คู่มือธรรมศึกษาชั้นเอกปี2561

¤‹ÁÙ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé àÍ¡ (1) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก ¤Á‹Ù ×Í ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ ÃÇÁ ô ÇªÔ Ò μÒÁËÅÑ¡ÊÙμÃʹÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ ¨Ñ´¾ÔÁ¾áÅÐà¼Âá¾Ãâ‹ ´Â Êíҹѡ§Ò¹áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ áÅÐ ÊíÒ¹¡Ñ §Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒá˧‹ ªÒμÔ ¾·Ø ¸È¡Ñ ÃÒª òõöñ 0(1)1

(2) ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ªè×Í˹ѧÊ×Í : ¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ §º»ÃÐÁÒ³ : â¤Ã§¡ÒüÅÔμÊÍè× »ÃСͺ¡ÒÃàÃÂÕ ¹¡ÒÃÊ͹ »ÃШíÒ»§‚ º»ÃÐÁÒ³ òõöñ ¨´Ñ ¾ÔÁ¾ : »‚ ¾.È. òõöñ à¨ÒŒ ¢Í§ : ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹áÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ·è»Õ Ã¡Ö ÉÒ : ñ. ¾ÃоÃËÁÁØ¹Õ áÁ¡‹ ͧ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ò. ¾Ñ¹μÒí ÃǨⷠ¾§È¾Ã ¾ÃÒËÁ³àʹˋ  ¼ÍŒÙ íҹǡÒÃÊíÒ¹¡Ñ §Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ó. ¹Ò³ç¤ ·Ã§ÍÒÃÁ³ Ãͧ¼ÍÙŒ Òí ¹Ç¡ÒÃÊÒí ¹Ñ¡§Ò¹¾Ãо·Ø ¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ô. ¹ÒÂÊ·Ô ¸Ò ÁÅ٠˧ɏ ¼ŒÙÍÒí ¹Ç¡Òáͧ¾·Ø ¸ÈÒÊ¹È¡Ö ÉÒ μÃÇ¨μŒ¹©ººÑ : ñ. ¾ÃÐà·¾à¨μÔÂÒ¨ÒÏ àŢҹءÒÃáÁ‹¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ò. ¹ÒÂÊÁºμÑ Ô ¾ÔÁ¾Ê ͹ ¼ŒÙÍíҹǡÒáÅÁ‹Ø ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ¾ÃлÃÔÂÑμ¸Ô ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ-ºÒÅÕ ¾ÊÔ ¨Ù ¹Í¡Ñ Éà : ñ. ¹Ò§ÇþÃó Á³±Ò ¹¡Ñ ÇªÔ Ò¡ÒÃÈÒʹһ¯ºÔ μÑ ¡Ô Òà ò. ¹Ò»ÃСͺ àÂÒÇ´ íÒ ¹¡Ñ ÇÔªÒ¡ÒÃÈÒʹҪÒí ¹ÒÞ¡Òà ó. ¹Ò³Ѫ ºÞØ ÁÒ ¹Ñ¡ÇÔªÒ¡ÒÃÊÒí ¹Ñ¡§Ò¹áÁ¡‹ ͧ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ¨´Ñ ÃÙ»àÅ‹Á/Í͡Ẻ»¡ : ¹Ò§ÊÒÇÁ§¤ÅÃÑμ¹ ÃμÑ ¹¾¾Ô ¡Ñ μÏ ¼ŒÙ»ÃÐÊÒ¹§Ò¹Êíҹѡ§Ò¹áÁ‹¡Í§ºÒÅÊÕ ¹ÒÁËÅǧ 0(22)

¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (3) ¤Òí ¹Òí ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¾ÃлÃÔÂÑμÔ¸ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ ½†Ò¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ ¤×Í ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡ ÇªÔ Ò¡ÒþÃо·Ø ¸ÈÒʹҷ¤Õè ³Ðʧ¦â ´Â¡Í§¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ä´¡Œ Òí ˹´ËÅ¡Ñ Êμ٠â¹éÖ ÊÒí ËÃºÑ ¼ÙŒàÃÕ¹·èÕ໚¹¦ÃÒÇÒÊâ´Â੾ÒÐ à¾×èÍແ´âÍ¡ÒÊãËŒÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ·èÕÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñº¡Òà ´íÒà¹Ô¹ªÇÕ μÔ »ÃШíÒÇѹ â´Â¨Ñ´ãËŒÁÕ¡ÒÃÇ´Ñ ¼Å»ÃÐàÁԹͧ¤¤ÇÒÁûŒÙ ÃШíÒ»´‚ ŒÇ¢͌ Êͺ¡ÅÒ§ ·Õàè ÃÂÕ ¡ÇÒ‹ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ હ‹ à´ÂÕ Ç¡ºÑ ¡ÒÃÊͺ¹Ñ¡¸ÃÃÁ¢Í§¾ÃÐÀ¡Ô ÉÊØ ÒÁà³Ã «§èÖ ¹Í¡¨Ò¡¨ÐÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞã¹°Ò¹·èÕ໚¹¡ÒèѴ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ·èÕÁ‹Ø§ãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹ ¤×Í ¤ÄËÑʶä´ŒÁÕ ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁࢌÒã¨ã¹ËÅÑ¡¾Ãоط¸ÈÒʹÒÍ‹ҧ໚¹Ãкº à¾è×ͨÐä´ŒàÅ×Í¡ÊÃùíÒä»»ÃѺ 㪌»ÃÐÂØ¡μ»ÃоÄμÔ»¯ÔºÑμÔãËŒà¡Ô´»ÃÐ⪹ä´Œ¨Ãԧ㹡ÒôíÒçªÕÇÔμ»ÃШíÒÇѹáÅŒÇ Âѧ¹Ñº ໚¹¡ÒèѴ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ·ÕèÁÕʋǹʋ§àÊÃÔÁ¡ÒûÅÙ¡½˜§¤Ø³¸ÃÃÁáÅШÃÔ¸ÃÃÁá¡‹»ÃЪҪ¹·èÕ ÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñºá¹Ç·Ò§¹âºÒ¾é×¹°Ò¹áË‹§ÃѰ㹡ÒÃʹѺʹعãËŒ¹íÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ·Ò§ÈÒÊ¹Ò ÁÒãªàŒ ¾Íè× àÊÃÁÔ ÊÌҧ¤³Ø ¸ÃÃÁáÅо²Ñ ¹Ò¤Ø³ÀÒ¾ªÕÇÔμ ã¹»‚ ¾.È. òõöñ ʹÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ â´Â¤ÇÒÁàË¹ç ªÍº¢Í§ÁËÒà¶ÃÊÁÒ¤Á ä´áŒ º‹§ËÅÑ¡ÊÙμøÃÃÁÈ¡Ö ÉÒÍ͡໹š ó ª‹Ç§ªÑ¹é ¤Í× ÃдºÑ »ÃжÁÈÖ¡ÉÒ Á¸Ñ ÂÁÈÖ¡ÉÒ áÅÐÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒÃÇÁ¶Ö§»ÃЪҪ¹·èÑÇä» â´Âã¹áμ‹ÅЪ‹Ç§ªÑé¹ä´Œáº‹§¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¸ÃÃÁ ÈÖ¡ÉÒÍ͡໚¹ ó ªéѹ àËÁ×͹à´ÔÁ ¤Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒ ªÑ¹é μÃÕ â· áÅÐàÍ¡ ·Ñ駹Õé â´ÂÁÕ ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤à¾è×Í»ÃѺ»Ãاà¹é×ÍËÒÊÒÃТͧËÅÑ¡ÊÙμÃãËŒàËÁÒÐÊÁ¡ÑºÇÑ¢ͧ¼ŒÙàÃÕ¹ã¹áμ‹ÅÐ ª‹Ç§ªÑé¹ «Öè§àÁ×èͼŒÙàÃÕ¹䴌ÈÖ¡ÉÒ´ÕáŌǡç¨ÐÊÒÁÒö¹íÒä»»ÃÐÂØ¡μãªŒã¹¡ÒôíÒçªÕÇÔμ䴌໚¹ ÍÂÒ‹ §´Õ áÅÐ ¨Ð¡‹ÍãËàŒ ¡´Ô »ÃÐ⪹ʏ ¢Ø ÍÑ¹à¡´Ô ¨Ò¡¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒ䴌͋ҧᷨŒ Ã§Ô ÊÒí ¹¡Ñ §Ò¹áÁ¡‹ ͧ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ã¹°Ò¹Ð໹š ˹Nj §ҹ¢Í§¤³Ðʧ¦· ÃèÕ ºÑ ¼´Ô ªÍº à¡ÂÕè Ç¡ºÑ ¡ÒúÃËÔ ÒáÒÃÈ¡Ö ÉÒ¾ÃлÃÂÔ μÑ ¸Ô ÃÃÁ á¼¹¡¸ÃÃÁ â´Â੾ÒÐã¹ÊÇ‹ ¹¢Í§ËÅ¡Ñ ÊμÙ Ã ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹ áÅÐâ´Â¡ÒÃÍØ»¶ÑÁÀ¢Í§Êíҹѡ§Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ¨Ö§ä´Œ ¨Ñ´¾ÔÁ¾Ë¹Ñ§Ê×Í “¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹Ñé àÍ¡” ÊÒí ËÃºÑ à»¹š ¤Ù‹Á×Íà¾Íè× ãªàŒ »š¹á¹Ç·Ò§ã¹¡ÒèѴ ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹¹Ñ¡àÃÂÕ ¹ ¹ÔÊμÔ ¹Ñ¡ÈÖ¡ÉÒ áÅлÃЪҪ¹·ÇèÑ ä» Ê¹ÒÁËÅǧἹ¡¸ÃÃÁ Á¡ÃÒ¤Á òõöñ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 0(3)3

