คู่มือธรรมศึกษาชั้นตรีปี2561

¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªéѹμÃÕ (1) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ ÃÇÁ ô ÇÔªÒ μÒÁËÅÑ¡ÊÙμÃʹÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ ¨´Ñ ¾ÁÔ ¾á ÅÐà¼Âá¾Ãâ‹ ´Â ÊíÒ¹¡Ñ §Ò¹áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ áÅÐ ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ¾Ø·¸È¡Ñ ÃÒª òõöñ 0(1)1

(2) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ªÍè× Ë¹Ñ§Ê×Í : ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ §º»ÃÐÁÒ³ : â¤Ã§¡ÒüÅμÔ Ê×Íè »ÃСͺ¡ÒÃàÃÂÕ ¹¡ÒÃÊ͹ »ÃШÒí »§‚ º»ÃÐÁÒ³ òõöñ ¨Ñ´¾ÔÁ¾ : »‚ ¾.È. òõöñ à¨ÒŒ ¢Í§ : ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ·Õè»ÃÖ¡ÉÒ : ñ. ¾ÃоÃËÁÁØ¹Õ áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ò. ¾Ñ¹μíÒÃǨⷠ¾§È¾Ã ¾ÃÒËÁ³à ʹ‹Ë ¼ÙŒÍÒí ¹Ç¡ÒÃÊíҹѡ§Ò¹¾Ãо·Ø ¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ó. ¹Ò³ç¤ ·Ã§ÍÒÃÁ³ Ãͧ¼ÍÙŒ Òí ¹Ç¡ÒÃÊíÒ¹¡Ñ §Ò¹¾Ãо·Ø ¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ô. ¹ÒÂÊÔ·¸Ò ÁÅ٠˧ɏ ¼ÍŒÙ Òí ¹Ç¡Òáͧ¾Ø·¸ÈÒʹÈÖ¡ÉÒ μÃÇ¨μŒ¹©ººÑ : ñ. ¾ÃÐà·¾à¨μÂÔ Ò¨ÒÏ àŢҹءÒÃáÁ¡‹ ͧ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ò. ¹ÒÂÊÁºÑμÔ ¾ÔÁ¾Ê͹ ¼ÍŒÙ íҹǡÒáÅÁ‹Ø ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¾ÃлÃÂÔ Ñμ¸Ô ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ-ºÒÅÕ ¾ÔÊÙ¨¹Í ¡Ñ Éà : ñ. ¹Ò§¹Ñ¹·Àó ·Í§¾Ñ¹¸Ø ਌Ҿ¹¡Ñ §Ò¹¡ÒÃÈÒʹҪíÒ¹ÒÞ§Ò¹ ò. ¹Ò³Ѫ ºØÞÁÒ ¹Ñ¡ÇÔªÒ¡ÒÃÊÒí ¹Ñ¡§Ò¹áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ¨Ñ´ÃÙ»àÅÁ‹ /Í͡Ẻ»¡ : ¹Ò§ÊÒÇÁ§¤ÅÃμÑ ¹ ÃÑμ¹¾Ô¾Ñ¡μÏ ¼»ŒÙ ÃÐÊÒ¹§Ò¹ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹áÁ‹¡Í§ºÒÅÕʹÒÁËÅǧ 0(22)

¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ (3) ¤Òí ¹íÒ ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¾ÃлÃÔÂÑμÔ¸ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ ½†Ò¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ ¤×Í ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡ ÇªÔ Ò¡ÒþÃо·Ø ¸ÈÒʹҷ¤Õè ³Ðʧ¦â ´Â¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ä´¡Œ Òí ˹´ËÅ¡Ñ Êμ٠â¹éÖ ÊÒí ËÃºÑ ¼ŒÙàÃÕ¹·èÕ໚¹¦ÃÒÇÒÊâ´Â੾ÒÐ à¾è×Íແ´âÍ¡ÒÊãËŒÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ·èÕÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñº¡Òà ´íÒà¹Ô¹ªÇÕ μÔ »ÃШÒí Çѹ â´Â¨Ñ´ãËŒÁ¡Õ ÒÃÇ´Ñ ¼Å»ÃÐàÁԹͧ¤¤ ÇÒÁÌٻÃШÒí »‚´ŒÇ¢ŒÍÊͺ¡ÅÒ§ ·èÕàÃÕ¡ÇÒ‹ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ હ‹ à´ÕÂÇ¡ºÑ ¡ÒÃÊͺ¹Ñ¡¸ÃÃÁ¢Í§¾ÃÐÀÔ¡ÉØÊÒÁà³Ã «§èÖ ¹Í¡¨Ò¡¨ÐÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞã¹°Ò¹·èÕ໚¹¡ÒèѴ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ·ÕèÁ‹Ø§ãËŒ¼ŒÙàÃÕ¹ ¤×Í ¤ÄËÑʶä´ŒÁÕ ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁࢌÒã¨ã¹ËÅÑ¡¾Ãоط¸ÈÒʹÒÍ‹ҧ໚¹Ãкº à¾è×ͨÐä´ŒàÅ×Í¡ÊÃùíÒä»»ÃѺ 㪌»ÃÐÂØ¡μ»ÃоÄμÔ»¯ÔºÑμÔãËŒà¡Ô´»ÃÐ⪹ä´Œ¨Ãԧ㹡ÒôíÒçªÕÇÔμ»ÃШíÒÇѹáÅŒÇ Âѧ¹Ñº ໚¹¡ÒèѴ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ·èÕÁÕʋǹʋ§àÊÃÔÁ¡ÒûÅÙ¡½˜§¤Ø³¸ÃÃÁáÅШÃÔ¸ÃÃÁá¡‹»ÃЪҪ¹·èÕ ÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñºá¹Ç·Ò§¹âºÒ¾é×¹°Ò¹áË‹§ÃѰ㹡ÒÃʹѺʹعãËŒ¹íÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ·Ò§ÈÒÊ¹Ò ÁÒ㪌à¾×Íè àÊÃÔÁÊÌҧ¤³Ø ¸ÃÃÁáÅоѲ¹Ò¤³Ø ÀÒ¾ªÕÇμÔ ã¹»‚ ¾.È. òõöñ ʹÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ â´Â¤ÇÒÁàË¹ç ªÍº¢Í§ÁËÒà¶ÃÊÁÒ¤Á ä´áŒ º§‹ ËÅÑ¡ÊÙμøÃÃÁÈÖ¡ÉÒÍ͡໚¹ ó ªÇ‹ §ªéѹ ¤Í× ÃдѺ»ÃжÁÈ¡Ö ÉÒ ÁѸÂÁÈ¡Ö ÉÒ áÅÐÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒÃÇÁ¶Ö§»ÃЪҪ¹·èÑÇä» â´Âã¹áμ‹ÅЪ‹Ç§ªÑé¹ä´Œáº‹§¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¸ÃÃÁ È¡Ö ÉÒÍ͡໚¹ ó ªÑ¹é àËÁ×͹à´ÁÔ ¤×Í ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ ªÑ¹é μÃÕ â· áÅÐàÍ¡ ·§Ñé ¹éÕ â´ÂÁÕ ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤à¾è×Í»ÃѺ»Ãاà¹é×ÍËÒÊÒÃТͧËÅÑ¡ÊÙμÃãËŒàËÁÒÐÊÁ¡ÑºÇÑ¢ͧ¼ÙŒàÃÕ¹ã¹áμ‹ÅÐ ª‹Ç§ªéѹ «èÖ§àÁè×ͼŒÙàÃÕ¹䴌ÈÖ¡ÉÒ´ÕáŌǡç¨ÐÊÒÁÒö¹íÒä»»ÃÐÂØ¡μãªŒã¹¡ÒôíÒçªÕÇÔμ䴌໚¹ ÍÂÒ‹ §´Õ áÅÐ ¨Ð¡‹ÍãËàŒ ¡´Ô »ÃÐ⪹ʏ ¢Ø ÍÑ¹à¡´Ô ¨Ò¡¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒä´ÍŒ ÂÒ‹ §á·Œ¨ÃÔ§ ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹áÁ¡‹ ͧ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ã¹°Ò¹Ð໹š ˹Nj §ҹ¢Í§¤³Ðʧ¦· ÃèÕ ºÑ ¼´Ô ªÍº à¡ÂèÕ Ç¡ºÑ ¡ÒúÃËÔ ÒáÒÃÈ¡Ö ÉÒ¾ÃлÃÂÔ μÑ ¸Ô ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ â´Â੾ÒÐã¹ÊÇ‹ ¹¢Í§ËÅ¡Ñ ÊμÙ Ã ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹ áÅÐâ´Â¡ÒÃÍØ»¶ÑÁÀ¢Í§Êíҹѡ§Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ¨Ö§ä´Œ ¨Ñ´¾ÔÁ¾Ë¹Ñ§Ê×Í “¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªéѹμÃÕ” ÊíÒËÃѺ໚¹¤‹ÙÁ×Íà¾è×Í㪌໚¹á¹Ç·Ò§ã¹¡ÒèѴ ¡ÒÃàÃÂÕ ¹¡ÒÃÊ͹¹¡Ñ àÃÂÕ ¹ ¹ÊÔ Ôμ ¹¡Ñ ÈÖ¡ÉÒ áÅлÃЪҪ¹·èÑÇä» Ê¹ÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ Á¡ÃÒ¤Á òõöñ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 0(3)3

