Сейфуллин Сәкен- Өлендер мен шығармалыры

МАЯ KYHI 0Г31НД1) 1. С С С Р жумыскер табы Ж умы скер тап, Каттырак сок балганы! Талкан болсын Карьшнык сум жалганы! Карын тудын, Арам куды«, Зэл1м-удын Тез куласын Октябрьден калганы! Гулет KepiK, Кызсын корык, кайнасын! Корык пеште ©рт боп KOMip жайнасын! Турмысты онда, Cofuii сомда, Kyurri колда Курыш балга Гурсьлдесш, ойнасын! Корык пещке 0 р т кып жавдак KOMipAi, Куйып, илеп, У йсек сайман тем1рд!, Кы зса завод,— А вто-лау ат, Тасыр сауат,— Кызыктырак Керкейтеин'з ем1рдП.. зов

Тегерш ж тер Ш апш акырак зырласа, Тартпалары С ум ав д аса, жы мдаса,— Б 1зд щ т у р мыс,— Ж а к а курлыс, Ж а й н ар кы рмы з,— Екш кш 'рек М аш ина куй жырласа, М ы н ш ет тукшр Ж аксы н шанкан шыракты, Далаларды Талкандасын трактор, О т ар б а, авто. Б ард ы аттап, Гулеп каптап, А эроп лан,— Умыттырсын жыракты. 2 . Кызыл эскер К у Н 1ренед) Енбекпн элем, ж а с, Kapi, Л е к -л е к болып Бш енед! жастары, Ж ауд ы , жатгы, А нды п катты, Ецбек тапгы, KopFa макка А н т етед1 эскерк Кы зы л эскер,— К ы зы л к,осын нудагы , М атростар Кемедеп — судагы, Ж а са , арыстан, 1ш тен, тыстан,— Пыссын дуспан,— Кызыл жулдыз • М андайы нда, тудары! Кы зы л косын, Ж а к а турмыс тузеткен. 307

Ж ум ы скер тап Орда-отанын кузеткен, С а к т ур ,— каран! Тап тур,— жаран! Д еп тут аран! К ек сауыггы Кызыл батыр кузетте! Сол аяк,— Ж у п бас! К уж табан, Нык бас! Адымда, Сып бас! Катарды Ныктас, Мылтыкты Иыкка ас, Еабекш! ер Букпас! Майданеа TiK бас1 Майданда Бурып Тек кулар Щ ы кпас. Катарды Ныктас! Еш 45ip жау Ж ы к п а с !. .3 3. Пионерлер М ар ш пионер, М а р ш , жас улан, ауылра! Мэдениет Майданында дауылда. Дудк -д унк,— дабыл. Лек-лек aFbui! 1ске жабыл! Тез дайындал, Ж еш л 1стен ауырра. 308

Е нбек таптын Сендер де 6ip косыны. G p 6 ip 1сте ¥мытпа асте осыны! С ан сы з кырлы, B ip -ак сырлы, Е н б е к ж ы рлы ,— Квтер ныкка М ылтык, балга, мосыны! Надандыктын Тамырына шапкыла. М а с к у н е м д 1, Хулиганды аткыла! С он д ай ш олж ау,— Т агы мол ж ау, Бит те зор ж а у ,— Н е жамылып Букса-дагы тапкыла. Надандыкты Трактормен айрызда, С а л т -с а н а р а С асы к исш жайгызба! М ар ш , лек алга. Ж а с куш, талма! Н ы к т ут, балра Ticrec, курес, Табаны нды тайрызба! К ул ат урып Е ск ш к т щ ордасьга, К и р ат бузып С у м р а й , mipKiH м ор д асы н ! Ж аналыкты К а д а мыкты, К е п к е д е укты р,— Надандыктын ¥ш ы р кокке дордасын!

Тас тулек, Алра1 Ж а с бшек! Талма! Нык С1лте БалFaI О т ушсын Манга, Дун кш д ет Дабыл! Душпанды K aFa ypl 1929 жыл.

УЛЫ МАЯДАНДА ЖУМЫСКЕР ТАБЫНА Е ск е тусер ¥лы кундер, М ай ку ш , Ж умыскер тап, Бхрл ж ке ант к ы п , с а й кун1>— Ж ол д а с — досым, Ардак косым, Есте болсы н,— К,о л устасып Bipre болдык кай к у ш ?.. Тырнакты сум Алкымыннан алганда, К аи д ы шенгел (лрескенде ж агад да. Алты н улдар, Ж алкын мундар, бадей сумдар. Д э л аркада Алтын канжар салранда! Д э л сол кезде Колтырына KipreMiH, С у м д ы СОРЫП, Езг!лес!п 6ypreMiH, E rri далдап, Бетт! кандап, Аман «жанды ап», Сендерменен зп

