หนังสือบัณฑิตธรรม

ในอินเดยี ชนเผา่ ผิวด�ำ ดราวเิ ดย่ี น ยังอยู่แทบทั่วประเทศอินเดีย แต่สมัยนัน้ ทว่ั เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ เอเซยี น มีมนุษย์อยแู่ ลว้ เพราะนอกจากพวกอารยธรรมบ้านเชยี ง ผสู้ ร้าง วัฒนธรรมโลหะบรอนซ์ (Bronge) ท�ำหม้อ ทอผ้า พมิ พผ์ า้ ได้ พิมพ์ผ้าเปน็ ลวดลายไดด้ ้วย ตอนกลางสยามมารว่ ม ๗,๐๐๐ ปกี อ่ นอียิปต์ ส่วนทวั่ มหาสมุทรแปซิฟิกทแี่ ต่กอ่ นไมเ่ คยมคี น ก็เกิดมีคนอพยพจากปลายเอเชียอาคเนย์ นิวกิเนียไปอยู่ประจำ� ท่ัวไปหมด จนถึงนิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย คนออสเตรเลียเดิมผิวด�ำ คืออพยพเดินจากแถวเมืองไทยลงไปอยู่นั่น (สมัยน้ัน สามารถเดนิ เท้าถึงกนั ได้ สมัยตัง้ ๓-๔ หม่นื ปีมาแลว้ ) สว่ นทางอเมรกิ า เปน็ ถน่ิ อนิ เดยี นแดง ซึ่งเปน็ เผา่ มองโกลเชน่ ไทย อพยพไปจากแถวไซบีเรยี ไปอยูอ่ เมริกาสมัย ๑,๐๐๐ ปีกอ่ นคริสตกาล (กอ่ น ค.ศ.) ถึง ๓๐๐ ก่อน ค.ศ. มีการอพยพเผา่ คนครง้ั ใหญใ่ นยุโรป ในราว ๗๕๐ ปีก่อน ค.ศ. พวกเยอรมนั เดมิ (germanisch) เข้าแดน Frank เยอรมนั ฝ่ังทะเลรัสเซยี เหนือสวเี ดน ถงึ ต้นพุทธศกั ราช หรือ ๕๐๐ ปกี อ่ นครสิ ตกาล (ก่อน ค.ศ.) ชาวเยอรมนั เดมิ (germanen) ยังอยู่ที่เดิม ขณะที่พวกไซเทียน หรือศักกะ อยู่เหนือทะเลด�ำและฝั่งทะเลสาบคาสเบ้ียน (รัสเซียใต้) ขณะเดียวกับจีนที่ต้ังอาณาจักรฮั่น ตอนเหนือสุดของจีน ตรงกับสมัยของพวก เฟนเิ ชยี นตั้งเมอื งฝ่งั อัฟรกิ าเหนอื (การ์ตาช) กรีก ตงั้ ประชาธิปไตยเอเธน (ประมาณ ๕๑๐ ปี ก่อน ค.ศ.) คือต้นพุทธกาล อิหรา่ นเปอรเ์ ซียต้งั มหาอาณาจกั รทใ่ี หญท่ ่ีสุดในโลกเป็นครัง้ แรก หลังจากท�ำลายบาบิโลนไดต้ ั้งแต่ตะวนั ตกอินเดียเขา้ ไปถึงแผ่นดนิ กรีก ต้งั ศาสนาบชู าไฟ - ช่วงนนั้ ทางจีนตกอยูใ่ นสมยั ซุน - ซิว สมยั ของปรัชญารัฐต่างๆ เขา้ ด้วยกนั - ในอนิ เดยี ชมพูทวปี เป็นสมัยแคว้นมคธ - ในอเมริกา เป็นสมยั ของพวกมายา (Maya) ปารากชั ใน ค.ศ. หนึง่ ตามแผนที่ของ STrabs ชาวกรีก (ตอน ค.ศ. ศนู ย์) พวกเซลติก Celtic ท่ี รบราฆ่าฟันอยู่กับพวกเยอรมันเร่ือยๆ อยู่ทางแดนฝรั่งเศสตอนเหนือ และ Germania ตอนเหนือของเยอรมันปัจจุบันจาก ๕๐๐ ปีก่อน ค.ศ. - ถึงราว ๒๒๐ปี หลัง ค.ศ. หรือ ประมาณ ค.ศ. ๒๗๒ พวกเยอรมันเดิมก็ยังอาศัยอยู่ที่เดิมก็ยังอาศัยอยู่ที่เดิมระหว่าง ๕๐๐- ๓๐๐ ปกี อ่ น ค.ศ. พวก Celtic อพยพจาก Frank และเยอรมนั เขา้ สเปน อังกฤษ อติ าลี กรกี 349

พวกเกาะกรีกไปลิเบีย (Lybya) พวกอิตาเลียนเหนือ อิตาเลียนกลาง ในเวลาเดียวกันทาง ตะวนั ออกไกล พวกเฟนเิ ซยี นจากแดนยวิ ไปฝั่งเหนือของอัฟรกิ าพวก Illyren จากกรกี เหนือ ไปอิตาลีทั้งเหนือและใต้พวก Kiminerie ฝั่งตะวันตกเข้าทะเลด�ำเข้าเหนืออัสสิเรียใหม่- พวกยิวอพยพจาก Babylon ไปอียิปต์แล้วไปปาเลสไตน์ส่วนพวกเยอรมันเดิมก็ยังคงอยู่ ทางเหนอื ระหวา่ งแม่น�ำ้ Elb และแม่น้�ำไรน์ตอนใต้ของถิน่ เยอรมนั ในอิตาลี เกิดมหาสงคราม โรมันท่ีท�ำสงครามแผ่ไปทั่ว แต่ไม่สามารถแผ่อ�ำนาจมาทั่วเอเชียใต้ เพราะมาติดที่ มหาอาณาจกั รปาเธียน (เปอรเ์ ซยี อหิ รา่ นเดมิ ) ทก่ี ลบั ฟน้ื ตวั ขึ้นใหม่ สว่ นในอนิ เดยี เหนอื เกดิ อาณาจกั รกษุ าณตงั้ โดยชนเผา่ จากเอเชยี กลางพระเจา้ กนษิ กะ (กา นชิ กะ) จกั รพรรดแิ หง่ ชมพทู วปี นบั เปน็ องคท์ ี่ ๒ ทีส่ นบั สนนุ พุทธศาสนามหายานศาสนาพทุ ธ รุ่งโรจน์ ทก่ี รงุ กาบูล (Kabul) ปัจจุบัน (ทบี่ ายนั ) อัฟกานสิ ถานมีถำ�้ สำ� หรับพระไปอย่ภู าวนา ในถ้ำ� อยรู่ ว่ ม ๖๐๐ ปี พระพุทธศาสนาเผยแพร่จากท่ีน่นั ขา้ มทะเลทรายไปตามเส้นทางสายไหม เอเชียกลางถึงก�ำแพงเมืองจีนราวต้นแผ่นดินฮั่นในจีนราวตอนต้นของคริสต์ศักราช มีการ สร้างถ้ำ� ตนุ ฮวงบนเสน้ ทางสายไหม (สมยั ราชวงศฮ์ น่ั เร่มิ แต่ ๒๐๖ ปีก่อน ค.ศ. ถงึ ค.ศ. ๒๒๐) จนี สมัยฮ่ัน เอเชียกลาง (Central Asia) (เส้นทางสายไหม) ระหวา่ ง (ค.ศ. ๙๔-๑๐๗) สว่ น ทางอนิ เดยี เปน็ สมยั ของมคธ เมืองปาตลีบตุ ร คนั ธาระ โปละวะ (ปัลละวะ) ส่วนทางสุวรรณภูมิ จากกาญจนบุรีถึงฝั่งทะเลญวนใต้ไซ่ง่อนรวมถึงญวนกลาง ลาว เขมร เป็นสมัยอาณาจักรฟูนัน ตอนญวนกลางเป็นอาณาจักรจามปา ตอนต้นพุทธศักราช พ.ศ. ๘๐-๘๓ หรือกอ่ น ค.ศ. ๔๕๐ กอ่ นพระเยซเู กดิ ในแผนทโี่ ลกฉบับแรกของ Herodot us (๔๘๔-๔๒๔ ก่อน ค.ศ. ชาวกรีก) ปรากฏยุโรป เอเชีย อาราเบยี อินเดีย Celtic แต่ไมม่ ี Germania สมัยอาณาจักรฟูนัน ที่นครปฐม มีอาณาจักรทราวดีของมอญ ขอม เกิดฟูนัน ทางญวนใต้ ที่ไซ่งอ่ นแลว้ แผอ่ าณาจกั รออกไปคือก�ำเนิดขอมน่เี กดิ ท่ีไซ่งอ่ น ภายใน ๒๐๐ ปี ท้ังขอมกลาง ขอมตะวันออก ขอมใต้ จะเข้ามาในเขมร พอดีเจอพี่ไทยก็เลยดึงกันไปกันมา วา่ ตามรปู แผนท่นี ่าจะเป็น 350

ประเทศลังกา เหมอื น ใบโพธ์ิ ประเทศไทย เหมือน ขวาน ประเทศเขมร เหมือน แมว ประเทศลาว เหมือน เดก็ น่ังบนหวั ชา้ ง ประเทศญวน เหมือน ม้าน้�ำ คือยาวไปตามฝั่งทะเล ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ กิโล แคบๆ ยาวๆ มาโตตรงไซ่งอ่ น อาณาจักรเจนละ ต่อมาของขอม (แถวๆ โคราช) มีอ�ำนาจครองขอมได้หมดเมือง ตะก่ัวป่า (ใต้กรุงเทพฯ) ท่ีประจวบคีรีขันธ์ เป็นท่าเรือส�ำคัญระหว่างมหาสมุทร (อินเดีย- แปซิฟิก) ในชวา เป็นสมัยกลิงคะ กัตติคระ (ตามแผนที่ของปโตเลมี ค.ศ. ๑๔๐) เป็น มหาอาณาจักรศรีวชิ ยั สมยั กอ่ นนครวัดท่ีใตแ้ หลมมลายทู งั้ หมด ในองั กฤษพวก Celtic จากยุโรปลงไปอยู่ท่ีนั่นตอ่ มาเปน็ เวลส์ เกดิ ศรลี งั กา (พ.ศ. ๓๐๐ -๔๐๐) กอ่ นครสิ ตกาล โดยพวกชมพูทวปี อพยพลงไป อาหรับเจริญ ทางฝง่ั ทะเลแดง เปน็ เมืองเรือเดินทะเลโดยเรอื ใบ - ในอเมริกา ใน ค.ศ. ๑๑๕ ในส่วนอเมรกิ ากลางเปน็ ของพวกมายา (Maya) ส่วนทาง ใต้เปน็ ถิน่ ของ Nasea Tiahuanaco. - ถึงปี ค.ศ. ๒๗๒ พวกเยอรมัน Germania ยังอยู่ระหว่างแม่น�้ำ Elb แม่น้�ำไรน์ ตดิ ทะเลเหนือ จนถึงปี ค.ศ. ๕๖๕ พวก germanen (เยอรมนั เดิม) ยงั คงอยทู่ างเหนือ ติด ฝั่งทะเลเหนือตามเดิม แต่เกิดอาณาจักรเยอรมันแฟรงค์ (ในฝรั่งเศส) แองโกลแซกซัน บริเตน (อังกฤษ) Toledo (สเปน) อาณาจกั รโรมันตะวนั ออก (คอนสแตนตโิ นเปลิ ) ไบซนั ตนี (Byzantine) ในเตอรกี เกดิ อาณาจักร Sassanidian ในเปอร์เซีย อิหรา่ น สืบมาแต่ทัพกรกี ของพระเจ้าอาเล็กซานเดอร์มหาราช ทางแดนรัสเซียพวกเร่ร่อน (Awar) อพยพเร่ร่อนจาก แถบทะเลสาบแคสเปยี นเหนอื และทะเลดำ� สยู่ โุ รปทางตะวนั ตกทางเอเชยี กลางแถบทะเลทราย นอกกำ� แพงเมอื งจนี พวกเร่รอ่ น มองโกล เตอร์ก อยูต่ อนเหนือเอเชยี กลางระหวา่ งรสั เซยี -จีน 351

ในอนิ เดยี เป็นสมยั คปุ ต ทางเหนอื ปาลวะ (ปลั ละวะ) ทางใต้ แถบไทย-เขมร คือ อยุธปรุ ะ เจนละ (ขอม) จามปา (ในญวนกลาง) จนี เข้าส่สู มัยสามอาณาจกั ร (จู จิ เชน) ญี่ปุ่นสมัยยามาโมโต แหลมเกาหลีเป็นทีต่ ั้งราชอาณาจกั รเกาหลีเหนือ โททุรเิ ย และเกาหลีใต้ (เซลลา) ถึงปี ค.ศ. ๘๑๔ พวก germane เกอื บท้งั หมดยงั อยใู่ นมหาอาณาจกั รแฟรงค์ (เยอรมนั ) ที่ครองอิตาลีเกือบหมด เยอรมันตะวันตก เหนือ ใต้ ถึงฝั่งตะวันตกของแม่น�้ำไรน์ ทาง เอเชียตะวันตก สุดคืออาณาจักรไบซีนตีน (โรมันตะวันออก-เตอรกี) และมหาอาณาจักร อาหรบั อาบาซิด (จากลบิ ยา อียิปตถ์ งึ สมาเกิน (ในรสั เซยี ใต้) จดแดนธิเบตตอนเหนือ จนี = เปน็ สมยั แผ่นดนิ ถัง ในอินเดยี = มีแคว้นมคธ (ปาละ) ราชตระกุตะ ปัลละวะ ทางใตเ้ กดิ มหาอาณาจักร ธิเบตที่ขยายอิทธิพลถึง tufan บนเส้นทางสายไหมตอนเหนือในเอเชียกลาง ไทยยังอยู่ นา่ นเจ้า จามปา ยงั คงอยู่ ญวนกลาง ขอมเจนละ เกาหลี อาณาจักชลิ ลา ญี่ปนุ่ สมยั ยามาโต (เกียวโต) ทางไซบเี รยี พวกนักรบ vigur อยทู่ ่เี หนือรัสเซยี เกดิ อาณาจกั รฟนิ แลนด์ ทางยโุ รปเหนอื เกดิ มีนอร์เวย์ เดนมารก์ องั กฤษ ปกิ (สก๊อต celtic) - ไอร์แลนด์ (Celtic) แองโกลแซกซัน ในปี ค.ศ. ๕๖๕-๘๑๔ ในอเมริกา = พวกมายา โตโลนวั ตฮิ วั นาโก พอต่อมาถึงราวปี ค.ศ. ๑๒๓๐ เกิดการแบ่งแยกอาณาจักรแฟรงค์ จากแดนเยอรมนั ที่ อยู่ในความปกครองของพวกเจ้าเยอรมัน Staufer ท่ีปกครองไปจนถึงอิตาลีเหนือ อิตาลีใต้ ด้วยทำ� นองเดยี วกันกบั เจา้ ไทย แถวแควน้ ลานนา ลานช้าง ลำ� พูน ลำ� ปาง พะเยา สโุ ขทัย ในสมยั เดียวกนั ราชวงศ์ของพวกเจ้าเยอรมันเริ่มแต่เฟเดอริค วอน บูเรน Fredrich Van Buren (๑๐๙๐) มโี อรสชือ่ fredrich (๑๑๐๕) ตั้ง Burg Hohenstanfer และ Konrad ที่ III (๑๑๓๘- ๑๑๕๒) เปน็ เจ้า Staufer องคแ์ รกท่ีได้เป็นพระเจ้าแผ่นดิน King ของเยอรมนั 352

