หนังสือ-บทเรียนและสภาพปัญหาเกี่ยวกับเสรีภาพในการชุมนุม - อ.สมชาย

1. สิทธกิ ารชมุ นมุ . l. นัทมน คงเจริญ, ผูแตงรวม. ll. ปารณ บญุ ชว ย, ผแู ตงรว ม. lll. ชือ่ เรือ่ ง 342.0854 978-616-476-138-4 สสว. 63-59-800.0 สำนักสง เสริมวชิ าการรัฐสภา 800 บรษิ ทั ธรรมดาเพรส จำกัด 86 ซอย 50/1 ถนนจรัญสนทิ วงศ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพฯ 10700 โทร.0-2883-0342-4 แฟก ซ 0-2435-6960 0-2141-9563-77 0-2143-8175 195

3 คำ� นำ� สทิ ธิ นการชมุ นมุ สาธารณ เปน สทิ ธิ ทม่ี คี วามสาคญั แล ถอื เปน สทิ ธเิ สรภี าพขนั พนื ฐานของบคุ คลทส่ี ามารถกร ทา ด นร บอบ ปร ชาธปิ ตย ทงั นปี ร เทศ ทย ดม กี ารกา นดแล รบั รองเสรภี าพ นการชุมนุม วครังแรกตังแต รัฐธรรมนูญแ งราชอาณาจักร ทย พทุ ธศกั ราช 2492 ตลอดมาจนถงรฐั ธรรมนญู บบั ปจจบุ นั โดยสงิ่ นี แสดง เ นวาปร เทศ ทยยอมรับการรับรองสิทธิเสรีภาพของ การชุมนุมสาธารณ อยางตอเน่ือง นขณ เดียวกันบางครัง การชุมนุมสาธารณ อาจสงผลกร ทบดานลบตอสังคมโดยรวม ากการชุมนุมนันปราศจากขอบเขต จงทา มีความจาเปนตองมี ก มายกา นดขอบเขตของการชมุ นมุ แตก ารกา นดขอบเขตนนั จ ตอ ง มก ร ทบตอ สทิ ธเิ สรภี าพ นการชมุ นมุ สาธารณ ของปร ชาชน อยา ง รกตาม การตคี วามแล การบงั คบั ชพ ร ราชบญั ญตั กิ ารชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 นปจจุบัน ดถูกวิพากษวิจารณวาบัญญัติ เปดชอ ง ม กี าร ชด ลุ ยพนิ จิ จนอาจนา ปสกู ารจากดั สทิ ธขิ นั พนื ฐาน นการแสดงออกทางความคดิ ของปร ชาชน

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ยี วกับเสรีภาพในการชุมนมุ 4 เพ่ือการปรบั ปรุงพระราชบญั ญัติการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 สถาบันพร ปกเกลา จงจัด มีการวิจัย เร่ือง บทเรียน แล สภาพปญ าเกี่ยวกับเสรีภาพ นการชุมนุมเพื่อการปรับปรุง พร ราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 ภาย ตโครงการ ศกษาวิเครา ก มายที่มีผล ชบังคับอยู ซ่งศกษาวิจัยโดย รองศาสตราจารยสมชาย ปรีชาศิลป กลุ แล คณ เพื่อศกษาแล จดั ทาขอ เสนอแน สา รบั ปรบั ปรงุ ก มาย ม คี วามสอดคลอ งกบั ลกั การพนื ฐานทวี่ า ดว ยสทิ ธเิ สรภี าพของบคุ คล แล วงั เปน อยา งยงิ่ วารายงานวิจัย บับนี จ เปนขอมูลสาคัญสา รับ ายนิติบัญญัติ นการนา ปปร กอบการพจิ ารณา นปร เดนทเี่ กย่ี วกบั การปรบั ปรงุ แก ขตอ ป ศาสตราจารยว ุ สิ าร ตนั ชย เลขาธกิ ารสถาบนั พร ปกเกลา

5 บทสรปุ สำ� หรบั ผบู้ ริหำร การชุมนุมสาธารณ ถูกพิจารณาวาเปนเสรีภาพท่ีมีความสาคัญ น ร บอบเสรปี ร ชาธปิ ตย โดยเปน เสรภี าพปร การ นง่ ทจ่ี แสดง  เ นถงความคดิ เ น รอื ความตอ งการของปร ชาชน นการนาเสนอ รือผลักดันแนวความคิดของตนเองตอสาธารณ แล รัฐบาลที่มี อานาจอยู น ว งเวลานนั การรบั รองเสรภี าพ นการชมุ นมุ สาธารณ ดปราก อยางกวางขวางทัง นก มายร วางปร เทศแล น ก มายภาย นของปร เทศตาง ซ่งถูกพิจารณาวาเปนปร เทศ ทีร่ บอบปร ชาธปิ ตย ดล ง ลกั ปกฐานอยางม่ันคง แมวา นรัฐธรรมนูญของ ทยจ ดมีการรับรองเสรีภาพ นการชุมนุมมาตังแตรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2492 รวมถงรัฐธรรมนูญ บับถาวรสวน ญก ด การรับรองเสรีภาพดังกลาวสืบเน่ืองมา รวมถงรฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2560 อยา ง รกตาม ยงั มม กี มายลาดบั พร ราชบัญญัติเก่ียวกับการชุมนุมสาธารณ โดยตรง แตภาย ลัง จากความขัดแยงทางการเมืองที่ดาเนินมาอยางตอเนื่อง นชวง ทศวรรษ 2550 รวมถงการชุมนุมสาธารณ ขนาด ญซ่งเกิดขน

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ยี วกับเสรภี าพในการชุมนมุ 6 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบัญญตั กิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 อยางบอยครังของปร ชาชนกลุมตาง น วงเวลาดังกลาว ดกลายเปนขอกลาวอางท่ีนามาสูการบัญญัติ พ.ร.บ. การชุมนุม สาธารณ ขนเมื่อ พ.ศ. 2558 บทบัญญัติของก มาย นลักษณ ดงั กลา ว ดเ ปลยี่ นแปลงแนวทางการบริ ารจดั การการชมุ นมุ สาธารณ ซ่งสามารถกลาว ดวาแตเดิมมาเปน ป นลักษณ ของการบริ าร จัดการภาย ลงั มาเปน แนวทางการบริ ารจัดการกอ น แมวา นการจัดทารางพร ราชบัญญัติดังกลาวจ มีการ เ ตุผลวา เพื่อเปนการคุมครองเสรีภาพ นการชุมนุมสาธารณ ของปร ชาชน รวมทังการคุมครองปร โยชนของสวนรวม รือ ความปลอดภัยของสาธารณ ปพรอมกัน แตภาย ลังจากท่ีมีการ ปร กาศ ชเมื่อ พ.ศ. 2558 จวบจนกร ทั่งเดือนกรก าคม 2562 พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ ดก ลายเปน ก มาย บบั นง่ ซง่ ถกู โตแ ยง มาอยางตอเนื่องวาเปนก มายท่ีคุกคามตอเสรีภาพ นการชุมนุม สาธารณ งานวจิ ยั ชนิ นจี งตอ งการศกษาถงบทเรยี นแล สภาพปญ า ที่เกิดขนแล ขอเสนอแน สา รับการแก ขปรับปรุงเพื่อ  พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ เปน ก มายทมี่ งุ คมุ ครองเสรภี าพของปร ชาชน

7 1. สภาพปัญหาของเสรีภาพในการชุมนุมตาม พ.ร.บ. การชมุ นุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 ภาย ลงั จากการปร กาศ ช พ.ร.บ. การชมุ นุมสาธารณ ก มาย บับนี ดกลายเปนเคร่ืองมือท่ีสาคัญ นการควบคุมแล บน่ั ทอนเสรภี าพ นการชมุ นมุ ของปร ชาชนอยา งสาคญั ากพจิ ารณา จากสภาพปญ าทเ่ี กดิ ขน สามารถกลา ว ดว า ปจจยั สาคญั 3 ปร การ ท่ีมีผลตอการทา  พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 แปรสภาพ ปเปนก มายท่ีควบคุมแล จากัดการชุมนุมสาธารณ ดังนี ปร การแรก บทบัญญัติของก มายท่ีมุงจากัดเสรีภาพ นการชุมนมุ สาธารณ บทบญั ญตั ติ าม พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 มที งั นสว นทส่ี ง ผลกร ทบโดยตรงตอ เสรภี าพ นการชมุ นมุ สาธารณ ดวยการนิยามความ มายแล ขอบเขตของการชุมนุมสาธารณ ทอ่ี ยภู าย ตก มาย ส ามารถตคี วาม ดอ ยา งกวา งขวางครอบคลมุ กจิ กรรมแทบทกุ ปร เภท ก ลายเปน การกร ทาทอี่ ยภู าย ตก ารบงั คบั ของก มาย บบั นี แล นสว นทเี่ ปดโอกาส เ จา นา ทร่ี ฐั สามารถ ชอ านาจ นการจากดั เสรีภาพ ด นลกั ษณ เดยี วกนั ปร การท่ีสอง นวยงานของรัฐซ่ง มมีความเขา จแล มตร นกั ถงเสรภี าพ นการชมุ นุมสาธารณ

