ΤΟΜΟΣ ΑΡΣΑΚΕΙΟ 1986-2022-Γ

OI BIBΛIOΘHKEΣ TΩN APΣAKEIΩN ΣXOΛEIΩN 451 Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Υποτροφίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

Τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία με την ανθρωπιστική στόχευσή τους υπηρετούν μέχρι σήμερα το κύριο εθνικό παιδευτικό όραμα των ιδρυτών τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Η διαχρονικότητα αυτού τού οράματος παραμένει και σήμερα ορατή και στην πολιτική χαμηλών διδάκτρων και την χορήγηση υποτρο- φιών, ώστε η εκπαίδευση που παρέχεται να είναι προσιτή σε μαθη- τές ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας ή κοινωνικής προέλευσης.

454 ΚΕΦΑΛΑΙO 13 ΟθΕσμοσ Των ΥποΤροΦιων ισχΥΕ σΤΑ ΑρσΑκΕιΑ – τητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα Αρσάκεια Σχο- ΤοσιΤσΕιΑ σχολΕιΑ Απο Την Αρχή Τησ ιδρΥσησ ΤοΥσ, λεία, λαμβάνοντας υποτροφία υπό μορφή εκπτώσε- αφού συχνά άπορες μαθήτριες φοιτούσαν σε αυτά. Επί- ως στα ετήσια δίδακτρα. σης η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία το 1871 είχε ιδρύσει Νηπιαγωγείο Απόρων, ενώ στις δύσκολες ιστορικές Ειδική Επιτροπή, τής οποίας προεδρεύει ένα μέλος περιόδους τής Ελλάδας είχε δεχθεί στα Σχολεία της τού Διοικητικού Συμβουλίου, εξετάζει τις αιτήσεις που προσφυγοπούλες από την Κρήτη και την Μικρά υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι γονείς, καθώς και τα Ασία. Αλλά και στις Οικοκυρικές Σχολές που λειτουρ- απαιτούμενα δικαιολογητικά, και αποφασίζει για το πο- γούσε η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία στην Θεσσαλονίκη σοστό τής εκπτώσεως που θα χορηγηθεί. Τα κριτήρια και την Ρόδο η φοίτηση παρεχόταν δωρεάν. Επίσης είναι κυρίως οικονομικά-εισοδηματικά, αλλά και κοι- παράδοση στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία είναι και νωνικά (ανεργία, συνταξιοδότηση, πτώχευση εταιρείας), οι υποτροφίες Αριστείας. θέματα υγείας, ενώ πάντα συνυπολογίζεται και ο αριθ- μός των παιδιών τής οικογένειας που φοιτούν στα Αρ- Τα κριτήρια είναι κυρίως σάκεια (οικογένεια με 1 παιδί, με 2 παιδιά, με 3 και άνω οικονομικά-εισοδηματικά, αλλά και παιδιά, ορφανά). Τα ποσοστά που εγκρίνει η Επιτρο- κοινωνικά (ανεργία, συνταξιοδότηση, πή Υποτροφιών ξεκινούν από 10% και φθάνουν και πτώχευση εταιρείας), θέματα υγείας, στην πλήρη απαλλαγή των διδάκτρων ανάλογα με την περίπτωση. ενώ πάντα συνυπολογίζεται και ο αριθμός των παιδιών τής οικογένειας Οι υποτροφίες που χορηγεί η Επιτροπή Υποτροφιών κάθε χρόνο υπερβαίνουν τις 800. Το σύνολό τους αφο- που φοιτούν στα Αρσάκεια ρά σε ενεργούς μαθητές που φοιτούν στα Αρσάκεια – (οικογένεια με 1 παιδί, με 2 παιδιά, Τοσίτσεια Σχολεία σε όλη την επικράτεια (Αττική [Ψυχι- κό-Εκάλη], Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα). με 3 και άνω παιδιά, ορφανά). Οι πόροι τού Ταμείου Υποτροφιών προέρχονται από Για την περαιτέρω ενίσχυση αυτής τής πολιτικής κατά δωρεές και χορηγίες φυσικών («υποτροφία Μαρτίνου») την δύσκολη περίοδο τής παγκόσμιας οικονομικής κρί- και νομικών προσώπων, από έσοδα εκδηλώσεων που σης που εκδηλώθηκε το 2008, το Διοικητικό Συμβού- πραγματοποιούνται για τον σκοπό αυτό (βλ. κεφ. 5), λιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, στην συνεδρία του από το Ταμείο τής Φ.Ε. και από κάθε άλλο έσοδο για τής 25 Φεβρουαρίου 2009, αποφάσισε την σύσταση την λειτουργία τού Ταμείου Υποτροφιών. Ταμείου Υποτροφιών, ώστε μαθητές των οποίων οι οι- κογένειες αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα ή Ειδικότερα από το σχολικό έτος 2011-2012 μέχρι το παιδιά πολύτεκνων οικογενειών να έχουν την δυνατό- σχολικό έτος 2020-2021 ο αριθμός των μαθητών που έλαβαν έκπτωση καθώς και το συνολικό ποσόν των χο- ρηγηθεισών εκπτώσεων έχουν ως εξής: Σχολικό έτος 2011-2012 705 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 735.000 € Σχολικό έτος 2012-2013 905 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 862.871 € Σχολικό έτος 2013-2014 847 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 896.586 € Σχολικό έτος 2014-2015 832 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 839.425 € Σχολικό έτος 2015-2016 846 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 795.524 € Σχολικό έτος 2016-2017 848 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 842.424 € Σχολικό έτος 2017-2018 894 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 894.435 € Σχολικό έτος 2018-2019 880 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 879.341 € Σχολικό έτος 2019-2020 825 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 852.211 € Σχολικό έτος 2020-2021 1.072 μαθητές συνολικό ποσό υποτροφιών 1.165.217 €

ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 455 Με την ευκαιρία συγκεκριμένων επετείων η Φιλεκ- διακρίνεται από έφεση στα γράμματα να απολαύσει τα παιδευτική Εταιρεία προκηρύσσει ειδικές υποτροφίες. αγαθά τής παιδείας που προσφέρουν τα Σχολεία της, Έτσι, τον Μάιο τού 2016 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, προκήρυξε 15 υποτροφίες για άριστους μαθητές δη- εορτάζοντας την επέτειο 180 χρόνων προσφοράς ποι- μοσίων σχολείων οι οποίοι κατά το σχολικό έτος οτικής παιδείας, προσέφερε σε άριστους μαθητές δη- 2019-2020 θα φοιτούσαν στην Α’ Γυμνασίου και την μοσίων σχολείων την δυνατότητα να φοιτήσουν στα Α’ Λυκείου. Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού, Εκάλης, Πάτρας, Θεσσα- λονίκης και Ιωαννίνων με υποτροφία. Προκηρύχθη- Οι υποτροφίες απευθύνονταν σε μαθητές τής Στ’ δη- καν, λοιπόν, 50 υποτροφίες για μαθητές/μαθήτριες μοτικού και τής Γ’ γυμνασίου δημοσίων σχολείων και που κατά το σχολικό έτος 2016-2017 θα φοιτούσαν αφορούσαν σε πλήρη απαλλαγή από τα δίδακτρα. Οι στην Α’ Γυμνασίου και στην Α’ Λυκείου. Εξ αυτών οι υποψήφιοι εξετάστηκαν γραπτώς στα μαθήματα τής 25 μαθητές θα φοιτούσαν με πλήρη απαλλαγή διδά- Νεοελληνικής Γλώσσας και των Μαθηματικών, ενώ κτρων και 25 με έκπτωση 50% επί των ετησίων διδά- οι επιτυχόντες συμμετείχαν και σε προφορική συνέ- κτρων. ντευξη. Η επιλογή έγινε κατόπιν γραπτής εξέτασης στα Ελ- Η απαλλαγή από τα δίδακτρα διατηρούνταν καθ’ ληνικά και τα Μαθηματικά και προφορικής συνέ- όλο το διάστημα των σπουδών των μαθητών, εφόσον ντευξης, στην οποία συμμετείχαν μετά την ανακοίνωση κάθε σχολικό έτος συγκέντρωναν μέσο όρο βαθμολο- των αποτελεσμάτων τής γραπτής εξέτασης μαθητές που γίας στα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα 18,5 και πέρασαν επιτυχώς την γραπτή δοκιμασία. άνω και είχαν εξαίρετο ήθος. Οι υποτροφίες διατηρούνταν σε όλο το διάστημα Οι υποτροφίες κατανέμονταν ως εξής: των σπουδών των μαθητών, εφόσον κάθε σχολικό Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού: 5 υποτροφίες έτος συγκέντρωναν βαθμό 18,5 και άνω και είχαν Αναλυτικά: 2 θέσεις για την Α’ Γυμνασίου και 3 θέσεις εξαίρετο ήθος. για την Α’ Λυκείου Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης: 4 υποτροφίες Οι 50 υποτροφίες κατανέμονταν ως εξής: Αναλυτικά: 2 θέσεις για την Α’ Γυμνασίου και 2 θέσεις Αρσάκεια Σχολεία Ψυχικού: 11 πλήρεις και 11 υπο- για την Α’ Λυκείου τροφίες με έκπτωση 50% κατά σειρά επιτυχίας Αρσάκεια Σχολεία Πατρών: 2 υποτροφίες Αναλυτικά: 6 + 6 θέσεις για την Α’ Γυμνασίου και 5 + 5 Αναλυτικά: 1 θέση για την Α’ Γυμνασίου και 1 θέση για θέσεις για την Α’ Λυκείου την Α’ Λυκείου Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης: 10 πλήρεις και Αρσάκεια Σχολεία Θεσσαλονίκης: 2 υποτροφίες 10 υποτροφίες με έκπτωση 50% κατά σειρά επιτυχίας Αναλυτικά: 1 θέση για την Α’ Γυμνασίου και 1 θέση για Αναλυτικά: 6 + 6 θέσεις για την Α’ Γυμνασίου και 4 + 4 την Α’ Λυκείου θέσεις για την Α’ Λυκείου Αρσάκεια Σχολεία Ιωαννίνων: 2 υποτροφίες Αρσάκεια Σχολεία Πατρών: 2 πλήρεις υποτροφίες κα- Αναλυτικά: 1 θέση για την Α’ Γυμνασίου και 1 θέση για τά σειρά επιτυχίας την Α’ Λυκείου. Αναλυτικά: 1 θέση για την Α’ Γυμνασίου και 1 θέση για την Α’ Λυκείου Το σχολικό έτος 2016-2017 το Ίδρυμα Ωνάση, ένα Αρσάκεια Σχολεία Θεσσαλονίκης: 2 πλήρεις υποτρο- κοινωφελές ίδρυμα με γενικότερο πολιτιστικό έργο, θέ- φίες κατά σειρά επιτυχίας λοντας να ενισχύσει το έργο τής Φιλεκπαιδευτικής Εται- Αναλυτικά: 1 θέση για την Α’ Γυμνασίου και 1 θέση για ρείας στα Τίρανα, αποφάσισε να προσφέρει υποτροφίες την Α’ Λυκείου και χρηματικά βραβεία ύψους 20.000 ευρώ σε άρι- Αρσάκεια Σχολεία Ιωαννίνων: 4 υποτροφίες με έκ- στους μαθητές τού Αρσακείου Ελληνοαλβανικού Kο- πτωση 50% κατά σειρά επιτυχίας λεγίου Τιράνων. Αναλυτικά: 2 θέσεις για την Α’ Γυμνασίου και 2 θέσεις για την Α’ Λυκείου. Συγκεκριμένα κάθε χρόνο χορηγεί: 3 υποτροφίες πλήρους φοίτησης σε μαθητές τής Ι’ τά- Επίσης τον Μάιο τού 2019 η Φιλεκπαιδευτική Εται- ξης προερχόμενους από την δημόσια εκπαίδευση, έπει- ρεία επιθυμώντας, σύμφωνα με τις αρχές και την παρά- τα από γραπτό διαγωνισμό στα γνωστικά αντικείμενα δοσή της, να παρέχει την δυνατότητα σε κάθε παιδί που τής Αλβανικής Γλώσσας και των Μαθηματικών. 15 υποτροφίες οι οποίες εξασφαλίζουν έκπτωση 50%

456 ΚΕΦΑΛΑΙO 13 σε άριστους μαθητές των τάξεων Ε’ έως ΙΑ’ οι οποίοι Ειδικότερα από το 2016 μέχρι το 2021 το σύνολο διαγωνίστηκαν στα μαθήματα τής Αλβανικής Γλώσ- των μαθητών που έλαβαν μέρος στα διαγωνίσματα και σας, τής Ελληνικής Γλώσσας και στα Μαθηματικά. το σύνολο των υποτροφιών και των χρηματικών βρα- 12 χρηματικά βραβεία των 300 € έκαστο για μαθητές βείων που δόθηκαν έχει ως εξής: των τάξεων Ζ’ έως ΙΒ’ που, κατόπιν διαγωνιστικής δια- δικασίας, διακρίθηκαν στην γνώση τής ελληνικής Ο αριθμός των συμμετασχόντων στην εξεταστική δια- γλώσσας. δικασία ήταν: Tο Ίδρυμα ωνάση, ένα κοινωφελές 171 για το σχολικό έτος 2016-2017 ίδρυμα με γενικότερο πολιτιστικό έργο, 144 για το σχολικό έτος 2017-2018 166 για το σχολικό έτος 2018-2019 θέλοντας να ενισχύσει το έργο 225 για το σχολικό έτος 2019-2020 τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας 150 για το σχολικό έτος 2020-2021. στα Τίρανα, αποφάσισε να προσφέρει Συνολικά δόθηκαν 141 υποτροφίες – βραβεία εκ υποτροφίες και χρηματικά βραβεία των οποίων: ύψους 20.000 ευρώ σε άριστους μαθητές 75 υποτροφίες – έκπτωση 50% επί τού συνόλου των τού Αρσακείου Ελληνοαλβανικού διδάκτρων 60 χρηματικά βραβεία των 300 € και Kολεγίου Τιράνων. 6 υποτροφίες πλήρους φοίτησης για όλη την λυκειακή εκπαίδευση σε μαθητές που προέρχονταν από την δη- μόσια εκπαίδευση.

ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 457 Στιγμιότυπα από την απονομή των βραβείων υποτροφιών τού Ιδρύματος Ωνάση σε άριστους μαθητές τού Αρσακείου Τιράνων και σε μαθητές που έχουν διακριθεί στην Ελληνομάθεια. Σχολικό έτος 2018-2019 Σχολικό έτος 2019-2020 Σχολικό έτος 2020-2021

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 To Aρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

Η σημασία τής ίδρυσης Αρχείου των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων είναι προφανής. Ένας ελληνικός εκπαιδευτικός οργανισμός που αριθμεί, το 2021, 185 χρόνια προσφοράς στην παιδεία, όταν το ελληνικό κράτος, το 2021, γιορ- τάζει τα 200 χρόνια από την έναρξη τού Αγώνα για την απελευθέρωσή του, αποτελεί μοναδική πηγή καταγραφής τής ιστορίας τής ελληνικής εκπαίδευσης. Το Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι ανοιχτό τόσο στους μαθητές των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, οι οποίοι αποκτούν συνείδηση τής ιστορικότητας τού Σχολείου στο οποίο φοιτούν, όσο και σε φοιτητές αλλά και ιστορικούς και ερευνητές τής εκπαίδευσης, οι οποίοι στον φιλόξενο χώρο του και με την βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού μπορούν να αναζητήσουν τεκμήρια για την διεξαγωγή τής έρευνάς τους. Με σκοπό την διάσωση και την ευρύτερη αξιοποίηση των πηγών τού Αρχείου, το 2006 το Δ.Σ. τής Φ.Ε. αποφάσισε την σταδιακή, λόγω τού τεράστιου όγκου, ψηφιοποίησή του για τον εκσυγχρονισμό και την διευκόλυνση τής έρευνας.

460 ΚΕΦΑΛΑΙO 14 Το ΔιοικηΤικο ΣυΜβουλιο ΤηΣ ΦιλΕκπΑιΔΕυΤικηΣ ΕΤΑι- ñ τα Αρχεία των Παιδαγωγικών Ακαδημιών των Αρ- ρΕιΑΣ ΑποΦΑΣιΣΕ Το 1989 νΑ ΔηΜιουργηΣΕι ΑρχΕιο σακείων Ψυχικού και Πατρών για την ταξινόμηση, την καταγραφή και την διαφύλαξη ñ φωτογραφίες από πάσης φύσεως σχολικές εκδηλώ- τού ιστορικού υλικού που είχε συγκεντρωθεί όλα τα σεις (οι πρώτες είναι από το 1886) καθώς και Εικόνες χρόνια τής λειτουργίας των Αρσακείων – Τοσιτσείων από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, τις οποίες πα- Σχολείων και τής Εταιρείας, ώστε να διασωθεί και να ρήγγειλε η Φ.Ε. το 1887 ως εποπτικά μέσα για το μάθη- αναδειχθεί το ανεκτίμητο σε αξία εθνικό, παιδευτικό, μα των Θρησκευτικών κοινωνικό και πολιτιστικό έργο τους από το 1836 μέχρι ñ προγράμματα, ημερολόγια, εσωτερικούς κανονι- σήμερα. Δεδομένου ότι η ιστορία των Σχολείων αποτε- σμούς και Βιβλία των Σχολείων τής Φ.Ε. λεί σημαντικό μέρος τής εκπαιδευτικής ιστορίας τής Ελ- ñ αφίσες, προγράμματα και προσκλήσεις από τις σχο- λάδας, η ίδρυση Αρχείου ήταν επιβεβλημένη τόσο για λικές δραστηριότητες εσωτερικούς λόγους όσο και για ευρύτερους κοινωνι- ñ μαθητικά έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά, όπως εί- κο-ιστορικούς λόγους. ναι η «Πολύμνια» ñ βιβλία διοικήσεως, λογιστικά βιβλία. Με την δημιουργία τού Αρχείου αποκαλύφθηκε αφενός η ποσότητα, Ένα μέρος, όμως, τού υπάρχοντος αρχειακού υλικού η ποικιλία και η αξία των αρχειακών φυλάσσεται στα γραφεία τής Εταιρείας (κυρίως βιβλία Πρακτικών των συνεδριάσεων τού Δ.Σ. και πίνακες), κειμένων και των κειμηλίων στον ναό τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας των Αρσα- που καταγράφουν την πορεία, κείων Ψυχικού (εκκλησιαστικά αντικείμενα και κειμή- την εξέλιξη και την δραστηριότητα λια), στο Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας (εποπτικά τής Φ.Ε. και αφετέρου η προσφορά μέσα Φυσικής – Χημείας, πολύγραφοι κ.ά.), αλλά και ενός Σχολείου το οποίο έχει ταυτιστεί στα ίδια τα Σχολεία (παραδοσιακές στολές, μαθητικές με την εκπαίδευση των γυναικών στολές σχολικών παραστάσεων κ.ά). –και όχι μόνο– στην Ελλάδα Αρχείο Αρσακείου Τιράνων από τις απαρχές τού ελληνικού κράτους. Το 2018 το Αρχείο τής Φ.Ε. εμπλουτίστηκε με υλικό Το έργο τής αρχειοθέτησης ήταν εγχείρημα επίπονο. σχετικό με το Αρσάκειο Τιράνων. Η πρώτη διευθύντρια Με την δημιουργία τού Αρχείου αποκαλύφθηκε αφενός τού Αρσακείου Τιράνων Σαπφώ Μαζαράκη παρέδωσε η ποσότητα, η ποικιλία και η αξία των αρχειακών κειμέ- στην Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία μέρος τού προσωπικού νων και των κειμηλίων που καταγράφουν την πορεία, την εξέλιξη και την δραστηριότητα τής Φ.Ε. και αφετέ- Στο αρχείο τού Αρσακείου Τιράνων ρου η προσφορά ενός Σχολείου το οποίο έχει ταυτιστεί καταγράφονται όλα τα γεγονότα-σταθμοί με την εκπαίδευση των γυναικών –και όχι μόνο– στην Ελλάδα από τις απαρχές τού ελληνικού κράτους. από την ίδρυση και την λειτουργία τού πρώτου εκτός Ελλάδας Το αρχειακό υλικό σύγχρονου Αρσακείου Σχολείου Αυτή την στιγμή το Αρχείο λειτουργεί σε έναν ανα- από το 1998 έως το 2010. καινισμένο χώρο 200 τ.μ. στα Αρσάκεια Σχολεία Ψυχι- κού και περιλαμβάνει: της αρχείου-ημερολογίου. Σε αυτό καταγράφονται όλα ñ βιβλία και έντυπα εκδόσεων τής Φ.Ε. Πρόκειται για τα τα γεγονότα-σταθμοί από την ίδρυση και την λειτουργία παιδαγωγικά και τα εκπαιδευτικά βιβλία που εξέδιδε τού πρώτου εκτός Ελλάδας σύγχρονου Αρσακείου Σχο- η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και διένειμε δωρεάν και λείου από το 1998 έως το 2010. Το αρχείο περιλαμβά- σε άλλα σχολεία τής χώρας πριν ακόμη συσταθεί ο νει ανέκδοτο υλικό από τις πρώτες ημέρες λειτουρ- ΟΕΔΒ, μεταφράσεις, πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό για γίας τού Σχολείου, πληροφορίες για τις ιδιαίτερες ιστο- τους μαθητές των Σχολείων της, πρακτικά ημερίδων ρικές πολιτικοκοινωνικές συνθήκες τής χώρας που συν- δέονταν με τον αγώνα που έκανε το νεοσύστατο τότε

TO ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 461 Σχολείο, προκειμένου να εδραιώσει την παρουσία του κά των συνεδριών τού Διοικητικού Συμβουλίου. στην γείτονα χώρα. Το υλικό αποτελεί πολύτιμη πηγή Πρόκειται για 136 μέχρι σήμερα τόμους, που καλύ- όχι μόνο για την φυσιογνωμία τού Σχολείου κατά την πτουν μια ιστορική περίοδο 177 ετών, από το 1840 μέ- πρώτη δεκαετία τής λειτουργίας του, αλλά και για τις χρι σήμερα. Οι τόμοι μέχρι και το 1971 είναι χειρόγρα- πρώτες πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές δρά- φοι, στην συνέχεια μέχρι και το 1991 δακτυλογραφη- σεις που πραγματοποίησε σε συνεργασία με τους το- μένοι, ενώ από το 1992 τα κείμενα υπάρχουν σε ψηφια- πικούς κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς φορείς τής κή μορφή. Στα Πρακτικά αυτά αποτυπώνεται ανάγλυφα Αλβανίας, με την πρεσβεία τής Ελλάδας στα Τίρανα, όλη η ιστορία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και πιστο- καθώς και με τα Αρσάκεια Σχολεία τής Ελλάδας. ποιείται η τεράστια και πολυσχιδής προσφορά της στην νεοελληνική παιδεία. Εκτός των Πρακτικών, έχουν ψη- Ψηφιοποίηση τού Αρχείου φιοποιηθεί επιλεγμένα αρχειακά αντικείμενα μεγά- λης αξίας, όπως η Πινακοθήκη τής Φιλεκπαιδευτικής Για την προστασία και την διαφύλαξη τού τεράστιου Εταιρείας, που αποτελείται από έργα των σημαντικότε- σε όγκο ιστορικού αρχειακού υλικού τής Φιλεκπαιδευτι- ρων Ελλήνων ζωγράφων τού 19ου και τού 20ού αιώνα κής Εταιρείας, με πρωτοβουλία τού Προέδρου της και με (Ν. Λύτρα, Γ. Ροϊλού, Γ. Ιακωβίδη, Σπ. Βικάτου κ.ά.), απόφαση τού Διοικητικού Συμβουλίου, ξεκίνησε το ανδριάντες γνωστών Ελλήνων γλυπτών (Δ. Κόσσου 2006 η διαδικασία τής ψηφιοποίησης τού Αρχείου τής κ.ά.), εκκλησιαστικά κειμήλια, παιδαγωγικό υλικό, δι- Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Αρχικά ψηφιοποιήθηκαν τα πλώματα, εξώφυλλα σπάνιων βιβλίων, φωτογραφικό παλαιότερα Πρακτικά των συνεδριάσεων των Διοικητι- υλικό κ.λπ. Τέλος, έχει συμπεριληφθεί προς ψηφιοποί- κών Συμβουλίων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και επι- ηση και σημαντικός αριθμός εγγράφων και κειμένων λεγμένων αντικειμένων, ενώ θα ακολουθήσει η σταδια- που αφορούν άμεσα στην Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία αλλά εντοπίστηκαν εκτός τού φυσικού Αρχείου της, η ψηφιοποίηση τού Aρχείου, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στην Γεννάδειο Βιβλιοθήκη όταν ολοκληρωθεί, θα επιτρέπει και στα Γενικά Αρχεία τού Κράτους. στον σύγχρονο ερευνητή αλλά και Στα πρακτικά αποτυπώνεται ανάγλυφα στον ιστορικό τού μέλλοντος όλη η ιστορία τής Φιλεκπαιδευτικής να έχει άμεση και εύκολη πρόσβαση Εταιρείας και πιστοποιείται η τεράστια και πολυσχιδής προσφορά της σε πλήθος ταξινομημένων και στην νεοελληνική παιδεία. ιεραρχημένων πληροφοριών που σχετίζονται όχι μόνο με την ιστορία Οι υποδομές και τα μέσα τής ψηφιοποίησης τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας αλλά και με την ιστορία τής εκπαίδευσης Το Κέντρο Ψηφιοποίησης τού Αρχείου τής Φιλεκπαι- τής νεότερης Ελλάδας γενικότερα. δευτικής Εταιρείας είναι εξοπλισμένο με δίκτυο ηλε- κτρονικών υπολογιστών (server-clients), περιφερειακά κή ψηφιοποίηση και λοιπών μορφών αρχειακού υλικού μηχανήματα (σαρωτή, εκτυπωτή) και μικρό αλλά πλή- (προγραμμάτων εκδηλώσεων, προσκλήσεων, φωτο- ρες στούντιο ψηφιακής φωτογραφίας. Το όλο σύστημα γραφιών κ.λπ.). Η ψηφιοποίηση τού Aρχείου, όταν ολο- οργανώθηκε αρχικά από την εταιρεία Virtual Trip, ενώ κληρωθεί, θα επιτρέπει στον σύγχρονο ερευνητή αλλά στην συνέχεια την συντήρησή του ανέλαβε η Υπηρεσία και στον ιστορικό τού μέλλοντος να έχει άμεση και εύκο- Μηχανοργάνωσης τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Η λη πρόσβαση σε πλήθος ταξινομημένων και ιεραρχημέ- τεκμηρίωση και η αρχειοθέτηση τού σημαντικότερου νων πληροφοριών που σχετίζονται όχι μόνο με την ιστο- υλικού, των Πρακτικών των συνεδριών τού Διοικητικού ρία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας αλλά και με την ιστο- Συμβουλίου τής Εταιρείας, υποστηρίζονται από πρωτο- ρία τής εκπαίδευσης τής νεότερης Ελλάδας γενικότερα. ποριακές διεθνώς τεχνολογίες και πρότυπα που ενσω- ματώνονται στο πρόγραμμα δημιουργίας βάσεων δεδο- Το αντικείμενο τής ψηφιοποίησης μένων Diathesis, το οποίο η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Το Ψηφιακό Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας αποτελείται, καταρχάς, από τα ψηφιοποιημένα Πρακτι-