ระหว่างนั้นเกิดฮังการี บูลกาเรีย นอร์เวย์ สวีเดน เดนมาร์ก และอาณาจักรพวก เจ้ารัสเซียในรัสเซียเหนือ มหาอาณาจักรมองโกล (โกฮาคุรุม) ตั้งแต่ฝั่งตะวันตกทะเลสาบ แคสเปยี น ยโุ รปจดเกาหลีเหนือ ทางจีนเกดิ อาณาจกั ร Kathai หรือจนี และอาณาจักรซอ้ ง ทางใต้ แดนเตอรกี แบ่งออกเป็นหลายส่วนหลายอ�ำนาจเซลยุกต์เตอร์ก แบกดัด (King คาลิฟที่ ๕) เปอร์เซีย (ซอาริสม์-ฮาห์ ทางอินเดียถูกพวกอิสลามยึดครองอินเดียเหนือเกิด อาณาจักรฮินดตู อนกลางเกิดอาณาจกั รโจละทางใต้) สว่ นไทยจากนา่ นเจา้ กอ็ พยพเข้าแคว้นอสั สมั (พมา่ เหนอื ) ขอม พ.ศ. ๑๘๐๐ (ค.ศ. ๑๒๖๓) ตั้งอาณาจักรสุโขทัยขึ้น และพวกแคว้นเจ้าไทยทางเหนือของสยาม พวกญวนเหนือ บุกเข้า จามปา เป็นชว่ งสิน้ สดุ อาณาจกั รศรีวิชัย (ชวา-สุมาตรา) พวกญวนยดึ แดนของเดิม คอื แคว้น ฟูนัน (ไซ่ง่อน) ได้ทั้งหมด ตอนน้ันเป็นสมัยไทยอยู่อยุธยา ข้ามไปที่สเปนแบ่งออกเป็น หลายส่วน โปรตเุ กส อิสลาม ฝ่ังอฟั ริกาเหนอื ตลอดถึงแดนอิยิปต์ อารเบีย ในอฟั ริกา มี เอธิโอเปีย เมาลี ท่ีนิวซีแลนดเ์ ผ่ามองโกลจากเกาะในแปซิฟกิ การนับราชวงศ์เยอรมัน เยอรมันเดิม เริ่มต้นที่พวกเยอรมัน แฟรงค์ คือนับเร่ิมที่ Deutsche Konige und Kaiser โดยเร่ิมจากหัวหน้าพวกแฟรงค์ เร่ิมต้ังเป็นราชวงศ์ Karolinger โดย Ludwig II der Deusche (ค.ศ. ๘๔๓-๘๗๖) พอส้นิ พวกเจ้าลคุ วิค (Ludwig IV das Kind. (๙๐๐-๙๑๑)) - กม็ าต่อเป็นราชวงศ์ Konradiner (๙๑๑-๙๑๘) - Lindol finger (๙๑๙-๑๐๒๔) - Salier (๑๐๒๔-๑๑๐๖) - Rheinfeldener (๑๐๗๗-๑๐๘๐) - Lutzenburger (๑๐๗๗-๑๐๘๐) - Salier (๑๐๘๗-๑๑๒๕) - Supplinburger (๑๑๒๕-๑๑๓๗) 353

- Staufer (Konrad III ค.ศ. ๑๑๒๗-๑๑๓๕ gregen King) - Frederisch I (Barbarossa) (๑๑๕๒-๑๑๙๐) Heinrich VI (๑๑๙๐-๑๑๙๗) สืบต่อไปจนถึงราชวงศ์ Habsburg วงศ์ Halsburg มอี �ำนาจครั้งท่หี นึ่ง มพี ระเจ้ารดู อฟ (Rudolf van Habsburg) ได้เป็นพระเจา้ แผ่นดนิ - มาถงึ ๑๔๑๐-๑๔๓๗ พระเจา้ Sigismund ได้เปน็ พระเจ้าแผน่ ดิน (ไกเซอร์) ได้ ทรงเลอื กราชบตุ รเขย ชอื่ Mark Brandenburg ขึ้นเปน็ ใหญ่ในเมอื ง Brandenburg - คือ ค.ศ. ๑๔๑๕ ราชบุตรเขยไดเ้ ป็น Margrafe von Mark Brandenburg - ค.ศ. ๑๔๑๗ ราชบุตรเขยได้เป็น Elector Friederich I von Brandenburg ราชบุตรเขยนี้ต่อมาได้เป็นเฟอเดอริคที่ ๖ (Frederick VI von Hohenzollern) เป็นต้น วงศ์ Hohenzollern (๑๘๗๑-๑๙๑๘) กลา่ วถงึ Mark Brendenburg ซ่ึงตอ่ มาคือ Friederich VI von Hohenzollern นี้ สมัยที่เป็นเจ้าเมืองไปครองเมือง Brandenburg ซึ่งต่อมาเกิดเป็นกรุงเบอร์ลิน Berlin และ Potsdam (เมอื งน้ตี งั้ อย่จู น ค.ศ. ๑๙๑๘) - ในชว่ งปี ค.ศ. ๑๔๔๓ เปน็ สมัยของ Elector Friedrich II (der Einserne) ตัง้ แต่ ค.ศ. ๑๔๑๗ นับได้ว่าเริ่มต้ังราชวงศ์ Brandenburg-Preussen เร่ิมก่อนหน้าน้ัน พวก เจา้ นายเยอรมนั สายนี้ ตง้ั แต่ปี ค.ศ. ๑๑๕๗-๑๓๕๖ มียศเป็น Markgrafen - ตั้งแตป่ ี ค.ศ. ๑๓๕๖ ไดเ้ ป็นเจา้ Kurfursten อันน้สี �ำหรับดนิ แดนแถบเบอร์ลนิ Berlin, Potsdam มคี วามสำ� คัญเปน็ พเิ ศษ เพราะ เป็นดินแดน Brandenburg - ล�ำดับพระนามพระเจา้ แผน่ ดนิ ตั้งแต่วงศ์ Hohenzollen - (ค.ศ. ๑๔๑๗-๑๔๒๕) เจ้าวงศ์ Hohenzollen Kurfursten ตั้งแต่ Friederich I เปน็ ต้นไปจนถึง ค.ศ. ๑๖๔๐ - Friederich, Wilhelm ได้เป็น Der gross Kurfurst ลงมาจนถึง Friederichที่ I (๑๖๘๘-๑๗๑๓) และไดเ้ ป็น Friederich I Konig of Preussen (๑๗๐๑) 354

- ตอ่ จากนั้น Friederich Wilhelm I (๑๗๑๓-๑๗๔๐) Friederich II Der grosser (๑๗๔๐-๑๗๙๗) ถงึ พระเจ้า Wilhelm I ไกเซอรเ์ ยอรมนั ๑๘๖๑-๑๘๘๘ - เรมิ่ เป็นไกเซอรแ์ ห่งเยอรมนั ๑๘๗๑ - สิ้นสดุ ระบบกษัตรยิ ท์ พี่ ระเจา้ ไกเซอร์ วิลแฮลม์ท่ี II (Kaiser Wilhelm II) ปี ๑๘๘๘- ๑๙๑๘ (พ.ศ. ๒๔๖๑) ในช่วงสมัยพระเจา้ ไกเซอร์ วิลแฮลม์ II (๑๘๘๘-๑๙๑๘) เป็นช่วงทถี่ ึงสมยั คนไทยเรา ที่พระเจ้าแผ่นดิน พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทรงส่งเจ้านายและข้าราชการไทยมากมาย หลายคนให้มาศึกษาท่ีเยอรมัน ก็ได้มีคนไทยทั้งข้าราชการไทยมากมายหลายคนได้มาศึกษา ส�ำเร็จวิชาการทหารและสาขาวิชาอ่ืนๆ ในกรุงเบอร์ลิน (Berlin) เป็นส่วนใหญ่พอดี เช่น เจ้าฟ้าสมเด็จกรมพระนครสวรรค์ฯ เจ้าฟ้ากรมหลวงชุมพรฯ พระยาพหลพลพยุหเสนา พระยาทรงสรุ เดช คุณประยูร ภมรมนตรี (พลโท) ซ่ึงบดิ าเป็นทตู ทหาร มารดาเป็นเยอรมัน มาปัจจุบันนี้ถึงรัชสมัยรัชกาลที่ ๙ ผู้เขียน (องค์หลวงปู่บุญฤทธ์ิเขียนบันทึกเรื่องราว ประวัติศาสตร์เยอรมันเหล่านี้ด้วยลายมือท่านเอง) ได้มีโอกาสมาเย่ียมญาติโยมชาวพุทธที่ เบอรล์ ิน (พ.ศ. ๒๕๓๘) - ตง้ั แตป่ ี ค.ศ. ๑๔๔๓ (พ.ศ. ๑๙๘๖) โลกเร่ิมเปลี่ยนแปลงมากมาย มเี หตุการณใ์ หญๆ่ ที่ย่ังยืน คือพวกเตอร์กน�ำโดย Otto ยึดดินแดนเตอรกีจากโรมันตะวันออกได้มีอ�ำนาจมา จนปจั จบุ ัน - และที่มีเหตุการณ์ที่มีอิทธิพลมาก แม้ไม่ย่ังยืนคือตั้งแต่ปี ๑๖๕๐-๑๗๕๐ และช่วง ค.ศ. ๑๘๓๐-๑๘๙๓ (พ.ศ. ๒๓๗๓-๒๔๓๖) เปน็ สมัยล่าอาณานคิ มท่วั โลก เริม่ ตน้ โดยพวกยุโรป และตามโดยพวกญ่ีปุ่น มาสิ้นสุดยุคล่าอาณานิคมเอาหลังสงครามโลกคร้ังท่ี ๒ เมื่อเมืองขึ้น ตา่ งๆ เกือบจะทั้งหมดไดเ้ ป็นอิสระ เขา้ อยใู่ น UNO (สหประชาชาติ) โลกกไ็ ด้เข้าสูส่ ภาพสงบ สงครามใหญ่มามากกว่า ๕๐ ปี อย่างไม่เคยมีมาก่อนเลยในยุโรป ซ่ึงแต่ก่อนอาจจะกล่าว ได้ว่าท�ำสงครามเกือบทุกสิบปี ยี่สิบปี โดยตลอดตั้งแต่สมัยกรีกโรมัน มหาอาณาจักร ออสเตรยี ฝรง่ั เศส สเปน เยอรมนั รัสเซีย ถึงสงครามโลกครง้ั ที่ ๑ (๑๙๑๔-๑๙๑๘) ตายไป ราว ๒๐ ล้าน สงครามโลกครัง้ ทสี่ อง เริ่ม ๑๙๔๐ จบราว ๑๙๔๕ หมดไปกว่า ๕๐ ลา้ นคน ในสงครามโลกทัง้ ๒ ครง้ั ทหารไทยตายไปไมก่ ่ีร้อยคน 355

356

357

358

359

360

361

362

363

364

365

ตอนที่ ๑ ประวตั ิศาสตร์และอารยธรรมโบราณ (ท่านเมตตาเล่า) เน่ืองจากแถบเอเชียกลางตอนนอกของก�ำแพงเมืองจีนจดอัฟกานีสถาน สมัยโบราณ ล้วนนับถือพระพุทธศาสนา พอกองทัพอิสลามยึดถึงก�ำแพงเมืองจีน จึงกลายเป็นอิสลามไป ผู้คนแถบน้ียังเป็นมองโกล เตอกิช อิสลาม เส้นทางน้ีเรียกเส้นทางสายไหมซึ่งพระถังซัมจั๋ง (หลวงจีนฟาเหียน) ใช้เดินทางสืบหาพระไตรปิฎกในชมพูทวีปคร้ังน้ัน ปัจจุบันมีอนุสาวรีย์ ของพระถงั ซมั จ๋งั กับคณะศิษย์ เขาสร้างไว้อยขู่ า้ งทาง ในสมยั ของจักรพรรดิองคท์ ่ี ๒ รองจาก พระเจา้ อโศกมหาราช (พ.ศ. ๑๓๐๐) = คอื พระเจา้ กานชิ กะ (เปน็ คนเอเชียกลาง) เมืองหลวง อยกู่ รุงคาบูล (Kabul) คอื ราว พ.ศ. ๑๐๐ พวกวงศเ์ มารยะเป็นจักรวรรดิใหญ่ มพี ระเจา้ แผ่นดนิ พระองค์แรก ช่อื พระเจา้ จนั ทรคปุ ต์ ทรงยดึ แควน้ มคธแลว้ ขยายอาณาเขตใหญโ่ ตกว้างขวาง เจริญรุ่งเรือง มาจนถึงสมัยองค์จักรพรรดิองค์ที่ ๓ คือพระเจ้าอโศกมหาราช ทรงขยายอาณาจักรครอง อนิ เดียเกือบทัง้ หมดเปน็ มหาราชทม่ี ชี อ่ื เสียงทีส่ ุด ครองแผ่นดนิ พ้ืนทมี่ ากท่ีสดุ เป็นธรรมราชา ทีน้ีจะพูดถึงพระเจ้ากานิชกะมหาราชองค์ที่ ๒ ของชมพูทวีป ซึ่งเป็นคนเอชียกลางราว พุทธศักราช ๔๐๐ สนับสนุนมหายาน จึงท�ำให้พระมหายานเข้มแข็งข้ึน มีพระภาวนา พบ หลักฐานท่ีถ�้ำบายัน (Bayan) มีพระพุทธรูปหินยืนองค์ใหญ่ แต่ต่อมาถูกตัดพระพักตร์ออก เพราะพระเจ้าเจงกิสข่านเม่ือยกทัพผ่านมาและมาพักกองทัพใกล้บริเวณเกิดลูกชายตาย ก็เลยโทษว่าเป็นเพราะพระพุทธรปู นก้ี ็เลยโกรธให้ตดั ส่วนพระพักตรอ์ อก พระเจ้าเจงกิสขา่ นยกทัพไปรัสเซีย ได้มีการพลหลักฐานว่าทีพระมหายานภาวนาอยู่ในถ�้ำบายันหลายร้อยปี แล้วเดินทาง จากถ้�ำนี้ข้ามเอเชียกลาง โดยเส้นทางสายไหมเข้าสู่เมืองจีนเป็นครั้งแรก เป็นเส้นทางที่ พระถังซัมจั๋งใช้เดินทางไปอินเดีย สมัยราชวงศ์ถัง ค.ศ. ๖๐๐-๙๐๐ ถังไทจงฮ่องเต้ (Tang Dynasty) สมัยราชวงศถ์ ังอาณาเขตจนี ขยายใหญ่โตกวา่ สมยั ราชวงศ์ฮน่ั ขยายออกไปจนถงึ 366



