Жароков Т т2

Айдарындай кадагаи, Желгалдеп Кызыл жалауы, Ш андаткан топ сонадан, Туекендей жуйрга жарауы. Eipiiien сон 6ipi удеп, Ж у й тк т алга ашына, Тонналап толы дэн тиеп, Заулатан жуздеп машина. Колхозды елдщ астыктан Отанына сыйлырын, Тапсырура асыккан, Сэйгулга шапкан сыйлы кун. Керчюош деп гажу дэн КузтЧ ж ауын-ша шынды, Ел де, ер де салып жан, Шабысын тулпар аеырды. Куздга булты ойнактал Какканша кекке канатын, Айшылыкты алты аттап Жуйртктер жулде алатын. CaMFafi бер, тулпар-машина, Сагымнан жуйрга жутчрген, Кут конып кар]', жасына Миырынан ел кулген. Осындай кызык думанды Аралап бойын Нуранын, Кврд1м кызыл кырманды, Ж ырламай калай шыдармын. Елге сэлем бергендей, Соидыктаи шыркап жьтр кетть Бурала арыл, бвгелмей, Жьгрды да Н ура тербеты.

АСПАНДАЯ КЕН AIUblJIFAH Ky-niM кез кектен жары к е т т , Жайганда канат жадырап, Кар эр жерден жалт eTin, CyFa айналды жамырап... Кара ж ердщ кыстары Муз 1<ейлег1 жыртылып, Канат KaFbin кус тары, Арашка конып с1лкшш... Кыс элпегп шалдардыц Кырау мурты жузшен, Кеткен1н ызгар аарардым, Кектемдей кулген K93ineii. Кектемнен шуак шашылган, Ж ылы жуз жаздын нышаны. Аспандай кек ашылран, Ецбекке ел1м кушары. Кун жылып, кыскы отардыц Терт T\\Miiri каптап ед. Шетшде кора, котаннын Жатып урд1 сак тебет... Сартау кумда, cap карда, Бегет болмай ой, шукыр. Кыстаткан сэры адырда, Мьщдаран койда койшы тур. 101

Екиренш епзден EuiKi лактап, кой коздап, Коралап койды epri3reii Койшы жур шат ой K03Fan... Салпан кулак саулыктар Ман-ман баскан маралдай, - Юмде мундай байлык бар, Енбектен ескен аянбай. Кектемнен шуак шашылган, Ж ылы жуз жаздыц нышаны. Аспандай кен ашылган, Енбекке ел1м кушанл.

ГРЕЦИЯ Элемге, Греция, алыстагы. Сулулык 6eciri е д щ — Сен бастаня! Кактырган 6ip кездеп жырга канаг. Кан шашты 6yriu неге Парнас тауы?! О, канды зымияндары Греция! Шыдар ма сумдыгына Ж урек, с!рэ?! Егейдш тец1з!ндей ешретш, Сен теккен адам капы,— Емес сия! Сия емес, Теккендерш — адам каны. Су емес, Журек каны ол адамдапя! Колынды тарт! EpiK суйген кырандардан,- Солмайды, солмак емес адам CaFbil Kepai де ускынынды Ацдай тагы, ЖирендН Адам жаны жиЬандагы1 Катты айтпай, Калай MeHin дэт!м шыдар? Журек деген тас емес — Кан кайнады! 103

Бостандык субген еншец Дарта асып, Ер кыранды Басин кескен, Колин канды.... Гректш монархия-фашистер|| Тогыттыи канга неге Мын-мын жанды?.. Афиннын обырлары жуткызып у, Кайрыдан кара шашын жайды суду. Ж айылган кара шаштай Тур тунерт, Торынан абактыиыц кап-кара ту! Эсхил мен ту Fan жер1 сен Софокл. Дэл 6yrin — Зулымдыкка болдын кешл Ж ауап бер! Не дер едщ о, суркия,— Tipinin келсе корден Аристотель?! Ылед1 Гераклд! грек елЕ Босаткан таска танран Прометейди Аламнын еркшдшн суйгенджтен Аныз рып аруагын ел курметтейдИ Bip кезп Прометейдей бугаудагы, Гректщ камаудагы кырандары, г);млд1к eMipiueji канат кагып, Танына бостандыктыц шырар бэрП Б1здерге Зулымдыктыц сыры niofliM, Ж ел берген KiM?.. Оны да урынамын! Таскан сутеНледЕ— Лешрме; Афач! Атпа ердП Тарт колыцды! Еуйырамын!

ЖАС YPF1AK Булактайын алып мупай. Алтын казып, кашап келпр, ¥шты кустай кекке самтай, Елменен шат жасап OMip. Бахытты осы ©\\iipine Кенеттен жау ок атканда, Ел ж уреп теб1рене, Шыкты жастар таты аттана. ¥лы Отан сотысында Колыменен какты ок.ты. 0Л1М, ем ip алысында Кеудеамен жапты дзотты. Бул сурапыл майданда да Отаннын, шын ер улдары, Жауын жешп, тындырды да, Куаптты ел1н кимылдары. Уш орденд! Кызыл туын Ж елюлдетш устан колка, Отыз жаска тол Fan бугш, 0шпес Mauri жасгык тулга. Bi3 колга устап бахыт туып Ж ана exiipre eciK аштык. Картаюды бтмейтурын, Бахытымдай — MOiiri жастык. . 1949 105