462 ΚΕΦΑΛΑΙO 14 προμηθεύτηκε από το Ινστιτούτο Πληροφορικής τού οθετημένο ψηφιακό υλικό. Οι πληροφορίες αυτές εί- Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) τού Πανεπι- ναι: Χρόνος θέματος, Αναφορά τόπου, Γενικός χαρα- στημίου Κρήτης, η συνεργασία με το οποίο συνεχίζεται κτηρισμός θέματος, Εμπλεκόμενοι/Ρόλοι, Αντικείμενο μέχρι σήμερα. θέματος, Αντιμετώπιση θέματος, Πλαγιότιτλος/Λέξεις- κλειδιά, Σχόλια τεκμηριωτή, Αναφορές, Σύνοψη. Στο τε- Η διαδικασία τής ψηφιοποίησης λευταίο πεδίο παρατίθεται το κείμενο των Πρακτικών για κάθε συγκεκριμένο θέμα σε ηλεκτρονική μορφή. Η διαδικασία τής ψηφιοποίησης διαφέρει ανάλογα με Μετά την συμπλήρωση αυτών των πληροφοριών, κάθε την φύση τού προς ψηφιοποίηση υλικού. Για την ψη- τεκμηριωμένο πλέον θέμα τοποθετείται ταξινομημένο φιοποίηση των φυσικών αντικειμένων τού Αρχείου και ιεραρχημένο στην βάση δεδομένων, δηλαδή στο κάθε αντικείμενο φωτογραφίζεται ψηφιακά. Η φωτογρα- Ψηφιακό Αρχείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. φία υφίσταται στην συνέχεια ψηφιακή επεξεργασία (βελ- τίωση ποιότητας και αφαίρεση φόντου), ώστε να αναδει- Με την ψηφιοποίηση των Πρακτικών των συνεδριών κνύεται πλήρως η εικόνα τού αντικειμένου. Η επεξεργα- τού Διοικητικού Συμβουλίου, επειδή σε αυτά έχει απο- σμένη ψηφιακή φωτογραφία εισάγεται στο πρόγραμμα τυπωθεί μεγάλο και ιδιαίτερα σημαντικό μέρος τής δημιουργίας βάσεως δεδομένων Altova Authentic, ιστορίας τής Παιδείας και τής Εκπαίδευσης στο νε- με το οποίο δημιουργούνται δελτία με πεδία πληροφο- οελληνικό κράτος, ο εντοπισμός, η συλλογή, η κατά- ριών διαφόρων ειδών (είδος, χρόνος δημιουργίας, δη- ταξη και η αξιοποίηση όλων αυτών των πολύτιμων μιουργός, χρόνος απόκτησης, τρόπος απόκτησης, τιμή, ιστορικών πληροφοριών καθίστανται διαδικασίες εύκο- δωρητής, περιεχόμενο, τόπος, τεχνοτροπία), τα οποία λες και ταχύτατες. Με βάση τις παραμέτρους ψηφιοποί- συμπληρώνονται ανάλογα με την φύση τού αντικειμέ- ησης ο ερευνητής κατευθύνει τον ηλεκτρονικό υπολο- νου (πίνακας, βιβλίο, κειμήλιο, φωτογραφία κ.λπ.). γιστή να ανευρίσκει και να συγκεντρώνει πάσης φύσεως στοιχεία, όπως λ.χ. όλες τις πληροφορίες που σχετίζο- Για την ψηφιοποίηση των κειμένων η διαδικασία ξε- νται είτε με κάποιο συγκεκριμένο γεγονός είτε, διαχρο- κινάει με την ψηφιακή φωτογράφιση των τόμων των νικά, με την δραστηριότητα κάποιου προσώπου ή ομά- Πρακτικών σελίδα προς σελίδα. Κάθε φωτογραφία υφί- δας προσώπων. Το ψηφιοποιημένο Αρχείο τής Φιλεκ- σταται ψηφιακή επεξεργασία (βελτίωση ποιότητας, παιδευτικής Εταιρείας θα αποτελέσει έτσι νέα σημαντική αφαίρεση φόντου και διόρθωση γεωμετρίας). Οι επε- ιστορική πηγή που θα φωτίσει ενδιαφέρουσες πτυχές ξεργασμένες φωτογραφίες των κειμένων δεν μπορούν των τελευταίων 185 χρόνων τής ιστορίας τής παιδείας ωστόσο να εισαχθούν απευθείας στην βάση δεδομέ- στο νεοελληνικό κράτος. νων, επειδή κάθε σελίδα μπορεί να περιέχει περισσότε- ρα τού ενός, εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, θέματα Αρχείο τής Στοάς τού βιβλίου (διοικητικά, οικονομικά, πειθαρχικά, εκπαιδευτικά). Γι’ αυτό η ψηφιακή φωτογραφία κατατέμνεται και το τμήμα Με την διεύρυνση τής εκπαιδευτικής δραστηριότη- τής σελίδας που περιλαμβάνει το κείμενο κάθε θέματος τας τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στην διά βίου μά- απομονώνεται. Παράλληλα με την φωτογράφισή του, θηση και την λειτουργία τού Ελεύθερου Πανεπιστημί- το χειρόγραφο κείμενο των Πρακτικών πληκτρολογείται ου τής Στοάς τού Βιβλίου τα τελευταία 13 χρόνια, από στον υπολογιστή σε μορφή αρχείου MS Word. Έτσι το τον Ιανουάριο τού 2007 μέχρι τον Δεκέμβριο τού κείμενο κάθε θέματος των Πρακτικών θα παρατίθεται 2019, έχει δημιουργηθεί μια πολύτιμη συλλογή αρχει- στο ψηφιακό αρχείο με δύο τρόπους: ψηφιακή φωτο- ακού υλικού. Πρόκειται για ψηφιοποιημένο οπτικοα- γραφία και ηλεκτρονικό κείμενο. Για τους δακτυλο- κουστικό υλικό, το οποίο περιλαμβάνει 1.424 μα- γραφημένους τόμους, από το έτος 1973 και εξής, το θήματα που πραγματοποιήθηκαν σε 2.136 ώρες δι- ηλεκτρονικό κείμενο παράγεται απευθείας από τις ψη- δασκαλίας. φιακές φωτογραφίες των σελίδων τους με το Πρόγραμ- μα Ανάγνωσης Οπτικών Χαρακτήρων (OCR) Adobe Fi- Εκτός από το αρχείο τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου, ne Reader. στην Στοά τού Βιβλίου υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό από τις ποικίλες πολιτι- Κάθε θέμα που ψηφιοποιείται συνοδεύεται από στικές δραστηριότητες που φιλοξένησε στους χώρους πλήθος πληροφοριών που βοηθούν τον ερευνητή της κατά τα 24 χρόνια τής λειτουργίας της (βλ. κεφ. 15). να έχει εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στο αρχει-

TO ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 463 Μήτρα εκτύπωσης διπλωμάτων μελών τής Φ.Ε., αρχές 20ού αιώνα: Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Χορηγεί εις τον εν . . . . . . . . . . . . . . Κύριον . . . . . . . . . . . . . . το παρόν δίπλωμα και κατά το . . . . . . άρθρον τού οργανισμού αναγνωρίζει αυτόν μέλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Εν Αθήναις τη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191. . . Ο Πρόεδρος Ο Γραμματεύς Έγγραφο διορισμού τής Βασιλικής Μ. Μπόταση ως υποτρόφου τής κυβερνήσεως στα Σχολεία τής Φ.Ε. με υπογραφή και σφραγίδα τού Όθωνα. Διακρίνεται η ημερομηνία: Αθήνησι, 21 Ιανουαρίου 1846. Το έγγραφο διασώζεται στα Γ.Α.Κ. και βρίσκεται ψηφιοποιημένο στο Αρχείο τής Φ.Ε. Χειρόγραφη σελίδα πρακτικών τού 19ου αιώνα. Στην δεύτερη γραμμή διακρίνεται η ημερομηνία: 30 Απριλίου 1866.

464 ΚΕΦΑΛΑΙO 14 Βαθμολόγιο Μαθητολόγιο τού «Εσωτερικού τού «Εξωτερικού Προτύπου», Διδασκαλείου», δηλαδή προτύπου δηλαδή Ελληνικού Σχολείου τής Φ.Ε. τής Παιδαγωγικής κατά τον 19ο αιώνα, Ακαδημίας τής Φ.Ε. στο οποίο φοιτούσαν κατά τον 19ο αιώνα, εξωτερικές μαθήτριες. στο οποίο φοιτούσαν εσωτερικές μαθήτριες.

TO ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 465 «Φυσιογνωμίαι τινες Αρσακειάδων». «Πατριαρχική Μεγάλη τού Γένους Ένα από τα σπάνια βιβλία που Σχολή». Οι εκδόσεις τής Φ.Ε. καλύπτουν αναφέρονται στα Αρσάκεια Σχολεία και ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. έχουν διασωθεί στο Αρχείο τής Φ.Ε. Εξώφυλλο έκδοσης τής Ρωμαϊκής Ιστορίας τού Αππιανού. Στην τελευταία γραμμή διακρίνεται με λατινικούς χαρακτήρες η χρονολογία έκδοσης: MDCCCLXΧVII (1877). Δύο αντίγραφα έργων τού Peter von Hess (1792-1871), τού αποκαλουμένου και ζωγράφου τής Ελληνικής Επανάστασης. «Ο Νικηταράς κατατροπώνει το ιππικό τού Δράμαλη στα Δερβενάκια» και «Ο θάνατος τού Μάρκου Μπότσαρη».

466 ΚΕΦΑΛΑΙO 14 Τρεις από τις πολυάριθμες αιτήσεις άδειας πρόσβασης στο Αρχείο τής Φ.Ε. για συλλογή υλικού. Η πρώτη από αναπληρωτή καθηγητή τού Ιονίου Πανεπιστημίου για βιβλιογραφική πανεπιστημιακή έρευνα (αριστερά), η δεύτερη από μεταπτυχιακό ερευνητή για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής επί μουσικολογικού θέματος (κάτω αριστερά) και η τρίτη από μέλος τού εκπαιδευτικού προσωπικού τής Φ.Ε. για εκπόνηση συλλογικής μαθητικής εργασίας (κάτω).

TO ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 467 Οθόνη τού προγράμματος Diathesis από την τεκμηρίωση τού 6ου θέματος τής συνεδρίας τής 1ης Οκτωβρίου 1850, στο οποίο για πρώτη φορά αναφέρεται ο Απόστολος Αρσάκης, που προσφέρεται να καλύψει το συνολικό κόστος κατασκευής των υπό ανέγερση Σχολείων και Οικοτροφείου στο οικόπεδο τής Φ.Ε. στην οδό Πανεπιστημίου. Αριστερά: Το δελτίο πληροφοριών τού εν λόγω θέματος Φωτογραφία σελίδας Πρακτικών ψηφιακά επεξεργασμένη και κατατετμημένη σε 6 θέματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 Στοά τού Βιβλίου Ελεύθερο Πανεπιστήμιο

Το 1996 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, γιορτάζοντας πανηγυρικά τα 160 χρό- νια προσφοράς της στην ελληνική παιδεία, εγκαινίασε τους νέους χώρους της στο ανακαινισμένο ιστορικό Αρσάκειο Μέγαρο, όπου από το 1984 στε- γάζεται το Συμβούλιο τής Επικρατείας. Στο πιο πολυσύχναστο σημείο τού εμπορικού κέντρου τής Αθήνας, που ενώ- νει τις δύο μεγαλύτερες πλατείες τής πρωτεύουσας, την πλατεία Συντάγματος και την πλατεία Ομονοίας, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία τολμά την υλοποίηση ενός πρωτοποριακού οράματος: την δημιουργία ενός κέντρου παιδείας και πολιτισμού με την ίδρυση τής Στοάς τού Βιβλίου. Στα 24 χρόνια λειτουργίας της η Στοά τού Βιβλίου, με τις αίθουσες Λόγου και Τέχνης, φιλοξένησε στους χώρους της τις πιο σημαντικές πολιτιστικές και εκ- παιδευτικές εκδηλώσεις. Παρέμβαση στην διά βίου μάθηση αποτελεί το Ελεύ- θερο Πανεπιστήμιο και στην πνευματική ζωή τής πόλης το Ποιητικό Βήμα. Σήμερα το Αρσάκειο Μέγαρο ανακαινίζεται εκ νέου και αποκτά νέα φυσιο- γνωμία, αφού ολόκληρο το τετράγωνο θα αξιοποιηθεί ως πρότυπο πολιτι- σμικό και γαστρονομικό εμπορικό κέντρο – πολυχώρος.

