Жароков Т т1

(Гейиеден) О, бойжеткен таза кы з—■ Нуры керкем ce3iMHiH; Лрнар ед!м болсам кез ©MipiM ai e3i.MHiH. Ай сэулес1 ойнаган С е н т мелflip кезтнен, Жалынды жастык жайнаган Нарттай кызыл жузщнен. Ti3iflin тур каз-катар Меруерттей TiciK де, Бэршен артык кез тартар Асылдан асыл т е с т де. Артык туран перизат, Шакка ceHi кергем мен; Бой бнлеген махаббат BipiHiiii рет кергеннен.

СЕН КЕЛД1Н (Бальмонттан) Сен келдщ кектем келгендей, Жаз гулшдей тары естщ, Тыншиды жаным тербелмей, BipaK сенен алыспын; Тыныштыкпенен жыр yHi Тамылжып оймен т1лдескен, Сен нэзж — бейне жел леб1, Сен нэзж — гулдей тунде ескен. Сулулык, mipKiHfli аксап ой, Кыста да гулд1 суйедь Сен мендж ен, сен, ceHciH,— Мен сендж,-сенде ой TLrieri. Сенен белек жатсам да, Жан nepHeci куШнде, KepepMi3, тек кар астында Ekinini кектем гулш де. 101

СУПГЕН1М (Мунирага) Орман келенкеЫнде, Бултгы аспаннык кешшде: Ес1мде... узак кыдырдык Жапырактарга оранып, Суюге сез1м оянып Журекп YHci3 угындык: Жалрансыз жаннан леп ecin, Журен пен журен ттдесш — Шыдатпай н э зт сез1мдЕ Кецш куш келгенде — Тезе алып па ем бермеуге ©зще б у н т ез1мд1?.. О тты кара кезщде Жанган ушкын сез!мге Конды, езге конар ма, Кулш уясы бепнде — Тур журен™ шертуге, Суймеске ceHi болар ма? 1932 102

M...FA Ыстыксын шыктан неге, сэулетайым? Есте ме, кулд1рген кун кектш айын... 0 лен1 гашыгьщнын соргалаган,— Сия гып жазган журек канын. Журектен ыстык жанга кан тамызып, Аузыннан гулше ашылган бал алгызып. Неге аттын махаббаттын ушкынымен Каракат кара кезд1 кадалгызып?.. Kemipin кунпрт кунп кездщ жасын, Жеткенде нурлы eMipre жайнап жасын, Шынайы сую 6i3fliH танда гана, Шын сую айып емес, карындасым! 1932 юз

6T1PIK CYIO — ЖАНРА KAO Сынык канат кебелектей Отка калай куйермш, Жаны елгезек ебелектей К,ызды калай суйермш? ¥шкыны жок, бейне ебелек — Bip кызга мен колыктым, Жаны жалган жан екен тек, Каштым, суймей «корыктым». — «Мен суйемш, куйемш» деп: Куалады, калмады?! Шын сую, тек,— тшепм ед: Жаным кабыл алмады. Bi3flin 0Mip кыздары онан — Ешуакытта улг1 алмас; Болса KiMHiH жаны жалган — Ол — ешкен от, жулде алмас! 1931 104

БЕТ1 СУЛУ Ойел суймес кей адам — BeTi сулу болмаса, Бетш онын не рылам, Hueii сулу болмаса?! Дузей берме, карындас, Курган, сырткы MyciHAi, Мусшщмен аралас Керкейте rep iciim i! Ж аз гулшдей жайнаган Кейлепщй не рылам, Ойсыз, нэз!к ойнаган Билеу!нд1не рылам? YFaM сезгш жанды мен, Би де керек, карарым, Акыл, сана алдымен Кунде керек, карарым! 1940 [05

Ф. Г...га ЖАУАП (А, С. Пушкин) Жок, ол черкес кызы емес, Грузия кырынан Ондай кыз тугаи емес еш; Муцды Казбек шынынан. Жетпейд1 онын кезше Шыгыстын букьл казнасы. Шанкай туст1н кезтдей Ражайып кез карасы.

ecik кел Бул не деген гажайып кел, Тау басына орнаган? Желпи cyflin тек сам ал жел Толкынымен ойнаган. Айнала куз, KeMepi тас Кел денгелек айнадай, Кызыкканнан кумар канбас Шабытты жыр арнамай! 1Сулулыктан махаббатка Кел с е з мд[ ecipreH. Жаратканда табигат та Танган шыгар есшен... Талай гашык келген-шыгар Осы келдщ басына, Жолыгысып журген шыгар Суйенш жар тасына. Талай ж ш т бул келщнен Жуйрж атын суарып, Талай сулу кездершен Суйген шыгар буралып... KiM 6iaefli eKi гаш ы к, Элде, мунда жатты ма? Cyfiice алмай маукын басып, Элде, суга батты ма? 107