КАЗАК ДАЦКЫ Е сш де жабырканкы бала кез1м, 0 a i де оянбаган бойда сез1м. К акканда елге дабыл ¥лы Октябрь, Халкыммен б!рге оянып ашкан кез)м. Кез т1ксем ecKi к азак даласына, CypeTi симай кездщ шарасына. Киырда сарым билеп, сайгак ойнап, Оррыган таудын киж саясында. Жел турса туцджтерш желпи сшкш, Кшз уй 6ip-6ipmeH бейне уршп Туррандай, элдекайда кез ушында Ушушы ед жемшреген кара бурют... Кешш езен жарасында уакытты утып, Шеж1ре шертш сырды жерд1 шукып... EKi-уш шал сипап койып ак сакалын, Bip сэуле отыратын таннан кутш... Хан, патша жасауылы келсе жакын Алдына тосып ауыл асын, атын Тартатын, бэйек кушн байтак елдш Булжытпай жырлап кеткен Ж амбыл акын Дабылын ¥лы Октябрь ел какканда, Ж аракты тулпарын ер жаратканда, Бахытка улы Ленин бастап елдь Ж айнаган алтын айм ак тан атканда! юо .

Сол таннын кушменен 6ipre туран, Ел жайнап, болатпен ер белш буран! Отанга фашист колын квтергенде, Жойкыядяп жзуын ерлер талкан кылран. Душпанмен арпалысып кан майданда, TyFan ел ушш отпен ойнаганда, Аянбай партия ушш, Отан ушш, Ж ауды езд1 ж ай тасындай жайнаранда. Ж атканда немю коршап Москваны, Душпаннын адымын ер аштырмады! Вена мен П рагадан жауды куып, Сактаскан кызыл тулы астананы. Тыныс ап 6ip журектен ер достасып, Грузин, орыс казак кол устасып, Отанныи кырандары Берлинд1 алды, Танкщей табанына жауды басып! Ж ас к азак ж ауар булттай шын курыстап, Майданнын кызыл жалын туын устап. Ордасын Кенигсберг куйрете урды, Бас ИД1 жау уясы — рейхстаг! Берлин мен Токионын ш н д е п , Кай душпан б1здщ окка !л1нбед1! Ерлерге жауды женген алрыс айтып, Зор штаб Кремльде кул!мдед1. 1949

ШОПАН ЭН1 Мен колхоздын шопаны шарыктаган, Каскыр riciH 6ip койга дарытпаран, Ж уш Ж1бек, су п уыз, козысы eri3, Кой куйрырын аязга карытпаран. Мынрырып ecin таралган Саулыгым артык маралдаи, Козыларым ег(зден, Heci 63iM ерпзген. Кой бастаган ак серке ай муШзд!, Кауын желш саулыктар, сэры уызды Бетегенщ кой коздап туб! сайын, Ойымыз беи толтырран кырымызды. Манырама, койым, шулама, Шэйт, шэйт! — кандын cyFa да; Кек жайлауга жаямын, Бабыкды тауып багамын. Мен колхоздьщ шопаны койды баккан, Мыц-мыц саулык мынтырран козы тапкан; Епбеп'мд1 кундей гып жаркыратып 0ni.4eTiM теам е орден таккан. Шэй, шэй, койым, шэй койым, Куйрырын кардай май койым, вс е бер телдеп ег1зден, Итке, куска т т зб е н . 1919 108

ЖЫЛК.ЫШЫНЫЦ 9HI Тау жайлап жылкышымен, кыр кыстаран, Карыма iain баулы курык устаран, Ж ок Kicey, к,улында да, тайда Ticey Жылкымен ерм1н кыста 6ip кыстаран. Аррымак туран кулыным, Тараймын Ж1бек тулымын; Кылын кылау шалмаран Туындап ecin TyairiM. Тау' жайлап кыс кыстаран жылкышымын, Бйтемш жас кун!мнен жылкы сырын, Куларым елендемей тура алмайды Ест1сем азынаган жылкы шуын. Кулындарым тулпардан, Шапса озады сункардан, Мынрырып ескен кыл куйрык Каптаран сансыз кыркамнан. Тен ескен тай-биедей, кулын-тайдай. Калган жок 6ip бие де кулын салмай, ©cipfliM ерге тулпар, елге тулш, Кулпыртып сзй гулп т кулан жалдай. Кунг1р-кунг1р KicinereH, Тандайынан ecineren, Курещй Minin эн шыркап, Тулпарды epMin ecipren. 1949 109

i AK, МАКТА Ак мамык далаыда ескен мактам кандай, Аймарым ак куипске какталгандай, Мамыктай макта терген М акбал женгей Гул аткан екбегше мактангандай. Аяусыз еткен енбек акталгандай, Ж ер ана ак KyMiciH актаррандай, Оранып ак мактанын мамырына Кен далам кул1м кагып шаттанрандай. Карасак ак макталы дала кандай, Айдын кел бетшдеп шагаладай, М акта еккен М акбал женгей аланына М актана мындаран кез карагандай. 1949 ПО

КЫЗЫЛ АЛМА Атакты Алматыда кызыл алма, Bip татсан дерсш дэмш уыз бал ма? Алкызыл алка таккан алма багын Турамын керген сайын кызыгам да. Бахыттын багыпда ескен б1здщ алма, Кабыгы тан шырайлас кызыл алма, Аялап алма багын куткен ымм, М эцгшк турар гулдеп кызарар да. 1949

