Management

ก เอกสารประกอบการเรียน วชิ า หลกั การจดั การ รหสั วชิ า 3200-1003 เรียบเรียงข้ึนตามหลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชีพช้นั สูง พุทธศกั ราช 2546 ของสานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ เอกสารน้ีไดม้ ีการพฒั นาและปรับปรุงมาอยา่ งตอ่ เนื่องเพ่ือให้การเรียนการสอนบรรลุจุดมุ่งหมาย และผเู้ รียนสามารถนาไปใชใ้ นการเรียนการสอนการประกอบอาชีพ และประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาวนั ไดเ้ ป็นอยา่ งดี เอกสารฉบับน้ี ประกอบด้วยสาระสาคัญเกี่ยวกับ ความรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับการจดั การ แนวความคิดทฤษฎีและกระบวนการจดั การ การวางแผน การจดั องค์การการบริหารทรัพยากรมนุษย์ การอานวยการ การควบคุม การนาเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้ในการจดั การ และการประยกุ ตห์ ลกั การจดั การไปใชใ้ นงานอาชีพตา่ ง ๆ ผเู้ รียบเรียงหวงั เป็ นอยา่ งยิง่ วา่ เอกสารประกอบการเรียนฉบบั น้ี จะเกิดประโยชน์ต่อผูเ้ รียน และผูส้ นใจโดยทวั่ ไป ผูเ้ รียบเรียงขอขอบพระคุณผูท้ ี่มีส่วนร่วมทุกท่านท่ีให้คาแนะนา ให้ขอ้ คิดเห็น ขอ้ เสนอแนะ และเจา้ ของเอกสาร ตารา และแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ที่ใช้ศึกษาคน้ ควา้ และอา้ งอิง ขอขอบพระคุณคณะกรรมการตรวจผลงานวชิ าการทุกท่านท่ีไดใ้ ห้คาแนะนาในการแกไ้ ข ตรวจสอบผลงาน จนกระทงั่ ทาให้เอกสารฉบบั น้ีสมบูรณ์ พร้อมท้งัขอใหผ้ เู้ รียนและผสู้ นใจใชเ้ อกสารบรรลุผลสาเร็จตามวตั ถุประสงคท์ ่ีตอ้ งการ สุนีย์ แสงสุวรรณ สิงหาคม 2554 หลกั การจดั การ 3200-1003

ข นางสาวสุนีย์ แสงสุวรรณ ตาแหน่ง ครู อนั ดบั คศ. 2 สังกดั วิทยาลยั อาชีวศึกษานครศรีธรรมราช ไดจ้ ดั ทาเอกสารประกอบการเรียน วิชาหลกั การจดั การ รหัสวิชา 3200-1003โดยมีวตั ถุประสงค์เพ่ือใช้ประกอบการเรียนการสอนในช้นั เรียน และเพ่ือให้ผูเ้ รียนใชศ้ ึกษาเพ่ิมเติมนอกเวลาเรียน โดยไดม้ ีการปรับปรุงเน้ือหาและพฒั นาให้ทนั สมยั อยา่ งต่อเนื่อง ซ่ึงเป็ นเอกสารประกอบการเรียนท่ีมีความสมบูรณ์ ตรงตามคาอธิบายรายวชิ าและมาตรฐานวชิ า ที่สอดคลอ้ งกบั หลกั สูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้นั สูง ซ่ึงทาใหผ้ เู้รียนสามารถนาความรู้ไปใชใ้ นสถานประกอบการไดใ้ นอนาคต นางสาวสุนีย์ แสงสุวรรณ ไดป้ ฏิบตั ิหนา้ ที่ในฐานะครูผสู้ อนดว้ ยความวริ ิยะ อุตสาหะและเป็ นผูท้ ี่ไดร้ ับมอบหมายให้ปฏิบตั ิหนา้ ท่ีพิเศษในตาแหน่งหวั หนา้ งานการเงิน หวั หนา้ งานพสั ดุ และปัจจุบนั เป็ นหวั หนา้ แผนกวชิ าการจดั การทวั่ ไป เป็ นผทู้ ่ีมีความรับผิดชอบในหนา้ ท่ีเพื่อส่วนรวมอย่างเต็มความสามารถ และได้มีความเพียรพยายาม จนสามารถจัดทาเอกสารประกอบการเรียน วิชาหลกั การจดั การ รหัสวิชา 3200-1003 เล่มน้ี ให้มีความสมบูรณ์ และได้มาตรฐาน เพอ่ื เป็นแบบอยา่ งที่ดีสาหรับครูผสู้ อนท่านอ่ืนในการจดั ทาเอกสารวชิ าอ่ืนต่อไป ขอแสดงความช่ืนชม และขอสนบั สนุนการนาเอกสารเล่มน้ีไปใชป้ ระกอบการเรียนการสอนและเพอื่ ประกอบการศึกษาเพิม่ เติม วา่ ที่ ร.ต. (กิตติ บรรณโศภิษฐ)์ ผอู้ านวยการวทิ ยาลยั อาชีวศึกษานครศรีธรรมราช หลกั การจดั การ 3200-1003

คเรื่อง หน้าคานา ...................................................................................................................................กคานิยม ................................................................................................................................ขสารบญั ...............................................................................................................................คสารบญั ภาพ ........................................................................................................................ฎสารบญั ตาราง..................................................................................................................... ฒลกั ษณะรายวชิ า.................................................................................................................. ณคาช้ ีแจง ............................................................................................................................... ดคาแนะนาสาหรับผเู้ รียน......................................................................................................ตหน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจัดการ ผงั ความคิด ....................................................................................................... 1 สาระสาคญั ...................................................................................................... 2 สาระการเรียนรู้ ................................................................................................ 2 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ...................................................................................... 3 ความหมายของการจดั การ ............................................................................... 4 ลกั ษณะของการจดั การ .................................................................................... 5 ความสาคญั ของการจดั การ............................................................................... 6 ทรัพยากรในการจดั การ.................................................................................... 7 หนา้ ที่ของการจดั การ ....................................................................................... 9 ระดบั การจดั การของผบู้ ริหาร .......................................................................... 9 ทกั ษะการบริหารในการจดั การ...................................................................... 11 คุณลกั ษณะความเป็นเลิศในการจดั การ.......................................................... 14 สรุปสาระสาคญั ............................................................................................. 16 กิจกรรมประจาหน่วย..................................................................................... 17 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................... 22 หลกั การจดั การ 3200-1003

งเร่ือง หน้าหน่วยท่ี 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการ ผงั ความคิด ..................................................................................................... 24 สาระสาคญั .................................................................................................... 25 สาระการเรียนรู้ .............................................................................................. 25 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................... 26 แนวความคิดของการจดั การ .......................................................................... 27 ทฤษฎีของการจดั การ..................................................................................... 27 ทฤษฏีการจดั การในสมยั ต่าง ๆ...................................................................... 30 ทฤษฎีการจดั การร่วมสมยั .............................................................................. 40 ววิ ฒั นาการของกระบวนการจดั การ............................................................... 67 สรุปสาระสาคญั ............................................................................................. 72 กิจกรรมประจาหน่วย..................................................................................... 73 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................... 78หน่วยท่ี 3 การวางแผน ผงั ความคิด..................................................................................................... 81 สาระสาคญั .................................................................................................... 82 สาระการเรียนรู้ .............................................................................................. 82 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................... 83 ความหมายของการวางแผน........................................................................... 85 ความสาคญั ของการวางแผน .......................................................................... 86 องคป์ ระกอบของการวางแผน........................................................................ 87 ประโยชน์ของการวางแผน............................................................................. 87 ประเภทของการวางแผน................................................................................ 88 เคร่ืองมือสาหรับการวางแผน......................................................................... 90 หลกั การจดั การ 3200-1003

จเรื่อง หน้า ลกั ษณะของการวางแผน................................................................................ 92 ชนิดของแผน ................................................................................................. 93 กระบวนการวางแผน ..................................................................................... 96 การวางแผนกลยทุ ธ์ ..................................................................................... 101 ลกั ษณะของแผนท่ีดี..................................................................................... 107 อุปสรรคของการวางแผน............................................................................. 108 ขอ้ จากดั ของการวางแผน ............................................................................. 109 บุคคลที่เกี่ยวขอ้ งกบั การวางแผน ................................................................. 109 ส่วนประกอบของโครงการ.......................................................................... 111 ขอ้ แนะนาสาหรับการวางแผนที่มีประสิทธิภาพ.......................................... 112 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 114 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 116 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 121หน่วยที่ 4 การจัดองค์การ ผงั ความคิด ................................................................................................... 124 สาระสาคญั .................................................................................................. 125 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 125 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 126 ความหมายขององคก์ าร ............................................................................... 127 ประเภทขององคก์ าร .................................................................................... 127 ความหมายของการจดั องคก์ าร..................................................................... 129 ความสาคญั หรือประโยชน์ของการจดั องคก์ าร ............................................ 