HO CHI MINH TOAN TAP - TAP 15

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 235 nhiÒu m¸y bay Mü ®· r¶i chÊt ®éc xuèng c¸c x· Long §iÒn §«ng, Long §iÒn T©y vµ An Tr¹ch, huyÖn Gi¸ Rai, tØnh B¹c Liªu. Ngµy 19 th¸ng Giªng 1966, sau khi r¶i chÊt ®éc xuèng Long §iÒn T©y, chóng ®· nÐm bom næ vµ bom napan xuèng c¸c vïng trång trät vµ nhµ cöa. TÊt c¶ lµng ®Òu bÞ tiªu huû trong mét biÓn löa, khãi vµ chÊt ®éc. Kho¶ng 1.000 ng−êi lµ n¹n nh©n. Xin kÓ ë ®©y mét trong nhiÒu tr−êng hîp lµ gia ®×nh bµ Tr−¬ng ThÞ §en. Chång bµ bÞ mï bëi mét m¶nh bom. Ch¸u trai 10 tuæi bÞ báng hoµn toµn bµn tay ph¶i, ba ngãn tay tr¸i bÞ c¾t ®øt. B¶n th©n bµ bÞ báng mét nöa mÆt vµ c¶ 10 ngãn tay, kh«ng kÓ nh÷ng vÕt th−¬ng nÆng kh¸c. V× kh«ng lËt ng−îc ®−îc chiÒu h−íng cña chiÕn tranh b»ng cuéc “ph¶n kÝch mïa kh«”, bän Mü ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tµn b¹o nhÊt. Trong nh÷ng th¸ng võa qua, chóng ®· ®iªn cuång r¶i chÊt ®éc xuèng c¸c tØnh Trung Bé: Thõa Thiªn, Qu¶ng Nam, §¾c L¾c, B×nh §Þnh, B×nh ThuËn, T©y Nguyªn1) vµ c¸c tØnh Nam Bé: Biªn Hoµ, Thñ DÇu Mét, T©y Ninh, T©n An, VÜnh Long, CÇn Th¬, R¹ch Gi¸, Cµ Mau vµ nhÊt lµ BÕn Tre. Ngµy 22 th¸ng 9 n¨m 1966, chóng r¶i bõa b·i chÊt ®éc xuèng phÝa nam Khu phi qu©n sù; 4 ngµy tr−íc ®ã, ngµy 18 th¸ng 9, mét ho¹t ®éng t−¬ng tù còng ®· diÔn ra ë c¸c xãm Cha Li vµ A Chèc, x· H−íng LËp, mét vïng d©n téc thiÓu sè ë phÝa b¾c Khu phi qu©n sù. Ngµy 26 th¸ng 7 n¨m 1966, tê Thêi b¸o N÷u ¦íc2) ®· ph¸t hiÖn lµ Mü dù ®Þnh trong n¨m 1966 ph¸ huû mét diÖn tÝch trång trät b»ng diÖn tÝch cña tÊt c¶ c¸c n¨m tr−íc céng l¹i. Ngµy 9 th¸ng 9 n¨m 1966, phãng viªn tê b¸o ®ã ë Sµi Gßn viÕt: “Tõ ®Çu n¨m nay Mü ®· sö dông 6 m¸y bay lín C.123 cã thiÕt bÞ ®Æc biÖt _______________ 1) Trong nguyªn b¶n, t¸c gi¶ viÕt lµ Hauts Plateaux (BT). 2) B¸o New York Times (BT).

236 hå chÝ minh toµn tËp ®Ó r¶i 1.324.480 galon1) (5.000.000 lÝt) chÊt ®éc xuèng 530.872 as¬2) (tøc 215.000 hÐcta) ë miÒn Nam ViÖt Nam. Chóng dù ®Þnh huy ®éng 18 m¸y bay C.123 , tøc ba lÇn con sè nãi trªn, trong kÕ ho¹ch s¾p tíi”. ChÝnh phãng viªn nµy cßn ph¸t hiÖn lµ §¹i sø Mü H.Cabèt Lèt ®Ých th©n chØ ®¹o viÖc r¶i chÊt ®éc vµ th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch cña mçi ho¹t ®éng. III- Sö dông h¬i ®éc: Trong nh÷ng n¨m 1963 vµ 1964, bän x©m l−îc Mü ®· nhiÒu lÇn sö dông bom ®¹n cã h¬i ®éc ë nhiÒu lµng thuéc c¸c tØnh BÕn Tre, Gß C«ng, CÇn Th¬, Cµ Mau, Phó Yªn vµ Qu¶ng Nam. Tõ cuèi n¨m 1964 trë ®i, tr−íc nh÷ng thÊt b¹i liªn tiÕp cña qu©n ngôy vµ tr−íc sù lín m¹nh cña phong trµo chèng Mü ë c¸c thµnh phè Nam ViÖt Nam, bän x©m l−îc Mü ®· sö dông h¬i ®éc trªn mét quy m« ngµy cµng t¨ng, song song víi viÖc r¶i chÊt ®éc ho¸ häc ngµy cµng nhiÒu. §Çu n¨m 1965, trong ba ngµy liªn tôc, 25, 26 vµ 27 th¸ng Giªng, m¸y bay Mü r¶i xuèng lµng Phó L¹c, tØnh Phó Yªn mét sè l−îng lín bom h¬i ®éc vµ bom næ, bom napan g©y nh÷ng thiÖt h¹i nghiªm träng ®èi víi th−êng d©n. Riªng h¬i ®éc ®· lµm 30 ng−êi chÕt; hµng tr¨m ng−êi bÞ nhiÔm ®éc nghiªm träng. N¹n nh©n phÇn lín lµ ng−êi giµ, phô n÷ vµ trÎ em. D− luËn thÕ giíi ®· c«ng phÉn lªn ¸n téi ¸c ®ã. Ng−êi ph¸t ng«n qu©n sù Mü ë Sµi Gßn ngµy 22 th¸ng 3 n¨m 1965 ®· ph¶i thó nhËn r»ng “h¬i ®éc ®· ®−îc sö dông tõ nhiÒu tuÇn nay vµ nhiÒu lÇn” (AP, 22 th¸ng 3 n¨m 1965). Sau ®ã chÝnh M¾c Namara ®· häp b¸o ®−a ra mét tµi liÖu cã t« mµu vÒ c¸c nhµ m¸y ho¸ häc, c¸c _______________ 1) Galon: ®¬n vÞ ®o chÊt láng, b»ng kho¶ng 3,8 lÝt (BT). 2) As¬: mÉu Anh (®¬n vÞ ®o diÖn tÝch), b»ng kho¶ng 0,4 hÐcta (BT).

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 237 “Phßng thÝ nghiÖm Liªn bang”1) s¶n xuÊt h¬i ®éc ®Ó ®µn ¸p c¸c cuéc næi dËy vµ tuyªn bè r»ng h¬i ®éc dïng ë Nam ViÖt Nam chØ lµ h¬i cay kh«ng lµm chÕt ng−êi (TuÇn tin tøc, 5-4-1965). Nh−ng y kh«ng thuyÕt phôc ®−îc ai. Ngµy h«m sau, Bé tr−ëng Ngo¹i giao §in R¸txc¬ ®· ph¶i c¶i chÝnh r»ng chiÕn tranh h¬i ®éc míi b¾t ®Çu ë ViÖt Nam vµ nh÷ng h¬i ®éc ®ã tõ nay trë ®i chØ ®−îc sö dông trong c¸c cuéc hµnh qu©n th«ng th−êng (còng trªn tê b¸o ®ã). Nh÷ng lêi chèi c·i lóng tóng ®ã cña bän téi ¸c chiÕn tranh Mü kh«ng ®¸nh lõa ®−îc ai mµ cµng nãi lªn tÝnh trÇm träng cña nh÷ng téi ¸c cña chóng. Ngµy 5 th¸ng 9 n¨m 1965, mét ®¬n vÞ thñy qu©n lôc chiÕn do Trung t¸ Lin ¸tt¬ ®· triÖt h¹ xãm Vinh Quang, huyÖn Tuy Ph−íc, tØnh B×nh §Þnh. LÝnh Mü ®· phun 45 b×nh h¬i ®éc vµo nhµ d©n vµ hÇm tró Èn cña d©n th−êng, lµm 35 ng−êi chÕt t¹i chç vµ 19 ng−êi bÞ nhiÔm ®éc nghiªm träng. Trong sè n¹n nh©n cã 28 trÎ em vµ 26 phô n÷, trong ®ã cã 18 ng−êi giµ. Cã mét gia ®×nh tÊt c¶ 7 ng−êi ®Òu chÕt bi th¶m sau khi bÞ mï m¾t v× h¬i ®éc. Ngµy 8 th¸ng 9 n¨m 1965, chØ ba ngµy sau cuéc th¶m s¸t ë Vinh Quang, lÝnh Mü l¹i nÐm lùu ®¹n h¬i ®éc vµo hÇm tró Èn cña d©n th−êng t¹i Ba Lµng An, tØnh Qu¶ng Ng·i, giÕt chÕt ngay 78 ng−êi. Trong mét cuéc cµn quÐt ë §«ng - Nam BÕn C¸t, tØnh Thñ DÇu Mét, ngµy 6 th¸ng 10 n¨m 1965, lÝnh cña ®¬n vÞ dï Mü 173 vµ mét sè ®¬n vÞ óc ®· ®eo mÆt n¹ chèng h¬i ®éc. Mét bøc ®iÖn cña AFP ngµy 8 th¸ng 10 n¨m 1965 tè gi¸c r»ng nh÷ng lÝnh Mü ®ã ®· nhËn ®−îc lÖnh cña OÐtmolen “cho phÐp sö dông h¬i ®éc CN vµ CS”. Tõ ®ã h¬i ®éc ®· ®−îc xem nh− mét “vò khÝ c¬ b¶n” cña qu©n ®éi Mü ë Nam ViÖt Nam vµ viÖc sö dông h¬i ®éc nh− mét vò khÝ tÊn c«ng ®· ®−îc thùc hiÖn trªn mét quy m« ngµy cµng t¨ng. _______________ 1) Trong nguyªn b¶n, t¸c gi¶ viÕt lµ “Federal Laboratories” (BT).

238 hå chÝ minh toµn tËp Ngµy 2 th¸ng Giªng n¨m 1966 trong mét cuéc cµn quÐt vïng BÇu Trai, tØnh Chî Lín, bän x©m l−îc Mü ®· sö dông lùu ®¹n h¬i ®éc b¾n tõ c¸c sóng phãng lùu g¾n trªn sóng ph¸o binh vµ trªn nh÷ng thiÕt bÞ gäi lµ “Mightmite” cã thÓ phãng chÊt ®éc d−íi d¹ng bét hoÆc h¬i víi tèc ®é 285 km/ 1 giê. Ngµy 10 th¸ng Giªng 1966, trong mét cuéc cµn quÐt t¹i lµng Kim Tµi, tØnh B×nh §Þnh, chóng ®· tiÕn hµnh mét cuéc tµn s¸t cùc kú d· man, dån 42 ng−êi xuèng mét hÇm tró Èn råi phun h¬i ®éc. Th¸ng Giªng 1966 h¬n mét v¹n lÝnh Mü, óc, Niu Dil©n vµ bï nh×n cµn quÐt c¸c x· Nh©n §øc, §øc HiÖp vµ Phó Mü H−ng, quËn Cñ Chi, tØnh Gia §Þnh. Chóng phun h¬i ®éc vµo hÇm cña d©n th−êng, lµm h¬n 100 ng−êi chÕt vµ hµng tr¨m ng−êi nhiÔm ®éc. Trong cuéc cµn quÐt ®ã, chóng cßn th¶ khÝ CN trén víi nhiÒu chÊt ®éc ho¸ häc kh¸c trªn nh÷ng vïng réng lín. Chóng nÐm lùu ®¹n h¬i vµo c¸c lµng x·. VÒ nh÷ng hµnh ®éng nµy, ngµy 12 th¸ng Giªng 1966, H·ng Roit¬ ®−a tin: “Khãi vµ h¬i ®éc ®−îc sö dông chèng l¹i du kÝch trèn d−íi hÇm tró Èn d−íi mÆt ®Êt t¹i vïng T©y B¾c Sµi Gßn (tøc lµ nh÷ng lµng nãi trªn thuéc huyÖn Cñ Chi) ®· lµm chÕt mét viªn h¹ sÜ óc, 6 lÝnh óc ph¶i ®−a vµo bÖnh viÖn. H¹ sÜ B©utin R«bíc, 24 tuæi quª ë XÝtni bÞ chÕt ng¹t, mÆc dï anh ta ®· ®eo mÆt n¹ b¶o hiÓm”. Ngµy 1 th¸ng 2 n¨m 1966, t¹i Kú Anh, huyÖn Tam Kú, tØnh Qu¶ng Nam, lÝnh Mü phun h¬i ®éc xuèng 141 hÇm tró Èn cña d©n th−êng lµm nhiÒu ng−êi chÕt, trong ®ã cã 14 trÎ em. Ngµy 3 vµ 4 th¸ng 2 n¨m 1966, trùc th¨ng Mü th¶ 800 lùu ®¹n h¬i xuèng vïng Bång S¬n, tØnh B×nh §Þnh, sau ®ã l¹i nÐm 3.000 lùu ®¹n h¬i trong mét cuéc cµn quÐt vµo th¸ng 3 n¨m 1966. N¹n nh©n cña hai cuéc cµn quÐt ®ã rÊt nhiÒu trong d©n th−êng. §Çu th¸ng 4 n¨m 1966, lÝnh Mü tiÕn hµnh t¹i Pl©yme, tØnh Gia Lai, mét “cuéc tÊn c«ng víi sù phèi hîp gi÷a ph¸o binh, kh«ng qu©n

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 239 víi h¬i ®éc”. Ngµy 2 th¸ng 4 n¨m 1966, H·ng UPI th«ng b¸o “trùc th¨ng cña S− ®oµn 1 kh«ng vËn ®· th¶ mét sè lín lùu ®¹n h¬i CS xuèng vïng Ch− P«ng”. Tõ ngµy 23 th¸ng 4 ®Õn ngµy 9 th¸ng 5 n¨m 1966, kh«ng qu©n Mü nÐm xuèng nhiÒu ®Þa ph−¬ng tØnh T©y Ninh 15 tÊn bét rÊt mÞn cã mµu ngµ voi, khi vµo kh«ng khÝ, trë thµnh mét chÊt h¬i lµm ch¶y n−íc m¾t, ngøa gay g¾t, viªm da vµ mµng nhÇy, nghÑt thë, n«n möa vµ tª liÖt. NhiÒu ng−êi bÞ chÕt hoÆc bÞ nhiÔm ®éc. Gia sóc vµ gia cÇm chÕt rÊt nhiÒu. ChÊt bét ®éc ®Õn møc khi r¬i xuèng s«ng Ngµ CÇy ë Lß Gß ®· lµm chÕt h¬n hai t¹ c¸, cã nh÷ng con nÆng 5 kg. Ngay t¹i thµnh phè Sµi Gßn, bän x©m l−îc Mü vµ tay sai còng kh«ng tõ viÖc sö dông h¬i ®éc ®Ó dËp t¾t c¸c cuéc biÓu t×nh cña nh©n d©n vµo cuèi th¸ng 5 n¨m 1966. §¹i t¸ Vò V¨n Cña, TØnh tr−ëng ngôy quyÒn Sµi Gßn ®e däa nh©n d©n Sµi Gßn víi nh÷ng lêi lÏ nh− sau: “Qu©n ®éi cã nh÷ng vò khÝ míi, trong ®ã cã 4 lo¹i lùu ®¹n h¬i. Ngoµi h¬i cay chóng ta cßn cã h¬i cã mµu ®Ó l¹i dÊu tÝch trong 3 ngµy kh«ng thÓ xo¸ ®i, nh÷ng h¬i ®éc ®ã g©y Øa ch¶y trong 24 tiÕng vµ nh÷ng h¬i g©y n«n möa”. IV- Sö dông napan vµ phèt pho tr¾ng: Tõ cuèi n¨m 1961, bän x©m l−îc Mü vµ tay sai ®· nÐm bom napan xuèng h¬n 1.000 lµng ë Nam ViÖt Nam. Nh÷ng bom næ vµ bom napan ®· giÕt h¹i hoÆc lµm bÞ th−¬ng 43 häc sinh ë Linh Phông, tØnh BÕn Tre ngµy 8 th¸ng 7 n¨m 1964 vµ 45 häc sinh kh¸c ë tr−êng M·n Quang, tØnh Qu¶ng Nam ngµy 16 th¸ng 3 n¨m 1965. ChØ trong n¨m 1965, ®· cã hµng tr¨m vô nÐm bom napan hoÆc ®¹n phèt pho tr¾ng. Ngµy 15 vµ 16 th¸ng Giªng, m¸y bay Mü nÐm h¬n 30 qu¶ bom napan xuèng x· Thanh Mü, tØnh Sa §Ðc,