470 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Κέντρο παιδείας και πολιτισμού ήθηκε σε ειδική τελετή στις αίθουσες Λόγου και Τέχνης, παρουσία τού Προέδρου τού Συμβουλίου Επικρατείας Η Στοά τού Βιβλίου, στο ιστορικό Αρσάκειο Μέγαρο, Βασιλείου Μποτόπουλου και τού Προέδρου τής Φιλεκ- στο κέντρο τής Αθήνας, ιδρύθηκε από την Φιλεκπαι- παιδευτικής Εταιρείας καθηγητή Γεωργίου Μπαμπινιώ- δευτική Εταιρεία το 1996 στο πλαίσιο τού εορτασμού τη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Αρσάκειο Μέγαρο έχει των 160 χρόνων από την ίδρυσή της. κηρυχθεί εθνικό μνημείο των νεότερων χρόνων. Όραμα τού ιδρυτή της, τού Προέδρου τής Φιλεκπαι- Η Στοά τού Βιβλίου έχει στεγάσει τα βιβλιοπωλεία δευτικής Εταιρείας καθηγητή Γεωργίου Μπαμπινιώτη, των μεγαλύτερων εκδοτικών οίκων τής χώρας και έχει ήταν να αποτελέσει παρέμβαση παιδείας στην πνευμα- φιλοξενήσει στους χώρους της πολυάριθμες εκδηλώ- τική ζωή τής Αθήνας, ένα κέντρο πολιτισμού που θα σεις και εκθέσεις σχετικές όχι μόνο με το βιβλίο, αλλά συμβάλλει στην αναζήτηση και στον συγκερασμό, και με κάθε σχεδόν πτυχή και έκφανση τής πνευματικής μέσω τού βιβλίου, των ιδεών τού παρελθόντος, τού και τής πολιτιστικής ζωής τής χώρας. Εκτός από το παρόντος και τού μέλλοντος. Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, 160 εκδοτικοί οίκοι ανταπο- κρίθηκαν στην πρόσκληση τής Φιλεκπαιδευτικής Η Στοά τού Βιβλίου στηρίχτηκε στην ιδέα και στον Εταιρείας, δημιουργώντας για πρώτη φορά στο κέ- πολιτισμό τού βιβλίου και κατόρθωσε, στα 24 χρόνια ντρο τής πόλης μια πνευματική εστία όπου αναπτύ- λειτουργίας της και υπό την εμπνευσμένη διεύθυνση χθηκαν πολύπλευρες πολιτιστικές δραστηριότητες. τού συγγραφέα-δημοσιογράφου Δημήτρη Κακαβελά- Οι κυριότεροι από αυτούς είναι: Άγρα, Αιγόκερως, κη, μέλους τού Δ.Σ. τής Φ.Ε., να καταστεί σημείο ανα- Ακρίτας, Άμμος, Αρμός, Αστάρτη, Ατλαντίς, Γκοβόστης, φοράς για ό,τι έχει σχέση με το βιβλίο και παράλλη- Γράμματα, Γρηγόρης, Διόπτρα, Δωρικός, Ελληνικά λα να αναπτύξει ευρύτερη πνευματική, πολιτιστική Γράμματα, Εκάτη, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό και επιστημονική δραστηριότητα. Αρχείο, Εν Πλω, Εξάντας, Επίκεντρο, Ερατώ, Έσοπτρον, Θεμέλιο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ίδρυμα Μελε- Η Στοά τού Βιβλίου έχει στεγάσει τών Λαμπράκη, Ίκαρος, Καζαντζάκη, Καθημερινή, Κά- τα βιβλιοπωλεία των μεγαλύτερων κτος, Κάουφμαν, Καστανιώτης, Κέδρος, Κλειδάριθμος, Λιβάνης, Μελάνι, Μέλισσα, Μίλητος, Μίνωας, Μοντέρ- εκδοτικών οίκων τής χώρας νοι Καιροί, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Νε- και έχει φιλοξενήσει στους χώρους της φέλη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Παπαδόπου- λος, Παπαζήσης, Πατάκης, Πόλις, Πύρινος Κόσμος, πολυάριθμες εκδηλώσεις Ρώσση, Σαββάλας, Σάκκουλας, Σιδέρης, Σύγχρονοι και εκθέσεις σχετικές όχι μόνο με το βιβλίο Ορίζοντες, Φυτράκης, Ψύχαλος, Ωκεανίδα, Taschen. Στην Στοά τού Βιβλίου εκπροσωπήθηκαν και σημαντι- αλλά και με κάθε σχεδόν πτυχή κοί εκδοτικοί οίκοι τής Θεσσαλονίκης, όπως: Ίδρυμα και έκφανση τής πνευματικής Μανώλη Τριανταφυλλίδη, University Studio Press, Αρχέτυπο-Μεταεκδοτική, Αφοί Κυριακίδη, Βάνιας, και τής πολιτιστικής ζωής τής χώρας. Δίον, Ζήτη, Κάδμος, Τζιόλας. Πρόκειται για έναν σύγχρονο και φιλόξενο χώρο Οι χώροι τής Στοάς τού Βιβλίου αναπτύσσονται σε υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής που εντάσσεται δο- τρία επίπεδα και περιλαμβάνουν: μικά στο ιστορικό συγκρότημα τού Αρσακείου Μεγά- ρου στο κέντρο τής πρωτεύουσας, το οποίο ανακαι- Την Αίθουσα Λόγου. Η κεντρική αίθουσα εκδηλώ- νίστηκε και αποκαταστάθηκε σύμφωνα με την μελέτη σεων τής Στοάς τού Βιβλίου έχει χωρητικότητα 200 κα- και υπό την επίβλεψη τού αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Σ. θημένων ατόμων, τραπέζι για 5-7 ομιλητές, βήμα όρθι- Καλλιγά. Το έργο τής αποκατάστασης τού κτηριακού ου ομιλητή, αυτόνομο χώρο τεχνικής υποστήριξης και συγκροτήματος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας βρα- ειδικό χώρο για εγκατάσταση συστημάτων ταυτόχρο- βεύτηκε τον Απρίλιο τού 1997 από την Europa Nostra, νης διερμηνείας. Στον υπερσύγχρονο ηλεκτρονικό εξο- την ευρωπαϊκή ομοσπονδία εθνικών οργανώσεων που πλισμό της περιλαμβάνονται φορητοί υπολογιστές με δραστηριοποιούνται στον χώρο τής φυσικής και τής πο- πλήρως αναβαθμισμένο λειτουργικό σύστημα και με λιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό, μεταξύ άλλων, την γρήγορη και διαρκή ασύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο, προώθηση προτύπων αρχιτεκτονικής, και την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος. Η βράβευση πραγματοποι-

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 471 2 ψηφιακοί προβολείς υψηλής ευκρίνειας, προβολέας Τον Κεντρικό Διάδρομο. Με είσοδο από την οδό διαφανειών, ψηφιακά συστήματα αναπαραγωγής ήχου Πεσμαζόγλου οδηγεί προς την ιστορική Στοά Αρσα- και εικόνας. Η χωροταξική διαμόρφωση τής αίθουσας, κείου και φιλοξενεί σε όλο το μήκος του βιβλιοπωλεία ο προηγμένος τεχνολογικός εξοπλισμός που διαθέτει των μεγαλύτερων εκδοτικών οίκων τής χώρας και εκθέ- και η διαρκής και αποτελεσματική υποστήριξη των τε- σεις έργων τέχνης, ενώ αποτελεί χώρο συνάντησης των χνολογικών υποδομών από το εξειδικευμένο προσω- ανθρώπων που αναζητούν στο κέντρο τής πόλης ευκαι- πικό της κατατάσσουν την αίθουσα Λόγου στους πρώ- ρίες για ποιοτική επαφή με τον χώρο τού βιβλίου, τού τους σε ζήτηση χώρους για την παρουσίαση βιβλίων πνεύματος, τού πολιτισμού. Στον φιλόξενο χώρο τού και την πραγματοποίηση συνεδρίων, σεμιναρίων, κεντρικού διαδρόμου στεγάζεται μικρό καφέ με τραπε- διαλέξεων, προβολών, συζητήσεων στρογγυλής ζοκαθίσματα, που αποτελεί έναν καλαίσθητα διαμορ- τραπέζης, αλλά και εκθέσεων. φωμένο τόπο συνάντησης, συζήτησης, ανάγνωσης και αναψυχής. Ο κεντρικός διάδρομος, παράλληλα με την Η αίθουσα Λόγου έχει φιλοξενήσει σειρά επιτυχημέ- δυνατότητα εγκατάστασης καθισμάτων, διαθέτει υψηλής νων εκδηλώσεων, όπως το Ποιητικό Βήμα, τα μαθή- ποιότητας τεχνολογικές υποδομές που επιτρέπουν την ματα τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου και τα κεντρικά σύνδεση ψηφιακών συστημάτων εικόνας και ήχου. Έτσι, επιστημονικά συνέδρια που οργανώνει η Φιλεκπαι- έχει φιλοξενήσει μέχρι σήμερα πολυάριθμες πολιτιστι- δευτική Εταιρεία στο πλαίσιο τής συνεργασίας της με κές εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα, παιδικές παρα- το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου στάσεις, συναυλίες, παρουσιάσεις βιβλίων. Σε αίθου- Harvard (Harvard University – Center for Hellenic σες εκατέρωθεν τού Διαδρόμου εκτίθενται, μεταξύ άλ- Studies) (βλ. κεφ. 10). Εκεί διεξάγονται οι τελικοί Αγώ- λων, αναρτημένες εργασίες (posters) και καλλιτεχνικά νες των Διαρσακειακών Συναντήσεων Δημιουργικού έργα μαθητών των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων. Προφορικού Λόγου (βλ. κεφ. 9) και παρουσιάζονται οι σημαντικές επιστημονικές και πολιτιστικές δράσεις των Το Αίθριο. Ο ήσυχος ανοιχτός χώρος τής οροφής τής Αρσακείων Σχολείων, όπως ερευνητικές εργασίες ή Στοάς τού Βιβλίου, πίσω από το νεοκλασικό Αρσάκειο συνομιλίες μαθητών με διακεκριμένους εκπροσώπους Μέγαρο, διαθέτει δύο εισόδους, από την οδό Πανεπι- των γραμμάτων και των τεχνών (βλ. κεφ. 3). στημίου και από την οδό Πεσμαζόγλου, και αποτελεί τόπο αναψυχής και χαλάρωσης για τους επισκέπτες Την Αίθουσα Τέχνης. Συνδεδεμένη χωροταξικά με τής Στοάς τού Βιβλίου. Στο Αίθριο λειτουργεί το πολι- την αίθουσα Λόγου, έχει χωρητικότητα –όταν χρει- τιστικό καφενείο «POLIS art café», όπου διοργανώνον- αστεί– 150 καθημένων ατόμων και διαθέτει 30 επιτοίχια ται τακτικά παρουσιάσεις βιβλίων, ομιλίες, μουσικές εκ- πλαίσια ανάρτησης πινάκων και 12 φορητές προθήκες δηλώσεις και εκθέσεις, ενώ αποτελεί και χώρο υποδο- για την έκθεση βιβλίων, έντυπου υλικού και καλλι- χής και δεξίωσης προσωπικοτήτων των γραμμάτων και τεχνικών έργων. Διαθέτει επίσης ψηφιακό προβολέα των τεχνών που συμμετέχουν στις επιστημονικές και τις υψηλής ευκρίνειας, συνδεδεμένο με τους ψηφιακούς πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονται από την Φι- προβολείς τής αίθουσας Λόγου, ο οποίος επιτρέπει την λεκπαιδευτική Εταιρεία. ταυτόχρονη ή την διαφοροποιημένη μετάδοση εικόνας και ήχου από την παρακείμενη αίθουσα Λόγου. Η ταυ- Εγκαίνια – Εορτασμός 160 χρόνων τόχρονη λειτουργία της ως προθαλάμου τής αίθουσας Λόγου αλλά και ως δομικά ανεξάρτητου χώρου καθι- Μία από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις για τον εορ- στά την πολυμορφική αίθουσα Τέχνης ιδανική για την τασμό των 160 χρόνων από την ίδρυση τής Φ.Ε. ήταν φιλοξενία διαλέξεων, θεατρικών δρώμενων και πα- τα εγκαίνια τής Στοάς τού Βιβλίου στις 17 Ιουνίου 1996. ραστάσεων, μουσικών εκδηλώσεων, εκθέσεων βι- Την Στοά τού Βιβλίου εγκαινίασε ο υπουργός Πολι- βλίου ή καλλιτεχνικών έργων, παρουσιάσεων εκ- τισμού Σταύρος Μπένος με συμμετοχή όλων των εκ- παιδευτικού υλικού και προγραμμάτων που υλοποι- δοτών που φιλοξενούνταν στην Στοά τού Βιβλίου, συγ- ούνται στα Σχολεία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. γραφέων, φορέων τού πολιτισμού και τού βιβλίου και, Άλλωστε σε αυτή την αίθουσα, με κατάλληλη διαμόρ- φυσικά, εκπαιδευτικών των Αρσακείων – Τοσιτσείων φωση, πραγματοποιήθηκε ο επίσημος διπλός εορτα- Σχολείων. σμός των 160 χρόνων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρεί- ας κατά τα εγκαίνια τής Στοάς τού Βιβλίου. Το δεκαήμερο που ακολούθησε, 17-27 Ιουνίου, σε