130 บทบาทของการจดั องคก์ าร.......................................................................... 131 หลกั การจดั องคก์ าร...................................................................................... 132 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฉเรื่อง หน้า ข้นั ตอนการจดั องคก์ าร................................................................................. 133 แผนภูมิองคก์ าร .......................................................................................... 135 โครงสร้างขององคก์ าร................................................................................. 138 การจดั แผนกงาน.......................................................................................... 144 การมอบหมายงาน........................................................................................ 147 การรวมอานาจและการกระจายอานาจ......................................................... 155 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 157 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 158 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 163หน่วยท่ี 5 การบริหารทรัพยากรมนุษย์ ผงั ความคิด ................................................................................................... 165 สาระสาคญั .................................................................................................. 166 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 167 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 168 ความหมายของการบริหารทรัพยากรมนุษย์................................................. 169 วตั ถุประสงคข์ องการบริหารทรัพยากรมนุษย์.............................................. 170 การวางแผนทรัพยากรมนุษย์........................................................................ 172 ความสาคญั ของการวางแผนทรัพยากรมนุษย์.............................................. 173 ประโยชน์ของการวางแผนทรัพยากรมนุษย.์ ................................................ 174 กระบวนการในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ ................................................ 175 การสรรหาบุคคลเขา้ ทางาน ......................................................................... 179 การคดั เลือกบุคคลเขา้ ทางาน........................................................................ 185 การบรรจุ...................................................................................................... 190 การฝึกอบรมพฒั นาบุคลากร ........................................................................ 190 หลกั การจดั การ 3200-1003

ชเร่ือง หน้า การเปล่ียนแปลงโยกยา้ ยตาแหน่ง................................................................ 197 ค่าจา้ งและเงินเดือน...................................................................................... 203 การธารงรักษาพนกั งาน................................................................................ 204 การประเมินผลการปฏิบตั ิงาน...................................................................... 205 การแรงงานสัมพนั ธ์..................................................................................... 210 การประกนั สังคม ......................................................................................... 219 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 225 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 226 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 231หน่วยที่ 6 การอานวยการ ผงั ความคิด ................................................................................................... 234 สาระสาคญั .................................................................................................. 235 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 235 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 236 ความหมายและความสาคญั ของการอานวยการ ........................................... 237 การวนิ ิจฉยั ส่ังการ หรือการตดั สินใจ............................................................ 238 การส่งั การ.................................................................................................... 242 การจูงใจ....................................................................................................... 245 การทางานเป็นทีม ........................................................................................ 259 การเป็นผนู้ า ................................................................................................. 265 การติดตอ่ สื่อสาร.......................................................................................... 277 การประสานงาน .......................................................................................... 285 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 288 หลกั การจดั การ 3200-1003

ซเรื่อง หน้า กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 290 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 295หน่วยที่ 7 การควบคุม ผงั ความคิด ................................................................................................... 299 สาระสาคญั .................................................................................................. 300 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 300 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 301 ความหมายของการควบคุม.......................................................................... 303 วตั ถุประสงคข์ องการควบคุม....................................................................... 304 กระบวนการในการควบคุม ......................................................................... 305 ความสาคญั ของการควบคุม ......................................................................... 307 ประเภทของการควบคุม............................................................................... 308 คุณลกั ษณะของการควบคุมท่ีดี .................................................................... 310 ประโยชนข์ องการควบคุม............................................................................ 313 เคร่ืองมือในการควบคุม ............................................................................... 314 ปัจจยั ที่มีอิทธิพลต่อการควบคุม................................................................... 322 การควบคุมในระดบั โลก.............................................................................. 324 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 326 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 327 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 332หน่วยท่ี 8 การนาเทคโนโลยีและเทคนิคใหม่ ๆ มาใช้ในการจัดการ ผงั ความคิด ................................................................................................... 334 สาระสาคญั .................................................................................................. 335 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 335 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฌเรื่อง หน้า จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 336 ความหมายของเทคโนโลยสี ารสนเทศ......................................................... 338 ความสาคญั และประโยชน์ของเทคโนโลยสี ารสนเทศ................................. 339 องคป์ ระกอบของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ............................................ 340 คุณลกั ษณะที่ดีของระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ ......................................... 341 การนาระบบสารสนเทศมาใชใ้ นการจดั การ ................................................ 342 การนาอินเทอร์เน็ตมาประยกุ ตใ์ ชง้ าน.......................................................... 351 เทคโนโลยกี ารผลิต ...................................................................................... 355 เทคโนโลยกี ารบริการ .................................................................................. 357 กิจกรรม 5 ส................................................................................................. 358 ระบบขอ้ เสนอแนะ ...................................................................................... 360 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 363 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 364 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 368หน่วยที่ 9 การประยุกต์หลกั การจัดการไปใช้ในงานอาชีพต่าง ๆ ผงั ความคิด ................................................................................................... 371 สาระสาคญั .................................................................................................. 372 สาระการเรียนรู้ ............................................................................................ 372 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ .................................................................................. 373 ความหมายของการประยกุ ตห์ ลกั การจดั การ................................................ 374 การนาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการประกอบอาชีพ......... 374 การใชห้ ลกั ธรรมาภิบาลในการบริหารจดั การ.............................................. 377 กรณีศึกษาในองคก์ ารธุรกิจ.......................................................................... 379 หลกั การจดั การ 3200-1003