(4) ¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (4)

¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé àÍ¡ (5) ขอบขายการเรยี นการสอน และการออกขอสอบธรรมศึกษา ธรรมศกึ ษาช้นั เอก สนามหลวงแผนกธรรม คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (5)

(6) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (6)

¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªéѹàÍ¡ (7) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (7)

(8) ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (8)

¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (9) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (9)

(10) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (10)

¤Ù‹ÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (11) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (11)

(12) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (12)

¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (13) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (13)

(14) ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (14)

¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ (15) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (15)

(16) ¤ÁÙ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (16)

¤Á‹Ù ×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (17) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (17)

(18) ¤ÙÁ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (18)

¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªéѹàÍ¡ (19) ÊÒúÞÑ (ñ) à¹×éÍËÒ (˹Ҍ ) ñ ï ÇªÔ ÒàÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ ª¹éÑ àÍ¡ ©ººÑ »ÃºÑ »Ãا ¾.È. òõõù ò • ÇªÔ ÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ ò • ¢ŒÍ¤ÇÃÃàÙŒ º×éÍ§μ¹Œ ò • ¤ÇÒÁÂÒ¡§Ò‹ Â㹡ÒÃà¢Õ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзŒÙ¸ÃÃÁ ó • ËÅ¡Ñ à¡³±ã¹¡ÒÃà¢ÂÕ ¹àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ ô • û٠Ẻ¡ÒÃà¢Õ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒÙ¸ÃÃÁ ö • ¢éѹμ͹¡ÒÃà¢ÂÕ ¹μÒÁû٠Ẻ ÷ • à·¤¹¤Ô ¡Òý¡ƒ à¢ÂÕ ¹àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзٸŒ ÃÃÁ ñó • μÇÑ Í‹ҧ¾·Ø ¸ÈÒʹÊÀØ ÒÉÔμ ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹Ñé àÍ¡ òñ • ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷-òõõø òò - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ òó - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø òõ • ÇÔªÒ¸ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ (©ºÑº»ÃѺ»Ãا ¾.È. òõõù) òö • ÇªÔ Ò¸ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹àÍ¡ òö • ¤ÇÒÁÃàŒÙ º×Íé §μ¹Œ òø • ¸ÃÃÁÇ¨Ô Òó ʋǹ»ÃÁμÑ ¶»¯Ô»·Ò òø - ¹¾Ô ¾Ô·Ò ¤ÇÒÁ˹‹Ò óò - »¯Ô»·ÒáË‹§¹¾Ô ¾·Ô Ò ôó - ÇÔÃҤР¤ÇÒÁʹéÔ ¡íÒ˹´Ñ ôö - ÇÔÁØμμÔ ¤ÇÒÁËÅØ´¾Œ¹ õð - ÇÔÊ·Ø ¸Ô ¤ÇÒÁËÁ´¨´ õ÷ - ÊѹμÔ ¤ÇÒÁʧº õù - ¹Ô¾¾Ò¹ ¤ÇÒÁ´ºÑ ·¡Ø ¢ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (19)

(20) ¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹Ñé àÍ¡ ÊÒúÑÞ (ò) • ¸ÃÃÁÇ¨Ô Òó ÊÇ‹ ¹Ê§Ñ ÊÒÃÇѯ â´Âº¤Ø ÅÒ¸ÉÔ °Ò¹ öö ¤μÔ öö ¡ÃÃÁ ñò ÷ö ËÑÇã¨ÊÁ¶¡ÑÁÁѯ°Ò¹ øð ÊÁ¶¡ÁÑ Á¯Ñ °Ò¹ øö ¾Ø·¸¤Ø³¡¶Ò ñðñ Ç»Ô Ê˜ ʹҡÁÑ Á¯Ñ °Ò¹ ñðö ññó • ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷-òõõø ññô - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ ññù - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø ñòõ ñòö • ÇªÔ Ò¾·Ø ¸Ò¹Ø¾·Ø ¸»ÃÐÇμÑ Ô (©ºÑº»Ãا»Ãا ¾.È. òõõù) ñòö • ÇªÔ Ò¾·Ø ¸Ò¹Ø¾·Ø ¸»ÃÐÇÑμÔ ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ ñòö ñò÷ »ÃÔà©··èÕ ñ ªÒμÔ¡¶Ò ñòø - ¨μØ ÅÔ §Ê‹¾Ù ÃФÃÃÀ ñòø - »ÃÐÇμÑ ªÔ Á¾·Ù Ç»Õ áÅлÃЪҪ¹ ñòù - ¤ÇÒÁàªÍè× ¢Í§¤¹ã¹Â¤Ø ¹é¹Ñ ñóð - ¡ÒÃÊÃÒŒ §àÁÍ× §¡ºÔžÊÑ ´áØ ÅÐμéѧÈÒ¡Âǧȏ ñóð - ÅíҴѺ¾ÃÐǧȏ ñóð - ¾ÃÐÁÒôҷç¾ÃÐÊºØ Ô¹¹ÔÁμÔ ñóò - ¾ÃÐ⾸ÔÊÑμÇ» ÃÐÊμÙ Ô ñóõ - ÁËÒ»ØÃÊÔ ÅѡɳРóò ñóö - ͹¾Ø ÂÑÞª¹Ð øð - ÍÒÊÀÇÔ Ò¨Ò - Ê˪ÒμÔ Ê§èÔ ·ÍèÕ ºØ μÑ Ôã¹Çѹà´ÂÕ Ç¡Ñº¾ÃÐ⾸ÔÊÑμǏ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (20)

¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ (21) ÊÒúÞÑ (ó) ñó÷ ñó÷ - ¢¹ÒÁ¾ÃйÒÁ ñóø - ¾ÃÒËÁ³ ø ¤¹ ·Òí ¹Ò¾ÃÐÅѡɳРñóø - ¾ÃйҧÊÔÃÔÁËÒÁÒÂÒ·ÇÔ §¤μ ñóù - ¾ÃÐÃÒª¾Ô¸ÇÕ »Ñ »Á§¤Å ñôð - ·Ã§ÍÀàÔ É¡ÊÁÃÊ ñôñ - á¼¹ÀÁÙ ÅÔ íҴѺ¾ÃÐÃҪǧȏ ñôñ »ÃÔà©··èÕ ò ºÃþªÒ ñôñ - »ÃоÒÊÍ·Ø ÂÒ¹ ñôñ - ÃÒËÅØ »ÃÐÊμÙ Ô ñôò - ¡ÕÊÒâ¤μÁÕªÁâ©Á ñôó - ÁÙÅàËμãØ ËàŒ Ê´¨ç ÍÍ¡ºÃþªÒ ñôó - àÊ´ç¨ËÍŒ §¾Ãйҧ¾ÁÔ ¾Ò ñôô - àÊ´¨ç ÍÍ¡ÁËÒÀàÔ ¹É¡ÃÁ³ ñôõ - ·Ã§·´Åͧ»¯ºÔ ÑμμÔ ÒÁÅ·Ñ ¸ÔμÒ‹ §æ ñôö - Í»Ø ÁÒ ó ¢ŒÍ ñô÷ - ·Ã§ºÒí à¾çÞ·¡Ø áÔÃÂÔ Ò ó ÇÒÃÐ ñôø - »Þ˜ ¨Ç¤Ñ ¤ÕÂ͏ Í¡ºÇªμÒÁ ñôù - ¹Ò§ÊªØ Ò´Ò¶ÇÒ¢ŒÒÇÁ¸Ø»ÒÂÒÊ ñõð - ¾ÃÐÊºØ Ô¹¹ÁÔ Ôμ ñõð - ·Ã§ÅͶҴ ñõð - àÊ´ç¨ÊμÙ‹ ¹Œ ¾ÃÐÈÃÁÕ ËÒ⾸Ôì ñõñ - ·Ã§¼¨ÞÇÊÇÑμμÕÁÒà ñõò - ºíÒà¾Þç à¾ÕÂ÷ҧã¨áÅÐä´μŒ ÃÑÊÃÙŒ - »°ÁÂÒÁ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (21)

