ครูประณีต คิดนอกกรอบ

คิดนคอรกูปกระรณอบีต: ยั่วให้นกึ ฝึกให้คิด ลแู อนน์ จอห์นสัน ดร. พิมพ์ใจ สรุ ินทรเสรี แปล

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด เขยี นโดย ลูแอนน์ จอห์นสัน แปลโดย ดร. พิมพ์ใจ สุรินทรเสรี พมิ พค์ รง้ั ท่ี 1 เมษายน 2557 © 2557 ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน (สสค.) แปลจาก Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students By Their Brains (2nd Edition) Copyright © 2011 LouAnne Johnson Copyright arranged with John Wiley & Sons International Rights, Inc. 111 River Street, Hoboken, NJ 07030, USA through Tuttle-Mori Agency (Thailand) Co.,Ltd. ขอ้ มูลทางบรรณานกุ รมของสำ�นกั หอสมดุ แหง่ ชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data จอหน์ สนั , ลแู อนน.์ ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ: ยว่ั ใหน้ กึ ฝกึ ใหค้ ดิ .--กรงุ เทพฯ: ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรู้ และคณุ ภาพเยาวชน (สสค.), 2557. 400 หน้า. 1. จติ วิทยาการศกึ ษา. I. พิมพใ์ จ สรุ นิ ทรเสร,ี ผู้เแปล. II. ช่ือเรือ่ ง. 370.15 ISBN 978-616-235-193-8 บรรณาธกิ ารแปล ผศ. อุบลรตั น์ เตง็ ไตรรตั น์ ภาพประกอบ ลแู อนน์ จอหน์ สนั ออกแบบภาพประกอบและจัดหนา้ ชาญศลิ ป์ กติ ติโชตพิ าณชิ ย์ พิสจู น์อักษร วนสั นันทน์ โลกวิทย์ จัดพิมพแ์ ละเผยแพร่ ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.) เลขที่ 388 อาคารเอส พ.ี (อาคารเอ) ชัน้ 13 ถนนพหลโยธนิ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงุ เทพฯ 10400 โทรศพั ท์ 02-619-1811 เว็บไซด์ www.qlf.or.th พิมพท์ ี่ บริษทั อมรินทรพ์ ร้ินต้ิง แอนด์ พบั ลชิ ชงิ่ จ�ำ กดั (มหาชน)

คำ�ขอบคุณ ส�ำนกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน หรอื สสค. เหน็ ความ ส�ำคญั ของการยกระดบั คณุ ภาพครทู เ่ี ปน็ ผทู้ มี่ บี ทบาทส�ำคญั ตอ่ การเรยี นรขู้ องเดก็ สสค. จงึ ไดจ้ ดั แปลหนงั สอื เรอื่ ง Teaching Outside the box: How to Grab Your Students by Their Brains หรือในช่ือภาษาไทยว่า ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด ของครชู าวอเมรกิ นั ชอ่ื ลแู อนน์ จอหน์ สนั ทเี่ คยเปน็ ผสู้ อื่ ขา่ ว เปน็ ทหารเรอื เปน็ นาวกิ โยธนิ เป็นครูมัธยม ปัจจุบันเป็นนักเขียนและสอนอยู่ในมหาวิทยาลัยชุมชนซานตาเฟในรัฐ นวิ เมก็ ซิโก สหรัฐอเมริกา ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ไดฉ้ ายภาพใหเ้ หน็ วา่ การท�ำหนา้ ทข่ี องครทู ดี่ นี น้ั มรี ายละเอยี ด ทงั้ ในดา้ นหลกั คดิ ทศั นคติ จติ วทิ ยา ตลอดจนรายละเอยี ดในทางปฏบิ ตั ิ โดยผอู้ า่ นสามารถ เลือกแนวคดิ ในการปรบั ปรงุ วธิ ีจัดการเรียน การสอน รวมถงึ การท�ำงานอยา่ งเปน็ ระบบ ของผูเ้ ขียนน�ำไปใชไ้ ดต้ ามวิจารณญาณ สสค. ขอขอบคุณครูวจิ ารณ์ พานิช ผแู้ นะน�ำให้พิมพ์หนงั สอื เลม่ น้เี พ่ือเผยแพร่ โดยครูวิจารณ์เป็นท่านแรกที่ได้อ่านตีความหนังสือภาษาอังกฤษ เรียบเรียงเน้ือความ โดยยอ่ ไปกบั ขอ้ คดิ ของทา่ นเองในรปู บนั ทกึ บลอ็ ก (gotoknow.org/council) นอกจากนี้ ยงั มีท่านผ้ทู รงคุณวุฒอิ กี หลายท่านได้กรณุ าอ่านตีความในโอกาสพิมพ์คร้งั แรกนี้ ขอขอบคณุ ครูลูแอนน์ จอห์นสนั และส�ำนกั พิมพ์ไวลยี ์ ท่ีอนุญาตใหน้ �ำหนังสอื เลม่ นม้ี าแปลเปน็ ภาษาไทยและเผยแพรเ่ ลม่ นสี้ สู่ งั คมวงกวา้ ง รวมถงึ ดร. พมิ พใ์ จ สรุ นิ ทรเสรี ผแู้ ปล และ รศ. อุบลรัตน์ เตง็ ไตรรตั น์ บรรณาธิการ สสค. หวงั เปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ หนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ: ยว่ั ใหน้ กึ ฝกึ ใหค้ ดิ เล่มน้ีจะจุดประกายความคดิ และพฒั นากระบวนการเรียนการสอนของครูตอ่ ไป สภุ กร บัวสาย ผจู้ ัดการ ส�ำนักงานสง่ เสริมสังคมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคุณภาพเยาวชน

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด คำ�นยิ ม หลากแง่หลายมุมของคนเป็นครู เมื่อได้อ่านหนังสือเรื่อง ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด ซึ่งแปล มาจากฉบับภาษาอังกฤษเรื่อง Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students by Their Brains รู้สึกขอบคุณสำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และ คณุ ภาพเยาวชน (สสค.) ทไ่ี ดส้ นบั สนนุ การแปลและพมิ พห์ นงั สอื เลม่ นใ้ี หค้ รไู ทยมโี อกาส ไดอ้ า่ น เพราะหนงั สอื ดๆี เปน็ ขมุ ปญั ญาทท่ี รงพลงั สามารถสง่ เสรมิ และพฒั นาการศกึ ษา ของชาตใิ หม้ คี ุณภาพและเจริญก้าวหนา้ ได้ สาระของหนงั สอื เลม่ นม้ี ปี ระโยชนต์ อ่ ผเู้ กย่ี วขอ้ งกบั การศกึ ษาหลายฝา่ ย เรม่ิ ตง้ั แต่ นกั เรยี น นกั ศกึ ษา ทม่ี คี วามสนใจในวชิ าชพี ครู หนงั สอื เลม่ นจ้ี ะท�ำ หนา้ ทใ่ี หก้ ารแนะแนว ช่วยให้ข้อมูลในการตัดสินใจว่า ตนมีคุณสมบัติ ความพร้อม ความถนัด คุณธรรม และ อดุ มการณท์ เ่ี หมาะสมกบั วชิ าชพี ครหู รอื ไม่ เพยี งใด จากการฉายภาพชวี ติ และงานของครู ทท่ี �ำ ในแตล่ ะวนั ผอู้ า่ นจะไดเ้ รยี นรถู้ งึ ความทกุ ข์ ความสขุ ความผดิ หวงั และความส�ำ เรจ็ ของครู รวมถึงปัญหาหลากหลายที่ท้าทายให้ครูต้องคิดแก้ไข ข้อมูลเหล่านี้ล้วนเป็น ประโยชนต์ อ่ การตัดสินใจก้าวส่วู ชิ าชีพครทู งั้ สิน้ กลุ่มต่อไปที่สามารถใช้ประโยชน์จากหนังสือเล่มนี้ได้มากคือ กลุ่มที่เกี่ยวข้อง กับการฝึกครูและพัฒนาครู หนังสือเล่มนี้ให้ประเด็นสำ�คัญจำ�นวนมากที่เกี่ยวข้องกับ การปฏิบัติงานจริง ซึ่งสามารถนำ�ไปใช้ในการฝึกนักศึกษาครูหรือพัฒนาครูประจำ�การ ได้อย่างดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่อง “ปรัชญาการสอนของครู” ซึ่งเป็นเรื่องสำ�คัญ ท่ีครทู ุกคนควรตระหนักรู้เพราะเป็นฐานที่มาของการคดิ การตัดสินใจ และการกระท�ำ ตา่ งๆ ของครู กลุ่มที่ควรได้รับประโยชน์โดยตรงจากหนังสือเล่มนี้คือ ครูผู้ปฏิบัติการสอน ผู้เขียนได้เล่าประสบการณ์และความคิดต่างๆ ที่ช่วยเปิดเผยชีวิตและงานของครูอย่าง ละเอยี ดชดั เจน ซง่ึ ท�ำ ใหเ้ หน็ วา่ ชวี ติ ของครฝู รง่ั ไมไ่ ดต้ า่ งไปจากชวี ติ ของครไู ทยโดยทว่ั ไป ดงั นน้ั ครไู ทยจงึ สามารถเรยี นรจู้ ากประสบการณข์ องผเู้ ขยี นไดท้ กุ เรอ่ื ง เชน่ เรอ่ื งหลกั การ

วิธีการและเทคนิคการสอน วิธีการจูงใจและกระตุ้นการเรียนของผู้เรียน การฝึกวินัย การปฏิสัมพันธ์และการพูดจากับผู้เรียน การพัฒนาและการแก้ปัญหาการอ่าน การจัด สง่ิ แวดลอ้ ม การจดั หอ้ งเรยี นใหส้ ง่ เสรมิ การเรยี นรู้ รวมไปถงึ การเตรยี มงาน จดั ภาระงาน จดั แฟม้ เอกสาร การเกบ็ ขอ้ มลู ผเู้ รยี น และงานธรุ การอน่ื ๆ ของครู ผเู้ ขยี นสามารถถา่ ยทอด ทฤษฎี หลักการและแนวคดิ ในการปฏบิ ตั ิงานตา่ งๆ ผ่านการบอกเล่าประสบการณแ์ ละ ความคดิ ของผเู้ ขยี น ท�ำ ใหผ้ อู้ า่ นสามารถซมึ ซบั ทฤษฎี หลกั การและแนวคดิ ไดอ้ ยา่ งสะดวก งา่ ยดาย ซ่งึ ปกตแิ ลว้ การเรยี นรูเ้ รื่องเหลา่ นน้ี ับเป็นยาขมส�ำ หรบั ครู ในฐานะทเ่ี ปน็ ครไู ทยคนหนง่ึ ขอขอบคณุ ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ทไ่ี ดแ้ บง่ ปนั ความรู้ ประสบการณ์ และความคิดที่มีคุณค่าให้แก่พวกเรา และขอเป็นตัวแทนครูไทยขอบคุณ สสค. อีกครั้งหนง่ึ ทไ่ี ดช้ ่วยให้ครไู ทยได้อ่านหนังสือเล่มนใ้ี นภาษาไทย ทศิ นา แขมมณี คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด หนทางสู่ยอดคณุ ครู สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน หรือที่รู้จักกัน ในชอ่ื ยอ่ วา่ “สสค.” ไดจ้ ดั พมิ พห์ นงั สอื ดอี กี เลม่ หนง่ึ ชอ่ื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ: ยว่ั ใหน้ กึ ฝึกให้คิด ซึ่งแปลมาจากหนังสือขายดีภาษาอังกฤษเล่มหนึ่งจนต้องพิมพ์เป็นครั้งที่ 2 ชอ่ื Teaching Outside The Box: How to Grab Your Students by Their Brains เขยี นโดยครสู ตรชี าวอเมรกิ นั ชอ่ื ลแู อนน์ จอหน์ สนั ผมู้ ากดว้ ยความรแู้ ละประสบการณ์ ผมได้มโี อกาสอ่านตน้ ฉบับของหนังสือแปลเลม่ นี้แลว้ ท�ำ ใหร้ ้สู กึ วา่ หนงั สือเล่มนี้ จะเป็นคู่มือครูที่ดีเล่มหนึ่ง เพราะผู้เขียนได้ถ่ายทอดจากประสบการณ์ครูที่ไม่ธรรมดา คนหนง่ึ ทเ่ี รม่ิ ชวี ติ ดว้ ยการท�ำ งานเปน็ ฝา่ ยสอ่ื สารของนาวกิ โยธนิ อเมรกิ นั เปน็ เวลาทง้ั 9 ปี จนเตบิ โตขน้ึ เปน็ นายทหารสญั ญาบตั ร เรยี นจบปรญิ ญาตรี สาขาจติ วทิ ยา และปรญิ ญาโท สาขาการสอนภาษาองั กฤษ เปน็ ครใู นโรงเรยี นมธั ยม เปน็ นกั พดู ยอดนยิ ม เคยปรากฎตวั หลายครง้ั ในรายการโทรทศั นช์ อ่ื ดงั ทง้ั สถานี CBS NBC และ CNN สอนหนงั สอื เปน็ เวลา ถึง 25 ปี ทั้งระดับพื้นบ้านและระดับอุดมศึกษา เขียนหนังสือที่มาจากเรื่องจริง 3 เล่ม กับนวนิยายอกี 1 เล่ม ขอชกั ชวนใหผ้ ทู้ อ่ี ทุ ศิ ตนเองเปน็ ครแู ละตอ้ งการเปน็ “ครสู อนด”ี ไดอ้ า่ นหนงั สอื เลม่ นอ้ี ยา่ งละเอยี ดและอยา่ งพนิ จิ พเิ คราะห์ เพราะผเู้ ขยี น ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ไดก้ ลา่ วถงึ ปรชั ญาของการเปน็ ครวู า่ การเปน็ ครคู อื การท�ำ ใหศ้ ษิ ยเ์ ชอ่ื วา่ ความส�ำ เรจ็ เปน็ สง่ิ ทเ่ี ปน็ ไปได้ “การสอนแบบยอดคุณครู” ต้องอาศัยความพยายามทางกายและใจอย่างใหญ่หลวง และอาจตอ้ งใชเ้ งนิ สว่ นตวั กบั กจิ กรรมตา่ งๆ ถา้ คณุ เปน็ โสด ไมม่ ลี กู ไมม่ ภี าระ กอ็ าจเลอื ก อุทิศพลังอันมหาศาลที่มีอยู่ไปกับการสอนสักระยะหนึ่ง การมีลูกไม่ได้หมายความว่า คุณไม่มีคุณสมบัติเหมาะสมกับการเป็นยอดคุณครู เพียงแต่คุณต้องมั่นใจว่าครอบครัว เขา้ ใจและสนบั สนนุ การสอนของคณุ ถา้ ลกู ๆ ปรบั ตวั ไดด้ ี สรา้ งแรงจงู ใจใหต้ วั เองไดแ้ ละ เคารพคณุ กบั สามขี องคณุ อยา่ งเตม็ ท่ี ถา้ สามขี องคณุ สนบั สนนุ เปา้ หมายในอาชพี ของคณุ และถา้ คณุ เปน็ คนทม่ี พี ลงั สงู คณุ อาจจะรบั มอื กบั ความเครยี ดของการสอนแบบยอดคณุ ครู ได้เป็นอย่างดี

แตถ่ า้ เปน็ “ยอดคณุ คร”ู ไมไ่ ดก้ อ็ ยา่ บบี คน้ั ตวั เอง เพราะแคเ่ ปน็ “ครทู ด่ี เี ยย่ี ม” หรอื “ครทู ่ดี กี ถ็ อื วา่ ประสบความส�ำ เรจ็ อย่างแทจ้ รงิ แล้ว ผมหวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ สสค. คงจะไดผ้ ลติ หนงั สอื ดๆี เชน่ น้ี ออกมาอกี เพอ่ื สง่ เสรมิ สงั คมแห่งการเรยี นรแู้ ละคุณภาพเยาวชนใหด้ ยี ง่ิ ๆ ข้ึนไป มานจิ สุขสมจติ ร บรรณาธิการอาวโุ ส นสพ. ไทยรัฐ กรรมการบรหิ ารมลู นิธไิ ทยรัฐ

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด สง่ เสริมให้มี “ครดู ีทัง้ แผ่นดิน” วาระส�ำ คญั อนั ดบั 1 ดา้ นการศกึ ษาของประเทศไทย คอื การยกระดบั คณุ ภาพ ซง่ึ เปา้ หมายทเ่ี ปน็ รปู ธรรมคอื ผลสมั ฤทธท์ิ างการศกึ ษา (Learning Outcome) ของนกั เรยี น และบณั ฑติ ปัจจัยสำ�คัญอันดับ 1 ต่อการบรรลุเป้าหมายนั้นคือ ครู หรือกล่าวให้ชัดคือ คุณภาพครู ครูที่ดีเป็นปัจจัยสำ�คัญที่สุดต่อการเรียนรู้ของศิษย์ สำ�คัญกว่าหลักสูตร สำ�คัญกวา่ แทบเล็ต ส�ำ คญั กวา่ การลดขนาดชั้นเรยี น ฯลฯ ครทู ด่ี ี คอื ครเู พอ่ื ศษิ ย์ เปน็ ครทู ม่ี งุ่ มน่ั ท�ำ หนา้ ทเ่ี พอ่ื การเรยี นรขู้ องศษิ ย์ เปน็ ครทู ่ี หม่ันศึกษาเรียนรู้วิธีท�ำ หน้าทีค่ รยู คุ ใหม่ ท�ำ หนา้ ทีว่ างรากฐานชวี ิตทดี่ ขี องศิษย์ ดงั นน้ั เมอ่ื ผมพบหนงั สอื Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students by Their Brains เขยี นโดย ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ผมจงึ ตคี วามเขยี นลงบลอ็ ก GotoKnow.org เปน็ บนั ทกึ ชดุ “จบั ความจากยอดครฝู รง่ั น�ำ มาฝากครเู พอ่ื ศษิ ย”์ เผยแพร่ ระหวา่ งวนั ท่ี 5 เมษายน 2554 ถงึ วนั ท่ี 21 กรกฎาคม 2554 แลว้ ไดน้ �ำ มารวมเลม่ รว่ มกบั บนั ทกึ อน่ื ๆ เปน็ หนงั สอื วถิ สี รา้ งการเรยี นรเู้ พอ่ื ศษิ ยใ์ นศตวรรษท่ี 21 พมิ พอ์ อกเผยแพร่ ตง้ั แตต่ น้ ปี 2555 และเปน็ หนงั สอื ขายดเี ลม่ หนง่ึ ทง้ั ๆ ทต่ี น้ ฉบบั ของหนงั สอื ทง้ั เลม่ สามารถ ดาวน์โหลดฟรไี ดท้ ่ี http://www.noppawan.sskru.ac.th/data/learn_c21.pdf ต่อมาตอนปลายปี 2556 สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพ เยาวชน (สสค.) ได้ขอนำ�ข้อความในบันทึกเหล่านั้น ไปรวบรวมจัดพิมพ์ เป็นเล่มแยก ต่างหากในช่ือ สอนนอกกรอบ: ยทุ ธวธิ จี ับใจศษิ ย์ เพ่ือเผยแพร่ใหก้ วา้ งขวางยงิ่ ข้นึ อีก บัดนี้ สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.) ได้จัดแปลหนังสือเล่มดังกล่าวในชื่อ ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด เพื่อ เผยแพร่สาระดั้งเดิมของต้นฉบับเป็นภาษาไทย ผมจึงมีความยินดีอย่างยิ่งที่สาระของ หนังสือที่มีคุณค่ายิ่งเล่มนี้จะได้เผยแพร่ออกสู่สังคมไทย ทั้งฉบับแปลและฉบับตีความ เพื่อกระตุ้นให้วงการศึกษาไทยตื่นตัว ส่งเสริมให้ครูไทยศึกษาวิธีการทำ�ให้ศิษย์จดจ่อ หรอื สนุกอยู่กับการเรียนอันเป็นแนวทางท�ำ หน้าที่ครูยุคใหม่… ครแู ห่ง (ครสิ ต) ศตวรรษ ที่ 21