ญเร่ือง หน้า ตวั อยา่ งการนาหลกั การจดั การไปใชใ้ นองคก์ ารธุรกิจ ................................. 387 สรุปสาระสาคญั ........................................................................................... 390 กิจกรรมประจาหน่วย................................................................................... 391 แนวตอบประจาหน่วย.................................................................................. 397บรรณานุกรม.................................................................................................................. 400 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฎภาพท่ี หน้า1.1 ทรัพยากรในการจดั การ ............................................................................................ 81.2 ระดบั การจดั การของผบู้ ริหาร................................................................................. 111.3 แสดงทกั ษะของผบู้ ริหารตามระดบั ช้นั ของการจดั การ........................................... 111.4 ผนู้ าระดบั กลุ่มสาธิตเทคนิคการปฏิบตั ิงาน ............................................................ 121.5 ผนู้ ากลุ่มที่มีมนุษยสัมพนั ธ์ที่ดี................................................................................ 131.6 ผบู้ ริหารเสนอแนวความคิดเชิงกลยทุ ธ์................................................................... 141.7 การประสบความสาเร็จของธุรกิจ........................................................................... 152.1 กิจกรรมความรับผิดชอบตอ่ สงั คม ของบริษทั SCG Network Management Co.,Ltd.................................................... 592.2 แบบจาลองภูเขาน้าแขง็ (The Iceberg Model) ........................................................ 622.3 ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสมรรถนะและผลการปฏิบตั ิงานท่ีตอ้ งการ.......................... 632.4 กระบวนการจดั การของ Henry Fayol .................................................................... 672.5 กระบวนการจดั การของ Harold D. Koontz............................................................ 682.6 กระบวนการจดั การของ Ernest .............................................................................. 692.7 กระบวนการจดั การของ Luther Gulick และ Lyndall............................................ 702.8 กระบวนการจดั การของ Schermerharn, J.R........................................................... 713.1 แสดงลาดบั ข้นั ตอนการวางแผน............................................................................. 963.2 แผนภาพข้นั ตอนการวางแผนเพื่อการทางานตามวตั ถุประสงค์............................ 1003.3 ระดบั กลยทุ ธ์ทางธุรกิจ......................................................................................... 1033.4 แสดงความสมั พนั ธ์ของแผนและชุดโครงสร้างขององคก์ าร................................ 1124.1 แผนภูมิแสดงสายงานที่ปรึกษา............................................................................. 1324.2 ภาพข้นั แสดงลาดบั ข้นั รายละเอียดของงาน.......................................................... 1344.3 จดั บุคคลหรือกลุ่มบุคคลใหต้ รงกบั รายละเอียดของงาน....................................... 134 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฏภาพท่ี หน้า4.4 ภาพแสดงความสมั พนั ธ์หรือจดั การประสานงานระหวา่ งกนั ใหช้ ดั เจน ในรูปของโครงสร้างขององคก์ าร......................................................................... 1354.5 แผนภูมิองคก์ ารแนวดิ่ง (Vertical Organization Charts)....................................... 1364.6 แผนภูมิองคก์ ารแนวราบ (Horizontal Organization Charts) ................................ 1374.7 แผนภูมิองคก์ ารแบบวงกลม (Circular Organization Charts)............................... 1374.8 โครงสร้างองคก์ ารแบบงานหลกั (Line Organization Charts).............................. 1384.9 โครงสร้างองคก์ ารแบบงานหลกั และงานที่ปรึกษา (Line and Staff Organization) .............................................................................. 1394.10 โครงสร้างองคก์ ารแบบหนา้ ที่งานเฉพาะ (Functionalized Organization Structure).............................................................. 1404.11 การจดั โครงสร้างขององคก์ ารแบบคณะกรรมการ (Committee Organization) ................................................................................... 1424.12 โครงสร้างองคก์ ารแบบแมทริกซ์ (Matrix Organization)..................................... 1434.13 ปัจจยั 5 อยา่ งที่เกี่ยวขอ้ งกบั การมอบหมายงาน..................................................... 1484.14 หลกั ในการมอบหมายงาน.................................................................................... 1495.1 แสดงความสัมพนั ธ์ของการบริหารทรัพยากรมนุษย์............................................ 1715.2 ความสาคญั ของการวางแผนทรัพยากรมนุษย์....................................................... 1745.3 แสดงส่วนประกอบที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาของกาลงั คนในหน่วยงาน ในองคก์ าร............................................................................................................ 1765.4 การฝึกอบรมใหพ้ นกั งานในองคก์ ร...................................................................... 1785.5 แสดงการสรรหาบุคคลเขา้ ทางานในดา้ นต่าง ๆ ................................................... 1795.6 กระบวนการสรรหาบุคคลเขา้ ทางาน.................................................................... 1845.7 แสดงกระบวนการคดั เลือกพนกั งาน .................................................................... 1895.8 แสดงรายละเอียดหนา้ ท่ีงานที่สาคญั ของการจดั บุคคลเขา้ ทางาน ......................... 209 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฐภาพที่ หน้า6.1 แผนภูมิแสดงทฤษฎีการจูงใจในการปฏิบตั ิงานของมาสโลว์............................... 2476.2 แผนภูมิแสดงการเปรียบเทียบทฤษฎีของ Maslow กบั Alderfer........................... 2536.3 แผนภูมิแสดงตวั แบบทฤษฎีความคาดหวงั และเส้นทางสู่เป้าหมาย..................... 2566.4 แผนภูมิผนู้ าเผด็จการ............................................................................................ 2676.5 แผนภูมิผนู้ าประชาธิปไตย ................................................................................... 2686.6 แผนภูมิผนู้ าเสรีนิยม ............................................................................................. 2696.7 แผนผงั การติดตอ่ ส่ือสารภายในองคก์ าร ตามแนวด่ิง ........................................... 2796.8 การติดตอ่ ส่ือสารแบบทางเดียว ............................................................................ 2806.9 การติดต่อสื่อสารแบบสองทาง ............................................................................. 2816.10 สายใยแบบวงกลม................................................................................................ 2816.11 สายใยแบบลูกโซ่.................................................................................................. 2826.12 สายใยแบบใหม้ ีศูนยก์ ลาง..................................................................................... 2826.13 สายใยแบบทุกช่องทาง ......................................................................................... 2837.1 กระบวนการในการควบคุม.................................................................................. 3067.2 ตวั อยา่ งแผนภูมิ PERT.......................................................................................... 3167.3 ตารางแกนทช์ าร์ท (Gantt Chart).......................................................................... 3187.4 ข้นั ตอนการแกป้ ัญหาตามหลกั ของ QCC ............................................................. 3217.5 ปัจจยั ท่ีมีอิทธิพลต่อประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการควบคุม..................... 3238.1 องคป์ ระกอบของเทคโนโลยสี ารสนเทศ .............................................................. 3408.2 กระบวนการในการจดั ทาสารสนเทศ ................................................................... 3448.3 อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์คอมพวิ เตอร์.............................................................................. 3468.4 โปรแกรมชุดสาเร็จรูปเรียกวา่ “ซอฟทแ์ วร์”......................................................... 3478.5 ฐานขอ้ มูล............................................................................................................. 348 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฑภาพท่ี หน้า8.6 ชนิดของระบบสารสนเทศที่ใชค้ อมพวิ เตอร์เป็นพ้ืนฐานในการจดั การระบบ...... 3518.7 การประชุมทางไกลผา่ นจอภาพ............................................................................ 3528.8 การใชค้ อมพวิ เตอร์เขา้ มาควบคุมการผลิต............................................................ 3568.9 การนาคอมพวิ เตอร์มาใหบ้ ริการยมื หนงั สือจากหอ้ งสมุด .................................... 3578.10 ปัจจยั พ้นื ฐานท่ีส่งเสริมดา้ นคุณภาพ..................................................................... 3598.11 กิจกรรม 5 ส. ภายในสานกั งาน ............................................................................ 3609.1 การควบคุมเวลาปฏิบตั ิงานของพนกั งานโดยการสแกนลายนิ้วมือ....................... 3889.2 การนาคอมพิวเตอร์รุ่นใหมๆ่ มาใชใ้ นการปฏิบตั ิงาน........................................... 389 หลกั การจดั การ 3200-1003

ฒตารางท่ี หน้า3.1 แสดงความแตกตา่ งของแผนระดบั ต่าง ๆ ......................................................... 1046.1 แสดงการเปรียบเทียบทฤษฎีการจูงใจของมาสโลว์ เฮอร์ซเบอร์ก และแมคเกรเกอร์............................................................................................... 2517.1 แสดงการเปรียบเทียบของการควบคุมญ่ีป่ ุน สหรัฐอเมริกา และจีน.................. 3258.1 การบริหารกิจกรรม 5 ส. ...................................................................... ............359 หลกั การจดั การ 3200-1003

ณช่ือวชิ า หลกั การจดั การรหัสวชิ า 3200-1003หลกั สูตร ระดบั ประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้นั สูงหน่วยกติ 3 (3)จานวนช่ัวโมง 54 ชวั่ โมง/ภาคเรียนจุดประสงค์รายวชิ า 1. มีความรู้ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั หลกั การจดั การ 2. เขา้ ใจแนวคิด ความเป็นมาในการจดั การ 3. มีความรู้ ความเขา้ ใจหนา้ ที่ และกระบวนการในการจดั การ 4. มีความรู้ ความเขา้ ใจเก่ียวกบั แรงงานสมั พนั ธ์ ประกนั สังคม และการจดั การโดยนาเทคโนโลยสี มยั ใหม่มาใชไ้ ดอ้ ยา่ งเหมาะสม 5. นาความรู้ในการจดั การไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นงานอาชีพสาขาตา่ ง ๆ ได้มาตรฐานรายวชิ า 1. มีความรู้ ความเขา้ ใจเก่ียวกบั หลกั การ กระบวนการของการจดั การ 2. สามารถจดั ทาโครงการ และปฏิบตั ิงานไดต้ ามเป้าหมาย 3. เห็นคุณค่า ความสาคญั ของหลกั การจดั การ สามารถปฏิบตั ิงานโดยใช้ หลกั วชิ าการอยา่ งเหมาะสมและมีเหตุผลคาอธบิ ายรายวชิ า ศึกษาความรู้ทว่ั ไปเกี่ยวกบั หลกั การจดั การ ความเป็นมา และแนวคิดในการจดั การหลกั การและกระบวนการจดั การ การวางแผน การจดั องค์การ การจดั การงานบุคคลการอานวยการ การแรงงานสัมพันธ์และประกันสังคม และการควบคุม การนาเทคโนโลยใี หม่ ๆ มาใชใ้ นการจดั การ การประยกุ ตห์ ลกั การจดั การในงานอาชีพ หลกั การจดั การ 3200-1003