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกบั เสรภี าพในการชมุ นมุ 8 เพ่ือการปรบั ปรงุ พระราชบญั ญตั กิ ารชมุ นมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 เน่ืองจาก พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ ดกา นด  เจา นา ทข่ี องรฐั เขา มามสี ว นเกย่ี วขอ งอยา งมาก นการบริ ารจดั การ การชมุ นมุ สาธารณ จ พบวา นว ยงานของรฐั ทม่ี บี ทบาทเกย่ี วขอ ง ดกอ เกิดปญ าอยางสาคัญตอการชุมนุมสาธารณ ทัง นทาง ป บิ ตั แิ ล นการ ชอานาจ นา ทขี่ องตน บทบาทของ นว ยงานรฐั ทเ่ี กย่ี วขอ งอาจส ทอ น เ นถง ความ มพ รอ ม นการป บิ ตั ติ ามก มาย ความ มเ ขา จตอ บทบญั ญตั ิ ของก มาย ความ มเขา จตอลักษณ พืนฐานของการชุมนุม สาธารณ รวมถง น ลายครงั ทเ่ี จา นา ทรี่ ฐั ทเ่ี กยี่ วขอ ง ค วามสาคญั กับการควบคุมการชุมนุมสาธารณ มากกวาการปกปองเสรีภาพ นการชมุ นมุ ซง่ น ลายครงั มเ พยี งแตก ารบงั คบั ช พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 เพยี งอยา งเดยี ว ยงั มกี ารนาเอาก มายอนื่ รือคาส่ังคณ รัฐปร ารที่มุงจากัดสิทธิเสรีภาพของปร ชาชน มาบังคับ ช อันเปนการสรางความยุงยาก แกการ ชเสรีภาพ น การชุมนุมสาธารณ เพมิ่ มากขน ปร การทส่ี าม สถานการณก ารเมอื งภาย ตร บอบอานาจ นยิ ม โดยที่ พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 ดถ กู ปร กาศ ช น ว งเวลาทค่ี ณ รฐั ปร ารยงั คงมอี านาจ นทางการเมอื ง อนั เปน ชว งเวลาทค่ี ณ รฐั ปร ารยงั คงมอี านาจ นทางการเมอื งผา นการ ช อานาจอยา งเบดเสรจเดดขาดตาม มาตรา 44 ของรฐั ธรรมนญู 2557

9 แล ก ดมีการ ชอานาจของคณ รัฐปร ารตามมาตราดังกลาวนี สง่ั โยกยา ย รอื ปลดเจา นา ทขี่ องรฐั จานวน มน อ ย นกรณที ม่ี กี าร ป ิบัติงานท่ี มสอดคลองกับแนวนโยบาย รือความตองการของ คณ รัฐปร าร ดังนัน จงเปนที่คาด มาย ดวาการป ิบัติ นาที่ ของเจา นาท่ีรัฐ น วงเวลาดังกลาวยอม มอาจดาเนิน ป ดอยาง เปนอสิ ร รอื เปน การทา นา ทีท่ ว่ี างอยูบน ลักการทางก มาย เพยี งอยา งเดียว โดยที่งานวิจัยชินนีเปนการศกษา น วงเวลานับตังแต พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 ปร กาศ ชเ มอื่ พ.ศ. 2558 มาจนกร ทง่ั ถงเดอื นกรก าคม พ.ศ. 2562 ซง่ คณ รฐั มนตรชี ดุ ม ดเขาดารงตาแ นง บทเรียนแล สภาพปญ าของเสรีภาพ นการ ชมุ นมุ สาธารณ ทเ่ี กดิ ขนจงอยู น ว งเวลาทคี่ ณ รฐั ปร ารยงั คงมี อานาจ นการบริ ารบา นเมอื ง ป เิ สธ ม ดว า เงอื่ น ขดงั กลา วยอ ม มผี ลกร ทบตอ การป ิบัติ นา ท่ขี องเจา นา ท่ีรัฐ มม ากกนอย 2. ขอ้ เสนอแนะ: กฎหมายทรี่ บั รองเสรภี าพในการชมุ นมุ สาธารณะ จากบทเรียนแล สภาพปญ าที่เปนผลมาจากการชุมนุม สาธารณ นับตังแต พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 มีผล ชบ งั คับสบื เนื่องมาจนกร ทั่งเดอื นกรก าคม พ.ศ. 2562 งานวจิ ยั บับนมี ขี อเสนอแน ดังตอ ปนี

บทเรียนและสภาพปญั หาเก่ยี วกับเสรีภาพในการชุมนุม 10 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั กิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 2.1 ขอ้ เสนอในระยะส้นั ตอ่ เจา้ หนา้ ที่ตา� รวจ นว ยงานของรฐั ทเี่ กย่ี วขอ งโดยตรงกบั การชมุ นมุ สาธารณ ตามก มายนีกคือเจา นาที่ตารวจ ซ่งมีอานาจอยางกวางขวาง ทัง นดานของการตีความ การ ชอานาจตามก มาย การส่ัง าม การชุมนุม เปนตน อันกลาว ดวาเปน นวยงานท่ีเปนจุดเริ่มตน ทจ่ี ทา ก มาย บบั นสี ามารถถกู ช นฐาน ของเครอื่ งมอื ควบคมุ แล คกุ คามตอ เสรภี าพ นการชมุ นมุ สาธารณ ซง่ กเปน ทป่ี ร จกั ษช ดั วา น ว งเวลาทผ่ี า นมาภาย ตส ถานการณท างการเมอื งแบบอานาจ นยิ ม การบงั คบั ช พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 กดาเนนิ ป นทิศทางท่ีสนับสนุนตอผูมีอานาจ นทางการเมืองแล คุกคาม เสรภี าพ นการชมุ นุมของปร ชาชน อยาง รกตาม ภาย ตสถานการณทางการเมืองที่กาลัง เปลี่ยนแปลง ป เจา นาที่ตารวจควรปรับปรุงการดาเนินการแล สรางความเขา จเกี่ยวของกับการชุมนุมสาธารณ เพิ่มมากขน ซง่ จ นา ปสกู ารบริ ารจดั การกบั การชมุ นมุ สาธารณ ท่ี ม ดเ ปน การ ทาลายเสรภี าพดงั กลา วเ กเชน ทเ่ี คยเกดิ ขนมาอยา งตอ เนอื่ งภาย ต ร บอบอานาจนยิ ม

11 2.2 ข้อเสนอในระยะยาวต่อการจัดท�ากฎหมายท ี่ มุ่งรับรองเสรีภาพในการชุมนุมสาธารณะมากกว่าการควบคุม เสรภี าพในการชมุ นมุ จาเปน ทจ่ี ตอ งมกี ารสรปุ บทเรยี นแล ทบทวนสภาพปญ า อนั เปนผลมาจาก พ.ร.บ. การชุมนมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 เพื่อนา ปสูการจัดทารางก มายเพื่อคุมครองเสรีภาพ นการชุมนุม มี ความชดั เจนแล มงุ รบั รองเสรภี าพมากกวา ที่ ดเ กดิ ขน ทงั นี มปี ร เดน ท่ีตอง ดรับการพิจารณาแล ความสาคัญ โดยสามารถแยกออก เปน 3 ปร เดนสาคญั ดงั ตอ ปนี 1 ขอ เสนอเชงิ ลกั การ ก มายที่ถูกจัดทาขนตองมุง การรับรองแล คุมครอง เสรีภาพ นการชุมนุมเปน ัว จสาคัญ โดยตองเปนก มายท่ี สอดคลอ งกบั การรบั รองเสรภี าพ นการชมุ นมุ ตามที่ ดม กี ารรบั รอง ว นรัฐธรรมนูญ ซ่ง ด การรับรองการชุมนุมท่ีดาเนิน ปอยาง สงบแล ปราศจากอาวธุ ากจ เปดโอกาส ม กี ารจากดั การชมุ นมุ สาธารณ ดก ตองมีการกา นด วอ ยา งชดั เจน 2 ขอ เสนอ นเชงิ บทบัญญตั ิ ปร การแรก ตองทา บทบัญญัติท่ีเก่ียวกับการชุมนุม สาธารณ โดยตรงมคี วามชดั เจนขน มว า จ เปน นยิ ามของการชมุ นมุ สาธารณ พืนท่ีการจัดการชุมนุม เปนตน เพรา ากบทบัญญัติ มมีความชัดเจนแล ปลอย  นวยงานของรัฐเปนผู ชอานาจ

บทเรียนและสภาพปญั หาเก่ยี วกับเสรีภาพในการชมุ นุม 12 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั กิ ารชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 นการตีความ จ พบวาเจา นาที่รัฐมีแนวโนมท่ีจ ขยายขอบเขต การ ชอานาจแล สงผลกร ทบ เสรีภาพ นการชุมนุมสาธารณ ตองถกู จากัด รอื ถกู คกุ คามเปนอยางมาก ปร การที่สอง ตองทา  พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 เปน ก มาย บบั เดียวท่เี กยี่ วขอ งกับการจดั การชมุ นมุ เนอ่ื งจาก นปจจบุ นั แมจ มี พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 แตกจ พบวาเม่ือตองการจัดการชุมนุม ถูกตองตามก มาย ทาง ายผูจดั ชมุ นุมตองดาเนนิ การตามก มายอีก ลาย บับแล นว ยงานทเ่ี ก่ียวของ ลาย นวยงาน ปร การท่ีสาม ตองทา  นวยงานรัฐตร นักวาตนเอง มี นา ท่ี นการอานวยความส ดวก แ กก ารชมุ นมุ สาธารณ บทบาท นา ที่ นลกั ษณ ดงั กลา วนอกจากจ เปน การรบั รองเสรภี าพ นการ ชุมนุมแลวยังเปนสวนสาคัญที่จ ชวยลดผลกร ทบท่ีมีตอสวนรวม น ว งเวลาทมี่ กี ารชมุ นมุ สาธารณ เกดิ ขน นว ยงานรฐั พงตร นกั วา บทบาท นาท่ีของตนเองมิ ดอยูตรงกันขามกับผูชุมนุม ากเปน นวยงานท่ีมี นาท่ี นการทา เกิดการชุมนุมอยางสงบท่ีเปน ป ตามกรอบของก มาย ปร การทส่ี ี่ การยกเลกิ โทษทางอาญา น พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 การกา นดโทษการ า นก มายการชมุ นมุ สาธารณ ม ีโทษเปน การจาคกุ โดยที่การกร ทาความผดิ ทเี่ กดิ ขน เปน การ มด าเนนิ การ ค รบถว นตามขนั ตอนการจดั การชมุ นมุ ซง่ มิ ด มผี ลกร ทบโดยตรง รอื สรา งความเสยี ายอยา งรา ยแรง บ งั เกดิ ขน

