Жароков Т т2

К орин осы екмрдщ У.а, дарига, керер ме ем?! Судан меш батырмай Алып калган Тем1рбек, Соран дары, япырьш-ай! — ЗТл сактасам , не демек?.. Кей жастардай тым тапшы М актанура ой бурмайды, «Анау ж ам ан, мен жаксы!» Деп кеюрек урмайды. Ел унаткан ж1гггп Мен унатсам айып па? Bipan мендеп yMirri Болган ж ок ол танып та... Журд1 алгаш пшмде Оны жаксы керуом, Анада, ашу устшде Калдырдым-ау, кенш н! — Деп, оны мен эр кезде, Kaaip туту мгаделм, Елестегп кезше Тем грбекля келбетш... Телпрбекке кырланыл Ашуланран кездег!. Е й б ел сурланып Кашкан каны жуздел. Кэз1р, кайта енж е Ш ырай 6 epin оралып. Dip ж аксы ум1т кешлге Кона калды оянып... Осы кез сыпай отырып Кореей кызды абайлап, K erri езгерш к-улпырып А кшыл бетке кан ойнап! Bipae. auiAi, вкпел!, Б1рде жаркын, 6 ipae жэй, Кейде езендей текпелк ДПрин, ж астык тнез-ай! 352

T. Жа ,, K vaipem электр Сарайы тур КарСЭС-тш, Ж уртты-шаттык билеп тур Тойы болмак курылыстыи! КарСЭС осы вшрдщ Жылындырып ipeuiH, Мын-мык тонна кем1рдш Соккызды алып журепн! СЭС тен алып от нурын Караганды маздатты, Бойын бумл шахтынын Ж ан бергендей козталтты! Клуб толы aicire, Келмей калган жок адам; Самсон мен шат шшжде Отыр жаркын Жоламан. Клубка ж ары к бер!лда — Сзулес! ойнап эр бетте, Ш алкыта TycTi к е ц й ш Эр лампочка — эр нукте. Ж оламан свйлеп бул кеште Бетше карап Самсонныц, Д ели— Жулдыз емес пе,— Жанында бул майшамиын? Басбармагын кайкайтып, Самсон: — Ырас ж улды з!— деп Кулшына TycTi кайта айтып, — TyHiMi3 д е — кунд1з! — деп. 'Гоктарбай шал квяда де Ж оламан мен Самшита: — Тусшбепшн адп де Сексенге кеп калсам да... 353

Осынау ж аска ез!м мен Келсем дары, не керд!м? Енд1 керд!м кез1ммен врлегенш енердш! Тусшбепшн, кешЫз! Айтып турмын шын муны, Р аж ап екен куш!м1з,— Уктырды eMip ш ы н ды ры . Деп саусарын тосты да Тесше тускен сакалга, Олардын колын кысты да, Отырды шал катарра. — Бэсе! — дед!, Жоламан, Осылай efli куткешм! 0 м1рде осы жайнаган K eperi не букпешн... Ж иналыс та басталды, Ж урт отырды кец залда, Ж арырын ш амдар шашты алры Сэулесш сыйлай эр жанра. Эне зал д а 6ipre отыр Л иза менен Тем1рбек, Угыскандай турде отыр Bip-6ipiH e кул1мдеп. Ж асап халык куатты Cyflin KymiH ж ана оттын, — Балкытсын ток — деп жатты, Болатын жана заводтын! БЕС1НШ1 ТАРАУ Д ем алы с 6ip кун efli, — Д ер Kesi июнь айынын, Н урада ойнап, кулед1 Ж узд1рген ж урт к э й ы р ы н ... 354

Ортасында келдш нак «Жалрызтебе» керсен дэл, Кез ушында елге унап Тур туймедей Kimi арал Сол тебенщ басында Жем1ст1 агаш, жасыл к1л, Жаукасыннан ашыла Иген сура басын гул. ©cipin ж ас гул 6aFbin, Тур тебеде К1шкене уй, Кек толкынга нурланып К еленкеа тускен уй... Жастар сайран курады CyFa кулаш жайып кен, Соран барып турады Демалыс кун кайыкпен. Бупн келге жастарын EcTi кал ак ескепн, Kepin сол кез ж ас шарын Алмады дейаз еске мм?.. Кемершде Нураныц Кеплд1рл1 келшн, KepfliM журттын турранын Кетерш шат кекш н! Тау басынан кезйиз Тенкерклсе твменге, Танраласыз езвдз Тыннан ескен селенге... Алкызыл гул жамыла Самарканнын татыры, Каз-катар уй салына TeMip киген шатыры. Кел1ст1рш м р тш тен KepereciH Tirin уй, Кеудесже кун тускен, Керьлген кеп бшк уй... 355

/К аца уйлерге б ас ура,. Eci<i шым уй к вр ж б ей,— Поiiman ждпт касында. Тур еккейгем каршей.... К ала табан- тартладм сом, Швберотер. де шегМ вА, Эр багащра тар/псаи* ш е т — Домбы раныл шетшдейс Кеше сайьгн батан бар Сымчветг тар ткан нермеяеп. TeMip табанды1а л а вд а р Шыгып сотам вр мелен... Б асын а багам аеыктай Tiae ка д а л ак туйме. СIлмыл созыгг асыкпай Нурлы моншак такты уйге.. Ж ана бетке» салынып Сараны зне Кар СЭС-тйс Жайнататын! жажылыл^. Тур куаты бар куцтц! Кекке тутш аякалдай К асында б у л СЭС-nia. Му нар асы булт бойлал Турды мартен пеипищ! Ж ана Нура келжщ М ра мерлан ж ата сын, Серуендетен etnrias Iiiiineii таныс та басы». Суйешскен сол келдщ ж»Ж пепле- м р т т о р — Ei<i ж астар кардат* Ж аны итомнак иуртэ 6ip>... 356

Кол боса май кунделж 1степ журген жумыстан, Демалыс кун бул келш Ke3i ед1 6ip турыскан. Bipi жаркын жас « irir, Bipi сулу кыз бала, К езжде ойнап жаксы у*пт Караскандай кызеана... Кызга ждот караса, — ¥ялгансып кыз томен К ез танкерiП, тамаша Кетед1 ой га куз терен... Акырын самал жел урлеп, Ойнатады кыз шашын, Ак сяусагы дгришеп Сипап сонда кыз басы и. Мойынын тез тж устап Шашын тузен сол 6ip ■сэт, >KiriT турды свз бастап Ж урек сырын жайып сап... Ж 1г!тке кыз тш катты: — Асыкпа сен, Те\\прбек! Асырып жасты к уакытты в т м зу тез не керек?! Аласурса жастык ой, Асыгудан пайда не? Ая меш, ж аспы н foA! TycipMe ойга элде не?.. — Л иза, ceni, ашынып, Аямасам, суйем бе? Суйгеитмдй жасырып Сырды бупп журем бе!