ด เอกสารประกอบการเรียนเล่มน้ีใชส้ าหรับจดั การเรียนรู้ให้กบั ผเู้ รียน วิชาหลกั การจดั การรหสั วชิ า 3200-1002 หลกั สูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้นั สูง พุทธศกั ราช 2546 ประเภทวิชาชีพพ้ืนฐาน วิทยาลยั อาชีวศึกษานครศรีธรรมราช สังกดั สานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษากระทรวงศึกษาธิการ ประกอบดว้ ย 1. สาระสาคญั กาหนดไวเ้พอื่ ใหผ้ เู้รียนทราบขอบเขตของเน้ือหาในหน่วยการเรียนรู้ 2. สาระการเรียนรู้ เป็นประเด็นสาคญั ของเรื่องท่ีจะใหผ้ เู้ รียนไดเ้ รียนรู้ 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ เป็นส่ิงท่ีผเู้ รียนจะตอ้ งเรียนรู้โดยแบ่งเป็น 2 ส่วนคือ จุดประสงคท์ วั่ ไป และจุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 4. ผงั ความคดิ เป็นประเด็นสาคญั ของการเรียนรู้และผเู้ รียนควรจดจา เพื่อนาไปวเิ คราะห์รายละเอียดในการเรียนรู้ 5. เนื้อหา เป็ นรายละเอียดของเน้ือหาโดยบรรยายใหเ้ กิดความชดั เจนตามความเหมาะสมของหลกั สูตร 6. สรุปการเรียนรู้ เป็นการสรุปประเดน็ สาคญั ที่ผเู้ รียนตอ้ งจดจาไว้ เพ่อื นาความรู้ไปใชใ้ หเ้ กิดประโยชน์ 7. กจิ กรรมท้ายหน่วยการเรียนรู้ เป็นสิ่งท่ีผเู้ รียนสามารถตอบคาถามได้ หลงั จากไดศ้ ึกษารายละเอียดของเน้ือหาในหน่วยการเรียนรู้ 8. แบบทดสอบประจาหน่วยการเรียนรู้ จดั ทาข้ึน เพอ่ื ใหผ้ สู้ อนใชป้ ระเมินความรู้ของผเู้ รียนหลงั จากการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้แลว้ 9. แนวตอบประจาหน่วย เพื่อใหผ้ เู้ รียนใชเ้ ป็นแนวทางในการตอบคาถามใหช้ ดั เจนและมีความเขา้ ใจมากข้ึน 10. บรรณานุกรม แหล่งท่ีมาและการศึกษาคน้ ควา้ ในการจดั ทาเอกสารประกอบการเรียน หลกั การจดั การ 3200-1003

ต เอกสารประกอบการเรียน วชิ า หลกั การจดั การ รหสั วชิ า 3200-1003 ระดบัประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้นั สูง พ.ศ. 2546 (ปวส.) ใชเ้ วลาเรียนท้งั สิ้น 54 ชวั่ โมง โดยผเู้ รียนตอ้ งปฏิบตั ิตามข้นั ตอนดงั ต่อไปน้ี 1. ผเู้ รียนอา่ นคาช้ีแจงและคาแนะนาสาหรับผเู้ รียนก่อนเริ่มเรียน 2. ผเู้ รียนอา่ นจุดประสงคท์ ว่ั ไปและจุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมใหเ้ ขา้ ใจ 3. ผเู้ รียนศึกษาผงั ความคิดประจาหน่วยเพ่ือหาสาระการเรียนรู้ใหเ้ ขา้ ใจ 4. ผเู้ รียนอา่ นรายละเอียดในสาระการเรียนรู้ เน้ือหาในเอกสารประจาทุกหน่วยการเรียนรู้ 5. ผเู้ รียนทากิจกรรมท่ี 1 และศึกษาคาตอบจากแนวตอบกิจกรรม 6. ผเู้ รียนทากิจกรรมที่ 2 โดยผูส้ อนเป็นผูแ้ บง่ กลุ่มใหผ้ เู้ รียนทากิจกรรมร่วมกนั และอ่านแนวตอบกิจกรรม 7. ผเู้ รียนทาแบบทดสอบประจาหน่วยการเรียนรู้ และตรวจคาตอบจากแบบเฉลยคาตอบ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 1ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การความหมายของการจัดการ คุณลกั ษณะความเป็ นเลศิ ในการจัดการ ลกั ษณะของการจัดการ ทกั ษะการบริหารในการจัดการความสาคญั ของการจัดการ ระดบั การจัดการของผ้บู ริหาร ทรัพยากรในการจัดการ หน้าทข่ี องการจัดการ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 2สาระสาคญั ในปัจจุบนั การจดั การมีความสาคญั สาหรับองค์การต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็ นองค์การธุรกิจหรือหน่วยงานราชการ เพื่อนามาใช้ในการบริหารให้องค์การหรือหน่วยงานประสบความสาเร็จดงั น้นั ก่อนที่จะนาความรู้จากศาสตร์ในสาขาใดสาขาหน่ึงไปประยกุ ตใ์ ช้ในชีวติ ประจาวนั เราจะตอ้ งทราบถึงสาระสาคญั ซ่ึงเป็ นแก่นความรู้หรือที่มาของศาสตร์น้นั เราจะตอ้ งทราบวา่ มีหลกั การข้นั พ้ืนฐานมีอะไรบ้างท่ีจะช่วยให้สามารถนาความรู้น้ันไปใช้ได้อย่างถูกต้อง ในปัจจุบันองค์การธุรกิจมีหลากหลายรูปแบบ การดาเนินธุรกิจจึงจาเป็นตอ้ งใชก้ ระบวนการทางการจดั การมาใชใ้ นการดาเนินงานหรือการปฏิบตั ิงาน เพ่ือใหธ้ ุรกิจประสบผลสาเร็จตามเป้าหมายและวตั ถุประสงคข์ องธุรกิจ พร้อมกนั น้นัยงั ตอ้ งศึกษาเกี่ยวกบั ระดบั ของผบู้ ริหารและทกั ษะการจดั การของผบู้ ริหารในองคก์ ารอีกดว้ ยสาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของการจดั การ 2. ลกั ษณะของการจดั การ 3. ความสาคญั ของการจดั การ 4. ทรัพยากรในการจดั การ 5. หนา้ ท่ีของการจดั การ 6. ระดบั การจดั การของผบู้ ริหาร 7. ทกั ษะการบริหารในการจดั การ 8. คุณลกั ษณะความเป็นเลิศในการจดั การ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 3จุดประสงค์การเรียนรู้ จุดประสงค์ทวั่ ไป เพื่อให้มีความรู้ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั ความหมาย ลกั ษณะ และความสาคญั ของการจดั การ ประโยชน์ ปัจจยั การจดั การระดบั ของผบู้ ริหาร และทกั ษะสาคญั ในการจดั การและลกั ษณะความเป็นเลิศในการจดั การ เพ่ือนามาใชใ้ นการประกอบธุรกิจได้ จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม เม่ือศึกษาหน่วยท่ี 1 จบแลว้ ผเู้ รียนสามารถ 1. บอกความหมายของการจดั การได้ 2. อธิบายลกั ษณะของการจดั การในดา้ นศาสตร์และศิลป์ ได้ 3. บอกความสาคญั ของการจดั การได้ 4. บอกทรัพยากรในการจดั การได้ 5. บอกหนา้ ท่ีของการจดั การได้ 6. อธิบายระดบั การจดั การของผบู้ ริหารทุกระดบั ได้ 7. อธิบายทกั ษะท่ีสาคญั ท่ีตอ้ งใชใ้ นการจดั การได้ 8. บอกลกั ษณะความเป็นเลิศในดา้ นการจดั การได้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 4 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การความหมายของการจดั การ การจดั การ แปลมาจากคาภาษาต่างประเทศว่า Management นิยมใช้กบั หน่วยงานธุรกิจหรือหน่วยงานเอกชน ซ่ึงเป็ นหน่วยงานที่ผูบ้ ริหารจะเป็ นผกู้ าหนดหรือวางแนวทางการปฏิบตั ิงานภายในองคก์ ารดว้ ยตนเอง สาหรับการบริหาร แปลมาจากคาวา่ Administration การบริหารนิยมใช้ในทางราชการ ซ่ึงเน้นเกี่ยวกับนโยบายท่ีกาหนดโดยฝ่ ายบริหารระดับสูง และผูป้ ฏิบัติงานในระดบั รองลงไปจะตอ้ งปฏิบตั ิงานเพ่ือสนองนโยบายที่กาหนดไวแ้ ลว้ และมีความหมายกวา้ งกวา่การจดั การที่นิยมใช้ในด้านธุรกิจและเป็ นเร่ืองของการนาไปปฏิบตั ิ แต่อย่างไรก็ตามปัจจุบนัคาท้งั 2 คาน้ี อาจใชแ้ ทนกนั ได้ แตใ่ นเอกสารเล่มน้ีขอใชค้ าวา่ “การจดั การ (Management)” ในปัจจุบนั นกั วชิ าการหลายท่านไดใ้ ห้ความหมายของการจดั การไวต้ ่าง ๆ กนั ตามทศั นคติและแนวการศึกษาของแตล่ ะทา่ น อาทิ เช่น เฮอร์เบิร์ต เอ. ไซมอน (Herbert A. Simon อา้ งถึงใน ศิริอร ขนั ธหัตถ์. 2544 : 2) ได้ให้ความหมายวา่ การบริหาร หมายถึง กิจกรรมท่ีบุคคลต้งั แต่ 2 คนข้ึนไป ร่วมกนั ดาเนินการ เพื่อให้บรรลุวตั ถุประสงคร์ ่วมกนั คูนตซ์และไวท์วชิ (Koontz and Weihrich. 1988 : 4 อา้ งถึงใน สมั พนั ธ์ ภูไ่ พบูลย.์ 2540 : 16)กล่าววา่ การจดั การ คือ กระบวนการท่ีกาหนด และบารุงรักษาสภาพแวดลอ้ มของบุคคล กลุ่มบุคคลเพอ่ื ใหบ้ รรลุเป้าหมายอยา่ งมีประสิทธิภาพ สมาน รังสิโยกฤษฎ์ (2537 : 1 อา้ งถึงใน สัมพนั ธ์ ภู่ไพบูลย.์ 2540 : 16) กล่าวว่าการบริหาร หมายถึง การดาเนินงานให้บรรลุเป้าหมายหรือวตั ถุประสงค์ที่กาหนดไว้ โดยอาศยัปัจจยั ต่าง ๆ ไดแ้ ก่ เงิน วสั ดุส่ิงของ และวธิ ีปฏิบตั ิงานเป็นอุปกรณ์ในการดาเนินงาน ธีรวุฒิ บุญยโสภณ และวีระพงษ์ เฉลิมจิระรัตน์ (2534 : 12 อ้างถึงใน สัมพนั ธ์ภู่ไพบูลย.์ 2540 : 16) กล่าววา่ การบริหารหรือการจดั การ คือ กระบวนการอย่างหน่ึงภายในองคก์ ารซ่ึงมีลาดบั การทางานเป็ นข้นั ตอน มีกลุ่มบุคคลเป็ นกลไกสาคญั ในการบริหารงาน มีเงินทุนเครื่องจกั ร และวสั ดุครุภณั ฑต์ ่าง ๆ เป็นองคป์ ระกอบดว้ ย หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 5 จากความหมายที่กล่าวมาแลว้ สรุปไดว้ ่า การจดั การ คือ กระบวนการในการวางแผนการจดั องคก์ าร การจดั คนเขา้ ทางานหรือการจดั การบุคคล การส่ังการหรือการอานวยการและการควบคุมโดยการนาทรัพยากรที่มีอยมู่ าจดั การ เพือ่ ก่อใหเ้ กิดประโยชนส์ ูงสุดแก่องคก์ ารได้ เมื่อไดร้ วบรวมความคิดเห็นของนกั วิชาการแลว้ ไดช้ ้ีให้เห็นถึงลกั ษณะของการจดั การในทางเดียวกนั วา่ จะตอ้ งอาศยั บุคคลอื่นมาช่วยในการจดั การ โดยใชก้ ลไกตามกระบวนการจดั การและเสริมให้สอดคลอ้ งกบั สภาพในยคุ ปัจจุบนั นกั วิชาการไดเ้ นน้ ถึงความสาคญั ของความกา้ วหนา้และความพึงพอใจของสมาชิก การจดั การเป็ นศิลปะในการใชบ้ ุคคลอื่นร่วมกบั ปัจจยั ในการจดั การเพ่ือให้กิจกรรมดาเนินไปได้ตามวตั ถุประสงค์ และสนองตอบความคาดหวงั และจดั โอกาสให้บุคคลเหล่าน้ันมีความเจริญก้าวหน้าในหน้าท่ีการงาน ความหมายเดิมของการจดั การจะเน้นเฉพาะการใช้บุคลากรให้เป็ นไปตามวตั ถุประสงค์ขององค์การ แต่ในปัจจุบนั ให้ความสาคญั ต่อความตอ้ งการความก้าวหน้า และการทาให้สมาชิกรู้สึกเป็ นเจ้าของรวมพลังร่วมแรงร่วมใจในการช่วยเหลือกิจกรรมเพอื่ พฒั นาองคก์ ารใหเ้ จริญยงิ่ ข้ึนลกั ษณะของการจัดการ ในปัจจุบนั การจดั การ มีบทบาทและมีความสาคญั ในสังคมมากข้ึน การจดั การมีลกั ษณะแตกตา่ งไปจากวชิ าชีพอื่น ลกั ษณะสาคญั ของการจดั การมีดงั น้ี 1. การจดั การเป็ นศาสตร์อยา่ งหน่ึง อยูใ่ นรูปของสังคมศาสตร์ (Social Science) เป็ นเรื่องท่ีเก่ียวกบั มนุษย์ เน่ืองจากมนุษยม์ ีชีวติ จิตใจ และความตอ้ งการซ่ึงแปรเปลี่ยนไปตามอารมณ์ สถานการณ์และส่ิงแวดลอ้ มตลอดเวลา ถึงแมจ้ ะไม่มีหลกั เกณฑ์ตายตวั เหมือนศาสตร์บริสุทธ์ิ (Pure Science)เช่น วิชาฟิ สิกส์ วิชาเคมี แต่การจดั การยงั เป็ นระบบวชิ าความรู้ ประกอบดว้ ย หลกั การ กระบวนการวิธีการ แนวความคิดและลกั ษณะสาคญั ของการจดั การเป็ นศิลป์ อยา่ งหน่ึง สามารถนาวิชาการจดั การไปใช้กบั บุคคลอื่นให้เกิดประโยชน์ และสามารถประยุกต์ความรู้ดา้ นการจดั การให้เกิดพลงั ต่อองคก์ ารได้ 2. วิชาการจดั การ สามารถศึกษา เรียนรู้ ถ่ายทอดวิชาอย่างเป็ นระบบ มีเปิ ดสอนวิชาการจดั การในระดบั อุดมศึกษาอย่างเป็ นทางการ และในโอกาสสาคญั ได้มีการมอบปริญญาดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศกั ด์ิ บริหารธุรกิจสาขาวิชาการจดั การ ถวายแด่องคพ์ ระประมุขของประเทศซ่ึงแสดงใหเ้ ห็นวา่ วชิ าการจดั การมีความสาคญั และครอบคลุมไปถึงวชิ าอ่ืนอยา่ งกวา้ งขวาง หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 6 3. การจดั การเป็ นกิจกรรมที่เก่ียวขอ้ งกบั กลุ่มบุคคล เช่น ลูกคา้ ผถู้ ือหุ้น ผูร้ ่วมงานประชาชนโดยทว่ั ไป ชุมชน สังคม และกลุ่มวิชาชีพต่าง ๆ เช่น นกั บญั ชี วิศวกร ความสาเร็จของการจดั การ ตอ้ งอาศยั ความร่วมมือของกลุ่มบุคคลและกลุ่มวชิ าชีพต่าง ๆ เหล่าน้นั 4. งานในหน้าท่ีด้านการจดั การ มีลกั ษณะงานโดยทวั่ ไปที่คล้ายคลึงกนั มีอานาจหน้าท่ีความรับผิดชอบเหมือนกนั แทบทุกองคก์ าร อาจแตกต่างกนั บ้างในเชิงปริมาณตามขนาดและขอบเขตขององคก์ าร ตามสภาพในปัจจุบนั มีสมาคมต่าง ๆ ที่เกี่ยวขอ้ งกบั การจดั การท้งั ในและต่างประเทศเช่น สมาคมการจดั การธุรกิจของประเทศไทย (Thailand Management Association) สมาคมนกั บริหารของอเมริกา (American Management Association) สมาคมมาตรฐานของญ่ีป่ ุน (Japanese StandardAssociation) สมาคมเหล่าน้ีมีบทบาทโดยส่งเสริมและร่วมกิจกรรมดา้ นวชิ าการใหแ้ ก่สมาชิก และไดด้ าเนินการกาหนดจรรยาบรรณ เพื่อเป็ นแนวทางให้สมาชิกไดป้ ฏิบตั ิเท่าน้ัน แต่มิไดก้ าหนดโทษหากมีการฝ่ าฝื นจรรยาบรรณ ซ่ึงแตกต่างจากวิชาชีพแพทย์ และวิชาชีพวิศวกรรม นอกจากสมาคมไดก้ าหนดจรรยาบรรณ และระเบียบขอ้ บงั คบั ซ่ึงรัฐไดอ้ อกกฎหมายกาหนดบทลงโทษในการประกอบอาชีพท้งั สองวิชาชีพ วชิ าการจดั การควรจะตอ้ งมีแนวความคิดในการสร้างหลกั เกณฑ์มากข้ึนและอาศยั เวลาอีกระยะหน่ึงในการพฒั นาวชิ าชีพและมาตรฐานต่าง ๆ ใหส้ มบูรณ์ยงิ่ ข้ึนความสาคญั ของการจัดการ การจดั การเกิดคู่มากบั การดารงชีวิตของมนุษยเ์ ป็ นเวลาช้านาน การจดั การมีความสาคญัต่อมนุษยต์ อ่ องคก์ ารและประเทศในหลายดา้ น ดงั น้ี 1. การจดั การถูกพฒั นาคู่กบั การดาเนินชีวิตของมนุษย์ และช่วยให้มนุษยด์ ารงชีพอยอู่ ยา่ งผาสุก 2. จานวนประชากรของแต่ละประเทศเพ่ิมข้ึนอยา่ งรวดเร็ว เป็ นผลทาให้องค์การต่าง ๆตอ้ งใหค้ วามสาคญั และขยายงานดา้ นการจดั การใหก้ วา้ งขวางยงิ่ ข้ึน 3. การจดั การเป็ นเคร่ืองบ่งช้ีให้ทราบถึงความเจริญกา้ วหน้าของสังคม ความเจริญกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาการในดา้ นต่าง ๆ โดยเฉพาะดา้ นอุตสาหกรรม ทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลง และพฒั นากา้ วหนา้ อยา่ งรวดเร็ว 4. การจดั การเป็ นกรรมวิธีที่สาคญั ท่ีจะนาสังคมและโลกไปสู่ความเจริญก้าวหน้าแบบไร้พรมแดนในยคุ เทคโนโลยสี ารสนเทศ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 7 5. การจดั การ มีลักษณะเป็ นการทางานร่วมกันของกลุ่มบุคคลในสังกดั ฉะน้ันความสาเร็จของการจดั การข้ึนกบั ปัจจยั สภาพแวดลอ้ มทางสังคม เทคโนโลยี วฒั นธรรม และการเมือง 6. ชีวติ ประจาวนั ของมนุษยไ์ ม่วา่ จะอยใู่ นครอบครัวหรือสานกั งาน ยอ่ มมีส่วนเกี่ยวขอ้ งกบั การจดั การอยเู่ สมอ ดงั น้นั การจดั การเป็ นเร่ืองที่น่าสนใจมีอิทธิพล และจาเป็ นต่อการดารงชีวติอยา่ งฉลาด 7. ช่วยให้ผูบ้ ริหารสามารถประเมิน ศึกษา วเิ คราะห์ ตรวจสอบ คาดคะเน เหตุการณ์ตา่ ง ๆ ได้ 8. ช่วยให้ผูบ้ ริหารสามารถพฒั นาสินคา้ ให้สอดคลอ้ งกบั รสนิยมและความตอ้ งการของผบู้ ริโภค 9. ช่วยประสานการทางานของฝ่ ายตา่ ง ๆ ในองคก์ รธุรกิจใหส้ ามารถดาเนินไปอยา่ งราบร่ืนมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล 10. ช่วยให้ผูป้ ฏิบตั ิงานสามารถปฏิบตั ิงานไดโ้ ดยสะดวกเพราะมีการวางแผนปฏิบตั ิงานไวล้ ่วงหนา้ทรัพยากรในการจัดการ การจดั การจะสามารถดาเนินงานไปสู่เป้าหมายได้ จาเป็ นตอ้ งมีปัจจยั พ้ืนฐานหรือทรัพยากรในการจดั การ หรือสิ่งจาเป็ นในการจดั การ มีอยู่ 7 ประการหรือเรียกส้ัน ๆ ว่า “7 M’s” ซ่ึงประกอบดว้ ย 1. บุคลากร (Man) เป็ นทรัพยากรท่ีมีความสาคญั มากท่ีสุด เพราะบุคคลเป็ นปัจจยัสาคญั ในการจดั การปัจจยั อ่ืน เพอ่ื นาสู่ความสาเร็จ คือ เป้าหมายขององคก์ าร 2. เงิน (Money) เป็ นปัจจยั หลกั หรือเป็ นปัจจยั กลางท่ีจะบนั ดาลให้เกิดการจดั ซ้ือส่ิงของวสั ดุ ที่ดิน และค่าใชจ้ ่ายในการดาเนินการขององคก์ ารในรูปแบบตา่ ง ๆ 3. วสั ดุ (Material) เป็ นปัจจยั ท่ีจะตอ้ งนาป้อนเขา้ สู่กระบวนการผลิต เพ่ือให้ไดม้ าซ่ึงคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ 4. วธิ ีการ (Method) เป็ นวธิ ีการปฏิบตั ิงาน เป็ นข้นั ตอนในการทางาน เพ่ือเปล่ียนสภาพของวสั ดุ ใหเ้ ป็นผลิตภณั ฑห์ รือการบริการ 5. เครื่องจกั รกล (Machine) เป็นเครื่องมือ อุปกรณ์ ใชส้ าหรับผลิตสินคา้ หรือการบริการสนองความตอ้ งการของลูกคา้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 8 6. การตลาด (Marketing) เป็ นการจดั จาหน่ายสินคา้ หรือบริการ เพ่ือผลกาไร และความอยรู่ อดขององคก์ าร 7. ขวญั และกาลงั ใจ (Morale) เป็ นปัจจยั ท่ีมีความสาคญั อย่างหน่ึงในปัจจุบนั เน่ืองจากในการทางานภายในองค์การ พนักงานหรือผูป้ ฏิบตั ิงานภายในองคก์ ารจะปฏิบตั ิงานไดม้ ากนอ้ ยเพียงใดน้นั ก็ข้ึนอยู่กบั ขวญั และกาลงั ใจในการทางาน ซ่ึงเป็ นส่วนหน่ึงที่ทาให้มีการรักองคก์ ารมากยงิ่ ข้ึนบุคลากร เงนิ วสั ดุขวญั และกาลงั ใจ วธิ ีการการตลาด เคร่ืองจักรกล ภาพท่ี 1.1 ทรัพยากรในการจัดการที่มา: ดดั แปลงจาก มนสั บุญวงศ์ และคณะ. 2538 : 4. นอกจากน้ีผูเ้ ขียนคาดว่าในปัจจุบัน การจดั การส่ิงต่าง ๆ ให้ดาเนินการและบรรลุวตั ถุประสงคไ์ ดต้ ามความตอ้ งการหรือเป้าหมายขององคก์ ารน้นั อาจจะเพิ่มทรัพยากรการบริหารหรือปัจจยั การบริหารที่ควบคุมไม่ได้อีก 2 ประการ (ปราณี กองทิพย์ และมงั กร บุญกิ่ง, 2538 : 11)คือ 1. เวลา (Time) หมายถึง ช่วงระยะเวลาในการปฏิบตั ิงาน ให้สาเร็จตามวตั ถุประสงค์หรือเป้าหมายขององคก์ ารท่ีไดก้ าหนดไว้ 2. เทคโนโลยใี หม่ ๆ (Technology) หมายถึง อุปกรณ์เคร่ืองมือต่าง ๆ ท้งั ในดา้ นสานกั งานและเครื่องมือสื่อสาร ในการบริหารจดั การองคก์ ารธุรกิจในปัจจุบนั จะตอ้ งอาศยั เทคโนโลยใี หม่ ๆในดา้ นการปฏิบตั ิงานเสมอ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 9หน้าทข่ี องการจดั การ การจดั การประกอบดว้ ยหน้าที่ต่าง ๆ หลายประการที่จะทาให้การดาเนินงานในองค์การประสบผลสาเร็จหนา้ ท่ีในดา้ นการจดั การ มีดงั ตอ่ ไปน้ี 1. การวางแผน (Planning) เป็ นการเตรียมการข้นั แรกท่ีจะปฏิบัติงาน พร้อมท้ังกาหนดข้นั ตอนในการปฏิบตั ิงานโดยมีการคาดคะเนเหตุการณ์ในอนาคตเพื่อใชเ้ ป็ นแนวทางในการปฏิบตั ิงาน เพือ่ ใหอ้ งคก์ ารประสบผลสาเร็จตามความมุ่งหมาย 2. การจัดองค์การ (Organizing) การดาเนินงานข้นั น้ีเป็ นการจดั ระบบระเบียบในองค์การให้ประสานสอดคลอ้ ง เพ่ือบรรลุวตั ถุประสงคท์ ่ีกาหนดไว้ โดยมีการจดั แบ่งงานออกเป็ นส่วน ๆงานท่ีมีลกั ษณะใกลเ้ คียงกนั จะอยใู่ นกลุ่มงานเดียวกนั 3. การจัดบุคคลเข้าทางาน (Staffing) กระบวนการข้นั น้ีถือไดว้ า่ เป็ นการเลือกสรรบุคคล เพ่ือใหไ้ ดบ้ ุคคลท่ีมีความรู้ความสามารถเหมาะสมกบั ตาแหน่งงานท่ีกาหนดไว้ โดยสามารถปฏิบตั ิงานตามลกั ษณะงานที่ระบุไวข้ องตาแหน่งงาน 4. การอานวยการ (Directing) เป็ นการดาเนินการเพื่อให้ภารกิจขององค์การบรรลุวตั ถุประสงคท์ ี่กาหนดไว้ โดยอาศยั ความเป็ นผนู้ าหรือผบู้ ริหารในองคก์ ารใชอ้ านาจในการส่ังการหรือจูงใจใหส้ มาชิกในองคก์ ารปฏิบตั ิงานเพอื่ ผลสาเร็จตามวตั ถุประสงคข์ ององคก์ าร 5. การควบคุม (Controlling) เป็ นแนวทางการตรวจสอบ การแนะแนวการควบคุมงานน้นัจะตอ้ งกาหนดระบบการรายงานผลการปฏิบตั ิงาน การพฒั นาและการปรับปรุงมาตรฐานการปฏิบตั ิงานการวดั ผลงาน ดาเนินการแกไ้ ขขอ้ บกพร่องระดบั การจดั การของผู้บริหาร ในการบริหารงานของกิจการ จะตอ้ งอาศยั ผูบ้ ริหารภายในองคก์ ารเป็ นผูด้ ูแลการดาเนินงานภายในองคก์ าร เพือ่ ใหง้ านดาเนินการไดอ้ ยา่ งต่อเนื่อง ดงั น้นั จึงตอ้ งมีการแบง่ การบริหารและการจดั การให้มีบุคคลในองคก์ าร ช่วยกนั ประสานงานความร่วมมือในส่วนงานต่าง ๆ เพ่ือให้สอดคลอ้ งกนัจึงตอ้ งแบ่งระดบั ช้นั ของผบู้ ริหารแบ่งออกเป็ น 3 ระดบั ดงั น้ี 1. ผู้บริหารระดับต้น (First – line Managers) หมายถึงผูบ้ ริหารระดบั ปฏิบตั ิการหรือหัวหนา้ งาน (Operational Manager or Supervisor) ซ่ึงเป็ นผบู้ ริหารท่ีจะตอ้ งปฏิบตั ิงานใกลช้ ิด หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 10พนักงานมากที่สุด จะมีอานาจหน้าที่และความรับผิดชอบโดยตรงกับพนักงานผูป้ ฏิบัติงานเป็ นผูร้ ับผิดชอบต่อการประสานงาน การควบคุมการปฏิบัติงาน และการสอนงานพร้อมท้ังตอ้ งคอยแกไ้ ขปัญหาอุปสรรคต่าง ๆ ท่ีอาจจะเกิดข้ึนในขณะปฏิบตั ิงาน เพื่อให้งานขององคก์ ารดาเนินการไดต้ ามเป้าหมายที่กาหนดไว้ ซ่ึงเป็นเป้าหมายระยะส้ันผบู้ ริหารระดบั น้ีปกติจะไม่ทางานด้านปฏิบตั ิ ผูบ้ ริหารระดับน้ีส่วนใหญ่จะมีตาแหน่งต่าง ๆ ในองค์การ เช่น ผูจ้ ดั การสานักงานผจู้ ดั การหน่วย หวั หนา้ งาน หรือหวั หนา้ ผคู้ วบคุม เป็นตน้ 2. ผู้บริหารระดับกลาง (Middle Manager) ผู้บริ หารระดับน้ีเป็ นบุคคลสาคัญในองคก์ ารที่จะตอ้ งนาวสิ ัยทศั น์ ภารกิจ และกลยทุ ธ์ของผบู้ ริหารในระดบั สูงมาผลกั ดนั ใหเ้ กิดการนาไปใช้ในดา้ นการปฏิบตั ิงานที่เป็ นรูปธรรม เป็ นผูร้ ับผิดชอบในดา้ นการบริหารงาน ควบคุมการปฏิบตั ิงานของผูบ้ ริหารระดบั ต้น และทาหน้าที่ประสานงานระหว่างผูบ้ ริหารระดบั สูงกบัผูบ้ ริหารระดบั ตน้ เพ่ือให้ดาเนินงานเป็ นไปตามนโยบายและแผนงานท่ีไดก้ าหนดให้ ผูบ้ ริหารระดบั กลางในองค์การมกั จะมีตาแหน่งต่าง ๆ เช่น ผูอ้ านวยการ ผูจ้ ดั การโรงงาน ผูจ้ ดั การฝ่ ายผจู้ ดั การแผนก เป็นตน้ 3. ผู้บริหารระดับสูง (Top Manager) ผูบ้ ริหารระดบั น้ีเป็ นผูบ้ ริหารระดบั บนสุดขององค์การ ซ่ึงเป็ นผูบ้ ริหารที่มีอานาจ หน้าที่ และความรับผิดชอบครอบคลุมท้ังองค์การ เป็ นผูม้ ีอิทธิพลต่ออนาคต ความอยู่รอด ความก้าวหน้า หรือการยกเลิกปิ ดองค์การ เป็ นผูบ้ ริหารที่ตอ้ งรับผดิ ชอบในการกาหนดนโยบายต่าง ๆ ขององคก์ าร กาหนดเป้าหมายระยะยาว โดยมีวิสัยทศั น์(Vision) ภารกิจ (Mission) กลยทุ ธ์ (Strategy) และนโยบาย (Policy) เพ่ือเป็ นกรอบและแนวทางในการดาเนินงานของสมาชิกในระดบั ต่าง ๆ ขององค์การ มกั จะทาหน้าที่ในการประสานงานการสั่งการท้งั หมดขององคก์ ารผบู้ ริหารระดบั สูงส่วนใหญจ่ ะดารงตาแหน่งตา่ ง ๆ เช่น ประธานกรรมการปลดั กระทรวง กรรมการผจู้ ดั การ อธิบดี ผจู้ ดั การใหญ่ ผจู้ ดั การทว่ั ไป หรือผอู้ านวยการ เป็นตน้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 11 การบริหารระดบั สูง (Top Management) การบริหารระดบั กลาง (Meddle Management) การบริหารระดบั ต้น (First-line Management) พนักงานทไ่ี ม่ใช่ฝ่ ายจดั การ (Management Personel) ภาพท่ี 1.2 ระดบั การจัดการของผ้บู ริหารที่มา: อุษณีย์ จิตตะปาโล และนุตประวณี ์ เลิศกาญจนวตั ิ. ม.ป.ป. : 43.ทกั ษะการบริหารในการจัดการ ทักษะการบริหารข้ันพ้ืนฐานของผูบ้ ริหารในองค์การทุกคนมีความเห็นตรงกันเกี่ยวกบั ทกั ษะของผบู้ ริหารท่ีควรจะมีในการปฏิบตั ิงานภายในองคก์ ารและทาใหผ้ ูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชายอมรับผบู้ ริหารมีทกั ษะข้นั พ้นื ฐานท่ีผบู้ ริหาร พึงมี 3 ประการคือผู้บริหารระดับต้น ผ้บู ริหารระดบั กลาง ผู้บริหารระดบั สูงความคดิ ความคดิ ความคดิมนุษย์ มนุษย์ มนุษย์ เทคนิค เทคนิคเทคนิคภาพที่ 1.3 แสดงทกั ษะของผู้บริหารตามระดบั ช้ันของการจดั การ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 12 ที่มา: ดดั แปลงจาก Robert L. Katz. 1955 : 33 – 42. จากภาพจะเห็นว่าผูบ้ ริหารระดับสูงจะตอ้ งใช้ทกั ษะด้านความคิดมากกว่าผูบ้ ริหารระดบั กลางและระดับตน้ เพราะผูบ้ ริหารระดบั สูงจะตอ้ งใช้ทกั ษะด้านความคิดในการบริหารมากกว่าผูบ้ ริหารระดบั อ่ืน ๆ ส่วนผูบ้ ริหารระดบั กลางจะเป็ นผูท้ ี่นาเอาแนวความคิดของผูบ้ ริหารระดบั สูงมาผลกั ดนั ให้นาไปสู่ภาคปฏิบตั ิ ส่วนผูบ้ ริหารระดบั ตน้ จะตอ้ งนาแนวทางนโยบายจากผบู้ ริหารกลางไปสู่การปฏิบตั ิจริง จึงตอ้ งมีทกั ษะดา้ นเทคนิคหรือดา้ นปฏิบตั ิมากกวา่ ผูบ้ ริหารระดบัอ่ืน ๆ ดงั น้ี 1. ทักษะทางด้านเทคนิค (Technical Skills) เป็ นทักษะเบ้ืองต้น ซ่ึงเป็ นทักษะที่เก่ียวกบั ความรู้ ความสามารถและความชานาญการปฏิบตั ิงานในสายงานหรือสาขาวชิ าชีพท่ีตนเองใหส้ าเร็จตามท่ีไดร้ ับมอบหมาย เช่น การบญั ชี การก่อสร้าง การรักษาพยาบาล การซ่อมแซมของทางช่างต่าง ๆ เช่น ช่างเทคนิค ช่างไฟฟ้า เป็ นตน้ ทกั ษะดา้ นน้ีเป็ นทกั ษะท่ีสาคญั สาหรับผบู้ ริหารระดบั ตน้ ท่ีจะช่วยแกป้ ัญหาและการใหค้ าแนะนาในการปฏิบตั ิงานแก่ผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ส่วนใหญ่ผบู้ ริหารระดบั ตน้ ที่ร่วมปฏิบตั ิงานกบั ลูกนอ้ งผูป้ ฏิบตั ิการในองคก์ ารจะใชท้ กั ษะดา้ นน้ีมาก เช่น ผคู้ วบคุมงานกบั พนกั งานก่อสร้างหรือหวั หนา้ งานกบั พนกั งานในสายการผลิต หัวหน้างานกบั เจา้ หน้าท่ีบญั ชีเป็ นตน้ภาพที่ 1.4 ผู้นาระดับกลุ่มสาธิตเทคนิคการปฏบิ ัติงาน ท่ีมา: โครงการชลประทานสมุทรสงคราม. ม.ป.ป. หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 13 2. ทักษะทางด้านมนุษย์ (Human Relations Skills) เป็ นทกั ษะของผูบ้ ริหารที่เกี่ยวกับความสามารถในการมีปฏิสัมพนั ธ์ร่วมกบั ผูอ้ ื่นท้งั ภายในและภายนอกองคก์ ารอยา่ งสร้างสรรคแ์ ละมีประสิทธิภาพ เป็ นทกั ษะที่ผบู้ ริหารในทุกระดบั จะตอ้ งมีและนามาใช้ในการทางานร่วมกบั ผูอ้ ่ืนในองคก์ าร เช่น ลูกนอ้ ง เพอื่ นร่วมงาน หวั หนา้ งาน และบุคคลภายนอก ทุกคนในองคก์ ารจะตอ้ งมีการพฒั นาทกั ษะดา้ นน้ีให้เหมาะสมกบั การทางานร่วมกบั บุคคลต่าง ๆ ซ่ึงเป็ นทกั ษะข้นั พ้ืนฐานในการทางานร่วมกนั ภายในองคก์ ารเดียวกนั โดยเฉพาะในยคุ ปัจจุบนั ท่ีมีการทางานเป็นทีมสาหรับทุกองคก์ าร ภาพที่ 1.5 ผู้นากล่มุ ทม่ี ีมนุษยสัมพนั ธ์ทดี่ ี ท่ีมา: สุนีย์ แสงสุวรรณ. 2552. 