ทางใต้ของอินโดจีน ทางเหนือข้ึนไปจนถึงบางส่วนของแมนจูเลียและถึงมองโกเลียอาณาจักร มากกว่าสมัยใดๆ ในราชวงศ์จีนเป็นสมัยท่ีบ้านเมืองรุ่งเรือง เต็มไปด้วยวิทยาการต่างๆ ได้ อิทธิพลจากพระพุทธศาสนาอย่างมาก มีความเจริญด้านศิลปะอย่างสูง จะเห็นได้จาก ภาพวาดที่ปรากฏอยู่ขัดจนทุกวันน้ีท่ีถ�้ำตุนฮวง (Dunhuang) แสดงอิทธิพลจีนดั้งเดิมผสม ด้วยความเช่ือในพระพุทธศาสนา แล้วเกิดมีวิวัฒนาการด้านการพิมพ์ข้ึนในสมัยนี้ มีการ หล่อเคร่ืองพิมพ์ คิดท�ำหมึกขึ้นในราว ค.ศ. ๘๐๐ มีการคิดท�ำกระดาษพิมพ์ เป็นผลท่ี สืบเนื่องมาจากการเผยแผ่พระพุทธศาสนา คือการจัดพิมพ์หนังสือพระไตรปิฎกเพื่อเผยแพร่ พระพุทธศาสนา การรู้จกั ทำ� กระดาษน้ี ตอ่ มากค็ อ่ ยๆ แพร่ไปในยุโรป จากกำ� แพงเมอื งจนี ไปอินเดียนัน้ มี Oasis โอเอซีสเปน็ ระยะไป โอเอซสี เป็นสวนเป็นป่าอยกู่ ลางทะเลทราย มีบึงน�ำ้ มีตน้ ไม้ ต้นปาล์ม มีหมู่บ้าน หมู่บ้านในทะเลทรายสมัยก่อนเป็นพุทธทั้งนั้นแต่เป็นมหายานต้ังแต่ ถำ�้ ตนุ ฮวง ตั้งแต่กำ� แพงเมอื งจีน เรอ่ื งพระถงั ซมั จงั๋ น�ำพระไตรปฎิ กจากอินเดียไป เรือ่ งน้เี ปน็ หลักฐานทางประวัติศาสตร์ท่ีฝร่ังใช้เป็น (reference) “บันทึกประจ�ำวันของพระถังซัมจ๋ัง” พระท่มี อี ย่เู ป็นพวกเอเชยี กลาง มองโกล เติรก์ (ตุรกี) บนเสน้ ทางของเทอื กเขาท่ีทอดยาวไป มีถำ�้ น่ากลัวเป็นถ�ำ้ ขดุ ขนึ้ ก็มเี ขาว่าเดิมมีกว่า ๑,๐๐๐ ถ้�ำ ปัจจบุ ันเหลือประมาณ ๔๐๐ กว่าถ้�ำ ในถ�้ำมีศิลปวัตถุและภาพเขียนภาพในเอเชียกลางเป็นพุทธศาสนามหายานเผยแพร่จาก กาบูลอัฟกานิสถาน ผ่านไปจนเมืองจีน เกิดถ้�ำตุนฮวง มีพระภาวนาอยู่หลายร้อยองค์อยู่ ราว ๗๐๐ ปี หลวงป่ไู ดไ้ ปนงั่ ภาวนาในถ้�ำนี้ช่วั คราว ในถ้�ำมภี าพเขียนสีรูปสลกั เปน็ เร่อื งราว ทางพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานงดงามมาก มีรูปวาดเทวดาแบบจีน ผสมผสานศิลปะทาง เปอรเ์ ซีย เพราะแถวน้ีมีพวกเปอร์เซีย เอเชียกลางอยมู่ ากมายหลายเชื้อชาติ ตามความนิยม ของทางมหายานชอบภาพวาดต่างๆ ภาพพระโพธิสัตว์ ภาพสวรรค์ ตลอดก�ำแพงและผนัง ทเี่ ต็มไปดว้ ยภาพเขยี นตา่ งๆ เวลาดูตอ้ งใชไ้ ฟฉายส่องดถู งึ จะเหน็ หลวงปไู่ ด้ไปชมเพยี ง ๒-๓ ถ�ำ้ เปน็ ถำ้� มืด เพราะถำ�้ มืดไม่มีแสงสว่างใดๆ จึงท�ำใหร้ ักษาสีของภาพเหลา่ น้นั ไว้ไดด้ ี สว่ นใหญ่ คุณภาพของสยี ังดีอยมู่ าก ทั้งๆ ทีม่ อี ายถุ ึง ๑,๕๐๐-๑,๖๐๐ ปมี าแล้ว ศิลปวตั ถุในถ�้ำตุนฮวงน้ี มีมากมายรูปภาพเขียนดูจะสวยกว่าเกือบทุกแห่งในประเทศจีน ภาพเขียนน้ีได้อิทธิพลจาก ถ�้ำอจนั ตา้ (Ajanta) 368

ถ้�ำพวกน้ีอยู่ไกลจากก�ำแพงเมืองจีนนับ ๑,๐๐๐ กิโลเมตร คือ อยู่ด้านเหนือของ ปากสี ถาน ด้านทเิ บต ระหวา่ งเขตแดนปากสี ถานเหนอื ธิเบต และมองโกเลีย (Mongolia) (Russia) รัสเซีย อาตมาได้ชมพระพุทธรูปนั่ง พระพุทธรูปปางไสยาสน์ พระพุทธรูปยืน มีปางต่างๆ ไดเ้ หน็ พระพทุ ธรปู องคห์ นึ่งน่งั สมาธติ อ้ งแหงนคอมองดูพระพักตร์ องค์ใหญ่มาก แล้วถ้�ำก็มืดมาก ต้องฉายไฟฉายและค่อยๆ คล�ำดู รูปพระอรหันต์ก็มีมาก เขาปั้นหรือ แกะสลักไว้ขนาดเท่าตวั คนจริงก็มี ท่ีถ้�ำตุนฮวงนี้หลวงปู่เมตตาเล่าว่า “ภาวนาดี” บนเส้นทางสายไหม เขามีรูปปั้นเรื่อง พระถงั ซัมจ๋งั (หลวงจนี ฟาเหยี น) เรยี งรายไปตามถนน รูปม้าสีขาวก็เหมอื นจรงิ มาก ใครไปตาม เส้นทางนี้ต้องได้เห็น เขาเรียงถนนมาร์โคโปโล ต้องไปดูเรื่องการเดินทางของมาร์โคโปโล ชาวเมืองเวนชิ อติ าลี (ราวๆ พ.ศ. ๑๒๕๐) คนๆ นี้เป็นเสนาบดีของแผน่ ดนิ ถงั อยนู่ าน สมยั ราชวงศ์ถังน้ีอาณาเขตของจีนขยายใหญ่โตมาก แผ่ออกไปถึงอินโดจีนในทางทิศใต้ ส่วน ทางทิศเหนือตีขึ้นไปถึงบางตอนของแมนจูเลีย มองโกเลีย มีอ�ำนาจแผ่ไปถึงเอเชียกลาง อีกด้วยส�ำคัญมากราชวงศ์น้ี ต่อๆ มาก็เป็นราชวงศ์ซ้อง (Song–Sung Dynasty) จีนเจริญ มากในอารยธรรมข้ันสูงสุด โดยเฉพาะเคร่ืองถ้วยชาม ซึ่งถือว่าฝีมือสูงสุดไม่มีสมัยใดๆ จะ ทำ� ดไี ดเ้ ทา่ เลย ชาวต่างชาติเริม่ มาตดิ ตอ่ กบั จนี ในสมยั ราชวงศถ์ ัง ตอ่ มาจนราชวงศ์ซ้อง พอ ซ้องเส่อื มลงกพ็ วกมองโกล ซ่ึงเดิมเป็นชนชาติเร่ร่อน พวกน้ปี ่าเถ่อื นไม่มีอารยธรรมเหมอื นจนี แต่ก็ยอมรับคนจีนยอมรับพวกนักปราชญ์ให้มาท�ำราชการด้วย แล้วเปิดการค้า แต่ว่า ครอบครองเส้นทางการค้าขายทางเอเชียกลางที่มาร์โคโปโล ชาวเมืองเวนิส (Italy) ได้เขียน บันทึกเอาไว้ บักทึกนี้มีค่ามากท�ำให้คนรุ่นหลังได้รู้เรื่องของจีนในสมัยจักรพรรดิกุปไลข่าน (ศตวรรษที่ ๑๓) กุปไลข่านน่ีเป็นผู้น�ำที่ดี ไม่ขัดขวางลัทธิความคิดใดๆ ลัทธิขงจ้ือก็ยังคง เข้มแข็ง ช่วงสมัยนั้นก่อนสมัยสุโขทัยข้ึนไปอีก พวกพ่อค้าชาวอิตาเลียน พวกโรมันก็พากัน เดินทางมาคา้ ขายผา่ นทางอหิ รา่ นเข้าเอเชียกลางมาทางกำ� แพงเมืองจนี สมัยสุโขทัยติดต่อกับมองโกล แผ่นดิน (ราชวงศ์หงวน) เราเอาเคร่ืองสังคโลกไปเป็น บรรณาการแก่จกั รพรรดจิ นี (Kublai Khan) ผ้สู รา้ งราชวงศม์ องโกล (๑,๒๐๐ กว่า) พอสมัยกุปไลข่านตอนปลาย วงศ์มองโกลอ่อนแอก็เกิดการปฏิวัติ 369

ต้ังราชวงศ์เหม็ง (Meng Dynasty) ราชวงศ์นี้อยู่ได้ยาวนานร่วม ๒๐๐ กว่า เกือบ ๓๐๐ ปีได้ (ชว่ ง ค.ศ. ๑๓๐๐-๑๖๐๐) (กอ่ น พ.ศ. ๒๐๐๐) มีการปกครองการเมืองทีเ่ ขม้ แข็ง มีการศึกษาด้านต่างๆ มาก มีพวกฝร่ังเข้ามาอย่างชาติโปรตุเกส ต่อมาก็มีการกบฏใหญ่ พวกแมนจูที่อยู่แถบแมนจูเลียก็เข้ามาครองแทน ราชวงศ์เซ็งเป็นราชวงศ์สุดท้าย มีกษัตริย์ ปูยีเป็นจักรพรรดอิ งคส์ ุดทา้ ย ราชวงศแ์ มนจปู กครองประเทศจนจนี เปลย่ี นการปกครองเปน็ แบบสมยั ใหมเ่ ปน็ สาธารณรฐั สมัยที่จีนราชวงศ์เหม็ง จีนมีก�ำลังรบทางทะเลอย่างมโหฬาร แผ่อาณาจักรนั้นตียึด ลงมาถงึ ศรวี ชิ ยั (เกาะสมุ าตราชวาเด๋ียวน้ี) ซึ่งเป็นอาณาจักรท่ีใหญก่ วา่ ขอมแล้วยงั ไปยึดขอม ได้ช่ัวคราว ตอนน้นั นครวัดยงั ไม่มี เมอ่ื พวกศรวี ชิ ัยถอยกลบั ชวา ขอมฟน้ื ฟูใหมต่ ั้งนครวัด ทาง ฝ่ายนครวัดขอม พระพุทธรูปเจดีย์อะไรๆ ก็เป็นแบบมหายานหมด มลายูเองก็เป็นเมืองขึ้น ของอาณาจักรศรีวิชัย อาณาจักรนี้เจริญมาก ท้ังทางศิลปะภาษา เป็นแหล่งเรียนภาษา สันสกฤตได้อย่างดีท่ีศรีวิชัยแล้วจึงจะไปอินเดีย ท่ีอาณาจักรศรีวิชัย (อินโดนีเซียในปัจจุบัน) มมี หาเจดยี ช์ นั้ เยยี่ มอย่เู ปน็ ส่งิ มหัศจรรยข์ องโลก คือ “บุโรบโุ ด” เมือ่ ทพั เรอื สมัยเม้งของจนี ได้ ศรีวิชัยก็จับ King ของศรีวิชัยเอาล่ามโซ่ไปเมืองจีนด้วย ต่อมาก็จัดทัพเรือไปอีกครั้งที่ ๒ ครั้งน้ี ทางศรีวิชัยเตรียมตัวดี ฆ่าพวกจีนเรียบจนเดี๋ยวนี้จีนกับอินโดยังไม่ค่อยลงรอยกันเลย ยังเผารา้ นค้าคนจีน ฆ่าคนจนี อยู่ตอนเศรษฐกจิ ฟองสบแู่ ตก พ.ศ. ๒๕๔๑ ต่อมาตอนหลังมีมหายานบวกกับพราหมณ์ของเก่า อาณาจักรศรีวิชัยล่มเพราะ สงครามกลางเมือง พุทธกบั พราหมณ์ สมยั พระเจา้ อโศกมหาราชครองอินเดียได้หมด...ต่อมา พวกมุสลิม (อิสลาม) เขา้ มารุกรานทางตะวันตก ราวศตวรรษที่ ๑๓ พวกอิสลามฆา่ ฟันท�ำลาย ศาสนสถานของฮินดูและพุทธอย่างมากมายจนพุทธศาสนาหมดไปในอินเดีย พวกมุสลิม เข้ามาปกครองอินเดีย มีวิวัฒนาการผสมด้านศิลปะ อิทธิพลฮินดูมุสลิม มีราชวงศ์โมกุล พระเจ้าอักบาร์เป็นกษัตริย์ท่ีเก่งมาก ให้เสรีภาพในการนับถือศาสนา เป็นกษัตริย์ที่ย่ิงใหญ่ ในเร่อื งอารยธรรมอนิ เดีย สิง่ ก่อสรา้ งส�ำคัญสมยั น้ี = ทัชมาฮาล เป็นสุสานทพี่ ระเจ้าชารเ์ จอัน สร้างเป็นทรี่ ะลกึ ถงึ มเหสี พระนางมุมทัชมาฮาล ต่อมากผ็ ่านมาเรอื่ ยๆ จนเป็นการปรับตวั ใหม่ เป็นปากีสถาน ประเทศอินเดียสมัยก่อนเรียกชมพูทวีป ที่เรียกอินเดียนี่ฝรั่งมาต้ังชื่อ 370

ให้ใหม่หรอก ถึงได้เปน็ อินเดียเป็นปากีสถาน พูดถึงเรอ่ื งศาสนสถานของทางพทุ ธทีถ่ ูกมสุ ลมิ ท�ำลายนี่ อย่างมหาวิทยาลัยนาลันทา ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยสงฆ์แห่งแรกของโลก ใหญ่โต มโหฬารมาก มีนักศึกษาเป็นหม่ืนๆ คน พระเจ้าแผ่นดินธิเบตตอนน้ันเดิมก็ถือลัทธิผี ถือไสยศาสตรก์ นั สว่ นใหญ่ แต่เผอิญมีมเหสเี ป็นจนี ๑ องค์ และเปน็ อนิ เดยี ๑ องค์ Queen ๒ องค์นี้นับถือพุทธศาสนา ก็เลยส่งทูตไปแสวงหาพระพุทธศาสนาที่ธิเบตและอินเดีย คณะทูตนี่ฉลาดรู้ว่าที่ธิเบตน้ีหมอผีแยะ ถ้าเอาพระที่ท่านเก่งแต่เทศนาก็เกรงว่าจะไม่ส�ำเร็จ ก็เลยไปนิมนต์พระบางรูปจากมหาวิทยาลัยนาลันทา ก็เอาพระท่ีเก่งทางคาถาอาคมไปช่วย ธิเบตตอ่ มากเ็ ลยกลายเป็นพทุ ธ รนุ่ แรกๆ ไม่เคร่งในพระวินัย เรียกกนั วา่ “พระหมวกแดง” ตอนหลังก็นิมนต์เอาพระปรยิ ัตทิ ที่ ่านชำ� นาญทางคมั ภรี ์ ทางสมาธภิ าวนา ก็เลยเกิดมกี �ำเนิด พระ “หมวกเหลือง” ก็เลยกลายมาเป็นพระนักปกครองหรือที่เรารู้จักกันว่า “พระลามะ” พูดถึงมหาวิทยาลัยนาลันทาภายหลังท่ีถูกอิสลามท�ำลายหมดก็อยู่ใต้แผ่นดิน จนพวกอังกฤษ มาสนใจขุดค้นและพบวัตถุโบราณต่างๆ จึงปรับแต่งข้ึนมาให้เราได้พบทราบเค้าโครง เร่อื งราวใหม่ ทีนี้พระมหายานรุ่นแรกสนใจสมาธิมาก พระธิเบตจะเก่งสมาธิ เม่ือคร้ังองค์สมเด็จ- พระสมั มาสัมพุทธเจ้าเสด็จปรินพิ พานแล้ว พระสงฆ์สาวกลว้ น พระอรหันตท์ ั้งน้ันประชมุ กัน ท่ีถ�้ำสัตตบณั ณ์ (สตั ตบรรณ) ใกลก้ รงุ ราชคฤห์ เพอ่ื ก�ำหนดพระธรรมวนิ ัย มีพระมหากสั สป- เถระเป็นประธาน พร้อมด้วยพระอุบาลี พระอานนท์กับพระอรหันต์จ�ำนวน ๕๐๐ องค์ เรียกวา่ ปฐมสงั คายนา กระท�ำอยู่ ๖ เดอื นจงึ ส�ำเรจ็ ทีนี้ดินแดนมาลายูนี่...ตัวศรีวิชัยแท้ๆ คือเกาะ...เทียบไทยกับขอม...ผู้มีบุญมาจากทาง ทิศเหนือ คนไทยน่ีถูกลูกหลานเจงกีสข่านตีถอยลงมาเร่ือย ไทยสมัยน้ันตรงกับแผ่นดินฉ้อ (ในเร่ืองฮั่นสิน) น่านเจ้า (ยูนาน) ไปได้มเหสีจีน ส่วนมองโกลก็บุกมาตีเรื่อย ไทยก็ถอยลง น�ำ้ โขง มาลงมาทางเจา้ พระยา ตอนนั้นขอมต้ังอยูล่ พบุรี คแู่ ข่งขอมคอื มอญ มอญน้อี าณาจักร แม่น�ำ้ โขงจดพมา่ ตอนใต้ เมอื งมณั ฑะเล มอญเครง่ ครดั พระพทุ ธศาสนา ส่วนพม่ามพี ระเจ้า อนุรุทธะ (อโนรธามังช่อ) ผู้ตีดินแดนสยามไว้ได้หมดแล้วลงมาจนถึงนครปฐม นี้เรียกว่า ทวารวดีของมอญ มีพระปฐมเจดีย์องค์แรกเดิมเป็นเจดีย์ทรงส่ีเหล่ียม แล้วพระเจ้าแผ่นดิน 371