МУНАИ Каспийдщ kymic кебж толкынындай, Еурканып жердщ астын керней тулай, Арпалы алып Эмба шыкырауынан Буркырап кекке шапшып шыккан мунай. BypFbi сап ж е р д т жетшс кабатына, Агызран мунайды ер кайратына СуйсМ п, ел1м кекке шарыктаган Куш 6epin самолеттщ канатына. Ж айнаган б1здщ байтак жер кенге бай, Тен келер 6i3fliK елге ел бар кандай; Канындай елдщ соккан журегшш Ш алыктап eMip кел! жатыр мунай. 1949

ТЕМ1РТАУ Алкызыл аймагыма аткан тан да, Болаттан булак аккан Тем1ртауда. Кырынан Казакстан болат куйган Тем1ртау курыш отау улы Отанда. Ак тандыр Аркадаты жансыз дала, Ражайып булн курыш болды кала. Тулеп Тем1ртаудыц ер Алтынбек Тур тунрыш болат куйып тангалдыра. Нажатай жалынынан куат жайнай, Буркана назанында болат кайнай, Ж ас казак ер Алтынбек екшшмен Кыздыртан завод пешш отпен ойнай. Тем1ртау жагасында сулу Нура Отымем электрдщ суын бура, Балкыткан кек болатты кызуымен Ж урепн тур ел1мн1н жылындыра. 1949

ЛЕНИН ШАМЫ Квн1лд1 ел шадыман топка шартыдапл, Кеудемнен неше алуан эн шырэды. Ж арк eTin аткан тандай аулымда Ж айнады ¥лы Ленин шам-шырары. ¥шкындай шакпак тасты шарып алган Бытел! шам жок ecKi сырырайран, Алгандай алтын айды алаканра,— Эр уйде улы Ленин шамы жанран. Куатын асау езен аркыраран Бурканран кайратымен халкым алган. Колхозда коммунизм жулдызындай Лениннщ шам-шырагы жаркыраган. 1949 П4

ЕЛ КЕЛБЕ11 Kapi эженщ бетшдей Эяим баскан жер бетш, > Кун керкейтш бутшдей, Гулденгп елдш келбетш. Табираттын тас саран Ж араткан сай, саласын. Ж асады гулд1 кен алан Кулпыртып ел!м даласын. 1949 115

ПАРТИЯ ТУРАЛЫ ЖЫР Казахстан большеаикте;мнщ IV съезше арналкан. Б iрiншi ж ыр Ж айнатан жалын куш! ж!гер1мде, Куйылган кундей нуры ж урелм д е— Суйемш улы Ленин партиясын,— Ж ок менщ онан артык cyftepiM де. Б!лмеймш партияны мунан баска, Ант еткем сонан м энп айнымаска, Сол FaHa ел мен маран eMip 6epin, Курыштай шыныктырран майрылмаска. Партия — курыш камал данкы аскан, Кушанян атына сай жандарга ашкан. Партия — тапжылмайтын тап журеп; Партия — халык кун! шугыла шашкан. Партия — куйылган куш миллиондардан, Шыт жана расырра жол ашты тыннаи; Тарихтык децгелег!н коммунистер Акылмен алга бурап айналдырран. Ж еткенше б1зд!н кунге тас расырдан Мын жасап шаш aFapFaH карт расырдан, Ж ер жуз!, 6i3fliH елдей — кердш бе елд!, Партия бастауымен аскан шыннан! бткен з!л тастай ауыр гасырлардын Халкымнан жасырран сан асылдарын, пв

Коммунист партиясы гана ашып, Kepai элем ел1ме нур шаихылганын. Лениндпс аскан дана партияныц Нурымен тугаи ел1м жаркырадыц, Секши кызыл туда жазган уран, Жырыммен мен де жаркын ш арк урамын. Е к in ш i ж ы р Лениннщ жанга жайлы уяш жаркын Октябрь танынан-ак менщ халкым Карсы алып, казактын кен даласынан VcTaFaH бостандыктын туын алтын! Kyurri унш большевиктш жер жацгырткан, Бастан-ак казак халкы жанмен уккан; Кырдары жыртык тонды койшынын да Ж урегш сол такты уран жаркыраткан. Бостандык таны сэуле шашкам заман: Устшен ауыр жупн тастап адам, Ленин! — деп, Октябрь! — деп аткан танга Ж алт етш шал серпшп, жас караган. Колчакты, Дутовтарды ал асу рFan Аластап Казакстан даласынан, Б ipre ecin, б!рте кайнап достык кердпе Орыстын сан большевик баласынан. Курескен ел бары ушш астында октын, Кайратын ер комиссар Фурмановтын Ел суйген, Фрунзен!, Куйбышевы Мэнплис умытпасын б1лем журттык. Лениндш армиянын солдаттары, Куресте шыныккан ер сандактары, EaiMHiH туын бшк кетерккен, — Ержетш казак халкы алга аттады Yш i нш i ж ы р MbiimaFan Казакстан большевип, — Лениндж партияныц белшеп едп 117

