำารวจและการจัดลำาดับเหล่านี้มา  กำาหนดเป็นตัวช้ีวัดและเป้าหมายการพัฒนาเพื่อแก้ปัญหาและยก  ระดับให้เร่ืองน้ันๆ  ดีขึ้นกว่าท่ีผ่านมา  ส่ิงเหล่านี้คือท่ีมาของโครงการ  ต่างๆ  ของรัฐบาลระหว่าง  พ.ศ.๒๕๕๗-๒๕๖๑   เมื่อได้กิจกรรม โครงการ กฎหมายและความคิดที่จะทำาโน่น  ทำานี่ขึ้นมาแล้ว  ความทุกข์ของคนท่ีเป็นรัฐบาลทุกชุดคือทำาอย่างไร  จะให้สิ่งเหล่านี้เดินหน้าต่อไปได้  ไม่สะดุด  ไม่ถูกยกเลิกเพิกถอน  โดยปราศจากเหตผุ ล คาำ ถามนโ้ี ยงไปถงึ สงิ่ ทเี่ รยี กกนั วา่  “ยทุ ธศำสตร์  ชำติ”  ซ่ึงแปลง่ายๆ  ว่า  “เป้ำหมำยกำรพัฒนำประเทศ”  หรือการ  อยากเหน็ ประเทศมีรปู ร่างหนา้ ตาในแตล่ ะเร่ืองเป็นอยา่ งไร ทุกประเทศ  มีความฝันและปัญหาทั้งนั้น  แต่ความฝันและปัญหามีไว้ให้ทำาให้  เป็นจริง  มีไว้ให้ชนและแก้ไข  ไม่ได้มีไว้ให้ถอยหนีหรือเข้าเกียร์ว่าง  แต่เมื่อชนและแก้ไขแล้วยังไม่สำาเร็จ  ทำาอย่างไรถึงจะให้คนมารับช่วง  ต่อได้ชนและแก้ปัญหาต่อไปจนสำาเร็จ  เร่ืองอย่างนี้เองที่เรียกว่า  เป้าหมายและทิศทางการพัฒนาประเทศ ซ่ึงต้องเร่ิมจากการฝันหรือ  มองเห็นปัญหาตรงกันท้ังประเทศแล้วร่วมกันตั้งเป้าหมาย   ด้วยเหตุน้ี รัฐธรรมนูญมาตรา ๖๕ จึงบัญญัติว่ารัฐพึงจัดให ้ มียุทธศาสตร์ชาติ  เพ่ือกำาหนดเป้าหมายพัฒนาประเทศบนหลักการ  พัฒนาอย่างยั่งยืนและปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง   นายกฯ มีความคดิ อย่างนม้ี าต้ังแตต่ อนตง้ั รัฐบาลใหม่ๆ เพราะ  ทหารชินกับยุทธศาสตร์ชาติอยู่แล้ว  ดังที่มีการสอนเรื่องน้ีเป็นเร่ือง  เป็นราวที่วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักรแต่หนักไปในทางกำาลังความ  สามารถของประเทศในบางเรื่องและวิสัยทัศน์ไม่ไกลนัก  ท่านจึงให ้ สภาพัฒน์  วปอ.  ฝ่ายความมั่นคง  และสถาบันการศึกษานำาไปหารือ  ตลอดจนรับฟังความคิดเห็นจากนักวิชาการ  ปราชญ์ชาวบ้าน  กลุ่ม  อาชพี  เชน่  หอการคา้  สภาอตุ สาหกรรม สมาคมธนาคาร กลมุ่ ประชา  สังคม  สถาบันอุดมศึกษา  นักการเมือง  นักธุรกิจ  และหน่วยงานของ  รัฐ  ซ่ึงก็ได้คำาตอบกลับมาว่าประเทศไทยจำาเป็นต้องมียุทธศาสตร ์ 266

ชาติ  และควรมีระยะเวลาทอดยาวออกไปนานหน่อย  ไม่ใช่มองไปสู ่ ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: อนาคตเพียง  ๓  ปี  ๕  ปี  ดังแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  ถ้าดูจากประเทศอ่ืน  เช่น  จีน  ฝร่ังเศส  มาเลเซีย  เขาจะวาดภาพหน้า  ตาประเทศไกลออกไปถึง ๑๕ ป ี ๒๐ ป ี ๒๕ ปี   จังหวะน้ันพลเอกประยุทธ์ได้เดินทางไปเยือนต่างประเทศได ้ จับเข่าสนทนากับประธานาธิบดีสีจิ้นผิงของจีน  ไปประชุมอาเซียน  ร่วมกับเกาหลีใต้ ได้แลกเปล่ียนความคิดเห็นกับผู้นำารัฐบาลเกาหลีใต ้ ไปประชมุ กบั ผนู้ าำ มาเลเซยี เรอื่ ง Blue Ocean และหารอื กบั เลขาธกิ าร  OECD  จึงยิ่งเกิดความเช่ือมั่นว่าประเทศไทยควรมีเป้าหมายการ  พัฒนาระยะยาวอย่างเป็นทางการ  และเพ่ือให้สอดคล้องกับรัฐธรรม-  นูญ  จึงได้เสนอกฎหมายว่าด้วยการจัดทำายุทธศาสตร์ชาติ  กำาหนดให ้ มีคณะกรรมการการจัดทำายุทธศาสตร์ชาติด้านต่างๆ  ๖  คณะเพ่ือ  ร่างยุทธศาสตร์ชาติ  ๖  ด้าน  ครอบคลุมเป้าหมายด้านความม่ันคง  เศรษฐกิจ  การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์  การลดความเหล่ือมลำ้า  การ  พัฒนาคุณภาพชีวิต  การเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม  และการบริหาร  267

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม จัดการภาครัฐ  แล้วรวมเข้าเป็นยุทธศาสตร์ชาติฉบับแรกเสนอ  ครม.  และ  สนช.  แล้วนำาข้ึนทูลเกล้าฯ  ถวายเพ่ือทรงลงพระนามาภิไธย  ประกาศใช้เมื่อวันท่ี  ๑๓  ตุลาคม  พ.ศ.๒๕๖๑  และให้มีผลต่อไป  นาน  ๒๐  ปี   เรื่องยุทธศาสตร์ชาติครอบคลุมเวลา ๒๐ ปีนี่ บางคนตะขิด-  ตะขวงใจเหมอื นกนั วา่ ยาวนานเกนิ ไป บางคนไดย้ นิ กป็ ระชดสง่ ไปเลย  ว่าเอาเสีย  ๑๐๐  ปีเลยเป็นไง  บางคนผงะอุทานว่าน่ีเรือแป๊ะจะลอย  ลำานานถึง  ๒๐  ปีเลยเชียวหรือ  รัฐบาลเขาให้อยู่  ๔  ปี  สภาฯ  เลือก  มาทีหน่ึงก็อยู่แค่  ๔  ปี  นอกจากน้ันโลกทุกวันนี้เปลี่ยนเร็ว  เทคโนโลย ี ยังเปลี่ยนจนตามไม่ทัน  เหตุไฉนจะจับประเทศไทยล่ามโซ่หยุดอยู่กับ  ท่ีตงั้  ๒๐ ป ี เร่ืองนี้ตอิ ยา่ งไรก็ถูก   แต่ถ้าเปิดใจกว้างสักนิดจะเห็นว่าระยะเวลา ๒๐ ปีเป็นการ  มองไปข้างหน้าให้ยาวไกลเข้าไว้  นักลงทุนท้ังไทยและเทศเขาย่อม  อยากรู้ว่าประเทศไทยจะเดินไปทางไหน  อย่างไร  ในเร่ืองต่างๆ  เช่น  การคมนาคมขนส่ง  การขยายเมือง  การแก้ปัญหาความยากจน  การ  ปฏิรูปที่ดิน  ๒๐  ปี  เทียบแล้วเท่ากับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม  แห่งชาติแผนละ  ๕  ปีรวม  ๔  แผน  ในต่างประเทศเขาก็วางแผนระยะ  ยาวไว้อยา่ งน้ี   ตัวเลข ๒๐ ปีมาจากหลักคิดว่าเท่ากับช่วงอายุของคนคนหน่ึง  ที่คลอดอยู่รอดเป็นทารกในวันน้ี  ครั้นเจริญวัยข้ึนได้รับการอบรมเลี้ยง  ดู  รับการศึกษาจนเข้ามหาวิทยาลัยหรือทำางาน  ทางศาสนาถือว่าอายุ  ๒๐  ปีเป็นผู้ใหญ่  ถ้าเป็นผู้ชายก็บวชพระได้  ทางกฎหมายถือว่าอาย ุ ๒๐  ปีบรรลุนิติภาวะเป็นผู้ใหญ่เต็มตัว  ๒๐  ปีจึงพอเหมาะพอดี  จะ  ไปกำาหนดยุทธศาสตร์ชาติให้นาน  ๖๐  ปีเท่าวัยเกษียณก็มากเกินไป   ข้อสำาคัญคือในระหว่าง ๒๐ ปีน้ัน ถ้ารัฐบาลใหม่ไม่ชอบใจ  แผนใด  หรือเหตุการณ์บ้านเมือง  เหตุการณ์ในโลกเปลี่ยนแปลงไป  เทคโนโลยีเปล่ียนแปลงอย่างท่ีเรียกว่า  Disruption  เกิดสงคราม  รัฐบาลถังแตก  หรือแม้แต่อะไรต่ออะไรเกิดข้ึน  เช่น  ขุดเจอน้ำามัน  268

กลางอา่ วไทย เจอเหมอื งทองคาำ หรอื เกดิ ภยั ธรรมชาตริ นุ แรง รฐั บาลใน  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: เวลานั้นย่อมแก้ไขเปล่ียนแปลงยุทธศาสตร์ชาติได้ จนแม้ในที่สุดจะ  ยกเลกิ เสยี ทง้ั หมดแลว้ รา่ งใหมก่ ไ็ ด ้ แตต่ ราบใดทย่ี งั ไมป่ รบั ปรงุ เปลย่ี น  แปลงก็ต้องเดินตามยุทธศาสตร์ชาติน้ัน   สิ่งที่คู่กันกับยุทธศำสตร์ชำติคือกำรปฏิรูปประเทศ ซ่ึง หมายถึงการปรับปรุงเปล่ียนแปลงอย่างใหญ่  จะปรับปรุงอะไรก็เป็น  การปฏริ ปู ทงั้ นน้ั  ภาษาองั กฤษเรยี กวา่  Reform ซง่ึ ตา่ งจากการเปลยี่ น  ธรรมดาๆ  ที่เรียกว่า  Change  ถ้าเปลี่ยนเสื้อเปลี่ยนผ้าก็เรียกว่า  Change  ไม่ใช่  Reform  แต่จะเป็น  Reform  หรือปฏิรูปได้ต้องเป็น  การยกเครื่องโดยมี  ๓ P เข้ามาเก่ียวคือ  ๑. Purpose ต้องมีวัตถุ  ประสงค์  ตอบโจทย์ได้ว่าทำาไปทำาไม  เพ่ืออะไร  ประเทศชาติ  สังคม  ได้อะไรขึ้นมา  ๒.  Process  ต้องมีกระบวนการเป็นขั้นเป็นตอน  ทำา  อะไรก่อน-หลัง  ใครเป็นคนทำา  ๓.  Public  ต้องได้รับการยอมรับจาก  ประชาชน ตอ้ งมเี สยี งประชาชนเรยี กรอ้ ง อยากเหน็  อยากม ี อยากเปน็     การปฏริ ปู จะตอ้ งทาำ แบบคอ่ ยเปน็ คอ่ ยไป ไมใ่ ชท่ าำ แบบขา้ มคนื   จึงต่างจากการปฏิวัติ  ประเทศไทยเคยผ่านการปฏิรูปคร้ังสำาคัญและ ทำาได้สำาเร็จงดงามเสียด้วยในสมัยรัชกาลที่  ๕  ซ่ึงปฏิรูปการปกครอง  หัวเมือง  ปฏิรูปการคมนาคมขนส่ง  ปฏิรูปการศึกษา  ปฏิรูปกฎหมาย  ปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม  ปฏิรูประบบไพร่  ระบบทาส  ปฏิรูปการ  ทหาร  เป็นต้น  ทุกวันนี้มรดกท่ีพระองค์ท่านทำาท้ิงไว้ให้หลายเร่ืองก็  ยงั อยูแ่ ค่น้นั  เชน่  รถไฟ จึงจำาเปน็ ตอ้ งพัฒนาใหก้ ้าวกระโดดไปอีก   รัฐธรรมนูญฉบับใหม่กำาหนดให้มีการปฏิรูปหลายด้าน  อาท ิ การเมือง  การบริหารราชการแผ่นดิน  กฎหมาย  กระบวนการยุติธรรม  เศรษฐกิจ  สังคม  การศึกษา  แต่ที่คนสนใจและอยากเห็นมากท่ีสุดน่า  จะเป็นการปฏิรูปการศึกษา  การปฏิรูปตำารวจ  และการปฏิรูปกระบวน  การยุติธรรม  ซึ่งก็ได้ทำาไปบ้างแล้วหลายเรื่อง  แต่เพราะการปฏิรูป  ทุกอย่างต้องใช้เวลา  ต้องสร้างความรับรู้ความเข้าใจ  บางครั้งต้องม ี 269