13 ตอ สว นรวม การกา นดดว ยโทษจาคกุ จงเปน การ ชม าตรการทางอาญา ที่ มม คี วามสอดคลอ งกบั การรบั รองเสรภี าพ นการชมุ นมุ สาธารณ แตอ ยาง ด 3 ขอ เสนอเชิงกร บวนการ ปร การแรก กร บวนการ นการแจง การชุมนุมสาธารณ ตอ งมขี นั ตอนทเี่ ปน ร บบ ส ดวก แล สามารถเขา จ ดง า ย มิ ชเ ปน กร บวนการทข่ี นอยกู บั ความเขา จของ นว ยงานรฐั แตล แ ง แตล พืนทก่ี า นดเองตามความเขา จ ปร เดนสาคัญกคือตองทา การจัดการชุมนุมตองอยู ภาย ตร บบการแจง เพอ่ื ทราบมิ ชเ ปน ร บบการขออนญุ าต แมต าม พ.ร.บ. การชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 จ ดวาง ลักการ อยู ลกั ษณ ของการแจง เพอื่ ทราบสา รบั การจดั การชมุ นมุ สาธารณ ว แต นทางป บิ ตั ทิ เ่ี กดิ ขนจรงิ ดว ยการ ชอ านาจของเจา นา ทร่ี ฐั อยา ง กวา งขวาง ดท า ร บบการแจง เพอื่ ทราบ นทางนติ นิ ยั กลบั กลาย เปน ร บบการขออนญุ าต นทางพ ตินยั ปร การที่สอง กร บวนการโตแยงการ ชอานาจ นการ ส่ัง ามการชุมนุมสาธารณ รือการ ชอานาจ นลักษณ อื่น ที่ มีผลเปนการคุกคาม รือปดกันการชุมนุมสาธารณ นทุกขันตอน จ ตองมีการออกแบบเชิงกร บวนการที่ ทางดานผูจัดการชุมนุม สามารถจ โตแ ยง ดอ ยา งรวดเรวแล สอดคลอ งกบั ลกั ษณ พนื ฐาน ของการชุมนุมสาธารณ

บทเรียนและสภาพปญั หาเก่ียวกบั เสรภี าพในการชมุ นุม 14 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบัญญัตกิ ารชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 Executive Summary ll . l ll l l l . 1949, l ll l ll l l , ll ll ll ll 2017 . , l l. l, l l l l 2015.

15 l ll l ll . , ,l l l ll l l ., 2015 l l 2019, l l l l. l l l 2015 ll l l. 1. The problems of freedom of public assembly under the Public Assembly Act of 2015 ll , . ll l l l ,l 3 l l ll ll

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ยี วกับเสรภี าพในการชุมนุม 16 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั ิการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 , ll l l. l l l 2015 - l. ll l l l l, l l l l . l, l l , l l. l l 2015 l. ll l l. ll ll , , l, l ll l l l.

17 , l l l l l ,l -l ll l . l l l. l 44 , ll , l. l l l ll l . l 2014, l l l ll l l l ll 2015 l l 2019 , l l l ll . , l ll . l

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ียวกับเสรีภาพในการชมุ นมุ 18 เพ่ือการปรบั ปรงุ พระราชบญั ญตั ิการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 2. Recommendation: the law which guarantees the freedom of public assembly l ll ll ll 2015 ll l 2019, ll 2.1 Short term recommendation for the police ll l l l, , ,l , l l l. l l ll l l l. l, ,l l l ll l l l. 2.2 Long term recommendation for revising the law to which guarantee the freedom of public assembly rather than restriction ll l

19 l l ll , ., ll 3l ll l l. 1 ll ll l l l. l ll l ll l l l, l. , l, l l. 2 l ll l, , l. l l ll ll ll ll , l l.

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ียวกับเสรีภาพในการชมุ นุม 20 เพ่ือการปรบั ปรงุ พระราชบัญญตั กิ ารชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 , ll l l ll l l ll l l. l l l ll l . , , ll l l. l l l. ll l , l ll l . l ll , ll ll ll l ll l. l l l , l l.

21 3 , l l , ,l . l l , l l. ll l l .l , ,l l l l l 2015 l l, l l ll . , . ll l , l l l ll l l l ll l.

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรภี าพในการชุมนมุ 22 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั ิการชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558

23 สำรบญั คานา นา บทสรุปสา รบั ผูบ ริ าร 3 สารบัญ 5 บทท่ี 1 บทนา 14 23 1.1 ที่มาแล ความสาคัญของปญ า 27 1.2 วัตถุปร สงค 29 1.3 ปร โยชนที่คาดวา จ ดรบั 32 1.4 ทบทวนวรรณกรรม 32 1.5 แนวทาง นการศกษา 33 บทที่ 2 ก มายการชุมนมุ สาธารณ นสงั คม ทย 46 2.1 พั นาการของก มายชมุ นุมสาธารณ 49 51 ของปร เทศ ทย

บทเรียนและสภาพปัญหาเก่ยี วกับเสรีภาพในการชุมนุม 24 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบัญญัตกิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 2.2 สาร สาคญั ของ พ.ร.บ. การชมุ นมุ สาธารณ 63 พ.ศ. 2558 84 2.3 กรณศี กษาเกีย่ วกับการ ชก มายการชุมนุม สาธารณ บทที่ 3 สภาพปญ าเกยี่ วกับเสรภี าพ นการชุมนุม 93 ตาม พ.ร.บ. การชุมนมุ สาธารณ พ.ศ. 2558 3.1. ความ มายแล ขอบเขตของการชมุ นุมสาธารณ 95 3.2 พืนที่ นการชุมนุมสาธารณ 101 3.3 การแจง แล การรับแจงการชุมนุมสาธารณ 119 3.4 การดแู ลการชุมนมุ สาธารณ 138 สทิ ธแิ ล นาที่ ของ ายตา ง 3.5 สภาพบงั คบั การส่งั ามการชุมนุม 153 แล บทกา นดโทษ บทที่ 4 คาตดั สนิ ของ ายตลุ าการ 183 นกรณีการชุมนมุ สาธารณ 185 195 4.1 การ มแจง การชุมนมุ ขอบเขตแล 200 ความ มายของการชุมนุมสาธารณ 4.2 การอุทธรณค าสง่ั าม รอื แก ขการชมุ นุม 4.3 การชมุ นุมผดิ ก มาย

25 บทท่ี 5 ก มายการชมุ นมุ สาธารณ ของตา งปร เทศ 207 ร่ังเศส เยอรมนี ส รัฐอเมรกิ าแล เกา ลี ต 209 5.1 ก มายการชมุ นมุ ของสาธารณรัฐ รงั่ เศส 225 5.2 ก มายการชมุ นุมของส พันธ 236 สาธารณรฐั เยอรมนี 247 5.3 ก มายการชุมนุมของส รัฐอเมรกิ า 5.4 ก มายการชมุ นุมของสาธารรฐั เกา ลี เกา ลี ต บทที่ 6 บทสรุปแล ขอ เสนอแน 273 6.1 บทสรุป บทเรียนแล สภาพปญ าของเสรภี าพ 277 นการชมุ นุมตาม พ.ร.บ. การชมุ นุมสาธารณ พ.ศ. 2558 6.2 ขอ เสนอแน ก มายท่รี บั รองเสรภี าพ 285 นการชุมนุมสาธารณ บรรณานกุ รม เอกสารปร กอบการปร ชุมกลมุ ยอ ย 291 ภาคผนวก 311 ภาคผนวก 1 312 ภาคผนวก 2 ขอ มลู เก่ยี วกับกรณศี กษาท่ี ช นงานวจิ ัย 339

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรภี าพในการชุมนมุ 26 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั ิการชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558

27 บทที่ 1 บทนำ�

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรภี าพในการชุมนมุ 28 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั ิการชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558