(22) ¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé àÍ¡ ÊÒúÞÑ (ô) - ÁªÑ ¬ÁÔ ÂÒÁ ñõó - »¨˜ ©ÁÔ ÂÒÁ ñõó »ÃÔà©··Õè ó ÊÑμμÁËÒʶҹ ñõô - àÊÇÂÇÔÁØμμÔ梯 ñõô - ÊËÑÁº´¾Õ ÃËÁÍÒÃÒ¸¹Ò ñõö »ÃÔà©··èÕ ô »ÃСÒȾÃÐÈÒÊ¹Ò ñõø - àÊ´ç¨â»Ã´»˜Þ¨ÇѤ¤Õ ñõø - ·Ã§áÊ´§»°Áà·È¹Ò ñõù - ⡳±ÞÑ ÞÐä´´Œ ǧμÒàË繸ÃÃÁ ñöð - àÍËÀÔ Ô¡¢ØÍØ»ÊÁÑ »·Ò ñöð - ·Ã§áÊ´§Í¹μÑ μÅÑ¡¢³ÊμÙ Ã ñöñ - â»Ã´ÂÊ¡ØźØμà ñöò - »°ÁÍغÒÊ¡ÍغÒÊÔ¡Òã¹¾Ãо·Ø ¸ÈÒÊ¹Ò ñöó - ÊËÒ¾ÃÐÂÊÐ õô ¤¹ ÍÍ¡ºÇª ñöô - ʧ‹ ¾ÃÐÊÒÇ¡ öð ͧ¤ä »»ÃСÒȾÃÐÈÒÊ¹Ò ñöô - »ÃзҹÍØ»ÊÁº·á¡‹ÀÑ··Ç¤Ñ ¤ÂÕ  ñöõ - â»Ã´ª¯ÅÔ ó ¾¹Õè ŒÍ§áÅкÃÔÇÒà ñöö - ·Ã§áÊ´§ÍÒ·Ôμμ»ÃÔÂÒÂÊÙμà ñö÷ - â»Ã´¾ÃÐà¨ÒŒ ¾ÁÔ ¾ÊÔ Òà ñöø - ¤ÇÒÁ»ÃÒö¹Ò¢Í§¾ÃÐ਌ҾÔÁ¾ÔÊÒà ñöù - ·Ã§ÃѺÊǹàÇÌØÇ¹Ñ à»¹š ÍÒÃÒÁʧ¦ ñ÷ð »ÃàÔ ©··Õè õ ·Ã§ºÒí à¾Þç ¾Ø·¸¡Ô¨ ñ÷ñ - ¾ÃÐÍѤÃÊÒÇ¡·§Ñé Êͧ ñ÷ñ - ¾ÃÐÊÒÃÕºØμÃà¶ÃÐ ñ÷ò คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (22)

¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªé¹Ñ àÍ¡ (23) ÊÒúÑÞ (õ) ñ÷ö ñ÷ö - ¾ÃÐà¶ÃзÙÅÅÒ¹Ô¾¾Ò¹ ñ÷ù - ¾ÃÐÁËÒâÁ¤¤ÑÅÅҹРñøð - ¾ÃÐà¶ÃзÙÅÅÒ¹¾Ô ¾Ò¹ ñøð »ÃÔà©··èÕ ö ÈÔɏ¾ÃÒËÁ³¾ ÒÇÃÕ ñö ¤¹ ñøð - ·Ã§á¡»Œ ˜ÞËÒÁÒ³¾ ñøñ - »Þ˜ ËÒͪμÔ ÁÒ³¾ ñøò - »˜ÞËÒμÊÔ ÊàÁμàμÂÂÁÒ³¾ ñøò - »Þ˜ Ëһس³¡ÁÒ³¾ ñøô - »Þ˜ ËÒàÁμμ¤ÙÁÒ³¾ ñøô - »Þ˜ ËÒâ¸μ¡ÁÒ³¾ ñøõ - »Þ˜ ËÒÍØ»ÊÇÕ ÁÒ³¾ ñøö - »˜ÞËÒ¹¹Ñ ·ÁÒ³¾ ñø÷ - »˜ÞËÒàËÁ¡ÁÒ³¾ ñø÷ - »Þ˜ ËÒâμà·ÂÂÁÒ³¾ ñø÷ - »Þ˜ ËÒ¡Ñ»»ÁÒ³¾ ñøø - »˜ÞËÒªμØ¡³Ñ ³ÁÕ Ò³¾ ñøø - »Þ˜ ËÒÀ·Ñ ÃÒÇظÁÒ³¾ ñøù - »˜ÞËÒÍØ·ÂÁÒ³¾ ñùð - »˜ÞËÒâ»ÊÒÅÁÒ³¾ ñùð - »Þ˜ ËÒâÁ¦ÃÒªÁÒ³¾ ñùñ - »˜ÞËÒ»§¤ÂÔ ÁÒ³¾ ñùò - ÁÒ³¾ ñö ¤¹ ·ÅÙ ¢ÍÍØ»ÊÁº· ñùò »ÃÔà©··Õè ÷ »Ãзҹ¡ÒúǪ´ŒÇÂÇ¸Ô ÕÞÑμμÔ¨μØμ¶¡ÃÃÁÇÒ¨Ò - »ÃÐÇμÑ Ô¾ÃÐÃÒ¸à¶ÃÐ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (23)

(24) ¤Á‹Ù Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ ÊÒúÑÞ (ö) - ¡ÒúǪ´ÇŒ ÂÇ¸Ô ÕÞμÑ μÔ¨μØμ¶¡ÃÃÁÇÒ¨Ò¤Ãѧé áá ñùò - â»Ã´¾Ãлس³Á¹Ñ μÒ¹ÕºØμÃà¶ÃÐ ñùó »ÃàÔ ©··Õè ø àÊ´ç¨àÁÍ× §¡ºÅÔ ¾Ñʴ؏ ñùõ - áÊ´§¸ÃÃÁâ»Ã´¾Ãоط¸ºÔ´Ò ñùõ - ¾ÃÐ਌ÒÊط⸷¹ÐºÃÃÅÍØ ¹Ò¤ÒÁ¼Ô Å ñùö - àʴ稻ÃÒÊÒ·¾ÃйҧÂâʸÃÒ ñù÷ - ¹¹Ñ ·¡ÁØ ÒÃÍÍ¡ºÇª ñù÷ - ÃÒËÅØ ¡ØÁÒúÃþªÒ໚¹ÊÒÁà³Ã ñùø - ¾ÃÐ਌ÒÊ·Ø â¸·¹Ð·ÅÙ ¢Í¾Ã¡ÒúǪ¡ØźμØ Ã ñùù - ¾Ãоط¸ºÔ´Ò·Ã§»ÃЪÇÃáÅкÃÃÅÍØ ÃËÑμ¼Å ñùù - ¶ÇÒ¾ÃÐà¾Å§Ô ¾ÃкÃÁȾ¾ÃÐ਌ÒÊط⸷¹Ð òðð - ͹Ҷ»³ ±¡Ô ÐÊÌҧÇÑ´¶ÇÒ òðñ »ÃÔà©··Õè ù à¨ÒŒ ÈÒ¡ÂÐÍÍ¡ºÇª òðò - ÁÅÙ àËμØ·¾èÕ ÃÐ͹ØÃØ·¸ÐÍÍ¡ºÇª òðò - ¾ÃÐà·Ç·μÑ ·íÒ͹ѹμÃÔ¡ÃÃÁ òðö - ·ÅÙ ¢ÍÇμÑ ¶Ø õ »ÃСÒà òð÷ - »ÃÒÃÀ·íÒ椄 ¦àÀ· òð÷ - Ἃ¹´Ô¹ÊºÙ ¾ÃÐà·Ç·μÑ òðø - ·Ã§áÊ´§¾ÃÐÁËÒ»ÃØ ÔÊÇμÔ ¡ ø ¢ÍŒ òðù - ¾ÃÐ͹ØÃØ·¸ÐÊÃÃàÊÃÞÔ Êμ»Ô ˜¯°Ò¹ ô òññ - ¾ÃÐÍÒ¹¹··ÅÙ ¢Í¾Ã ø »ÃСÒà òññ »ÃàÔ ©··Õè ñð â»Ã´¾Ãо·Ø ¸ÁÒÃ´Ò òñó - ·Ã§áÊ´§ÂÁ¡»Ò¯ËÔ ÒÃԏ òñó คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (24)

¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ àÍ¡ (25) ÊÒúÑÞ (÷) òñô òñô - ºÞÑ ÞÑμÔËŒÒÁÊÒÇ¡áÊ´§»Ò¯ËÔ ÒÃԏ òñõ - à´ÕÂöÕÂᏠ¢‹§»Ò¯ËÔ ÒÃԏ òñõ - ·Ã§áÊ´§ÂÁ¡»Ò¯ËÔ ÒÃÂÔ º ¹μŒ¹ÁÐÁ‹Ç§ òñö - àÊ´¨ç ¨íÒ¾ÃÃÉÒã¹´ÒÇ´Ö§Ê⏠»Ã´¾Ãо·Ø ¸ÁÒÃ´Ò òñö - áÊ´§¾ÃÐÍÀÔ¸ÃÃÁ»®¡ òñ÷ - àÊ´¨ç ŧ¨Ò¡´ÒÇ´§Ö ʏ òòñ - ÃѺ¼ÒŒ ¤¢‹Ù ͧ¾Ãйҧâ¤μÁÕ òòñ »ÃÔà©··èÕ ññ â»Ã´¾ÃÐÊÒÇ¡ òòò - â»Ã´¾ÃÐâʳâ¡ÔÇÊÔ Ð òòó - â»Ã´¾ÃÐÃ¯Ñ °»ÒÅÐ òòô - ¾ÃÐÃ¯Ñ °»ÒÅÐáÊ´§¸ÃÃÁÁ·Ø à·È ô »ÃСÒà òòô »ÃàÔ ©··èÕ ñò àʴ稴Ѻ¢Ñ¹¸»ÃÔ¹Ô¾¾Ò¹ òòô - ·Ã§»ÃÒÃÀ¸ÃÃÁ òòõ - ·Ã§·íÒ¹ÔÁμÔ âÍÀÒÊ òòõ - »Å§ÍÒÂØÊѧ¢Òà òòö - º³Ô ±ºÒμ¤Ã§éÑ ÊØ´·ÒŒ  òòö - ·Ã§ÃºÑ ¼ŒÒÊÔ§¤ÇÔ Ãó òò÷ - ¼Åá˧‹ º³Ô ±ºÒμ·Ò¹ òò÷ - ·Ã§»ÃÒÃÀÊ¡Ñ ¡ÒÃºÙªÒ òòø - ÊѧàǪ¹ÂÕ Ê¶Ò¹ ô μÒí ºÅ òòù - â»Ã´ÊÀØ Ñ··»Ã¾Ô Òª¡ òòù - â»Ã´ãËÅŒ §¾ÃËÁ·Ñ³±¾ ÃЩѹ¹Ð òóð - ·Ã§»Ãзҹ»˜¨©ÔÁâÍÇÒ· - ¾ÃкÃÁȾäÁ‹à¤Å×è͹·Õè คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (25)