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม กฎหมายมารองรับ  การปฏิรูปเป็นการต่อสู้กับความเคยชินเดิมๆ  จึง  ถูกต่อต้านได้ง่าย  คนเราไม่ค่อยอยากเปล่ียนส่ิงที่เคยชินอยู่แล้ว  ต่อ  ให้รู้ท้ังรู้ว่าสิ่งเดิมนั้นก็ไม่ได้ดีนัก  แต่คนไม่ค่อยอยากเส่ียงกับของใหม ่ กลัวว่าของใหม่จะแย่กว่าเก่า  ย้อนไปดูการปฏิรูปในสมัยรัชกาลท่ี  ๕  และทุกแห่งในโลกจะเห็นว่าต้องใช้เวลายาวนานกว่าจะสร้างความ  เคยชนิ ขน้ึ ใหม ่ นึกถึงพระบาลีทวี่ ่า   “นำนำทิฏฐเิ ก นำนะยิสสสิ เต” มนุษย์ท้ังหลายต่างความคิดเห็น  ท่านจะกำาหนดให้คิดเห็น  เหมือนกนั ไปหมด ย่อมเป็นไปไม่ได้   ทุกรัฐบาลย่อมอยากเห็นการพัฒนาบ้านเมือง แต่จังหวะเวลา  ช่องโอกาส  และวิธีการย่อมแตกต่างกัน  รัฐบาลนี้มาในจังหวะท่ีผู้คน  กำาลังอยากเห็นการปฏิรูป  อยากเห็นความสงบเรียบร้อยในบ้านเมือง  รัฐบาลมีอำานาจพิเศษมาตรา  ๔๔  มีรัฐธรรมนูญฉบับใหม่  มีสภาฯ  ซึ่ง  สมาชิกมาจากการแต่งตั้งเป็นสภาเดียว  แม้สมาชิกจะไม่ได้เห็นตรง  กันหรือตรงกับรัฐบาลหมดทุกเร่ือง  แต่ก็ไม่ถึงกับเป็นฝา่ ยค้าน  มี  รัฐบาลท่ีกลมเกลียวไม่แบ่งพรรค  แบ่งเป็นมุ้งเล็กในมุ้งใหญ่  สภาพ  อย่างนี้จะนำาไปบลัฟฟ์หรือเกทับรัฐบาลอื่นไม่ได้  เพราะเขาไม่อาจม ี ไม่อาจทำาอย่างนี้ได้  เอาว่าเป็นจุดแข็งท่ีรัฐบาลน้ีได้เปรียบก็แล้วกัน   แตจ่ ดุ ออ่ นของรฐั บาลกม็ อี ยบู่ า้ ง เชน่  ไมไ่ ดม้ าจากการเลอื กตง้ั   หากแต่มาจากการยึดอำานาจ  ซึ่งในสายตาบางประเทศยังมองด้วย  ความระแวงและระมัดระวังทีท่า  แต่  ๓  ปี  ๔  ปีเข้าจุดอ่อนเหล่านี้ก ็ ลดลง  การไปมาหาสู่บางระดับกลับเป็นปกติ  นายกรัฐมนตรีเดินทาง  ไปประชุมและพบปะเยี่ยมเยือนต่างประเทศก็ได้รับการต้อนรับขับสู้ด ี ผนู้ าำ ตา่ งชาตกิ ม็ าเยอื นมาพบปะอยากใหค้ นของเขาเขา้ มาลงทนุ  อยา่ ง  มากก็หยอดประโยคว่าชว่ ยเลือกต้ังใหเ้ รว็ เป็นไปตามโรดแมปนะจ๊ะ   ปัจจัยเหล่านี้ทำาให้รัฐบาลคิดว่าควรใช้จังหวะเวลาและช่อง  โอกาสนี้นำาประเทศไปสู่เป้าหมายสักอย่าง ซ่ึงอะไรก็ไม่กระชับเท่ากับ  คำาว่า  ๔.๐  อันเป็นตัวเลขแสดงระดับของการพัฒนาหรือการย่างก้าว  270

ไปถึงจุดท่ีดีกว่าเก่าเมื่อคร้ังยังเป็น  ๑.๐  ๒.๐  ๓.๐  ด้วยการปลุกให้  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ตื่นตัว  นำาเทคโนโลยีและวิธีการใหม่ๆ  มาใช้  มีวิธีการตลาดและการ  บริหารจัดการท่ีดี  มีการคิดประดิษฐ์ส่ิงใหม่ๆ  ที่เรียกว่านวัตกรรม   การเป็น ๔.๐ ทำาได้กับทุกเร่ือง อาทิ ระบบราชการ ๔.๐ ซ่ึงด ู ได้จากการที่ระบบราชการเล็กลง  มีการกระจายอำานาจ  มีการนำา  เทคโนโลยีเข้ามาช่วย  เจ้าหน้าที่ไม่ทุจริต  โอภาปราศรัยดี  ให้บริการ  ประชาชนอยา่ งด ี อาำ นวยความสะดวก ลดขนั้ ตอน ลดภาระประชาชน  ผมเคยใช้คำาว่าทุกอย่างต้อง  ๓ เอ้อ! คือ Easier ง่ายลงกว่าเดิม  Faster เร็วข้ึนกว่าเดิม และ Cheaper ราคาหรือทุนต่าำ ลงกว่าเดมิ     หัวใจของระบบราชการ ๔.๐ อยู่ท่ี ๑. เป็น Digital Govern-  ment คอื นาำ เทคโนโลยดี จิ ทิ ลั มาใช ้ จนี เขาไปไกลกวา่ เรามากจนใชห้ นุ่ ยนต์หรือปัญญาประดิษฐ์  (AI)  กันแล้ว  ๒.  เป็น  Open  Government  คือ  โปร่งใส  เปิดกว้าง  คนเข้าถึงง่ายและกระจายอำานาจ  ๓.  เป็น  Connected  Government  คือระบบทุกอย่างเชื่อมโยงกัน  ข้อมูลถึง  กัน  ถ้ามีข้อมูลรวม  (Big  Data)  ย่ิงดี  ข้อมูลอะไรที่ทางการมีอยู่แล้ว  ก็ไม่ตอ้ งไปเรียกเอาจากประชาชนอีก   ถา้ เปน็ กฎหมาย ๔.๐ ดไู ดจ้ ากการทก่ี ฎหมายมนี อ้ ยแตก่ ารบงั คบั   ใชม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ ผคู้ นยาำ เกรงกฎหมาย ก่อนจะออกกฎหมายต้องรับ  ฟังความเห็นประชาชน  ไม่กำาหนดโทษเกินความจำาเป็น  โทษไม่หนัก  เกินเหตุ  ไม่กำาหนดข้ันตอนพะรุงพะรัง  ลดอำานาจเจ้าหน้าที่  วาง  กรอบการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ ไม่วางมาตรการเพ่ือความสะดวก  ของเจ้าหน้าท่ีแต่สร้างภาระแก่ประชาชน    นายกฯ  พูดเสมอว่าการม ี กฎหมายมากและกฎหมายไมเ่ ปน็ ธรรม ตลอดจนการใชบ้ งั คบั กฎหมาย  อย่างหละหลวม  ๒  มาตรฐาน  เป็นเงื่อนไขความขัดแย้งท่ีสำาคัญท่ีสุด  ในสงั คม ถ้าจะใหป้ รองดองกันไดจ้ ริงต้องแกไ้ ขสิง่ เหลา่ น้ี   กฎหมายอำานวยความสะดวกแก่ประชาชนในการขออนุญาต  จากทางราชการ  พ.ศ.๒๕๕๘  เป็นตัวอย่างหน่ึงของกฎหมาย  ๔.๐  ท ี่ ประชาชนได้ประโยชน์  โดยกำาหนดให้ทุกหน่วยงานต้องทำาคู่มือ  271

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม เปิดเผยแก่ประชาชนว่า  ถ้าจะติดต่อขออนุญาตเรื่องอะไรจากทาง  ราชการไม่ว่า  อบต.  อบจ.  เขต(อำาเภอ)  เทศบาล  จังหวัด  กอง  กรม  กระทรวงต้องใช้เวลาเท่าไร  ต้องใช้เอกสารอะไรบ้าง  และกำาหนดให้  รัฐอาจต้ังศูนย์บริการร่วม  (One  Stop  Service)  ตลอดจนศูนย์รับคำา  ขออนุญาตแล้วส่งต่อไปยังท่ีอ่ืนๆ  ได้โดยไม่ต้องให้ชาวบ้านไปว่ิงเต้น  ๖-๗  กรม   คนท่ียังไม่สะใจย่อมบ่นได้ว่าดีแต่คุย  ทุกวันนี้ยังไม่เห็นเป็น  ๔.๐ เลย เร่ืองโน้นเรื่องน้ีก็ยังช้า  ยังแพง ยังเรียกเงินนอกระบบ ยัง  พูดจาไม่น่าฟัง ยังผัดผ่อน  รวมแล้วยัง ๑.๐ ๒.๐ อยู่เลย ซึ่งก็เป็น  ความจรงิ  แต่อย่าลืมว่า ๔.๐ เป็นเป้าหมายและเราเพ่ิงเปลี่ยนผ่านมา  ไม่นาน  ช่วยกันอดทน  ช่วยกันตรวจสอบ  ช่วยกันแนะนำา  ช่วยกันช ี้ เบาะแส  “โลกมนุษย์ย่อมจะดีกว่ำน้ีแน่ เพรำะมีผู้ไม่ยอมแพ้แม้ถูก หยัน” วิธีคิดของนายกฯ  ท่ีพูดสดๆ  กับข้าราชการในการเปิดงานแห่ง  หนึ่งเม่ือวันท่ี  ๑๐  กันยายน  พ.ศ.๒๕๖๑  มีข้อความน่าสนใจตอนหน่ึง  ท่ีสะท้อนหลักคิดของกัปตันเรือผู้นี้ได้ดีว่า   “ผมต้องต่ืนตัวให้มำกขึ้นเพ่ือมีแรงกำยแรงใจแก้ปัญหำ วันนี้ จะเตอื นตวั เองใหพ้ ดู ชำ้ ลง พดู เพรำะๆ อยำ่ หงดุ หงดิ เพรำะรสู้ กึ เจบ็ คอ ทิศทำง ๘๐ ปีของกำรเป็นประชำธิปไตยเดินตรงบ้ำง บำงคร้ังเปล่ียน ทิศบ้ำง เปลี่ยนเยอะก็มีปัญหำ ประชำชนไม่ยอมรับ เข้ำใจไม่ตรงกัน เพรำะยังเหลื่อมล�้ำ  ยำกจน  ไม่มีควำมเป็นธรรม วันน้ีเรำปฏิรูป มี ยุทธศำสตร์ชำติก�ำหนดทิศทำงต่ำงๆ บำงอย่ำงไปทำงตรงไม่ได้ก็อำจ ใช้ทำงอ้อม เรำเปลี่ยนทิศทำงไม่ให้เย็นชำ จืดชืด หรือท�ำงำนไปแค่ วนั ๆ เป็นแค่องศำเดิม บำงครั้งองศำติดลบเสียด้วย ในกำรปรับเปลี่ยนทิศทำงหรือองศำในกำรท�ำงำน ทุกคนใน องค์กรต้องคิดเหมือนกันถึงจะไปได้ แต่ถ้ำคนเป็นนำยไม่คิด คนเป็น ลูกน้องคิด มันก็แค่น้ัน สุดท้ำยก็จะหมดก�ำลังใจ กลำยเป็นว่ำอยู่ แบบเดิมดีกว่ำ เม่ือนำยไม่เปลี่ยน ลูกน้องจะเปล่ียนได้อย่ำงไร คน 272

เป็นนำยจึงต้องมีกำรคิดและปรับเปลี่ยน เรำจึงต้องปรับบทบำท ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: รำชกำร วันข้ำงหน้ำจะต้องเล็กลง ถือเป็นหลักกำรส�ำคัญของประชำ- ธปิ ไตยในโลกใบนโ้ี ดยใหท้ กุ คนเขำ้ มำมสี ว่ นรว่ มแทน สว่ นวธิ กี ำรจะทำ� อย่ำงไรค่อยไปว่ำกัน แต่ท้ังหมดจะต้องเป็นส่วนรำชกำรท่ีมีคุณภำพ ไม่อุย้ อ้ำย... รัฐบำลจ�ำเป็นต้องปรับเปลี่ยน โลกก�ำลังเปล่ียนไปสู่ยุค  ดจิ ทิ ลั  อำ� นำจรฐั จะลดลงเรอื่ ยๆ ประชำชนจะเขำ้ มำมสี ว่ นรว่ ม”  (ไทยรฐั  ๑๑ กันยำยน พ.ศ.๒๕๖๑ หน้ำ ๑๔)   273

รัฐบาลขดี เสนมาตงั้ แตเริ่มแรกวา ทุกคนอยาชะลา ใจวามเี วลาทํางานเหลอื เฟอ เพราะปญหาของประเทศรอไมได  

รฐั บาลท�าอะไร     เมื่อรัฐบำลเข้ำบริหำรรำชกำรแผ่นดินได้มีกำรก�ำหนด ภารกิจที่จะต้องทำาเป็น  ๓  ส่วนคือ  ๑.  แก้ปัญหาเก่าท่ีหมักหมมมา  นาน  ๒.  รับมือปัญหาใหม่ที่กำาลังจะมาถึง  ๓.  พัฒนาระยะยาว  อย่าง  นอ้ ยกว็ างรากฐานไวใ้ หต้ ง้ั แตบ่ ดั น ้ี ๓ อยา่ งนตี้ อ้ งทาำ ใหร้ าบรนื่ กลมกลนื   สนิทแนบแน่นไร้รอยต่อ   ในการแกป้ ญั หาเกา่ ซง่ึ รฐั บาลเรยี กวา่  “สะสาง” จะเนน้ หนกั ไป  ท่ีท้ังปัญหาใหญ่ๆ  ซึ่งหมักหมมมานาน  และปัญหาเฉพาะหน้า  ถ้าไม ่ นับปัญหาความขัดแย้งทางการเมืองซึ่งรุนแรงท่ีสุดและต้องการการ  บริหารจัดการต่างหาก  น่ันก็คือปัญหาเศรษฐกิจและสังคม   เรมิ่ ตน้ คอื ปญั หาการทจุ รติ ในโครงการตา่ งๆ ทเี่ ปน็ ขา่ วครกึ โครม  อยู่ในเวลานั้น  เช่น  โครงการรับจำานำาข้าวมูลค่านับแสนล้านบาท  ซ่ึง  ตอ้ งตดิ ตามผรู้ บั ผดิ ทางแพง่  ทางปกครอง และทางอาญามาดาำ เนนิ คด ี และชดใช้แก่รัฐ  ผู้เกี่ยวข้องมีทั้งเจ้าหน้าท่ีของรัฐและพ่อค้า  โรงส ี โครงการขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐแบบตบตาคน  ซ่ึง  ป.ป.ช.ได้ชี้มูลความ  ผดิ และดาำ เนนิ คดอี าญาจนศาลลงโทษแลว้  โครงการขายมนั สาำ ปะหลงั   275