EciK келде кудай ж у зт ,— Уст1нде 6i3 кайыктын, ' Сулулысын кезбен сузш, Керд’ж келш тарихтык. Мундай сурет жасай алмас Суретип де, акын да, Не гажайып юршж шалмас, Симас кврк1 акылра. Карап тоймас адам кез1, Шабыттанар акылы. Муны ютеген екйр e3i — Сулулыктын акыны! Осы EciK кел емес шалгпй Алматынын касында, Мемн де eMipiM кундей жайнай Керкейд! кел басында. 1940

KIM TOKTATAP KiM токтатар куншн нурлы,—• Шурыласын куйылран? KiM токтатар расырда улы 0M ip кушш туылран. Юм токтатар бул элемнщ Mauri тулеп турранын! KiM токтатар алтын куннщ—' Kesri жарып туранын! Юм токтатар куздык ушкан Ак иык кус сункарын? Юм токтатар зацмен ескен Bi3flin танньщ урпарын! KiM токтатар бугш Teri Куанышты, кулущ? Юм токтатар журектеп Махаббаты cyiofli?! 6 м1рде ерюн козралысым Kymi б1зде куштщ де, Бахытты елдщ козгалысын Токтата алмайд ешшм де1 1937 109

ТЕК13ДЕ YcTiM де кек, астым да, YcTiM бе, аспан астым ба? Кушактап жулдыз ай суйген Кемейшен кун кулген, Нур сэулегп аспанды — Аятыммен бастым 6а?! 1931 но

А Л FA КАРАЙ СЕРПЕМ13 Б1з сершсек кулашты Тау кырандай серпекпз, Bi3 cepniceK кулашты TaHFH урандай серпем1з 1 Bi3 cepniceK кулашты Айга карай серпенпз, Bi3 cepniceK кулашты А лга карай серпеинз! 1937

К1МД1 KIM? Кыран ушпас зэул1мдей Туып, epfiin ecTix 613, TeMip узш тепк1м1з, Тебшсек тасты тестж 6i3l Тецкеркчнл майданда Душпан торын кестж 6i3l «KiMfli KiM?» жену майданын Социализм тацынын Пайдасына шештш 61з! 1937

КАВКАЗ ШЫНЫ Kapi Каспий, Кара тещз Толкыны ойнап, квкке буы KeTepuifli, тещзге епз Тау карауыл Кавказ шыны. Кос тещздщ алкасында Тау кеудеа квкке мезгеп, Жалтыр музы жартасында Арарат пен турды Казбек. Бейне меруерт себьлгендей Тау басына квк жулдызы; Бшк квкте кершгендей Эльбрустын кумю музы. Акбас таудык аясынан Асып алтын ай шыга алмай,' Атлас аспан саясынан Турды сол кез кун шыга алмай... Жартаста ушып жарранаттар, Жорытты андар жотадагы, Шырт уйкыда шын, куз, шаттар, ¥шты тек тау жапалары. 3enrip Кавказ бшгшен Саякатты coFbin самал, Турды ypKin муй1з1нен AftFa карап буры, марал. Тун тарысы жортып журген Жолбарыстан аю бурып, Я, тулкш щ Kyuiiri урген, Я, эр жерден каскыр улып...

Арайында атар таннын Тан жел1 ecin анкылдайды, Анда-санда тау кыраннын Тек дауысы санкылдайды... ¥ясынан танды сезш, Карлыгаш та кьфындайды; Тан эншкп турран тезш — Бозторгай да шырылдайды... Тау дем алып уйктап жатты Муз керпеге оранрандай, Ж ерде адамзат кимылдапты ¥йкысынан оянрандай... Гори кала нак касында Жартасына толкын ура, Акты езендер алкасында Лиахва мен сулу Кура1. 1937 Горидагы

АК.ЫН АНТЫ Куанганнан шарк урамын, ¥лы сыйга жаным кулген; Сыйы асыл партиянын Акындардын жанын бьпген! Неге десен 61зд1Ц ушш Поэзия туын тЬстщ, Елге арналып i3ri куипн, Алтын куншн нурын тект1н1 Сонын ушш, ал жырлаймыз, Кунде ерннген жещс жырын! Канаттанган халык ушш Отаннын гул ойы, кырын! Акын жаным ант етед1 Жырыменен шын журектщ, Нурлы туын Mauri устауга Бшк, курыш большевиктщ! W39

ОРДЕН IУРАЛ Ы ЖЫР Казактын кеч даласынан Энмен вскен бала ед1м; Алтын такныч аясынан Жаным кулген жан ед1м. Болмасам да свзге ерен Кол Fa калам усталым; Отан анам, маган елен Ж аз деп жолды нускадын. Алматыдан Москвага Ж етюзе жыр шыркадым, Халкыма да, Астанама 0M ip жыры тартарым. Кремльде алдым барып, Калининнщ он колын. Журег1ме такты ол мешн блен-жырдын орденш. Колдан келсе тэгп жырды CaFaH, халкым,— батырым, Неге аясын, нурлы ем]рде„ Большевигщ— акынын! 1939