B ip re алысып жургемш. Сол майданла К ан га 6ipre баткамыз, Ш айиап жауды, Шайналып та жаткамыз. Д у з 1'кт1 алтын, С ар ы жалкыи, Ж ум сак алкым, Сум ды Т1степ B ip мезгшде каткамыз. О л кезде ойда Ж у а н дорба жок едй О л кезде ойда Ди ван , жорга жок ед|, О йд а ол кезде, ✓ Тгккен кезде: Карынды езбек — Н е ъпмек жш, Н е коргасын ок ед1. Мен турмагам 1штен пэле туйсше, Э уел ! кеп Пышактап ап, «исше» Келмегем мен,. Э ю м боп сен, «Жайып сап жем » Ж ур тка берген T erri асынньщ исше. Кызыл тудын С абы н б5рге суйгемш, Ж алын отка B ip re nicin куйгем!н, Ceprri кунде, Канды тунде, Ж а у йшнде' Кызыл ryFa Ж анд ы 6ipre туйгемш. Сендерменен Ty cin шыккам 6ip «керге», Аш , жаланаш Жатысканбыз к!р ж ерде, 312

K en ж а у талап, Ш урк-шурк жара ап, Дал-дал канап, Сендерменен Каным тамган 6ip жерге. Сактаулы эл1 Сондата алган мандатым, М ай д ан штаб, Берген сонда кандатып, Т ум ар кылып, М ойны ма !л!п, Ж урМ 1'н ты ны к,— Октябрьдщ Солдаты ж ас солдаты. О л кун мэнп Тарихтан еш ешпейд!. Тарихты н ол З о р бет!нон кеш п ейд !, Ж а у л а р каш ты .. . Сум дар састы .. . Бояп басты, СОЛ КунП‘ iCT! С у м д а р б 1’зге кеш п ей д !. К ал ай кешсщ Б 1з' ге сумнын у л д ар ы , Ордалары Талкандалган тулдары ,— К ан ж ар кайрап, 1штен байлап, Судай сайрап, К у карыннын ГГл суганак мундары? . С у м тобынын Б|'зде мэнп\" к е п б ар , С у м кулардын К ек сактайтын re ri б ар ,— Ж оллас-досым, Н улы косым, Есте болсы н,— Ж ы л м а га й бет, 1ште андыган ж ег! б а р .. . 313

““'S’?«»“ *ыw“1?aы'®рсp*“' '' Т “ н ip'KneftMW,' _ ЕтйсХ\"“»°р*“н”’ *-?&чг«а,К \" 1™ » » » га» Кейде VCTipT КИУК,а«йЯшР” » ЮР\" “ И”\" №асГ“.*Т Е м керем. \" ' д Е д а ш «У « ® « * “ ' K j'M «pK S ' » i » « . k Ypin кУлсе- $ £ « « « « “■ k, b k„ * ,™ S “ Рд а,я ’ BlpteeSbe3ор З я в д * ” \"-

Ж аракты Кындап, Жангыртып Шындап, ¥стамак Ъ\\лек, Дайындап Бш еп. Бар кушш, Ж(гер, Дуспанга T ire p .. . Мын-мын лек, М арш бас. Кай дуспан Кашпас! 1929 жыл.

КЫЗЫЛ ЭСКЕР МАРШЫ Кызыл эскершн Ю жылдык. тойына арналды. (Kyiii бар) Bi3Ai Октябрь турызды, Болатпен бел бурызды, Ж ¥ мыскеР тап жауларын Елден турш курызды. ¥шан кызыл туымыз, Енбекий тап нуымыз, ТЖретед! душпанды Ж ер козралткан шуымыз. Б1рдей бас, — Дттап! Ж уп жазба! — С а п -с а п !.. Ныктап бас, — Тап-тап! Тап-тап! Кызыл эскер кайратты, Арыстандай айбатты, Кызыл тумен керкейп'п, Ж урген жерш жайнатты. Ушан кызыл туымыз, Енбешш тап нуымыз, Ттретед! душпанды. Ж ер козралткан шуымыз. 316

Эсем б ас— Ж алт-жулт! Жалын ш аш , — Ж арк-журк! Кайрат тас — Сарт-сурт! Сарт-сурт! К уш — коллектив енбекте, Екбекке дес бермекте. Ш ы гам ы з б 13 м а й д аи к а Енбек жауын женбекке. Ушан Кызыл туымыз, Енбекцп тап нуымыз, Ттрете/и душпанды Ж ер козралткан шуымыз. Сымдай боп — T in -tiK l Ш ойы ндай Нык-нык,1 Адымда — Ж уп-ж уп !.. Ж уп-жуп! Дуниеге эшм болгандар, Ж асап курал коррандар, Белдесетш жауымыз — Енбек канап соррандар. Ушан кызыл туымыз, Енбекцп тап нуымыз, Ттретед! душпанды Ж ер козралткан шуымыз. К ек кылыш — Алмас. Кол курыш — Талмас! Ж ау тыныс Алмас! А л м а с .. . 317

Интернационал уранды, С о ц и а л и с т отанды Б 13 аламыз д унет, — Б 13 — жецйшес куралды! Ушан кызыл туымыз, Ецбекш! тап нуымыз, Ттретед1 душпанды Жер. козралткан шуымыз. Ер, жарак, А т — марш! Ауыздык Карш-карш! Кызыл ер — М а р ш -м а р ш ! М а р ш -м а р ш !