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม รวมทั้งการต้องเร่งจ่ายเงินค่าข้าวให้แก่เกษตรกรซ่ึงค้างคาอยู่ไม่อาจ  จ่ายได้จนพากันเดือดร้อนไปท่ัว  การแก้ปัญหาราคายางตกตำ่า  การ  เร่งรัดออกใบอนุญาตตั้งโรงงานหรือ  ร.ง.๔  ให้แก่ผู้ย่ืนคำาขอซ่ึงค้างคา  มานาน  การแก้ปัญหาข้อขัดแย้งทางนโยบายและกฎหมายระหว่าง  กระทรวง  เช่น  กรณีกระทรวงอุตสาหกรรมถือว่าการติดต้ังพลังงาน แสงอาทิตย์หรือโซลาร์รูฟบนหลังคาบ้านเพื่อจำาหน่ายกระแสไฟฟ้า  เป็นการจัดต้ังโรงงานชนิดหน่ึงที่ต้องขออนุญาตกับกระทรวงพลังงาน  ท่ีส่งเสริมให้เอกชนติดตั้งโซลาร์รูฟ   นอกจากนนั้ กย็ งั ตอ้ งเรง่ ดาำ เนนิ คดคี วามทงั้ แพง่  อาญา และคด ี ปกครองสำาคัญที่ค้างคาอยู่ราว  ๓๐  คดี  มีทั้งท่ีรัฐเป็นโจทก์และเป็น  จำาเลย  แต่ละคดีมีมูลค่านับพันล้านหมื่นล้านบาท  แปลว่าถ้ารัฐแพ้  คด ี รฐั จะตอ้ งเปน็ ฝา่ ยชดใชห้ รอื ขาดรายไดเ้ ขา้ รฐั จาำ นวนมหาศาล เชน่   คดี  ITV  คดีทางด่วน  คดีคลองด่าน  คดีฟิลิป  มอริส  คดีโฮปเวลล์   ในส่วนของการรับมือปัญหาใหม่ซ่ึงรัฐบาลเรียกว่า “ซ่อมแซม”  ขณะน้ันมีปัญหาสำาคัญรอคอยการซ่อมแซมอยู่คือราคาพืชผลการ  เกษตรตามฤดูกาล  ซึ่งไม่ว่าใครมาเป็นรัฐบาลจะต้องประสบเสมอ  เรม่ิ ตน้ กเ็ ปน็ ราคาขา้ ว ราคายาง ตอ่ ไปกเ็ ปน็ มนั สาำ ปะหลงั  พชื ไร ่ แลว้ ตามด้วยผลไม้  เช่น  ลำาไย  เงาะ  ลางสาด  ลองกอง  มะพร้าว  อีกเร่ือง  เปน็ ปญั หาพเิ ศษทพี่ ดู ถงึ กนั มานานวนั ละ ๓ เวลาหลงั อาหาร แตบ่ ดั น ้ี มาประชิดติดพระนครแล้วคือการเปิด  เออีซี  (ASEAN  Economic  Community)  ซึ่งหมายความว่าประเทศในกลุ่มอาเซียนท้ัง  ๑๐  ประ-  เทศจะเขา้ สู่การเป็นตลาดเดยี วในปลายป ี ๒๕๕๘   คำาถามคือเราเตรียมรับมืออย่างไร ในขณะท่ีประเทศอ่ืนเขา  เตรียมการกันหมดไปจนถึงข้ันเรียนรู้ภาษาไทย  และเปิดหลักสูตร  อาเซียนศึกษากันแล้ว  การเปิดเออีซีจะส่งผลกระทบเป็นอันมากต่อ ประเทศไทยจึงจาำ เป็นตอ้ งเตรียมรับสถานการณใ์ หด้ ี   นำ้าก็เป็นปัญหาท่ีต้องเตรียมรับมือ ประเทศไทยน้ันถ้าไม่เจอ  ภัยแล้งก็เจอนำ้าท่วมใหญ่ดังที่ประสบมาแล้วก่อนหน้าน้ัน  การเตรียม  276

การในยามปกติจึงเป็นเร่ืองของการขุดลอกคูคลอง  ทำาทางระบายนำ้า  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: และสร้างท่ีเก็บกักนำ้าหรือแก้มลิงตามแนวพระราชดำาริของในหลวง รัชกาลท่ี  ๙  รัฐบาลจึงเร่ิมโครงการหลายโครงการที่เคยพูดถึงมานาน  แล้วแต่พับไป  เช่น  บึงสีไฟ  จังหวัดพิจิตร  บึงบอระเพ็ด  จังหวัดนคร-  สวรรค์  บึงราชนก  จังหวัดพิษณุโลก  กว๊านพะเยา  จังหวัดพะเยา   เม่ือรัฐบาลพลเอกประยุทธ์เข้ามาใหม่ๆ เจอปัญหาน้ำาท่วมเข้า  เหมือนกันแล้วตามมาด้วยภัยแล้งตามสูตรเดิม  จึงต้องเร่งศึกษาวิจัย  หาทางพัฒนาพันธุ์ข้าวท่ีปลูกในที่น้ำาท่วมได้และเก็บเกี่ยวได้เร็ว  ทั้ง  ยงั หาทางปอ้ งกนั นาำ้ ทว่ มดงั ทเ่ี กดิ โครงการบางระกาำ โมเดลขนึ้ ทจี่ งั หวดั   พิษณุโลก  ต่อมาก็เริ่มโครงการปทุมธานีโมเดล  อพยพคนปลูกบ้าน  เรือนรุกลำ้าลำาน้ำาคลองรังสิตไปอยู่รวมกันในที่ราชพัสดุท่ีจัดให้และ  ถอนสภาพแล้ว  ตั้งสหกรณ์ให้คนเหล่านั้นกู้เงินปลูกสร้างบ้านอยู่  อาศยั ในทใี่ หม ่ โมเดลนมี้ งุ่ แกป้ ญั หาแบบไฟวอ์ นิ วนั  คอื เปดิ ทางระบาย  น้ำารักษาส่ิงแวดล้อม  จัดการกับผู้บุกรุกที่สาธารณะ  พัฒนาให้คนจน  มีที่อยู่อาศัยเป็นของตนเอง  และยังสร้างอาชีพและรายได้ให้เขาอีก  ด้วย  ต่อมาก็เร่ิมลาดพร้าวโมเดล  ปรับปรุงคลองลาดพร้าวให้เป็นทาง  ระบายนำ้าสายใหญแ่ ตก่ ็ยงั ไม่ได้รับความรว่ มมอื เทา่ ที่ควร   ในการพัฒนาระยะยาวซึ่งรัฐบาลเรียกว่า “เสริมสร้าง” นายกฯ  ไปได้แรงบันดาลใจมาจากคราวประชุมสมัชชาสหประชาชาติซ่ึงพูด  ถึงปัญหาใหญ่ของโลกยุคใหม ่ ๕ ด้าน คอื  ๑. การเป็นสังคมผู้สูงอาย ุ (Aging  Society)  เด็กจะเกิดน้อยลง  คนแก่จะมากขึ้น  อีกหน่อยจะ  กระทบโรงเรียนเพราะเด็กเข้าเรียนน้อยลง  มหาวิทยาลัยอาจต้องปิด  ตัวเอง  คนแก่มีมากเพราะหยูกยาดีขึ้น  การแพทย์ดีข้ึน  คนอายุยืน  มากข้ึน  ทีน้ีใครจะดูแลคนแก่  ๒.  ปัญหาจากสภาพแวดล้อมดินฟ้า  อากาศเปลี่ยนแปลง  (Climate  Change)  ฤดูกาลจะวิปริตแปรปรวน  หิมะถล่ม  น้ำาแข็งขั้วโลกละลาย  น้ำาจะท่วม  พืชพันธุ์ธัญญาหารและ  แม้แต่ภูมิประเทศจะเปลี่ยนแปลง  ๓.  ปัญหาอาหารและนำ้า  (Food  and  Water)  คล้ายๆ  กับว่าข้าวจะยาก  หมากจะแพง  ประเทศไหนมี  277

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ศกั ยภาพจะเปน็ ครวั โลกได ้ เชน่  ทาำ นาปลกู ขา้ วไดผ้ ลด ี หรอื ทาำ ประมง  ได้ดีจึงควรเร่งพัฒนาศักยภาพไว้รับมือ  ๔.  ปัญหาโรคระบาด  (Epi-  demics)  นับวันจะมีโรคระบาดและโรคติดต่อแปลกๆ  มากข้ึนทุกท ี จึงควรเร่งหาทางป้องกันและกำาจัดให้หมดไป  ๕.  ปัญหาผู้ก่อการร้าย  (Terrorism) ในเวลานั้นพุ่งเป้าท่แี นวร่วมอสิ ลามใหมห่ วั รุนแรง (ISIS)  ทกี่ ำาลังเปน็ ปญั หาอย่ใู นตะวนั ออกกลางและยุโรป   นายกฯ นาำ ปญั หาโลกเหลา่ นมี้ ากาำ หนดเปน็ ปญั หาของชาตแิ ละ  เพิ่มปัญหาพลังงาน  ปัญหาเทคโนโลยีที่กำาลังก้าวไกลและไวมากจน  เรากำาลังจะตกรุ่นตามไม่ทัน  เร่ืองเทคโนโลยีนี้เองท่ีทำาให้เราตัดสินใจ  ตั้งกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมขึ้น  และนำาเทคโนโลยีมา  ใชใ้ นการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ มากขน้ึ จนแตกแขนงเปน็ ความคดิ เรอ่ื ง  ยุทธศาสตร์ชาติ  Smart  City  Digital  Government  Big  Data,  EEC  และ Thailand 4.0 ในเวลาตอ่ มา   ตำมรัฐธรรมนูญฉบับก่อนๆ แต่ไหนแต่ไรมำ คณะรัฐ- มนตรมี อี าำ นาจหนา้ ทอี่ ยปู่ ระการเดยี วคอื  “การบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ ”  แค่นี้ก็ยากเย็นทำาไม่หวาดไม่ไหวแล้ว  เพราะคำาว่าการบริหารราชการ แผ่นดินมีความหมายกว้างขวาง  ครอบคลุมถึงการกำาหนดนโยบาย  การทำาตามนโยบายท่ีกำาหนดและการทำาตามแนวนโยบายแห่งรัฐ  และแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  ซ่ึงรัฐบาลไม่ได้ กำาหนดแต่ต้องทำาตาม  ตลอดจนการแก้ปัญหาของประเทศไม่ว่าท ่ี ค้างคามาแต่เก่าก่อนหรือเป็นปัญหาเฉพาะหน้าเพ่ิงเกิดใหม ่ และการ  บังคับให้เป็นไปตามกฎหมาย  พูดอีกทีก็คือการแก้ปัญหาในอดีต  และขับเคลื่อนประเทศไปสู่อนาคต  อะไรท่ีหากไม่ใช่งานด้านนิต ิ บัญญัติและงานด้านตุลาการแล้วย่อมเป็นงานด้านบริหารของรัฐบาล  ท้ังนั้น   การบริหารราชการแผ่นดินต่างจากการปฏิบัติราชการ เพราะ  การบริหารราชการเป็นเร่ืองนโยบาย  จึงอยู่ในอำานาจหน้าที่ของฝ่าย 278