(26) ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹àÍ¡ ÊÒúÑÞ (ø) - ¾ÃйҧÁÑÅÅÔ¡Ò¶ÇÒÂÊÑ¡¡ÒÃÐ òóð - ¶ÇÒ¾ÃÐà¾Å§Ô äÁ‹μ´Ô òóñ - àμ⪸ÒμâØ ¾Å§¢Ö¹é àͧ òóò - ᨡ¾ÃкÃÁÊÒÃÃÕ ¡Ô ¸ÒμØ òóó - ¾ÃÐà¢éÂÕ Çá¡ÇŒ »ÃдÔÉ°Ò¹ÍÂàÙ‹ ·ÇâÅ¡ òóô - »ÃÐàÀ·áË‹§ÊÁÑ ÁÒÊÁÑ ¾Ø·¸à¨´ÂÕ  òóõ - Íѹμøҹ õ òóö - ÅÒí ´Ñº¾ÃÃÉÒÂØ¡ÒÅ òóö »ÃàÔ ©··èÕ ñó À¡Ô ÉØ³Õ òóø - ¾ÃйҧÁËÒ»ªÒº´âÕ ¤μÁÕ »°ÁÊÒÇ¡Ô Ò òóø - ·Ã§Í¹ÞØ Òμ¤ÃظÃÃÁ»¯Ô¤¤Ë³Í»Ø ÊÑÁ»·Ò òôð - ¾Ãйҧ¾ÁÔ ¾ÒÍÍ¡ºÇª òôñ • ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷-òõõø òôó - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ òôô - ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø òôù ÇªÔ ÒÇÔ¹ÂÑ (¡ÃÃÁº¶) òõõ - ¡ÃÃÁº¶ òõö - ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ¡ÃÃÁº¶ òõö - ¤ÇÒÁÊíÒ¤Ñޢͧ¡ÃÃÁº¶ òõ÷ - ¡ÒÃãËŒ¼Å¢Í§¡ÃÃÁ òöñ - Í¡ØÈŸÃÃÁº¶ òöø - ¡Ò¡ÃÃÁ ó òöù - Ǩ¡Õ ÃÃÁ ô òøô - Á⹡ÃÃÁ ó òùù คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (26)

¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉҪѹé àÍ¡ (27) ÊÒúÑÞ (ù) óðõ óðö - ·Ô¯°Ô ò óñó - ·Ô¯°Ô ó óñù - ¡ÈØ Å¡ÃÃÁº¶ ñð óòð • ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷-òõõø óòõ - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõ÷ óóð - ¢ÍŒ Êͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ »‚ ¾.È. òõõø ºÃóҹءÃÁ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก (27)

(28) ¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก (28)

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзŒÙ¸ÃÃÁ 1 ÇÔªÒ àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹éÑ àÍ¡ (©ºÑº»ÃѺ»Ãا ¾.È. òõõù) คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 1

2 ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ÇªÔ ÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãз¸ŒÙ ÃÃÁ ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªÑé¹àÍ¡ ขอ ควรรเู บ้ืองตน วชิ าเรยี งความแกก ระทธู รรมเปน วชิ าทพ่ี เิ ศษกวา วชิ าอนื่ คอื เปน วชิ าทส่ี อบดว ย การเขียนอธิบายหัวขอธรรมหรือพุทธศาสนสุภาษิตท่ียกมาใหซึ่งนักเรียนตองใชความรู และทักษะหลายอยา งประกอบกนั เชน ความรูและทักษะ ดา นการเขียน การใชสํานวน ถอยคาํ ภาษา การนําเสนอ และอื่นๆ อกี ประกอบกัน เรียงความแกกระทูธรรม หมายถึง การเขียนอธิบายขยายเน้ือความของ พุทธศาสนสุภาษิตใหสมเหตุสมผล ผูอานเกิดความรูความเขาใจ และเปนเหตุกระตุน เตอื นใจชวนใหเกดิ การประพฤติปฏบิ ัตติ ามหลักธรรมคาํ สอน ความยากงา ยในการเขยี นเรียงความแกกระทูธ รรม ความยากงายของการเขียนเรียงความแกกระทูธรรม อยูที่วาใครมีพื้นฐาน ความรู และมีทักษะในการถายทอดความรูไดมากนอยกวากัน นักเรียนท่ีขยันหา ความรู และมีทักษะในการถายทอดดียอมแตงกระทูไดงายกวาผูท่ีขาดทักษะใน การถายทอด จุดมุงหมายหลักของวิชาเรียงความแกกระทูธรรม อยูท่ีการปลูกฝงให นกั เรยี นรจู กั คดิ วเิ คราะห วจิ ารณห ลกั ธรรมใหเ ขา ใจถกู ตอ ง นาํ ไปปฏบิ ตั ิ และถา ยทอด แกผ อู น่ื ตอ ไป ซง่ึ ตรงกบั นโยบายของการศกึ ษาทม่ี งุ ใหผ เู รยี น คดิ เปน ตลอดจนสามารถ นําความรไู ปใชในการดํารงชวี ิต ฉะนน้ั ความยากของการเขยี นเรยี งความแกก ระทธู รรม จงึ อยทู ว่ี ธิ กี ารนาํ เสนอ ความรผู า นความคดิ ของตนอยา งเปน ระบบ สว นความงา ยอยทู กี่ ารหมนั่ ฝก ฝน นกั เรยี น เขียนเรยี งความแกกระทธู รรม ๕ คร้ังข้ึนไป รับรองวา ไมม ที างสอบตกในวชิ าน้ี 2

ÇªÔ Ò àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзٸŒ ÃÃÁ 3 หลกั เกณฑใ นการเขยี นเรียงความแกก ระทูธรรม ๑. รูปแบบถกู ตอ งตามเกณฑ ๒. โดดเดนเนื้อหาจับใจ ๓. ภาษาอา นแลวลืน่ ไหล ๔. สะอาด ถูกใจ ไมเ ปรอะเปอ น เกณฑทั้ง ๔ ประการนี้ ถือเปนหัวใจหลักของการเขียนเรียงความแก กระทธู รรม ซ่งึ นกั เรยี นตองพยายามเขียนใหไดและถูกตองตามนี้ จงึ จะไดค ะแนนเต็ม ในการสอบ คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 3

4 ¤‹ÁÙ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก รปู แบบการเขียนเรยี งความแกก ระทูธรรม ธรรมศึกษาชั้นเอก (๑) ..................................สุภาษติ บทตง้ั .................................. ........................................................................................ ......................................คําแปล........................................ ......................................................................................... (๒) ณ บดั น.้ี ........................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ (๓) คาํ วา............(อธบิ ายเนื้อความสภุ าษติ )...................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ................................................................................................................................ .............................สมดงั สภุ าษติ ที่มาใน................................................วา (๔) ................................สภุ าษติ บทเชอ่ื มที่ ๑........................... ......................................................................................... ....................................คาํ แปล.......................................... ......................................................................................... คําวา...................(อธิบายเนื้อความของสุภาษิตเชื่อมใหมีเน้ือความสงเสริม สุภาษิตบทต้ัง)......................................................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ .............................สมดงั สุภาษิตท่มี าใน................................................วา (๕) ................................สภุ าษติ บทเชอ่ื มที่ ๒........................... ......................................................................................... 4

ÇªÔ Ò àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ 5 ....................................คาํ แปล.......................................... ......................................................................................... (๖) ................................สภุ าษิตบทเช่ือมที่ ๓........................... ......................................................................................... ....................................คําแปล.......................................... ......................................................................................... คําวา..............(อธิบายเนื้อความของสุภาษิตเช่ือมใหมีเนื้อความสงเสริม สุภาษิตบทตั้ง)......................................................................................................... .............................................................................................................................. ............................................................................................................................... (๗) สรุปความวา............................................................................................. ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................สมดงั สภุ าษติ ทล่ี ขิ ิตไว ณ เบ้ืองตน วา (๘) ..................................สภุ าษติ บทตั้ง.................................. ......................................................................................... ....................................คําแปล.......................................... ......................................................................................... ๙. มนี ัยดังพรรณนามาดว ยประการฉะน้ฯี หมายเหตุ ธรรมศึกษาชั้นเอกนี้ ใหนักเรียนแตงอธิบายเปนทํานองเทศนาโวหาร อาง สภุ าษติ อนื่ มาประกอบ (เชอื่ ม) ไมน อ ยกวา ๓ สภุ าษติ และบอกชอ่ื คมั ภรี ท มี่ าแหง สภุ าษติ นนั้ ดว ย หา มอา งสภุ าษติ ซาํ้ ขอ กนั แตจ ะอา งซา้ํ คมั ภรี ไ ด ไมห า ม สภุ าษติ ทอี่ า งมานนั้ ตอ ง เรยี งเชอ่ื มความใหต ดิ ตอ สมเรอ่ื งกบั กระทตู งั้ โดยธรรมศกึ ษา ชนั้ เอกนี้ กาํ หนดใหเ ขยี น ลงในกระดาษใบตอบ ตั้งแต ๔ หนา (เวน บรรทัด) ขน้ึ ไป คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 5