Ж етюзд! жешске елш, ерлед1 ел де Д э 1п алтын жер uie6epi, кен шеберк Ленишйк дэстурден кеп тэл1м алган, Icinfli кврем кушт1 жалындаган, Халкыцды баста iarepi тэты acyFa Камал жок большевикке алынбаган! Партия куат берген OMipiMe, Сонын купи ел1мьпц ep6yi де! С.оиьщ куци — Алтайдын алтын атып, Алынган Караганды Kenipi де! Ел1ме шугыласымен аткан танныц Кайнаткан кок курышты Тем1ртаудын Тууы да, партия, сенщ кушш, Болатпеи белin буды менщ аулым. Дем 6epin ел кушшщ ерлеуше, Енбект!н шыкты ел1мнен ерлер1 де, Д аланы н алтын жулдызды улдарынын Ici айгак кулашты алга сермеуше. Ёл Kymi тас балкытып, тау аударган, Актарып ж ердщ алтын кенш ал гаи. Жайыктын езен!н!н жарын ерлей. Тур жайнап жайкалуда калын орман... Мен Ж айы к езен!нде туып, ескем, Сол езен жиепнде жайнай тускен Гулденте урпагымыз еккен 6i3fliH, Ж ас орман шуын ес!тем желмен ескен.., Танына коммунизм канат каккан Ж ердь елд! большевиктер гул жайнаткан Коммунист катарында болганыма М актанам, кымбат зат жок онан арткан! Ж айнаган жалын Kymi ж!гер1мде, Куйылган кундей нуры журепмде, Суйемш улы Ленин партиясын! — Ж ок MeHiR онан артык cyflepiM де! 1949

ЖДАНОВ ТУРАЛЫ ЖЫР Куншц кэз! кызарып, Тамшы жасын 1ркш булт, Суррылт тартып сазарып, Тына калды неге журт? Кырмызы кызыл жалаудьщ Желб!реп кара жиеп, Отанда кулл! адамнык KypciHfli неге журеп? ¥йкыга Mauri жумылып Сенген кез, суйген ул кез1, Кайгысына шомылып, Кызарган ед кун кезк.. Камка кызыл жалаудыц Карайганы жиеп, — К аза болып аяулым, Кай гы алганы жуйенк CyfliKTi улы ел1мшк Кайтыс болды Ж данов, Камыкты мен1н кенш м , 0л1мнен eMipiH кызганып. М езгшнен ертерек Ажал неге суктанды? Ажалдан ici ipipeK, Ж уреп 6ipaк токталды. 119

Жанары жасып жассыз кез,— Журт ойы булт боп томсарды. Кайгыра кауырт болып кез, Ж ыр канатын мун шалды... Тартылып керней кущ рент Ж ез кемейден сынсыды... Ж ан тупл, тем|’р Te6ipeHin, Мунды ун МИДЫ шымшыды. Ел уш!н б у к и вм!р!н Сарып кылган жасынан Ер кез жумды. EjiiHiH Бары ешпес Mauri басынан. 1949

КЫЗЫЛ АЛАН KepiK-ri мешц Москвам! Ражайып Кызыл аланы! ©з!ннен FaHa, астанам, TyFaH ел тыныс алады. Сарынып t3fh ансаран Келдш Кызыл аланга. Керген сайын мен сонан Турамын лэззат алам да. 0йткен1, онын койнында Тур — куйылган касиет. Куаты кайтпас бойында вт с е де жылдар неше рет. Онда, эли баекан Лениннш 1з1 ешпеген тасынан, Тасына тускен нур керд1м, Кремльд!н басынан. Сондыктан, онын гул еккен Кезге ыстык эр тасы да, Тасын да таза аякпен Мактаныш етем 6acyFa. Шугылалы бахыт данкымен Мактанам квз1мд1 ашканка, Туыскан орыс халкымен Аякты тен басканга.

Эке, бабам кермеген Москваны бурын кеп, Kepin мен кунде елменен Турмын ерк1н кул1мдеп! Ж ас кез1мде бурсендеп... Кой багып ессем даламда, Тацралсын элем, KepciH кеп Мен турмын Кызыл аланда. Туманды Лондон, Нью-Йорк, Сенде OMip кунсйз, тунмен 6ip Кешенде сешц жок epiK, — Ж уруге басып 6ip негр. Мен, Нью-Йорк каласын Кермед!м, мумкш, кермеспш! Москваныц 6ip тасын — Мын Лондонга бермеспш. KepiKTi мешн Москвам, Ражайып Кызыл аланы! 0з!ннен гана астанам, TyFaH ел тыныс алады; Ленинмен багым ашылды 0MipiM пурга белендь Мавзолей, мэрмэр тасынды Сол уийн cyflriM келедИ 1949, Москва

ПАРТИЯ ГАЗЕТ1 Терттен 6ipin жасап буюл расырдын Турырыцда турсын толып мушелш; Большевиктж сездщ данкын асырдын, Сайрап турран булбул т1лд1 шешешм. TereypiHfli кан ат к ак к а н к ы р а^дай , Жауды жайкап жарк-журк етт1 киярык. Сен санкылдап партия ynin урандай Шыкканында, — турген ел1м куларын. Кустай ушып ¥лы Отаннык даласын, Кику салып жерщ бар ма бармаран, Окыранда ашып ойдык арнасын Ж ан аз шыгар сеш колрэ алм аран. Айнадайын ceHiH айкын жузщнен Kepai ел1м кун келбетш елпрдщ. Меруерттей сезщ ap6ip Tiauireii, Hyp ойнаткан сарайына кешлдщ. Сен колында — бакташынык, малшынын, Сен колында — бш мпазды ц, акынныц, Сен — екпрдш керсететш бар шынын, Сез1ц туган сэулесшен алтын кун. Сен ж е т т д щ жырдай шыркап халыкка Ж ана ем1рде закныц алтын сэулесш, Сезден куйран усайсыц 6ip алыпка Терец ойдыц ту Fbin устап бейнесш. 123

CoFbiCTa да сезд! октай саулаттык, Оттан кайтпай, к,ан майданмен т!лдест1д, Окобында 6ipre жатып солдаттын, Сур шинельге 6ipre оранып сейлестЫ. Ж ау огына жыртылмады броньдай Терт бурышты терт бетщнщ шаршысы, Ер колымда жаркылдай бер куралдай, Партияныц жалынды сез жаршысы. 1949