29 1.1 ทีม่ าและความส�าคัญของปัญหา การชุมนุมสาธารณ นับเปน ลักการสาคัญของสังคม น ร บอบเสรี/ปร ชาธิป ตย โดยถือเปนเสรีภาพพืนฐานท่ีจ ทา  การแสดงออกซ่งความคิดเ น รือความตองการของปร ชาชน นปร เดนปญ าตาง สามารถบังเกิดขน ด รัฐธรรมนูญภาย ต ร บอบเสรปี ร ชาธปิ ตยกจ ก ารรบั รองตอ เสรภี าพ นการชมุ นมุ เอา วอ ยา งชดั เจน แต นขณ เดยี วกนั การชมุ นมุ สาธารณ กมิ ชส ง่ิ ที่ กร ทา ดอ ยา งปราศจากขอบเขตเพรา การชมุ นมุ สาธารณ อาจสง ผลกร ทบ นทางลบ เกิดขน ดังนัน นอีกดาน น่งจงมีการจากัด ขอบเขตของการชุมนมุ เกิดขนพรอมกัน ปดวยเชนกัน แตก ารจากดั ขอบเขตดงั กลา วกอยบู น ลกั การวา มท า เ กดิ ผลกร ทบตอ ลกั การ ของการชมุ นุมสาธารณ นปร เทศ ทย มกี ารรบั รองเสรภี าพ นการชมุ นมุ วต งั แต รฐั ธรรมนญู พ.ศ. 24921 แล สบื เนอ่ื งตอ มา นรฐั ธรรมนญู เปน สว น ญ รวมถงรัฐธรรมนูญ บับปจจุบัน พ.ศ. 2560 อันเปนการยืนยันถง การยอมรับ ลักการดังกลาว วอยางตอเน่ือง แต นขณ เดียวกัน ก ดมีความพยายาม นการผลักดันก มายเพ่ือ เกิดการควบคุม การชุมนมุ สาธารณ มาดว ยเชนกนั 1 สา รบั การเรยี กรฐั ธรรมนญู แตล บบั นงานชนิ นี จ ชก ารเรยี กวา รฐั ธรรมนญู แล ตามดว ยป พ.ศ. ทป่ี ร กาศ ช เชน รฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2492, รฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2560

บทเรียนและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรภี าพในการชุมนมุ 30 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบญั ญัตกิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 เ ตผุ ลความจาเปน นการมกี มายการชมุ นมุ สาธารณ ขน จากเ ตุการณความวุนวายจากการชุมนุมครัง ญ เชน นเดือน ธันวาคม พ.ศ. 2551 เกิดการบุกยดทาอากาศยานที่กรุงเทพฯ นเดือนพ ษภาคม พ.ศ. 2553 การชุมนุมที่ราชปร สงค แล การ ชุมนุม นเดือนมกราคม พ.ศ. 2557 จนกร ท่ัง ดมีการปร กาศ ช พร ราชบญั ญตั กิ ารชมุ นมุ สาธารณ พ.ศ. 25582 โดยเปน ก มายท่ี ตอ งการกากบั แล ดแู ลการชมุ นมุ สาธารณ ของปร ชาชนกลมุ ตา ง แล มีผลบังคับ ชตังแตว นั ท่ี 13 สิง าคม พ.ศ. 2558 เปนตน มา ภาย ลงั จากการปร กาศ ชก มาย บบั นี ดม กี ารบงั คบั ชก มายเกิดขนอยางกวางขวางโดยมีปร ชาชนถูกดาเนินการ ตามก มายเปนจานวนมาก แล ดนามาซ่งการโตแยงปญ า จาก พ.ร.บ. การชุมนุมฯ น ลาก ลายแงมุม นเบืองตนปราก น 3 ปร เดนสาคญั คอื ปร เดนแรก ความคลมุ เครอื ของเนอื า น ก มาย ปร เดนที่สอง กร บวนการที่ยุงยากแล สลับซับซอน น การขออนญุ าต ปร เดนทส่ี าม การบงั คบั ชก มายของเจา นา ทร่ี ฐั นปร เดนแรก จ พบปญ าถงปญ าของการ มชัดเจน ของความ มายชมุ นมุ สาธารณ สถานทก่ี ารชมุ นมุ วา จ ครอบคลมุ กวางขวางเพียง ด ทัง นดานของจานวน เปา มาย รือพืนที่ของ การชมุ นมุ ทีอ่ ยภู าย ตบ งั คับของก มายมีขอบเขตเพียง ด 2 พร ราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณ 2558, ราชกิจจานุเบกษา เลม 132 ตอน 63 14 กรก าคม 2558 .

31 ปร เดนทสี่ อง นกรณที ีป่ ร ชาชนตองการแจง การชมุ นุม ตามก มายกจ พบวา ขนั ตอนมคี วามยงุ ยากวา จ ตอ งดาเนนิ การดว ย วธิ กี ารอยา ง ร รปู แบบแล ชอ งทางของเจา นา ทต่ี ารวจ นแตล แ ง กมีความแตกตางกัน ป รวมทังยังมีความยุงยากท่ีตองขออนุญาต นกรณีมีปร เดนที่เกี่ยวของกับก มายอื่น ทางผูจัดการชุมนุม กตองขออนุญาตกับ นว ยงานอนื่ อีก ปร เดนทส่ี าม สา รบั การบงั คบั ชก มายโดยเจา นา ทร่ี ฐั จ พบวา มี ลายกรณเี ปน การชมุ นมุ ทมี่ ลี กั ษณ กลเ คยี งกนั แตก ลบั ปราก วา เจา นา ทร่ี ฐั เลอื กดาเนนิ คดตี ามก มายกบั บางกลมุ เทา นนั รือ นกรณีท่ีมีการยื่นขออนุญาตกจ พบวาเจา นาท่ีรัฐกมีคาส่ัง มอ นญุ าตเปน สว น ญด ว ยเ ตผุ ลทแี่ ทบ มแ ตกตา งกนั แตอ ยา ง ด แล กร บวนการ นการอทุ ธรณต อ คาสงั่ ของเจา นา ทร่ี ฐั กตอ งปร สบ ปญ าวา มส ามารถกร ทา ดอยา งทนั ทว งที จากที่ ดกลาวมา ดแสดง เ นวาภาย ลังจากการ ปร กาศ ช พ.ร.บ. การชมุ นมุ ฯ เมอื่ พ.ศ. 2558 เปน ตนมาจวบจน กร ทง่ั ปจจบุ ัน พ.ศ. 2562 ก มาย บบั นี ดกอ เกดิ ปญ าตอ เสรีภาพ นการชุมนุมอยางสาคัญ รวมถง ดมีการแสดงความเ น แล วพิ ากษว จิ ารณต อ ก มาย บบั นอี ยา งกวา งขวาง งานวจิ ยั ชนิ นี จงตองการสารวจถงสภาพปญ าตาง ท่ีเกิดขนจากการบังคับ ช ก มาย บับนี เพื่อนามาสูการจัดทาแนวทางที่เปนขอเสนอ น การปรับปรุงก มายที่เกี่ยวของกับการชุมนุมสาธารณ มีความ สอดคลอ งกบั ลกั การเสรภี าพ นการชมุ นมุ นร บอบปร ชาธปิ ตย มากยิง่ ขน

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรภี าพในการชุมนมุ 32 เพ่ือการปรบั ปรุงพระราชบญั ญัตกิ ารชมุ นมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 1.2 วตั ถปุ ระสงค์ 1 เพื่อศกษาถงแนวคิดแล การรับรองเสรีภาพของ การชมุ นมุ นปร เทศตา ง ทอ่ี ยภู าย ตร บอบเสรี ปร ชาธิป ตย โดยเปรียบเทียบกับส รัฐอเมริกา ร่งั เศส แล เกา ลี ต 2 เพ่ือศกษาถงการรับรองแล การคุมครองเสรีภาพ นการชุมนุมสาธารณ ตามรัฐธรรมนูญ แล การ จากดั การคมุ ครองเสรภี าพ นการชมุ นมุ ตาม พ.ร.บ. การชุมนมุ ฯ 3 เพอื่ ศกษาถงสภาพปญ าทเี่ ปน อปุ สรรคตอ เสรภี าพ นการชุมนุมอันเกิดขนภาย ลังจากการบังคับ ช พ.ร.บ. การชุมนุมฯ รวมทังศกษาถงแนวทางการ แก ข พ.ร.บ. การชมุ นมุ ฯ 1.3 ประโยชนท์ คี่ าดวา่ จะไดร้ บั 1 ความรเู กย่ี วกบั แนวคดิ แล การรบั รองเสรภี าพของ การชมุ นมุ นร บอบเสรปี ร ชาธปิ ตยของปร เทศ ตาง

33 2 ความรเู กย่ี วกบั การรบั รองแล การคมุ ครองเสรภี าพ นการชุมนุมสาธารณ ตามรัฐธรรมนูญ แล การ จากดั การคมุ ครองเสรภี าพ นการชมุ นมุ ตาม พ.ร.บ. การชมุ นมุ ฯ 3 สภาพปญ าที่เปนอุปสรรคตอเสรีภาพ นการ ชุมนุมอันเกิดขนภาย ลังจากการบังคับ ช พ.ร.บ. การชมุ นมุ ฯ แล ขอ เสนอ นการปรบั ปรงุ ก มาย การชุมนุมสาธารณ มีความสอดคลองกับ ลัก การคุมครองเสรีภาพ นการชุมนุม นร บอบ ปร ชาธปิ ตย 1.4 ทบทวนวรรณกรรม มีงานศกษาท่ีเกี่ยวกับเสรีภาพ นการชุมนุมสาธารณ น สงั คม ทยเปน จานวน มน อ ย ทงั นอี าจแบง แนวทางการศกษา ดเ ปน 2 รปู แบบสาคญั ดแก ปร การแรก เปน การศกษาท่ีเนน นัก ป น การศกษาถงนยิ าม รอื ความ มายของเสรภี าพ นการชมุ นมุ รวมถง ขอบเขต รือเง่ือน ขทจี่ เปนขอ จากัดตอการชมุ นมุ สาธารณ รอื อาจกลาว ดวาเปนการศกษาที่เนน นัก นมิติทางดานนิติศาสตร ปร การทส่ี อง จ เปน การศกษาวจิ ยั ที่ ค วามสาคญั กบั ปราก การณ นการชมุ นมุ สาธารณ ทปี่ ราก ขน นแตล ว งเวลา รอื สถานการณ