А1ТАН ДЕСЕ Далада андап шешек аткан, Май айынын Кызыл ryai, Кызыл гулден лента таккан, Кетер1лд1 жердш туы. Шомылдыра тау мен тасты Гурмдед! ер езеш, Шешен булбул энге басты Кус бпженнщ дирижер!, Атты эскердщ астында ойнар Б олрысы кеп apFbiMaFbi, Куйрык ата кулын-тайлар Ойнак салды каррымалы. Кек толкындай Ёд1лдег1 Manaipece тау сарымы, Ж аз нурымен желшдед1 Болгандай-ак жер сауыны. Алатаудын ен даласы Майга епстен шашу- шаштык. Казакстан кец даласы, Тегед1 елге алтын астыд! ¥лы отанра шашу кылып, Сепсе ел1м шжу дэнш; Тап сондай-ак шжу болып, Сыйланады отанра эшм1 Май мейрамы керкейгендей, KeKTin кун1 нурын TeKTi, Май кун! ел кетергендей Кызыл тумен аспан-кектк Карашы, эне кезщ Tirin, 117

Уланбайтак жер бетше, Ак мреуке болат киш, Курсангандай келбетше. Эне, сап-сап эскер шыкты, Найза yuiiHe туын байлап, Актаушылар антын мыкты Жай отына кылыш кайрап, Эне, сап-сап шыкты алуан КаИары зор Кызыл флот, Денесшде нур жалыннан — Куннен алгап бар улы от. Болат теспен жер бауырлап, Эне, шыкты каптап танк!. Хасан квлдщ майданында-ак Ж ер жуз1не шыккан даккы. Шамырканса шарт шабылар Чапаевтан калган кылыш. Шар кайракка кайраулы тур Ж ау канына малган кылыш. Октябрьде жаркылдаган | Кайтпас кылыш кынында тур; Отка, татка шарпылмаган Кылыштай соз жырымда тур. 1938

АЛТЫН ¥Я Бойшан б1ткен бэйтерекп, Я, шаткалан шывды тасты Мекен е т т уя салран Kepymi ем мен карлырашты. МезгЫнде я кун баткан, Куланиек я тан аткан, Kepymi ем мен шыркап ушкан Карлырашты канат каккан. Шыккан кундей шырайланран, Сулу кустын уясына Караушы ем мен сарымданран Куздын бшк киясына... Сол кез кара булттан шыккан Найзарайдан жасыл аткан Я, жыланнан зэрш шашкаи Карлырашты кергем буккан. Кек дауылда кекке шыккан CaMFan кара бултты жырткан, Суйгем, суйем тау кыранын Сур жыланды жерге тыккан. Сонан 6epi шаттанынкы Кез алдымда бшк кия. Сонан 6epi карлырашты Суйем соккан алтын уя. Сол кыраннын KymiH cyfiin, Балапаны соныц болсам, Деген ce3iM жанымда ойнап, Деп ем ш ы нрэ мен де консам. Сезпш жаным сулу кустай 119

CaMFan ушып бшк кия Жартасына болып куштар ТСлеген ед алтын уя. Сол уяны кыран конган 0Mip деген таудан таптым. Сол уяны нуры жанган Аткан 6i3fliH таннан таптым. Мекен еткен жер1м менш Б1здщ eMip шыцныц шыны. Алтынданган уям мешн Таннан жарган гулдщ гул!. ©Mip жайнап гулш шашкан ¥сап танныц коктемше, Кейде уяны уксатамын Б ш м алган мектеб1ме. Ол уянын аты КАЗПИ Сонан кустай канаттангам, Толкынындай сулу Каспий Тан нурымен таланттангам. Октябрмйн таны атпаса, Канатымды кага алар ма ем? ©Mip деген шын жартаска Алтын уя сала алар ма ем? Аймапяма алга аттанган 0Huii кустай жырым жаршы, Тан нурымен канаттанган Алтын уя карлыгашы. 1933

ЖАЗУЛЫ ГАС Езу тартпас кара тас Бетше эж 1м туспеген, Жанымыздай б1здщ жас Жалынды оты вшпеген. Кек астында курсана Жаткан бул тас мелшшп, Несер жауын жауса да. Канаты суык жел cyflin. Айнабулак толкынмен Тасты урса да арысы, 1з сала алмай жортумен Шаршаран тау тарысы. Тас отын сенд1ре алмаган Кыстын да суык муздары, Яки, буркап, андаран Бораннык да ызгары. П л « з тасты дауыстап Ояткан к у ц т жанРырык. Ыскырран желге алыстан И л каткан тек жакрырып. Кекжиектен тан нуры Жер1ме жайнап ойнаган Кезде: туып тан куш Туын 6i3re булраган. 121