472 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 όλους τους χώρους τής Στοάς τού Βιβλίου πραγματο- Από τον πρώτο χρόνο τής λειτουργίας της η Στοά τού ποιήθηκαν πολιτιστικές εκδηλώσεις με θέμα «Το τα- Βιβλίου προσείλκυσε το ενδιαφέρον θεσμικών αλλά και ξίδι στην ζωή μας» σε συνεργασία με τους εκδότες, το ανεξάρτητων φορέων για την παρουσίαση ξεχωριστών Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, τον ΕΟΤ, την ΕΡΑ 2, τον ραδιο- εκδηλώσεων που βρήκαν εκεί φιλόξενη στέγη. Μεταξύ φωνικό σταθμό Αθήνα 9,84 και τον Κυπριακό Οργανι- αυτών, ο Σύλλογος προς διάδοσιν τής Εθνικής Μου- σμό Τουρισμού. Οι εκδηλώσεις περιελάμβαναν έκθεση σικής τού Σίμωνος Καρρά, ο Ευγένιος Σπαθάρης με παλιών και νέων ταξιδιωτικών οδηγών, χαρτών, ταξι- τον Καραγκιόζη του, το Γ’ πρόγραμμα τής ΕΡΑ με τις διωτικής λογοτεχνίας, φωτογραφίας, αφισών τού ΕΟΤ. κυριακάτικες ζωντανές μεταδόσεις του με τίτλο «Από Με την ευκαιρία των εγκαινίων και τής επίσημης λει- τον Όμηρο στο 2000 μ.Χ.: Λόγος ελληνικός», το τουργίας τής Στοάς τού Βιβλίου πραγματοποιήθηκαν Υπουργείο Πολιτισμού, που οργάνωσε την επίσημη τε- επίσης διάφορες παράλληλες εκδηλώσεις: η Γιώτα Βέη λετή απονομής Κρατικών Βραβείων Ποίησης, Μαρ- παρουσίασε Παραλογές, ο Λουδοβίκος των Ανωγεί- τυρίας-χρονικού, Δοκιμίου-κριτικής, Λογοτεχνικής ων τραγούδησε σε βραδιά αφιερωμένη στην Κρήτη, μετάφρασης και Λογοτεχνίας. Το 1997 η Φιλεκπαι- ενώ ακολούθησε εκδήλωση-αφιέρωμα στην Κύπρο δευτική Εταιρεία συνεργάστηκε με τον Οργανισμό Πρω- με τίτλο «Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν…». Τόσο στον τεύουσας τής Ευρώπης «Θεσσαλονίκη 1997» και με την κεντρικό διάδρομο τής Στοάς τού Βιβλίου όσο και στις Ένωση Εκδοτών Βιβλίου Θεσσαλονίκης στην οργάνωση αίθουσες Λόγου και Τέχνης οι δραστηριότητες συνεχί- και την προβολή, με δεκαήμερο πολιτιστικών εκδη- στηκαν με: έκθεση φωτογραφίας σπουδαστών τής λώσεων, τής Θεσσαλονίκης Πολιτιστικής Πρωτεύου- ΑΚΤΟ, παρουσιάσεις βιβλίων, αφιερώματα στους ποι- σας. Κεντρικό δρώμενο των εκδηλώσεων αυτών ήταν η ητές Γιώργο Σεφέρη και Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου, δε- συναυλία τού Γιάννη Μαρκόπουλου με τον Βασίλη καήμερο με μουσική και έκθεση βιβλίων για την Κύπρο, Λέκκα στον κεντρικό διάδρομο τής Στοάς τού Βιβλίου. εκδηλώσεις για τα 130 χρόνια από το ολοκαύτωμα τής Μονής Αρκαδίου, τελετή απονομής βραβείων για Στην ομιλία του για τον εορτασμό των 160 χρόνων την συγγραφή παιδικού βιβλίου κ.ά. τής Φ.Ε. ο Πρόεδρος καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης πα- ρουσίασε το όραμα τής ίδρυσης τής Στοάς τού Βιβλίου: «Σας ευχαριστούμε που μας τιμάτε με την παρουσία σας στην σημερινή πανηγυρική έναρξη τού εορτασμού για τα 160 χρόνια των Αρσακείων Σχολείων, τα οποία ίδρυσε και διοικεί μια μη κερδοσκοπική Εταιρεία Παιδεί- ας, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζονται στον Πρόεδρο τής Ελληνικής Δημοκρατίας, ο οποίος δέχθηκε να κηρύξει την έναρξη τού εορτασμού και να εγκαινιάσει με την ομιλία του τις Αίθουσες Λόγου και Τέχνης τής Φ.Ε. Τα λόγια του για την σημασία τού έργου τής Φ.Ε. και των Αρσακείων αποτελούν υψίστη αναγνώριση τής Πολιτείας και πο- λύτιμη ηθική ενθάρρυνση προς τα Αρσάκεια να συνεχίσουν την παιδευτική τους προσφορά στην πατρίδα μας. Ευχαριστίες εκφράζονται και στον Πρόεδρο τής Ακαδημίας Αθηνών και διαπρεπή εταίρο τής Φ.Ε. καθηγητή κ. Ι. Πεσμαζόγλου, ο οποίος δέχθηκε να μιλήσει στην β’ εκδήλωση τής ενάρξεως τού εορτασμού για τα 160 χρόνια, στις 30 Απριλίου. Το αποδεδειγμένο ενδιαφέρον τού κ. Πεσμαζόγλου για την Παιδεία και την Γλώσσα τον φέρνει πλησίστιο προς τους σκοπούς, το πνεύμα και την ιστορία των Αρσακείων Σχολείων. Η σημερινή τελετή είναι, στην πραγματικότητα, Γιορτή Παιδείας. Με όσα είπε ο Πρόεδρος τής Δημοκρατίας και με όσα θα λεχθούν από τον ομιλούντα θα συνειδητοποιήσει κανείς αμέσως το γεγονός ότι η ιστορία των Αρσακείων Σχολείων είναι τμήμα τής ιστορίας τής εκπαιδεύσεως στην νεότερη Ελλάδα. Τιμώντας τα Αρσά- κεια τιμούμε, στην ουσία, τον Έλληνα δάσκαλο που μόχθησε, μέσα και από τα Σχολεία αυτά, για να αποκτήσει ο τόπος μας παιδεία καλύτερης στάθμηςØ και, συγχρόνως, τιμώντας τα Αρσάκεια τιμούμε την Ελληνίδα, που μέ- σα από τα Σχολεία αυτά ένιωσε την σημασία τής μόρφωσης και έμαθε να παλεύει (όπως η διάσημη αρσακειάδα Καλλιρρόη Παρρέν) για την θέση της στην ελληνική κοινωνία και για τα επαγγελματικά της δικαιώματα. Τύχη αγαθή, ο εορτασμός για τα 160 χρόνια των Αρσακείων Σχολείων συμπίπτει με ένα νέο πνευματικό εγ- χείρημα τής Φ.Ε., που θα εορτασθεί εντός τού Μαΐου. Αναφέρομαι στην Στοά τού Βιβλίου, από την οποία πε-

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 473 ράσατε για να μπείτε στις αίθουσες αυτές. 68 εκδότες ελληνικού ποιοτικού βιβλίου από την Αθήνα και την Θεσ- σαλονίκη επείσθησαν να συστεγαστούν και να συνεργαστούν στα 20 καταστήματα τής Στοάς τού Βιβλίου, που φιλοδοξούμε να γίνει η πνευματική εστία τού ιστορικού κέντρου των Αθηνών. Η Στοά τού Βιβλίου εντάσσεται σε ένα πολιτιστικό-πνευματικό τετράπτυχο που εκτός από την Στοά τού Βιβλίου περιλαμβάνει: α) τις Αίθουσες Λόγου και Τέχνης (αίθουσες όπου καθημερινώς θα γίνονται διαλέξεις και εκθέσεις και παρουσιάσεις βιβλίων Ελλήνων εκδοτών), β) το Φιλολογικό Καφενείο πάνω στο Αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου, που σχεδιάζουμε να αναβιώσει τα παλιά αθηναϊκά φιλολογικά καφενεία, τόπους συναντήσεως και συζητήσεων ανθρώπων με πνευματικά ενδιαφέροντα και γ) το Θέατρο Τέχνης, που ίδρυσε (στο φουαγιέ τού Ορφέως τής Φ.Ε.) ο Κάρολος Κουν, στρέφοντας το ενδιαφέρον τού κοινού προς το ποιοτικό θέατρο και προς σημαντικά έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων. (Ας σημειωθεί ότι Θέατρο Τέχνης και Αρσάκεια Σχολεία συνεργάζονται στενά και με μεγάλη επι- τυχία τα τελευταία χρόνια στην οργάνωση των Πανελλήνιων Αγώνων Μαθητικού Θεάτρου και στην εισα- γωγή τής θεατρικής παιδείας στα σχολεία). Οι Πανελλήνιοι Αγώνες Μαθητικού Θεάτρου, καρπός τής πρωτο- βουλίας Αρσακείων Σχολείων και Θεάτρου Τέχνης, έγιναν θεσμός και ήδη άρχισαν να οργανώνονται από την δημόσια Εκπαίδευση (από το Υπουργείο Παιδείας), ενώ Αρσάκεια και Θέατρο Τέχνης περνούν από εφέτος σε νέα πρωτοβουλία, στην διοργάνωση Ευρωπαϊκών Συναντήσεων Μαθητικού Θεάτρου, σύμφωνα με τους νέ- ους προσανατολισμούς των Σχολείων τής Φ.Ε., στους οποίους θα αναφερθώ στο τέλος τής ομιλίας μου. Στην Στοά τού Βιβλίου συστεγάζεται επίσης το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, το οποίο μεταξύ των άλλων του δραστηριο- τήτων θα εγκαταστήσει ηλεκτρονικό σύστημα παροχής πληροφοριών στο κοινό για το ελληνικό βιβλίο (θα παρέχει δηλαδή βιβλιογραφικά στοιχεία και θα υποδεικνύει τα βιβλιοπωλεία όπου μπορεί κανείς να προμη- θευτεί αυτό ή εκείνο το βιβλίο στην Αθήνα). Με την ίδρυση τής Στοάς τού Βιβλίου η Φ.Ε. αποσκοπεί να προσελκύσει σε αυτόν τον καλαίσθητο και λει- τουργικό χώρο και να φέρει σε συνεχή επαφή με το βιβλίο νέους ανθρώπους (φοιτητές, μαθητές, τάξεις σχο- λείων), αλλά και γονείς, περιπατητές, μελετητές, επιστήμονες, ξένους επισκέπτες κ.λπ., οι οποίοι θα βλέπουν νέ- ες και παλιές εκδόσεις ελληνικών βιβλίων (που θα μπορούν και να αγοράσουν), θα ενημερώνονται, θα ξεφυλ- λίζουν τα βιβλία ή θα μπορούν να διαβάζουν καθισμένοι στα παγκάκια τής Στοάς, ανάμεσα σε προθήκες βι- βλίων, σε χώρους πρασίνου και υπό τους ήχους επιλεγμένης μουσικής. Μια εταιρεία Παιδείας όπως η Φ.Ε. θε- ωρούμε ότι έπρεπε να πάρει αυτή την πρωτοβουλία και να δώσει στην πράξη, με το παράδειγμά της, το μήνυμα ενός πνευματικού συναγερμού των νέων ιδίως ανθρώπων, με την προσδοκία να μιμηθούν το παράδειγμά της και άλλοι αντίστοιχοι φορείς προς όφελος τού ελληνικού βιβλίου και των πνευματικών πραγμάτων τής χώρας. Στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, που προσέφερε δωρεάν για τις ανάγκες τής Στοάς τού Βιβλίου μια χρήσιμη προ- καταρκτική μελέτη, εκφράζουμε και από την θέση αυτή θερμές ευχαριστίες. Θερμές ευχαριστίες εκφράζουμε επίσης στον αρχιτέκτονα εσωτερικών χώρων και γνωστό ιστορικό τού βιβλίου κ. Κώστα Στάικο, εταίρο τής Φ.Ε., που δαπανώντας πολύ χρόνο και μόχθο, επιμελήθηκε αισθητικά όλους αυτούς τους χώρους τού συγκροτήμα- τος τής Στοάς τού Βιβλίου, προσφέροντας αφιλοκερδώς τις πολύτιμες υπηρεσίες του. Ωστόσο, θα ήθελα να κα- ταστήσω ευρύτερα γνωστό, με την ευκαιρία αυτή, ότι το Αρσάκειο Μέγαρο, αυτό το ιστορικό μνημείο και στολίδι συγχρόνως τής πόλεως των Αθηνών, όπως αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή από τον αρχιτέκτονα κ. Αλέξανδρο Καλλιγά (που βραβεύθηκε μάλιστα γι’ αυτή την αποκατάσταση), δεν θα υπήρχε σήμερα, δεν θα στέγαζε το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο τής χώρας ούτε θα έδινε σε εμάς την ευκαιρία να δημιουργήσουμε την Στοά τού Βιβλίου, αν δεν υπήρχε το 1984 στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ένας φωτισμένος υπουργός, ο καθη- γητής κ. Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης. Ο κ. Μαγκάκης, σε στενή συνεργασία με το Δ.Σ. τής Φ.Ε. (υπό τον τότε Πρόεδρο αείμνηστο καθηγητή Στυλιανό Κορρέ και τα μέλη τού Δ.Σ. του κ. Χρίστο Καθάρειο και Πολύκαρπο Σφήκα) και σε συνεργασία με τον τότε Πρόεδρο τού Σ.τ.Ε. κ. Θεμιστοκλή Κουρουσόπουλο, ανέλαβε την πρω- τοβουλία τής συντηρήσεως και τής αποκαταστάσεως τού κτηρίου δαπάναις τού Δημοσίου και με αντάλλαγμα την εγκατάσταση σε αυτό τού Συμβουλίου τής Επικρατείας για την αποδέσμευση των χώρων που κατελάμβανε για τις ανάγκες λειτουργίας τής Βουλής. Δημόσια ευχαριστούμε την Πολιτεία και προσωπικώς τον κ. Μαγκάκη, τους υπουργούς Δικαιοσύνης που ακολούθησαν και τον πρώην Πρόεδρο τής Βουλής κ. Αθανάσιο Τσαλδάρη,