บทเรียนและสภาพปญั หาเก่ียวกบั เสรีภาพในการชมุ นุม 34 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบญั ญตั ิการชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 วามีกร บวนการ รือการดาเนินการดวยการชุมนุมสาธารณ นลกั ษณ เชน ร ปร สบความสาเรจมาก รอื นอ ยเพยี ง ด รอื อาจ กลา ว ดว า เปน การศกษาทเ่ี นน นกั นดา นของขบวนการเคลอ่ื น ว ทางสังคมเปน สาคัญ 1.4.1 การศกึ ษาทเี่ น้นในมติ ิด้านนิติศาสตร์ การศกษาที่ ความสาคัญ นมิติทางนิติศาสตรมักเปน การนิยาม รือวิเครา ความ มายของเสรีภาพ นการชุมนุม โดยเ พา อยางย่ิง นการพิจารณาผานแนวความคิดทางดาน รฐั ธรรมนญู ซง่ มกั จ เรมิ่ ตน ดว ยการพจิ ารณาวา เสรภี าพ นการชมุ นมุ เปน สทิ ธติ ามรฐั ธรรมนญู ปร เภท นง่ ดงั นนั จงตอ งทาความเขา จ กบั ลกั ษณ พนื ฐานดงั กลา ว คาวา สทิ ธิ อธบิ ายตามภาษาก มาย ป ด ลาก ลายรปู แบบ เชน สทิ ธเิ ปน ปร โยชนท ก่ี มายรบั รองแล คมุ ครอง แ กบ คุ คล3 รอื สทิ ธิ เปน อานาจทก่ี มาย แ กบ คุ คล นอันที่จ มีเจตจานง4 โดยรวมแลว สิทธิ เปนปร โยชนท่ีบุคคล เลอื กจ ช รอื มก ด โดยทบ่ี คุ คลอนื่ มี นา ทตี่ อ งเคารพแล ป บิ ตั ติ าม สทิ ธนิ นั แล ทส่ี าคญั คอื สทิ ธจิ เกดิ ขน ดก แตโ ดยอานาจของก มาย เทานัน5 อยาง รกตาม บางนิยามก ม ดป ิเสธท่ีมาแ งสิทธิอื่น 3 วรพจน วิศรตุ พิชญ, สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ, กรุงเทพฯ วิญ ชู น, 2543 , 22. 4 ยดุ แสงอทุ ยั , ความรเู้ บอ้ื งตน้ เกย่ี วกบั กฎหมายทวั่ ไป กรงุ เทพฯ ปร กายพรก, 2545 , 225-226. 5 สมคดิ เลศิ พ รู ย, กฎหมายรฐั ธรรมนญู : หลกั การใหมต่ ามรฐั ธรรมนญู แหง่ ราช อาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540, กรงุ เทพฯ ม าวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร, 2548 , 46.

35 นอกจากก มาย โดยแบง สทิ ธอิ อกเปน สทิ ธติ ามธรรมชาตแิ ล สทิ ธิ ตามก มาย6 สวนคาพิพากษา ีกา ดตีความแล นิยาม สิทธิ นับตังแตครังการ ชบังคับก มายยอนกลับ ป นยุคแรก วาเปน ปร โยชนที่บุคคลอ่ืนมี นาท่ีตองเคารพตามก มาย แล สิทธิ จ ดรับการรับรองแล คุมครองกตอเมื่อมีก มายกา นด7 เมื่อ เสรภี าพ นการชมุ นมุ เปน สทิ ธเิ สรภี าพปร การ นง่ ที่ ดร บั การรบั รอง ว นรัฐธรรมนูญ กจ ตองมีการอธิบายถงความ มายแล ขอบเขต ตดิ ตามมา ดงั เชน งานของ จนั ทจริ า เอย่ี มมยรุ า เรอื่ ง เสรภี าพ นการ ชมุ นมุ นทส่ี าธารณ ลกั ทว่ั ปแล ขอ จากดั 8 ก ดอ ธบิ ายถงลกั ษณ ของการชมุ นมุ วา จ ปร กอบดว ยลกั ษณ ดงั นี ปร การแรก การชมุ นมุ ตองมีร ย เวลาจากัด ความสัมพันธร วางผูเขารวมการชุมนุม จงเปน ปชั่วร ย เวลา น่งเทานัน ปร การที่สอง การชุมนุมตองมี การเตรยี มการแล นดั มายกนั วล ว ง นา ปร การทส่ี าม การชมุ นมุ ตอ งมวี ตั ถปุ ร สงค รอื จดุ มงุ มายรว มกนั ทแี่ นน อนชดั เจนวา ตอ งการ แสดงความเ น รือขอ เรยี กรอ ง นเร่อื ง ด 6 จันตรี สินศุภ กษ, “ความ มายแล ลักษณ ของสิทธิ” น ความรู้พื้นฐาน เกยี่ วกบั กฎหมาย, มานติ ย จมุ ปา บรรณาธกิ าร กรงุ เทพฯ จุ าลงกรณม าวทิ ยาลยั , 2548 , 135-138. 7 คาพิพากษา ีกาที่ 124/2487 8 จันทจิรา เอ่ียมมยุรา, เสรีภาพ นการชุมนุม นที่สาธารณ ลักท่ัว ปแล ขอจากดั , บทบัณฑติ ย,์ 65, .4 2522 1-37.

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ยี วกับเสรภี าพในการชมุ นุม 36 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบญั ญตั ิการชมุ นุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 โดยท่ีการรับรองเสรีภาพ นการชุมนุม ดรับการรับรอง มาเปนเวลานานตังแตรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 24929 โดยปจจุบันภาย ต รฐั ธรรมนูญ พ.ศ. 2560 ดร บั รองสิทธินี วตามมาตรา 44 ดังนี บคุ คลยอ มมเี สรภี าพ นการชมุ นมุ โดยสงบแล ปราศจาก อาวุธ การจากดั เสรภี าพตามวรรค นง่ จ กร ทามิ ด เวน แตโ ดยอาศยั อานาจตามบทบญั ญตั แิ ง ก มายทตี่ ราขน เพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐ ความปลอดภัยสาธารณ ความสงบเรยี บรอ ย รอื ศลี ธรรมอนั ดขี องปร ชาชน รอื เพอ่ื คุม ครองสิทธิ รอื เสรภี าพของบุคคลอื่น แมจ มีการรับรองเสรีภาพ นการชุมนุมที่ปราก ขน น รฐั ธรรมนญู แตก ม ดร บั รองโดยปราศจากเงอื่ น ข ซง่ นกั ก มายเรยี ก การรบั รองสทิ ธปิ ร เภทนวี า สทิ ธเิ สรภี าพตามรฐั ธรรมนญู ทจ่ี ากดั ด โดยผลของก มายพเิ ศษ สมคดิ เลิศ พ รู ย อธบิ ายวา สิทธแิ ล เสรภี าพปร เภทนถี กู จากดั ดโ ดยผลของก มาย แตม ิ ชว า ก มาย 9 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2492, มาตรา 37 บคุ คลยอมมีเสรภี าพบรบิ ูรณ นการชมุ นุมโดยสงบแล ปราศจากอาวุธ การจากัดเสรีภาพเชนวานี จ กร ทา ดกแตโดยบทบัญญัติแ งก มาย เ พา นกรณีการชุมนุมสาธารณ แล เพื่อคุมครองความส ดวกของปร ชาชน ท่ีจ ชที่สาธารณ รือเพื่อรักษาความสงบเรียบรอย นร วางเวลาท่ีปร เทศ อยู นภาว การรบ รอื การสงคราม นร วา งเวลาทมี่ พี ร บรมราชโองการปร กาศ สถานการณ กุ เ นิ รือ นร วางเวลาที่มีปร กาศ ชก อัยการศก

37 ด กสามารถตราขนเพอื่ จากัดสิทธิเสรีภาพ นกลุมนี ด เน่อื งจาก รัฐธรรมนูญ ดกา นดเงื่อน ข ววาสิทธิเสรีภาพกลุมนีจ สามารถ ถกู จากดั ด นกรณี ด รอื ดว ยก มายทมี่ วี ตั ถปุ ร สงคป ร การ ดบา ง10 ากพิจารณามาตรานียอมพบวาเงื่อน ข นการจากัดสิทธิ นการ ชุมนมุ จ เกดิ ขนโดยมีเงอ่ื น ขสองปร การ ดแก ปร การแรก การจากดั สทิ ธกิ ารชมุ นมุ เกดิ ขน ดเ พา เมอ่ื การชมุ นมุ เปน การชมุ นมุ นทสี่ าธารณ มายถง สถานทซ่ี ง่ ปร ชาชน มสี ทิ ธิ ชร ว มกนั เชน ถนน ทางเดนิ ทางนา สถานรี ถ ฟ สนาม ลวง ฯลฯ แต ากเปนการชุมนุม นท่ีสวนตัวก มายโดยท่ัว ป รัฐ ม สามารถกา วกา ยการชมุ นมุ สมาคมนนั ด เชน การจดั ปร ชมุ น อ ง ปร ชุมสวนตวั ฯลฯ เพรา การชุมนมุ นัน มส ามารถ ปกร ทบสทิ ธิ ของปร ชาชน ด นขณ ทกี่ ารชมุ นมุ นสถานทซี่ ง่ ม ชท สี่ าธารณ แต นขณ เดียวกันก ม ชที่สวนตัวของบุคคล ด เชน องปร ชุม ของม าวิทยาลัย ที่ตองมีการขออนุญาต ช รือสถานท่ีราชการ ทมี่ เี วลาเปดปดทาการ ม ชท สี่ าธารณ ท่ี ครกเขา ออก ดอ ยา งเสรี 11 รัฐธรรมนญู ม ดร บั รองสิทธิลกั ษณ นี ว 10 สมคิด เลิศ พ ูรย, กฎหมายรัฐธรรมนูญ: หลักการใหม่ตามรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2540, 50. 11 นบทนิยาม มาตรา 4 แ งพร ราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณ พ.ศ. 2558 ทส่ี าธารณ มายความวา ทด่ี นิ รอื สง่ิ ปลกู สรา งอนั เปน ทรพั ยส นิ ของแผน ดนิ ที่ ชเ พอื่ สาธารณ ปร โยชน รอื สงวน วเ พอื่ ปร โยชนร ว มกนั รอื ที่ นว ยงานของรฐั มิ ดเ ปน เจา ของแตเ ปน ผคู รอบครอง รอื ชป ร โยชน บรรดาซง่ ปร ชาชนมคี วามชอบธรรม ที่จ เขา ป ด รวมตลอดทังทาง ลวงแล ทางสาธารณ เม่ือพิจารณาถงสถานท่ี เชนสถานทีราชการ แมวาเปนทรัพยสินของแผนดิน แตกมีขอจากัด นการเขาถง โดยปร ชาชนทว่ั ป เชน จ เขา ป ดต อ งมีภารกิจ นการติดตอราชการ เปน ตน