(4) ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (4)

¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (5) ขอบขายการเรยี นการสอน และการออกขอสอบธรรมศึกษา ธรรมศกึ ษาช้นั ตรี สนามหลวงแผนกธรรม คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (5)

(6) ¤‹ÁÙ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (6)

¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (7) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (7)

(8) ¤‹ÁÙ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (8)

¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (9) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (9)

(10) ¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (10)

¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (11) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (11)

(12) ¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (12)

¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (13) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (13)

(14) ¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (14)

¤‹ÁÙ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ (15) ÊÒúÑÞ (ñ) à¹×éÍËÒ (˹Ҍ ) ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзŒ¸Ù ÃÃÁ ó ô º·¹íÒ ô õ - ¤ÇÒÁËÁÒ ÷ - ¤ÇÒÁÁ‹§Ø ËÁÒ ø - »ÃÐàÀ·¢Í§¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ ñð - â¤Ã§ÊÌҧ¢Í§¡Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ ññ - ¢éѹμ͹¢Í§¡ÒÃàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ ñò - μÑÇÍ‹ҧû٠Ẻ¡ÒÃà¢ÂÕ ¹àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒ¸Ù ÃÃÁ ñõ - ¡ÒÃ㪌ÀÒÉÒ㹡ÒÃà¢Õ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ - ÃÐàºÂÕ º¡ÒÃμÃǨ¢ÍŒ ÊͺÇÔªÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ ñù - μÑÇÍÂÒ‹ §àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃÕ òð - (μÇÑ ÍÂÒ‹ §) ¾·Ø ¸ÈÒʹÊØÀÒÉμÔ ËÅÑ¡ÊÙμøÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ òñ ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅÑ¡Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ òò ÇÔªÒ àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ ¾.È.òõõö-òõõø òó - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È.òõõö òô - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È.òõõ÷ òõ - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È.òõõø ÇªÔ Ò¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤ º·¹Òí ¢Íº¢Ò‹ ÂÇÔªÒ¸ÃÃÁ ËÅÑ¡ÊÙμøÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (15) 04

(16) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ μÃÕ ÊÒúÞÑ (ò) ·¡Ø Ð ËÁÇ´ ò ò÷ - ¸ÃÃÁÁÕÍØ»¡ÒÃÐÁÒ¡ ò ò÷ - ¸ÃÃÁ໚¹âÅ¡ºÒÅ ò òø - ¸ÃÃÁÍ¹Ñ ·íÒãËŒ§ÒÁ ò òù - ºØ¤¤ÅËÒä´ŒÂÒ¡ ò óð óò μÔ¡Ð ËÁÇ´ ó óò ÃÑμ¹Ð ó óô âÍÇÒ·¢Í§¾Ãо·Ø ¸à¨ÒŒ ó óõ ·Ø¨ÃÔμ ó óö 欯 ÃÔμ ó ó÷ Í¡ØÈÅÁÙÅ ó óø ¡ØÈÅÁÙÅ ó óù ºÞØ ¡ÔÃÂÔ ÒÇμÑ ¶Ø ó ôñ ôñ ¨μ¡Ø ¡Ð ËÁÇ´ ô ôò Ç±Ø ²Ô ¤×Í ¸ÃÃÁ໚¹à¤Ãè×ͧà¨ÃÞÔ ô ôô ¨¡Ñ à ô ôõ ͤμÔ ô ôö »¸Ò¹ ô ô÷ ͸ÉÔ °Ò¹¸ÃÃÁ ô ôø Í·Ô ¸ÔºÒ· ô ¾ÃËÁÇÔËÒà ô คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี 05 (16)

¤Á‹Ù Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ μÃÕ (17) ÊÒúÑÞ (ó) ôù õñ ÍÃÂÔ ÊѨ ô õñ »˜Þ¨¡Ð ËÁÇ´ õ õò õô ͹ѹμÃÔ¡ÃÃÁ õ õö àÇÊÒÃªÑ ª¡Ã³¸ÃÃÁ õ õ÷ ¸ÁÑ ÁÊÑ ÊǹҹÊÔ §Ê õ õù ¾ÅÐ õ õù ¢Ñ¹¸ õ öñ ©¡Ñ ¡Ð ËÁÇ´ ö öó ¤ÒÃÇÐ ö öó ÊÒÃÒ³ÂÔ ¸ÃÃÁ ö öõ ÊμÑ μ¡Ð ËÁÇ´ ÷ ö÷ ÍÃÂÔ ·ÃѾ ÷ ö÷ ÊÑ»»ÃØ ÔʸÃÃÁ ÷ öø Í¯Ñ °¡Ð ËÁÇ´ ø ÷ñ âÅ¡¸ÃÃÁ ø ÷ñ ÁÃäÁÍÕ §¤ ø ÷ò ¤ËÔ »Ô ¯ÔºμÑ Ô ÷ó ¡ÃÃÁ¡ÔàÅÊ ô ÷ô ·Ô¯°¸ÑÁÁ¡Ô μÑ ¶»ÃÐ⪹ ô ÷õ ÁÔμû¯ÔÃÙ» ô ÁÔμÃá·Œ ô 椄 ¤ËÇμÑ ¶Ø ô คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (17) 06

(18) ¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹Ñé μÃÕ ÊÒúÑÞ (ô) ¦ÃÒÇÒʸÃÃÁ ô ÷÷ ÁÔ¨©ÒdzԪªÒ õ ÷ø ÊÁºÑμԢͧÍغÒÊ¡ õ ÷ù ·ÔÈ ö øð ͺÒÂÁØ¢ ö øø ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅ¡Ñ Êμ٠øÃÃÁÈÖ¡ÉÒªéѹμÃÕ ÇÔªÒ ¸ÃÃÁÇÀÔ Ò¤ ¾.È. òõõö - òõõø ùó - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõö ùô - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ ñðð - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø ñðõ ÇÔªÒ¾·Ø ¸»ÃÐÇÑμÔ ñññ º·¹Òí ññò »ØÃÁÔ ¡ÒÅ ññó - »ÃàÔ ©··èÕ ñ ªÁ¾·Ù Ç»Õ áÅлÃЪҪ¹ ññó - »ÃÔà©··Õè ò Ê¡Ñ ¡ª¹º·áÅÐÈÒ¡Âǧȏ ññ÷ - »ÃÔà©··èÕ ó ¾ÃÐÈÒÊ´Ò»ÃÐÊμÙ Ô ñòð - »ÃàÔ ©··èÕ ô àÊ´ç¨ÍÍ¡ºÃþªÒ ñòô - »ÃàÔ ©··Õè õ μÃÊÑ ÃŒÙ ñòö »°Á⾸¡Ô ÒÅ ñóò - »ÃàÔ ©··èÕ ö »°Áà·È¹ÒáÅл°ÁÊÒÇ¡ ñóò - »ÃÔà©··Õè ÷ ʧ‹ ÊÒÇ¡ä»»ÃСÒȾÃÐÈÒÊ¹Ò ñóù - »ÃàÔ ©··Õè ø àÊ´¨ç ¡ÃاÃÒª¤Äˏ á¤Ç¹Œ Á¤¸ áÅÐä´ÍŒ ѤÃÊÒÇ¡ ñôö คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี 07 (18)

¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ (19) ÊÒúÞÑ (õ) ÁªÑ ©ÔÁ⾸ԡÒÅ ñõõ ñõõ - »ÃÔà©··èÕ ù ·Ã§ºÒí à¾ç޾ط¸¡¨Ô ã¹Á¤¸ª¹º· ñöó - »ÃÔà©··Õè ñð àÊ´¨ç á¤Ç¹Œ Ê¡Ñ ¡Ð ñöù - »ÃÔà©··èÕ ññ àÊ´¨ç á¤ÇŒ¹â¡ÈÅ ñ÷ò - »ÃàÔ ©··Õè ñò ·Ã§»Å§ÍÒÂØÊѧ¢Òà ñùò ñùò ͻáÒÅ òðñ òðô - »ÃàÔ ©··Õè ñó ¶ÇÒ¾ÃÐà¾ÅÔ§¾Ãоط¸ÊÃÕÃÐ òñó òòù ÈÒʹ¾Ô¸Õ òõö òöó - º··èÕ ñ ¡ÒèѴâμЍ ËÁÙ‹ºªÙ Ò áÅÐà¤Ã×èÍ§Ê¡Ñ ¡ÒÃÐ òöø - º··èÕ ò ¡Òû¯ºÔ Ñμ¾Ô Ô¸Õ ò÷÷ - º··Õè ó ¾Ô¸ºÕ íÒà¾Þç ¡ØÈÅã¹Ç¹Ñ ÊÒí ¤ÞÑ ·Ò§¾Ãоط¸ÈÒÊ¹Ò - º··èÕ ô ¾Ô¸·Õ íÒºØÞàÅéÂÕ §¾ÃÐ ò÷ø - º··Õè õ ¾Ô¸¶Õ ÇÒ·ҹ òøó - º··èÕ ö ¾Ô¸Õ¡ÃÃÁ¾àÔ ÈÉ੾ÒÐàÃèÍ× § òøø ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅÑ¡ÊÙμøÃÃÁÈÖ¡ÉÒªéѹμÃÕ òùõ ÇÔªÒ ¾·Ø ¸»ÃÐÇÑμÔ ¾.È. òõõö - òõõø òùö - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõö òùö - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø ÇÔªÒÇԹѠàºÞ¨ÈÕÅ-àºÞ¨¸ÃÃÁ àºÞ¨ÈÕÅ-àºÞ¨¸ÃÃÁ ÈÅÕ áÅÐÇ¹Ô Ñ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (19)