Сонан менщ eaiMHin Кулпырды да аймары, ©MipiMHiH, KeriMHia Жулдызы жарык. жайнады. Сонда менщ отарбам, Желден жуйрж жортарым. Турксиб деп аталган Басып журттьщ щкэрш1 Сол отарба тогыскан Жолы Айнабулакта, Данкы кекке уласкан Паровоз yHi кулакта... Жол тогыскан жерше Тастан белг! койылган, Айнабулак денше Аскан белг1 койылран. Белг1 тастьщ бетшдё Ленин аты жазылган; Ол ешпес нур отында Басырдын жылы жазынан. бш пес нурлы осындай Жырым отты тас болса, ©м1рдщ суйген досындай Жаным мэцп жас болсаШ 1940

С6НБЕ ЖАРЫК, Кун шыкпай ма орынынан? Тан арайлап аткаида, Оны сенд1 дер ме адам? Кекжиекке батканда; Жазры шыккан бэйшешек ©шш мэнп солар ма? Куз солып, жаз гулдесе Солды деуге болар ма? Жогалды деп kim айтар, Жерге кемген урыкты? KiM жогалтар ем1рде Туып, ену рурыпты? Кекте турран нурлы кун, Сенер ме урсен жарыры? Сол сек1лд1 eMipflin Ленин сенбес жарыгы1 Кун боп танын аткызып, TyFaH Ленин халыкка. ©лместей боп жйЪанда Калды аты тарихта. Сенбес ем1р жарырын Сенд! деуге бола ма? ©мфдей сенбес ЛениндГ ©лд1 деуге бола ма?

Кремльдщ касында Дем алып Ленин уйыктады, Канат какты acnaHFa Онын кушД урпагы. Жанрырыкты Ленин деп Туран елдщ тау, тасы! Сызылды Ленин атымен Жанадан отан картасы, 1940

ЖАНА ЖЫЛ Шаттырымен жана жылдын Тан самалы сорып желдщ, ¥рып сагат он еюш, Куып жана жыл да келд1, Тереземд1 кагып мешн. Куат алып 6Mip таннан, Жыл айнала жер айналган. Куттыктаймын, жана жылым, Шашып куннщ алтын нурыи, Шыксын кыскы кек туманная. Кек дуниеа алтынданды, Шашты меруерт жулдыздарды, Керюнен де кек жузшщ Кремльдщ жулдызынын Жарыры артык рубиналы. Шалкар кел1м, зенг^р тауым. Шаттанынкы турран шарык. Жердщ кутты Kepin барын, Малды жайып, eric дэнш Шашты аялы алаканым! 1939 125

кектЕм Ерк1н ел1м, алтын далам, Алаканы аялы анам, Жадыратан ж аз нурындай, Алтын жаздын жанбырындай, Сорталаткан елед1мен Кушак жайып келд1 балан. Керд1м кезбен бхр келген Караша каз, судкарыдды. Туярымен тасты жарран, Кара жерд! кайыстырран, KepfliM болат тулпарыдды. Кунарлы елдщ даласына, Кез ж1берсем аясына, Улпа жерге алтын шашкан Сэндеп таудыд саясына. Жер кулпырып гулш жарран, Кулын, тайлар ойнак салган, Айдынкелдщ жагасына. Жер желшдеп ceyin урык, Жент жег1збек бидай туып, Даласына, — каласына! Осы жердщ ерлерше, Жазры ericTiH зергерше, Ел1мдеп к у и т урпактыд Урык сепкен едбегше, Жыр жырлаура келд1 акыныд, Алатаудыд ерлерше. Акку ушып, каз канкылдап, CyHrin жузген келдерше.

Тан нурымен алтынданган Кикулап каз канкылдаран. Курыш туяк кара тулпар, Ж ерд1 жыртып жаркылдаган Зор трактор жерд1 таппай, Тура ала ма оза шаппай, Kyflic мойын купшек санды, Арындаран аррымактай, Устжде ер балуан бьпек, Кос Ti3riHfli о да тартпай, Ен даланы жырта шауып, Шыгатындай шартын актай. Каракошкыл жыртылран жер Бейне кара шибаркыттай. Кояр емес жерге ел дайын Шибаркытка маржанданын Алтын дэннен туйме такпай. Кел егелж алтын дэнд1, Кел егелж'ак бидайды, Кел, жолдастар, улы енбекке Жумылалык, OMip сэнд1. 1939

0ЛЕН1М — ПОЛЮС ЖУЛДЫЗЫ Ушкыштар улы отаннан канаттанып, Одактан Солтуспкке канат кагып, Ушканда, пропеллер эшн косып, Самрады елещм де 6ipre аттанып! Аспаннык же™ жулдыз каракшысы, Кадалып Тем1рказык санакшысы, Жаркылдап елещме айбат шеки Кок булттын. нажагайдай садакшысы. Кек Мухит аспан-кект1ц жулдыздары, Муз еркеш, суык C i6 ip шык, куздары, Киялдьщ epTericiH жер аркылй Сыбырлап... ызывдады, ун козгады. Айтты олар: муз балакты коранып да, Кезкуйрык, каршырасы киянын да, Полюске ушып жете алран емес, Кус тупл, фонтазия — киялын да. Айтты олар: «Киялынша — кок епздщ, Усталып муй1з1не жер опздщ, Котершп, eri3fli тур кетер1п, Балыры жер астында су тещздщ. Айтты олар: ертепш куб1рлеген, Bi3 санап,— дедь— элемд1 тугендеген, Адамнын киял кусы 6ip уакытта Кокке ушпакшы болран ед к1лемменен. 128