474 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 οι οποίοι έδωσαν στην Αθήνα και πάλι το αρχιτεκτονικό κόσμημα τού Αρσακείου Μεγάρου και την δυνατότητα να αναπτυχθούν οι δραστηριότητες που αναφέραμε. Γιορτάζοντας τα 160 χρόνια λειτουργίας τής Φ.Ε. και των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων, εκδώσαμε –και έχει ήδη αποσταλεί στους εκλεκτούς προσκεκλημένους μας– τον ομώνυμο τιμητικό τόμο. Στις 550 σελίδες τού τόμου σκιαγραφείται σε 14 κεφάλαια η εκπαιδευτική, παιδευτική, πολιτιστική και ευρύτερη εθνική δραστηριό- τητα των Αρσακείων Σχολείων. Εν Παραρτήματι δίδονται πίνακες των ονομάτων των εταίρων, των Διοικητικών Συμβουλίων, των εκπαιδευτικών και των αποφοίτων των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων των τελευταίων 30 χρόνων. Ο τιμητικός τόμος είναι καρπός τής πρωτοβουλίας τού Δ.Σ. τής Φ.Ε., με άμεση εποπτεία τού έργου από τον ομιλούντα και με προσωπική έρευνα και συγγραφική εργασία καθηγητριών και στελεχών των Αρσα- κείων – Τοσιτσείων Σχολείων. Δημόσια συγχαίρω και ευχαριστώ την κ. Παναγιώτα Ατσαβέ, την κ. Λυδία Αθα- νασοπούλου-Γκαζή, την κ. Νίνα Παπανικολάου και τις κ. Μικέλα Βλαβιανού και Λίντα Βολτή χωρίς τον μόχθο των οποίων δεν θα πραγματοποιείτο το έργο. Τις εκπαιδευτικούς τής Φ.Ε. κυρίες Μεταλληνού, Κυριαζοπούλου, Ζαμπέλη, Βαϊάννη και Αμπόνη, που βοήθησαν στην σύνταξη τού έργου, δημόσια ευχαριστώ. Τον εκδότη, τέλος, τού τόμου κ. Γ. Τσιβεριώτη ιδιαίτερα ευχαριστώ και συγχαίρω για την μορφή που πήρε τελικά το έργο χάρη στην δική του γνώση και ευαισθησία. Και έρχομαι στα 160 χρόνια Παιδείας των Αρσακείων Σχολείων. Η ίδρυση των Αρσακείων Σχολείων ήταν καρπός ενός οράματος: τού οράματος να αναβιώσει η Παιδεία στον τόπο όπου γεννήθηκε και ενός νέου ορά- ματος –και «θάματος» για την εποχή–, να μορφωθούν οι Ελληνίδες. Μπορεί κανείς αμέσως να καταλάβει τι σήμαινε το όραμα αυτό σε χρόνια τραγικά για την Ελλάδα, στις 10ετίες τού 1820 ή τού 1830, όταν ο Καποδίστριας προσπαθούσε να ιδρύσει τα πρώτα δημοτικά σχολεία τής χώρας. Η μόρφωση των κοριτσιών τότε ακουγόταν κάτι μεταξύ πολυτέλειας και ουτοπίας, αν δεν αποτελούσε πρόκληση! Κι ωστόσο, τρεις προσωπικότητες τής μετεπαναστατικής Ελλάδος, ο Ιωάννης Κοκκώνης, ο Γεώργιος Γεννάδιος και ο Μισαήλ Αποστολίδης, τολμούν και κάνουν πραγματικότητα την μόρφωση των Ελληνίδων. Οι τρεις αυτοί πατριώτες ανέλαβαν το 1836 την πρωτοβουλία ιδρύσεως μιας κοινωφελούς εκπαιδευτικής Εταιρείας, τής «Εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας», με σκοπό «την προαγωγήν τής παιδείας τού ελληνικού λαού», σκοπό που εξειδικεύτηκε ευθύς εξαρχής στην σχολική εκπαίδευση των κοριτσιών. Τους ακολούθησαν, ως ιδρυτικά τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας μέλη, άλλα 70 επιφανή πρόσωπα, αγωνιστές τής Επαναστάσεως, επίσκοποι, κληρικοί, δικαστικοί, προσωπικότητες των γραμμάτων και τής επιστήμης, επιχειρηματίες, έμποροι κ.ά. Είναι χαρακτηριστικό τής σπουδαιότητας που αποδόθηκε στους σκοπούς τής Φ.Ε. ότι πρώτοι πρόεδροι τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας υπήρξαν γνωστές πολιτικές προσωπικότητες των χρόνων μετά την Επανάσταση, που εχρημάτισαν και πρωθυπουργοί τής χώρας, όπως ο Γεώργιος Κουντουριώτης, α’ πρόεδρος τής Φιλεκπαι- δευτικής Εταιρείας 1836-41, ο Ανδρέας Μεταξάς, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κ.ά. [στο 2ο κεφάλαιο τού τι- μητικού τόμου καταγράφεται λεπτομερώς το ιστορικό τής ιδρύσεως τής Φ.Ε.]. Τα μέσα με τα οποία άρχισε το όλον εγχείρημα ήταν πενιχρά. Τα Σχολεία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας εγκαθίστανται αρχικά σε ενοικιασμένα κτήρια μέχρι το 1846, οπότε ξεκινάει η ανέγερση ιδιόκτητου κτηρίου στο σημερινό Αρσάκειο Μέγαρο. [Τα τού Αρσακείου Μεγάρου και η ιστορία τής ανεγέρσεως όλων των Σχο- λείων τής Φ.Ε. περιγράφονται στο 3ο κεφ. τού έργου]. Τα έξοδα όμως για την ανέγερση των νέων κτηρίων (που κτίζονται με σχέδια τού περίφημου αρχιτέκτονος Λύσανδρου Καυταντζόγλου) οδηγούν την Φ.Ε. σε οικο- νομικό αδιέξοδο. Στην απελπισία που διακατέχει το τότε Δ.Σ. τής Εταιρείας (με επί κεφαλής τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο) εμφανίζεται ως «από μηχανής θεός» ο Ηπειρώτης γιατρός, λόγιος και πολιτικός Απόστολος Αρσάκης (1792-1874), μεγάλος Έλληνας πατριώτης, που αγωνίστηκε στο εξωτερικό για την επιτυχία τής Επα- νάστασης. Αυτός είναι που το 1850 αναλαμβάνει όχι μόνο να συνεχίσει την ανέγερση των Σχολείων τής Φ.Ε., αλλά και να την αποζημιώσει για όλα τα έξοδα που είχε κάνει μέχρι τότε, ενισχύοντας έτσι αποφασιστικά το έργο της. [Ανάλυση τής προσωπικότητας και τού έργου τού Αποστόλου Αρσάκη σε σχέση με τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και την Εκπαίδευση γίνεται από τον ομιλούντα στο 1ο κεφ. τού τιμητικού τόμου]. Επί έναν αιώνα (1836-1936) τα Αρσάκεια Σχολεία αποτελούν κύρια παιδευτική και πνευματική εστία στο κέντρο των Αθηνών,

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 475 παράδοση την οποία συνεχίζουν από το 1936 στο νέο κτηριακό συγκρότημα τού Ψυχικού, όπου μεταφέρονται. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, όμως, ευτύχησε να υποστηριχθεί οικονομικώς και από άλλους σημαντικούς Έλληνες ευεργέτες, με προεξάρχουσες μορφές το ζεύγος Μιχαήλ και Ελένης Τοσίτσα, οι οποίοι βοήθησαν την δυσπραγούσα πατρίδα από την Αίγυπτο όπου έζησαν. Λιγότερο, αλλά σημαντικά, βοήθησαν και άλλοι ευερ- γέτες και δωρητές, που μνημονεύονται στον τιμητικό τόμο. [Το 10ο κεφ. τού τόμου είναι αφιερωμένο σε αυτούς. Στο σημείο αυτό θα ήθελα εκ μέρους τής Φ.Ε. να ευχαριστήσω δημόσια έναν νέο χορηγό τής Φ.Ε., τον κ. Δη- μήτριο Κοντομηνά, ο οποίος διέθεσε πρόσφατα ένα σημαντικό ποσό για την ανακαίνιση και τον εξοπλισμό τής Βιβλιοθήκης των Αρσακείων Ψυχικού, η οποία έτσι θα διαμορφωθεί σε πρότυπη σχολική βιβλιοθήκη]. Η συμπληρωματικότητα τού ρόλου των Αρσακείων σε σχέση με τα δημόσια σχολεία, ένας ρόλος που διέ- κρινε πάντοτε τα Αρσάκεια Σχολεία ως εκπαιδευτικό θεσμό και τα ξεχώριζε από τα καθαρώς ιδιωτικά σχο- λεία, ήταν ο λόγος που οδήγησε την Φ.Ε. να επεκτείνει την παιδευτική δραστηριότητά της και έξω από την Αθή- να, σε πολλές περιοχές τής Ελλάδος, καθώς και σε περιοχές τής υπόδουλης και αλύτρωτης τότε Ελλάδος, ακό- μη και σε χώρες τού εξωτερικού. [Στο 5ο και στο 10ο κεφ. τού τόμου εξιστορείται η εξάπλωση των Αρσακείων Σχολείων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και η ευρύτερη εθνική προσφορά των Αρσακείων Σχολείων]. Έτσι, με τα Σχολεία της, η κοιν-ωφελής Φ.Ε. εξελίχθηκε από τα πρώτα κιόλας χρόνια τής λειτουργίας της σε εθν- ωφελή παιδευτική εταιρεία. Αυτός ακριβώς ο κοινωνικός χαρακτήρας τού θεσμικού καθεστώτος τής Φ.Ε. επέβαλε και επιβάλλει μια πο- λιτική χαμηλών διδάκτρων, ώστε η μόρφωση στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία τής Φ.Ε. να είναι προσιτή σε παιδιά οικογενειών μέσου εισοδήματος και να μην αποτελεί προνόμιο των οικονομικά εύρωστων οικογενειών. Η χορήγηση υποτροφιών, εξάλλου, εξασφάλισε και εξασφαλίζει την δυνατότητα φοίτησης στα Σχολεία τής Φ.Ε. παιδιών από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Επί πολλά χρόνια, πέρα των άλλων υποτροφιών, οι τρεις πρώτοι σε βαθμολογία μαθητές (και όλοι οι ισοβαθμούντες) σε όλες τις τάξεις όλων των Αρσακείων Γυμνασίων και Λυκείων καθίστανται αυτομάτως υπότροφοι τού Σχολείου, με υποτροφία που συνίσταται σε απαλλαγή από τα δίδακτρα κατά το ήμισυ. Διακεκριμένοι εταίροι, τιμητικά επιλεγμένοι, και Διοικητικά Συμβούλια, τιμητικά εκλεγμένα, διοικούν την Εταιρεία, χωρίς οικονομική ή άλλη αμοιβή τόσο των απλών εταίρων όσο και των με- τεχόντων στο Διοικητικό Συμβούλιο. Γι’ αυτό και τούτη την ώρα τού απολογισμού δεν μπορεί κανείς να μη στρέψει την σκέψη του με ευγνωμο- σύνη στο πλήθος των διακεκριμένων Ελλήνων, των «φιλογενών» εκείνων Ελλήνων όπως χαρακτηρίζονταν παλιότερα, οι οποίοι, είτε ως εταίροι τής Φ.Ε. είτε ως μέλη των Συμβουλίων που διοίκησαν κατά καιρούς την Φ.Ε., εδαπάνησαν δυνάμεις και χρόνον, προσέφεραν γνώσεις και εργασία, πίστεψαν στο όραμα τής παιδείας των Ελληνίδων και συνέβαλαν ανιδιοτελώς και με πείσμα στο να γίνει πραγματικότητα. Οι σημερινοί εταίροι και τα μέλη τού παρόντος Δ.Σ., εμείς οι περιλειπόμενοι, διατηρούμε ακόμη ευλαβικά στην μνήμη μας τις σεβά- σμιες μορφές των τελευταίων προέδρων τής Φ.Ε., τού Παναγιώτη Πουλίτσα (1948-1968), τού Παναγιώτη Μπρα- τσιώτη (1968-1969), τού Γεωργίου Κουρμούλη (1969-1977) και τού Στυλιανού Κορρέ (1977-1986), οι οποίοι κράτησαν ψηλά την ιδέα και την παιδεία των Αρσακείων, προχωρώντας συγχρόνως σε θεμελιώδη έργα (ανέ- γερση Σχολείων Εκάλης, αγορά οικοπέδου 200 στρεμμάτων για τα Σχολεία Θεσσαλονίκης, συμφωνία για απο- κατάσταση Αρσακείου Μεγάρου κ.ά.), τα οποία σφράγισαν την σημερινή φυσιογνωμία και την εξέλιξη τής Φ.Ε. Αλλά τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία επεβλήθησαν βαθμηδόν στην ελληνική κοινωνία και εκπαίδευση με μόνο το κύρος τής παιδευτικής τους προσφοράς. Τα Σχολεία αυτά πίστεψαν και τήρησαν σταθερά ορισμένες αρ- χές, ορισμένα «παιδευτικά ιδεώδη» όπως τα λένε οι θεωρητικοί τής παιδαγωγικής επιστήμης, αυτά που ξεχώ- ρισαν και ανέδειξαν τα Αρσάκεια. Χωρίς να παριστάνουν «τον επαναστάτη τής παιδείας», τα Αρσάκεια πήραν στα χέρια τους και έκαναν πραγματικότητα μια αληθινή κοινωνική επανάσταση: την μόρφωση των γυναικών στην Ελλάδα. Από τα Αρσάκεια ξεκίνησε και θεμελιώθηκε η γυναικεία εκπαίδευση στην Ελλάδα. [Θέμα που αναλύε- ται στο 11ο κεφ. τού τόμου των 160 χρόνων]. Αξιοποιώντας ένα φωτισμένο και αφοσιωμένο στην υπόθεση τής παιδείας διδακτικό δυναμικό, τα Αρσάκεια λειτούργησαν πράγματι ως πειραματικά και πρότυπα σχολεία θηλέων στην χώρα μας. Οι εκπαιδευτικοί των Αρσακείων συνδύασαν την έγκυρη και χρήσιμη γνώση με την βαθύτερη