Лиза: — Кадалмашы, тИ п кез, Оятпашы, сез1мдП Теимрбёк: — Сую деген бшк сез, Ол суймейд1 тезудк.. Лиза: — Cyfiicy ал! ертерек... Тем|'рбек: — Айтшы, ерте емес м езгш н? Лиза: — Сонынан... — дед1, еркелеп. Т е м 1*рбек: — Дейкин о н д а — е з гул1м!... Деп, жакын кеп Лизаны Тесше кысты Текпрбек, Ш ымыр e rri кыз жаны... Тид1 epinre epiH кеп... Дёгендей 6ipey керд1 ме? Кетерд1 тез бастарын, Тутанып i3i ершде Калып койды ж ас жалын... IV Текирбек келге, 6ipece Л изата кадай кез Tirin, Тур едь Кенет uiece Bip ун ж е г п у з д т п . Ж е г п 6ip ун суп-суык. Радио сымынан. T fripen дене TiKcinin CeKike калды сурынан. — Mine, бупн тан ага Ж иырма екший июньде — Фашист колы ок ата — Д ед к кенет THai елге!

Бул хабардын келгеш Октай тиш кулакка. Оттай лаулап ел кеп Айналды кек болатка! Осы кезде карасан TypFaH ap6ip Kicire, Ж ауга ызалы орасан, Тартты канын inline. Сую жайл1 жап-жана Сез K03F3FaH сынаптай,— 03repin кыз, бозбала... Тына калды солдаттай. Жастар шерте бастаган М ахаббаттын 6ip кылын Y3in... Cofuc басталган... Сапка турды ел бугш. Осыдан бастап кырдагы Самарканнын кыстагы Майданный 6ip тылдагы Бола калды штабы. v Куз аягы, кыс басы, Суык аяз ыскырды! Тенпртауда кыскасы Курылыска куш туды. Желге, аязга карамай Алыбын мартен цехынык К алады куш аямай Ж урт тауып ic TeTiriH. Кимылдаган сайын ел, Сотые™ естен шыгармай, Аяпбай куш салып ел, Ширатылды шыраняай. 359

Майдан: мен тыл т оры сы я, К анаттаса ал Fa аттай; Сорыска журт болысып Турды енбект.е солдаттам. Коллам д о л га эр Kipnim Какпадылша дагылып. Лента ардылы жылжырыш Т асылды тас зрылып. Ж огарыра теменнен Kipnim жылжып шашылмай, К алаушыра бер«лген Доминонын тасындай. Уй жары нан алмай квз, Калаушылар тодталмай, KipnimTepfli Tisai тез Патрондары одтарда#. Dip жарынан алацда Торысып TeMip текпрге; Шынылдаран арата Тшнд1 сан берене... ¥рылып болат балгалар, Кагылып талай шегелер, Аршындады алга олар, Ш у йш п icn<e шеберлер. VII TeMipTayFa толды адам У ралдан да, Донбастан*. 1шшде квп бар маман 0HaipicKe жал ашкан. Н ура суын бвгеуге Катынасданнын колхоздан Ke6i осында, бул кунде Е ц б е к т е ылри салты 03Fam 360

Мын.-мындаран жас келД1 ©HaipicKe ФЭУ-дан, Жумыс ал Fa басты ендй Графикпен сызылган. Директоры заводтын. Ж ана келген Борисов* Гс aaicifi. гауып. тын, Ж атыр жедел. Kipicin. Тактай плш Самсон шал; Жол салуда Жоламан, 0 з калл ында кореец сал Ж урт жумыска жумылган. VII. Журттын колы жумыста, Yaeci бар эрммнш Салынып 6irri бул густа Сараны зоул1м мартеннни ТебеЫнде сарайлын Электро краны. Тулрасьшда. бар айбын Тутас. reMip куралы. Сол краннын жалрасы TeMip Kenip уетшде, Жылжып болат арбасы Тур жалынды куиннде, Бурап кран тет тн Сол арбаны жылжыткан. Каны ойнап бетшщ Тем1рбек озат жур ж у р п ан . Жорырына кан майдан Kerri талай курдасым, CoaapFa да 6ip пандам Тисш тылда TypFacuHl

Деп, касына кул!мдеп Келген талай тендеске, Айтып сезш Телйрбек М айданды алып турды еске... Цехына кеп мартеншн К арт инженер т1л катып, Тмегш коштап эрюмнш Ж астарды тур комдантып. Келген жаиа заводка Жуздеген сан жас казак. 1ст1 уйренш, yFbin та Ж ур ойламай баска зат. TeMip кран кетерпш Тумсыгы тем1р ш п тур, — Ж ок,— деп — мунан втер куш! Жимиып Самсон кулш тур. — Ел1м бурын не керд1? — Деп, танкалып Жоламан, Т апкан муны шеберд1 — Д ей берд!, тек бол аман! Пешш щ зор мартеншн Бул жай сырткы турысы, Сыбагасы ертеннш— Куйылатын курышы. АЛТЫНШЫ ТАРАУ Ж олы жойкын жорыкты Ж алы ны coFbic тынган жок, Ж урпзу ж ана заводты Ж уртка да окай болтан жок. Такыр кырга табанда Тыннан завод туртызу, М ундай кезде оцан ма, Курышты тез куйгызу?! 362

Сынарандай мартенд1, Салды з ш н киындык. Сыр бермей-ак ел турды, Ж у мыска жен туршдж. Ердщ Ke6i coFbicTa, Ерлжпен алга басты api, Жумылран журт жумыска Катын-калаш, жас, Kapi... Олар жумыс устшде, Бекем буып белдерш. Пэрмешмен куштщ де Кетерген ел eH.6eriii! М езгш нде жеДспей Яки TeMip, я кем1р, Долга ерк1н б;р туспей Турды кейде мулкш 6ip... Болып мойыи бурылтпас — Кузгк кыскы суык та, Яки цемент, яки тас Калды кызбай суып та... Борандата кыс Tycin, Ойда, кырда кар борап, Сыкырларан кыс кысып Суды да муз алды орап. КэрМ ц сакал-муртына Куректей бои муз катып, Ж астар алра умтыла Ж ур екбекте маздатып! Буркап жаяу борасын, ¥йтки coFbin yiipi.nin, Басты кей уй корасыи, Даланы аппак куйып кып! CipecTipin жерш аппак Ж ауып калыц омбы кар, Суык аяз жалактап Ак тон киген тонды кар. 363

flip дек xaFbin ж уре -алкай Ацдар карда бурсеидеп, Каскыр да жай тура алкай Коралы малга KipceM дел ,— Тунде ауыл макына Бугып к е л т тгагскт... Туйгр туспей кариына Ы кты да жур тыныс кып. Кыстагы эр уй мержей Шылым тартып тургандай, Как тутгнЗ тунде осы Ш ыккан токып бурандай... Уйлердщ кез тшкендей Эйнегше тунде осы, Муздан кесте шеккендей Бейне аяздын иней... Сол суыкты елемей, Ейлене ел купи, Киындыкты бегелмей Женетурын улпй! Куннщ суык ызрарын Жылытып ерлге журег!. Ж енш пазд ы к -бтр жалын Бастап елда тур лебк Ж инап завор тпйне Ж урт к эк ш н кетертп, Сез сейлед1 шенлле Парамонов — парторг. Ш олак тоны устшде, Ая рында керз1 «так; Д эл солдаттай пгшгнде Майдан жайын сез етйи — Ж умыс ад л зй ?— деп шалым! Ж оламаннын жаурынын Кагып койып, кушагын Ашып: — Bepi кел, бауырым! — 364