Aih ты олар: самолеттщ устшдег!, С ен де елец ушкан ерге куссын дедк Алмак туг1л Полюеп кере алмайсыц, Бекер-ак киял кекке уштын дедк Сол кезде: i<yMic канат устшдегк — ©piuirin, егеске елен,— туслм,— дед1. ©MipiMHin ep6ireH елеюмш — IcTin-flaFbi KyiiiMiH — к у п т н ,— дедк Акын айткан: Шмидтпен сен де аттан деп, Солтустж ыскырран муз желге аттан деп, Адам да, адамнык ой, киялы да Жетпеген бутан дейш жерге аттан деп. Сол мезп'л самолеттш iuiiHfleri Ер Шмид айбаттанып кушшдегк Пилот та кабак туйш кулшына ушты Лашындай жарк-журк еткен niiuiHaeri. Самолет айдын келдщ кундызындай, Кулшынып жузш кекте 6ip бузылмай. Солтуст!к Полюске ущ *т конран шакта Жайнады елен — полюс жулдызындай. 1937

UlblHFA ATKAH OK (С. M. Кировтын каза болуына) Курсшш Нева толкыды, Кек туманын жамыла, Сокты верней толкыны ГpaHHiri жарына. Ел елендеп, ер ceprin, ЖеН тунде жасанды. KeMnip Нева кемсендеп Кезше ipKin жас алды. Уйткеш туы колында Революция бал асы, Жаудан алран бойында Жан тапсыртты жарасы.., Mine осы уцмн epuiire KeKTi журек куйнш; Шымырканып тепсше Шуй1лд1, миллион шуйшдь Карангы тунде кызыл ту Кешеш канды толкындай Басты, уштасып кетп шу, Факелдер ертше жаркылдай! Кронштад кур1лдеп, Кек барабан кагылды; Балтык теша д!р1лдеп, Кек шатынап жарылды.

Тещз e p i TenciHin, Кара булттай туйиш: Ер Путилов кексшш Жумысшылар шуймдк Топай басса куламас Б1здт шын, куз ipi ед1; Шын басында Мироныч Ер кыраннын 6ipi едь Шашыратып наганнан Шынеа аткан ок немене? Шын болаттан куйылтан Ок дарыр ма жебеге? Кош, Мироныч, сен кета'н,— Кушшде бшк шын калды, Keri кетпес бул кектщ, Шында миллион мын калды, 1934

ЖАЛАТК.АНДАЙ КУМ1СПЕН Д ала акша кар булкпен, Жалаткандай кумюпен Ж ер1мнщ Бауырында ай жузш, Сауырында кун кызып Дешмнщ,— Куланиек киядан Танына тугаи куанам Нурына туган Ел1мнщ. Алтын беак елдегк Ак ж1бек тан белдеук Шапагын Шашты кум1с шугыла; Шурыладай uiyfv.; жумыла Катарын Ерлер каулатты, ©iwipic куипн заулатты, Жырламай калай Жатамын? Тулпарды болат ceKipTin, Миллион куш1н жет1л1тп Танында Алтынды айдай калкытып, Болатты балдай балкытып Жалынра, Шалкыран жалынды алуан Балкыткан болат балуан Ак ж1бек таннын Жазында.

Осы алуан жырларын, Енбепнщ сырларын Нотамен Музыкага жырлатам, Жер жузш е тындатам Калпымен; Неге десен, уланым, Байланысты бул эшм Нурлы Октябрь Атымен. Колхоздары кара кез, Эн1ме, энщ косшы тез, Сулуым; Жайлай журш малынды, Салган ecTin энщд! Бауырын— Балкысын; аяз етшдк Алмадай кып бет1нд1 Суйсе де артсын Жылуын!.. Шыркатылран влеанвд, Ширатылган денецнщ Отымен Кызсын енбек майданы; Соны суйген мен-даты Акын ем; Бул эщЦ ыстык суй, жаным. Неге десен бул эшм Нурлы Октябрь Атымен. Дала акша кар бул1спен, Жалаткандай кум1спен Ж ер 1мшн Бауырында ай жузш, Сауырында кун кызып Двшмшн, Куланиек киядан Танына аткан куанам, Нурына туран Ел1мшн.