(20) ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ μÃÕ ÊÒúÑÞ (ö) ÇԹѠòù÷ ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÈÅÕ òùø à¨μ¹Ò໚¹ÈÅÕ óðð ÇÃÔ μÑ Ô óðñ ÈÅÕ õ ໚¹ËÅ¡Ñ »ÃСѹ·Õè´Õ¢Í§Ê§Ñ ¤Á óðñ ¡ÒÃÃ¡Ñ ÉÒÈÅÕ à»¹š ¡ÒÃ»ÃºÑ ¾é¹× °Ò¹¢Í§¤¹ óðô ÇÑμ¶»Ø ÃÐʧ¤¢Í§¡ÒÃÃÑ¡ÉÒÈÅÕ óðõ ¼Å¢Í§¡ÒÃÃ¡Ñ ÉÒÈÅÕ óð÷ ¡ÒÃÊÁÒ·Ò¹ÈÕÅ óð÷ ÍÒ¹Ôʧʏ¢Í§¡ÒÃÊÁÒ·Ò¹ÈÅÕ ¡Í‹ ¹ãËŒ·Ò¹ óðø Ç¸Ô ÊÕ ÁÒ·Ò¹áÅÐÃÑ¡ÉÒÈÕÅ óðø ¡ÒÃÃ¡Ñ ÉÒÈÅÕ õ ¡Ñº¡Òö§Ö ¾ÃÐÃμÑ ¹μÃÂÑ óñð ¾ÃÐÃμÑ ¹μÃÂÑ óññ àºÞ¨ÈÕÅ óñô àºÞ¨ÈÕÅ ËÃ×ÍÈÕÅ õ óñõ - àºÞ¨ÈÅÕ Ê¡Ô ¢Òº··Õè ñ »Ò³Òμ»Ô ÒμÒ àÇÃÁ³Õ óñõ - àºÞ¨ÈÕÅ Ê¡Ô ¢Òº··èÕ ò Í·¹Ô ¹Ò·Ò¹Ò àÇÃÁ³Õ óòó - àºÞ¨ÈÅÕ ÊÔ¡¢Òº··èÕ ó ¡ÒàÁÊÁØ ¨Ô ©Ò¨ÒÃÒ àÇÃÁ³Õ óòù - àºÞ¨ÈÕÅ Ê¡Ô ¢Òº··èÕ ô ÁØÊÒÇÒ·Ò àÇÃÁ³Õ óóö - àºÞ¨ÈÕÅ ÊÔ¡¢Òº··Õè õ ÊØÃÒàÁÃÂÁѪª»ÁÒ·¯Ñ °Ò¹Ò àÇÃÁ³Õ óôò àºÞ¨¸ÃÃÁ óôù àºÞ¨¸ÃÃÁ ¢ÍŒ ·èÕ ñ àÁμμÒ¡Ã³Ø Ò óõð คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (20)

¤ÙÁ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ (21) ÊÒúÞÑ (÷) óöó óö÷ àºÞ¨¸ÃÃÁ ¢ŒÍ·Õè ò ÊÁÑ ÁÒÍÒªÕÇÐ óöù àºÞ¨¸ÃÃÁ ¢ÍŒ ·èÕ ó ¡ÒÁ椄 Çà ó÷ô àºÞ¨¸ÃÃÁ ¢ÍŒ ·èÕ ô ÊѨ¨Ð ó÷ù àºÞ¨¸ÃÃÁ ¢ÍŒ ·Õè õ ÊμÔÊÑÁ»ªÞÑ ÞÐ ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅ¡Ñ Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé μÃÕ óøð ÇÔªÒÇ¹Ô Ñ àºÞ¨ÈÅÕ - àºÞ¨¸ÃÃÁ ¾.È. òõõö - òõõø óøõ - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõö óùð - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี (21) 08

(22) ¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี (22)

ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ 1 ÇªÔ Ò àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒ¸Ù ÃÃÁ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 1

2 ¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี º·¹íÒ ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ¤íÒÊ͹ ໚¹Ë¹ŒÒ·èÕ»ÃСÒÃ˹Ö觢ͧ¾Ø·¸ÈÒʹԡª¹ àÁ×èÍä´ŒÈÖ¡ÉÒÃŒÙáÅŒÇ »ÃоÄμÔ»¯ÔºÑμÔμÒÁ¨Ð໚¹»ÃÐ⪹Êآ㹡ÒôíÒçªÕÇÔμ â´Â¶ÒŒ ä´áŒ ¹Ð¹íÒã˼Œ ͌٠׹è ä´ÃŒ ÙŒ´ÇŒ  ¡¨ç Ð໹š àËμعÒí ä»Êá‹Ù ¹Ç·Ò§ÊÑÁÁÒ»¯ÔºμÑ Ô Í¹Ñ ¨Ð ÍÒí ¹Ç»ÃÐ⪹ʏ ¢Ø á¡μ‹ ¹áÅÐ椄 ¤Á μÅÍ´¶§Ö »ÃÐâª¹à ¡Íé× ¡Å٠᡾‹ Ãо·Ø ¸ÈÒÊ¹Ò ¡ÒÃàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¹Ñºà»š¹á¹Ç·Ò§¾é×¹°Ò¹ã¹¡ÒÃáÊ´§ÍÍ¡ «§Öè ¤ÇÒÁÃãŒÙ ¹ËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁ¤Òí Ê͹ â´ÂμÍŒ §¡ÒèÐã˼Œ ͌٠¹è× ä´ÃŒ áŒÙ ÅÐà¢ÒŒ ã¨ã¹¢ÍŒ ¸ÃÃÁ¹¹éÑ æ ¶Í× à»¹š ¡ÒÃà¼Âá¼¾‹ Ãо·Ø ¸ÈÒʹÒÍ¡Õ ÊÇ‹ ¹Ë¹§Öè ´§Ñ ¹¹éÑ ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ «Ö§è ໹š ÇªÔ Ò˹è§Ö 㹨íҹǹ ô ÇªÔ Ò ¢Í§ËÅÑ¡Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé μÃÕ ¨Ö§ÁØ‹§ËÁÒ·èÕ ¨Ðã˼Œ àŒÙ ÃÂÕ ¹Á¤Õ ÇÒÁÃáŒÙ ÅÐà¢ÒŒ 㨠à¾Í×è ÊÒÁÒöà¢ÂÕ ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁä´ÍŒ ÂÒ‹ §´Õ àËÁÒÐÊÁμÒÁ¤ÇÃá¡‹ÃдѺª¹éÑ ·ÕÈè ¡Ö ÉÒ ¡ÒÃà¢ÂÕ ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ¢Í§¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé μÃÕ ¹Í¡¨Ò¡Á¤Õ ÇÒÁÌ٠¤ÇÒÁà¢ÒŒ 㨠·§éÑ ã¹ÇªÔ Ò¸ÃÃÁ àºÞ¨ÈÅÕ -àºÞ¨¸ÃÃÁ ÃÇÁ¶§Ö ¾·Ø ¸»ÃÐÇμÑ áÔ ÅÇŒ ¨ÐμÍŒ § à¢ÒŒ ã¨ã¹ËÅѡࡳ± áÅÐÃٻẺ¢Í§àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ μÒÁËÅ¡Ñ à¡³±· Õè ¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ¡Òí ˹´ ÃÇÁ¶§Ö ¡ÒÃãªÀŒ ÒÉÒä·Â ¡Òý¡ƒ Ë´Ñ à¢ÂÕ ¹ ÍÒ‹ ¹ºÍ‹ Âæ ¨Ö§¨Ð·íÒãËàŒ ¢ÂÕ ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзŒ¸Ù ÃÃÁä´ÍŒ ÂÒ‹ §ÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾ ËÇÑ§Ç‹Ò ¤‹ÁÙ Í× ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ¹éÕ ¨Ñ¡à»¹š »ÃÐ⪹㏠¹¡ÒÃàÃÕ¹ ¡ÒÃÊ͹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ¢Í§¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé μÃáÕ ¡¹‹ ¡Ñ àÃÂÕ ¹ ¹¡Ñ È¡Ö ÉÒ áÅÐ ¼ÙÊŒ ¹ã¨·è¨Õ ÐÈÖ¡ÉÒàÃÂÕ ¹ÃÙ´Œ ÇŒ Âμ¹àͧ䴌μÒÁÊÁ¤Çà 2

ÇÔªÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒÙ¸ÃÃÁ 3 ¡ÒÃàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ ความหมาย คาํ วา “เรียงความแก้กระท้ธู รรม” ประกอบดว ยคาํ หลกั ๓ คาํ คอื เรียงความ แก้ และ กระท้ธู รรม คาํ วา เรยี งความ หมายถงึ การเอาถอ ยคาํ ขอ ความ หรอื ความรู ความคิดเห็น ของตนในเร่ืองนั้นๆ นํามาเรียบเรียง ใหเรียบรอย สละสลวย สํานวนภาษาถูกตองตามหลักภาษาไทย เมื่ออานแลวได ใจความชดั เจนเหมาะสมกับหัวขอที่กําหนด คาํ วา แก้ หมายถงึ ทาํ ใหค ลายจากลกั ษณะทแ่ี นน ทตี่ ดิ ขดั หรอื เปนเง่ือนเปนปม ขยายส่ิงที่มัดไวออก ทําใหเปดเผย ในที่นี้หมายถึง การอธิบายธรรม หรือ การขยายความหัวขอธรรมตามที่ไดกําหนดให เพื่อใหเ กิดความแจมแจง ชดั เจน ทาํ ใหเขา ใจงายขึ้น คาํ วา กระท้ธู รรม หมายถงึ หวั ขอ ธรรม หรอื พทุ ธศาสนสภุ าษติ ที่กําหนดเปนบทต้ัง เรียกวา “กระทู้ตงั้ ” สําหรับใหนักเรียนแก คือ แตงอธิบาย หรอื บรรยายความ ท่เี รียกวา “แต่งกระท้ธู รรม” เรียงความแกกระทูธรรม จึงหมายถึง การแตงอธิบายขยาย เน้ือความของหัวขอธรรมภาษิตหรือพุทธศาสนสุภาษิต โดยเรียบเรียง ถอยคํา ขอความ สํานวนภาษาใหเปนระเบียบเรียบรอย สละสลวย ทง้ั อธิบายเนอ้ื ความไดแ จมแจงชัดเจน คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 3

4 ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ความม่งุ หมาย ๑. เพื่อใหผูเรียนมีความรูความเขาใจในการเรียงความแก กระทธู รรม ๒. เพอื่ สง เสรมิ ใหผ เู รยี นจดจาํ พทุ ธศาสนสภุ าษติ ไดต ามสมควร ๓. เพ่ือใหเกิดการคิดวิเคราะหขอธรรมอยางเปนระบบมี หลักเกณฑและพฒั นาทักษะการเขยี นเรียงความแกกระทูธ รรม ๔. เพ่อื ใหผเู รียนไดทบทวนหลกั ธรรมท่ีไดเ ลาเรยี นมาแลว ๕. เพอ่ื สง เสรมิ ศรทั ธาและเกดิ สมั มาปฏบิ ตั ใิ นพระพทุ ธศาสนา ยง่ิ ขน้ึ ประเภทของกระท้ธู รรม ๑. กระท้ธู รรมท่ีเป็นบคุ ลาธิษฐาน หมายถึง กระทูธรรมท่ี อา งบคุ คลเปน ทตี่ ง้ั หรอื ยกเอาเรอ่ื งราวทเี่ กย่ี วกบั บคุ คลขน้ึ มากลา ว เพอื่ ใหเ ขา ใจในขอ ธรรมนน้ั ๆ ชดั เจนมากขนึ้ เชน กมมฺ นุ า วตตฺ ตี โลโก. สตั ว โลกยอ มเปนไปตามกรรม เปนตน ๒. กระทู้ธรรมท่ีเป็นธรรมาธิษฐาน หมายถึง กระทูธรรม ทอี่ า งเอาธรรมะโดยตรงไมอ า งบคุ คล คอื ยกเอาธรรมะลวนๆ ขน้ึ กลาว เชน ปมาโท มจจฺ โุ น ปท.ํ ความประมาทเปนทางแหงความตาย เปนตน หลกั ในการแต่งเรียงความแก้กระท้ธู รรม ๑. ตีความหมาย ๒. ขยายความให้ชดั เจน ๓. ตงั้ เกณฑอ์ ธิบาย 4

ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ 5 หลกั สาํ คัญในการเขยี นเรยี งความแกกระทธู รรม ๓ ประการ คือ ๑. ตีความหมาย คอื การคิดวิเคราะห ใหค ําจาํ กดั ความของ กระทธู รรม ทเ่ี ปน บทตง้ั นน้ั วา มคี วามหมายอยา งไร เชน พทุ ธภาษติ วา กลยฺ าณการี กลยฺ าณํ ปาปการี จ ปาปก.ํ แปลวา ผทู าํ กรรมดี ยอ มไดผ ลดี ผทู ํากรรมชว่ั ยอมไดผลชวั่ ดงั นี้ ในกระทธู รรมนี้ จะตอ งตคี วามหมาย กอ นวา กรรมดี กรรมชว่ั คอื อะไร และมวี ธิ หี รอื หนทางในการทาํ กรรมดี กรรมชว่ั อยางไรบาง ๒. ขยายความให้ชดั เจน คอื การขยายเนอ้ื ความของขอ ความ ซ่ึงไดยกเปนประเด็นสําคัญไวแลวน้ันใหแจมแจง เชน ทางแหงกุศล กรรม อกศุ ลกรรม ตลอดทง้ั ผลของกรรมดที ี่ใหเ กดิ สขุ หรือผลของบาป อกศุ ลท่ีใหไดรบั ทุกข เปนตน ๓. ตงั้ เกณฑอ์ ธิบาย คอื การกําหนดกรอบหรอื วางโครงรางที่ จะอธิบายประเด็นสําคัญที่กําหนดไวน้ันวามีอะไรบาง มีผลดีของการ ประพฤติดีตามหลักธรรม หรือผลท่ีใหเกิดทุกขจากที่ทําบาปอกุศล อยา งไร มีขอ เปรียบเทียบ ตัวอยางท่ใี หเ ห็นเดน ชดั ไดห รือไม โดยเรยี ง ลาํ ดบั กอ นหลงั ไมใ หส บั สนวกไปวนมา และประเดน็ สาํ คญั คอื จะตอ งวาง กรอบการอธิบายใหสอดรับ (เช่อื มตอ ) กบั กระทูท ี่จะนํามาเช่ือม โครงสรา้ งของกระท้ธู รรม ๑. กระทูตัง้ ๒. คํานาํ (บทเกริ่นนํา) ๓. เนอื้ เรื่อง ๔. กระทรู บั ๕. บทสรปุ ๑. กระทู้ตงั้ คือ กระทูธรรมหรือปญหาขอสอบวิชากระทูที่ ยกขนึ้ เปนบทตงั้ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 5

6 ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ๒. คาํ นํา คือ สวนท่ีเปนบทเกริ่นนํา ซึ่งในวิชากระทูธรรม เรยี กวา การอารมั ภบท เชน วา ณ บดั น้ี จะไดอ ธบิ ายขยายเนอ้ื ความ... ฯ (ประมาณ ๒ บรรทัด) ๓. เนื้อเรอื่ ง คอื เนอื้ ความของกระทธู รรม ทอ่ี ธบิ ายในประเดน็ ตามทใี่ หคําจัดความไวน ั้น ท่ีเรยี กวา แก หรือ นเิ ทศ ไดแ ก การอธบิ าย ขยายเน้ือความใหแจมแจงชัดเจน โดยดําเนินตามลําดับความสําคัญ กอ นหลงั เพอ่ื ใหผ อู า นเขา ใจในสง่ิ ทเ่ี ราจะสอ่ื ความ ไมท าํ ใหผ อู า นสบั สน (เขยี นประมาณ ๑๕-๒๐ บรรทัด) แลว จงึ นําธรรมภาษิตอื่นมาสนับสนนุ การอธบิ ายขอความนนั้ ท่เี รยี กวา กระทรู บั -กระทูเชอื่ ม ๔. กระทู้รบั (กระทูเชื่อม) คือ การยกสุภาษิตอื่นมารับรอง สนบั สนุน เพือ่ ใหเหน็ สมจรงิ สมเหตุสมผลกับเนอ้ื ความท่ีไดบรรยายมา เพราะการแตง เรยี งความแกก ระทธู รรม เปน การอธบิ ายธรรมะใหผ อู นื่ รู และเขาใจ ฉะน้ัน จะตองมีขอธรรมหรือธรรมภาษิตอ่ืนมารับรองหรือ เชื่อมความใหสนิทกลมกลืนกันกับเน้ือหาท่ีเราบรรยายมาน้ัน วาท่ี บรรยายมาน้ันมิไดกลาวขึ้นมาลอยๆ แตมีขอธรรมหรือสุภาษิตรับรอง อางอิงใหเ กดิ ความสมบรู ณย ิง่ ขนึ้ ธรรมศึกษาช้ันตรี กําหนดใหนําสุภาษิตอ่ืนมาเชื่อมรับรอง อยา งนอ ย ๑ สภุ าษติ และบอกชอื่ คมั ภรี ท ม่ี าแหง สภุ าษติ นน้ั ดว ย สภุ าษติ ท่ีอา งมานน้ั หามไมใหซ ํา้ กัน แตซาํ้ คัมภีรท ม่ี าได และสภุ าษิตทีอ่ างมา ตอ งมีเนื้อความสอดคลอ งเช่ือมกันกับกระทูตัง้ ๕. บทสรปุ คือ คําลงทาย โดยการรวบรวมใจความสําคัญ ของกระทตู งั้ ที่ไดอ ธบิ ายมาแลว สรปุ ลงอยางยอ ๆ ใหไดใจความ ผูอาน เกดิ ความซาบซง้ึ หรอื สนใจใครศ กึ ษาในหลกั ธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธ 6

ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ 7 ศาสนาเพมิ่ ขนึ้ (ประมาณ ๕-๗ บรรทดั ) และยกกระทตู งั้ มารบั อกี ครง้ั หนงึ่ เปนอนั จบการเรียงความแกก ระทธู รรม ขนั้ ตอนของการเรียงความแก้กระท้ธู รรม ในการเรียงความแกกระทูธรรมเพื่อการสอบธรรมสนามหลวง มรี ูปแบบ หรือขั้นตอนการเขียน ๕ ขัน้ ดงั นี้ ๑. เขียนกระทูต้ังท่ีออกขอสอบ โดยเขียนพุทธศาสนสุภาษิต คําบาลีไวกึ่งกลางหนากระดาษเปนบรรทัดแรก และเขียนคําแปล ในบรรทัดที่ ๒ ๒. เขยี นคํานํา คอื อารมั ภบท เปนยอหนา ที่ ๑ ๓. เขียนอธิบายขอธรรมในกระทูตั้ง เปนยอหนาที่ ๒ ใน ระหวางเน้ือความน้ีถามีหัวขอธรรมสําคัญหลายหัวขอท่ีจะตองอธิบาย เมอื่ ขนึ้ หวั ขอ แตล ะขอ จะยอ หนา อกี กไ็ ด เพอื่ ความสวยงามและสะดวกแก การตรวจทาน ๔. เขียนกระทูรบั หรอื กระทเู ชอื่ ม เปนยอหนา ท่ี ๓ โดยเขยี น คาํ บาลไี วก ึ่งกลางหนา กระดาษ และเขียนคําแปลไวในบรรทดั ท่ี ๒ ๕. เขยี นอธบิ ายกระทรู บั เปน ยอ หนา ที่ ๔ ในการอธบิ ายกระทู รับตองใหสอดคลองกับเนื้อหาสําคัญในกระทูต้ัง เพื่อใหเน้ือความท่ี อธิบายกระทูตั้งแจมแจงชัดเจนและสมบูรณมากขึ้น ไมเนนอธิบาย เน้อื ความในกระทรู บั ๖. สรปุ ความ เปน ยอหนา ท่ี ๕ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 7

8 ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ตวั อยา่ งรปู แบบการเขยี นเรยี งความแกก้ ระท้ธู รรม๕ขนั้ ตอนดงั นี้ ๑. เขียนกระทูต้ังทีอ่ อกขอ สอบไวก ึ่งกลางหนากระดาษ ..................................... (คาํ บาลี) ..................................... (คาํ แปล) ๒. (คาํ นาํ /อารมั ภบท) ณ บัดน้ี จักไดอธบิ ายขยายเน้ือความ แหง กระทธู รรมภาษติ ทไี่ ดล ขิ ติ ไว ณ เบอ้ื งตน พอเปน แนวทางแหง การ ศกึ ษาและประพฤติปฏบิ ตั ชิ อบในธรรมสืบไป ๓. (อธบิ ายเนอ้ื ความกระทตู ้ัง ประมาณ ๑๐ บรรทัด) คาํ วา ... ……………….………………………………………………………… ……………..………………………………………….………………… …………………………………………….. ๔. กระทเู ชอื่ ม เมอ่ื บรรยายเนอื้ ความในกระทตู งั้ มาพอสมควร แลว ใหนําสุภาษิตอ่ืนมาอางอิงรับรอง โดยใชคําเชื่อมวา สมดังพุทธ ศาสนสุภาษิตที่มาใน........(ระบุคัมภีรที่มาของสุภาษิตท่ีมานําเช่ือม) ...... วา ........................................ (คาํ บาล)ี ........................................ (คาํ แปล) (ยอหนาอธิบายเนอ้ื ความตอ ประมาณ ๑๐ บรรทัด)................ ……....................................................... โดยบรรยายเนื้อความของ กระทูตั้ง และสุภาษิตเชื่อมนั้นใหมีเนื้อความสอดคลองสัมพันธเก่ียว เนอื่ งกนั ไป เพอื่ ความเดน ชดั และสมบรู ณม ากขนึ้ ในการอธบิ ายขอ ธรรม ของกระทูต้ัง 8

ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ 9 ๕. สรุปความ... (ยอหนาสรุปความ ประมาณ ๕ บรรทัด) ... สรุปความวา..................................................................................... ........................................................................................................ .................................... สมดังพทุ ธศาสนสุภาษติ ที่ลขิ ิตไว ณ เบื้องตน วา (ยกกระทตู ้งั มาไวอีก ครง้ั หน่งึ ) ........................................ (คําบาล)ี ........................................ (คาํ แปล) มีเน้อื ความดังท่ีไดพรรณนามาดวยประการฉะน้ี คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 9

10 ¤Á‹Ù Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี การใช้ภาษาในการเขียนเรียงความแก้กระท้ธู รรม ในการเขยี นเรยี งความแกก ระทู จะตอ งพถิ พี ถิ นั ในการใชภ าษา ไทยใหมาก จะตองเขียนอยางประณีต ไมใชเพียงเขียนใหเต็มๆ หนา เทา นน้ั ตองคํานึงถึงภาษาทใี่ ชดว ย คอื ภาษาท่ีใชตอ งเปน ภาษาเขยี น ไมใชภาษาพูด เชน ไมควรใชคําวา “ช้ัน” “เคา” “เปนไง” “ยังเง้ียะ” ควรเขียนวา “ฉัน” “เขา” “เปนอยางไร” “อยางนี้” ฯลฯ หรือไมควรใช คาํ แสลง ไดแก คําทใ่ี ชผดิ แปลกไปจากปกติ เชน “อ้ือซา ” “นงิ้ ไปเลย” “ขาโจ” ฯลฯ ไมค วรเขียนแบบใชภาษาไทยปนภาษาตา งประเทศ เชน “ประเดีย๋ วจะเซอรไพรซ” “โอเค นะจะ” “อเมซิง่ จริงๆ” “มีการคอรปั ช่ัน” ฯลฯ รวมถงึ ไมค วรใชค าํ พนื้ เมอื งภาษาทอ งถนิ่ เชน “บอ ไป” “เวา ” “แซบ” ฯลฯ และไมใชภาษาหนังสือพมิ พ เชน “เปดอก” “เปดศกึ ขย”ี้ “พลิกโผ” เปน ตน ในการเขยี นเรยี งความแกก ระทธู รรมทไ่ี ดค ะแนนนอ ย มกั จะมขี อ บกพรอ งตา งๆ เชน อธบิ ายเนอ้ื ความของกระทตู งั้ ผดิ จากความมงุ หมาย ของกระทูธรรมนั้น อธิบายสับสนวกไปวนมา ไมมีสรุปความ รวมถึง เขยี นธรรมภาษติ คาํ บาลไี มถ กู ตอ ง ใชภ าษาไทยไมถ กู ตอ งและใชถ อ ยคาํ ไมเหมาะสม นอกจากน้ียังมีขอบกพรองอีกหลายประการท่ีอาจทําให เรยี งความของตนไดค ะแนนนอ ย เชน o อธบิ ายเนื้อความไมสมเหตุสมผลกบั กระทูต ้ัง o ไมม กี ารยอ หนา หรอื ยอ หนา โดยทย่ี งั ไมท นั สน้ิ ความตอ เนอ่ื ง o ไมบ อกชอ่ื คมั ภรี ท ม่ี าของสภุ าษติ ทนี่ าํ มาเชอื่ ม (กระทเู ชอื่ ม) o เขยี นคาํ บาลแี ละคําแปลภาษาไทยไมถูกตอ ง o เขยี นตัวสะกดการนั ตผ ิดจํานวนมาก o เขียนหนงั สอื สกปรก มรี อยขดี ฆา ขูดลบปรากฏอยูมากใน กระดาษตอบ o แตงไมไดค รบตามกาํ หนด (๒ หนา กระดาษ เวนบรรทดั ข้ึนไป) ********** 10

ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ 11 ระเบยี บการตรวจข้อสอบวิชาเรียงความแก้กระท้ธู รรม สนามหลวงแผนกธรรม กาํ หนดแนวทางในการตรวจวชิ าเรยี ง ความ แกก ระทธู รรม สาํ หรบั กรรมการพจิ ารณาใหค ะแนนไว ๗ ขอ ดงั น้ี ๑. แตงไดครบตามกําหนด (ช้ันตรี ๒ หนากระดาษขึ้นไป เวนบรรทดั ) ๒. อา งสภุ าษิตเชอ่ื มไดต ามกฎ (ชั้นตรี ๑ สุภาษติ และบอกคัมภีรทีม่ าไดถกู ตอ ง) ๓. เช่ือมความกระทูไดดี (เชื่อมความระหวางสุภาษิตท่ีนํามา เชอ่ื มกบั กระทตู งั้ น้ัน มีขอธรรมทส่ี อดคลอ งรับกนั อยางเหมาะสม) ๔. อธิบายความสมกับกระทูที่ตั้งไว (อธิบายขยายความได สมเหตุสมผลสอดรับสนับสนุนการอธิบายเนื้อความในกระทูตั้งให เดน ชดั และสมบูรณม ากขึ้น) ๕. ใชสํานวนสุภาพเรียบรอย คือ ใชคําสุภาพ ไมหยาบคาย และสาํ นวนสละสลวยตามสมควร ๖. ใชตวั สะกดการันตถกู ตอ งตามหลักภาษา ๗. สะอาด ไมเปรอะเปอน ไมมีรอยขูดลบ ขีดฆา หรือมี รอยเปรอะเปอ นมากเกินไป ********** คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 11

12 ¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี μÇÑ ÍÂÒ‹ § àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃÕ วิริเยน ทกุ ฺขมจเฺ จติ. คนจะลวงทุกขได เพราะความเพยี ร. ณ บัดน้ี จกั ไดอ ธิบายขยายเนอื้ ความแหง กระทูธรรมภาษิต ที่ ไดล ิขิตไว ณ เบื้องตน พอเปน แนวทางแหงการศกึ ษาและปฏิบตั ธิ รรม ตอ ไป คาํ วา ทกุ ข์ คอื สภาวะทบ่ี บี คัน้ สภาวะทเ่ี บยี ดเบยี น หมายถงึ ความไมส บายกาย อนั เกดิ จากไดร บั บาดเจบ็ หรอื เจบ็ ปว ยจากโรคตา งๆ ที่เกิดขึ้นในรางกาย และความไมสบายใจ ความคับแคนใจ เพราะไม สมปรารถนาในสงิ่ ทตี่ อ งการ หรอื การประสบกบั อารมณท ไ่ี มพ อใจ ความ พลัดพรากจากส่ิงอันเปนท่ีรัก เปนตน ในพระพุทธศาสนาแสดงความ ทุกขที่มปี ระจาํ สงั ขาร คือความเกดิ ความแก ความเจ็บ และความตาย ซ่ึงจะตองศึกษาและหม่ันพิจารณาใหเห็นแจงดวยปญญาจึงจะสามารถ ดับทุกข หรือลวงทุกขไดตามสมควรแกการปฏิบัติ แมในการเลาเรียน การประกอบกิจการงานตางๆ เปนตน เพ่ือหาเลี้ยงชีพก็เปนทุกขเปน ความลาํ บาก ที่บางครง้ั ลาํ บากและเหนด็ เหน่ือยท้ังกายและใจ โดยตอ ง มีความเพียร และอุตสาหะอยางมาก จึงจะทําใหการศึกษาหรือกิจการ งานที่รับผิดชอบน้ันๆ สําเร็จลุลวงดวยดี และมีประสิทธิภาพ บุคคลผู มีความมุงมน่ั และพากเพียรพยายาม ไมยอ ทอ แมจะมปี ญหาอปุ สรรค เกิดขึ้น ก็หาแนวทางปรับปรุงและพัฒนากิจการงานใหดีข้ึน พรอมทั้ง 12

ÇªÔ ÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ 13 ฝก ฝนพฒั นาตนอยเู สมอ ยอ มประสบความสาํ เรจ็ ดว ยดใี นกจิ ทที่ าํ นน้ั ๆ อันเปนผลใหเกิดความภาคภูมิใจ และมีความสุขความเจริญในชีวิต สมดว ยธรรมภาษติ ทีม่ าในขทุ ทกนิกาย ธรรมบทวา ทนฺโต เสฏฺโ มนุสเฺ สส.ุ ในหมมู นุษย ผฝู กตนไดแ ลว เปน ผปู ระเสริฐ. อธิบายความวา บุคคลผูฝกฝนอบรมตนดวยหลักธรรม คาํ สอน และกระทาํ กจิ นนั้ ๆ ดว ยความพากเพยี รและพฒั นาตนอยเู สมอ การดาํ เนนิ ชวี ติ ยอ มปราศจากโทษภยั จะกอ ใหเ กดิ ความสขุ ความเจรญิ และความมเี กยี รตมิ ชี อ่ื เสยี งทด่ี งี ามแกต น แมใ นการศกึ ษากเ็ ชน เดยี วกนั จะตองต้ังใจและขยันไมเกียจคราน รับฟงคําสอนของ ครู อาจารย โดยเคารพ พรอ มทง้ั รจู กั คดิ วเิ คราะห คน ควา และบนั ทกึ จดจาํ ไว ซงึ่ จะเปน ประโยชนเก้ือกูลแกตนในปจจุบันและอนาคตอยางแนนอน บุคคลเม่ือ มุงมั่นในกิจท่ีทํา เปนผูใฝรูและฝกฝนตนอยูเสมอแลว กิจการงาน หรือหนาที่ของตนท่ีวายากลําบาก ยอมผานพนไปไดดวยดีและมี ประสิทธิภาพ จะเปนผลใหภาคภูมิใจซ่ึงไมเฉพาะแตตัวเราเองเทาน้ัน แมคนอ่นื ก็จะพลอยชน่ื ชมยกยองวา เปน คนดีสูชวี ิตสูงานสามารถผา น พนปญหาอุปสรรคมาไดเพราะมีความเพียรอยางมาก อันควรถือเปน แบบอยา งทีด่ แี กคนทั่วไป สรปุ ความวา บุคคลผมู ีความพากเพียร และหม่ันฝกฝนพัฒนา ตนดว ยวิชาความรูตา งๆ พรอ มดํารงม่นั ในหลกั ธรรมคําสอน ยอ มเปน เหตุใหชีวิตดีงาม แมจะศึกษาและปฏิบัติธรรมก็จะสําเร็จผลตามควร แกก ารปฏบิ ตั ิ เม่ือกลาวในทางโลกก็จะเปน เหตใุ หถ ึงความสาํ เรจ็ ในกิจ ทีท่ าํ น้นั ๆ เชน การศกึ ษา การทาํ กิจการงานเพื่อหาเลีย้ งชีพ เปนตน สามารถนาํ พาชีวิตใหผ านพน ความทุกข ความยากลําบากตางๆ ไปได คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 13

14 ¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ดวยมีความพากเพียรและฝกฝนพัฒนาตน อันเปนผลใหเกิดความสุข ความเจรญิ รุงเรืองในชวี ิต สมดวยธรรมภาษิตที่ลขิ ติ ไว ณ เบอื้ งตน วา วิริเยน ทกุ ขฺ มจเฺ จติ. คนจะลว งทกุ ขได เพราะความเพียร. มีเน้อื ความดังทไี่ ดพ รรณนามาดว ยประการฉะนี้ ********** 14

ÇÔªÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒÙ¸ÃÃÁ 15 (μÑÇÍ‹ҧ) ¾·Ø ¸ÈÒʹÊØÀÒÉμÔ ËÅ¡Ñ Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ ในวิชาเรียงความแกกระทูธรรม ของธรรมศึกษาช้ันตรี (ฉบับ ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๕๗) กาํ หนดขอบขายไว ๕ หมวด คอื ๑. ทานวรรค ๒. ปาปวรรค ๓. ปญุ ญวรรค ๔. สตวิ รรค ๕. สีลวรรค ๑. ทานวรรค คือ หมวดทาน ๑) พาลา หเว นปปฺ สสํ นฺติ ทานํ. คนพาลเทาน้นั ยอมไมส รรเสริญทาน ทม่ี า - ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท ๒) ททํ มิตตฺ านิ คนฺถติ. ผใู หยอ มผกู ไมตรไี วไ ด ที่มา - สังยตุ ตนิกาย สคาถวรรค ๓) ททมาโน ปิ โย โหติ. ผูใ หยอ มเปนที่รัก ท่มี า - องั คตุ ตรนกิ าย ปญ จกนิบาต ๔) มนาปทายี ลภเต มนาปํ . ผูใหสิ่งท่ชี อบใจ ยอ มไดสิง่ ท่ชี อบใจ ท่ีมา - องั คุตตรนกิ าย ปญจกนิบาต คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 15