Деп шакырып езше Te.Mip6eKTi кушактап, Карап онын кезше, Ж уре тусШ уш аттап: — Ертен caFaT сепзде Келий маран ертемен. Бар ед! айтар свз1м де Умытпай кел, кутем мен! Дед1 де, жай калыпта Келш, журтка квз тастап Отырды да, халыкка Ж1берд1 ол сез бастап. Б 1рден coFbic жайында AFbiTTbi кеп сездерш, Ерлердш от, жалында Арпалыскан кездерш. Майдан басталралы да Кушып отты жыл жалын, Акты жаудын каны да Сайында сан жылтаныц... Танктары немютщ Тарпи келген ерлерд!, Тау тецселте сорыстын Tencinfli TeMip керуенк.. Б1здш курыш калын кол Кайнап кырда айкасып, Алдына окпен салып жол Жатыр жаумен шайкасын! Ж ер менен кек арасы Отка бейне какталып. Тур майданный даласы Кан yfibiFan как болып... Тал ай селен ер тен т. Тал ай тебе корыс боп. Тал ай кыршын ерте ел in, Талай KbipFbiH coFbic боп. 365

Орман кушп, ан босып, К уы рдак боп кус бккен... Т алай сэби ок ка ушып Ж а тс а да елге куш бггкен! е р ле р сорысып Душпан жолын байлады, BipiKciH куш торысып Елдег1 енбек майданы! Туселж кушке бурканран Курыш шыраратындай! Куялык болат атылран, Майдан снарядындай! Деп ол сезш салмактай Biripfli айтып елш емд1, Эрю м e3iH солдаттай Сезшд1 де белсендк «Неге ертенге парторг Ш акырды?» — деп Тем1рбек, Эрнемеге 6ip жорып 1шшен сэл куб!рлеп... «Оран элде 6ip iciM Калды ма екен унамай? Тусшбед!м мунысын, Кел деп Kerri, бу кал ай?» «Элде oFaiu icTereH Ж о к ед1 рой мшез1м, У намастай не iCTen ем?» — Деп тексерд1 ол езш... CeflTTi дары, «айтары Б аска болар», — деп койды. Болмай езге байкары Жумысына бет койды. Ж еделдете жумысты, Тем1ртаудын ерлер!, Куюга асыл курышты Kipicri 1ске келелИ

Ill Ерте турып бупн де. Ойлап icrin мэн-жайын. Ж ур парторг уйшде, Knin жылы пэйжамын. Желкагарын терезе Ашып aya Kipri3in, KeKiperiH керпзе, Bip oi\"iFa e3i тур жузш... Уйкыда efli жас жары, Кымтады онын корпесш Сонсои тербей бастады BeciKTeri бопесш. Жумып нэз1к K ipnirin Уйктап Kerri 6e6eri... Жырмен сулу бул турш KiM суреттер демедк — Б ебеп м !— деп, ол турды ,— Сэн-сэулеД бул уйдщ, Ж ерде жаткан кетерд1 Куыршагын сэбидш. Кауырсыннан жасалгаи Бул куыршак ер бала, Куыршактыц тур сынган Он колы жай ыргала. — lliipKiii, мына карашы! «Тентепмш н»— Ici гой! — Деп минутта дэл осы K erri езш е Tycin ой. Куыршакты алды да, К епш н де талпынды ой, ДедК — ол yuan калды да, — — «Адам колы — алтын гой!» Ашып сонсок, сэл Fana Ой тушлткен кабагын, 367

Кол ын а кайта алды да Автоматты каламын Ж азып кыска 6ip уакча Не ктейтЫ н куншзгр,— Карады соккан сагатка Танертенп сепздь Дэл сол кезде есжл' Какты даны Тенпрбек Л е м е с т деп KemiKii, Kipin келд1 кул1мдеп. Парторгпен теряет Амандасып отырды, Келгешн 6ipan бтмед! Ж умыспенен не турлк., Парамонов орнынан TpMip6eKTi№KacwHa Турып келш, жанынан 0?ырды оган асыла. — Ал, Тем^рбек!— дед! ол, Ш акы рганым Keuieri: Tycin саган тур 6ip жол, М унын да бар ece6i. Бул 6ip e a rn жаксы жол, Саган оны тандадым; ©неге алып, жаксы бол! Осыган жен барганын. — Кайдагы жол? Ол кайда? — Сен, кайда деп ойлайсын? — М айданга ма? Манданта! — Т устШ з енд1 ойдан шын. — Ж ок! Тем!рбек, суракты Ойланганмен таппадын; Ок орнына — болатты Куйсан, ж ауды атканын,!

Бул барашак сапарын Сорыска емес, курышка; Болат куюшы атагын Алсаи окып дурыс та. Ж аксы icTeceH сен мунда Коштап кару алганды, Болысканын майданга, Жешскенш жауларды! Парамонов мысалдап Айткан кезде осыны: ©3in солдат деп санап,— TeMipCeK сезге косылды. Парамонов: — акылта, — Дедь салып кептеспк; Ceni eni жыл окуса Ж 1берш:ш! — деп шеишк. Тем1ртауда заводтык Тасылгалы тур кушН Т ш н урыл болаттын Сен бол курыш куюшы. Балкытура болатты Сен заводка барасын, Ал, утпалык уакытты. Ж олдаыанды ал асын! Деп колымен салалы TeMip6eKTi кушактап, Терезеден даланы Шолды eKeyi ун сактап... Парамонов онында Сыйпаты тур кырларлыц, Бес ваш тур колында Былтыргы ескен бндайдын. Пл енбепн акта ran Б т к шыккан епннен, Бул бес дэид1 ол сактаган Ескертюш кып елшеп.