372

ต่อมาก็สร้างองค์ใหม่ครอบไว้ ขอมน่ีเดิมถือพราหมณ์ พุทธมหายาน ต่อมารับอิทธิพลจาก มอญเป็นส่วนใหญ่ นางจอมเทวีก็เป็นมอญ จากลพบุรีไปตั้งล�ำพูน ล�ำปาง ผู้มีบุญของพม่า คือ อโนรธามงั ช่อ (พระเจ้าอนุรุทธะ) มาตีสยามเมอื งขึ้นของมอญแตกหมด บกุ ไปทางใตถ้ งึ นครปฐม ก็ไปเห็นพระเจดีย์พระบรมสารีริกธาตุ คงได้เห็นมหัศจรรย์พระบรมธาตุพระเจ้า อนรุ ทุ ธะกเ็ ลยเลกิ รบกลบั พม่า บวชจนสิน้ พระชนม์ การปกครองของขอมเหนอื สยามท้งั หมด ถูกพม่าทำ� ลายการปกครองกร็ วนเร ทีน้คี นไทยนพี่ อทัพมองโกลตนี ่านเจา้ ยนู านแตกคนไทย ก็แตกมาอยู่ดินแดนสยามหลายร้อยปี ค่อยๆ ถอยลงมาพอเมื่อพระเจ้าอนุรุทธะท�ำลายขอม ไทยก็ถือโอกาสตั้งเอกราช เร่ืองขอมก็เกิดระแวงสงสัยไทยให้แกล้งเก็บภาษีน�้ำให้ใส่โอ่งไป ไทยคิดท�ำชะลอมใส่น้�ำคือพระร่วงของไทยน่ีผู้มีบุญ อาณาจักรไทยตอนน้ันประกาศเอกราช รบชนะขอม ขยายอาณาจักรสโุ ขทัยถึงตลอดแหลมมลายูนะ คอื ท�ำลายอาณาจักรศรวี ิชัยลงได้ เพราะดินแดนแถวน้ีเคยเป็นเมืองขึ้นของศรีวิชัย ตอนแรกท่ีครอบครองมลายูได้เขาเป็น อสิ ลามแล้ว เพราะพ่อคา้ ชาวอาหรบั มาค้าขายทางทะเล กษตั ริย์ศรีวชิ ัยกเ็ ปน็ อิสลาม ยกเว้น บาหลียังเป็นพราหมณ์แบบเก่า เพราะฉะน้ันดินแดนแหลมมลายูได้อิทธิพลจากสยามจน องั กฤษมายึดเอาไป ส่วนพวกญวน ญวนกลางเป็นพวกจ�ำปา (แขกจาม) คือญวนใต้ทุกวันน้ี สมัยก่อน เป็นเขตตะวันออกของขอม หลังจากญวนได้เอกราชหลังจากจีนยึดเอาไป ดินแดนไซ่ง่อน ทุกวันนี้แต่ก่อนคือต้นก�ำเนิดขอม ขอมนี้ใหญ่โตมีอ�ำนาจมาก มาจากตอนที่ราบสูงตอนเหนือ คอื พวกเจนละ นครวัดน่เี ปน็ พราหมณ์ + พทุ ธมหายาน หลังจากสุโขทัยก็มาสมัยศรีอยุธยา ได้รับอิทธิพลขอมมามากท่ีเก่งคาถาอาคมนี่ก็เป็น วัฒนธรรมขอมดูจากหนังสือวรรณคดีอย่างขุนช้างขุนแผน ก็เต็มไปด้วยคาถาอาคมอย่าง มหาเถรคันฉ่อง อิทธิพลขอม (ก็คือพราหมณ์) พูดจริงๆ อย่างต�ำนานหมอนวดฤๅษีดัดตน วัดโพธ์ิ แพทยศาสตร์ กฎหมาย ดาราศาสตร์ อิทธิพล จีน อินเดีย (Indo-China) ส่วน วัฒนธรรมจิตใจ ศาสนาจริงๆ แล้วมาจากอินเดีย พูดจริงๆ พวกเยอรมันนิค (germanic 373

tribes) เผ่าอารยันน้ัน เม่ือสมัยจักรวรรดิโรมันเสื่อมสลายไป กรุงโรมพังพินาศแล้ว แถวๆ ยุโรปทางตะวันตกก็กลายเป็นชนเผ่าเร่ร่อน เผ่าเยอรมันต่างๆ ก็บุกรุกเข้าครองแถบทะเล แคสเปี้ยน ทะเลเหนือถึงทะเลด�ำ (หนาวมากแถบนั้น) แล้วพวกอารยันน่ีก็ขยายตัวไปทาง ทิศตะวันออกเข้ามาทางทวีปอินเดีย พวกอารยันผิวขาวเข้ามาอิหร่าน พวกอิหร่านเดิมเป็น อารยัน มีภาษาและความเจรญิ ด้านวรรณกรรม วรรณคดสี ูงมาก คอื ภาษาเปอร์เซีย วรรณคดี ชนั้ สงู มาจากเปอรเ์ ซีย ระหว่างสมัยพระเจ้าพิมพิสารและพระโอรสพระเจ้าอชาตศัตรู แคว้นมคธ ขยาย อาณาเขตไปใหญ่แถบลุ่มน�้ำคงคานั้น ทางฝ่ายพวกกรีกอารยัน พวกมาซีโดเนียของพระเจ้า อเล็กซานเดอร์ก็ยึดกรีกได้หมด ยึดเอเชียตะวันตกตอนใต้ เตอรกีรุกเข้าไปทางตะวันออก ทำ� ลายจักรวรรดเิ ปอร์เซียได้ และครอบครองอนิ เดยี ส่วนหน่ึง (แถบที่ราบปญั จาบ) พระเจา้ อเล็กซานเดอร์ไปส้ินพระชนม์ท่ีเตอรกี การที่อินเดียถูกครอบครองโดยเปอร์เซียบางส่วนมา ยาวนานก็ได้รับอิทธิพลด้านภาษา วรรณคดี มีการเขียนอักษรตัวอารบิคท่ีต่อมาก็พัฒนาเป็น อักษรขะโรษตขิ องอนิ เดีย ท่ีพระเจา้ อโศกมหาราชทรงใชเ้ ขียนศลิ าจารกึ ต่างๆ ทีน้ีถอยหลังไปเม่ือราว ๕ พันปีก่อนโน้น สมัยอียิปต์เจริญ พวกอารยันจากเปอร์เซีย มาบุกอินเดีย ทางเดียวท่ีมาได้ ท่ีเข้ามาได้คือช่องแคบไคเบอร์ (Khyber Pass) บนแม่น�้ำ สนิ ธุ ซ่ึงเป็นทางผ่านของมนษุ ยย์ คุ โบราณ แมน่ �้ำสนิ ธุในปากสี ถานนเ้ี ป็นทตี่ ัง้ ของนครโบราณ (เกา่ แกพ่ อๆ กบั อยี ิปต)์ เรยี กอาณาจักรโมเฮนโจดาโร (Mohenjodaro) แลว้ กเ็ มอื งฮารปั ปา (Harappa) บา้ นเมืองโบราณสมยั น้นั เจริญมาก มีกำ� แพงอฐิ ใหญโ่ ตลอ้ มเมือง มีการวางผังเมือง การระบายน�้ำอย่างฉลาดมีตัวหนังสือเป็นแบบอักษรรูปภาพใช้ มีตราประจ�ำจดหมาย มีภาษาของตนเอง โดยเฉพาะมีห้องอาบน้�ำใหญ่โตมโหฬาร มี ท่อระบายน้�ำ มีบ่ออาบน�้ำ อยู่ในห้องน�้ำเจริญมาก นักโบราณคดีขุดค้นพบทุกอย่างท่ีเป็น ความรู้วิทยาการ แต่ที่น่าสนใจมากคือเมืองนี้ไม่ค้นพบอาวุธเลย พบแต่หลักฐานรูปคนน่ัง สมาธิแบบพทุ ธ แบบโยคี มแี ห่งเดียวในโลก เป็นแหลง่ เดยี วในโลกทเ่ี กิดวชิ าภาวนา สมาธิ โยคะ ฤๅษี วฒั นธรรมลุ่มน้�ำสนิ ธนุ ม้ี มี ากอ่ นพุทธศาสนานานมากหลายปี 374

ที่นครโมเฮนโจดาโร (Mohenjodaro) เป็นกระท่ังท่ีก�ำเนิดพระคัมภีร์พระเวทย์อย่าง พวกรูปฤๅษีนง่ั สมาธิภาวนากพ็ บทน่ี ี่ พดู จริงๆ สมาธแิ บบจีนกม็ าจากอินเดยี ทั้งสิ้น พวกฝร่ังปั้นรปู เขยี นรปู เทวดา ถา้ เหาะไดก้ ็ต้องมีปีกจึงจะเหาะได้ นค่ี ือวตั ถุนยิ มไมร่ ู้ ว่าอ�ำนาจจิต ส่วนของอินเดีย ของไทยนี่นางมณีเมขลามีปีกไหม ก็เหาะไปท่ัวเกษียรสมุทร อยู่เป็นเทพธดิ าประจ�ำเกษยี รสมุทร พวกฤๅษเี ข้าฌาน ๔ ได้แล้วทำ� ฤทธ์ิไดส้ ารพดั - มจิ ฉาทิฏฐ-ิ สมั มาทฏิ ฐิ = สรปุ แลว้ มแี คน่ ี้ - ความเหน็ นอกพุทธ = ก็เป็นจริง ไปไม่รอดหรอก พูดถึงอาณาจักรออตโตมันของเติร์ก (Turk) ยุโรปตะวันออก เป็นเมืองข้ึนของพวก เตริ ก์ ตัง้ กว่า ๒๐๐ ปี มาหมดอ�ำนาจตอนสงครามโลกครัง้ ท่ี ๑ เพราะมาเลือกเข้าขา้ งเยอรมนั สมบตั ิสุลต่านสะสมไว้ ๖๐๐ ปี หลายรอ้ ยปี ทีน้ีพูดถึงว่าอาณาจักรโรมันเส่ือมลงก็เกิดจักรพรรดิคอนสแตนติน (Constantine) ประมาณ พ.ศ. ๘๐๐ กวา่ ไดส้ ถาปนาตง้ั เมืองหลวงของอาณาจกั รไบเซนไตน์ (Byzantine) หรือโรมนั ตะวันออก เป็นเขตทีอ่ ารยธรรมกรกี และโรมนั รอดปลอดภยั หลบหนจี ากการรุกราน ของพวกเยอรมนั อยู่มาได้อกี พนั ปี แตก่ รงุ โรมในยุโรปตะวันตกพังพนิ าศเพราะพวกเยอรมนั นิค - อาณาจักรโรมันตะวันออกนี้ส่วนใหญ่อยู่ในเขตเอเชีย แต่ทางโรมันตะวันออกมี กรุงคอนสแตน-ติโนเปิลนครหลวงอยู่ในยุโรป มีช่องแคบ แคบนิดเดียว ชื่อช่องแคบ ดารด์ าแนลส์ (ระหวา่ งเอเชยี ยุโรป) ติดตอ่ ระหว่างทะเลด�ำในรสั เซยี กบั ทะเลเมดเิ ตอเรเนียน - หลังจากโรมันตะวันตกล่มไปร่วม ๑,๐๐๐ ปี มันถึงถูกพวกเติร์กตีเอาได้ คือ อาณาจักรไบแซนไตน์ที่เคยใหญ่โตก็เสื่อมลงในเวลาต่อมา ราว พ.ศ. ๒๐๐๐ (ค.ศ. ๑๔๕๐) ช่วงสงครามครเู สด (Crusades) และพนิ าศลง เมอ่ื พวกออตโตมันเตริ ก์ (Ottoman Turk) ตีได้กรุงคอนสแตนติโนเปิล และเปล่ียนเป็นศูนย์กลางของพวกออตโตมันมหาอาณาจักรท่ี ขยายไปทวั่ ยุโรปตะวนั ออก 375

ทีนี้พูดถึงคริสต์ศาสนา ซ่ึงเกิดในปาเลสไตน์มาต้ังแต่ก่อนพระเจ้าคอนสแตนติน นานมาก พระเจ้าคอนสแตนตินโรมนั เรมิ่ คอื ศาสนาครสิ ต์ ตัง้ เมืองคอนสแตนตนิ ตโิ นเปลิ ถิ่นน้ี เป็นถ่ินเร่ิมแรกของออร์ธอด็อกซ์ (คาทอลิกแยกมาจากออร์ธอด็อกซ์) พวกที่อยู่ใกล้ยุโรป ตะวนั ออกอย่างกรีก เซอร์เบีย รสั เซยี ถงึ นับถือออร์ธอดอ็ กซ์ เพราะในอาณาจกั รไบแซนตีน มีคนกรีกไปอยู่เยอะ คัมภีร์ไบเบิ้ลของคริสต์เก่าแก่ท่ีสุดในโลกก็เขียนด้วยอักษรกรีกโบราณ พวกโรมันน่ีเกิดทีหลังกรีกตั้งนาน คัมภีร์ส่วนใหญ่ในยุโรปมาจากลาติน ลาตินก็โรมัน แต่ คมั ภรี ์เกา่ แกท่ สี่ ดุ เปน็ ภาษากรีก พวกกรีกมีอ�ำนาจที่สุดก็สมัยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช พวกกรีกโบราณเป็นชาว อนิ โด-ยโู รเปยี น (Indo-European) เรยี กชอ่ื พวกเขาวา่ เฮลนี ส์ (เอเลนคิ ) อยตู่ รงปลายสดุ ของ ทวีปยุโรป คือตรงที่ยุโรปกับเอเชียกับอัฟริกามาบรรจบกันก็ได้อารยธรรมอียิปต์ เอเชีย ทีนี้ พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มีก�ำลังมากท่ีสุด ตีลงมาจนถึงอินเดีย ลุ่มแม่น้�ำคงคา แต่ว่าตัวเองไป ตายเสยี ท่ตี ุรกีทัง้ ที่ยังหน่มุ มาก ยงั ไม่แก่เลย ทนี ีพ้ วกแม่ทพั เอกทัง้ หลายกต็ ั้งตวั เปน็ เจา้ มีอยู่ ๗-๘ คนก็แบ่งดินแดนกัน คนอยู่อิหร่านก็เอาอิหร่านไป คนอยู่อียิปต์ก็เอาอียิปต์ไป คนที่ ดังทส่ี ดุ คือเมนานเดอรห์ รือพระเจ้ามลิ ินท์ (มลิ นิ ทปัญหา) ที่มาเป็นพุทธภายหลงั นบั ว่าเป็น ฝร่งั รนุ่ แรกสดุ ทีเ่ ป็นพุทธไปหมดในเขตอัฟกานิสถาน อนิ เดียเหนือ พวกกรีกนิยมปั้นรูปเคารพ เทพเจ้าของกรีกเป็นรูปแบบของธรรมชาติ ปั้นรูปเทวดา เทพ เป็นรูปเคารพ พอพระเจ้าเมนานเดอร์ (พระเจ้ามิลินท์) มาถือพุทธซึ่งเดิมทาง พุทธศาสนาสมัยก่อนคนอินเดียไม่ปั้นองค์พระพุทธรูปเพราะถือว่าศักดิ์สิทธิ์ไม่ควรมีรูป แต่ พอมาถึงพวกกรีกก็คิดเป็นภาพเรียกว่า เกรโก-บุดดิส เป็นแบบ Realism แต่ศิลปะกรีก งดงามมากจวี รแบบทำ� ชายงดงามเรยี บงา่ ยเนน้ พระพทุ ธสรรี ะพระพทุ ธรปู งามมากชนดิ ดจี รงิ ๆ เห็นองค์พระเหมือนเห็นจักรวาลนิ่งเฉยแบบพระพุทธรูปนี่ตอนสมัยต้นๆ เอาแบบกรีกมา ท้ังนั้น อย่างศิลปะคันธาระ (gandhara Art) เมืองคันธาระอยู่บริเวณตรงจุดจีน เปอร์เซีย กรีก-โรมัน อินเดีย มาพบกันเป็นพุทธมหายาน ศิลปะคันธาระน้ีเป็นแบบกรีก โดยเฉพาะ ในสมัยพระเจ้ากนิษกะ (กานิชกะ) ทรงศรัทธาสร้างวัดและเจดีย์ และสร้างพระพุทธรูป 376