อ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว ท่านจะเห็นคุณค่าของชีวิตครูที่สูงส่งยิ่ง มีเหตุการณ์ เรอ่ื งราวทเ่ี ปน็ รปู ธรรม ใหเ้ หน็ วา่ การเปน็ ครทู ท่ี มุ่ เท มงุ่ ท�ำ หนา้ ท่ี ครเู พอ่ื ศษิ ย์ นน้ั ใหค้ วามสขุ ทางใจ อยา่ งยากทจ่ี ะไดร้ บั จากอาชพี อน่ื และหากอา่ นระหวา่ งบรรทดั จะเหน็ วา่ วชิ าชพี ครู เอื้อให้มีการเรียนรู้และปรับปรุงตนเอง ดังตัวครูลูแอนน์เอง ซึ่งเริ่มต้นชีวิตแบบปากกัด ตนี ถบี เมอ่ื เขา้ สอู่ าชพี ครกู ไ็ ดเ้ รยี นรจู้ ากการปฏบิ ตั ิ น�ำ มาปรบั ปรงุ ตนเอง จนชวี ติ รงุ่ โรจน์ เปน็ ผเู้ ขยี นหนังสอื ขายดจี ำ�นวนหลายเล่ม ผมเชื่อว่า มีครูไทยจำ�นวนหนึ่งที่มุ่งมั่นทำ�หน้าที่ ครูเพื่อศิษย์ อย่างไม่ท้อถอย (แมร้ ะบบการใหค้ วามดี ความชอบครจู ะไมเ่ ออ้ื ) หากไดม้ กี ารเสาะหาและสง่ เสรมิ ใหค้ รู เหล่านั้นร่วมกันค้นคว้าทฤษฎี และเขียนหนังสือออกมาจากประสบการณ์ตรงของตน ในท�ำ นองเดยี วกนั กบั ท่ี ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั เขยี นหนงั สอื เลม่ น้ี จะมคี ณุ ประโยชนอ์ ยา่ งยง่ิ ตอ่ วงการศึกษาไทย นอกจากนนั้ หากจะสง่ เสรมิ ให้ “เกิดครูดที ้งั แผ่นดนิ ” เราจะต้องเปลี่ยนแปลง ระบบการใหค้ ณุ งามความดแี กค่ รู หรอื ระบบความกา้ วหนา้ ในวชิ าชพี ครู โดยตอ้ งเปลย่ี น มาผกู โยงความกา้ วหนา้ ของครู และการยกยอ่ งครไู วก้ บั ผลสมั ฤทธใ์ิ นการเรยี นรขู้ องศษิ ย์ ไมใ่ ชผ่ กู โยงไว้กับ “ผลงานในกระดาษ” อยา่ งท่เี ป็นอยใู่ นปัจจบุ ัน ตัวกระตุ้นให้เกิด “ครูดีทั้งแผ่นดิน” มีทั้งตัวกระตุ้นภายใน และตัวกระตุ้น ภายนอก ครูจำ�นวนหนึ่งไม่ต้องมีตัวกระตุ้น ก็มีสำ�นึกภายในอยู่แล้ว มีการปฏิบัติตัว ท�ำ หนา้ ท่ี ครเู พอ่ื ศษิ ย์ อยแู่ ลว้ ครเู หลา่ นแ้ี หละทค่ี วรไดร้ บั การสง่ เสรมิ ใหเ้ ผยแพรอ่ ดุ มการณ์ และวตั รปฏบิ ตั ขิ องทา่ น ผา่ นการเขยี นหนงั สอื เลา่ เรอ่ื งและตคี วาม ดงั ทค่ี รลู แู อนน์ จอหน์ สนั ท�ำ เป็นตวั อยา่ ง การมีหนงั สอื ทำ�นองนี้ และมกี ารสือ่ สารการท�ำ หนา้ ท่ีครดู ว้ ยหวั ใจความเป็นครู เพอ่ื ศษิ ย์ และสอ่ื สารคณุ คา่ ของการเปน็ ครแู ละความสขุ ทางใจทค่ี รไู ดร้ บั ยอ่ มเปน็ ตวั กระตนุ้ ภายในให้เกิดขบวนการ “ครูดที ้ังแผ่นดนิ ” เราตอ้ งการตวั กระตุ้นภายนอกท่เี วลานชี้ กั น�ำ ไปผิดทาง ให้เปลีย่ นมาเป็นระบบ การบรหิ ารจดั การครทู เ่ี ปน็ สมั มาทฐิ ิ ทเ่ี อาผลงานจดั การเรยี นรทู้ ใ่ี หผ้ ลสมั ฤทธส์ิ งู เปน็ ตวั ตง้ั ส่กู ารเลื่อนวทิ ยฐานะ

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด หนงั สอื เลม่ น้ี เขยี นแนะน�ำ วธิ ปี ฏบิ ตั ติ วั ของครทู ม่ี รี ายละเอยี ดมากมาย เปน็ ความรู้ ทม่ี าจากประสบการณต์ รงของผเู้ ขยี น ผมขอชใ้ี หเ้ หน็ วา่ ขอ้ ความในหนงั สอื เปน็ เรอ่ื งราว ที่ครูลูแอนน์ นำ�มาจากประสบการณ์ตรงของตนเอง ซึ่งเริ่มเป็นครูเมื่อปี พ.ศ. 2532 และหนังสือเล่มนี้พิมพ์ออกจำ�หน่ายปี พ.ศ. 2548 ประสบการณ์ที่นำ�มาเขียน จึงน่าจะ เกา่ กวา่ 20 ปี บรรยากาศการท�ำ หนา้ ทค่ี รจู งึ ดจู ะเนน้ การเปน็ “ครสู อน” มากไปหนอ่ ย เมอื่ ครไู ทยยคุ ใหม่อ่านหนงั สอื เล่มนี้ พึงน�ำ มาปรบั ให้เขา้ กับการท�ำ หน้าท่ี “ครูฝกึ ” แหง่ ศตวรรษที่ 21 ใหเ้ หมาะสม ขอ้ สะกดิ ใจอกี ประการหนง่ึ คอื ครลู แู อนน์ เขยี นหนงั สอื เลม่ นต้ี ามประสบการณ์ ในโรงเรียนอเมริกันซึ่งมีวัฒนธรรมแตกต่างกับไทยหลายด้าน วิธีการบางอย่าง หากจะ นำ�มาใช้ในบรบิ ทไทย นา่ จะได้พิจารณาปรับใหเ้ ข้ากับนกั เรียนไทยเสยี กอ่ น อยา่ งไรกต็ าม ปรชั ญาสน้ั ๆ ของครลู แู อนน์ ตามในบทน�ำ หนา้ แรก ถกู ตอ้ งตามหลกั จิตวิทยาการเรียนรู้สมัยใหม่ และผมเชื่อว่าเป็น “อกาลิโก” และใช้ได้กับนักเรียนในทุก สังคม ทุกวฒั นธรรม ข้อความน้นั กล่าวดังน้ี “ถา้ นกั เรยี นเชอ่ื วา่ ความส�ำ เรจ็ เปน็ ไปได้ พวกเขาจะพยายาม ฉะนน้ั สง่ิ ส�ำ คญั อันดับแรกที่ฉันทำ�ในทุกชั้นคือช่วยให้นักเรียนมีศรัทธาในตัวเอง และเชื่อว่าตัวเอง สามารถเรยี นรู้ได”้ ผมขอแสดงความชื่นชม ที่ สสค. ดำ�เนินการแปลและเผยแพร่หนังสือเล่มนี้ และขอตง้ั ความหวงั วา่ การเผยแพรห่ นงั สอื เลม่ นจ้ี ะเปน็ ชนวน จดุ ประกายการเปลย่ี นแปลง วิชาชีพครูให้หวนกลับมาเป็นวิชาชีพที่สูงส่งได้รับความเคารพและมีคุณค่าสูงดังในอดีต ผา่ นการเปลย่ี นแปลงวธิ ที �ำ หนา้ ทค่ี รู และเปลย่ี นแปลงระบบความดคี วามชอบครู เพอ่ื ใหเ้ กดิ “ครดู ีท้ังแผน่ ดิน” วจิ ารณ์ พานิช สถาบนั สง่ เสรมิ การจัดการความร้เู พ่อื สังคม

ยิ่งกวา่ “คนสอนหนงั สือ” ครูประณีตคดิ นอกกรอบ: ยว่ั ให้นกึ ฝกึ ให้คิด ไม่ใช่ต�ำ ราทางวิชาการของนกั การศกึ ษาตะวันตก ไม่ใช่แนวคิดทฤษฎีทย่ี งุ่ ยากอะไรเลย แตม่ นั คอื เรอ่ื งราวชวี ติ และวธิ คี ดิ ของครอู เมรกิ นั ทา่ นหนง่ึ ทค่ี รผู บู้ รหิ ารและนกั การศกึ ษาไทย น�ำ ไปใชป้ ระโยชน์ได้อยา่ งเป็นรูปธรรม การจดั การศกึ ษาของภาครฐั ของอเมรกิ ามแี นวคิดแนวทางเดียวกับบ้านเรา ดงั นน้ั ชวี ติ สงั คมและปญั หาของครอู เมรกิ นั ทพ่ี บเจอจงึ มลี กั ษณะเหมอื นกบั ทค่ี ณุ ครบู า้ นเรา ตอ้ งผจญอยทู่ ุกวนั ครทู ่มี รี ายไดน้ ้อยเมอื่ เทยี บกบั อาชีพอ่นื แต่มคี วามคาดหวังจากสงั คมสงู กว่าอาชีพใดๆ ครทู ่ตี อ้ งพบเจอกับเดก็ ซึ่งถกู บังคับมาเรยี นทง้ั ๆ ที่ไมไ่ ด้อยากเรียนรู้อะไร ครูที่ตอ้ งสอนส่งิ ดีงามในขณะท่สี ภาพแวดลอ้ มไม่ไดด้ ีงามอยา่ งที่สอน ครูท่ีตอ้ งพยายามเอาตวั เองใหร้ อดพร้อมๆ กบั พยายามชว่ ยพยงุ ศิษย์ใหร้ ุ่งเรือง ครูที่ต้องเจอกับกฏระเบียบมากมายการตรวจสอบและการประเมินผลจากส่วนกลาง โดยไม่ค�ำ นงึ ถงึ สภาพของโรงเรียนในท้องถน่ิ ท่ีหา่ งไกล ผมเชอ่ื วา่ หนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ จะชว่ ยใหค้ รแู กป้ ญั หาเหลา่ นไ้ี ดด้ ว้ ยการเลา่ เรอ่ื ง และตวั อย่างอย่างละเอยี ดในการจัดการปัญหาตา่ งๆ ท่นี ำ�ไปใช้ไดจ้ รงิ คนเป็นครูหรือใครที่อยากมาเปน็ ครคู วรอ่านอย่างยิง่ หนังสอื เล่มนี้จะช่วยใหค้ ุณครูสอนได้อย่างมคี วามสขุ จะท�ำ ให้เราภูมใิ จในความเป็นครู และจะเชือ่ ม่นั วา่ ครูมีค่ามากกวา่ “คนสอนหนงั สอื ” ครบั วิรยิ ะ ฤาชยั พาณิชย์ ผกู้ อ่ ตัง้ http://www.eduzones.com

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด นกั เรียนตอ้ งการครูทีก่ ลา้ คดิ นอกกรอบ ขอขอบคุณ คุณครูลูแอนน์ จอห์นสัน ที่ได้ถ่ายทอดประสบการณ์การเป็นครู คดิ นอกกรอบ และขอบคณุ ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน (สสค.) ทไ่ี ดแ้ ปลเปน็ ฉบบั ภาษาไทย และน�ำ มาใหไ้ ดม้ โี อกาสอา่ นฉบบั เตม็ ๆ เลม่ นใ้ี นชว่ งทไ่ี ดเ้ ขา้ มา มีสว่ นร่วมในการพฒั นางานดา้ นการศึกษาไทยที่อยู่ในภาวะวกิ ฤต ซ่ึงประเดน็ หลกั ๆ คือ กระบวนการเรยี นร้ขู องนกั เรียนไทย หนังสือเลม่ นสี้ ะท้อนใหเ้ หน็ หลายประเดน็ ของบทบาทครูในการส่งเสรมิ พัฒนา การเรยี นรขู้ องนกั เรยี นในความรบั ผดิ ชอบไดม้ ากกวา่ การใชก้ ฎบงั คบั แบบทดสอบ และ ข้อกำ�หนดภาระงานที่ต้องทำ�เพื่อการเติบโต หรือความก้าวหน้าของครู เมื่ออ่านแล้ว ก็มองเห็นสภาพครูไทยซึ่งไม่แตกต่างจากสภาพนี้เช่นกัน แต่ทำ�ไม? ครูคิดนอกกรอบ จึงสามารถมองนอกกรอบ กฎ ระเบียบเหล่านี้ได้ ก็เพราะเป้าหมายหน้าที่ของครู คือ การพฒั นานกั เรยี น และเพราะความเชอ่ื ในพลงั มหาศาลของนกั เรยี นทกุ คน ทค่ี รจู ะตอ้ ง ให้ความเคารพ เช่อื ม่นั และศรทั ธาตอ่ เดก็ นกั เรยี น ผลท่ไี ด้รบั จะมคี ุณค่ามากกว่าท่คี ณุ ไม่เคยคาดหวังมาก่อน และนั่นคือ ความสำ�เร็จที่ยิ่งใหญ่ ดังที่ครูลูแอนน์ จอห์นสัน ได้ ถ่ายทอดในหนงั สอื เลม่ น้ี ความตอนหนง่ึ ทก่ี ลา่ วในหนงั สอื น้ี “ท�ำ ไมผใู้ หญบ่ างคนจงึ ท�ำ ใหน้ กั เรยี นเคารพ ไมไ่ ด”้ แมจ้ ะเชอ่ื อยา่ งจรงิ ใจวา่ ตวั เองเคารพนกั เรยี น เพราะเพยี งแคค่ รเู รม่ิ ดว้ ยความคดิ ทจ่ี ะปฏริ ปู ก�ำ หนดรปู แบบชวี ติ หรอื ชว่ ยชวี ติ นกั เรยี น ภาพทอ่ี อกมาจะดเู หมอื นวา่ ครกู �ำ ลงั อา้ งวา่ ชว่ ยนกั เรยี น แตน่ กั เรยี นจะรสู้ กึ วา่ ครเู หน็ ตวั เองอยเู่ หนอื กวา่ นกั เรยี น และไมช่ อบ เจตคติแบบนั้น แม้ครูอยากจะช่วยนักเรียนจริงๆ ก็ตาม...” ตัวอย่างที่ยกมานี้ อยาก สะท้อนให้ผู้ใหญ่ทุกฝ่าย รวมทั้งครู ผู้บริหารระดับนโยบาย ผู้ผลิตครู และผู้มีส่วนร่วม ในการดแู ลระบบการศกึ ษา ควรไดม้ โี อกาสอา่ นและท�ำ ความเขา้ ใจใหช้ ดั ๆ วา่ “ความตง้ั ใจ ของผู้ใหญ่ แม้จะเป็นสิ่งที่ดีงาม แต่ผู้ใหญ่มักเชื่อว่ามีประสบการณ์และรู้มากกว่า จึงอยากเห็นเด็กกระทำ�ในสิ่งที่ผู้ใหญ่เป็นผู้กำ�หนด เด็กจึงจะได้ดี” ทว่าการกระทำ� เช่นนั้น เป็นการปิดโอกาสของเด็กที่จะได้ลองใช้ความคิดด้วยตนเองก่อน ในขณะที่ ครูสอนนอกกรอบจะเปิดโอกาสให้เด็กใช้ความคิดด้วยตนเองก่อน นั่นจึงจะเป็นการ

เคารพและดงึ พลงั ความคดิ ของเดก็ ออกมาได้ หากเด็กน้นั มคี วามคิดอะไรท่ผี ิดจริยธรรม คุณธรรม เราก็จะได้พบว่าเด็กนั้นมีฐานความคิดเป็นอย่างไร? แล้วจริยธรรม คุณธรรม ที่ผู้ใหญ่มีอยู่เต็มเปี่ยมจะถูกงัดออกมาใช้อย่างถูกที่ ถูกโอกาส และก่อเกิดประโยชน์ กับเด็กโดยตรง มากกว่าการกำ�หนดกรอบครอบความคิดของเด็ก จากสิ่งที่ผู้ใหญ่บอก ตวั เองเสมอวา่ นค่ี อื คณุ ธรรม จรยิ ธรรม แลว้ มนั กเ็ ลอื นหายไปจากเดก็ ...เพราะมนั เปน็ ประโยคท่องจำ� วิกฤตการศึกษาของประเทศไทย คือ กระบวนการเรียนรู้ที่เน้นการท่องจำ� การเอาเนอ้ื หาสาระเปน็ ตวั ตง้ั เมอ่ื การเรยี นรถู้ กู ก�ำ หนดดว้ ยกรอบของเนอ้ื หาสาระ กเ็ ปน็ ระบบการการสอนในกรอบ แตค่ รสู ามารถคดิ คน้ แนวทางการเรยี นรขู้ องเดก็ จากการใช้ เนื้อหาสาระอยู่ในใจ ใช้กระบวนการคิดของเด็ก เป็นแนวทางดำ�เนินเรื่อง จนตกผลึก สู่คำ�ตอบของเนื้อหาสาระที่ครูเตรียมในแผนการสอนของตนเองได้ และนี่คือ การสอน นอกกรอบ ตัวอย่างที่อยากสื่อสารร่วมด้วย เช่น “ถ้าวันนี้คุณครูจะต้องสอนนักเรียน หวั ขอ้ การงานอาชพี วธิ กี ารสอนนอกกรอบ คอื ครถู ามเดก็ ๆ (ประถม 3) ในชน้ั เรยี นวา่ โตขน้ึ พวกเธออยากมอี าชพี อะไร? ครจู ะไดร้ บั ค�ำ ตอบมากมายหลากหลายอาชพี (มคี �ำ ตอบ ตั้งแต่ประถม 1 และ 2) และครูต้องให้เด็กบอกเหตุผลว่าทำ�ไมอยากเป็นอาชีพที่เลือก จากนน้ั เพอ่ื น�ำ สเู่ ศรษฐกจิ พอเพยี ง ครกู ต็ อ้ งใหเ้ ดก็ บอกวา่ อาชพี ทเ่ี ลอื กนน้ั จะไดเ้ งนิ เทา่ ไร และพวกเดก็ ๆ ตอ้ งการมชี วี ติ กบั รายไดอ้ ยา่ งไร ในค�ำ ตอบทเ่ี กดิ ขน้ึ ตรงน้ี ครจู ะสามารถ ตรวจพบแนวความคิดของเด็กที่แตกต่างออกไป (โดยครูต้องไม่เคยครอบงำ�เด็กก่อน ดว้ ยทฤษฎเี ศรษฐกจิ พอเพยี ง) หากพบวา่ เดก็ บางคนตอบเรอ่ื งตอ้ งการเงนิ รายไดท้ พ่ี อเพยี ง ในการดำ�รงชีวิต และมีบ้านหลังเล็กๆ มีรถ 1 คัน และอยู่เป็นโสด ตรงนี้เป็นความฝัน ในแบบอยา่ งความพอเพยี ง แตน่ ย่ี งั ไมจ่ บ ครตู อ้ งใหเ้ ดก็ คดิ ตอ่ ไปวา่ รายไดเ้ ทา่ ไร ทจ่ี ะท�ำ ให้ เขามีเงินสร้างบ้าน และซื้อรถ 1 คัน เขาจะต้องวางแผนชีวิตอย่างไร เพื่อให้ได้มาซึ่ง สิ่งเหล่านี้ ในทางกลับกันหากมีเด็กที่คิดว่าอยากเป็นมหาเศรษฐี (เหมือนโจเหวินฟะ ดาราฮอ่ งกง เจา้ ของเงนิ พนั ลา้ น) ถา้ เปน็ อยา่ งนก้ี ไ็ มใ่ ชค่ วามคดิ ทผ่ี ดิ ไปจากทฤษฎเี ศรษฐกจิ พอเพยี งตอ่ อาชพี ทเ่ี ดก็ เลอื ก เพราะหากเดก็ สามารถบอกวา่ เขาจะหารายไดอ้ ยา่ งไร ทจ่ี ะ นำ�ไปสู่ผลสำ�เร็จตามที่เขาต้องการได้ โดยมิได้กระทำ�ผิดจริยธรรม และสุดท้ายถ้ามีเด็ก

