HO CHI MINH TOAN TAP - TAP 15

685 bµi ký tªn chung

686

687 TH¦ GöI LUËT S¦ NGUYÔN H÷U THä Th−a Chñ tÞch th©n mÕn, Chóng t«i rÊt c¶m ¬n Chñ tÞch ®· göi lêi chóc mõng nh©n dÞp n¨m míi. Trong n¨m qua, d−íi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng, ®ång bµo vµ chiÕn sÜ miÒn Nam anh dòng ®· tiÕn c«ng liªn tôc, næi dËy ®Òu kh¾p vµ ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi rÊt to lín trªn c¸c mÆt qu©n sù vµ chÝnh trÞ. Sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc cña toµn d©n ta ®ang tiÕn m¹nh ®Õn ngµy toµn th¾ng. GiÆc Mü x©m l−îc vµ bÌ lò ViÖt gian b¸n n−íc ThiÖu - Kú - H−¬ng ®ang ngµy cµng thua to vµ nhÊt ®Þnh sÏ hoµn toµn thÊt b¹i. Tuy vËy, trong b−íc ®−êng cïng, chóng cßn nhiÒu ©m m−u ¸c ®éc, chóng vÉn ®Èy m¹nh cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ë miÒn Nam vµ tiÕp tôc nh÷ng hµnh ®éng x©m ph¹m chñ quyÒn vµ an ninh cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. Ch¾c r»ng, víi søc m¹nh vÜ ®¹i ®oµn kÕt kh¸ng chiÕn cña c¶ n−íc, ®ång bµo, chiÕn sÜ vµ c¸n bé miÒn Nam trong n¨m míi nµy cµng ®oµn kÕt, phÊn khëi béi phÇn, lu«n n©ng cao c¶nh gi¸c vµ kiªn quyÕt ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. Chóng t«i nhiÖt liÖt chóc Chñ tÞch vµ c¸c vÞ trong Uû ban Trung −¬ng MÆt trËn cïng toµn thÓ ®ång bµo, chiÕn sÜ vµ c¸n bé miÒn Nam anh hïng n¨m míi ®Çy søc khoÎ vµ giµnh thªm nhiÒu th¾ng lîi míi.

688 hå chÝ minh toµn tËp B¸c Hå vµ B¸c T«n th©n ¸i göi c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång dòng c¶m chèng Mü, cøu n−íc nhiÒu c¸i h«n, vµ chóc c¸c ch¸u lu«n lu«n tiÕn bé nhiÒu. Ngµy 3 th¸ng 1 n¨m 1969 Hå ChÝ Minh T«n ®øc th¾ng Tµi liÖu l−u t¹i B¶o tµng Hå ChÝ Minh.

689 CHó THÝCH Vµ B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI

690

691 CHó THÝCH 1. MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam: MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ë miÒn Nam ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m chèng Mü, cøu n−íc, do §¶ng ta, trùc tiÕp lµ §¶ng bé miÒn Nam l·nh ®¹o. MÆt trËn ®−îc chÝnh thøc thµnh lËp ngµy 20-12-1960 theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 15 cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (kho¸ II) vµ lµ thµnh qu¶ cña phong trµo §ång khëi ë miÒn Nam nh÷ng n¨m 1959 - 1960. Tham gia MÆt trËn gåm ®«ng ®¶o c¸c giai cÊp, tÇng líp quÇn chóng, c¸c ®¶ng ph¸i yªu n−íc kh«ng ph©n biÖt d©n téc, t«n gi¸o, xu h−íng chÝnh trÞ. Tuyªn ng«n vµ Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng ®−îc c«ng bè ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp nªu râ: Môc tiªu ®Êu tranh lµ ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ thùc d©n míi cña ®Õ quèc Mü vµ tay sai, x©y dùng miÒn Nam ViÖt Nam ®éc lËp, d©n chñ, trung lËp; tiÕn tíi hoµ b×nh thèng nhÊt Tæ quèc. MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam cïng víi MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, Liªn minh c¸c lùc l−îng d©n téc d©n chñ vµ hoµ b×nh ViÖt Nam ®· tæ chøc c¸c tÇng líp nh©n d©n c¶ n−íc, ®oµn kÕt chiÕn ®Êu d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, giµnh toµn th¾ng trong sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n−íc, thèng nhÊt Tæ quèc. N¨m 1976, §¹i héi MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt toµn quèc ®· hîp nhÊt c¸c tæ chøc MÆt trËn trong c¶ n−íc thµnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. Tr.2. 2. HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng D−¬ng: HiÖp ®Þnh ®−îc ký kÕt t¹i Héi nghÞ c¸c Bé tr−ëng Ngo¹i giao bµn vÒ vÊn ®Ò lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng, häp t¹i Gi¬nev¬ (Thôy SÜ), tõ ngµy 8-5 ®Õn ngµy 21-7-1954.

692 hå chÝ minh toµn tËp Néi dung c¬ b¶n cña c¸c v¨n kiÖn ®−îc ký kÕt t¹i Héi nghÞ (c¸c HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn ë ViÖt Nam, Lµo, Campuchia; c¸c phô b¶n HiÖp ®Þnh; Tuyªn bè chung cña Héi nghÞ) nh− sau: - C¸c n−íc tham gia Héi nghÞ cam kÕt t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña c¸c n−íc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia. - Ngõng b¾n ®ång thêi ë ViÖt Nam vµ trªn toµn chiÕn tr−êng §«ng D−¬ng; qu©n ®éi Ph¸p ph¶i rót khái §«ng D−¬ng. Mçi n−íc §«ng D−¬ng sÏ tæ chøc tæng tuyÓn cö tù do ®Ó thèng nhÊt ®Êt n−íc. - VÜ tuyÕn 17 lµ giíi tuyÕn qu©n sù t¹m thêi, chia ViÖt Nam lµm hai miÒn; sau hai n¨m sÏ tæ chøc tæng tuyÓn cö ®Ó thèng nhÊt n−íc ViÖt Nam. - ë Lµo, c¸c lùc l−îng kh¸ng chiÕn tËp kÕt t¹i hai tØnh SÇm N−a vµ Phongxal×. ë Campuchia, lùc l−îng kh¸ng chiÕn phôc viªn t¹i chç. B¶n Tuyªn bè chung ghi râ: “ë ViÖt Nam, ®−êng ranh giíi vÒ qu©n sù chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi, kh«ng thÓ coi nh− lµ mét biªn giíi chÝnh trÞ hoÆc l·nh thæ”. Nh−ng ngay tõ ®Çu, ®Õ quèc Mü ®· ra søc ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. N¨m 1955, Mü hÊt c¼ng Ph¸p, x©y dùng bé m¸y ngôy quyÒn ë miÒn Nam, tiÕn hµnh ®µn ¸p d· man nh÷ng ng−êi kh¸ng chiÕn vµ giËt d©y chÝnh quyÒn Sµi Gßn cù tuyÖt tæng tuyÓn cö tù do thèng nhÊt ®Êt n−íc. Nh©n d©n c¶ n−íc ta d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· anh dòng tiÕp tôc tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®Ó hoµn thµnh c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam, thùc hiÖn thèng nhÊt ®Êt n−íc. Tr.3. 3. ChiÕn th¾ng Pl©yme: ChiÕn th¾ng cña c¸c lùc l−îng vò trang gi¶i phãng miÒn Nam tr−íc c¸c lùc l−îng viÔn chinh Mü trªn chiÕn tr−êng T©y Nguyªn. Th¸ng 9-1965, ®Õ quèc Mü vµ tay sai ®−a qu©n ¸n ng÷ ë An Khª. Tõ ngµy 19-10 ®Õn ngµy 26-11-1965, c¸c lùc l−îng vò trang ta më chiÕn dÞch ®¸nh ®Þch ë khu vùc BÇu C¹n, §øc C¬ vµ bao v©y ®Þch ë Pl©yme, buéc c¸c lùc l−îng Mü ë An Khª ®Õn øng cøu. Tranh thñ thêi c¬ ®ã, c¸c ®¬n vÞ bé ®éi chñ lùc ta tËp trung lùc l−îng ®¸nh trËn phñ ®Çu qu©n viÔn chinh Mü, tiªu diÖt gÇn 3.000 tªn ®Þch (cã 1.700 tªn Mü), 59 m¸y bay c¸c lo¹i bÞ b¾n r¬i, 5 ph¸o lín vµ nhiÒu xe c¬ giíi ®Þch bÞ ph¸ huû. Tr.6.

chó thÝch 693 4. Héi nghÞ trÝ thøc ViÖt Nam chèng Mü, cøu n−íc: Tæ chøc t¹i Hµ Néi tõ ngµy 4 ®Õn ngµy 6-1-1966. Tham dù Héi nghÞ cã 650 ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho giíi trÝ thøc c¸ch m¹ng trªn c¸c mÆt trËn s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng phong trµo “Ba quyÕt t©m” trong giíi trÝ thøc víi néi dung: 1- QuyÕt t©m phôc vô s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu. 2- QuyÕt t©m ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt, c¸ch m¹ng v¨n ho¸ - t− t−ëng. 3- QuyÕt t©m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò trÝ thøc x· héi chñ nghÜa. Tr.9. 5. Héi nghÞ lÇn thø 12 cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (kho¸ III): Häp cuèi th¸ng 12-1965 ®Ó nhËn ®Þnh t×nh h×nh c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®Ò ra chñ tr−¬ng, ®−êng lèi míi trong ®iÒu kiÖn ®Õ quèc Mü tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh côc bé ë miÒn Nam, t¨ng c−êng nÐm bom, b¾n ph¸ miÒn B¾c. NghÞ quyÕt Héi nghÞ chØ râ tÝnh chÊt c¬ b¶n cuéc chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü ë miÒn Nam lµ cuéc chiÕn tranh x©m l−îc thùc d©n kiÓu míi, víi hai lùc l−îng lµ qu©n viÔn chinh Mü cïng lùc l−îng ngôy qu©n, ngôy quyÒn. Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng mÆt m¹nh, yÕu cña ®Õ quèc Mü vµ tay sai, Héi nghÞ kh¼ng ®Þnh: NhiÖm vô chèng Mü, cøu n−íc lµ nhiÖm vô thiªng liªng cña c¶ d©n téc ta tõ Nam chÝ B¾c. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh chuyÓn toµn bé c¸c lÜnh vùc ®êi sèng x· héi trªn miÒn B¾c vµo thêi chiÕn. NhiÖm vô cña nh©n d©n miÒn B¾c lµ võa s¶n xuÊt, võa chiÕn ®Êu, chi viÖn cao nhÊt cho miÒn Nam vµ lµm trßn nhiÖm vô quèc tÕ; s½n sµng ®¸nh ®Þch nÕu chóng më réng chiÕn tranh côc bé ra c¶ n−íc. NhiÖm vô cña nh©n d©n miÒn Nam lµ kiªn quyÕt chiÕn ®Êu tiªu diÖt ®Õ quèc Mü vµ tay sai ®Ó gi¶i phãng miÒn Nam, b¶o vÖ miÒn B¾c, tiÕn tíi thèng nhÊt Tæ quèc. Héi nghÞ kh¼ng ®Þnh: MÆc dÇu ®Õ quèc Mü ®−a vµo miÒn Nam hµng chôc v¹n tªn lÝnh viÔn chinh, nh−ng lùc l−îng so s¸nh gi÷a ta vµ ®Þch vÉn kh«ng cã thay ®æi lín. Th¾ng lîi cuèi cïng nhÊt ®Þnh sÏ thuéc vÒ d©n téc ta. Tr.13. 6. LËp tr−êng 4 ®iÓm cña ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ: §Çu n¨m 1965, ®Õ quèc Mü ®−a qu©n viÔn chinh vµ tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh côc bé x©m l−îc miÒn Nam, t¨ng c−êng cuéc chiÕn tranh

694 hå chÝ minh toµn tËp ph¸ ho¹i miÒn B¾c, ®ång thêi ra søc rªu rao vÒ “thiÖn chÝ hoµ b×nh”. Ngµy 8-4-1965, t¹i Kú häp thø hai Quèc héi kho¸ III, Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång ®· tuyªn bè râ lËp tr−êng cña ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, gåm 4 ®iÓm nh− sau: 1- X¸c nhËn nh÷ng quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam: hoµ b×nh, ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ. Theo ®óng HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, ChÝnh phñ Mü ph¶i rót qu©n ®éi, nh©n viªn qu©n sù vµ c¸c lo¹i vò khÝ Mü ra khái miÒn Nam, xo¸ bá liªn minh qu©n sù víi miÒn Nam; ChÝnh phñ Mü ph¶i ®×nh chØ chÝnh s¸ch can thiÖp vµ x©m l−îc ®èi víi miÒn Nam; ph¶i ®×nh chØ hµnh ®éng chiÕn tranh ®èi víi miÒn B¾c, hoµn toµn chÊm døt mäi hµnh ®éng x©m ph¹m l·nh thæ vµ chñ quyÒn cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. 2- Trong lóc chê ®îi thùc hiÖn hoµ b×nh thèng nhÊt n−íc ViÖt Nam, trong lóc n−íc ViÖt Nam cßn t¹m thêi bÞ chia lµm hai miÒn th× ph¶i triÖt ®Ó t«n träng nh÷ng ®iÒu kho¶n qu©n sù cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ ViÖt Nam nh−: Hai miÒn ®Òu kh«ng cã liªn minh qu©n sù víi n−íc ngoµi, kh«ng cã c¨n cø qu©n sù, qu©n ®éi vµ nh©n viªn qu©n sù n−íc ngoµi trªn ®Êt m×nh. 3- C«ng viÖc miÒn Nam do nh©n d©n miÒn Nam tù gi¶i quyÕt theo C−¬ng lÜnh cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam, kh«ng cã sù can thiÖp cña n−íc ngoµi. 4- ViÖc thùc hiÖn hoµ b×nh thèng nhÊt n−íc ViÖt Nam do nh©n d©n ViÖt Nam ë hai miÒn tù gi¶i quyÕt, kh«ng cã sù can thiÖp cña n−íc ngoµi. Tr.15. 7. Liªn hîp quèc: Lµ mét tæ chøc quèc tÕ ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ häp ë Xan Phranxixc« (Mü), häp tõ ngµy 25-4 ®Õn ngµy 26-6-1945. §¹i diÖn cña 50 n−íc ®· ký tham gia HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc. HiÕn ch−¬ng b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 24-10-1945. V× vËy, ngµy 24-10 h»ng n¨m ®−îc gäi lµ Ngµy Liªn hîp quèc. HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc nªu râ: Môc ®Ých thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ nµy lµ ®Ó ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e däa ®èi víi hoµ b×nh, ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a c¸c d©n téc vµ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng c¸c quyÒn

chó thÝch 695 tù do c¨n b¶n cña con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, tÝn ng−ìng vµ tiÕng nãi. TÊt c¶ c¸c n−íc héi viªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng mét n−íc nµo cã quyÒn can thiÖp vµo c¸c c«ng viÖc néi bé cña n−íc kh¸c. Trô së Liªn hîp quèc ®Æt t¹i Niu Oãc (Mü). Ngµy 20-9-1977, n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam gia nhËp Liªn hîp quèc. TÝnh ®Õn n¨m 2010, Liªn hîp quèc cã 192 n−íc thµnh viªn. Tr.16. 8. C¸c n−íc kh«ng liªn kÕt hay Phong trµo Kh«ng liªn kÕt: Thµnh lËp th¸ng 9-1961, t¹i Héi nghÞ Bª«gr¸t (Nam T− cò) víi môc ®Ých lµ nh»m t¨ng c−êng hîp t¸c trªn tr−êng quèc tÕ cña c¸c quèc gia míi giµnh ®−îc ®éc lËp, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thùc d©n, chèng chiÕn tranh vµ ph©n biÖt chñng téc, cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn hoµ b×nh. Nh÷ng thµnh viªn s¸ng lËp Phong trµo Kh«ng liªn kÕt lµ Ên §é, Ai CËp, In®«nªxia, Nam T− (cò), Gana. N¨m 1976, ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp Phong trµo Kh«ng liªn kÕt. Tr.44. 9. HiÖp ®Þnh s¬ bé 6-3: HiÖp ®Þnh do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ký víi Gi¨ng Xanht¬ny, ®¹i diÖn ChÝnh phñ Céng hoµ Ph¸p, ngµy 6-3-1946, t¹i Hµ Néi. Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh s¬ bé lµ: ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ lµ mét quèc gia tù do trong Liªn hiÖp Ph¸p. N−íc ViÖt Nam cã ChÝnh phñ, NghÞ viÖn, qu©n ®éi vµ tµi chÝnh riªng. Sù thèng nhÊt ®Êt n−íc sÏ do tr−ng cÇu d©n ý quyÕt ®Þnh. ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ®ång ý viÖc 15.000 qu©n Ph¸p ®−îc thay thÕ qu©n T−ëng rót vÒ n−íc. Sè qu©n Ph¸p ph¶i ®ãng ë nh÷ng n¬i quy ®Þnh vµ ph¶i rót khái ViÖt Nam trong 5 n¨m, mçi n¨m rót mét phÇn n¨m sè qu©n. Qu©n ®éi hai bªn ngõng b¾n vµ ë nguyªn vÞ trÝ ®ãng qu©n. ViÖc ký HiÖp ®Þnh s¬ bé lµ mét biÖn ph¸p ®óng ®¾n, s¸ng t¹o. Nhê ®ã, chóng ta ®· ®Èy nhanh qu©n T−ëng vÒ n−íc, lo¹i trõ cho c¸ch m¹ng mét kÎ thï nguy hiÓm, ph¸ tan ©m m−u cña c¸c thÕ lùc ®Õ quèc c©u kÕt víi nhau hßng b¸n ®øng ViÖt Nam cho Ph¸p, giµnh thªm thêi gian hoµ b×nh ®Ó x©y dùng vµ cñng cè lùc l−îng vÒ mäi mÆt, chuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi. Tr.60.