КАРА ЛРБЛДА Айдалада кара арбада E x i-уш Kici келед!. К ар а жолды тозандатып, А ты булк-булк ж еледг Квлжтерш тозан басып, Т ерге шомып сабы лган, Б э р ш щ де Tyci каш ы п Кабактары жабылган. Бастарына «сабаздардын» Келгендей тап 6ip сумдьщ . Анда-санда булар неге У Ь 1'лейд1 KypciHin. Сурасаны з бул адамдар К ай д а бет ап б а р а д ы ?.. Б ул сабаздар кайта-кайта А р т к а неге карады ? Бай-екелер булар, малы КомпеСкеге шшген. Енбекип елге эйпленш Ж ауы зды гы б1л!нгев. Б у л мырзалар елд! сорган — А л га н енд! сазасын. Т ал ай жылгы кеп кунэнш Тартпак енд! жазасы н. 319

Нашарлардык сан акысы К у карынга ты ры лрэн,— Е н д 1 рана, мырзалардын Л а с мурнынан сырылран. Б ул ар байлар — жалшылардан Енбек канал жегендер. Нашарды жеп, мал кебейтш — «Эулием1з> Дегендер. Б ул ар — байлар — енбек канал, Тиын сорран тиыннан. Булар ылри.карын кулар К ар а кушке сиынган. Б ул ар ылри Карын баблар — Ж еуге кез1' тоймаган, Кайыршыдан кап’ урласа: «М ал таптым» дел ойлаган. Б у л жазгандар малы кемд1 Корлагандар тенсшбей, Ж у а с , момын енбекппш К у л кылгандар менсшбей. Е н д 1 FaHa бул мырзалар Тартты, м1не, жазасы н! Енд1 рана, Miне, етемек Кеп жазанык «казасын». Ордалары талкандалды, — Калды адыра — 6ip куы с. Енбекш1 журт арттарынан Ш э ш топырак кы рык уы с. Аскынран кеп iCTepiHe А уы р емес бул ж аза! Б у л ашейш жешл рана М ы н жазага 6ip с а з а .. . Жалшылардын баккан малы Т а н атканша ш р ден , ©з малдарын ездер! алды Енбек кушш сщ!рген.

Патшаларды окпен аткан. К о л Fa кызыл т у ус т а п , Сендерге тек аткылайды Топыракты уыстап. Е н д ! сендер ж у р м ей ан д ер Бурынрыдай сэн курып, ©ткен турмыс кундерщ е К ош айтындар мэнгйпк! Енбешш журт арттарыннан Т а с атады: шок-шок-шок! Бурынгыны кайтарура О з д ер д е енд1' ай л а ж о к- Б ул жулынган аныздагы А рам шептер, «кокы рак». Ш аш , енбекшг, арттарынан Кырык уыстан топы рак!.. EHfli узам ай Бай табынын Тамырлары жойылар. Терен казран моласына 31л кар ат ас койы лар.

ПОЛЬША Ж1ГМЫСКЕР ТАБЫНЬЩ УЭК1ЛДЕР'Ч® ймяь—- Е ы Л ’« » 9 ™ » майд»»C t t o ш г ш эр шмге, Б1> ^ “ ’ ж а р д а н TVPAi “ ТепдШ *»УяКуш1и „ ш байкасси». А я в б а с ш , ^ м1]Ж,р Ш ж айкассы а, П л атам »як?риш « „ ip ордаяы н- Ж ,м ы сш ы »“ апымга ш айк ассы в. ■ • « Ч ’^ д а в Щ Я » « ' “ • Ta™ T Bin каре!», байкассы и, Б 5л б о л а ш а д ^ . ю8да11 а к ы р а в ,- Ер болса * а ^ . а й м ссы и!.. ЖындавДЯР»“ ш1ШЩ ю> басып, 322

0 лер1кдеЖ дааласпак ж а р ыасып. E l l» ' “ 8к-а “ * Ес1рЖ ж и н н а л е т а л ,- № ты и б а й м ш ^ д а м а й жавбасыв? - ■ Б у л » л » » м д | цба1 т абы Д7В1Ю11» Б1з б1лем1з и д а 6шек кмшашя, К а п и т а л а м м м М е енбек тал, Б Ь жолынан таябасыя. Ж у м ы с ш ы 1|Л.д а 1 П о л ь ш а ныд1 Е р Д в « “ 'Ешб1р Куд1к ш ал м асы я. К в ы я д ы ш е я ая(.ш ж а у м с н а л ы с с а к .- Б и д 1 р е » 1я ю д Ы 61лек т а л м а сы н .. . С ов ет ел! Тынбай !стер куртканша Капиталдыц Салып кеткен танбасын. Тнгеи жауга Октябрьд1н' солдаты С а п корсетер Кылш ылдаган алмасын. Б|лд1ремш Курыганша тап душпан О л алмасты Кынга мулде салмасын. К олдан алмас Тасталады мэнгш к Тап душпаннын Д омалаты п кап басы н !.. 1929 жыл.