240 hå chÝ minh toµn tËp giÕt chÕt 7 ng−êi, ®èt ch¸y 7 c¨n nhµ vµ mét ®Òn Cao §µi. Ngµy 8 th¸ng 2, chóng nÐm bõa b·i nhiÒu tÊn bom næ vµ bom napan xuèng nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®ang lµm viÖc trong c¸c ruéng lóa hoÆc v−ên c©y, nh÷ng ng− d©n ®¸nh c¸ trªn s«ng Ba Rai, x· Xu©n S¬n, tØnh Mü Tho, giÕt chÕt 13 ng−êi, ®èt ch¸y 55 c¨n nhµ; ®èt ch¸y vµ ch×m mét sµ lóp chuyªn chë ng−êi vµ 12 thuyÒn, ca n«; mét sè lín kh¸ch ®i thuyÒn ®· chÕt ®uèi. M¸y bay Mü cßn nÐm bom napan vµ b¾n ph¸ mét ng«i chïa thuéc x· Ph−íc Trung, tØnh Gß C«ng ngay trong lóc nhiÒu tÝn ®å ®ang tô häp ®Ó tông kinh. Ng«i chïa vµ 13 c¨n nhµ xung quanh ®· bÞ ph¸ trôi, 22 ng−êi bÞ chÕt... §Çu n¨m 1966, ®Õ quèc Mü, ch− hÇu vµ bï nh×n l¹i t¨ng c−êng sö dông bom napan, phèt pho vµ nhiÒu ph−¬ng tiÖn tµn s¸t kh¸c. Chóng ®· tiÕn hµnh nh÷ng cuéc giÕt ng−êi d· man ë c¸c x· Ch©u B×nh, tØnh BÕn Tre, ngµy 27 th¸ng 4 n¨m 1966 vµ x· Tr−êng Xu©n, tØnh CÇn Th¬, ngµy 6 th¸ng 3 n¨m 1966. Bµ NguyÔn ThÞ Xe ë x· Tr−êng Xu©n ®· mÊt n¨m ®øa con tõ 14 tuæi ®Õn 5 th¸ng tuæi, c¸c ch¸u ®Òu bÞ ®èt thµnh than; chÝnh bµ còng bÞ tµn phÕ v× nh÷ng vÕt báng. Th¶m häa cña gia ®×nh bµ chØ lµ mét trong v« vµn nh÷ng téi ¸c bØ æi mµ bän x©m l−îc Mü lµ thñ ph¹m. Ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 1966, hai m¸y bay ph¶n lùc Mü víi mét m¸y bay L.19 chØ ®−êng ®· nÐm bom napan vµ b¾n ph¸ c¸c sµ lóp Ngäc Thanh, Huúnh Mai vµ mét ca n« ®Çy hµnh kh¸ch ®ang ®i trªn s«ng Vµm Cá §«ng (Vµm Cá phÝa ®«ng) huyÖn §øc HuÖ, tØnh Chî Lín. Hai sµ lóp bÞ ®èt ch¸y, 13 hµnh kh¸ch bÞ chÕt vµ mét sè ng−êi kh¸c bÞ th−¬ng nÆng. Trong khi nh÷ng n¹n nh©n kªu cøu th× hai m¸y bay ph¶n lùc Mü kh¸c ®· xuÊt hiÖn vµ b¾n ch×m 2 sµ lóp vµ 5 ca n« n÷a, lµm 16 ng−êi chÕt vµ bÞ th−¬ng, phÇn lín lµ phô n÷ vµ trÎ em. Ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1966, tr−êng häc vµ chî ë T©n Uyªn, tØnh Biªn Hoµ ®· bÞ nÐm bom næ vµ bom napan. 170 n¹n nh©n, trong ®ã

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 241 cã 44 häc sinh ®· bÞ chÕt vµ 6 ng−êi kh¸c bÞ báng nÆng. Nh÷ng cuéc tµn s¸t t−¬ng tù ®· diÔn ra ë nhiÒu vïng kh¸c ë miÒn Nam ViÖt Nam. PhÇn thø hai LµM SAO Cã THÓ CHèI C·I §¦îC NH÷NG HµNH §éNG §ã §Ó thùc hiÖn ©m m−u x©m l−îc vµ n« dÞch, chèng nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam, ®Õ quèc Mü ®· sö dông vò khÝ ho¸ häc. §iÒu ®ã râ nh− ban ngµy. Tuy nhiªn bän x©m l−îc t×m mäi c¸ch ®Ó chèi c·i, che giÊu vµ biÖn minh cho nh÷ng téi ¸c cña chóng. Nh−ng lµm sao cã thÓ che giÊu ®−îc nh÷ng hµnh ®éng ®ã? Tr−íc sù c«ng phÉn cña d− luËn thÕ giíi, ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 1963, “§µi TiÕng nãi Hoa Kú” ph¶i thõa nhËn r»ng, m¸y bay Mü ®· r¶i chÊt ho¸ häc, nh−ng chØ r¶i däc theo c¸c ®−êng mßn. §µi nµy cßn nãi r»ng “nh÷ng ho¸ chÊt ®ã kh«ng g©y h¹i ®èi víi con ng−êi vµ gia sóc vµ hoµn toµn kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh ph× nhiªu cña ®Êt ®ai. §ã lµ nh÷ng chÊt t−¬ng tù nh− thuèc diÖt cá sö dông trong n«ng nghiÖp ë tÊt c¶ c¸c n−íc trªn thÕ giíi”. Mét tuÇn sau lêi kh¼ng ®Þnh ®ã cña “§µi TiÕng nãi Hoa Kú”, chÝnh tªn tay sai cña Mü, tªn bï nh×n Ng« §×nh DiÖm ®· c¶i chÝnh. Tr¶ lêi pháng vÊn cña ®µi ph¸t thanh nãi trªn, DiÖm ®· tuyªn bè r»ng viÖc r¶i nh÷ng ho¸ chÊt ®ã lµ mét “chiÕn thuËt” vµ mét “ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh” cã hiÖu qu¶ mµ c¸c n−íc chËm ph¸t triÓn cã thÓ sö dông thÝ ®iÓm chèng l¹i c¸i mµ céng s¶n gäi lµ “ChiÕn tranh gi¶i phãng”. Phan V¨n T¹o, Bé tr−ëng Th«ng tin chÝnh quyÒn bï nh×n Ng« §×nh DiÖm cßn ®i xa h¬n. Trong mét cuéc häp b¸o ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 1963, y ®−a ra nh÷ng tin cô thÓ sau ®©y:

242 hå chÝ minh toµn tËp 1. ChÊt ®éc ho¸ häc ®· ®−îc r¶i xuèng 15 ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau ë miÒn Nam ViÖt Nam. 2. §ã lµ mét chÊt hçn hîp bét 2-4D vµ 2-4-5T. 3. Hçn hîp ®ã ®· ®−îc sö dông ®Ó hñy diÖt mïa mµng cña ViÖt Céng (tøc lµ nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam) hai lÇn: ngµy 2 vµ 23 th¸ng 10 n¨m 1962, t¹i Thõa Thiªn vµ ngµy 18 vµ 27 th¸ng 2 n¨m 1963 t¹i tØnh Ph−íc Long trªn mét tæng diÖn tÝch lµ 312 hÐcta. §Çu n¨m 1966, kiÕn tróc s− Mü lµ R«bíc B. Nicon ®· tuyÖt thùc trong 9 ngµy ®Ó ph¶n ®èi chÝnh quyÒn Gi«nx¬n, ®ßi ph¶i gi¶i thÝch vÒ viÖc r¶i chÊt ®éc ho¸ häc ë miÒn Nam ViÖt Nam. Bé Ngo¹i giao Mü ®· ph¶i thõa nhËn r»ng m¸y bay Mü ®· r¶i ho¸ chÊt ®Ó hñy diÖt mïa mµng ë miÒn Nam ViÖt Nam trªn mét diÖn tÝch 20.000 as¬ (tøc 8.000 hÐcta). Nh−ng sù thËt th× hoµn toµn kh¸c: A. Theo sù ph©n tÝch ®−îc Héi Ch÷ thËp ®á gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam c«ng bè ngµy 3 th¸ng 4 n¨m 1963, sau mét n¨m nghiªn cøu t¹i c¸c vïng bÞ r¶i th× chÊt ho¸ häc ®· ®−îc r¶i kh«ng chØ gåm bét 2-4D vµ 2-4-5T mµ cßn cã nh÷ng chÊt ®éc h¬n nhiÒu, ®−îc sö dông víi nång ®é ®ñ ®Ó giÕt h¹i gia sóc vµ nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam, chø kh«ng ph¶i chØ ®Ó hñy diÖt mïa mµng vµ c©y cèi. ChÊt ®éc ho¸ häc ®ã gåm nh÷ng chÊt sau ®©y: 1/ ChÊt 2-4D hoÆc axÝt dichlorophÐnoxyacÐtique C8H6O3Cl2 ®−îc sö dông d−íi d¹ng hçn hîp mµu tr¾ng hoÆc mµu n©u vµ cã mïi chlorophÐnol; 2/ ChÊt 2-4-5T hoÆc axÝt trichlorophÐnoxyacÐtique C8H5O3Cl3 còng ®· ®−îc sö dông d−íi d¹ng hçn hîp mµu tr¾ng hoÆc mµu n©u cã mïi trichlorophÐnol. ChÊt ®éc nµy ®· ®−îc m¸y bay r¶i xuèng d−íi d¹ng m©y mï vµ nh÷ng h¹t nhá cña chÊt ®éc ®ã cã thÓ hoµ tan trong dÇu lo·ng (ligroine);

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 243 3/ ChÊt DNP hoÆc dinitrophÐnol (NO2)2C6H3OH mµu vµng nh¹t, cã mïi thuèc sóng; 4/ ChÊt DNOC hoÆc dinitro - orthocrÐsol CH3-C6H2CH(NO2)2 mµu da cam, còng cã mïi thuèc sóng lµm vµng quÇn ¸o vµ da n¹n nh©n. 5/ ChÊt cyanamide calcique CaCN2 mµu n©u tro; 6/ ChÊt arsenic tr¾ng cßn gäi lµ anhydride arsÐnieux hoÆc lµ trioxyde arsÐnic As2O3; 7/ C¸c chÊt arsÐnites kim lo¹i alcalins vµ alcalino - terreux; chÊt arsÐnites sodium vµ calcium; 8/ ChÊt arsÐniates kim lo¹i: arsÐniates sodium, vµ calcium vµ manganÌse r¶i d−íi h×nh thøc mét chÊt bét b¸m vµo l¸ c©y vµ lµm l¸ c©y kh« hÐo rÊt nhanh. T¸m chÊt nãi trªn vµ nhiÒu chÊt kh¸c th−êng ®−îc r¶i d−íi d¹ng hçn hîp nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ g©y tai h¹i nhÊt. §ã tÊt c¶ lµ nh÷ng chÊt rÊt ®éc. V× vËy viÖc sö dông trong n«ng nghiÖp nh− chÊt diÖt cá (2-4D, 2-4-5T, DNP, DNOC, CaCN2) hoÆc chÊt diÖt s©u (arsenic, arsÐnites et arsÐniates) ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh rÊt nghiªm ngÆt vÒ nång ®é vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o hiÓm. ThÕ nh−ng mÆc dÇu cã nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®ã, ng−êi ta ®· coi th−êng nh÷ng tai n¹n th−êng x¶y ra ë c¸c n−íc. Trong cuèn s¸ch Mïa xu©n lÆng lÏ kÕt qu¶ cña nh÷ng cuéc nghiªn cøu kiªn tr× cña bµ Raxen C¸cs¬n, nhµ sinh häc Thôy §iÓn ®· ph¸t hiÖn ë Mü, viÖc sö dông thuèc diÖt cá vµ thuèc trõ s©u trong n«ng nghiÖp ®· lµm chÕt nhiÒu n«ng d©n vµ lµm biÕn mÊt nhiÒu lo¹i chim vµ c¸. Ph¸p luËt cña nhiÒu n−íc cßn cÊm c¶ viÖc sö dông arsenic vµ nh÷ng chÊt hçn hîp trong n«ng nghiÖp.

244 hå chÝ minh toµn tËp B¶n thèng kª d−íi ®©y gióp chóng ta so s¸nh: ChÊt ®éc ho¸ häc Nång ®é sö dông Nång ®é nguy hiÓm trong n«ng nghiÖp vµ g©y tö vong ArsÐnite de sodium 0,1 - 0,3 g Na3AsO3 0,5 - 1,5 kg/ha Cyanamide calcique 40 - 50 g CaCN2 15 - 30 kg/ha 2-4D 15 g 2-4-5T 2 kg/ha 15 g 2 kg/ha 10 - 50 mg/kg DNOC träng l−îng c¬ thÓ1) 5,7 kg/ha thÓ1) ë miÒn Nam ViÖt Nam, Mü ®· sö dông nh÷ng chÊt ®éc ho¸ häc nãi trªn víi nång ®é cao vµ khèi l−îng lín nh»m môc ®Ých hñy diÖt c©y trång, mïa mµng vµ ®Çu ®éc con ng−êi vµ gia sóc2). VÒ h¬i ®éc dïng trong chiÕn tranh C¸c c¬ quan y tÕ cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam vµ Héi Ch÷ thËp ®á Gi¶i phãng ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng qu©n ®éi Mü, qu©n ®éi ch− hÇu vµ qu©n ngôy ®· sö dông nhiÒu lo¹i h¬i ®éc tõ cuèi n¨m 1964 vµ nhÊt lµ tõ mïa kh« 1965-1966. C¸c quan chøc Mü còng ph¶i thõa nhËn r»ng c¸c h¬i ®éc CN, CS vµ DM ®· ®−îc sö dông ë Nam ViÖt Nam. 1/ ChÊt CN hoÆc chloroacÐtophÐnol C6H5CO CH2Cl víi nång ®é thÊp, cã thÓ g©y th−¬ng tÝch cho nh÷ng mµng nhÇy vµ dÉn ®Õn bÖnh ®au nhøc nhèi, c¶m gi¸c bÞ báng nÆng vµ ch¶y n−íc m¾t. _______________ 1) Trong nguyªn b¶n, t¸c gi¶ viÕt lµ: 10 - 50 mg par kg de poids du corps (BT). 2) Theo tê Thêi b¸o N÷u ¦íc, ngµy 9 th¸ng 9 n¨m 1966, mçi m¸y bay bay C.123 chë 1.000 galon (3.780 lÝt) chÊt ®éc, r¶i trªn diÖn tÝch 300 as¬ (kho¶ng 121 hÐcta) (TG).

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 245 Nång ®é thÊp cã thÓ g©y ch¶y n−íc m¾t lµ kho¶ng 0,0003 mg/l. ë miÒn Nam ViÖt Nam, Mü ®· phun chÊt CN víi nång ®é cao h¬n nång ®é nguy hiÓm, nªn ®· g©y cho nh÷ng ng−êi bÞ nhiÔm ®éc nh÷ng rèi lo¹n vÒ phæi, c¶m gi¸c bÞ báng ë cæ, nghÑt thë, ch¶y n−íc m¾t, buån n«n, viªm cuèng häng, cuèng phæi vµ c¶ phæi. ChÊt CN ®−îc phun xuèng c¸c hÇm tró Èn g©y t¸c h¹i trong 1 tuÇn lÔ. Khi r¬i xuèng d−íi d¹ng giät n−íc hoÆc d¹ng kÕt tinh vµo da, th× cã thÓ g©y báng nÆng, nÕu r¬i vµo m¾t th× cã thÓ dÉn tíi mï. 2/ ChÊt DM hoÆc h¬i g©y n«n hoÆc chÊt adamsite víi tªn khoa häc lµ diphÐnylaminichleroasine hoÆc chlorure de phÐnarsazine NH(C6H4)AsCl. Tõ n¨m 1914 ®−îc tæng hîp l¹i chÊt nµy ®· ®−îc sö dông nh− h¬i ®éc trong chiÕn ®Êu, håi ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt. Nång ®é tèi thiÓu lµ 0,00038 mg/l vµ nång ®é trong chiÕn tranh lµ 0,005 mg/l. ChÊt ®éc nµy g©y hiÖu qu¶ sau 3 phót. Trong tr−êng hîp bÞ nhiÔm ®éc nÆng sÏ dÉn ®Õn vÕt th−¬ng trªn ®−êng h« hÊp vµ phæi b»ng ch¶y m¸u vµ cã nh÷ng dÊu hiÖu nhiÔm ®éc toµn th©n nh− víi chÊt lewisite. 3/ ChÊt CS hoÆc khÝ ortho - chlorobenzalmalonitrible g©y báng ngoµi da vµ tiÕp m¹c cña m¾t g©y n«n möa vµ ng¹t thë. ChÊt ®éc ®ã víi nång ®é 1,6 mg/m3 g©y tª liÖt vµ víi nång ®é 2 mg/m3 g©y tö vong. B¸o chÝ Mü ®· viÕt vÒ viÖc lÝnh Mü sö dông h¬i CS lµm báng gi¸c m¹c vµ da, g©y n«n möa vµ tª liÖt trong 1 tuÇn lÔ vµ h¬i BZ g©y th−¬ng tæn cho hÖ thèng thÇn kinh. Cã c¶ viÖc sö dông nh÷ng khÝ hçn hîp giÕt ng−êi nh− VX, LSD25 (UPI, 23-3-1965) vµ nh÷ng h¬i ng¹t kh¸c. Ba lo¹i h¬i CN, DM, CS mµ ChÝnh phñ Mü thó nhËn ®· sö dông ®Òu lµ nh÷ng vò khÝ giÕt ng−êi nh− ®· nªu trong cuèn s¸ch H¬i ®éc chiÕn tranh cña b¸c sÜ S¸ct«rin« Mari« vµ trong tuyªn bè ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 1966 cña 11 nhµ b¸c häc n−íc