АЛДАРЫ 6М1РДЕ Були жыл мыд торыз жуз алпыс ек1, Киырсыз алда жатыр eMip шел. Келед1 б1рден 6ipre долга усталып, Тас сарад табираттыд болат юлть Кулпыртты бурынрыдан турд1 Алатау, Тулпарды турксибтей керд1 Алатау; Кулдырап дуздарыдныд арасынан, Отарбад электрлi журдд Алатау, Жолменен электрл! жорралайды. Кулдырап дуздад темен сорралайды; Жортады таудан ойга, ойдад TayFa, Б!здщ куш дай камалдад коргалайды. Талрардыд таргыл ала TeciK тесш, Кара удг1р туннель жасап, тауын Tecin, Туп-тура сол удг1рден теклр жол сап, Жуйткид! экпресс желше ecin. Зэул1м уй, тау терше — курорт толган, Бау-бакша, булбул сайрап гулге оранран. Атылып Алатаудан кумк фонтан, Аспанда алтын айдыд бетш жуган. Калыктап тау басында ушкан кыран, Сек1лд1 кекп шолды аэроплан; MiHfli де 6ipeyiHe Kerri 6ip кун, Колхоздыд каласына акын улан. 134

Гурйщеп жерден бшк кекте ушты, Кектеп талай сулу бултты кушты; Колхоздыц «Жжер» деген каласына, Шарыктап уш сагатта ушып TycTi. Калага туей тунде суттей жарык; Тургандай электрден жулдыз жагып, Тунд! де кушйзпдей нурландырган, Фонтанды бакшасы тур гул-гул жанып. Кек жасыл бакша агашы судырлаган, Желге ойнап жапырагы сыбдырлаган; Секиш жалт-жулт еткен кукле лента, Арыктан сулар агып сылдырлаган. Бау-бакша epiM талды гул-гул жайнап, Тартады керкемдт кезд! байлап. Агаштын нэзж кана бутагына Конып ап эн шыркайды булбул сайрап. Сункылдап 6ip жагынан радио, У зй тп , д!ршдетш салган куйге; Калтырап карлыгаштын канатындай, Уйрнггп кекте куйд! турленд1ре. «Жжердщ» бес жуз уйл1 каласы тур, Беленш гулше енбек даласы тур, Жыртылып электрл1 тракторга, Куршлдеп жер шымынык аясы тур. Жас келген алпые беске Текен турды, Текен карт журпзед! тракторды, Текене тусетугын ауырлык жок, Айналад, Текен вингп басса болды. Текенмен акын келш амандасты, Сейлееп Текен танып ecKi досты. Мелшерл1 жерш жыртып болып уйге Кайтуга машинасын ewU тосты. Сейткенше «легковой да» келш калды, Мшпзш акын досын касына алды. Отыз жыл мунан бурынгы екпрлерш Сол кезде нйркш достар eciHe алды.

Текен. — Шат eMip жуды есю eMip Kipiw, алгаАкын дос! Осы кунп eMip — шырын, ©ршуыен карай двнгеленген, Тарихтын юм токтатар тегернппн?..» Ei<i дос осылайша сез сейлесп, Bip кезде калага кеп уйге туст1. Танысып «Ж1гер» жайын акын жазып, Коштасып, ертешне кайта ушты. Одакта врлеп бюк внер кегп, 0nepci3 елдерд1 де енерлеттк Жер жарып тенкеркшш миллион дауыс. ©pmiTe техника впер текть ЖиЬанда колга усталып eMip юл™, Дэу1рдщ кундей шалкып шыкты керю. Мартын коммунизм ойнараида, Yh косты жер шарынын планетк Москвадан Марека ушып женелгенде, Тындалды куннен хабар Кремльде. Одактан акын елек окыганда — Соккызды алтын айдын журегш де. 1935

К0М1Р KYRI Алыбын улы Донбастын, Кунимен алрыр алмастыц Майданда, Алексей KeMipiH Куреп жердщ ещрш Жарранда: Шын TiTipen шошынды, Ер шуы шынга косылды, ¥рандай кару Алганда. Стаханов толранып, Балгасын болат колFa алып, Сокканда, Болаттан жалын жаркылдай, Шахтанын тасын талкандай Шакканда: Танкалдырып жер жузш, ¥лы екбектщ жулдызын Жаркыратты Жакканда. Ол енбектщ шын, кузы, Шын, кузда шолпан жулдызы. Ел1мшц Куаты ол шалкыран, Куанышы артылран 6мфд1н; Сондыктан, мен1н елещм 137

Екшшн жырлар дер ед1м, Алексей аткан Кенпрдщ. Алексейдей еркшдеп, Шынга бшк шертишек ©лещм, Шабытты елец шыркалсын, Бой балкыта сырды алсын, Дегешм, Бакытты 6i3flin ем1рде KiM балцымас елецге? BepeftiH жырлап Деп ед1м. 1936