696 hå chÝ minh toµn tËp 10. ChuyÕn th¨m Ph¸p cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: Ngµy 31-5-1946, nhËn lêi mêi cña ChÝnh phñ Ph¸p, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sang th¨m n−íc Ph¸p, víi t− c¸ch lµ th−îng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p nh»m nç lùc t×m kiÕm gi¶i ph¸p hoµ b×nh trong th−¬ng l−îng víi ChÝnh phñ Ph¸p, gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña ViÖt Nam, t¹o thªm thêi gian chuÈn bÞ lùc l−îng cho c¸ch m¹ng. Ng−êi ®· khÐo lÐo sö dông chuyÕn th¨m nµy ®Ó tuyªn truyÒn n©ng cao uy tÝn cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ trªn tr−êng quèc tÕ, tranh thñ sù ®ång t×nh ñng hé cña nh©n d©n yªu chuéng hoµ b×nh Ph¸p vµ thÕ giíi. Ngµy 18-9-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÕt thóc chuyÕn th¨m vµ rêi n−íc Ph¸p. Tr.60. 11. T¹m −íc 14-9-1946: Tªn th−êng gäi cña Tho¶ hiÖp t¹m thêi (Modus vivendi) gi÷a ViÖt Nam vµ Ph¸p, do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Bé tr−ëng Bé Thuéc ®Þa Ph¸p M.Mutª ký ngµy 14-9-1946, t¹i Pari. T¹m −íc gåm 11 ®iÒu kho¶n. Néi dung cña c¸c ®iÒu kho¶n thÓ hiÖn nh÷ng tho¶ thuËn t¹m thêi vÒ mét sè vÊn ®Ò bøc thiÕt cã tÝnh chÊt bé phËn: ChÝnh phñ Ph¸p thi hµnh c¸c quyÒn tù do, d©n chñ vµ ngõng b¾n ë Nam Bé; ChÝnh phñ ViÖt Nam nh©n nh−îng víi Ph¸p mét sè quyÒn lîi vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ cña Ph¸p ë ViÖt Nam; quy ®Þnh thêi gian tiÕp tôc cuéc ®µm ph¸n ViÖt - Ph¸p vµo th¸ng 1-1947. ViÖc ký T¹m −íc 14-9 lµ mét s¸ch l−îc ngo¹i giao cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ó nh©n d©n ta cã thªm thêi gian chuÈn bÞ lùc l−îng tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi. Tr.60. 12. ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ: ChiÕn th¾ng lín nhÊt trong cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc, cã ý nghÜa chiÕn l−îc trªn toµn chiÕn tr−êng §«ng D−¬ng. Tõ gi÷a th¸ng 11-1953, thùc d©n Ph¸p, víi sù gióp søc cña Mü, ®· x©y dùng §iÖn Biªn Phñ thµnh tËp ®oµn cø ®iÓm m¹nh nhÊt §«ng D−¬ng víi tæng sè qu©n h¬n 16.000 tªn, gåm 17 tiÓu ®oµn bé binh vµ lÝnh dï, 2 tiÓu ®oµn vµ 3 ®¹i ®éi ph¸o lín, 1 ®¹i ®éi xe t¨ng, 1 phi ®éi m¸y bay, tæ chøc thµnh 8 côm víi 46 cø ®iÓm. ChiÕn dÞch b¾t ®Çu tõ ngµy 13-3-1953 vµ kÕt thóc th¾ng lîi vµo ngµy 7-5-1954. Sau 55 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu, víi 3 ®ît tiÕn c«ng, c¸c lùc l−îng vò trang ta ®· tiªu diÖt hoµn toµn tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ, T−íng §ê Caxt¬ri vµ Bé ChØ huy tËp ®oµn cø ®iÓm bÞ qu©n ta b¾t sèng.

chó thÝch 697 Th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n ta trong cuéc tiÕn c«ng chiÕn l−îc §«ng - Xu©n 1953 - 1954, mµ ®Ønh cao lµ chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, ®· gãp phÇn quyÕt ®Þnh ®−a cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc th¾ng lîi. Tr.60. 13. ViÖt Nam Thanh niªn C¸ch m¹ng ®ång chÝ Héi (Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn): Tæ chøc c¸ch m¹ng cña nh÷ng ng−êi ViÖt Nam yªu n−íc, do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp th¸ng 6-1925, t¹i Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc). Héi cã ChÝnh c−¬ng, Ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng, §iÒu lÖ tãm t¾t. C¬ quan tuyªn truyÒn cña Héi lµ b¸o Thanh niªn. T¹i Qu¶ng Ch©u, Tæng bé Héi ®· më c¸c líp huÊn luyÖn c¸n bé c¸ch m¹ng. Häc viªn ®−îc tuyÓn chän trong sè c¸c thanh niªn ViÖt Nam yªu n−íc ®ang ho¹t ®éng ë miÒn Nam Trung Quèc vµ ®−a tõ trong n−íc sang. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ ng−êi trùc tiÕp phô tr¸ch tæ chøc vµ huÊn luyÖn t¹i c¸c líp häc nµy. Néi dung huÊn luyÖn lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chñ nghÜa M¸c - Lªnin, vÒ c¸ch m¹ng ViÖt Nam, vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng... Sau c¸c líp häc, c¸c häc viªn trë vÒ n−íc ho¹t ®éng tuyªn truyÒn vµ x©y dùng c¬ së. §Õn th¸ng 5-1929, Héi ®· cã hÖ thèng tæ chøc tõ tæng bé, c¸c kú bé, mét sè tØnh bé vµ c¬ së réng kh¾p trong c¶ n−íc. Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn lµ tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Tr.76. 14. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m: Cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë ViÖt Nam, næ ra vµ th¾ng lîi vµo th¸ng 8-1945. D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 28-8-1945, nh©n d©n c¶ n−íc ta ®· vïng dËy Tæng khëi nghÜa th¾ng lîi. Ngµy 2-9-1945, t¹i V−ên hoa Ba §×nh (Hµ Néi), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp tuyªn bè tr−íc nh©n d©n ViÖt Nam vµ thÕ giíi: N−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 lµ th¾ng lîi ®Çu tiªn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ë mét n−íc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn. C¸ch m¹ng ®· ®Ëp tan xiÒng xÝch cña thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt, lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ phong kiÕn, lËp nªn Nhµ n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, nhµ n−íc c«ng n«ng ®Çu tiªn ë §«ng Nam ¸. Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m ®· ®−a n−íc ta b−íc sang mét kû nguyªn míi - kû nguyªn ®éc lËp tù do vµ chñ nghÜa x· héi. Tr.102.

698 hå chÝ minh toµn tËp 15. Kú häp thø ba cña Quèc héi kho¸ III: Kú häp diÔn ra tõ ngµy 16 ®Õn ngµy 22-4-1966, t¹i Hµ Néi. Kú häp ®· tæng kÕt vµ biÓu d−¬ng nh÷ng thµnh tÝch cña qu©n vµ d©n c¶ n−íc trong mét n¨m chèng Mü, cøu n−íc; th«ng qua mét sè nghÞ quyÕt quan träng vµ B¶n Tuyªn bè cña Quèc héi kªu gäi qu©n vµ d©n ta ®Èy m¹nh sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n−íc ®Õn toµn th¾ng, kªu gäi nh©n d©n yªu chuéng hoµ b×nh thÕ giíi ®Èy m¹nh phong trµo gióp ®ì vµ ñng hé ViÖt Nam, kªu gäi nh©n d©n tiÕn bé Mü t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh ®ßi giíi cÇm quyÒn Mü chÊm døt cuéc chiÕn tranh x©m l−îc miÒn Nam vµ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c ViÖt Nam. Tr.103. 16. Tuyªn bè 5 ®iÓm cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam: Tõ ®Çu n¨m 1965, cïng víi viÖc tiÕn hµnh cuéc “ChiÕn tranh côc bé” x©m l−îc miÒn Nam vµ më réng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c, giíi cÇm quyÒn Mü ra søc tuyªn truyÒn vÒ thiÖn chÝ hoµ b×nh ®Ó ®¸nh lõa d− luËn quèc tÕ. Ngµy 22-3-1965, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam ®· ra b¶n tuyªn bè 5 ®iÓm: “1- §Õ quèc Mü lµ kÎ ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, lµ kÎ g©y chiÕn vµ x©m l−îc cùc kú th« b¹o, lµ kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung cña nh©n d©n ViÖt Nam. 2- Nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam anh hïng quyÕt ®¸nh ®uæi ®Õ quèc Mü ®Ó gi¶i phãng miÒn Nam, thùc hiÖn miÒn Nam ViÖt Nam ®éc lËp, d©n chñ, hoµ b×nh, trung lËp, tiÕn tíi thèng nhÊt ®Êt n−íc. 3- Nh©n d©n miÒn Nam vµ Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam anh hïng quyÕt hoµn thµnh ®Çy ®ñ nhÊt nghÜa vô thiªng liªng cña m×nh lµ ®¸nh ®uæi ®Õ quèc Mü ®Ó gi¶i phãng miÒn Nam, b¶o vÖ miÒn B¾c. 4- Nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®èi víi sù ñng hé nhiÖt t×nh cña nh©n d©n yªu chuéng hoµ b×nh vµ c«ng lý trªn thÕ giíi vµ tuyªn bè s½n sµng tiÕp nhËn mäi sù gióp ®ì, kÓ c¶ vò khÝ vµ mäi dông cô chiÕn tranh kh¸c cña b¹n bÌ kh¾p n¨m ch©u. 5- Toµn d©n ®oµn kÕt, toµn d©n vò trang, tiÕp tôc anh dòng x«ng lªn, quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng giÆc Mü vµ bän ViÖt gian b¸n n−íc”. Tr.106. 17. Cuéc chiÕn tranh TriÒu Tiªn (1950 - 1953): Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, TriÒu Tiªn ®−îc t¸ch thµnh hai khu vùc kiÓm so¸t, lÊy vÜ tuyÕn 38

chó thÝch 699 lµm ranh giíi. PhÝa B¾c do lùc l−îng c¸ch m¹ng, víi sù hËu thuÉn cña c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa qu¶n lý, thµnh lËp n−íc Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn; phÝa Nam do lùc l−îng th©n Mü qu¶n lý, thµnh lËp n−íc §¹i Hµn D©n Quèc hay cßn gäi lµ Hµn Quèc. Ngµy 25-6-1950, c¸c lùc l−îng vò trang Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn ®· tiÕn c«ng xuèng phÝa Nam. Sau mét sè chiÕn dÞch, qu©n ®éi Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn kiÓm so¸t phÇn lín l·nh thæ Nam TriÒu Tiªn. §Ó cøu nguy cho Nam TriÒu Tiªn, d−íi chiªu bµi “qu©n ®éi Liªn hîp quèc”, Mü vµ ®ång minh (gåm lùc l−îng cña 15 n−íc) ®· can thiÖp vò trang vµo TriÒu Tiªn vµ cïng qu©n ®éi Nam TriÒu Tiªn tiÕn c«ng chiÕm l¹i X¬un (ngµy 16-9-1950), råi tiÕn ra B¾c. Ngµy 23-10-1950, liªn qu©n Mü vµ ch− hÇu ®¸nh chiÕm B×nh Nh−ìng, sau ®ã tiÕn qu©n tíi s¸t biªn giíi Trung Quèc. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, ChÝnh phñ Trung Quèc quyÕt ®Þnh göi qu©n chÝ nguyÖn sang gióp cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n TriÒu Tiªn, ®Èy lui sù tiÕn c«ng cña liªn qu©n Mü vµ ch− hÇu. Th¸ng 11-1951, mÆt trËn æn ®Þnh ë vÜ tuyÕn 38 vµ hai bªn b¾t ®Çu th−¬ng l−îng. Cuéc chiÕn tranh kÕt thóc ngµy 27-7-1953 b»ng viÖc ký kÕt b¶n HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn ë Bµn M«n §iÕm. Tr.109. 18. Th¶m häa Hir«sima vµ Nagasaki: Nh»m g©y søc Ðp víi ph¸t xÝt NhËt vµ ph« tr−¬ng søc m¹nh qu©n sù víi c¸c n−íc, trong hai ngµy 6 vµ 9-8-1945, kh«ng qu©n Mü nÐm hai qu¶ bom nguyªn tö xuèng hai thµnh phè cña NhËt lµ Hir«sima vµ Nagasaki. Søc c«ng ph¸ cña hai qu¶ bom nguyªn tö ®· ph¸ huû hÇu hÕt hai thµnh phè, khiÕn hµng chôc v¹n ng−êi, chñ yÕu lµ d©n th−êng, chÕt ngay t¹i chç vµ nhiÒu n¨m sau nµy, nhiÒu ng−êi cßn chÞu ¶nh h−ëng cña phãng x¹. Th¶m häa Hir«sima vµ Nagasaki giãng lªn håi chu«ng c¶nh tØnh loµi ng−êi vÒ søc huû diÖt tµn khèc cña vò khÝ h¹t nh©n vµ cïng nhau nç lùc ®Êu tranh chèng viÖc s¶n xuÊt vµ sö dông vò khÝ h¹t nh©n. Tr.136. 19. “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña ®Õ quèc Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam: Do ®Õ quèc Mü tiÕn hµnh ë miÒn Nam tõ n¨m 1961 ®Õn n¨m 1964. §Æc ®iÓm cña cuéc chiÕn tranh nµy lµ nã ®−îc thùc hiÖn theo c«ng thøc: chØ huy lµ c¸c cè vÊn qu©n sù Mü; c¸c ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh, vò khÝ do Mü cung cÊp; qu©n ®éi ngôy trùc tiÕp thùc hiÖn nh»m chèng l¹i c¸c lùc l−îng

700 hå chÝ minh toµn tËp c¸ch m¹ng ë miÒn Nam ViÖt Nam. §Õ quèc Mü ®· ®Ò ra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch Xtal©y - Taylo vµ sau ®ã lµ kÕ ho¹ch Gi«nx¬n - M¾c Namara (do Bé tr−ëng Quèc phßng M¾c Namara ®Ò x−íng vµ Tæng thèng Gi«nx¬n th«ng qua) nh»m thùc hiÖn ý ®å chiÕn l−îc lµ: 1- T¨ng c−êng qu©n ngôy, sö dông nhiÒu ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i, nhanh chãng tiªu diÖt c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng miÒn Nam. 2- X©y dùng ngôy quyÒn m¹nh, ng¨n chÆn cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ ë thµnh thÞ, tiÕn hµnh x©y dùng hÖ thèng “Êp chiÕn l−îc”, “b×nh ®Þnh” n«ng th«n, æn ®Þnh c¸c thµnh thÞ. 3- Ng¨n chÆn biªn giíi, kiÓm so¸t vïng ven biÓn, c« lËp miÒn Nam, c¾t ®øt nguån chi viÖn tõ miÒn B¾c. C¸c kÕ ho¹ch trªn ®· hoµn toµn ph¸ s¶n tõ ®Çu n¨m 1964, ®¸nh dÊu sù thÊt b¹i cña chiÕn l−îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”. Tr.140. 20. “ChiÕn tranh côc bé” cña ®Õ quèc Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam: Lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh chiÕn tranh n»m trong chiÕn l−îc qu©n sù “ph¶n øng linh ho¹t” vµ chiÕn l−îc toµn cÇu cña ®Õ quèc Mü, ®−îc triÓn khai vµ ¸p dông trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc miÒn Nam tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 1968. Thùc hiÖn cuéc chiÕn tranh nµy, ®Õ quèc Mü ®· å ¹t ®−a qu©n viÔn chinh vµo miÒn Nam (sè qu©n lóc cao nhÊt lªn tíi h¬n 52 v¹n tªn), cïng víi qu©n ®éi ngôy më hµng lo¹t chiÕn dÞch hµnh qu©n “t×m diÖt”; ®ång thêi nÐm bom b¾n ph¸ rÊt ¸c liÖt miÒn B¾c, nh»m ng¨n chÆn sù chi viÖn ®èi víi miÒn Nam. Ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh, vò khÝ, kü thuËt ®−îc qu©n Mü huy ®éng lªn møc rÊt cao, nh−ng chóng ®· ph¶i chÞu thÊt b¹i rÊt nÆng nÒ trªn chiÕn tr−êng miÒn Nam còng nh− chiÕn tr−êng toµn §«ng D−¬ng. §Æc biÖt, cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy ®ång lo¹t TÕt MËu Th©n (1968) trªn chiÕn tr−êng miÒn Nam ®· lµm rung chuyÓn n−íc Mü, lµ ®ßn bÊt ngê vµ m¹nh mÏ ®¸nh dÊu sù ph¸ s¶n cña chiÕn l−îc “ChiÕn tranh côc bé”. Ngµy 22-3-1968, Tæng thèng Mü ra lÖnh c¸ch chøc viªn T− lÖnh qu©n Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam, bá chiÕn l−îc “t×m diÖt”, thay thÕ b»ng chiÕn l−îc “quÐt vµ gi÷”; qu©n ®éi ngôy sÏ gi÷ vai trß chÝnh vµ dÇn dÇn thay thÕ qu©n viÔn chinh Mü trong t¸c chiÕn. Ngµy 31-3-1968, Tæng thèng Mü tuyªn bè h¹n chÕ ho¹t ®éng qu©n sù cña Mü vµ ngõng nÐm bom miÒn B¾c tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra.

chó thÝch 701 Nh÷ng quyÕt ®Þnh ®ã cña Tæng thèng Mü ®· chÝnh thøc thõa nhËn sù ph¸ s¶n cña “ChiÕn tranh côc bé”. Tr.140. 21. X«viÕt NghÖ - TÜnh: §Ønh cao cña cao trµo c¸ch m¹ng ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1930 - 1931. D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n mét sè ®Þa ph−¬ng ë hai tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh ®· vïng dËy ®Êu tranh vò trang ®¸nh ®æ chÝnh quyÒn tay sai, lËp chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng kiÓu X«viÕt vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p c¸ch m¹ng, phôc vô quyÒn lîi cña nh©n d©n lao ®éng bÞ ¸p bøc. Ho¶ng sî tr−íc søc m¹nh cña quÇn chóng c¸ch m¹ng, thùc d©n Ph¸p vµ tay sai ®· dïng nhiÒu biÖn ph¸p tµn b¹o, d×m X«viÕt NghÖ - TÜnh trong biÓn m¸u. Phong trµo X«viÕt NghÖ - TÜnh næ ra khi NguyÔn ¸i Quèc ®ang ho¹t ®éng ë n−íc ngoµi. B¸o c¸o cña Ng−êi göi Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n víi nhan ®Ò “NghÖ TÜnh ®á” ®· ®¸nh gi¸ cao khÝ thÕ c¸ch m¹ng cña quÇn chóng tham gia phong trµo nµy: “Bom ®¹n, sóng m¸y, ®èt nhµ, ®ån binh... ®Òu bÊt lùc, kh«ng dËp t¾t næi phong trµo c¸ch m¹ng cña NghÖ TÜnh...”. Sau X«viÕt NghÖ - TÜnh, c¸ch m¹ng ViÖt Nam t¹m l¾ng, nh−ng lÞch sö §¶ng vµ lÞch sö d©n téc ®· ghi nhËn: X«viÕt NghÖ - TÜnh lµ ®Ønh cao cña cao trµo c¸ch m¹ng ®Çu tiªn sau ngµy §¶ng ra ®êi. Tr.159. 22. ThÊt b¹i cña Mü trong mïa kh« 1965 - 1966: Cuèi n¨m 1965, khi ®· t¨ng qu©n trªn chiÕn tr−êng miÒn Nam lªn 72 v¹n tªn (trong ®ã cã 20 v¹n lÝnh Mü vµ ch− hÇu) cïng nhiÒu ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i, ®Õ quèc Mü tiÕn hµnh cuéc ph¶n c«ng chiÕn l−îc nh»m tiªu diÖt lùc l−îng chñ lùc cña Qu©n gi¶i phãng, giµnh thÕ chñ ®éng trªn chiÕn tr−êng. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4-1966, chóng më 450 cuéc hµnh qu©n lín nhá, tËp trung cµn quÐt vïng ®ång b»ng Khu V vµ miÒn §«ng Nam Bé. Cïng víi viÖc gi¸ng tr¶ c¸c cuéc hµnh qu©n cµn quÐt cña ®Þch, c¸c lùc l−îng vò trang ta tiÕn hµnh tËp kÝch vµo nhiÒu c¨n cø, hËu ph−¬ng cña ®Þch, g©y cho chóng nh÷ng tæn thÊt rÊt nÆng nÒ. KÕt qu¶ trong mïa kh« 1965 - 1966, qu©n vµ d©n miÒn Nam ®· lo¹i khái vßng chiÕn 104.000 tªn ®Þch (trong ®ã cã 46.000 tªn Mü vµ ch− hÇu); b¾n r¬i vµ ph¸ huû 1.430 m¸y bay, 600 xe t¨ng vµ xe thiÕt gi¸p, 80 khÈu ph¸o lín, 1.310 «t«, 27 tµu xuång c¸c lo¹i.