246 hå chÝ minh toµn tËp Céng hoµ D©n chñ §øc, ®øng ®Çu lµ gi¸o s− Hen Ru®«nph¬ GÐttevi. V× vËy ®©y hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ “h¬i cay kh«ng g©y tö vong” nh− nhµ cÇm quyÒn Mü rªu rao1). TÊt nhiªn lµ chóng cßn dïng c¶ nh÷ng h¬i giÕt ng−êi mµ chóng kh«ng d¸m thó nhËn ®· sö dông. VÒ napan vµ phèt pho tr¾ng 1/ Napan lµ mét chÊt g©y ch¸y, lµ mét hçn hîp gi÷a x¨ng víi 4 ®Õn 6% nh«m vµ sodium t¹o thµnh mét chÊt dÎo. Sö dông chÊt nµy céng víi phèt pho cã thÓ g©y báng rÊt nghiªm träng vµ ®−îc sö dông trong nhiÒu n¨m qua ë miÒn Nam ViÖt Nam vµ tõ ®Çu 1965 ë B¾c ViÖt Nam. Napan ®−îc ®ùng trong c¸c tr¸i bom ®ñ c¸c lo¹i vµ ®· trë thµnh mét vò khÝ tµn b¹o v× nã g©y th−¬ng tÝch trªn da vµ g©y ra báng kÐo dµi tõ 4-5 ®Õn 10-15 phót trong tr−êng hîp r¬i xuèng da víi nh÷ng giät napan lín, t¹o ra mét nhiÖt ®é lªn tíi 800 - 1.000oC, thËm chÝ 1.200, 1.500 ®Õn 2.000oC khi nã ®−îc trén víi kim lo¹i nh− magiª, nh«m, v.v.. KÕt qu¶ lµ da bÞ th−¬ng tÝch vµ ngay c¶ thÞt d−íi da còng bÞ báng vµ ch¸y thµnh than. Bom napan cã chøa ®ùng chÊt næ khi r¶i xuèng ®Êt sÏ lµm næ vµ ch¸y tø phÝa trong ph¹m vi b¸n kÝnh 10-20 mÐt mµ n−íc lÏ ra dËp t¾t ngän löa th× l¹i cµng lµm cho ®¸m ch¸y lan réng; nh÷ng ®¸m ch¸y cña napan chØ cã thÓ dËp t¾t khi thiÕu oxy. 2/ Phèt pho tr¾ng2) ®−îc chøa ®ùng trong nh÷ng tr¸i ®¹n ph¸o vµ ®−îc b¾n vµo mét môc tiªu x¸c ®Þnh. Khi cã «xy trong kh«ng khÝ th× bèc löa, khi nhiÖt ®é lªn ®Õn 50-60 ®é, to¶ ra mét lµn khãi mµu tr¾ng dÇy ®Æc. Víi khÝ hËu nhiÖt ®íi cña ViÖt Nam _______________ 1) Theo c¸c b¸c sÜ Mü Sai®¬n VÝcto vµ Gi«nvin R«bíc cña Tr−êng ®¹i häc Havít th× ngay nh÷ng h¬i cay th−êng dïng vÉn cã thÓ g©y tö vong cho ng−êi giµ, trÎ em vµ ng−êi bÖnh (TG). 2) B¶n gèc kh«ng cã môc 2/ (BT).

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 247 vµ nhÊt lµ trong mïa nãng, qu¸ tr×nh «xy ho¸ vµ ch¸y diÔn ra cµng nhanh h¬n, thËm chÝ ngay tøc kh¾c. NhiÖt ®é cã thÓ lªn tíi 1.200oC. Phèt pho ®i s©u vµo vÕt th−¬ng vµ g©y t¸c h¹i tõ tõ. Phèt pho còng cã thÓ g©y ra mét sù nhiÔm ®éc nghiªm träng. B. Mét hiÖn t−îng râ rµng n÷a lµ t¸c h¹i cña nh÷ng ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ho¸ häc cña Mü ®èi víi nh©n d©n Nam ViÖt Nam. Nh÷ng t¸c h¹i ®ã rÊt khã ®¸nh gi¸. Lµm sao cã thÓ tÝnh ®−îc gi¸ trÞ cña sinh m¹ng mét con ng−êi? Lµm sao cã thÓ tÝnh ®−îc nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i kh«ng nh÷ng tr−íc m¾t mµ cßn l©u dµi ®èi víi hµng v¹n hÐcta ruéng lóa, v−ên c©y ¨n qu¶ vµ hoa mµu. ChØ cÇn ®¸nh gi¸ nh÷ng thiÖt h¹i vµ nh÷ng hËu qu¶ vÒ vËt chÊt tr−íc m¾t theo b¶n kª khai d−íi ®©y, chóng ta ®· cã thÓ cã mét kh¸i niÖm vÒ hËu qu¶ cña chiÕn tranh ho¸ häc cña Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam: N¨m Sè tØnh Sè ng−êi bÞ Sè ng−êi bÞ DiÖn tÝch bÞ bÞ r¶i nhiÔm ®éc chÕt ®−îc r¶i chÊt ®éc 1961 chÊt thèng kª tÝnh b»ng (4 th¸ng r−ìi) ®éc 182 1962 Ch−a hÐcta 1963 6 1.120 thèng kª 560 1964 9.000 1965 12 11.000 38 11.030 16 146.247 80 320.000 19 120 500.000 26 351 700.000 Cuèi n¨m 1965, BÕn Tre lµ tØnh chÞu hËu qu¶ nhiÒu nhÊt. Víi 195.000 hÐcta ®Êt phï sa ph× nhiªu cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long, BÕn Tre næi tiÕng vÒ c©y dõa, xoµi, cam, quýt, sÇu riªng... ChÊt ®éc ho¸ häc ®· ph¸ huû hµng triÖu c©y dõa. Riªng ë hai x· Ch©u Ho¸

248 hå chÝ minh toµn tËp vµ Ch©u B×nh, huyÖn Giång Tr«m, ®· cã 20 hÐcta dõa bÞ ph¸ huû hoµn toµn. Trong toµn tØnh, 1.500 hÐcta c©y ¨n qu¶ ®· bÞ kh« hÐo, mïa lóa mÊt 30.000 hÐcta vµ mét khu vùc réng lín kh¸c chiÕm 30% diÖn tÝch gieo lóa ®· bÞ huû ho¹i. Hµng v¹n d©n BÕn Tre bÞ nhiÔm ®éc víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vµ ph¶i chÞu ®ùng nh÷ng hËu qu¶ nh− ho, nhøc ®Çu, sèt vµ rèi lo¹n phæi. 46.000 phô n÷ vµ trÎ em ®· bÞ nhiÔm ®éc, trong ®ã cã nhiÒu tr−êng hîp nghiªm träng hoÆc tö vong. Cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu, thÝ dô bµ Khai ë x· L−¬ng Ho¸, huyÖn Giång Tr«m ®· bÞ phï c¶ ng−êi, hµm d−íi bÞ liÖt vµ c©m. Bµ Hoµi ë x· B¶o Thanh, huyÖn Ba Chi ®· bÞ chÕt sau khi bÞ nhiÔm ®éc. Ba ch¸u trai cña «ng Tµi ë x· L−¬ng Hãa còng chÕt v× ®· ¨n ph¶i nh÷ng tr¸i c©y bÞ nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc. Sau khi r¶i chÊt ®éc, c¸c ch¸u bÐ cña bµ M−êi - 3 tuæi thuéc x· Long Mü, huyÖn Giång Tr«m, n«n ra m¸u vµ t¾c thë trªn tay bµ M−êi. Chóng ta cã thÓ kÓ rÊt dµi nh÷ng tr−êng hîp t−¬ng tù. Nh÷ng gia sóc vµ nh÷ng sóc vËt dïng lµm søc kÐo ®· chÕt hµng ngh×n con. §iÒu ®ã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn c«ng viÖc ®ång ¸ng, sè thiÖt h¹i vÒ lîn vµ gia cÇm cßn nhiÒu h¬n n÷a. Trong quý II n¨m 1966, BÕn Tre ®· bÞ r¶i chÊt ®éc nhiÒu h¬n n÷a: ngµy 24-4, 10.000 hÐcta mïa mµng thuéc x· Phong Mü huyÖn Giång Tr«m ®Õn x· T©n Xu©n huyÖn Ba Chi ®· bÞ r¶i chÊt ®éc; ngµy 25-4, trªn h¬n 10.000 as¬ mïa mµng thuéc 5 x· Phong Mü, Phong Nam, Ch©u Ho¸, Ch©u B×nh vµ T©n Xu©n; tõ 17-5 ®Õn 2-6 trªn gÇn toµn bé c¸c x· thuéc huyÖn B×nh §¹i. ë nh÷ng n¬i c©y cèi bÞ kh« hÐo, ®Þch nÐm bom napan hoÆc b¾n nh÷ng viªn ®¹n phèt pho tr¾ng ®Ó ®èt ch¸y. Nh÷ng rõng cä ë Ch©u B×nh vµ rõng dõa réng lín ®· ch¸y suèt nhiÒu ngµy. ë nh÷ng n¬i d©n ®· trång l¹i c©y ¨n qu¶, m¸y bay Mü trë l¹i tiÕp tôc ph¸ huû. Trong sè hµng v¹n ng−êi bÞ nhiÔm ®éc ë miÒn Nam ViÖt Nam cã hµng ngh×n ng−êi bÞ chÕt dÇn vµ hµng ngh×n ng−êi kh¸c bÞ mï

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 249 hoÆc bÞ tµn tËt suèt ®êi. ñy ban Y tÕ cña ñy ban Trung −¬ng MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng vµ Héi Ch÷ thËp ®á Gi¶i phãng míi c«ng bè kÕt qu¶ cña mét cuéc ®iÒu tra cña c¸c ®Þa ph−¬ng bÞ r¶i chÊt ®éc: Sè ng−êi chÕt v× nhiÔm ®éc ®· t¨ng 30%; 50% nh©n d©n bÞ c¸c bÖnh vÒ ®−êng ruét v× ®· ¨n ph¶i nh÷ng thùc phÈm « nhiÔm; 70% cã nh÷ng biÓu hiÖn viªm phæi. NhiÒu bµ mÑ cho con bó bÞ nhiÔm ®éc vµ thai nhi ®· chÕt trong bông mÑ. ë x· An NghÜa, tØnh CÇn Th¬, cã 8 trÎ s¬ sinh bÞ chÕt. H¬i ®éc chiÕn tranh phun vµo c¸c hÇm cña nh©n d©n hoÆc ®−îc sö dông d−íi h×nh thøc bom hoÆc lùu ®¹n h¬i ®· g©y hËu qu¶ ®èi víi nhiÒu n¹n nh©n. C¸n bé y tÕ cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng vµ Héi Ch÷ thËp ®á Gi¶i phãng ®· thèng kª ®−îc 337 tr−êng hîp chÕt t¹i chç, phÇn lín n¹n nh©n lµ phô n÷ vµ trÎ em. Cã khi chÊt ®éc ho¸ häc kh«ng g©y tö vong ngay lËp tøc mµ g©y nh÷ng bÖnh nghiªm träng cã thÓ g©y tö vong sím hoÆc muén. Napan, phèt pho vµ c¸c bom næ ®· giÕt h¹i hoÆc lµm bÞ th−¬ng hµng v¹n ng−êi vµ ®· g©y tö vong sau mét thêi gian bÞ bÖnh hoÆc bÞ tµn phÕ suèt ®êi. Trong sè nh÷ng ng−êi sèng sãt, nhê sù ch¨m sãc cña y tÕ, nhiÒu ng−êi ®· ®Ó l¹i nh÷ng vÕt sÑo khñng khiÕp. Nh÷ng t¸c h¹i ®èi víi gia sóc vµ mïa mµng còng rÊt lín vµ kÐo dµi. Cã nh÷ng ®Þa ph−¬ng ®µn gia sóc ®· bÞ hoµn toµn huû diÖt. Nh÷ng v−ên dõa vµ c©y ¨n qu¶ kh¸c bÞ ph¸ huû, ph¶i mÊt tõ 5-10 n¨m míi phôc håi ®−îc. NÕu viÖc r¶i chÊt ®éc ho¸ häc vµ nh÷ng ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ho¸ häc kh¸c kh«ng g©y ra n¹n ®ãi kh¾p mäi n¬i, kh«ng thay ®æi ®−îc t×nh h×nh cã lîi cho bän x©m l−îc, ®ã lµ nhê cuéc ®Êu tranh anh dòng cña nh©n d©n ViÖt Nam, trung thµnh víi truyÒn thèng ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m vµ thiªn tai ®· ra søc trång l¹i lóa, trång l¹i nh÷ng vïng hoa mµu bÞ kh« hÐo, t¨ng thªm vô mïa vµ trång l¹i c¸c c©y ¨n qu¶, còng nh− phôc håi ®µn gia sóc bÞ chÕt. C¸c c¬ quan y tÕ cña MÆt trËn D©n téc gi¶i

250 hå chÝ minh toµn tËp phãng vµ c¸c ®¬n vÞ ®Þa ph−¬ng cña Héi Ch÷ thËp ®á Gi¶i phãng ®· kh«ng qu¶n nÆng nhäc ®Ó ch¨m sãc nh÷ng ng−êi bÞ th−¬ng hoÆc bÞ nhiÔm ®éc, ®ång thêi phæ biÕn trong nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam nh÷ng kinh nghiÖm ®Ó tù b¶o vÖ, chèng vò khÝ ho¸ häc. PhÇn thø ba BäN TéI PH¹M Mü PH¶I BÞ TRõNG PH¹T NGHI£M MINH §Õ quèc Mü ®· t¨ng c−êng s¶n xuÊt vò khÝ ho¸ häc vµ vi trïng, vµ ®· ®−îc gi÷ trong nh÷ng kho tµng t¹i nhiÒu n¬i trªn l·nh thæ Mü. Ng©n s¸ch dïng ®Ó nghiªn cøu chiÕn tranh ho¸ häc vµ vi trïng ®· lªn tíi 36,3 triÖu ®«la n¨m 1959, lªn 170 triÖu ®«la n¨m 1964. Nh÷ng sù kiÖn diÔn ra ë miÒn Nam ViÖt Nam chøng tá r»ng Mü ®· sö dông “häc thuyÕt” cña t−íng Gi¾cc¬ Haib¬n R©usin, cùu T− lÖnh c¸c ®¬n vÞ ho¸ häc cña Bé T− lÖnh qu©n ®éi Mü ë Th¸i B×nh D−¬ng. Trong cuèn s¸ch mang tªn Vò khÝ cña ngµy mai, tªn t−íng nµy ®· gi¶i thÝch tr¾ng trîn r»ng viÖc sö dông vò khÝ ho¸ häc vµ vi trïng cã 3 “c¸i lîi” vÒ mÆt chiÕn l−îc, chiÕn thuËt vµ hËu cÇn. Mü ®ang thÝ nghiÖm ë miÒn Nam ViÖt Nam nhiÒu vò khÝ ho¸ häc víi ý ®å sÏ sö dông ë nh÷ng n−íc kh¸c. Hµnh ®éng cña ®Õ quèc Mü lµ mét sù hæ thÑn ®èi víi khoa häc Mü vµ khoa häc cña nh©n lo¹i. V× vËy nh÷ng nhµ b¸c häc Mü vµ c¸c n−íc ®· lªn tiÕng m¹nh mÏ chèng l¹i chóng. Nhµ b¸c häc Mü næi tiÕng Lainít P©uling, hai lÇn ®−îc gi¶i th−ëng N«ben, tõ nhiÒu n¨m qua ®· ph¶n ®èi viÖc sö dông vò khÝ hãa häc ë miÒn Nam ViÖt Nam vµ ®· ký nhiÒu kiÕn nghÞ ®ßi chÊm døt hµnh ®éng “bÊt nh©n” ®ã. Nãi lªn t©m tr¹ng cña giíi khoa häc Mü, 29 nhµ sinh ho¸ vµ gi¸o s− y tÕ cña Mü ®· c«ng bè ngµy 17-1-1966 mét b¶n tuyªn bè kÞch liÖt lªn ¸n viÖc sö dông vò khÝ ho¸ häc ë miÒn Nam ViÖt Nam vµ xem ®ã lµ mét dÊu hiÖu suy ®åi cña nh©n phÈm Mü. Liªn ®oµn