3. ทกั ษะทางด้านความคิด (Conceptual Skills) เป็ นทกั ษะท่ีสาคญั ซ่ึงผูบ้ ริหารระดบั สูงในองค์การจะตอ้ งใช้ในการกาหนดปัญหา การรวบรวม การจดั ระบบขอ้ มูล การวิเคราะห์ และการประมวลผลขอ้ มูลเป็ นสารสนเทศ การสรุปความรู้และความเขา้ ใจในความสัมพนั ธ์ของกิจกรรมต่าง ๆท้งั ภายในองค์การและภายนอกองค์การ ซ่ึงจะมีผลสาเร็จต่อความสาเร็จหรือความล้มเหลวขององค์การ ผูบ้ ริหารจะตอ้ งใชค้ วามสามารถในการแสวงหาโอกาส การตดั สินใจ และการวางแผนในอนาคตสาหรับธุรกิจ ซ่ึงเป็ นการดาเนินงานในระยะยาวขององค์การที่จะตอ้ งดาเนินงานอยา่ งมีประสิทธิภาพ ทกั ษะด้านความคิดเป็ นทกั ษะสาคญั สาหรับผูบ้ ริหารสมยั ใหม่ที่จะตอ้ งมีแนวความคิดอยา่ งเป็ นระบบ โดยมีการกาหนดปัญหาและแนวทางแกไ้ ขอยา่ งถูกตอ้ งตรงกบั ความตอ้ งการของ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 14ปัญหาน้นั โดยผบู้ ริหารในระดบั สูงจะมีแนวความคิดเชิงกลยทุ ธ์มากที่สุด สามารถนาไปใชอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ภาพที่ 1.6 ผ้บู ริหารเสนอแนวความคดิ เชิงกลยทุ ธ์ ท่ีมา: สุนีย์ แสงสุวรรณ. 2550.คุณลกั ษณะความเป็ นเลศิ ในการจัดการ ในการบริหารธุรกิจในยคุ ปัจจุบนั มีความจาเป็ นอย่างย่ิงที่จะตอ้ งอาศยั กระบวนการทางดา้ นการจดั การ โดยการหาวิธีการต่าง ๆ และหาแนวคิดใหม่ ๆ เสมอ โดยสามารถสรุปคุณลกั ษณะท่ีสาคญั ทางดา้ นการจดั การ ไวด้ งั น้ี 1. มุ่งเน้นการปฏิบตั ิ บริษทั ดีเด่นไดม้ ุ่งเนน้ ปฏิบตั ิอยา่ งจริงจงั ใน 3 เรื่องดว้ ยกนั คือการทาองคก์ ารใหค้ ล่องตวั การทดลองปฏิบตั ิและการทาระดบั ใหง้ ่าย 2. มีความใกลช้ ิดลูกคา้ บริษทั ดีเด่นไดใ้ กลช้ ิดกบั ลูกคา้ ดว้ ยการใชก้ ลยทุ ธ์ดา้ นบริการคุณภาพ และความเชื่อถือ รวมท้งั คน้ หาช่องวา่ งและการฟังความคิดเห็นของลูกคา้ 3. มีความอิสระในการทางานและความรู้สึกเป็ นเจา้ ของกิจการ บริษทั ไดใ้ ห้ความอิสระในการทางานแก่พนกั งานดว้ ยการกระจายอานาจดาเนินงานในขอบเขตที่กวา้ งขวางข้ึน หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 15 4. เพม่ิ ผลผลิตโดยอาศยั พนกั งาน บริษทั ดีเด่นไดถ้ ือวา่ พนกั งานเป็นทรัพยากรท่ีมีค่าที่สุดขององคก์ ารดว้ ยการปฏิบตั ิใหพ้ นกั งานเห็นอยา่ งจริงจงั 5. สมั ผสั กบั งานอยา่ งใกลช้ ิดและความเช่ือมนั่ ในคุณค่าของพนกั งานเป็นแรงผลกั ดนั 6. ทาแตธ่ ุรกิจท่ีมีความเช่ียวชาญและเกี่ยวเนื่องกนั หรือรูปแบบที่ใกลเ้ คียงกนั 7. รูปแบบโครงสร้างง่าย ๆ หรือธรรมดา และพนกั งานอานวยการมีจากดั บริษทั ที่ดีเด่นไดจ้ ดั องคก์ ารของหน่วยงานในระดบั บนดว้ ยการใชร้ ูปแบบโครงสร้างที่มีความเรียบง่าย 8. เขม้ งวดและผอ่ นปรนในเวลาเดียวกนั เพ่ือความยดื หยนุ่ ในการบริหารงานให้ประสบผลสาเร็จภาพที่ 1.7 การประสบความสาเร็จของธุรกจิ ท่ีมา: เอน็ จอยแจมดอทเน็ท. 2552. หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 16สรุปสาระสาคญั ความรู้พ้ืนฐานเก่ียวกบั การจดั การ มีความสาคญั มากต่อผบู้ ริหารองคก์ ารเพราะ การจดั การ เป็ นสิ่งท่ีควบคู่ไปกับองค์การเสมอ ซ่ึงการจดั การเป็ นท้งั ศาสตร์และศิลป์ แต่ถา้ พิจารณาการจดั การในแง่ของผลท่ีจะไดจ้ ากการปฏิบตั ิแลว้ งานทางดา้ นการจดั การ เป็ นเรื่องของศิลปะมากกวา่ นน่ั คือ เป็ นเรื่องราวของการรู้จกั นาเอาความรู้ต่าง ๆ ที่ถือว่า เป็ นศาสตร์ที่มีกฎเกณฑ์แน่นอนมาปรับใช้ให้เหมาะกบั สภาพแวดล้อมที่เป็ นอยู่จริง เพื่อให้ได้ผลท่ีได้มาในทางปฏิบตั ิ ถูกตอ้ งตามท่ีตอ้ งการมากที่สุด อย่างไรก็ตามศาสตร์ และศิลป์ ไม่อาจแยกจากกนั โดยเด็ดขาด ในทางตรงกนั ขา้ มกลบั ตอ้ งสอดคลอ้ งกนั ผบู้ ริหารจะตอ้ งมีความรับผิดชอบในการปฏิบตั ิหนา้ ท่ีหลกั ท่ีสาคญั คือ การจดั การ เก่ียวกบั ภายในองค์การเพื่ออานวยให้ทรัพยากรท่ีเป็ นตวั คนและวตั ถุประสงค์ ประสาน เขา้ ดว้ ยกนั และทางานร่วมกนั ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพและอยา่ งมีระบบระเบียบ ในขณะเดียวกนั ก็จะตอ้ งจดั การเกี่ยวกบั ภายนอกองค์การ เพ่ือนาองค์การให้สามารถดาเนินการไปได้ โดยมีการปรับตวั อยา่ งเหมาะสมกบั สภาพแวดลอ้ มภายนอกที่เปล่ียนแปลงอยูต่ ลอดเวลา ท้งั น้ีเพื่อจะหาประโยชน์หรือขอ้ ดี หลีกเล่ียงขอ้ จากดั หรือขอ้ เสียท่ีเป็ นเงื่อนไขภายนอก และเพ่ือให้องค์การไดม้ ีความสัมพนั ธ์ท่ีมีต่อกลุ่มอ่ืน ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั องค์การ จะเห็นไดว้ ่า ผบู้ ริหารจะตอ้ งรับผิดชอบในการจดั การต่อความสาเร็จหรือความลม้ เหลว เป็ นผรู้ ับภาระ ปฏิบตั ิงานดว้ ยการปฏิบตั ิหนา้ ที่หลกั สาคญั คือ จดั การวางแผน ดาเนินการจดั การองคก์ าร การจดั การงานบุคคล การสั่งการหรือการอานวยการ และการควบคุม ซ่ึงอย่างน้อยผูบ้ ริหาร หรือผูจ้ ดั การทุกคนควรจะมีทกั ษะ 3 ประการ คือ ทกั ษะทางดา้ นเทคนิค ทกั ษะทางดา้ น มนุษย์ และทกั ษะทางดา้ นความคิด ดงั น้นั เพ่ือให้การจดั การมีประสิทธิภาพ และสมรรถภาพสูงสุด ผบู้ ริหารควรมี กรอบแห่งการคิดพิจารณาที่ครอบคลุมทุกสิ่งทุกอยา่ งไดอ้ ยา่ งทวั่ ถึง รัดกุม รอบคอบ พร้อมท้งั มีการพิจารณาทุกส่วนในลกั ษณะท่ีมีความสัมพนั ธ์ต่อเนื่อง เพ่ือประสิทธิภาพการดาเนินการ สอดคลอ้ ง และสามารถบรรลุเป้าหมายขององคก์ ารได้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั การจดั การ 17คาชี้แจง จงอธิบายคาถามต่อไปนี้ 1. คาว่าการบริหาร (Administration) กับคาว่าการจดั การ (Management) เหมือนกัน หรือแตกต่างกนั อยา่ งไร 2. ทรัพยากรทางการจดั การมีก่ีชนิด และท่านคิดว่าทรัพยากรทางการจดั การ ชนิดใด สาคญั ท่ีสุด จงใหเ้ หตุผลประกอบ 3. ผูบ้ ริหารหรือผูจ้ ดั การมีความจาเป็ นต้องใช้ทักษะทางการจดั การ (Skills of Management) ด้านใดบา้ ง เพ่ือทาให้การปฏิบตั ิงานบรรลุวตั ถุประสงค์และเป้าหมายของ องคก์ ารได้ 4. ผบู้ ริหารหรือผจู้ ดั การมีบทบาทอยา่ งไรบา้ ง จงอธิบายพร้อมกบั ยกตวั อยา่ งประกอบ มาใหเ้ ขา้ ใจชดั เจน 5. มีปัจจยั อะไรบา้ ง ที่ทาให้ผบู้ ริหารหรือผจู้ ดั การประสบความสาเร็จในการบริหาร หรือเป็นผจู้ ดั การมีอาชีพได้ 1. ให้ผูเ้ รียนเปรียบเทียบ “การบริหาร” กบั “การจดั การ” ว่าเหมือนหรือแตกต่างกนั อยา่ งไร โดยส่งตวั แทนมาแสดงความคิดเห็นใหเ้ พอื่ น ๆ ฟังหนา้ ช้นั เรียน และผสู้ อนสรุปทบทวน 2. ใหผ้ เู้ รียนแบง่ กลุ่ม ๆ ละ 4 – 5 คน นาเสนอการเปรียบเทียบการบริหารจดั การ ของธุรกิจในทอ้ งถ่ินสองกิจการ เพ่ือนาเสนอหนา้ ช้นั เรียน หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 1 ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การจดั การ 18 คาชี้แจง เตมิ คาทส่ี ัมพนั ธ์กนั ในตารางต่อไปนี้ 3 3 2 11 2 แนวนอน แนวต้งั 1. กระบวนการในการวางแผน การจดั องคก์ าร 1. ทรัพยากรท่ีมีความสาคญั มากท่ีสุด การจดั คนเขา้ ทางานหรือการจดั การบุคคล 2. วธิ ีการปฏิบตั ิงาน เป็ นข้นั ตอน การส่ังการหรือการอานวยการและการควบคุม ในการทางาน 2. ผบู้ ริหารระดบั บนสุดขององคก์ าร 3. แนวทางการตรวจสอบ การแนะแนว 3. Mission การควบคุมงาน หลกั การจดั การ 3200-1003

แนวคิด ทฤษฏี กระบวนการหลกั วทิ ยาศาสตร์ ทฤษฎีองคก์ าร POCCCหลกั มนุษยสัมพนั ธ์ ทฤษฎีการจดั การในสมยั ตา่ ง ๆ POSDCหลกั การเชิงระบบ ทฤษฎีการจดั การร่วมสมยั POSDCIR POSDCORB POLC หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 20 สาระสาคญั การจดั การเป็ นแนวความคิด และทฤษฎี ที่นกั วิชาการหลายท่านได้พยายามศึกษาคน้ ควา้นามาสรุปเป็นหลกั การเพ่ือนาไปใชใ้ นการบริหารจดั การใหก้ ารดาเนินงานในองคก์ ารธุรกิจประสบความสาเร็จตามเป้าหมายและวตั ถุประสงคข์ ององค์การธุรกิจ แนวคิดดา้ นการจดั การมีการพฒั นาปรับปรุงให้เหมาะสมกบั สถานการณ์ ซ่ึงแล้วแต่นักวิชาการท้งั หลายแต่ละท่านจะเรียกกนั เช่นการจดั การสมยั ด้งั เดิม การจดั การแบบมนุษยสัมพนั ธ์ การจดั การตามศาสตร์การจดั การ การจดั การตามสถานการณ์ และการจดั การร่วมสมยั ในรูปแบบต่าง ๆ กระบวนการในด้านการจดั การมีนักวิชาการหลายท่านไดใ้ ห้ไวเ้ พ่ือใช้เป็ นแนวทางในการบริหารองค์การให้ประสบความสาเร็จบรรลุเป้าหมายและวตั ถุประสงค์ตามที่องค์การคาดหวงั ไว้สาระการเรียนรู้ 1. แนวความคิดของการจดั การ 2. ทฤษฎีของการจดั การ 3. การจดั การสมยั ด้งั เดิม 4. การจดั การตามหลกั การจดั การทว่ั ไป 5. การจดั การแบบมนุษยสมั พนั ธ์ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 21 6. การจดั การตามศาสตร์การจดั การ 7. การจดั การตามสถานการณ์ 8. การจดั การร่วมสมยั 9. ววิ ฒั นาการของกระบวนการจดั การ จุดประสงค์การเรียนรู้ จุดประสงค์ทวั่ ไป เพอื่ ใหม้ ีความรู้เกี่ยวกบั แนวความคิด ทฤษฎีองคก์ ารและทฤษฎีการจดั การในสมยัตา่ ง ๆ และสามารถนาไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นดา้ นการบริหารจดั การธุรกิจต่าง ๆ ได้ จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม เม่ือศึกษาหน่วยท่ี 2 จบแลว้ ผเู้ รียนสามารถ 1. อธิบายเกี่ยวกบั แนวความคิดของการจดั การได้ 2. อธิบายเก่ียวกบั ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ต่าง ๆ ได้ 3. อธิบายทฤษฎีการจดั การสมยั ด้งั เดิมได้ 4. อธิบายทฤษฎีการจดั การตามหลกั การจดั การทวั่ ไปได้ 5. อธิบายทฤษฎีการจดั การแบบมนุษยสัมพนั ธ์ได้ 6. อธิบายทฤษฎีการจดั การตามศาสตร์การจดั การได้ 7. อธิบายการจดั การตามสถานการณ์ได้ 8. อธิบายการจดั การร่วมสมยั แต่ละรูปแบบได้ 9. อธิบายววิ ฒั นาการของกระบวนการจดั การได้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 22 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การแนวความคดิ ของการจัดการ แนวความคิด หมายถึง การสรุปและจดั ระเบียบเรื่องราว จากรายละเอียดต่าง ๆ เพื่อวางเป็นหลกั การ เพอ่ื ใชเ้ ป็นแนวทางในการบริหารงานใหป้ ระสบความสาเร็จ แนวคิดและทฤษฎีทางการจดั การ เปรียบเสมือนแผนท่ีหรือเข็มทิศท่ีนกั บริหารหรือผูจ้ ดั การใช้เป็ นแนวทางเพื่อให้บรรลุเป้าหมายได้ในช่วงระยะเวลาอนั ส้ัน แนวความคิดต่าง ๆที่สาคญั พอสรุปไดด้ งั น้ี 1. แนวความคิดท่ีใชห้ ลกั วิทยาศาสตร์ เป็ นแนวความคิดในระยะ ค.ศ.1800 - 1940 เนน้ ถึงเป้าหมายขององคก์ ารเป็ นสาคญั ดงั น้นั จึงเนน้ ไปที่โครงสร้าง กฎระเบียบ หลกั เกณฑ์ต่าง ๆ โดยนาหลกั วทิ ยาศาสตร์มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการบริหารจดั การสาหรับองคก์ รธุรกิจ 2. แนวความคิดท่ีใช้หลกั มนุษยสัมพนั ธ์ และพฤติกรรมของบุคคลในองค์การ เป็ นแนวความคิดในช่วงระยะ ค.ศ.1940-1960 เกิดความคิดที่พยายามใช้หลักจิตวิทยามาประยุกต์เกี่ยวกบั การจดั องคก์ ารในการบริหารจดั การดาเนินงานของธุรกิจ 3. แนวความคิดท่ีเนน้ เรื่องระบบ นบั จากปี ค.