702 hå chÝ minh toµn tËp ThÊt b¹i cña Mü - ngôy vµ ch− hÇu trong cuéc ph¶n c«ng chiÕn l−îc mïa kh« 1965 - 1966 ®¸nh dÊu sù ph¸ s¶n b−íc ®Çu cña chiÕn l−îc “ChiÕn tranh côc bé”. Tr.180. 23. HiÖp −íc V¸cx«vi (V¸cxava): HiÖp −íc h÷u nghÞ, hîp t¸c vµ t−¬ng trî gi÷a c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa ë ch©u ¢u ®−îc ký kÕt ngµy 14-5-1955, t¹i V¸cxava (Ba Lan). Tham gia HiÖp −íc cã c¸c n−íc: Ba Lan, Bungari, Hunggari, Rumani, TiÖp Kh¾c, Céng hoµ D©n chñ §øc, Anbani vµ Liªn X«. Môc ®Ých cña viÖc ký HiÖp −íc lµ ®Ó ®èi phã l¹i viÖc Mü vµ c¸c n−íc khèi qu©n sù B¾c §¹i T©y D−¬ng (NATO) t¸i vò trang Céng hoµ Liªn bang §øc vµ ®−a n−íc nµy gia nhËp NATO. HiÖp −íc quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m an ninh cho c¸c n−íc thµnh viªn, kh«ng ®e do¹ tÊn c«ng x©m l−îc n−íc nµo. N¨m 1962, Anbani tù tuyªn bè rót khái HiÖp −íc vµ ngµy 1-7-1991, do nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ ë Liªn X« vµ sù tan vì hÖ thèng x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u, c¸c n−íc thµnh viªn ®· ký NghÞ ®Þnh th− chÊm døt hiÖu lùc cña HiÖp −íc V¸cxava. Tr.197. 24. Toµ ¸n quèc tÕ BÐct¬r¨ng Rótxen: Toµ ¸n quèc tÕ xÐt xö téi ¸c chiÕn tranh cña ®Õ quèc Mü ë ViÖt Nam, thµnh lËp ngµy 15-11-1966, theo s¸ng kiÕn vµ mang tªn cña nhµ b¸c häc Anh BÐct¬r¨ng Rótxen. Toµ ¸n ®· cã kú häp chÝnh thøc ®Çu tiªn tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 13-5-1967, t¹i Xtèckh«m (Thôy §iÓn) vµ kú häp thø hai tõ ngµy 20-11 ®Õn ngµy 1-12-1967, t¹i C«penhagen (§an M¹ch). Víi c¸c b»ng chøng thuyÕt phôc, Toµ ¸n BÐct¬r¨ng Rótxen kÕt luËn: Giíi cÇm quyÒn Mü lµ thñ ph¹m chÝnh vµ chÝnh giíi mét sè n−íc ®ång lo· ®· ph¹m nh÷ng téi ¸c man rî trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam, vi ph¹m nhiÒu ®iÒu mµ luËt ph¸p quèc tÕ ®· ng¨n cÊm. Toµ ¸n BÐct¬r¨ng Rótxen kh«ng quy ®Þnh nh÷ng h×nh ph¹t cô thÓ v× nã kh«ng ®¹i diÖn cho mét nhµ n−íc cô thÓ nµo. Nh−ng kÕt luËn cña Toµ ¸n cã ý nghÜa vÒ mÆt chÝnh trÞ, tinh thÇn vµ cã ¶nh h−ëng réng r·i trong viÖc thøc tØnh l−¬ng tri cña nh©n lo¹i tiÕn bé ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng téi ¸c cña ®Õ quèc Mü ë ViÖt Nam. Tr.200. 25. Cuéc b¹o ®éng ph¶n c¸ch m¹ng th¸ng 10-1956 ë Hunggari: Lîi dông nh÷ng sai lÇm trong c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa vµ x©y dùng

chó thÝch 703 chñ nghÜa x· héi ë Hunggari nh÷ng n¨m 1948 - 1956, ®−îc sù hËu thuÉn, tiÕp tay cña c¸c n−íc ph−¬ng T©y, ngµy 23-10-1956, c¸c lùc l−îng chèng céng ®· tæ chøc biÓu t×nh vµ g©y b¹o lo¹n t¹i Thñ ®« Bu®apÐt råi lan ra c¸c ®Þa ph−¬ng, ®ßi rót qu©n ®éi Liªn X« khái l·nh thæ Hunggari, tiÕn hµnh bÇu cö vµ lËp chÝnh phñ míi, thay thÕ chÝnh phñ hiÖn thêi do §¶ng C«ng nh©n X· héi chñ nghÜa Hunggari l·nh ®¹o. Víi sù gióp ®ì cña qu©n ®éi Liªn X«, c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng Hunggari ®· nhanh chãng giµnh l¹i quyÒn kiÓm so¸t ®Êt n−íc. Cuéc b¹o ®éng vò trang bÞ dÑp tan, nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu lùc l−îng chèng ®èi bÞ b¾t gi÷. Tr.205. 26. Vô ®Çu ®éc Phó Lîi: Vô th¶m s¸t d· man nh÷ng ng−êi yªu n−íc do Mü - DiÖm g©y ra ë miÒn Nam ViÖt Nam, ngµy 1-12-1958. §Ó giÕt h¹i nh÷ng ng−êi yªu n−íc, chóng ®· bá thuèc ®éc vµo thøc ¨n cña h¬n 6.000 ng−êi bÞ chóng b¾t giam ë nhµ tï Phó Lîi, lµm h¬n 1.000 ng−êi chÕt, h¬n 4.000 ng−êi bÞ tróng ®éc nÆng. Nh÷ng ng−êi cßn sèng sãt leo lªn m¸i nhµ kªu cøu ®· bÞ qu©n lÝnh dïng vßi rång phun n−íc vµo vµ x¶ sóng b¾n chÕt. §Ó phi tang, chóng ®èt x¸c nh÷ng ng−êi tróng ®éc vµ c¶ nh÷ng ng−êi cßn hÊp hèi. §ång bµo xung quanh nhËn ®−îc tin nµy kÐo ®Õn tr¹i giam ®Êu tranh. Sau ®ã, mét phong trµo ®Êu tranh ph¶n ®èi Mü - DiÖm lan kh¾p toµn quèc d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: mÝt tinh, biÓu t×nh, ®−a kiÕn nghÞ, ®Ó lªn ¸n hµnh ®éng d· man cña Mü - DiÖm. NhiÒu ®Þa ph−¬ng ë miÒn Nam ®· ®Ó tang, lËp bµn thê; c¸c chïa chiÒn, th¸nh thÊt lµm lÔ cÇu siªu cho ng−êi bÞ h¹i. Phong trµo lªn ¸n vô th¶m s¸t cßn lan ra nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Tr.231. 27. KÕ ho¹ch Xtal©y - Taylo: §Ó tiÕn hµnh chiÕn l−îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”, ®Õ quèc Mü ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch Xtal©y - Taylo. Theo kÕ ho¹ch nµy, chóng ®Ò ra ba biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn ý ®å chiÕn l−îc: 1. T¨ng c−êng qu©n ngôy, dïng qu©n ngôy do cè vÊn Mü chØ huy; sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh nh− m¸y bay trùc th¨ng, xe thiÕt gi¸p..., nh»m c¬ ®éng nhanh chãng tiªu diÖt c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng miÒn Nam. 2. X©y dùng bé m¸y nguþ quyÒn m¹nh vµ ng¨n chÆn phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c thµnh thÞ, gi÷ v÷ng thµnh thÞ, ®ång thêi tiªu diÖt phong trµo c¸ch m¹ng ë n«ng th«n b»ng viÖc “b×nh ®Þnh” vµ lËp “Êp chiÕn l−îc”.

704 hå chÝ minh toµn tËp 3. Ng¨n chÆn biªn giíi, kiÓm so¸t vïng ven biÓn, c« lËp c¸ch m¹ng miÒn Nam b»ng viÖc c¾t ®øt nguån chi viÖn tõ miÒn B¾c. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Xtal©y - Taylo, ®Õ quèc Mü hy väng chuyÓn sang tiÕn c«ng nh»m giµnh l¹i thÕ chñ ®éng. Chóng ®Æt quyÕt t©m “b×nh ®Þnh” miÒn Nam trong vßng 18 th¸ng. KÕ ho¹ch Xtal©y - Taylo ®−îc tiÕn hµnh tõ cuèi n¨m 1961 ®Õn ®Çu n¨m 1964, nh−ng bÞ ph¸ s¶n hoµn toµn. Tr.233. 28. Toµ ¸n Qu©n sù quèc tÕ Nurembe: Tßa ¸n xÐt xö c¸c téi ph¹m chiÕn tranh - nh÷ng tªn ph¸t xÝt §øc ®Çu sá lµ thµnh viªn chÝnh quyÒn HÝtle, l·nh ®¹o §¶ng Quèc x·, c¬ quan GiÐtxtap«, Bé Tæng tham m−u vµ Bé Tæng t− lÖnh lùc l−îng vò trang ph¸t xÝt §øc, ®−îc tiÕn hµnh ë Nurembe (§øc) tõ ngµy 20-11-1945 ®Õn ngµy 1-10-1946. 12 trong sè 22 bÞ c¸o ®· bÞ kÕt ¸n tö h×nh do ph¹m téi chèng hoµ b×nh, chèng l¹i loµi ng−êi; nh÷ng tªn cßn l¹i bÞ xö tï tõ 10 n¨m ®Õn chung th©n. Tr.252. 29. Héi nghÞ nh©n d©n §«ng D−¬ng: Tr−íc t×nh h×nh ®Õ quèc Mü t¨ng c−êng chiÕn tranh chèng nh©n d©n ViÖt Nam vµ uy hiÕp ®éc lËp, hoµ b×nh, trung lËp cña Lµo vµ Campuchia, theo s¸ng kiÕn cña Th¸i tö Quèc tr−ëng V−¬ng quèc Campuchia N«r«®«m Xihanóc, Héi nghÞ nh©n d©n §«ng D−¬ng ®· häp t¹i Phn«m Pªnh, Thñ ®« V−¬ng quèc Campuchia, tõ ngµy 1 ®Õn ngµy 9-3-1965. Tham gia Héi nghÞ cã c¸c ®oµn ®¹i biÓu cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam, Céng ®ång X· héi b×nh d©n Campuchia, Neo Lµo H¾c X¹t, lùc l−îng trung lËp yªu n−íc Lµo vµ c¸c ®oµn thÓ, tæ chøc kh¸c thuéc ba n−íc §«ng D−¬ng. Héi nghÞ lªn ¸n m¹nh mÏ ®Õ quèc Mü ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, g©y ra cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ®Çy téi ¸c chèng nh©n d©n ViÖt Nam, can thiÖp vò trang vµo Lµo vµ ©m m−u x©m l−îc Campuchia. Héi nghÞ ®· th«ng qua NghÞ quyÕt chung, kh¼ng ®Þnh t×nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n ba n−íc §«ng D−¬ng trong cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc Mü x©m l−îc vµ th«ng qua ba nghÞ quyÕt riªng vÒ ViÖt Nam, Lµo, Campuchia. Héi nghÞ nh©n d©n §«ng D−¬ng lµ mét sù kiÖn quan träng trong viÖc h×nh thµnh liªn minh ®oµn kÕt chiÕn ®Êu chèng Mü cña nh©n d©n ba n−íc §«ng D−¬ng. Tr.309. 30. ThÊt b¹i cña Mü trong cuéc ph¶n c«ng mïa kh« lÇn thø hai (1966 - 1967): Víi lùc l−îng ®−îc t¨ng lªn tíi trªn 1 triÖu qu©n, trong ®ã

chó thÝch 705 cã h¬n 50 v¹n lÝnh Mü vµ ch− hÇu, vµ mét sè l−îng rÊt lín ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i, cuèi n¨m 1966, qu©n Mü më cuéc ph¶n c«ng lín trªn chiÕn tr−êng miÒn Nam ViÖt Nam, träng ®iÓm lµ vïng §«ng Nam Bé, hßng t×m diÖt c¬ quan l·nh ®¹o vµ chñ lùc Qu©n gi¶i phãng, giµnh thÕ chñ ®éng chiÕn l−îc trªn chiÕn tr−êng. Qu©n Mü ®· më 895 cuéc hµnh qu©n lín, trong ®ã cã 3 cuéc hµnh qu©n then chèt lµ ¸tt¬nbor¬, Xª®aph«n vµ Gianx¬n Xity. Qu©n d©n miÒn Nam ®· anh dòng, linh ho¹t më c¸c cuéc ph¶n c«ng ®¸nh b¹i c¸c cuéc hµnh qu©n cña qu©n Mü vµ buéc chóng ph¶i c¨ng ra ®èi phã trªn c¸c chiÕn tr−êng tõ §«ng Nam Bé ®Õn T©y Nguyªn, TrÞ - Thiªn. KÕt qu¶, trong mïa kh« 1966 - 1967, ®· cã 17,5 v¹n qu©n Mü vµ ch− hÇu bÞ lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu, 1.800 m¸y bay, 1.786 xe qu©n sù, 100 tµu xuång bÞ b¾n ch¸y, b¾n háng. ThÊt b¹i cña Mü trong mïa kh« 1966 - 1967 ®· lµm ph¸ s¶n thªm mét b−íc chiÕn l−îc “ChiÕn tranh côc bé” cña giíi cÇm quyÒn Mü. Tr.347. 31. ChiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c: Nh»m ng¨n chÆn sù chi viÖn cña miÒn B¾c ®èi víi c¸ch m¹ng miÒn Nam, th¸ng 8-1964, sau khi dùng lªn “sù kiÖn VÞnh B¾c Bé”, ®Õ quèc Mü b¾t ®Çu dïng m¸y bay, tµu chiÕn b¾n ph¸ miÒn B¾c. Tõ ®ã ®Õn th¸ng 12-1972, chóng ®· tiÕn hµnh hai cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c. Trong h¬n 4 n¨m (tõ ngµy 5-8-1964 ®Õn ngµy 1-11-1968), gi¸ng tr¶ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt, qu©n d©n miÒn B¾c ®· b¾n r¬i 3.200 m¸y bay Mü, diÖt vµ b¾t sèng nhiÒu giÆc l¸i, b¾n ch×m vµ b¾n bÞ th−¬ng 143 tµu chiÕn, tµu biÖt kÝch. BÞ thiÖt h¹i nÆng ë c¶ hai miÒn Nam, B¾c, nhÊt lµ trong cuéc Tæng tiÕn c«ng cña qu©n ta ë miÒn Nam TÕt MËu Th©n 1968, tõ ngµy 31-3-1968, Mü buéc ph¶i tuyªn bè nÐm bom h¹n chÕ miÒn B¾c tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra vµ ngµy 1-11-1968 ph¶i ngõng hoµn toµn viÖc nÐm bom b¾n ph¸ miÒn B¾c. Th¸ng 4-1972, nh»m cøu nguy cho qu©n ngôy ë miÒn Nam tr−íc cuéc tiÕn c«ng chiÕn l−îc cña qu©n ta, ®ång thêi g©y søc Ðp trªn bµn ®µm ph¸n Pari, ®Õ quèc Mü tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c lÇn thø hai víi quy m« vµ c−êng ®é ¸c liÖt v−ît xa lÇn ®Çu. Trong chÝn th¸ng (tõ ngµy 6-4-1972 ®Õn ngµy 15-1-1973), qu©n vµ d©n miÒn B¾c ®· b¾n r¬i 735 m¸y bay, b¾n ch×m vµ b¾n bÞ th−¬ng 125 tµu chiÕn. §Æc biÖt, trong 12 ngµy ®ªm cuèi th¸ng 12-1972, qu©n vµ d©n miÒn B¾c ®· ®Ëp tan cuéc tËp kÝch b»ng kh«ng qu©n chiÕn l−îc vµo Hµ Néi,