ทต่ี อ้ งการมเี งนิ มหาศาล โดยมอี าชพี เปน็ โจรปลน้ ธนาคาร ตรงนค้ี อื จดุ ทส่ี �ำ คญั ทค่ี รู จะไดข้ อ้ มลู จากความคดิ ทแ่ี ตกตา่ งของเดก็ โดยไมต่ อ้ งดดุ า่ แตห่ าสาเหตุ ทม่ี าของความคดิ นน้ั ๆ เพอ่ื จะไดเ้ ขา้ ใจวา่ เดก็ นม้ี ปี จั จยั อะไรทน่ี �ำ ไปสคู่ วามคดิ น้ี ตรงนค้ี อื สง่ิ ทเ่ี ดก็ ไดเ้ รยี นรู้ ด้วยตนเองว่า ทำ�ไมเขาจึงมีความคิดแบบนี้ เมื่อได้เห็นเหตุผลของเพื่อนๆ เขาก็จะต้อง ถามตัวเองว่าทำ�ไมฉันจึงคิดแตกต่าง เท่านี้ยังไม่พอ ครูและเพื่อนๆ ในชั้นเรียนจะต้อง ช่วยกันบอกเล่าผลกระทบที่ตามมาว่าผู้ที่ทำ�อาชีพปล้นเงินผู้อื่น ชีวิต สังคม ยอมรับ หรือไม่ เพราะเหตุใด เด็กที่มีแนวคิดนี้จะต้องเรียนรู้ด้วยตนเองขณะที่อยู่ในโรงเรียน อยู่กบั ครู นจี่ ึงเป็นหนา้ ทีห่ ลกั ของครู ในฐานะโค้ช นั่นเอง... ต้องขอบคุณทใี่ หโ้ อกาสอา่ นและเขยี นสิง่ เล็กๆ ให้กับหนงั สือดๆี ซึ่งมปี ระโยชน์ ต่อกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนที่ต้องการครูกล้าคิดนอกกรอบ เพื่อการพัฒนา การศกึ ษาของประเทศไทยต่อไป สมุ าลี ตง้ั ประดับกลุ มหาวทิ ยาลัยมหิดล ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด

ขอเพยี งเปิดใจกวา้ ง Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students by Their Brains เป็นผลงานของลูแอนน์ จอห์นสัน ที่เขียนขึ้นจากประสบการณ์อันทรงคุณค่าในชีวิต ความเป็นครูเกือบ 30 ปีของเธอ ด้วยการเล่าและเรียบเรียงเนื้อหาไว้อย่างน่าสนใจ น่าติดตามศึกษาอย่างยิ่ง จึงเป็นเรื่องน่ายินดีที่สำ�นักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้ และคุณภาพเยาวชน (สสค.) นำ�มาแปลเปน็ ภาษาไทยและจดั พมิ พ์เปน็ หนงั สือทม่ี ชี อ่ื ว่า ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยว่ั ให้นึก ฝกึ ให้คดิ เพื่อเผยแพรใ่ หก้ วา้ งขวางย่งิ ขึ้น คุณครูลูแอนน์ จอห์นสัน เป็น “ครูเพื่อศิษย์” ผู้ใฝ่ที่จะเรียนรู้ให้เข้าถึง “ใจ” ของเดก็ ๆ แลว้ ใชเ้ ดก็ หรอื ผเู้ รยี นเปน็ ตวั ตง้ั ในการก�ำ หนดกลยทุ ธห์ รอื วธิ กี ารสอนของเธอ ใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายและเกดิ ประโยชนส์ งู สดุ แกผ่ เู้ รยี น ดว้ ยปรชั ญาประจ�ำ ตวั “ถา้ นกั เรยี น เชอ่ื วา่ ความส�ำ เรจ็ เปน็ ไปได้ พวกเขาจะพยายาม” ดงั นน้ั สง่ิ ทส่ี �ำ คญั ทส่ี ดุ ในทกุ ชน้ั เรยี น ของเธอก็คือ “ช่วยให้นักเรียนมีศรัทธาในตัวเองและเชื่อว่าตัวเองเรียนรู้ได้” และ “ตอ้ งปรบั เปลย่ี นกลยทุ ธก์ ารสอนทใ่ี ชไ้ ดผ้ ลทส่ี ดุ ใหเ้ ขา้ กบั นกั เรยี นใหไ้ ด”้ ความมงุ่ มน่ั ที่จะแก้ไขปัญหาของเด็กๆ อย่างจริงจังกอปรกับการมองเชิงบวกทำ�ให้คุณครูลูแอนน์ ประสบผลส�ำ เรจ็ ทค่ี าดหวงั ไวเ้ สมอ แมจ้ ะตอ้ งผา่ นการเรยี นรจู้ ากความผดิ พลาดครง้ั แลว้ คร้ังเล่า เรอ่ื งราวจากประสบการณ์ “คดิ นอกกรอบ” ของคณุ ครลู แู อนนน์ น้ั จะวา่ ไปแลว้ กไ็ มใ่ ชเ่ รอ่ื งใหมส่ �ำ หรบั ครไู ทย ถงึ แมว้ า่ ชว่ งทศวรรษทผ่ี า่ นมา มาตรฐานคณุ ภาพการศกึ ษา ของเราจะถูกจัดล�ำดับให้ตกต�่ำลงเร่ือยๆ จนมีเสียงเรียกร้องจากทุกภาคส่วนในสังคม ให้มีการปฏิรูปการศกึ ษากต็ าม แต่ในความเป็นจรงิ เรายงั มี “ครไู ทยเพอ่ื ศิษย”์ จ�ำนวน ไมน่ อ้ ยทกี่ ระจายตวั อยทู่ กุ ภมู ภิ าคทว่ั ประเทศ ทม่ี คี วามตง้ั ใจและไมล่ ดละความพยายาม ทจ่ี ะแสวงหาแนวทางใหมใ่ นการพฒั นาและยกระดับการศึกษาให้เดก็ ไทยเรยี นร้อู ย่างมี คณุ ภาพและสอดรบั กบั วถิ ชี วี ติ ทางสงั คม บางเรอ่ื งทมี่ สี ถานการณใ์ กลเ้ คยี งกนั เคยเกดิ ขนึ้ แลว้ ในบา้ นเรา ซงึ่ คณุ ครไู ทยกม็ ยี ทุ ธวธิ ที แ่ี ตกตา่ ง แตส่ ามารถพชิ ติ ปญั หาและน�ำพาลกู ศษิ ย์ ไปส่เู ป้าหมายไดเ้ ชน่ กัน

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ จงึ ไมใ่ ชค่ มู่ อื ชา่ งทจ่ี ะน�ำ มาลอกเลยี นแบบใชแ้ กไ้ ขปญั หา การศึกษาในบริบทของสังคมไทยได้ทั้งหมด แต่อุปสรรคทั้งหลายที่เกี่ยวข้องกับระบบ การศกึ ษา สมรรถภาพของครู ตลอดจนปัญหาของเด็กนักเรียนทีเ่ ก่ียวพันกบั ครอบครวั และตัวอย่างของความสำ�เร็จที่เกิดขึ้นจากแนวคิดและยุทธวิธีหลากหลายรูปแบบของ คุณครูลูแอนน์ จอห์นสัน จะเป็นเสมือนเชื้อไฟที่ช่วยหล่อเลี้ยงไฟในใจของ “ครูไทย เพื่อศิษย์” อีกหลายท่านให้ลุกโชนขึ้นมาอย่างมีความหวัง รวมทั้งผู้มีความเป็น “ครู” ในหวั ใจทก่ี �ำ ลงั ท�ำ งานเพอ่ื เดก็ อยทู่ กุ หนแหง่ ไมว่ า่ จะมตี �ำ แหนง่ หนา้ ทห่ี รอื ไมก่ ต็ ามและ เป็นกำ�ลังใจให้ครูอาจารย์ นักวิชาการ นักการศึกษา รวมถึงพ่อแม่ผู้ปกครองทั้งหลาย พยายามมองปญั หาหรืออุปสรรคที่เกิดขนึ้ ในด้านบวก เมื่อใดที่ทุกฝ่ายเปิดใจกว้าง ยึดถือเด็กหรือผู้เรียน (รู้) เป็นเป้าหมายสำ�คัญ ค�ำ ตอบและทางออกของปัญหาในการศกึ ษานน้ั กจ็ ะไม่ใช่เรอ่ื งยากอีกต่อไป ดฉิ นั เชอ่ื วา่ เรอ่ื งราวทม่ี สี าระสนกุ สนานนา่ ประทบั ใจซง่ึ ถา่ ยทอดผา่ นครปู ระณตี คิดนอกกรอบ เล่มนี้ จะเป็นแรงจูงใจแรงบันดาลใจที่ก่อเกิดแนวคิดใหม่ๆ แก่ผู้อ่าน ทุกท่าน เป็นข้อมูลที่ช่วยให้ทุกภาคส่วนนำ�มาพิจารณาขบคิดเปรียบเทียบกับปัญหา ทแ่ี ทจ้ รงิ ของระบบการศกึ ษาไทย แลว้ รว่ มกนั หาทางออกทย่ี ง่ั ยนื และดที ส่ี ดุ เพอ่ื ปฏริ ปู และวางรากฐานทีม่ น่ั คงทางการศกึ ษาให้ประเทศไทยเป็นสังคมแห่งการเรียนรทู้ แ่ี ท้จรงิ ในอนาคต ศรีวิการ์ เมฆธวชั ชยั กลุ อดตี รองปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ

ความทรงจ�ำของศษิ ย์และครู ผมถอื เปน็ โชคดที ไ่ี ดร้ บั โอกาสอา่ นตน้ ฉบบั แปลภาษาไทย ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ: ยว่ั ใหน้ กึ ฝกึ ใหค้ ดิ โดย ลแู อนน์ จอหน์ สนั อยา่ งพนิ จิ พเิ คราะห์ เนอ่ื งจากไดร้ บั เกยี รตจิ าก สสค. ใหเ้ ขียนขอ้ คิดเห็นตอ่ หนงั สอื เล่มน้ี ผมยอมรบั วา่ บางชว่ งบางตอนต้องย้อนอ่านซ�ำ้ ด้วยผู้เขียนมีประสบการณ์สูง มีความลุ่มลึกในบทบาทของครู และเหมือนจะต้องการ ถา่ ยทอดประสบการณไ์ ปสคู่ ณุ ครอู น่ื ๆ ใหไ้ ดร้ บั ประโยชนอ์ ยา่ งแทจ้ รงิ จากการอา่ น จงึ เลา่ ถงึ สภาวการณห์ อ้ งเรยี นจรงิ ทค่ี ณุ ครตู อ้ งพบกบั พฤตกิ รรมเดก็ หลายหลายแบบ โดยครตู ง้ั ใจ จะให้นักเรยี นทุกคนประสบความส�ำ เร็จด้วยดีไมม่ ีเวน้ แมแ้ ต่คนเดียว ผมยงั นกึ ยอ้ นไปถงึ ชว่ งปี 2550-2552 ทผ่ี มกบั คณะท�ำ งานไดร้ บั มอบหมายจาก คณุ หญงิ กษมา วรวรรณ ณ อยธุ ยา เลขาธกิ าร สพฐ. ในขณะนน้ั ใหจ้ ดั อบรมพฒั นาผนู้ �ำ การเปลี่ยนแปลงให้ผู้บริหารสถานศึกษาทั่วประเทศ ซึ่งขอบข่ายหลักสูตร เป็นเรื่อง “องคป์ ระกอบส�ำ คญั ของหอ้ งเรยี นคณุ ภาพ” โดยเราก�ำ หนดไว้ 5 สว่ น ไดแ้ ก่ การออกแบบ การจัดการเรียนรู้วินัยเชิงบวก (Positive Discipline) ICT ห้องเรียนการวิจัยชั้นเรียน (Classroom Action Research หรอื CAR) และครผู นู้ �ำ การเปลย่ี นแปลง ผมจงึ เหน็ ถงึ ความสมั พนั ธเ์ ชอ่ื มโยงระหวา่ งขอ้ เขยี นทกุ บททกุ ตอนในหนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ เล่มนี้กับเรื่องราวที่ผู้บริหารและครูทั้งหลายเคยอบรมรับรู้มาบ้างแล้ว แต่จะมองทะลุ ภาพห้องเรียนคุณภาพที่มีเบื้องหลังการวางแผนการสอนและการควบคุมชั้นเรียนด้วย วินยั เชงิ บวกได้อย่างชัดเจนในหนงั สอื เล่มน้ี เมื่ออ่าน ครูประณีตคิดนอกกรอบ จบลง ผมก็ยิ่งประทับใจคุณครูยอดเยี่ยม ผเู้ ขยี นทา่ นน้ี ทเ่ี ลา่ ประสบการณข์ องตนอยา่ งเหน็ ภาพในหอ้ งเรยี น โดยเฉพาะการสอน อยา่ งทมุ่ เทเพอ่ื พฒั นาคณุ ภาพเดก็ นกั เรยี นของตน มแี ผนและขน้ั ตอนรองรบั ทกุ สถานการณ์ อยา่ งเปน็ รปู ธรรม ขอ้ ความหลายแหง่ ในหนงั สอื เลม่ นน้ี า่ จะท�ำ ใหผ้ อู้ า่ นทเ่ี ปน็ ครู ไมเ่ วน้ อาจารยใ์ นมหาวทิ ยาลยั ชน่ื ชอบ และหากน�ำ ไปประยกุ ตใ์ ชก้ จ็ ะท�ำ ไหเ้ ดก็ ไดร้ บั ประโยชน์ สง่ ผลใหค้ ณุ ภาพการศกึ ษาไทยยกระดบั ผลสมั ฤทธข์ิ น้ึ ไมว่ า่ จะประเมนิ กนั ดว้ ยมาตรฐานใด เชน่ ครคู อื “ผยู้ ว่ั ใหน้ กึ ฝกึ ใหค้ ดิ ” หรอื “เดก็ สว่ นใหญใ่ ชเ้ วลากบั ครมู ากกวา่ พอ่ แม่ และครอบครวั ครจู งึ มบี ทบาทส�ำ คญั ยง่ิ ในการก�ำ หนดคา่ นยิ มและพฤตกิ รรมของเดก็ ”

ผมเชื่อว่า การที่ครูเป็นครูที่ดี และสอนดี ไม่ใช่เป็นการบังเอิญ หรือสักแต่ว่า ทำ�หน้าที่สอนเต็มเวลา แต่ต้องตั้งใจและให้ใจต่อนักเรียน ด้วยกลวิธีเข้าถึงทุกคนอย่าง ศรัทธาว่า ทุกคนอยากเป็นคนดีที่เรียนรู้ได้ แล้วสักวันหนึ่ง ครูจะพบว่าเด็กจะจดจำ� ประสบการณต์ ่างๆ ทีค่ รูจัดให้เด็ก รวมทงั้ พฤติกรรมของครไู ปตลอดชวี ิต แม้เม่อื เติบโต เปน็ ผใู้ หญแ่ ลว้ ทง้ั ภาพบวกทป่ี ระทบั ใจและภาพลบทฝ่ี งั ใจ ไมว่ า่ เขาจะอยทู่ ไ่ี หน ประกอบ อาชีพใด ดังน้ัน ครูจะเลอื กสร้างประสบการณ์ให้ถูกจดจ�ำ แบบใดเล่า ยง่ิ ครสู รา้ งการเปลย่ี นแปลงใหเ้ ดก็ จนเขาประสบความส�ำ เรจ็ ไดใ้ นแบบของเขา ไม่ใช่แบบของครู เขาจะไม่เคยลืมนึกถึงครูของเขา และครูก็จะมีความปีติเกิดขึ้นใน จิตใจเสมอ หนังสือเล่มนี้ จึงเป็นหนังสือที่ครูควรค่าแก่การอ่านอย่างยิ่ง เพื่อเรียนรู้และ สรา้ งก�ำ ลงั ใจของ “คนเปน็ ครหู รอื จะเปน็ คร”ู หรอื เปน็ พอ่ แมท่ อ่ี ยากเขา้ ใจลกู ขอขอบคณุ คณุ ครลู ูแอนน์ จอหน์ สัน และ สสค. ทม่ี หี นงั สือแปลดๆี ให้ครูไทยและพอ่ แมผ่ ู้ปกครอง ไดอ้ ่าน ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด นคร ตงั คะพิภพ ผอู้ ำ�นวยการเชย่ี วชาญพิเศษและทป่ี รึกษา ส�ำ นักงานส่งเสรมิ สังคมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน

ครดู ีที่จะอยใู่ นใจศิษยต์ ลอดไป เปน็ ทน่ี า่ ยนิ ดที ส่ี �ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรแู้ ละคณุ ภาพเยาวชน (สสค.) ไดจ้ ดั ใหม้ กี ารแปลหนงั สอื Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students by Their Brains ของ LouAnne Johnson มาเปน็ ฉบบั ภาษาไทยขน้ึ ในชอ่ื ครปู ระณตี คิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด ที่ท่านกำ�ลังอ่านอยู่นี้หลังจากที่ได้ริเริ่มให้มีการแปล หนงั สอื เรอ่ื ง Teach Like Your Hair’s on Fire: The Methods and Madness Inside Room 56 ของครู Rafe Esquith ในชอ่ื ภาษาไทยวา่ ครนู อกกรอบกบั หอ้ งเรยี นนอกแบบ ซึ่งได้มกี ารจดั พมิ พเ์ ผยแพร่ไปแล้ว ทว่ี า่ เปน็ ทน่ี า่ ยนิ ดเี พราะหนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ จะท�ำ ใหผ้ อู้ า่ นเรยี นรู้ เข้าใจ และเห็นคุณค่าของชีวิตครูอย่างเต็มที่ โดยเฉพาะครูเองจะตระหนักสำ�นึกและ ยืนยันว่าคุณค่าของความเป็นครูมีมากแค่ไหน เพราะแม้ความจริงในสังคมไทยเราก็ได้ ยกยอ่ งเชดิ ชคู รอู ยแู่ ลว้ แตถ่ า้ อา่ นหนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ เลม่ นด้ี ว้ ยแลว้ จะท�ำ ให้ เรารสู้ กึ เพ่มิ ขนึ้ ว่าชวี ิตครมู ีความส�ำ คญั อย่างแท้จริงและการเป็นครูตอ้ งทำ�งานหนกั และ เอาจรงิ เอาจงั อยา่ งมากท�ำ ใหเ้ หน็ ใจและขณะเดยี วกนั กช็ น่ื ใจกบั ชวี ติ ครอู กี ดว้ ยทเ่ี หน็ ชดั วา่ ครมู ีชีวิตเพื่อคนอนื่ อย่างตัง้ ม่นั ครูประณีตคิดนอกกรอบ ของลูแอนน์ จอห์นสัน นี้ ท่านผู้อ่าน อ่านดูแล้วจะ แปลกใจหนอ่ ยถา้ เพยี งเปดิ อา่ นผา่ นๆ คงจะคดิ วา่ จะมวี ธิ กี ารสอนแบบแปลกใหมท่ ไ่ี มเ่ หมอื น การสอนแบบเดิม เหมือนกับที่ผมเองพบมากับตัวเองแล้วที่เปิดอ่านฉบับภาษาอังกฤษ มาก่อนและคิดว่าไม่มีอะไรมาก แต่โดยความเป็นจริงแล้วการคิดนอกกรอบของคุณ ลแู อนน์ จอหน์ สนั น้ี นา่ สนใจมาก เปน็ การเปลย่ี นความคดิ จากกรอบทเ่ี ราเชอ่ื กนั มา คอื เปน็ การสอนทเ่ี ปลย่ี นกรอบของครใู หมจ่ ากทเ่ี คยเชอ่ื กนั วา่ เดก็ ตอ้ งเตบิ โตไปตามความเชอ่ื หรือกรอบคิดของครู แต่คุณลูแอนน์เสนอว่าเราไม่ใช่เปลี่ยนเด็กให้ได้ดังใจครู แต่เรา เปลยี่ นครใู ห้ได้ดงั ใจเดก็ ก็คอื การเปล่ยี นกรอบคิดของครูใหม่นนั่ เอง ดว้ ยกรอบความคดิ หลกั ทค่ี รคู วรจะเปลย่ี นตวั เองนแ้ี ลว้ คณุ ลแู อนน์ กจ็ ะน�ำ ผอู้ า่ น ให้ตดิ ตามไปอยา่ งน่าสนใจและนา่ ติดตามวา่ ครจู ะเปล่ียนกรอบของตัวเองอยา่ งไร