งดงามย่ิง ช่างอินเดียสมัยหลังก็รับศิลปะน้ีแทนความเช่ือเดิมท่ีเขาไม่ให้มีรูปพระพุทธเจ้า ของเกา่ จริงๆ นัน้ ภาพพทุ ธประวตั หิ รือตามเจดยี ข์ องพระโมคคัลลานะ พระสารบี ุตรกไ็ มม่ รี ปู แตต่ ่อมากต็ ามสมัยนิยมตามแบบกรีก แตว่ ่าอาศยั เอาธรรมชาตเิ ข้ามารวมกันอยา่ งคิว้ เหมอื น พระจันทร์ ล�ำตัว ต้นกล้วย ช่างท�ำจีวรเรียบแนบองค์พระ ต้องการแสดงความงดงามของ พุทธลักษณะ พระสรีระของพระพุทธเจ้า ส่วนของไทยเราในเร่ืองพระพุทธรูปน้ี องค์ พระพุทธชนิ ราชนับวา่ งดงามที่สุดหาท่เี ปรยี บมไิ ด้ องค์พระพุทธชินราชนี้นอกจากจะได้รับการยกย่องว่างามที่สุดในโลกองค์หน่ึงแล้ว ยังปรากฏมีปาฏิหาริย์เป็นที่เคารพนับถือในความศักดิ์สิทธิ์เป็นอย่างมาก คือเม่ือคร้ังเสีย กรุงศรีอยุธยาครั้งท่ี ๒ แก่พม่านั้น (๒๓๑๐) พม่าบุกเข้าพิษณุโลกแล้วเผาท้ังเมืองพิษณุโลก อย่างวัดพระนาง ซ่ึงเป็นวดั ของพระมเหสีถกู เผาเรียบ ส่วนท่ีวัดที่องค์พระพุทธชินราชประดิษฐานอยู่ก็ถูกเอาบ้าง อย่างตอตะโกก็ยังด�ำอยู่ หลงั วัด แตป่ รากฏวา่ องค์พระพทุ ธชนิ ราชไม่ถกู แตะเลย ไมเ่ สียหายเลย พม่าท�ำบาปท�ำกรรมไวม้ าก เผาวดั มากมาย พอหลังสมยั รัชกาลท่ี ๓ อังกฤษกม็ ายดึ เอาไปเลย ไทยเราก็อยู่สบายมาต้ังแต่สมัยรัชกาลที่ ๓ เพราะอังกฤษมาช่วยยึดพม่าเกือบ ๒๐๐ ปี แตพ่ มา่ นีพ่ อปัจจุบนั กไ็ ดเ้ อกราชบา้ นเมอื งมนั กย็ ุ่งอีกแล้ว พูดถึงพม่ากม็ คี นมีบญุ เหมือนกัน อย่างสมยั โบราณก็มีพระเจ้าอนรุ ทุ ธะ (อโนรธามงั ชอ่ ) หลังสงครามโลกคร้ังท่ี ๒ พอพม่าพ้นจากเป็นเมืองข้ึนอังกฤษ ก็มีอูนุ ท่านอูนุเป็นคนมีบุญ มาก ได้ท�ำสังคายนาพระไตรปิฎกในแผ่นหินศิลาอ่อน สมัยนั้นทางไทยก็มีแล้ว หลวง พบิ ูลสงครามไปรว่ มพิธี เขาทำ� ภเู ขาเปน็ ถำ�้ กระทำ� สังคายนาพระไตรปฎิ กในถ้ำ� ตอนนี้พูดถึงความรู้ แหลง่ กำ� เนดิ ความรมู้ ี ๒ อยา่ ง คือตามหลัก Ontology สจั ธรรม วทิ ยา ๑. คิด (Thinking) ตรรกวทิ ยา discursive ๒. รู้ เป็น (Intuition) รู้จากจติ สมาธิ 377

ศีล สมาธิ ปัญญา จิตนิ่งเป็นสมาธิ แสงสว่างเกิดข้ึนจากสมาธิเป็นปัญญา ความรู้ เกิดจาก ศลี สมาธิ เรยี ก ฌานที่ ๑ ฌานที่ ๒-๓-๔ ความรู้จากฌานเรียก อภิญญา - แต่ก่อนอภิญญาของฤๅษีรุ่นแรกท่ีพระพุทธเจ้าทรงเอ่ยชื่อไว้ด้วย เป็นต้น ก�ำเนิด พราหมณ์ คอื ฤๅษี ๑๐ ตน พระพทุ ธองค์ทรงถามพวกพราหมณท์ ่มี าสอนวชิ าพราหมณ์ เธอพูดถงึ พราหมณ์ เธอ รู้ไหมพราหมณ์ถือก�ำเนิดที่ไหน มีก�ำเนิดจากฤๅษี ๑๐ ตน เมื่อสมัยโบราณนานมาแล้ว ล้วนเป็นฤๅษีท่ีรักศีลภาวนาไม่มีสมบัติอะไรไม่ใช่อย่างพราหมณ์ สมัยพระพุทธองค์ท่ี พราหมณ์เสื่อมลงไปมาก มีทั้งนักบวช priest ชนช้ันปกครองเป็นขุนนาง คนค้าขาย พวก พราหมณเ์ ปน็ สารพดั ไมใ่ ช่นักบวชเท่าน้นั มีหมดทุกอาชีพก็เส่อื มลงมามาก - ชวี ติ แบบพวกฤๅษโี บราณก็ไมค่ อ่ ยมี แตใ่ นสมยั พระพุทธเจา้ ยงั มพี วกปรพิ าชก และ แบบลัทธิ ๖๑ ปรัชญาหรือทัศนคตขิ องอนิ เดยี นบั ไดว้ ่าในประเทศอนิ เดยี น้ี ไมม่ ีลทั ธปิ รัชญา อะไรที่ไหน ท่ีอนิ เดยี ไมเ่ คยมี เรยี กว่าอนิ เดยี นีเ่ ป็นเจ้าแห่งปรชั ญา (ดูในนกิ าย ๑ ในพระไตรปฎิ ก พระสูตรทีฆนกิ าย) ลทั ธิต่างๆ ๑. ความรอู้ ยา่ งหน่ึงเกิดจากคิด - หลังเหตผุ ล Discursil ๒. เกิดจากอภญิ ญา (Intuition) ศลี - สมาธิ - ปัญญา - ฤๅษีต้องรักษาศีล ๘ ภาวนาสมาธิจิตเกิดอภิญญา เกิดแสงสว่าง เกิดอภิญญา ก่อนสมัยพระพุทธองค์ มี ๕ (ดูคัมภีร์วิสุทธมิ รรค) มเี ก่ียวกับฤทธิต์ ่างๆ เหาะเหิน แปลงรา่ ง ทะลุภูเขา รู้จิตคนอ่ืน ทีนี้พระโพธิสัตว์บังเกิดขึ้น แต่องค์ท่ีจะเป็นพระพุทธเจ้าคือบรรลุ อภิญญาท่ี ๖ ทรงรูแ้ จง้ อรยิ สัจ ๔ พระนพิ พานเป็นสงู สุดเหนอื กว่าอ่ืนทง้ั หมดก็จบเรื่องตรงน้ี จบความคิดผดิ เห็นกายใจขนั ธ์ ๕ เปน็ ตน ทีน้ีท่ีพวกฝร่ังหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ ก็จึงสนใจแสวงหาสัจธรรม หาปัญญาเกิด จากสมาธิ ก็ต้องมาแสวงหาในเอเชียเพราะในยุโรปกลายเป็นวัตถุนิยมมานานเน พอเกิด สงครามโลกครั้งท่ี ๑ แล้วก็คร้ังที่ ๒ ฝรั่งกเ็ ลยเริม่ ไมเ่ ช่อื วัฒนธรรม วัตถนุ ยิ มของตวั เองกเ็ ลย 378

เริ่มออกหาสจั ธรรม โดยเฉพาะหลังสงครามโลกครั้งท่ี ๒ นี่ วัฒนธรรมของยุโรปกแ็ ตกเป็นผง แมว้ ัฒนธรรมของอเมริกันก็เสียหายมาก โดยเฉพาะเรอื่ งครอบครัวนีเ่ สยี หายมาก ตอนจวนสิ้นสุดพระพุทธกาลนนี่ ่ากลัวพระพทุ ธศาสนาจะไปอยู่ออสเตรเลีย พ.ศ. ๕๐๐๐ พระสมัย พ.ศ. ๕๐๐๐ หลังสิ้นพระพุทธกาล จะมีผ้าเหลืองเหน็บหูเท่าน้ัน รู้ภาษาบาลี ค�ำสองค�ำ ยืนรอคนใหท้ านตามทางสแ่ี พรง่ เม่อื ตอนหลวงปู่ชอบมารักษาองค์อยโู่ รงพยาบาล ปัญญา อาตมากราบเรียนถามหลวงปู่ชอบท่านว่าพระพุทธศาสนาจะอยู่เมืองไทยไม่เกิน ๑,๐๐๐ ปี ตอนปลายพระพุทธศาสนาจะไปอยู่ออสเตรเลียใช่ไหม ท่านว่า “เออ ใช่แล้ว” ท่านว่าพระพุทธศาสนาจะอยู่เมืองไทยอีกไม่เกิน ๑,๐๐๐ ปี ตอนนี้ได้อัญเชิญพระบรมสารี- ริกธาตุเสด็จไปประดิษฐานท่ีออสเตรเลีย ท่ีวัดเลอเมียวัดป่าพุทธรังษีเป็นวัดถูกต้องแท้ มี พทั ธสมี า มพี ระเจดียอ์ งค์แรกในโลกฝร่ัง - พวกลูกศิษย์ฝร่ังเล่นผีถ้วยแก้ว พวกฮิปปี้ในออสเตรเลียเขาเล่นถามค�ำถามพวกผี เขามาเล่นบนพืน้ กระดาน เรียกว่า Wishy board (Wigee board) เราเลยท�ำให้เขาถามถึง เรื่องพระพุทธบาทว่า เคยมีเสด็จมาประทับรอยพระพุทธบาทไหม ค�ำตอบว่า มี (คงค้น ในราวพ.ศ. ๔๐๐๐-๕๐๐๐ กระมงั ) แต่ตอนน้ียงั หาไมพ่ บ พูดถงึ พระทางมหายานที่ส�ำเร็จ ตามความเห็นของอาตมานา่ จะมมี ิลารีปา (Milarepa) แห่งธิเบต (BE ๑๕๙๖) เดิมเป็นฤๅษีเชี่ยวชาญวิชาไสยศาสตร์ วิชาผี ต่อมาเลื่อมใสพุทธ องค์นี้ท่านส�ำคัญมาก ท่านองค์น้ีแต่ก่อนอยู่ถ�้ำไม่รู้กี่เดือนกี่ปี กินแต่ผลไม้จนตัวเขียว ไม่มี เส้ือผ้า บรรลุอภิญญาแล้วจึงกลับมาแต่งตัว พระมหายานท่ีส�ำเร็จก็มีองค์น้ีองค์หนึ่งท่ีส�ำคัญ มีหนังสอื ทางมหายานเขียนไว้เปน็ บทกวีสำ� คญั มาก The song of Milarepa บทกวธี รรมของ ท่านมิลารีปา ถูกแปลออกเป็นหลายภาษาแพร่ไปท่ัวโลกทั้งภาษาอังกฤษ ฝร่ังเศส เยอรมัน ทา่ นเจทซัน (Jetsun) มลิ ารปี า (Milarepa) เกิดอยูใ่ นราวปี BE ๑๕๙๖ ทนี ้ีมาว่าเรอ่ื งประวัติยุโรปอีกทีนะคือเรอื่ งชนเผา่ เยอรมนั (เยอรมนั นคิ ) สมยั เร่ิมบุกเขา้ ในรัสเซีย ฝร่ังที่เจริญรุ่นแรกของยุโรปก็คือกรีก กรีกนี้ต้ังอยู่ตอนใต้ของคาบสมุทรบอลข่าน (Balkan) 379



ค�ำว่ากรีกนี่จริงๆ เป็นช่ือชาวโรมันใช้เรียกเอง แต่พวกกรีกโบราณเขาเรียกตัวเองว่า เฮเลีย่ น (Hellenes) (เฮเลน) พวกกรีกมคี วามเจรญิ มาก อย่างกรุงทรอย (Troy) เป็นนคร เก่าแก่ มีความเจริญสูงสดุ มัง่ คงั่ ทางการคา้ เจรญิ ทางวรรณคดีเปน็ อยา่ งมาก การปกครอง ก็เข้มแข็ง มรี ะบบอยา่ งพวกนกั รบสปารต์ ้า (Sparta) ตอ่ มาประมาณ ๕๐๐ ปกี อ่ นครสิ ตกาล กม็ ีการรบระหวา่ งกรกี กบั เปอร์เซีย ทางด้านความคิดลึกซ้ึงด้านปรัชญากรีกก็เจริญสูงสุด มีบุคคลส�ำคัญอย่างโสเครตีส (Socrates) เพลโต (Plato) อริสโตเติล (Aristotle) จนมาถึงสมัยของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์ ซ่ึงเป็นโอรสของพระเจ้าฟิลิปที่ ๒ แห่ง มาเซโดเนยี ซ่งึ ถกู ลอบฆ่าตาย (ประมาณ ๓๖๐ ปกี อ่ นครสิ ตกาล) พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ได้ ครองราชย์ต่อจากผู้เปน็ บิดา เม่อื ยงั หนุ่มมากอายไุ ด้ราวๆ ๒๐ กวา่ ๆ มอี ริสโตเตลิ นักปราชญ์ เอกของกรีกเปน็ อาจารย์ ด้วยเหตุนี้อเล็กซานเดอร์จึงมีปรีชาสามารถมากก็ขยายอาณาเขตต่อจากพระราชบิดา ได้ให้อสิ รภาพเมืองตา่ งๆ ที่เป็นเมอื งขึน้ ของเปอรเ์ ซยี ให้เป็นอิสรภาพทางเอเชยี ไมเนอรท์ ้งั หมด ยกทัพเข้าซีเรียข้ามคลองสุเอชเข้าไปถึงนครอียิปต์ แล้วยกทัพผ่านท่ีราบสูงผ่านภูเขาเข้า อิหร่าน เข้าไปในอินเดียมีชัยชนะตลอดลุ่มแม่น�้ำสินธุ ตั้งใจจะตีให้ตลอดแม่น้�ำคงคา แต่ ไม่สำ� เรจ็ ตอ้ งกบั กรุงบาบโิ ลน ต่อมา ๓๐๐ ปีก่อนคริสตกาล พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ก็เป็นไข้ส้ินพระชนม์ อายุยัง หนุ่มมากๆ ราวๆ ๓๐ ปกี วา่ ๆ เน่อื งจากบาดเจบ็ จากสงคราม อาณาจกั รทีข่ ยายไปกวา้ งขวาง ไพศาลย่ิงใหญ่ กับความพยายามที่จะให้คนต่างชาติ มารวมอยู่ด้วยสันติภาพในจักรวรรดิ เดียวกันก็ส้ินสุดลง ต่อมาจักรวรรดิเฮเลนนิคเกือบท้ังหมดนี้กอยู่ใต้อ�ำนาจของจักรวรรดิโรมัน ส่วนแม่ทัพนายกองของพระองค์ก็แยกกันไปใหญ่ตามเมืองต่างๆ อย่างเมนานเดอร์ ก็มาเป็นพระเจ้ามลิ ินท์ (ในเรอื่ งมลิ ินทปญั หา) ทอี่ ยู่ยโุ รป อียิปต์ ต่อมาก็มาเป็นของจกั รวรรดิ โรมัน 381