ДОСТЫК. ТУЫНЫН ЛСТЫНДА Бахыттын кштш ашып елге Лепин Кол койып декретке Кремльден, Халкыма ту тпш зш , ержетюзген Мын алрыс данамызга нурлы еипрден Кергснде кеменгердщ декретш, Нур жайнап м е н т даты eni беНм, Суйгенмш кызыл тудыц алтын шотын Колына алтанда ел1м ек1мет1н. Осыдан бастап ecKi куйшдег! — Ж уректт шерш аршып тубшдегк — Кул1мдеп кене Kesi баба казак Нур шашкан керд1 тунгыш дуннеш. Кызыл гул нарт капатын кунге жая, Тан атып, екпренгенде елге дала, — Ж ап-жасыл туран жердш жапырарын Кемсендеп... куанганнан cyi\"mi баба... Ж арк еткен ел1м1зге со 6ip кунде, Саусарын айга усынып сэбилер де, Кургатып Kapi ана да кездш жасын, Шыркалды шаттык эш эр уйлерде... Кулдыктыц тамган бурын канды жа Кайыскан кара ж ер д т кабыррасы, Курыштай болды кайта куаттанып Туганда жадыраган жана гасыр. 125

Бахытка бастап Ленин бул расырды Турранда тау тэж1м ры п, ж ау бас урды. ' Куйылып ел1ме бак, жер1ме кут, Кремль кумбезшен нур шашылды. Су белел ж аргак 6 erri тандыр жерд!, Ж узш е солган гулдш кан жуг1рдк Табигат шырт уйкыдан оянгандай Тамылжып тан лебжен жан жылынды... Ел1мд1 улы орыс халкы бастап, Е рж етлк дос пен дос боп, жауды жаскап, Батырдай сапка турран сауыт кид1к, Kynini жабагылы шешш тастап. TyfleniH м1нген кеше еркешшен, Tycin тез, 6yriH eMip тетес1нен — Отырып самолетт1н канатына Самгады таудын к азак ер тесшен. Соканы тастап, жырткан кумайт кырды, Ж ондарда жорыттырдык тракторды; Ш аттыкка шжу дэннен шашу шашып, Тумарын кекке eriHiiii лактырды. Халкымен кол устасып Эльбрустын, — Достасып TereypiHfli ел боп еепм: Суйекпн Кураны мен Акжайыктай, Достыкпен кулашымды сермеп если. Кеше, ж ау кездегенде астананы, Коррасты ер к азак та Москваны. Б ар халык ел достырын ту рып устап, Ж еш стш болды Отаным бас камалы. Сактастык ж а у орынэн Днелрдь Ел1м13 ол достыкты б1лет1н-д1. Сол кезде, эркашан да, алда дары Ж уректе дана Ленин нуры турды. Партия, ел достырын мызрымастай — Курыштай куйды колдан ез1 бастай, 126

Шыдар ма акын жаны сол достыкты Мадактап, — Ж ырдын тунык К9зш ашпай. Жеткенше ер Алтайга Атыраудан Ту Tirin Казакстан атын алкан. Аймагым — улан-байтак кен байлыгы Актарып алтындарын жатыр аудан. Ж ет1с п ел, жетшетш ж е г п кушм, T&rii ecTi кез тундырып терт тулпмм. Биледж биимменен TeTirin де Куатты электрдщ от тмшщ. Жер1мн1ц ушан киыр эр киясы, Кетерген кызыл туды бар тулгасы, Бахытка не болды, шын кулпырткан Данкты улы Ленин партиясы. Баска елде б1здщ елдей бахыт баалргам. а! Самкаткан бахытымен уакытты Элемде э д ш д ж тт туын устап Алдапл баратырмыз тартып танга. 1950

БЕИБ1ТШ1Л IK Элемге бейбггшшк канат жайган, К у и т р е к халык купи нажаБайдан, Bi3fliH ел шындытынын шугыласы Адамзат журегше нур боп жантан! Biafli® тан шутыласынан тэл1м алран Елдерге Keperi ж ок канды майдан! Ж ырткыштар, Вашингтон каласынан Лешрме, — саламын деп элемге ойран! Ж ен1мпаз улы Совет мемлекет1, Эдьлдш сэулесшщ нур келбеп, Ж ер шары келд1 мыкты 6 ip туйжге Лапылдап жанбасын деп сотые ертП 1950. 128

УЛЫ К.ЫТАИ Тибет пен шынында ескен Гималандыц, Тешйк ап улы К,ытай туга орандып. Амурдыи езенжщ айдынына Сэулес1 тускен жана тутан айдыц. Ж ащыртып жартастарын Сычуанныц Журектен бахыт кушкан ун шытардыц. Талкан кып гоминданнын канды ордасмн 6 м1рд1Н бултын cepnin, кун шырардын. Памирден бастап тыныш кек мухитка Созылган жерще езж болдын тутка, Ушырып Чан Кай-шидщ кулж кекке Халкынын. колы ж етп ен бахытка. Ал, бугж жана e\\iipi айрыкша, KipicneK нурлы енбекке рикша,1 Д нкандар Kypiiu erin, ырыс куш кан Камалдай — халкы курыш тур шыгыста. Тайваньра тары усынран кан жарагын,— Канкумар Америка мырзаларын, Кайтпаса, — арандатып киратуга, Желб1реп жентмпаздык тур жалауык. Пекиннщ эр уйжш шатырлары, Белешп TyFa бупн жаркылдады, Сол кала терж деп айдын келдж Бонында eai шат боп жатыр бэр!. Керемж сол шаттыкты ел кезжен, Ж узждей OTKip семсер ер кезжен, Сол шаттык 6ей61тш1л1к нур нышаны — Женетж зулымдыкты жер жузжен. 1 КмгаА калаларыида )яу арбакештер. 129