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด นา่ ทง่ึ มากทค่ี ณุ ลแู อนนเ์ รม่ิ ตน้ ดว้ ยค�ำ ถามวา่ คณุ เหมาะทจ่ี ะเปน็ ครหู รอื ไม่ ซง่ึ ผทู้ ่ี อา่ นบทนแ้ี ลว้ จะรสู้ กึ รกั และรซู้ ง้ึ ถงึ คณุ คา่ ของชวี ติ ครไู ดอ้ ยา่ งดี และใหท้ กุ คนไดท้ ดสอบ ตัวเองดูวา่ คุณจะเปน็ ครูสดุ ยอด ดเี ยีย่ มหรอื แค่ดกี พ็ อแล้ว (แตถ่ ้าไม่ดีเลยก็เปน็ ครไู ม่ได้) ดังข้อความหนึ่งในบทนี้ที่ผมอยากยกมาทั้งหมดเพราะไม่สามารถสรุปได้ใจความตามที่ ควรจะเป็นกค็ อื “ไมว่ า่ จะเลอื กเป็นยอดคณุ ครู ครทู ดี่ เี ยย่ี ม หรือครูทีด่ ี คุณกย็ งั ทำ�ประโยชนใ์ ห้ สงั คมท�ำ งานทม่ี เี กยี รตแิ ละส�ำ คญั รวมทง้ั ชว่ ยสรา้ งอนาคตของประเทศ นอกจาก ตัวคุณเอง นักเรียน และหัวหน้างานเพียงไม่กี่คนแล้ว อาจไม่มีใครรู้ว่า คุณได้ อทุ ศิ พลงั ใหก้ บั งานไปมากแคไ่ หน แตเ่ ราไมไ่ ดม้ าเปน็ ครเู พราะอยากใหค้ นยกยอ่ ง หรอื เพราะรางวลั ไมม่ าสอนเพราะอยากไดช้ อ่ื เสยี ง แตเ่ พราะเชอ่ื วา่ เปน็ งานท่ี ส�ำ คญั การสอนแบบสดุ ยอดเปน็ เหมอื นการวง่ิ มาราธอนอยคู่ นเดยี วในความมดื มคี นแคไ่ มก่ ค่ี นสงั เกตเหน็ วา่ คณุ ก�ำ ลงั ท�ำ อะไร และแมจ้ ะเหน็ กอ็ าจไมใ่ สใ่ จมากนกั แต่การไม่มีใครจดจำ�งานของคุณกลับยับยั้งคุณไม่ได้ คุณยังเบิกบานใจไปกับ ความตื่นเต้นและความพงึ พอใจทไ่ี ดว้ ิ่งไปถงึ เส้นชยั และคุณคือผชู้ นะตวั จริง” เมอ่ื เรม่ิ ตน้ ดว้ ยค�ำ ถามวา่ คณุ เหมาะจะเปน็ ครหู รอื ไมแ่ ลว้ คณุ ลแู อนนก์ ต็ อ่ ดว้ ยเรอ่ื ง ของการท�ำ การบา้ น คอื การท�ำ ความรจู้ กั กบั การสอนในแงม่ มุ ตา่ งๆ กนั ซง่ึ จะท�ำ ใหเ้ ขา้ ใจ งานครูมากขึ้น คุณลูแอนน์ยังนำ�ผู้อ่านต่อไปในบทที่น่าแปลกใจว่าแม้งานซึ่งครูทั่วไป จะเหน็ วา่ เปน็ งานเลก็ ๆ แตค่ ณุ ลแู อนนก์ ลบั เหน็ วา่ เปน็ งานใหญแ่ ละส�ำ คญั นน่ั คอื การเตรยี มตวั ของครูโดยการตั้งชื่อบทว่า เตรียมตัว เตรียมตัว และเตรียมตัว เป็นการย้�ำว่าแม้คุณ จะสอนมานานเพยี งใด คณุ กต็ อ้ งมกี ารเตรยี มตวั เสมอ การเตรยี มในทนี่ ค้ี ณุ ลแู อนนช์ วี้ า่ เราไม่อาจมองข้ามแม้แต่การเตรียมเรื่องเล็กๆ น้อยๆ เช่น ถาดใส่เอกสารขนาดใหญ่ ไปจนถงึ การเตรียมรา่ งแผนการสอนแมบ่ ท แมก้ ารเตรยี มจะดเู หมอื นเปน็ เรอ่ื งเลก็ นอ้ ย แตค่ ณุ ลแู อนนก์ ลบั เหน็ เปน็ เรอ่ื งใหญ่ ซง่ึ ผมเหน็ ดว้ ยกบั คุณลูแอนน์ว่าการเตรียมมีความส�ำ คญั อยา่ งมาก ยงิ่ เตรียมมากก็จะยง่ิ ทำ�ให้การสอนดีขนึ้ มากตามไปด้วย

เมอ่ื เตรยี มแลว้ กเ็ รม่ิ ตน้ สอน คณุ ลแู อนนเ์ สนอการเรม่ิ ตน้ ชน้ั เรยี นอยา่ งนอกกรอบ เช่นกัน โดยคุณลูแอนน์บอกว่าเราควรจะเปิดเทอมด้วยรอยยิ้ม ซึ่งตรงจุดนี้แม้จะไม่ นอกกรอบของวัฒนธรรมไทย แต่เชื่อว่านอกกรอบของครูไทยอย่างมาก เพราะครูไทย มักจะตอ้ งเริ่มตน้ ด้วยการหนา้ บ้ึงวางอำ�นาจเป็นเบื้องตน้ เพ่ือก�ำ ราบเดก็ ไวก้ ่อนแตต่ น้ เมื่อเริ่มต้นด้วยรอยยิ้มแล้วชีวิตของห้องเรียนก็ดำ�เนินต่อไป ซึ่งคุณลูแอนน์ได้ อธบิ ายชวี ติ ของหอ้ งเรยี นนอกกรอบของครไู วอ้ ยา่ งละเอยี ดทกุ แงม่ มุ ทง้ั การรา่ งแผนการสอน แม่บท การต้อนรับนักเรียน เลือกกิจกรรมเปิดตัวที่น่าสนใจ กระตุ้นให้นักเรียนสนใจ ดว้ ยการยว่ั ใหน้ กึ ฝกึ ใหค้ ดิ กฎส�ำ หรบั กฎกรรมสนองกรรม (อยากรวู้ า่ คอื อะไรตอ้ งอา่ นเองครบั ) และยงั มีเทคนคิ การสอนแบบนอกกรอบอกี มาก เรื่องการอ่านก็เป็นสิ่งสำ�คัญที่คุณลูแอนน์ยกมา ซึ่งผมก็คิดว่าสำ�คัญเช่นกัน โดยเฉพาะเรอ่ื งทค่ี รใู หอ้ า่ นสว่ นใหญไ่ มน่ า่ สนใจเลย เพราะครใู หอ้ า่ นเรอ่ื งทค่ี รชู อบและ สนใจ แตไ่ มใ่ ชเ่ รอ่ื งเดก็ ชอบและสนใจ ซง่ึ การศกึ ษาไทยเรากค็ วรตอ้ งสนใจใหม้ ากเชน่ กนั คุณลูแอนน์ดำ�เนินการเรื่องการสอนไปเรื่อยๆ อ่านแล้วสนุก น่าสนใจ นำ�ไปใช้ ไดจ้ รงิ กวา่ 4 บทตอ่ เนอ่ื งกนั แลว้ กม็ าจบเทคนคิ การสอนดว้ ยเรอ่ื งสดุ ยอด 12 กลยทุ ธ์ สร้างแรงจูงใจ ซึ่งบทนี้ผมเห็นว่ามีค่ามาก เช่น ช่วยให้นักเรียนเชื่อว่าความสำ�เร็จ เปน็ ไปได้ ปรบั เจตคตเิ ปลย่ี นการรบั รตู้ วั เองของนกั เรยี นตอ้ งมองใหเ้ หน็ เวลาเดก็ ท�ำ ตวั ดี และกลยทุ ธ์สดุ ทา้ ยคอื แนะน�ำ ใหน้ ักเรียนรจู้ กั จริยธรรม คุณลูแอนน์จบบทของหนังสือด้วยการเล่าถึงว่า “อีก 20 ปีจากนี้ไป” อะไรจะ เกิดขึ้น เป็นการเล่าถึงผลงานของครูว่าสุดท้ายแล้วจะมีผลคืออะไร เด็กที่สอนไป ได้เปลีย่ นแปลงและพัฒนาไปอยา่ งไร ผมขอยกข้อความจากจดหมายที่คุณลูแอนนไ์ ด้รับ จากศิษย์คนหนง่ึ มาประกอบการจบคำ�นิยมของผมด้วยดงั นี้ “สักวันหนึ่งนักเรียนที่คุณสอนตอนนี้จะอยากขอบคุณที่คุณช่วยเหลือพวกเขา แม้คุณอาจจะไม่มีวันได้รับรู้ คนที่อยากขอบคุณจะไม่ใช่พวกนักเรียนเกรดเอ เพราะสว่ นใหญเ่ คยขอบคณุ ครมู าแลว้ แตค่ นทอ่ี ยากขอบคณุ จะเปน็ พวกนกั เรยี น ทส่ี อนยาก พวกทบ่ี างครง้ั ท�ำ ใหค้ ณุ อยากเลกิ เปน็ ครู แตท่ น่ี า่ ขนั คอื เดก็ ดอ้ื พวกน้ี นี่เองที่อยากได้ความรักจากคุณมากที่สุด และบางครั้งคุณอาจเป็นผู้ใหญ่

เพยี งคนเดยี วเทา่ นน้ั ทร่ี กั พวกเขาจรงิ ๆ ในฐานะตวั แทนของนกั เรยี นทห่ี าครไู มเ่ จอ หรอื อายเกนิ กวา่ จะยอมรบั วา่ ตอ้ งใชเ้ วลานานแคไ่ หนจงึ ส�ำ นกึ บญุ คณุ ของครไู ด้ ผมอยากขอบคณุ ท่ีคณุ เป็นครู ขอบคณุ ขอบคณุ ขอบคณุ ” อานู เมืองโมเดลทาวน์ ประเทศอินเดยี ในฐานะคนทอ่ี ยกู่ บั ชวี ติ ครมู านาน ผมอยากจะขอบคณุ คณุ ลแู อนนเ์ ชน่ กนั ทท่ี มุ่ เท เขยี นหนงั สอื ครปู ระณตี คดิ นอกกรอบ ขอขอบคณุ ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ สงั คมแหง่ การเรยี นรู้ (สสค.) ทไ่ี ดจ้ ดั พมิ พห์ นงั สอื สง่ เสรมิ นข้ี น้ึ และขอบคณุ คณุ ครใู นเมอื งไทยทกุ ทา่ นทจ่ี ะอา่ น หนังสือเล่มนี้และจะเป็นครูที่ “คิดนอกกรอบ” ซึ่งจะทำ�ให้ท่านเป็นครู “ที่ลูกศิษย์จะ ไมม่ วี นั ลืม” ขอบคุณครับ ไพฑูรย์ สนิ ลารตั น์ มหาวิทยาลยั ธุรกิจบัณฑิตย์ ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด

จะสอนใหด้ ี ต้องเริ่มทีต่ ัวครู หนังสือ ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ยั่วให้นึก ฝึกให้คิด ซึ่งแปลจาก Teaching Outside the Box: How to Grab Your Students by Their Brains โดย ลูแอนน์ จอหน์ สนั ท�ำ ใหข้ า้ พเจา้ คดิ ถงึ ค�ำ วา่ “คร”ู ผซู้ ง่ึ มโี อกาสเชอ่ื มโยงตนกบั ลกู ศษิ ยด์ ว้ ยความรู้ ความเขา้ ใจ ผสานกบั ความเมตตาและความเชอ่ื มน่ั ในการท�ำ หนา้ ท่ี “คร”ู ท�ำ ใหเ้ ธอพรอ้ ม ต้อนรับทุกสิ่งที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเด็กซนๆ ห้องเรียนแคบๆ เสียงดังเซ็งแซ่ขณะสอน รวมทั้งการเผชิญกับพฤติกรรมปัญหาต่างๆ ของเด็ก ครูลูแอนน์ เป็นตัวอย่างของครูที่ รู้สึกโชคดีที่มีโอกาสได้เป็นครู มองเห็นปัญหาเป็นสนามฝึกฝนความอดทน พัฒนาตน อยตู่ ลอดเวลา และน�ำ ประสบการณก์ ารสอนทง้ั ทส่ี �ำ เรจ็ และไมส่ �ำ เรจ็ ประมวลเปน็ เทคนคิ วธิ ีการจดั การเรยี นรูแ้ ละกระตนุ้ จงู ใจนกั เรยี นให้สนใจเรียนร้ไู ดอ้ ยา่ งน่าสนใจ ดเู หมอื นไมย่ ากเลยทค่ี รคู นหนง่ึ จะท�ำ หนา้ ทส่ี อนในวชิ าทร่ี บั ผดิ ชอบ ดว้ ยวธิ กี าร ท่ีคิดว่ายอดเย่ียมเหมาะสมท่ีสุดตามท่ีร่�ำเรียนมาในวิชาชีพครู แต่ส่ิงที่ยากคือการสอน ให้เด็กเข้าใจ และเข้าใจเด็ก ซ่ึงเป็นเรื่องท่ีท้าทายมากในชีวิตของครูคนหน่ึง ท่ีอาจต้อง ส่ังสมประสบการณ์การสอนเป็นเดือน เป็นปี หรือหลายเดือน หลายปี จนเช่ียวชาญ มองเหน็ วธิ กี ารจดั การกบั ทกุ พฤตกิ รรมทเ่ี ปน็ ปญั หาของนกั เรยี นได้ แตจ่ นกวา่ จะถงึ วนั นนั้ อาจมีเด็กหลายคนที่พลาดโอกาสในการเรียนรู้และพัฒนาศักยภาพของตนอย่างเต็มที่ เพราะการขาดประสบการณ์ หรอื เสยี เวลากบั การลองผดิ ลองถกู ของครู ครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ได้ชว่ ยสร้างบทเรียนลดั ให้คนที่ตัง้ ใจจะเป็นครูไดท้ �ำหน้าท่ี “ครูผูส้ อน” ทง้ั สอนวิชาและ สอนชีวิตได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพย่ิงขน้ึ นอกจากนี้ครูลูแอนน์ จอห์นสัน ยังได้ให้ทิศทางและแบบอย่างการเป็น “ครู” จากประสบการณต์ รงในการสอนหนงั สอื ของเธอ ทไ่ี ดพ้ บกบั เดก็ นกั เรยี นชาย นกั เรยี นหญงิ ทม่ี พี ฤตกิ รรมปญั หาดา้ นการเรยี นทห่ี ลากหลาย ทง้ั เกเรกา้ วรา้ ว กอ่ กวน ไมร่ ว่ มมอื รนุ่ แลว้ รนุ่ เลา่ แตเ่ ธอกลบั พลกิ วกิ ฤตเิ ปน็ โอกาสในการคดิ หาวธิ กี ารจดั การกบั พฤตกิ รรมทเ่ี ปน็

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ปัญหาเหล่านั้น และแปลงเรื่องราวเป็นเทคนิคในการทำ�หน้าที่ “ครู” ในแง่มุมต่างๆ ทง้ั กอ่ นการสอน ระหวา่ งสอน และหลงั สอน เพอ่ื เผอ่ื แผถ่ า่ ยทอดใหผ้ ทู้ พ่ี รอ้ มจะเรยี นรู้ ในการเปน็ ครูไดศ้ ึกษาและลองนำ�ไปใช้ เพยี งปรชั ญาสน้ั ๆ ของครลู แู อนน์ จอหน์ สนั ทว่ี า่ “ถา้ นกั เรยี นเชอ่ื วา่ ความส�ำ เรจ็ เปน็ ไปได้ พวกเขาจะพยายาม ฉะนน้ั สง่ิ ส�ำ คญั ล�ำ ดบั แรกทฉ่ี นั ท�ำ ในทกุ ชน้ั คอื ชว่ ยใหน้ กั เรยี น มีศรัทธาในตัวเองและเชื่อว่าตัวเองสามารถเรียนรู้ได้” ก็ทำ�ให้เห็นจุดเริ่มต้นสำ�คัญ ในการสอน ส่วนคำ�บอกที่ว่า “ทุกชั้นมีอะไรใหม่ๆ ให้เรียนรู้อยู่เสมอ” ทำ�ให้รู้สึกสนุก กับการเข้าสอนแต่ละห้องในแต่ละวัน และคำ�ขอร้องที่ว่า “ขอให้ครูออกนอกกรอบ เปลย่ี นพฤตกิ รรมของตวั เอง เพอ่ื กระตนุ้ ใหน้ กั เรยี นเปลย่ี นวธิ ตี อบสนอง แทนทก่ี ารเปลย่ี น พฤติกรรมของนักเรียนให้เป็นไปตามความคาดหวังของครู” ก็ชวนให้ลองเปลี่ยน และ ยงั มีส่ิงทนี่ า่ สนใจ นา่ ติดตาม อีกหลายอยา่ งเช่น การสร้างพลัง ศรัทธา และความเชื่อมั่นในการเป็นครูให้กับตัวเองด้วยวิธี การคิดแบบมีเหตผุ ล การเตรียมห้องเรียนให้เอื้อต่อการเรียนรู้ และการใช้จิตวิทยาในการจัดที่นั่ง นักเรียนในห้อง การเตรยี มตวั ใหพ้ รอ้ มทง้ั กายและใจ และเตรยี มกจิ กรรมทส่ี รา้ งความประทบั ใจ และเรม่ิ ดว้ ยรอยยิ้ม ในการพบนกั เรยี นตอนเริ่มตน้ ปีการศกึ ษา การสร้างข้อตกลงและวนิ ยั เชิงบวก ดว้ ยกลยุทธ์ทแี่ ปลกใหม่ และได้ใจวัยรุ่น วธิ กี ารจูงใจและกลเกมให้นกั เรียนสนกุ กบั การอา่ นเพอื่ การเรียนรู้ อาหารสมองและการดแู ลโภชนาการที่มีผลต่อพฤติกรรมและการเรียนรู้ สุดยอด 12 กลยทุ ธ์สรา้ งแรงจงู ใจในการเรยี น และอีกมากมายหากท่านได้ลองหยบิ ค่อยๆ อา่ นและลองนำ�ไปใช้เม่อื มีโอกาส

ข้าพเจ้าคิดว่าหนังสือเล่มนี้ สามารถใช้เป็นคู่มือสำ�หรับครูใหม่ รวมทั้งครูเก่า (ทีไ่ มห่ ยุดพัฒนาตน) แม้จะเขียนจากประสบการณ์การสอนในบริบทสภาพแวดล้อมของ นกั เรยี นตา่ งชาติ ตา่ งภาษา แตค่ รไู ทย หรอื ครสู ญั ชาตใิ ดๆ กส็ ามารถน�ำ ไปใชไ้ ด้ เพราะ เด็กทุกคนบนโลกใบนี้ รอคอย “ครู” ที่พร้อมจะรับฟัง พร้อมจะเข้าใจและพร้อมจะให้ โอกาสแก่เขาและยิ่งหากท่านเป็นผู้ที่กล้าเปลี่ยนวิธีคิดและปรับวิธีสอน วิธีการของ ครูลูแอนน์ ก็ไม่ต่างจากขนมชิ้นใหม่ให้ลองลิ้มลองนำ�ไปใช้ในการจัดการและการสร้าง แรงจงู ใจในหอ้ งเรียน “การออกนอกกล่อง” จะทำ�ให้ท่านมองเห็นและเข้าใจนักเรียนรอบด้านขึ้น “การสอนนอกกรอบ” ที่ครูลูแอนน์นำ�เสนอไว้ จะทำ�ให้ทั้งท่านและนักเรียนได้มีโอกาส เรียนรซู้ ึ่งกันและกนั อย่างแทจ้ ริง วิภา เกตเุ ทพา โรงเรยี นสตรวี ิทยา 2 ประธานครแู นะแนวกรุงเทพมหานคร สมาคมแนะแนวแหง่ ประเทศไทย