(ตั้งอาณาจักรใหญ่คร้ังแรกของโรมัน ตามยาวตั้งแต่บริเวณอังกฤษจนจดเปอร์เซีย) คือมันข้ึนไปทางเหนือไม่ได้ ลองนึกภาพดูซินึกถึงอิตาลี (Italy) เหนืออิตาลีเป็นภูเขาแอลป์ สูงใหญ่ เทือกเขายาว มีป่าไม้หนาทึบ เหนืออิตาลีไปก็มีพวกเยอรมัน พวกไวก้ิง (Viking) อยู่ยอดสุด คืออิตาลีมันทูนยุโรปกลางและยุโรปเหนือไว้บนหัวมีเป็นเผ่าๆ มี ๒ เผ่าใหญ่ พวกเซลติก (ไม่ใช่เยอรมัน) คือ มันมารบกับโรมัน มันบุกเข้าอิตาลีนับแต่สมัยโบราณพวก โรมันพวกแรกเป็นคนชั้นต�่ำ พวกท่ีสร้างความเจริญแรกๆ ในโรมเป็นพวกคนทางเอเชีย ต่อมาพวกเยอรมนั ไลพ่ วกเซลติกหนไี ปฝร่งั เศส ไปสเปนต้ังแตไ่ อรแ์ ลนดค์ ริสเตยี น ก็เร่มิ ก่อตัว ที่ไอร์แลนด์ก่อน แพร่ไปอังกฤษ พวกเซลติกไปอยู่ฝรั่งเศสก็ไปอยู่ทางสเปนก็มีเร่ืองรบกันอยู่ เร่ือยจนปัจจบุ ัน - เดมิ ฝร่ังเศส พวกแฟรงค์ (Frank) จรงิ ๆ น่ีกค็ ือคนเยอรมันเผ่าหน่งึ (ในจำ� นวนกว่า ๑๐ เผ่า) - ในฝรั่งเศสพากันตื่นวัฒนธรรมโรมันก็นิยมใช้ค�ำโรมันเลย กลายเป็นภาษาฝรั่งเศส อติ าลี กเ็ ลยเป็นคล้ายๆ ภาษาบาลี ภาษาบาลใี นภาษาไทยมีมากมาย สว่ นพวกเยอรมันแท้ๆ ก็อยู่ในเยอรมนั ใช้ภาษาเดมิ ตอนน้ีเยอรมันยังแบ่งเป็นก๊กเป็นเผ่าต่างๆ หลายเผ่า พอโรมันอ่อนอ�ำนาจ เพราะ ปราบเยอรมนั ไมไ่ ด้ คอื ตอนหลังโรมันออ่ นแอมาก นอกจากพวกเยอรมนั (กอ๊ ธ goths) ท่ยี ัง ป่าเถื่อนน้ีก็ยังมีพวกฮั่นจากเอเชียที่พยายามรุกรานอาณาจักรโรมัน พวกฮั่นเข้ามาตียุโรป มาทางดา้ นตะวันออก แถบโรมาเนยี ฮงั การี ยูโกสลาเวยี มีแม่ทัพชื่อดงั คนสำ� คญั คอื อาติล่า ตอ่ มากต็ ายในสงครามตอ้ งถอนทัพออกจากกรงุ โรมแลว้ ค่อยๆ เสื่อมสลายไป พวกกรุงโรมสมยั น้ัน เมอ่ื ถกู เผา่ เยอรมันบกุ ลงมา บา้ นเมอื งแตก ผูค้ นไม่มที ่พี ึง่ อำ� นาจ ส่วนใหญอ่ ยู่ในวัด คนหลบไปพ่งึ วดั เหมอื นคา่ ยทหารใหญ่ (Fort) มีสนั ตะปาปามอี �ำนาจมาก เกิดแตกแยกจักรวรรดิไบเซนไตน์เร่ืองรูปเคารพ ทางสันตะปาปาต้องการให้มีรูปเคารพก็เลย ไมถ่ ูกกันกับจักรพรรดิแห่งกรุงคอนสแตนตโิ นเปิล 382

ในท่ีสุดก็องค์สันตะปาปาก็ยอมรับกษัตริย์ของพวกแฟรงค์ (เยอรมันนิค) คือโป๊ปนี้ เป็นใหญแ่ ต่ไม่มอี �ำนาจทางทหาร พวกเยอรมันน่ีมนั คนปา่ ไมม่ วี ัฒนธรรม แต่มอี ำ� นาจมกี �ำลงั ก็เลยมารวมกัน คือคนโรมันเขามีวัฒนธรรม เหมือนคนตาบอดแต่ขาดีแข็งแรงกับคนขาไม่ดี แตส่ ายตาดี กม็ าขค่ี อรวมกันก็ใช้การได้ ประโยชนร์ ่วมกัน สันตะปาปา สตเี ฟนแห่งโรม กท็ �ำ พธิ ยี กลกู ชายของกษัตรยิ ์ เปเปง (Pepen) คือพระเจา้ ชาลเลอมาญ จักรพรรดิ Charlemagne (ราวปี ค.ศ. ๗๐๐-๘๐๐) เปน็ Charl the great มกี ารเอามงกฎุ มาสวมทำ� พธิ ใี หญโ่ ต มกี าร เปา่ แตร มีขบวนพาเหรดงดงาม พระเจ้าชาลเลอมาญเป็นพระเจ้าแผ่นดินท่ียิ่งใหญ่มาก ตีอาณาเขตโรมันคืนมาจาก พวกลอมบารค์ ได้ด้วย เปน็ King ทฉี่ ลาดมีปรีชาสามารถมาก เป็นจอมทพั ทยี่ งิ่ ใหญ่รวมยุโรป ไดเ้ กอื บทั้งทวปี เปน็ มหาอาณาจกั รโรมันคาทอลิก (เวน้ ไปไม่ถึงนอร์เวย์ สวีเดน) เปน็ กษตั ริย์ ท่ีมีเดชานุภาพมาก แต่พระองค์มีลูกชายหลายคน และเคร่งครัดตามประเพณีเดิมของพวก แฟรงค์ คือลูกทกุ คนต้องเปน็ ผู้แบง่ สมบัตพิ อ่ พอพระเจ้าชาลเลอมาญสิ้นพระชนม์ ดินแดนก็ต้องถูกแบ่งตามจ�ำนวนโอรส ตาม ประเพณีของแฟรงค์ก็ท�ำให้เกิดการแย่งชิงกันในหมู่พี่น้อง ส่วนในฝรั่งเศสกับเยอรมันเก่า กเ็ ลยแตกกัน ต่อมาในแดนเยอรมันก็มเี ป็น Confideration สหพนั ธ์เจา้ กม็ กี ารโหวต (Vote) กนั จะเอาใครมาเป็น King ก็เลยแตกกัน ฝรง่ั เศสกบั เยอรมันกแ็ ตกกันเองตอนน้ี สมัยน้ันในอิตาลีอะไรๆ ก็เยอรมันท้ังนั้น พวกเยอรมัน ปรัสเซียท�ำให้เยอรมันเป็น ชาติทหารปู่ของ (King) ไกเซอร์ท�ำกองทัพเยอรมันให้เข้มแข็งท่ีสุด แคว้นปรัสเซียเฉพาะ บิสมาร์ค นายกรัฐมนตรีคนสำ� คัญ (นายกเหลก็ ๑๘๗๑-๑๘๙๐) ทเี่ ยอรมนั เกดิ การรวมตวั เปน็ อาณาจักรได้เพราะนโปเลียน (ของฝรั่งเศส) (๑๗๑๒-๑๗๘๐) มาบุกมนั เยอรมนั กร็ วมหวั กนั ทางเยอรมันได้พระเจา้ เฟเดอรคิ มหาราช (Ferderik the great) (๑๗๑๒-๑๗๘๐) รวบรวม อาณาจักรใหท้ นั สมัย ก็ต่อมาเป็นเยอรมนั ในปจั จุบนั นี้ เยอรมนั ทางเหนอื บุกเข้าไปรสั เซยี เรอื่ ยๆ พวกสลา๊ ฟพวกน้เี จริญทีหลงั คนอืน่ เขา มองโกล นี่มันยึดรัสเซียมาก่อน แต่ก่อนน้ันรัสเซียยังไม่เป็นปึกแผ่น ยังอยู่ใต้ปกครองของมองโกลร่วม ๑๕๐ กวา่ ปี 383

เมอื งคฟี (ทางตอนใตข้ องรสั เซยี ) เมอื งนเ้ี จรญิ ดว้ ยทางการคา้ ขายกรงุ มอสโควน์ ต่ี ง้ั ทหี ลงั อยทู่ างเหนือทางทะเลบอลติก เมืองคฟี อยใู่ กล้ทะเลดำ� สมยั รสั เซยี รวมกนั เปน็ มหาอำ� นาจได้ President ของคีฟเป็นรัฐมนตรีตา่ งประเทศของรัสเซีย สมยั พระเจ้าปเิ ตอร์มหาราช (Peter the great) รวบรวมรัสเซียไดไ้ ล่มองโกลออกไป อาณาจกั รรัสเซียยาวออกไปเร่ือยจนจดฝงั่ แปซฟิ ิกถงึ บางส่วนในเกาหลี (ไซบีเรยี ) จึงได้ไปรบ กับญี่ปุน่ - กรงุ วลาดวิ อสต๊อกยนื่ ไปใกลเ้ กาหลีเหนอื มาก เพราะฉะนัน้ มนั ไมค่ ่อยจะถูกกันหรอก - กเ็ ป็นอนั ไดค้ วามสงบมา ๕๒ ปีกวา่ ๆ เม่อื ยโุ รปมาตง้ั แตส่ มัยโรมนั มานัน้ ไม่เคยว่างเวน้ สงคราม ทกุ ๑๐-๒๐ ปี ฝรง่ั มนั ต้องรบกนั สันติภาพที่ยัง่ ยืนในยุโรปครง้ั แรก เม่อื เยอรมันรบ ชนะ นโปเลียนท่ี ๓ ตั้งแต่ ๑๘๗๕-๑๙๑๔ ต้ังแตบ่ ิสมารค์ (ออตโต ฟอน บิสมารค์ ) นายก ร.ม.ต. ของรสั เซยี คนส�ำคัญในการรวมเยอรมัน - พระเจา้ วลิ เลยี่ มท่ี ๒ กษัตรยิ ์ปรสั เซียสนับสนุนบสิ มาร์ค - นายพลมอลเก้ คนส�ำคญั ในการรวมเยอรมนั ตอ่ มามกี ารสรา้ งทางรถไฟสายเบอร์ลนิ พระเจา้ วิลเลยี มท่ี ๒ แตกกับนายพลบิสมารค์ - เม่อื คร้งั ก่อนพระพทุ ธเจ้าหลวง ร.๕ เสด็จฯ เยอรมัน นายพลบสิ มารค์ มาถวายการ ตอ้ นรับ - ยุโรปในยุคสันติภาพ ๔๕ ปี นานสุดก็กอ่ นสงครามโลกคร้งั ท่ี ๑ ยคุ นั้นเปน็ ยุคทอง ของยุโรป สมัยควีนวิคตอเรียของอังกฤษตรงกับสมัย ร.๕ ของไทยยุคน้ันอังกฤษพระอาทิตย์ ไม่ตกดนิ ครองเมอื งขึน้ มากทสี่ ดุ รอบโลกมแี ต่เมืองข้ึนองั กฤษ - สมยั น้ันเป็นยคุ ใหมข่ องเอเชยี เอเชียท้ังทวีปตกเป็นเมืองขึ้นฝร่ัง ยกเว้น ไทย ญีป่ ุ่น จีนถูกบุกยึดอย่างหนัก แต่หลายประเทศในเอเชียเห็นฝร่ังเป็นเทวดา ฝร่ังก็จัดประเพณี รูปแบบฝรัง่ วัฒนธรรมผู้ดฝี ร่งั กนิ อยูอ่ ย่างมพี ธิ รี ตี องมาก แบบผ้ดู ฝี รัง่ ฝรั่งกส็ ร้างวัฒนธรรม ประเพณีมาก แต่หลังจากสงครามโลกคร้ังที่ ๒ วัฒนธรรมยุโรปก็พังหมด เสียเมืองข้ึนไป 384

เกือบหมด พวกนิยมเส้ืออกแข็ง ใส่เส้ือราตรีกลายเป็นพวกฮิปปี้ นิยมกางเกงขาด เสื้อขาด เดินตามถนนไปมากมาย - ยคุ ทองสมัย ร.๕ ของไทย มาเดี๋ยวน้ีเหมอื นตายไป มันตายหายไปหมดแลว้ วัฒนธรรม แบบไทยๆ นิสัยใจคอ สามัญส�ำนึกความคิดเปล่ียนไปหมดมากมายไปในทางเสียหายทั้ง ศีลธรรมและส่งิ แวดล้อม - คนไทยเด๋ียวนี้ก็ไม่รู้จักตัวเองไม่รู้เรื่องพระพุทธศาสนาไปหาว่า พระพุทธศาสนา เป็นปรัชญา เป็น Philosophy มันแย่ มันเอาแต่กิเลสเข้ามาพูด พระพุทธศาสนาคือ โลกุตตรธรรม คือเหนือโลก พระพุทธเจา้ ทรงว่า “ถา้ รู้จกั ความโง่ พอเป็นบัณฑิตไดบ้ า้ ง” นี่ตัวเองก็ไม่ได้เร่ือง แล้วจะอวดดีไปวินิจฉัยพระพุทธศาสนา แม้แต่ศรัทธาพระธรรม พระสงฆ์ กย็ งั ไมม่ ี ไมร่ ู้มนั เป็นพุทธแบบไหน - เมอื งไทยน้ี เวลาน้ี เมืองไทยยงั ได้ดเี พราะคนอ่นื เขาแยก่ วา่ ภยั ฝนแล้ง ภยั นำ้� ทว่ ม ภยั ไฟไหม้ปา่ ของเพ่ือนบา้ นเขาหนักหนากว่า - อย่างบ้านเราพอว่ากลัวฝนจะแล้งฝนก็เทลงมา เดือนเมษายน-พฤษภาคม ปี ๔๒ เลน่ เอาน้�ำทว่ ม กลวั จะแลง้ น้ำ� กก็ ลับเหลอื ล้น - อยา่ งขา้ วขายไม่ออกอย่ดู ๆี บงั กลาเทศมนั ยุ่ง เรากเ็ ลยไดข้ ายข้าวดี - เมืองอ่นื การเมืองเกดิ วนุ่ วาย นกั ท่องเท่ียวกเ็ ทลงมาเมืองไทย - คนไทยชอบโปรฝรัง่ อยแู่ ลว้ ให้บรกิ ารดี ถกู กว่าเมืองอ่นื - ทั้งๆ ท่เี วลาน้ีมนั ฟองสบแู่ ตก - แต่เมืองอ่ืนบ้านอื่นยุ่งกว่าบ้านใกล้เรือนเคียงมันวุ่นวาย ไทยก็เลยพออยู่ได้ ฝร่ังมัน จงึ อยากทำ� เปน็ ออฟฟิศกลาง ฝรง่ั มันจึงยดึ ไอเอ็มเอฟ ทนี ไ้ี ทยกเ็ ลยโดน I.M.F. 385