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 251 C¸c nhµ khoa häc Mü ®· nhiÒu lÇn lªn tiÕng ph¶n ®èi. GÇn ®©y nhÊt, ngµy 10-9-1966, 22 nhµ b¸c häc Mü, trong ®ã cã 7 ng−êi ®−îc gi¶i th−ëng N«ben ®· göi mét bøc th− cho Tæng thèng Gi«nx¬n ®ßi chÊm døt ngay viÖc sö dông vò khÝ ho¸ häc ë miÒn Nam ViÖt Nam. Nhµ b¸c häc næi tiÕng ng−êi Anh L. BÐct¬r¨ng Rótxen ®· nghiªm kh¾c lªn ¸n bÌ lò Gi«nx¬n vµ ®· chñ tr−¬ng thµnh lËp Toµ ¸n Quèc tÕ vÒ téi ¸c chiÕn tranh ®Ó xÐt xö chóng. Khi thÊy kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc nh÷ng téi ¸c cña m×nh, nhµ cÇm quyÒn Mü ®−a ra nh÷ng lêi gi¶i thÝch loanh quanh: Vò khÝ ho¸ häc cßn “nh©n ®¹o” h¬n c¶ vò khÝ c«ng −íc. §ã lµ mét lËp luËn kh«ng cÇn ph¶i phª ph¸n. TÝnh “nh©n ®¹o” cña bÌ lò Gi«nx¬n ®· lÆp l¹i hoµn toµn tÝnh “nh©n ®¹o” cña bän ph¸t xÝt HÝtle, nh÷ng tªn ®· dån hµng triÖu ng−êi Do Th¸i vµ nh÷ng ng−êi yªu n−íc ë c¸c n−íc ch©u ¢u bÞ chiÕm ®ãng vµo c¸c phßng h¬i ®éc ®Ó thñ tiªu hä mét c¸ch “kh«ng ®au ®ín”. §ã lµ mét sù coi th−êng nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n nhÊt cña lßng nh©n ¸i, cña thiÖn chÝ vµ cña t×nh h÷u nghÞ. Nh©n d©n toµn thÕ giíi, chÝnh phñ c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa vµ nhiÒu n−íc d©n téc chñ nghÜa, c¸c tæ chøc vµ héi nghÞ quèc tÕ ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi m¹nh mÏ bän x©m l−îc Mü. NhiÒu n−íc ®ång minh cña Mü còng lªn tiÕng ph¶n ®èi kÞch liÖt nh÷ng hµnh ®éng cña bÌ lò Gi«nx¬n. ë Mü, sù chèng ®èi cña nh©n d©n ngµy cµng m¹nh mÏ. ViÖc sö dông chÊt ®éc, chÊt ®éc ho¸ häc vµ h¬i ®éc nh− mét vò khÝ chiÕn tranh ®· bÞ cÊm nghiªm ngÆt tõ nhiÒu n¨m nay vµ ®· trë thµnh mét tËp qu¸n trªn toµn thÕ giíi. C«ng −íc La Hay n¨m 1819 vµ 1907 ®· thõa nhËn viÖc ng¨n cÊm ®ã. Ngoµi ra HiÖp −íc Oasinht¬n ngµy 6 th¸ng 2 n¨m 1922 ®· tuyªn bè r»ng viÖc sö dông h¬i ®éc vµ chÊt ®éc ®· bÞ d− luËn toµn thÕ giíi lªn ¸n vµ viÖc cÊm sö dông nh÷ng vò khÝ ®ã ®· ®−îc nªu ra trong nhiÒu tµi liÖu quèc tÕ, c¸c c−êng quèc ®· ký tªn vµo b¶n tuyªn bè ®ã (Anh, Ph¸p, Mü, ý vµ NhËt) kh¼ng ®Þnh l¹i viÖc ng¨n cÊm ®ã

252 hå chÝ minh toµn tËp nh»m môc ®Ých “lµm cho viÖc ng¨n cÊm ®ã ®−îc thõa nhËn réng r·i vµ g¾n liÒn víi quyÒn cña con ng−êi”. NghÞ ®Þnh th− Gi¬nev¬ ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 1925 mét lÇn n÷a ®· kh¼ng ®Þnh l¹i viÖc ng¨n cÊm ®ã vµ më réng ra c¸c ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh vi trïng. ChÝnh ®ã lµ ®iÒu mµ bän ph¸t xÝt §øc ®· bÞ truy tè vµ lªn ¸n tr−íc Toµ ¸n Qu©n sù quèc tÕ Nurembe28 vÒ nh÷ng téi ¸c cña chóng, trong ®ã cã hµnh ®éng tµn s¸t b»ng h¬i ®éc. CÇn nh¾c l¹i r»ng n¨m 1932, Tæng thèng Mü H. C. H©uv¬ ®· trÞnh träng ®Ò nghÞ víi ñy ban Quèc tÕ gi¶i trõ qu©n bÞ bá phiÕu th«ng qua mét nghÞ quyÕt cÊm sö dông h¬i ®éc trong chiÕn tranh, ®Ò nghÞ ®ã ®· ®−îc chÊp nhËn. Ngµy 9 th¸ng 6 n¨m 1943, Tèng thèng Mü Ph. Rud¬ven trÞnh träng kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a chÝnh s¸ch cña Mü vÒ vò khÝ ho¸ häc: “D− luËn thÕ giíi ®· ®Æt ra ngoµi vßng ph¸p luËt viÖc sö dông nh÷ng vò khÝ ®ã, t«i tuyªn bè døt kho¸t r»ng Mü sÏ kh«ng bao giê sö dông nh÷ng vò khÝ ®ã trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo, trõ phi kÎ thï cña chóng ta sö dông tr−íc”. D−íi ¸nh s¸ng cña luËt ph¸p quèc tÕ, râ rµng lµ viÖc sö dông ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ho¸ häc ë miÒn Nam ViÖt Nam cña bän x©m l−îc Mü lµ mét téi ¸c chiÕn tranh, ®ång thêi lµ mét téi ¸c chèng nh©n lo¹i. ViÖc sö dông vò khÝ ho¸ häc nh− mét ph−¬ng tiÖn d· man, nh»m chµ ®¹p lªn nh÷ng quyÒn d©n téc thiªng liªng cña nh©n d©n ViÖt Nam, lµm cho téi ¸c cña ®Õ quèc Mü x©m l−îc cµng thªm nghiªm träng vµ cµng kh«ng thÓ tha thø ®−îc. §Õ quèc Mü ®· liªn tiÕp g©y ra nh÷ng téi ¸c ®èi víi nh©n d©n ViÖt Nam. Chóng lµ nh÷ng tªn ®éc ¸c, tr¾ng trîn vµ tµn b¹o h¬n c¶ bän ph¸t xÝt HÝtle. HÝtle chØ dïng chÊt ®éc mét c¸ch bÝ mËt trong c¸c tr¹i tËp trung. Cßn b©y giê ®Õ quèc Mü l¹i sö dông chóng mét c¸ch c«ng khai víi mét quy m« ngµy cµng réng lín. Hµnh ®éng ®ã cña chóng lµ mét téi ¸c quèc tÕ, ®ång thêi lµ mét sù coi th−êng

téi ¸c mü tµn b¹o h¬n hÝtle! 253 l¸o x−îc l−¬ng t©m con ng−êi. §Õ quèc Mü ch−a tõ bá ©m m−u x©m l−îc ViÖt Nam. Mµ tr¸i l¹i chóng cßn chuÈn bÞ ®iªn cuång mét cuéc “leo thang” míi. ViÖc sö dông c¸c chÊt ®éc, h¬i ®éc vµ c¸c ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ho¸ häc kh¸c ®−îc t¨ng c−êng, ®· ®−îc c¸c b¸o chÝ Mü nhiÒu lÇn v¹ch trÇn. Toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam c¨m thï s©u s¾c bän x©m l−îc Mü. C¸c d©n téc yªu chuéng hoµ b×nh, tù do vµ c«ng lý trªn toµn thÕ giíi, kÓ c¶ nh©n d©n Mü ®· lªn tiÕng bµy tá sù c«ng phÉn cña m×nh chèng l¹i nh÷ng téi ¸c man rî cña bän x©m l−îc. NÕu viÖc sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ho¸ häc gióp cho chóng cã thÓ khuÊt phôc ®−îc nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam, th× bän ®Õ quèc Mü sÏ ¸p dông réng r·i kinh nghiÖm ®ã ®Ó ®µn ¸p nh©n d©n c¸c n−íc ®ang ®øng dËy ®Êu tranh v× ®éc lËp tù do cña m×nh. Sôc s«i c¨m thï, nh©n d©n ViÖt Nam kiªn quyÕt ®Êu tranh lµm thÊt b¹i hoµn toµn tÊt c¶ nh÷ng ©m m−u ®Çy téi ¸c cña ®Õ quèc Mü. Nh©n d©n ViÖt Nam tin t−ëng ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng ng−êi cã thiÖn chÝ trªn thÕ giíi sÏ ®øng lªn ®oµn kÕt víi nh©n d©n ViÖt Nam, nghiªm kh¾c lªn ¸n bän x©m l−îc Mü vµ chÆn ®øng bµn tay téi ¸c cña chóng. ViÕt kho¶ng n¨m 1966. Tµi liÖu tiÕng Ph¸p l−u t¹i B¶o tµng Hå ChÝ Minh.

254 Tr¶ lêi pháng vÊn cña tæng biªn tËp t¹p chÝ tÊm g−¬ng1) Th−a ¤ng Tæng biªn tËp, B¶n c©u hái cña ¤ng chñ yÕu xoay quanh c©u hái chÝnh yÕu duy nhÊt: Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ chÊm døt cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam? Nh− ®· biÕt, HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 ®· long träng c«ng nhËn ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh cÊm tuyÖt ®èi bÊt kú sù can thiÖp cña n−íc ngoµi vµo c«ng viÖc néi bé cña nh©n d©n ViÖt Nam. Nh−ng víi viÖc vi ph¹m th« b¹o nh÷ng cam kÕt cña chÝnh hä, ChÝnh phñ Mü ®· ph¸t ®éng mét cuéc chiÕn tranh x©m l−îc d· man, tµn b¹o ë miÒn Nam ViÖt Nam vµ cuéc kh«ng chiÕn ®Çy téi ¸c chèng l¹i n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. Bän x©m l−îc Mü ®· sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn vµ vò khÝ ®ª hÌn nhÊt, san ph¼ng c¸c thµnh phè vµ lµng m¹c, giÕt h¹i d©n th−êng, kh«ng tõ phô n÷, trÎ em vµ ng−êi giµ. Chóng ph¸ huû c¸c tr−êng häc, bÖnh viÖn, ®Òn chïa vµ nhµ thê. HiÖn _______________ 1) Th¸ng 12-1966, Tæng biªn tËp T¹p chÝ TÊm g−¬ng (Der Spiegel) Céng hoµ Liªn bang §øc pháng vÊn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh 18 c©u hái. §©y lµ tr¶ lêi cña Ng−êi (BT).

tr¶ lêi pháng vÊn cña tæng biªn tËp t¹p chÝ... 255 chóng ®ang nÐm bom mét c¸ch tr¾ng trîn Hµ Néi, Thñ ®« cña chóng t«i. Tr−íc sù x©m l−îc cña Mü, toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam ®· ®oµn kÕt l¹i ®Ó b¶o vÖ nÒn ®éc lËp cña quèc gia. Chóng t«i tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ngµy mét kiªn quyÕt h¬n, ®Õ quèc Mü vµ nh÷ng kÎ tiÕp tay cho chóng bÞ sa lÇy ngµy mét s©u h¬n. Râ rµng lµ: §Õ quèc Mü lµ nh÷ng kÎ x©m l−îc, nh©n d©n ViÖt Nam lµ nh÷ng ng−êi bÞ x©m l−îc. §Ó chÊm døt chiÕn tranh, chØ cÇn chÊm døt cuéc x©m l−îc nµy. ChÝnh phñ Mü ph¶i rót hÕt qu©n ®éi vµ ch− hÇu cña hä khái miÒn Nam ViÖt Nam, chÊm døt v« ®iÒu kiÖn vµ vÜnh viÔn viÖc nÐm bom ®¸nh ph¸, kh«ng tiÕn hµnh bÊt kÓ hµnh ®éng chiÕn tranh nµo kh¸c chèng l¹i n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ t«n träng quyÒn quèc gia cña nh©n d©n ViÖt Nam - khi Êy hoµ b×nh ngay lËp tøc sÏ ®−îc lËp l¹i. VÒ c¬ b¶n, ®ã lµ nh÷ng g× mµ lËp tr−êng 4 ®iÓm cña ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ tuyªn bè 5 ®iÓm cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng, ®¹i diÖn ch©n chÝnh cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam, yªu cÇu. Chóng t«i rÊt yªu chuéng hoµ b×nh, mét nÒn hoµ b×nh thùc sù trong ®éc lËp vµ tù do. Chóng t«i kiªn quyÕt chiÕn ®Êu ®Õn cïng chèng l¹i bän x©m l−îc Mü, cho dï cuéc chiÕn nµy ®ßi hái ph¶i hy sinh nh− thÕ nµo ch¨ng n÷a. Sù nghiÖp cña chóng t«i lµ chÝnh nghÜa. Chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì ®Çy t×nh anh em cña c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa vµ sù ñng hé tÝch cùc cña nh©n d©n thÕ giíi, trong ®ã cã c¶ nh÷ng ng−êi Mü tiÕn bé. Chóng t«i sÏ chiÕn th¾ng. Chóng t«i tin t−ëng r»ng b¸o chÝ cã l−¬ng tri trªn thÕ giíi sÏ cho c«ng luËn thÊy râ sù thËt ë ViÖt Nam vµ gióp ph©n biÖt râ kÎ x©m l−îc vµ ng−êi bÞ x©m l−îc, ®Ó qua ®ã c«ng luËn lªn ¸n

256 hå chÝ minh toµn tËp m¹nh mÏ h¬n cuéc chiÕn tranh x©m l−îc téi lçi cña Mü ë ViÖt Nam. Chóng t«i biÕt r»ng, ë Céng hoµ Liªn bang §øc, phong trµo ñng hé nh©n d©n ViÖt Nam ngµy mét m¹nh mÏ h¬n. Chóng t«i nãi víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi b¹n §øc cña chóng t«i: Xin c¶m ¬n1). Tr¶ lêi kho¶ng cuèi n¨m 1966. Tµi liÖu tiÕng Ph¸p l−u t¹i Côc L−u tr÷ V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng. _______________ 1) Trong tµi liÖu, nh÷ng ch÷ nµy Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt b»ng tiÕng §øc: Danke Schoen(BT).

257 TH¦ CHóC mõng N¡M míi Th©n ¸i göi ®ång bµo vµ chiÕn sÜ c¶ n−íc, §ång bµo vµ chiÕn sÜ yªu quý, - N¨m ngo¸i toµn d©n ta ®· ®oµn kÕt chÆt chÏ, ra søc chiÕn ®Êu, s¶n xuÊt vµ ®· giµnh ®−îc nhiÒu th¾ng lîi vÎ vang. - ChØ tÝnh ®Õn th¸ng 11-1966, qu©n vµ d©n miÒn Nam anh hïng ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 34 v¹n tªn ®Þch, trong ®ã tiªu diÖt h¬n 23 v¹n tªn, h¬n 10 v¹n tªn lµ x©m l−îc Mü, b¾n r¬i vµ ph¸ hñy h¬n 1.900 chiÕc m¸y bay ®Þch, v.v.. - Qu©n vµ d©n miÒn B¾c dòng c¶m ®· b¾n tan x¸c h¬n 1.600 m¸y bay giÆc Mü. - Nh÷ng th¾ng lîi cña chóng ta lµ do nh©n d©n ta tù lùc c¸nh sinh lµ chÝnh nh−ng còng kh«ng t¸ch rêi sù gióp ®ì chÝ t×nh cña c¸c n−íc anh em trong phe x· héi chñ nghÜa, sù ñng hé nhiÖt liÖt cña c¸c n−íc bÇu b¹n vµ cña nh©n d©n tiÕn bé kh¾p thÕ giíi, kÓ c¶ nh©n d©n tiÕn bé Mü. T«i xin thay mÆt ®ång bµo vµ chiÕn sÜ ta göi lêi chóc n¨m míi ®Õn anh em vµ bÇu b¹n ta kh¾p n¨m ch©u. - §èi víi ®ång bµo vµ chiÕn sÜ c¶ n−íc ta quyÕt ®¸nh quyÕt th¾ng, cµng ®¸nh cµng th¾ng, B¸c cã bµi ca chóc n¨m míi nh− sau: Xu©n vÒ xin cã mét bµi ca, Göi chóc ®ång bµo c¶ n−íc ta: Chèng Mü hai miÒn ®Òu ®¸nh giái, Tin mõng th¾ng trËn në nh− hoa! Xu©n 1967 Hå CHÝ MINH B¸o Nh©n d©n, sè 4651, ngµy 1-1-1967.