ТОКУ ФАБРИПНДЕ (Денгелек куШне,) Бу машина Куры ш шойын Кыздырады Д ум ай тойын, Б у кайнатад Салып о й ы н .. . Бшк-бшк К ар а мойын,— Кекке тш-тш Озран бойын... Тупи кекке ¥шады екте'н, Будак-будак ТуШле. Машина д ур!с, Ыккылдайды Ы нкы л емес,— Сынкылдайды. Сейлеп ын-жын, Жымпылдайды: МЫН КЫЗЫК Т1Л Мынкылдайды. TeMip туйш Бултылдайды.. . Фабриктщ Ke3iM TiKTiM Думан-дукен уйше. 324

М ашинеге Куштетедь Аласуртып Истетедь Адам icm 1с т е т е д 1. Y cTi -ycTiife Устетед!. Шеберлетш Тустетедь ©дней ш ебер, Енбек жебер П л как жейде кшне. К ек телпрге Буйырады. Т у т к а сын нык Шиыралы. Тек езше «Сиынады». Машинаныц Т е т 1ктерЫ Кездеп шебер Жетжтерй Нарыз шын ер ,— Кенбегендер Капиталдын ш не. К а т а р -к а т а р Уршыктары Зырылдайды. Тумсыктары Бултылдап ж т , Булшьщтары, Узбей кыл жш Кылыштарын, Ширатады Шымшып кана. E p d -карсы, Ш а п к а н маршы, Кызытамын бите. 325

Машиналар Токиды ермек. Биязылап Нэз1к ернек, Асыгады, Ш апшад тербеп, С ар т-су рт шауып Аркау журмек, Тынбай жуйтю'п Токи бермек. 9нерл1 енбек Бэрiн женбек.. . Боламын шат суйше. Шу машина, Удей куште! YcTi-ycTiHe Ж ук ал усте! Берж токы, Шебер iore, Б е с жылдыкты Bi-rip уште1 Кунд1к icri Bi-rip тусте. KymTi букпе, TeriirriKKe Адымывды жшле! 1929 жыл.

СЫЛАУШЫЛАР ЖЫРЫ (Орталык ецбек инстнтутынык сылэушылар курсындагы жас жумыскерлерге.) С у р ал ж апк ы ш , с у р кенеп,— Теп'с сургылт кишдйс. Ti3e косып т1з!лш 1ске тастай т у й ш д ж . Колда калак, кол бакыр, Сургылт балшык усПм!з. Кен сарайды оылаушы, Ж т о р л ! сур туст1м13. Енбекпен 6ip кайнаскаи К в л ал акан — кушт1м!з, Ж ана турмыс сарайын Сэндейтш п л icriMi3. К олда тем1р' к а л а к ш а , Кол бакырды кар га аскан, Калаушылар лепне Б1з де 6ip л ек ж а л гаск а н . Тас болат лек iprere Катар тузеп турысып, Шегендейзпз балшыкты Есеппеиен урысып. Балшык енш ю'рпзед БШркш кушт! колымыз. 1ске уйренген ы нгайлы Одымыз бен солымыз. 327

И л ей , куйып, шаралап, Ж а сап турл1 ылайды. Бш'к жайдын жымдарын Айнаша екдеп сылайды. Уйымдасып 1'стеген Э р IctIh 6ip сэш бар. Э р кимылдын езшше Ы ррага бар, эш бар. К ол бакырга ап балшыкты, Эндетем13 калактап, С ан ап дэлдеп урамыз TeMip калак жалактап. TeMip калак куйiмен Typnini кол билейд!. С у р дэнекер балшыкты Камырдан тез илейд!.

КДЛАУШЫЛАР Ж ЫРЫ (Орталык енбек институтыпын калаушылар курсындагы жас жумыскерлерге.) С ур алжапкыш, сур кенеп — Teric сургылт кишдйс. Ti3e косып косылып, 1ске тастай туйш дш . Колда калак, шот аяк, Сургылт балшык, ycTiMi3, Ж 1герл1 су р к а л а у ш ы ,— Ж>герл1 сур т у ст 1М1'з ... Ецбекпен 6ip к ай н аскан К е н ал ад ан к у ш т 1М1з',_ Ж ан а турмыс сарайын Ж асай ты н п л icTiMi3... Ж а н а турмыс ж аса уш ы Б 13 енбектщ 6ip л егр — Лек-лек улы эскердщ Б 1здер де 6ip п’з б ег1. Б ол ат ipre калаймыз Ж ан а турмыс уйше, Булт капкан уй саламыз 1ске тастай туйше. Ш аттык кызык енбекте — 1с ктеймгз суйiне, TeMip калак ун косар К уш т1 колдын бшне. 329

Кызыл Kipniiu тас болат Киыстырып тадейкпз. Сыммен жэне Лздеумен Сыгаласып тузейниз. Ж а н а, алдагы турмыска Ж а й жасаушы 6i3 дейм!з. Эдгс улп жанартып Ж а н а сэулет 1здейм1з. 1ргелерге кенд!р ж ш Тартып тузу сымдай кып, Дэнекер! Кызыл кыш Катарлаймыз жымдай ры п, Туршдей кол сыртылдап, Кызыл кышты калайды, С у р балшыкты ж ы лм ацдап TeMip калак жалайды. Сарай калап сэулетп С а н сатыны кермелеп, Кат-кат бшк кец кылып, Кызыл кышты термелеп. Текшслейм1з дойбылы Кестедей гып жермедеп. Кызыл кышты кэтерш Кокке асамыз ермелеп. Кекке ерлетш калаумен Кызыл кышты то1лту, Кызыл куннщ астына Орнатамыз кызыл ту... 1930 жыл.