706 hå chÝ minh toµn tËp H¶i Phßng, b¾n r¬i 81 m¸y bay hiÖn ®¹i, trong ®ã cã 34 chiÕc B.52, 5 chiÕc F111, lµm nªn chiÕn th¾ng lÞch sö “§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng”. Ngµy 15-1-1973, ®Õ quèc Mü ph¶i chÊm døt hoµn toµn cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai. Tr.351. 32. N¨m nguyªn t¾c chung sèng hoµ b×nh: Nh÷ng nguyªn t¾c cïng tån t¹i, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn hoµ b×nh gi÷a c¸c quèc gia do Thñ t−íng c¸c n−íc Ên §é, Trung Quèc, MiÕn §iÖn (Mianma) nªu lªn trong c¸c b¶n Tuyªn bè Trung - Ên, Trung - MiÕn n¨m 1954. §ã lµ: 1. T«n träng toµn vÑn l·nh thæ vµ chñ quyÒn cña nhau; 2. Kh«ng x©m ph¹m lÉn nhau; 3. Kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau; 4. B×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi; 5. Chung sèng hoµ b×nh. Tr.355. 33. Cuéc C¸ch m¹ng Ph¸p 1789: Cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n ®iÓn h×nh ë ch©u ¢u víi sù kiÖn tiªu biÓu lµ ngµy 14-7-1789, quÇn chóng Pari vò trang chiÕm ngôc Baxti - n¬i t−îng tr−ng cña chÕ ®é phong kiÕn chuyªn chÕ ë Ph¸p. Cuéc c¸ch m¹ng ®· ®¸nh ®æ chÕ ®é phong kiÕn, më ®−êng cho chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn ë Ph¸p vµ nhiÒu n−íc ch©u ¢u. Tr.359. 34. C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam: Sau th¾ng lîi cña gÇn b¶y n¨m ho¹t ®éng theo ch−¬ng tr×nh 10 ®iÓm c«ng bè khi thµnh lËp MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam (20-12-1960), theo chñ tr−¬ng cña §¶ng, ngµy 1-9-1967, MÆt trËn ®· häp §¹i héi bÊt th−êng ®Ó th«ng qua C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ. Néi dung chñ yÕu cña C−¬ng lÜnh gåm bèn phÇn: 1- Toµn d©n ®oµn kÕt, chèng Mü, cøu n−íc. 2- X©y dùng miÒn Nam ViÖt Nam ®éc lËp, d©n chñ, hoµ b×nh, trung lËp vµ phån vinh. 3- LËp l¹i quan hÖ b×nh th−êng gi÷a hai miÒn Nam - B¾c, tiÕn tíi hoµ b×nh thèng nhÊt n−íc ViÖt Nam. 4- Thi hµnh chÝnh s¸ch ngo¹i giao hoµ b×nh, trung lËp. §¹i héi cßn ®Ò ra 14 chÝnh s¸ch lín, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vµ triÖt ®Ó nh÷ng nhiÖm vô lÞch sö cña cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam. Môc ®Ých cña viÖc c«ng bè b¶n C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ lµ nh»m cñng cè vµ më réng h¬n n÷a khèi ®oµn kÕt, ®éng viªn qu©n vµ d©n miÒn Nam ph¸t huy th¾ng lîi, quyÕt t©m ®¸nh th¾ng giÆc Mü x©m l−îc, ®ång thêi c«ng bè víi nh©n d©n thÕ giíi vÒ ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña MÆt trËn,

chó thÝch 707 nh»m tranh thñ sù ®ång t×nh, ñng hé quèc tÕ ®èi víi sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc cña nh©n d©n ViÖt Nam. Tr.365. 35. C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga: Ngµy 7-11-1917 (tøc ngµy 25-10, theo lÞch Nga), d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng B«nsªvÝch Nga, ®øng ®Çu lµ V.I.Lªnin, giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng Nga ®· næi dËy lËt ®æ chÝnh quyÒn t− s¶n ph¶n c¸ch m¹ng, thµnh lËp chÝnh quyÒn X«viÕt do V.I.Lªnin ®øng ®Çu. §©y lµ cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, më ra mét thêi ®¹i míi trong lÞch sö nh©n lo¹i - thêi ®¹i qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga ®· thøc tØnh giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng bÞ ¸p bøc, soi s¸ng con ®−êng cho c¸c d©n téc thuéc ®Þa tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vµ tiÕn lªn x©y dùng x· héi chñ nghÜa. C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga ®· cã ¶nh h−ëng rÊt to lín ®Õn nhËn thøc chÝnh trÞ cña NguyÔn ¸i Quèc trong qu¸ tr×nh Ng−êi ®i t×m ®−êng cøu n−íc, gi¶i phãng d©n téc. Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, Ng−êi ®· kh¼ng ®Þnh con ®−êng cøu n−íc vµ gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam vµ c¸c d©n téc thuéc ®Þa kh¸c lµ theo con ®−êng cña C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga. Tr.380. 36. Cuéc can thiÖp cña 14 n−íc ®Õ quèc vµo n−íc Nga X«viÕt: Sau th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga n¨m 1917, c¸c thÕ lùc ®Õ quèc quèc tÕ cho r»ng sù ra ®êi vµ tån t¹i cña n−íc Nga X«viÕt lµ nguy c¬ lín nhÊt ®èi víi hä, nªn ®· thèng nhÊt môc ®Ých tiªu diÖt nhµ n−íc c¸ch m¹ng non trÎ. Thùc hiÖn môc ®Ých ®ã, n¨m 1918, qu©n ®éi cña 14 n−íc ®Õ quèc c©u kÕt víi c¸c thÕ lùc ®Þa chñ, b¹ch vÖ tÊn c«ng n−íc Nga X«viÕt c¶ bªn ngoµi vµ bªn trong. Cuéc tiÕn c«ng qu©n sù cña c¸c n−íc ®Õ quèc ®· g©y nhiÒu khã kh¨n, tæn thÊt cho c¸ch m¹ng Nga. Nh−ng d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng B«nsªvÝch Nga, do V.I.Lªnin ®øng ®Çu, Hång qu©n vµ nh©n d©n Nga ®· ®Ëp tan sù næi lo¹n cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong n−íc, ®uæi qu©n ®éi c¸c n−íc ®Õ quèc ra khái biªn giíi vµo n¨m 1922, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®Êt n−íc vµ chÝnh quyÒn X«viÕt. Tr.388. 37. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi: Trong nh÷ng n¨m 1928 - 1929, phong trµo ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕp tôc d©ng lªn kh¾p ®Êt n−íc. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· ®−îc truyÒn b¸ m¹nh mÏ trong phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc. Mét trµo l−u c¸ch m¹ng míi xuÊt hiÖn, ®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n.

708 hå chÝ minh toµn tËp Trong vßng bèn th¸ng, ba tæ chøc céng s¶n liªn tiÕp ra ®êi: §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng (6-1929), An Nam Céng s¶n §¶ng (8-1929) vµ §«ng D−¬ng Céng s¶n Liªn ®oµn (9-1929). Nh÷ng sù kiÖn ®ã chøng tá b−íc ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc ë ViÖt Nam. Nh−ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, còng nh− nguyªn t¾c tæ chøc cña chÝnh ®¶ng M¸c - Lªnin kh«ng cho phÐp tån t¹i t×nh h×nh lµ trong mét n−íc cã ba tæ chøc céng s¶n. V× vËy, ph¶i tæ chøc mét ®¶ng duy nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña phong trµo c¸ch m¹ng ë ViÖt Nam lóc ®ã. NhËn ®−îc tin c¸c tæ chøc céng s¶n ra ®êi vµ ho¹t ®éng ë ViÖt Nam, Quèc tÕ Céng s¶n ®· göi th− kªu gäi c¸c tæ chøc céng s¶n nµy thèng nhÊt l¹i. N¾m ®−îc t×nh h×nh trªn, ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc, víi t− c¸ch lµ ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n ®· triÖu tËp vµ chñ tr× Héi nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam. Héi nghÞ ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ ngµy 6-1 ®Õn ngµy 7-2-1930, t¹i Hång C«ng (Trung Quèc). Tham gia Héi nghÞ cã ®¹i biÓu cña §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng, An Nam Céng s¶n §¶ng vµ chi bé nh÷ng ng−êi Céng s¶n ViÖt Nam ë n−íc ngoµi. Héi nghÞ ®· nhÊt trÝ hîp nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n thµnh mét ®¶ng duy nhÊt lÊy tªn lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; cö Ban ChÊp ñy Trung −¬ng l©m thêi vµ th«ng qua c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña §¶ng: ChÝnh c−¬ng v¾n t¾t, S¸ch l−îc v¾n t¾t, Ch−¬ng tr×nh tãm t¾t, §iÒu lÖ v¾n t¾t. §¹i biÓu cña §«ng D−¬ng Céng s¶n Liªn ®oµn kh«ng ®Õn kÞp nh−ng sau ®ã hoµn toµn t¸n thµnh quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ. Héi nghÞ hîp nhÊt cã ý nghÜa lÞch sö nh− §¹i héi thµnh lËp §¶ng, ®¸nh dÊu b−íc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Tr.393. 38. Ngµy thµnh lËp Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam: Th¸ng 12-1944, t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n−íc cã nhiÒu biÕn chuyÓn thuËn lîi, cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc cã kh¶ n¨ng bïng næ vµ thµnh c«ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ra “ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n”. ChØ thÞ nªu râ: “Tªn §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n nghÜa lµ chÝnh trÞ träng h¬n qu©n sù”, ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tËp trung lùc l−îng, ®éng viªn toµn d©n, vò trang toµn d©n, kÕt hîp x©y dùng lùc l−îng bé ®éi chñ lùc víi x©y dùng lùc l−îng vò trang ®Þa ph−¬ng. VÒ

chó thÝch 709 chiÕn thuËt, vËn dông lèi ®¸nh du kÝch, bÝ mËt, nghi binh, nhanh chãng, tÝch cùc, bÊt ngê. ChØ thÞ nªu râ tiÒn ®å cña §éi rÊt vÎ vang. Trong t−¬ng lai nã sÏ ph¸t triÓn ra c¶ n−íc. Thùc hiÖn ChØ thÞ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ngµy 22-12-1944, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n gåm 34 chiÕn sÜ, do ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p chØ huy, ®−îc thµnh lËp t¹i mét khu rõng n»m gi÷a tæng TrÇn H−ng §¹o vµ tæng Hoµng Hoa Th¸m, huyÖn Nguyªn B×nh, nay thuéc x· CÈm Lý, huyÖn Hoµ An, tØnh Cao B»ng. D−íi l¸ cê ®á sao vµng, toµn §éi ®· ®äc 10 lêi thÒ danh dù. Ngay sau ngµy thµnh lËp, ®éi qu©n c¸ch m¹ng Êy ®· ®¸nh th¾ng hai trËn ®Çu tiªn ë Phay Kh¾t vµ Nµ NgÇn (Cao B»ng) trong hai ngµy 24 vµ 25-12-1944. ChiÕn th¾ng ®Çu tiªn nµy ®· cæ vò phong trµo ®¸nh ®uæi thùc d©n Ph¸p, më ®−êng cho nh÷ng th¾ng lîi tiÕp theo. §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lµ tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Ngµy 22-12 trë thµnh ngµy truyÒn thèng - Ngµy thµnh lËp Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Tr.410. 39. Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn: Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, nh©n d©n ta rÊt cÇn cã hoµ b×nh ®Ó x©y dùng ®Êt n−íc. Song, chØ ba tuÇn sau ngµy tuyªn bè ®éc lËp, ngµy 23-9-1945, tiÕng sóng x©m l−îc cña thùc d©n Ph¸p ®· næ ë Nam Bé. ChÝnh phñ ta ®· nh©n nh−îng vµ ký víi ChÝnh phñ Ph¸p HiÖp ®Þnh s¬ bé ngµy 6-3-1946 vµ T¹m −íc ngµy 14-9-1946 nh»m cøu v·n t×nh thÕ. Nh−ng víi m−u ®å c−íp n−íc ta mét lÇn n÷a, thùc d©n Ph¸p ngµy cµng ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng chiÕn tranh; mäi biÖn ph¸p v·n håi hoµ b×nh ®· bÞ hä ng¸ng trë. Tr−íc nh÷ng ho¹t ®éng tr¾ng trîn cña thùc d©n Ph¸p, ®ªm 19-12-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. Ng−êi v¹ch trÇn d· t©m x©m l−îc cña thùc d©n Ph¸p, kh¼ng ®Þnh ý chÝ quyÕt t©m cña c¶ d©n téc ta lµ: “Chóng ta thµ hy sinh tÊt c¶, chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt n−íc, nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu lµm n« lÖ... BÊt kú ®µn «ng, ®µn bµ, bÊt kú ng−êi giµ, ng−êi trÎ, kh«ng chia t«n gi¸o, ®¶ng ph¸i, d©n téc. HÔ lµ ng−êi ViÖt Nam th× ph¶i ®øng lªn ®¸nh thùc d©n Ph¸p ®Ó cøu Tæ quèc”. §¸p l¹i lêi kªu gäi thiªng liªng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, c¶ d©n téc ta ®· nhÊt tÒ ®øng lªn kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc. Ngµy 19-12 trë thµnh ngµy truyÒn thèng lÞch sö d©n téc - Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn. Tr.410.

710 hå chÝ minh toµn tËp 40. Cuéc tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy TÕt MËu Th©n (1968): Thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ, ®ªm 30-1-1968, c¸c lùc l−îng vò trang vµ nh©n d©n miÒn Nam ®· më cuéc tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy ®ång lo¹t ë 64 thµnh phè, thÞ x·, c¸c sµo huyÖt vµ c¬ quan ®Çu n·o cña ®Þch. T¹i Sµi Gßn (nay lµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh), nhiÒu môc tiªu quan träng nh− dinh Tæng thèng ngôy quyÒn, Bé Tæng tham m−u ngôy, §µi Ph¸t thanh, Toµ §¹i sø Mü, v.v. ®Òu bÞ tÊn c«ng. T¹i thµnh phè HuÕ, Qu©n gi¶i phãng ®¸nh chiÕm 39 môc tiªu quan träng, gi¶i phãng thµnh phè vµ chiÕm gi÷ suèt 25 ngµy ®ªm. TÝnh ®Õn ngµy 31-3, 150.000 tªn ®Þch (trong ®ã cã 43.000 tªn Mü) ®· bÞ lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu; 2.370 m¸y bay, 1.700 xe t¨ng, xe bäc thÐp, 350 khÈu ph¸o lín, 280 tµu xuång cïng 34% vËt t− dù tr÷ chiÕn tranh cña ®Þch bÞ ph¸ huû. Th¾ng lîi oanh liÖt cña cuéc tæng tiÕn c«ng MËu Th©n ®· gi¸ng ®ßn bÊt ngê vµo lùc l−îng Mü - ngôy, ý chÝ x©m l−îc cña ®Õ quèc Mü bÞ lung lay, chiÕn l−îc “ChiÕn tranh côc bé” ®øng tr−íc nguy c¬ ph¸ s¶n, buéc chóng ph¶i xuèng thang chiÕn tranh vµ ngåi vµo bµn ®µm ph¸n víi ta t¹i Héi nghÞ Pari. Tr.423. 41. ChiÕn th¾ng Khe Sanh: Tr−íc nh÷ng ®ßn tiÕn c«ng cña c¸c lùc l−îng vò trang ta trªn mÆt trËn ®−êng sè 9 - B¾c Qu¶ng TrÞ, tõ gi÷a n¨m 1966 ®Õn cuèi n¨m 1967, c¸c lùc l−îng viÔn chinh Mü x©y dùng mét tËp ®oµn cø ®iÓm t¹i Khe Sanh (H−íng Ho¸ - Qu¶ng TrÞ), nh»m ý ®å chiÕn l−îc thu hót vµ k×m ch©n mét bé phËn chñ lùc cña ta. Lùc l−îng cña Mü - ngôy t¹i ®©y lóc cao nhÊt lªn tíi 1 v¹n tªn, gåm 32 tiÓu ®oµn (trong ®ã cã 26 tiÓu ®oµn Mü), víi sù yÓm trî m¹nh mÏ cña ph¸o binh vµ kh«ng qu©n - nhÊt lµ m¸y bay chiÕn l−îc B.52. Víi quyÕt t©m tiªu diÖt mét bé phËn quan träng sinh lùc cña ®Þch, ph¸ tan ý ®å chiÕn l−îc cña chóng, c¸c lùc l−îng vò trang ta ®· më chiÕn dÞch v©y h·m, tiÕn c«ng dµi ngµy vµ tiªu diÖt ®Þch t¹i Khe Sanh. ChiÕn dÞch diÔn ra tõ ngµy 21-1 ®Õn ngµy 9-7-1968 vµ chia lµm bèn ®ît. Tr−íc søc tiÕn c«ng m¹nh cña qu©n ta, ngµy 26-6-1968, qu©n ®Þch buéc ph¶i rót ch¹y khái Khe Sanh vµ bÞ c¸c lùc l−îng vò trang ta chÆn ®¸nh quyÕt liÖt 17 ngµy liÒn. Ngµy 9-7-1968, qu©n ta hoµn toµn gi¶i phãng Khe Sanh. Sau h¬n 170 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu, c¸c lùc l−îng vò trang ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn 17.000 tªn ®Þch (trong ®ã cã 13.000 tªn Mü), b¾n r¬i vµ

chó thÝch 711 ph¸ huû 480 m¸y bay, 120 xe qu©n sù, 65 khÈu ph¸o lín cïng nhiÒu vËt t− vµ ®å dïng qu©n sù kh¸c; mét ®Þa bµn chiÕn l−îc víi h¬n mét v¹n d©n tØnh Qu¶ng TrÞ ®−îc gi¶i phãng. Tr.471. 42. Liªn minh c¸c lùc l−îng d©n téc, d©n chñ vµ hoµ b×nh ViÖt Nam: Thµnh lËp ngµy 20-4-1968, theo chñ tr−¬ng cña §¶ng ta nh»m tËp hîp ®«ng ®¶o quÇn chóng trÝ thøc yªu n−íc, mét sè c«ng chøc trong bé m¸y ngôy quyÒn Sµi Gßn. B¶n tuyªn ng«n cøu n−íc cña Liªn minh nªu râ môc tiªu lµ ®oµn kÕt mäi lùc l−îng vµ c¸ nh©n yªu n−íc, kiªn quyÕt chèng ngo¹i x©m, ®¸nh ®æ chÕ ®é ngôy quyÒn, thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp d©n téc, giµnh ®éc lËp, d©n chñ vµ hoµ b×nh. Chñ tÞch Liªn minh lµ LuËt s− TrÞnh §×nh Th¶o. Th¸ng 6-1969, Trung −¬ng Liªn minh c¸c lùc l−îng d©n téc, d©n chñ vµ hoµ b×nh ViÖt Nam tham dù Héi nghÞ ®¹i biÓu quèc d©n miÒn Nam, thµnh lËp ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam. N¨m 1976, §¹i héi MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt toµn quèc ®· hîp nhÊt MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam, Liªn minh c¸c lùc l−îng d©n téc, d©n chñ vµ hoµ b×nh ViÖt Nam thµnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, thùc hiÖn sø mÖnh ®oµn kÕt toµn d©n trong MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, tiÕn hµnh sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Tr.474. 43. Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam: Héi nghÞ bµn vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam, häp t¹i Pari (Ph¸p). Héi nghÞ cã hai giai ®o¹n: Héi nghÞ hai bªn vµ Héi nghÞ bèn bªn. Héi nghÞ hai bªn häp phiªn ®Çu tiªn vµo ngµy 13-5-1968. Ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ do ®ång chÝ Xu©n Thuû dÉn ®Çu vµ ph¸i ®oµn ChÝnh phñ Mü do Hariman dÉn ®Çu. Tuy ch−a gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò g× c¬ b¶n, nh−ng Héi nghÞ hai bªn lµ mét diÔn ®µn quan träng ®Ó ta v¹ch trÇn d· t©m x©m l−îc vµ th¸i ®é ngoan cè, thiÕu thiÖn chÝ cña giíi cÇm quyÒn Mü trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam. Héi nghÞ bèn bªn häp phiªn ®Çu tiªn ngµy 18-1-1969, Tr−ëng ®oµn ChÝnh phñ ta vµ ChÝnh phñ Mü vÉn nh− Héi nghÞ hai bªn, ph¸i ®oµn MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam do «ng TrÇn Böu KiÕm dÉn ®Çu; ph¸i ®oµn chÝnh quyÒn Sµi Gßn do NguyÔn Cao Kú vµ Ph¹m §¨ng L©m dÉn ®Çu.