258 BµI NãI VíI §åNG BµO Vµ C¸N Bé TØNH TH¸I B×NH H«m nay, B¸c cïng c¸c ®ång chÝ Tè H÷u vµ Hoµng Anh, thay mÆt Trung −¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ, vÒ th¨m Th¸i B×nh lµ tØnh trong n¨m 1966 ®· s¶n xuÊt kh¸ giái. B©y giê B¸c cã mÊy c©u chuyÖn nãi víi c¸c cô, c¸c c«, c¸c chó. HiÖn nay, nhiÖm vô quan träng nhÊt cña toµn §¶ng vµ toµn d©n ta lµ s¶n xuÊt giái, chiÕn ®Êu giái ®Ó ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m l−îc. S¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu lµ hai mÆt trËn quan hÖ rÊt mËt thiÕt víi nhau. C¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp lµ ®éi qu©n hËu cÇn cña qu©n ®éi chiÕn ®Êu ngoµi mÆt trËn. C¸c x· viªn hîp t¸c x· lµ chiÕn sÜ s¶n xuÊt, cÇn ph¶i cè g¾ng nh− chiÕn sÜ ngoµi mÆt trËn. C¸c x· viªn hîp t¸c x· ph¶i s¶n xuÊt tèt ®Ó bé ®éi vµ nh©n d©n ta ¨n no ®¸nh th¾ng. V× vËy, nhiÖm vô cña c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, cña bµ con x· viªn, cña c¸n bé c«ng t¸c ë n«ng th«n lµ rÊt quan träng. C¸c chiÕn sÜ ë ngoµi mÆt trËn ph¶i cã ®ñ vò khÝ, ph¶i n¾m v÷ng chiÕn thuËt ®Ó ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m l−îc. Trªn mÆt trËn s¶n xuÊt, c¸n bé vµ x· viªn ph¶i n¾m v÷ng kü thuËt canh t¸c ®Ó th©m canh t¨ng n¨ng suÊt. Muèn t¨ng n¨ng suÊt tr−íc hÕt ph¶i lµm tèt thuû lîi, ph¶i nhiÒu ph©n bãn. Ph©n bãn th× cã thø ph©n bãn s½n cã, chØ cÇn ra søc lÊy lµ ®−îc, nh− bïn, n−íc phï sa. Nh−ng ph©n chuång vÉn lµ lo¹i ph©n bãn tèt nhÊt. Muèn cã nhiÒu ph©n chuång th× ph¶i ch¨n nu«i tèt, nhÊt lµ nu«i lîn. Cã ®ñ n−íc, nhiÒu ph©n råi, l¹i cßn ph¶i chän gièng tèt,

bµi nãi víi ®ång bµo vµ c¸n bé tØnh th¸i b×nh 259 ph¶i phßng trõ s©u bÖnh th× míi thu ho¹ch ®−îc nhiÒu. Trong s¶n xuÊt cã nhiÒu viÖc quan hÖ víi nhau. Cã lµm tèt c¶ c¸c biÖn ph¸p th× ruéng míi cã n¨ng suÊt cao, mïa mµng míi th¾ng lîi. Trªn mÆt trËn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¶i coi träng c¶ lóa vµ hoa mµu. Cã lóa l¹i ph¶i cã nhiÒu hoa mµu th× l−¬ng thùc míi dåi dµo. Hoa mµu dïng lµm thøc ¨n cho ng−êi, l¹i cßn ®Ó ch¨n nu«i lîn. Trong viÖc ch¨n nu«i cßn ph¶i chó ý nu«i nhiÒu c¸, ®Ó thªm thøc ¨n. Mét viÖc rÊt quan träng n÷a lµ ph¶i trång c©y g©y rõng. Trång c©y nµo ph¶i tèt c©y Êy. Trång 100 c©y mµ sèng c¶, tèt c¶ th× h¬n trång 1.000 c©y mµ chØ sèng ®−îc 90 c©y. ViÖc trång c©y nªn dùa vµo lùc l−îng c¸c cô phô l·o vµ c¸c ch¸u nhi ®ång. C¸c cô võa cã kinh nghiÖm trång c©y, võa cÈn thËn, tØ mØ ch¨m sãc c©y cèi. C¸c ch¸u nhá ë n«ng th«n cÇn gióp c¸c cô gi÷ g×n c©y tèt, kh«ng ®Ó cho tr©u bß ph¸ h¹i. Muèn lµm tèt nh÷ng c«ng viÖc s¶n xuÊt th× ph¶i tæ chøc vµ ph©n phèi søc lao ®éng cho tèt. Sau nµy, kh¸ng chiÕn th¾ng lîi, chóng ta sÏ cã nhiÒu m¸y mãc ®Ó thay thÕ cho søc ng−êi vµ søc tr©u bß. Nh−ng b©y giê chóng ta cßn cÇn nhiÒu søc tr©u bß. “Con tr©u lµ ®Çu c¬ nghiÖp”. Ph¶i ch¨m sãc tr©u bß, kh«ng ®−îc ®Ó tr©u bß ®ãi rÐt. Muèn sö dông tèt søc ng−êi vµo c«ng viÖc s¶n xuÊt, th× cÇn ra søc c¶i tiÕn c«ng cô. Mét ng−êi g¸nh khoÎ còng chØ ®−îc ®é 50 c©n, nh−ng mét ng−êi kÐo mét c¸i xe th× cã thÓ chë ®−îc h¬n vµi t¹, tøc lµ gÊp mÊy lÇn g¸nh. Søc ng−êi cã nhiÒu lo¹i: cã thanh niªn, cã phô n÷, cã ng−êi trÎ, cã ng−êi giµ. Ph¶i ph©n c«ng cho hîp lý, ng−êi kháe th× lµm viÖc nÆng, ng−êi yÕu th× lµm viÖc nhÑ. Ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn søc lao ®éng phô n÷. Phô n÷ lµ ®éi qu©n lao ®éng rÊt ®«ng. Ph¶i gi÷ g×n søc khoÎ cho phô n÷ ®Ó chÞ em tham gia s¶n xuÊt ®−îc tèt. VÝ dô: Khi phô n÷ cã kinh th× hîp t¸c x· chí ph©n c«ng cho hä ®i lµm ë chç ruéng s©u, n−íc rÐt. C¸c

260 hå chÝ minh toµn tËp hîp t¸c x· ph¶i cã nh÷ng tæ gi÷ trÎ tèt ®Ó phô n÷ cã con män cã chç göi c¸c ch¸u ®Ó yªn t©m lao ®éng. Mét ®iÒu n÷a B¸c cÇn nãi lµ: Ph¶i kÝnh träng phô n÷. Chóng ta lµm c¸ch m¹ng lµ ®Ó tranh lÊy b×nh quyÒn b×nh ®¼ng, trai g¸i ®Òu ngang quyÒn nh− nhau. Lªnin d¹y chóng ta: Phô n÷ lµ mét nöa x· héi. NÕu phô n÷ ch−a ®−îc gi¶i phãng th× x· héi ch−a ®−îc gi¶i phãng c¶. Phô n÷ th× ph¶i tù m×nh phÊn ®Êu gi÷ g×n quyÒn b×nh ®¼ng víi ®µn «ng. §µn «ng ph¶i kÝnh träng phô n÷. Nh−ng B¸c nghe nãi vÉn cã ng−êi ®¸nh chöi vî! §ã lµ mét ®iÒu ®¸ng xÊu hæ. Nh− thÕ th× cßn g× lµ t×nh nghÜa vî chång? Nh− thÕ lµ ph¹m ph¸p, lµ cùc kú d· man. Chi bé ®¶ng ph¶i gi¸o dôc ®¶ng viªn vµ nh©n d©n vÒ quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a vî chång. §oµn thÓ phô n÷ vµ thanh niªn ph¶i b¶o ban nhau c¸ch c− xö hoµ thuËn trong gia ®×nh. B¸c mong r»ng: Tõ nay vÒ sau sÏ kh«ng cßn thãi xÊu ®¸nh chöi vî n÷a. B©y giê B¸c nãi ®Õn t×nh h×nh c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ë Th¸i B×nh. Nãi chung ®Òu cã tiÕn bé, thu ho¹ch kh¸. Nh−ng ch−a ph¶i hîp t¸c x· nµo còng ®Òu tèt c¶. Cho nªn c¸c hîp t¸c x· ®· kh¸ råi ph¶i cè g¾ng v−¬n lªn n÷a. C¸c hîp t¸c x· kÐm th× ph¶i cè g¾ng tiÕn lªn thµnh hîp t¸c x· kh¸. C¸c hîp t¸c x· ®Òu ph¶i: - §oµn kÕt chÆt chÏ gi÷a x· viªn víi nhau, ®oµn kÕt gi÷a ban qu¶n trÞ vµ x· viªn; - Thùc hµnh d©n chñ, nghÜa lµ c«ng viÖc ®Òu ph¶i bµn b¹c víi x· viªn, c¸n bé kh«ng ®−îc quan liªu, mÖnh lÖnh; - Tµi chÝnh ph¶i c«ng khai, tuyÖt ®èi chèng tham «, l·ng phÝ. C¸c hîp t¸c x· ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó c¸c x· viªn ®Òu thÊy r»ng m×nh lµ ng−êi chñ tËp thÓ cña hîp t¸c x·, cã quyÒn bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc cña hîp t¸c x·. Cã nh− thÕ th× x· viªn sÏ ®oµn kÕt chÆt chÏ, phÊn khëi s¶n xuÊt vµ hîp t¸c x· sÏ tiÕn bé kh«ng ngõng. N¨m nay, Th¸i B×nh ®−îc mïa kh¸. Nh−ng chí v× ®−îc mïa mµ chñ quan. Cô thÓ lµ:

bµi nãi víi ®ång bµo vµ c¸n bé tØnh th¸i b×nh 261 a) Ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a, kh«ng nªn cho nh− thÕ lµ ®ñ råi. Ph¶i lµm cho n¨ng suÊt cao h¬n n÷a; b) Ph¶i tiÕt kiÖm, kh«ng ®−îc l·ng phÝ; c) Th¸i B×nh vèn lµ mét tØnh ®Êt hÑp, ng−êi ®«ng. Cho nªn ph¶i hÕt søc t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, nh−ng vÉn ph¶i ®i vì hoang thªm ruéng ®Êt. Trong viÖc vì hoang cã x· Nam C−êng, n¨m nä B¸c vÒ th¨m th× míi b¾t ®Çu vì hoang. B©y giê Nam C−êng ch¼ng nh÷ng s¶n xuÊt ®ñ ¨n mµ cßn xung phong b¸n thãc lµm nghÜa vô cho Nhµ n−íc. Nh− thÕ lµ rÊt tèt. Ruéng ®Êt kh«n l¾m, nã còng biÕt suy tÝnh ®Êy. Ng−êi ch¨m sãc nã chõng nµo th× nã tr¶ ¬n cho ng−êi chõng Êy. VÒ chuyÖn ruéng ®Êt, cã hai nhãm tranh luËn víi nhau: Nhãm A th× cho ®Êt tèt lµ do ng−êi ch¨m sãc nã. Nhãm B th× cho ®Êt tèt, ®Êt xÊu lµ do nã vèn cã s½n nh− vËy. B¸c cho r»ng: Nhãm A lµ ®óng. Nh− Hîp t¸c x· T©n Phong ch¼ng h¹n. §Êt T©n Phong tr−íc ®©y còng kh«ng tèt mÊy. Nh−ng ®¶ng bé vµ bµ con x· viªn ë ®ã quyÕt t©m c¶i t¹o ®Êt. B©y giê c¶ Hîp t¸c x· T©n Phong ®¹t h¬n 7 tÊn thãc mét hÐcta. §¹t ®−îc nh− vËy còng ch−a ph¶i tét bËc, cßn cã thÓ ®¹t cao h¬n n÷a. B¸c nghe nãi ë Th¸i B×nh ®ang cã phong trµo b¸o c«ng, b×nh c«ng. Trong sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc ai cã c«ng th× b¸o c«ng vµ ®−a ra tr−íc x· viªn b×nh c«ng. Lµm nh− thÕ lµ tèt, v×: - Ai cã c«ng, ai kh«ng cã c«ng, bµ con x· viªn ®Òu biÕt. Do ®ã thóc ®Èy lÉn nhau cïng cè g¾ng lËp c«ng míi. - Ng−êi cã c«ng g× tù b¸o c«ng ®Ó tËp thÓ b×nh bÇu, nh− thÕ lµ thùc hµnh quyÒn d©n chñ trong nh©n d©n, lµm cho mäi ng−êi ®Òu phÊn khëi vµ cè g¾ng. - §ã còng lµ mét dÞp phª b×nh vµ tù phª b×nh mét c¸ch thiÕt thùc, nh©n d©n tù gi¸o dôc lÉn nhau, qua ®ã mµ mäi ng−êi biÕt lµm viÖc g× th× tèt, lµm thÕ nµo lµ tèt... VÒ viÖc x©y dùng §¶ng ë Th¸i B×nh, ph¸t triÓn §¶ng nh− vËy lµ kh¸. Nh−ng ®¶ng viªn phô n÷ hiÖn nay míi chiÕm 17% tæng sè

262 hå chÝ minh toµn tËp ®¶ng viªn, nh− thÕ lµ cßn Ýt, cßn hÑp hßi víi phô n÷. Trong lóc ®Ò b¹t c¸n bé trÎ, ph¶i chó ý ®Õn sù ®oµn kÕt gi÷a ®¶ng viªn cò vµ ®¶ng viªn míi. Trong §¶ng ta cã nhiÒu ®¶ng viªn giµ, nhiÒu ®¶ng viªn trÎ. §¶ng viªn nhiÒu tuæi th× tõng tr¶i. §¶ng viªn trÎ tuæi th× h¨ng h¸i. Cho nªn ®¶ng viªn ph¶i gióp ®ì lÉn nhau cïng nhau tiÕn bé. C«ng viÖc c¸ch m¹ng rÊt nhiÒu, kh«ng sî thiÕu viÖc. Ph¶i chó ý ph¸t triÓn §¶ng vµo thanh niªn. Kh«ng nªn hÑp hßi. Nh−ng viÖc ph¸t triÓn §¶ng ph¶i lµm cÈn thËn, kh«ng ®−îc cÈu th¶. Cßn hai ®iÒu n÷a ph¶i rÊt chó ý: Mét lµ viÖc phßng kh«ng nh©n d©n ph¶i lµm tèt h¬n n÷a. §Þch cµng thua cµng liÒu lÜnh. ChiÕn tranh cã thÓ cßn gay go h¬n. Cho nªn ph¶i ®µo nhiÒu hÇm hµo ®Ó b¶o vÖ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña nh©n d©n. Hai lµ nh©n d©n ph¶i ra søc b¶o vÖ tµi s¶n cña Nhµ n−íc vµ cña hîp t¸c x· h¬n n÷a. Ph¶i gi¸o dôc nh©n d©n, lµm cho mäi ng−êi râ: Cña Nhµ n−íc, cña hîp t¸c x· tøc lµ cña m×nh, do ®ã mäi ng−êi ph¶i ra søc gi÷ g×n, kh«ng ®Ó cho mÊt m¸t, hao hôt. Cuèi cïng, B¸c nhê c¸c cô, c¸c c«, c¸c chó chuyÓn lêi th¨m hái tíi toµn thÓ bµ con x· viªn trong hîp t¸c x·, c«ng nh©n trong xÝ nghiÖp, c¸n bé trong c¬ quan, c¸c ®¬n vÞ bé ®éi vµ c«ng an, d©n qu©n trong tØnh. N¨m nä B¸c vÒ th¨m, c¸n bé vµ ®ång bµo trong tØnh ®· høa víi B¸c sÏ ®−a phong trµo tiÕn lªn m¹nh mÏ. B©y giê, B¸c rÊt vui lßng thÊy Th¸i B×nh cã tiÕn bé nhiÒu. B¸c mong c¸c ®ång chÝ vµ ®ång bµo ®Òu cè g¾ng h¬n n÷a ®Ó lµm cho Th¸i B×nh trë thµnh mét tØnh g−¬ng mÉu vÒ mäi mÆt. Nãi ngµy 1-1-1967. B¸o Nh©n d©n, sè 4663, ngµy 13-1-1967.

263 PH¸T BIÓU TRONG BUæI TIÕP §¹I BIÓU C¸C ®¬n VÞ ANH HïNG Vµ CHIÕN SÜ THI §UA CHèNG Mü, cøu N¦íC Thi ®ua mçi ng−êi lµm viÖc b»ng hai kh«ng ph¶i lµ tr−íc ®©y lµm mét ngµy 8 giê, nay lµm 16 giê. Thi ®ua mçi ng−êi lµm viÖc b»ng hai lµ ph¶i thi ®ua hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. Ph¶i c¶i tiÕn c¸ch héi häp, häc tËp, gi¶m bít nh÷ng cuéc häp kh«ng cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ cho c«ng nh©n. C¸c c«, c¸c chó võa chóc B¸c m¹nh khoÎ. NÕu c¸c c«, c¸c chó lµm viÖc tèt th× B¸c cµng khoÎ h¬n. C¸c c«, c¸c chó ®−îc tuyªn d−¬ng lµ anh hïng ph¶i nhËn râ r»ng vinh dù ®ã lµ vinh dù chung cña tËp thÓ, chø kh«ng chØ lµ cña riªng tõng ng−êi. NÕu kh«ng cã §¶ng, kh«ng cã nh©n d©n, kh«ng cã tËp thÓ th× mäi ng−êi kh«ng trë thµnh anh hïng ®−îc. Cã anh hïng lµ v× cã tËp thÓ anh hïng. Cã tËp thÓ anh hïng lµ v× cã nh©n d©n anh hïng, d©n téc anh hïng, §¶ng anh hïng. Sù nghiÖp anh hïng cña nh©n d©n ta g¾n liÒn víi sù nghiÖp ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña nh©n d©n thÕ giíi. V× vËy, c¸c anh hïng vµ c¸c ®¬n vÞ anh hïng ph¶i lu«n lu«n khiªm tèn, kh«ng ®−îc kiªu ng¹o. Ph¶i lu«n lu«n ®oµn kÕt gióp ®ì nhau, cè g¾ng häc hái, kh«ng ngõng s¶n xuÊt, c«ng t¸c vµ chiÕn

264 hå chÝ minh toµn tËp ®Êu ®Ó tiÕn bé m·i, lËp nhiÒu thµnh tÝch to lín h¬n n÷a, lµm trän mäi nhiÖm vô, gãp phÇn cïng toµn d©n ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m l−îc ®Ó b¶o vÖ miÒn B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam, tiÕn tíi thèng nhÊt ®Êt n−íc. Nãi ngµy 2-1-1967. B¸o Nh©n d©n, sè 4660, ngµy 10-1-1967.