การเมืองซึ่งก็คือคณะรัฐมนตรี  ส่วนการปฏิบัติราชการเป็นเรื่องการ  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ลงมือปฏิบัติ  แอกชั่นหรือโอเปอเรชั่น  จึงอยู่ในอำานาจหน้าที่ของ  ข้าราชการและเจ้าหน้าท่ีของรัฐไม่ว่าจะเป็นพลเรือน  ตำารวจ  ทหาร  พนักงานรัฐวิสาหกิจ  องค์การมหาชน  หรือองค์กรองค์การใดก็ตาม   รัฐบาล  คสช.ของพลเอกประยุทธ์ก็มีบทบาทอำานาจหน้าท ่ี อย่างเดียวกันคือการบริหารราชการแผ่นดิน  แต่เพราะรัฐธรรมนูญ  กลัวว่าจะทำางานอย่างเดียวดูน้อยไปไม่พอมือกระมัง  จึงกำาหนดว่า  นอกจากการบริหารราชการแผ่นดินแล้ว  ยังต้องทำาเร่ืองการปฏิรูป ประเทศและสรา้ งความสามคั คปี รองดองอกี ดว้ ย ภายหลงั รฐั ธรรมนญู   ฉบับ  พ.ศ.๒๕๖๐  มาเพิ่มบทบาทอีกเร่ืองคือการทำายุทธศาสตร์ชาติ หรือเป้าหมายทิศทางการพัฒนาประเทศ  พลเอกประยุทธ์ซ่ึงถนัดเร่ือง  อักษรย่ออยู่แล้วจึงระบุภาระงานของรัฐบาลว่า  ได้แก่  “ป.ย.ป.”  ย่อ  มาจากคำาว่าปฏิรูป  ยุทธศาสตร์ชาติ  และปรองดอง  พอขึ้นเวทีคราใด  ท่านจะออกตัวก่อนว่าไม่ได้ย่อมาจากประยุทธ์  ป้อม  ป๊อกอะไรพรรค์  น้ันหรอกนะจ๊ะ   ป.ย.ป.นตี้ อ่ ไปกลายเปน็ หลกั สตู รระยะสน้ั สาำ หรบั ปลดั กระทรวง  อธิบดี  ผู้ว่าราชการจังหวัดจะต้องเข้ามาฝึกหัดปฏิบัติการ  เพ่ือให้รู้จัก  การกำาหนดวิสัยทัศน์  การจัดทำายุทธศาสตร์และการขับเคลื่อนไปสู่  การปฏิบัติ  โดยเป็นการแชร์ประสบการณ์  ปัญหา  และกลเม็ดในการ  แก้ปัญหาของแต่ละหน่วยงานมากกว่าฟังเลกเชอร์  ท่านนายกฯ  กำาหนดหลกั สูตรเองและยำ้าวา่ ไมม่ กี ารเดนิ ทางไปดงู านเดด็ ขาด   ผมเคยไปน่ังฟังนักศึกษา ป.ย.ป. แสดงแนวคิดการแก้ปัญหา  ของชาตอิ ยา่ งนา่ สนใจ บางกลมุ่ ศกึ ษาและแนะแนวทางจดั การกบั ขยะ  บางกลุ่มพูดถึงการแก้ปัญหาแหล่งท่องเท่ียว  รถโดยสารสาธารณะ  ไม่ประจำาทาง  การให้ชาวบ้านหัดทำาและเรียงอิฐสร้างบ้านแบบราคา ถูกกว่าปกติร้อยละ  ๓๐  ทุกอย่างปฏิบัติได้จริง  ฟังแล้วเห็นว่าประเทศ ยงั มีความหวงั  หวังแตว่ า่ เมอ่ื พวกเขามอี าำ นาจแล้วจะนำาไปปฏบิ ตั ิกัน   รัฐบาลขีดเส้นมาต้ังแต่เริ่มแรกว่าทุกคนอย่าชะล่าใจว่ามีเวลา  279

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ทาำ งานเหลือเฟอื  เพราะปญั หาของประเทศรอไม่ได ้ ขอใหเ้ รง่ มือทาำ งาน  ขาดเงนิ ขอใหบ้ อก ขาดคนจะหาคนมาชว่ ย ขาดอาำ นาจจะออกกฎหมาย  ให้  ยุคน้ีไม่ใช่ยุคปกติจึงอย่าถนอมออมแรง  อย่ากลัวจะเสียคะแนน  เสียงหรือความนิยม  อย่ากลัวม็อบหรือคนต่อต้าน    แรกๆ  รัฐบาล  ตั้งเป้าว่าจะจบภารกิจและจัดการเลือกต้ังได้ในปี  ๒๕๕๘  ด้วยซำ้า  ภายใต้เงื่อนไขว่าประกาศใช้กติกาหรือรัฐธรรมนูญได้สำาเร็จเรียบร้อย  และบ้านเมืองมีความสงบเรียบร้อย  ผมมีความรู้สึกและสังเกตเห็น  ว่ารัฐบาลต้ังใจอย่างนั้นจริงๆ    ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลจึงกำาหนดปฏิทินการทำางานว่า ๑. ให้เร่ง  สะสางแก้ไขปัญหาเก่าที่ค้างคาอยู่  เช่น  ปัญหาการทุจริตเรื่องข้าว  มันสำาปะหลัง  การทุจริตในโครงการต่างๆ  ๒.  พร้อมกันน้ันให้คิดอ่าน  เรอ่ื งโครงการใหมๆ่  ถา้ เป็นโครงการระยะสัน้ ใหเ้ รม่ิ เลยและทำาให้เสรจ็ ในสมัยน้ี  ๓.  ถ้าเป็นโครงการระยะยาวให้ลงหลักปักฐาน  เร่ิมต้นเพาะ  เช้ือหรือนำาร่องไว้ก่อนแล้วส่งต่อให้รัฐบาลหน้ารับเอาไปทำา  แต่พอ  เริ่มเข้าหลายโครงการ  เช่น  โครงการระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก  หรือเขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออกหรือ  EEC  โครงการรถ  ไฟความเร็วสูง  รถไฟทางคู่  โครงการพัฒนาประเทศด้านดิจิทัล  ด้าน  เทคโนโลยี  อุตสาหกรรมชั้นสูง  นวัตกรรมดังท่ีเรียกว่าไทยแลนด์  ๔.๐  รัฐบาลก็ใจหายว่าถ้ารัฐบาลลุกออกไปเสียแล้ว  รัฐบาลต่อๆ  ไปไม ่ เข้ามาทำาต่อจะทำาอย่างไร  ประเทศไทยเสียโอกาสมามากแล้วจาก  การทำาอะไรท้ิงๆ ขว้างๆ ขาดความต่อเน่ือง คนใหม่ก็ไม่เอากับคนเก่า  ของดีๆ  อย่างไรก็พอใจจะเปล่ียนแผนเปลี่ยนนโยบายใหม่  บางทีก ็ ย้ายไปทำาท่ีจังหวัดอื่น  ถนน  ทางด่วนบางสายจึงด้วนๆ  ห้วนๆ  นัก-  ลงทุนพากันเข็ดขยาดว่าขืนลงทุนไปแล้วรัฐบาลใหม่ไม่เอาด้วยจะทำา  อย่างไร  ข้อน้ีเองจึงทำาให้เกิดความคิดเรื่องยุทธศาสตร์ชาติข้ึนและ  กาำ หนดให้ยาวไกลไปถงึ  ๒๐ ป ี (ปรบั เปลยี่ นระหว่างทางได้)   การพัฒนาสำาคัญที่ปลุกปลำ้ากันมานานเร่ืองหน่ึงแล้วมาสำาเร็จ  ลงในสมัยรัฐบาลนี้คือ  การจัดตั้งเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก  280

หรือที่รู้จักกันในนามของ  EEC  คำานี้ย่อมาจาก  Eastern  Economic  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: Corridor  และเป็นคนละคำากับ  AEC  เพราะ  AEC  คือประชาคม  เศรษฐกิจอาเซียนซ่ึงครอบคลุม  ๑๐  ประเทศในภูมิภาคน้ี  แต่  EEC  เป็นเรอ่ื งของไทยโดยเฉพาะ   ความเดิมต้องย้อนประวัติศาสตร์กลับไปสมัยรัฐบาลพลเอก  เปรม  ติณสูลานนท์เม่ือ  ๓๐  ปีเศษมาแล้ว  ซึ่งมองการณ์ไกลว่าควร พัฒนาเมืองชายฝั่งทะเลภาคตะวันออกของไทย  ได้แก่  ชลบุรี  ระยอง  ให้เป็นเมืองท่าหน้าด่านทางเศรษฐกิจ  จึงเกิดท่าเรือแหลมฉบังและ นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดข้ึน  โดยมีเลขาธิการสภาพัฒน์สมัยน้ัน  ดร.เสนาะ  อูนากูลเป็นหัวเร่ียวหัวแรงซ่ึงเรียกว่าโครงการ  Eastern  Seaboard  หรือโครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก  แต่การ  พฒั นาตอ่ ยอดใหเ้ ปน็ เขตอตุ สาหกรรมสมบรู ณแ์ บบไดช้ ะงกั ไปในเวลา  ต่อมากลับไปพูดถึงนิคมอุตสาหกรรมและเขตส่งเสริมอุตสาหกรรม  ในที่อ่ืนๆ  แทน นี่ก็แสดงให้เห็นถึงความไม่ต่อเนื่องของยุทธศาสตร์  ชาตอิ ีกเรื่องหนึ่ง   พลเอกประยุทธ์เข้ามาพร้อมกับคำาพูดสมัยแรกตั้งรัฐบาลว่า  “ผมจะต่อยอดนโยบำยอีสเทิร์นซีบอร์ดของป๋ำ”  ในระยะแรก  คุณชาย  ปรีดิยาธรในฐานะรองนายกรัฐมนตรีฝ่ายเศรษฐกิจเป็นผู้รับผิดชอบ เร่ืองนี้ โดยจดั ต้ังเป็นเขตพฒั นาเศรษฐกจิ พเิ ศษภาคตะวนั ออกท่ีจะให ้ มกี ารพัฒนาพิเศษและสิทธปิ ระโยชนแ์ กผ่ ลู้ งทนุ  และมีความคดิ จะให้ มีเขตพิเศษที่ย่อมเยาลงมาในภูมิภาคอ่ืนด้วย ขณะนั้นเรียกกันเองว่า  Western  Seaboard  รองรับการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษของพม่า  ที่ทวาย  มะริด  และ  Southern  Seaboard  รองรับการพัฒนาภาคใต ้ ท้ังฝ่ังอนั ดามันและอ่าวไทย   เม่ือ ดร.สมคิด จาตุศรีพิทักษ์เข้ามาสานต่อในฐานะรองนายก  รฐั มนตรฝี า่ ยเศรษฐกจิ กค็ ดิ อกี แบบวา่  การใหม้ ซี บี อรด์ อนื่ ๆ จะกระจาย การลงทนุ มากไปซงึ่ ในทส่ี ดุ จะไมโ่ ตสกั แหง่  จงึ ใหใ้ ชว้ ธิ ปี ระกาศนโยบาย  ต้งั เป็นเขตพัฒนาพิเศษเลก็ ๆ กระจายไปทวั่ ประเทศแทน อาท ิ แมส่ อด  281

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม จังหวัดตาก  สะเดา  จังหวัดสงขลา  อรัญประเทศ  จังหวัดสระแก้ว  และรอการออกกฎหมายกลางฉบบั เดยี ว แตภ่ าคตะวนั ออกมลี กั ษณะ  พิเศษ  มีฐานเดิมคืออีสเทิร์นซีบอร์ดอยู่แล้ว  สามารถเดินหน้าได้เร็ว  จงึ ให้เปน็ เขตพฒั นาเร่งด่วนและมกี ฎหมายพเิ ศษต่างหาก   ในระยะแรกได้ตั้งเป็นระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออกตรงกับ  ภาษาอังกฤษว่า  Eastern  Economic  Corridor  เรียกโดยย่อว่า  EEC  ขีดวงเอาพื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทรา  ชลบุรี  ระยอง  รองรับการลงทุนใน  กลุ่มอุตสาหกรรมเป้าหมายของประเทศ  ที่เจาะจงเอาตรงน้ีเพราะ  ความพรอ้ มของระบบโครงสรา้ งพน้ื ฐานทงั้ ทางถนน รถไฟ ทา่ อากาศ-  ยาน  ท่าเรือ  และนิคมอุตสาหกรรม  และมีมหาวิทยาลัย  สถานท่ีตาก  อากาศ  สนามกอล์ฟ  อยู่ใกล้ท่าเรือนำ้าลึกทวายของพม่า  และท่าเรือ  สีหนุวิลล์ของกัมพูชา  ท่าเรือวังเตาของเวียดนาม  ต่อมาก็ได้ออก  กฎหมายว่าด้วยเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกข้ึนครอบคลุม  ๓  จังหวัดดังกล่าว  และอาจตราพระราชกฤษฎีกาขยายออกไปอีกก็ได้  ในจงั หวดั เหลา่ นอ้ี าจมกี ารประกาศบางพน้ื ทเี่ ปน็ เขตสง่ เสรมิ อนั เปรยี บ  เสมือนไข่แดงกลางไข่ดาว  ซ่ึงการลงทุนในเขตส่งเสริมจะได้รับสิทธิ  พเิ ศษเพม่ิ ขนึ้ หลายประการ อาท ิ สทิ ธทิ าำ งานของคนตา่ งดา้ ว สทิ ธทิ าง  ภาษี  สิทธิส่งออกเงินตรา  สิทธิซ้ืออสังหาริมทรัพย์อันเป็นเร่ืองของ  การส่งเสริมการลงทนุ   ผมเป็นกรรมการกฤษฎีกาตรวจร่างกฎหมายน้ี  ในชั้นคณะ  กรรมการกฤษฎีกาที่มีอาจารย์มีชัย  ฤชุพันธุ์เป็นประธาน  และเมื่อ  กฎหมายเข้าสภานิติบัญญัติแห่งชาติ  ผมได้ตามไปเป็นประธานคณะ  กรรมาธกิ าร   อกี สกั  ๕ ป ี ๑๐ ป ี เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออกจะเปน็ ศนู ย ์ กลางทางเศรษฐกิจในการผลิตและส่งออกท่ีสำาคัญที่สุดของประเทศ  ดังท่ีทุกวันนี้มีนักลงทุนต่างชาติให้ความสนใจจะเข้ามาลงทุนด้าน  อตุ สาหกรรมเปา้ หมาย เชน่  ดา้ นอตุ สาหกรรมดจิ ทิ ลั  ปญั ญาประดษิ ฐ์  (Artificial Intelligence) อตุ สาหกรรมซอ่ มเครอ่ื งบนิ  ธรุ กจิ สขุ ภาพครบ  282