МАУЗЕР (Октябрьд(я 12 жылдыгыаа.) ¥лы Октябрь кушн]н Он емкий тойында, П аш етейш 6ip icri Кептен журген ойымда: ¥лы сынды кез ед! Тап пенен т ап ал ы ск ан . Тек майданга ж угпйп Журекке найза салыскан. Б асы н Tirin т ап уи л н , Майданла ерлер табыскан. Бала-шара, кемш'р-шал Уйде кылыш жаны скан. Туткасы ушш турмыстын Алиасты канра малыскан, Кйырсыз уш ан тутан жер Аккал канра каны скан, С у г а н а к ку ш ш к у л а р тек Уйшде бурып калы скан... M ine, сонда калы н ж ау Камалады айнала. Ын-жыц болып кайысты Калин орман айдала. Кызыл кундг б аск а н д ай Кара сур булт ушпалы.

К ам ап найза тенд1рд1 Ецбекдй тап душпаны. B ip жолдасым ж ы ры лды Туе ауранда, бесшде... К ан-кан болран cyperi Эл1 Tipi есшде. Эларегеп кажырлы ер Ж а у орынын кебшен, К а н xyKipin жырылды Тиген сон он дебшен. Басы н суйеп отырдым, Т ула бойда кек кайнап. Ж урект1 ертеп канды кек Ж а у жасагаи шепке айдап. Тастамады колынан К а н анкан ер маузбрын, «Босамандар» — дед1 де К аны н сургп аузынын. «Анам а сэлем дегейсщ, Е плм есш KyfliHin, Тап уш ш елд1'баласы, Болаттай болсын туйш ш . Айткайсын жолдас жарыма, Ж а с бала калды колында. К ез кырыи салар ерлер кеп Енбекхш тап жолында. BeciKTeri ж ас улым. Е р жетсе ecin балдырран. М ы на кекп маузерым Соран мурам калдырган. Октябрьдщ кун|'нде Турандырын актасын. М ы на Keicri маузерды Душ панра арнап сактасын. 332

Ерте тусп колымнан Ж ауды курытпай маузерым, Буп'н 6i3re тас аткан , Ю р м е сш |'шке ж а у ж ы лы м. К ейш п ж ас п'рш щ Ж ы лда 6ip сал е сш е»... Д е п \\з\\лл\\ а зам ат Б асы н койып Teci.we. О н екше сол ердщ ¥ л ы к аз 1р' пионер. — ■ Экем дейд! со ветп , Экесшдей суйенер. Октябрьдщ еск!ш е Д э л жйырма бесш е, Окесш щ сэлемш Ж ы лда салам есш е... А н т кып бала туйш д1 Мойнындагы баулы гы н, Белг1 кылып анты на Кызыл шаршы жаулырын. Д еп журмесш ж а с улан «Ж ылда айтады несше!» Тапсыруын экеннщ Тары салам ecineL ¥лы Октябрь дуспаны 1ш пен сырттан анд ы сы п, Онтай лы кез кутед ь О рын |штен ш анд ы сы п. IuiKi-сырткы к еп залы м Ticin кайрап багады. Онтай лы кез кел се егер С у р эбжылан ш арады. Октябрьдщ уланы, Тез дайындал майданра. 1ште, сыртта ж а у калы н, Бейбгг оспе ж айды aHFapl. ззз

Боры ш caFaH кузету Енбегаш тап котанын. Ж аудан коргау жаракпен Бостандыктык отанын. Октябрьдщ жауы кеп 1ште, сыргга коршаган. Кекейще жатталсын О сы ап-айкып сыр саган. Коршаган жау отанды К ан тумсыгын сукпасын, lou d душпан андыгаи Ептеп пышац тыкпасын. Катерл1рек iiuni ж а у — Бояуы бар сыртында, С уганак сур уры сум К ан бар 6ip жак уртында. Душ пан таптыя кенеске П а сь щ жанды сумдары. А р а м , аяр эбжылан,— Киын куйрык, жымдары. Октябрин каралап Тал ай сумдар шабыскан. Итш е жортып, улысып Bip-6ipiMen табыскан. Дал -дал кылып талаура, Б1$д1 талай кабыскап. С он да оларды енбекнп ел К у тумсыкка кдрыскан. Б1зд1н сонда TereypiH Олариа тым «жарыскан» Б1здш шецгел cm ipai Кешрдекке жабыскан. Kenipaeri езшген С уган ак сур кунпктер, «К уи пм »— десен кабады , Тумсыкка урсан бунпктер.

Сырткы жау да кезекед, KaTepaipeii iurreri, ©Mipiiiuje залы м иы н Д а я р ж урм ек iui Keri. KyTin сакта, ж а с улан! Э к е ц берген м аузсрын1 Bi3 тым ж аксы бшелпз 1шк1, сырткы ж а у сы ры н!. 1929 жыл

Жер де, дек те Ж азбенен мэз. Сынкылдайды А к к у мен каз. Гул шашады, Кулед) ж а з ,— Ж а с сулудай оянган. Жаздын суду Куй мен сэш , К уш тасытар М ы н турл1 ЭН1. Шын жас суду — Жаздын тэн1: Ш ырай ем ес боянган. Жер де кек те Жазбенен м эз... Санкылдайды А к к у мен каз. Большевиктж Екшнй ж аз — Щакырады епскё. Бул еп'стж,— K33ipri улы ic. Болмасы н 6ip К ар ап турыс. •«TeMip айгар» Жасыл курыш Узбей шыксын жепске.