Кырлар гулге оралган Дэн ecipce багалы ,— Деп, ак карга оранран Турды ол Kepin даланы... Егер cofijc болмаса Заводты да журпзш Кояр ек, — деген тамаша Турды ойлары тЫлш!.. Бул жер ииркш,— гажайып! Ж аксы -ак ескен ел1 де. Кырларды ертек гул жауып, Суарар Нура epiH де. Алтын дэ!Ш бидайга К айысар ЭЛ1 кыр ycTi, Машина ушш кырларга Телпртау куяр курышты! ©cipy каж ет адамды, Заеодты да басталган, Дайыпдау кажет маманды, Ж ергш кп жастардан! Ж арайды шалым, Жоламан! — А лда жур эл1 6ip сэра! Токтарбай карт тым надан, Бары сол, — кайтсш бишара?! Квз1не оныц кулпырып, Кер1нгендей кыр 8Hi, Осылай ойын 6ip Tyftin, П арам онов тур ед!... TeMip6ei< те даладан Тес1ле карап коз алмай, Ж анарын кырга кадаган, Аузына 6ip сез алмай. Бул кез мунын ойында Ту Fan ж ер д щ сэулет1 Турды ылги кез алдында Л иза кыздын келбет!... 370

вскен тары жасынан Турды кимай даланы, TvKFum рет тосыннан ¥зак жолга барады. Е к тушш ойыныц Ж еюй буюл сез1мш Муддеш ушш елМ к 0cKici келд1 взМ и. Кимаса да Лизаны, Кимаса да кырларын, Макулдады ез жаны О куга енд1 барганын. Парамонов кол алды, Ce3iH айтып туйд1 де, Тем1рбек те куанды, Б1лд1рмек боп уйше... MiHy ушш поезга EcKi Карагандыдан, Тем1рбек к еиш торызда Туспек вокзал алдынан. Телпртаудан шырарда Тем1рбек бул canapFa, Дер ме еишмге шырарма, Шырарушы жатар ма. Тем1рбект1к уйше Kepuii-келен келд! журт. Хош алды шат шле Карт Ж оламан бурыл мурт. Ж олга дайын Тем1рбек, Емес уйде бул жалгыз, Кадалып K93i мелд1реп, Ж анында отыр Л иза кыз. Аттанарда баласы Отыр efli C63ai ipne Бетшен cyflin анасы. — Кош бол!— дед1, Кызбике. 371

Kipin келш сол кезде Темфбекке Самсон карт — Б ш м алып кел бгзге! — Деп кол алды алшандагт. Ceflrri даты койнынан Шырарып шарап жартылык: — Бул жолашар, Жоламан, Кала мыз ба тартынып?! — Эдетшше орыстын Экелд1м жолаш арлы к, Айып етпес оны ешкгм, Ал, тырынын ашалык! Муны аузы на алмаушы ен, BipaK, дэмш та г бупн, Мен де apire бармаушы ем, Д осты к i3eT, тарт б!р!н! — Ал, Тем1рбек, жол болсын! Ш ынылар кетт1 шынылдап. — Елге олжан мол болсын Ж уты лды мэлд1р шымы.рлап. C eftrri де, eni м ур тты epiH ¥ й п а л а с а cyflicTi. Суй1скен олар ж ок тегш, Exi карт кулш турысты. MauiHHaFa шырарып Тем!рбекп салука, Уйдег1лер шубальит ИГыкты колын а л ура. Ж урш туркан калага, Автобустын касына Келд1 олар м уйая Турды сол кез Л иза асыра... Тем1рбекке: — Сэт сапар! — Деп Лиза кол усынды, 372

Ce3i де бар айтса айтар, Айтуга 6ipaK кысылды... Улкен алаканымси Тем1рбек кол кыскан шак. ¥янын балапанындай Жасырынды ак бессаусак. К аракат кара кос кезге Кадала Лиза карады, — Жайнады усап тешзге Жасыл ел з жанары. Сараты шагын м езп лдт Асыктырды шоферд1, Колын ап TeMip езге елдщ Машинара, отырды. Коныр салкын к е ч т е ст, Жолга т у с т козралды, Шырарран журт хош деап, Колын бултап кыз калды... Ж оламанга, сол мезет Касын кираш 6ip кагып, К ез1менен жай меэеп Сэмсон шал да ым кэрып. Телйрбек пен Лизанын Коштасарда узьпе Булрап колын созганын Ж ек кермей тым ез1 де. — Талпынуын кердщ бе? Тату екен балалар! Тек, сау болсын! — дед'1 де, Сезд1рд1 ойын шамалар... — Татулыкка не жетсш! — Деп Ж оламан -плегш Бтдтргп, — Тек ержетсш! Турды касьтп легла... 373

Баласы кырдан асканда, — Болсын, дед! ол, — сапары! Арайланды аспанда Баткан куннщ manaFbi. Кекжиеп кымтады Ымырт жауып жан-жакты, Каусырып жер, дырканы Сыдырлап суык кар жатты... Автобус та жортакка TycTi удетш жосуын, Бултка бойлап калды артта Турбасы мартен iiemiHiK ЖЕТШШ1 ТАРАУ Тем1рбек 6i3fliu кеткел! Ж ылжып талай кез оти, Ж октар оны журт теп, Берел1к1ш кезектк Онын TinTi жумысты Койран кез1 ж о к едк Барран жер1 курышты Ревда заводы. Сонда мартен отынын Ж алын аткан пеипнде, Курыш кую TeTirin Окыды, устап ecine. Ойын белмей езге сез, Окып кешпен, ертенмен, Болатты ез1 кезбе-кез Керд1 куйып мартеннен. Кептен болат куюшы Поповка боп колганат. Жэрдемдесш турушы Сыиалды icTe сан кабат. 374

Варган кезде алгашкы От леб!мен мартеншц Бет1н баса ол кашты Тасасымен эрюмнйн... Шыдай алмай жалымнын Кызуына лаулаган, Алгашкы жас адымнын Басуы киын болды оган. II TeMip6eKTi баулыды 1ске машык Попов шал, Талай отты, дауылды... Kepin, берген тетеп шал. Шалдын макдай сайлары Жырткан жердей кектемг!, Уктыргандай oflFa api Басынан кеп еткендь.. Жанарын от шалмаска Киген кара кезд1гш, Уксайды кек алмаска Кореей OTKip коз нурын. Попов осы заводта Волат куйган отыз жыл, Бул кермеген жок от та, — Басынан сан етш жыл... ByriH тары тур ез1 Мартен neuii басында. YftpeneTiH дер Ke3i Тем1рбек жур касында. Попов б1рден курыштын Буркылынан байкайды, Жек кормейд1 муны ешю'м, Киындык будан тайкайды. 375

Баста кшз теяпеп, К олда т е т р сукгтсГ, TeMipfieHKer — Сен теп, Д ей д1, машык бол Kici! — Металл кайнап бабына Келген кезде таспайды, Кекнил тартып тары да Бужырлана бастайды. Эй, Тенпрбек, бер кара, Болат беи теп-тепс Турса кайнап, былкама, Сал д а к а р а тек шекпш. Байкасаныз болаттын Сонда кайнап болтаны, Талрасаныз олак тым, Байкалмайды ол дары. Д еп эн п м е врбТтГп, Б е р т пешке жур тетеп, Тенпрбекке уйретт Болат жайын тур Попов. in Сырын урып шынайы Б тген сайын болатты, TeMip6eK те удайы Поповты квп унаттьг. Bip детал ы п уштаса Поповты !здетт ж у п ре, —• Цехта яки жок болса, Б арады (здеп уйтне. ¥кпаралын Поповтан Ж алмаж ан ол сурайды, ¥ рып сеэш тате айткан Ш аттанады шырайлы.

