รวมลงเรือแป๊ะ

ŧàÃ×ÍỈÐ

ŧàÃ×ÍỈРวิษณุ เครืองาม กรงุ เทพมหานคร  ส�ำนกั พมิ พ์มติชน  ๒๕๖๒

ลงเรอื แป๊ะ • วษิ ณุ เครอื งำม พมิ พค์ รงั้ ท่ ี ๑ : สาำ นกั พิมพ์มตชิ น, กันยายน ๒๕๖๒ พมิ พค์ รัง้ ที ่ ๒ - ๔ : สาำ นักพิมพ์มติชน, ตลุ าคม-พฤศจิกายน ๒๕๖๒ พมิ พ์คร้ังท่ี ๕ : สำานกั พิมพม์ ตชิ น, ธันวาคม ๒๕๖๒ รำคำ  ๓๓๐  บำท ข้อมลู ทำงบรรณำนุกรม วษิ ณุ เครอื งาม. ลงเรือแป๊ะ. พิมพ์คร้ังที่ ๕. กรงุ เทพฯ : มติชน, ๒๕๖๒. ๓๘๔ หน้า. ๑. รฐั บาล--ไทย. ๒. ไทย--การเมืองและการปกครอง. I. ชื่อเรือ่ ง. 351.593 ISBN  978 - 974 - 02 - 1677 - 3 www.matichonbook.com ทีป่ รกึ ษาสาำ นักพมิ พ์ : อารักษ์ คคะนาท, สพุ จน ์ แจง้ เรว็ , สชุ าต ิ ศรสี ุวรรณ, ปิยชนน ์ สุทวที รพั ย์, ไพรตั น์ พงศพ์ านชิ ย์, นงนุช สิงหเดชะ   ผู้จดั การสำานักพมิ พ์ : อพิสทิ ธิ์ ธรี ะจารุวรรณ รองผู้จดั การสาำ นกั พมิ พ ์ : รจุ ริ ัตน ์ ทมิ วฒั น์, มณฑล ประภากรเกยี รติ บรรณาธกิ ารบรหิ าร : สลุ กั ษณ ์ บุนปาน • หวั หนา้ กองบรรณาธกิ าร : สภุ ชัย สชุ าติสธุ าธรรม บรรณาธิการเลม่  : โมน สวัสด์ิศรี • พิสจู นอ์ กั ษร : ชัยรตั น ์ เลศิ รตั นาพร กราฟิกเลย์เอาต์ : กรวลัย เจนกจิ ณรงค ์ • ศลิ ปกรรม-ออกแบบปก : นสุ รา สมบูรณร์ ัตน์ ประชาสมั พนั ธ์และการตลาด : ภมี รพี ธรุ ารัตน,์  ณัชชา เชย่ี วกล บริษทั มติชน จำ� กัด (มหำชน) : ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานเิ วศน ์ ๑ เขตจตุจกั ร กรงุ เทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๑๒๓๕ โทรสาร ๐-๒๕๘๙-๕๘๑๘ พิมพ์ท ่ี : โรงพิมพ์มติชน ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ ๑ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศพั ท ์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๒๐๐๐, ๒๑๐๘ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๓ จดั จำ� หน่ำยโดย : บรษิ ทั งานด ี จาำ กดั  (ในเครอื มติชน) ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน ์ ๑  เขตจตจุ กั ร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐  โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๓๓๕๐-๓๓๖๐ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒ Matichon Publishing House a division of Matichon Public Co., Ltd. 12 Tethsabannarueman Rd., Prachanivate 1, Chatuchak, Bangkok 10900 Thailand ในกรณที หี่ นังสือมขี ้อผดิ พลาดจากการพิมพ์ เช่น หน้าขาดหาย หน้าซ้ำา หน้าสลบั  เขา้ เล่มกลับหวั   กรุณาติดต่อมาท ่ี email: [email protected]  หรอื  inbox:   matichonbook เพอื่ ขอเปลีย่ นเล่มใหม่ หากท่านต้องการส่งั ซือ้ หนังสือเลม่ น้จี ำานวนมากในราคาพเิ ศษ โปรดติดตอ่ โดยตรงที ่ บรษิ ัทงานดี จำากัด โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๓๓๕๓ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒ ฝ่ำย MATICHON PREMIUM PRINT : บริษัทมติชน จาำ กัด (มหาชน) รับผลติ สือ่ สงิ่ พมิ พท์ ุกประเภท โทรศพั ท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๒๔๑๙, ๒๔๒๔  โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๐๒

ลงเรอื แป๊ะ • วษิ ณุ เครอื งำม พมิ พค์ รงั้ ท่ ี ๑ : สาำ นกั พิมพ์มตชิ น, กันยายน ๒๕๖๒ พมิ พค์ รัง้ ที ่ ๒ - ๔ : สาำ นักพิมพ์มติชน, ตลุ าคม-พฤศจิกายน ๒๕๖๒ พมิ พ์คร้ังท่ี ๕ : สำานกั พิมพม์ ตชิ น, ธันวาคม ๒๕๖๒ รำคำ  ๓๓๐  บำท ข้อมลู ทำงบรรณำนุกรม วษิ ณุ เครอื งาม. ลงเรือแป๊ะ. พิมพ์คร้ังที่ ๕. กรงุ เทพฯ : มติชน, ๒๕๖๒. ๓๘๔ หน้า. ๑. รฐั บาล--ไทย. ๒. ไทย--การเมืองและการปกครอง. I. ชื่อเรือ่ ง. 351.593 ISBN  978 - 974 - 02 - 1677 - 3 www.matichonbook.com ทีป่ รกึ ษาสาำ นักพมิ พ์ : อารักษ์ คคะนาท, สพุ จน ์ แจง้ เรว็ , สชุ าต ิ ศรสี ุวรรณ, ปิยชนน ์ สุทวที รพั ย์, ไพรตั น์ พงศพ์ านชิ ย์, นงนุช สิงหเดชะ   ผู้จดั การสำานักพมิ พ์ : อพิสทิ ธิ์ ธรี ะจารุวรรณ รองผู้จดั การสาำ นกั พมิ พ ์ : รจุ ริ ัตน ์ ทมิ วฒั น์, มณฑล ประภากรเกยี รติ บรรณาธกิ ารบรหิ าร : สลุ กั ษณ ์ บุนปาน • หวั หนา้ กองบรรณาธกิ าร : สภุ ชัย สชุ าติสธุ าธรรม บรรณาธิการเลม่  : โมน สวัสด์ิศรี • พิสจู นอ์ กั ษร : ชัยรตั น ์ เลศิ รตั นาพร กราฟิกเลย์เอาต์ : กรวลัย เจนกจิ ณรงค ์ • ศลิ ปกรรม-ออกแบบปก : นสุ รา สมบูรณร์ ัตน์ ประชาสมั พนั ธ์และการตลาด : ภมี รพี ธรุ ารัตน,์  ณัชชา เชย่ี วกล บริษทั มติชน จำ� กัด (มหำชน) : ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานเิ วศน ์ ๑ เขตจตุจกั ร กรงุ เทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๑๒๓๕ โทรสาร ๐-๒๕๘๙-๕๘๑๘ พิมพ์ท ่ี : โรงพิมพ์มติชน ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน์ ๑ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศพั ท ์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๒๐๐๐, ๒๑๐๘ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๓ จดั จำ� หน่ำยโดย : บรษิ ทั งานด ี จาำ กดั  (ในเครอื มติชน) ๑๒ ถนนเทศบาลนฤมาล ประชานิเวศน ์ ๑  เขตจตจุ กั ร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐  โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ตอ่  ๓๓๕๐-๓๓๖๐ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒ Matichon Publishing House a division of Matichon Public Co., Ltd. 12 Tethsabannarueman Rd., Prachanivate 1, Chatuchak, Bangkok 10900 Thailand ในกรณที หี่ นังสือมขี ้อผดิ พลาดจากการพิมพ์ เช่น หน้าขาดหาย หน้าซ้ำา หน้าสลบั  เขา้ เล่มกลับหวั   กรุณาติดต่อมาท ่ี email: [email protected]  หรอื  inbox:   matichonbook เพอื่ ขอเปลีย่ นเล่มใหม่ หากท่านต้องการส่งั ซือ้ หนังสือเลม่ น้จี ำานวนมากในราคาพเิ ศษ โปรดติดตอ่ โดยตรงที ่ บรษิ ัทงานดี จำากัด โทรศัพท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๓๓๕๓ โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๑๒ ฝ่ำย MATICHON PREMIUM PRINT : บริษัทมติชน จาำ กัด (มหาชน) รับผลติ สือ่ สงิ่ พมิ พท์ ุกประเภท โทรศพั ท์ ๐-๒๕๘๐-๐๐๒๑ ต่อ ๒๔๑๙, ๒๔๒๔  โทรสาร ๐-๒๕๙๑-๙๐๐๒

สารบัญ คำ� นำ� ส�ำนกั พมิ พ์ ๗ ผโู้ ดยสารโปรดทราบ  ๙    ๑๕ เรอื เอย๋ เรอื แปะ๊   ๒๓ ก่อนจะถงึ มอื แปะ๊   ๒๙ คสช.มาแล้วจะ้   ๓๗ ๒๒  พฤษภาคม  ๒๕๕๗  ๔๓ ก่อนตงั้ รัฐบาล  ๕๑ รฐั ธรรมนญู ฉบบั ช่ัวคราว  ๕๗ แมน่ ้ำา ๕ สาย  ๖๕ ตัง้ รัฐบาล  ๗๙ คสช.และ  ม.๔๔  ๘๗ มารูจ้ ักนายกฯ ลุงตู่กันหน่อย  ๑๐๑ รัฐบาลกับส่อื   ๑๑๓ โซเชยี ลมีเดยี   ๑๒๑ เรมิ่ งาน  ๑๒๗ การประชมุ  ครม.  ๑๓๕ ครม.สญั จร  ๑๔๓ วา่ ดว้ ยการเป็นรัฐมนตร ี

วันๆ รฐั มนตรที าำ อะไรกนั   ๑๕๓ ครวั  ครม.  ๑๖๙ ปรบั  ครม.  ๑๗๕ ภาษาไทยวนั ละคำากบั รัฐบาล  ๑๘๗ พระยานอ้ ยชมตลาด (คลองผดุงกรุงเกษม)  ๑๙๗ รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย  ๒๐๗ การเสดจ็ สวรรคตของรชั กาลท่ี ๙  ๒ ๒ ๑  การข้นึ ครองราชสมบตั ิของรัชกาลที่ ๑๐  ๒๒๙ สถาปนาสมเด็จพระสงั ฆราช  ๒๓๗ พระมหากษตั รยิ ์กับรฐั บาล  ๒๔๓ ปฏิบัตกิ ารถำ้าหลวงฯ ๒๕๖๑  ๒๔๙ วธิ คี ิดและวธิ ีทาำ งานของรัฐบาล  ๒๖๑ รฐั บาลทำาอะไร  ๒๗๕ การปฏิรปู ประเทศ  ๒๙๑ ผู้นำากับลักษณะความเปน็ ผ้นู าำ   ๓๐๕ ผนู้ าำ ทางการเมืองของไทย  ๓๒๓ โรดแมปการเมอื งไปสกู่ ารเลือกตง้ั   ๓๔๗ พระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก  ๓๕๓ เดือนสดุ ทา้ ย  ๓๖๕ เรือเทียบท่า  ๓๗๑   ประวตั ิผ้เู ขียน ๓๘๒

ค�านา� ส�านักพิมพ์ เป็นอันสรุปได้ว่ำพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชำจะยังมี ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: สถานะผู้นำาประเทศภายหลังการเลือกตั้งในเดือนมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๒  ต่อไป  ท่ามกลางทิศทางการเมืองไทยอันผกผันอย่างไม่อาจไตร่ตรอง  ล่วงหน้า  หากแต่รัฐบาลชุดใหม่ท่ีมาจากการเลือกต้ัง  อีกท้ังรัฐมนตรี  จากพรรคร่วมรัฐบาลค่อนข้างหลากหลาย  เหล่ียมเล่ห์การเมือง  ขับเค่ียวกันอย่างวายร้ายเช่นน้ีก็ใช่ว่าบริบททางการเมืองในยุครัฐบาล  ชุดก่อนซึ่งมาจากการยึดอำานาจจะไร้ซึ่งสีสัน  เน่ืองจากยุคสมัยดังกล่าว  ได้ผลักดันให้ประชาชนตื่นตัวทางด้านสังคม  เศรษฐกิจและการเมือง  โดยเฉพาะประเด็นต่างๆ  ที่ยังมีผลสืบเนื่องอย่างน่าจับตามอง   วิษณุ เครืองำม  รองนายกรัฐมนตรีฝ่ายกฎหมาย  รับรู้ทุก  ปรากฏการณ์ในบริบทดังกล่าวอย่างละเอียดลออ  จึงแกะกะเทาะ  เร่ืองราวต่างๆ  ออกมาเป็นบทบันทึกด้วยลีลานักเขียนภายใต้หนังสือ  ลงเรือแป๊ะ  ได้อย่างน่าสนใจ  นับแต่ก้าวแรกของรัฐบาลประยุทธ์ท ี่ ย่างเหยียบเข้ามาในสนามการเมืองหลังการยึดอำานาจ  อาสานำารัฐ  นาวาผนั เขา้ สเู่ กลยี วคลน่ื แหง่ ความไมแ่ นน่ อน หมายมงุ่ ใหป้ ระเทศไทย  หลุดพ้นจากวงจรความขัดแย้งทางการเมืองซ่ึงกินเวลากว่าทศวรรษ 7