712 hå chÝ minh toµn tËp Héi nghÞ kÐo dµi h¬n bèn n¨m víi 202 phiªn häp c«ng khai, 24 phiªn häp kÝn. Víi ý ®å th−¬ng l−îng trªn thÕ m¹nh nªn th¸i ®é cña phÝa Mü rÊt ngoan cè. Nh−ng tr−íc nh÷ng th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n ta, ®Æc biÖt lµ th¾ng lîi trong cuéc Tæng tiÕn c«ng Xu©n - HÌ 1972 ë miÒn Nam vµ ®ßn gi¸ng tr¶ ®Ých ®¸ng, ®Ëp tan cuéc tËp kÝch b»ng kh«ng qu©n chiÕn l−îc B.52 vµo Hµ Néi vµ H¶i Phßng, víi søc Ðp cña d− luËn tiÕn bé Mü vµ thÕ giíi, ngµy 27-1-1973, phÝa Mü buéc ph¶i ký HiÖp ®Þnh chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh t¹i ViÖt Nam. Tr.474. 44. TÕt trång c©y: Ngµy 28-11-1959, bµi TÕt trång c©y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ký bót danh TrÇn Lùc ®¨ng trªn b¸o Nh©n d©n, sè 2082. Bµi b¸o ph©n tÝch ý nghÜa cña viÖc trång c©y ®èi víi mçi ng−êi d©n, mçi gia ®×nh vµ toµn x· héi. Cuèi n¨m 1959, Ng−êi kªu gäi toµn d©n h−ëng øng mét th¸ng trång c©y (tõ ngµy 6-1 ®Õn ngµy 6-2-1960) gäi lµ TÕt trång c©y. H−ëng øng Lêi kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, toµn d©n ta ®· tæ chøc TÕt trång c©y ®Çu tiªn trong dÞp TÕt Nguyªn ®¸n Canh Tý (1960). KÓ tõ ®ã tíi nay, mçi khi Xu©n ®Õn, nh©n d©n c¸c ®Þa ph−¬ng l¹i tæ chøc “TÕt trång c©y lµm theo lêi B¸c” vµ “TÕt trång c©y ®êi ®êi nhí ¬n B¸c”. TÕt trång c©y ®· trë thµnh mét truyÒn thèng tèt ®Ñp cña toµn d©n ta trong nh÷ng dÞp vui TÕt ®ãn Xu©n. Tr.549. 45. Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba): Tæ chøc c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n quèc tÕ, trung t©m l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng v« s¶n thÕ giíi tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1943. §¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n diÔn ra th¸ng 3-1919, t¹i M¸txc¬va, d−íi sù l·nh ®¹o cña V.I.Lªnin vµ sù tham gia cña c¸c ®¶ng céng s¶n, nhãm céng s¶n cña 30 n−íc. Trong 24 n¨m tån t¹i vµ ho¹t ®éng, Quèc tÕ Céng s¶n cã vai trß rÊt to lín ®èi víi phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ, víi cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc cña c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc, víi cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt vµ nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi. Quèc tÕ Céng s¶n còng cã c«ng lao to lín trong viÖc gióp ®ì qu¸ tr×nh l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c - Lªnin, ®µo t¹o c¸n bé; ®èi víi sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Th¸ng 5-1943, c¨n cø vµo diÔn biÕn cña cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, sù tr−ëng thµnh cña §¶ng Céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ, §oµn Chñ tÞch Quèc tÕ Céng s¶n, víi sù t¸n thµnh cña ®a sè c¸c ®¶ng céng s¶n, ®· th«ng qua NghÞ quyÕt gi¶i t¸n tæ chøc quèc tÕ nµy. Tr.562.

chó thÝch 713 46. Gi¶i ph¸p toµn bé 10 ®iÓm cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam: Ngµy 8-5-1969, t¹i phiªn häp toµn thÓ lÇn thø 16 cña Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam, Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam ®· ®−a ra 10 ®iÓm vÒ “Nguyªn t¾c vµ néi dung chñ yÕu cña gi¶i ph¸p toµn bé vÒ vÊn ®Ò miÒn Nam ViÖt Nam, gãp phÇn lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam” (C«ng luËn lóc ®ã th−êng gäi lµ Gi¶i ph¸p toµn bé 10 ®iÓm). Gi¶i ph¸p nµy ®· ph©n ®Þnh râ hai lo¹i vÊn ®Ò kh¸c nhau. Lo¹i vÊn ®Ò thø nhÊt: §Õ quèc Mü lµ kÎ x©m l−îc, nh©n d©n ViÖt Nam lµ ng−êi chèng x©m l−îc; lo¹i vÊn ®Ò thø hai thuéc néi bé ng−êi ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p nªu râ, viÖc Mü rót qu©n thuéc lo¹i vÊn ®Ò thø nhÊt. ViÖc Mü ®−a qu©n Mü vµ ch− hÇu vµo miÒn Nam ViÖt Nam lµ nguyªn nh©n g©y ra chiÕn tranh; muèn chÊm døt chiÕn tranh th× ph¶i chÊm døt nguyªn nh©n g©y ra chiÕn tranh, tøc lµ chÊm døt sù x©m l−îc cña Mü. V× vËy, Mü ph¶i rót qu©n Mü vµ ch− hÇu khái miÒn Nam ViÖt Nam mµ kh«ng ®−îc ®ßi hái ®iÒu kiÖn g×. VÊn ®Ò c¸c lùc l−îng vò trang ViÖt Nam ë miÒn Nam thuéc lo¹i vÊn ®Ò thø hai vµ ph¶i do c¸c bªn ViÖt Nam gi¶i quyÕt. Mü ®ßi “hai bªn cïng rót qu©n” lµ nh»m ®Æt kÎ x©m l−îc vµ ng−êi chèng x©m l−îc ngang nhau, lµ ®iÒu kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc. QuyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam còng thuéc lo¹i vÊn ®Ò thø hai. ChÝnh quyÒn Sµi Gßn lµ c«ng cô x©m l−îc cña Mü, nh−ng víi tinh thÇn hoµ hîp, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng chñ tr−¬ng c¸c lùc l−îng chÝnh trÞ ë miÒn Nam cïng th−¬ng l−îng thµnh lËp mét chÝnh phñ liªn hiÖp l©m thêi ®Ó thùc hiÖn tæng tuyÓn cö tù do, kh«ng cã sù can thiÖp cña n−íc ngoµi. Gi¶i ph¸p toµn bé 10 ®iÓm võa thÓ hiÖn tÝnh nguyªn t¾c, võa thÓ hiÖn sù mÒm dÎo vµ th¸i ®é thiÖn chÝ cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam, nh−ng phÝa Mü vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn qua nhiÒu phiªn häp vÉn ngoan cè kh−íc tõ. Tr.570. 47. ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914 - 1918): Cuéc chiÕn tranh gi÷a hai phe ®Õ quèc ë ch©u ¢u, mét bªn lµ §øc - ¸o - Hung, mét bªn lµ Anh - Ph¸p - Nga. Khi cuéc chiÕn tranh s¾p b−íc vµo giai ®o¹n kÕt thóc, Mü nh¶y vµo vßng chiÕn, ®øng vÒ phÝa Anh - Ph¸p - Nga. Th¸ng 11-1917, C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga thµnh c«ng, chÝnh quyÒn X«viÕt th«ng qua S¾c lÖnh hoµ b×nh vµ n−íc Nga rót khái cuéc chiÕn. Cuéc chiÕn tranh nµy ®· cuèn hót 33 n−íc víi sè d©n 1.500 triÖu ng−êi vµo vßng chiÕn.

714 hå chÝ minh toµn tËp Loµi ng−êi ®· chÞu mét tai häa khñng khiÕp: 10 triÖu ng−êi chÕt, h¬n 20 triÖu ng−êi bÞ th−¬ng vµ tµn phÕ, mét l−îng cña c¶i vËt chÊt khæng lå bÞ chiÕn tranh tiªu huû. Mïa Thu n¨m 1918, chiÕn tranh kÕt thóc víi sù thÊt b¹i cña phe §øc - ¸o - Hung vµ HiÖp −íc ®×nh chiÕn ®· ®−îc c¸c n−íc tham chiÕn ký kÕt t¹i C«mpienh¬ (Ph¸p). Tr.583. 48. Quèc tÕ thø hai: Thµnh lËp n¨m 1889 theo s¸ng kiÕn cña Ph.¡ngghen vµ quyÕt ®Þnh cña §¹i héi Liªn minh quèc tÕ c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa, häp t¹i Pari (Ph¸p). Quèc tÕ thø hai cã t¸c dông phæ biÕn chñ nghÜa M¸c réng r·i, ®¸nh dÊu thêi kú chuÈn bÞ c¬ së ®Ó phong trµo c¸ch m¹ng ph¸t triÓn s©u réng trong nh©n d©n lao ®éng ë nhiÒu n−íc. Sau khi Ph.¡ngghen mÊt (1895), c¸c phÇn tö c¬ héi n¾m quyÒn l·nh ®¹o Quèc tÕ thø hai, ph¶n béi l¹i häc thuyÕt cña C.M¸c vµ cã nhiÒu ho¹t ®éng chèng l¹i phong trµo c«ng nh©n; ñng hé chÝnh s¸ch cña chñ nghÜa ®Õ quèc ®èi víi c¸c n−íc thuéc ®Þa. Tr.583. 49. Quèc tÕ thø hai r−ìi: Cã tªn gäi chÝnh thøc lµ Liªn hiÖp quèc tÕ c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa, bao gåm c¸c ®¶ng vµ c¸c nhãm x· héi chñ nghÜa ph¸i gi÷a ®· ly khai Quèc tÕ thø hai. Tæ chøc nµy ®−îc thµnh lËp th¸ng 2-1921, t¹i Héi nghÞ Viªn (¸o). Trªn lêi nãi, Quèc tÕ thø hai r−ìi phª ph¸n Quèc tÕ thø hai, nh−ng trªn thùc tÕ ®èi víi c¸c vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n hä lµ nh÷ng ng−êi c¬ héi, chia rÏ phong trµo, chèng l¹i ¶nh h−ëng cña nh÷ng ng−êi céng s¶n ch©n chÝnh ®èi víi quÇn chóng c«ng nh©n. Th¸ng 5-1923, Quèc tÕ thø hai vµ Quèc tÕ thø hai r−ìi hîp nhÊt thµnh Quèc tÕ C«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. Tr.584. 50. S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa: Do V.I.Lªnin khëi th¶o vµ tr×nh bµy t¹i §¹i héi lÇn thø II Quèc tÕ Céng s¶n (häp tõ ngµy 19-7 ®Õn ngµy 7-8-1920). Trong b¶n S¬ th¶o, V.I.Lªnin ®· nªu râ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®èi víi phong trµo gi¶i phãng d©n téc nh−: C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc lµ mét bé phËn cña cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n; viÖc ñng hé cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc lµ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi céng s¶n; vÊn ®Ò bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa, v.v.. Trong qu¸ tr×nh t×m ®−êng cøu n−íc, nhê tiÕp cËn vµ nghiªn cøu S¬ th¶o nh÷ng luËn c−¬ng cña V.I.Lªnin, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cã

chó thÝch 715 b−íc ngoÆt c¬ b¶n vÒ nhËn thøc chÝnh trÞ. Ng−êi coi ®©y lµ “con ®−êng gi¶i phãng”, “con ®−êng sèng” cña d©n téc ViÖt Nam. Tr.584. 51. B¸o Nh©n ®¹o (L'HumanitÐ): Tê b¸o h»ng ngµy cña §¶ng X· héi Ph¸p do Gi¨ng Gi«rÐt s¸ng lËp n¨m 1904. Khi §¶ng Céng s¶n Ph¸p thµnh lËp, b¸o L'HumanitÐ trë thµnh c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë Ph¸p ®Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, NguyÔn ¸i Quèc ®· viÕt nhiÒu bµi ®¨ng trªn b¸o L'HumanitÐ nh»m tè c¸o téi ¸c cña thùc d©n Ph¸p ë c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ kªu gäi nh©n d©n c¸c n−íc thuéc ®Þa ®Êu tranh. Tr.584. 52. §¹i héi Tua: §¹i héi lÇn thø XVIII §¶ng X· héi Ph¸p, häp tõ ngµy 25 ®Õn ngµy 30-12-1920, t¹i thµnh phè Tua (Ph¸p). VÊn ®Ò quan träng mµ §¹i héi th¶o luËn lµ §¶ng X· héi Ph¸p gia nhËp Quèc tÕ thø ba hay ë l¹i Quèc tÕ thø hai. Víi ®a sè phiÕu tuyÖt ®èi (3.208 t¸n thµnh; 1.022 phiÕu chèng), §¶ng X· héi Ph¸p t¸n thµnh gia nhËp Quèc tÕ thø ba. §ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc tham gia §¹i héi víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu thuéc ®Þa §«ng D−¬ng. T¹i §¹i héi, Ng−êi ®äc tham luËn lªn ¸n téi ¸c cña chñ nghÜa thùc d©n ®èi víi c¸c thuéc ®Þa, kªu gäi giai cÊp v« s¶n Ph¸p ñng hé cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n §«ng D−¬ng. Ng−êi bá phiÕu t¸n thµnh viÖc §¶ng X· héi Ph¸p gia nhËp Quèc tÕ thø ba. Cïng víi nh÷ng ®¹i biÓu −u tó cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng Ph¸p, Ng−êi trë thµnh mét trong nh÷ng thµnh viªn tham gia thµnh lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tr.584. 53. Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng: Tªn gäi t¾t cña Tr−êng ®¹i häc céng s¶n cña nh÷ng ng−êi lao ®éng Ph−¬ng §«ng, ®−îc thµnh lËp n¨m 1921 theo quyÕt ®Þnh cña Quèc tÕ Céng s¶n, nh»m ®µo t¹o nh÷ng c¸n bé c¸ch m¹ng cho c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc. T¹i ®©y, c¸c häc viªn ®−îc trang bÞ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin; ph−¬ng ph¸p tæ chøc vµ l·nh ®¹o quÇn chóng tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c häc viªn lµ ph¶i häc tËp c¸c m«n häc lý luËn chñ nghÜa M¸c - Lªnin nh− chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, kinh tÕ chÝnh trÞ häc, lÞch sö phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, lý luËn vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, v.v.. Trong gÇn 20 n¨m tån t¹i, Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng ®· ®µo t¹o cho c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc hµng ngµn c¸n bé, nhiÒu ng−êi sau nµy

716 hå chÝ minh toµn tËp trë thµnh nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o tµi n¨ng, cã uy tÝn cña c¸c ®¶ng céng s¶n ë c¸c n−íc, trong ®ã cã mét sè c¸n bé cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Khi ®Õn Liªn X« lÇn ®Çu (1923 - 1924), NguyÔn ¸i Quèc ®· vµo häc t¹i Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng. Sau khi tõ M¸txc¬va (Liªn X«) ®Õn Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) ho¹t ®éng, Ng−êi ®· chän vµ cö nhiÒu c¸n bé ViÖt Nam sang häc t¹i tr−êng nµy. Tr.586. 54. §¹i héi nh÷ng ng−êi céng s¶n ph−¬ng §«ng: §¹i héi häp t¹i thµnh phè Bacu (AdÐcbaidan) tõ ngµy 1 ®Õn ngµy 7-9-1920. Tham gia §¹i héi cã 1.891 ®¹i biÓu (trong ®ã cã 1.273 ®¹i biÓu lµ ®¶ng viªn céng s¶n) cña 37 d©n téc ph−¬ng §«ng. §¹i héi ®−îc tiÕn hµnh nh»m biÓu d−¬ng vµ t¨ng c−êng t×nh ®oµn kÕt gi÷a c¸c d©n téc ph−¬ng §«ng, gi÷a c¸c d©n téc ph−¬ng §«ng víi giai cÊp v« s¶n n−íc Nga vµ giai cÊp v« s¶n quèc tÕ ®ang ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ®Õ quèc. §¹i héi ®· hoµn toµn nhÊt trÝ víi NghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ thuéc ®Þa cña §¹i héi lÇn thø II Quèc tÕ Céng s¶n (1920). Tr.588. 55. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam: Sau nh÷ng th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n ta trªn chiÕn tr−êng miÒn Nam trong n¨m 1968, vïng gi¶i phãng ®−îc më réng, vÊn ®Ò thµnh lËp chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng trë thµnh mét ®ßi hái cÊp b¸ch cña thùc tiÔn c¸ch m¹ng c¶ vÒ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Tr−íc yªu cÇu ®ã, §¹i héi ®¹i biÓu quèc d©n toµn miÒn Nam häp tõ ngµy 6 ®Õn ngµy 8-6-1969 ®· ra NghÞ quyÕt thµnh lËp chÕ ®é Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam; nhÊt trÝ bÇu ra ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam do «ng Huúnh TÊn Ph¸t lµm Chñ tÞch vµ Héi ®ång cè vÊn ChÝnh phñ do LuËt s− NguyÔn H÷u Thä lµm Chñ tÞch. §¹i héi ®· kªu gäi qu©n vµ d©n miÒn Nam ®Èy m¹nh sù nghiÖp chèng Mü, cøu n−íc ®Õn toµn th¾ng. Ngay trong th¸ng 6-1969, ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam ®· ®−îc 23 n−íc c«ng nhËn, trong ®ã cã 21 n−íc chÝnh thøc ®Æt quan hÖ ngo¹i giao. Trong suèt nh÷ng n¨m tån t¹i, ChÝnh phñ lu«n nhËn ®−îc sù cæ vò vµ nhiÖt t×nh ñng hé, gióp ®ì cña nhiÒu n−íc anh em, bÇu b¹n. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam ra ®êi lµ mét th¾ng lîi cã ý nghÜa to lín trong cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam kÕt thóc ho¹t ®éng vµ hoµn thµnh vai trß lÞch sö cña m×nh vµo n¨m 1976, khi

chó thÝch 717 nh©n d©n hai miÒn Nam - B¾c tiÕn hµnh Tæng tuyÓn cö tù do bÇu Quèc héi cña c¶ n−íc. Tr.592. 56. Phi Mü ho¸ chiÕn tranh: Mét kiÓu chiÕn tranh x©m l−îc ®−îc ®Ò ra trong häc thuyÕt NÝchx¬n víi c«ng thøc: cè vÊn Mü chØ huy; vò khÝ kü thuËt do Mü cung cÊp; qu©n ®éi tay sai trùc tiÕp tiÕn hµnh. KiÓu chiÕn tranh nµy ®−îc giíi cÇm quyÒn Mü triÓn khai ë miÒn Nam ViÖt Nam tõ n¨m 1969, víi tªn gäi lµ “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”, nh»m kÐo dµi cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam b»ng thñ ®o¹n “dïng ng−êi ViÖt ®¸nh ng−êi ViÖt”. Ngµy 27-1-1973, Mü ph¶i ký HiÖp ®Þnh Pari chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam vµ ph¶i rót qu©n khái miÒn Nam ViÖt Nam. Ngµy 30-4-1975, qu©n vµ d©n ta ®· ®¸nh tan ngôy qu©n, lËt ®æ ngôy quyÒn, gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, ®¸nh dÊu sù ph¸ s¶n cña chiÕn l−îc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ còng lµ thÊt b¹i hoµn toµn cña giíi cÇm quyÒn Mü trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam. Tr.592. 57. C¸c b¶n th¶o Di chóc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: N¨m 1965, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt Tµi liÖu tuyÖt ®èi bÝ mËt ®Çu tiªn gåm ba trang, do tù tay Ng−êi ®¸nh m¸y, ë cuèi ®Ò ngµy 15-5-1965. N¨m 1968, Ng−êi viÕt bæ sung thªm mét sè ®o¹n gåm s¸u trang viÕt tay. Ngµy 10-5-1969, Ng−êi viÕt l¹i toµn bé phÇn më ®Çu, gåm mét trang viÕt tay (nh÷ng n¨m 1966, 1967 kh«ng cã b¶n viÕt riªng). B¶n Di chóc c«ng bè t¹i LÔ truy ®iÖu cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ngµy 9-9-1969 chñ yÕu dùa vµo b¶n Ng−êi viÕt n¨m 1965 (trong ®ã ®o¹n më ®Çu lµ b¶n viÕt n¨m 1969, ®o¹n vÒ viÖc riªng lµ phÇn ®Çu b¶n viÕt n¨m 1968). B¶n Di chóc Ng−êi viÕt n¨m 1965 lµ b¶n duy nhÊt hoµn chØnh, d−íi cã ch÷ ký cña Ng−êi vµ bªn c¹nh cã ch÷ ký chøng kiÕn cña ®ång chÝ Lª DuÈn - BÝ th− thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng. C¸c b¶n th¶o Di chóc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®−îc Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (kho¸ VI) c«ng bè n¨m 1989, nh©n dÞp chuÈn bÞ kû niÖm lÇn thø 100 ngµy sinh cña Ng−êi. LÇn xuÊt b¶n nµy, chóng t«i ®−a vµo tËp 15 toµn bé c¸c tµi liÖu c«ng bè n¨m 1989 cña Bé ChÝnh trÞ. C¸c b¶n th¶o Di chóc ®−îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian Ng−êi viÕt, c¸c b¶n bót tÝch tr−íc, c¸c b¶n in sau. Cuèi cïng lµ b¶n Di chóc c«ng bè chÝnh thøc n¨m 1969 (Nh÷ng ®Çu ®Ò lín trong phÇn nµy lµ cña Ban Biªn tËp). Tr.607.