Bip кун1 Попов yftiiuie Курыш жайлы 6ip ютап Сыйлап OFan суйше, Акылын айтып укыптап, — Бглмегенш уктыра Турганында сурай кед, Жауырыньшан какты да Айтты 0 FaH былай деп: — Тусшбеген болса, icrn ©З1ме кел, — кымсынба!— Деп б!л 613Д1 вз кгсгя, Жи1 кегг тур осында. BipiH 6ipi сонымен Ж ат адамра санамай, Болып кетт1 шымымен TyFaH эке баладай! Осы кезде кар асан, Цехына сен прокат; Сом теийрдт орасан Отка салып тур отап. IV Прокаттын пеиннен TeMip шырып зуылдап, Кызыл сымдай естлген Аппараттан зырылдап. Ж алын жуткан кек TeMip Кып-кызыл боп сумандай, CeKipin тус!п жаткан 6tp — Он кулаш от жылаидай! Ш окка шскен кок тем1р Лактырылран найзадай, Немесе усап кетй 6ip Жерде ойнаеан нажагай! 3п

Аягыннын астында Ол жактан да, бул жактан, Калай кадам бассан да. От жыландай жан-жактан С ум ан KaFbin, кып-кызыл TeMip аркан ш убалы п,— Бебеу кэры п erri зыр Кекке ушкынын шыгарып. Тем1рбект1н туррандай Бетше ушкын шашыла, Элденеш турды ойлай Станоктын басында. Осылай зулап майданнын Ж атыр-ау, — деп октары! Бейне от жанбы р жауран кун KepiHfli OFan от тары... — Будан дары, майданга Ж аксы ед1 рой барраным? — Д еп ту с п ол 6ip ой Fa, Kopin о р э ш турранын. Кызарып 6ip сурланып, Киналып 6ip кысылып, Тер де шырып урланып, Елд! де oflFa Tycipin... Лизадан да айырран Осы сорыс Kecipi... Biparc, оран кайрылам! — Деп, бузылып kecKini... Каны кашып жузшщ Тур ед1 ол кынжылып, Ш эм ртш е в з1н!н Б 1лд!ргендей сыр кылып, Калтасынан алды да Попов шал кек пакетт), Ж ай ым карып калды да, Оны онаша экегп... 378

Окыды да хатты ашып, Кезшен тамшы домалап, Ак муртына жатты ыршып Сыиаптайын сорралап... Ceflrri даты кезМ н Тыйып шапшак тамшысын, Bip лап еткен ce3iMiH Tyfiin, жиып бар купли. Дедг. — ¥ рын, жас ж т т ! Келген бул хат майданнан, Kerri coFan жас шырып, Айрылыппын баламмап... Алганыма бул хатты Калды менш ай толып, Кабыргама тым батты, Батса дары, кайтел1к! Эйдагы осы жалындар KeniAiMAi козраран, Сендер аман болындар, Бэрщ даты ез балам! ©31 сечен аумаган Аты онын Николай, KiM жан аяр майданнан, Деу жен емес неге олай?! Амал канша, шырарым! Майдан аты — майдан foh!.. Кайрырсам да шыйрадым, Женс1н Meni кайдан ой. Серп1л сен де cepiriM, Ал, куялык болатты! Болатты кеп 6epyiM, Дей бер жауды кулатты! — Деп cyprri де ак муртын Ж удырыктын сыртымен, 379

Кулшына TycTi карт ипркж! K.y«OFa курыш серт!мен. Тем1рбектщ осы кез Бойына куат жалганып, Ж айнап кетт1 отты кез, К е к и ц купи ойды алып! v Ревданын, кайнатып Мартеншде курышын, Тем1рбек те алды окып, YFbin болат куйысын. Уйренсе де ол у и л л ,— Шын машык боп кетпеген Курышы да куйылып Нормасына жетпеген Ici 6ipaK туракты Осы мартен пешшде, Балкы ты п жур болатты Tofh3 сагат iiuiHfle. Кейде орындап нормасын К е н ш онын еседИ Секш дент корвасын Болат балки туседь Унем1 iciu ынгайга К а й т т онай келед1? Курыш кую онай ма, Онын да кеп себебк.. Болатты тез кукжа Бар деп талай этап шарт, Тем1рбект1н ойына Турды ой жалгап Попов карт. Осы жолы рана емес, Оган eKi жыл бойы, Амткан Попов сан кенес Ж ебеп ж асты жылы ойы...

TeMip6eKTin мартенде Б т п бугш жумысы, Келемш деп ертецге Кайтты, уйктауга тун iuii. VI Ж урт тыныстап демалып Тун тебеден аутан шак, Кекжиектен агарып Так да атып калган шак. Текйрбек те e3iHiK Тесегшде, баракта, Ж атыр едь сез1мш Bip ой белд! 6ipaK та... — Corfu хатын Лизанык Эдем! квк п а к е т Алганыма б!раз кун, — OFaH eKi апта erri. Неге жазбайд колынан Хатты, — кунде келгендей, Хатыпын эр жолынан Болам вз!н квргендей. Я окудан, жумыстан Колы тимей журме элде? KiM б1лед1 не тоскан?.. ¥мытты ма не мулде? — Элде ауырып калды ма? Кайтты ма элде умггтен? Элде жазым,..болды ма, KiM б!лед!. нехуткен? Элде OTKip 6ip ж1г1т Кумарланып калды да, Ж алт бурылып нурлы ум!т, Кецмн tOFaH ауды ма?... 381

Деп ойланып аз FaHa, Турып шапшан кшнш, Ж у мысына козгала, Кетт1 ертенмен туйшш. VII Тем1рбект1к жанары Мунша жайнап турганы,— Кайтып кетш барады TeMipTayFa кырдагы. Ж анына кеп Попов шал — Тем1рбект1ц акырын, М еталл TypiH этап шал Айтып жатыр акылын... — Уйрету шын мшдепм, ¥кканыцды ел байкасын, БЬпгешмше уйрегпм Енд! yfliKe кайтасын. Осыны айтып Попов шал, Тешрбекп макдайдан Сыйпап ецш байкап сэл Дед!: — Балам, бол аман! Ш ыккан жана Тем!рбек Отты мартен лебшен, Поповна шын елж!реп Сез тербед! кещлден: — CyftiKTi, Сергей Сергеич! Ci3fli жен рой экем деу! Тартты ci3re 6ip зор куш, Киын-ак маган кетем деу. Болат жайын уйретш — , Баулыдыныз 03iRi3, Оку 6iTTi, кун де eTin, Ж етт! айрылар кез1м!з... 3S2