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด “วิถ”ี ความเป็นครู จากรายละเอยี ดเลก็ ๆ นอ้ ยๆ สู่หลักการวชิ าชพี ครู ครูที่ดีมิใช่เพียงแค่มีวิธีการสอนที่ดีเท่านั้น แต่ต้องมีทักษะทางสังคม ทั้งด้าน การสอ่ื สารและการใชภ้ าษา ตอ้ งมจี ติ วทิ ยาทจ่ี ะเขา้ ใจนกั เรยี น รวมถงึ เขา้ ใจตวั เอง ทง้ั มอง ตวั ครเู องและมองวา่ คนอน่ื จะมองครอู ยา่ งไร รวมทง้ั มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรมก�ำ กบั อยใู่ นใจ ครลู แู อนน์ จอนหน์ สนั บอกเลา่ ประสบการณแ์ ละใหข้ อ้ คดิ เกย่ี วกบั ประเดน็ ตา่ งๆ ที่จำ�เป็นและสำ�คัญสำ�หรับการเป็น “ครู” นับตั้งแต่การตัดสินใจที่จะเรียนวิชาชีพครู วนั แรกทเ่ี ปน็ ครู จนถงึ การเปน็ ครใู นทกุ ๆ วนั ในทกุ เงอ่ื นไข ทกุ เวลาและทกุ สภาพการณ์ นกั เรยี นทกุ ประเภท ทกุ วยั ทกุ สถานะ รวมถงึ การลดอตั ตาของครู การสรา้ งความเชอ่ื มน่ั ในตวั เองของนกั เรยี น และการสรา้ งแรงจงู ใจใหก้ บั นกั เรยี นตลอดจนการรว่ มกนั เดนิ ขา้ ม ขวากหนามของนกั เรยี นแตล่ ะคนและครดู ้วย นา่ สงั เกตวา่ นกั ศกึ ษาวชิ าชพี ครทู ด่ี ฉิ นั สอนสว่ นมากตง้ั ปณธิ านวา่ จะไมเ่ ปน็ ครู ประเภทที่เคยปฏิบัติกับพวกเขาเหมือนเป็น “คนไม่เอาไหน” ครูที่ไม่ยอมฟังนักเรียน อธิบาย (ท้งั ๆ ทเ่ี ขาก็กลวั จะแย่อยู่แลว้ เวลาต้องตอบคำ�ถามคร)ู หลายคนนกึ ถงึ ความสุข สมยั เรยี นชน้ั อนบุ าล แตค่ วามสขุ นน้ั เรม่ิ หายไปตามชน้ั ปที ส่ี งู ขน้ึ งานบอกเลา่ ของครลู แู อนน์ ช่วยชี้หาทางออกที่ครูจะสร้างบรรยากาศที่เต็มไปด้วยความสุขในการเรียนได้ไม่ว่าจะ ชน้ั ปใี ด และกา้ วขา้ มกบั อปุ สรรคการจดั การเรยี นการสอนส�ำ หรบั ครู รวมถงึ แนวทางทค่ี รู ควรจะ “ลดอัตตา” “ปล่อยวาง” หรอื “ไม่ยึดตดิ ” กบั อะไรบ้าง “วถิ ”ี ปฏบิ ตั ิ ซง่ึ ดฉิ นั เหน็ วา่ ส�ำ คญั ทอ่ี าจารยส์ อนครสู ว่ นใหญม่ กั จะไมบ่ อกเลา่ แต่ครูลูแอนน์ดึงขึ้นมาพูด เช่น เด็กจะ “...สังเกตภาษากายที่บ่งบอกนัยมากที่สุด... และโดยเฉพาะแววตา เวลาคุณสบตานักเรียน พวกเขาจะตัดสินว่าคุณเป็นคนฉุนเฉียว ใจดี สดุ โหด งา่ ยๆ สบายๆ กลวั มน่ั ใจหรอื นา่ เบอ่ื ...” รวมไปถงึ วา่ นกั เรยี นจะลมื บทเรยี น ที่ครูสอนแต่จะจดจำ�ว่าครูทำ�ให้นักเรียนรู้สึกกับตัวเองอย่างไร และจะไม่ลืมว่าครูเคย วิจารณ์หรือชมเชยอะไรไปบ้าง พวกเราที่สอนครูมักจะใส่ใจกับเรื่องเนื้อหาวิชาความรู้ วธิ ีการสอน แตล่ ะเลยหรอื มองขา้ มสิ่งเหลา่ นี้ไป

ส�ำ หรบั นกั ศกึ ษาวชิ าชพี ครแู ลว้ เรอ่ื งเลา่ ของครลู แู อนนจ์ ะมปี ระโยชนต์ อ่ “วถิ ”ี ของการเปน็ ครพู นั ธใ์ุ หมท่ ม่ี ี ฉนั ทะ วริ ยิ ะ รวมไปถงึ มเี มตตา กรณุ า มทุ ติ า และอเุ บกขา ควรเก็บรับเป็นบทเรียนเพื่อการเป็นครูที่ดี ที่สอนได้ทั้งเนื้อหาวิชาและทักษะทางสังคม มปี รชั ญา และเปา้ หมายปลายทางเพอ่ื พฒั นานกั เรยี นมใิ ชเ่ พยี งดา้ นความรเู้ พยี งอยา่ งเดยี ว แต่เพื่อความเป็นมนุษยท์ ม่ี ีศักด์ศิ รีคนหนึ่งในสังคม ศวิ รักษ์ ศวิ ารมย์ คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม่

ฉันคงไม่มีวันเขียนหนังสือเล่มนี้ได้สำ�เร็จถ้าไม่มีครูที่สอนให้ฉันศรัทธา ในตวั เองและท�ำ ตามทใ่ี จปรารถนา อยา่ งครแู มรเี อลเลนบอยลงิ , ครเู อวลี นิ โฮแดก็ , ครูเอลีนอรา แซนด์เบลด, ครูแคโรไลน์เดซาลโว, ครูเจอรี โนเวลลี, ครูเจมส์ มลิ เลอร์, ครแู มรแี อนน์เกรกแกน, ครเู จนแอลเลน และครูเคนเนธโบรเดอร์ ขอบคุณ “แก๊งนักเรียน” ที่ลืมไม่ลงที่น่ารัก และที่ “สอนไม่ได้” แห่ง คารล์ มอนต์อะคาเดมที ซ่ี ึง่ สอนให้ฉันรวู้ ิธีสอน ขอบคณุ นกั เรยี นในชน้ั เรยี นภาษาองั กฤษ Limited English ชน้ั แรกของฉนั และขอกอดพวกเขาแนน่ ๆ แมว้ า่ ความรภู้ าษาองั กฤษของพวกเขาจะคอ่ นขา้ งจ�ำ กดั แตค่ วามปรารถนาที่จะเรียนร้ขู องพวกเขาน้ันไม่มที ส่ี น้ิ สดุ ขอบคณุ เปน็ พเิ ศษส�ำ หรบั ครทู กุ คนทเ่ี อาเทคนคิ ในหนงั สอื เลม่ นไ้ี ปลองใช้ ในหอ้ งเรยี นแลว้ รายงานผลกลบั มา ขอบคณุ เคที แชปเปล ทใ่ี หม้ มุ มองเกย่ี วกบั โรงเรยี นประถม และขอบคณุ เลสลยี ์ อวิ รา กบั เคต กาญอง ทส่ี นบั สนนุ งานสอน และงานเขยี นของฉนั อย่างแข็งขนั ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด

สารบัญ บทน�ำ 34 บทท่ี 1 เพ่อื นครูทัง้ หลาย จดหมายเปดิ ผนกึ 40 บทท่ี 2 คณุ เหมาะจะเปน็ ครไู หม? 44 บทท่ี 3 ท�ำการบา้ น 58 บทท่ี 4 งานใหญ่ 3 อยา่ ง: เตรยี มตวั เตรียมตัว เตรยี มตัว 92 บทที่ 5 เริม่ ด้วยรอยยมิ้ 146 บทท่ี 6 ระเบียบวินยั ไม่ใชค่ �ำนา่ รงั เกยี จ 198 บทท่ี 7 อ่าน อ่าน อา่ น 244 บทท่ี 8 แสงกบั การเรียนร้ ู 284 บทที่ 9 อาหารสมอง 304 บทท่ี 10 สุดยอด 12 กลยทุ ธ์ สร้างแรงจูงใจ 324 บทท่ี 11 บอกเลา่ ข่าว เล่าเร่อื งนกั เรยี น 362 บทที่ 12 อีก 20 ปจี ากน ี้ 376 ภาคผนวก 386 รู้จักผ้เู ขียน 398

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด Preface Sa-wat-dee to my fellow teachers in Thailand! Since the first edition of this book was published, I have been receiving email messages from teachers around the world asking my advice about the challenges they face in their classrooms. Those teachers also share with me their hopes, dreams, fears, frustrations and the incomparable moments of joy that every teacher experiences. It’s those moments of joy, even if they are rare, that keep us in our classrooms in spite of the many frustrating demands of modern teaching. But the most important aspect of those many emails is the recognition that good teaching is universal. It doesn’t matter what language we speak, how talented or remedial our students, how much (or how little) money and respect we receive for doing our jobs -- the thing that separates the successful from the unsuccessful teachers is our connection with students. There is no perfect way to teach. Each one of us has different talents and strengths. So we must decide how best to use our talents to challenge and nurture our students. Effective teachers understand that in order to teach well, we must know their students. Not just their names and their academic abilities, but what is in those young hearts -- the hopes for the future, the challenges and fears students face every day, and the dreams and desires that motivate them to succeed in school and in life. When we know who students are, as human beings, we can figure out how to reach them and teach them.

The title of this book, Teaching Outside the Box, is not meant to imply that I can suggest a new and different way to teach. Much better minds than mine have tackled that question. I mean to suggest that we must step outside our own boxes, our own comfort zones, our own familiar territories in order to meet our students halfway. We must be willing to make mistakes -- and learn from them, just as we want our students to do. I extend my most sincere appreciation to you for the important work you do -- preparing the next generation of learners and leaders. Your work is important. You are important. And on those days when it feels as though nobody appreciates how hard you work, remember that I appreciate you. Your students appreciate you, too, although that may not be evident right now. Many students will eventually realize the gifts you have given them -- long after they have left your classroom. Khob khun mak ka for choosing to teach. With my most sincere appreciation, LouAnne Johnson

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด คำ�น�ำ จากผู้เขยี น “สวัสดี” เพอื่ นๆ ครทู ี่เมอื งไทย นบั แต่ Teaching Outside the Box ไดร้ บั การตพี มิ พค์ รง้ั แรก ดฉิ นั ไดร้ บั อเี มล จากครูทั่วทุกมุมโลกท่ีเขียนมาขอค�ำปรึกษาเก่ียวกับสารพันปัญหาท่ีพวกเขาพบเจอ ในช้ันเรียน คุณครูเหล่านี้ก็เช่นเดียวกับดิฉัน คือมีความหวัง ความฝัน ความหว่ันใจ ความผดิ หวงั ในขณะเดยี วกนั ทกุ คนกม็ นี าทแี หง่ ความปตี ยิ นิ ดที ยี่ ากจะหาสงิ่ ใดเสมอเหมอื น เสยี้ วเวลาแหง่ ความปตี ยิ นิ ดซี ง่ึ นานๆ จะเกดิ ขนึ้ สกั ครง้ั หนง่ึ นเ่ี องทที่ �ำใหเ้ รายงั คงยนื หยดั อยู่ในห้องเรียนของเราต่อไปได้ ไม่ว่าการสอนในยุคใหม่น้ีจะเหน็ดเหนื่อยหนักหนา สักเพียงใด อีเมลมากมายที่ดิฉันได้รับสะท้อนให้เห็นส่ิงหนึ่งท่ีส�ำคัญที่สุด นั่นคือ ความ ตระหนักว่าการสอนที่ดีน้ันเป็นสากล การที่เราจะพูดภาษาอะไร นักเรียนของเราเรียน เก่งหรือเรียนอ่อนจนต้องซ่อมเงินเดือนของเราจะมาก (หรือน้อย) เพียงไหนเราจะได้ รบั การยกย่องนบั ถือในสิง่ ที่เราท�ำอยู่หรือไม่ไมใ่ ชส่ ่งิ ส�ำคญั สง่ิ เดยี วทีแ่ สดงวา่ ครปู ระสบ ความส�ำเรจ็ หรือล้มเหลวนน้ั คอื ความสัมพันธร์ ะหวา่ งครูกบั ศิษย์ ไม่มีวิธีสอนใดๆ ทยี่ อดเย่ยี มสมบรู ณ์แบบ ครแู ต่ละคนมคี วามสามารถและข้อดี แตกตา่ งกนั ไป ฉะนนั้ เราจงึ ตอ้ งตดั สนิ ใจวา่ จะใชค้ วามสามารถของเราทา้ ทายและบม่ เพาะ นักเรียนของเราให้ดีที่สุดได้อย่างไร ครูท่ีดีเข้าใจดีว่าการจะสอนให้ได้ดีน้ัน เราต้องรู้จัก ลูกศิษย์ของเรา ไม่เพียงแค่รู้จักชื่อและความสามารถทางวิชาการเท่านั้น แต่จะต้อง ล่วงรู้เข้าไปในหัวใจดวงน้อยๆ เหล่านั้นว่า พวกเขาวาดหวังอนาคตไว้อย่างไร อะไรคือ ปัญหาและความหวาดหว่ันท่ีพวกเขาเผชิญอยู่ทุกเม่ือเช่ือวัน อะไรคือความฝันและ ความปรารถนาที่จะเป็นแรงผลักดันพวกเขาไปสู่ความส�ำเร็จในการเรียนและในชีวิต เมอื่ เรารจู้ กั นกั เรยี นอยา่ งมนษุ ยค์ นหนง่ึ เรากจ็ ะสามารถคดิ หาวธิ เี ขา้ ถงึ เขาและสอนเขาได้

ดฉิ นั ไมต่ อ้ งการใหช้ อื่ ของหนงั สอื Teaching Outside the Box สอ่ื ความหมายวา่ ดิฉันสามารถแนะน�ำวิธีการสอนท่ีแปลกแหวกแนวออกไป น่ันเป็นเรื่องที่คนซ่ึงเก่งกว่า ดิฉันมากมายช่วยคิดคน้ กนั อย่แู ล้ว ดิฉันเพยี งแต่ต้องการเสนอความเห็นว่าเราตอ้ งก้าว ออกจากกลอ่ งทคี่ รอบเราอยู่ ออกจากความสะดวกสบายแบบเดมิ ๆจากกรอบความคิด ที่เราเคยชิน เพือ่ พบกบั ลกู ศษิ ยข์ องเราคนละครึง่ ทาง เราต้องเตม็ ใจทีจ่ ะลองถกู ลองผิด ทจี่ ะเรยี นรจู้ ากพวกเขา ในท�ำนองเดียวกบั ทเ่ี ราคาดหวงั ให้นักเรยี นเรียนรูจ้ ากเรา ดิฉันขอแสดงความชื่นชมจากใจจริงกับภาระหน้าที่อันสำ�คัญที่พวกคุณกำ�ลัง ท�ำ อยู่ นน่ั คอื การสรา้ งผเู้ รยี นและผนู้ �ำ รนุ่ ใหม่ งานของคณุ มคี วามส�ำ คญั อยา่ งยง่ิ ตวั คณุ เอง มคี วามส�ำ คญั อยา่ งยง่ิ และในวนั ทค่ี ณุ รสู้ กึ วา่ ไมม่ ใี ครสนใจใยดวี า่ คณุ ท�ำ งานหนกั สกั เพยี งใด ขอจงระลึกว่ามีดิฉันคนหนึ่งที่เห็นคุณค่าและซาบซึ้งในตัวคุณ ลูกศิษย์ของคุณก็รู้สึก เชน่ เดยี วกนั แมว้ า่ นน่ั อาจจะยงั ไมช่ ดั เจนในตอนน้ี แตส่ กั วนั หนง่ึ หลงั จากทพ่ี วกเขาเรยี นจบ ไปจากคุณแล้วหลายปี พวกเขาจะตระหนักวา่ คุณคอื ผู้ทีม่ อบของขวญั ล�้ำค่าแกพ่ วกเขา “ขอบคณุ มากค่ะ” ที่เลอื กที่จะสอนเดก็ ๆ ด้วยความซาบซึง้ อย่างทีส่ ุด ลูแอนน์ จอห์นสนั

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด บทนำ� ทุกครั้งท่ีเขียนหนังสือจบเล่มหน่ึง แล้วถึงเวลาเขียนบทน�ำ เรื่องราวในวัยเด็ก ของฉันจะผุดข้ึนมาเสมอ คุณยายลูซีจอห์นสันเคยเตือนฉันว่า “อย่าคุยโวนักเลย คนเขา จะคิดว่าหนูหลงตวั เอง” ฉนั เชอ่ื อยา่ งจรงิ ใจวา่ ตวั เองไมไ่ ดด้ หี รอื ฉลาดเกนิ คนทว่ั ไป และไมใ่ ชค่ รทู เ่ี กง่ ทส่ี ดุ ในโลก ในประเทศนม้ี คี รอู ีกหลายพนั คนทที่ ำ� สง่ิ เดยี วกบั ทฉ่ี นั ทำ� ในหอ้ งเรียนเพยี งแตไ่ มม่ ี เวลาหรอื พลงั ทจ่ี ะกลบั บา้ นตอนกลางคนื แลว้ เขยี นหนงั สอื ออกมา แมฉ้ นั ไมใ่ ชค่ รทู เ่ี กง่ ทสี่ ดุ ในโลก แต่เปน็ ครูทยี่ อดเย่ยี มและร้วู า่ วิธีของตัวเองใช้ไดผ้ ล ฉนั มีปรัชญาสน้ั ๆ ดังน้ี ถ้านักเรียนเชื่อวา่ ความส�ำเรจ็ เปน็ ไปได้ พวกเขาจะพยายาม ฉะนัน้ สิง่ ส�ำคญั ล�ำดับแรกที่ฉันท�ำในทุกชัน้ คือช่วยใหน้ กั เรยี น มศี รทั ธาในตวั เองและเชือ่ วา่ ตัวเองสามารถเรียนรไู้ ด้

ตลอด 25 ปที ผี่ า่ นมา ฉนั สอนภาษาองั กฤษใหน้ กั ศกึ ษาผใู้ หญแ่ ละนกั ศกึ ษาปี 4 35 ในมหาวทิ ยาลยั สอนนกั เรยี นชนั้ มธั ยมทมี่ ปี ญั หาเรอื่ งการอา่ นและนกั ศกึ ษาปี 1 ทไ่ี ดค้ ะแนน ระดบั เกยี รตนิ ยิ มของมหาวทิ ยาลยั นกั เรยี นเกรด 11 ในโครงการเรยี นลว่ งหนา้ ทส่ี ามารถ สอบเขา้ และ/หรอื ไดร้ บั หนว่ ยกติ ลว่ งหนา้ ในมหาวทิ ยาลยั นกั เรยี นทต่ี อ้ งพฒั นาการสะกดคำ� และการออกเสียง นักเรียนท่ีสอบเทียบเพ่ือเอาวุฒิการศึกษามัธยมปลาย และล่าสุดคือ พวกนกั ศกึ ษาทไ่ี มเ่ คยเรยี นสายครแู ตเ่ พง่ิ ตดั สนิ ใจวา่ อยากเปน็ ครจู รงิ ๆ ตอนอายุ 30 หรอื 40 หรือ 50 ปี จงึ ต้องมาเรยี นเอาใบอนุญาตประกอบวิชาชพี ครู นอกจากนัน้ ฉนั ยงั เปน็ วทิ ยากรหลักในการสมั มนาและการประชมุ เชิงปฏบิ ัติการรอบโลกมาแล้วกว่า 100 ครงั้ จงึ มโี อกาสไดพ้ บครทู ม่ี พี รสวรรคน์ บั พนั ๆ คน ฉนั บนั ทกึ ขอ้ ความสำ� คญั ๆ ไวม้ ากมาย และ ใชเ้ วลาตลอด 25 ปี ตัง้ คำ� ถามอา่ นงานวจิ ยั เกีย่ วกบั การเรียนรตู้ ามหลักการพฒั นาสมอง โภชนาการ และการจัดแสงในห้องเรยี นติดต่อกับพวกครูและนักศึกษาคณะศกึ ษาศาสตร์ ทางอเี มลสงั เกตการสอนของครทู มี่ ปี ระสบการณ์ แลกเปลยี่ นวธิ กี ารทด่ี ที ส่ี ดุ (และแยท่ สี่ ดุ ) กับครูคนอื่นๆ ให้ค�ำแนะน�ำพวกครูมือใหม่ท่ีอยากรู้วิธีจัดการห้องเรียน และพยายาม ออกแบบวธิ ีรวบรวมข้อมูลทกุ อยา่ งมาใสใ่ นหนังสอื หนึง่ เล่ม บทที่ 1 เปน็ จดหมายทฉ่ี นั เขยี นขอบคณุ ครทู กุ คนทสี่ อนหนงั สอื และแมจ้ ะขอบคณุ บอ่ ยแคไ่ หน กไ็ มม่ วี นั เพยี งพอกบั ความทมุ่ เทของครู จากนน้ั ฉนั ถามตวั เองวา่ จะเกดิ อะไรขนึ้ ถ้าได้นั่งกับครูมือใหม่สัก 2-3 ชั่วโมง และแบ่งปันทุกอย่างที่คิดว่าตัวเองน่าจะได้รู้ก่อน เริ่มสอนเป็นคร้ังแรก การสนทนาในจินตนาการนั้นกลายมาเป็นเนื้อหาของบทท่ี 1-6 และเสียงสะท้อนจากผู้อ่านบอกให้รู้ว่าครูที่มีประสบการณ์ก็ชอบอ่านเรื่องพวกน้ันด้วย เพราะทำ� ใหย้ อ้ นรำ� ลกึ ไปถงึ วนั คนื เกา่ ๆ ทยี่ งั มองโลกสดใสในแงด่ ี และไดเ้ คลด็ ลบั หรอื กลยทุ ธ์ ทเ่ี ปน็ ประโยชนไ์ ปใช้ สว่ นบทที่ 7-9 เปน็ การรวบรวมยทุ ธวธิ ที ฉ่ี นั คดิ ขน้ึ มาเอง หรอื ยมื มา หรอื ปรบั เปลยี่ นจากประสบการณข์ องตวั เองจากการสงั เกตการสนทนา และการวจิ ยั ซงึ่ เปน็ วธิ ธี รรมดาๆ ทไี่ มไ่ ดส้ ง่ ผลสะเทอื นใหญห่ ลวง แตม่ ขี อ้ แนะนำ� บางอยา่ งทอี่ าจดพู สิ ดารไปบา้ ง เชน่ บทเรยี นจากเซยี นฝกึ มา้ พยศทใี่ ชป้ ราบนกั เรยี นเกเรได้ หรอื วธิ ปี รบั เจตคตขิ องนกั เรยี น โดยชใ้ี หเ้ หน็ วา่ ถา้ อยากมชี วี ติ รอด กม็ รี ายการทตี่ อ้ งทำ� แค่ 5 อยา่ ง (และการไปโรงเรยี น ไมร่ วมอยใู่ นน)ี้ นอกนน้ั กเ็ ปน็ เคลด็ ลบั กระจกุ กระจกิ ใหเ้ ลอื กใชต้ ามใจชอบของครแู ละนกั เรยี น บทที่ 9 กับ 10 เป็นข้อมูลเกี่ยวกับผลกระทบของกรดไขมันที่จ�ำเป็นต่อการ ทำ� งานของสมองและความไวตอ่ แสง ซึง่ เป็นหวั ขอ้ ยอดนยิ มสงู สุดเวลาฉันไปเป็นวทิ ยากร ในการประชุมเชิงปฏิบัติการและการสัมมนาต่างๆ โดยเสนอข้อมูลพวกนี้เป็นครั้งแรก ตอนเขียนหนงั สือชือ่ The Queen of Education (Joss-Bass, 1994) แล้วปรบั ขอ้ มลู ใหท้ นั สมัยข้นึ เพ่ือรวมไวใ้ นหนงั สือเลม่ น้ี