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   เมอื่ หวนคาำ นงึ ถงึ นยิ ามของรฐั นาวา เปน็ จริงดังวา่ ทร่ี ฐั บาลและ  คณะรัฐมนตรีเปรียบเสมือนเรือลำาหนึ่ง  พึงแล่นรำาเรือฝ่าพายุโหม  ท่ามกลางมวลคลื่นซัดสาดอย่างไมอ่ าจหลกี เลย่ี งได ้ แตเ่ หตุใดรัฐบาล  ท่ีเกิดจากเหง้ากอเดียวกับกองทัพกลับเปรียบได้กับเรือแป๊ะ หรือเพราะ  ผู้โดยสารในเรือต่างต้องทำาตามคำาส่ังของผู้นำารัฐนาวาท่ามกลาง  สภาวะปรวนแปร และแทจ้ รงิ รฐั นาวาทน่ี าำ โดยพลเอก ประยทุ ธ ์ จนั ทร-์ โอชานั้นเป็นอย่างไรกันแน่  เป็นเผด็จการตามเน้ือผ้าอย่างจริงแท้  หรือยังเว้นพ้ืนที่ให้แก่ความเป็นประชาธิปไตย  การบริหารอำานาจของ  พลเอกประยุทธ์เป็นไปเพื่อให้บ้านเมืองเป็นปกติสุขหรือไม่   เพ่ือคลายข้อสงสัย หนังสือเล่มน้ีจึงขยายความให้เห็นข้อเท็จ  จริงในหลากมิตินับแต่การยึดอำานาจใหม่ๆ  เปิดประเด็นว่าเหตุใด  ประเทศไทยจึงจำาเป็นต้องมีรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ในยุคสมัยน ้ี หากไม่มีรัฐบาลพลเอกประยุทธ์แล้วบ้านเมืองจะเป็นอย่างไร อีกท้ัง  ยังกล่าวถึงข้อราชการในช่วงเวลาเปล่ียนผ่าน  คณะรัฐมนตรีท่ีจำาต้อง  ทำางานแข่งกับเวลา  ท่ามกลางสายตาประชาคมจากทุกมุมโลกท่ี  กำาลังจดจ้องปรากฏการณ์ทางการเมืองของไทยอย่างไม่อาจละวาง  ดุจเส้นทางของรัฐนาวาที่เต็มไปด้วยอุปสรรคขวากขวางแต่มีจุดหมาย  ชัดเจน  ขณะที่ช่วงท้ายของเล่มยังขับเน้นบทบาทของผู้นำาไทยในแต ่ ละยุคสมัย  ดุจรอยทางให้รำาลึกนึกถึงและเปรียบเทียบกับสภาวการณ ์ ทางการเมืองในปัจจุบัน   ลงเรือแป๊ะ จึงเป็นบทบันทึกเก่ียวแก่เหตุบ้านการเมืองอันทรง  คุณค่า  เพราะไม่ว่าท้ังนักการเมืองจนถึงประชาชนท่ัวไปต่างก็ควร  ศึกษาเรียนรู้  ปูทางไปสู่การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชาติบ้าน  เมืองร่วมกัน  อันเป็นเจตจำานงของคนส่วนใหญ่ของประเทศน่ันเอง ส�ำนกั พิมพ์มติชน  8

ผ้โู ดยสารโปรดทราบ ในทุกชำติทุกภำษำจะมีสุภำษิต ค�ำพังเพย และส�ำนวน ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ใช้อยู่ในภาษาพูดภาษาเขียนทั้งนั้นเพื่อความสละสลวยหรือความ สุภาพ  เพราะบางคร้ังต้องการซ่อนนัยบางอย่างไว้ไม่ให้ดูโจ่งแจ้งเกิน ไป ในภาษาไทยเองกม็ อี ยหู่ ลายบทหลายคาำ ทล่ี ว้ นมคี วามหมายลกึ ซง้ึ   กินใจ  บางครั้งมีสัมผัสคล้องจองจึงง่ายต่อการจำา  บางคร้ังสั้นกระชับ  แตไ่ ดใ้ จความ บอกใหร้ ถู้ งึ สภาพสงั คมหรอื บอกแนวทางการปฏบิ ตั ติ วั   ในภายภาคหน้าได้อย่างดี  สำานวนหลายคำามีลักษณะเป็นเชิงเปรียบ เทียบหรือมีความหมายอ่ืนแฝงอยู่  จะเถรตรงแปลตามอักษรตัวไม่ได ้ (คำาวา่ เถรตรงกเ็ ปน็ สาำ นวน)   อาทิ เม่ือพูดว่า “กระดี่ได้น้�ำ” จะแปลว่าปลากระดี่ว่ายไปเจอ  แหลง่ นาำ้ แลว้ กจ็ บอยเู่ ทา่ นนั้ ไมพ่ อ ต้องรู้นัยท่ีแฝงอยู่ด้วยว่า เวลาปลา  กระด่ีอยู่ในที่แห้งแล้วว่ายหรือเถลือกไถลไปเจอแหล่งนำ้าจะมีอาการ  ระริกระรี้ส่ันพ่ึบพั่บกระโดดตัวลอยเหมือนคนดีใจหนักหนา  สำานวนน ี้ จึงแฝงความหมายว่าดีใจจนเนื้อเต้นด้วยความสุขสมอารมณ์หมาย  นัยท่ีแฝงอยู่เบื้องหลังโดยไม่ปรากฏในสำานวนนี้จึงได้แก่อาการระรกิ -  9

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ระรดี้ ใี จ ซง่ึ นาำ ไปใชก้ บั คนกไ็ ด ้ เชน่  พอรวู้ า่ พรรคการเมอื งทเ่ี ขาสนบั สนนุ   ได้จัดตั้งรัฐบาล  เขาก็ดีใจดังปลากระดี่ได้น้ำา   สำานวนหลายคำามีที่มาจากเหตุการณ์ท่ีพบเห็นได้ในชีวิตจริง  เชน่  “รำ� ไมด่ โี ทษปโ่ี ทษกลอง” “สอนจระเข้ให้ว่ำยน้�ำ” “ไก่งำมเพรำะขน คนงำมเพรำะแต่ง” “ลงเรือแป๊ะ ตำมใจแป๊ะ” หรอื มฉิ ะนนั้ กม็ าจาก  เหตกุ ารณใ์ นวรรณคดหี รอื นยิ ายปรมั ปราทร่ี จู้ กั กนั ทว่ั ไป เชน่  “ยกั ษล์ กั มำ ลงิ พำไป” “วัดรอยเท้ำ” “เหำะเกินลงกำ” “บีบกล่องดวงใจ” “ศร ศิลป์ไม่กินกัน”  มาจากเร่ืองรามเกียรต์ิ  “ว่ำแต่เขำ อิเหนำเป็นเอง”  มาจากเร่ืองอิเหนา  “ชักแม่น้�ำท้ังห้ำ”  มาจากมหาชาติคำาหลวง  “น่ัง ตีขิมบนเชิงเทิน”  มาจากเรื่องสำมก๊ก   คำาพูดหลายคำาถ้าจะกล่าวให้ได้ความครบถ้วนตามที่ตั้งใจ  อาจต้องพรรณนายืดยาวหลายบรรทัด  อาทิ  “ยำมม่ังมีศรีสุข ใครๆ ก็อยำกคบหำเข้ำมำสวำมิภักด์ิ แต่ยำมตกต�่ำอับจน  ใครๆ ก็ผละหนี หรือถอยห่ำงไม่อยำกคบหำอยู่ใกล้” ข้อความน้ีโบราณพูดเป็นสำานวน  สั้นๆ  ว่า  “เมื่อพีเน้ือหอม เม่ือผอมเนื้อเหม็น”  เพียงแค่นี้ก็ได้ความ  ตรงกันแต่กินใจกว่า  คราวน้ีอยู่ท่ีว่าคนฟังจะเข้าใจตามหรือไม่ว่า  หมายความถงึ อะไร   สำานวนว่า “ลงเรือแป๊ะ ตำมใจแป๊ะ” เป็นอีกคำาหนึ่งท่ีกระชับ  ใช้เรียกเหตุการณ์ท่ีผู้คนพลอยติดร่างแห  หรืออาศัยอยู่กับเขา  ร่วม  หอลงโรง  ตกล่องปล่องชิ้น  เข้าหมู่เข้าพวกเหมือนลงเรือลำาเดียวกัน  ฉะนั้นจะว่าอย่างไรก็ต้องว่าตามกัน  ไม่ขัดแย้งกัน  โดยเฉพาะต้อง  ฟังคำาสั่งหรือคำาแนะนำาของผู้เป็นหัวหน้าหรือผู้กำากับกิจการ  เสมือน  หนึ่งเวลาลงนั่งโดยสารในเรือของแป๊ะเจ้าของเรือหรือคนแจวเรือ  ผู้โดยสารก็ต้องตามใจแป๊ะ  ไม่ใช่ทำาตามใจชอบตนเองเหมือนเป็น  เจ้าของเรือเสียเอง  คล้ายๆ  สำานวนฝรั่งที่ว่า  Esprit  de  corps  นนั่ เอง  อนั ทจี่ รงิ คาำ วา่  “ตดิ รำ่ งแห” “รว่ มหอลงโรง” “ตกลอ่ งปลอ่ งชนิ้ ” “ลงเรือล�ำเดียวกัน”  ต่างก็เป็นสำานวนโดยเอกเทศในตัวเองท่ีมีความ  หมายทาำ นองเดียวกนั 10

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม เรือแป๊ะ  ตามใจแป๊ะจึงมีนัยแฝงอยู่เช่นกัน  จะเถรตรงแปลตามตัวว่า  ลงเรือแป๊ะนะจ๊ะ  แป๊ะเป็นคนแจวเรือนะ  แค่น้ันคงไม่พอ  ต้องดูว่า  อยู่ๆ  ทำาไมจึงไปลงเรือ  ทำาไมแป๊ะจึงมาแจวเรือไม่ไปเล่นกอล์ฟหรือ  เล้ียงลูกอยู่กับบ้าน  ถ้าไม่มีเรือแป๊ะแล้วจะลงเรืออะไรกันดี  แล้วแป๊ะ  แจวเรอื เป็นไหม จะแจวไปไหน    อีกประการหน่ึง การลงเรือแป๊ะคงไม่เหมือนสำานวนขี่หลังเสือ  แต่น่าจะเปรียบเหมือนชีวิตคนมากกว่า  ดังท่ีกฤษณา  อโศกสินเคย  เขียนนิยายเร่ือง  เรือมนุษย์ เมื่อหลายปีก่อนจนได้รางวัลสำาคัญมา  แล้ว  และเคยมีเพลงเก่าชื่อ  โชคมนุษย์  ของหลวงวิจิตรวาทการแต่ง  ไว้เม่ือหลายสิบปีก่อน  เวลาใครเชิญคุณสมัคร  สุนทรเวชขึ้นร้องเพลง  ท่านมักร้องเพลงน้ีเสมอ  เน้ือร้องตอนหนึ่งมีว่า  “ชีวิตเหมือนเรือน้อย ล่องลอยอยู่ ต้องต่อสู้แรงลมประสมคลื่น ต้องทนทำนหวำนสู้อมขม สู้กลืน ต้องจ�ำฝืนสู้ภัยไปทุกวัน” เรอื ลาำ นจ้ี ะเปน็ เรอื แปะ๊ หรอื ไมก่ ต็ าม ชวี ติ แปะ๊ และชวี ติ ผโู้ ดยสาร  เวลาอยู่ในเรือแป๊ะต่างเป็นเหมือนเรือน้อยนั้นแล     วษิ ณุ  เครอื งำม 12

ŧàÃ×ÍỈÐ

“ลงเรอื แปะ ตามใจแปะ ” ขนื ไมตามใจแปะ แปะ กไ็ ลล งจากเรอื

เรือเอ๋ยเรอื แปะ๊ เรอื แปะ๊ ไม่ใชช่ อ่ื หรอื ประเภทของเรอื ดงั ทเี่ รำเรยี กเรอื ชอื่ ตา่ งๆ อาท ิ เรอื สาำ เภา เรอื สาำ ปน้ั  เรือแหวด เรือกอและเรือเอ้ียมจุ๊น เรือ หางแมงป่อง  เรือตังเก  หากแต่เป็นเรืออะไรก็ได้ท่ีเป็นของแป๊ะ  แป๊ะ  เป็นเจ้าของ เปน็ คนพายหรือแจว เป็นคนสำาคญั ทีส่ ุดในเรือ   คำาว่าแป๊ะใช้เรียกผู้ชายชาวจีนสูงอายุ มีเพลงไทยสำาเนียงจีน  ช่ือเพลงแป๊ะ  มีสำานวนภาษาพูดว่า  “เยอะแยะตาแป๊ะไก๋”  แปลว่า  มากมายเหลอื จะนบั  สว่ นคาำ วา่ ปลาชอ่ นแปะ๊ ซะนนั้ คนละแปะ๊ ไมเ่ กยี่ ว กัน    แป๊ะมาจากภาษาจีนว่า  “แปะ”  หรือ  “อำแปะ”  แปลว่าลุงหรือ  ผู้สูงอายุ  อย่างที่คนไทยเห็นชายจีนรุ่นเยาว์ก็มักเรียกอาต๋ี  พอสูงอาย ุ รุ่นพี่ก็เรียกอาเฮีย  ย่าง  ๓๐-๔๐  ปีก็เรียกอาเจ็กซ่ึงต่อมาเพ้ียนเป็นเจ๊ก  พอเข้าวัยสี่ซ้าห้าสิบปีก็เรียกอาแปะหรือแป๊ะ  แต่ถ้าแก่เฒ่าก็เรียก  อากงหรือก๋ง  สรุปคือแป๊ะไม่ใช่คำาเรียกแบบดูหม่ินดูแคลนอะไร  แต่ เรียกแบบเคารพนับถือ  นับญาติยกย่องตามวัยเหมือนที่เราเรียกลุง  ปา้  นา้  อา ป ู่ ยา่  ตา ยาย คงเปน็ อยา่ งทสี่ งั คามาระตาบอกวหิ ยาสะกาำ   ในเรื่องอิเหนาว่า  “สุดแต่ว่ำจิตพิศวำส ก็นับเป็นวงศ์ญำติกันได้” อีก  15

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม นัยหน่ึงตรงกับพระบาลีท่ีว่า  “วิสสาสะปรมาญาติ”  ความคุ้นเคยเป็น  ญาติอย่างยิ่งนั่นเอง   เคยเห็นผู้ใหญ่ในวงราชการ  อาทิ  พลตำารวจเอก  จักรทิพย์  ชัยจนิ ดา ผบู้ ญั ชาการตาำ รวจแหง่ ชาต ิ และคณุ สนธยา คณุ ปลมื้  อดตี   รฐั มนตรชี อื่ เลน่ วา่  “แปะ๊ ” พอใหญม่ ากๆ สอื่ กเ็ รยี ก “บกิ๊ แปะ๊ ” จะเปน็ ช่ือเล่นที่ครอบครัวเรียกมาแต่เด็ก  หรือเพื่อนฝูงเห็นท่าทางแก่แดด  เหมือนชายจีนสูงอายุจึงต้ังสมญาเรียกว่าแป๊ะก็ไม่ทราบ  รวมความ แล้วเรือแป๊ะก็คือเรือของอาแป๊ะหรือตาแป๊ะ  และแป๊ะจะเป็นใครก็ได้  ไมจ่ าำ เป็นต้องเป็นทหารหรอื ตำารวจ และไมจ่ ำาเป็นวา่ เป็นไทยหรือจีน    มีปัญหาว่าทำาไมจึงต้องเป็นเรือแป๊ะ เหตุใดไม่เป็นเรือป๋า เรือ  มาม่าซัง  เรืออาบัง  เรือเมอสิเออร์  คำาตอบคือสมัยก่อนป๋าของฝรั่ง  มาม่าซังของญี่ปุ่น  อาบังของแขก  เมอสิเออร์ของฝร่ังเศส  ไม่ได้มา  พายเรือ  แจวเรือหรือแล่นเรือโล้สำาเภาในเมืองไทย เรือที่รับจ้างพาย  หรือแจวขึ้นล่องตามแม่นำ้าลำาคลองไม่ว่าในชนบทหรือในพระนครมัก  เป็นเรือชาวจีน    ท่ีจริงคนไทยก็พายเรือได้และมีอยู่ทั่วไปอย่างท่ีม ี สำานวนว่า  “ผู้หญิงยิงเรือ ผู้ชำยพำยเรือ”  แต่มักเป็นเรือส่วนตัว  มีอยู ่ ประจาำ บา้ น รา้ นโรงของใครของมนั  ไมไ่ ดเ้ ปน็ เรอื รบั จา้ งขนสง่ สาธารณะ  หรือแมสทรานซิส   มีเรือชนิดหน่ึงชื่อเรืออีแปะ คำาน้ีฟังคล้ายเรือแป๊ะ แต่ท่ีจริงไม ่ ได้เก่ียวกับเรือแป๊ะ  อีแปะเป็นเรือที่ใช้ไม้กระดานต่อข้ึน  ท้องเรือแบน เสริมกราบเรือสูงเหมือนเรือสำาปั้นแต่หัวเรือสั้นกว่า  คนพายเรืออีแปะ  อาจจะเป็นแปะ๊  แขก ลาว หรือคนไทยก็ได ้ เรอื แปะ๊ จงึ ไมใ่ ชเ่ รืออีแปะ   เคยไดย้ นิ ผใู้ หญเ่ ลา่ วา่  ในสมยั รชั กาลท ี่ ๑-๓ หลงั การขดุ คลอง  ตา่ งๆ ชาวจนี ท่ีมารับจ้างขุดคลองหัวคิดดี รู้จักหาเรือมารับจ้างบรรทุก  คนไปตามคลองเหล่านั้น  กิจการอย่างน้ีเป็นสตาร์ตอัพในสมัยน้ัน  และเป็นที่นิยมของลูกค้าขาจรเดินทางจากบ้านนอกเข้ากรุงหรือเป็น  พวกไม่มีเรือของตัวเอง    คนจีนมีนิสัยหนักเอาเบาสู้  ทั้งอาชีพน้ีก็ไม ่ ใช่อาชีพสงวนจึงมีเรือแป๊ะบริการท่ัวไป  บางทีเจ้าของเรือหลายลำา  16