Слздеп зор экелМ Мейр1мд1 орыс журегш, Ke3iMe кунде экелш ,— Ж аныма жалгай журемш! Деп коштасып турысты Попов пенен Тем1рбек, Куятын алда курышты Сокты жаца не 6ip леп... VIII Тур Тем1ртау алыбым Куюга 93ip курышы, Кем1рл1 Карарандынын TeMip тонды iHici! Эр агрегат, стан да Курсанып бар куралы, Курыш куя бастауга Сэл Kiflipin тур эль.. Байкау кажет алды, артын Бастар кезде улы iCTi, Оп-оцай ма кырда тын Кую тунгыш курышты! Эр тет1кт1 цехтагы. Эр тет1кт1 леп журер, — Тугел карап шыкты эш, Мастерлер мен инженер... Лаборатория тершде Ак халатты Лиза кыз, Толкын ойнап кещлде Аппаратта тур жалгыз... Лаборант боп шыгу да Лизага онай болмады, 9pi согыс шагыпда Маман болуды ойлады.

Bip кун1 тун ш ш де Лиза ойда отырды. С ан кубылып Tyci де K erri oiiFa не турлК. ЭкеЫ онын ш ал Самсон Ж атыр печтш устшде, Уйктай алмай ол сонсон И л де катпай ешюмге. Кемшрше жай рана: — Лиза неге жатпайды? Ш аршайды foA ол б а л а ,— Ылри саб ак жаттайды... Курыш жайлы басылгап Ютаптан кол узбейдк Уйкысы да ашылран.,, Элде нен1 1здейд1?» KeMnip, ш алга сыбырлап: — Бойжеткен кыз жас жалын Бэлш м, б1зден сыр урлап Ойлайтын-ды ж ас жарын... — Ж ап аузыады, сейлеме! Ж арды ойлауы ертерек, К енш б ш м сэулеге Ж етсш де 6ip еркшдеп. KeMnip калды ундемей, Уйкыга кетт! Самсон карт, Отырып Лиза тун демей Тем1рбекке ж азды хат: — «Сэлем саган, TeMipiM! Kiflipin жазды м, Fany ет! О куда Ka3ip oMipiM,— Осы хатты окып ет! Курыш Техникумына Tycin окып ж урм ш мен, БЫ п техниканы да Алута дэн бшмнен.

Сен оралып келгенше М ендеп енд! 6ip армян: Курыш жайлы ез!мше Бол рым келед 6ip маман. Окып журмш кен кеште Музыканын сабарын, Алып нунде с е т еске Сагынып эн саламын... Ел де с е т сарынды, Мен де, эрине... Келгенше, Кысам ыстык колынды Хош болып тур кергенше! Ол хат жазып бол ранда Жузген кекте ай батты, . Уйкысы онын канган ба, Бупн Лиза жай жатты. Металл техникумыныц Курсын ол адырры BiTipin, ж ас к е ц ш н Б|рлеген ед акыры. Л аборант боп жумысты IcTc.'ii ойлап ертендй Куятурын курышты Унатады мартендй Е |ш Лиза лаборант Лаборатория ш ш де, Куралымен тур карай Эр металдын туеше... Лаборатория ш ш де Лиза курыш жайында Ертец{ де, Kemi де, Онын жумыс бабында. Келген кезде алгашкы Бшмей жумыс эдган, ЮМ 385

Terin талай ол шашты Keft6ip дэрм ек-дэрю н... Тэжрибе жасаура TeriH зерттеп курыштыц Н е п з 1н, — келген карса ила, У клады кеп жумыстын... IciHin ынрэй ктелген Тусе бермей сэы де, Кезш е талай ж ас келген, Ш ыдам астан дэт1 де... Барран сайын каныга Ж умыс юлтш уйренш, Кун, тун 1степ сары ла KeTTi е цбегш Hrepin. Устшде ж ас тшекп'н Bip ойлап, 6ip токтаран, Ж урегш е белек тым TeMip6eKTi сактаган. Элсш-элсш жол карал Тем1рбек кеп калгандай, Бар бейнесш онга нак Тур Tycipin алрандай. Кейде ойын шалкытып Коштасарда кергеш, Журд1 бойын балкытып Сэрыныштын куйлерк.. IX Кабат-кабат салынран Телпртаудын уйлерь Ж аралгандай жалыннан TeMip тектес турлерк.. Эне, мартен касында Капровый цехтары

Тонна тонна осыкда Ылри темip уатканы! Тумсыгымен гп'л а р а п , Лактыргандай теректЬ Подъем кран тонпалал 1лген тем ip д тге к тк Мыж-мыж болтан TeMipfli Шихтавойдан шытарып, Вагонетке тербелд1 Мартенге ылги шубалып... СЕГ131НШ1 ТАРАУ Кектен тутеп ак макта Шашылрандай кар жа\\ып, Боран соккан бул уакт а TeMipTay тур шам жагып. ¥йкыны журт TOcnaFan, М е згш ед1 кенш он 6ip, Жумыс таннан бастаган Смена кешке кешкен 6ip. Директоры заводтыц Кен кабинет тер1нде, Балкуы жайлы болаттын Отыр ойлы туршде. Столыныи устше Куйып таза металдан, Койран болат бюст1ге Ол кеп карап отырран. Болатшынын суретш Айнытпаран шебердк ¥натты да, тез бет1н Ж уртка бурып ж1берд1. 25* 387

Ceftrri де сэл сабырлы, Колын -ripen мацдайра, Кетермей шу-дабырды, Кграп койып манайга, Уш саусакпен ж а н рана Кою муртын 6ip сылап, К ез киырын аудара Койды ©3i 6ip сурак: — TynFbim рет курышты Кашан бастап куямыз! Курыш куйган зор к у п т Kepcin eiu i куба дуз! — Деп, мол шшкен денеден Бурды тутас мойынын, Келбетшеи кершген Терюнг де ойыньщ... А ш ан бет-ri, ат ж акты И нженер сез тындатып,, Bip шолды да жан-жакты , Сейлед! ж ай т1л катып. Тузеп койып езш щ Селд(р рана ак шашын, Эйнегш киш кезшщ Ашты ж ука папкасын. Алып онан dip караз Окыды да, кып-кыска, Де.-ri ойланып турып аз: — Мартен дайын жумыска! Дайын мартен nemrepi, Компрессоры,' моторы, Ж уртты н айкын не icTepi, Ж ок артка онын тартары. Мсталдары шихтанын Тур дап-дайын алдында.