265 BµI NãI T¹I §¹I HéI THI §UA C¸C §éI THANH NI£N XUNG PHONG CHèNG Mü, CøU n−íc TOµN MIÒN B¾C B¸c rÊt vui lßng víi thanh niªn ViÖt Nam anh hïng. ViÖt Nam cµng ngµy cµng anh hïng; cµng ®¸nh cµng anh hïng. §¹i héi anh hïng, chiÕn sÜ thi ®ua lÇn thø nhÊt (1952) chóng ta míi cã b¶y ng−êi ®−îc tuyªn d−¬ng lµ anh hïng. §¹i héi anh hïng, chiÕn sÜ thi ®ua lÇn thø hai cã 95 anh hïng. §¹i héi anh hïng, chiÕn sÜ thi ®ua lÇn thø ba cã Ýt anh hïng h¬n. §¹i héi lÇn thø t− nµy cã 111 anh hïng. ThÕ lµ cµng ngµy cµng nhiÒu anh hïng. Trong sè 111 anh hïng võa ®−îc tuyªn d−¬ng ë §¹i héi, cã 44 anh hïng lµ thanh niªn. B¸c cµng vui lßng h¬n n÷a lµ trong 44 anh hïng lµ thanh niªn, cã 12 anh hïng lµ thanh niªn g¸i. ThÕ lµ ngµy cµng cã nhiÒu anh hïng vµ ngµy cµng cã nhiÒu thanh niªn g¸i trë thµnh anh hïng. B¸c nh¾c c¸c ch¸u mét ®iÒu. §iÒu nµy B¸c ®· nãi, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång còng ®· nãi; nãi hai ba lÇn råi, b©y giê B¸c nh¾c l¹i: Nhê ®©u mµ chóng ta trë thµnh anh hïng? Nhê cã §¶ng gi¸o dôc, cã §oµn gióp ®ì, cã nh©n d©n båi d−ìng cho nªn chóng ta míi cã anh hïng. Anh hïng Êy kh«ng ph¶i lµ anh hïng cña mét c¸ nh©n. V× d©n téc ta anh hïng, n−íc ta anh hïng, nh©n d©n ta anh hïng, §¶ng ta anh hïng, cho nªn míi n¶y sinh nhiÒu ®¬n vÞ vµ

266 hå chÝ minh toµn tËp nhiÒu ng−êi anh hïng. V× vËy, nh÷ng ®¬n vÞ vµ ng−êi ®−îc tÆng danh hiÖu anh hïng tr−íc ®©y ®· cã cè g¾ng, nay l¹i ph¶i khiªm tèn häc tËp vµ cè g¾ng tiÕn lªn n÷a, c¸c ch¸u nµo ch−a lµ anh hïng th× cè g¾ng phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh anh hïng. Nãi ngµy 12-1-1967. B¨ng ghi ©m l−u t¹i Trung t©m L−u tr÷ Quèc gia I.

267 CøU HµNG Anh §¶n ®ang t¾m bªn bê s«ng th× bçng thÊy m¸y bay giÆc Mü bay lµ lµ theo dßng s«ng råi nhµo xuèng nÐm bom mét ®åi c©y bªn ®−êng L. MÆc cho bom r¬i vµ tiÕng gÇm rÝt cña m¸y bay ®Þch, §¶n lao vÒ phÝa ®Þch b¾n ph¸, th× thÊy mét chiÕc xe ®ang bèc löa. Bom vÉn r¬i, næ tung, ®Êt c¸t bay mï mÞt v©y lÊy anh, nh÷ng m¶nh bom bay vÌo vÌo. “N»m xuèng”, §¶n võa kÞp nhñ m×nh; nh−ng tr−íc m¾t anh c¶ mét ®¸m ch¸y lín giã thæi tèc vµo ng−êi anh nãng phõng phõng. N»m bªn r·nh ®−êng, §¶n miªn man suy nghÜ: “Cã nªn x«ng vµo cøu kh«ng?”. Trªn trêi, mÊy tªn c−íp Mü vÉn chói xuèng ngãc lªn. L¹i mét lo¹t bom næ. Anh kh«ng nghe tiÕng næ to nh− mäi lÇn, mµ chØ nghe gän tiÕng bép, bép... råi nh¾c bæng ng−êi anh lªn tõng ®ît, tõng ®ît, toµn th©n ®au nhãi. Trong chèc l¸t c¸i th«n nhá quª anh bÞ giÆc Mü nÐm bom ch¸y trôi, c¸c em ch¸y co qu¾p cø hiÖn dÇn, to dÇn nh− ®ßi hái §¶n ph¶i x«ng lªn tr¶ thï cho ®ång bµo th©n yªu cña m×nh. “Mét c©n hµng lªn ®©y sÏ ®æi lÊy mét tªn giÆc Mü”, c©u nãi ®¬n gi¶n nh−ng chÝ lý ®ã cña ®ång chÝ bÝ th− chi bé cµng lµm cho §¶n thÊy râ tr¸ch nhiÖm cña mét ng−êi c«ng nh©n giao th«ng lóc nµy. Chê lo¹t bom næ xong, §¶n lao vµo, miÖng hÐt to: “Cøu lÊy hµng, c¸c ®ång chÝ ¬i! Cøu lÊy hµng!”. Ng−êi §¶n nh− ®−îc tiÕp thªm søc m¹nh, tõng bao hµng mét, anh v¸c ch¹y nh− bay hÕt chuyÕn nµy ®Õn chuyÕn kh¸c...

268 hå chÝ minh toµn tËp Võa lóc nµy, bèn chÞ c«ng nh©n lµ Hµ, Thuû, Nhu vµ §µo nghe tiÕng §¶n gäi còng v−ît bom ®¹n giÆc Mü, lao tíi. Hä cïng nhau chuyÓn hÕt sè hµng trªn xe dï trªn ®Çu hä bän c−íp Mü ®ang bæ nhµo b¾n ph¸. (TrÝch b¸o MiÒn T©y NghÖ An, ngµy 13-10-1966) Anh §¶n vµ c¸c chÞ Hµ, Thuû, Nhu, §µo ®· kh«ng sî nguy hiÓm, x«ng pha bom ®¹n ®Ó cøu lÊy cña c«ng. §ã lµ mét hµnh ®éng tèt ®¸ng khen. B¶o vÖ cña c«ng lµ nghÜa vô thiªng liªng mµ mäi ng−êi ViÖt Nam giµ, trÎ, g¸i, trai ®Òu ph¶i lµm. B¶o vÖ cña c«ng tøc lµ gãp phÇn vµo viÖc chèng Mü, cøu n−íc. V× vËy, cÇn ph¶i tuyªn truyÒn, gi¸o dôc réng kh¾p, lµm cho mäi ng−êi ®Òu hiÓu râ vµ lµm ®óng nghÜa vô gi÷ g×n cña c«ng. ChiÕn sÜ B¸o Nh©n d©n, sè 4663, ngµy 13-1-1967.

269 PH¶I CÊY CHI£M XONG tr−íc TÕT N¨m 1966, mÆc dï nhiÒu n¬i bÞ h¹n h¸n vµ bÞ ®Þch b¾n ph¸, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn ®¹t kÕt qu¶ kh¸. Vô mïa nãi chung lµ tèt. ë Th¸i B×nh vµ mét sè tØnh kh¸c, cã 15 huyÖn vµ 825 hîp t¸c x· ®¹t b×nh qu©n h¬n 5 tÊn thãc mét hÐcta c¶ n¨m. Cã kÕt qu¶ tèt ®Ñp ®ã lµ do c¸n bé vµ x· viªn cè g¾ng thi ®ua s¶n xuÊt, thùc hµnh khÈu hiÖu “¨n no ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m l−îc”. Vô s¶n xuÊt §«ng - Xu©n n¨m nay nhiÒu n¬i lµm tiÕn bé h¬n c¸c n¨m tr−íc. NhiÒu hîp t¸c x· ®· gieo m¹ ®óng kü thuËt. C«ng t¸c thuû lîi nhá nhiÒu n¬i lµm ®−îc kh¸. ViÖc trång rau mµu, nhÊt lµ rau xanh vµ khoai lang ®· t¨ng kh¸. VÒ vô chiªm, c¸c tØnh Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh, Th¸i B×nh, Yªn B¸i vµ Hµ Néi, v.v., ®· cµy bõa xong. Khu vùc VÜnh Linh ®· cÊy ®−îc h¬n 70% diÖn tÝch. C¸c tØnh Nam Hµ, Th¸i B×nh, Ninh B×nh, VÜnh Phóc, Hoµ B×nh ®· lµm ®−îc tõ 6 ®Õn 8 tÊn ph©n ®Ó bãn cho mét hÐcta lóa. Nh− thÕ lµ kh¸. Nh−ng cßn nhiÒu n¬i cã thiÕu sãt, vÝ dô: - Cµy bõa ruéng chiªm qu¸ chËm, nh− Thanh Ho¸ ®Õn nay míi cµy bõa ®−îc gÇn 70% diÖn tÝch.

270 hå chÝ minh toµn tËp - C¸n bé l·nh ®¹o ë mét sè tØnh, huyÖn vµ x· Ýt ®i kiÓm tra ®«n ®èc vµ gióp ®ì nh©n d©n cÊy chiªm cho nhanh, v× thÕ mét sè m¹ qu¸ giµ mµ ch−a cÊy. - ViÖc ch¨m sãc tr©u bß ch−a tèt, nh− Th¸i B×nh, L¹ng S¬n, Hµ B¾c, H−ng Yªn, Nam Hµ, v.v., ®· ®Ó mét sè tr©u bß chÕt rÐt. Nh− thÕ lµ kh«ng tèt. HiÖn nay ®ang thêi vô cÊy chiªm. §Ó b¶o ®¶m th¾ng lîi vô s¶n xuÊt §«ng - Xu©n, gãp phÇn thiÕt thùc vµo sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc, c¸n bé vµ bµ con x· viªn ta ph¶i n¾m v÷ng c«ng viÖc quan träng nhÊt tr−íc m¾t lµ tÝch cùc chiÕn ®Êu chèng giÆc Mü b¾n ph¸ vµ tËp trung lùc l−îng cÊy xong lóa chiªm tr−íc TÕt. C¸c cÊp ñy ®¶ng vµ chÝnh quyÒn ë tØnh, huyÖn, x· ph¶i thiÕt thùc gióp ®ì c¸c hîp t¸c x· cho tíi khi cÊy chiªm xong. Bµ con x· viªn ph¶i cµy bõa kü, cÊy ®óng kü thuËt, chí lµm dèi. Ph¶i ch¨m sãc tèt tr©u bß, kh«ng ®Ó tr©u bß ®ãi, rÐt, kh«ng b¾t tr©u bß lµm viÖc qu¸ søc. C¸c hîp t¸c x· cÇn trång nhiÒu rau mµu h¬n n÷a vµ cè g¾ng b¶o ®¶m diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp. CÇn ®Ò phßng h¹n h¸n vµo nh÷ng th¸ng s¾p tíi. Tõ nay ®Õn TÕt chØ cßn Ýt thêi gian, nhiÖm vô th× rÊt khÈn tr−¬ng. C¸c cÊp ñy ®¶ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ bµ con x· viªn ph¶i quyÕt t©m v−ît qua mäi khã kh¨n, cµy cÊy cho tèt vµ kÞp thêi ®Ó giµnh lÊy mét vô chiªm th¾ng lîi. T.L. B¸o Nh©n d©n, sè 4665, ngµy 15-1-1967.

271 §¸NG KHEN C¸n bé xung tr−íc, Lµng n−íc theo sau, ViÖc khã ®Õn ®©u, Còng lµm ®−îc hÕt. ThËt vËy, viÖc sau ®©y l¹i mét lÇn n÷a chøng tá ®iÒu ®ã: Bá nÊu r−îu tr¸i phÐp. Tr−íc ®©y, x· Hång Hµ (huyÖn §an Ph−îng) “næi tiÕng” vÒ nÊu r−îu lËu, nhÊt lµ th«n B¸ Giang. Cø ®i qua ®ã vµo chËp tèi, lµ thÊy ngay mïi c¬m b· nÊu r−îu. HÇu nh− mäi nhµ ®Òu nÊu, c¶ c¸n bé, ®¶ng viªn còng nÊu. ¦íc tÝnh trong mét n¨m, tÖ nÊu r−îu lËu ë th«n B¸ Giang lµm tiªu hao tíi trªn d−íi 200 tÊn g¹o nÕp. Thùc hiÖn cÇn, kiÖm chèng Mü, cøu n−íc, tõ trung tuÇn th¸ng 6-1966, §¶ng ñy x· Hång Hµ ®· më cuéc vËn ®éng quÇn chóng xo¸ bá tÖ nÊu r−îu lËu; c¸n bé, ®¶ng viªn ai m¾c khuyÕt ®iÓm nµy ph¶i söa ch÷a tr−íc cho nh©n d©n theo. KÕt qu¶, ®Õn nay x· Hång Hµ kh«ng cßn mét nhµ nµo nÊu r−îu tr¸i phÐp n÷a. Mét ®ång chÝ trong Ban §¶ng ñy x· ®· nãi víi t«i: “ChØ riªng th«n B¸ Giang, do bá nÊu r−îu lËu, ®· cã thÓ tiÕt kiÖm ®−îc 200 tÊn g¹o mét n¨m, t−¬ng ®−¬ng víi khèi l−îng g¹o ®ñ nu«i 2.000 nh©n khÈu trong n¨m th¸ng”. (TrÝch b¸o Hµ T©y, ngµy 4-1-1967)

272 hå chÝ minh toµn tËp Vµ §¸NG CH£ Tæ chøc liªn hoan ®Ó mõng c«ng sau mçi khi hoµn thµnh th¾ng lîi kÕ ho¹ch lµ mét ®iÒu tèt vµ nªn lµm. Cã n¬i liªn hoan thanh ®¹m b»ng chÌ n−íc, tæ chøc vui ch¬i v¨n nghÖ b»ng nh÷ng tiÕt môc tù biªn tù diÔn gi¶n ®¬n. Nh−ng còng cã n¬i l¹i nÆng vÒ chÌ chÐn linh ®×nh, hÔ nãi tíi liªn hoan lµ ng−êi ta nghÜ ngay ®Õn chuyÖn ¨n uèng. Võa qua, trong thµnh phè ta cã xÝ nghiÖp còng tæ chøc liªn hoan theo c¸i nghÜa míi cña nã (tøc lµ ¨n uèng). XÝ nghiÖp 1-5 ®· “liªn hoan” n¨m con lîn (h¬n 200 kil«gam) vµ mÊy chôc kil«gam thÞt bß cña mét ®¬n vÞ bé ®éi chia l¹i (?). Theo ý c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o XÝ nghiÖp 1-5 th× ®©y lµ nguyÖn väng tõ l©u cña quÇn chóng cho nªn dï ®· cã chØ thÞ cña cÊp trªn h¹n chÕ viÖc tæ chøc ¨n uèng, c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o xÝ nghiÖp vÉn “m¹n phÐp” tæ chøc. V× nÓ c¸i “nguyÖn väng tõ l©u” mµ kh«ng kiªn quyÕt l·nh ®¹o t− t−ëng quÇn chóng ®Ó nghiªm chØnh chÊp hµnh chØ thÞ cña cÊp trªn thùc hiÖn viÖc tiÕt kiÖm thùc phÈm trong lóc khã kh¨n, th× ®ã lµ dÉn ®Çu quÇn chóng hay ®i sau quÇn chóng? Cßn ®¬n vÞ bé ®éi nµo ®ã giÕt bß vµ chia l¹i cho xÝ nghiÖp th× sÏ nghÜ thÕ nµo vÒ viÖc chÊp hµnh chØ thÞ cña cÊp trªn? ë x· Ngò Phóc, huyÖn KiÕn Thôy, cã ®¸m ma nhµ «ng D. th«n Xu©n §−êng, giÕt lËu mét lóc ba con lîn, nÊu 50 kil«gam g¹o võa nÕp võa tÎ ®Ó lµm 121 m©m cç, mçi m©m n¨m ng−êi. TiÒn thu cña ng−êi ®Õn viÕng ®−îc 1.257 ®ång, ch−a kÓ tiÒn trÇu cau cña d©n lµng ®Õn gãp theo tôc lÖ. Râ rµng ®©y lµ mét tËp qu¸n kh«ng tèt cßn diÔn ra kh¸ phæ biÕn ë Ngò Phóc. V× ë Ngò Phóc cã c¸n bé chñ chèt ch−a g−¬ng mÉu, cßn vi ph¹m chÝnh s¸ch. Gia ®×nh cã ®¸m ma trªn ®©y lµ hä hµng cña ®ång chÝ BÝ th− §¶ng ñy x·. Vµ c¸ch ®©y ®é 20 h«m,

®¸ng khen 273 mét con lîn kh¸c còng bÞ chÕt oan theo kiÓu Êy ë nhµ cËu ®ång chÝ Phã BÝ th−. V× c¸n bé thiÕu g−¬ng mÉu, ë x· Ngò Phóc n¹n l¹m s¸t lîn vÉn th−êng x¶y ra. Kh¸nh thµnh tr¹m b¬m giÕt hai con. Hîp t¸c x· tæng kÕt giÕt bèn con. §éi s¶n xuÊt tæ chøc ¨n tËp ®oµn giÕt mét con, v©n v©n vµ v©n v©n. (TrÝch b¸o H¶i Phßng, ngµy 4-1-1967) Xin hái c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o XÝ nghiÖp 1-5 vµ c¸c ®ång chÝ BÝ th−, Phã BÝ th− Ngò Phóc nghÜ thÕ nµo? CHIÕN SÜ B¸o Nh©n d©n, sè 4667, ngµy 17-1-1967.