กร็ วบรวมกนั เหมอื นสหกรณร์ ถแทก็ ซส่ี มยั น ้ี ตง้ั เปน็ ทา่ เรอื รบั จา้ งขนสง่   ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: สาธารณะ  พบเห็นได้ท่ัวไปแถวตลาดพลู  คลองบางกอกน้อย  คลอง  บางหลวง  และชุมชนสองฝั่งแม่น้ำาเจ้าพระยา  อย่างท่ี  “คุณพุ่ม”  กว ี หญิงคนหน่ึงสมัยรัชกาลท่ี  ๓  ตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้ท่าเรือจ้างของแป๊ะ  พวกนี ้ จงึ ไดส้ มญาวา่  “บุษบำท่ำเรอื จำ้ ง” เรื่องน้ีคงคล้ายๆ  ที่คนไทยสมัยนี้ไม่นิยมเป็นลูกเรือประมง  เพราะงานหนัก  เหน่ือย  ออกทะเลทีหลายวันกว่าจะได้กลับบ้านเห็น  หนา้ ลกู เมีย ลูกเรอื ประมงสว่ นใหญจ่ งึ เปน็ ชาวพมา่   สมยั ก่อนคนไทย คงไม่ใคร่รับจ้างพายเรือเพราะเป็นอาชีพกรำาแดดกรำาฝน  พวกรับจ้าง  พายเรือแจวเรือส่วนใหญ่จึงเป็นแป๊ะ  แม้แต่ที่โล้สำาเภาลำาโตๆ  ก็เป็น แปะ๊ ทั้งนั้น   “แจว” และ “พาย” นั้นเป็นอาการพุ้ยน้ำาให้เรือเคลื่อนไปทั้ง ๒  คำา  แต่ใช้เคร่ืองมือพุ้ยน้ำาต่างกัน  แจวจะมีคันถือยาว  ส่วนพายคันถือ  จะสน้ั ปอ้ ม สว่ นใหญท่ า่ ทางคนบงั คบั เรอื กต็ า่ งกนั  คนพายมกั นง่ั เพราะ ใบพายด้ามส้ัน  ในขณะที่คนแจวมักยืนแจวจะสะดวกกว่านั่งเพราะ  คนั แจวยาวกวา่ ใบพาย   ผมยงั ทนั เหน็ แปะ๊ รา่ งผอมเกรง็  สวมเสอ้ื กยุ เฮงผา่ อกกลดั กระดมุ   มีกระเป๋าล่างสองข้าง  นุ่งกางเกงขาส้ัน  บางทีก็เป็นกางเกงขาก๊วย  สวมหมวกกุ้ยเล้ยหรืองอบแบบจีนยืนแจวเรือเอี้ยมจุ๊นบ้าง  เรือหาง  แมงป่องบ้าง  รับจ้างส่งผู้โดยสารและสินค้าตามลำาคลอง  ผู้ใหญ่ช้ีให้  ดูและบอกว่าเป็นพวกเรือแป๊ะ  บางทีแป๊ะก็สูบบุหรี่ใบจากพ่นควันไป  พลางหรือร้องเพลงจีนหงุงหงิงๆ อย่างสบายอารมณ ์ ผู้โดยสารไม่เต็ม  ลำาเรือก็ยังไม่ออก  การแจวเรือจ้างอย่างสบายอารมณ์เป็นลักษณะ  พิเศษของเรือแป๊ะ  ย่ิงกว่านั้นการนั่งเรือแป๊ะจะต้องมีระเบียบกติกา  มารยาท  เช่น  ผู้โดยสารจะเร่งให้ไปเร็วๆ  เพราะรีบร้อนจะไปให้ทัน  ถวายเพลท่ีวัด  รีบไปโรงหมอให้ทันอาการที่คนไข้กำาลังทรุด  หรือรีบ  ไปแจ้งความโรงพักให้ทันก่อนผู้ร้ายจะหนีไปได้ ทั้งน้ันเพราะแป๊ะแก  จะไม่ยอมรับรู้ด้วย  อย่างมากแกก็ร้องฮ้อๆ  แล้วแจวเรือเอ่ือยๆ  พ่น  17

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ควันใบจากหรือร้องเพลงง้ิวของแกต่อไป  แม้แต่ใครจะบอกให้แป๊ะ  แจวช้าๆ  แบบอ้อยอิ่งชมวิวหรือขอเทียบเรือแม่ค้าซ้ือโน่นซ้ือน่ีก็ไม่ได ้ บอกให้แป๊ะหยุดร้องเพลงก็ไม่ได้  ทุกอย่างอยู่ที่แป๊ะ  การตัดสินใจเป็น  เรื่องของแป๊ะ  ทุกคนต้องเอาใจและรู้จักเกรงอกเกรงใจแป๊ะ   แป๊ะเป็นกัปตัน ผู้นำา ผู้บัญชาการทหารเรือ น่ีเองเป็นท่ีมาของ  สำานวนไทยแท้แต่โบราณตั้งแต่สมัยรัชกาลท่ี  ๓  ว่า  “ลงเรือแป๊ะ  ตำมใจแป๊ะ”  ขืนไม่ตามใจแป๊ะ  แป๊ะก็ไล่ลงจากเรือ  ใครรับกติกาเรือ  แป๊ะไมไ่ ด้ แป๊ะก็บอกว่าลื้อจงไปนง่ั เรืออืน่ หรือไม่ก็จงวา่ ยนำา้ ไปเอง   พูดถึงการต้องตามใจแป๊ะซึ่งเป็นผู้ให้บริการ ไม่ยักเหมือนสมัย  นี้ท่ีหลักบริหารธุรกิจสอนว่าต้องตามใจผู้รับบริการหรือลูกค้าย่อมถูก เสมอ  ความพอใจของท่านคือบริการของเรา    ผมนึกถึงร้านก๋วยเตี๋ยว ราดหน้าอร่อยแถวตลาดสามย่านข้างจุฬาฯ  เจ้าหน่ึงซ่ึงบัดนี้ย้ายไป  แลว้  ในรา้ นมปี า้ ยแถลงกตกิ าวา่  โปรดสงั่ ทเี ดยี วใหเ้ สรจ็  หา้ มกนิ เสรจ็ แลว้ สงั่ ใหม ่ ถา้ สงั่ หอ่ ไปหา้ มนาำ มากนิ ในรา้ น ถา้ กนิ ในรา้ น กนิ ไมห่ มด  ห้ามขอใส่ถุงกลับบ้าน  กินเสร็จกรุณารีบลุก  ลูกค้าอ่ืนรออยู่  นี่ก็เข้า  สตู ร กนิ รา้ นเจ ๊ ตามใจเจ ๊ แตค่ นกเ็ ขา้ ควิ กนิ กนั ตรมึ  กลายเปน็ วา่ เสนห่ ์ ร้านเจ๊อยู่ตรงการมีกรอบกติกานี่เอง  เสน่ห์เรือแป๊ะก็คงอยู่ท่ีการต้อง  ตามใจแป๊ะ  ทำาตามกติกาแปลกๆ  ของแป๊ะ   มีคนเล่าอีกกระแสต่างออกไปว่า สำานวนลงเรือแป๊ะ ตามใจ  แป๊ะน่าจะมาจากสำาเภาจีนลำาโตๆ  ขนคนขนสินค้าไปเมืองจีน  สมัย  กอ่ นจึงโลส้ าำ เภาจนี ขนส่งระหวา่ งไทยกบั จีน สาำ เภาพวกนเี้ ป็นของชาว จนี  เรอื จะออกจากท่านาำ้ ราชวงศว์ ันไหน ขนได้เทา่ ไรอยูท่ ่แี ป๊ะเจา้ ของ เรือจะกำาหนดจึงเป็นท่ีมาของสำานวนเดียวกันนี้  ลงท้ายเลยไม่ชัดแจ้ง ว่าเรือแป๊ะเป็นเรือลำาเล็กหรือสำาเภาลำาใหญ่  รู้แต่ว่าแป๊ะเป็นเจ้าของ  ท้ังส้ิน  และใครลงเรือเหล่านี้ต้องตามใจแป๊ะเหมือนๆ  กัน  แต่ผมเช่ือ  เร่ืองเรือลำาเล็กมากกว่า   เป็นอันว่าเมื่อรักจะลงเรือแป๊ะก็ต้องตามใจแป๊ะ อำานาจต่อรอง  อยู่ที่แป๊ะ  โลจิสติกส์อยู่ในมือแป๊ะ  โปรโตคอลต้องเป็นอย่างที่แป๊ะ 18

กำาหนด ผูโ้ ดยสารน่ังใหด้  ี มือไมพ่ ายอยา่ เอาเทา้ รานำ้า และวา่ ไงกค็ วร  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ว่าตามกัน  อย่าแตกแยก  แตกคอ  แตกกลุ่ม  คนรุ่นใหม่สมัยนี้ไม่รู้จัก  เรือแป๊ะตั้งแต่มีเรือยนต์  เรือหางยาว  เรือสปีดโบ๊ตเข้ามาแทนที่  แป๊ะ  รุ่นโน้นถ้าไม่ล้มหายตายจากก็เป็นเถ้าแก่เจ้าของท่าเรือ  อู่เรือ  เป็น  เจา้ ของธรุ กจิ ขนสง่ ขนาดใหญก่ นั ไปหมดแลว้  ไมม่ ใี ครหลงั ขดหลงั แขง็   แจวเรือรับจ้างหรือโล้สำาเภาอีกต่อไป  สำานวนเรือจ้างกลายเป็นนำาไป  อุปมากับอาชีพครูแทน บัดน้ีจึงเหลือแต่สำานวนไทยเชยๆ วา่  “ลงเรอื แปะ๊ ตำมใจแปะ๊ ”    ขุนวิจิตรมาตรานักเขียนเรื่องเก่าๆ ผู้โด่งดังใช้นามปากกาว่า  “กาญจนาคพันธุ์”  เคยเขียนไว้ในหนังสือเรื่อง  ส�ำนวนไทย  สมาคม  ส่งเสริมเทคโนโลยีไทย-ญ่ีปุ่น  พิมพ์เม่ือ  พ.ศ.๒๕๔๓  ในหน้า  ๔๙๒  อธิบายว่า  “ลงเรือแป๊ะ ตำมใจแป๊ะ”  แปลว่า  “อยู่ร่วมกับเขำ ไปกับ เขำ อำศัยเขำก็ต้องยอมตำมเขำ ไม่ขัดขืน เขำจะให้เป็นอย่ำงไรก็เป็น อย่ำงนั้น”  สรุปอีกทีก็คือ  เมื่อร่วมหอลงโรงกันแล้ว  เข้ากลุ่มเข้าพวก  กับเขาแล้วต้องมีระเบียบวินัย  ว่าไงก็ต้องว่าตามกัน  โดยเฉพาะคือ  ต้องเกรงใจหัวหน้าหรือผู้นำา  สำานวนน้ีจึงคล้ายๆ  คำาว่า  ลงเรือลำาเดียว  กัน  เข้าเมืองตาหล่ิวต้องหล่ิวตาตาม  ตกกระไดพลอยโจน  หรือเชื่อ  ผ้นู าำ  ชาตพิ น้ ภัยอะไรทำานองนัน้   ส�ำนวน “ลงเรือแป๊ะ ตำมใจแป๊ะ” ฮิตอยู่พักหน่ึงครำวท่ี ผมนำาไปใช้เม่ือสภานิติบัญญัติแห่งชาติจัดประชุมสัมมนาสมาชิกท ่ี โรงแรมรีเจนต์  ชะอำา  เมื่อวันที่  ๒๙  พฤศจิกายน  พ.ศ.๒๕๕๗  หัวข้อ  ว่าสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติควรมีบทบาทและทำางานอย่างไร  ในยุค  คสช.  (คณะรักษาความสงบแห่งชาติ)  ผมบรรยายแก่สมาชิก  สภาฯ  ว่าทำาไปตามปกติให้เป็นธรรมชาติ  โดยคำานึงถึงประโยชน์บ้าน  เมือง  แต่ขอให้ตระหนักด้วยว่าเราไม่ใช่  ส.ส.  (สมาชิกสภาผู้แทน  ราษฎร)  ไม่ใช่  ส.ว.  (สมาชิกวุฒิสภา)  ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง  คสช.  เป็นคนตัง้ เรามารว่ มแกว้ ิกฤตบา้ นเมือง และบ้านเมอื งยามนกี้ ็ไม่ปกติ 19