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ียวกบั เสรภี าพในการชุมนุม 38 เพ่ือการปรบั ปรุงพระราชบญั ญัติการชมุ นุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 ปร การทสี่ อง เ ตทุ จี่ จากดั เสรภี าพ นการชมุ นมุ ดต อ ง เปนเ ตุตามก มายเทานัน แล ก มายนันตองเปนก มาย เพอ่ื คมุ ครองปร โยชนข องปร ชาชนคนทวั่ ป นการ ชท สี่ าธารณ รือเพื่อรักษาความสงบเรียบรอย นชวงสงคราม รือชวงเวลาที่ ปร กาศสถานการณ กุ เ นิ รอื ก อยั การศก แตก ารจากดั เสรภี าพ นการชมุ นมุ เพรา การรกั ษาความสงบเรยี บรอ ย นชว งสงคราม รอื ร วา งการปร กาศสถานการณ กุ เ นิ แล ก อยั การศก มจ าเปน ตอ งพจิ ารณา นทนี่ ี เพรา เปน ปร เดนที่ า ง กลจากการเมอื งภาค ปร ชาชนดา นสง่ิ แวดลอ ม แล โดย ลกั การแลว การจากดั ดว ยกล กนี เรยี ก ดวาเปน การจากดั เ พา กรณพี เิ ศษ ย่ิง ปกวานัน ก มายเพ่ือคุมครองความส ดวกของ ปร ชาชนที่ ชท่ีสาธารณ นันมี ลาก ลาย รือกร ทั่งบทบัญญัติ ท่ีขัดแยงกับ ลักเสรีภาพ นการชุมนุมโดยตรง เชน การกา นด  ผูชุมนุมตองขออนุญาตกอนการชุมนุม ตาม พ.ร.บ. จราจรทางบก พ.ศ. 2522 รือ พ.ร.บ. รักษาความส อาดแล ความเปนร เบียบ เรยี บรอ ยของบา นเมอื ง พ.ศ. 2535 แล พ.ร.บ. ควบคมุ การโ ษณา โดย ชเคร่อื งขยายเสียง พ.ศ. 249312 แล ยอ มรวมถงความผิดฐาน บุกรุก ตามมาตรา 362 แล 365 ความผิดฐานมั่วสุมกอ เกิด ความวนุ วายแกบ า นเมอื ง มาตรา 215 แล 216 ปร มวลก มาย อาญา เปนตน 12 จนั ทจริ า เอยี่ มมยรุ า, “เสรภี าพ นการชมุ นมุ นทสี่ าธารณ ลกั ทว่ั ปแล ขอ จากดั ,” 3.

39 โดยท่ีเสรีภาพ นการชุมนุมเปนสิทธิท่ีสามารถถูกจากัด ด จงนามาซง่ การศกษาจานวน มน อ ยทพ่ี ยายามแสดง เ นวา การจากดั เสรภี าพ นการชมุ นมุ จ มขี อบเขตกวา งขวาง ดเ พยี ง ด เชน เสรภี าพ นการชมุ นมุ โดยสงบแล ปราศจากอาวธุ 13 ของ วารณุ ี วั นปร ดษิ ฐ ดอธิบาย โดยเนน เ นถงปญ าที่เกิดจากการ ชเสรีภาพ นการ ชมุ นมุ แล มาตรการท่ี ชค วบคมุ การชมุ นมุ เมอ่ื การชมุ นมุ ดล เมดิ ตอ ก มาย โดยวารณุ เี นวา ควรแบง พจิ ารณาการชมุ นมุ เปน สองแบบ ตามก มาย คอื การชมุ นมุ นภาว ทบี่ า นเมอื งสงบ แล การชมุ นมุ นภาว ที่บานเมืองกาลังวุนวาย เชน สงคราม ภัยธรรมชาติ รือ การรัฐปร าร วารุณีเ นวาก มายท่ี ชควบคุมการชุมนุมอยูนัน เปนก มายท่ี ม ดบัญญัติขนเพ่ือ ชบังคับกับการชุมนุมโดยตรง เชน ก มายจราจร รอื ก มายอาญา จงเกดิ ปญ าวา ก มาย เ ลานี ชบังคับจนสรางปญ า กับผู ชเสรีภาพ นการชุมนุม น ภาว ปกติ แตเ มอ่ื บา นเมอื ง มส งบก มายเ ลา นีกลบั มส ามารถ พ่งพาเพื่อรักษาความสงบ ดเลย ดังนัน วารุณีจง ดเสนอวา มี การตงั ก มายทก่ี า นดมาตรฐาน วส า รบั วาง ลกั เกณ เ กยี่ วกบั การชุมนุม เชน น รั่งเศส แล ส รัฐอเมริกา ปญ า นการนยิ ามความ มายแล การจากดั ขอบเขตของ เสรีภาพ นการชุมนุมจงทา มีการศกษา นลักษณ เปรียบเทียบ กบั การรบั รองแล จากดั เสรภี าพ นการชมุ นมุ ของตา งปร เทศ รอื การศกษาถงมาตรฐานทป่ี ราก นก มายร วา งปร เทศเปน จานวน 13 วารุณี วั นปร ดิษฐ, เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ, คณ นติ ิศาสตร ม าวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2551 .

บทเรยี นและสภาพปญั หาเก่ียวกับเสรีภาพในการชุมนุม 40 เพ่ือการปรับปรงุ พระราชบญั ญัตกิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 มนอย เชน งานของพอ ทัย สิทธิยศ เรื่อง การจากัดสิทธิ นการ ชมุ นมุ โดยสงบภาย ตก ตกิ าร วา งปร เทศวา ดว ยสทิ ธพิ ลเมอื งแล สทิ ธทิ างการเมอื ง ค.ศ. 1966 ซง่ พอ ทัย ดเสนอวา ปร เทศ ทย เปน ภาคตี ามกตกิ าร วา งปร เทศดงั กลา ว จงมี นา ทตี่ อ งป บิ ตั ติ าม กติกา คือ ปร เทศ ทยจ จากัดเสรีภาพ นการชุมนุม ม ด เวนแต จ เกิดภยั อันกร ทบตอความอยรู อดของรัฐ ทังนเี พรา เสรีภาพ น การชมุ นมุ ม ดเ ปน ลกั การสาคญั ทส่ี ดุ ของกตกิ าดงั กลา ว เชน การ า ม เอาคนลงเปนทาส สิทธิ นชีวิต รือการเลือกป ิบัติ มเปนธรรม เปน ตน อยา ง รกตาม งานศกษาเสรภี าพ นการชมุ นมุ นมติ กิ มาย ร วา งปร เทศ ซง่ มกั จ นาเสนอ ลกั การ  ชเ ปน กรอบคดิ เทา นนั แต มเพียงพอ เกิดการเปล่ียนแปลงวิถีการป ิบัติการของ าย ปกครอง รอื ายก มาย นดา นเสรภี าพ นการชมุ นมุ ทส่ี าคญั คอื งานทงั สองชนิ ทพ่ี จิ ารณามานนั ดแ สดง เ นอยา งชดั เจนถงปญ า การศกษาเสรีภาพ นการชุมนุมของวงวิชาก มาย นปร เทศ ทย ที่ปราศจากแรงจูง จ นการตอบปญ าที่สังคมการเมือง ตองการ แตกลับมุงตอบปญ าท่ีเปนคาถามของนักก มายเปน ลัก ทา ขอเสนอ นเรื่องเสรีภาพ นการชุมนุมของนักก มาย จงคลุมเครือเมื่อนามาพิจารณาปญ า นสังคมจริง รือกร ท่ัง ลักล่นั กับความคิดของสังคมทีม่ ีตอปญ า