«TeM ip к.уждар» Ti36eK-Ti36eK, Б о л м ай eui6ip Ti36eKTi узбек. Болмай icci3 Кунд) етшзбек, Ш ы ксы н каптап тепске. Л е к -л е к т ем 1р Айгы р жексен, Ж е р кыртысын Кылып жексен, Мын-мын батпан Тукым сепсен — К аул ар бидай, мактасы. «TeMip aflFbip> Ж а сы л курыш, С ап-сап катар Салсын жури:. Енбекпн’ге Улкен ырыс, М ш д е т п iciH актасы н!.. 1931 жыл.

СОЦИАЛИСТАН СУ31НД1) Октябрь мебрамына Були тарих Улы кун! — Ж умы сшы тап Кунд'ш-туш KyuiTi ашынып, Шыгып yHi К апитал мен шабыскан. ByriH байдын Ж алкы ны на, Атып найза Жаркынына, — Сумнын арам Алцымына C iiiip a i кол жабыскан. Сонда сумнын Kyuiiicrepi, Тон жамылран Бунпктерй Сур суганак KyniiKrepi Артган андып кабыскан. Сонда е зш п Бауыздары, — А р ам канды Ауыздары, Сум табыныц Жауыздары И тш е улысып табыскан.

¥лы Октябр ь М айданы нда, С о л тарихи, Киын сында, Колда «наган* Алмас кында Д с м алуд ан безгем1з. Дене жаудан Ш айналса да, К о л шынжырмен Байланса да, Ж ау армансыз Сайланса да А к ы ры н д а езгеш'з. ¥лы О ктябрь, — Е д1 серт жыл, Капиталга Кект1 дерт ж ы л ,— MiHe coFaH Д э л 14 ж ы л ,— С о в е т ал Fa кешед!- Кешке дейш Иттер уред. Коштi жанап Кулак туред. С у к куш|'ктер ©игр сур ед — Ш эушдейд!', ешедг Совет ел! Ж а п п а й icre. Кайнап кайрат К уат куште. 5 жылдыкты 1стейД1 уш те М а ш и н а кып квл'тя. Енбекш! тап Т у гел турып, Д у к е н курды Бш ек Typin, 339

Усталыкты Ж аппай курып, Гуьлдетед Kepirm. Совет eai — Ж а п п ай уйы м .. . Ic icreiUi Енд1 жиын, Bip жоспарлы Бар ic дуйы м— Социалистаны. Ж уйткш алга Саулатпай ма ел, Eraiiiifli орттей Даулатпай ма ел, Шеберл1кт1 Каулатпай м а ел, П арти я Fofi устазы! Совет eai А л Fa басып, Екшнд] енбек Кайнап тасып, Сан келденен Белден асып, К у и ш адыммен тау аттар. Дукендерш И г ш ic' ti'k Ж а са п жатыр, — внер куштщ, Куралдарын ©HflipicTiH Ж асайтуры н заводтар. Донбасс, Кузбасс, Караганды — К ы ж кайнатып Kyurri жанды, KeMip уШлер Тау кып манды — Ш ы ны рау кеулеп Куйретер.

Каулаган от. М а й мен KSMip, О т ш а жайнар Б1зд!н ©Mip, О т илентш Батпан тем(р, М ы н -м ы н машин Билетер. Ж ер отын ап Т а с боп наткан, Ж1беред1 Мык-мык батпан, Заводтарра, Гстеп ж а т к а н ©HAipicTiH куралын. Тауды, тасты Кы лы п жентек, 1ске жегш Кунпч тентек, Орындайды 1с пенен т ек Партийны й уранын. Ш ахты, завод Б э с к ы п icri: М а й , т а с K6Mip, К ен KyMicTi, Алтын, куры ш , Ш ойын, мысты, — Т а у -т а у кылып уйедй Э р т е к к е н д 1, Б е л т , жжтеп, С а н сурыптап, Мын-мын ж уп теп, Т 1збек-т1з б ек Тау кы п жуктеп З а в о д т ар г а тиед)'. Ж умьгскер тап,— Бостандыкты, Социалды Ipre tikti, Жойып тапты, Турл) ж !к п Ж а н а турмыс курады- 341

Булшык erri, Bui€K мыкты, Курескеншн Бэрш жыкты, KerniKi кып Усталыкты Typic-rypic балFa урады, Тас epiTin, Тауларды укгш, Киын i<rri Туткен жун кып, Электрд1 Ж аккан кун кып Ж умы скер тап atirepi. Удетуде С ол ж1герд|, Ж умыскер тап Кулаш керд1, Ж ок екен!н Элем кврд1 Социалдан 6yrepi. Курыш колмен ¥шкы р карып, Электра Кеп кып жагып, 1шк!, сырткы Жауды баеып, Коз ж1берш турады. Бут балрасы Ойнап колда, О т шашады, OHFa, солра, Барша элемд1 Тузу жолра Ж умыскер тап бурады.

ДАЛАДАРЫ Ж АН А КУЯ (lpi колхоз даласында) Курыш куждар Гурьядейдь Кызыл кун ш ат — К ул 1мдейдь Ж ангы рады , Д у р 1л д е й д 1 С о в е т т щ кен даласы . Е нбек ш ! уйым К ы з у (сте. Ж 'гер шаттык— Курыш т у ст е .. . Куннш нуры Ойнайды усте, E ric жайра карашы! Курыш куждар С а п -са п курып, ■ Пзбек-т)збек Катар жури». Ж ер кыртысын Ж а т ы р Typin Б ей н е колдын сал асы . [pi ic бурын Б о лрэн киын, — YftbiMFa енд! Емес буйым. Ж оспарлап нак Тстесе уйым — Б о л м а с IcriH шалвсы .