6 ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒªéѹàÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ขนั้ ตอนการเขยี นตามรปู แบบ ขน้ั ตอนที่ ๑ การเขยี นสภุ าษติ สนามหลวง (กระทตู งั้ )ใหเ ขยี นตรงระดบั กง่ึ กลางหนา กระดาษ โดยเฉพาะคําแปล ใหเขียนเย้ืองจากคําบาลีประมาณ ๒ - ๓ ตวั อกั ษร ขน้ั ตอนท่ี ๒ การเขียนอารัมภบท คือ คําวา ณ บัดนี้...ฯ ใหยอหนา กระดาษ ขึน้ บรรทดั ใหม ๕ - ๖ ตวั บรรทดั หรอื ใหพ อเหมาะ ขนั้ ตอนท่ี ๓ เม่ือจบอารัมภบทและเร่ิมอธิบายเนื้อความสุภาษิตใหยอหนาข้ึน บรรทดั ใหม สงั เกตการยอ หนา ตอ งใหต รงกบั อารมั ภบท (ขนั้ ตอนท่ี ๒) ขน้ั ตอนที่ ๔ – ๖ การเขยี นบาลเี ชอื่ มและคาํ แปล ทงั้ ๓ สภุ าษติ นนั้ ใหเ ขยี นไวต รงกลาง หนากระดาษเหมือนการเขียนสุภาษิต (ขั้นตอนที่ ๑) กอนจะเร่ิม อธิบายเนื้อความสุภาษิตเชื่อม ใหยอหนาข้ึนบรรทัดใหมเหมือน ขั้นตอนท่ี ๓ และกอนท่ีจะยกสุภาษิตมาเช่ือมตองบอกท่ีมาของ สุภาษติ ดวย ขั้นตอนท่ี ๗ การสรุปความ ใหย อ หนากระดาษ ข้นึ บรรทัดใหม ๕ -๖ ตวั อกั ษร เขียนคําวา สรุปความวา....ฯ สรุป ไมต่ํากวา ๕ บรรทัดไมเกิน ๘ บรรทัด ขั้นตอนที่ ๘ เมื่อสรุปความจบลงแลว ใหใชคําวา สมดังพุทธศาสนสุภาษิตท่ีได ลิขิตไว ณ เบ้ืองตนวา แลวยกสุภาษิตสนามหลวง (กระทูตั้ง) มาปดทายการเขียนสุภาษิตใหเขียนไวก่ึงกลางหนากระดาษเชนกับ ขัน้ ตอนที่ ๑ ขน้ั ตอนที่ ๙ บรรทดั สดุ ทา ยควรเตมิ คาํ วา “มนี ยั ดงั พรรณนามาดว ยประการฉะน้ี ฯ” รปู แบบทกี่ าํ หนดมาน้ี ผเู รยี นตอ งหดั ฝก เขยี นใหถ กู ตอ งและชาํ นาญอยา ใหผ ดิ เพราะเปน ส่ิงแรกท่ผี ูตรวจจะใหคะแนน หากรปู แบบผดิ เชน อางสุภาษติ ไมครบ หรอื อธบิ ายไมถงึ ๔ หนา หรือจัดวรรคตอนผิด อาจถกู ปรับใหต กได 6

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ 7 เทคนคิ การฝก เขียนเรียงความแกก ระทูธรรม การเขยี นเรยี งความแกก ระทธู รรมน้ี ถอื เปน เทคนคิ เฉพาะตวั ขนึ้ อยกู บั ทความรู และความสามารถของแตละบุคคลจะคัดลอกกันก็ไมได เพราะตางคนก็ตางมีวิธีการ อธบิ ายทแ่ี ตกตา งกนั สภุ าษติ บทเดยี ว นกั เรยี นสบิ คนเขยี นอธบิ ายกย็ อ มมสี บิ ความคดิ สบิ สาํ นวน ดงั ทก่ี ลา วไวแ ลว วา ความยากงา ยของวชิ าเรยี งความแกก ระทธู รรมขนึ้ อยกู บั ความรู และทกั ษะของแตล ะคน ความรสู ามารถบอกกนั โดยตรงได แตท กั ษะบอกไมไ ด ตองฝกฝนและหาเทคนิคในการเขียนเรียงความแกกระทูธรรมท่ีจะแนะนําตอไปนี้ จะเนนในทักษะของการอธิบาย ซึ่งถาหากนําไปฝกฝนบอยๆ จนสามารถทําใหอธิบาย ธรรมะไดห ลากหลาย เทคนคิ ทวี่ ามานีม้ อี ยู ๒ ประการ คือ ๑. อธิบายประเดน็ หลกั ๒. เช่ือมเขาหาหลกั ธรรม ๑.อธิบายประเด็นหลกั ปญหาของนักเรียนท่ีวาไมรูวาจะอธิบายอยางไรนั้นเปนเพราะยังจับประเด็น หลกั ของพทุ ธศาสนสภุ าษติ นน้ั ไมไ ด ซงึ่ ประเดน็ หลกั ทจี่ ะนาํ มาอธบิ ายนน้ั คอื พทุ ธศาสน สุภาษติ บทนั้นกลาวถงึ ธรรมขอใด คอื กลาวถงึ เรอ่ื ง ศีล กรรม ปญ ญา ขนั ติ หรอื เรอ่ื ง บาปบญุ เปน ตน เมื่อรูวาพุทธศาสนสุภาษิตบทน้ันกลาวถึงธรรมะขอใด หมวดใดแลว ตอไป กค็ อื การใหค วามหมายวา หมวดธรรมหรือธรรมะขอ นน้ั มีความหมายอยา งไร ขอนี้ สําคัญมาก เพราะหากไมรูไมเขาใจถึงความหมายของธรรมะแลว ก็ไมสามารถท่ีจะ อธบิ ายธรรมะไดถ กู ตอ ง การอธบิ ายคอื การใหค าํ จาํ กดั ความ เชน ศลี คอื อะไร กรรมคอื อะไร ปญ ญาคอื อะไร คาํ จาํ กดั ความของธรรมะเหลา นมี้ อี ยใู นหนงั สอื นวโกวาทนกั ธรรม ชั้นตรีท่ผี า นมาแลว เชน ศลี คือ การรกั ษากาย วาจาใหเ รียบรอ ยดีงาม ปญญา คือ ความรอบรูในสิ่งตา งๆ กรรม คือ การกระทาํ ทางกาย วาจา และทางใจ ทาน คือ การใหปนส่งิ ของ ท่ตี นมอี ยูเ พือ่ ชวยเหลอื ผูอน่ื บาป คือ ความทกุ ข ความเดือดรอ นจากการทําช่วั คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 7

8 ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก บญุ คอื ความสุขกาย สบายใจ อนั เปน ผลจากการทําดี ผูเรียนที่สามารถใหความหมายของธรรมะไดมากเทาไรก็ยอมไดเปรียบผูอื่น แตค วามสามารถของการใหค วามหมายธรรมอยา งเดยี วนน้ั ไมพ อ ตอ งสามารถแจกแจง ธรรมะขอ นนั้ ไดดวย เชน ศีล เราใหความหมายไววา การรักษากาย วาจา ใหเรียบรอยดีงามเทานั้น ยงั ไมพอ ความหมายยังไมชัด ตองแจกแจงใหทราบดวยวา รักษากายใหเ รยี บรอยน้นั รกั ษาอยา งไร รกั ษาวาจาใหเ รยี บรอ ยนนั้ รกั ษาอยา งไร และผรู กั ษาศลี จะไดร บั ประโยชน อะไร ยกตวั อยา งของการจบั ประเดน็ การอธบิ ายเร่ืองศีล ศลี คือ การรักษากาย วาจาใหเรยี บรอยดีงาม รักษากายใหดีงาม คือ ไมทําชั่วทางกาย เชน ไมฆาสัตว ไมลักทรัพย ไมป ระพฤติผิดในกาม เปนตน รักษาวาจาใหดีงาม คือ ไมทําชั่วทางวาจา เชน ไมพูดปด ไมพูดคําหยาบ ไมพ ูดสอ เสยี ดใหเขาแตกกัน และไมพ ูดเพอ เจอไรส าระ ประเภทของศีล มี ๒ ประเภท คือ ๑. ศีลของนักบวช คอื ศลี ๑๐ สําหรบั สามเณร ศีล ๒๒๗ สาํ หรบั พระภิกษุ ศีล ๓๑๑ สาํ หรบั ภิกษณุ ี ๒. ศีลของฆราวาส คอื ศีล ๕ และศีล ๘ ผรู ักษาศีลยอมไดรบั ประโยชนอะไร ไดรับประโยชนคือ ไมม ีความเดือดรอ น เพราะการกระทาํ ชัว่ ทางกาย วาจา และมีอานสิ งสอ กี มากมายดังคําบาลสี รุปศลี วา สเี ลน สุคตึ ยนตฺ ิ บุคคลไปสูสุคตไิ ดก ็เพราะศีล สเี ลน โภคสมปฺ ทา บคุ คลถงึ พรอมดว ยโภคทรัพยก ็เพราะศลี สเี ลน นพิ ฺพตุ ึ ยนฺติ บคุ คลถึงความดับทกุ ขไ ดกเ็ พราะศีล ตสมฺ า สีลํ วิโสธโย เพราะฉะน้ัน พงึ รักษาศีลใหบริสทุ ธิ์เถดิ 8