ศ.1960 เป็ นตน้ มา แนวความคิดในเรื่ององคก์ ารไดพ้ ฒั นาไปในเชิงระบบมององคก์ ารในภาพรวม โดยท่ีมีการเปล่ียนแปลงเพื่อหาแนวทางการบริหารใหเ้ หมาะสมกบั สภาพเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองเสมอทฤษฎขี องการจดั การ ติน ปรัชญพฤทธ์ิ (2553 : 1) กล่าวว่า ทฤษฎี (Theory) หมายถึง ชุดต่าง ๆ ของถอ้ ยแถลงที่มีลกั ษณะเป็ นจริงโดยทว่ั ๆ ไป และเกี่ยวเน่ืองซ่ึงกนั และกนั โดยการรวบรวมสิ่งท่ีเลือกสรรแลว้มาประมวลกนั ไวอ้ ยา่ งเป็นระบบ เพอ่ื นาไปอา้ งอิงเป็นหลกั การ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 23 แนวคิดเกี่ยวกบั ทฤษฎีองคก์ าร (Organization Theory) มีการเก็บรวบรวมขอ้ มูลอยา่ งมีรูปแบบจนกลายเป็ นทฤษฎี นับจากอดีตจนถึงปัจจุบนั สามารถจาแนกแนวความคิดและทฤษฎีองคก์ ารท่ีสาคญั และควรนามาศึกษาไดแ้ ก่ 1. ทฤษฎอี งค์การสมัยด้ังเดมิ (Classical Theory of Organization) ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิมไดเ้ ริ่มคิดคน้ และก่อต้งั ข้ึนเมื่อปลายศตวรรษที่ 19 จากการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในปลายศตวรรษที่ 19 น้ี แนวความคิดเกี่ยวกบั องค์การก็เปลี่ยนแปลงตามไปดว้ ย เพื่อให้สอดคล้องกบั การเปลี่ยนแปลงทางสังคม ซ่ึงสภาพแวดล้อมของสังคมยุคน้ันเป็นสังคมอุตสาหกรรม ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิม จึงมีโครงสร้างท่ีแน่นอน มีการกาหนดกฎเกณฑ์และเวลาอยา่ งมีระเบียบแบบแผน มุ่งให้ผลผลิตมีประสิทธิผล และประสิทธิภาพ (Effective andEffcient Productity) จาก ลกั ษณะดงั กล่าว ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิม จึงมีลกั ษณะท่ีมุ่งเน้นเฉพาะความเป็ นทางการความมีรูปแบบหรือรูปนัยของ องค์การเท่าน้ัน ท้งั น้ีเพื่อจะได้ผลผลิตสูง และรวดเร็ว ของมนุษยเ์ สมือนเคร่ืองจกั รกล (Mechanistic) กล่าว อีกนยั หน่ึง ทฤษฎีองคก์ ารสมยั มนุษย์ในเชิงจิตวิทยา สังคมวิทยา และมนุษยว์ ิทยา ทุกอย่างจะเป็ นไปตามกฎเกณฑ์ ตามกรอบและโครงสร้างที่กาหนดไวอ้ ยา่ งแน่นอนปราศจากความยดื หยนุ่ (Flexibility) ทฤษฎีองค์การสมยั ด้ังเดิมน้ี พยายามท่ีจะสร้างองค์การข้ึนมาเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการเบ้ืองตน้ ทางดา้ น เศรษฐกิจขององคก์ ารและสังคม นอกจากน้นั การท่ีมุ่งให้ โครงสร้างองคก์ ารทางสังคมมีกรอบ มีรูปแบบก็เพ่ือความสะดวกในการบริหาร และปกครอง ดงั ไดก้ ล่าวแลว้องคก์ ารสมยั ด้งั เดิมมุน่ เนน้ ผลผลิตสูงตามเป้าหมายที่กาหนดไวน้ น่ั เอง หลักการของทฤษฎีองค์การสมัยด้ังเดิม มุ่งเน้นองค์การท่ีมีรูปแบบ (FormalOrganization) ซ่ึงต้งั อยู่บนพ้ืนฐานหลกั 4 ประการ ท่ีได้กล่าวไวแ้ ลว้ ในตอนองค์การที่มีรูปแบบไดแ้ ก่การแบ่งระดบั ช้นั สายการบงั คบั บญั ชา การแบ่งงาน ช่วงการควบคุม และเอกภาพในการบริหารงาน กลุ่มนกั วชิ าการ ท่ีมีบทบาทมากในทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิมคือ Frederick Taylorผูเ้ ป็ นเจา้ ตารับการบริหารแบบวิทยาศาสตร์ (Scientific Management) Max Weber เจา้ ตารับระบบราชการ (Bureaucracy) Lyndall Urwick และ Luther Gulick ผูม้ ีชื่อเสียงเร่ืองทฤษฎีองค์การและกระบวนการบริหารงาน เป็นตน้ 2. ทฤษฎอี งค์การสมยั ใหม่ (Neo-Classical Theory of Organization) ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ใหม่เป็ น ทฤษฎีท่ีพฒั นามาจากทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิม โดยพฒั นามาพร้อมกบั วิชาการดา้ นสังคมวิทยา จิตวทิ ยา การพฒั นาท่ีสาคญั เกิดข้ึนระหว่าง ค.ศ.1910และ 1920 ในระยะน้ีการศึกษาดา้ นปัจจยั มนุษยเ์ ร่ิมไดน้ ามาพิจารณา โดยมองเห็นความสาคญั และ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 24คุณค่าของมนุษย์ (Organistic) โดยเฉพาะการทดลองท่ี Hawthorne ท่ีดาเนินการต้งั แต่ ค.ศ. 1924 –1932 ไดช้ ้ีให้เห็นถึงความสาคญั ในการศึกษาทางพฤติกรรมศาสตร์ และในช่วงน้ีเองแนวความคิดดา้ นมนุษยสัมพนั ธ์ (HumanRelationsMovement)ไดร้ ับพจิ ารณาในองคก์ ารและขบวนการมนุษยสัมพนั ธ์น้ีไดม้ ีการเคลื่อนไหวพฒั นาในประเทศสหรัฐอเมริกาอย่างเต็มท่ีในระหวา่ ง ค.ศ.1940 – 1950 ความสนใจในการศึกษากลุ่มนอกแบบ หรือกลุ่มอยา่ งไม่เป็ นทางการ (Informal Group) ที่แฝงเขา้ มาในองคก์ ารที่มีรูปแบบมีมากข้ึน ทฤษฎีองคก์ ารสมยั ใหม่มุ่งใหค้ วามสนใจดา้ นความตอ้ งการ(Needs) ของสมาชิกในองคก์ ารเพม่ิ ข้ึน สรุป ไดว้ ่าทฤษฎีองค์การสมยั ใหม่ ให้ความสาคญั ในด้านความรู้สึกของบุคคลยอมรับถึงอิทธิพลทางสังคมท่ีมีผลกระทบต่อการปฏิบตั ิงาน อาทิเช่น กลุ่มคนงานและการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจซ่ึงมีความเชื่อว่าขบวนการมนุษย สัมพนั ธ์ จะให้ประโยชน์ในการผ่อนคลายความตายตวั ในโครงสร้างขององคก์ ารสมยั ด้งั เดิมลง บุคคลที่มีชื่อเสียงในทฤษฎีองคก์ ารสมยั ใหม่ คือ Hugo Munsterberg เป็ นผเู้ ร่ิมตน้วิชาจิตวิทยาอุตสาหกรรม เขียนหนังสือชื่อ Psychology and Industrial Efficiency, Elton Mayo,Roethlisberger และ Dickson ได้ทาการศึกษาที่ฮอธอร์น (Howthorne Study) เป็ นผูบ้ ุกเบิกขบวนการมนุษยสัมพนั ธ์ (Human Relations Movement) นอกจากน้ันได้รับการสนับสนุนจากนักทฤษฎีมนุษยส์ ัมพนั ธ์อีก เช่น MeGregor และ Maslow เป็นตน้ 3. ทฤษฎอี งค์การสมยั ปัจจุบัน (Modern Theory of Organization) ทฤษฎีองค์การสมยั ปัจจุบนั ไดร้ ับการพฒั นามาในช่วง ค.ศ. 1950 หรือ ก่อนหน้าน้นัเล็กนอ้ ย แนวการพฒั นาทฤษฎีองคก์ ารสมยั ใหม่ยงั คงใชฐ้ านแนวความคิด และหลกั การของทฤษฎีองคก์ ารสมยั ด้งั เดิมและสมยั ใหม่มาปรับปรุงพฒั นา โดยพยายามรวมหลกั การทางวิทยาการหลายสาขาเขา้ มาผสมผสาน ท่ีเรียกกนั วา่ สหวทิ ยาการ (Multidisciplinary Approach) เป็นการรวมกนั ของหลกั การทางเศรษฐศาสตร์ พฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์เขา้ ดว้ ยกนั ท่ีเรียกวา่ เศรษฐศาสตร์สังคม(Socioeconomic) นักทฤษฎีองค์การสมัยปัจจุบัน มีความคิดว่าทฤษฎีสมัยด้ังเดิมน้ัน พิจารณาองคก์ ารในลกั ษณะแคบไป โดยมีความเช่ือวา่ องคก์ ารอยทู่ ่ามกลางสิ่งแวดลอ้ มที่หลากหลาย ฉะน้นัควรเนน้ การวิเคราะห์ และสังเคราะห์สิ่งต่าง ๆ เขา้ ดว้ ยกนั การศึกษาองคก์ ารที่ดีท่ีสุดควรจะเป็ นวธิ ีการศึกษาวเิ คราะห์องคก์ ารในเชิง ระบบ (System Analysis) ซ่ึง ประกอบดว้ ยตวั แปรต่าง ๆ มากมายท้งั ภายใน และภายนอกองค์การ ลว้ นแลว้ แต่มีผลกระทบต่อโครงสร้าง และการจดั องค์การท้งั สิ้นแนวความคิดเชิงระบบน้ีประกอบดว้ ยส่วนตา่ ง ๆ ที่เป็นพ้นื ฐาน 5 ส่วน ไดแ้ ก่ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 25 3.1 ส่ิงนาเขา้ (Input) 3.2 กระบวนการ (Process) 3.3 สิ่งส่งออก (Output) 3.4 ขอ้ มูลป้อนกลบั (Feedback) 3.5 สภาพแวดลอ้ ม (Environment) ดงั น้นั องคก์ ารในแนวความคิดน้ีจึงตอ้ งมีการปรับตวั ตลอดเวลา เพราะตวั แปรต่าง ๆมีลกั ษณะเปล่ียนแปลงอยเู่ สมอ บุคคลท่ีมีช่ือเสียงในทฤษฎีองคก์ ารสมยั ปัจจุบนั มีหลายคน อาทิเช่น AlfredKorzybskj, Mary Parker Follet, Chester I Barnard, Norbert Winer และ Ludwig VonBertalanfty เป็นตน้ ยงั มีทฤษฎีองค์การสมัยปัจจุบัน ที่ควรกล่าวถึงอีก คือ ทฤษฎีองค์การตามสถานการณ์และกรณี (Contingency Theory) เริ่มมีบทบาทประมาณปลายปี ค.ศ.1960 เป็ นทฤษฎีท่ีพฒั นามาจากความคิดอิสระ ท่ีว่าองคก์ ารท่ีเหมาะสมท่ีสุดควรจะเป็ นองคก์ ารที่มีโครงสร้างและระบบที่สอด คล้องกับสภาพแวดล้อม และสภาพความเป็ นจริงขององค์การ ต้งั อยู่บนพ้ืนฐานการศึกษาสภาพแวดลอ้ มที่แตกต่างกนั ของมนุษย์ (Humanistic Environment) ทฤษฎีองค์การตามสถานการณ์และกรณีน้ีมีอิสระมาก โดยมีธรรมชาติ (Natural) เป็ นตวั แปรและเป็ นปัจจยั สาคญัในการกาหนดรูปแบบ กฎเกณฑแ์ ละระเบียบแบบแผนมีลกั ษณะเป็ นเหตุเป็ นผลและสอดคลอ้ งกบัสภาพความเป็ น จริง สภาพแวดลอ้ ม เป้าหมายขององคก์ ารโดยส่วนรวมและเป้าหมายของสมาชิกทุกคนในองค์การ โดยมีขอ้ สมมติฐานวา่ องค์การที่เหมาะสมที่สุดคือ องค์การท่ีมีโครงสร้างและรูปแบบท่ีสอดคล้องกบั สภาพแวดล้อมของสังคมน้ัน ๆ ซ่ึงรวมถึงสภาพภูมิศาสตร์ วฒั นธรรมคา่ นิยม ความเชื่อ การสนบั สนุน และความตอ้ งการของสมาชิกในองคก์ ารน้นั ดว้ ย บุคคลท่ีกาหนดชื่อทฤษฎีองคก์ ารตามสถานการณ์และกรณีคือ Fiedler นอกจากน้นัก็มี Woodward, Lawrence และ Lorsch ไดท้ าการวจิ ยั ศึกษาเร่ืองน้ีทฤษฏกี ารจดั การในสมยั ต่าง ๆ ไดม้ ีนกั วชิ าการหลายคนท่ีไดศ้ ึกษาและคน้ ควา้ ทฤษฎีการจดั การเพ่ือนามาเป็นหลกั การในการบริหารงานในองค์การต่าง ๆ ซ่ึงนับได้ว่าเป็ นเรื่องสาคัญท่ีนักบริหารท้ังหลายจะต้อง หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 26ทาการศึกษาแนวความคิดเก่ียวกบั ทฤษฎีการจดั การโดยแบ่งวิธีการศึกษาแนวความคิดต่าง ๆ ของการจดั การมีหลายแนวความคิด ดงั น้ี 1. แนวความคิดการจัดการสมยั ด้ังเดิม 1.1 การจัดการทมี่ ีหลกั เกณฑ์ (Scientific Management) แนวความคิดการบริหารที่มีหลักเกณฑ์ ถือกาเนิดข้ึนคร้ังแรกในสมัยการปฏิวตั ิอุตสาหกรรม โดย Frederick W. Taylor “บิดาแห่งการจดั การที่มีหลกั เกณฑ์” ซ่ึงเป็ นผคู้ น้ คิดสาคญั ในการวางหลกั การ และทฤษฎีการจดั การที่ถูกตอ้ งข้ึนเป็ นคร้ังแรก จากการศึกษาวิธีการปฏิบัติงานด้านการผลิตในระดับโรงงานเป็ นคร้ังแรกน้ัน Taylor ได้ประกาศใช้หลักการ(Principles) ต่าง ๆ ที่เขาใช้ในการปฏิบตั ิงาน หรือที่เรียกว่า การจดั การที่มีหลกั เกณฑ์ (ScientificManagement) ตามแนวความคิดของ Taylor เขาไม่เห็นดว้ ยกบั วิธีการทางานของผูบ้ ริหารในสมยัน้นั ท่ีใชว้ ธิ ีการทางานอยา่ งไม่มีหลกั เกณฑ์ Taylor เชื่อวา่ เป็ นไปไดท้ ี่จะกาหนดปริมาณงานที่แต่ละคนทาไดใ้ นระยะเวลาที่กาหนด โดยไม่เป็ นการบีบบงั คบั ต่อผทู้ างานน้นั และการศึกษาเก่ียวกบั เวลาดงั กล่าว จะเป็นไปโดยถูกตอ้ งและมีหลกั เกณฑม์ ากที่สุด ในการน้ี Taylor ไดใ้ ชว้ ธิ ีการดงั น้ี 1) การศึกษาเก่ียวกบั เวลาท่ีใชใ้ นการทางานชิ้นหน่ึง ๆ 2) การศึกษาเก่ียวกบั การเคล่ือนไหว (Motion) ในการทางานเพื่อจะปรับปรุงวธิ ีการทางาน 3) การแยกงานออกเป็ นข้ันตอนต่างกนั เพ่ือให้คนงานทางานได้อย่างเต็มความสามารถ จากการศึกษาเพ่ือกาหนดวธิ ีการทางาน โดยการวเิ คราะห์เวลาและการเคล่ือนไหว(Time and motion study) ของ Taylor น้นั สาระสาคญั ของแนวความคิดก็คือ การเปล่ียนจากความไม่มีประสิทธิภาพ อนั สืบเนื่องมาจากวิธีการปฏิบตั ิแบบไม่มีหลกั เกณฑ์ มาเป็ นความมีประสิทธิภาพโดยมีวธิ ีการจดั การท่ีมีหลกั เกณฑ์ (Scientific Methods) ท่ีกาหนดข้ึน โดยตวั ผบู้ ริหารตอ้ งเพ่ิมความรับผิดชอบท่ีควรจะตอ้ งมีมากข้ึนกวา่ เดิม Taylor ไดช้ ้ีให้เห็นในดา้ นการวางแผน ได้แนะนาให้มีการแยกทางดา้ นการวางแผนออกจากการกระทาหรืองานดา้ นปฏิบตั ิ และในดา้ นการควบคุมก็เรียกร้องใหม้ ีการจดั การองคก์ าร และการควบคุมใหม่ เพอ่ื จดั ตาแหน่งหนา้ ท่ีของหวั หนา้ พนกั งานให้เหมาะสม การจดั การท่ีมีหลกั เกณฑ์ที่พฒั นาข้ึนมาโดย Taylor น้ี มีหลกั การข้นั พ้ืนฐานท่ีสาคญั 4 ประการ คือ 1) ตอ้ งมีการคิดคน้ และกาหนด “วธิ ีการท่ีดีที่สุด” ในการทางานแตล่ ะอยา่ ง gเพ่อื ใหง้ านเสร็จลุล่วงดว้ ยดีตามวตั ถุประสงคม์ าตรฐานของงาน ซ่ึงวธิ ีการท่ีดีท่ีสุด (One Bast Way) หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 27ตอ้ งผา่ นการพิสูจน์มาแลว้ และมีการจ่ายผลตอบแทนในงานส่วนท่ีเกินมาตรฐานเพ่ือเป็ นการจูงใจดว้ ย 2) ตอ้ งมีการคดั เลือกและพฒั นาคน โดยตอ้ งมีการจดั คนใหเ้ หมาะสมกบั งานที่ทา พร้อมท้งั อบรมคนงานใหร้ ู้จกั วธิ ีการทางานท่ีถูกวธิ ีดว้ ย 3) ต้องพิจารณาวิธีทางานอย่างรอบคอบ เพื่อไม่ให้คนงานคิดค้นวิธีการทางานใหม่ ๆ โดยไร้เหตุผล และใหค้ นงานมีโอกาสรับรายไดส้ ูงข้ึนจากการเพ่มิ ผลผลิต 4) การประสานงานร่วมมือกนั ระหวา่ งผบู้ ริหารและคนงาน โดยฝ่ ายบริหารจะตอ้ งเขา้ ไปประสานงานอยา่ งใกลช้ ิดกบั คนงานท่ีปฏิบตั ิงาน จากหลักการต่าง ๆ ของ Taylor ข้างต้น แสดงให้เห็นว่าเป็ นวิธีการที่มีหลกั เกณฑ์ตามหลกั วิทยาศาสตร์ ท้งั ในเรื่องการศึกษางาน การกาหนดมาตรฐานงานที่ตอ้ งมีการพิสูจน์และทดลองให้เห็นชดั เจนตามขอบเขตงานท่ีตอ้ งทา และมีจุดสาคญั อีกประการหน่ึงคือตอ้ งรู้จกั วิธีการหาทางเพิ่มผลผลิตให้ได้มากที่สุด โดยวิธีการใช้กาลงั ความพยายามน้อยท่ีสุด ดว้ ยวธิ ีการขจดั การสูญเสียและความดอ้ ยประสิทธิภาพในระดบั การปฏิบตั ิการใหห้ มดสิ้นไป เฮนรี แอล แกนต์ (Henry L. Gantt) ค.