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   คสช.มีนโยบายและแนวทางในการแก้ปัญหาเก่าท่ีตกค้างจาก  อดีต  ปัญหาใหม่ที่กำาลังคืบคลานเข้ามา  และปัญหาระยะยาวอยู่แล้ว  ทกุ ฝา่ ยตอ้ งรว่ มมอื กนั  ทกุ ทา่ นเปน็ เสมอื นแมน่ า้ำ สายหนงึ่ ในจาำ นวน ๕  สายที่จะไหลไปรวมกันเป็นมหาสมุทรใหญ่  จะทำาตัวเป็นจระเข้ขวาง  คลองทำาตามใจชอบ  ทำาตามความคิดหรือนโยบายตัวเองเสียหมด  ไมไ่ ด้   ประเทศน้ันเรามักเรียกว่า “รัฐนาวา” นายกรัฐมนตรีเป็นกัปตัน  สำานวนนี้เปรียบเทียบแบบฝร่ัง  แต่ขอยกสำานวนไทยแท้แต่โบราณมา  เปรียบเทียบแทนว่า  “ลงเรือแป๊ะ ตำมใจแป๊ะ”  คสช.คือแป๊ะ  ฉะนั้น  จะทำาอะไรก็ช่วยชำาเลืองดูแป๊ะหน่อย  เร่ืองน้ีไม่ถึงกับอำานาจนิยมแต่  เปน็ เรอื่ งกาลเทศะ ถา้ แป๊ะยงั ไมม่ ีนโยบาย เรากเ็ ดนิ ตามที่เราเหน็ ควร  ถ้าแป๊ะมี  แต่จุดหมายปลายทางยังไม่รู้วิธีการว่าจะทำาอย่างไร  เราก็  ช่วยกันหาวิธีการท่ีดีที่สุดเหมือนช่วยกันแจวช่วยกันพาย  ถ้าแป๊ะมี  วิธีการ แต่เราเหน็ วา่ ไมถ่ กู  ทาำ อยา่ งนจ้ี ะเสยี หาย เรากต็ อ้ งทว้ งตงิ  ไม ่ งน้ั ถา้ เรอื ลม่  แปะ๊ จม เรากจ็ ม จงึ ตอ้ งชว่ ยกนั  ถา้ มเี หตผุ ลและพรอ้ มใจ  พูดภาษาเดียวกัน  แป๊ะฟังอยู่แล้ว  ขอให้ดูทิศทางลมและดูอารมณ ์ ของแป๊ะก็แล้วกัน  แต่ถ้าแป๊ะฟันธง  กำาหนดเป้าหมายและวิธีการ  ชัดเจนแล้วก็ช่วยรับมาพิจารณาหน่อยเหมือนระบบวิปในสภา แต่ถ้า  เราไม่เห็นด้วยและคิดว่าทำาอย่างน้ันบ้านเมืองจะเสียหายก็จงอย่า  หลับหูหลับตาเอาใจแป๊ะ  ควรขอลงจากเรือแยกลำาไปดีกว่า  ปล่อย  แป๊ะไปตามประสาของแปะ๊ เถดิ !   หลังจากน้ันสื่อก็เอาไปขยายความว่ารัฐบาลน้ีเป็นรัฐบาลเรือ  แป๊ะ  ตอนแรกๆ  ท่านนายกฯ  ก็ไม่ปลื้มกับสำานวนน้ี  มักขมวดค้ิวงงๆ  และเคยถามคนใกลช้ ดิ เหมอื นกนั วา่ แปะ๊ คอื ใคร ทง้ั เรอื ลาำ นเ้ี ปน็ รฐั นาวา  ลำาใหญ่  ไม่ใช่เรือแป๊ะลำาเล็กๆ  แต่พอรู้คำาอธิบายแล้วว่าเป็นสำานวน  ไทยอย่าไปคิดมาก  คงอาจมีใครเอาหนังสือขุนวิจิตรมาตราให้ดูที่มา  ท่ีไปก็ได้  และคงเรียนท่านว่าท่ีเรียกว่าสำานวนนั้นเขาไม่แปลตรงตาม  อักษร  แต่ให้ดูความหมายท่ีแฝงไว้มากกว่า  อย่างแป๊ะในที่นี้จะเป็น  20

ลุงตู่หรือหมายถึง  คสช.หรือ  ป.ป.ป.  (คือ  ประยุทธ์  ป้อม  ป๊อก)  ก็ได ้ ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ส่วนนัยท่ีแฝงอยู่คือว่าไงว่าตามกัน  สามัคคีกัน  ท่านเลยหัวเราะขำา  ตามไปดว้ ย    เรอ่ื งมนั เปน็ อย่ำงน้แี หละครบั พ่ีน้อง!  เข้ำใจตรงกันนะ ! 21

คําตอบวันนั้น ดูจะอยูท ี่รฐั บาลดานหน่งึ และ กปปส. ของนายสเุ ทพ เทอื กสบุ รรณอกี ดา นหนง่ึ … โดยมีทหารจับตาเฝามองอยางไมวางตา

ก่อนจะถงึ มอื แป๊ะ ก่อน คสช.จะยึดอ�ำนำจเม่ือวันที่ ๒๒ พฤษภำคม พ.ศ. ๒๕๕๗  จะว่าผมไม่รู้จักพลเอก  ประยุทธ์  จันทร์โอชาเสียเลยหรือเป็น  คนแปลกหนา้ ซงึ่ กนั และกนั เหน็ จะไมไ่ ด ้ เอาเปน็ วา่ ไมไ่ ดร้ จู้ กั มกั คนุ้ เปน็ พเิ ศษ แตก่ เ็ คยไดส้ นทนากนั  กท็ า่ นเปน็  ผบ.ทบ.ใหญโ่ ตออกอยา่ งนน้ั   สถานการณ์บ้านเมืองก่อนเดือนพฤษภาคม พ.ศ.๒๕๕๗ ไม่ด ี เลย  มีคำาแปลกๆ  ที่แสดงถึงสภาพของประเทศฟังแล้วน่ากลัว  เช่น  Failed State อนาธปิ ไตย รฐั ไรร้ ะเบยี บ บา้ นเมอื งไมม่ ขี อ่ื มแี ป จลาจล  ภาษาทางราชการใช้คำาว่า  “สถำนกำรณ์ฉุกเฉิน”  ดังท่ีมีการประกาศ  ใช้กฎหมายว่าด้วยการน้ัน    ในช่วงสถานการณ์เช่นน้ี  ใครมีช่องทาง  ใดจะช่วยบ้านเมืองให้กลับฟื้นคืนปกติได้ต่างก็พยายามกันทั้งนั้น  เพยี งแตว่ ธิ กี ารอาจแตกตา่ งกนั  แมค้ วามมงุ่ หมายหลกั ตรงกนั คอื  การ  ทำาให้บ้านเมืองสงบเรียบร้อย  แต่วิธีการของบางกลุ่มอาจแปลกแยก  ออกไป   อาทิ สงบเรียบร้อยโดยคุณย่ิงลักษณ์ต้องยังเป็นนายกรัฐมนตร ี พรรคเพอ่ื ไทยยงั คงเปน็ แกนนาำ ตงั้ รฐั บาล สงบเรยี บรอ้ ยโดยเรง่ จดั การ 23

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม เลือกตั้งใหม่โดยเร็ว  สงบเรียบร้อยโดย  กปปส.และ  นปช.ต้องสลาย  การชุมนุม  ผู้กระทำาผิดต้องขึ้นศาล  ส่วนการเมืองก็ให้ปล่อยไปตาม  วิถีทางการเมือง  ซึ่งถ้ายกเอาความมุ่งหมายเช่นน้ีมาต่อรองหรือเป็น เงื่อนไขก็เห็นจะนำาความสงบเรียบร้อยกลับคืนมายาก  เพราะฝ่ายอ่ืน  ก็ยังเรียกร้องอยู่ว่ารัฐบาลต้องออกไป  ต้องมีนายกรัฐมนตรีคนใหม ่ ซ่ึงควรเป็นกลาง  ต้องปฏิรูปก่อนจัดการเลือกต้ัง  เป็นต้น   ท่ามกลางสถานการณ์เช่นน้ันเอง กลุ่มผู้หวังดีอยากมีส่วนช่วย  แก้ปัญหาให้ประเทศชาติก็เกิดข้ึนมากมายหลายสิบกลุ่ม  เพราะ  สถานการณ์อย่างนี้ย่อมเดือดร้อนกระทบกระเทือนไปทุกหย่อมหญ้า  เพียงแต่ใครจะเป็นนกต่อหรือนอมินีของใคร  ใครจะเช่ือมโยงกับใคร  ใครจะบรสิ ทุ ธิจ์ รงิ ใจหรอื ไม่ ซงึ่ เหน็ จะรู้ได้ยาก แตว่ ่าไปแลว้ ถงึ ร้กู ด็ ูจะ  ไมม่ ใี ครสนใจ   นึกถึงคำาพูดของ “เติ้งเส่ียวผิง” ท่ีว่า แมวจะดำาหรือขาวก็ช่าง  ขอให้จับหนูได้ก็แล้วกัน  บ้านเมืองเวลานั้นน่าจะเป็นอย่างนี้  หรือถ้า  จะอุปมาเทียบเคียงให้เก่ากว่าสำานวนจีนก็นึกถึงสมัยที่พระเจ้าตากกู้  บ้านเมืองได้และปราบดาภิเษก  แล้วมีพระราชดำาริว่าสมัยข้าศึกล้อม กรุงศรีอยุธยา  หัวบ้านหัวเมืองแยกไปตั้งตนเป็นใหญ่ถึง  ๔  ก๊ก  จึงได้  เสด็จฯ  ไปปราบ  แต่เมื่อจับได้หัวหน้าก๊กใดมีพระราชปรารภว่า  ยาม  ที่บ้านจะแตก  เมืองจะเสีย  ใครมีปัญญาก็ต้องหาทางออกและหา  ทางต้ังตนเป็นใหญ่  รักษาอำานาจของตนไว้ทั้งนั้นจึงไม่เป็นความผิด  แต่เมื่อทรงปราบดาภิเษกและต้ังรัฐบาลรวบรวมอำานาจได้แล้ว  ใคร  ท่ยี ังแข็งข้อต่อสู้ต่อไปนั่นแหละท่ีจะเป็นความผิด   ชว่ งนน้ั มกี ลมุ่ หนงึ่ ในจาำ นวนหลายสบิ กลมุ่ ทก่ี ลมุ้ ใจกบั เหตกุ ารณ ์ บ้านเมืองจึงนัดเปิดห้องพบปะหารือกันบ่อยครั้งที่โรงแรมอินเตอร ์ คอนติเนนตัล  ส่ีแยกราชประสงค์  ถ้าพูดถึงสีเสื้อของผู้คนที่มาพบกัน  ในกลุ่มนั้นก็มีทั้งเสื้อเหลือง  เส้ือแดง  เส้ือเขียว  เส้ือกากี  มีคนท่ีสังคม  นับหน้าถือตาว่าเป็นกลาง  มีนักธุรกิจช้ันนำา นักวิชาการช้ันกูรู ส่ือ  มวลชน  นักการเมือง  และคนที่ต่อสายโทรศัพท์พูดกับคุณทักษิณ  24

และแม่ทัพนายกองได้ตลอดเวลาเขา้ ร่วมหาทางออกด้วย ŧàÃÍ× á»Ðˆ ::   ผมไมค่ ดิ วา่ กลมุ่ นจี้ ะมีพลังอำานาจมากชนิดแก้ปัญหาบันดาล  อะไรได้  แต่อย่างน้อยก็เป็นความพยายามที่อยากระบายความรู้สึก  และอยากเห็นบ้านเมืองสงบเรียบร้อย  ผมได้รับคำาชักชวนให้ช่วยมา  แสดงความคิดเห็นหาทางออกเป็นครั้งคราว  แม้จะไม่ได้ไปร่วมทุก  ครั้ง  แต่ก็ทราบว่ามีการติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิดอยู่ทุกระยะ  อยา่ งไรกต็ ามเอาเขา้ จรงิ กไ็ มไ่ ดเ้ ปน็ มรรคเปน็ ผลนกั  แตค่ วามพยายาม นี้ก็ได้ขยายผลไปถึงคนอื่นซึ่งไม่ได้อยู่ในกลุ่ม  ไม่เคยมาร่วมหาทาง  ออก แต่เพราะเปน็ ผู้ใหญค่ นหนง่ึ ในบา้ นเมืองเมือ่ ทราบแนวทางก็เหน็   เป็นประโยชน์ท่ีควรให้ผู้มีอำานาจหน้าที่ได้รับไปพิจารณา  ดังท่ีมีคน  รับอาสานำาผลการหารือแยกไปประสานกับรัฐบาลบ้าง  ประสานกับ  ฝ่ายต่อต้านรัฐบาลบ้าง  และมีการประสานให้ผมเป็นตัวแทนนำา  ความคิดเห็นไปเรียนผู้บัญชาการทหารบกที่ช่ือพลเอก  ประยุทธ ์ จันทร์โอชาทราบอีกทางหนึ่ง   นั่นคือครั้งแรกที่ผมพบกับท่าน ผบ.ทบ.แบบตัวต่อตัวเม่ือวันท ี่ ๙  มีนาคม  พ.ศ.๒๕๕๗  วันเดียวกับที่ตอนเย็นจะมีการพระราชทาน  เพลิงศพสมเด็จพระพุฒาจารย์  (เกี่ยว  อุปเสโณ)  ที่วัดเทพศิรินทรฯ  หลังจากนัดกันอยู่หลายวัน  ก่อนหน้าน้ันผมอาจเคยพบท่านตามงาน  สังคม  งานพิธี  สมัยผมเป็นเลขาธิการคณะรัฐมนตรีเคยติดตามนายก  รัฐมนตรีเข้าเฝ้าฯ  และเคยรับพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าฯ  พระบรมราชินีนาถ  ผ่านทางท่านผู้หญิงอรนุช  อิศรางกูร  ณ  อยุธยา  ให้ไปบรรยายให้ความรู้แก่นายทหารตามเสด็จท่ีเข้าเวรถวายอารักขา  หรือปฏิบัติหน้าที่โครงการพระราชดำาริขณะเสด็จพระราชดำาเนินต่าง  จังหวัด  จึงเคยมีโอกาสพบกับท่านอยู่บ้างในขณะมียศพลตรีเป็นนาย  ทหารตามเสด็จ   ส่วนใหญ่ท่านจะมาช่วยให้คำาแนะนำาว่าเวลาเข้าเฝ้าฯ รับพระ  ราชทานเลยี้ งใหป้ ฏบิ ตั ติ นหรอื วางตวั อยา่ งไร บางครงั้ กม็ านงั่ เปน็ เพอื่ น  เล่าเรื่องโน้นเร่ืองน้ีให้ฟังระหว่างรอเฝ้าฯ  ยังอดสังเกตไม่ได้ว่านาย  25