41 งานของสมชาย ปรชี าศลิ ปกลุ แล คณ เรอ่ื ง เสรภี าพ น การชมุ นมุ โดยสงบแล ปราศจากอาวธุ ตามบทบญั ญตั แิ ง ก มาย 14 งานวิจัยเรื่องนีพยายามวาง ลักการแ งเสรีภาพ นการชุมนุมตาม ก มาย ช ดั เจนวา การรบั รองแล การจากดั เสรภี าพ นการชมุ นมุ ปราก ขน นลกั ษณ อยา ง ร โดยทาการวเิ ครา ภ าย ตเ งอ่ื น ขบรบิ ท ของสงั คม ทยแล ตา งปร เทศทนี่ ามาศกษาเปรยี บเทยี บ รวมทงั การ อธิบายถงร บบก มายที เก่ียวของกับการรับรองแล การจากัด เสรภี าพ นการชมุ นมุ วา มปี ราก นรปู แบบอยา ง ด แล วเิ ครา ถ ง ขอ ดขี อ เสยี ของแตล ร บบเพอื่ เปน ปร โยชนต อ การนามาปรบั ชก บั การรับรองแล จากัดเสรีภาพการชุมนุม นร บบก มายของ ทย อยา ง รกตาม งานศกษาเกย่ี วกบั เสรภี าพ นการชมุ นมุ ตาม ก มายมักจากัดอยูเ พา นแวดวงการศกษาก มาย อันทา  มติ ิ นการศกษา คน ควา แล เปรยี บเทยี บเรอื่ งเสรภี าพ นการชมุ นมุ กลายเปน งานศกษาท่ี ชแ งม มุ ทางก มาย นการศกษาวจิ ยั เปน ลกั เชน ศกษาเปรียบเทียบโดยเลือกจากปร เทศที่มีร บบก มาย กลเ คยี ง รอื เปน ปร เทศทม่ี ชี อื่ เสยี งดา นก มาย เชน ส รฐั อเมรกิ า องั ก ษ รงั่ เศส รอื เยอรมนี โดยปราศจากมติ ทิ เ่ี ปน บรบิ ทอนั เกยี่ วเนอ่ื ง กับการชุมนุม เชน ปร สบการณ ปร วัติศาสตรทางการเมือง โครงสรางทางการเมืองวั นธรรมทางการเมือง ฯลฯ ยิ่ง ปกวานัน 14 สมชาย ปรีชาศิลปกุล แล คณ , รายงานการศึกษาวิจัยเร่ือง เสรีภาพ ในการชมุ นมุ โดยสงบและปราศจากอาวธุ ตามบทบญั ญตั แิ หง่ กฎหมาย กรงุ เทพฯ สานักงานศาลรัฐธรรมนูญ, 2558 .

บทเรียนและสภาพปัญหาเก่ียวกบั เสรภี าพในการชุมนมุ 42 เพ่ือการปรบั ปรุงพระราชบญั ญตั กิ ารชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 งานศกษาที่มีอยูเก่ียวกับเสรีภาพ นการชุมนุมยังมีแนวโนมเปน การตอบคาถามเชิง ลักการทางก มายแต ม ดตอบปญ าของ การเมอื ง ทย งานเ ลา นจี ง ม ดอ ธบิ าย เนน ปร เดน รอื เปรยี บเทยี บ เสรภี าพ นการชมุ นมุ ของปร เทศตา ง ทสี่ ามารถนามา ชต อบปญ า ของการเมอื ง ทย ดจ รงิ 1.4.2 งานศึกษาในมิติของขบวนการเคลื่อนไหวทาง สงั คม งานศกษา นกลุมท่ีสองจ เปนการศกษาเสรีภาพ น การชุมนุมสาธารณ ท่ีสัมพันธกับการเคลื่อน วทางสังคมของ ปร ชาชนกลุมตาง เ พา อยางยิ่งเม่ือเสรีภาพ นการชุมนุมเปน สิทธิปร เภท น่งที่ก มาย รัฐธรรมนูญ รับรองแล คุมครอง  ทา การชุมนุมเปนชองทาง น่ง นการตอรองของปร ชาชน ตออานาจรัฐ แล ยิ่งเม่ือคูตรงขามเปนโครงการร ดับปร เทศ รือร ดับนานาชาติ รือแมแตเปนรัฐเอง เพรา ตนตอของ ปญ า ม ดอยูท่ีสังคม นชุมชน แตอยูที่นโยบายการพั นาท่ีมา จากสวนกลางอันพน ปจากอานาจของอาวุธทางจารีตเ ลานี15 ทางเลอื กของ ชาวบา น จงมี มม าก แล นง่ นนนั คอื ทอ งถนน เชน 15 นิธิ เอยี วศรีวงศ, “แ นางแมวกบั วกิ ติ นวั นธรรมชาวนา,” น ผา้ ขาวมา้ , ผ้าซ่ิน, กางเกงใน ฯลฯ: ว่าด้วยประเพณี ความเปล่ียนแปลงและเรื่องสรรพสาระ กรุงเทพฯ มตชิ น, 2538 , 108-119.

43 พวกเรามนั คนจน คนจนจ เอาเงนิ มาจาก น เรา มม เี งนิ มมอี านาจ มม อี าวธุ เกียรติ ศักดศิ รี ยศตาแ นงก มม ี คาพดู ท่ี านชดั เจนก มม .ี ..พวกเรามแี ตเ ทา เราตอ งมา รวมกนั มาก รวมกนั นาน เขาถงจ ฟงพวกเรา การชมุ นมุ เทา นนั คอื พลงั ของคนจน... 16 โดย ดม กี ารอธบิ ายการเมอื ง บนทอ งถนนผา นกรอบคดิ วา ดว ย สทิ ธเิ สรภี าพ นการชมุ นมุ โดยทตี่ อ งพจิ ารณาสทิ ธนิ ี นแงข องสทิ ธทิ างการเมอื ง เพรา ทงั การชมุ นมุ แล การแสดงความคดิ เ นตา งเปน สทิ ธทิ างการเมอื ง17 เนอื่ งจากทงั การชมุ นมุ แล การแสดงความคดิ เ นเปน การขบั เคลอ่ื น ปร เดนสาธารณ สิทธิทังสองอยางจงเปนสิทธิทางการเมือง เชนเดียวกบั สิทธิ นการเลอื กตัง การชมุ นมุ แล การเดนิ ขบวนเปน เครอื่ งมอื ทสี่ าคญั สา รบั ชาวบา น เพรา ชท รพั ยากรนอ ย ลาพงั มแี คเ ทา กสามารถสว นรว ม ทางการเมอื ง ด1 8 นอกจากนกี ารเดนิ ขบวนยงั เปน การส ทอ นความ 16 คากลาวของตัวแทนชาวบาน นการชุมนุม ญยกที่ 2 นาทาเนียบรัฐบาล, มกราคม 2540 อาง น ปร ภาส ปนตบแตง, การเมืองบนทอ้ งถนน 99 วันสมชั ชา คนจน และประวัติศาสตร์การเดินขบวน ชุมนุมประท้วงในสังคมไทย, กรุงเทพฯ ตนตารบั , 2541 , 148. 17 สมคิด เลิศ พ ูรย, กฎหมายรัฐธรรมนูญ: หลักการใหม่ตามรัฐธรรมนูญ แหง่ ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540, 46. 18 ปร ภาส ปนตบแตง , การเมอื งบนทอ้ งถนน 99 วนั สมชั ชาคนจน และประวตั ศิ าสตร์ การเดินขบวนชุมนุมประท้วงในสงั คมไทย, 2541, 149.

บทเรียนและสภาพปญั หาเก่ียวกบั เสรีภาพในการชมุ นุม 44 เพ่ือการปรบั ปรุงพระราชบญั ญัติการชุมนมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 เดอื ดรอ น ปญ า ขอ เรยี กรอ งของตน ปถงรฐั บาล แล ยงั เปน เครอื่ งมอื สาคญั นการสอื่ สารความคดิ เ นทางการเมอื งของ ชาวบา น ตอ สงั คม การเมอื ง ซง่ เปน เครอ่ื งมอื สาคญั นการกดดนั รฐั บาล เ รง ดาเนนิ การ เพ่ือตอบสนองปญ าของผูชุมนุม เสรีภาพ นการชุมนุมจงนับวา เปน เสรภี าพทส่ี าคญั ของปร ชาชน นการแสดงออกซง่ ความคดิ เ น ทางการเมอื ง เศรษฐกจิ สงั คม แล วั นธรรม อนั จ นา ปสกู ารสรา ง รากฐานทส่ี าคญั ของสงั คมปร ชาธปิ ตย19 เชน การศกษาของปร ภาส ปนตบแตง ทพ่ี บวา การเคลอ่ื น วของการเมอื งภาคปร ชาชนเกดิ ขน อกี ครงั ลงั ทศวรรษ 2530 อยา งกวา งขวาง นปร เดนความขดั แยง ดา นทรัพยากรธรรมชาตแิ ล สง่ิ แวดลอม20 งานของ เบญจวรรณ คาโคตร เร่ือง ความทุกขเชิงสังคม ของชาวบานท่ี ดรับผลกร ทบจากการทาเ มืองแรทองคา อาเภอ วังส พงุ จงั วดั เลย21 เปนงานท่ชี ีวา โครงการเ มอื งแรทองคาบน ภทู บั ฟานนั ดเ ขา มาเปลยี่ นแปลงวถิ ชี วี ติ ของปร ชาชน นพนื ทม่ี ากมาย โดยท่ีปร ชาชนนัน มมีสวนรวมอยางแทจริง กอ เกิดผลกร ทบ ตงั แตก ารสญู เสยี ภทู บั ฟาอนั เปน ทรพั ยากรรว มกนั ของคน นชมุ ชนแลว ยงั กอ เ กดิ ปญ ามลพษิ ตามมาอกี กลา วคอื แ ลง นา ลายแ ลง 19 จนั ทจริ า เอย่ี มมยรุ า, “เสรภี าพ นการชมุ นมุ นทสี่ าธารณ ลกั ทวั่ ปแล ขอ จากดั ,” 1. 20 ปร ภาส ปนตบแตง , การเมอื งบนทอ้ งถนน 99 วนั สมชั ชาคนจน และประวตั ศิ าสตร์ การเดนิ ขบวนชมุ นมุ ประท้วงในสงั คมไทย, 35. 21 เบญจวรรณ คาโคตร, “ความทกุ ขเ ชงิ สงั คมของชาวบา นท่ี ดร บั ผลกร ทบจาก การทาเ มอื งแรท องคา อาเภอวงั ส พุง จัง วัดเลย,” พั นานพิ นธ สาขาพั นา ชุมชน คณ สังคมศาสตรแล มนษุ ยศาสตร ม าวิทยาลยั ม าสารคาม, 2554 .