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด บทที่ 11 เป็นการติดตามข่าวคราวของ “กลุ่มนักเรียน” จากภาพยนตร์เร่ือง Dangerous Minds และบทที่ 12 ไดเ้ สนอความเหน็ เชงิ บวกตอ่ วชิ าชพี ครู ซง่ึ ถกู สอื่ วจิ ารณ์ เชิงลบมากจนเกินควร ตอนนปี้ ระเดน็ สำ� คญั ๆ ทง้ั หมดกม็ อี ยเู่ ทา่ นฉี้ นั จะตอ้ งซอ้ื คอมพวิ เตอรโ์ นต้ บกุ๊ ตวั ใหม่ ส�ำหรบั งานใหม่ และแน่ใจว่า จะไดเ้ รยี นรูอ้ ีกมากมายจากพวกนกั ศึกษาครรู ุน่ ใหม่ของฉนั บางคร้งั ฉนั ไดร้ บั อเี มลขอใหเ้ พม่ิ ข้อแนะน�ำส�ำหรับครูชนั้ ประถมไวใ้ นหนงั สือดว้ ย แมจ้ ะพยายามอยา่ งดที ส่ี ดุ แลว้ ในฉบบั พมิ พใ์ หมข่ องเลม่ น้ี แตย่ งั ทำ� ไดไ้ มม่ ากนกั เพราะแมจ้ ะ ประสบความสำ� เรจ็ ในการสอนพเิ ศษใหเ้ ดก็ เลก็ ๆ ตามคำ� ขอของพอ่ แม่ แตฉ่ นั ไมเ่ คยเขา้ อบรม ในสาขาการศกึ ษาปฐมวัย มีแคป่ ระสบการณท์ ่เี คยชว่ ยเลย้ี งลูกติด 4 คนอย่ไู มก่ ่ปี ีเท่านนั้ อย่างไรก็ตาม ฉันเช่ือม่ันจริงๆ ว่า เราสามารถปรับเปล่ียนกลยุทธ์การสอน ท่ีประสบความสำ� เรจ็ สงู สุดเพ่อื ใหเ้ หมาะกับนักเรยี นหลายวัยทมี่ คี วามสามารถต่างกนั ได้ มนษุ ยก์ ค็ อื มนษุ ย์ และนกั เรยี นกค็ อื นกั เรยี นไมว่ า่ จะอยใู่ นวยั ไหนนกั เรยี นเกอื บทกุ คน ตา่ งกงั วลเรอ่ื งเดยี วกนั เชน่ กลวั จะเรยี นไมไ่ ด้ กลวั ครจู ะไมช่ อบหรอื จะไมช่ อบครู กลวั เพอื่ น จะไมช่ อบ และไมว่ า่ จะสอนวชิ าอะไรหรอื สอนเดก็ อายเุ ทา่ ไหร่ เรากต็ อ้ งปรบั เปลยี่ นกลยทุ ธ์ การสอนทีใ่ ชไ้ ด้ผลท่สี ดุ ใหเ้ ขา้ กับนักเรียนให้ได้ ตอ่ ไปนเี้ ปน็ ตวั อยา่ งของกจิ กรรมสำ� หรบั นกั เรยี นเกรด2 ทฉี่ นั ปรบั เปลย่ี นนดิ หนอ่ ย แล้วน�ำไปใชก้ ับนักศกึ ษาท่ีอายหุ กสบิ กวา่ ๆ ตอนเตรยี มการสอนสำ� หรบั วชิ าหนงึ่ ฉนั ไดด้ คู ลปิ วดิ โี อทคี่ รสู รา้ ง “กลมุ่ เพอ่ื นสนทิ ” ขนึ้ มาในหอ้ งเรยี นชนั้ ประถม โดยขอใหน้ กั เรยี น 6 คน นงั่ ในวงกลมแลว้ คยุ กนั วา่ ในวนั นน้ั เหน็ เพอื่ นแตล่ ะคนทำ� ความดอี ะไรบา้ งทโ่ี รงเรยี นเพอื่ ใหเ้ ดก็ ๆ เปลยี่ นมมุ มองทเ่ี คยมกี บั เพอื่ น ชอ่ื แมตต์ ซงึ่ เปน็ คนทด่ี จู ะมปี ญั หาอยเู่ สมอ ครเู ชอ่ื วา่ ถา้ ทกุ คนรวมทงั้ ครแู ละตวั แมตตเ์ อง คิดวา่ แมตตเ์ ป็นตวั ปว่ น เขาก็จะเป็นแบบนัน้ ต่อไปเพ่อื รกั ษาสมญานไี้ ว้ แต่พอเด็กคนอืน่ ๆ ชมเชยแมตตท์ น่ี ั่งอย่กู บั ที่ ไมต่ อ่ ยตคี นอื่น และเชอ่ื ฟงั คำ� สงั่ ครู เขาดีใจจนย้มิ แก้มปริ และ เรมิ่ ทำ� พฤตกิ รรมดๆี ซำ�้ ๆ ตามทคี่ รหู วงั ไว้ ครจู งึ เลกิ คดิ วา่ เขาเปน็ ตวั ปว่ น และเพอ่ื นรว่ มชน้ั กม็ องแมตต์ในแงม่ มุ ใหมเ่ ชน่ กัน ตอนดูคลปิ วดิ ีโอนนั้ ฉันคดิ วา่ “เดก็ ชายคนน้นั เตือนให้คิดถึงโจ” ซง่ึ เปน็ นกั เรยี น ทอี่ ายุมากทส่ี ุดในชน้ั เรียนหนงึ่ ของฉัน และมคี นชอบนอ้ ยทสี่ ดุ โดยวดั จากเสียงถอนหายใจ และการกลอกตาของเพ่ือนๆ ทุกคร้ังท่ีโจยกมือตอนครูสอน เขามักจะคุยเรื่อยเปื่อย ออกนอกเรื่อง และยง่ิ เพอื่ นๆ แสดงอาการเหลอื ทน โจจะยง่ิ พดู ไปเรอื่ ย จึงไมม่ ีใครอยาก อยดู่ ว้ ยเวลาครใู หท้ ำ� งานเปน็ กลมุ่ ยอ่ ย และสดุ ทา้ ย ตวั ฉนั เองยงั ถอนหายใจเวลาเหน็ โจยกมอื 36

ฉนั รดู้ วี า่ ถา้ นกั เรยี นจบั ไดว้ า่ ขนาดครยู งั เออื มระอา แสดงวา่ ครจู ะไมส่ นใจ ถา้ ใคร 37 ไม่ชอบและดูหม่ินโจ ฉันจึงเร่ิมมองหาความดีเล็กๆ น้อยๆ ทโ่ี จท�ำในชน้ั และขอบคุณเขา ใหท้ กุ คนเหน็ ฉนั ยา้ ยเกา้ อท้ี มี่ เี กนิ ในหอ้ งเรยี นออกไปดงั นน้ั เพอื่ นๆ จงึ ตดั โจออกจากกลมุ่ ยอ่ ย ไมไ่ ด้ และฉนั จะเขา้ ไปในกลมุ่ น้นั เพอ่ื ดงึ โจเขา้ มารว่ มกจิ กรรมในตอนเยน็ ไม่ชา้ ฉนั สงั เกต วา่ มเี พอ่ื น 2-3 คน คยุ กบั โจตอนชว่ งพกั และแลกเปลย่ี นขอ้ สงั เกตลา่ สดุ เกย่ี วกบั หอ้ งเรยี น ในโรงเรียนรัฐบาลฉันไม่คิดว่า พวกเขาถือโจเป็นเพ่ือนหรอกนะ แต่เลิกผลักไสออกไป นอกวงแลว้ และสง่ิ สำ� คัญทส่ี ุดคือ พอฉันเลกิ คิดวา่ คำ� ถามของโจเป็นการขัดจังหวะ เจตคติ ของฉนั กเ็ ปลย่ี นไป นา่ ประหลาดใจทพ่ี อทกุ คนเรม่ิ สนใจสง่ิ ทโี่ จพดู มากขนึ้ เขากลบั พดู นอ้ ยลง คงเป็นเพราะไม่รู้สึกวา่ ต้องเรยี กร้องความใส่ใจเพราะตอนนี้มีคนสนใจเขาแลว้ ในฐานะครูฉนั ยังมีเรอื่ งตอ้ งเรยี นรอู้ กี มากมาย (ฉนั แนใ่ จว่า พวกครทู ี่อ่านฉบบั พมิ พค์ รง้ั แรกของหนงั สอื เลม่ นโ้ี ดยเฉพาะครทู สี่ อนการอา่ นจะเหน็ วา่ ตอนนฉี้ นั ยงิ่ รนู้ อ้ ยลง!) ทกุ ชน้ั มอี ะไรใหมๆ่ ใหเ้ รยี นรอู้ ยเู่ สมอ แมไ้ มใ่ ชเ่ รอ่ื งใหม่ แตอ่ าจเปน็ บทเรยี นใหมส่ ำ� หรบั ฉนั หรือเตือนให้คิดถึงเร่ืองเก่าที่เรียนรู้ไปแล้ว แต่ยังจับไม่ติด เพราะไม่มีอะไรเชื่อมโยงกับ ประสบการณส์ ว่ นตัว ช่ือหนังสือท่ีตั้งว่า ครูประณีตคิดนอกกรอบ ไม่ได้หมายความว่า วิธีการสอน ในเลม่ นจี้ ะใหมเ่ อย่ี มออ่ งไมม่ ใี ครเหมอื น เพราะจรงิ ๆ แลว้ ไมม่ อี ะไรใหมส่ ำ� หรบั การสอน ขณะคิดค้นวิธีการสอนแปลกใหม่ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว คุณจะพบว่ามีคนอ่ืนทดลอง ใช้วิธีน้ันไปแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเพลโต หรือมาเรีย มอนเตสซอรี สิ่งที่อยากบอกเป็นนัยใน ชอื่ หนงั สอื กค็ อื ฉนั ขอกระตนุ้ ใหค้ รกู า้ วออกไปนอกกรอบ ซงึ่ มกั เนน้ ทกี่ ารเปลยี่ นพฤตกิ รรม ของนกั เรยี นใหเ้ ปน็ ไปตามความคาดหวงั ของครแู ทนทจี่ ะเปลย่ี นพฤตกิ รรมของครเู พอ่ื กระตนุ้ ให้นักเรียนเปลย่ี นวิธีตอบสนอง ตวั อยา่ งเชน่ การเคยี้ วหมากฝรงั่ เปน็ ปญั หาตดิ หนบึ (ขอโทษทอี่ ดใจพดู แบบนนั้ ไมไ่ ด้ จรงิ ๆ) ในโรงเรยี น เดก็ ๆ ชอบเคย้ี วหมากฝรัง่ และนกั เรียนนบั ล้านๆ คน ถูกขู่ ถูกเตือน และถูกลงโทษเพราะเรื่องน้ีอยู่ทุกว่ีวัน แม้จะไม่ได้เอาหมากฝร่ังไปแปะไว้ใต้ท่ีน่ังหรือใน หนงั สอื เรยี นของตวั เอง แตก่ ารตอ่ สเู้ รอื่ งนจี้ ะไมม่ วี นั ยตุ ิ จนกวา่ จะเลกิ หา้ มเดก็ เคย้ี วหมากฝรงั่ มโี รงเรียนแห่งหนึ่งที่ภารโรงบ่นทกุ วนั เพราะตอ้ งเสียเวลาแคะกากหมากฝรัง่ ออกจากพื้น จากใตโ้ ต๊ะและเกา้ อี้ ครูใหญเ่ จา้ ปัญญาจึงกา้ วออกนอกกรอบและตดั สินใจว่า เป็นไปไมไ่ ด้ ที่จะคอยตรวจตรานักเรยี นทกุ คนตลอดเวลา และไม่มีวันทโี่ รงเรยี นจะกลายเป็นเขตปลอด หมากฝร่ัง จึงส่ังครูทุกคนให้สอนนักเรียนเคี้ยวหมากฝร่ังอย่างสุภาพและทิ้งกากอย่าง เหมาะสม แลว้ เกดิ อะไรขนึ้ ละ่ ภารโรงกเ็ ลกิ บน่ ไมม่ พี น้ื กบั โตะ๊ เหนยี วๆในโรงเรยี นอกี ตอ่ ไป และนักเรียนกม็ ีความสุข

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด การทำ� แบบนน้ั คอื สงิ่ ทฉี่ นั เรยี กวา่ การสอนนอกกรอบเชน่ การเปลย่ี นจดุ เนน้ เพอื่ มอง ตัวเองและนกั เรยี นในแงม่ มุ ใหม่ๆ การแก้ไขตัวครูแทนทีจ่ ะแกไ้ ขนกั เรียน การส่งจดหมาย เล่าเรื่องดีๆ ของนักเรียนเกเรให้พ่อแม่รับทราบแทนท่ีจะบอกแต่เรื่องร้ายๆ การพูดว่า “ครูชอบเธอจริงๆและจะมีความสุขมากถ้าเธอท�ำงานที่ให้ไป เพราะครูอยากช่วยให้เธอได้ เรียนรู้ทักษะใหม่” แทนที่จะพูดว่า “ถ้าแกไม่ท�ำการบ้านละก็ ไอ้ตัวแสบรับรองเจอดีแน่” การขอใหน้ กั เรยี นทกุ คนยนื ขนึ้ และบดิ ตวั ไปมาเหมอื นหนอนแทนทจี่ ะสงั่ ใหน้ ง่ั ลงและวางมอื ไว้บนตัก เพราะนักเรียนมีพลังเหลือเฟือจนไม่อาจมีสมาธิกับบทเรียนอย่างเงียบๆ ได้ การเรียกร้องให้นักเรียนทุกคนหัดท�ำอะไรผิดพลาดบ้างแทนที่จะดีพร้อมไปเสียทุกเร่ือง และแทนท่ีเน้นแต่คะแนนจากการทดสอบ ก็ให้ประกาศว่า จะไม่มีการสอบในทุกสัปดาห์ ที่สามของแต่ละเดอื นฯลฯ มีหนงั สือดีๆ หลายรอ้ ยเล่มเกย่ี วกับวธิ กี ารสอนสารพดั รปู แบบแต่ ครปู ระณีตคดิ นอกกรอบ เน้นสิง่ ทีฉ่ ันเช่ือว่าเป็นปัจจัยส�ำคญั ในทุกๆ ห้องเรยี น นน่ั คือ ความเชอื่ มโยง ระหว่างนักเรียนกับครูมากกว่าจะกล่าวถึงประเด็นเฉพาะของการสอน ฉันตั้งเป้าหมาย ส�ำหรับหนังสือเล่มน้ีว่า จะช่วยให้การสอนเป็นเร่ืองสนุกส�ำหรับครูและนักเรียนมากข้ึน ฉันเศร้าใจที่เห็นครูจ�ำนวนมากต้องคับข้องใจ เพราะเข้าไม่ถึงนักเรียนสักที แม้จะใส่ใจ อยา่ งจรงิ จงั เช่นเดยี วกับทเ่ี ศรา้ ใจเวลาเห็นเดก็ ๆ เกลยี ดโรงเรยี นจนเข้าไส้ แตแ่ ล้วฉนั กลับรน่ื เรงิ ขน้ึ มาหลงั ได้รับจดหมายทค่ี ลา้ ยๆ กบั ของ ลอราเฮาเซอร์ ซ่งึ สง่ อีเมลมาขอคำ� แนะนำ� เวลาต้องไปสอนแทนครูคนอน่ื ในหอ้ งทีม่ ีแตน่ กั เรียน “เกเร” 31 กรกฎาคม 2004 เรยี นมิสจอหน์ สัน ขณะน้เี ป็นปลายสัปดาห์ทส่ี ามของการสอน ฉันมนี กั เรยี น “ทมี่ ีปญั หาการอ่าน” 125 คน ครคู นอ่ืนๆ บอกว่า พวกนักเรียนจะไม่เข้าเรยี นและถ้ามา ก็จะหลบั หรือกอ่ กวนการสอน พวกเขาจะไม่ท�ำการบ้าน ไม่สนใจว่าจะสอบได้หรือสอบตก และฉันจะต้องไล่นักเรียน สว่ นใหญ่ออกนอกห้องไปจนได้ ฉนั ทำ� ตามคำ� แนะนำ� ของคณุ อยา่ งจรงิ จงั วนั แรกฉนั บอกนกั เรยี นวา่ ครรู บั ประกนั วา่ ปีน้ีจะเป็นปีท่ีดีท่ีสุดในโรงเรียนเท่าท่ีนักเรียนเคยมีมาทีเดียว ฉันถามว่า มีใครสนใจ เรอ่ื งนบี้ า้ ง และทกุ คนยอมรบั วา่ สนใจ ฉนั บอกวา่ จะขอใหน้ กั เรยี นทำ� อะไรใหค้ รแู ค่ 3 อยา่ ง แลว้ ครจู ะท�ำสว่ นท่ีเหลือเอง นน่ั คือ หนง่ึ ต้องมาเรยี นทุกวัน สอง ตอ้ งมาพรอ้ มเจตคติ 38 ท่ีว่าตัวเองเรียนรู้ได้และจะเรียนรู้ สาม ต้องพยายาม ฉันเล่าเรื่องท่ีเอดิสันต้องพยายาม