476 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 καλλιέργεια τής προσωπικότητας τής γυναίκας: την καλλιέργεια τού ήθους, την λελογισμένη πειθαρχία ως μορ- φή άσκησης τού χαρακτήρος, την υπευθυνότητα, την προσεγμένη συμπεριφορά, την αξιοπρέπεια, την ανθρω- πιά, την αλληλεγγύη, την προσήλωση σε αξίες, την βαθύτερη αίσθηση τού Ελληνισμού και την θαρραλέα πίστη στην Ορθοδοξία. [Στο 6ο κεφ. τού τιμητικού τόμου περιγράφεται αναλυτικά η εκπαίδευση στα Σχολεία τής Φ.Ε.]. Μέσα από μια τέτοια παιδεία δεν είναι τυχαίο που η Αρσακειάδα ήλθε να αποτελέσει συγκεκριμένο πρότυπο γυναικείας παιδείας με χαρακτηριστικά την καλλιέργεια και το ήθος από την μια και γερή γνωστική και νοητική συγκρότηση από την άλλη. Αν, σε χρόνους όψιμους και χαλεπούς και μέσα σε μια γενικότερη ιδεολογική σύγ- χυση και κοινωνική χαλάρωση, η σεμνότητα εξελήφθη ως σεμνοτυφία και το ήθος ως ιδιομορφία, αυτό συν- δέεται με ευεξήγητες αδυναμίες τής νεοελληνικής κοινωνικής νοοτροπίας μάλλον παρά με σοβαρή αμφισβή- τηση τού παιδευτικού προτύπου τής Αρσακειακής παιδείας. Η δυναμικότητα των Αρσακειάδων στον κοινωνικό και τον επαγγελματικό στίβο, το πώς εξελίχθηκαν στην ζωή ως σύζυγοι, ως μάνες και αδελφές, αλλά και ως επιστήμονες, ως επιχειρηματίες, ως επαγγελματίες γενικότερα [Η δραστηριότητα αυτή εξετάζεται στα κεφ. 10 και 14 τού βιβλίου] και, πάνω απ’ όλα, πώς εξελίχθηκαν ως πολίτες και ως Ελληνίδες σε δύσκολες στιγμές τής χώρας μας, σε χρόνια πολέμων, στην Κατοχή, στην Αντίσταση, σε κοινωνικούς και ιδεολογικούς αγώνες, η εν γένει δοκιμασία τους σε ποικίλα επίπεδα, όλα έδειξαν και δείχνουν ότι τα Αρσάκεια έδωσαν στις μαθήτριές τους σωστή και βαθύτερη παιδεία, αυτήν που χτίζει μιαν ολοκληρωμένη προσωπικότητα και όχι ένα απλό τα- μείο γνώσεων. Έτσι, η αναγνώριση των Αρσακείων Σχολείων ως ισοτίμων προς τα δημόσια, που γίνεται πολύ νωρίς (το 1861), δεν είναι προϊόν εύνοιας, αλλά χειρονομία έμπρακτης αναγνώρισης από την Πολιτεία τής ξε- χωριστής προσφοράς των Αρσακείων στην παιδεία τού έθνους. Και όταν πάλι η Φ.Ε., με τα Διδασκαλεία και τις μετέπειτα Παιδαγωγικές Ακαδημίες της [Η ίδρυση και η λει- τουργία τους μελετάται συστηματικά στο 8ο κεφ.] θα μορφώσει τις πρώτες δασκάλες τού νεοελληνικού κρά- τους, οι οποίες σαν άλλοι Λογάδες τού Γένους θα αναλάβουν το έργο τής μόρφωσης των Ελληνόπουλων στα σχολεία τής Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό, η αναγνώριση και αυτών από την Πολιτεία ως ισότιμων θα είναι πράξη τιμής τής Πολιτείας προς τα Αρσάκεια Διδασκαλεία και τις Αρσάκειες Παι- δαγωγικές Ακαδημίες, που η προσφορά τους στην πνευματική αναμόρφωση τής νέας Ελλάδος είναι δύσκολο ακόμη να αποτιμηθεί. Γιατί με την μόρφωση των Αρσακειάδων διδασκαλισσών δεν ξεκινάει μόνον η συστη- ματική κατάρτιση διδασκάλων στην Ελλάδα, πάνω στην οποία θα στηριχθεί η οργανωμένη παιδεία τού ελεύ- θερου κράτους, αλλά συνάμα και η επίσημη είσοδος των γυναικών στον επαγγελματικό χώρο και μάλιστα σε έναν καίριο τομέα, τον εκπαιδευτικό, όπου θα σταδιοδρομήσουν έκτοτε με επιτυχία χιλιάδες Ελληνίδων. Τα Αρσάκεια Σχολεία δεν είναι μόνο βασικό τμήμα τής ιστορίας τής νεοελληνικής εκπαίδευσηςØ είναι σφρι- γηλό κομμάτι τής σύγχρονης παιδείας μας, αφού και σήμερα αποτελούν τα μεγαλύτερα ιδιωτικά (μη κερδο- σκοπικού πάντοτε χαρακτήρα) Σχολεία στην Ελλάδα, με 8.000 μαθητές και πάνω από 600 εκπαιδευτικούς και με σχολικά συγκροτήματα στην Πάτρα και στην Θεσσαλονίκη πέρα των δύο μεγάλων σχολικών συγκροτημά- των των Αθηνών (Ψυχικού και Εκάλης). Το γεγονός ότι τα Αρσάκεια των Αθηνών είναι πάλι σήμερα τα πρώτα σε ζήτηση σχολεία στην Ελλάδα δείχνει ότι η εκτίμηση προς το παιδευτικό έργο των Σχολείων αυτών δεν μει- ώθηκε στο πέρασμα τού χρόνου. Ό,τι συνδέει τα σημερινά Αρσάκεια με την παράδοσή τους είναι ότι οι ίδιες διαχρονικές αξίες (πατρίδα, θρη- σκεία, οικογένεια, ήθος, δημοκρατία, αξιοπρέπεια, σεβασμός, ανθρωπιά), ο συγκερασμός γνώσης και αγωγής, η καλλιέργεια τής προσωπικότητας των νέων ανθρώπων ως υπεύθυνων πολιτών, δηλαδή το ίδιο πρότυπο παιδείας εξακολουθεί να διαπνέει την εκπαίδευση που παρέχουν και σήμερα τα Αρσάκεια. Ακολουθώντας, εξάλλου, τις εξελίξεις των καιρών η παρεχόμενη εκπαίδευση δεν περιορίζεται πια μόνο στα κορίτσια, αλλά απευθύνεται σε μικτό μαθητικό πληθυσμό, που περιλαμβάνει κορίτσια και αγόρια. Τα τελευταία 20 χρόνια δεν έχουμε πλέον μόνον Αρσακειάδες αλλά και Αρσακειείς, άρρενες δηλαδή μαθητές. Και βεβαίως έχουν μετα- βληθεί, προσαρμοσμένες στις σημερινές ανάγκες, οι απαιτήσεις, ώστε να διατηρείται η ουσία τής παιδευτικής παράδοσης των Αρσακείων και όχι οι εξωτερικοί τύποι. Δεν είχα την ψευδαίσθηση ότι μέσα σε λίγα λεπτά θα μπορούσαμε να δώσουμε έστω και αδρομερώς αυτά

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 477 που έγιναν στα 160 χρόνια ζωής των Αρσακείων. Απλή σκιαγράφηση ορισμένων πλευρών επεχείρησα. Εκείνο που αξίζει πάντως να λεχθεί, εν κατακλείδι, είναι ότι ούτε «κόπωση» ούτε «γήρανση» εμφανίζει σήμερα η Φ.Ε. μετά από 160 χρόνια δράσης. Αντίθετα, ξαναβρίσκεται σε ανοδική πορεία, αφού η παιδεία που εξασφαλίζουν τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία αποτελεί συνειδητή παιδευτική πορεία εκ μέρους τής Φ.Ε., αλλά και συνειδητή επίσης επιλογή των γονέων για τα παιδιά τους, προκειμένου να φοιτήσουν σε ένα «σχολείο αρχών», όπως ήταν και είναι τα Αρσάκεια Σχολεία –και όχι απλώς σε ένα «καλό» σχολείο. Η πορεία και ο προγραμματισμός των δραστηριοτήτων τής Φ.Ε. για τα επόμενα χρόνια, για το σήμερα και ιδίως για το αύριο τής Φ.Ε. στην καμπή τού 21ου αιώνα, υπαγορεύεται από τις αρχές και την παράδοση ενάμιση αιώνα ζωής των Αρσακείων Σχολείων σε συνδυασμό με τις σύγχρονες απαιτήσεις τής Παιδείας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Θα ήθελα εδώ να επισημάνω ότι, παρόλο που με την ζήτηση που έχουν τα Αρσάκεια Σχολεία θα μπορούσε το Δ.Σ. να ιδρύσει και να λειτουργήσει στην Αθήνα αμέσως και με απόλυτη πληρότητα 2 ακόμη σχολικά συγκροτήματα, ακολουθούμε διαφορετική τακτική. Έχει σχεδιάσει την άμεση επέκταση τής παρουσίας των Αρσακείων Σχολείων σε άλλες καίριες περιοχές: στα Γιάννενα, στην Θράκη, στην Αλβανία κ.α., για προφανείς εθνικούς, κοινωνικούς και, κυρίως, για παιδευτικούς λόγους. Εδώ μάλιστα θα πρέπει να τονισθεί ο ρόλος που έπαιξαν και μπορούν να παίξουν οι απόφοιτες/απόφοιτοι των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων και ο Σύλλογος Αποφοίτων Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (ΣΑΦΕ), ένας ιστορικός Σύλλογος που αναδείχθηκε από προσωπικότητες όπως η Σοφία Σαββίδου και που συμπαρα- στάθηκε πάντα στα Αρσάκεια Σχολεία. Η δύναμη των Αρσακείων Σχολείων, για Σχολεία που έχουν διανύσει ενάμιση αιώνα ζωής και παιδευτικής προσφοράς στην χώρα, δεν μπορεί να είναι άλλη από τις απόφοιτες και τους αποφοίτους των Σχολείων, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην περαιτέρω ανάπτυξη των Αρσακείων Σχολείων και την ευρύτερη παιδευτική τους δραστηριότητα. Από όσα ελέχθησαν φάνηκε, νομίζω, πως τα Αρσάκεια Σχολεία δεν είναι απλά σχολείαØ είναι ιδέα. Ενσάρ- κωσαν πάντοτε την ιδέα μιας ποιοτικής παιδείαςØ ποιοτικής παιδείας για περισσότερους Έλληνες, ιδίως για εκεί- νους –όπως ήταν αρχικά οι γυναίκες– που διάφοροι κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι τούς κρατούσαν μακριά από την παιδεία. Καλύτερη παιδεία για περισσότερους είναι και σήμερα η κατεύθυνση τής προσπάθειας τής Φ.Ε.: Με πρότυπα στην προσφορά τους ΣχολείαØ με πρότυπα δασκάλων, αφοσιωμένων στην υπόθεση τής παι- δείαςØ με πρότυπη, στην οργάνωσή της, αγωγή. Για το πόσο έχει ανάγκη η πατρίδα μας σήμερα μια ουσιαστική και ποιοτική παιδεία δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία. Πόσα μπορεί να προσφέρει στην Παιδεία μας η Φ.Ε., και σήμερα και στο μέλλον, με το εκπαιδευτικό της δυναμικό, με την οργάνωση, με την πείρα και με την κοινωφελή πάντα διάθεση των πόρων τής περιουσίας της, δεν αμφισβητείται, νομίζω, από κανέναν. Οι νέοι άξονες προς τους οποίους έχει ήδη στραφεί η παιδευτική πολιτική τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι η ελληνοευρωπαϊκή παιδεία: η τόνωση τής ελληνικότητας και τής ποιότητας τής Παιδείας μας από την μια και η στενή συνεργασία με αντίστοιχα πρωτοποριακά σχολεία τής Ευρώπης από την άλλη, σε μια προ- σπάθεια κοινής αναζήτησης των νέων μορφών παιδείας που χρειάζεται η Ενωμένη Ευρώπη. Υποστηρίζουμε μια σύγχρονη και ανανεωμένη εκπαίδευση με επίκεντρο τον άνθρωπο και με θεραπαινίδα την εξελιγμένη εκ- παιδευτική τεχνολογία. Η δική μας θέση είναι ότι η παιδεία τής Ενωμένης Ευρώπης πρέπει να εστιασθεί στην πολιτισμική της ιδιοπροσωπία, αυτήν η οποία στηρίζεται στο ελληνικό και το ρωμαϊκό πνεύμα, στον χριστιανι- σμό και στον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο και στα νέα κράτη τής Δύσεως. Πρέπει να κρατήσει και να αναπτύξει ό,τι ενώνει την Ευρώπη και να διαφυλάξει συγχρόνως ως κόρην οφθαλμού –για να αποφευχθεί ο κίνδυνος τής συγχώνευσης και τής αφομοίωσης των μικρών ιδίως λαών– ό,τι συνιστά την ιδιαίτερη ιστορική και πολιτισμική φυσιογνωμία κάθε έθνους. Η βαθύτερη ουσία τής Ευρώπης και η διασφάλιση τής ιδέας τής Ενωμένης Ευρώπης είναι η παιδεία και ο πολιτισμός της –όχι τόσο το κοινό νόμισμα ή η γεωργικο-κτηνοτρο- φική της πολιτική. Σ’ αυτό τον προβληματισμό και σχεδιασμό τής ευρωπαϊκής παιδείας η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο, αν σχεδιάσει και προβάλει σωστά, χωρίς οίηση και προκλητικές καυχησιο- λογίες, αλλά με επιχειρήματα, με πολλή δουλειά και με έργα τις βασικές εκείνες έννοιες και ιδέες που ρίζωσαν και αναπτύχθηκαν διαχρονικά σ’ αυτό τον τόπο, τον τόπο τον μικρό τον μέγα.».