ศ.1861-1919 Gantt ทางานกบั Talor เขามุ่งมนั่ ที่จะคน้ หาวิธีการเพิ่มประสิทธิภาพในการทางาน ผ่านกระบวนการปรับปรุงวิธีการทางานของคนงาน ผลงานที่สร้างช่ือเสียงให้กบั เขา คือระบบแผนภูมิเพื่อการวางแผนและควบคุม (Chart System of Planning and Control) ซ่ึงยงั เป็ นท่ีนิยมใช้กันมาสื บจนทุกวนั น้ี นิยมเรียกกันส้ัน ๆ ว่า “แกนต์ ชาร์ต” (Gantt Chart) ซ่ึงแสดงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งตารางเวลาการทางานท่ีสมบูรณ์กบั จานวนเวลาท่ี ผา่ นพน้ ไป โดยแผนภูมิน้ีจะทาให้การประสานงานไดผ้ ลดีหลีกเล่ียงการล่าช้า ตลอดจนเป็ นหลกั ประกนั ความแน่นอนวา่ งานตอ้ งเสร็จทนั ตามกาหนดเวลา Gantt มีความเช่ือตามแนวคิดการจดั การเชิงวิทยาศาสตร์อย่างแรงกลา้ เขามุ่งมนั่ท่ีจะพฒั นาแนวคิดเก่ียวกบั ระบบผลประโยชน์ต่างตอบแทนท้งั สองฝ่ าย คือ ฝ่ ายนายจา้ งและลูกจา้ งใหไ้ ดป้ ระโยชนจ์ ากการเพ่ิมประสิทธิภาพในการทางานแบบคูข่ นาน เขาเรียกแนวคิดในอุดมคติน้ีวา่“การประสานงานร่วมกนั เป็ นหน่ึงเดียว” (Harmonious Cooperation) เขาเช่ือว่าปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดข้ึนในองค์การมีพ้ืนฐานมาจาก “คน” อนั เป็ นปัจจยั ที่สาคญั ที่สุดแทบท้งั สิ้น (Koontz และ Weihrich,1988) ผลงานอีกชิ้นหน่ึงที่สร้างชื่อเสียงให้กบั Gantt คือระบบจูงใจโดยใชโ้ บนสั (Incentive bonussystem) คือค่าตอบแทนท่ีจ่ายให้กบั คนงาน โดยถือเกณฑ์จากยอดกาไรของกิจการ เป็ นการจูงใจคนงานเพ่ือให้มีกาลงั ใจทางานเพื่อใหเ้ กิดกาไร ยงิ่ กิจการมีกาไรมาก คนงานย่ิงไดโ้ บนสั มากใหแ้ ก่ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 28คนงานที่สามารถเพ่ิมผลผลิตตามจานวนที่กาหนดไว้ รวมท้งั โบนสั ที่จ่ายใหแ้ ก่ผบู้ ริหาร ที่ไดร้ ับการอบรมและสามารถจูงใจใหค้ นงานเหล่าน้นั เพมิ่ ผลผลิตตามจานวนที่กาหนด 1.2 การจัดการตามหลกั การจัดการทว่ั ไป (General Principles of Management) 1.2.1 ทฤษฎกี ารจัดการของ Henri Fayol Fayol ท่ีมีความเชื่อว่าเป็ นไปได้ที่เราจะหาทางศึกษาถึงศาสตร์ที่เกี่ยวขอ้ งกบั การจดั การ (Management Sciences) ซ่ึงสามารถใช้ไดก้ บั การบริหารทุกชนิด ไม่วา่ จะเป็ นการบริหารงานอุตสาหกรรมหรืองานรัฐบาล Fayol ไดส้ รุปสาระสาคญั ตามแนวความคิดของตนไวด้ งั น้ี คือ 1) เกี่ยวกับหน้าที่การจัดการ (Management Functions) Fayol ได้อธิบายถึงกระบวนการจดั การงานวา่ ประกอบดว้ ยหนา้ ท่ี (functions) ทางการจดั การ 5 ประการ คือ 1.1) การวางแผน (Planning) หมายถึง ภาระหน้าท่ีของผูบ้ ริหารที่จะตอ้ งทาการคาดการณ์ล่วงหนา้ ถึงเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่จะมีผลกระทบตอ่ ธุรกิจ และกาหนดข้ึนเป็ นแผนการปฏิบตั ิงานหรือวถิ ีทางท่ีจะปฏิบตั ิเอาไว้ เพ่อื สาหรับเป็นแนวทางของการทางานในอนาคต 1.2) การจดั การองคก์ าร (Organizing) หมายถึง ภาระหนา้ ที่ท่ีผบู้ ริหารจาตอ้ งให้มีโครงสร้างของงานต่าง ๆ และอานาจหน้าที่ ท้งั น้ีเพื่อให้เคร่ืองจกั ร ส่ิงของ และตวั คนอยใู่ นส่วนประกอบท่ีเหมาะสม ในอนั ที่จะช่วยใหง้ านขององคก์ ารบรรลุผลสาเร็จได้ 1.3) การบงั คบั บญั ชาสั่งการ (Commanding) หมายถึง หน้าท่ีในการส่ังงานต่าง ๆ ของผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ซ่ึงกระทาให้สาเร็จผลดว้ ยดี โดยที่ผูบ้ ริ หารจะตอ้ งกระทาตนเป็นตวั อยา่ งที่ดี จะตอ้ งเขา้ ใจคนงานของตน 1.4) การประสานงาน (Coordinating) หมายถึง ภาระหน้าท่ีที่จะตอ้ งเช่ือมโยงของทุกคนใหเ้ ขา้ กนั ได้ และกากบั ใหไ้ ปสู่จุดมุ่งหมายเดียวกนั 1.5) การควบคุม (Controlling) หมายถึง การท่ีจะต้องกากับให้สามารถประกนั ไดว้ า่ กิจกรรมตา่ ง ๆ ท่ีทาไปน้นั สามารถเขา้ กนั ไดก้ บั แผนท่ีไดว้ างไวล้ ่วงหนา้ ท้งั 5 หน้าท่ีที่ Fayol ไดว้ ิเคราะห์ไวน้ ้ี ถือได้ว่าเป็ นวิถีทางที่จะให้ผบู้ ริหารทุกคนสามารถบริหารงานของตนใหบ้ รรลุผลสาเร็จตามเป้าหมายได้ 2) คุณสมบตั ิ ความสามารถ ร่างกาย จิตใจ ไหวพริบ การศึกษาเทคนิคในการทางาน และประสบการณ์ต่าง ๆ คุณสมบตั ิทางดา้ นเทคนิควิธีการทางานมีความสาคญั ที่สุดสาหรับระดบั คนงานธรรมดา แต่ความสามารถทางดา้ นการจดั การ จะเพิ่มความสาคญั ตามลาดบัจนถึงผบู้ ริหารระดบั สูงสุด หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 29 วชิ าการบริหารงาน เป็ นสิ่งที่สามารถเรียนรู้กนั ได้ และควรจดั ให้มีการอบรมควบคู่ไปกบั ความรู้ทางดา้ นเทคนิค เพื่อให้การบริหารงานสามารถดาเนินการปฏิบตั ิได้ตามกระบวนการท่ีถูกตอ้ ง 3) หลกั การจดั การ (Management Principles) อองรี ฟาโยล ไดว้ างหลกัทว่ั ไปในการจดั การ ซ่ึงใชเ้ ป็นแนวทางปฏิบตั ิสาหรับผบู้ ริหาร หลกั การดงั กล่าวมี 14 ขอ้ ดงั น้ี 3.1) หลกั การของการแบ่งงานกนั ทา (Division of Work or Specialization)คือ การแบ่งแยกงานกนั ทาตามความถนดั โดยไม่คานึงถึงวา่ จะเป็นงานดา้ นบริหารหรือดา้ นเทคนิคท้งั น้ีเป็ นไปตามหลกั ของการใชป้ ระโยชน์ของแรงงานให้มีประสิทธิภาพสูงสุดตามหลกั เศรษฐศาสตร์โดยใชก้ าลงั เทา่ เดิมแตไ่ ดผ้ ลผลิตสูงข้ึน 3.2) อานาจหน้าที่และความรับผิดชอบ (Authority & Responsibility)ในทรรศนะของฟาโยล อานาจหนา้ ที่และความรับผิดชอบเป็ นส่ิงที่แยกจากกนั มิได้ ผูซ้ ่ึงมีอานาจหนา้ ที่จะออกคาสั่งไดน้ ้นั ตอ้ งมีความรับผดิ ชอบต่อผลงานที่ตนทาไปน้นั ดว้ ย ในปัจจุบนั น้ีเรายดึ ถือหลกั ที่ว่า อานาจหน้าท่ีควรจะมีเท่ากบั ความรับผิดชอบ นั่นคือ เมื่อผูใ้ ดไดร้ ับมอบหมายให้ตอ้ งรับผิดชอบต่องานอนั ใด ผูน้ ้นั ก็ควรจะไดม้ ีอานาจหนา้ ที่เพียงพอที่จะใชป้ ฏิบตั ิงานอนั น้นั ให้สาเร็จลุล่วงดว้ ยดี 3.3) การมีผู้บังคับบัญชาเพียงคนเดียว (Unity of Command)ในการกระทาใด ๆ ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาควรไดร้ ับคาส่ังจากผบู้ งั คบั บญั ชาคนเดียวเท่าน้นั ท้งั น้ีเพ่ือป้องกนัมิให้เกิดความสับสนในคาส่ังดว้ ยการปฏิบตั ิตามหลกั ขอ้ น้ี ยอ่ มจะช่วยใหส้ ามารถขจดั สาเหตุแห่งการเกิดขอ้ ขดั แยง้ ระหวา่ งแผนกงานและระหวา่ งบุคคลในองค์การให้หมดไปได้ การมีผูบ้ งั คบั บญั ชา2 คน ในเวลาเดียวกนั เป็นการทาลายอานาจหนา้ ท่ีและระเบียบวนิ ยั ภายในองคก์ าร 3.4) การมีจุดมุ่งหมายร่วมกนั (UnityofDirection) ตามหลกั ขอ้ น้ี กิจกรรมของกลุ่มจะตอ้ งดาเนินไปในทิศทางเดียวกนั ท่ีสอดคลอ้ งกนั และเป็ นไปตามแผนงานเพียงอนั เดียวร่วมกนั ฟาโยลเชื่อว่า การที่จะให้เป็ นไปตามหลกั การดงั กล่าวน้ีได้ ย่อมข้ึนอยู่กับการท่ีจะตอ้ งจดัโครงสร้างขององคก์ าร ให้มีแผนกต่าง ๆ ท่ีเหมาะสมไวต้ ้งั แต่ตน้ หลกั ขอ้ น้ีจึงเก่ียวขอ้ งกบั โครงสร้างขององคก์ ารเป็นสาคญั ซ่ึงแตกต่างกบั หลกั การมีผบู้ งั คบั บญั ชาคนเดียว (Unity of Command) 3.5) การจดั สายการบงั คบั บัญชา (Scalar Chain) สายการบังคบับญั ชา คือ สายสัมพนั ธ์ระหวา่ งผูบ้ งั คบั บญั ชาจากระดบั สูงมายงั ระดบั ต่าสุด ดว้ ยสายการบงั คบับญั ชาดงั กล่าวจะอานวยให้การบงั คบั บญั ชาเป็ นไปตามหลกั ของการมีผูบ้ งั คบั บญั ชาเพียงคนเดียว และช่วยให้เกิดระเบียบในการถ่ายทอดข่าวสารขอ้ มูลระหวา่ งกนั อีกดว้ ย ฟาโยล ให้หลกั การวา่ สายการบงั คบั บญั ชาควรจะสิ้นสุด เพื่อให้การทางานเป็ นไปอย่างรวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ ถา้ หาก หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยที่ 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 30สายการบงั คบั บญั ชาน้ีย่ิงยาวห่างออกไปแลว้ การพยายามบงั คบั ให้เป็ นไปตามหลกั ขอ้ น้ีย่อมจะก่อให้เกิดปัญหาความยากลาบากในการติดต่อระหว่างผูท้ ่ีอยู่ในระดับเดียวกนั เพราะการติดต่อจะตอ้ งยอ้ นผา่ นข้ึนไปยงั ผบู้ งั คบั บญั ชาท่ีอยใู่ นระดบั สูงตามสายงานเสียก่อน ดงั น้นั หากจาเป็ นตอ้ งมีสายการบงั คบั บญั ชายาวสมควรท่ีจะอนุโลมให้ผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชาท่ีอยูใ่ นระดบั เดียวกนั ติดต่อรับรู้เร่ืองราวไดโ้ ดยตรง แต่ตอ้ งไดร้ ับความเห็นชอบจากผบู้ งั คบั บญั ชาก่อน 3.6) ความมีระเบียบวินัย (Discipline) โดยถือว่าระเบียบวินัยในการทางานน้ันเกิดจากการปฏิบตั ิตามขอ้ ตกลงในการทางาน ท้งั น้ีโดยมุ่งท่ีจะก่อให้เกิดการเคารพเช่ือฟังและทางานตามหน้าที่ดว้ ยความต้งั ใจ ฟาโยล เห็นวา่ วิธีท่ีจะรักษาระเบียบวินยั ข้ึนอยูก่ บั คุณภาพของผบู้ งั คบั บญั ชาในทุกระดบั ขององคก์ าร ขอ้ ตกลงต่าง ๆ ตอ้ งเป็ นท่ีมีความชดั เจน และยตุ ิธรรมมากท่ีสุดการลงโทษตอ้ งกระทากนั อยา่ งระมดั ระวงั ที่สุด 3.7) การถือประโยชน์ที่ส่ วนบุคคลเป็ นรองจากประโยชน์ส่ วนรวม(Subordination of Individual to General Interest) หลักขอ้ น้ีระบุว่า ส่วนรวมย่อมสาคัญกว่าส่วนยอ่ ยต่าง ๆ และเป้าหมายของส่วนรวมของกลุ่มจะตอ้ งมีความสาคญั เหนือกวา่ เป้าหมายของส่วนบุคคลหรือของส่วนยอ่ ยต่าง ๆ ผลประโยชน์ของสังคมยอ่ มเหนือกวา่ ผลประโยชน์ของกลุ่มและบุคคล จึงจะทาใหส้ ังคมน้นั เจริญได้ 3.8) การใหผ้ ลประโยชน์ตอบแทน (Remuneration) การให้และวธิ ีการจา่ ยผลประโยชน์ตอ้ งมีหลกั การตอบแทนดว้ ยความยตุ ิธรรม และใหค้ วามพอใจมากที่สุดแก่ท้งั ทางฝ่ ายลูกจา้ ง และนายจา้ ง ฟาโยล ยดึ หลกั การตอบแทนต่อหน่วยผลิตเป็นเกณฑ์ 3.9) การรวมอานาจไวส้ ่วนกลาง (Centralization) ในการบริหารองค์การจาเป็ นตอ้ งมีหลักการรวมอานาจไวท้ ่ีจุดศูนยก์ ลาง เพ่ือให้สามารถควบคุมส่วนต่าง ๆ ขององคก์ ารไวไ้ ด้ การกระจายอานาจไปสู่หน่วยยอ่ ยก็มีความจาเป็ นในบางกรณี และในการท่ีจะเลือกอยา่ งใดมากนอ้ ย แค่ไหนข้ึนอยกู่ บั บุคคล สถานการณ์ เพ่ือประโยชน์รวมสูงสุดขององคก์ าร 3.10) ความมีระเบียบเรียบร้อย (Order) ความมีระเบียบเป็นพ้ืนฐานของการปฏิบตั ิงานอยา่ งมนั่ คง ฟาโยล ถือวา่ ทุกสิ่งทุกอยา่ งไม่วา่ สิ่งของหรือคนต่างตอ้ งมีระเบียบและรู้วา่ ตนอยใู่ นท่ีใดของส่วนรวม หลกั น้ีก็คือหลกั มูลฐานที่ใชใ้ นการจดั ส่ิงของ และบุคลากรในการจดั ระเบียบสาหรับการทางานของบุคคลในองค์การน้ัน ผูบ้ ริหารจาตอ้ งกาหนดลกั ษณะและขอบเขตของงานให้ถูกตอ้ งชดั เจน พร้อมกบั ระบุให้เห็นถึงความสัมพนั ธ์ระหว่างกนั ปรากฏเป็ นแผนภูมิการจดั องคก์ าร (Organization Chart) เพอื่ ความเป็นระเบียบในการแบง่ งานกนั ทา 3.11) ความเสมอภาค (Equity) ผูบ้ ริหารตอ้ งยึดถือความเอ้ืออารีความเมตตา และความยุติธรรมเป็ นหลกั ปฏิบตั ิต่อผอู้ ยูใ่ ตบ้ งั คบั บญั ชา ความเสมอภาคจะจูงใจให้ หลกั การจดั การ 3200-1003

หน่วยท่ี 2 แนวความคดิ ทฤษฎแี ละกระบวนการจดั การ 31พนกั งานมีความจงรักภกั ดี และการอุทิศตนเพ่ืองาน หลกั ความเสมอภาค จะสะทอ้ นออกมาในรูปของการจา่ ยคา่ ตอบแทนและการพจิ ารณาเลื่อนตาแหน่ง 3.12) ความมนั่ คงของการว่าจา้ งทางาน (Stability of Staff) กล่าวว่าท้งั ผูบ้ ริหารและคนงานต่างตอ้ งใช้เวลาระยะหน่ึง เพื่อเรียนรู้งานจนทางานได้ดี แต่ถ้าหากเขาถูกออกจากงานน้ันกลางคนั หรือเม่ือเสร็จสิ้นการอบรม ย่อมเป็ นการสิ้นเปลืองท้งั เงินและเวลาโดยเปล่าประโยชน์ การท่ีคนเขา้ ออกมากย่อมเป็ นสาเหตุให้ตอ้ งสิ้นเปลือง และเป็ นผลของการบริหารงานที่ไม่มีประสิทธิภาพ 3.13) ความคิดริเร่ิม (Initiative) หมายถึง การเปิ ดโอกาสให้ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ไดแ้ สดงความคิดริเริ่ม ฟาโยล จึงเนน้ วา่ ผูบ้ งั คบั บญั ชาควรจะสนบั สนุนใหผ้ นู้ อ้ ยมีความคิดริเริ่ม ใหค้ าแนะนาและใหโ้ อกาสในการนามาใชใ้ ห้เกิดประโยชน์ เป็ นพลงั อนั สาคญั ที่จะทาใหอ้ งคก์ ารเขม้ แขง็ ข้ึน 3.14) ความสามคั คี (Esprit de Corps of Union is Strength) ความหมายเช่นเดียวกบั คาที่กล่าววา่ \"สามคั คีคือพลงั \" หลกั ขอ้ น้ี เนน้ ถึงความจาเป็นท่ีคนตอ้ งทางานเป็ นกลุ่มท่ีเป็ นอนั หน่ึงอันเดียวกนั และช้ีให้เห็นถึงความสาคญั ของการติดต่อสื่อสาร เพ่ือให้ได้มาซ่ึงกลุ่มทางานที่ดี ผูบ้ ริหารตอ้ งส่งเสริมให้เกิดความสามคั คีในองคก์ าร นอกจากน้ีหลกั ความสามคั คียงั มีส่วนช่วยใหเ้ กิดการบงั คบั บญั ชาท่ีไดผ้ ลดียงิ่ ข้ึนอีกดว้ ย สรุป การจดั การที่มีหลักเกณฑ์เกิดข้ึนเพราะว่าองค์การได้มีการนาเอาเคร่ืองจกั รมาใช้ รวมท้งั มีการลงทุนสร้างระบบการทางานข้ึนมา ซ่ึงองคก์ ารตอ้ งใชห้ ลกั การบริหารเพ่ือเพิ่มผลผลิตโดยการใช้เครื่องจกั รท่ีทนั สมยั ที่สุด ซ่ึงเป็ นแนวทางที่มุ่งเพิ่มประสิทธิภาพในองคก์ าร โดยใหค้ วามสาคญั ตอ่ ระบบการทางานในองคก์ าร 2. การจัดการแบบมนุษยสัมพันธ์ (The Human Relations Theory) ผนู้ าแนวคิดการจดั การแบบมนุษยสัมพนั ธ์ที่สาคญั คือ เอลตนั เมโย (GeorgeElton Mayo) และโฟลเลทท์ (Mary Parker Follett) 2.1 ทฤษฎกี ารจัดการของเอลตนั เมโย Elton Mayo ไดศ้ ึกษาเก่ียวกบั การจดั การแบบมนุษยสัมพนั ธ์ ท่ีเรียกวา่ HawthornStudy โดยมีการศึกษาที่บริษทั Western Electric Company ในเมือง ชิคาโก ระหวา่ งปี ค.ศ. 1927 - 1932การทดลองดงั กล่าวกระทาภายใตก้ ารควบคุมของ Elton Mayo นกั จิตวทิ ยาจากมหาวทิ ยาลยั ฮาวาร์ดการศึกษาดังกล่าวได้เริ่มตน้ ด้วยการสารวจความสัมพนั ธ์ระหว่างสภาพแวดล้อมทางกายภาพ หลกั การจดั การ 3200-1003