45 มส ามารถ ชอ ปุ โภคบรโิ ภค ด เพรา มกี ารปนเปอนของสาร ซยา นด สุขภาพของปร ชาชนกย่าแย ผลผลิตการเกษตรกตกต่าลง ยิ่งเมื่อ รวมกบั ความเดอื ดรอ นราคาญจากเสยี งร เบดิ ความสน่ั ส เทอื น แล ความขดั แยง ภาย นชมุ ชนทตี่ ามมาทา ป ร ชาชนบา นนา นองบง ตัดสิน จตอสูเพ่ือปดเ มืองแรทองคา เสรีภาพการ ชการชุมนุม กเปนเครือ่ งมือ น่งท่ี ช นการเรียกรอ งของชาวบา น การศกษา นลกั ษณ เชน นกี ดป ราก ขน นงานอกี ลายชนิ เชน การคัดคานการกอสรางโรง ฟฟาบานกรูด อาเภอบางส พาน จงั วดั ปร จวบครี ขี นั ธ2 2 ของ อสิ ร ธรรม ทยถาวร เปน งานทศ่ี กษา เก่ียวกับการตอสูของปร ชาชนบานกรูดโดยตรง พบวา ปร ชาชน บานกรูดนันคัดคานโรง ฟฟาเพรา เกรงกลัวความ ายน ของ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ล สงิ่ แวดลอ ม ปร กอบกบั การดาเนนิ โครงการ ทข่ี าดความโปรง สแล การมสี ว นรว มของปร ชาชน23 โดยปร ชาชน ชวิธีการตอสูท่ี ลาก ลายตังแตการย่ืนขอเรียกรองตามร เบียบ ปจนถงการชุมนุมปร ทว ง ปดลอม รอื บุกรุกปดโต จีน เปนตน จากการทบทวนวรรณกรรมถงงานศกษาเกยี่ วกบั เสรีภาพ นการชมุ นมุ สาธารณ ทเี่ กดิ ขน นสงั คม ทยจ พบวา มว า การศกษา นแงมุมทางดานนิติศาสตร รือการศกษา นดานของขบวนการ เคลอื่ น วทางสงั คม ทงั มดจ เปน การศกษาทเี่ กดิ ขนกอ นที่ พ.ร.บ. 22 อิสร ธรรม ทยถาวร, “การคัดคานการกอสรางโรง ฟฟาบานกรูด อาเภอ บางส พาน จัง วัดปร จวบคีรีขันธ, วิทยานิพนธศิลปศาสตรม าบัณ ิต รฐั ศาสตร ม าวิทยาลัยรามคาแ ง, 2550 . 23 เร่อื งเดยี วกนั , 108.

บทเรยี นและสภาพปัญหาเก่ียวกับเสรีภาพในการชมุ นุม 46 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั ิการชมุ นมุ สาธารณะ พ.ศ. 2558 การชมุ นมุ ฯ จ ดป ร กาศ ชเ มอ่ื พ.ศ. 2558 ซง่ การรบั รองเสรภี าพ นการชมุ นมุ จ ปราก อยเู พา นบทบญั ญตั ขิ องรฐั ธรรมนญู เทา นนั แล การ ชอานาจของเจา นาที่รัฐ นการจัดการกับการชุมนุม กมกั จ เปน ตามก มาย ลาก ลาย บบั แต นขณ ทภี่ าย ลงั จาก การปร กาศ ชก มาย บบั นซี ง่ เปน ก มายทเ่ี กยี่ วกบั การชมุ นมุ สาธารณ โดยตรง จงเปนปร เดนท่ีงานวิจัยชินนีตองการศกษาวา ภาย ลังจากการปร กาศ ชก มาย บับนีแลว การปกปองแล คมุ ครองเสรภี าพ นการชมุ นมุ ของปร ชาชนมลี กั ษณ ทแี่ ตกตา ง ป จากเดมิ รอื ม การมกี มายเปน การเ พา ชว ยทา เ สรภี าพของ ปร ชาชน ดร บั การคมุ ครองทเ่ี พ่ิมมากขน รอื ม อยา ง ร 1.5 แนวทางในการศึกษา ผวู จิ ยั เลอื ก ชว ธิ กี ารวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพ l เปน แนวทาง นการทาวจิ ยั โดยแบง เปน วธิ วี จิ ยั ออกเปน อกี สามวธิ ยี อ ย คอื การวจิ ยั เอกสาร การสมั ภาษณเ ชงิ ลก แล การจัดปร ชุมรบั ฟงขอ ความเ นเก่ียวกับ สภาพปญ า งานวิจัยชินนี ชวิธีการวิจัยเอกสารเปนวิธีการ ลัก นการ เขา ถงขอ มลู แล ความรู โดยพจิ ารณาจากสภาพของคาถามแล ขอ มลู ท่ี ตอ งการ อนั ปร กอบดว ยรฐั ธรรมนญู ก มาย คาพพิ ากษา/คาวนิ จิ ยั ขององคกรตุลาการ ซ่งขอมูลเ ลานีเปนขอมูลท่ีสามารถศกษา คน ควา ดจ ากเอกสาร ทงั นี โดยศกษาเอกสารทกุ ปร เภท เชน ตารา

47 นงั สอื บทความวารสาร บทความ นงั สอื พมิ พ บทความออน ลน ฯลฯ รวมถงสอื่ อน่ื ทศ่ี กษา ด นลกั ษณ เดยี วกบั การศกษาเอกสาร เชน สารคดี วีดีทศั น ฯลฯ เพื่อ  ดขอมูลท่ีรอบดาน นการศกษาผูวิจัยจ ชวิธีการ สมั ภาษณเ ชงิ ลกกบั กลมุ ตวั แทนของปร ชาชนท่ี ด ชส ทิ ธิ นการชมุ นมุ สาธารณ แล ทนายความ/นกั ก มายท่ี ดม บี ทบาทเกยี่ วขอ งเกย่ี วกบั การชุมนุมสาธารณ นับตังแตการปร กาศ ช พ.ร.บ. การชุมนุมฯ เปน ตน มา นปร เดนสภาพปญ าแล อปุ สรรคอนั เนอื่ งมาจากการ บงั คบั ชก มายของเจา นา ทรี่ ฐั ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั พ.ร.บ. การชมุ นมุ ฯ โดยจ มุงเนน นปร เดนเร่ืองสิทธิทางก มาย การบังคับ ชของ เจา นาท่ี กร บวนการ นการ ชสิทธิทัง นขันตอนของเจา นาท่ี แล กร บวนการ นชันศาล นสว นของการจดั ปร ชมุ รบั ฟงความคดิ เ นซง่ ปร กอบดว ย ตัวแทนจากองคกรภาคปร ชาชนท่ีมีสวนเก่ียวของกับการชุมนุม สาธารณ ทนายความ รอื นกั ก มายทมี่ บี ทบาทเกย่ี วขอ งกบั การ ชุมนุมสาธารณ ของปร ชาชน เพื่อ สามารถ ดขอมูลท่ีเกี่ยวกับ สภาพปญ าอนั เนือ่ งมาจากก มาย บบั นี ทังนี ขอบเขตของการศกษาจ เปนการพิจารณาถง สภาพปญ าท่ีเกิดขนภาย ลังการปร กาศ ช พ.ร.บ. การชุมนุมฯ คือ ตังแตวันท่ี 13 สิง าคม พ.ศ. 2558 สืบเน่ืองมาจนถงวันท่ี 10 กรก าคม พ.ศ. 2562 วันโปรดเกลาแตงตังคณ รัฐมนตรี ชุด ม เขาดารงตาแ นง โดยจ พิจารณาถงปร เดนท่ีผูชุมนุม

บทเรียนและสภาพปัญหาเก่ยี วกับเสรภี าพในการชมุ นมุ 48 เพ่ือการปรับปรุงพระราชบัญญตั กิ ารชมุ นุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 ตองเผชิญกับการ ชอานาจตาม พ.ร.บ. การชุมนุมฯ นับตังแต การ ชอ านาจของตารวจ แล เจา นา ทท่ี าร อยั การ แล คาตดั สนิ ของ ายตุลาการ ทังนี อาจมีขอพิพาท น ลายเรื่องท่ีเกิดขน น วงร ย เวลาดังกลาว แตกร บวนการทางก มายที่ติดตามมา อาจเกิน ปกวาร ย เวลาท่ีกา นดขอบเขต ว แตกจ ถือวาเปน สว น นง่ ของขอ พพิ าททเี่ กดิ ขนภาย น ว งร ย เวลานี อยา ง รกตาม ดว ยขอ จากดั ของร ย เวลา นการศกษาทา ข อ มลู ทงั มดจ จากดั ว นชวงเดือนกันยายน พ.ศ. 2562 เทานนั

49 บทท่ี 2 กฎหมำยกำรชมุ นุมสำธำรณะ ในสงั คมไทย