ถึง 10,000 ครั้ง จึงประดิษฐ์หลอดไฟส�ำเร็จ และบอกว่า ครูขอให้นักเรียนพยายาม แค่ 3 หรือ 4 คร้ังเท่าน้ัน ฉันถามว่า มีกี่คนที่เคยถูกหาว่าโง่หรือท�ำโจทย์เลขไม่ได้บ้าง นักเรียนยกมือกันทุกคน ฉันบอกว่าไม่จรงิ ไมม่ ีคนโง่หรอื คนท�ำไมไ่ ด้ แต่ปญั หาคอื ไมม่ ีครู ที่สอนให้นักเรียนเข้าใจคณิตศาสตร์ได้เท่าน้ันเอง ฉันบอกว่ามีค�ำพูดท่ีครูจะไม่ทนฟัง ในหอ้ งเรยี นคอื คำ� ว่า “ท�ำไม่ได”้ เพราะทุกคนทำ� ไดแ้ ละในหอ้ งนีไ้ มม่ ใี ครโง่ สามสัปดาห์ต่อมา นักเรียนเข้าเรียนตรงเวลา และ 2-3 คน ท่ีเคยโดดเรียน ในสปั ดาหแ์ รกกเ็ ลกิ ทำ� อยา่ งนน้ั ไมม่ ใี ครโดดเรยี นในวนั ศกุ รเ์ พราะเปน็ วนั ขนมคกุ ก้ี นกั เรยี น แก้โจทย์ตรรกะทุกวันซึ่งท�ำให้ต้องฝึกคิด และตอนนี้ก็พากันขอท�ำโจทย์ท�ำนองนี้มากข้ึน นกั เรยี นทำ� การบา้ น และถา้ ไดค้ ะแนนนอ้ ย กจ็ ะขอแกต้ วั โดยเอาไปทำ� ใหมแ่ ลว้ สง่ ใหค้ รตู รวจ ฉันบอกว่า ครูสนใจเพยี งแค่ใหน้ ักเรียนไดเ้ รยี นรู้ และถา้ เต็มใจจะทำ� การบ้านหรอื สอบใหม่ ครูก็เตม็ ใจจะให้คะแนนใหม่แนน่ อน ฉันผอ่ นปรนวินัยบางอย่าง แต่ถา้ ฉันเร่ิมพูดนกั เรยี น จะหยุดเพื่อฟัง และเวลาฉันส่ังให้นักเรียนบางคนออกไปนอกห้อง และขอให้พวกที่เหลือ อยเู่ งยี บๆ นกั เรยี นจะทำ� ตามฉนั กำ� ลงั สนกุ มาก พวกนกั เรยี นกเ็ หมอื นกนั และบอกวา่ นเี่ ปน็ คร้ังแรกที่ครูคณิตศาสตร์ใส่ใจพวกเขาจริงๆ ท�ำให้รู้สึกว่าตัวเองก็ประสบความส�ำเร็จได้ พวกนกั เรยี นทตี่ อ้ งไปฝกึ งานตอนบา่ ยกม็ าหอ้ งคณติ ศาสตรแ์ ละอยตู่ อ่ แทนทจ่ี ะรบี ไป บางคน มาอย่ถู ึง 3 คาบต่อวัน และเขา้ เรียนทุกครั้ง ฉันไมร่ ูจ้ ะขอบคณุ มากแคไ่ หนถงึ จะพอ ถา้ ฉันมวั ไปฟงั ครคู นอื่น แทนท่จี ะฟงั คุณ ฉันคงจะเป็นทกุ ขไ์ ปท้งั ปี แต่การสอนครั้งน้มี ีคุณคา่ ต่อฉนั เกินกวา่ ที่คาดไว้! ฉันร้วู า่ คณุ ยุ่งมากกบั การเขยี นหนังสือใหเ้ สร็จแตค่ ิดวา่ คุณคงอยากรู้วา่ ฉนั ก�ำลัง สนุกมากแคไ่ หน! ลอราเฮาเซอร์ ฉนั หวงั เป็นอยา่ งยงิ่ วา่ หนังสือเลม่ น้จี ะชว่ ยให้ครจู ำ� นวนมากพบปรัชญาการสอน ของตัวเองที่ใช้ได้ผลคิดค้นนโยบายด้านวินัยเชิงบวกได้และเบิกบานใจกับการสอนเหมือน ลอรา ฉนั เชื่อจริงๆ วา่ การสอนเดก็ ๆ เป็นวิชาชพี ท่มี ีเกียรติสงู สุดจริงอยู่ แม้บางครงั้ ค่าตอบแทนจะน้อยนิดเหมือนดูถูกกัน และสภาพแวดล้อมในท่ีท�ำงานก็สุดจะทน แต่เรา ไมไ่ ด้สอนเพอื่ เงินหรือเพ่ือชอื่ เสียง --เราสอนเพราะเรารักที่จะสอนตา่ งหาก 39

1 จเดพหือ่ มนาคยรเปูทดิ ้ังผหนลกึ าย เพื่อนครูทั้งหลาย ขอบคณุ ทเ่ี ป็นครู และขอบคุณที่เลือกใช้เวลากับพรสวรรค์ มาสอนนกั เรยี น แมจ้ ะมอี าชพี อน่ื ใหเ้ ลอื กอกี มากมาย ซ่ึงสว่ นใหญ่ให้ค่าตอบแทนดกี ว่า สภาพการท�ำ งาน สะดวกสบายกวา่ และคนทว่ั ไปเคารพกวา่ อาชพี ครู มากๆ

เพ่ือนค ูร... ขอบคุณที่เข้าสอบอีกครั้งเพื่อพิสูจน์ความสามารถของตัวเอง ถึงแม้จะใช้ เวลาไปแลว้ อยา่ งนอ้ ย 5 ปี จนเรยี นจบมหาวทิ ยาลยั และใชเ้ งนิ ไปนบั รอ้ ยๆ เหรยี ญเขา้ รบั การทดสอบมาตรฐานต่างๆ ขอบคณุ ทย่ี งั จะสอนทกั ษะการคดิ ในระดบั ทส่ี งู และหลกั สตู รวชิ าการชน้ั สงู ตอ่ ไป แมจ้ ะตอ้ งจดั การทดสอบครง้ั แลว้ ครง้ั เลา่ ตามขอ้ ก�ำ หนดของหลกั สตู ร โดยไมม่ เี วลาทจ่ี ะ ใหส้ อนไดเ้ พม่ิ ขน้ึ ขอบคณุ ทต่ี น่ื ตง้ั แตต่ ี 5 หรอื 6 โมงเชา้ ทกุ วนั เพอ่ื ไปสอนหนงั สอื ในหอ้ ง ทน่ี า่ เกลยี ด ไมม่ แี สงธรรมชาติ ไมม่ หี นา้ ตา่ ง หรอื ในรถพว่ งสภาพทรดุ โทรม และขอบคณุ ที่อดทนกับเครื่องปรับอากาศและเครื่องทำ�ความร้อนที่ไม่ทำ�งาน หรือการไม่มีเครื่อง ปรบั อากาศกับเครอ่ื งทำ�ความร้อน ขอบคณุ ทก่ี นิ อาหารกลางวนั จากถงุ กระดาษ นง่ั บนเกา้ อพ้ี บั ในหอ้ งทแ่ี ทบไมม่ ี เฟอร์นิเจอร์เลยสักชิ้น การมีหม้อต้มกาแฟซึ่งใช้การได้ถือเป็นความสุข และการมี เตาไมโครเวฟทใ่ี ช้งานได้ถือเปน็ ความหรูหรา ขอบคุณท่ีใชเ้ วลาชว่ งพักมาให้คะแนนรายงาน วางแผนการสอน และเขา้ รว่ ม การประชุมเพ่อื พฒั นาวชิ าชีพ การประชุมคณะกรรมการ การประชุมเพื่อจัดโครงสรา้ ง องค์กรใหม่ การประชุมผู้ปกครองและครู การประชุมคณะกรรมการบริหารโรงเรียน รวมท้ังไปเข้าเรียนในหลักสูตรการศึกษาต่อเนอื่ ง ขอบคุณท่ีทำ�งานลว่ งเวลาหลายช่ัวโมงจนนับไมถ่ ว้ นโดยไม่ได้ค่าจ้าง เพราะนี่ เป็นเพยี งวธิ ีเดียวที่จะทำ�งานไดด้ ี และเพราะคุณทำ�น้อยกว่านีไ้ ม่ได้ 41

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด และขอบคุณที่ไม่คอยย�้ำเตือนผู้คนว่า ถ้าได้รับค่าล่วงเวลา พรุ่งน้ีคุณก็เลิก ท�ำงานได้และไมต่ อ้ งท�ำงานอกี เลย ขอบคุณที่เคารพเด็กๆ ซึ่งไม่รู้ว่าจะท�ำอะไรดีกับความเคารพนั้น และไม่ ตระหนกั วา่ คุณก�ำลังให้ของขวญั อนั ลำ�้ คา่ แก่พวกเขา และขอบคุณที่ใส่ใจเด็กๆ ที่แม้แต่ครอบครัวของตัวเองยังไม่ใส่ใจ หรือไม่รู้วิธี แสดงความใส่ใจ ขอบคณุ ทใ่ี ชเ้ งนิ สว่ นตวั ไปซอ้ื ปากกา ดนิ สอ ยางลบ ชอลก์ กระดาษ กระดาษทชิ ชู ผา้ พนั แผล ของขวญั วนั เกดิ ขนม เครอ่ื งแตง่ กาย รองเทา้ แวน่ ตา และอน่ื ๆ อกี รอ้ ยอยา่ ง ทน่ี ักเรียนอยากได้แต่ไมม่ ี ขอบคณุ ท่นี อนไม่หลับหลายคืนเพราะกังวลกับนกั เรียนทม่ี ีปญั หา และสงสยั วา่ จะทำ�อะไรไดอ้ กี บ้าง เพือ่ ชว่ ยใหน้ ักเรยี นเอาชนะอุปสรรคในเส้นทางชวี ิตของตวั เอง ขอบคุณที่ค้นตู้เสื้อผ้าของลูกๆ เพื่อหารองเท้าหรือเสื้อกันหนาวไปให้เด็กๆ ท่ีขาดแคลน ขอบคณุ ทเ่ี หน็ การชว่ ยเหลอื ครอบครวั ของนกั เรยี นทม่ี ปี ญั หาส�ำ คญั กวา่ ครอบครวั ของตัวเอง ขอบคณุ ที่เชอ่ื มนั่ ในพลังของการศึกษาท่ีจะเปล่ยี นชวี ิตของผู้คน ขอบคณุ ทย่ี งั เชอ่ื วา่ นกั เรยี นทกุ คนเรยี นรไู้ ด้ ถา้ ครเู รยี นรวู้ ธิ ที จ่ี ะสอนพวกเขาได้ ขอบคุณที่อดทนกับอาการปวดหลัง หัวเข่าเสื่อม ขาเปลี้ย และเท้าเจ็บ ที่มา 42 พร้อมกบั การสอน

เพ่ือนค ูร... ขอบคุณ ขอบคุณที่ให้ความหวังแก่เด็กๆ ที่สิ้นหวังมากพอจนพวกเขามีแรงไปต่อสู้กับ ความยากจน อคติ การข่มเหง โรคพิษสุราเรื้อรัง ความหิว และการไม่แยแสที่เด็กๆ ซึง่ เปราะบางตอ้ งเผชิญอยทู่ กุ วนั ขอบคุณที่ยอมเอาอาชีพการงานมาเสี่ยง เพื่อกอดเด็กที่ต้องการให้คนกอด เปน็ อยา่ งยิ่ง ขอบคุณที่กัดลิ้นและนับ 1 ถึง 1 ล้านอยู่ในใจ โดยไม่โต้ตอบเวลาถูกพ่อแม่ นกั เรยี นประนามวา่ เปน็ เพราะครไู รค้ วามสามารถ ลกู ของเขาจงึ มพี ฤตกิ รรมไมเ่ หมาะสม หรอื เป็นเดก็ ไร้วนิ ัย นิสัยเสีย และนา่ รังเกียจ ขอบคุณที่ยึดอาชีพซึ่งยาก ท้าทาย น่าท้อแท้ ทำ�ให้เครียด และสมองล้า จนหมดเรย่ี วแรงท่ีสดุ ในโลก แต่ขณะเดียวกนั ก็เปน็ อาชีพทีน่ ่าพอใจ นา่ ทึง่ ส�ำ คัญ และ มคี า่ ทส่ี ดุ ในโลกด้วย ขอบคณุ ที่เป็นครู คณุ เปน็ วรี บรุ ษุ นริ นามตวั จรงิ ของอเมรกิ า ฉนั เคารพและส�ำ นกึ ในบญุ คณุ ของคณุ ลแู อนน์ จอหน์ สัน 43

2 คเปณุ น็ เหคมรหูาะรจอื ะไม?่ ผู้หญิงท่ีกำ�ลงั เรยี นเป็นครคู นหน่งึ ส่งอเี มลมาถามว่า “ฉนั จะรู้ ไดอ้ ยา่ งไรวา่ ตวั เองเหมาะจะเป็นครจู รงิ ๆ หรือเปล่า และจะ เรยี นรู้การเป็นครูท่ดี ีไดไ้ หม หรือมนั เปน็ เรือ่ งที่สอนกนั ไมไ่ ด้ ตอ้ งเปน็ มาตง้ั แตเ่ กดิ เทา่ นน้ั ” และอธบิ ายตอ่ ไปวา่ เมอ่ื เรว็ ๆ น้ี เธอเพง่ิ ทง้ิ งานทไ่ี ดเ้ งนิ ดใี นวงการโฆษณาไป เพอ่ื ท�ำ ตามความฝนั ทีอ่ ยากเป็นครู เธอเขยี นว่า “ฉนั รู้วา่ เป็นครแู ลว้ จะไดเ้ งนิ เดือน น้อยกวา่ งานนั้นมากๆ และยอมรับความจริงขอ้ น้ี แตต่ อนนี้ ฉันสงสัยว่า จะเกิดอะไรขึ้น ถ้าเรียนจบได้ปริญญา ได้งาน แลว้ พบวา่ ไมช่ อบการสอน หรอื สอนไมเ่ ปน็ ฉนั รสู้ กึ วา่ การสอน ตอนเปน็ ครจู รงิ ๆ จะแตกตา่ งมากจากตอนเปน็ นกั ศกึ ษาฝกึ สอน หรอื ตอนไปสงั เกตการสอนของครทู ม่ี ปี ระสบการณ์ ฉนั อยาก ถามวา่ คณุ มีค�ำ แนะนำ�อะไรทจ่ี ะช่วยใหฉ้ ันตัดสินใจถกู ตอ้ งว่า ควรจะเป็นครูดไี หม”

คุณเหมาะ... คำ�ถามที่ทำ�ให้หลายคนลังเลคือ “จะสอนหรือไม่สอนดีนะ” มีคนมากมายที่ รู้จักคนที่ฉลาดและกระตือรือร้น ซึ่งใช้เวลาอย่างน้อย 5 ปี กว่าจะได้ปริญญาตรีและ ประกาศนียบัตรการสอนมา แต่พอสอนไปได้แค่ 1-2 ปี ก็เลิกเป็นครูเสียแล้ว พวกครู ใหม่ๆ ยอมแพ้ด้วยเหตุผลสารพัด แต่บ่นกันบ่อยที่สุดก็คือ เลิกเป็นครูเพราะนักเรียน ไม่เคารพและชอบป่วน ผู้บริหารไม่ใส่ใจ งานเอกสารท่วมหัว ความขัดแย้งและการ แบง่ ฝกั แบง่ ฝา่ ยในโรงเรยี น ผปู้ กครองชอบกดดนั และเขา้ มายงุ่ รวมทง้ั เครยี ดจนหมดแรง หมดอารมณ์ มนั เปน็ อยา่ งทบี่ น่ กนั จรงิ ๆ แมฉ้ นั จะไดท้ �ำงานกบั ผบู้ รหิ ารทด่ี เี ยย่ี ม ซง่ึ สนบั สนนุ ใหฉ้ นั เปน็ ครทู ดี่ ขี นึ้ แตก่ ารสอนเปน็ งานจกุ จกิ และยากล�ำบาก เดก็ ๆ สมยั นต้ี อ้ งเปน็ ทกุ ข์ กับปัญหาทางอารมณ์ ทางใจ และทางกาย ท่ีส่งผลต่อพฤติกรรมและความสามารถ ในการเรียนรู้ น่าเสียดายว่าคนท่ีน่าจะเป็นแบบอย่างจ�ำนวนมากกลับกระตุ้นให้เด็กๆ ดูหมิ่นท้ังตัวเองและผู้อื่นอย่างที่สุด คนที่จะรับมือกับเด็กได้ดีต้องมีความอดทนและ ชั้นเชิงอย่างเหลือล้น การมีอารมณ์ขันอย่างสม่�ำเสมอจะช่วยให้ท�ำงานกับเด็กได้ดี แต่รัฐบาลกลับสร้างกฎข้อบังคับข้ึนมาทดสอบและก�ำหนดภาระรับผิดของครู ซ่ึงต้อง อาศัยงบประมาณ งานเอกสาร เวลา กับพลังงานมหาศาล และครูมีหน้าท่ีต้องคอยท�ำ ตามกฎระเบยี บตา่ งๆ เรื่อยไป ฉะน้ัน ถา้ มกี ารเปลี่ยนแปลงอะไรในนาทีสดุ ท้ายมาท�ำให้ หงุดหงิด คุณจะต้องยืดหยุ่นที่สุดเท่าท่ีจะท�ำได้เพื่อการสอน แต่ถ้ายอมหักไม่ยอมงอ คณุ ก็สอนตอ่ ไปไมไ่ ด้ แนน่ อน คณุ รแู้ ล้วว่าคา่ ตอบแทนของอาชีพครตู �ำ่ มาก ดว้ ยเหตผุ ล ส�ำคัญท่ีว่า ผู้คนนอกแวดวงการศึกษาห็นครูเป็นแค่พี่เลี้ยงท่ีอ่านหนังสือให้เด็กฟัง 45

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด ฉะนนั้ ถา้ เห็นความมัง่ คงั่ กบั ช่อื เสียงเปน็ สิง่ สำ�คัญ คณุ จะผิดหวงั กับงานสอน และมันจะ เปน็ ต้นเหตุของการเจ็บปวดทางกาย เพราะตอ้ งยืนนานหลายชั่วโมง ตอ้ งก้มหนา้ อา่ น ตวั หนงั สอื เลก็ ๆ บนโตะ๊ ตวั เลก็ และตอ้ งแบกหรอื ลากกลอ่ งหนงั สอื กบั ลงั กระดาษไปโนน่ มานี่ จนตอ้ งกลบั บา้ นไปพร้อมกบั เทา้ ท่เี มือ่ ยล้า และอาการปวดหลังกับปวดหวั แลว้ กย็ ังมเี รือ่ งพวกนกั เรยี นอีก อาจฟังดูเหมอื นพดู เล่นทบี่ อกว่า ถ้ามแี ผนการ ว่าจะเป็นครูในโรงเรียน ก็ควรเป็นคนรักเด็ก แต่เห็นได้ชัดว่า มีคนมากมายมองข้าม เรื่องนี้ไป ในช่วงรับประทานอาหารกลางวันทุกแห่ง จะต้องมีคนบ่นหรือโอดครวญ อย่างน้อยที่สุด 2-3 คน (แต่ส่วนใหญ่มีเยอะมาก) ที่ใช้เวลาช่วงพักและช่วงอาหาร กลางวันมาวางแผนต่อต้าน “ศัตรู” มาแลกเปลี่ยนยุทธวิธีเพื่อการแก้แค้นมาเลียแผล และโชวแ์ ผลเปน็ ทไ่ี ดจ้ ากการรบกบั นกั เรยี นใหค้ นอน่ื ดู คนพวกนไ้ี มจ่ �ำ เปน็ วา่ จะตอ้ งเปน็ คนรา้ ยกาจ แตเ่ ปน็ คนทพ่ี อโตแลว้ กลบั ลมื วยั เดก็ ของตวั เองไปอยา่ งรวดเรว็ เชน่ เดยี วกบั พวกที่ตกหลุมรักความคิดท่ีได้เป็นเจ้าของสุนัข และมีความฝันที่ว่าสุนัขจะรักเจ้าของ แบบไร้เงื่อนไข แล้วลืมไปว่าลูกสุนัขฉี่รดพรม อาเจียนบนพรมเช็ดเท้าในห้องน�้ำ กัดรองเท้าแตะ และอึบนสนามหญ้า บางคนท่ีต้ังใจจะเป็นครู ก็วาดภาพตัวเองยืนอยู่ หนา้ ห้องทเี่ งยี บและเปน็ ระเบียบ มนี ักเรยี นท่ีเงยี บสงบ นา่ รัก เช่อื ฟัง และหนา้ ตานา่ รกั นา่ เอน็ ดเู หมอื นเทวดานอ้ ยๆ แลว้ กช็ อ็ กไปเลยพอเทวดาองคน์ อ้ ยกลายเปน็ เดก็ สง่ เสยี งดงั หนวกหู ท�ำห้องเลอะเทอะ และบางครัง้ แสดงกิรยิ าไมด่ ี หรือเป็นคนเห็นแกต่ วั ดอื้ รนั้ และเกเร ครูบางคนช็อกไม่หาย แล้วกลายเป็นคนขมข่ืน ขาดอารมณ์ขัน และเข้มงวด เกนิ ควร จากนนั้ กใ็ ชเ้ วลาทเี่ หลอื ตลอดปไี ปท�ำใหต้ วั เองและนกั เรยี นเปน็ ทกุ ข์ โดยพยายาม ฝืนให้ความเปน็ จรงิ เข้ากับจินตนาการของตัวเองท่เี ปน็ ไปไมไ่ ด้ เอาละ นั่นคือข้อเสียของการสอน ถ้าคุณยังอ่านหนังสือเล่มนี้ ยังคิดว่าอยาก เปน็ ครูตอ่ ไป แสดงวา่ คุณไมย่ อ่ ทอ้ และมองโลกในแงด่ ี ซ่งึ เปน็ คุณลักษณะท่ดี ี 2 อย่าง ของครูในอนาคต คุณคิดถูกแล้วที่ยังมีความหวัง เพราะการสอนมีข้อดีมากกว่าและ สำ�คญั กวา่ ข้อเสียมากมายนกั การสอนเปน็ วชิ าชพี ทว่ี เิ ศษสดุ ในโลก ในฐานะครู คณุ ท�ำ ประโยชนท์ เ่ี ปน็ รปู ธรรม โดยตรงใหก้ บั อนาคตของประเทศและของโลก ดว้ ยการชว่ ยใหเ้ ดก็ ๆ มคี วามรแู้ ละทกั ษะ 46 คณุ รวู้ า่ ก�ำ ลงั ท�ำ งานทม่ี เี กยี รติ และใชช้ วี ติ อยา่ งมเี ปา้ หมาย การสอนใหค้ วามทา้ ทายและ