274 TH¦ C¶M ¬n THANH, THIÕU NI£N Vµ NH¢N D¢N TRUNG QUèC KÝnh göi c¸c ®ång chÝ trong Bé Biªn tËp b¸o Nh©n d©n (B¾c Kinh)1), §Õ quèc Mü ®ang më réng cuéc chiÕn tranh x©m l−îc miÒn Nam ViÖt Nam, nÐm bom d· man n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. T«i ®· nhËn ®−îc nhiÒu bøc ®iÖn cña c¸c cuéc mÝt tinh cña thanh, thiÕu niªn vµ nh©n d©n Trung Quèc nghiªm kh¾c lªn ¸n téi ¸c tµy trêi cña ®Õ quèc Mü vµ kiªn quyÕt ñng hé cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ViÖt Nam. T«i nhê quý b¸o thay mÆt t«i tá lêi c¶m ¬n tinh thÇn quèc tÕ cao c¶ cña thanh, thiÕu niªn vµ nh©n d©n Trung Quèc vµ nãi víi bµ con anh em Trung Quèc r»ng: B¹o lùc chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü quyÕt kh«ng thÓ lµm lung lay ®−îc ý chÝ vµ quyÕt t©m s¾t ®¸ chèng Mü, cøu n−íc cña nh©n d©n ViÖt Nam. §−îc sù ®ång t×nh vµ ñng hé réng r·i cña nh©n d©n Trung Quèc vÜ ®¹i vµ nh©n d©n tiÕn bé c¶ thÕ giíi, toµn §¶ng, toµn qu©n vµ toµn d©n ViÖt Nam ®oµn kÕt mét lßng, kh«ng sî hy sinh, gian khæ, quyÕt chiÕn ®Êu ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng, b¶o vÖ miÒn B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam, thùc hiÖn thèng nhÊt Tæ quèc. Xin göi ®Õn c¸c ®ång chÝ lêi chµo c¸ch m¹ng. Ngµy 17 th¸ng 1 n¨m 1967 Hå CHÝ MINH B¸o Nh©n d©n, sè 4679, ngµy 29-1-1967. _______________ 1) Nh©n d©n nhËt b¸o (Trung Quèc) (BT).

275 BµI NãI T¹I líp BåI D¦ìNG C¸N Bé L·NH §¹O CÊP HUYÖN C¸c c«, c¸c chó, H«m nay, B¸c rÊt vui, v× Ýt khi B¸c ®−îc gÆp c¸c ®ång chÝ HuyÖn ñy ®«ng nh− thÕ nµy. Líp häc cã bao nhiªu ®ång chÝ? Cã bao nhiªu c«? C¸n bé n÷ Ýt nh− vËy lµ mét thiÕu sãt. C¸c ®ång chÝ phô tr¸ch líp häc ch−a quan t©m ®Õn viÖc båi d−ìng c¸n bé n÷. §©y còng lµ thiÕu sãt chung ë trong §¶ng. NhiÒu ng−êi cßn ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng kh¶ n¨ng cña phô n÷, hay thµnh kiÕn, hÑp hßi. Nh− vËy lµ rÊt sai. HiÖn nay, cã nhiÒu phô n÷ tham gia c«ng t¸c l·nh ®¹o ë c¬ së. NhiÒu ng−êi c«ng t¸c rÊt giái. Cã ch¸u g¸i lµm chñ nhiÖm hîp t¸c x· toµn th«n, kh«ng nh÷ng h¨ng h¸i mµ cßn lµm tèt. C¸c ch¸u g¸i ë c¸c hîp t¸c x· th−êng cã nhiÒu −u ®iÓm: Ýt m¾c tÖ tham «, l·ng phÝ, kh«ng hay chÌ chÐn, Ýt hèng h¸ch mÖnh lÖnh nh− mét sè c¸n bé nam, cã ®óng nh− thÕ kh«ng? NÕu B¸c nãi kh«ng ®óng, c¸c ®ång chÝ cø ph¸t biÓu. B¸c mong r»ng c¸c ®ång chÝ h·y thËt sù söa ch÷a bÖnh thµnh kiÕn, hÑp hßi ®èi víi phô n÷. C¸c c«, nhÊt lµ c¸c c« ë huyÖn, ph¶i ®Êu tranh m¹nh. V× c¸c c« mµ kh«ng ®Êu tranh th× nh÷ng ®ång chÝ nam cã thµnh kiÕn víi phô n÷ sÏ kh«ng tÝch cùc söa ch÷a. * **

276 hå chÝ minh toµn tËp Líp häc nµy nh»m båi d−ìng cho c¸c ®ång chÝ hiÓu râ h¬n ®−êng lèi chèng Mü, cøu n−íc, ®−êng lèi x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, ®−êng lèi chiÕn tranh nh©n d©n, ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng t¸c §¶ng, c«ng t¸c quÇn chóng trong t×nh h×nh hiÖn nay, ®Ó c¸c ®ång chÝ khi vÒ ®Þa ph−¬ng cã thÓ lµm tèt h¬n c¸c c«ng t¸c chiÕn ®Êu, s¶n xuÊt, tæ chøc ®êi sèng nh©n d©n, x©y dùng c¸c tæ chøc ë c¬ së, lµm cho HuyÖn ñy trë thµnh HuyÖn ñy “bèn tèt”. Yªu cÇu, néi dung häc tËp nh− trªn trong t×nh h×nh hiÖn nay lµ rÊt thiÕt thùc. C¸c ®ång chÝ Trung −¬ng ®· ®Õn gi¶ng bµi. C¸c c«, c¸c chó nghe cã hiÓu kh«ng, cã n¾m v÷ng kh«ng? Nãi ®Õn chuyÖn häc, B¸c nãi l¹i c©u chuyÖn cò mµ B¸c th−êng hay nh¾c tíi ®Ó c¸c c«, c¸c chó nghe. Håi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, cã mét lÇn B¸c ®i c«ng t¸c vÒ, thÊy mét sè ®ång chÝ ®ang nghØ ë mét gèc c©y ®a to, bãng m¸t. B¸c hái: - C¸c c«, c¸c chó ®i ®©u vÒ? - Chóng ch¸u ®i häc vÒ. - Häc c¸i g×? - Häc C¸c M¸c. - Cã hay kh«ng? - Hay l¾m! - Cã hiÓu kh«ng? Hä Êp óng tr¶ lêi: - Th−a B¸c, nhiÒu c¸i khã qu¸, kh«ng hiÓu ®−îc. Nh− vËy lµ häc kh«ng thiÕt thùc. B¸c kÓ mét c©u chuyÖn kh¸c. Tr−íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, trong vïng gi¶i phãng ë T©n Trµo cã lµm mét nhµ v¨n ho¸. Mét h«m cã mét c¸n bé nam, mét c¸n bé n÷ ®Õn diÔn thuyÕt, hä nãi rÊt say s−a. Lóc Êy, B¸c còng ngåi c¹nh ®Êy. B¸c ghÐ sang mét ng−êi ngåi bªn c¹nh, hái «ng cã hiÓu g× kh«ng? ¤ng ta l¾c ®Çu

bµi nãi t¹i líp båi d−ìng c¸n bé l·nh ®¹o cÊp huyÖn 277 nãi kh«ng hiÓu g× c¶. C¸i ®ã còng dÔ hiÓu th«i. V× mÊy ®ång chÝ kia nãi nhiÒu qu¸, l¹i dïng nh÷ng ch÷ cao xa. Tr×nh ®é hiÓu biÕt cña ®ång bµo ta lóc Êy cßn thÊp, mµ nãi nµo lµ “chñ quan”, “kh¸ch quan”, “tÝch cùc”, “tiªu cùc”, v.v., cho nªn hä kh«ng hiÓu. Vui chuyÖn, B¸c kÓ l¹i mÊy c©u chuyÖn cò, nh−ng còng ®Ó nãi víi c¸c c«, c¸c chó lµ b©y giê chóng ta ph¶i häc tËp thiÕt thùc ®Ó vÒ lµm cho tèt. Vµ khi vÒ ®Þa ph−¬ng më líp cho c¸n bé, ®¶ng viªn ë x· còng ph¶i chó ý theo tinh thÇn líp häc trªn nµy mµ lµm. B©y giê líp häc s¾p bÕ m¹c, B¸c c¨n dÆn c¸c c«, c¸c chó mÊy ®iÒu: 1. CÇn n¾m v÷ng ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, chÞu khã ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, hîp t¸c x· ®Ó hiÓu râ t×nh h×nh s¶n xuÊt, ®êi sèng cña nh©n d©n, t×nh h×nh c¸c chi bé vµ c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng. Do ®ã mµ cã chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p cho ®óng, cho kÞp thêi. §iÓm nµy cã lÏ c¸c ®ång chÝ n¾m v÷ng råi. B¸c chØ nh¾c c¸c c«, c¸c chó ph¶i ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, n»m ë c¬ së ®Ó chØ ®¹o phong trµo, kh«ng nªn xuèng c¬ së theo lèi chuån chuån ®¹p n−íc. VÊn ®Ò nµy nghe th× dÔ, nh−ng thùc hiÖn ch−a tèt l¾m. HiÖn nay, cã mét sè ®ång chÝ HuyÖn ñy ch−a thËt sù l¨n lén ë c¬ së, cßn ng¹i khã, ng¹i khæ cho nªn ch−a n¾m ®−îc t×nh h×nh cô thÓ cña ®Þa ph−¬ng m×nh phô tr¸ch. HiÖn nay, mçi HuyÖn ñy cã tõ 15 ®Õn 20 ®ång chÝ. Ph¶i chia nhau mµ n¾m t×nh h×nh. Mçi ®ång chÝ HuyÖn ñy n¾m mét, hai x·. Ph¶i ®i s©u, ®i s¸t n¾m v÷ng t×nh h×nh, kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng t×nh h×nh hîp t¸c x·, mµ cßn ph¶i n¾m v÷ng t×nh h×nh ¨n, ë, häc tËp, søc khoÎ... cña c¸c gia ®×nh. NÕu kh«ng ®i s©u, ®i s¸t c¬ së, n¾m v÷ng t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n th× c¸c ®ång chÝ lµm thÕ nµo cã thÓ vËn dông ®óng ®¾n ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, chñ tr−¬ng cña tØnh vµo huyÖn m×nh? 2. Ph¶i ch¨m lo x©y dùng hîp t¸c x·, x©y dùng chi bé §¶ng, §oµn Thanh niªn, Héi Phô n÷ cho thËt tèt.

278 hå chÝ minh toµn tËp Chi bé lµ nÒn mãng cña §¶ng, chi bé tèt th× mäi viÖc sÏ tèt. Cho nªn c¸c c«, c¸c chó ph¶i quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng chi bé, ph¶i lµm cho chi bé trë thµnh “bèn tèt”. Ph¶i lµm thiÕt thùc, ®õng h×nh thøc, ®õng b¸o c¸o sai. Muèn trë thµnh chi bé “bèn tèt”, tr−íc hÕt ®¶ng viªn ph¶i g−¬ng mÉu, lµm ®óng chÝnh s¸ch, thËt sù t«n träng quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, l¾ng nghe ý kiÕn cña quÇn chóng th× míi ®−îc d©n tin, d©n phôc, d©n yªu. Nh− vËy c«ng viÖc khã mÊy còng lµm ®−îc. §oµn viªn vµ c¸c ®éi thanh niªn xung phong ph¶i lµ c¸nh tay cña chi bé, xung phong ®i ®Çu trong s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu. C¸c ban qu¶n trÞ hîp t¸c x· ph¶i d©n chñ, ph¶i chèng tham «, l·ng phÝ. TÖ tham « trong hîp t¸c x· b©y giê cßn nhiÒu. Ai chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh Êy? HuyÖn cã chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng? Trong c¸n bé huyÖn, cã c¸n bé nµo tham «, mÖnh lÖnh kh«ng? C¸c c«, c¸c chó ph¶i nghiªm kh¾c kiÓm tra. 3. C¸n bé, ®¶ng viªn ph¶i ®oµn kÕt chÆt chÏ, b¶o ®¶m d©n chñ vµ kû luËt trong §¶ng. §¶ng viªn cò, míi, giµ, trÎ, g¸i, trai ph¶i th−¬ng yªu nhau, gióp ®ì nhau cïng tiÕn bé. HiÖn nay, trong ®éi ngò c¸n bé cña §¶ng cã c¸n bé giµ, cã c¸n bé trÎ. C¸n bé giµ lµ vèn quý cña §¶ng, hä cã kinh nghiÖm vÒ mÆt l·nh ®¹o, ®−îc rÌn luyÖn, thö th¸ch nhiÒu trong thùc tÕ ®Êu tranh. Nh−ng còng cã mét sè c¸n bé giµ ®Õn mét thêi kú nµo ®Êy lµ dõng l¹i, kh«ng tiÕn lªn ®−îc, hay b¸m lÊy c¸i cò, kh«ng nh¹y c¶m víi c¸i míi. Cßn c¸n bé trÎ tuy ch−a cã mét sè −u ®iÓm nh− c¸n bé giµ, nh−ng hä l¹i h¨ng h¸i, nh¹y c¶m víi c¸i míi, chÞu khã häc tËp, cho nªn tiÕn bé rÊt nhanh. §¶ng ta ph¶i khÐo kÕt hîp c¸n bé giµ víi c¸n bé trÎ. Kh«ng nªn coi th−êng c¸n bé trÎ. Mét sè Ýt c¸n bé giµ m¾c bÖnh c«ng thÇn, cho m×nh lµ ng−êi cã c«ng lao, hay cã th¸i ®é “cha chó” víi c¸n bé trÎ, ®¶ng viªn trÎ nãi g× còng g¹t ®i, cho lµ “trøng kh«n h¬n vÞt”, “m¨ng mäc qu¸ tre”. Thêi ®¹i cña ta hiÖn nay rÊt oanh liÖt. X·

bµi nãi t¹i líp båi d−ìng c¸n bé l·nh ®¹o cÊp huyÖn 279 héi, thÕ giíi ph¸t triÓn rÊt nhanh. ThÕ mµ c¸c ®ång chÝ lín tuæi l¹i coi th−êng c¸n bé trÎ lµ kh«ng ®óng. Cßn c¸n bé trÎ kh«ng ®−îc kiªu ng¹o, ph¶i khiªm tèn häc hái c¸c ®ång chÝ giµ cã kinh nghiÖm. TÊt c¶ c¸n bé, ®¶ng viªn cña §¶ng ph¶i v× §¶ng, v× d©n mµ h¨ng h¸i phÊn ®Êu. Ph¶i chÞu khã häc tËp chÝnh trÞ, kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt ®Ó n©ng cao n¨ng lùc, lµm cho kinh tÕ ph¸t triÓn, chiÕn ®Êu th¾ng lîi, ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy cµng no Êm, t−¬i vui. Khi nãi ®Õn häc tËp khoa häc, kü thuËt, cã ng−êi cßn cho lµ cao xa qu¸. Nh−ng biÕt nãi mét c¸ch phæ th«ng, n«m na nh− chóng ta vÉn lµm th× kh«ng ph¶i lµ cao xa, kh«ng tiÕp thô næi. VÝ dô: lµm bÌo hoa d©u lµ khoa häc, kü thuËt, c¸ch ñ ph©n còng lµ khoa häc, kü thuËt. Khoa häc, kü thuËt lµ nh− vËy, kh«ng chÞu khã häc tËp th× kh«ng l·nh ®¹o ®−îc s¶n xuÊt, kh«ng ®−a ®−îc n¨ng suÊt c©y trång lªn. 4. Ph¶i dùa vµo quÇn chóng mµ ph¸t ®éng mäi phong trµo s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu. Ph¶i lµm cho quÇn chóng lu«n lu«n phÊn khëi, tin t−ëng. Lµm viÖc g× còng ph¶i cã quÇn chóng. Kh«ng cã quÇn chóng th× kh«ng thÓ lµm ®−îc. Võa råi trªn b¸o Nh©n d©n cã ®¨ng c©u chuyÖn vÒ phßng kh«ng. Cã mÊy ®ång chÝ c¸n bé x· ngåi bµn víi nhau. Phßng kh«ng lµ ph¶i ®µo hÇm, x©y hÇm, tèn mÊy v¹n viªn g¹ch, mÊy ngh×n c©y tre vµ mÊy tr¨m ®ång n÷a. Chi phÝ lín qu¸ vµ khã thùc hiÖn. Nh−ng cã mét c« kü s− cã ý kiÕn lµ cÇn ®−a ra quÇn chóng bµn b¹c tham gia. Sau ®ã mêi quÇn chóng l¹i, nãi râ ©m m−u cña ®Þch lµ hiÖn nay nã b¾n lung tung nh− thÕ, ta ph¶i ®µo hÇm ®Ó Èn nÊp. VËy ta nªn ®µo nh− thÕ nµo? ThÕ lµ quÇn chóng gi¬ tay h−ëng øng, ng−êi th× xin gãp mÊy tÊm v¸n, ng−êi th× xin gãp mÊy chôc viªn g¹ch, ng−êi th× xin gãp mÊy c©y tre... ChØ trong hai ngµy lµ hä lµm xong tÊt c¶ c¸c hÇm tró Èn. ë Qu¶ng B×nh, VÜnh Linh, do ®i theo ®−êng lèi quÇn chóng mµ nh©n d©n ®µo ®−îc