Талдап байкап шыктьш мен Ферросплав бабин да. Антсам тутас бар к у и т , — Синима ещи конади; Дед1 бупн курышты Кайнатуга болады! Осы эцгш е устшде Парамонов — парторг Ойына свз тусп де Орындыктан жай турып: — Ж ергш кД жастардан Келген окып Тем'фбек, Курыш куя бастаган Кезш тур 6ip керпм кеп! Барып каз1р кайталык Прокат пен мартенге, Дэлдеп кезбен байкалык, Дайын ба екен ертенге. Кецеселш жумыстыц Нарыз кайнар басында. Куйылатын курыштык Жолын онай ашуга. Деген кезде парторг, Отыргандар коштады! Bapi орнынан тез турып, Цехка журе бастады. II Кузд;ц суык акыргы М езгш ед1 айыныц, Кыс кырды кеп катырды bhFapu карып карынын. Салкын квктен сыралап, Шолып сырттан мартендк

Туткасыз 6ip колорак Сек1л д 1 сулу ай турды. Кар жалап журт пимасы, Шымшыды аяз кулакты, Д ап-дайы н болып кезде осы Куюшы турды болатты! Текпрбектщ заводка Келгенше он бес кун, Болды afliciH алып та IciH 63i тевдестщ... Токтарбайдын сузектен 0гкен жылы елгенж, Тунде камба кузеткен Самсонды да кергенш. Куантанын 6ip кезек Kepin вне-шешесш, Ti3in айту не каж ет, Б ер елж сез ececiH. Картаймапты Жолекен, — Ж ур прокат цехында, Деп, е з 1м' е кол екен! Машыкталтан жакында. Бурынры кара кержтщ Ж оламан кол устасы К улашын тур Kepin тым, К олда TeMip кышкашы. Бурын балга уратын Ш алыц 6yriH белшек кып, TeMipfli бурып туратын Болып апты вальцовщик. Тем1рбек куюды уйренген Теийртаудын. тунрышы, Белг1ленген келгеннен Болып болат куюшы.

Ал, Текпрбек буг!я-ш1? TypFaH жок ол беталды, Куйралы тур CipiHmi Тем1ртауда металды1 Тем1ртаудын жэрылды Шамдары да кештеп, K yrri омы жалынды Мартеннщ от пештерй ill Тунтыш мартен пешше Бугш п тун 6ip сын деп, Пеинне мартен тес1ле Ж урт караула б1ртждеп... Пеште кайнап тушмен Куйылар 6ip таскын тур, Цехтыд начальшшмен Машыкталган мастер тур. О лар комиссиямен П е й т Kepin, кабыллап. 0TKi3in бар сынымен Турраны eai дамылдап. IV Уйден шыгып жарыкта, М езгш нен ертерек, Лизаменен заводка Bipre журд1 Тем1рбек. Келген KyHi-ак ездер1 Кездескен де, кенескен, Айтылып талай сездерь Сагыныштын да леб1 ескен... Сую жайлы басталтан Жылдаргы ce3ai алрашкы, C ofmc белш тастаган... Айларга жыл жалгасты... 391

Алаеурган жастыкты А ласапыран ж и л бу зыгг, Ж астыкты да бас rinri Ойл ayдан да кол уз in. Ояиган сую ceaimi Демалыста уакытша Болтандай сэл Keai eai, Кол да тимей артыкша. Кептен калган гркШп С езд! aFbiTbin жол бойы, Б1рде ж урш , 6ip турыи Б алкы ды ж астар енбойы... Теьпрбек те Лизата Тастады ыстык сез лебш.., Лиза жаны козгала Кадады у к а з кездерш... v CoFbin К еш и он 6ipfli, Отыз минут еткенде, Тем1рбек те улпрд1 Сменше кеп тунде. Мастер турып дед! оган: — Неге ерте келд1ндз? — П е п тн жайын алдынан Келд1 байкап icepriMi3!.., — Неге? — Неге десещ з,— Смеианы кабылдап Алар кезде бм сеш з,— KapaFaH жен байыптап. Мастер де бул свзше Сэл шамданып калды да, Графики кезше К ерсетп онын алды да. 392

Kip6iH бары сезТнде ©Kiiefli eai бул бупн, БермеД1 деп езш е TvHFbiiu болат куюын... Шытынып ол: — Нормадам Артык куйсан керерм!з1 — Дед1 жылжып орнынан, — Оман баска не дерм1з?1 Ж айлап кана Тем1рбек: — Муныныз не, достым-ау- С в зМ з бул не демек? Кетермешз боска дау! График™ жасайтын, влш ейтш де адам гой! Мунда тук жок шаршайтып, MeHiKi алгаш кадам гой! К елкпесе 6ip жерь Зияны боп бул icTiH, Нуксан к е л т журед1 Сапасына курыштын. — Дед! даты, Тем1рбек, Байкал пеш тт рент, Kepin мулкш 6iptHa.en,— Кабылдады сменш. VI Бас инженер, директор, Парамонов — парторг, Тем!рбекке к е л т 6ip Бар кимылын тур Kepin, Парамонов сурады: — Калай, шойын руда? Деп, бугш сын тур эл1, Дайынбысын куюра? 393

Ж ас Тенпрбек куюшы Ж ауап катты: — Дайынмын! Ж айнау ушш жумысы Аяр д е й а з жанын KiM? — Онда куя бастандар, Тездеп тунгыш курышты! BipaK, асып-саспандар, 1ске сэт! — деп турысты. Аздан KeftiH прокат Цехына олар бет алды; Куюшыны куаттап, Kepin турл! металды. VII Таты осы тун уйктамай Тур Тенпртау мартеш, Ток козралган токтамай Кек тасты да ертедк TeMip кайнап таскындай Шок жалынра балкыран. Тек, Тем1рбек жасканбай, Оттан болат калкыран!... Эрк1м iciH ынрайлап, Ж анында онын тынбастан, Кимылдаган колы ойнап Воска карап турмастан, TeMip6eKTiH жанында Bepin ылри колгабыс, KeMpKUjici бабында Т ур TycipMefi кол Fa куш. Карап механизмд! Тыным алмай механик, Б ай к ал газ бен кызуды М астер квз1 ж ур танып. 394

Горновойда жагатын Пештш жемш эз1рлеп, Тур етюзбей сагатын, — Тынбай icrep кез1м !— деп. Тем1рбек эр ганш TapTi6iH устап тем1рдей. Тур от мартен пеипнщ Болат командиршдей. Бет1не онык ып-ыстык Пеш ae6i урып жаткан шак, Л\\андайынан шыкты ыршып Шыктай мелд1р ак моншак... Улкен орамалымен CypTin мандай ылгалын, Машинанын алдымен Kepai айналып калтанын. Айналмалы машина Тумсыгында жем сауыт,— Эне, пешке асыта Ж атыр толы жем салып. TypFaH бойы KyuiTeri, Ж ем сауыты мол алып, Салатурын пеш жем! — Магназит, доламит... Адамдарын эз!рлеп, Жумылтып жем салгапда, Ж у пр тш тур TeMip6e« Bip кас карып калганда. — Ж ем саларда нак осы Себеб1М тез умтылган — ¥ткан минут багасы Кымбат маран алтыннан! Пешке жем тез салынса Болат шапшан балк,иды, 395