0ЛЕНМЕН копды м колымды Бш ед1 майдан не екешн,— Сорысты керген б1зд|'н ел, CoFbicTbi суймейд! мекен!м Суйед1 бейбгг кезш ел. Миллион колдар Т1Л каткан CoFbiCK.a карсы дауыстап! Эдмдш жактап жан-жактан ToFbiCTbi ун, мэнг! тогыспак! Шыкпасын деп ок даусы, KecneciH деп жолымды, Сорыска карсы тап осы ©ленмен койдым колымды! 1950 130

ОРЫСТЫН УЛЫ 03EHI Едка ceHi бьпемш TeciH суйген кайыктыи, Анамдайсын сен мсн1н, Апасысык Жайыктыц. Ат жалдатып суыца Карт Пугачев, Исатай, Кылышын ж ауга суыра, Ж аганда жорткан ер Чапай! Кара булттай туймген Сол ерлердш куаты,— Толкынына ту iareH Куш боп сенде тур аты. Бала куннен езше Бауыр басып жузген су, Ыстык-аксык кез1ме! — © M ipin 6ipre б1збен су. Жакын едш бурыннан. Ж атка кез1м кимастай, Ж атып е д т бойыннан Ж атка сен де сыр ашпай... Бупн ел1м ашуга Б1зге арнаган сырыкды, Сенен сэуле шашута Ж урттан куат куйылды! 131

Толкынында ойнаса Бурын балык, кундыздар, Жарылады тамаша Ертен жарык жулдыздар. Сол жулдыздар сэулеп — Шарлап Каспий кырларын, Гулдер Mauri Mayeci Норай дала, кум Нарын! 1950

KYMFA ШАБУЫЛ Октябрь таны атканда E.niMe де, маган да, Ту устап ел тартты адга Ж айнады ©Mip даламда, Сонда тутан жас бала Ж 1п т болып жетш т1, TyFa оранып астана,— Кулпырып-ак KeTinTi. Каспийден бастап Алтайта Кулаш уртан жер шеп'м, Бахыт кушып бул тацда, У'мытты ecKi ел шерш... Алтын атып Риддер, А рызып Эмба мунайын, © рлетт ерге нурлы ©Mip Жайнатты елдщ ырайын. Курыш куйып Тенпртау, Балкытып завод TeMipai, Караганды елге аркау Копарды таудай кем1рдь Teiuip жолдар курсаулап, Жел! тартты кырларга, 133

Меруерт дэндер тур саулап Куйылып симай кырманга. II ByriHri жаркын ем1рде Жян-жарыма карасам, Даламнын бшк ерше Жанарымды кадасам: Толкыны ту кетерген BoaraFa кез1м туседк Кемерш орман кемкерген, Ецбектщ сонда Hecepi! Елге нурын тегуде Бахытты eMip шаги бул. Шелге гулд1 егуге Васталды кум Fa шабуыл. >KepiMfli енд1 кун кактап Кырды баспас кум кешш, ©paeai eaiM алра аттап, Табигатпен Tiaaecin! К азакстан кулпырып Кырлары алтын уыстап, Кырандай алра умтылып, Тур шынында ту устап! EaiM eMip тойында Туын Tirin кырмызы, Ж ылу берген бойына Коммунизм жулдызы! 1950 134

Ill К О С Т Е Р Б А С Ы Н Д А 1951-1952 КОСТЁР ЖЫРЫ Энпме FHn жазганда Лаулап жанран костёрдй Алайык еске аз Fana Балалык кызык дэстурдь Еске тусер сол оттан Балрын бала шарымыз, Ж асарта 6 i3ai тип наткан Сэулетп болашагымыз. 135

ТАУДАП>| АК ШАТЫРЛАР Тау бауыры гулденген, Ke3i июнь айынын, Ж апырактарга беленген Карагай, арш'а, кайынын. Ертенменен Талгардыц Шыц басынан кун асып Шыкканын мен ангардым, KipniriHeH нур шашып. Кунмен кезге шагылып Тау басында акша кар, Мелд1р шыкка малынып Балбырады бакшалар... Канкылдаеып, шуласып, Сунгш cyFa уйрек, каз, Ак кебелек гулге асык, Зулап ушып болтан мэз. Аспанменен таласкан Алатаудын койнында,— Лагерьге керк1 жараскан Б алалар жур ойында. Сол лагерьдщ керюндей Алмалы жасыл бакша тур. Алан терш еркшдей Ж агалай KOHFaH ак шатыр. 136

Алканы шатыр кен салып, Tirijiiirri каз-катар, Балалардын демалып, Мекен1 бул жаз жатар. Балалар жепк сабакта, BiTipin оку маусымын, Жутады денсаулыкка Таза ауасын, тау суын. Шатырлардын тершде Желкйпдеген кызыл ту. Сол 6ip тудын туР'нде Кундей сенбес кызу тур!