280 hå chÝ minh toµn tËp hµng ngh×n c©y sè hµo, hµng chôc v¹n hÇm. Cho nªn viÖc g× cã quÇn chóng tham gia bµn b¹c, khã mÊy còng trë nªn dÔ dµng vµ lµm ®−îc tèt. C¸c ®ång chÝ ë Qu¶ng B×nh nãi rÊt ®óng: DÔ m−êi lÇn kh«ng d©n còng chÞu, Khã tr¨m lÇn d©n liÖu còng xong. ë Th¸i B×nh, Qu¶ng B×nh vµ mét sè n¬i kh¸c ®ang tiÕn hµnh viÖc “b×nh c«ng”, “b¸o c«ng”. Qua b×nh c«ng, b¸o c«ng, ai lµm ®−îc g× tèt, ai kh«ng lµm hoÆc lµm xÊu, mäi ng−êi ®Òu biÕt. §ã míi thùc sù d©n chñ, ®ã lµ c¸ch phª b×nh, tù phª b×nh rÊt tèt. Lµm nh− vËy, quÇn chóng tù gi¸o dôc cho nhau vµ gi¸o dôc cho c¶ c¸n bé n÷a. V× trong c¸n bé, cã nh÷ng ®ång chÝ tèt, miÖng nãi tay lµm, nh−ng còng cã mét sè ®ång chÝ “chØ tay n¨m ngãn”, kh«ng chÞu lµm. B×nh c«ng, b¸o c«ng còng lµ c¸ch rÊt tèt ®Ó lùa chän nh÷ng ng−êi tèt mµ tuyªn truyÒn gi¸o dôc, ®−a hä vµo §¶ng, båi d−ìng hä thµnh c¸n bé. Nh− vËy lµ kh«ng bao giê thiÕu c¸n bé. §ã lµ c¸ch lµm c«ng t¸c x©y dùng §¶ng rÊt tèt. C¸c c«, c¸c chó thÊy lµm nh− thÕ cã tèt kh«ng? Cã lµm ®−îc kh«ng? Nh−ng cã ®ång chÝ l¹i kh«ng lµm ®−îc nh− thÕ. Tõ tr−íc tíi giê, cã n¬i d©n ch−a nãi, hoÆc kh«ng d¸m nãi, v× sî c¸n bé “trï”, c¸n bé “chôp mò”. Nh÷ng c¸n bé cã khuyÕt ®iÓm th−êng sî d©n nãi. Nh−ng nÕu thµnh thËt víi d©n, biÕt m×nh cã lçi, xin lçi d©n th× d©n còng rÊt vui lßng vµ sÏ tha thø cho. D©n ta rÊt tèt, rÊt yªu th−¬ng §¶ng, yªu th−¬ng c¸n bé. Khi ta cã khuyÕt ®iÓm mµ nãi tr−íc d©n, ch¼ng nh÷ng d©n kh«ng ghÐt, kh«ng khinh, mµ cßn th−¬ng yªu, quý träng, tÝn nhiÖm ta h¬n n÷a. 5. Tr−íc m¾t, vô s¶n xuÊt §«ng - Xu©n rÊt khÈn tr−¬ng. CÇn lµm kÞp thêi vô. Ph¶i chó ý ch¨m sãc tr©u bß, kh«ng ®Ó tr©u bß bÞ rÐt, ph¶i cho tr©u bß ¨n no, ë Êm. Chó ý gi¸o dôc quÇn chóng tiÕt kiÖm. Chí liªn hoan lu bï. CÊm nÊu r−îu lËu, giÕt lîn, bß, ¨n uèng l·ng phÝ. C¸c ®ång chÝ ë huyÖn ph¶i ®i xuèng x· mµ

bµi nãi t¹i líp båi d−ìng c¸n bé l·nh ®¹o cÊp huyÖn 281 xem xÐt, kiÓm tra, chí lµm theo lèi quan liªu, tØnh göi giÊy vÒ huyÖn, huyÖn göi giÊy vÒ x·. GiÊy kh«ng thÓ che rÐt cho tr©u bß ®−îc. Lµm nh− vËy tr©u bß sÏ bÞ gÇy ®i v× ®ãi, v× rÐt, ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt. Ch¨m sãc tr©u bß lµ ®Ó s¶n xuÊt, chø kh«ng ph¶i ®Ó liªn hoan, ®Ó ®¸nh chÐn! TÕt s¾p ®Õn, do ®ã cÇn chó ý tiÕt kiÖm. Trung −¬ng th−êng nh¾c nhë c¸c ®Þa ph−¬ng: “Chóng ta ph¶i ra søc s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm”. NhiÒu n¬i ®· thùc hiÖn tèt. Nh−ng cã n¬i, giÊy göi ®i h×nh nh− ch÷ bÞ hao mßn, ch÷ “tiÕt kiÖm” l¹i ho¸ ra ch÷ “tiÕt canh”! B¸c nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng. B¸c ®äc mét ®o¹n ®¨ng ë b¸o H¶i Phßng: “V× c¸n bé thiÕu g−¬ng mÉu, ë x· Mü Phóc n¹n l¹m s¸t lîn vÉn th−êng x¶y ra. Kh¸nh thµnh tr¹m b¬m còng giÕt hai con lîn. Hîp t¸c x· tæng kÕt còng giÕt bèn con lîn. Råi ®éi s¶n xuÊt tæ chøc ¨n tËp ®oµn còng giÕt mét con lîn”, v.v.. L¹i ®©y n÷a! X· §oµn KÕt vµ x· Ng« QuyÒn ë huyÖn Thanh MiÖn ®· giÕt tr¸i phÐp nhiÒu lîn vµ tr©u ®Ó dïng vµo viÖc ¨n uèng liªn hoan. C¸n bé, ®¶ng viªn lµm nh− vËy lµ kh«ng g−¬ng mÉu, nªu g−¬ng xÊu. Së dÜ cã t×nh tr¹ng ®ã lµ do kh«ng d©n chñ. §¶ng viªn kh«ng d¸m nãi, d©n kh«ng d¸m nãi. Nh− thÕ nµy th× x· viªn kh«ng o¸n sao ®−îc? Nh− thÕ nµy th× hîp t¸c x· lµm sao mµ tiÕn lªn ®−îc? D©n ng−êi ta lµm c¶ ngµy c¶ ®ªm mµ mét sè Ýt ng−êi th× ®ông tíi c¸i g× còng chÐn, mµ l¹i chÐn nhiÒu chø kh«ng ph¶i chÐn Ýt! Trªn ®©y lµ mét vµi vÝ dô nh÷ng n¬i kh«ng tèt, nh−ng chóng ta còng cã nhiÒu n¬i lµm tèt. X· §. thuéc Th¸i Nguyªn lµ mét x· ng−êi ®«ng, ruéng Ýt. S¶n xuÊt cã nhiÒu khã kh¨n. H¬n mét n¨m nay, m¸y bay giÆc Mü lu«n lu«n b¾n ph¸ c¸c th«n xãm trong x·. Nh−ng nh©n d©n x· §. vÉn dòng c¶m lao ®éng, tæ chøc ®êi sèng cho phï hîp víi

282 hå chÝ minh toµn tËp thêi chiÕn, ph¸t triÓn s¶n xuÊt phôc vô sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Vô mïa n¨m 1965 thu ho¹ch kÐm, møc thu nhËp cña x· viªn bÞ sót. Bµ con x· §. ®· ®éng viªn nhau s¶n xuÊt, b¶o ®¶m tù tóc l−¬ng thùc kh«ng û l¹i vµo Nhµ n−íc. Nh©n d©n trong x· ®· kh¾c phôc mäi khã kh¨n ®−a diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng lóa chiªm võa qua lªn cao h¬n tÊt c¶ c¸c n¨m tr−íc. Rau, mµu trång gÊp ®«i, gÊp r−ìi. Mäi gia ®×nh ®Òu cã v−ên rau tù tóc. Hîp t¸c x· chó ý qu¶n lý hoa mµu ®Ó ®iÒu hoµ cho nh÷ng gia ®×nh thiÕu ¨n trong nh÷ng ngµy gi¸p h¹t. TÖ ¨n uèng l·ng phÝ trong c¸c dÞp c−íi xin, cóng b¸i ®Òu xo¸ bá. Bµ con tÝnh to¸n møc ¨n h»ng th¸ng trong gia ®×nh ®Ó cã kÕ ho¹ch ¨n thªm mµu, tiÕt kiÖm g¹o, b¶o ®¶m cã ®ñ l−¬ng thùc cho ®Õn hÕt vô. Nhê thùc hµnh tiÕt kiÖm vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®óng h−íng cho nªn trong nh÷ng ngµy gi¸p h¹t, trong lóc nhiÒu x· kh¸c ph¶i xin Nhµ n−íc cung cÊp g¹o, th× x· §. kh«ng nh÷ng cã ®ñ l−¬ng thùc ®iÒu hoµ trong x· mµ cßn lµm nghÜa vô l−¬ng thùc v−ît møc kÕ ho¹ch Nhµ n−íc. Nh− thÕ lµ ë ®Êy võa cã thiªn tai, võa cã ®Þch häa. Hä s¶n xuÊt ch¼ng nh÷ng ®Ó tù tóc mµ l¹i cßn lµm nghÜa vô ®èi víi Nhµ n−íc. Vô mïa n¨m 1966 mÆc dï bÞ m¸y bay ®Þch b¾n ph¸ nhiÒu lÇn, h¹n vµ s©u bÖnh kh¸ nÆng, nh−ng x· §. vÉn thu ®−îc th¾ng lîi lín nhÊt tõ tr−íc tíi nay. N¨ng suÊt lóa t¨ng tõ bèn ®Õn b¶y t¹ thãc mét hÐcta so víi nh÷ng n¨m tr−íc. C¸c x· viªn chän thãc tèt ph¬i kh«, qu¹t s¹ch ®em nép ngay cho Nhµ n−íc. Sau khi tÝnh to¸n ®ñ møc ¨n cña x· viªn, ®· b¸n thªm n¨m t¹ thãc theo gi¸ khuyÕn khÝch. C¸c cô “B¹ch ®Çu qu©n” ë hîp t¸c x· Minh Hoµ vµ Thèng NhÊt vì ruéng cµy cÊy thu ®−îc mét sè thãc ®em b¸n cho Nhµ n−íc. Mäi ng−êi nªu khÈu hiÖu: “TiÕt kiÖm mét h¹t g¹o lµ cung cÊp mét viªn ®¹n cho bé ®éi ta b¾n vµo ®Çu giÆc Mü”.

bµi nãi t¹i líp båi d−ìng c¸n bé l·nh ®¹o cÊp huyÖn 283 M−êi trËn m¸y bay ®Þch nÐm bom, b¾n ph¸, nhiÒu nhµ cöa vµ tµi s¶n cña nh©n d©n bÞ h− h¹i. Song, nhê tæ chøc phßng tr¸nh tèt, c¶ x· kh«ng cã ng−êi nµo chÕt vµ bÞ th−¬ng. Bµ con b¶o nhau “cßn ng−êi cßn cña”, hä gióp ®ì nhau l−¬ng thùc, quÇn ¸o, nåi niªu, b¸t ®Üa, ch¨n mµn, kh«ng ph¶i xin Nhµ n−íc mét ®ång nµo. H¬n hai n¨m nay, x· §. lu«n lu«n dÉn ®Çu phong trµo göi tiÒn tiÕt kiÖm ë Th¸i Nguyªn. N¨m 1965, b×nh qu©n mçi ng−êi trong x· göi ®−îc 13 ®ång 20. N¨m 1966, ®Õn cuèi th¸ng 11 toµn x· ®· göi ®−îc 4 v¹n 2 ngh×n ®ång, ch−a kÓ sè vèn ®· huy ®éng phôc vô s¶n xuÊt. TÝnh b×nh qu©n mçi ng−êi göi ®−îc 31 ®ång. HÇu hÕt c¸c ®ång chÝ Chi ñy, ®¶ng viªn vµ c¸n bé ®Òu nªu g−¬ng hµng ®Çu göi tiÒn tiÕt kiÖm. NhiÒu ®ång chÝ sau khi b¸n lîn, b¸n gµ, b¸n n«ng s¶n chØ gi÷ l¹i sè tiÒn cÇn thiÕt ®Ó tiªu dïng, cßn bao nhiªu ®em göi vµo quü tÝn dông ë x·. C¸c ®ång chÝ gi¸o viªn ë x· còng tiÕt kiÖm chi tiªu, göi ®−îc gÇn 1.000 ®ång vµo quü tÝn dông, gãp thªm vèn cho bµ con n«ng d©n s¶n xuÊt. NhiÒu bµ con trong x·, nh− bµ Lª ThÞ Th− ®· tiÕt kiÖm chi tiªu, göi ®−îc 2.000 ®ång. Nhê göi tiÒn tiÕt kiÖm mµ c¸c hîp t¸c x· cã thªm vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng cña x· viªn. N¨m nay, hîp t¸c x· tÝn dông ë x· ®· cho hîp t¸c x· vay 2.000 ®ång ®Ó mua c¸c t− liÖu s¶n xuÊt, mua thªm m¸y xay x¸t vµ 120 con lîn gièng; gióp thªm tiÒn cho nh÷ng gia ®×nh bÞ m¸y bay ®Þch b¾n ph¸. Hîp t¸c x· nµy ®¸ng nªu g−¬ng vÒ c«ng t¸c phßng kh«ng lµm tèt, s¶n xuÊt tèt, tiÕt kiÖm tèt, ®oµn kÕt gióp ®ì nhau tèt. C¸c x· kh¸c cÇn noi theo. Nh÷ng g−¬ng tèt nh− vËy, ta nªn häc, nªn b¾t ch−íc. Cßn nh÷ng g−¬ng xÊu, ta nªn tr¸nh. 6. Ph¶i tÝch cùc lµm tèt c«ng t¸c phßng kh«ng, ®µo thªm nhiÒu hÇm hè. Ph¶i gióp ®ì ®ång bµo s¬ t¸n, nhÊt lµ c¸c cô giµ, c¸c ch¸u bÐ. Gióp ®ì nh÷ng gia ®×nh bÞ n¹n bom ®¹n, gia ®×nh th−¬ng binh, liÖt sÜ vµ bé ®éi ®i xa.

284 hå chÝ minh toµn tËp Cuèi cïng, B¸c nhê c¸c c«, c¸c chó chuyÓn lêi chµo cña B¸c vµ c¸c ®ång chÝ Trung −¬ng, cña ChÝnh phñ ®Õn ®ång bµo, c¸n bé, bé ®éi, d©n qu©n, c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång. C¸c ®ång chÝ cè g¾ng lµm viÖc tèt, trë thµnh huyÖn “bèn tèt”! Cßn mÊy ngµy n÷a lµ TÕt. TÕt nµy lµ TÕt kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n−íc. Ta ph¶i tæ chøc TÕt cho thËt vui vÎ nh−ng tiÕt kiÖm. C¸c c«, c¸c chó cã høa sÏ lµm nh− vËy kh«ng? Nãi ngµy 18-1-1967. B¸o Nh©n d©n, sè 4722, ngµy 14-3-1967.