16 ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ๕) ททโต ปญุ ฺ ํ ปวฑฒฺ ติ. เม่ือให บญุ กเ็ พิ่มขนึ้ . ท่มี า - ทีฆนกิ าย มหาวรรค ๒. ปาปวรรค คือ หมวดบาป ๑) มลา เว ปาปกา ธมมฺ า อสมฺ ึ โลเก ปรมหฺ ิ จ. บาปธรรมเปนมลทนิ แท ทั้งในโลกน้ี ทั้งในโลกอ่ืน. ทมี่ า - องั คตุ ตรนิกาย อฏั ฐกนิบาต ๒) ทกุ ฺโข ปาปสสฺ อจุ จฺ โย. ความสั่งสมบาป นําทุกขม าให. ทมี่ า - ขุททกนกิ าย ธรรมบท ๓) ปาปานํ อกรณํ สขุ .ํ การไมทําบาป นาํ สุขมาให. ทีม่ า - ขทุ ทกนกิ าย ธรรมบท ๔) ปาปํ ปาเปน สกุ ร.ํ ความช่วั อันคนชวั่ ทํางาย. ทม่ี า - วินยั ปฎ ก จุลวรรค ๕) นตถฺ ิ ปาปํ อกพุ พฺ โต. บาปไมมีแกผ ไู มทํา. ทม่ี า - ขทุ ทกนกิ าย ธรรมบท ๓. ปญุ ญวรรค คือ หมวดบญุ ๑) สโุ ข ปญุ ฺ สสฺ อจุ จฺ โย. ความส่งั สมขึน้ ซ่ึงบุญ นาํ สุขมาให. ท่มี า - ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท 16

ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ 17 ๒) ปญุ ฺ ํ โจเรหิ ทหู ร.ํ บญุ อันโจรนาํ ไปไมได ท่ีมา - สงั ยุตตนกิ าย สคาถวรรค ๓) ปญุ ฺ านิ กริยาถ สขุ าวหานิ. ควรทาํ บุญอันนาํ สขุ มาให ที่มา - สงั ยุตตนกิ าย สคาถวรรค ๔) ปญุ ฺ ํ สขุ ํ ชีวิตสงฺขยมหฺ ิ. บญุ นาํ สุขมาใหใ นเวลาสิน้ ชวี ติ . ท่ีมา -ขุททกนิกาย ธรรมบท ๕) ปญุ ฺ านิ ปรโลกสมฺ ึ ปติฏฺา โหนฺติ ปาณินํ. บุญเปนทีพ่ ่ึงของสัตวใ นโลกหนา ทมี่ า - สงั ยุตตนกิ าย สคาถวรรค ๔. สติวรรค คือ หมวดสติ ๑) สติ โลกสมฺ ิ ชาคโร. สตเิ ปนธรรมเครอื่ งต่นื อยูใ นโลก. ท่ีมา - สงั ยตุ ตนกิ าย สคาถวรรค ๒) สติมโต สทา ภททฺ .ํ คนผมู สี ติ มีความเจรญิ ทกุ เมื่อ. ที่มา - สงั ยตุ ตนกิ าย สคาถวรรค ๓) สติมา สขุ เมธติ. คนมีสติ ยอมไดรับความสขุ . ทมี่ า - สังยุตตนิกาย สคาถวรรค คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 17

18 ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี ๔) สติมโต สเุ ว เสยโฺ ย. คนมสี ตเิ ปน ผปู ระเสริฐทุกวัน. ท่มี า - สงั ยุตตนกิ าย สคาถวรรค ๕. สีลวรรค คือ หมวดศีล ๑) สีลํ ยาว ชรา สาธ.ุ ศีลยังประโยชนใหสําเร็จตราบเทาชรา. ทม่ี า - สังยุตตนิกาย สคาถวรรค ๒) สขุ ํ ยาว ชรา สีล.ํ ศีลนําสุขมาใหตราบเทา ชรา. ทมี่ า - ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท ๓) สีลํ กิเรว กลฺยาณํ. ทา นวา ศีลนน่ั เทียวเปน ความด.ี ที่มา - ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท ๔) สีลํ โลเก อนุตตฺ ร.ํ ศลี เปน เยยี่ มในโลก. ทีม่ า-ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เอกนบิ าต ๕) สวํ าเสน สีลํ เวทิตพพฺ .ํ ศลี พงึ รไู ดเพราะอยูรว มกนั . ทีม่ า - ขุททกนกิ าย อทุ าน ********** 18

ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ 19 ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅ¡Ñ ÊÙμøÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé μÃÕ ÇªÔ Ò àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзŒÙ¸ÃÃÁ ¾.È. òõõö-òõõø คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 19

20 ¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี กระท้ธู รรม ธรรมศึกษาชนั้ ตรี สอบในสนามหลวง วนั องั คารที่ ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๖ ********* ปาปานํ อกรณํ สขุ .ํ การไมทําบาป นําสขุ มาให. ข.ุ ธ. ๒๕/๕๙ ——— แตง อธิบายใหสมเหตุผล อา งสุภาษิตอื่นมาประกอบดว ย ๑ ขอ และบอกชอื่ คมั ภรี ท ม่ี าแหง สภุ าษติ นนั้ ดว ย สภุ าษติ ทอ่ี า งมานนั้ ตอ งเรยี ง เช่ือมความใหตดิ ตอ สมเร่อื งกับกระทูตัง้ . ชั้นน้ี กาํ หนดใหเ ขียนลงในใบตอบ ตงั้ แต ๒ หนา (เวนบรรทดั ) ขน้ึ ไป ---------------- ใหเ วลา ๓ ช่วั โมง 20

ÇªÔ ÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ 21 กระท้ธู รรม ธรรมศึกษาชนั้ ตรี สอบในสนามหลวง วนั พธุ ท่ี ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๗ ********* ปาปานิ กมมฺ านิ กโรนฺติ โมหา. คนมกั ทาํ บาปกรรมเพราะความหลง. ม. ม. ๑๓/๔๑๓. ขุ. ชา. ปกณิ ฺณก. ๒๗/๓๘๐ ———— แตงอธิบายใหสมเหตุผล อางสุภาษติ อื่นมาประกอบดวย ๑ ขอ และบอกชอื่ คมั ภรี ท ม่ี าแหง สภุ าษติ นน้ั ดว ย สภุ าษติ ทอ่ี า งมานนั้ ตอ งเรยี ง เชื่อมความใหตดิ ตอ สมเร่อื งกับกระทตู ้งั . ชั้นน้ี กาํ หนดใหเ ขียนลงในใบตอบ ตง้ั แต ๒ หนา (เวน บรรทัด) ขน้ึ ไป ————— ใหเวลา ๓ ช่ัวโมง คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 21

22 ¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี กระท้ธู รรม ธรรมศึกษาชนั้ ตรี สอบในสนามหลวง วนั องั คารท่ี ๑ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ ********* สีลํ รกฺเขยยฺ เมธาวี. ปราชญ พึงรักษาศลี . ขุ. อติ .ิ ๒๕/๒๘๒ ———— แตง อธบิ ายใหส มเหตผุ ล อา งสุภาษติ อนื่ มาประกอบดวย ๑ ขอ และบอกชอื่ คมั ภรี ท มี่ าแหง สภุ าษติ นนั้ ดว ย สภุ าษติ ทอ่ี า งมานน้ั ตอ งเรยี ง เชอ่ื มความใหต ดิ ตอ สมเรอื่ งกบั กระทูต ้ัง. ชัน้ นี้ กําหนดใหเ ขยี นลงในใบตอบ ตง้ั แต ๒ หนา (เวน บรรทัด) ขนึ้ ไป ————— จบวิชากระท้ธู รรม ธรรมศึกษาชนั้ ตรี 22

ÇÔªÒ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤ 23 ÇÔªÒ ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 23