386

ตอนที่ ๒ วันพุธที่ ๑๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ หลวงป่เู มตตาเลา่ หลังฉันภัตตาหารเช้า เรื่องโคโซโวนี่ สงครามมันจะยืดเย้ือ ตอนน้ีรัสเซียก็เข้าไปแล้ว อเมริกาเขาก็อ้างว่าบอมบ์ (Bomb) ผิดไปลงเอาสถานทูตจีน อ้างว่า ดูแผนท่ีเก่าเลยทิ้งผิดไป คือ ถ้าไม่บังเอิญจริงๆ ก็ต้องเป็นแผน แต่ นา่ กลวั จะเปน็ แผนกลวั จนี แดงเขา้ มามอี ำ� นาจในตลาดโลกเกนิ ไปมากกวา่ จีนน่ีส�ำคัญมากนะ ต้ังแต่โบราณมาจนเด๋ียวนี้ จีนเคยขับไล่อเมริกา ไล่ฝร่ังออกไปจนเกิดเรื่องก๊กมินต๋ังจนเป็นคอมมิวมิสต์ ยังไงๆ คนจีน กถ็ ือจีนเป็นจนี วันยงั ค่ำ� เขาฉลาดลกึ ซึง้ มาก ค�ำว่าแขกมานี่ คือคนไทยแต่โบราณ มีการค้าขายกับแขกมา มาก พวกแขกเปอร์เซีย แขกอิหร่าน พ่อค้าสมัยโบราณเป็นแขก มากกว่าจีน จึงเกิดการไปมาหาสู่กัน ฉะน้ันคนที่มาบ้านมักจะเป็น พวกแขก ก็เลยเกิดค�ำว่า “แขกมา” จนเดี๋ยวนี้ ใครมาหาท่ีบ้านเรา ก็พดู ว่า “แขกมา” 387

เรื่องเงินมขี า เรือ่ งนคี้ อื เริม่ ทแี่ ถวมะละกา มีการขายเครือ่ งเทศ ดนิ แดนบรเิ วณเอเชยี อาคเนยน์ เี้ ปน็ บริเวณท่ีมีความความส�ำคัญทางยุทธศาสตร์มากท่ีสุดอีกแห่งของโลกด้วย คือช่องแคบ มะละกา ซึ่งอยู่ระหว่างเกาะสมุ าตรากับแหลมมลายู เปน็ ทางยทุ ธศาสตร์และทางการค้าขาย ระหว่างมหาสมุทรแปซิฟิกกับมหาสมุทรอินเดีย พ่อค้าชาวโรมันโบราณพ่อค้ายุโรป อินเดีย จีน อาหรับ ได้น�ำวัฒนธรรมมาถ่ายทอดพร้อมกับการค้าขายสินค้าพวกเคร่ืองเทศ ยาง ชา กาแฟ คือพ่อค้ายุโรปผ่านอินเดียจะเข้าอียิปต์ก็ผ่านเมดิเตอร์เรเนียนไปกรีกไปกรุงโรมล้วน ตอ้ งมาผา่ นเกาะมะละกา พวกบาเบเรียน (ชนกลุ่มเล็กของเยอรมันในจ�ำนวนมากมายหลายเผ่า) พวกหน่ึง มาอยอู่ ติ าลีใต้ ซึ่งต่อมาก็ใหเ้ กิดเมอื งเวนิช (Venice) (อยา่ งตึกไทยค่ฟู า้ ท�ำเนียบรัฐบาลนี้ก็ ลอกแบบสถาปัตยกรรมเวนิชมาเลย) กรุงเวนิช (Venice) อยู่ในจุดเมดิเตอร์เรเนียน เป็น ศูนย์กลางค้าขายระหว่างยุโรปกับเอเชีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งตลาดเครื่องเทศเรือใบของแขก พราหมณ์ของอินเดียและของอาหรับก็รุ่งเรืองเจริญอยู่แถบมหาสมุทรอินเดีย ทะเลแดงมา เก่าแกน่ านแล้ว ฉะนัน้ ต้ังแต่ราว ค.ศ. ๕๐๐ ถงึ ราวศตวรรษท่ี ๑๕ กม็ อี าณาจักรใหญ่ๆ ในภมู ิประเทศ แถบน้เี จริญขนึ้ แลว้ เสื่อมลงผลดั กนั ไปอยา่ งอาณาจักรฟูนัน จามปาเขมรและมอญ ส่วนทาง ทะเล ได้แก่อาณาจักรศรีวิชัยกับมัดจาปาหิต วัฒนธรรมของอินเดีย ฉะน้ันพระพุทธศาสนา กับศาสนาพราหมณซ์ ่งึ มาแพร่หลายแถบนส้ี ืบเนื่องจากอทิ ธิพลอินเดีย ส่วนจีนก็แล่นส�ำเภาค้าขายไปอินเดียตะวันออกกลางกับยุโรปจีนมุ่งค้าขาย ไม่ยุ่ง การเมือง เว้นแต่เมืองญวนจีนปกครองโดยตรง คนญวนรับอิทธิพลจากจีนมานานแล้ว พอ ช่วงศตวรรษท่ี ๑๕-๑๖ พวกอิสลามก็เข้ามาแพร่ทางนี้ พวกอาหรับและชาวเปอร์เซียมา ค้าขายถึงคาบสมุทรมลายูและเกาะอินโดนีเซียต่อมาเกาะมะละกาก็กลายเป็นศูนย์กลาง การคา้ และศาสนาอิสลามไป 388

ทีนี้พวกอาหรับน่ีเดิมเจริญอยู่แถวทะเลแดง และก็มีอาหรับเร่ร่อนก็มีมานานอยู่ตาม เมืองเล็กๆ รู้จักเดินทะเลมานาน เขาท�ำเรือไม้ เรือฟากไม้ เรือใบต่างๆ มุ่งแต่การค้าขาย ไม่ยงุ่ เรอ่ื งอาวธุ ทีน้ีเรื่องมันก็มีเม่ือโปรตุเกสเข้ามายึดมะละกา แต่โปรตุเกสต้องกายึดเพื่อค้าขายเอา เคร่ืองเทศกับวัตถดุ ิบต่างๆ เท่าน้ัน ท�ำสถานคี า้ ขายของตน เรยี กหมเู่ กาะเหลา่ นวี้ ่า “หมู่เกาะ เคร่อื งเทศ” (The Spice Islands) ทีน้ีพวกยุโรปอ่ืนๆ อย่างสเปนก็อยากได้บ้าง แต่ติดว่าพวกตุรกียังมีอ�ำนาจยึดกรุง คอนสแตนติโนเปิล (ราว ค.ศ. ๑๔๐๐ กว่า) ท�ำให้พวกยุโรปจะมาทางบกมาเอเชียล�ำบาก กเ็ ลยพยายามหาทางมาทางทะเล สว่ นสเปนก็มเี ฟอรด์ นิ าน แมกเจลลาน ส�ำรวจทศิ ตะวันตกของมหาสมุทรแอตแลนติก ไปปลายสุดของทวีปอเมริกาใต้ มาฟิลิปปินส์อ้อมแหลมกู๊ดโฮปกลับไปสเปนได้ (ต่อมา เฟอร์ดินานรบกับพวกชาวเกาะและเสียชีวิตไป) ก็เลยโปรตุเกสกับสเปนมันก็แข่งขันแย่งกัน เรอ่ื งเกาะเครอื่ งเทศนี้ แล้วก็มีพวกฮอลันดา ซึ่งมาต้ังม่ันระหว่างเกาะชวากับเกาะสุมาตรา ส่วนโปรตุเกส อยูท่ ีม่ ะละกา ตอนมารโ์ คโปโล (พ่อคา้ ชาวเวนิช) มาจนี น้ันฝรง่ั ยังไมม่ ีอ�ำนาจทางเรอื ยังไม่รจู้ ักการ เดินเรือเข้ามหาสมุทรอินเดีย แต่ก่อนสมัยโบราณนั้นการเดินเรือสายหน่ึงต้องออกทะเลแดง ต้องมาผ่านตะโกล่า (ตะก่วั ปา่ ของไทย) ใกลค้ อคอดกระขนของข้ึนบกแล้วลงอ่าวไทยไปตอ่ อีก (สมยั พวกมอญโน่นแนะ่ ) สมัยมาร์โคโปโลเป็นพ่อค้าเวนิช เม่ือ ๔๐๐ กว่าปีก่อน ทางบกก็มีทางไปทางเตอรกี อิหร่าน ผ่านเอเชียกลางไปก�ำแพงเมืองจีน เป็นเส้นทางพระถังซัมจั๋ง ตามบันทึกของ ภาคตะวันตกของพระถงั ซมั จงั๋ ฝรง่ั ตอ้ งใชเ้ ปน็ (Record) เอกสารอา้ งองิ เพราะเป็นบันทกึ การเดินทางของจริงรายวัน และจดละเอียดมาก (เดี๋ยวน้ีมีแปลเป็นภาษาไทยเล่มใหญ่ = บนั ทกึ เลม่ น้)ี 389

คือสมยั ราชวงศห์ งวน (ค.ศ. ๑๒๐๐-๑๓๐๐ กวา่ ) จีนตกอยูใ่ ตก้ ารปกครองของมองโกล ที่ตั้งราชวงศ์หงวนข้ึน มีเมืองหลวงคือปักก่ิง อาณาเขตตอนนี้ขยายกว้างใหญ่มาก คือ จักรพรรดิเจงกีสข่านและกษัตริย์ไทจง (โอรส) ยกไปตียุโรปจนถึงลุ่มแม่น้�ำดานูปในยุโรป ต่อมาสมัยกุปไลข่านก็ตียึดได้มณฑลยูนานของจีน ธิเบต ตีได้ญวนหมด ตอนเจงกีสข่านน้ัน พยายามจะตีจีนแต่ตีไม่ได้ก็เลยไปตีรัสเซียแทน พอถึงสมัยกุปไลข่านก็สามารถตีเข้าจีนได้ ราชวงศ์หงวนดูเหมือนอยู่ได้ ๑๐๐ กว่าปี ตรงกับสมัยสุโขทัยของเรา ตอนนั้นก็มาร์โคโปโล ก็มาค้าขายกับจีนเป็นคนเก่งฉลาด จักรพรรดิกุปไลข่านตั้งให้เป็นเสนาบดีใหญ่ สมัยน้ันจีน เจริญมากคือเจริญมากมาตงั้ แตร่ าชวงศ์ถัง อาณาจกั รสมยั ราชวงศ์ถังกว้างใหญ่ทส่ี ุด ทกุ อยา่ ง เจรญิ สงู สุดจนถงึ ด้านกวี ด้านภาษา เจริญมากทีเ่ มือง “เชยี งอาน” เมอื งหลวงของ “ถงั ” กม็ า โยงเร่ืองพระถงั ซมั จ๋ัง (ค.ศ. ๖๐๐ กวา่ ๆ) หลวงจีนเหย้ี นจงไดแ้ สวงบญุ จากนครหลวงเชยี งอาน ผ่านเอเชียกลางไปอินเดียแล้วกลับมาจีนพร้อมต�ำราพระไตรปิฎกทางพระพุทธศาสนาและได้ อัญเชญิ พระธาตุมาด้วย มาแปลต�ำราพุทธศาสนาเป็นภาษาจนี สมยั น้นั จนี สนใจพระศาสนา มีวดั พทุ ธเปน็ หลายพันวดั ทนี ตี้ ่อมาพวกเติร์ก (Turk) ยกเข้ามาตีจนี ราชวงศ์ถงั ก็เสอื่ มสลายไป ต่อมาก็มาเป็นราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ. ๙๐๐-๑๒๐๐ กว่า) มีเงินเหรียญจีนใช้เป็นมาตรฐานการ ค้าขายบวกเร่ิมสร้างกองทัพเรือไว้ป้องกันเมืองชายทะเลของตน จีนได้เริ่มมีกองทัพเรือ สมัยราชวงศ์ซ่งนี้ ทีนก้ี ย็ ้อนมาทร่ี าชวงศห์ งวน (ค.ศ. ๑๒๐๐-๑๓๐๐ กว่าๆ) จีนเจริญมากทีส่ ดุ อีก ตอนนนั้ วัฒนธรรมจีนกับอินเดียมาเจอกัน วัฒนธรรมวิทยาศาสตร์ของฝรั่งตะวันตก มาร์โคโปโลชาว เวนิชก็มาได้ดีเป็นเสนาบดีใหญ่ช่วยจักรพรรดิกุปไลข่านอยู่ ๑๐-๑๕ ปี มาร์โคโปโลเขียน บันทกึ เล่าไว้ เรื่องความเจรญิ ของจนี บนั ทึกนสี้ ำ� คัญมาก สมัยน้ันพวกฝรั่งเริ่มต่ืนจีนเป็นพวกจีนวิเศษแต่ว่าฝรั่งมันมีเรือรบ เรือเหล็ก ปืนใหญ่ อาวุธฝร่ังเหนอื กวา่ ของพวกเอเชียมแี ตเ่ รอื ใบใหญๆ่ มาร์โคโปโลเองเมอ่ื กลับไปเวนิช ไปเล่า อะไรเขียนอะไรไม่มีใครเช่ือหาว่าบ้า ตอนนั้นในอิตาลีมันยุ่งเร่ืองการเมืองพระก็มีอำ� นาจมาก มาร์โคโปโลก็เลยถกู จบั ขังอยใู่ นคกุ ก็ใหค้ นทถ่ี ูกขงั ด้วยกันชว่ ยจดตามค�ำบอกแลว้ เอาแอบไว้ 390