ЧАПАЕВТЫН КЫЛЫШЫНДАЯ Кызыл т1л Чапаевтыч кылышындай, Жаркылдайд жауга окталсам кыры сынбай; Каз-катар командамен пзген елен Эскердщ кызыл кыран турысындай. Акыннын командирдей командысы Бериий, терт жолды елек колоннасы, Сап-сап боп Ti3e косып тура калган, Маршпен карыштаттым еленд1 осы. Буркансам шабыттана айбаттанып, Жаткандай влен жолы жауга аттанып; Жалындап ак кагазга жаркылдайды, Солдаттай майдандагы кайраттанып. Жаркын жыр жарык айдын жайнасындай, Сулудын алтын аймак айнасындай, Жырласам ещйркт! жер алюнткен Алексей Стаханов балгасындай. Команды 6epin турып елешме, Кез т1ксем аспан-кектщ келемше, Канаттас кайткан кудай кикулаган, Такгалтты самолеттер енерше. Bip томен, 6ip жогары кику салып, Жаркылдап алмас канат бултты жарып, Yflpuiin карлыга'штай Tin шаншылып, Айналган шыркобелек б1рде барып. 139

Белг-ici тесждеп жайнап кунге, VcaFaH кызыл жулдыз— кызыл гулге, Шарыктап астаналык аспан TepiH, Сан берген кызыл тулы Кремльге. Дирижабль кызыл туын бултка шаншып, ¥шканда жакпар бултты бузып, жаншып, Куанып жер де, адам да, кун де кектен Алтынды шок сэулесш турды шашып. Окалы ту устаган кырмызыга, Одактын бугш мейрам ул-кызына, Аспандап Алматыдан ушкан кыран, Асты эне Алатаудьщ шын,-кузына. Одактын кызыл кант ушкыштары, Мухит, тау,— Ci6ip музын кушкыштары Чкалов, Байдюков пен Беляковтар Ел!мшн сункарлары — ушкыш 6api. Аспанда ушты ушкыштар анкылдады, Кылыштай канаттары жаркылдады; KopFayFa ж ау огынан туган елш, «Дайынбыз!» — деп, сункарлар санкылдады Т1з1лген квкте сункар самолеттей, Т1з!лтт1м влен1мд1 мен де вктей, Курсанып кызыл тшден шыккан влек, Токтамас жау шебшен бузып вгпей. 1936

КАЛБA KV3bl Кеп таудын 6ipi Аркада Калба тауы, Ак кундак асыр салиан — aHFa тауы. Ш ыцрыстын хандырында кытай-монрул, Жорытып, баткан талай канга тауы... Одагай орбас шыды бертеленген, Кеудекде буйра тастар куркеленген, Карт Калба жакпарларын коспарланып, Ак булттар ак теанде шуйкеленген. Ежелден мунарланып койныцды ашып, КушуFa Алтай шыкын болдын рашык, Алайда, е й таудын арашасы, Сейлд1 сулу EpTic белген тасып. Ерке Ерйс сылац карып сулу жардай. Тура тур дегендей-ак кумарланбай, Калбанын колын кэрып, иегш суйеп, Сулудык кез жасындай аккан парлай... Эйтпесе, куздандыра Калба шыцын, Кек бултка аспандары шертш шерш, Бурйттей бурш устал жатпакшы едь Алтайдьщ алтын аккан ак емшегш. Калбанын кара тасты колын карып, Алтай мен е й арасын белin арып, Ерке EpTic шымылдык боп суылдаган, Калган-ды сондыктан да Калба калрып. 141

Калбанын сол калкыган койынында, Манкиып мын жасаган уойынында, Кайнаткан алтын кортып казан шункыр Тас тупл алтындалран шойыныц да. Кегала толкын урран ала келш, Кушактап алтын аткан Акжал кенш, Моншактай меруерт тасын сура шайып, Шалкыта жарына ypFait ак Ke6iriH! Унплей Казан шункыр Калба тауын, Кашаган куздын алтын шыцырауын, Ардагер алуан ерлер салып жатыр, Болаттан кара таска кыл бурауын. Жуз кулаш жер астында алтын кудык, Шынырау ер сукпген салкын кудык, Сауларан сэры алтыны жулдызша ойнап, Сэулет! кезд1 тарткан нурын куйып. Шыкканда кара тастан алтын ойнай — Бейне 6ip кара булттан туран айдай, Нур шалкып шынырау куздын казанында, Сары алтын шапак шаша аткан тандай. Па, ипрюн! Алтын к ен 1М тангажайып Нурланган Октябрьдей танга лайык, Алуан туран елдщ тулектер1, Алтынды тартты туптен толрап алып. 1936

)KYPEK ШАЛКУЫ YKiciH дала тарынып, Кызгалдак гулш шашканда, Самалын салкын сарынып, Сэрще кеудемд1 ашканда. Колдеп керкем аккудай — Кегшде жузд1 алтын ай; Шын 6ip лэззэт тапкандай,— Журектщ 6yriH шалкуы-ай! Шалкымай кайтсш далада, Самалды июнь айынын, Жетшзд1 терец санага ¥лы унш совет заныныц. Кулагыма шалынды, Сол ун булбул уншдей; Тулегп тоты жанымды Иранбактын, гулшдей. 1936 143