718 B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI A AIXENHAO, §uait¬ §ªvÝt (1890 - 1969): Tæng thèng thø 34 cña n−íc Mü (1953 - 1961), ®¶ng viªn §¶ng Céng hßa; Tæng t− lÖnh lùc l−îng §ång minh ë B¾c Phi (1942 - 1944) vµ T©y ¢u (1944 - 1945) trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939 - 1945); Tæng t− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang cña Tæ chøc HiÖp −íc B¾c §¹i T©y D−¬ng (1950 - 1952). ChÝnh phñ Aixenhao theo ®uæi ®−êng lèi ®èi ngo¹i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c cña “chÝnh s¸ch thùc lùc”. §Çu n¨m 1957, Aixenhao ®Ò ra Häc thuyÕt Aixenhao - §alÐt, nh»m chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng ë c¸c n−íc Trung CËn §«ng vµ Häc thuyÕt §«min« më ®Çu sù can thiÖp trùc tiÕp cña Mü vµo miÒn Nam ViÖt Nam. §. Aixenhao lµ ng−êi chñ tr−¬ng tiÕn hµnh chiÕn l−îc “ChiÕn tranh mét phÝa” ë miÒn Nam ViÖt Nam. Tr−íc ®ßn tiÕn c«ng vµ næi dËy m¹nh mÏ cña qu©n vµ d©n miÒn Nam trong phong trµo “§ång khëi” (1959 - 1960), chiÕn l−îc “ChiÕn tranh mét phÝa” cña §. Aixenhao ë miÒn Nam bÞ ph¸ s¶n. ¡NGGHEN, Phri®rich (1820 - 1895): Ng−êi thÇy vÜ ®¹i cña giai cÊp v« s¶n, ng−êi b¹n chiÕn ®Êu th©n thiÕt cña C. M¸c. Cïng víi C. M¸c, Ph. ¡ngghen ®· x©y dùng lý luËn chñ nghÜa céng s¶n khoa häc vµ ®Êu tranh cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n. Ph. ¡ngghen kh«ng nh÷ng lµ mét nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i mµ cßn lµ mét nhµ triÕt häc, nhµ kinh tÕ häc, nhµ sö häc, nhµ khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc qu©n sù; nhµ v¨n, nhµ ng«n ng÷ häc, v.v.. Ph. ¡ngghen ®· kÕt hîp sù l·nh ®¹o thùc tiÔn phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi víi c«ng t¸c lý luËn s©u s¾c. Sau khi C. M¸c mÊt, «ng tiÕp tôc

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 719 hoµn thµnh vµ xuÊt b¶n c¸c c«ng tr×nh lý luËn cña C. M¸c; lµm cè vÊn vµ lµ ng−êi l·nh ®¹o cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch©u ¢u. Ph. ¡ngghen ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng chñ nghÜa c¬ héi trong c¸c ®¶ng c«ng nh©n, v¹ch trÇn vµ phª ph¸n kÞch liÖt nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña nh÷ng ®¶ng ®ã, gióp c¸c ®¶ng ®ã cã mét ph−¬ng h−íng c¸ch m¹ng ®óng ®¾n. B BATIXTA, Ph. (1901 - 1973): Ng−êi ®øng ®Çu chÕ ®é ®éc tµi th©n Mü ë Cuba trong nh÷ng n¨m 1940 - 1944 vµ 1952 - 1959. N¨m 1959, chÝnh quyÒn cña Ph.Batixta bÞ c¸ch m¹ng Cuba lËt ®æ. BR£Gi¥NÐP, Lª«nÝt IlÝch (1906 - 1982): Tæng BÝ th− Uû ban Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X« nh÷ng n¨m 1966 - 1982, Chñ tÞch §oµn Chñ tÞch X«viÕt tèi cao, Chñ tÞch Héi ®ång phßng thñ Liªn X« tõ n¨m 1977. Tõ n¨m 1927 ®Õn n¨m 1930 lµm c«ng nh©n ë Uran. N¨m 1931 vµo §¶ng Céng s¶n; lµm c«ng t¸c §¶ng trong qu©n ®éi thêi kú chiÕn tranh vÖ quèc vÜ ®¹i (1941 - 1945). T¹i §¹i héi lÇn thø XIX §¶ng Céng s¶n Liªn X«, L.I. Brªgi¬nÐp ®−îc bÇu lµm ñy viªn ñy ban Trung −¬ng §¶ng. Nh÷ng n¨m 1950 - 1952 lµ BÝ th− thø nhÊt ñy ban Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n M«n®avi. Tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1956 lµ ñy viªn ñy ban Trung −¬ng, BÝ th− thø hai, råi BÝ th− thø nhÊt ñy ban Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Cad¾cxtan. ¤ng lµ BÝ th− Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X« (1952 - 1953), (1956 - 1960), (1963 - 1964); BÝ th− thø nhÊt vµ Tæng BÝ th− ñy ban Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n, Chñ tÞch §oµn Chñ tÞch X«viÕt tèi cao Liªn X« (1964 - 1982). ¤ng lµ Anh hïng Lao ®éng Liªn X« (1961) vµ bèn lÇn Anh hïng Liªn X«. Trong nh÷ng n¨m gi÷ c−¬ng vÞ cao nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc Liªn X«, L.I.Brªgi¬nÐp ®· tÝch cùc ñng hé cuéc ®Êu tranh thèng nhÊt Tæ quèc vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ViÖt Nam. C CASANH, M¸cxen (1869 - 1958): Nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n Ph¸p vµ quèc tÕ; biªn tËp viªn b¸o L'HumanitÐ, c¬ quan

720 hå chÝ minh toµn tËp trung −¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p vµ n¨m 1918 lµm chñ bót tê b¸o ®ã. M. Casanh lµ mét trong nh÷ng ng−êi tÝch cùc gióp ®ì NguyÔn ¸i Quèc trong thêi gian ho¹t ®éng ë Ph¸p. N¨m 1920, víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu cña §¶ng X· héi Ph¸p, M. Casanh tham gia §¹i héi lÇn thø II Quèc tÕ Céng s¶n; tõ n¨m 1924 ®Õn n¨m 1943, lµ Uû viªn Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n. Tõ n¨m 1921, M. Casanh liªn tôc ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng vµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n Ph¸p. N¨m 1957, M. Casanh ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc Liªn X« tÆng Hu©n ch−¬ng Lªnin. CAXT¥R¤, Phi®en: Sinh n¨m 1926, luËt s−, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Cuba; BÝ th− thø nhÊt Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Cuba; nguyªn Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n−íc, Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng vµ Tæng t− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang c¸ch m¹ng Cuba. Ngµy 26-7-1953, «ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa vò trang tÊn c«ng ph¸o ®µi M«nca®a. Cuéc tÊn c«ng kh«ng thµnh, «ng bÞ b¾t vµ bÞ kÕt ¸n 15 n¨m tï. Sau hai n¨m, «ng ®−îc tr¶ tù do vµ tiÕp tôc ho¹t ®éng. N¨m 1956, Phi®en Caxt¬r« chØ huy cuéc ®æ bé cña 81 thanh niªn yªu n−íc vµo phÝa Nam tØnh Orientª vµ x©y dùng c¨n cø ®Þa ë vïng rõng nói Xiera Maest¬ra. Th¸ng 1-1959, «ng l·nh ®¹o cuéc tiÕn c«ng lËt ®æ chÕ ®é ®éc tµi qu©n sù Batixta. Víi c©u nãi næi tiÕng: “V× ViÖt Nam, Cuba s½n sµng hiÕn c¶ m¸u m×nh”, Phi®en Caxt¬r« lµ ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc ñng hé cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n−íc vµ x©y dùng ®Êt n−íc cña nh©n d©n ViÖt Nam, x©y dùng vµ cñng cè t×nh ®oµn kÕt h÷u nghÞ Cuba - ViÖt Nam. Phi®en Caxt¬r« ®· hai lÇn th¨m ViÖt Nam (n¨m 1973 vµ n¨m 1995). Caxt¬r«, Raun: Sinh n¨m 1931, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Cuba, em trai vµ céng sù ®¾c lùc cña Phi®en Caxt¬r«. R.Caxt¬r« tõng tham gia tÊn c«ng ph¸o ®µi M«nca®a (1953) vµ bÞ b¾t, bÞ kÕt ¸n 22 th¸ng tï. Ra tï, R.Caxt¬r« cïng c¸c nhµ c¸ch m¹ng Cuba tiÕp tôc chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang vµ ®−a c¸ch m¹ng Cuba giµnh th¾ng lîi (1959). ¤ng lµ BÝ th− thø hai Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Cuba. N¨m 2008, sau khi

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 721 Ph.Caxt¬r« l©m bÖnh, R.Caxt¬r« ®−îc Quèc héi n−íc Céng hoµ Cuba cö thay thÕ lµm Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n−íc kiªm Héi ®ång Bé tr−ëng Cuba, Tæng t− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang c¸ch m¹ng Cuba. T¹i §¹i héi §¶ng Céng s¶n Cuba lÇn thø VI (th¸ng 4-2011), «ng ®−îc bÇu lµm BÝ th− thø nhÊt Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Cuba. C¢YTA, M«®ib« (1915 - 1977): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Tæng thèng n−íc Céng hoµ Mali. N¨m 1945, «ng cïng mét sè trÝ thøc lËp ra chÝnh ®¶ng ®Çu tiªn ë Mali mang tªn “Khèi Xu®¨ng”; n¨m 1947, lµ Tæng Th− ký cña ®¶ng nµy. N¨m 1948, «ng ®−îc bÇu lµ nghÞ sÜ ViÖn D©n biÓu ®Þa ph−¬ng Xu®¨ng vµ n¨m 1956, lµm ®¹i biÓu Xu®¨ng ë Quèc héi Ph¸p. §Çu n¨m 1959, M.C©yta tham gia viÖc thµnh lËp Liªn bang Mali. Khi Liªn bang Mali tuyªn bè ®éc lËp (20-6-1960), «ng ®−îc cö lµm Tæng thèng. Khi Xªnªgan t¸ch khái Liªn bang Mali, «ng lµ Tæng thèng n−íc Céng hoµ Mali. C¤X¦GHIN, AlÕchx©y Nic«laiªvÝch (1904 - 1980): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Liªn X«; Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng (1964 - 1980). A.N.C«x−ghin lµ ®¹i biÓu X«viÕt tèi cao Liªn X« liªn tôc tõ kho¸ II ®Õn kho¸ X. Trong nh÷ng n¨m 1939 - 1940, lµ ñy viªn nh©n d©n C«ng nghiÖp dÖt, Phã Chñ tÞch Héi ®ång ñy viªn nh©n d©n (1940 - 1946), Phã Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng Liªn X« nh÷ng n¨m 1946 - 1953 vµ 1957 - 1964. Tõ n¨m 1946, «ng lµ ñy viªn dù khuyÕt Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X«, sau ®ã lµ ñy viªn chÝnh thøc Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng. A.N.C«x−ghin lµ ng−êi cã nhiÒu ®ãng gãp trong viÖc x©y dùng vµ cñng cè t×nh h÷u nghÞ gi÷a §¶ng, Nhµ n−íc vµ nh©n d©n hai n−íc Liªn X« - ViÖt Nam. CRóPXCAIA, Nadª®a C«ngxt¨ngtianèpna (1869 - 1939): C¸n bé §¶ng vµ Nhµ n−íc Liªn X«, lµ phu nh©n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña V.I. Lªnin. Bµ b¾t ®Çu nh÷ng ho¹t ®éng c¸ch m¹ng trong sinh viªn tõ n¨m 1890 vµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc “Héi Liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n” ë Xanh PªtÐcbua (1895), cïng bÞ b¾t vµ bÞ ®µy víi V.I.Lªnin (1896 - 1899), sau ®ã lµm Th− ký toµ so¹n b¸o Tia löa; lµ Thø tr−ëng Bé D©n ñy Gi¸o dôc (1929) vµ lµ mét trong

722 hå chÝ minh toµn tËp nh÷ng ng−êi s¸ng lËp hÖ thèng gi¸o dôc nh©n d©n, nhµ lý luËn gi¸o dôc X«viÕt; Uû viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Liªn X« tõ n¨m 1927, Uû viªn §oµn Chñ tÞch X«viÕt tèi cao Liªn X« kho¸ I. D D−¬ng V¨n Minh (1916 - 2001): §¹i t−íng, Tæng thèng cuèi cïng cña ngôy quyÒn Sµi Gßn; tham gia qu©n ®éi Ph¸p tõ n¨m 1940. Sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954, tham gia phôc vô chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm; chØ huy c¸c chiÕn dÞch trÊn ¸p c¸c lùc l−îng B×nh Xuyªn vµ Hoµ H¶o; ®øng ®Çu lùc l−îng ®¶o chÝnh lËt ®æ chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm (1963). Tr−a ngµy 30-4-1975, khi Qu©n gi¶i phãng chiÕm Dinh §éc LËp, D−¬ng V¨n Minh ph¶i tuyªn bè ®Çu hµng kh«ng ®iÒu kiÖn, ®¸nh dÊu sù sôp ®æ hoµn toµn cña chÕ ®é ngôy ë miÒn Nam ViÖt Nam. § §¸CGI¡NGLI¥, Gioãcgi¬ Ti¬ri ®ê (1889 - 1964): §« ®èc h¶i qu©n, Cao uû Ph¸p vïng Th¸i B×nh D−¬ng (1941 - 1943); Cao uû Ph¸p ë §«ng D−¬ng (1945 - 1947). G.T. §¸cgi¨ngli¬ lµ ng−êi chØ huy cuéc chiÕn tranh x©m l−îc §«ng D−¬ng lÇn thø hai cña thùc d©n Ph¸p vµ bÞ thÊt b¹i trong chiÕn l−îc “®¸nh nhanh th¾ng nhanh” ë ViÖt Nam. §IMIT¥RèP, Ghªoãcghi (1882 - 1949): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Bungari, vµ phong trµo céng s¶n, c«ng nh©n quèc tÕ. XuÊt th©n trong mét gia ®×nh c«ng nh©n, Gh.§imit¬rèp sím tham gia ®Êu tranh c¸ch m¹ng. N¨m 1902, «ng gia nhËp §¶ng X· héi - D©n chñ Bungari, lµ ñy viªn Trung −¬ng §¶ng n¨m 1909. N¨m 1923, «ng tham gia l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa chèng ph¸t xÝt cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n Bungari. Sau khi cuéc khëi nghÜa thÊt b¹i, «ng ph¶i rêi Tæ quèc vµ tiÕp tôc ho¹t ®éng trong Quèc tÕ Céng s¶n. N¨m 1933, tr−íc toµ ¸n ph¸t xÝt §øc t¹i LaixÝch, Gh.§imit¬rèp ®· dòng c¶m luËn téi chñ nghÜa ph¸t xÝt. Víi lý lÏ ®anh thÐp cña Gh.§imit¬rèp vµ phong trµo ph¶n ®èi m¹nh mÏ cña d− luËn tiÕn bé thÕ giíi, ph¸t xÝt §øc buéc ph¶i tr¶ tù do cho «ng. Nh÷ng n¨m 1935 - 1943, Gh. §imit¬rèp lµ Tæng BÝ