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ 9 ๒.การเชือ่ มเขา หาหลักธรรม คอื การนาํ เอาหลกั ธรรมมาประยกุ ตแ ละอธบิ ายซง่ึ จะทาํ ใหพ ทุ ธศาสนสภุ าษติ สมเหตุสมผลนา เชอ่ื ถือ เชน พทุ ธศาสนสภุ าษติ บทวา อุฏานวโต สตมี โต สุจกิ มมฺ สสฺ นิสมฺมการโิ น สฺ ตสฺส จ ธมมฺ ชีวโิ น อปปฺ มตฺตสฺส ยโสภวิ ฑฺฒต.ิ ยศยอมเจริญแกผูม คี วามหมนั มีสติ มีการงานสะอาด ใครครวญแลว ทาํ ระวังแลว เปนอยโู ดยธรรม และไมป ระมาท. แนวทางอธิบาย พุทธศาสนสุภาษิตน้ี มีขอท่คี วรอธิบายมีดังนี้ ๑. ยศมี ๒ อยา ง ไดแ ก อสิ รยิ ยศ คอื ความเปน ใหญ ความมอี าํ นาจมตี าํ แหนง หนาที่สงู และบรวิ ารยศ คอื ความมีบริวาร ความมีพรรคพวก มีมิตรมีสหาย ความมี โภคสมบตั ิ มีคนเคารพนบั ถือ มีเกียรตคิ ุณและมคี นยกยองสรรเสรญิ ๒. ผูท ี่จะมคี วามเจริญดว ยยศดงั กลา ว จะตองมีคุณธรรม ๗ ประการ คอื ๑. อฏุ  านวโต มีความขยันหม่ันเพยี ร ๒. สตมิ โต เปน ผมู ีสติ คอื มคี วามระลึกชอบที่รอบคอบ ๓. สจุ กิ มฺมสฺส มกี ารงานสะอาด คอื มีสัมมากมั มันตะ ๔. นสิ มมฺ การโิ น มีความใครครวญพนิ จิ พเิ คราะหแ ลว จงึ ทาํ ๕. สฺตสฺส มคี วามระมดั ระวัง สาํ รวมอินทรยี  ระวังไมใ ห เกดิ ความโลภความโกรธ ความหลงในอารมณ ท่มี าย่วั ยุ ๖. ธมฺมชีวโิ น เปน อยูโดยธรรม คอื ประกอบสมั มาอาชพี ๗. อปฺปมตฺตสฺส เปน ผูไมป ระมาทมัวเมา หลักเกณฑการแตง กระทูธ รรม ตามทส่ี นามหลวงแผนกธรรม ๑. แตงอธบิ ายเปน ทาํ นองเทศนาโวหาร ๒. อา งสภุ าษติ อืน่ หรือกระทรู ับไมน อ ยกวา ๓ กระทู คอื ตอ งอางใหครบ ๓ กระทู หรือมากกวา ๓ กระทขู น้ึ ไป และบอกคมั ภีรที่มาแหง กระทูสุภาษิตนัน้ ดวย คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 9

10 ¤ÙÁ‹ Í× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ๓. หา มอางสภุ าษิตทีซ่ าํ้ ขอ กนั แตจะซ้าํ คัมภีรก ันไดไ มห าม ๔. สุภาษติ ท่ีอา งมาน้ัน ตอ งเรยี งเชอื่ มความใหติดตอ สมเรอ่ื งกับกระทตู ัง้ ๕. ธรรมศึกษาช้ันเอกนี้ กําหนดใหเขียนลงในใบตอบ ตั้งแต ๔ หนา (เวน บรรทดั ) ขนึ้ ไป เกณฑการตรวจใหค ะแนน ของสนามหลวงแผนกธรรม ๑. แตงไดตามกําหนด คือ ตองแตงไดอยางนอย ๔ หนากระดาษ (เวน บรรทัด) ขึน้ ไป ๒. อางกระทูไ ดตามกฎ คือ ตองนาํ กระทูสภุ าษติ มารับ (เช่อื มตอ) ๓ กระทู ขึ้นไป โดยไมซ ํา้ ขอ กระทเู ดมิ พรอ มท้ังบอกคมั ภีรท ่มี าแหง กระทสู ุภาษิตนน้ั ดวย และ ในการอา งกระทูร บั จะอางเพยี ง ๑ บาทคาถาไมได เชน อตตฺ า หิ อตฺตโน นาโถ. ตนแล เปน ทีพ่ งึ่ ของตน อยา งน้ีไมได ตองอางเต็มรปู คาถา เชน ยาทิสํ วปเต พีชํ ตาทสิ ํ ลภเต ผลํ กลฺยาณการี กลยฺ าณํ ปาปการี จ ปาปก.ํ บุคคลหวา นพชื เชน ใด ยอ มไดร บั ผลเชนนนั้ ผูท ํากรรมดี ยอมไดผลดีผูท าํ กรรมชวั่ ยอ มไดผ ลชวั่ . ในการอางกระทูรับน้ันตองอางสุภาษิตท่ีมีเน้ือหาสอดคลองเช่ือมสัมพันธกัน กับคําอธิบายหรอื เน้ือเรอ่ื งกอนที่อางกระทรู ับนน้ั ดวย ๓. เชอ่ื มกระทูไ ดดี ขอ นม้ี ีผลตอเนอื่ งมากจากขอ ที่ ๒ คือ เมื่ออา งกระทไู ด ตามกฎก็ควรเชื่อมกระทูไดดี หมายถึง กระทูต้ังกับกระทูรับนั้นควรมีความกลมกลืน สอดคลอ งกนั เปน เหตเุ ปน ผลทสี่ ง เสรมิ เนอื้ ความของกระทตู ง้ั ไมใ ชว า มเี นอ้ื หาไปคนละ เร่อื ง คืออธบิ ายกระทูตัง้ ไปแนวหนึ่งแลวนาํ กระทูรบั มาอธิบายอกี เร่ืองหนึง่ เชน นถี้ ือวา เชือ่ มกระทูไดไ มด ที าํ ใหเสยี คะแนน ๔. อธิบายความสมกบั กระททู ีไ่ ดต งั้ ไว ขอนี้มผี ลตอ เน่ืองมาจากขอท่ี ๓ คือ เม่ือเชื่อมกระทูไดดี ควรอธิบายความใหสมกับกระทูท่ีไดตั้งไวกลาวคือกระทูท่ีเปนบท ต้ังวาดวยเร่ืองอะไร ก็ควรอธิบายเร่ืองน้ันใหชัดเจนโดยการ ตีความหมาย คือการให คําจํากัดความ หรือการนิยามความหมายของหัวขอธรรมท่ีปรากฏในกระทูต้ัง 10

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ 11 แลวจึงขยายความ คือการขยายเนื้อความของคําที่ไดใหความหมายไวแลวให ละเอียดยิ่งข้ึน ตอจากน้ันจึง ตั้งเกณฑอธิบาย คือ การวางโครงเร่ืองที่จะอธิบาย เนอ้ื ความซง่ึ ไดข ยายความแลว โดยจดั ลาํ ดบั ขนั้ ตอนกอ นหลงั ความสาํ คญั ของเนอื้ เรอ่ื ง ไมใ หส บั สนวกไปวนมา หรอื มกี ารยกตวั อยา งและเปรยี บเทยี บมาเพอ่ื ใหเ หน็ สมจรงิ เดน ชัดขน้ึ ๕. ใชสํานวนสุภาพเรียบรอย คือ ไมใชถอยคํากระทบตนและผูอ่ืน ไมใช ถอ ยคําและสาํ นวนทหี่ ว น ๆ ส้นั ๆ ไมใชถ อยคาํ และสํานวนท่หี ยาบคาย ไมใ ชถ อยคํา และสาํ นวนทตี่ ลกคะนอง ไมใ ชถ อ ยคาํ และสาํ นวนทเ่ี ปน ภาษาตลาด (ใชภ าษาเขยี นไมใ ช ภาษาพูด) แตตองใชถ อยคําและสํานวนทไี่ พเราะสละสลวยและใชถอยคําและสาํ นวนท่ี พอเหมาะพอดี ๖. ใชต ัวสะกดการันตถกู ตองเปนสว นมาก เน่ืองจากวิชาเรียงความแกก ระทู ธรรมเปน วชิ าทตี่ อ งแสดงทกั ษะการใชภ าษาไทยดา นการเขยี น ดงั นนั้ ผศู กึ ษาจงึ ควรเขยี น ใหถูกตองตามหลักภาษาไทย ในสวนศัพทที่เกี่ยวกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา หรือศัพทธรรมะท่ีมีรากศัพทมาจากภาษาบาลีก็ตองเขียนใหถูกตองตามที่กําหนดใชใน หนงั สือหลกั สตู รวชิ าธรรมะ ซ่ึงนยิ มเขยี นตามหลกั ภาษาบาลี ๗. สะอาดไมเ ปรอะเปอ น ความสะอาดจดั วา เปน สว นสาํ คญั อกี สว นหนง่ึ เพราะ ถามีการขีดฆาหรือขูดลบบอย ๆ หรือใชปากกาตางสีกัน จะทําใหหมดความสวยงาม ไมน าอา น ควรจะเขยี นรางในกระดาษอ่ืนกอนแลวคอยเขยี นลงในกระดาษคําตอบจรงิ นอกจากนน้ี กั ศกึ ษาควรใสใจในเร่อื งตอ ไปน้ีดวย คือ ๑. ลายมอื ตอ งเปน ระเบยี บ ไมเ ขยี นหวดั เขยี นเลน หาง ไมเ ขยี น ตวั ใหญบ า ง ตัวเล็กบาง หรือรปู แบบอักษรสลับกนั ไปมา ๒. การยอหนา และวรรคตอน จะตองดูใหดวี าแตละยอ หนานัน้ เน้ือหาของ เรื่องสมั พนั ธกนั หรือไม ไมควรเขียนแยกศพั ท เชน พระพุทธเจา แยกเปน พระพทุ ไวบรรทดั หนึง่ แลว เขยี นคําวา ธเจา ไวต นแถวของอกี บรรทดั หนงึ่ ๓. การใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอน เครอื่ งหมายวรรคตอนน้ี หากไมจ าํ เปน จรงิ ๆ ไมค วรใช เพราะจะทําใหเ ลอะเทอะ ลานตา ไมนา อา น เชน เครอื่ งหมายคําถาม (ปรัศน)ี “?” เครื่องหมายอศั จรรย “!” และเครือ่ งหมายละขอ ความ “ฯลฯ” เปน ตน คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 11