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ทหารผู้น้ีเป็นคนมีอัธยาศัย  มีระเบียบวินัย  จงรักภักดี  ท่าทางเป็นการ  เป็นงานจริงจัง  แต่อารมณ์ดี  คุยสนุกเป็นกันเอง  เข้าใจงานการตามที่  โดยเสดจ็ พระราชดำาเนนิ ไปทรงงานในที่ต่างๆ ได้ดี   ในวนั ท ี่ ๙ มนี ำคม พ.ศ.๒๕๕๗ ผมมโี อกำสพบทำ่ น ผบ.ทบ. แบบตัวต่อตัวเป็นคร้ังแรกท่ีห้องรับแขกในกองบัญชาการกองทัพบก  ตรงขา้ มสนามมวยราชดาำ เนนิ  โดยม ี ทส.ของทา่ นนงั่ ฟงั อยหู่ า่ งๆ เพียง  คนเดียว  ท่าน  ผบ.ทบ.ฟังอย่างสนใจและโอภาปราศรัยอย่างดี  แต ่ สังเกตได้ว่าคงกำาลังเครียดกับเหตุการณ์บ้านเมือง  ท่านเล่าว่ามีผู้คน  หลายกลุ่มที่ห่วงใยบ้านเมืองมาพบและแนะนำาทางออกต่างๆ  นานา  ซึ่งก็ไม่ได้เป็นอันหน่ึงอันเดียวกัน  แต่ก็ขอขอบคุณทุกกลุ่ม  บ้านเมือง  เปน็ ของทกุ คนจงึ ตอ้ งชว่ ยกนั  เวลานถี้ า้ จะแกอ้ ยา่ งนกี้ ต็ ดิ ขดั ทกี่ ฎหมาย ทำาไม่ได้ ถ้าจะแก้ด้วยวิธีโน้นก็ติดขัดที่ผู้มีอำานาจคือรัฐบาลและพรรค  ที่เป็นรัฐบาลไม่เล่นด้วย  หรือมิฉะน้ันก็เป็นว่าฝ่ายนี้ยอม  ฝ่ายโน้นไม่  ยอม   ทเี่ ป็นห่วงนอนไม่หลับมาหลายเดอื นแล้วและพยายามคาดเดา สถานการณ์คือ  หากปล่อยไปตามธรรมชาติแล้วลงท้ายบ้านเมืองจะ  เป็นอย่างไร  เศรษฐกิจการค้าและการลงทุน  การท่องเที่ยวจะเป็น  อย่างไร  ความปลอดภัยของประชาชน ความมั่นคงของประเทศจะ  เป็นอย่างไร ถ้ามีคำาตอบท่ีน่าพอใจก็ปล่อยไปตามธรรมชาติได้   แตถ่ ำ้ ไมม่ คี ำ� ตอบทน่ี ำ่ พอใจกค็ งตอ้ งปอ้ งกนั หรอื ตดั ไฟแตต่ น้ ลม ท่านบอกด้วยว่าทหารยังสงบอยู่ในท่ีต้ังเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน  และจะทำาส่ิงท่ีดีที่สุดสำาหรับบ้านเมือง  ขอให้ไว้วางใจ  เราจะใช้มาตร-  การจากเบาไปหาหนัก  ถ้าทำาแค่ไหนแล้วได้ผลก็หยุดแค่น้ัน  ถ้ายังไม่ ได้ผลก็ต้องขยับระดับไปเร่ือยๆ แต่จะหาทางออกที่นุ่มนวล พยายาม  ใช้กฎหมายและคำานึงถึงความต้องการของประชาชนให้มากที่สุด  คิดว่าเรื่องน้ีฝ่ายการเมืองน่าจะแก้ปัญหากันเองได้  คงไม่ต้องถึงมือ  ทหาร  วันน้ีกลุ่มท่ีเสนอทางออกหลายกลุ่มพยายามจะโยงไปขอ  26

พระบารมีลงมาคล่ีคลาย  จึงฝากบอกทุกฝ่ายด้วยว่าขออย่าได้นำา  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: พระองค์มาข้องแวะเลย  ขณะนี้ก็ยังไม่ทรงพระสำาราญนัก  ปัญหาการ  เมืองควรแก้ด้วยพวกเรากันเองเถิด   รวมความแล้ววันน้ันได้สนทนาแบบเปิดใจราว ๑ ชั่วโมงแต่ก ็ ไม่ได้ช้ีชัดเห็นทางออกใดๆ  และผมไม่ได้ติดต่อกับท่านอีกเลย  แต ่ กลมุ่ ทีผ่ มเคยไปหารอื กนั ก็ยงั คงหารือต่อไป มีผใู้ หญห่ นา้ ใหม่เวยี นมา  หารือเพิ่มขึ้น  ส่วนผมก็ถอยห่างไปจนระยะหลังได้ยินว่า  ก็ล้าๆ  เซ็งๆ  กันไปจนหายหน้าหายตาไปหรือไม่ก็แยกย้ายไปอยู่กลุ่มอื่นหมดแล้ว    ยังมีอีกกลุ่มหน่ึงที่เป็นห่วงเหตุการณ์บ้านเมืองเช่นกันคือกลุ่ม  ของคณุ ชายอยุ๋  หมอ่ มราชวงศ ์ ปรดี ยิ าธร เทวกุล ท่านมักปรารภเป็น  ห่วงเศรษฐกิจของประเทศและความแตกแยกสามัคคี  พ่อแม่พ่ีน้อง  ลูกหลานอยู่บ้านเดียวกันพูดเร่ืองการเมืองทีไรทะเลาะกันทุกที  แม้แต่  นายกับคนขับรถก็มีปัญหาขัดแย้งกัน  คุณชายมีทางออกดีๆ  หลาย  ทาง  เคยชวนคนโน้นคนน้ีและผมไปปรับทุกข์ที่โรงแรมรีเจนต์ และ  เข้าใจว่าจะเคยถกแถลงกบั พลเอกประวติ รมาแลว้  แตก่ ไ็ มอ่ าจ “สมมตุ ิ ยตุ ลิ งคงไวแ้ ต่เพียงนี้ เอวงั จงึ มดี ว้ ยประกำระฉะน้ี” เช่นเดียวกันยังม ี กลุ่มของคุณวิกรม  กรมดิษฐ์  กลุ่มนักธุรกิจอ่ืนๆ  กลุ่มอดีตสมาชิก  วุฒิสภาและอดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ  คนเหล่านี้อยาก  เห็นบ้านเมืองมีทางออกและต้องการทำามาหากินตามปกติโดยสงบสุข  ส่วนใหญ่จะนัดหารือตามร้านอาหาร  เช่น  นิปปอนเต้  โรงแรมรอยัล  ปร๊ินเซสสนามม้านางเลิ้ง   แต่คำาตอบวันนั้นดูจะอยู่ท่ีรัฐบาลด้านหนึ่ง และ กปปส.ของ  นายสุเทพ  เทือกสุบรรณอีกด้านหนึ่งว่าจะเอาอย่างไร  โดยมีทหาร  จบั ตาเฝา้ มองอยา่ งไมว่ างตา เหตกุ ารณย์ งั คงตงึ เครยี ดตอ่ มาอกี หลาย  วันโดยไม่มีทีท่าว่าจะบรรเทาเบาบางลง   จนกระท่ังถงึ เดือนพฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ 27

นกั วิเคราะหเจนเวทีเร่ิมตระหนักแลววา น่คี ือสญั ญาณเร่ิมจากมาตรการเบาไปสูห นกั

คสช.มาแล้วจะ้ และแล้วเดอื นพฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ ก็มำถงึ   บรรยากาศการเมืองในเดือนพฤษภาคม พ.ศ.๒๕๕๗ ไม่ดีเลย  หนำาซ้ำาดูจะหนักลงทุกวัน  จนกระทั่งถึงวันที่  ๒๐  พฤษภาคมจึงได ้ เกิดเหตุการณ์ตามลำาดับดังน้ี   ๒๐ พฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ : ประกำศใช้กฎอยั กำรศึก   ราวตี ๓ กองกำาลังทหารเข้าควบคุมสถานีโทรทัศน์ทุกแห่ง  สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๕ ออกประกาศใหร้ อฟงั ขา่ วสาำ คญั   ทกี่ าำ ลังจะตามมา   เวลาตี ๔ สื่อสังคมออนไลน์ไหวตัวได้เร็วกว่าเพ่ือน มีการเผย  แพร่ประกาศใช้กฎอัยการศึกท่ัวราชอาณาจักร  และประกาศจัดต้ัง  กองอำานวยการรักษาความสงบเรียบร้อย  (กอ.รส.)  แทนศูนย์อำานวย การรักษาความสงบเรียบร้อย  (ศอ.รส.)  ซึ่งกองทัพบกได้เคยต้ังข้ึน  ก่อนหน้าน้ีเพ่ือดูแลสถานการณ์  มีคนตื่นเต้นตกใจเหมือนกัน  นึกว่า  มีการยึดอำานาจทำารัฐประหารแล้ว  แต่ทางการได้ชี้แจงว่าเป็นการเข้า  29

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ควบคุมสถานการณ์ตามอำานาจในพระราชบัญญัติกฎอัยการศึก พระ  พุทธศกั ราช ๒๔๕๗ เท่านัน้   โดยท่ัวไปผู้คนพากันโล่งอกว่าทหารเข้าควบคุมสถานการณ์  อึดอัดมานานแล้ว  และอย่างน้อยก็ดีท่ีไม่มีการยึดอำานาจ  แต่นัก  วิเคราะห์เจนเวทีเริ่มตระหนักแล้วว่านี่คือสัญญาณเร่ิมจากมาตรการ  เบาไปสู่หนัก  มีแต่นักการเมืองบางส่วนที่ไม่สนใจ  ไม่ตื่นเต้น  และคิด  วา่ ท่แี ท้ทหารกท็ ำาได้แคน่ ้ี   ๐๖.๓๐ น. พลเอก ประยทุ ธ ์ จนั ทรโ์ อชา ผบู้ ญั ชาการทหารบก  ในฐานะผู้อำานวยการรักษาความสงบเรียบร้อยหรือ  กอ.รส.ออก  ประกาศว่าบัดนี้มีการใช้กฎอัยการศึกแล้วโดยเผยแพร่ทางโทรทัศน์  รวมการเฉพาะกิจ  หลังจากน้ันก็มีคำาสั่งฉบับแล้วฉบับเล่าออกมา ควบคมุ สถานการณ ์ เชน่  ใหส้ ถานวี ทิ ยโุ ทรทศั น ์ สถานวี ทิ ย ุ สถานวี ทิ ยุ ชมุ ชน รบั สญั ญาณถา่ ยทอดจากกองทพั บกทกุ ครง้ั ทไ่ี ดร้ บั การประสาน  ให้ผู้ชุมนุมทางการเมืองอยู่ในท่ีต้ังท่ีกำาหนด  เช่น  ให้  กปปส.อยู่ท่ีถนน  ราชดำาเนินและถนนแจ้งวัฒนะ  ส่วน  นปช.ให้อยู่ท่ีถนนอักษะ  เขต  ทวีวัฒนา  ห้ามเผยแพร่ข่าวท่ีกระทบต่อการรักษาความสงบเรียบร้อย  และเชิญบุคคลสำาคัญทางการเมืองบางตำาแหน่งเข้าร่วมประชุมท ่ี สโมสรทหารบก  ถนนวิภาวดีรังสิต  เพื่อหาทางแก้ไขปัญหาเหตุการณ ์ ไมส่ งบเรียบร้อยในวันน้ีเวลาบ่าย ๒ โมง   การประชุมในเวลาบ่าย ๒ โมงดำาเนินไปตามท่ีนัด แต่คร้ังนั้น  อาจเชิญครอบคลุมกว้างเกินไป  หลายคนไม่รู้ว่าตนจะมีส่วนช่วยคล ี่ คลายเหตุการณ์ได้อย่างไร  และไม่ได้เตรียมคำาตอบหรือทางออกไว้  จงึ มผี เู้ สนอใหเ้ ชญิ เฉพาะคกู่ รณที เี่ กยี่ วขอ้ งกบั ความขดั แยง้ เขา้ ประชมุ   ใหม่อีกครั้งจะเหมาะกว่า  กอ.รส.เห็นด้วยจึงกำาหนดให้มีการประชุม  ตัวแทนจาก  ๗  ฝ่ายอีกคร้ังในวันรุ่งข้ึน   ๒๑ พฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ : โจทย์ ๕ ขอ้   ๑๓.๓๐ น. ณ ห้องประชุมมัฆวานรังสรรค์ สโมสรทหารบก  30

ถนนวิภาวดีรงั สิต ตัวแทนฝ่ายการเมือง ๗ ฝา่ ยเขา้ ประชมุ   ŧàÃÍ× á»Ðˆ ::   พลเอก  ประยุทธ์  จันทร์โอชาเป็นประธาน  นอกจากนั้นก็ม ี พลเรอื เอก ณรงค ์ พพิ ฒั นาศยั  ผู้บัญชาการทหารเรือ พลอากาศเอก  ประจิน  จั่นตอง  ผู้บัญชาการทหารอากาศ  พลตำารวจเอก  อดุลย์  แสงสิงแก้ว  ผู้บัญชาการตำารวจแห่งชาติ  พลเอก  วรพงษ์  สง่าเนตร  รองผู้บัญชาการทหารสูงสุด ในฐานะตวั แทนพลเอก ธนะศกั ด ิ์ ปฏมิ า-  ประกร  ผู้บัญชาการทหารสูงสุด  คณะอื่นที่ได้รับเชิญเข้าประชุมมี  ๗  ฝา่ ย ฝ่ายละ ๕ คน รวม ๓๕ คน แต่มาร่วมประชุมจริง ๓๑ คน ทาง  ฝ่ายรัฐบาล  นายนิวัฒน์ธำารง  บุญทรงไพศาล  รองนายกรัฐมนตรี  รักษาการแทนนายกรัฐมนตรีไม่ได้มา  แต่ได้ให้นายชัยเกษม  นิติสิร ิ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงยตุ ธิ รรมมาแทน การประชมุ ใชเ้ วลาประมาณ  ชว่ั โมงครงึ่  แตล่ ะฝา่ ยไดแ้ สดงความเหน็ ตามจดุ ยนื ของตน บรรยากาศ  ทั่วไปไม่มีความขัดแย้ง  ที่ประชุมมีโจทย์  ๕  ข้อให้แต่ละฝ่ายไปช่วย  คิดเพื่อหาทางออกให้ประเทศชาติ  และเชิญกลับมาชี้แจงทางออก  อีกครั้งในวันพรุ่งน้ี   โจทย์ ๕ ข้อได้แก่   ๑.  แนวทางการจัดการเลือกต้ังต่อจากนี้ไปควรทำาอย่างไร มี  เมอ่ื ใด ใชเ้ วลาเตรยี มการนานเทา่ ไร   ๒. ในระหว่างรอการเลือกต้ัง รัฐบาลควรเป็นใคร มาจากไหน  จะใชค้ นกลางทาำ หนา้ ที่รักษาการ หรอื จะตัง้ จากใคร   ๓.  การปฏิรูปตามท่ีสังคมเรียกร้องจะทำาอย่างไร มีรูปแบบใด  ใครดาำ เนนิ การ   ๔.  จะดำาเนินการอย่างไรกับผู้ชุมนุมท้ังสองฝ่ายเพ่ือไม่ให้เกิด  การเผชิญหนา้ กนั  เชน่  จะใหส้ ลายชุมนมุ หรือจะใหอ้ ยู่อย่างเดิม   ๕.  จะมีมาตรการการรักษาความปลอดภัยและอำานวยความ  สะดวกแก่ประชาชนอย่างไร  เพื่อไม่ให้การดำาเนินชีวิต  การเดินทาง  การทำามาหากินมีอุปสรรค  จนกระทบต่อความม่ันคงทางเศรษฐกิจ  ของประเทศ 31