วงจร  นอกจากน้ียังจะมีการวางระบบคมนาคมขนส่งเช่ือมโยงอีกด้วย  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: อาทิ  การพัฒนาท่าอากาศยานนานาชาติอู่ตะเภา การพัฒนาท่าเรือ  แหลมฉบังและมาบตาพุด  รถไฟทางคู่  รถไฟความเร็วสูง   โดยสรุปคือรัฐบำลใช้ค�ำสโลแกนส้ันๆ ว่ำ ลงมือท�ำ ท�ำอยู่แล้ว และจะทำ� ตอ่ ๆ ไป...เขำ้ ใจตรงกันนะจ๊ะ ในส่วนเนื้อหำของงำนเรื่องแรกท่ีรัฐบำลหยิบขึ้นมำท�ำ ทันทีก่อนเพ่ือนก็คือ  การรักษาความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง  ไม ่ ให้ปะทะกัน  ไม่ให้ขัดแย้งกัน  ไม่ให้สภาพบ้านเมืองเมื่อ  พ.ศ.๒๕๕๑-  ๒๕๕๗  กลับมาอีก  เพื่อว่าประชาชนจะทำามาหากินตามปกติได้  ไป  ไหนมาไหนรู้สึกปลอดภัย  ไม่มีการด่าทอกันทางวิทยุ  โทรทัศน์  หรือ  ส่ือต่างๆ  ซ่ึงเอาเข้าจริงแล้วคำาพูดท่ีก่อให้เกิดความจงเกลียดจงชัง  (Hate  Speech)  นั้นพอควบคุมอยู่ได้เพราะกลัวคำาสั่ง  คสช.และ  พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์  แต่ข่าวเท็จ  ข่าวบิดเบือน  (False  Speech)  ยัง  คงแพร่อยู่มาก   ความสงบเรียบร้อยเห็นได้จากการดูแลปัญหาอาชญากรรมทั้ง  ท่ีเกิดแก่คนไทยและนักท่องเท่ียวต่างชาติ  การติดตามจับกุมดำาเนิน  คดีที่ปล่อยปละละเลยมานานทั้งท่ีก่อความเสียหายหรือความเดือด  ร้อนรำาคาญ  เช่น  รถตู้เถื่อน  มอเตอร์ไซค์เด็กแว้น  การขว้างปาสิ่งของ  ใส่ยานพาหนะ  ทัวร์ศูนย์เหรียญเอาเปรียบนักท่องเท่ียว  และการจัด  การกับม็อบหรือการชุมนุมประท้วงเรียกร้องเดินขบวน  ปิดถนน  ปิด  สนามบิน  ไม่ว่าที่ใดในประเทศ  เรื่องน้ีไม่ได้เกิดจากการกำาราบปราบ  ปรามหรือห้ามปรามเทา่ นนั้  แตเ่ กดิ จากมาตรการปอ้ งกนั โดยการสรา้ ง  ความรบั ร ู้ ความเขา้ ใจลว่ งหนา้ ทางโทรทศั นแ์ ละสอ่ื ตา่ งๆ และการเชิญ  ผู้ประท้วงมาชี้แจงปรับทัศนคติจนเป็นที่เข้าใจซ่ึงก็ให้ความร่วมมือ  กันดี  ท้ังยังใช้มาตรการป้องกันและบรรเทาความเดือดร้อนแก้ปัญหา  ใหด้ ว้ ย   ได้แก่ การจัดตั้งศูนย์ดำารงธรรมรับเรื่องร้องเรียนท่ีศาลากลาง  283

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม จังหวัดทุกแห่ง  และยังลงไปถึงระดับอำาเภออีกด้วย  ประชาชนมีเรื่อง  ทกุ ขร์ อ้ นเลก็ บา้ งใหญบ่ า้ งตง้ั แตป่ ญั หาหนน้ี อกระบบ การถกู เจา้ หนา้ ที่  กลั่นแกล้ง  ความไม่เป็นธรรม  ความยากจน  ปัญหาที่ทำากิน  จนถึง  เร่ืองการนำาเข้าส่งออก  การทุจริตคอร์รัปช่ัน  ราคาพืชผลการเกษตร  จะถูกแนะนำาให้ไปร้องท่ีศูนย์ดำารงธรรมซึ่งเจ้าหน้าท่ีจะคล่ีคลายแก ้ ปัญหาให้เท่าท่ีทำาได้  ถ้าเป็นเรื่องใหญ่ก็ส่งต่อไปยังกระทรวงจนถึง  นายกรัฐมนตรี  วิธีน้ีชาวบ้านไม่ต้องเหมารถหรือเดินขบวนเข้ามาถึง  ทาำ เนยี บรฐั บาลใหเ้ สยี เวลา เสยี เงนิ  ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั จะเปน็ ปราการ  ด่านแรกท่ีต้องปะทะปะทังและแก้ปัญหาให้ได้  มิฉะน้ันจะถือเป็น  ความบกพรอ่ ง   ม็อบกลุ่มเล็กๆ ยังพอมีอยู่บ้างแต่มักเป็นม็อบการเมือง เรียก  ร้องให้ปล่อยตัวผู้ต้องหาบ้าง  เรียกร้องการเลือกต้ังบ้าง  ให้ยกเลิก  คำาสั่ง  คสช.ฉบับโน้นฉบับน้ีบ้าง  ซ่ึงก็จะเผชิญกับการประกาศคณะ  รักษาความสงบแห่งชาติท่ี  ๕๗/๒๕๕๗  ที่ห้ามชุมนุมทางการเมือง  เกนิ  ๕ คน บางทเี วลานายกฯ ไปราชการตา่ งจงั หวดั กม็ กี ลมุ่ นกั ศกึ ษา  ชูป้ายบ้าง  ชุมนุมเรียกร้องบ้างพอเป็นสีสันซ่ึงก็ไม่เป็นปัญหากระทบ  ความสงบเรียบรอ้ ยแตอ่ ย่างใด   จากการสำารวจความคิดเห็นหรือโพลของสถาบันต่างๆ พบว่า  การทำางานของ  คสช.และรัฐบาลในด้านนี้เป็นท่ียอมรับและถือว่า  โดดเด่นเป็นรปู ธรรมทส่ี ุด เพราะต่างกป็ ระจักษ์แกต่ นได้ดอี ยแู่ ล้ว   นอกจากงานด้านการรักษาความสงบเรียบร้อย ก็คือเร่ืองการ  ออกกฎหมายอันเป็นความต้องการเร่งด่วนของประเทศซ่ึงแบ่งออก  ได้เปน็  ๖ กลมุ่ ดงั นี้   ๑. การเร่งยกร่างรัฐธรรมนูญและกฎหมายลูก กฎหมายหลาน  ท่ีเก่ียวข้อง  คำาว่า  “กฎหมำยลูก”  หลายคนงง  เคยมีชาวบ้านต่าง  จังหวัดถามว่า  “นำยกฯ คะ กฎหมำยลูกน่ีใคร  เป็นพ่อเป็นแม่มันหรือ คะ”  นายกฯ  ตอบว่า  โถๆ!  ยายไปมัวหลับอยู่ที่ไหน  กฎหมายลูกคือ กฎหมายลำาดับรองๆ  ที่แตกแขนงมาจากกฎหมายหลัก  รัฐธรรมนูญ  284

เป็นกฎหมายหลัก  แต่เขียนยาวมากละเอียดมากไม่ได้  ก็เขียนเอาแต่  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: หลักใหญ่ๆ  รายละเอียดชนิดใคร  ทำาอะไร  ท่ีไหน  เม่ือไร  อย่างไร  เขา  ไม่เขียนไว้ในรัฐธรรมนูญให้เทอะทะพะรุงพะรัง แต่จะไปขยายความ  โดยเขียนในกฎหมายอื่นท่ีจะร่างในอนาคต อย่างนี้ก็เรียกรัฐธรรมนูญ  ว่ากฎหมายพ่อ  กฎหมายแม่  ส่วนกฎหมายอ่ืนๆ  ซึ่งศักดิ์สิทธิ์น้อยลง  มานั้นเรียกว่ากฎหมายลูก  เคยมีคนฟังอย่างน้ีแล้วเอาไปแซว  โดย  ถามว่าถ้ากฎหมายลูกเขียนวิตถารพิสดารแหกคอกไปจากกฎหมาย  แม่จะเรียกว่าอะไร  เลยมีผู้ตอบว่ากฎหมายท่ีพ่อแม่ไม่ส่ังสอนม้ัง!    ๒. กลุ่มกฎหมายท่ีเป็นพันธะระหว่างประเทศ อันสืบเน่ืองจาก  ที่ไทยไปลงนามสัญญิงสัญญากับเขาไว้หรือผูกพันกันว่าเราจะยอม  ทำาอย่างนั้นอย่างน้ี  ซึ่งล้วนต้องมีการออกกฎหมายมารองรับ  พันธะ  เหล่านี้เขาไม่ได้มาบีบคอเรา  เพราะเรามีเอกราชอธิปไตย  ใครจะมา  เป็นเจ้าเข้าครอง  คนต้องบังคับขับไส  เคี่ยวเข็ญเย็นคำ่าร่ำาไป  ตามวิสัย  เชิงเช่นผู้เป็นนายได้ง่ายๆ  แต่เพราะเราไปตกปากลงคำายอมเองเพื่อ  แลกเปล่ียนผลประโยชน์กัน  เช่น  เขาจะลดภาษีนำาเข้าให้เรา  เขาจะ  ยอมให้เราส่งสินค้าไปขายในประเทศเขา  เขายอมให้เครื่องบินของ  เราลงจอดในประเทศเขา  บางเร่ืองก็เป็นพันธะแบบพหุภาคีผูกมัดไป  เกือบทั่วโลก  ถ้าไปเบี้ยว  เขาก็จะประจาน  ตำาหนิ  หรือโพนทะนาไป  ทวั่ โลกจนขายหนา้ ขายตาเสยี รงั วดั  คราวนใี้ ครๆ กไ็ มอ่ ยากคบคา้ ดว้ ย   ก่อน พ.ศ.๒๕๕๗ เราไปตกลงอย่างนี้เอาไว้มากอยู่ แล้วก็ไม่  ได้มีรัฐบาลชุดใดตั้งใจจะเบ้ียว  แต่ช่วงเวลานั้นบ้านเมืองไม่สงบเรียบ  ร้อย  จะออกกฎหมายสักเร่ืองมันให้ยากเย็นแสนเข็ญอย่างท่ีว่าแหละ  ครบั  ขนาดจาก พ.ศ.๒๕๕๑-๒๕๕๗ สภาฯ ออกกฎหมายไดเ้ ฉลยี่ ปลี ะ  ไมถ่ งึ  ๒๐ ฉบบั  ฉะนนั้ เรอื่ งนจี้ งึ เปน็ สงิ่ ทต่ี อ้ งทาำ ทนั ทใี นสมยั น ี้ กฎหมาย กลุ่มน้ีที่ออกมา  ได้แก่  กฎหมายสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า  กฎหมาย  งาช้างซ่ึงห้ามการค้าขายหรือมีไว้ในครอบครองซ่ึงงาช้าง  กฎหมาย ศุลกากร  กฎหมายลิขสิทธ์ิ  กฎหมายเคร่ืองหมายการค้า  กฎหมาย  ความลับทางการค้า  กฎหมายการรับขนคนโดยสารทางถนนระหว่าง  285

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ประเทศ  กฎหมายการรับขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ  กฎหมาย  ประมง  กฎหมายเดินอากาศ  กฎหมายป้องกันและปราบปรามการค้า  มนุษย์  กฎหมายป้องกันและปราบปรามการสนับสนุนทางการเงินแก ่ การก่อการร้าย   กฎหมายเหล่านี้บางฉบับออกมาได้อย่างฉิวเฉียดเต็มที เพราะ  เขากำาลังจะข้ึนบัญชีประเทศเราเอาไว้ตอบโต้ต่อต้านอยู่แล้ว  อาทิ  กฎหมายประมง กฎหมายเดนิ อากาศ ซง่ึ บางฉบบั จะตราเปน็ กฎหมาย  ปกติก็จะไม่ทันการณ์  ต้องใช้อำานาจพิเศษตามมาตรา  ๔๔  ประกาศ  ใชโ้ ดยเรว็  เมอื่ เราออกกฎหมายเหลา่ นมี้ าไดเ้ ขากโ็ ลง่ อก ออกประกาศ  ชนื่ ชมโสมนสั ใหแ้ กเ่ รา เปน็ การเรยี กความเชอ่ื มนั่ จากสงั คมนานาชาติ  กลบั คนื มา   ๓. กลุ่มกฎหมายเพ่ือความเป็นธรรมในสังคม ส่งเสริมมนุษย-  ธรรม ศลี ธรรม ลดความเหลอ่ื มลาำ้  อยา่ งนอ้ ยกอ็ ยา่ ใหช้ อ่ งวา่ งระหวา่ ง คนมีเงินกับคนไม่มีเงิน  คนแข็งแรงกับคนพิการ  คนมีโอกาสดีกับ  ผู้ด้อยโอกาสถ่างกว้างเกินไป  อย่าให้พูดกันได้ว่า  “คนจนมีสิทธิ์ไหม ครบั ” หรอื  “คุกมไี วข้ งั แตค่ นจน” กฎหมายที่ออกมาได้ในกลุ่มน้ี  อาทิ  กฎหมายคุ้มครองคนไร้ที่  พ่ึง  กฎหมายป้องกันการทารุณกรรมและจัดสวัสดิภาพสัตว์  กฎหมาย สถานพยาบาลสัตว์  กฎหมายการทวงถามหน้ี  กฎหมายความเท่า  เทยี มระหวา่ งเพศ กฎหมายกองทนุ พฒั นาสอ่ื ปลอดภยั และสรา้ งสรรค์  กฎหมายภาษีการรับมรดก กฎหมายกองทนุ ยุตธิ รรม กฎหมายอาญา ว่าด้วยความผิดเก่ียวกับส่ือลามกอนาจารเด็ก  กฎหมายแพ่งว่าด้วย  ค้ำาประกัน  จำานอง  จำานำา  กฎหมายป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้ง ครรภ์ในวัยรุ่น  กฎหมายการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม  กฎหมายคุม  ประพฤติ  กฎหมายห้ามเรียกดอกเบ้ียเกินอัตรา  กฎหมายกองทุนเงิน  ให้กยู้ มื เพ่อื การศกึ ษา กฎหมายคา่ ตอบแทนผู้เสยี หายและคา่ ทดแทน  และค่าใช้จ่ายแก่จำาเลยในคดีอาญา  กฎหมายกองทุนเพื่อความ เสมอภาคทางการศึกษา กฎหมายปา่ ไม้ท่ีอนุญาตให้ชาวบ้านปลูกไม ้ 286