Курыш бабы табылса, Дей бер ешм артылды. Деп, TeMip6eK ©3inin Айтып кемекцпсже, Б й ш р т тур Heri3iti, Баулып болат icine. тогы зы нш ы ТАРАУ Б о л ат балк.ып пештег! Кайнап жатты сакылдап, Куюшы кандай к у и т ед1 Байкауга оны жакындап. Пештен шарпып кызу леп, Ш алкыса да куш жалын, Курыш калай кызды деп, Тем1рбек корд! пеш жарын. Мастер де кеп Дл катып Артык 6ip сез козрамай, Сурак койды сыр тартып, Деп: — Телпрбек, газ калай? Сонда кекилл к езд тн Тенпрбек тез кид1 де, Байкал пеш пен газ турш Д ед 1 «салкын» элде де. — Мешкше ыстык сегалдк Калай «салкын» демекДз? Пеш кызуы серпшдк Артык кызу керекДз! П еш ж ары мен газ Tyci Кершед1 саррылттан, Саррылт болса аз купи, «Г.алкын» деу|'м сондыктан! 390

Пеш жары мен газ б^рдеи Акшыл тартса б!лем!н, Таниды Foil кез б1рден, Онда — «встык» дер ед1м. — Соныменен болатын Балкып болган жок па эл1? Бабын байкап алатын Менщше кез1 боп калды! — Токта, жолдас! — Бул мамм, Мешндпе эл 1 болган жок! Болсаныз да ci3 ралым, Муныныз ойка конран жок... Мастер сонда турган тж, Бузбай eui6ip euiii де, Койды ойын акгартып «Тындаран жен!» — дед1 де. Рылми лаборатория Бастыгы да сол кезде, Куралын колра алды да Келд1 ж е т т лезде. Калмай онын касынан Л иза 6ipre келд! epin, Ж ас лаборант осыдан Ж ур зерттеуд1 yiipenin... Кайнап болат тасуын Карал пирометрмен, Салып ожау-касырын, Калкыды болат бетшен. Элде неше минуттан Б т п курыш талдауы, Айтып маман турды уккан, «Жеткен жок, — деп кайнауы!» Телпрбекпк айтканы Дурыс болып шыкты да, Мастер 6ip сез катпады, ©3i iuiiiieii укты да... 397

Бурынгыдан тары ла, ¥нанкырап Тем1рбек, Лиза риза болды да, — Тмед! «Озат керш!»— деп. II Ыстык мартен пеилнщ Кетсе эйнеп ашылып, Л ебш ен терезе iminiii Бет басасын асыгып. Ашылып механизммен Пеш эйнеп жабылды, Н ур тайдыра кезщ нен ... Керд|'ц бе, еткен жалынды!.. Ашса пештщ эйнегн) Ж алыны тау жуткандай, Керсен отты кем ейin Кун ертенш шыккандай! От боп б у к и тургандай П ешке ж акы н тен1рек, Ж алыннан тек корганбай Тур болатшы Тем1рбек. Алшы конып тур баста Киген кшз калпагы, Кез нурыи от шалмаска Кезшде эйнек калканы. Кек найзадай колына ¥стап тем1р с у ш с ш , Кек курыштын. жолына Салып жатыр тын кушш. Каи майданда жауына Карсы шыккан бетпе-бет Кайтпас ердей, жалынга TypFan ж ок ол текке кеп.

Тутесе де тайсалмай Бетш шарпи от лебц Цех тершде алшакдай — Тур ол, жайнап беттерн.. CyfliKTi oFaH тербелш Эр машина козгалган, Кимылынан ун келш 'Гургандай 6ip козгап эн... Агрегаттар кызынган Билеп буки тулгасы — Дыбысы куйдей сызылраи Енбек симфониясы. Ill CaFaT тунг1 уш кез1 Парамонов уйшде, Терец oflFa туст1 e3i, Тйыктамаган куйшде. Канды майдан ойрэ кеп Ka6aFbi тас туйш й... Кемек берсек колдан деп, Ойлап курыш куюды. Шылымын жай 6ip сорып, 1илнде ез1 белменщ, Кез1менен 6ip шолып ¥йктап жаткан бебегш: — Курыш кунп, нэрестем! — Манданта да, саган да Сыйы боп елдщ б1рлескен, Жауды езбек табанга. Кой, мартенге барайын, Кишейш! — деп eai; EciTin баскан кадамын Ояна Fan эйелн 399

— Кезщд! де шмедщ, Мызрып алсац болмас па? Ж а к а ед1 гой келгешн, Не бар уйде колбаска?.. — Ж ок, ж ок, Д уся сабыр ет, ¥ й к та бузбай тынышты; Онан дары эм1р е т ,— «Куй!» деп маран курышты. ¥йкы ececi жеНсер, ¥йктам ауы м — сез емес1 Мен де тылда офицер, ¥йктайтын бул кез емес! Дед1 де, жас эйелш Балрын беттен 6ip cyfiin,— ¥'ктырды да дэлелш , K e n i ушнен ол шырып. IV TvHri caFaT уш жарым, Парамонов мартенде, Турды атып пеш жалын, Б уркы л KaFbin бул тунде. Кайнап бНпей курышы, TeMip6eK мыц толганып, Киналгандай турысы, Б а р эд1сш колданып. Болат кызып сакылдап, Кайнаса да, acuFa Парамонов жакындап, Келш оныц .касына: — Куй, курыш ы ансаган, Kipic, болат таскынра, ¥к , Тем1рбек, бул caFan Партиялык. тапсырма. К анды майдан кун туып Турганда Отан басына, 400

Болатты тез умтылын Кую мшдет асыра. Сенш куйран курышын Жетс1н ок боп майданга, ¥лы жешс куш ушш Барсын куат кырдан да. Болатшы еткен е зй ш Партиялык жолдама, Kipic icKe тез!мд1, Партияны ойла да... Деп квтер1п к е н ш н TeMip6eKTiH ол турды. Куплмен от лебшш Кызды болат толкынды! Тем1рбек партбилет! Турран твою калтасын Байкал койып, келбетп Ж айнап, сейлеп ол тоеын: -— Майдан ушш, бар купим, Партия ушш! Ел ушш! — Деп турды о л :— Курышым Булак болып кунылсын! V Буркылдатып болатты Жалын жалап лапылдап, От iuiiHAe толгатты Пеш: уЫлеп-аИылап! — Болат керек тез1рек Ел1ме де, манданта! Кысылма, пеш безшдеп. Куй болатты, кайна да! Деп, куйылар курышты Тем!рбек те карсылап, 25 Т. Жароков, II том 401