โอกาสทจี่ ะเตบิ โตอยา่ งไม่ส้ินสุด ทกุ ๆ วนั การสอนจะทดสอบทักษะการส่ือสารระหว่าง คุณเหมาะ... บคุ คล ความรดู้ า้ นวชิ าการ หรอื ภาวะผนู้ �ำ ของคณุ วนั ดคี นื ดี คณุ จะถกู ทดสอบทง้ั สามดา้ น และคุณจะสอบผ่านทุกอย่าง ในฐานะครู คุณมีโอกาสจะแบ่งปันความหลงใหลในการ เรียนรู้กับเด็กๆ หากเป็นครูที่ดี คุณจะสร้างแรงบันดาลใจ แรงจูงใจ และท้าทายให้ นกั เรยี นพฒั นาจดุ เดน่ และพรสวรรคข์ องตวั เอง และคณุ จะเบกิ บานใจอยา่ งไมม่ ที เ่ี ปรยี บ เมอ่ื คนหนง่ึ ในกลมุ่ นนั้ (ปกตจิ ะมมี ากกวา่ หนง่ึ คน) ตระหนกั วา่ คณุ ไดท้ �ำอะไรใหน้ กั เรยี น มากแคไ่ หน แลว้ กลบั มากอดคณุ และขอบคณุ ทง้ั นำ้� ตา คณุ จะรอ้ งไหไ้ ปดว้ ย และกลบั บา้ น มาเลา่ ใหค้ รอบครวั กบั เพอ่ื นๆ ฟงั แลว้ ทกุ คนจะพากนั นำ้� ตาซมึ และพอเขา้ นอนในคนื นนั้ สง่ิ สดุ ทา้ ยทคี่ ณุ จะคดิ กอ่ นหลบั ไปกค็ อื ฉนั ไดท้ �ำความดี ฉนั ไดช้ ว่ ยใหเ้ ดก็ คนหนงึ่ กลายเปน็ ผู้ใหญ่ท่ีประสบความส�ำเร็จ และคนื นั้นคณุ จะนอนหลับฝันดีท่ีสุด สดุ ยอด ดีเย่ียม หรอื แคด่ กี ็พอแล้ว เรามีครู 3 แบบคือ สุดยอด ดีเยี่ยม และดี (แน่นอนเรามีครูธรรมดาๆ และน่าเศร้า ทีม่ ีครูแย่ๆ ดว้ ย แต่การสอนไม่ดเี ปน็ สง่ิ ทย่ี อมรบั ไมไ่ ด้และใช้เป็นข้ออา้ งไม่ไดด้ ว้ ย ฉะน้ันเราจะไมค่ ยุ เรือ่ งวิธสี อนท่ไี ม่ดีในที่นี้) คณุ จะตัดสินใจเปน็ ครแู บบไหนก็ขึ้นกับ จุดแข็งส่วนตัว ความสัมพันธ์ใกล้ชิด เป้าหมายในวิชาชีพ และลำ�ดับความสำ�คัญ ของสง่ิ ตา่ งๆ ของตวั เอง กอ่ นจะเรม่ิ สอน ขอใหพ้ จิ ารณาอยา่ งจรงิ จงั วา่ ตวั เองมเี วลา และพลงั ทางอารมณท์ จ่ี ะท�ำ งานนอกบา้ นไดม้ ากแคไ่ หน ใหไ้ ตรต่ รองชวี ติ ความสมั พนั ธ์ ความรับผิดชอบทางการเงินและทางอารมณ์ เป้าหมายส่วนตัวและทางอาชีพ ใหถ้ ่ถี ว้ น ถ้าคดิ วา่ การพจิ ารณาชวี ติ ของตวั เองอยา่ งเปน็ กลางท�ำ ไดย้ าก ใหป้ รึกษา เพอ่ื นหรอื ญาตสิ นทิ ซง่ึ อาจชว่ ยใหไ้ ดม้ มุ มองทด่ี ขี น้ึ เชน่ ถา้ พส่ี าวหรอื นอ้ งสาวบอกวา่ คุณชอบใส่เสื้อผ้าราคาแพงและสามีเตือนว่า เวลาเจอเรื่องเครียดๆ คุณจะใจร้อน และชา่ งตเิ กนิ จ�ำ เปน็ คณุ คงตอ้ งตดั สนิ ใจวา่ พรอ้ มจะซอ้ื เสอ้ื ผา้ ใหน้ อ้ ยลง และพยายาม อยา่ งหนักให้ใจเย็นไดห้ รอื เปลา่ ใหต้ ดั สนิ ใจวา่ อะไรส�ำ คญั ส�ำ หรบั ตวั เอง และควรใหค้ วามส�ำ คญั กบั อะไรในชวี ติ เป็นอันดับแรก ลูกๆ พ่อแม่ คู่สมรส หรือแฟนจะรู้สึกว่าถูกทอดทิ้งหรือไม่ ถ้าคุณใช้ 47

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด เวลาวา่ งไปวางแผนการสอนหรอื ใหค้ �ำ ปรึกษานกั เรยี น คุณตอ้ งกักตนุ พลงั ทางอารมณ์ ไว้มากแค่ไหนในตอนกลางวัน เพื่อจะได้มีเหลือสำ�หรับครอบครัวในตอนกลางคืน คณุ สบายใจท่ีจะใหค้ �ำ ปรึกษานักเรยี นในเรือ่ งสว่ นตวั หรือเปล่า หรือจะทิง้ ใหเ้ ป็นหนา้ ท่ี ของพ่อแม่และผูป้ กครองของเด็กคนนนั้ ไม่มีคำ�ตอบถูกหรือผิดสำ�หรับคำ�ถามเหล่านี้ แต่ถ้ารู้คำ�ตอบก่อนเริ่มสอน คุณจะเป็นครูที่มีความสุขและประสบความสำ�เร็จมากขึ้น ไม่ใช่ว่าทุกคนจะเป็น หรือ ควรเปน็ ยอดคณุ ครไู ด้ และการเปน็ ครทู ด่ี เี ยย่ี ม หรอื ครทู ด่ี ี กเ็ ปน็ เรอ่ื งทย่ี อมรบั ไดเ้ ตม็ รอ้ ย (แต่การสอนไมด่ ีเป็นส่ิงท่ียอมรบั ไม่ได)้ การสอนแบบยอดคณุ ครตู อ้ งใชพ้ ลงั ทางกาย ทางอารมณ์ และทางใจอยา่ งสงู สดุ ยอดคณุ ครมู กั จะมาถงึ โรงเรยี นแตเ่ ชา้ และท�ำงานอยจู่ นคำ�่ แถมยงั ไปเขา้ สมั มนา ไปเรยี น หลักสูตรการศึกษาต่อเน่ือง ไปเป็นอาสาสมัครในกิจกรรมของนักเรียน และมีเวลาให้ นักเรยี นทต่ี อ้ งการความช่วยเหลือพเิ ศษท้งั ในและนอกห้องเรยี นเสมอ เพราะพวกยอด คุณครูผูกมิตรกับนักเรียนจนแน่นแฟ้นแล้ว จึงไม่ต้องเสียเวลาและพลังมากมายไปกับ การสรา้ งวนิ ยั ในหอ้ งเรยี น ทงั้ สองฝา่ ยมที งั้ การใหแ้ ละรบั เหมอื นมนี ำ�้ ขน้ึ นำ้� ลง การสอน จงึ ท�ำใหเ้ บกิ บานมคี วามสขุ เหมอื นเวลาทน่ี กั วง่ิ ออกก�ำลงั กายจนรา่ งกายหลง่ั สารเอน็ ดอรฟ์ นิ ท่ีท�ำให้มีความสุขออกมา ท�ำให้ติดใจและออกก�ำลังกายไปเร่ือยๆ แต่น่าเสียดายที่ถ้า ไม่ใช่คนพเิ ศษทม่ี พี ลงั ตามธรรมชาตอิ ย่างเหลือเฟอื หรอื ไม่ใชค่ นทพี่ ยายามท�ำให้ตัวเอง กระปรีก้ ระเปร่าอยู่เปน็ ประจ�ำ พวกยอดคุณครอู าจจะเหน่อื ยจนหมดแรงทั้งกายและใจ การสอนแบบยอดคณุ ครตู อ้ งอาศยั ความพยายามทางกายและใจอยา่ งใหญห่ ลวง และอาจตอ้ งใช้เงนิ สว่ นตัวกับกจิ กรรมต่างๆ ถา้ คุณเป็นโสด ไมม่ ีลกู ไม่มีภาระ ก็อาจจะ เลอื กอุทศิ พลงั อันมหาศาลท่มี อี ยู่ไปกบั การสอนสักระยะหนงึ่ แต่ถา้ เป็นแม่ทเ่ี ล้ียงลกู อยู่ คนเดียว และมีลูกเล็กๆ 3 คน มีเพื่อนสนิท หรือแฟนที่ใกล้ชิดสนิทสนม คุณอาจจะ ไม่อยาก หรือไม่สามารถอุทิศพลังใจที่จำ�เป็นสำ�หรับการเป็นยอดคุณครูได้ การมีลูก ไม่ได้หมายความว่าคุณไม่มีคุณสมบัติเหมาะกับการเป็นยอดคุณครู เพียงแต่คุณต้อง มั่นใจว่าครอบครัวเข้าใจและสนับสนุนการสอนของคุณ ถ้าลูกๆ ปรับตัวได้ดี สร้างแรง จูงใจให้ตัวเองได้ และเคารพคุณกับสามีของคุณอย่างเต็มที่ ถ้าสามีของคุณสนับสนุน 48 เป้าหมายในอาชพี ของคุณ และถ้าคณุ เปน็ คนมพี ลงั สงู คณุ อาจจะรับมอื กับความเครียด

ของการสอนแบบยอดคณุ ครไู ดเ้ ปน็ อยา่ งดี แตถ่ า้ เปน็ ยอดคณุ ครไู มไ่ ด้ กอ็ ยา่ บบี คน้ั ตวั เอง คุณเหมาะ... เพราะแค่เปน็ ครทู ีด่ เี ยยี่ มหรือครทู ี่ดีก็ถือวา่ ประสบความส�ำ เรจ็ อยา่ งแท้จริงแล้ว ครทู ด่ี เี ยย่ี มสนกุ กบั งานกจ็ รงิ แตจ่ ะจ�ำ กดั เวลาและพลงั ทจ่ี ะอทุ ศิ ใหก้ บั การสอน 49 ครูแบบนี้จะใส่ใจและทำ�ดีที่สุดเพื่อช่วยนักเรียน แต่จะไม่ทำ�ให้ครอบครัวเดือดร้อน พวกเขายอมท�ำ งานลว่ งเวลา เพราะจะสอนไดด้ กี ต็ อ้ งท�ำ งานลว่ งเวลาฟรี (เชน่ ใหค้ ะแนน รายงาน วางแผนการสอน และดูแลนกั เรียนเวลาไปทัศนศกึ ษา) แต่จะตัง้ ขีดจ�ำ กัดไว้ว่า จะท�ำ งานล่วงเวลาได้มากแค่ไหน และไม่ท�ำ เกนิ นั้น การสอนแบบดเี ยย่ี มตอ้ งอาศยั พลงั และคา่ ใชจ้ า่ ยนอ้ ยกวา่ การสอนแบบสดุ ยอด แตถ่ ้าไมร่ ะมดั ระวงั ก็อาจท�ำให้หมดแรงได้เหมอื นกนั คณุ จึงตอ้ งเผอ่ื เวลาส�ำหรับตัวเอง กับครอบครัว และอาจจะต้องอธิบายให้เพ่ือนๆ กับครอบครัวฟังมากกว่าหนึ่งครั้งว่า งานทีท่ �ำอย่สู �ำคญั มากและตอ้ งใชเ้ วลาตอนเยน็ กบั ช่วงสุดสัปดาห์ท�ำบทเรยี นกับพฒั นา ทกั ษะ ขอยำ้� อกี ครง้ั ว่า ถา้ รูว้ า่ ตวั เองท�ำงานหลายอย่างพร้อมกันไมไ่ ด้อยา่ งท่คี ิด ก็อย่า บีบคนั้ ตัวเองจนเกนิ ไป โดยเฉพาะในชว่ ง 2-3 ปแี รกทเี่ ริ่มเปน็ ครู แค่ท�ำงานพนื้ ๆ ของ การสอนไดด้ กี ็ถือวา่ ประสบความส�ำเรจ็ มากพอแลว้ และนกั เรียนก็ยงั ก้าวหนา้ ต่อไปได้ ในหอ้ งเรียนของครดู ีๆ แบบสมยั ก่อน ครทู ่ีดกี ท็ �ำ งานไดด้ เี ช่นกัน และรขู้ อ้ จำ�กัดของตวั เอง ครูแบบนีจ้ ะแบ่งเวลางาน กบั เวลาสว่ นตวั อย่างชดั เจน ไม่ดหู มิน่ นักเรยี น และท�ำ ดที ่สี ุดเพ่อื รบั ประกันวา่ นักเรยี น ทุกคนจะได้เรียนรู้สิ่งที่จำ�เป็นสำ�หรับการศึกษาในระดับถัดไป แต่ไม่รู้สึกว่าจะต้อง รบั ผดิ ชอบชว่ ยเหลอื นกั เรยี นทกุ คนใหไ้ ปไดต้ ลอดรอดฝง่ั ครทู ด่ี มี าถงึ โรงเรยี นเชา้ พอทจ่ี ะ มีเวลาเตรียมการสอน แต่จะไม่ให้เวลาให้นักเรียนก่อนเวลาเรียนหรือช่วงพักอาหาร กลางวนั จะไมใ่ ชเ้ วลาหลายช่วั โมงหลงั เลิกเรยี นเพื่อพูดคยุ แบบไม่เป็นทางการหรอื ให้ คำ�ปรกึ ษา ถงึ เวลาโรงเรยี นเลิก ก็จะปิดประตหู ้องเรยี น แล้วหันไปใส่ใจกับชีวิตสว่ นตวั การศกึ ษา งานอดเิ รก เพอื่ นๆ และครอบครัวของตัวเองแทน การแบ่งโลกของงานกบั โลกส่วนตัวอย่างเด็ดขาดท�ำ ใหค้ รทู ดี่ มี ีพลังใจสำ�รองไว้มากพอ จงึ สนุกกบั การเป็นครไู ด้ ยาวนานและประสบความส�ำ เรจ็ พวกเขารสู้ กึ เศรา้ สรอ้ ยทต่ี อ้ งโบกมอื ลาพวกครทู ด่ี เี ยย่ี ม กับยอดคุณครูที่ประเมินพลังของตัวเองไว้สูง แต่กลับหมดไฟหลังจากทุ่มสอนสุดตัว ไปไดเ้ พยี งไม่ก่ปี ี

ครูประณีตคิดนอกกรอบ: ่ยัวใ ้หนึก ฝึกให้ ิคด บางครั้งครูพวกนี้สารภาพว่า รู้สึกผิดนิดหน่อยที่ไม่มีพลังหรือความสามารถ ตามธรรมชาตทิ จ่ี ะเปน็ ยอดคณุ ครู แตฉ่ นั บอกพวกเขาอยา่ งจรงิ ใจเตม็ รอ้ ยวา่ อยา่ ละอาย ทเ่ี ปน็ ครทู ด่ี ที กุ วนั ไมใ่ ชว่ า่ ทกุ คนจะเปน็ นกั รอ้ งเพลงรอ็ กยอดนยิ มได้ และทกุ คนไมจ่ �ำ เปน็ ต้องทำ�แบบนั้น โลกต้องการคนทุกแบบ คนที่พอใจที่ทำ�งานได้ดี คนที่เลี้ยงดูลูกได้ดี คนทใ่ี สใ่ จเพอื่ นบ้าน และคนทที่ �ำประโยชน์ให้ชมุ ชน รวมทัง้ คนทีร่ ูส้ ึกอยา่ งแรงกลา้ วา่ จะตอ้ งสรา้ งและประดษิ ฐอ์ ะไรสกั อยา่ ง หรอื ตอ้ งแสวงหาชอื่ เสยี งกบั ความรำ�่ รวย ไมใ่ ชว่ า่ ครทู กุ คนจะอยากเปน็ หรอื ตอ้ งการเปน็ ครทู อี่ ทุ ศิ ตนเพอ่ื นกั เรยี นอยา่ ง ไคยเ์ ม เอสคาลานเต หรอื เอสเม โคเดลล์ มนี กั เรยี นนบั ลา้ นๆ คน ในประเทศนที้ ก่ี �ำลงั เรยี นรจู้ ากครธู รรมดาๆ และรกั ครธู รรมดาๆ ทีส่ อนพวกเขาอยทู่ ุกว่วี ัน ฉันอาจจะมีอคติ แต่เชอื่ ว่าครูธรรมดาๆ ทสี่ อนนกั เรยี นอยทู่ กุ วนั เปน็ วรี บรุ ษุ และวรี สตรเี ชน่ กนั (ฉนั แนใ่ จวา่ นกั เรยี นนบั ลา้ นๆ คน ในประเทศน้ีกค็ ดิ แบบน้)ี ไม่วา่ จะเลือกเปน็ ยอดคุณครู ครทู ดี่ เี ยีย่ ม หรอื ครทู ่ดี ี คณุ กย็ ังท�ำ ประโยชนใ์ ห้ สังคม ทำ�งานที่มีเกียรติและสำ�คัญ รวมทั้งช่วยสร้างอนาคตของประเทศ นอกจาก ตัวคุณเอง นักเรียน และหัวหน้างานเพียงไม่กี่คนแล้ว อาจไม่มีใครรู้ว่าคุณได้อุทิศพลัง ให้กับงานไปมากแค่ไหน แต่เราไม่ได้มาเป็นครูเพราะอยากให้คนยกย่องหรือเพราะ รางวัล ไม่ได้มาสอนเพราะอยากได้ชื่อเสียง แต่เพราะเชื่อว่าเป็นงานที่สำ�คัญ การสอน แบบสดุ ยอดเปน็ เหมอื นการวิง่ มาราธอนอยคู่ นเดียวในความมดื มคี นแค่ไม่ก่ีคนสงั เกต เห็นวา่ คณุ กำ�ลังทำ�อะไร และแมจ้ ะเห็น ก็อาจไม่ใสใ่ จมากนกั แตก่ ารไมม่ ีใครจดจ�ำ งาน ของคณุ กลบั ยับย้ังคุณไมไ่ ด้ คุณยงั เบกิ บานใจไปกบั ความตน่ื เต้นและความพึงพอใจทไ่ี ด้ วงิ่ ไปถงึ เส้นชัย และคุณคอื ผชู้ นะตัวจรงิ เรียนรู้เพมิ่ เติม ลองสมมตดิ วู า่ คณุ ปรารถนาจะชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ อยา่ งจรงิ จงั หลงใหลวชิ าทต่ี วั เองสอน มีพื้นฐานการศึกษาที่มั่นคง และได้ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพครูจากสถาบันฝึก อบรมครทู ีผ่ า่ นการรบั รอง แลว้ ความหลงใหล แรงจงู ใจ การศึกษาและการฝกึ อบรม 50 เพียงพอไหม ฉันตอบเสียงดังฟังชัดเลยว่า “ไม่พอ” คุณสมบัติพวกนั้นช่วยสร้าง