มีค่าแล้วตัดขายได้  กฎหมายจัดรูปที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม  กฎหมาย ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: คุ้มครองเด็กท่ีเกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการ  แพทย ์ กฎหมายขายฝากทีเ่ ปน็ ธรรมกวา่ เดิม   ๔. กลุ่มกฎหมายที่จัดระเบียบสังคม จัดระเบียบราชการ เพื่อ  ให้ประชาชนมีความสะดวก  ลดภาระ  ป้องกันและปราบปรามการ  ทุจริต  ลดอำานาจ  หรือการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าท่ีซ่ึงอาจนำาไปสู่การ ทุจริตหรือกดข่ีข่มเหงประชาชน  อาทิ  กฎหมายให้ข้าราชการบำานาญ กลับไปใช้สิทธิในบำาเหน็จบำานาญได้  กฎหมายอำานวยความสะดวก ในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ  กฎหมายข้าราชการหลาย  ฉบบั ซงึ่ ปรบั เงนิ เดอื น คา่ ตอบแทนแกข่ า้ ราชการประเภทตา่ งๆ เพอื่ ให้ เกิดความเป็นธรรมและสอดคล้องกับค่าครองชีพ  กฎหมายการชุมนุม  สาธารณะ  กฎหมายการบริหารทุนหมุนเวียน  กฎหมายจัดตั้งศาล อาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ  กฎหมายวิธีพิจารณาคดีทุจริต  และประพฤติมิชอบ  กฎหมายการจัดทำายุทธศาสตร์ชาติ  กฎหมาย แผนและข้ันตอนการดำาเนินการปฏิรูปประเทศ  กฎหมายวินัยการเงิน  การคลังของรัฐ  กฎหมายการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาค  รฐั   ๕.  กลุ่มกฎหมายเพ่ือส่งเสริมการลงทุน  พัฒนาเศรษฐกิจ  เพิ่มความสามารถในการแข่งขัน  อาทิ  กฎหมายธุรกิจสถาบันการเงิน  กฎหมายประกันวินาศภัย  กฎหมายประกันชีวิต  กฎหมายกองทุน พฒั นาระบบสถาบนั การเงนิ เฉพาะกจิ  กฎหมายหลกั ประกนั ทางธรุ กจิ   กฎหมายการพัฒนาดิจิทัลเพ่ือเศรษฐกิจและสังคม  กฎหมายการ  เพ่ิมขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศสำาหรับอุตสาหกรรม  เป้าหมาย  กฎหมายการแข่งขันทางการค้า  กฎหมายเขตพัฒนาพิเศษ  ภาคตะวันออกหรอื ทีเ่ รียกว่า EEC   กฎหมายบางฉบับ เช่น กฎหมายหลักประกันทางธุรกิจนั้น  วงการธรุ กจิ เรยี กรอ้ งมานานป ี เมอ่ื กฎหมายนอี้ อกมาได ้ ผแู้ ทนธนาคาร  โลกได้มาพบนายกฯ  และผม  และขอบคุณพร้อมท้ังช่ืนชมยินดี 287

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   ๖. กลุ่มกฎหมายเพ่ือจัดระเบียบกระบวนการยุติธรรม ส่วน  ใหญ่เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา  และประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  เช่น  แก้ไขให้มีเคร่ือง ติดตามตัว  (EM)  ในกรณีศาลให้ประกันเพื่อป้องกันการหลบหนีอัน  จะทำาให้ศาลให้ประกันได้สะดวกขึ้น  การให้คดีแพ่งยุติในชั้นศาล  อุทธรณ์เพ่ือให้คดีถึงท่ีสุดเร็วขึ้น  การให้ส่งคำาคู่ความโดยระบบอิเล็ก-  ทรอนิกส์  การให้โอนคดีแพ่งจากศาลช้ันต้นต่างๆ  ไปศาลแพ่งได้  การให้การขายทอดตลาดห้องชุดในอาคารชุดและที่ดินจัดสรรทำาได ้ ง่ายข้ึน  การให้มีตำารวจศาล  รวมท้ังการแก้กฎหมายศาลปกครองอีก  หลายเร่ือง   กฎหมายทั้ง ๖ กลุ่มเหล่าน้ีล้วนเป็นเร่ืองท่ีรอคอยมานาน  และ  หลายฉบบั มผี ลในทางปฏริ ปู  อาท ิ กฎหมายกองทนุ พฒั นาสอื่ ปลอดภยั   และสร้างสรรค์เป็นกฎหมายในการปฏิรูปสื่อ  กฎหมายอำานวยความ  สะดวกในการขออนุญาตจากทางราชการเป็นกฎหมายปฏิรูประบบ  ราชการครง้ั ใหญ ่ กฎหมายเขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออกเปน็ กฎหมาย  ปฏิรูปเศรษฐกิจ  กฎหมายหลักเกณฑ์การจัดทำาร่างกฎหมายเป็น  กฎหมายปฏิรูปกฎหมายท่ีสำาคัญยิ่ง  กฎหมายกองทุนยุติธรรมเป็น  กฎหมายปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมและลดความเหลื่อมลำ้าในสังคม  แก้ปัญหาที่มักแซวกันว่าคุกเอาไว้ขังคนจน  ส่ิงเหล่านี้คิดว่าน่าจะ  ออกมาในยามปกติได้ยากซ่ึงมขี อ้ ขดั แยง้ สูง   เมื่อรัฐบาลอยู่มาครบ ๑ ปีแต่การดำาเนินการหลายอย่างยัง  ไม่แล้วเสร็จ โดยเฉพาะการยกร่างรัฐธรรมนูญซ่ึงต้องใช้เวลาต่อไปอีก จนถึง  พ.ศ.๒๕๖๐  กฎหมายท้ัง  ๖  กลุ่มจึงต้องดำาเนินการต่อไป  เช่น  เดียวกับการปฏิบัติการท่ีไม่เกี่ยวกับการออกกฎหมาย  เช่น  การริเร่ิม  และพฒั นาโครงการตา่ งๆ เกย่ี วกบั ระบบขนสง่ มวลชน รถไฟทางเดยี่ ว  รถไฟทางคู่  รถไฟความเร็วสูง  รถไฟฟ้าโมโนเรล  การจัดตั้งเขตพัฒนา พิเศษภาคตะวันออก การให้บริการช่วยเหลือสังคมใน  ๑๐ ปัญหา  หลัก  ได้แก่  ความรุนแรงในครอบครัว  การไม่พร้อมต้ังครรภ์  การค้า  288

มนุษย์  ยาเสพติด  คนเร่ร่อน  คนขอทาน  เด็กและเยาวชน  คนสูญหาย  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ผู้สูงอายุ  คนพิการ  โครงการบัตรพิเศษสร้างอาชีพ  บัตรสวัสดิการ  แห่งรัฐ  โครงการประชารัฐสวัสดิการ โครงการปฏิรูปภาคเกษตร  โครงการให้คนอยู่ป่าได้ดูแลพ่ึงพากันได้  การบริหารจัดการแรงงาน  ต่างด้าวทั้งระบบ  การส่งเสริมนักธุรกิจใหม่  โครงการหมอครอบครัว  โครงการส่งเสริมให้ชาวบ้านปลูกไม้มีค่าไว้เป็นสินทรัพย์แล้วตัดขาย  ได้   เมื่อถึงเดือนมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๒ สภานิติบัญญัติแห่งชาติยุต ิ การพิจารณาร่างกฎหมาย  เป็นอันปิดบัญชีว่าตลอดเวลา  ๕  ปีรัฐบาล ได้เสนอและสภาฯ  ได้ผ่านกฎหมายออกมาใช้  ๔๕๖  ฉบับ  ตัวเลขนี้  เปน็ เรอ่ื งของปรมิ าณ เอาไวเ้ กทบั กนั เทา่ นนั้  ความสาำ คญั อยทู่ ค่ี ณุ ภาพ ของกฎหมายเหล่าน้ันและการได้ประโยชน์จากการนำาไปใช้แก้ปัญหา ของประเทศหรอื ขอ้ ขดั ขอ้ งในการทาำ งานของรฐั  ตลอดจนการสามารถ  นำามาใช้พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมมากกว่ากฎหมาย  ๔๕๖ ฉบับ  เหล่าน้ีอาจไม่ได้ดีเด่นไปหมด  จุดอ่อนก็มีอยู่เป็นธรรมดา  จึงเป็นเร่ือง  ที่รัฐบาลใหม่  สภาฯ  ใหม่จะต้องเลือกพิจารณายกเลิกหรือแก้ไขต่อไป  แตอ่ ยา่ งนอ้ ยในระหวา่ งนตี้ อ้ งนบั วา่ มกี ฎหมายใหเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ทาำ งาน  ไปไดร้ ะยะหนงึ่   แม้จะมีโครงกำรและกิจกรรมเหล่ำนี้มำกมำยซ่ึงไม่ได้เป็น  แค ่ “ดำ� ร”ิ  แต ่ “ดำ� เนนิ ” ไปแลว้  ผมวำ่ กน็ ำ่ จะยงั ไมจ่ ใุ จทำ่ นนำยกฯ  เพรำะยังไม่ได้เท่ำทันท่ีท่ำนคิดและอยำกท�ำ ก็ดูเวลำท่ำนพูดน�้ำ  ไหลไฟดับสิครับ สังเกตดีๆ จะเห็นว่ำยังมีอะไรอยู่ในใจท่ีขบวน  เรือแปะ๊ ยงั ไมไ่ ด้ขบั เคลือ่ นใหท้ ่ำนอกี เยอะแยะตำแปะ๊ ไก๋ ! 289

การปฏิรปู ระบบราชการเปน หัวขบวน แตการปฏิรูปเรืองอืนกม็ ีความสาํ คัญ เหมอื นตูรถไฟท่เี คลอื นตามกันไปเปนขบวน  

การปฏิรูปประเทศ     ไดก้ ลำ่ วแล้วว่ำกำรปฏริ ูปหมำยถงึ กำรเปลีย่ นแปลงอย่ำง ใหญ่  ผมเคยสรุปว่าการปฏิรูป  (Reform)  ต่างจากการเปลี่ยนแปลง  ธรรมดา  (Change)  เพราะจะต้องประกอบด้วย  ๓  P  คือ  Purpose  หรือวัตถุประสงค์ว่าจะเปล่ียนแปลงไปทำาไม  Process  หรือการวาง  แผนท่ีดีมีกระบวนการดำาเนินการก่อน-หลัง  มีผู้รับผิดชอบในการขับ  เคลอ่ื นเปน็ เรอื่ งเปน็ ราว ไมใ่ ชป่ ลอ่ ยไปตามบญุ ตามกรรม และ Public  คือสาธารณชนต้องเข้ามาเก่ียวข้อง  เช่น  เป็นผู้ร่วมขับเคลื่อนและ  เป็นผู้ได้รับประโยชน์  การปฏิรูปท่ีเป็นเสมือนหัวขบวนรถไฟอันจะชัก  นำาให้เกิดการปฏิรูปอ่ืนๆ  ตามมาเสมือนขบวนรถไฟท่ีเคลื่อนตามๆ  กันไป  คือการปฏิรูประบบราชการโดยเฉพาะวิธีปฏิบัติราชการหรือ  วธิ ีทาำ งานในทางราชการ   วิธีทำางานท่ีว่านี้ครอบคลุมถึงโครงสร้างภาครัฐ  กฎหมาย  ระเบยี บ กฎกตกิ า มารยาทตา่ งๆ ในทางราชการ ตลอดจนระเบยี บการ  เงนิ การคลงั  การเบกิ จา่ ยงบประมาณ การบรหิ ารงานบคุ คล อาท ิ การ  แต่งตั้งโยกย้าย  วินัย  การเร่งรัดการปฏิบัติราชการ  การป้องกันและ  ปราบปรามการทุจริตและประพฤติมิชอบในวงราชการ 291