ЕРТЕКГ1 ДАБЫЛ Тан агарып калганда, Кун шыкты эне, кун шыкты! Шатыр толган аланда, Сызылып 6ip ун шыкты. Dip бала жуз1 тым ыстык: — Тур, достарым! — дегендей. Мойнында кызыл галстук, Колында эсем жез керней. Ж ез кернейден сайраган, Какты ол тангы дабылды. Эр шатырдан жалма-жан, Балалар шыгып агылды. 9p6ip лектщ уланы, Турды езМ н сабына. Тангы таза ауаны, Калгандай-ак сагына. 0не, олар гажайып Алуан турл1 кимылды Ж асап, жаркын бой жазып, Карлыгаштай уйршдк Мойнында кызыл галстук, Ж ур кездер1 кул1мдей, BipiHeH TinTi 6ipi ыстык, Ж азды н раушан гулшдей! Уйкысын ашып, cepirin, Жуынып мелд1р булакка. ©piM талдай ерШ п, KeTTi е р тен г! т а м а к к а .

TYCKE ДЕЯ1НГ1 СЕРУЕН Дабыл каккан алгашкы, Алгыр улан вожатым Керней т ш н дэл басты, Ержан ед1 ез аты. — Бул apaFa сен бурын Келген жоксын, кер1кдер! Керелж жер-ой-кырын Bapiii MaFaH epiiuep! — Деген кезде уландар: — М акул!— дест1 дауыстап. Басталып кетп турл1 эндер, Аланнан аулак алыстап... Тандана олар карайды Кар жамылган шынга да, Кез жамарын кадайды Гур1лдеп аккан cyFa да. Колхоздын 6ip таудагы Келш алма батына. Эр алманык баудагы Туйнегш керд! тары да. Мичуриндж алманын Анау TypFaH 6ip Typi. Tyfiiii салып калранын Карашы, жок мулнп. 139

Анау — апорт алмасы, Мынау — лимон дегешн. Кайсысы тэгп тандашы, Б ар ма жеп оны кергенщ? Деген сэтте 6api де, Б1лем1з, дед!, б!лем!з, Талайын жерм1з эл1 де, Кермесек енд1 керерм1з! Д есж , nicin' жетпеген, Алуан турш алманын, B iaai керш кептеген, Алманын туйш салганын. ■— Алманы кектей узбендэ, Бутарына тимешз! Жапырарын жулып журмешз, Кутелж оны кундй 613! Т эртш п боп ойнаныз, Алманы «.aFbin калманыз! ГПскеи сон жинап аламыз, Кызара туссш алмамыз! Дед1 Ержан вожатый, Балаларра уктырып, «Тентектжтш кажет1 Ж ок!» — дест! 6api тж турып. Барымен алма танысып, Ш анкай туспи кезшде, Кеткеннен сон кун ысып. Барды олар езенге. Шомылып сура жайланып, Ойнап, кулш 6api де, Атырапты айналып Кайтты ак шатыр лагерьге.

TYCKI ДЕМАЛЫС 1шкен сон TycKi тамагы11, Демалуга эрдайым, Teceri эр баланыц Шатырында дап-дайын. Денеш желпш азырак, Тау самалы аймалан, — Балалар жатыр маужырап, DeiTepi кызыл алмадай. KipniKrepi жумылып, Кастары да киылып, Жатыр уйыктап жиылып, Ж анына рахат куйылып. Шынылдап 6ip кез даладан, ¥йкы ашар конырау урылды. Солдаттарша жалма-жан, Б алалар турып ки1нд1. 141

ДОП ОПНАЙТЫН АЛАДДА Жуынып алып шыкты олар, Доп ойнайтын аланга. Балага алан шип толар, Ж ак-ж ак боп, доп кагарда. Допты асырып лактырар, Ортада керме тор турды. Кай жары онер арттырар, Доп тоскан самсап кол турды. Ек1 ж актан какпанын Аузында дайын вратарь, Кай жактын aaici артканын Судья тур сынатар. Bipey шырып 6ip жактан, Эне допты лактырды. Деп какпага жолатпан Вратарьлар сак турды. Сарт етю зт сокканда, Аспандап барып доп томен Кулдилап келе жатканда. Кагысты допты деп келген. ¥тыласып доп какты, Б алалар 6ipa3 ойнады. Ойындарын токтатты, К еиш астын боп калганы. 142

КОСТЕР BACblHflAFbl ЭН.Г1МЕ TyHri аспаннын тесшде Двп-денгелек ай жузш, Кекала булттын устшде, Жаркырады жай жузш. Тек ак карга беленген Алатаудык кеудесш, Шолрандай ай кершгсн Шашып жаркын сэулесш... Д ала жым-жырт. Тун iiui, KyHfli3ri дабыр токталран. Алып туннш тынышын, Ж азы кта тек 6ip от жанган. Тунде костёр жататын, Пионерлер дэстурь Орысша айтсак дэл атын — Балалардын костерь Лагерьге олар келген кун BipiHiiii ж аккан бул костёр, Суйшгп кенлш кергеннш, Ж алынды ж ас тендестер. Кургак шырпы, бутаны, Тамызык кып алауды, Тамызтанда тутанды От жары к кып аланды. 143

Осы алауды коршалай Отырып, ойын ашкалм, Ж ас уландар каршадай, 0HriMeni бастады: Тамызык тастап алауга, Bip улан кустай комданран,— Касындагы балага — Келдш, — дед1, — сен кайдан? Козрап койып иырын, Кенеп койып тамарын, К езш щ тастап киырын, Typin шалбар баларын,— Сез бастады кул1мдей, Балкаш тан келген 6ip бала,— Отырмалык легендей, Эцг1мейз кур рана: — Мен келд1м мунда Балкаштан, Ол сулу жер кун кушкан! Онда калын камыстан, Ац асыр сап, кус ушкан. Кундыз тукт1 ондатр ©cipaiK, тым багалы. Бэр1нен кымбат онда тур Мыс куйган завод арналы. Вожатый Ержан сол кезде: — Сейлендер, 6apiH— тындасып! — Деп ед1 — балал ар л езде Сейлед1 кезек алысып. Ойнады жастар, кулкгг1, Койран жок сезден кур кала. К ызырып сезге KipicTi 0 р жерден келген эр бала. 144