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   ท่ีประชุมให้เวลาทุกฝ่ายช่วยกันกลับไปคิดคำาตอบของประเทศ  ๕  ข้อนี้แล้วกลับมาแจ้งภายใน  ๒๔  ชั่วโมง  ระหว่างนั้นผู้เข้าประชุม  ได้ให้ข่าวต่างๆ  เป็นต้นว่า  นายสุรชัย  เล้ียงบุญเลิศชัย  รองประธาน  วฒุ สิ ภาชแ้ี จงวา่  บรรยากาศทปี่ ระชมุ วนั ท ่ี ๒๑ พฤษภาคมเปน็ ไปดว้ ย  ดี  วุฒิสภาไม่ใช่คู่กรณีจึงไม่ต้องไปให้คำาตอบ  ที่ประชุมเห็นอย่างไร  วุฒิสภาจะนำาไปพิจารณาให้สอดคล้องกัน  ขณะเดียวกัน  นปช.เสนอ  วา่ ใหท้ าำ ประชามตริ บั ฟงั ความคดิ เหน็ ประชาชนวา่ จะเอาอยา่ งไร นปช. บางคนเสนอใหท้ าำ ประชามตใิ นเดอื นกนั ยายนวา่ จะปฏริ ปู กอ่ นหรอื หลงั   เลือกต้ัง  หลังจากนั้นอีก  ๒  เดือนคือเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคม  จึงจัดการเลือกตั้ง  ส่วนรัฐบาลนั้นยืนยันว่าให้จัดการเลือกตั้งในวันท ่ี ๓  สิงหาคมตามที่เคยประกาศก่อนหน้านี้  ทางฝ่ายคณะกรรมการ  การเลือกต้ัง  (กกต.)  เห็นว่าการจะจัดการเลือกตั้งได้  เหตุการณ์บ้าน  เมอื งตอ้ งสงบเรยี บรอ้ ยเสยี กอ่ น มฉิ ะนน้ั จะไมส่ ะดวกและไมป่ ลอดภยั   ในชว่ งเวลา ๒๔ ชว่ั โมงนน้ั  ขา่ วลอื สารพดั แพรส่ ะพดั ไปทว่ั โดย  เฉพาะข่าวว่าอาจมีการรัฐประหารเกิดขึ้น  นายบันคีมุน  เลขาธิการ  สหประชาชาติจึงออกแถลงการณ์ขอให้ทุกฝ่ายละเว้นการใช้ความ  32

รุนแรงและให้เคารพหลักสิทธิมนุษยชน  ผู้แทนอียูหรือสหภาพยุโรป  ออกแถลงการณ์ขอให้ไทยแก้วิกฤตการเมืองด้วยการเจรจาและสันต ิ วิธีตามหลักประชาธิปไตย  นอกจากน้ันยังมีคำาแถลงการณ์จากหลาย  ประเทศในลักษณะเดียวกัน วันน้ันท่ัวโลกพุ่งความสนใจมาท่ีประเทศ  ไทย   ในวันท่ี ๒๑ พฤษภาคมนั้นเอง ท่ีประชุมคณะตุลาการศาลรัฐ-  ธรรมนูญได้ลงมติเลือกนายนุรักษ์  มาประณีตเป็นประธานศาลรัฐ-  ธรรมนูญแทนนายจรูญ อนิ ทจารซ่งึ ขอลาออก   แลว้ วันท ่ี ๒๒ พฤษภำคมก็มำถงึ ! ๒๒ พฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ : ยงั ยนื ยันไมล่ ำออกใช่ไหม ŧàÃÍ× á»Ðˆ ::   เวลา  ๑๔.๐๐  น.  การประชุม  ๗  ฝา่ ยเร่ิมขึ้นที่ห้องประชุม  มัฆวานรังสรรค์  สโมสรทหารบก  ถนนวิภาวดีรังสิต  หลังจากแต่ละ  ฝา่ ยไดแ้ สดงความเหน็ ตามโจทย ์ ๕ ขอ้ แลว้ ซงึ่ สว่ นใหญย่ งั คงยนื กราน  ความเห็นเมื่อวานน้ีและตามที่ได้ให้สัมภาษณ์ไปในช่วง  ๒๔  ชั่วโมง ที่ผ่านมา  พลเอกประยุทธ์ประธานในท่ีประชุมจึงได้สอบถามตัวแทน รัฐบาลคือ  นายชัยเกษม  นิติสิริ  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมว่า  ตกลงรัฐบาลยืนยันไม่ลาออกทั้งรายบุคคลหรือทั้งคณะใช่ไหม  นาย  ชัยเกษมตอบว่านาทีน้ีไม่ลาออก  และต้องการดำาเนินการต่อจนกว่า  จะครบวาระตามกฎหมาย  พลเอกประยุทธ์จึงตอบกลับทันทีว่า  “ถ้ำ อยำ่ งนน้ั จะยดึ อำ� นำจกำรปกครอง” เมอ่ื สนิ้ สดุ คาำ กลา่ วน ี้ เจา้ หนา้ ท ่ี ฝา่ ยทหารจาำ นวนหนงึ่ กเ็ ขา้ มาควบคมุ สถานการณใ์ นหอ้ งประชมุ อยา่ ง  ที่เรียกว่า  “ชาร์จตัว”  ผู้ร่วมประชุมท้ัง  ๗  ฝ่าย  แล้วนำาตัวออกจากห้อง  มฆั วานรังสรรคไ์ ปในทันที   หลังจากน้ันโทรทัศน์ทุกช่องเปิดเพลงปลุกใจฮึกเหิมบ้าง หวาน  แหววบ้างประมาณ  ๑  ช่ัวโมง  ราว  ๑๗.๐๐  น.  พลเอกประยุทธ์ได้  ออกโทรทศั นร์ วมการเฉพาะกจิ พรอ้ มกบั คณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ  หรือ  คสช.แถลงข่าวการยึดอำานาจเมื่อเวลา  ๑๖.๓๐  น.  และให้กอง  33

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม อำานวยการรักษาความสงบเรียบร้อย  (กอ.รส.) ท่ีเพิ่งต้ังได้ ๒ วัน  สิ้นสุดลง  หลังจากนั้นก็ทยอยออกคำาส่ังหลายฉบับตามรูปแบบของ  การยึดอำานาจ  เช่น  ยืนยันการประกาศใช้กฎอัยการศึกท่ัวราชอาณา-  จักร  ห้ามประชาชนออกจากเคหสถานตามเวลาท่ีกำาหนด  ให้สื่อวิทย ุ โทรทัศน์  โทรทัศน์ดาวเทียมรอรับสัญญาณจากสถานีวิทยุโทรทัศน์  กองทัพบก  สลายการชุมนุมโดยให้ประชาชนออกจากพื้นที่และกลับ  ภมู ลิ าำ เนา ใหร้ ฐั ธรรมนญู ฉบบั  พ.ศ.๒๕๕๐ สน้ิ สดุ ลง ยกเวน้ หมวด ๒  ว่าด้วยพระมหากษัตริย์  ห้ามชุมนุมทางการเมืองเกิน  ๕  คน  ให้สถาน  ศึกษาหยุดการเรียนการสอน  ๓  วัน  และมีคำาส่ังให้บุคคลต่างๆ  ส่วน  ใหญ่เป็นรัฐมนตรีและผู้มีบทบาททางการเมืองไปรายงานตัวท่ีกอง  อำานวยการของ  คสช.  ณ  สโมสรทหารบก  ถนนวิภาวดีรังสิต  ท้ังน ี้ คสช.ได้ช้ีแจงด้วยว่าไม่มีการปิดสัญญาณอินเตอร์เน็ต  ไม่มีการปิด  ไลน์  ยูทูบ  หรือโซเซียลมีเดียใดๆ   การออกประกาศและคำาส่ังให้คนโน้นคนน้ีไปรายงานตัวยังคง  มีอยู่ตลอดมาอีกหลายวัน  บางคนรายงานตัวแล้วก็ปล่อยตัวกลับ  บางคนถูกควบคุมตัวไว้วันสองวัน  บางคนก็หลายวัน  สถานท่ีควบคุม  ตัวก็อยู่ใกล้ไกลต่างกันออกไป  บางคนต้องเดินทางไปถึงต่างจังหวัด  แต่พอระยะหนึ่งผ่านไปก็ได้รับการปล่อยตัวท้ังหมด  ผู้ท่ีถูกนำาตัวไป  ควบคุมหรือจะเรียกว่า  “คุ้มกัน”  หรือ “เก็บตัว”  ไว้ก็ตาม  ซึ่งมีอยู่  หลายคน  แต่ละคนมีเร่ืองราวท่ีเม่ือนำามาเล่ากันในขณะนี้อาจสนุก  สนานเห็นเป็นเร่ืองขบขัน  แต่คิดว่าในขณะเกิดเหตุน่าจะตื่นเต้น  ระทึกใจ   บางคนเล่าว่าถูกนำาตัวไปควบคุมในท่ีเดียวกับผู้ที่เป็นคู่กรณ ี ระหว่างการประท้วงซ่ึงหลังจากท่ีอยู่กินกันวันสองวันแล้วก็ดูจะรักใคร่  กลมเกลียวกันดี  ออกมาจากท่ีควบคุมตัวกลายเป็นไปมาหาสู่กัน  มีตติ้งรุ่นกันอย่างมิตร  มีพลเอกอยู่รายหน่ึงเล่าว่าไปรายงานตัวพร้อม  รปภ.  พอถึงเวลาเขาก็นำาตัวไปควบคุมพร้อมกับ  รปภ.ซ่ึงติดร่างแหไป  34

ด้วยโทษฐานอีตา  รปภ.ไปลับๆ  ล่อๆ  อยู่ด้วยกันท้ังที่ไม่มีรายชื่ออยู่  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ในบญั ชีเพราะไม่ใชค่ นสาำ คัญ ลงทา้ ยเขาจึงปล่อยนายกลบั  แต ่ รปภ.  ยังต้องอยู่ต่ออีกหลายวัน   นักการเมืองระดับหัวหน้าพรรคอีกคนมีเร่ืองสนุกกว่านั้น ไป  ถูกคุมตัวอยู่  ณ  ต่างจังหวัดท่ีห่างไกล  เรือนพักก็ร้อนอบอ้าว  ท่านจึง ออกปากขออนุญาตว่าจ้างช่างมาติดเครื่องปรับอากาศโดยขอออก เงินเอง  เสร็จแล้วจะยกให้เป็นของหลวง  ปรากฏว่าพอเช้าติดต้ังเสร็จ  ตกสายเขาก็ปล่อยตัวกลับ  แอร์ยังไม่ทันได้ใช้แต่ตกเป็นของหลวงไป เรียบร้อยแล้ว ทหารที่คุมตัวไปส่งบ้านกระซิบว่า เอาไว้คราวหน้าค่อย  กลับมาใช้บริการก็แล้วกันนะครับ  ผมจะรอ!   เรอื่ งพวกนฟ้ี งั ดเู หมอื นสนกุ  แตใ่ ครไปตกอยใู่ นภำวะอยำ่ ง  นั้นคงไมส่ นกุ   35

วนั นห้ี มอเปน พยานใหผมดว ยกแ็ ลวกนั วา ขณะเขายดึ อาํ นาจกัน ผมอยกู ับหมอท่ศี ริ ิราช!  

๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ เดือนพฤษภำฯ หน้ำร้อนอำกำศร้อนอบอ้ำวเต็มที ร้อน เพราะแดดและอากาศนน้ั เรอ่ื งหนงึ่ เพราะเปน็ เรอ่ื งฤดกู าลตามธรรมชาติ  ปกติปลายเมษาฯ  ต้นพฤษภาฯ  จะมีวันร้อนที่สุดของปีด้วยซำ้า  แต ่ ร้อนรุ่มกลุ้มใจด้วยวิกฤตการเมืองตามท่ีมีผู้คนปักหลักชุมนุมกันอยู ่ หน้าทำาเนียบรัฐบาล  ที่ถนนราชดำาเนิน  ถนนแจ้งวัฒนะ  สี่แยกราช-  ประสงค์ ถนนอักษะ และสถานทีส่ าธารณะอื่นๆ ทง้ั ในกรงุ เทพมหานคร  และต่างจังหวัด  จนทำาให้รถติด พ่อค้าแม่ขายทำามาหากินไม่สะดวก  สุขภาพจติ ปัน่ ป่วนเป็นอกี เรอ่ื งหน่งึ   ใครออกจากบ้านไม่ต้องเลือกแล้วว่าวันจันทร์แต่งเหลือง  วัน  อังคารแต่งชมพูจะได้ถูกโฉลกโชคชัย  แค่ดูให้ดีว่าไม่ใช่เหลืองไม่ใช่  แดงก็แล้วกันไม่งั้นจะไม่ปลอดภัยเพราะถูกหวาดระแวง  เย็นลงเลิก  งานแล้วเคยรีบกลับบ้านก็ต้องอ้อยอิ่งยังไม่กลับ  เล็งว่าดินเนอร์คืนนี้  จะไปกนิ ขา้ วทหี่ นา้ เวทไี หน เพราะวง กปปส.ของคุณสุเทพกม็ นั ส ์ คณุ   อัญชลีก็เจ๋ง  อาหารดีดนตรีเพราะ  วง  นปช.ของคุณจตุพรก็สนุก  วง  กลุ่มพันธมิตรฯ  ก็ได้เนื้อหาสาระ  นี่คือประเทศไทย  37