Енбек tuiin !степ бшген, Тракторды А т кып MiureH, ¥шан киыр Жерд! тшген — Енбекш! уйым баласы. Бурын курал — А?аш сабан, К э з 1р алмас М ы ц куж табан. Бурын надан Kaaip м ам ан, Ж ер мен кектщ арасы. Курыш дене К у ж айрырлар Ж ер талкандап, Алып-дырлар, Сап-сап жур!п, Жырлап жырлар 1стейд1 ортак. журт icfH. TeMip куждар 1спен кызып, Киырды елшеп, Turin, сызып, Аударады Катар Ti3in, ЖерДin шелд1 кыртысын Епнпллер Кызулы icnen Ж ы р кылады, — Курыш кушпен TeMip айгыр Алмас TicneH Ж ердщ Tw in жыртысын! Науканды icrl Куйл1 етюзбек, — Ж ы р косады Т1збек-т1збек TeMip куждар Ткчген Т1здеп, Катар-катар шымына. 344

Ж ердш жылы Т есш ашып. Кызыл маржан Бидай шашып. Куй косады Кещ л тасып, Ш ы м ны ц катар жымына. Талкандалып Киыр дала, Такталанып С а л а -с а л а , Батсайыдай Кап-кара ала — Ж е р м ен кект! тан кы лды . Квктеп киыр, М а р ж а н веер, Комбайнра Белш твеер.. . Бултты жиып Куйрыз несер, А виохим жанбырды! Ду жанрырткан Д ал а жанын, Керкемдеген I cti'h сэнш , Екп1идеткен К уй м ен ЭН1Н — TeM ip afiFup трактор! Ш ару а уйымын © ркендету, Турмы с куйш Керкемдету, Бес кыркадан Еркш ету — А л д ы н д а айкын су рак тур. Сап-сап катар Ады м керш, Л е к -л е к болып Ж уй т ю ж ел 1П, Бес жылдыкты Ушке экелш Тез жакындат жыракты.

Сэнш тузеп Ой мен кырдын, К уй сарынын Енбек жырдын, Ж ана куймен Ж ан д а н д ы р д ы н KyfiiH безеп киырдын.. . Kaaipri енбек Куй! езгеше, Машинанын Бш езгеше, Эннга енд! Куй! езгеше — 0нер уйым yfiipfliR. Машина, енбек, Екш н — куйлес. Бурынгы энмен Емес уйлес, Ыргагымен Емес туйлес ¥йкы тумсык сиырдын. Машиналы, Уйымды енбек! — Е ск ! мешреу Куйд! женбек — «EcKi эуенд! Ж ылдам!» жен деп, «Куй жанарт!» деп буйырдын. Енбек т ш н 1степ бшген, Тракторды Ат кып мшген, Ушан киыр Жерд1 -плген Енбёкил уйым баласы. Машина уйым, Ж ан а сырмен, Ж ан а энмен, Жана жырмен Керкейед!, Ж ана турмен, Барлык дунне даласы.

TeM ip куж д ы н МастерлерГ, Ko3ipri Ictir 0нкей epi, Социализм Отан ж ер1 О д ак. совет елшде. Тракторш ы Кы зы л маман, М ш ген аты Курыш «кабан », Ж асы л TeMip К у ж -к у ж табан Б е с кырканыц белхнде. Зор уйымды С ап -сап турмен, ©ктеп мастер Трактормен, Ж а н а к у й л 1, Ж а н а жырмен Б ес кыркадан етедк Ic е ктш п О ттай кайнап, TeMip нужды Мастер айдап. Лек-лек уйым Ж а л а у байлап Ш а т турмыска жетедй . . 1931 жыл. :р К а — вес жылдык жоспар.

ТРАКТОРШЫ Бугшп idiH B ip белд! epi, Кы зы к наукан Eric жсрй. . Бугш п icrra, Bip улы epi — Тракторлар маманы. Шын б у гш п ер Т есш керген, Енбегаш елге Кушш берген, Надандыкпен Билерге ерген — К еш еп у л п «жаманьщ» Батыр маман Епстшке, Курыш Kerin Улкен жукке, Айдайды куш Ешсте ектеп Тракторшы далада. Ортак icTe CoFun курал, Ж ауд ы 6aFun — Бейне кыран, Ортакты 5ске Салады уран Басш ы а расы калада. 348

А т кып мшш К®к курышты, Ш ат турмыска Айдап куш и, ¥шан жерд1 Т1л1п n iiim Тракторды н Macrepi. Д т кы п MiHin К®к TeMipai, Т ал к а н кылып Ойды, кырды, Жанрыртады Ж ака жырды — «К,ы зсын дейд1 бас турП..» 1с ж о сп ар ы н К олы на алгаи,— «К,алсын»— д ей д ! — EcKi жалран EcKi курал Артта калган, К ал сы н ecKi дэстурк К о л х о з iciH Т ы нбай куштеп, Н у заводта А лган icTen, Машинанын Ж у п н устеп, К у ж тем!рд! жегедК Кыр далаиа Уш ан жазык, Киырга ектеп Кулаш жазып, Ж а н а ул ы icKe К ам дап азык Мын-мын тукым егед(. E ric epi Ен беи ш тап, Ж ер талка ндайд Кужбен, сап-сап. Машинанын Т у т касы н ап, K y uiT i ciRip колына. 349