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 723 th− Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n. Sau khi Bungari ®−îc gi¶i phãng, «ng ®−îc bÇu lµ Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng, Tæng BÝ th− §¶ng Céng s¶n Bungari vµ lµ ng−êi l·nh ®¹o MÆt trËn Tæ quèc Bungari. §inh ®øc thiÖn (1913 - 1987): Tªn thËt lµ Phan §×nh Dinh, quª ë tØnh Nam §Þnh. ¤ng tham gia c¸ch m¹ng tõ n¨m 1930, ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng n¨m 1939. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, lµ BÝ th− TØnh ñy kiªm Chñ tÞch Uû ban hµnh chÝnh tØnh B¾c Giang; Côc tr−ëng Côc VËn t¶i Qu©n ®éi (1950); Phã Chñ nhiÖm Tæng côc HËu cÇn (1954). Sau ngµy miÒn B¾c gi¶i phãng, lµ Thø tr−ëng Bé C«ng nghiÖp nÆng, Gi¸m ®èc Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn (1957 - 1964); Chñ nhiÖm Tæng côc HËu cÇn (1965), kiªm Bé tr−ëng Bé C¬ khÝ luyÖn kim (1969), Bé tr−ëng Giao th«ng vËn t¶i (1972), Chñ nhiÖm Tæng côc Kü thuËt (1974). N¨m 1975, §inh §øc ThiÖn ®−îc cö lµ ®¹i diÖn Qu©n uû Trung −¬ng vµ Bé Tæng t− lÖnh, Phã t− lÖnh chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh. Sau n¨m 1975, «ng ®−îc cö lµm Phã Chñ nhiÖm ñy ban kÕ ho¹ch Nhµ n−íc, Bé tr−ëng phô tr¸ch ngµnh dÇu khÝ, Bé tr−ëng Giao th«ng vËn t¶i (1982), Thø tr−ëng Bé Quèc phßng (1982). §OãCTICèT, T«ra®« ètxvan®« (1919 - 1983): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Cuba; Tæng thèng n−íc Céng hoµ Cuba (1959 - 1976). ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o phong trµo kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n Cuba (1952 - 1958); lµ Chñ nhiÖm Héi ®ång luËt gia Cuba (1958). ¤ng ®−îc bÇu lµm BÝ th− Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Cuba (1962), lµ Uû viªn Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng tõ n¨m 1965. §ç PHñ (712 - 770): Nhµ th¬ hiÖn thùc næi tiÕng ®êi §−êng ë Trung Quèc. Th¬ §ç Phñ ®−îc mÖnh danh lµ Thi sö, cã lËp tr−êng tiÕn bé víi ng−êi lao ®éng, quan t©m ®Õn vËn n−íc. LÞch sö v¨n häc Trung Quèc gäi «ng lµ thi sÜ vÜ ®¹i vµ lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ kiÖt xuÊt ®êi §−êng. §ê G¤N, S¸cl¬ (1890 - 1970): Nhµ ho¹t ®éng qu©n sù vµ chÝnh trÞ Ph¸p. N¨m 1912, tèt nghiÖp Tr−êng Qu©n sù Xanh Xya, tham gia ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt. Trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, «ng ®−îc phong cÊp t−íng. Th¸ng 6-1940, khi §øc chiÕm ®ãng Ph¸p, «ng thµnh lËp tæ chøc kh¸ng chiÕn chèng ph¸t xÝt §øc ë Lu©n §«n

724 hå chÝ minh toµn tËp vµ l·nh ®¹o ñy ban toµn quèc chØ huy c¸c lùc l−îng vò trang Ph¸p chèng §øc. Tõ th¸ng 8-1944 ®Õn th¸ng 1-1946, lµ Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi Ph¸p. N¨m 1947, thµnh lËp §¶ng TËp hîp Nh©n d©n Ph¸p, chñ tr−¬ng phôc håi quyÒn cai trÞ cña ®Õ quèc Ph¸p ë c¸c thuéc ®Þa cò, bao gåm c¶ §«ng D−¬ng. Sau cuéc chiÕn tranh ë §«ng D−¬ng (1954) vµ Angiªri (1958), «ng chñ tr−¬ng vµ thùc hiÖn viÖc trao tr¶ ®éc lËp cho mét sè n−íc ch©u Phi; n¨m 1959, ®−îc bÇu lµm Tæng thèng vµ tiÕp tôc tróng cö vµo n¨m 1965; theo ®uæi ®−êng lèi ®éc lËp cña n−íc Ph¸p trong c¸c vÊn ®Ò chÝnh yÕu víi c¸c n−íc ¢u - Mü. ¤ng tõ chøc Tæng thèng n¨m 1969. G G¨ng®i, In®ira (1917 - 1984): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ên §é, con g¸i cña G. Nªru. N¨m 1938, bµ gia nhËp §¶ng Quèc ®¹i vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng næi tiÕng trong phong trµo ®ßi ®éc lËp cho Ên §é, ®−îc bÇu lµm Chñ tÞch §¶ng (1960), nh−ng kh«ng tham gia chÝnh quyÒn. Sau khi G. Nªru qua ®êi (1964), I. G¨ng®i b¾t ®Çu tham gia chÝnh tr−êng, ®−îc bæ nhiÖm lµm Bé tr−ëng Th«ng tin vµ Ph¸t thanh. N¨m 1966, I. G¨ng®i ®−îc bÇu lµm n÷ Thñ t−íng ®Çu tiªn cña Ên §é vµ ®¶m nhiÖm c−¬ng vÞ nµy hai lÇn (1966 - 1967 vµ 1980 - 1984). N¨m 1984, bµ bÞ nh÷ng kÎ ®ßi ly khai s¸t h¹i. GIA LONG (1762 - 1820): Tªn thËt lµ NguyÔn Phóc ¸nh, th−êng ®−îc gäi lµ NguyÔn ¸nh, ®¹i diÖn cña thÕ lùc ®Þa chñ phong kiÕn ®· bÞ phong trµo T©y S¬n lËt ®æ. §Ó chèng l¹i T©y S¬n, kh«i phôc chÕ ®é phong kiÕn, NguyÔn ¸nh ®· cÇu cøu qu©n x©m l−îc Xiªm (1784); ñng hé qu©n x©m l−îc Thanh; c©u kÕt víi t− b¶n Ph¸p vµ ký víi Ph¸p b¶n hiÖp −íc n¨m 1787. B¶n hiÖp −íc gåm 10 kho¶n, néi dung chñ yÕu lµ: nh−îng h¼n cho Ph¸p ®¶o C«n L«n, cöa biÓn Héi An vµ cam kÕt ®Ó cho t− b¶n Ph¸p n¾m ®éc quyÒn bu«n b¸n trªn c¶ n−íc, cung cÊp binh lÝnh vµ l−¬ng thùc cho Ph¸p khi cã chiÕn tranh; ChÝnh phñ Ph¸p nhËn gióp NguyÔn ¸nh 4 tµu chiÕn vµ mét ®éi qu©n chèng l¹i phong trµo T©y S¬n.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 725 Sau khi ®µn ¸p ®−îc phong trµo T©y S¬n (1802), NguyÔn ¸nh lªn ng«i, hiÖu lµ Gia Long, më ®Çu nhµ NguyÔn, triÒu ®¹i phong kiÕn cuèi cïng ë ViÖt Nam. GI¤NX¥N, Lin®¬n (1908 - 1973): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü; nghÞ sÜ H¹ nghÞ viÖn (1939) vµ Th−îng nghÞ viÖn (1948); thñ lÜnh §¶ng D©n chñ (1953 - 1960); Phã Tæng thèng n−íc Mü (1961 - 1963); Tæng thèng n−íc Mü (1963 - 1968). L.Gi«nx¬n lµ ng−êi chñ tr−¬ng tiÕn hµnh chiÕn l−îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”, tiÕp ®ã lµ chiÕn l−îc “ChiÕn tranh côc bé” ë miÒn Nam ViÖt Nam vµ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ®èi víi miÒn B¾c ViÖt Nam, nh−ng ®Òu bÞ thÊt b¹i. Th¸ng 11-1968, L.Gi«nx¬n buéc ph¶i tuyªn bè chÊm døt kh«ng ®iÒu kiÖn cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c ViÖt Nam. Do thÊt b¹i nÆng nÒ trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam, L.Gi«nx¬n tuyªn bè rót lui kh«ng tranh cö Tæng thèng Mü nhiÖm kú thø hai. Th¸ng 1-1969, Gi«nx¬n vÒ sinh sèng ë bang TÕchd¸t. H HAI Bµ TR¦NG (Tr−ng Tr¾c, Tr−ng NhÞ): L·nh tô cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n ta chèng l¹i ¸ch ®« hé cña phong kiÕn Trung Quèc (40 - 43). Phong trµo ®−îc nh©n d©n kh¾p n¬i h−ëng øng. ChØ trong mét thêi gian ng¾n, 65 huyÖn thµnh, tøc lµ toµn bé n−íc ta håi ®ã, ®· ®−îc gi¶i phãng. Sau khi giµnh ®−îc ®éc lËp, Tr−ng Tr¾c ®−îc suy t«n lµm vua (Tr−ng V−¬ng), ®ãng ®« ë Mª Linh (nay thuéc huyÖn Mª Linh, Hµ Néi). Sau hai n¨m, nhµ H¸n ®em qu©n x©m l−îc n−íc ta. D−íi sù l·nh ®¹o cña Hai Bµ Tr−ng, nh©n d©n ta ®· chiÕn ®Êu rÊt anh dòng. Hai Bµ Tr−ng ®· hy sinh trong trËn chiÕn ®Êu ë cöa s«ng H¸t n¨m 43. Khëi nghÜa cña Hai Bµ Tr−ng - cuéc khëi nghÜa chèng qu©n x©m l−îc ®Çu tiªn ë n−íc ta, ®· ®Ó l¹i mét trang sö vÎ vang trong cuéc ®Êu tranh chèng x©m l−îc giµnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc. hariman, Uyliam Av¬ren (1891 - 1986): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, ngo¹i giao Mü; §¹i sø Mü t¹i Liªn X« (1943 - 1946) vµ t¹i Anh (1946);

726 hå chÝ minh toµn tËp Bé tr−ëng Th−¬ng m¹i (1946 - 1948); Thèng ®èc bang Niu Oãc (1955 - 1958); §¹i sø l−u ®éng cña ChÝnh phñ Mü (1961 vµ 1965); Trî lý Bé tr−ëng Ngo¹i giao Mü phô tr¸ch khu vùc ViÔn §«ng (1961 - 1963), sau ®ã lµ quan chøc cao cÊp cña Bé Ngo¹i giao Mü (1963 - 1965). N¨m 1968, U.A.Hariman ®−îc cö lµm Tr−ëng ph¸i ®oµn Mü t¹i Héi nghÞ Pari. hakin, P«n §«nan (1904 - 1984): §¹i t−íng Mü; Phã Tham m−u tr−ëng tËp ®oµn qu©n sè 3 trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai; T− lÖnh ®Çu tiªn cña Bé ChØ huy qu©n sù Mü t¹i ViÖt Nam (MACV) (1962 - 1964). Do thÊt b¹i cña Mü trong chiÕn l−îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” ë miÒn Nam ViÖt Nam, P.D.Hakin bÞ triÖu håi. h¨mphr©y, H. (1911 - 1978): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, Phã Tæng thèng Mü (1965 - 1969); ThÞ tr−ëng thµnh phè Minªap«lÝt, bang Minªs«ta (1945 - 1949); Th−îng nghÞ sÜ bang Minªs«ta (1948 - 1964), ng−êi phô tr¸ch tæ chøc chñ yÕu cña c¸c nghÞ sÜ thuéc §¶ng D©n chñ (1961 - 1964). N¨m 1968, trong cuéc bÇu cö Tæng thèng Mü, H.H¨mphr©y lµ øng cö viªn cña §¶ng D©n chñ, nh−ng bÞ thÊt b¹i tr−íc R.NÝchx¬n - øng cö viªn cña §¶ng Céng hoµ. H©uv¬, H«bíc Cl¸ch (1874 - 1964): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, Tæng thèng Mü (1929 - 1933). ¤ng tõng lµ mét kü s− má næi tiÕng giµu cã; Bé tr−ëng Th−¬ng m¹i d−íi thêi hai Tæng thèng O.H¸c®ing vµ C.CunlÝt. Khi trë thµnh Tæng thèng Mü, «ng tÆng toµn bé tiÒn l−¬ng cho ho¹t ®éng tõ thiÖn. Trong nhiÖm kú cña H.C.H©uv¬, n−íc Mü x¶y ra khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng vµ lan ra toµn thÕ giíi. Dï ®· cè g¾ng t×m biÖn ph¸p gi¶i quyÕt khñng ho¶ng, nh−ng mäi nç lùc cña chÝnh quyÒn H.C.H©uv¬ ®Òu thÊt b¹i. HÝTLE, A®«npho (1889 - 1945): Ng−êi cÇm ®Çu §¶ng Quèc x· (®¶ng ph¸t xÝt) §øc, Quèc tr−ëng, Tæng T− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang n−íc §øc ph¸t xÝt. N¨m 1920, A. HÝtle lËp ra §¶ng Quèc x·; tõ n¨m 1933, lªn cÇm quyÒn vµ thiÕt lËp chÕ ®é ®éc tµi ph¸t xÝt. N¨m 1939, lµ mét trong nh÷ng thñ ph¹m chÝnh g©y ra cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai,

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 727 nh−ng bÞ thÊt b¹i. Khi Hång qu©n Liªn X« ®¸nh chiÕm BÐclin, HÝtle ®· tù s¸t (1945). hoµng minh gi¸m (1904 - 1995): TrÝ thøc yªu n−íc vµ c¸ch m¹ng, quª ë x· §«ng Ng¹c, huyÖn Tõ Liªm, Hµ Néi. ¤ng tèt nghiÖp Tr−êng Cao ®¼ng S− ph¹m §«ng D−¬ng, sau ®ã d¹y häc ë Phn«m Pªnh (Campuchia), Sµi Gßn, Hµ Néi vµ viÕt nhiÒu bµi cho c¸c b¸o yªu n−íc xuÊt b¶n b»ng tiÕng Ph¸p nh− La Cloche fÐlÐe, L’Annam. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, «ng ®−îc ChÝnh phñ ta cö gi÷ nhiÒu chøc vô quan träng: §æng lý V¨n phßng Bé Néi vô, Thø tr−ëng Bé Néi vô, Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao, Bé tr−ëng Bé V¨n ho¸, Phã Tæng Th− ký Trung −¬ng §¶ng X· héi ViÖt Nam. ¤ng ®· tham gia mét sè cuéc gÆp gì ViÖt - Ph¸p trong nh÷ng n¨m 1945 - 1946. Hoµng quèc viÖt (1905 - 1992): Tªn thËt lµ H¹ B¸ Cang, quª ë §¸p CÇu, Vâ Giµng, B¾c Ninh, tham gia c¸ch m¹ng tõ n¨m 1925 vµ gia nhËp Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn n¨m 1928. N¨m 1930, «ng lµ Uû viªn Ban ChÊp ñy Trung −¬ng l©m thêi cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng; n¨m 1937, lµ Th−êng vô Xø ñy B¾c Kú; tõ th¸ng 5-1941, lµ Uû viªn Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng; tõ n¨m 1951 ®Õn n¨m 1957, lµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam, Chñ tÞch Tæng C«ng ®oµn ViÖt Nam. N¨m 1960, «ng lµ ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng, ViÖn tr−ëng ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Chñ tÞch Uû ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam; n¨m 1976, ®−îc bÇu l¹i vµo Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng; tõ n¨m 1977, lµ Chñ tÞch §oµn Chñ tÞch Uû ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam; n¨m 1983, lµ Chñ tÞch danh dù cña Uû ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. HOµNG V¡N THô (1909 - 1944): Ng−êi d©n téc Tµy, quª ë huyÖn V¨n Uyªn (nay lµ huyÖn V¨n L·ng), tØnh L¹ng S¬n; tham gia c¸ch m¹ng tõ n¨m 1926. Sau ®ã, «ng sang Trung Quèc, gia nhËp qu©n ®éi B¾c ph¹t, ®−îc phong Trung uý. N¨m 1932, «ng lµm ë Së Tu giíi (söa ch÷a vò khÝ) Long Ch©u. T¹i ®©y, «ng b¾t liªn l¹c ®−îc víi Lª Hång Phong råi trë thµnh ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng tõ n¨m 1933.

728 hå chÝ minh toµn tËp N¨m 1935, dù §¹i héi §¶ng lÇn thø I t¹i Ma Cao (Trung Quèc); sau ®ã «ng vÒ n−íc, ho¹t ®éng t¹i ViÖt B¾c, lµm chñ bót b¸o Tranh ®Êu - c¬ quan ng«n luËn cña MÆt trËn ph¶n ®Õ ViÖt B¾c, viÕt b¸o Lao ®éng, l·nh ®¹o phong trµo MÆt trËn d©n chñ ë ViÖt B¾c. Khi Xø uû B¾c Kú ®−îc lËp l¹i, «ng ®−îc bæ sung vµo Xø uû råi vµo Th−êng vô Xø uû B¾c Kú; khi L−¬ng Kh¸nh ThiÖn bÞ b¾t, ®−îc cö lµm BÝ th− Xø uû (kho¶ng n¨m 1939). N¨m 1940, ®−îc cö vµo Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng vµ t¹i Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø b¶y (th¸ng 4-1940), «ng ®−îc cö vµo Ban Th−êng vô Trung −¬ng. §Çu n¨m 1941, ®−îc Trung −¬ng §¶ng cö ®i ch¾p nèi liªn l¹c víi Quèc tÕ Céng s¶n vµ bé phËn H¶i ngo¹i cña §¶ng. Th¸ng 1-1941, gÆp NguyÔn ¸i Quèc ë T©n Kh− (Qu¶ng T©y, Trung Quèc). Sau Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø t¸m (th¸ng 5-1941), «ng phô tr¸ch c«ng t¸c binh vËn, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp b¸o Cê gi¶i phãng. Th¸ng 8-1943, «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ bÞ giÕt h¹i ngµy 24-5-1944 t¹i T©n Mai (Hµ Néi). HOµNG S¢M (1915 - 1969): Tªn thËt lµ TrÇn V¨n Kú, ThiÕu t−íng Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, quª tØnh Qu¶ng B×nh; tham gia c¸ch m¹ng lóc cßn trÎ; n¨m 1942, lµ TØnh uû viªn tØnh B¾c K¹n; n¨m 1944, lµ Trung ®éi tr−ëng vµ sau ®ã lµ §¹i ®éi tr−ëng ViÖt Nam Tuyªn truyÒn Gi¶i phãng qu©n. ¤ng cßn ®−îc cö gi÷ nhiÒu chøc vô trong qu©n ®éi: Uû viªn Qu©n uû Héi, phô tr¸ch Qu©n khu 2 (1945); ChØ huy tr−ëng Qu©n khu 3 (1948); Phã Chñ tÞch ñy ban Qu©n chÝnh H¶i Phßng (1955). Tõ n¨m 1955 ®Õn n¨m 1969, «ng lµm T− lÖnh nhiÒu qu©n khu. HOãCTI, N. (1868 - 1957): Thuû s− ®« ®èc, Bé tr−ëng ChiÕn tranh trong chÝnh quyÒn Bªlacun ë Hunggari. N¨m 1920, N. Hoãcti lµ ng−êi ®øng ®Çu Nhµ n−íc ®éc tµi th©n ph¸t xÝt ë Hunggari. Th¸ng 12-1944, ®−îc sù gióp ®ì cña qu©n ®éi Liªn X« cïng víi viÖc gi¶i phãng Hunggari khái sù chiÕm ®ãng cña ph¸t xÝt §øc, nh©n d©n Hunggari ®· lËt ®æ chÕ ®é ®éc tµi cña N. Hoãcti.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 729 hètgia, ¨ngve (1908 - 1985): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña §¶ng vµ Nhµ n−íc Anbani. ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi tÝch cùc ho¹t ®éng cho viÖc thµnh lËp §¶ng Céng s¶n Anbani (tõ n¨m 1948 ®æi tªn thµnh §¶ng Lao ®éng Anbani) vµ tham gia phong trµo gi¶i phãng d©n téc chèng sù chiÕm ®ãng cña ph¸t xÝt Italia, bÞ toµ ¸n ph¸t xÝt kÕt ¸n tö h×nh v¾ng mÆt; lµ §¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Anbani råi Uû viªn Trung −¬ng §¶ng tõ n¨m 1941. Khi n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Anbani ra ®êi, «ng liªn tôc ®−îc cö gi÷ nh÷ng chøc vô quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc: Bé tr−ëng Ngo¹i giao (1946 - 1952), Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng (1946 - 1954), Tæng BÝ th− §¶ng Céng s¶n Anbani (1948) vµ BÝ th− thø nhÊt §¶ng Lao ®éng Anbani (1948 - 1985). Tõ n¨m 1957, Hètgia lµ Tæng t− lÖnh lùc l−îng vò trang vµ Chñ tÞch Héi ®ång Quèc phßng Anbani. K Kenn¬®I, Gi«n Phit¬ghenran (1917 - 1963): Tæng thèng thø 35 cña n−íc Mü (1961 - 1963), ng−êi cña §¶ng D©n chñ. Trong nhiÖm kú Tæng thèng, «ng ®· thùc hiÖn mét sè c¶i c¸ch x· héi, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn theo h−íng më cöa víi ThÞ tr−êng chung ch©u ¢u (E.E.C). Chñ tr−¬ng cñng cè c¸c khèi qu©n sù vµ lùc l−îng vò trang Hoa Kú. N¨m 1961, trªn c¬ së chiÕn l−îc “ph¶n øng linh ho¹t”, Kenn¬®i ®· triÓn khai “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” ë miÒn Nam ViÖt Nam, dïng lùc l−îng qu©n ngôy céng víi vò khÝ, ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i cña Mü vµ do Mü chØ huy, nh−ng ®· bÞ ph¸ s¶n (1964). N¨m 1963, Kenn¬®i bÞ ¸m s¸t ë thµnh phè §al¸t (Dallas), thuéc bang TÕchd¸t (Texas) Hoa Kú. L LA V¡N CÇU: Ng−êi d©n téc Tµy, quª tØnh Cao B»ng. Trong khi «m béc ph¸ lao vµo ®¸nh ®ån ®Þch trong chiÕn dÞch Biªn giíi (1950), La V¨n CÇu ®· dòng c¶m nhê ®ång ®éi chÆt c¸nh tay bÞ th−¬ng ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô, ®−îc tuyªn d−¬ng danh hiÖu Anh hïng