12 ¤‹ÙÁ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒª¹Ñé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ๔. การวางกระทูธรรมทงั้ ภาษาบาลีและภาษาไทย การวางกระทูธรรม ทงั้ ที่ เปน กระทตู งั้ และกระทรู บั ควรเขยี นระยะใหก ง่ึ กลางหนา กระดาษพอดี ไมค วรเขยี นชดิ ไป ทางซา ยหรือขวาของหนา กระดาษจนเกนิ ไป การเตรียมตวั กอนสอบ วชิ าเรียงความแกก ระทธู รรม ๑. ทองจําพทุ ธศาสนสุภาษิต ใหไดอ ยางนอ ย ๔ สุภาษิต พรอ มท้ังท่มี าของ สุภาษติ นั้นดว ย เพือ่ นาํ ไปเช่ือมกบั พทุ ธศาสนสภุ าษติ สนามหลวง (ใชเ ชือ่ ม ๓ สภุ าษิต) ๒. เม่อื ทอ งจําศาสนสุภาษิตไดแลว ตองเขยี นศาสนสุภาษิตใหถ ูกตอ ง ๓. ฝกเชื่อมพุทธศาสนสุภาษิตที่ทองนํามาฝกหัดแตง หัดเช่ือมอยางนอย ๒ – ๓ ครงั้ เพอ่ื ใหเกดิ ความชํานาญ เม่ือถงึ วนั สอบกน็ าํ มาใชไ ดงา ยและคลอ งแคลว 12

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ 13 ตวั อยา งพทุ ธศาสนสุภาษติ ธรรมศกึ ษาชน้ั เอก ในช้ันนี้ กาํ หนดขอบขายพทุ ธศาสนสุภาษติ สําหรับใชอ างอิงในการเชือ่ มเรียงความแกก ระทูธรรมไว ๕ หมวด คอื ๑. อัปปมาทวรรค คอื หมวดความไมประมาท ๑. อปฺปมาทรตา โหถ สจติ ตฺ มนุรกฺขถ ทุคฺคา อุทฺธรถตตฺ านํ ปงฺเก สนฺโนว กุชฺ โร. ทานท้งั หลายจงยินดใี นความไมป ระมาท คอยรักษาจิตของตน จงถอนตนขึน้ เหมอื นชา งที่ติดหลมถอนตนขนึ้ ฉะนน้ั (พทุ ธ) ขทุ ทกนกิ าย ธรรมบท ๒. อปปฺ มตตฺ า สตีมนฺโต สสุ ีลา โหถ ภกิ ขฺ โว สุสมาหติ สงฺกปปฺ า สจติ ฺตมนรุ กขฺ ถ. ภกิ ษุทั้งหลาย พวกเธอจงเปน ผูไมประมาท คอยรกั ษาจิตของตน มสี ติ มศี ีลดีงาม ต้งั ความดาํ ริไวใ หด ี คอยรกั ษาจิตของตน. (พทุ ธ) ทฆี นกิ าย มหาวรรค ๓. อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา สฺโชนํ อณํุ ถูลํ ฑหํ อคฺคีว คจฺฉติ. ภิกษุยนิ ดใี นความไมประมาท หรือเห็นภัยในความประมาท ยอ มเผาสงั โยชนน อ ยใหญไ ป เหมอื นไฟไหมเ ชอื ก นอ ยใหญไ ปฉะนนั้ (พทุ ธ) ขุททกนกิ าย ธรรมบท ๔. อปฺปมาทรโต ภกิ ฺขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา อภพโฺ พ ปรหิ านาย นิพฺพานสเฺ สว สนฺติเก. ภิกษยุ ินดีในความไมประมาท หรอื เหน็ ภัยในความประมาท เปนผไู มเ คยเพ่ือจะเล่อื ม (ช่ือวา ) อยใู กลพ ระนพิ พานทเี ดียว ขุททกนกิ าย ธรรมบท คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 13

14 ¤‹ÙÁÍ× ¸ÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹Ñé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ๕. เอววํ ิหารี สโต อปฺปมตโฺ ต ภิกขฺ ุ จรํ หิตฺวา มมายิตานิ ชาติชรํ โสกปรทิ ทฺ วฺจ อเิ ธว วิทวฺ า ปชเหยยฺ ทุกฺข.ํ ภกิ ษุผมู ธี รรมเปน เครอ่ื งอยูอ ยางน้ี มีสติ ไมประมาท ละความถือมนั่ วา ของเรา ไดแลวเท่ยี วไป เปน ผรู ู พึงละชาติ ชรา โสกะ ปรเิ ทวะ และทุกข ในโลกได. (พุทธ) ขุททกนิกาย จฬู นเิ ทส ๒. จติ ตวรรค คือ หมวดจติ ๑. จิตเฺ ตน นยี ติ โลโก จิตเฺ ตน ปรกิ สสฺ ติ จติ ฺตสสฺ เอกธมมฺ สสฺ สพเฺ พว วสมนวฺ คู. โลกถกู จติ นาํ ไป ถกู จิตชกั ไป สัตวทงั้ ปวงไปสูอ ํานาจแหง จิตอยา งเดียว. (พุทธ) สังยุตตนกิ าย สคาถวรรค ๒. ทนุ ฺนคิ คฺ หสฺส ลหุโน ยตฺถ กามนิปาตโิ น จติ ฺตสสฺ ทมโถ สาธุ จติ ตฺ ํ ทนตฺ ํ สุขาวหํ. การฝก จติ ท่ขี ม ยาก ท่ีเบา มักตกในอารมณท ีน่ าใคร เปน ความดี เพราะวา จติ ทีฝ่ ก แลว นําความสุขมาให. (พุทธ) ขุททกนิกาย ธรรมบท ๓. สุททุ ทฺ สํ สุนิปุณํ ยตถฺ กามนปิ กตินํ จิตฺตํ รกเฺ ขถ เมธาวี จิตตฺ ํ คุตฺตํ สุขาวหํ. ผูม ปี ญ ญา พึงรักษาจติ ที่เหน็ ไดยากนกั ละเอยี ดนกั มกั ตกไป ในอารมณท ่ใี คร (เพราะวา) จติ ทคี่ ุม ครองดแี ลว นําสุขมาให. (พุทธ) ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท 14

ÇÔªÒ àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãз¸ÙŒ ÃÃÁ 15 ๔. อนวสสฺ ุตจิตฺตสฺส อนนฺวาหตเจตโส ปุฺบาปปหีนสสฺ นตฺถิ ชาครโต ภย.ํ ผมู ีจิตอนั ไมชุมดวยราคะ มใี จอันโทสะไมก ระทบแลว มบี ญุ และบาปอนั ละไดแลว ตื่นอยู ยอ มไมมีภัย. (พุทธ) ขุททกนกิ าย ธรรมบท ๕. ปทุฏ จิตฺตสฺส น ผาติ โหติ น จาป นํ เทวตา ปชู ยนตฺ ิ โย ภาตรํ เปตตฺ ิกํ สาปเตยฺยํ อวจฺ ยี ทุกฺกฎกมมฺ การ.ี ผูใดทาํ กรรมชั่ว ลอลวงเอาทรัพยส มบัติพอแมพีน่ อ ง ผนู ้ันมีจิตชัว่ รา ย ผูนน้ั มีจติ ชั่วรา ย ยอ มไมม ีความเจรญิ แมเ ทวดาก็ไมบ ชู าเขา (เทว) ขุททกนกิ าย ชาดก ตกิ นบิ าท ๖. ตณหฺ าธปิ นนฺ า วตฺตสีลพทธฺ า ลขู ํ ตป วสฺสสตํ จรนฺตา จิตฺตจฺ เนสํ น สมมฺ า วมิ ตุ ฺตํ หนี ตตฺ รูปา น ปารงฺคมา เต. ผถู กู ตณั หาครอบงํา ถกู ศลี พรตผูกมัด ประพฤติตบะอนั เศรา หมองตงั้ รอ ยป, จติ ของเขาก็หลุดพน ดวยดไี มได. เขามตี นเลว จะถึงฝง ไมได. (พุทธ) สังยุตตนกิ าย สคาถวรรค คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 15