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   รัชกาลท่ี ๕ ทรงทราบความข้อนี้ดีอย่างไม่น่าเช่ือต้ังแต่เมื่อ  ร้อยกว่าปีที่แล้ว  ท้ังท่ีพระองค์ไม่ได้ทรงศึกษาจากออกซ์ฟอร์ด  ฮาร์-  วาร์ด  ไม่ได้ทรงเรียน  รป.ศ.  หรือการบริหารรัฐกิจ  แต่ด้วยพระปรีชา  สามารถ  พระราชวิสัยทัศน์  และพระราชประสบการณ์  จึงทรงอธิบาย  ไวอ้ ยา่ งนา่ ฟงั เมอ่ื กวา่ รอ้ ยปมี าแลว้ วา่  ความต้องการอย่างใหญ่ในบ้าน  เมืองเรานีค้ อื การทาำ กอเวอนเมนต์ รีฟอรม์ หรอื การปฏริ ปู ระบบราชการ  ถ้าตราบใดท่ียังรีฟอร์มในเรื่องน้ีไม่ได้ก็อย่าหวังว่าจะไปรีฟอร์มเร่ือง  อื่นใด รับสั่งว่าหัวใจของกอเวอนเมนต์รฟี อรม์ คอื การจดั ระเบยี บหนว่ ย  งานตา่ งๆ การใหข้ า้ ราชการเดนิ หนงั สอื ไปมาถงึ กนั ไดโ้ ดยสะดวก (ตรง  กับ  Connected  Government)  มีความเอาใจใส่ต่อหน้าที่  และมี  ความซ่ือสตั ย์สุจริต (ตรงกบั  Good Governance)   ในการจะปฏิรูปอีกรอบในยุคน้ีก็ได้ถือเอาการปฏิรูประบบ  ราชการเป็นหัวขบวนรถไฟเช่นกัน  โดยแบ่งขอบเขตออกเป็น  ๓  เร่ือง  ตามหลักสากลคอื   Structure คอื การจัดองค์กรหรอื โครงสรา้ งภาครฐั   Service คอื การบรกิ ารประชาชน วธิ ีปฏิบตั ิราชการ   Size  คือขนาดของอัตรากำาลังคนภาครัฐ  ยุทธศาสตร์การ  พฒั นากาำ ลงั คนภาครัฐ   ท้ัง ๓ S นี้เคยมีคนไปบรรยายกะเอาเฮเข้าว่าเหมือนกันว่า  การปฏิรูประบบราชการต้องใช้สูตรการจัดอักษรย่อ  ๓  ตัวคือ  ค.  =  โครงสร้าง  ว.  =  วิธีปฏิบัติราชการ  พอถึงตัวย่อสุดท้ายซ่ึงย่อมาจาก  คำาว่ายุทธศาสตร์การพัฒนากำาลังคนภาครัฐ  ทุกคนเงียบกริบไปต่อ  ไมถ่ ูก!   สมัยรัฐบาลนายกฯ ทักษิณเม่ือ พ.ศ.๒๕๔๕ ได้ปฏิรูประบบ  ราชการโดยเน้นไปท่ี  S  ตัวแรกคือ  Structure  หรือโครงสร้างภาครัฐ  ซ่ึงก็ถูกต้องแล้วเพราะเปรียบเสมือนการสร้างบ้าน  แบ่งห้องกั้นห้อง  ให้เหมาะแก่ผู้อยู่อาศัย  ครั้งน้ันเราได้กระทรวงใหม่มา  ๖  กระทรวง  คือ  กระทรวงวัฒนธรรม  กระทรวงพลังงาน  กระทรวงทรัพยากร  292

ธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม กระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่ันคง  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ของมนษุ ย ์ กระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร (ICT) และ  กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา  โดยยุบทบวงมหาวิทยาลัยไปรวม  กับกระทรวงศกึ ษาธิการ   นอกจากน้ันเป็นการจัดระเบียบกรม  มีการตั้งกรมใหม่ อาทิ  กรมทางหลวงชนบท สาำ นกั งานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาต ิ ยบุ กรม เชน่   สาำ นกั งานเรง่ รดั พัฒนาชนบท (รพช.) และควบรวมกรม เชน่  รวมกรม  โยธาธิการเข้ากับสำานักผังเมืองเป็นกรมโยธาธิการและผังเมือง  ตลอด  จนย้ายบางกรมจากที่เคยสังกดั กระทรวงนี้ไปสงั กดั กระทรวงโนน้   ส่ิงที่ทำาเหมือนกันในครั้งนั้นแต่น้อยมากเพราะเวลาไม่พอคือ  S  ตัวท่ี  ๒  ได้แก่  Service  หรือวิธีปฏิบัติราชการ  วิธีทำางาน  และ  S  ตัวที่  ๓  คือ  Size  ได้แก่ขนาดของอัตรากำาลังภาครัฐที่เหมาะสม  ไม ่ ใหญ่ไม่เล็กเกินไป  แนวโน้มเวลานั้นไม่ว่าพลเรือน  ตำารวจหรือทหาร  คือการเพิ่มคน  เพิ่มเจ้าหน้าท่ีทั้งท่ีการปฏิรูประบบราชการที่ทำากันทั่ว  โลกคือ  การลดคนโดยนำาเทคโนโลยีเข้ามาช่วย  การโอนงานบางอย่าง  ของรัฐให้เอกชนทำา  รัฐไม่ต้องทำา  การกระจายอำานาจจากส่วนกลาง  ไปให้ท้องถ่ิน  การว่าจ้างหรือมอบงานบางอย่างให้เอกชนเข้ามาทำา  แทนเป็นบางเร่ือง  (Outsourcing)  รวมความคืออัตรากำาลังคนภาค  รฐั ต้องเลก็ ลง   มำถึงสมัยรัฐบำลเรือแป๊ะ กำรปฏิรูปกลำยเป็นเหมือน บทสวดนโมตัสสะนำาหน้ากิจกรรมอื่นๆ  รัฐธรรมนูญมีหมวดว่าด้วย  การปฏิรูปประเทศด้านต่างๆ  ไว้โดยเฉพาะและกำาหนดให้รัฐมีหน้าท่ี  ต้องปฏิรูปประเทศ  ซ่ึงต่อมาก็ได้มีการจัดทำาแผนปฏิรูปประเทศซ่ึง ประกาศลงในราชกจิ จานเุ บกษาแลว้ เมอ่ื วนั ท ่ี ๖ เมษายน พ.ศ.๒๕๖๑  นายกฯ  ให้นำ้าหนักกับการปฏิรูประบบราชการเป็นพิเศษ  โดยถามหา ประวัติศาสตร์  ภูมิศาสตร์ของเรื่องน้ีว่าในอดีตทำาอะไรกัน  ไปถึงไหน  แล้ว และควรเดินหน้าต่ออย่างไร  เม่ือท่านรู้อย่างท่ีเล่ามาข้างต้น  293

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ท่านก็กำาชับว่าสมัยของท่านเรื่องโครงสร้างให้ทำาแต่พอสมควร  เอา  เท่าท่ีจำาเป็น  เพราะประชาชนอาจได้ประโยชน์น้อย  ราชการอาจได้  ประโยชน์มากกว่า  เพราะถ้าเพ่ิมกระทรวงก็ได้รัฐมนตรีเพิ่ม  ได้ปลัด  กระทรวงเพิ่ม จึงขอให้เน้นที่ S Service และ S Size เพอื่ ใหล้ งไปถงึ   ประชาชน เพอื่ ใหป้ ระชาชนไดป้ ระโยชนใ์ หม้ ากจนทา่ นนายกฯ แทบจะ  ลงมาคมุ เอง   ในส่วนของ  S  ตัวแรกคือ  Structure  ๓  ปีแรกของรัฐบาล  แทบจะไม่แตะเลย  ใครอยากจะศึกษาก็ศึกษาไป  พอถึงปีที่  ๓-๔  ใกล้จะเลือกต้ัง  ท่านจึงให้ตั้งสำานักงานทรัพยากรน้ำาแห่งชาติเพื่อเป็น  กรมบูรณาการเร่ืองนำ้าโดยยังไม่ตั้งเป็นกระทรวงและให้เปลี่ยนช่ือ  กระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สารหรอื  ICT เปน็ กระทรวง  ดิจิทัลเพ่ือเศรษฐกิจและสังคม  ความคิดเรื่องต้ังกระทรวงน้ีเป็นของ  พลเอกประยทุ ธต์ ง้ั แตเ่ ปน็ หวั หนา้  คสช.และรองนายกรฐั มนตร ี หมอ่ ม  ราชวงศ ์ ปรดี ยิ าธร เทวกลุ  เนอ่ื งจากโลกสมยั นเี้ ลน่ ระบบดจิ ทิ ลั มากกวา่   ICT หม่อมอุ๋ยน้ันเป็นคนต้ังช่ือกระทรวงเอง  และเมื่อเห็นเถียงกัน  มากว่า Digital ในภาษาไทยจะสะกด “ดิจิตัล” “ดิจิตอล”  “ดิจิเติล”  “ดิจิทัล”  หรืออย่างไรกันแน่  ท่านก็ลงทุนหารือกับราชบัณฑิตจนได้  ข้อยุติว่า  “ดิจิทัล”  แต่สื่อต่างๆ  ก็ยังสะกดตามใจชอบอยู่  จนชาว  บ้านงงเหมือนกันว่าเป็นระบบเดียวกันหรือเปล่า   อีกประเด็นท่ีครูบาอาจารย์ชาวมหาวิทยาลัยติดใจอยู่นานแล้ว  คือ  การเอาทบวงมหาวิทยาลัยไปรวมกับกระทรวงศึกษาธิการ  กระ-  ทรวงศึกษาธิการจึงดูแลต้ังแต่อนุบาล  ประถม  มัธยม  อาชีวะจนถึง  มหาวิทยาลัย  งบประมาณกระทรวงน้ีจึงโตจนถูกเพ่งเล็ง  ความสนใจ  ของผู้บริหารกระทรวงศึกษาธิการอาจไม่ครอบคลุมหลากหลายได ้ ทุกระดับ  กฎเกณฑ์กติกาก็ตึงเกินไป  ขาดความอิสระ  ความคล่องตัว  ทางวชิ าการโดยเฉพาะการวจิ ยั   ช่วงปลายรัฐบาลจึงตัดสินใจให้ดำาเนินการเร่ืองแยกอุดมศึกษา  ออกจากกระทรวงศึกษาธิการมาต้ังเป็นกระทรวงใหม่  แต่จะให ้ 294

เป็นกระทรวงการอุดมศึกษาโดดๆ  ก็ดูชักเข้าชักออก  ยุบหนอพอง  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: หนออยู่แค่น้ี  ถ้าจะเน้นวิจัยก็ควรเอาวิจัยเข้ามารวมด้วย  แต่วิจัย  ส่วนใหญ่ท่ีจะนำาประเทศไปสู่  ๔.๐  มักเป็นวิจัยทางวิทยาศาสตร์และ  เทคโนโลยี  จึงควรรวมกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเข้าด้วย  กนั กบั อดุ มศกึ ษา พอรวมเขา้ อยา่ งนก้ี ต็ ดิ ทชี่ อ่ื กระทรวงใหม ่ ของอยา่ ง  นี้ใครอย่านึกว่าไร้สาระ  อะไรที่ไร้สาระในต่างประเทศ  เมืองไทยถือ  เปน็ เรื่องคอขาดบาดตายมานักต่อนกั แลว้     ฝ่ายมหาวิทยาลัยจะให้เอาคำาว่า “การอุดมศึกษา” ขึ้นก่อน  ฝ่ายวิทยาศาสตร์และวิจัยจะให้เอาคำาว่า  “วิทยาศาสตร์”  ขึ้นก่อน  เพราะเปน็ ชอ่ื เดมิ ของกระทรวงเขาอยกู่ อ่ น ทา่ นนายกฯ เหน็ วา่ รฐั มนตรี วิทยาศาสตร์ช่ือคุณสุวิทย์  เมษินทรีย์  รัฐมนตรีท่ีดูแลอุดมศึกษาช่ือ  หมออุดม  คชินทร  จึงกระเซ้าว่าให้เรียกกระทรวงอุดมวิทย์ก็แล้วกัน!  แตภ่ ายหลังตกลงกันได้ว่าชอื่  “กระทรวงกำรอุดมศกึ ษำ วทิ ยำศำสตร์ วิจัยและนวตั กรรม” จบเร่ืองโครงสร้างหรือการจัดองค์กรก็เป็นเร่ือง  S  ตัวที่  ๒  คือ  Service  หรือวิธีทำางาน  หลักที่ควรนำามาใช้ในเร่ืองนี้คือธรรมาภิบาล  หรือวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองท่ีดี  การอำานวยความสะดวกแก ่ ประชาชน  และการปฏิบัติราชการแบบใหม่  (New  Public  Manage-  ment)  ที่ต้องการความรวดเร็ว  ความมีประสิทธิภาพ  และการให้ประ-  ชาชนผู้รับบริการเป็นศูนย์กลาง  ไม่ใช่เอาความสะดวกสบายของเจ้า  หน้าที่เป็นตัวตั้ง  ตลอดจนการนำาเทคโนโลยีต่างๆ  มาใช้ในราชการให้  มากข้นึ   ๓ หลักน้ีต้องอาศัยทัศนคติหรือจิตสำานึกของเจ้าหน้าท่ีในการ  ให้บริการประชาชนอย่างท่ีเรียกว่า  Paradigm  หรือ  Mindset  และ  อาศยั เทคโนโลยสี มยั ใหมม่ าชว่ ย อาท ิ คอมพวิ เตอร ์ ระบบดจิ ทิ ลั  และ  นวัตกรรมใหม่ๆ  โดยเฉพาะโทรศัทพ์มือถือที่มีกันทั่วไปก็สามารถนำา  มาใช้ประโยชน์ในการทำางานของเจ้าหน้าที่และการอำานวยความ  สะดวกให้แก่ประชาชนได้อย่างดี 295

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   พ.ร.บ.การอำานวยความสะดวกแก่ประชาชนในการขออนุญาต  อนุมัติจากเจ้าหน้าท่ีของรัฐท่ีออกมาเมื่อ  พ.ศ.๒๕๕๘  จึงเป็นมาตร-  การสำาคัญในการปฏิรูประบบราชการด้วยการกำาหนดให้หน่วยงาน  ของรฐั ทกุ หนว่ ยทมี่ อี าำ นาจหนา้ ทอี่ นญุ าต อนมุ ตั ใิ หช้ าวบา้ นกอ่ นจะทาำ   โน่นทำานี่  อาทิ  ก่อสร้างบ้าน  ทำาบัตรประจำาตัวประชาชน  จดทะเบียน  ประกอบอาชีพต่างๆ  ซ่ึงมีเป็นพันเป็นหมื่นกระบวนงาน  จะต้องทำา  คมู่ อื การตดิ ตอ่ กบั ราชการวา่ ถา้ มาขออนญุ าตเรอื่ งนจี้ ะตอ้ งนาำ เอกสาร  อะไรมาบ้างและใช้เวลาเท่าไร  กฎหมายน้ีไม่ให้เจ้าหน้าท่ีเรียกหา  เอกสารอ่ืนนอกจากที่ระบุไว้ในคู่มือ  และต้องไม่ใช้เวลานานกว่าท ่ี ระบุไว้  มิฉะน้ันชาวบ้านเขาจะร้องเรียนหรือฟ้องร้องเอาได้   นอกจากน้ันยังกำาหนดให้มีการจัดตั้งศูนย์รับคำาขออนุญาตขึ้น  หลายแห่งเพ่ือเป็นศูนย์รวมรับเร่ืองจากประชาชนไปดำาเนินการให้โดย  ส่งต่อไปยังหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง  พออีก  ๓  วัน  ๗  วันก็นัดประชาชน  มารับใบอนุญาต  ไม่ใช่อนุญาตเสียเอง  แต่หน่วยงานใดจะตั้งศูนย ์ บริการแบบเบ็ดเสร็จจุดเดียวหรือ  One  Stop  Service  Center  คือ  อนุญาตได้เลยก็ทำาได้  โดยนำาหน่วยงานที่เก่ียวข้องต้องมาตั้งรวมกัน  296