730 hå chÝ minh toµn tËp Lùc l−îng vò trang nh©n d©n, l¸ cê ®Çu trong phong trµo thi ®ua giÕt giÆc lËp c«ng (1952). L£ DUÈN (1907 - 1986): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ; sinh t¹i lµng HËu Kiªn, x· TriÖu Thµnh, huyÖn TriÖu Phong, tØnh Qu¶ng TrÞ; tham gia T©n ViÖt C¸ch m¹ng §¶ng vµ Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn nh÷ng n¨m 1928 - 1929; n¨m 1930, trë thµnh mét trong nh÷ng ®¶ng viªn líp ®Çu tiªn cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng; nh÷ng n¨m 1931 - 1936, bÞ thùc d©n Ph¸p giam cÇm t¹i c¸c nhµ tï Háa Lß, S¬n La, C«n §¶o. N¨m 1937, «ng lµ BÝ th− Xø ñy Trung Kú; ñy viªn Ban Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng (1939). N¨m 1940, «ng bÞ ®Þch b¾t vµ ®µy ra C«n §¶o lÇn thø hai. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 thµnh c«ng, «ng ®−îc §¶ng vµ ChÝnh phñ ®ãn vÒ ®Êt liÒn, tham gia cuéc kh¸ng chiÕn ë Nam Bé. N¨m 1946, phô tr¸ch Xø ñy Nam Bé; ®−îc bÇu lµ BÝ th− Xø ñy Nam Bé (1947), sau ®ã lµ BÝ th− Trung −¬ng Côc miÒn Nam. N¨m 1951, «ng ®−îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng vµ Bé ChÝnh trÞ. T¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø III (9-1960), «ng ®−îc bÇu lµm BÝ th− thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam; BÝ th− Qu©n uû Trung −¬ng. T¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø IV (1976) vµ lÇn thø V (1982), «ng tiÕp tôc ®−îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng vµ ®−îc cö vµo Bé ChÝnh trÞ, göi chøc Tæng BÝ th−. ¤ng lµ ®¹i biÓu Quèc héi tõ khãa II ®Õn khãa VII. Lª DuÈn lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm lý luËn vÒ c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Lª ®øc thä (1911 - 1990): Tªn thËt lµ Phan §×nh Kh¶i; sinh t¹i tØnh Nam §Þnh; n¨m 1929, ®−îc kÕt n¹p vµo §«ng D−¬ng §¶ng Céng s¶n; tõ n¨m 1930, bÞ ®Þch b¾t vµ giam cÇm t¹i c¸c nhµ tï ë Nam §Þnh, Ho¶ Lß, S¬n La, C«n §¶o. ¤ng tham gia MÆt trËn ViÖt Minh n¨m 1941. N¨m 1944, «ng lµ ñy viªn Trung −¬ng §¶ng. N¨m 1948, «ng ®−îc cö vµo Nam Bé lµm Phã BÝ th− Xø uû kiªm Tr−ëng Ban Tæ chøc Xø uû; tõ n¨m 1951, lµ ñy viªn Trung −¬ng §¶ng, Phã BÝ th− Trung −¬ng Côc miÒn Nam; ñy viªn Bé ChÝnh trÞ (1956); Tr−ëng Ban Tæ chøc Trung −¬ng (1960); Cè vÊn ®Æc biÖt ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ t¹i Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam; th¸ng 4-1975, lµ ®¹i diÖn Bé ChÝnh trÞ trong chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh; tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1990, lµ Cè vÊn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 731 L£ HåNG PHONG (1902 - 1942): Tªn thËt lµ Lª Huy Do·n, quª ë huyÖn H−ng Nguyªn, tØnh NghÖ An. N¨m 1924, Lª Hång Phong tham gia T©m t©m x· - mét tæ chøc c¸ch m¹ng cña thanh niªn ViÖt Nam yªu n−íc ë Trung Quèc; n¨m 1925, gia nhËp Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn; n¨m 1926, ®−îc cö sang Liªn X« häc Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng; n¨m 1934, phô tr¸ch Ban L·nh ®¹o cña §¶ng ë n−íc ngoµi; n¨m 1935, lµ Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu cña §¶ng ta tham dù §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n vµ ®−îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n. T¹i §¹i héi lÇn thø I cña §¶ng (th¸ng 3-1935), «ng ®−îc bÇu lµm Tæng BÝ th−; th¸ng 7-1936, chñ tr× Héi nghÞ Trung −¬ng §¶ng häp ë Th−îng H¶i (Trung Quèc), ®Ò ra chñ tr−¬ng chuyÓn h−íng chØ ®¹o chiÕn l−îc cña §¶ng, më ®Çu thêi kú MÆt trËn d©n chñ (1936 - 1939); bÞ ®Þch b¾t ë Sµi Gßn (1940); tõ trÇn t¹i Nhµ tï C«n §¶o th¸ng 9-1942. L£NIN, Vla®imia IlÝch (1870 - 1924): L·nh tô thiªn tµi cña giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng toµn thÕ giíi, ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng Céng s¶n Liªn X« vµ Nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trong lÞch sö loµi ng−êi, «ng còng lµ ng−êi s¸ng lËp ra Quèc tÕ Céng s¶n. KÕ tôc sù nghiÖp cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen, V.I.Lªnin ®· ®Êu tranh kiªn quyÕt ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa M¸c, chèng l¹i mäi sù xuyªn t¹c cña bän c¬ héi chñ nghÜa vµ ph¸t triÓn thiªn tµi c¶ ba bé phËn hîp thµnh chñ nghÜa M¸c (triÕt häc m¸cxÝt, kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸cxÝt vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc), gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸ch m¹ng v« s¶n trong thêi ®¹i ®Õ quèc chñ nghÜa. V.I.Lªnin ®Æc biÖt quan t©m vµ ®· ®−a ra nhiÒu luËn ®iÓm quan träng vÒ phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc ë c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc. Trong b¶n S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa ®−îc tr×nh bµy t¹i §¹i héi lÇn thø II cña Quèc tÕ Céng s¶n (1920), V.I.Lªnin ®· nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Lª Thanh NghÞ (1911 - 1989): Tªn thËt lµ NguyÔn Kh¾c X−íng; quª ë tØnh H¶i D−¬ng; gia nhËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam n¨m 1930.

732 hå chÝ minh toµn tËp Th¸ng 5-1930, «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t, kÕt ¸n tï chung th©n ®µy ra C«n §¶o; n¨m 1936, ra tï trë vÒ ho¹t ®éng ë Hµ Néi, H¶i D−¬ng; n¨m 1940, bÞ b¾t lÇn thø hai, bÞ ®µy t¹i nhµ tï S¬n La; ®Çu n¨m 1945, ra tï trë vÒ Hµ Néi, ®−îc chØ ®Þnh vµo Xø ñy B¾c Kú. Th¸ng 8-1945, «ng lµ ñy viªn phô tr¸ch miÒn Duyªn h¶i, Th−êng vô Xø ñy (1946); Ch¸nh V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng (cuèi n¨m 1948); ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (1951 - 1986); Uû viªn Bé ChÝnh trÞ (1956 - 1982); Th−êng trùc Ban BÝ th− (1980 - 1982); Chñ nhiÖm ñy ban KiÕn thiÕt c¬ b¶n Nhµ n−íc. Trong nh÷ng n¨m 1974 - 1980, «ng lµ Phã Thñ t−íng ChÝnh phñ kiªm Chñ nhiÖm ñy ban KÕ ho¹ch Nhµ n−íc, Phã Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n−íc (1981). Tõ n¨m 1982 ®Õn n¨m 1986, «ng lµ Phã Chñ tÞch kiªm Tæng Th− ký Héi ®ång Nhµ n−íc. §¹i biÓu Quèc héi tõ kho¸ II ®Õn kho¸ VII. Lª v¨n l−¬ng (1912 - 1995): Tªn thËt lµ NguyÔn C«ng MiÒu, quª ë x· NghÜa Trô, huyÖn V¨n Giang, tØnh H−ng Yªn. N¨m 1927, «ng gia nhËp Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn; ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng th¸ng 1-1930; th¸ng 3-1931, bÞ ®Þch b¾t giam ë Kh¸m Lín Sµi Gßn vµ bÞ kÕt ¸n tö h×nh; sau gi¶m xuèng chung th©n khæ sai, ®µy ®i C«n §¶o; n¨m 1945, ®−îc c¸ch m¹ng ®ãn vÒ Nam Bé. Th¸ng 10-1945, «ng ®−îc cö lµm ñy viªn dù khuyÕt Xø uû Nam Bé; n¨m 1947, ®−îc chØ ®Þnh lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng; n¨m 1948, lµm Tr−ëng Ban Tæ chøc Trung −¬ng; n¨m 1951, lµ Uû viªn dù khuyÕt Bé ChÝnh trÞ, sau ®ã lµ Uû viªn chÝnh thøc Bé ChÝnh trÞ, BÝ th− Trung −¬ng §¶ng phô tr¸ch c«ng t¸c tæ chøc. ¤ng cßn lµ BÝ th− Khu ñy T¶ ng¹n (th¸ng 11-1956), Phã Tr−ëng Ban Tæ chøc Trung −¬ng (1957), Ch¸nh V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng (®Çu n¨m 1959). Tõ n¨m 1960, «ng lµ ñy viªn Trung −¬ng, BÝ th− Trung −¬ng §¶ng kiªm Tr−ëng Ban Tæ chøc Trung −¬ng; tõ n¨m 1976 ®Õn n¨m 1986, lµ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, BÝ th− Thµnh ñy Hµ Néi. ¤ng lµ ®¹i biÓu Quèc héi khãa VI vµ VII. LINC¤N, Abraham (1809 - 1865): Tæng thèng thø 16 cña Hoa Kú (1961 - 1865). A.Linc«n lµ ®¹i biÓu cña c¸c nhãm t− s¶n c¸c bang

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 733 miÒn B¾c, chñ tr−¬ng chèng l¹i viÖc duy tr× chÕ ®é n« lÖ, më réng quyÒn d©n chñ cho c«ng d©n. Trong cuéc néi chiÕn (1862 - 1865), A.Linc«n ®· thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p c¸ch m¹ng triÖt ®Ó vµ giµnh th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh chèng bän chñ n« ë miÒn Nam. Ngµy 14-4-1865, trong mét buæi d¹ héi long träng t¹i Thñ ®« Oasinht¬n, A.Linc«n bÞ mét diÔn viªn kÞch ¸m s¸t. Lèt, Henri Cabèt (1902 - 1985): Nhµ ho¹t ®éng ngo¹i giao Mü, H¹ nghÞ sÜ (1931), Th−îng nghÞ sÜ (1937 - 1944 vµ 1947 - 1953), §¹i sø Mü t¹i Liªn hîp quèc (1953 - 1960), §¹i sø Mü t¹i Sµi Gßn (1963 - 1964 vµ 1965 - 1967), §¹i sø l−u ®éng (1967 - 1968), §¹i sø Mü t¹i Céng hoµ Liªn bang §øc (1968 - 1969), Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu Mü t¹i Héi nghÞ Pari vÒ ViÖt Nam (1969), ®¹i diÖn cña Mü t¹i Vatic¨ng (1970 - 1977). Lý Tù TRäNG (1914 - 1931): Tªn thËt lµ Lª V¨n Träng, con mét gia ®×nh c¸ch m¹ng, quª tØnh Hµ TÜnh, lµ mét trong t¸m thiÕu niªn ViÖt Nam ®−îc NguyÔn ¸i Quèc huÊn luyÖn chÝnh trÞ t¹i Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) trong nh÷ng n¨m 1926 - 1927. N¨m 1928, Lý Tù Träng ®−îc kÕt n¹p vµo Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng Thanh niªn. N¨m 1929, ®−îc cö vÒ n−íc lµm liªn l¹c cho nhãm c¸n bé vËn ®éng thµnh lËp §oµn Thanh niªn céng s¶n. N¨m 1931, t¹i cuéc mÝt tinh kû niÖm cuéc khëi nghÜa Yªn B¸i, tæ chøc t¹i Sµi Gßn, Lý Tù Träng ®· b¾n chÕt tªn mËt th¸m ®Ó b¶o vÖ ng−êi diÔn thuyÕt, bÞ ®Þch b¾t vµ kÕt ¸n tö h×nh cuèi n¨m 1931. M M¸C, C¸c (1818 - 1883): L·nh tô thiªn tµi, nhµ t− t−ëng vÜ ®¹i cña giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi, ng−êi cïng Ph.¡ngghen s¸ng lËp nÒn triÕt häc míi - triÕt häc duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, kinh tÕ chÝnh trÞ häc vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc. Ba bé phËn nµy cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, cÊu thµnh häc thuyÕt M¸c, trë thµnh hÖ t− t−ëng, thÕ giíi quan, lý luËn vÒ chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc ®Êu tranh xãa bá chñ nghÜa t− b¶n, x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n.

734 hå chÝ minh toµn tËp C.M¸c kh«ng chØ lµ nhµ lý luËn thiªn tµi mµ tr−íc hÕt C.M¸c lµ nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i. N¨m 1847, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen tham gia s¸ng lËp Liªn ®oµn nh÷ng ng−êi céng s¶n. N¨m 1864, C.M¸c s¸ng lËp vµ lµ linh hån cña Quèc tÕ I. C.M¸c ®· ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi mäi thø chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ trong phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. Ng−êi ®· hiÕn d©ng c¶ ®êi m×nh cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ loµi ng−êi. M¹c ®Ünh chi (1272 - 1346): Tªn ch÷ lµ TiÕt Phu, quª huyÖn ChÝ Linh, tØnh H¶i D−¬ng. ¤ng næi tiÕng lµ ng−êi th«ng minh, häc giái, tµi ®èi ®¸p. T−¬ng truyÒn, n¨m 1304, «ng ®i thi, nh−ng do ng−êi xÊu nªn bÞ ®¸nh tr−ît. M¹c §Ünh Chi liÒn lµm bµi th¬ Ngäc t×nh liªn phó (Sen trong giÕng ngäc) vµ ®−îc vua TrÇn Anh T«ng gäi ®Õn trùc tiÕp diÔn gi¶i. Vua rÊt khen ngîi, cho ®ç Tr¹ng nguyªn vµ cö ®i sø n−íc Nguyªn (Trung Quèc). Víi vai trß sø thÇn, «ng lu«n gi÷ v÷ng vÞ thÕ vua TrÇn vµ n−íc Nam. Khi c«ng chóa n−íc Nguyªn chÕt, «ng lµm bµi th¬ viÕng, vua Nguyªn rÊt c¶m phôc, phong lµ L−ìng quèc Tr¹ng nguyªn. Trong thêi gian lµm sø thÇn, «ng cßn giao tiÕp víi sø thÇn - Tr¹ng nguyªn n−íc Cao Ly (TriÒu Tiªn), gãp phÇn më réng quan hÖ bang giao gi÷a n−íc ta víi Cao Ly thêi ®ã. M¾C NAMARA, R«bíc (1916 - 2009): Chñ tÞch C«ng ty m¸y Pho (1960); Bé tr−ëng Bé Quèc phßng Mü (1961 - 1968). M¾c Namara lµ ng−êi tÝch cùc thùc hiÖn c¸c chiÕn l−îc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”, “ChiÕn tranh côc bé” ë miÒn Nam vµ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i ®èi víi miÒn B¾c ViÖt Nam. Th¸ng 3-1968, M¾c Namara bÞ b·i chøc, sau ®ã lµm Chñ tÞch Ng©n hµng thÕ giíi. mÑ suèt (1906 - 1968): Tªn thËt lµ NguyÔn ThÞ Suèt, mÑ ViÖt Nam anh hïng, quª tØnh Qu¶ng B×nh. Trong nh÷ng n¨m ®Õ quèc Mü leo thang nÐm bom, b¾n ph¸ miÒn B¾c, mÑ Suèt ®· dòng c¶m chÌo ®ß chuyªn chë bé ®éi, hµng ho¸, vò khÝ qua s«ng NhËt LÖ. N¨m 1968, mÑ Suèt hy sinh khi ®ang chë bé ®éi qua s«ng. Menxphin, M. (1903 - 2001): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, ngo¹i giao Mü; l·nh ®¹o phe ®a sè t¹i Th−îng viÖn Mü (1961 - 1977), §¹i sø Mü t¹i NhËt B¶n (1977 - 1988).