16 ¤Ù‹Á×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ๓. ธมั มวรรค คอื หมวดธรรม ๑. กาเมสุ พรฺ หฺมจริยวา วีตตณโฺ ห สทา สโต สงขฺ าย นพิ ฺพโุ ต ภิกขฺ ุ ตสฺส โน สนตฺ ิ อิชฺ ิตา. ภิกษผุ เู หน็ โทษในกาม มคี วามประพฤติประเสรฐิ ปราศจากตัณหา มีสติทุกเมอื่ พจิ ารณาแลว ดับกิเลสแลว ยอ มไมมคี วามหวน่ั ไหว. (พทุ ธ) ขุททกนิกาย สุตตนิบาต ๒. โอวเทยฺยานุสาเสยฺย อสพฺภา จ นวิ ารเย สตํ หิ โส ปโย โหติ อสตํ โหติ อปปฺ โย. บุคคลควรเตือนกัน ควรสอนกัน และปองกันจากคนไมดี เพราะเขายอ มเปน ทร่ี กั ของคนดี แตไมเปน ทีร่ กั ของคนไมดี. (พทุ ธ) ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท ๓. ทกุ ขฺ เมว หิ สมฺโภติ ทกุ ขฺ ํ ตฏิ  ติ เวติ จ นาฺตรฺ ทกุ ขฺ า สมโฺ ภติ นาฺตฺร ทุกฺขา นริ ชุ ฺฌต.ิ ทุกขเ ทา น้นั ที่เกดิ ขนึ้ ทุกขเ ทา นน้ั ยอ มตงั้ อยูและเส่ือมไป นอกจากทกุ ขไ มมีอะไรเกิด นอกจากทกุ ขไมมอี ะไรดับ. (พุทธ) ขุททกนกิ าย ธรรมบท ๔. อตฺถงคฺ ตสสฺ น ปมาณมตถฺ ิ เยน นํ วชชฺ ุ ตํ ตสสฺ นตฺถิ สพฺเพสุ ธมฺเมสุ สมูหเตสุ สมหู ตา วาทปถาป สพฺเพ. ทา นผูดบั ไป (ปรนิ ิพพาน) แลว ไมม ปี ระมาณ, จะพงึ กลาวถึงทา นนัน้ ดวยเหตุใด เหตุนน้ั ของทานก็ไมม ี, เม่อื ธรรมทง้ั ปวง (มขี นั ธเ ปนตน ) ถกู เพิกถอนแลว แมค ลองแหง ถอยคํา ทจ่ี ะพูดถึง (วาผนู ัน้ เปนอะไร) กเ็ ปนอนั ถูกเพิกถอนเสยี ทง้ั หมด. (พุทธ) ขทุ ทกนกิ าย สุตตนิบาต 16

ÇªÔ Ò àÃÂÕ §¤ÇÒÁá¡¡Œ Ãзٌ¸ÃÃÁ 17 ๕. อาทานตณหฺ ํ วินเยถ สพพฺ ํ อทุ ฺธํ อโธ ติริยํ วาป มชฺเฌ ยํ ยํ หิ โลกสฺมึ อปุ าทยิ นตฺ ิ เตเนว มาโร อนเฺ วติ ชนตฺ ุ. พึงขจดั ตณั หาท่เี ปน เหตุถอื มน่ั ทั้งปวง ทงั้ เบ้ืองสูง เบื้องตา่ํ เบื้องขวาง ทา มกลาง, เพราะเขาถือมน่ั สงิ่ ใด ๆ ในโลกไว มารยอมตดิ ตามเจาไป เพราะสิ่งน้ันๆ (พทุ ธ) ขุททกนกิ าย จฬู นเิ ทส คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 17

18 ¤ÙÁ‹ ×͸ÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก ๔. วริ ิยวรรค คอื หมวดความเพยี ร ๑. โกสชชฺ ํ ภยโต ทสิ วฺ า วริ ิยารมฺภจฺ เขมโต อารทธฺ วิริยา โหถ เอสา พทุ ธฺ านุสาสน.ี ทา นทัง้ หลายจงเห็นความเกยี จครา นเปนภัย และเห็นการปรารภความเพียร เปน ความปลอดภยั แลว ปรารถนาความเพยี รเถดิ นเี้ ปน คาํ สอนของพระพทุ ธเจา ทงั้ หลาย. (พุทธ) ขทุ ทกนกิ าย จรยิ าปฏก ๒. โย จ วสสฺ สตํ ชีเว กสุ ีโต หนี วรี โิ ย เอกาหํ ชีวติ ํ เสยฺโย วริ ิยํ อารภโต ทฬหฺ .ํ ผใู ดเกยี จครา น มีความเพยี รเลว พึงเปนอยูตั้งรอยป แตผ ูทปี่ รารภ ความเพยี รมน่ั คง มชี ีวิตอยูเพยี งวันเดียวประเสรฐิ กวา ผนู นั้ (พทุ ธ) ขุททกนิกาย ธรรมบท ๓. ตมุ ฺเหหิ กิจฺจํ อาตปปฺ  อกขฺ าตาโร ตถาคตา ปฏิปนนฺ า ปโมกฺขนตฺ ิ ฌายิโน มารพนฺธนา. ทา นท้งั หลายตอ งทาํ ความเพียรเอง ตถาคตเปน แตเพียงผบู อก ผูม ีปกตเิ พงพนิ จิ ดาํ เนนิ ไปแลว จักพนจากเครือ่ งผกู ของมาร. (พุทธ) ขทุ ทกนิกาย ธรรมบท ๔. นทิ ฺทํ ตนฺทึ วชิ มิ ฺหติ ํ อรตึ ภตฺตสมมฺ ทํ วิรเิ ยน นํ ปณาเมตวฺ า อริยมคโฺ ค วสิ ุชฺฌต.ิ อรยิ มรรคยอ มบริสทุ ธ์ิ เพราะขับไลค วามหลับ ความเกียจคราน ความบดิ ขเี้ กยี จ ความไมย นิ ดี และความเมาอาหารนน้ั ไดด ว ยความเพยี ร (พทุ ธ) สงั ยุตตนิกาย สคาถวรรค ๕. สพฺพทา สีลสมปฺ นโฺ น ปฺวา สสุ มาหโิ ต อารทฺธวิรโิ ย ปหิตตโฺ ต โอฆํ ตรติ ทุตตฺ รํ. ผูถงึ พรอมดว ยศีล มปี ญ ญา มใี จมัน่ คงดีแลว ปรารภความเพยี ร ตั้งตนไวใ นกาลทุกเมื่อ ยอ มขามโอฆะท่ขี ามไดยาก. (พุทธ) สงั ยุตตนกิ าย สคาถวรรค 18

ÇªÔ Ò àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ 19 ๕. สามัคคีวรรค คือ หมวดความสามคั คี ๑. ววิ าทํ ภยโต ทิสวฺ า อวิวาทจฺ เขมโต สมคคฺ า สขลิ า โหถ เอสา พุทธานุสาสนี. ทา นทงั้ หลาย จงเหน็ ความววิ าทโดยความเปน ภยั และความไมว วิ าทโดยความปลอดภยั แลว เปนผูพรอ มเพรยี ง มีความประนีประนอมกันเถดิ นเี้ ปน คาํ สอนของพระพทุ ธเจา ทั้งหลาย. (พุทธ) ขุททกนิกาย จริยาปฏก ๒. สขุ า สงฺฆสสฺ สามคคฺ ี สมคคฺ านจฺ นุคคฺ โห สมคฺครโต ธมมฺ ฏโ โยคกฺเขมา น ธํสต.ิ ความพรอ มเพรยี งของหมคู ณะเปน สขุ และการสนบั สนนุ คนผพู รอ มเพรยี งกนั กเ็ ปน สขุ ผยู นิ ดใี นคนผพู รอ มเพรยี งกนั ตง้ั อยใู นธรรมยอ มไมค ลาดจากธรรมอนั เกษมจากโยคะ. (พทุ ธ) ขุททกนกิ าย อิติวุตตกะ ๓. สามคยฺ เมว สิกฺเขถ พทุ ฺเธเหตํ ปสํสิตํ สามคยฺ รโต ธมมฺ ฏโ  โยคกฺเขมา น ธํสติ. พงึ ศกึ ษาความสามคั คี ความสามคั คนี น้ั ทา นผรู ทู ง้ั หลายสรรเสรญิ แลว ผยู นิ ดใี นสามคั คี ต้ังอยใู นธรรม ยอ มไมค ลาดจากธรรมอนั เกษมจากโยคะ. (พทุ ธ) ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เตรสนิบาต คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 19

20 ¤ÁÙ‹ Í× ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉҪѹé àÍ¡ คมู ือธรรมศึกษา=ชน้ั เอก 20

ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡ÃзŒ¸Ù ÃÃÁ 21 ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ ËÅ¡Ñ Êμ٠øÃÃÁÈ¡Ö ÉÒª¹éÑ àÍ¡ ÇªÔ Ò àÃÕ§¤ÇÒÁá¡¡Œ ÃзٸŒ ÃÃÁ ¾.È. òõõ÷-òõõø คมู ือธรรมศึกษา=ชั้นเอก 21