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม   ผู้คนตามอาคารร้านถ่ินในที่ต่างๆ ถ้าจับกลุ่มกัน ๒-๓ คนไม ่ ว่าจะเป็นเพื่อนหรือญาติ  นายหรือคนรับใช้  เป็นอันต้องวกเข้าหา  ประเดน็ การเมอื ง คนนน้ั วา่ ถกู คนนว้ี า่ ผดิ  คนนนั้ วา่ อยา่ งนตี้ อ้ งลาออก คนน้ีว่าต้องอยู่ต่อ  คนน้ันว่าต้องปฏิรูปก่อนจึงจะจัดการเลือกต้ัง  คน น้ีว่าต้องเลือกตั้งให้เสร็จแล้วจึงเริ่มปฏิรูป  ลงท้ายก็ทะเลาะกัน  ตาม  ต่างจังหวัดมีข่าวว่ายกแก้วเหล้าสาดหน้ากันก็มี  ชักมีดจ้วงแทงเอาก็ มี  ปี  ๒๕๕๗  ประเทศไทยเป็นอย่างน้ีจริงๆ  และความจริงเป็นอย่างน ี้ มาต้งั แตป่  ี ๒๕๕๑-๒๕๕๖ แล้ว   รัฐบาลในช่วงนั้นบางคณะต้องหนียย่ายพ่ายจแจ เข้าทำางาน  ทที่ าำ เนยี บรฐั บาลไมไ่ ดบ้ า้ ง เขา้ ประชมุ สภาฯ ไมไ่ ดบ้ า้ ง รฐั บาลตอ้ งไป  แถลงนโยบายท่ีอื่นซึ่งไม่ใช่อาคารรัฐสภาบ้าง  ปลายปี  ๒๕๕๖  นายก รฐั มนตรตี อ้ งหยดุ ปฏบิ ตั หิ นา้ ท ่ี มกี ารยบุ สภาและเลอื กตง้ั  แตก่ ารเลอื ก  ต้ังในวันท่ี  ๒  กุมภาพันธ์  พ.ศ.๒๕๕๗  ถูกศาลพิพากษาว่าเป็นโมฆะ เพราะไม่ได้จัดเลือกต้ังแบบลับ  แต่เปิดหน้าเปิดหลังจนคนส่องกล้อง  ดูการกาบัตรได้  จำาเป็นต้องจัดการเลือกตั้งใหม่แต่ก็ไม่อาจสำาเร็จได้  เปิดรับสมัครคนลงเลือกตั้งก็ยังทำาไม่ได้  ระหว่างนั้นองค์กรอิสระ  ทยอยครบวาระ  เศรษฐกิจก็มาเป็นปัญหาเข้าอีก  ชาวนาขายข้าวไม่ ออก  พอขายได้เพราะรัฐบาลช่วยรับจำานำาข้าวให้ก็ยังเบิกจ่ายเงินให้  ชาวนาไม่ได้ เปน็ ว่าอลเวงไปหมดทั้งเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง   ต่อมาก็มีปัญหากฎหมายและการเมืองแทรกเข้ามาว่าคุณ  นิคม  ไวยรัชพานิชประธานวุฒิสภาต้องพ้นจากตำาแหน่ง  วุฒิสภาได้ ใช้โอกาสที่รัฐบาลเรียกเปิดสภาสมัยวิสามัญเพ่ือพิจารณากฎหมาย  งบประมาณรายจ่ายประจำาปีเลือกประธานคนใหม่ได้แก่คุณสุรชัย  เล้ียงบุญเลิศชัย  และอยู่ระหว่างนำาความกราบบังคมทูลเพ่ือทรงพระ  กรุณาโปรดเกล้าฯ  แต่งตั้ง  แต่ก็มีเสียงคัดค้านว่าตัวประธานมาโดย  วธิ ไี มถ่ กู กฎหมาย   ความคาดหมายมีว่าขณะนั้นไม่มีประธานสภาผู้แทนราษฎร  เพราะมีการยุบสภา  ส่วนวุฒิสภายังมีอยู่แต่ตำาแหน่งประธานวุฒิสภา 38

ยังมาว่างลงอีก  ถ้าได้ตัวประธานวุฒิสภาคนใหม่ก็ยังพอจะพึ่งพา  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: อาศยั ใหแ้ กว้ กิ ฤตการเมอื งไดบ้ า้ ง ฝา่ ยรฐั บาลในขณะนนั้ ยกขอ้ กฎหมาย  ข้ึนมาคัดค้านว่าการเปิดสภาสมัยวิสามัญระบุเหตุผลชัดเจนว่าเพื่อ  พิจารณากฎหมายงบประมาณเท่านั้น  ดังน้ันวุฒิสภาจะยกวาระอ่ืน  ข้ึนมาทำา  เช่น  การโหวตเลือกประธานวุฒิสภาไม่ได้  ในท่ีสุดรัฐบาล ก็ส่งเรื่องน้ีไปหารือคณะกรรมการกฤษฎีกาและขอให้พิจารณาโดยท ่ี ประชุมใหญเ่ ต็มคณะ   วันที่ ๒๒ พฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ ตรงกับวันพฤหัสบดี แรม ๙ คาำ่  เดอื น ๖ ปมี ะเมยี  ใครดฤู กษไ์ มร่  ู้ กฤษฎกี านดั ประชมุ ใหญ่  ตอนบ่าย  ช่วงเวลาเดียวกันมีเหตุอีก  ๒  เหตุซ้อนกัน  เหตุส่วนรวมซึ่ง  ทุกคนท้ังประเทศจับตาดูคือ  การประชุมผู้แทนฝ่ายการเมือง  ๗  ฝ่าย  ท่ีห้องประชุมสโมสรทหารบก  ถนนวิภาวดีรังสิต  ตามที่ผู้บัญชาการ ทหารบกเชิญเพ่ือคลี่คลายวิกฤตการเมืองและได้ประชุมกันมาก่อน  บ้างแล้ว  อีกเหตุหน่ึงเป็นเร่ืองเล็กน้อยส่วนตัวของผมคือได้นัดหมอ  ตาที่โรงพยาบาลศิรริ าช เพือ่ ตรวจตาอยา่ งละเอยี ด เนื่องจากมีอาการ  มัวๆ  คันยุบยิบ  ค้ิวเขม่นเป็นลางแต่กลางวันมาหลายวันแล้ว   ที่ประชุมใหญ่คณะกรรมการกฤษฎีกามีความเห็นข้างมากใน  วันนั้นว่าวุฒิสภาสามารถเรียกประชุมลงมติเลือกประธานวุฒิสภา  ได้  รัฐบาลจึงต้องถวายช่ือคุณสุรชัยข้ึนไป  พอเลิกประชุมราวบ่าย  ๓  โมงครง่ึ ผมกร็ บี ข้ามฟากไปตรวจตาที่ศิริราช หมอจับหยอดตา ส่องตา  ดูอยู่นาน  จังหวะท่ีให้ผมน่ังเอาคางเกยกับแป้นตรวจและหมอจดๆ  จอ้ งๆ สอ่ งดนู ยั นต์ าอยนู่ นั้ เปน็ เวลา ๑๖.๓๐ น. โทรทศั นใ์ นหอ้ งโถงนง่ั   รอของคนไขก้ ม็ เี สยี ง “ประกำศ” ซา้ำ ๆ อยหู่ ลายหน “โปรดฟงั ขำ่ วดว่ น”  และสลับกับเพลงมาร์ช  เพลงต้นตระกูลไทย  เพลงปลุกใจ  เพลงพระ  ราชนิพนธ์  สักพักก็ได้ยินว่ามีประกาศจากคณะรักษาความสงบแห่ง  ชาติ ฟงั แลว้ กง็ งๆ วา่ คณะนม้ี าจากไหน   หมอสะดุ้งเฮือกบอกผมว่าเขายึดอำานาจกันแล้วกระมัง เรื่อง  39

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ตาเกบ็ ไวก้ อ่ นดไี หมคะ หมอตอ้ งรบี กลบั บา้ นเกรงจะประกาศกฎอยั การ ศกึ หรอื ประกาศเคอรฟ์ วิ  ผมเหน็ ดว้ ย บอกหมอวา่ ตาคงไมบ่ อดใน ๒-๓  วันน้ี  แล้วผมจะมาใหม่  ว่าแต่ว่าวันนี้หมอเป็นพยานให้ผมด้วยก็แล้ว  กนั ว่าขณะเขายดึ อาำ นาจกัน ผมอยู่กับหมอท่ศี ริ ิราช!   กลบั บา้ นแลว้ กไ็ ปนอนดขู า่ วฟงั ขา่ วอยทู่ บ่ี า้ น ราว ๒ ทมุ่ เพอ่ื นฝงู   คือคุณศักดิ์ชัย  ธนบุญชัยโทร.มาถามว่าผมไปเก่ียวอะไรกับเขาหรือ  เปล่า  เม่ือผมปฏิเสธ  คุณศักดิ์ชัยถามว่าแล้วอยากเกี่ยวหรือเปล่า  ผม  ปฏิเสธอีก  คุณศักด์ิชัยจึงเล่าว่าได้ถามอาจารย์มีชัยและคนอื่นๆ  อีก  ๒-๓ คนแลว้  ทกุ คนตอบอยา่ งเดยี วกนั วา่ เมอ่ื มผี เู้ ขา้ มาแกป้ ญั หาและ เลือกใช้วิถีทางนี้แล้ว  เราไม่ได้เก่ียวข้องอะไรด้วยมาแต่แรกก็อย่าให้  คนเพ่งเล็งหรือเข้าใจผิดเลย  หลบหน้าไปเมืองนอกกันเงียบๆ  เถอะ  ส่วนอาจารย์บวรศักดิ์แกนกรู้เป็นโหรดูดวงตัวเองทุกวันเผ่นไปญี่ปุ่น  วันสองวันก่อนแล้ว  พวกเราหลบไปใกล้ๆ  เช่นเวียดนามดีกว่า  จะหา  ต๋ัวเคร่ืองบินให้   ลงท้ายเช้ามืดวันรุ่งข้ึนหลังการยึดอำานาจไม่ถึง ๑๒ ชั่วโมง  อาจารยม์ ชี ยั  คณุ ศกั ดชิ์ ยั  และผมพร้อมพรรคพวกอีก ๒-๓ คนก็ได้ตั๋ว  40

เครื่องบินเดินทางไปพักผ่อนท่ีฮานอย  ๓-๔  วัน  ระหว่างน้ันมีผู้ใหญ่ ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ในคณะ  คสช.โทร.มาเลียบเคียงถามเหมือนกันว่าอยู่ไหน  จะขอหารือ  หน่อย  แต่เม่ือรู้ว่าอยู่ต่างประเทศก็ไม่รบกวน  ตอนรับโทรศัพท์ผม  ใจหายวาบเหมอื นกนั  นกึ ว่าสัง่ ใหไ้ ปรายงานตัว    ๔ วันต่อมาผมจึงเดินทางกลับ ระหว่างนั้นใครต่อใครถูกเรียก  ไปรายงานตัวกันหลายคน  ประกาศและคำาส่ังต่างๆ  ทยอยออกมา  หลายฉบับแล้ว  ลงจากเครื่องบินผมก็รีบไปตรวจตาก่อนเพราะติด  ค้างอยู่ต้ังแต่วันท่ี  ๒๒  พฤษภาคม  เพื่อนฝูงบางคนเห็นหายหน้าไป  หลายวันนึกว่าคงถูกเรียกไปควบคุมตัวจึงถามว่า  “เขำปล่อยตัวกลับ มำแลว้ หรอื ” ว่ำแล้วก็ชวนไปเล้ียงปลอบขวัญ ไม่รู้ว่ำผมหลบไปเท่ียว  ฮำนอย ไปอำ่ วฮำลองเบย์ ไปกินเฝอเมืองญวนมำ 41

กระทรวงตา งๆ เขาแถวกนั มา ขอให คสช.ชวยออกประกาศ หรอื คําส่งั ทมี่ ีผลเปนกฎหมายนับรอ ยฉบับ  

ก่อนตั้งรฐั บาล หลังกำรยึดอ�ำนำจในวันท่ี ๒๒ พฤษภำคม พ.ศ.๒๕๕๗ ได้มีการออกประกาศและคำาสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติหลาย  ฉบับตามมาติดๆ  กันเพื่อคล่ีคลายปัญหาเดิมท่ีค้างคาอยู่และจัดวาง  ระเบียบการปกครองใหม ่  ในระยะแรกผมไม่มีส่วนเก่ียวข้องด้วยและ  ไม่เคยเข้าไปในกองบัญชาการ  เข้าใจว่าเป็นเรื่องของฝ่ายกฎหมาย  ของคณะรักษาความสงบแห่งชาติดำาเนินการกันเอง  ซ่ึงจะเป็นใคร  บ้างไม่เคยทราบ  แต่คิดว่าน่าจะเป็นนายทหารพระธรรมนูญ   จนเหตุการณ์ผ่านไปราว ๒ สัปดาห์จึงมีคำาสั่งแต่งต้ังคณะท ี่ ปรกึ ษา คสช. มพี ลเอก ประวติ ร วงษส์ วุ รรณซง่ึ ไมไ่ ดม้ ชี อื่ อยใู่ น คสช. ด้วยเป็นประธาน  ส่วนที่ปรึกษาคนอื่นๆ  ได้แก่  หม่อมราชวงศ์  ปรีดิ-  ยาธร เทวกลุ  พลเอก ดาวพ์ งษ ์ รตั นสวุ รรณ พลเอก อนพุ งษ ์ เผา่ จนิ ดา  พลอากาศเอก  อิทธพร  ศุภวงศ์  พลเอก  นพดล  อินทปัญญา  อาจารย ์ ยงยุทธ  ยุทธวงษ์  และผม  ซ่ึงผมเองก็ยังงงว่ามาได้ยังไง  แต่ยอมรับ  ว่าเคยคุ้นกับพลเอกประวิตรมาก่อนเพราะเคยทำางานด้วยกันในสภา  นิติบัญญัติแห่งชาติเมื่อปี  ๒๕๔๙  หลังการยึดอำานาจรัฐบาลทักษิณ  43

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม พลเอก อนพุ งษ ์ เผ่าจนิ ดา   คณะท่ีปรึกษานี้เป็นฝ่ายให้คำาปรึกษาเชิงนโยบายแก่หัวหน้า  คสช.โดยตรง ไมต่ ้องผ่านใครและไมใ่ ช่ฝ่ายปฏบิ ตั ิ ไมอ่ ยใู่ นโครงสร้าง การแบ่งองค์กรของ  คสช.ซ่ึงโครงสร้างนั้นแบ่งออกเป็นฝ่ายกฎหมาย  ฝา่ ยความมั่นคง ฝา่ ยเศรษฐกจิ  ฝ่ายสังคม ฝ่ายการต่างประเทศ และ  ฝ่ายอื่นๆ หรือฝ่ายทั่วไป โดยมรี องหวั หนา้  คสช.หรอื นายทหารระดบั   สูงที่ก่อการมาด้วยกันเป็นหัวหน้าหรือผู้รับผิดชอบแต่ละฝ่าย   การ  ทาำ งานมลี กั ษณะเหมอื นเปน็ รฐั บาล หวั หนา้  คสช.กเ็ ปน็ คลา้ ยๆ นายกฯ  คนอนื่ เปน็ รองนายกรฐั มนตร ี ขณะน้ันไม่มีรัฐมนตร ี มีแต่ปลัดกระทรวง  ทาำ หนา้ ทเ่ี ปน็ รฐั มนตร ี จงึ ตอ้ งมฝี า่ ยหรอื สายงานตา่ งๆ มากาำ กบั อกี ชน้ั     คณะที่ปรึกษาน้ี คสช.จงใจต้ังจากผู้ที่มิได้เป็น คสช. และตอ้ ง  การใหค้ รอบคลมุ ดา้ นเศรษฐกจิ  สงั คม กฎหมาย และความมน่ั คง ใน  ระยะแรกคณุ สมคดิ  จาตศุ รพี ทิ กั ษย์ ังไม่ได้เข้ามา ที่ปรึกษาบางคนซึ่ง  ผมไม่คุ้นเคยมาก่อน  อาทิ  พลเอกอนุพงษ์  พลเอกดาว์พงษ์  มีความ  รอบรู้และละเอียดรอบคอบมาก  จับประเด็นไว  พูดจาภาษาวิชาการ  44