ЭН САЛСАМ Кырымда турып эн салсам Кремльге жетвдзем, Кремльден эн салсам Бук1л елге жетшзем. Букш елге жеткен эн Аузында халкымнын, Халкым тэтт1 эн т1леген Накысындай алтынный- Алатаудан эн салсам Аспанына жетшзем, Алты кабат аспаннын Астарынан етюзем. Аспанга алые жеткен эн Аузында ерлердщ, Аскарлай ушып аспаннан Самолетке мшгеншц. Каепийде турып эн салсам Жетюземгн Балтыкда, Балтыкта.н турып эн салсам Жетшзем музды Мухитка. Муз Мухиттан жеткен эн Куйылад устап булакка. Шыркалган ол эн отаннан Арналган кызыл флотка, 1937 144

ЖАНА ЖЫЛ ЖЫРЫ Жака жылдын кумш куш кекп нурлай туранда, Кекп нурлай, туранда жыл, тау тулана турганда, Тау тулана, кыр карлана, жаткан жер жок жайнамай, ©зен, кел1м кек музданган — кек шар айдын айнадай, iHimeKTepiM, зыррып ойнап кел музына айнадай, Суык суйген уыз 6eri нарттай кызыл алмадай; Ак бекендей жеткшшектер айдынга асыр салранда, Кырым кардын суын жутып, кектен демш алранда. Мен де жутып жака жылдын жупар HicTi ауасын, Жана жылда, жана ел1мнщ керш керкем даласын — Таза ayaFa теамд1 ашып, кешрект! керемш, Кешрекп керемш де, жырлар шыркап беремш. Жыр шыркасам судай тасам дауысыммен ен к у и т, Жыр шыркасам шарыктатам курдастарды колхозшы! Жыр шыркасам, жалындатып Караганды KeMipin — Атады да, комбинаттар энге косад ©MipiH. Стаханов колдарымен комбинаты Семейдщ Комвеер1н куршдетш, сырнайына кемейдщ Куй бергендей фонтандатып, буркырата елендк Поэзия мухитына жузд|ред1 денемдк Комбинаттын куй1 тасса, мен де к у н т тасамын, Жана жылга жана жырдан меруергп шашамын. Меруерттей жырды текли тыкдасын деп элем1м, Отанымнын ерлерше жолданады сэлем1м1 1937

КАЗАК ДАЛАСЫ Алтындап кенжиеки туран кундей, Кектемде шешек атып жарран гулдей, Жана зан куанышты жас еийрдш Жулдыздай туды нурлы шынына ерле'й. Адамдык бакытынын Kepin нурын, Боленд! куанышка ойы, кырым; Сол нурдын жасаушысы партияра Арналып куйылады менщ жырым. Ж ана зан аткан 6i3re таннын нуры, Аймакты аялайды куннен жылы; Заны ол ел1м!здщ кунп берен, Алады содан куат журек жыры. Кулпырып кулан байтак ескен далам,— Казактын кел1, шол1 жаналанран; Шаттана жана занды жырра косып, Халкыммен мен де 6ipre энге салам. 1937 14в

КАНАТ КАКТЫ Куннщ K03i, жердш жуз1 Жаралгалы бьпмеген Кек жулдызы, тау шын кузы Закды кврд!м кермеген. Волга, Жайык толкынданып Талай гасыр акса да. Есм, Нура, Сырдария Жылдар бойы жатса да... Б1здщ тавдай, жана зандай Бакыт занын кермеген. Халык урандай, тау кырандай ByriH канат сермеген. 79X7 .147

МОСКВА Алатау алтын тескейден Мал баккан шабан журеп — Куана содса кеш жерден Ойнайды завод гудогы. Москва барса, MiHeTin Турксиб1 кустан да ¥шкыр, Едал жузсе эз1р, Самолет дайын ушса да. Журепнш успнде, Ордеш кунн1н кезше Шарылыскан, есшде Москва турар сезЬпе. Ж элрыз рана ол емес, Талай миллион шабаннын Москва турар кезге елее, Сэулеп кызыл аланныц: Кызыл алан, Мавзолей Тершде Ленин рею; Ел)мнен будал сезьлгеи Соккандай Ленин журеп. Шурлалы KyHHiH кезшен Кремль — штаб; шын кузым, Кремльдт езжен Керемш бакыт жулдызын.

Сол бакыттын жулдызы Бастаран сайын жарыкка, Куннен де куипч 6ip куат Куйылады халыкка. жаугаМосква сулу келбетш,— ерт! Халыкка — нур, ЖнИанра маяк сэулетш, Журеп елдщ ез1н тек. KiM бакытты — сол елде жаз, Б1зде бакытты адамзат; Юм куатты сол жешмпаз, Б1зден кушт! адам жок- 1937