391

392

393

หลังยุคมาร์โคโปโล ฝรั่งก็ท�ำลายการเดินเรือในมหาสมุทรอินเดียทั้งหมด โปรตุเกสนี่ เป็นชาติแรกท่ีกล้าออกเดินทะเล ต่อมาก็สเปน เรียกว่ารอบอัฟริกา ทะลุแหลมกู๊ดโฮป (Good hope) เจออนิ เดียเข้าก็ยึดเลย ตอ่ จากนน้ั กเ็ ข้าครองแทน “ใครเป็นเจา้ ทะเลคนนัน้ เป็นเจ้าทรัพย์” ท่ีส�ำคัญผูกขาดการค้าขาย การขนส่งทางทะเลเบ็ดเสร็จเลย แล้วก็เริ่มสอน ศาสนา ตอ่ มาก็เกิดมกี ารค้าทาสดว้ ย ทีนี้ดูเงินมีขามันเดินจากมะละกา ความร�่ำรวยทรัพยากรร�่ำรวยเงินทองจากการ ค้าขายก็จากมะละกา นี่พวกโปรตุเกสก็รวยมากมีอ�ำนาจมาก ท�ำให้อ�ำนาจเดิมของเวนิชก็ นอ้ ยถอยไป สมบตั ิและเงนิ ทองก็ยา้ ยไปอย่ลู ิสบอน (Lisbon) เมอื งหลวงโปรตุเกส ทโี่ ปรตุเกส นี้มเี จ้าชายเก่งฉลาดการเดนิ เรือชือ่ เจา้ ชายเฮนรี่ (Henry the navigator) จดั การส�ำรวจทาง มหาสมุทรแอตแลนติกไปตะวันตกของอัฟริกา พบแหลมกู๊ดโฮป (Good hope) ต่อมาก็มี นักสำ� รวจช่อื ดังวาสโกดากาม่า (Vasco da Gama) ชาวโปรตุเกสอีก แต่ได้พวกอาหรับซึง่ ช่�ำชองทะเลมาน�ำทางให้ ก็ไปจนถึงตะวันตกของอินเดีย ก็ทำ� ให้ค้นพบการเดินทางสายใหม่ ระหวา่ งยุโรปกบั เอเชยี โดยออ้ มแหลมกู๊ดโฮป ทำ� ใหพ้ วกยุโรปอยากมาคา้ ขายกบั เอเชีย ทีนี้ ก็มาพวกฮอลแลนด์ (Dutch) ฮอลันดามามีอ�ำนาจในทะเล ก็มายึดอินโดนีเซีย พระนาง อิสซาเบลล่าแห่งสเปนก็ส่งคริสโตเฟอร์โคลัมบัสออกส�ำรวจ และไปเจริญทางการทูตกับ อินเดีย แต่เส้นทางทางทะเลส่วนใหญ่โปรตุเกสครอบครอง โคลัมบัสก็ต้องหาเส้นทางอ่ืนไป ทางตะวนั ออก และไปจนถงึ อเมริกากลาง ต่อมาโปรตุเกสกับสเปนก็ไม่ถูกัน แย่งกันค้าขายสินค้าค้าทาส ฮอลันดามีอ�ำนาจทาง ทะเลท่ีเมืองแอนเวิ๊ปก็รวยมาก ต่อมาอังกฤษก็เป็นเจ้าทะเลโดยเฉพาะมหาสมุทรอินเดีย เมดิเตอเรเนียน ก็เกิดลอนดอนแบงก์ (London Bank) เงินก็มากองอยู่ท่ีอังกฤษ ส่วน สเปนน้ันเจรจากับโปรตุเกสลดข้อพิพาทและสเปนหันไปสนใจอเมริกาใต้แทน จนถึงสมัย มหาสงครามโลกครั้งที่ ๑ และครั้งที่ ๒ อ�ำนาจเงินก็ไหลไปอยู่อเมริกาหมด ตกลง ทรพั ย์มหาศาลในยุโรปกย็ ้ายไปอเมรกิ าอีก 394

ทีน้ีมาพอเกิดสงครามเกาหลี ญ่ีปุ่นก็ส้ินเน้ือประดาตัวจากสงครามโลก พอมาเกิด สงครามเวยี ดนาม อเมริกาก็ขนเงินทองขนอาวธุ ยุทโธปกรณ์มาเอเชียกม็ าซอ้ื ของญ่ปี นุ่ ใหมอ่ ีก สนิ คา้ ช่วงแรกของญี่ปนุ่ ก็ของเดก็ เล่น นาฬิกา แว่นตา เร่ิมด้วยของท่ีคนดถู ูกวา่ “ของญปี่ นุ่ ” ตอ่ มาก็พัฒนา พัฒนาขนึ้ ก้าวหนา้ อยา่ งรวดเรว็ กม็ กี ลอ้ งถ่ายรปู วิทยุ เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้าก็เจรญิ ข้นึ เรว็ มาก เครอื่ งใช้ไฟฟา้ วิทยาศาสตร์ หุ่นยนต์ ไฮเทคโนโลยหี มด ญปี่ ุ่นก็กลบั เปน็ เจ้าโลก เงินก็ย้ายมาอยทู่ ่ีญ่ีปุ่น ตอนนสี้ มัยคลนิ ตัน (Clinton) ของอเมริกานี่ น่เี งนิ มาขามันเดินได้ = เริม่ “มะละกา (Madagascar) เวนิช (Venice) ลสิ บอน (Lisbon) แอนเว๊ิป (Antwerp เมืองทา่ ในเบลเยยี่ ม)” ลอนดอน อเมรกิ า ญี่ปนุ่ เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ (South East Asia) ก็จะมาแถว หมู่เกาะมะละกาตามเดิม แล้วก็ลงมาท่ีไทย-อินโดนีเซีย มาเลเซีย-สิงคโปร์ พอ ปี ค.ศ. ๑๙๙๙ เงินกลายเป็นกระดาษก็มาจบที่พ่ีไทย รวยกันจนฟองสบู่แตก ตอนน้ีอย่า หวังว่าจะรวยกลับเป็นฟองสบู่อีก ไม่มีทางง่ายๆ ต้องเล้ียงตัวเองแล้วไม่พึ่งใครพึ่งตัวเอง ทำ� เองใชเ้ องกเ็ รยี บรอ้ ย 395

เรอ่ื งพ่งึ ตัวเอง ถ้าเหตุการณ์มันเกิดโครมครามอะไรขึ้นมาจะพึ่งใคร เอาตัวเองรอดเท่านั้นพอ อยู่ แบบไทย กท็ ท่ี ่านอยกู่ นั มาไดต้ ั้งกว่า ๘๐๐ ปแี ล้วก็อยมู่ าชนดิ ดเี ยย่ี มนะ ไมไ่ ดอ้ ยมู่ าแบบเลวๆ เมือ่ ไรกัน คนไทยเขาอยกู่ ันมาอยา่ งนนั้ นะ ตอ้ งทำ� ให้มันรอดตวั เท่าน้นั ไมม่ เี รอ่ื งอะไร ถ้ามันก้าวหน้าวัตถุนิยมไปเรื่อยๆ แบบน้ีผู้คนจะเสียหมด วัฒนธรรมจะเสียหายจะ สูญไป คนต่างประเทศจะเข้ามาครองหมดประเทศ ถ้าขืนไปแบบน้ันก็แบบที่นิยมวัตถุล้วนๆ ไม่มีรู้จักบุญบาป ศีลธรรมอะไรก็ฟังไม่รู้เรื่อง เอาแต่เงินอย่างเดียว รู้จักค�ำว่าเงินอย่างเดียว “มนุษย์ท่ีเป็นมนุษย์ รู้สติปัญญา รู้บาปบุญก็ไม่มีละทีนี้ คนมันก็มีเกิดเรื่อยล่ะ แตม่ ันจะไมใ่ ช่คนไทย” คนไทยแบบสุโขทยั อยุธยา แบบสมัย ร.๕ มนั หาไม่มีแลว้ ความเข้มแข็งทางจิตใจของคนไทยเราไม่มี ไม่เหมือนญี่ปุ่นญ่ีปุ่นเขาเข้มแข็งมาก เกือบไม่เปลี่ยนแปลงเลย การค้าการวัฒนาการก้าวหน้าอะไรเขาก็ล้�ำหน้าไปไกลลิบ แต่ก็ใช้ แนวเดิมของโชกุน ซามูไร ใช้ความสัมพันธ์ของบุคคล รู้เด็กรู้ผู้ใหญ่ เรื่องความอาวุโส คนญี่ปุ่นถือมาก เขาก้าวหน้าถึงระดับเย่ียมของโลก แต่ถ้าเทียบส่วนอาชญากรรมในญี่ปุ่น ยังน้อยกว่าเมืองใหญ่ๆ ของฝร่ังมาก ของฝรั่งตามเมืองใหญ่ๆ ท่ีวัตถุเจริญมากๆ ความ ปลอดภัยไม่มี แตท่ ญี่ ีป่ ุ่นยงั ดี ความแตกต่างระหว่างญี่ปุ่นกับไทยมันต่างกันตรงน้ี ญ่ีปุ่นน้ันไม่ว่าจะเจริญวัตถุมาก เท่าใด เขายังรักษาด้านจิตใจขนบธรรมเนียมไว้ได้เข้มแข็ง คนท่ีคิดจะท�ำลายญี่ปุ่นมีน้อย มันไม่กลา้ ทำ� ท่ัวโลกกลัวญ่ปี ุ่น กติ ตศิ พั ท์ความเขม้ แข็งคนก็กลวั ไมท่ �ำ แต่คนที่คดิ จะทำ� ลาย ไทยมีมาก เขาก็ท�ำลายวัฒนธรรมก่อน คนไทยอ่อนแอ นิสัยอ่อนแอ ใครเขาก็เห็น เขาก็ เข้าควบคุมวิธีการต่างๆ ไม่รู้กี่ฝ่ายๆ อีกอย่างหน่ึงท่ีต้ังของประเทศไทยนี่มันส�ำคัญ เป็นท่ี รวมการคมนาคมทางบก ทางเรือ ทางอากาศมีพร้อม ในกลุ่มเอเชียใต้น้ีใครคุมไทยได้ก็คุม ได้ทง้ั หมด เอเชียนทงั้ หมดนคี่ นร่วม ๕๐๐ ลา้ นคน ถ้ารวบไทยได้ซะอย่างกส็ ะดวกหมด เขา ครองกองทัพไมไ่ ด้ เอาทหารมายึดไม่ได้ เขาก็ครองการเมือง ครอบวฒั นธรรม มนั พยายาม 396

เข้าครองทุกรูปแบบ ยิ่งการคมนาคมสะดวก ก็ย่ิงง่ายคุมง่าย คุมได้ท่ัวเอเชียน เพราะงั้น ทง้ั ฝร่งั ทัง้ อะไร มันกจ็ อ้ งไทย สว่ นญีป่ นุ่ น้ันมนั เข้มแขง็ มาก นอกจากไม่บุกมนั แล้ว ยังกลัวมันบกุ ดว้ ยซ�้ำ เพราะนิสัย ญ่ีปนุ่ เฉยี บขาด เดด็ คนจงึ กลัวญปี่ ุ่น “สว่ นไทยมีของส�ำคญั กวา่ ญ่ปี ่นุ อยู่อยา่ ง คือ บญุ ” คนไทยใจบุญมาต้ังแต่สมัยสุโขทัย คนสุโขทัยใจคอดีท่ีสุดในทุกด้าน วัฒนธรรม ประเพณี คนไทยกินบุญเก่าของปู่ย่าตายายมาจนทุกวันน้ี บุญช่วยไว้ เมืองไทยเงินสะสม มากเท่าใด ค่าธนบัตรมันก็แข็ง เงินคงคลังมากเท่าใดธนบัตรก็แข็ง (หลวงตามหาบัวท่าน เมตตาคอยเติมใสใ่ ห้) แต่ก่อนเงินคงคลังในประเทศไทยเรามีสูงมาก ตอนฟองสบู่แตกน่ีมันเอากันไปใช้เป็น หมื่นหมนื่ ล้าน พูดถึงขั้นสุดท้าย ถ้าวิธีการไทยเป็นการพ่ึงตนเอง มีเศรษฐกิจพอเพียง อย่าง พระเจ้าอยู่หัวท่านทรงพูดแล้วพูดอีก ต้ังแต่หมู่บ้านต�ำบลประเทศก็ไปได้ หมู่บ้านใดมีท่ีดิน มีบงึ มผี ักสวนครัว เปด็ ไก่อย่รู อบๆ บ้าน มที ่ีทำ� นาขา้ ว ทุกๆ บ้านมอี ย่างนนั้ ก็พออยไู่ ด้ แบบ สมัยอาตมาเล็กๆ ไม่เห็นต้องซื้ออะไร เอามะม่วงและมะนาว พอจะไปตลาดเดินผ่าน บา้ นเพ่ือนบา้ นกแ็ ลกของกนั ไป ตวั อยา่ งทางอสี านเหน็ บา้ นกระตอ๊ บเลก็ ๆ มลี ำ� คลองข้างบ้าน ในคลองมผี กั บ้งุ ก็เหน็ เอาใส่กระทะก็ผัดๆ ขายกันได้ พอดรี ถโดยสารมาจากทางไกล มาถึง กแ็ วะกินง่ายๆ ก็พออย่ไู ด้ ไม่ต้องพง่ึ ใครมาก พง่ึ ตัวเอง เศรษฐกิจพอเพยี ง แต่น่ีเรามันชอบอะไรๆ ก็เทคโนโลยีมันก็เลยขยี้เรานี่แหละ ถ้าเราเล้ียงตัวเองท�ำเอง ใชเ้ อง ไมต่ อ้ งมากไป เอาพอกินพอใช้ กินเหลือใช้กข็ ายกนั ไป แตน่ ม่ี ันชอบทำ� เกินตัว - ราคาขา้ วตกนีเ่ พราะมลี น้ เกนิ ไป - พอไปขายเมืองนอกมนั กต็ อ้ งขายใหเ้ ขาถกู ๆ - เศรษฐกิจพอเพียงแบบพระเจา้ อยหู่ วั ท่านพาทำ� น่จี ะไปรอด 397

- คนโบราณเขาเอาแค่เศรษฐกจิ พอเพียง - ถ้าคนสมัยน้ีไม่ยอมถอยกลับไป มีแต่จะบินไปข้างหน้า เอาเทคโนโลยีมันจะไป ไมร่ อด ไอ้บ้านเมอื งวตั ถมุ นั คงจะอยู่ แต่คนไทยไมม่ เี หลอื จะเหลอื แต่คนแบบไหนไมร่ ู้ ประเพณีศลี ธรรมมันหมดไป ถ้าไม่มีธรรมาธิปไตย (ถือสัจธรรม ถือความถูกผิดเป็นใหญ่) แต่มาถืออัตตาธิปไตย ถือวา่ ตัวถูกก็ไปไม่รอด อยา่ งเมอื งลาวที่เคยเปน็ ข้ีข้าฝรัง่ เศส เดย๋ี วนีพ้ อได้เอกราช ภาษาลาว ศกั ราชลาวกท็ ้งิ ไป มาใช้ ค.ศ. แทน นน่ั ไงมนั เรม่ิ หมดไป หายไป วฒั นธรรมอนั ดงี ามของเดิม หายหมด สมัยอยธุ ยา ฝร่ังเศสก็เคยพยายามเอาศาสนาคริสตเ์ ขา้ มาจะครอบครอง ฝรั่งเศสก็จะ เอาไทย ญี่ปุ่นก็มาจะเอาไทย พระนารายณ์ท่านก็เลยยกฝร่ังให้เป็นเสนาบดี ญี่ปุ่นให้เป็น เจ้าคุณขุนนางผู้ใหญ่ พอสิ้นรัชกาล ฟอลคอน (Falcon) ก็ถูกตัดหัว ขุนนางญี่ปุ่นถูกส่งไป นครศรีธรรมราช สน้ิ ชวี ิตท่นี ่นั ญ่ีปุ่นเองก็เตรียมยึดอยุธยา เอาทหารซ่อนมาในเรือสินค้าไทยทำ� เป็นไม่รู้ ตกกลางคืน ย่องไปตดั หวั เรียบ นี่เรื่องวา่ คนเขาจอ้ งจะเอาไทยมีมานานแลว้ ไม่ใชเ่ พ่ิงจะเอาตอนน้ี ถ้าคนไทยยังมีบุญ มีสติปัญญาแบบพุทธก็ไปรอด แต่ถ้าปัญญาแบบไม่ใช่ พทุ ธ ไม่ใชป่ ญั ญาบุญ ก็ไปไม่รอด เวลาน้ีคู่แข่งทางวัฒนธรรมพุทธก็มีเขมรกับพม่า เขายังมีศรัทธาในพระพุทธศาสนาดี อยมู่ าก แม้บา้ นเมอื งเขาจะไมส่ งบนัก ดา้ นการบ้านการเมอื งอะไรไมส่ งบ แตใ่ นหมปู่ ระชาชน ศรัทธาพทุ ธศาสนายังมอี ย่เู ข้มแขง็ ดีมาก 398