โต้ตอบกับนักวิชาการท่ีมาช้ีแจงแบบคนเข้าใจท้ังปัญหาและการใช้  ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ศัพท์แสงไม่ว่าเรือ่ งทางเศรษฐกิจ วิทยาศาสตร์ หรอื กฎหมาย   มีคนกระซิบบอกผมว่าพลเอกประวิตรและพลเอกอนุพงษ์เป็น  ผู้ท่ี  คสช.ให้ความนับถือมากเพราะเคยเป็นผู้บังคับบัญชามาก่อน  และคุ้นเคยกันมากว่า  ๔๐ ปีแล้ว จนมีผู้แอบตั้งสมญาเข้าชุดกับ หัวหน้า  คสช.ว่า  “๓ ป.”  หรือ  ป.ป.ป.  ย่อมาจาก  ประยุทธ์ ประวิตร  (บ๊ิกป้อม)  และบิ๊กป๊อก  (อนุพงษ์)  แต่จะเอา  ป.ไหนขึ้นก่อนหลังไม ่ ทราบได้  ภายหลังเม่ือหม่อมราชวงศ์ปรีดิยาธรเข้ามามีบทบาททาง  เศรษฐกิจมากขึ้นอีกคน  ผมเห็นผู้สื่อข่าวแอบเรียก  ป.ป.ป.ป.  เหมือน กัน  และผมเคยถูกผู้ส่ือข่าวถามว่าเมื่อไรจะไปเปล่ียนช่ือเป็น  “ปิษณุ”  จะได้มีพาวเวอร์กับเขาบ้าง  คณะท่ีปรึกษาชุดน้ีเสนอแนะหรือท้วงติง  อะไรจะมีนำ้าหนัก  คสช.จะฟังมาก  ข้อนี้ยิ่งทำาให้คณะที่ปรึกษาต้อง  ระมัดระวังย่ิงข้ึน  หากสุ่มส่ีสุ่มห้าแนะนำาไปเพี้ยนๆ  หรือร้อนวิชาและ  เกิดเขาเอาจรงิ ข้ึนมาจะยุ่ง   คณะทปี่ รกึ ษาประชมุ กนั บอ่ ยโดยใชอ้ าคารทที่ าำ งานของพลเอก  ประวิตรในฐานะประธานมูลนิธิอนุรักษ์ป่ารอยต่อ  ๕  จังหวัดในกรม  ทหารราบท่ี ๑  มหาดเล็กรักษาพระองค์ ถนนวิภาวดีรังสิต เป็นท ี่ ประชุมเพราะไม่มีคนมาวุ่นวายด้วย  เรื่องที่หารือทั้งหมดเป็นเรื่องการ  แก้ปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนในทางเศรษฐกิจ  สังคม  เช่น  การแกป้ ญั หาทางการออกใบอนญุ าต รง.๔ ลา่ ชา้  ปญั หาเดก็ แวน้  ยา  เสพติด  หนี้นอกระบบ  รถตู้ผิดกฎหมายหรือไร้ระเบียบ  การขายสลาก  กินแบ่งเกินราคา  การจำาหน่ายสุราใกล้สถานศึกษา  ไม่ค่อยมีปัญหา  ด้านการเมืองหรือความม่ันคง  อาจเพราะ  คสช.ถนัดเรื่องเหล่าน้ีกว่า  คณะท่ีปรึกษา  บางทีคณะที่ปรึกษาก็รับโจทย์จาก  คสช.มาหาทางแก้  เม่ือส่งความเห็นกลับไป อีกไม่ก่ีวันต่อมา คสช.ก็มักออกประกาศหรือ  คำาส่งั มาตามน้นั   พอหลายวันเข้า คสช.ก็บอกว่าทีมฝ่ายกฎหมายของ คสช.ซ่ึง  มีพลเอก  ไพบูลย์  คุ้มฉายาเป็นหัวหน้าออกคำาสั่งตามคำาแนะนำาคณะ 45

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม ที่ปรึกษาไม่หวาดไม่ไหวแล้ว  ต่อไปนี้คณะท่ีปรึกษาเสนออะไรในทาง  กฎหมายก็ขอใหร้ า่ งประกาศหรอื คาำ สง่ั สง่ ไปดว้ ยเถดิ  คณะทป่ี รกึ ษาจงึ   มอบใหผ้ มรบั ไปดาำ เนนิ การ ผมเองกร็ บั มอื ไมไ่ หวและอาจไม่รอบคอบ  พอ  จึงขออนุมัติต้ังคณะทำางานฝ่ายกฎหมายคณะเล็กๆ  แหมะไว ้ ช่วยกรองอีกแรงที่สำานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา  อาทิ  นายพชร  ยุติธรรมดำารง อดีตอัยการสูงสุด นายอัครวิทย์  สุมาวงศ์  อดีตรอง  ประธานศาลปกครองสูงสุด  อาจารย์บวรศักดิ์  อุวรรณโณ  อาจารย ์ สมคิด เลิศไพฑูรย ์ อธิการบดีธรรมศาสตร์ นายปกรณ์ นิลประพันธ ์ กรรมการร่างกฎหมายประจำาสำานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาและ  คนอ่นื ๆ อกี  ๒-๓ คน   แต่พองานชุกมือและเร่งรัดมากข้ึนจะเรียกประชุมคณะทำางาน  ก็ไม่ทันการ ผมจงึ ตอ้ งรา่ งหรอื ตรวจรา่ งเองโดยทางกฤษฎกี าสง่ เจา้ หนา้ ท ี่ ทีมหนึ่งมาช่วย  หัวหน้าทีมคือผู้หญิงชื่อคุณพงษ์สวาท  กายอรุณสุทธ ์ิ ซ่ึงต่อมาได้เป็นรองเลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา  ท่านผู้นี้ทำางาน  มีประสิทธิภาพมากและได้ช่วยในการร่างหรือตรวจร่างคำาส่ังต่อมาอีก  หลายฉบับจน คสช.สิ้นสดุ ลง   คสช.คงเห็นว่ำผมว่ำงหรือว่ำง่ำยใช้คล่องกระมัง ต่อมำ จึงมอบหมายงานพิเศษอีกด้านหนึ่งคือให้ไปช่วยเป็นท่ีปรึกษาให้แก่  ฝ่ายกฎหมายและกระบวนการยุติธรรมของ  คสช.ซึ่งมีพลเอก  ไพบูลย์  คมุ้ ฉายาเปน็ หวั หนา้  ฝา่ ยกฎหมายนปี้ ระชมุ ทกุ วนั องั คารและพฤหสั บดี ท่ีบ้านเชิงสะพานเกษะโกมลและทำางานเป็นกิจจะลักษณะมากเพราะ  กระทรวงต่างๆ  เข้าแถวกันมาขอให้  คสช.ช่วยออกประกาศหรือคำาสั่ง  ท่ีมีผลเป็นกฎหมายนับร้อยฉบับ  เนื่องจากคั่งค้างอัดอ้ันมานานตั้งแต ่ พ.ศ.๒๕๕๑ ถึง พ.ศ.๒๕๕๗ ชว่ ง ๗ ป ี ในยคุ สมยั รฐั บาลนายกฯ สมคั ร  นายกฯ  สมชาย  นายกฯ  อภิสิทธ์ิ  และนายกฯ  ยิ่งลักษณ์   เนื่องมาจากสภาฯ ในช่วง ๗ ปีนั้นออกกฎหมายมาได้เพียง  ประมาณ  ๑๒๐  ฉบับ  เฉลี่ยปีละไม่ถึง  ๒๐  ฉบับ  เพราะมีการยุบสภา 46

พลเอก ไพบูลย์ คมุ้ ฉายา บา้ ง เปลยี่ นรฐั บาลบา้ ง สภาฯ ประชมุ ไมไ่ ดเ้ พราะมกี ารชมุ นมุ ประทว้ ง ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ขดั ขวางการประชมุ บา้ ง บรรยากาศทางการเมอื งไมอ่ าำ นวย รฐั บาลไม ่ กล้าเสนอร่างกฎหมายที่เส่ียงต่อการถูกต่อต้านคัดค้านบ้าง  กฎหมาย หลายฉบับท่ีร่างเตรียมไว้แล้วจึงไม่อาจเสนอสภาฯ  ได้เพราะเกรงจะ  เสียคะแนนนิยม  ท้ังท่ีเป็นความจำาเป็นเร่งด่วนของประเทศหรือเป็น ความต้องการสำาคัญของส่วนราชการ  มิฉะน้ันจะเป็นอุปสรรคต่อการ  ทำางานหรือเจ้าหน้าที่ขาดอำานาจในการปฏิบัติ  อาทิ  กฎหมายอันเป็น พันธะระหว่างประเทศ  กฎหมายเปล่ียนสถานภาพมหาวิทยาลัยจาก  ส่วนราชการเป็นหน่วยงานอิสระนอกระบบราชการ  กฎหมายอันเป็น  อุปสรรคต่อการทำาธุรกิจ  การลงทุน  และการพัฒนาประเทศ   กฎหมายเหล่าน้ีแหละท่ีหล่ังไหลเข้าไปสู่ คสช.เพื่อให้ช่วยออก  เป็นประกาศ  คสช.  ทีน้ี  คสช.ก็ลำาบากสิครับ  เพราะรัฐธรรมนูญฉบับ  ใหม่ก็ยังไม่มี  สภาใหม่ก็ยังไม่ต้ัง  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงก็ยังไม่มี  มี แต่ปลัดกระทรวงปฏิบัติหน้าที่รัฐมนตรีเสียเอง  และมีแต่  คสช.เป็น  รัฏฐาธิปัตย์มีอำานาจออกกฎหมาย  การกลั่นกรองการออกกฎหมาย 47

:: ิวษ ุณ เค ืรองาม จึงอาจไม่รอบคอบรัดกุมพอทั้งในแง่เหตุผลความจำาเป็นและถ้อยคำา  สาำ นวนภาษากฎหมาย ตลอดจนความสอดคลอ้ งหรอื ความขดั แยง้ กบั   กฎหมายอน่ื   เรื่องเหล่าน้ี คสช.มอบหมายให้ฝ่ายกฎหมายเป็นผู้ดูแลรับผิด  ชอบ เปรยี บไปแลว้ เหมอื นเปน็ กฤษฎกี าและสภาฯ ไปในเวลาเดยี วกนั   ฝา่ ยนจี้ งึ ทาำ งานเชงิ เทคนคิ หนกั เอาการอย ู่ เพราะแม ้ คสช.จะแบง่ งาน  เป็นฝ่ายเศรษฐกิจ  มีพลอากาศเอก  ประจิน  จ่ันตองเป็นหัวหน้า  ฝ่าย  สังคมมีพลเรือเอก ณรงค์ พิพัฒนาศัยเปน็ หวั หนา้  ฝา่ ยการตา่ งประเทศ  มพี ลเอก ธนะศกั ด ิ์ ปฏมิ าประกรเปน็ หวั หนา้  ฝา่ ยอนื่ ๆ มพี ลตาำ รวจเอก อดุลย์  แสงสิงแก้วเป็นหัวหน้า  แต่ฝ่ายเหล่านั้นจะวินิจฉัยสั่งการใน  เรื่องปฏิบัติการและแก้ปัญหาในเชิงนโยบายเท่านั้น  ถ้าเป็นเรื่องเก่ียว  กับกฎบัตรกฎหมายแล้วไม่ว่าจะเป็นกฎหมายการศึกษา  กฎหมาย  เศรษฐกิจ  กฎหมายภาษีอากรต้องส่งไปท่ีฝ่ายกฎหมายของพลเอก  ไพบูลย์ท้งั ส้นิ   พลเอกไพบลู ยไ์ มไ่ ดเ้ ปน็ นกั กฎหมาย เมอ่ื เหน็ การแบง่ งานอยา่ ง  นี้ทีแรกผมนึกว่าท่าจะแย่แล้ว  แต่พลเอกไพบูลย์เป็นคนเก่ง  ละเอียด  รอบคอบ พดู แบบภาษาของทา่ นอาจารยส์ ญั ญา ธรรมศกั ดกิ์ ต็ อ้ งบอก  ว่ามี  “หัวกฎหมาย”  หรือ  Legal  Mind    ท่านตั้งคณะทำางานชุดหนึ่ง  ชว่ ยกลน่ั กรองขอ้ เสนอของแตล่ ะกระทรวง ประกอบดว้ ยตวั แทนระดบั   ผู้ใหญ่จากศาล  อัยการ  สำานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา  กระทรวง  ยุติธรรม  กรมพระธรรมนูญ  แวดวงวิชาการด้านกฎหมาย  แม้แต่ศาล  เองก็มีตัวแทนจากศาลยุติธรรม  ศาลปกครอง ศาลทหาร ศาลรัฐ- ธรรมนญู  ปกตพิ ลเอกไพบลู ยค์ วรนงั่ เปน็ ประธานหวั โตะ๊  แตถ่ า้ วนั ไหน  ผมไปร่วมประชุมด้วยในฐานะท่ีปรึกษา  พลเอกไพบูลย์จะให้เกียรต ิ ขอให้ผมทาำ หนา้ ทป่ี ระธานการประชุม   ลีลาที่ท่านซักถามผู้แทนกระทรวงที่เข้าคิวกันมาเสนอเรื่องดู  เหมือนทนายความซักค้านแต่สุภาพนุ่มนวล  ท่านต้องการล้วงเอา  ความจริงให้ได้ว่า  ๑.  เร่ืองนี้จำาเป็นเร่งด่วนไหม  รอสภาฯ  ได้ไหม  48

๒. ฟงั ความเหน็ หนว่ ยงานหรอื ประชาชนผไู้ ดร้ บั ผลกระทบมาแลว้ หรอื   ŧàÃÍ× á»Ðˆ :: ยัง  ๓.  สมเหตุสมผลไหม  ๔.  เป็นธรรมไหม  ๕.  ก่อให้เกิดภาระแก่  ประชาชน ผู้ปฏบิ ัต ิ และงบประมาณไหม   ซงึ่ หลำยเรอ่ื งกต็ กมำ้ ตำยไมผ่ ำ่ นควำมเหน็ ชอบ เพรำะเหน็   ได้ว่ำบำงเรื่องสวมรอยถือโอกำสตอนบ้ำนเมืองก�ำลังชุลมุนกัน  อยเู่ สนอเขำ้ มำ หรอื ไมก่ ค็ ดิ แตจ่ ะเพม่ิ อำ� นำจเจำ้ หนำ้ ท ี่ หรอื เพมิ่   งบประมำณ หรอื เพ่ิมต�ำแหนง่ 49

หัวหนา คสช.สรปุ วาเราไมอยากเปน เผดจ็ การ แตเมือยดึ อํานาจมาแลวก็ไมอยากใหเ สยี ของ ไมอยากเห็นบานเมืองถอยหลัง กลบั ไปสวู ิกฤตหรือทางตนั อีก