— Кез сал Карагандыга, Кун сайын луни артылган. Шахтерлер туаш забойга, Л авалар ал га тартылган. Машина, поезд, трамвай, Жуйткюж деп атылган, Копарды ерлер аянбай KeMipai Кнрагандыдан. Ж ана уйлер биж, сэулегп, Кез тартады жас кала! Сымбатын eMip сэндегп, KeMipre болды астана. Ж е з к а з т а н н ы н ба л асы — Мен айтайын ал ендй Т \\тан жер1м Ж езказтан! Бурын ол мукды дала ед1, Ж айнатты ел оны кен казган. Атагы мэл1м eaiMe, А^ындатан ер мыс казган. ¥сайды алтын келже, Кен кайнаткан мыс казан. Те м ip т а у д ы н у л а н ы — Мен де азд е н кем емен, TyFan жер1м Тем!ртау, Темфтауга тен демен KeHci3, ж алан кейбгр тау. Онда тем1р кайнатып, Курыиггы отка кактаган. Болатты колда ойнатып Турган ерге мактанам! 0скен сон мен ержетш, Болам курыш куюшы. Мамандыкка боп же™к Курышты бнлеп турушы.

Му н а й ш ы н ы н улы — Касындагы ЕмбМн К алада б1зд!н ел буг!н. Булактайын мунайды, Емб!ден атты ер 6yriH. Ж ердщ жарып кабатын Таскындай мунай агатын. Сол мунай Fofl кактырран Аэроплан канатын! Еri нш iнiн б а л а с ы — Тын жерде алтын толкындай Ж айкалды кырда ак бидай, Шагылып кунге жаркылдай Басына моншак таккандай, Оратын eriH кун туды, Кырдын Кызыл бидайын, Кулшынып кырра умтылды, OpyFa дэнд! комбайн. Басталганша сабагым, Басында кырман боламын. Бидайдын дэнш, сабагын Шашпай, 6aFbin-KaFaMbiH. Мактаралдан — Ж ерге шыккан егш п, Аппак макта тубптей. ToKyFa онай ш р ш п ,— Улпасы майда ж1бектей. Кен далага мамыктай, М актаны erin отырмыз. Фабрикамыз шарыктай, Ж1бектен кшм токимыз. 146

ЖыЛ к ыш ынын ж ет кi нш е г I — Алые емес колхоздан Аккан езен бойында, УГпрл1 жылкы мойны 03Fan, Ж айкалган дала жонында. Жылкыны кермей турмайтын, Болмайды Menin бос кушм, Ж ылкыда маран унайтын —• бЫрген e3iM жас кулын. Ж ылкы сырын б1лемш, Атты жаксы багамын. 0скен сон атка мi11емSh, Асыр сап кырда шабамын. Каспийден келген бала — Жер1мд! тугаи мен 83iM, Таппассын айтсам олкымды. Жайлаймын Каспий TeHi3iH, Шалкыгаи кек толкынды. Кек те1изден жогары, Керем1з булттын квиженш. Кайыкшы кулаш карады, Толкынга сермеп ескегш... Кок TeHi3ain тубшен, Балыкшы балык аулаган. Ауына балык шнген, Булкынып тайдай тулаган. Ал ма т ы н ыц уланы — EiuKiMiiiii жок таласы ,— Аскан сулу Алматым! Жайкалран бау-бакшасы, Жуган шыкка канатын. Емш ескен кун нурын, >KeMicTi т а у ж ы лрасы . 10* 147

Д э ш тэт/п бал шырын, Нарттай кызыл алмасы. Аялагаи аймарын Алатаудьщ арнасы. Барындай сулу алманыц — Алматым б ш м ордасы... Алатаудыц KepiKTi KyHfli3i де, кеш1 де, Аямай Kepiк тегттг Ак булт уйктар TeciHe. Совегпк б1з д т отанда, Ж айкалган гул! ж а и с т щ !— Жешмпаздык, катарда ¥л, кызы елдГн, сен де eciin, Деп, уландар легше Т!л катты да, турды Ержан. Тусшд1 сез лебше Б алалар жаны нур. жанга'н. \"Плдескендей жулдызбен, Ж алыны костёр жаркылдап, Эн тогысты шын кузбен, Самалдай танпл анкылдап... Костёр оты ыстык тым, Жалындап турды буркырай. MaHri ешпентш жастыктык, Жулдызындай жаркырай! 1952

IV ЖЫ ЛRAP 1954-1956 ВОЛГА-ДОН Кездеспеген ежелден Bipi мен 6ipi Волга-Дон,— Кездесш бугш кезеннен Толкындар Tycri ж о л г а кен... Ke6irin шашып ак жалын Кокала буйра кос езеи, Аймалай суйш жан-жагын Акты кырды кесе езен! Вес теш здщ 6eciri Цимляи шалкып тербелдь Ашылып ырыс eciri Суйспшрд1 кергендк Mine, Сталинградтын Су коймасы шам жакты. Сонау жыл... казган солдаттыц Траншешн гул жапты... Шомылдырды шелейгп 0зен мен б1зд1ц улы куш, KecTecin кекшьл кебейгп Кокала жумыр глобус. 149