24 ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé μÃÕ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี º·¹íÒ ÇªÔ Ò¸ÃÃÁ¢Í§¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ μÃÕ à»š¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁ¢¹Ñé ¾×é¹°Ò¹ÊíÒËÃºÑ ¤ÄËÑʶ «§èÖ ¤³Ðʧ¦ â´Â¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ¡íÒ˹´à¹×éÍËÒÇªÔ ÒäÇŒ ô ¨íҹǹ ÷ ËÁÇ´¸ÃÃÁ à¾Íè× ÍÒí ¹Ç¤ÇÒÁÊдǡμÍ‹ ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ áÅЧҋ ÂμÍ‹ ¡Òè´¨Òí ¢ÍŒ ¸ÃÃÁ ¢Í§¹Ñ¡àÃÕ¹ ¹¡Ñ È¡Ö ÉÒ ËÃÍ× ¼ÊÙŒ ¹ã¨·ÇÑè ä» àÃÔÁè μÑé§áμ‹ ·Ø¡Ð ËÁÇ´ ò ¤Í× Áբ͌ ¸ÃÃÁ ·Õ·è ‹Ò¹¹Òí ÁÒãËŒÈÖ¡ÉÒ ËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁÅÐ ò »ÃСÒà ઋ¹ ¸ÃÃÁÁÕÍØ»¡ÒÃÐÁÒ¡ ò ¤×Í ÊμÔ áÅÐ ÊÁÑ »ªÑÞÞÐ ¸ÃÃÁ໹š âÅ¡ºÒÅ ò ¤×Í ËÃÔ Ô áÅÐ âÍμμ»Ñ »Ð ËÃ×Í μ¡Ô Ð ËÁÇ´ ó ¡Áç ¢Õ ÍŒ ¸ÃÃÁ··Õè Ò‹ ¹¹Òí ÁÒãËÈŒ ¡Ö ÉÒ ËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁÅÐ ó »ÃСÒà હ‹ ÃμÑ ¹Ð ó âÍÇÒ·¢Í§¾Ãо·Ø ¸à¨ŒÒ ó ·¨Ø ÃμÔ ó 欯 ÃμÔ ó Í¡ØÈÅÁÙÅ ó ¡ÈØ ÅÁÅÙ ó ໹š μŒ¹ ÃÇÁ·é§Ñ ÁËÕ ÅÑ¡ ¤ËÔ Ô»¯ÔºμÑ Ô ¤Í× ËÅÑ¡¸ÃÃÁÊÒí ËÃºÑ ¤ÄËÑʶ»ÃоÄμÔ»¯ºÔ μÑ Ô à¾Íè× ¡Òà ´Òí çªÕÇÔμ·Õè´§Õ ÒÁáÅйÒí ä»Ê¤‹Ù ÇÒÁ梯 ¤ÇÒÁà¨ÃÞÔ Ãا‹ àÃÍ× § ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ¾Ãо·Ø ¸ÈÒʹÒà¾Íè× ãËàŒ ¡´Ô ¤ÇÒÁÃáÙŒ ÅÐà¢ÒŒ ã¨ã¹ËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁ¤Òí Ê͹ ¶Í× à»¹š ˹Ҍ ·ÕèÊíÒ¤ÑޢͧªÒǾط¸ ¹Ñ¹è ¤×Í ¹Í¡¨Ò¡·íÒºÞØ ´ÇŒ ÂÇÔ¸ÕãËŒ·Ò¹ Ã¡Ñ ÉÒÈÅÕ ¿˜§à·È¹ «è֧໚¹ÊèÔ§·èÕ¤ŒØ¹à¤ÂáÅл¯ÔºÑμԡѹÍ‹Ùâ´Â·èÑÇä»áÅŒÇ ¶ŒÒʹã¨ÈÖ¡ÉÒáÅÐ ¾¨Ô ÒóÒ㹢͌ ¸ÃÃÁ·äèÕ ´¿Œ §˜ ä´ÃŒ áÙŒ ÅÇŒ ¹¹Ñé ¡¨ç зÒí ãËäŒ ´¾Œ ºáʧÊÇÒ‹ § ¤Í× »Þ˜ ÞÒ·àèÕ ¡´Ô ¢¹Öé ¡ºÑ μÇÑ àÃÒàͧ â´Â੾ÒлÃоÄμãÔ ¹ËÅ¡Ñ ¸ÃÃÁ¾¹é× °Ò¹à¾Íè× ¡ÒôÒí çªÇÕ μÔ ·´Õè §Õ ÒÁ Íѹ¨ÐãËŒà¡Ô´¤ÇÒÁÊØ¢¤ÇÒÁà¨ÃÔÞ áÅзÕèÊíÒ¤ÑÞ»ÃСÒÃ˹èÖ§ ¤×ͨÐà¡Ô´¤ÇÒÁÃÑ¡ áÅÐÈÃÑ·¸ÒàÅ×èÍÁãÊã¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒÁÒ¡¢Öé¹ ËÇ§Ñ ÇÒ‹ ¤ÙÁ‹ ×ÍÇªÔ Ò¸ÃÃÁÇÀÔ Ò¤¹Õé ¨Ð໚¹»ÃÐ⪹ã¹¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¸ÃÃÁ È¡Ö ÉÒª¹éÑ μÃ¢Õ Í§¹¡Ñ àÃÂÕ ¹ ¹¡Ñ È¡Ö ÉÒ áÅмÊÙŒ ¹ã¨·§Ñé ËÅÒÂä´μŒ ÒÁÊÁ¤Çà ¢ÍãËμŒ §Ñé ã¨ È¡Ö ÉÒáÅÐäμÃμ‹ Ãͧ㹢͌ ¸ÃÃÁ¹¹éÑ æ â´Âà¤Òþ ¡¨ç зÒí ãËàŒ ¡´Ô áʧÊÇÒ‹ § ¤Í× »Þ˜ ÞÒ ¹Òí ¾ÒãËŒ¾º¤ÇÒÁʧºÊآËÁàÂç¹áÅФÇÒÁà¨ÃÔÞç؋ àÃÍ× §ã¹ªÕÇÔμ 24

ÇªÔ Ò¸ÃÃÁÇÀÔ Ò¤ 25 ¢Íº¢‹ÒÂÇÔªÒ¸ÃÃÁ ËÅ¡Ñ Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹μÃÕ ทกุ ะ หมวด ๒ ๑. ธรรมมีอุปการะมาก ๒ ๒. ธรรมเปน โลกบาล ๒ ๓. ธรรมอันทําใหงาม ๒ ๔. บุคคลหาไดย าก ๒ ติกะ หมวด ๓ ๑. รัตนะ ๓ ๒. โอวาทของพระพทุ ธเจา ๓ ๓. ทุจรติ ๓ ๔. สุจรติ ๓ ๕. อกุศลมลู ๓ ๖. กุศลมลู ๓ ๗. บุญกิริยาวัตถุ ๓ จตกุ กะ หมวด ๔ ๑. วฑุ ฒิ ๔ ๒. จักร ๔ ๓. อคติ ๔ ๔. ปธาน ๔ ๕. อธิษฐานธรรม ๔ ๖. อทิ ธบิ าท ๔ ๗. พรหมวิหาร ๔ ๘. อรยิ สัจ ๔ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 25

26 ¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ μÃÕ ปัญจกะ หมวด ๕ ๑. อนันตรยิ กรรม ๕ ๒. เวสารัชชกรณธรรม ๕ ๓. ธมั มัสสวนานิสงส ๕ ๔. พละ ๕ ๕. ขันธ ๕ ฉักกะ หมวด ๖ ๑. คารวะ ๖ ๒. สาราณยิ ธรรม ๖ สตั ตกะ หมวด ๗ ๑. อรยิ ทรพั ย ๗ ๒. สปั ปรุ ิสธรรม ๗ อฏั ฐกะ หมวด ๘ ๑. โลกธรรม ๘ ๒. มรรคมอี งค ๘ หลกั คิหิปฏิบตั ิ ๑. กรรมกเิ ลส ๔ ๒. ทิฏฐธัมมกิ ัตถประโยชน ๔ ๓. มติ รปฏิรปู ๔ ๔. มติ รแท ๔ ๕. สงั คหวัตถุ ๔ ๖. ฆราวาสธรรม ๔ ๗. มจิ ฉาวณชิ ชา ๕ ๘. สมบัติของอบุ าสก ๕ ๙. ทศิ ๖ ๑๐. อบายมุข ๖ *********** คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั ตรี 26

ÇªÔ Ò¸ÃÃÁÇÀÔ Ò¤ 27 ·Ø¡Ð ËÁÇ´ ò ธรรมมีอปุ การะมาก ๒ ๑. สติ ความระลึกได้ ๒. สมั ปชญั ญะ ความร้ตู วั ธรรมมีอปุ การะมาก หมายถงึ ธรรมทเ่ี กอ้ื กลู สนบั สนนุ การทาํ พูด และคิด รวมถึงการทํากิจทุกอยางใหสําเร็จและเปนไปดวยดี และ ชวยปอ งกนั ไมใ หเกดิ ความผดิ พลาดเสยี หาย เปน คณุ ธรรมท่ที าํ ใหเกดิ ความรอบคอบ ไมป ระมาท มี ๒ อยา ง คอื ๑. สติ ความระลึกได้ หมายถงึ ความระลกึ นกึ ขนึ้ ได กอนที่ จะทํา จะพูดหรือจะคิด สิ่งใด เปนอาการที่จิตไมหลงลืม ไมเผลอไผล และรตู วั อยูเ สมอ เปน ธรรมทท่ี ําใหเ กดิ ความรอบคอบ และกาํ จัดความ ประมาทเลนิ เลอ ๒. สมั ปชญั ญะ ความร้ตู วั หมายถึง รูตัวในขณะกําลังทํา พูด คิด คือรูตัวต่ืนตัวอยูเสมอ ไมฟนเฟอน และรูวาที่ส่ิงกําลังทํา พดู คิดน้นั ดีหรือช่ัว เปนตน ธรรมทั้ง ๒ ประการน้ี จัดเปน พหปุ การธรรม คือ ธรรมมี อุปการะมาก เพราะผูมีสติสัมปชัญญะยอมทําใหเปนผูไมประมาท ตื่น ตัวอยูเสมอ อีกท้ังยังสามารถควบคุมการทํา พูด คิด ใหอยูใ นกรอบของ ความดี และชว ยใหม กี ารยบั ยงั้ ชงั่ ใจ พจิ ารณาไตรต รองไดอ ยา งรอบคอบ กอนที่จะทํา พูด และคิด จึงนับเปนคุณธรรมท่ีเก้ือกูลตอการกระทํา ทุกอยางในการดําเนินชีวติ ทง้ั ในดานการศึกษาเลาเรยี น การประกอบ กิจการงาน และการปฏิบตั ิราชการ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นตรี 27