ในที่เดียวแล้วอนุญาตไปให้เสร็จ  เช่น  ศูนย์ของสำานักงานคณะกรรม-  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: การส่งเสริมการลงทุนหรือ  BOI  ท่ีจามจุรีสแควร์  สามย่าน    การนำาแอพพลิเคช่ัน ไลน์ และคิวอาร์โค้ดมาใช้ก็ช่วยให้ประ-  ชาชนสะดวกมากขึ้น  เช่น  การค้นหาท่ีตั้งท่ีดินและราคาประเมินของ  กรมท่ีดิน  การจองคิวตรวจโรคทางโทรศัพท์มือถือของโรงพยาบาล  รามาธิบดีและโรงพยาบาลต่างๆ  บริการจัดทำาหนังสือเดินทางของ  กระทรวงการต่างประเทศ  การขออนุญาตติดตั้งประปาและไฟฟ้า  การแจ้งเหตุด่วนเหตุร้ายต่อเจ้าหน้าที่ตำารวจ  สิ่งเหล่าน้ียังทำาได้ไม ่ ถว้ นท่ัว คงต้องใช้เวลาอีกสักพักกว่าจะขยายออกไปให้ทั่วได้   ในการบรกิ ารประชาชนยคุ ใหม ่ ถอื หลกั วา่ ขอ้ มลู ใดทร่ี ฐั มอี ยแู่ ลว้   หรือเป็นของรัฐจัดทำาก็ไม่ต้องเรียกหาข้อมูลนั้นจากราษฎรอีก    สมัย  หนึ่งคนไทยไปต่างประเทศเม่ือกลับเข้ามาก็ต้องกรอกแบบฟอร์ม  ต.ม.๖  ท่ีสนามบินซึ่งไม่รู้จะเอาไปทำาอะไร  วันนี้ก็ยกเลิกไปแล้ว  สมัย  หนงึ่ การตดิ ตอ่ กบั ราชการตอ้ งถา่ ยสาำ เนาบตั รประจาำ ตวั ประชาชนและ  ทะเบียนบ้านทั้งแผ่นหน้าแผ่นหลังส่งให้เจ้าหน้าท่ี  วันน้ีก็ยกเลิกไป  แลว้   เทคโนโลยกี ส็ ว่ นเทคโนโลยดี งั ทวี่ นั นเี้ รานาำ ระบบทาำ งานแบบ “E”  ทั้งหลายแหล่มาใช้  อาทิ  E-Government  E-Revenue  E-Passport  E-Payment  E-Auction    “E”  ที่ว่าน้ีคือ  Electronic  แต่ทัศนคติหรือ  จติ สาำ นกึ ในการบรกิ ารประชาชนนน้ั สาำ คญั ยง่ิ กวา่   “E” ซง่ึ สะทอ้ นออก  มาทางกิริยาท่าทาง  ความเต็มอกเต็มใจ  การโอภาปราศรัย  ความ  กระตือรือร้น  ถ้อยคำาภาษา  และความซื่อสัตย์สุจริต  ไม่ตุกติก  โยกโย ้ ล่าช้า  โดยหวังเงินใต้โต๊ะ  เงินทอน  ค่าทิป  ค่าอำานวยความสะดวก  ค่านำ้าร้อนน้ำาชา  หรืออะไรก็สุดแต่จะเรียก   เม่ือมาถึงชั้นน้ี รัฐบาลจึงตัดสินใจใช้คนให้ถูกกับงานด้วยการ  โอนยา้ ย ดร.ทศพร ศริ สิ มั พนั ธ ์ จากเลขาธกิ ารสาำ นกั งานคณะกรรมการ  พัฒนาระบบราชการ  หรือ  ก.พ.ร.  ไปเป็นเลขาฯ  สภาพัฒน์  และย้าย  คุณปกรณ์  นิลประพันธ์  จากกฤษฎีกามาเป็นเลขา  ก.พ.ร.  เพ่ือ  297

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ขับเคล่ือนยุทธศาสตร์ชาติ  การปฏิรูประบบราชการ  และการปฏิรูป  กฎหมาย   ในส่วนของ S ตัวสุดท้ายหรือขนาดของกำาลังคนภาครัฐและ  การพัฒนาบุคลากรภาครัฐก็นับว่าสำาคัญ  ถ้าเอาความสะดวกเข้าว่า  ก็ต้องเพิ่มอัตรากำาลังให้แก่หน่วยงานต่างๆ  ไม่จบไม่ส้ินซึ่งเป็นไปไม่  ได้  เคยมีการคำานวณว่าการเพิ่มข้าราชการ  ๑  คนโดยไม่เก่ียวกับซีใด  ระดับใด  รัฐจะต้องใช้เงินเป็นค่าเงินเดือน  เงินประจำาตำาแหน่ง  สวัสดิ-  การ  และบำาเหน็จบำานาญ  ซ่ึงถ้าคำานวณถึงอายุประมาณ  ๘๐  ปีจะ  เฉลี่ยเป็นเงินคนละ  ๒๘  ล้านบาท!   ดังน้ัน จึงจำาเป็นต้องมียุทธศาสตร์ควบคุมการขยายตัวของ  อัตรากำาลังคน  เช่น  การตัดภารกิจบางอย่างไปให้เป็นงานของเอกชน  การแบ่งงานให้ภาคเอกชนเข้ามาทำา  การนำาเทคโนโลยีมาใช้  การจ้าง งานประเภทอื่นที่ไม่ใช่ข้าราชการ  เช่น  พนักงานราชการ  การตั้งเป็น  องค์การมหาชน  และยุทธศาสตร์การพัฒนาขีดความสามารถของ  เจ้าหน้าท่ีของรัฐ ตลอดจนการปรับทัศนคติเปิดใจกวา้ งรบั การปฏริ ปู   เมื่อจำานวนเจ้าหน้าท่ีของรัฐลดลงและเจ้าหน้าท่ีท่ีมีอยู่ทำางานได้เต็ม  กาำ ลงั และเตม็ ใจ การจะข้ึนเงินเดือนขึ้นค่าตอบแทนก็ทำาได้ไม่ง้ันจะ  ติดขัดไปหมด  เพราะบุคลากรภาครัฐมีมากถึง  ๓  ล้าน  ๕  แสนคน  แค่เพ่ิมเงินเดือนคนละ  ๑,๐๐๐  บาทต่อเดือน  ซึ่งอาจไม่ได้ช่วยให ้ คุณภาพชีวิตดีข้ึน  แต่ตัวคูณเท่ากับเอา  ๓  ล้านเศษคูณ  ๑,๐๐๐  บาท  คูณด้วย  ๑๒  เดือนออกมาเป็นงบประมาณมหาศาลในแต่ละปี  ซ่ึงรัฐ  แทบหมดปัญญาจะข้ึนเงินเดือนให้ได้  ในเรื่องน้ีได้อดีตปลัดกระทรวง  ICT  คุณเมธินี  เทพมณีมาเป็นเลขาฯ  ก.พ.  ช่วยขับเคล่ือนงานร่วมกับ  ทีมใน ก.พ. อย่างแขง็ ขัน   กำรปฏริ ูประบบรำชกำรเป็นหัวขบวน แต่กำรปฏริ ูปเรอ่ื ง อื่นก็มีความสำาคัญเหมือนตู้รถไฟท่ีเคลื่อนตามกันไปเป็นขบวน  เช่น  การปฏิรูปกฎหมาย  โดยเฉพาะกฎหมายที่เก่าแก่ล้าสมัย  สร้างภาระ  298

ใหแ้ กป่ ระชาชน เปน็ อปุ สรรคตอ่ การพฒั นาประเทศ ไมเ่ ปน็ ธรรม บาง  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ฉบับออกมาต้ังแต่ก่อนสงครามโลกคร้ังท่ี  ๑  บางฉบับตราข้ึนตั้งแต่  ยังไม่รู้จักสื่ออิเล็กทรอนิกส์  โซเชียลมีเดีย  ท้ังที่วันนี้ไปถึงยุคดิจิทัล  ยคุ ครปิ โตเคอรเ์ รนซ ี บลอ็ กเชน ปญั ญาประดษิ ฐ ์ (AI) กันแลว้   อีกท้ังสมัยหน่ึงเราถือเอาราชการเป็นศูนย์กลาง จะทำาอะไรก ็ คำานึงถึงความสะดวกของทางราชการมากกว่าราษฎร  ราชการจึงมี อำานาจมากกว่าหน้าท่ี  (กฎหมายแต่เดิมมักใช้คำาว่า  “ให้...มีอ�ำนำจ หน้ำที่ดังนี้”  แต่กฎหมายใหม่ๆ  จะใช้คำาว่า  “ให้...มีหน้ำท่ีและอ�ำนำจ ดังนี้”)  และมักมีดุลพินิจกว้างขวาง  แต่ทุกวันน้ีต้องเปล่ียนความคิด  ใหม่แล้วว่าราษฎรต้องเป็นศูนย์กลาง  ราชการเป็นผู้รับใช้ อย่างท่ี  เรียกว่า  regulator  หรือ  facilitator  คือผู้อำานวยความสะดวกและให ้ บริการ   กฎหมายยุคใหม่น้ีจึงเน้น ๓ ดี (De) (แปลว่า ลด ละ เลิก)  ไดแ้ ก่   ๑. Decriminalization ลดการทาำ ใหเ้ รอ่ื งโนน้ เรอ่ื งนเ้ี ปน็ อาชญา-  กรรม  เป็นความผิดอาญา  บางอย่างควรปล่อยเป็นเรื่องทางแพ่ง  บาง  อย่างควรลงโทษทางปกครอง  ไม่ใช่เอะอะก็ปรับ  จำาคุกไปหมด  และ  โทษกไ็ มค่ วรสงู เกินควร   ๒. Deregulation บางอย่างไม่ควรไปควบคุมหรือกำาหนด กฎ  กตกิ า ขน้ั ตอน แตค่ วรปลอ่ ยไปตามธรรมชาต ิ ในทางปกครองมกั นยิ ม  ออกกฎหมายกำาหนดให้เรื่องโน้นเร่ืองนี้ต้องมาขออนุญาต และผ่าน  การพิจารณาของคณะกรรมการหลายช้ัน  ซึ่งเป็นเร่ืองสร้างข้ันตอน  สร้างภาระ  เสียเวลา  และเป็นช่องทางการทุจริต  ในบางประเทศ  เช่น  เกาหลีใต้  มีการตั้งเกณฑ์แล้วตรวจสอบกฎระเบียบท้ังประเทศ  ถ้า  ไม่เข้าเกณฑ์แปลว่าไม่จำาเป็น  ให้ยกเลิก  โดยเรียกกระบวนการนี้ว่า  regulatory  guillotine  เปรียบเหมือนจับขึ้นเขียงตัดฉับด้วยเคร่ือง  กิโยตินแล้วยกเลิกทิ้งไปเลย  ผลปรากฏว่าเลิกกฎระเบียบไปได้หลาย  พันฉบับ 299

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   ๓. Decentralization คือการกระจายอำานาจออกไปจากศูนย ์ กลาง  ไม่รวมอำานาจไว้ท่ีเดียวกัน  จะได้เป็นการคานและดุลกัน  และ  อาำ นวยความสะดวกให้แก่ประชาชน   นอกจากนั้น ทุกวันนี้รัฐธรรมนูญมาตรา ๗๗ ยังกำาหนดให้รัฐ  ต้องรับฟังความคิดเห็นและคำานึงถึงผลกระทบต่างๆ  ก่อนจะออก  กฎหมาย ทงั้ การออกกฎหมายพึงออกเพยี งเท่าทจ่ี ำาเป็น และเม่ือออก  ไปแล้วครบ  ๓  ปี  ๕  ปีต้องประเมินผลสัมฤทธิ์เพ่ือเตรียมแก้ไขหรือ ยกเลิก  เนื้อหาสาระของกฎหมายเองก็พึงละเว้นการกำาหนดให้มีคณะ  กรรมการตา่ งๆ ละเวน้ ระบบการบงั คบั ใหป้ ระชาชนตอ้ งมาขออนญุ าต  ต้องกำาหนดกรอบการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าท่ีและกำาหนดเวลาและ  ข้ันตอนต่างๆ  ให้ชัดเจน  ตลอดจนถ้าทำาได้พึงให้มีโทษอาญาเท่าที่  จำาเป็น  เร่ืองเหล่าน้ีมีกฎหมายลูกคือ  พ.ร.บ.หลักเกณฑ์การจัดทำาร่าง  กฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธ์ิของกฎหมายออกมาแล้วเม่ือต้น  ป ี ๒๕๖๒    ถัดจากการปฏิรูปกฎหมายซ่ึงได้  ดร.บวรศักด์ิ  อุวรรณโณ  อาจารย์มีชัย  ฤชุพันธุ์  และทีมจากกฤษฎีกามาทำากันเต็มที่  ยังต้องทำา  300