Сап-сап айдап жолына. Тракторды, Талкан кылып Ойды , кырды, Berri тузу Мыктап бурды Социализм Аныздардыц Ойлы, кырлы Ж ерш жымдап, Кол мен бурл1 Тукым себер Дуз-дуз турл!, Оны менен солына. Текке жаткан Мын жыл неше, Ж аткан елш К уш кеше, Ашылмаран Бугшпше Жер койынын ашады. Кызыл маман Тракторшы, Ж ан а аспапты — Ж ан а жыршы, К уж айрыры Ж ук пен ыршып, Алга екшндеп басады. TeMip кужды Кыздырады. Калын тынды Буздырады. Алмас TicneH Сыздырады — Калын жёрд1 осады. Keineri сор Кур даланы, Ку жаланаш Сы р даланы, Кегертуге Сур даланы Тукымды екшеп шашады.

EricTiiace Kyuxri тек деп, Бегеттерд1 Б а с а кектеп: Бес кыраттын Биыл ектеп, Зор бел!нен асады. Ici еркендеп Коллективен, Ici ондалып E riC T iK T iH , Кырдан асып Дею жук-пн — Ш а т боп квшл тасады. 1931 жыл.

КОЛХОЗДА (Уржар, «Тепсалды» колхозында) Колхоз журты Буп'н жиын, Жазыльгакы Курыш ига, Б1рлес енбек Алып киын Тыныктырар костарыи. Бэйп ап шырып Жарысты icTe, Бой жазады Ш уак тусте, Большевик™ Жазгы ericrre Орындаран жоспарьш. Кекке аунайды Журттын кеб!.. . Ж асы л хабек Жерд!'н шеб!. Ж*бек торрын Желдга леб1 Ветке жум сак тиед). Жаратылыс Койнын ащып, Кеюректе куй Шаггык тасып, Ыстык алтын Нурын шашып, Кун куйд1рш суйедь

K epiri K33ip Колхоз турш, Ж е р кожасы Б ол Fa н бурын — Каиды тумсык Арам мурын Ж а у д ы н inii куйедк Ала ж|бек Ш а ш а к ерген, Ж упар шсп Гулш берген, Койнын ашып Теа'н керген С у л у ж азды н сиы ед1. Кекте ойнаран К у с т ы ц эн1, Сылдырлаган Суд ы н сэн1, Ж>бек ж елд!н Сыбыр мэш С у л у ш атты к куш ед1. Ж аздын сулу Ш а т т ы к nyfli, К влдеп обнак Кусты н би1, Ж ер мен кект1Н Барлык сиы — Б а р ы колхоз енбекке. К о л х о з 1ст ей д 1 Ж иы п купли, Коммунара Бару ушш Нырайтады, ¥йым iciH С а н бегегп женбекке. Кеше кекеп Каржаубайды, T ep ic «жорып» Б|'здщ жайды . Сез журпзген Кулак байды ¥рыпты ондап ауызга. 23 с. Сейфулл

Колхозшыны Азрырады, Колхозды айтса Жазгырады, Енбекап -елд! Аздырады, EpiK берсен жауызга. Ерж берсен Tipi ж ер ед, «03iM тэщр Болам» дер ед, Колхозды 1ш' тен IpiTep ед Касакы сум кастыгы. Кейде азырак Болады «урыс»: Н а к сакалмай Kipic-шырыс, Адсай калад Кейде б ip ic, Кейде улпрмей астыры. Есеш здж Койылган сон, Ж ауап сы зд ы к Жойылган сон, Екшнге уйым Бой урван сон, О налар ic жастыгы. Байдын талкан Курган торы, Кушейед! Колхоз колы, Ортак енбек Туткан жолы, Бегемес ж а у кастыгы. Квркейсш ic Канат жайып, Ж алкаулык зор ¥ятты айып: Дамыл алмас Жаксыбаев Партколлектив бастыгы.

Колхоздарды K ep in шарлап, I c турлер!н Журтка жарлап, Сол колхозга Келд^м арнап Апрельдю бесшде. Ж асы л туктей Ж е р д ш шеб1. Андыздаеып Ш ыккан кебГ. Жасыл бархыт Жерд1'н K eri — К ун алтын ед «бесшде». Сансы з кустын У -ш у жыры — Т1рш(л|'кт!н Куйл1 сыры, Жерд1 ш о м р эн К унн!н нуры — Сен д е шомыл тепли де. Тарбагатай Тауы бшк. Т а у д а ойнайды А рк а р , ки1к. Ветке оралар, Бетген суйш Ж <бек торрын мунары. Сумандайды Сылдыр булак, Бурандайды Бурак-бурак Сылкылдайды Таудан ку лап ,— Ж о к т а й eMip т ы н а р ы .. . IpiK, iuipiK EcKi жалган, BypH H FH bWIFH iHmiK калган, Енд1 мынау, Ж ан а салран К еш е-кеш е уйлерк 35Б