478 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Η παρουσία των Αρσακείων για θέματα σχετικά με το βιβλίο, την επιστήμη, την Σχολείων στην Στοά τού Βιβλίου τέχνη, να επισκεφθούν τα βιβλιοπωλεία τής Στοάς τού Βιβλίου, αλλά και το ιστορικό Θέατρο Τέχνης. Οι ομι- Σε όλους τους χώρους τής Στοάς τού Βιβλίου (στις λητές παρουσιάζουν το έργο τους στους μαθητές, ανα- αίθουσες Λόγου και Τέχνης, στον κεντρικό διάδρομο, λύουν τον προβληματισμό τους, συζητούν μαζί τους στο Αίθριο) η Φ.Ε. και τα Αρσάκεια Σχολεία διοργα- νώνουν ποικίλες δραστηριότητες: συνέδρια, ημερί- Χιλιάδες μαθητές δες, συναυλίες, αφιερώματα σε προσωπικότητες των Σχολείων τής Φ.Ε., τής επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών, επε- αλλά και πολλών άλλων τειακές εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα, παρουσιά- ελληνικών και ξένων σχολείων, σεις εκπαιδευτικών προγραμμάτων που έχουν εκπο- νήσει οι μαθητές (περιβαλλοντικών, πολιτιστικών, είχαν την ευκαιρία Αγωγής Υγείας κ.λπ.), εκθέσεις ζωγραφικής και γλυ- να γνωρίσουν από κοντά πτικής, χριστουγεννιάτικες και αποκριάτικες εκδη- λώσεις. προσωπικότητες. Εκπαιδευτικά προγράμματα για θέματα πολιτιστικού, εκπαιδευτικού και κοινωνι- κού ενδιαφέροντος. Για την επιτυχία τής συνάντησης οι Από την αρχή τής λειτουργίας τής Στοάς τού Βιβλίου μαθητές έχουν μελετήσει την ζωή και το έργο τής προ- η Φ.Ε. σχεδίασε και υλοποίησε εκπαιδευτικά προ- σωπικότητας που θα συναντήσουν, έχουν διαβάσει γράμματα, εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας, και αναλύσει στην τάξη κάποιο από τα βιβλία τού συγ- με σκοπό να δώσει την δυνατότητα στους μαθητές όχι γραφέα με τον οποίο θα μιλήσουν. μόνο των Αρσακείων, αλλά και δημόσιων και ιδιωτι- κών σχολείων να συναντήσουν συγγραφείς, εκδότες, Χιλιάδες μαθητές των Σχολείων τής Φ.Ε., αλλά και επιστήμονες, ερευνητές και να συζητήσουν μαζί τους, πολλών άλλων ελληνικών και ξένων σχολείων, με να ευαισθητοποιηθούν και να παρακινηθούν σε μια συντονισμό από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικών Προ- πιο ουσιαστική σχέση με το βιβλίο, να ενημερωθούν γραμμάτων και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων, είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά, με μια ιδιαίτερα ποιοτική διαδικασία, προσωπικότητες όπως είναι οι: ñ Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ ñ Μαρία Κυνηγού-Φλάμπουρα ñ Ελένη Σαραντίτη ñ Πάνος Βαλαβάνης ñ Βούλα Μάστορη ñ Ζωρζ Σαρή ñ Ζωή Βαλάση ñ Παύλος Μάτεσις ñ Ελένη Σβορώνου ñ Θανάσης Βαλτινός ñ Κώστας Μουρσελάς ñ Κίρα Σίνου ñ Αγγελική Βαρελλά ñ Χρήστος Μπουλώτης ñ Γαλάτεια Σουρέλη- ñ Ελένη Δικαίου ñ Γιάννης Ξανθούλης ñ Σοφία Ζαραμπούκα ñ Πέδρο Ολάγια Γρηγοριάδου ñ Άλκη Ζέη ñ Λένα Παππά ñ Κώστας Στάικος ñ Βαγγέλης Ηλιόπουλος ñ Λότη Πέτροβιτς- ñ Ελένη Σταμπόγλη ñ Μίκης Θεοδωράκης ñ Θεοδόσιος Τάσιος ñ Ιάκωβος Καμπανέλλης Ανδρουτσοπούλου ñ Πέτρος Τατσόπουλος ñ Μάνος Κοντολέων ñ Βαγγέλης Ραπτόπουλος ñ Σώτη Τριανταφύλλου ñ Ελένη Κούκου ñ Νανίνα Σακκά- ñ Ευγένιος Τριβιζάς ñ Μένης Κουμανταρέας ñ Ευγενία Φακίνου ñ Λήδα Κροντηρά Νικολακοπούλου ñ Χρήστος Χωμενίδης ñ Αντώνης Σαμαράκης ñ Λίτσα Ψαραύτη κ.ά. ñ Γαλάτεια Σαράντη

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 479 Ποιητικό Βήμα σκηνοθέτες, μουσικοί, πανεπιστημιακοί, κριτικοί τής λο- γοτεχνίας, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, εκπαιδευτικοί, Με στόχο την ανάδειξη τής προσφοράς τής ποί- φοιτητές, άνθρωποι που γράφουν ή διαβάζουν ποίηση ησης στην διαμόρφωση συνειδητοποιημένων και ευαι- αποτέλεσαν το σταθερό κοινό τού Ποιητικού Βήματος σθητοποιημένων ατόμων, ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. εγκαι- στα 10 χρόνια τής λειτουργίας τού θεσμού. νίασε το 2001 σειρά εκδηλώσεων με τίτλο «Ποιητικό Βήμα … σε έναν αντιποιητικό κόσμο». Στην διάρκεια Τα σημαντικότερα αφιερώματα σε ποιητικά ρεύματα των 10 χρόνων λειτουργίας τού θεσμού πραγματοποι- ήταν: πολιτικός ποιητικός λόγος τού Βορρά (Μανόλης ήθηκαν 42 συναντήσεις, καθεμία από τις οποίες ήταν Αναγνωστάκης, Πάνος Θασίτης, Κλείτος Κύρου), δημο- αφιερωμένη σε έναν δημιουργό που με το ποιητικό του τική ποίηση, ποίηση τής Κύπρου (Κώστας Βασιλείου, έργο άφησε αποτύπωμα τής παρουσίας του όχι μόνο Ελένη Θεοχάρους, Νίκος Κρανιδιώτης, Κώστας Μόντης, στους αναγνώστες τής εποχής του, αλλά και στους με- Ανδρέας Νεοφυτίδης, Θεοδόσης Νικολάου, Πολύβιος ταγενέστερους αναγνώστες τής χώρας του και παγκο- Νικολάου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Μιχάλης Πασιαρ- σμίως. Ορισμένες από τις συναντήσεις ήταν αφιερωμέ- δής, Θεοδόσης Πιερίδης, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, νες όχι μόνο σε πρόσωπα αλλά και σε ποιητικά ρεύμα- Γιώργος Χριστοδουλίδης), αρχαία λυρική ποίηση, τα, τάσεις ή εποχές, ενώ άλλες συναντήσεις αφιερώθη- επτανησιακή ποίηση, Ορφισμός, ποίηση των Ίνκας, καν στην εξέταση τού ίδιου τού φαινομένου τής ποίησης ελληνική ποίηση τής νέας χιλιετίας (Χρήστος Αγγελά- και των προοπτικών που αυτή έχει «σε έναν αντιποιητι- κος, Γιάννης Αντιόχου, Γιώργος Βαρθαλίτης, Παναγιώ- κό κόσμο». της Ιωαννίδης, Στέλλα Καρτάκη, Δήμητρα Κατιώνη, Να- ταλία Κατσού, Θεώνη Κοτίνη, Δήμητρα Κωτούλα, Αρι- Ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες, στέα Παπαλεξάνδρου, Σταμάτης Πολενάκης, Σταύρος ηθοποιοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, Σταυρόπουλος, Γιάννης Στίγκας, Ιωάννης Τσίρκας), βρα- πανεπιστημιακοί, κριτικοί τής λογοτεχνίας, βευμένοι με κρατικό βραβείο Έλληνες ποιητές τής τε- δημοσιογράφοι, πολιτικοί, εκπαιδευτικοί, λευταίας δεκαετίας τού 20ού αιώνα (Ελένη Βακαλό, φοιτητές, άνθρωποι που γράφουν Μιχάλης Γκανάς, Γιάννης Κοντός, Μαρία Λαϊνά, Βύρω- ή διαβάζουν ποίηση αποτέλεσαν νας Λεοντάρης, Χριστόφορος Λιοντάκης, Γιώργος Μαρ- το σταθερό κοινό τού Ποιητικού Βήματος. κόπουλος, Ζήσης Οικονόμου, Κώστας Στεργιόπουλος, Κυριάκος Χαραλαμπίδης), διπλωμάτες ποιητές (Γιάν- Σε κάθε εκδήλωση ο ίδιος ο δημιουργός μαζί με νης Βαρβέρης, Γιώργος Βέης, Βασίλης Βιτσαξής, Άγγε- τους πιο έγκριτους μελετητές τού έργου του συζη- λος Βλάχος, Δάντης, Αλέξης Ζακυθηνός, Paul Claudel, τούσαν ενώπιον τού κοινού αλλά και μαζί με το κοι- Στέλιος Λύτρας, Αλέξανδρος Μάτσας, Αλέξανδρος νό για θέματα ποιητικής δημιουργίας, έμπνευσης και Μπάρας, Ερρίκος Μπελιές, Πάμπλο Νερούντα, Οκτάβιο ευαισθησίας. Σε άλλες συναντήσεις αφιερωμένες σε Παζ, Saint-John Perse, Πετράρχης, Αλέξανδρος Ρίζος παλαιότερους ποιητές, διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί Ραγκαβής, Γιώργος Σεφέρης, Μαρίνος Σιγούρος, Γιώρ- δάσκαλοι, σύγχρονοι ποιητές, άνθρωποι των γραμμά- γος Χριστογιάννης), ποιήτριες πανεπιστημιακοί (Φρα- των και των τεχνών κατέθεταν την προσωπική τους γνώ- γκίσκη Αμπατζοπούλου, Λιάνα Σακελλίου, Άντεια ση και εμπειρία για το έργο των παλαιότερων δημιουρ- Φραντζή). Ενδεικτικά αναφέρονται οι ποιητές το έργο γών που δεν βρίσκονται πια εν ζωή, αλλά με τον ποι- των οποίων είχε παρουσιαστεί στο Ποιητικό Βήμα: ητικό τους λόγο έχουν σφραγίσει τόσο την εποχή τους Dante Alighieri, T.S. Eliot, Allen Ginsberg, Friedrich όσο και την σύγχρονη εποχή. Hölderlin, Alexander S. Pushkin, Paul Valéry, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Νάνος Βαλαωρίτης, Γιώργος Γεωργού- Κάθε συνάντηση αποτελούσε σύνθετο πολιτιστικό σης, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Κική Δημουλά, Γιάν- γεγονός. Δεν περιελάμβανε μόνο ομιλίες και συζήτηση, νης Κοντός, Ηλίας Λάγιος, Οβίδιος, Βίκτωρ Ουγκώ, αλλά και παρουσιάσεις μελοποιημένων έργων, μουσι- Παυλίνα Παμπούδη, Τίτος Πατρίκιος, Πίνδαρος, Σύλβια κές συνθέσεις, συναυλίες, νοηματικές αναγνώσεις, συ- Πλαθ, Μανόλης Πρατικάκης, Μαρία Πολυδούρη, Γιάν- ζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, εκθέσεις καλλιτεχνικών νης Ρίτσος, Άγγελος Σικελιανός, Αντώνης Φωστιέρης. έργων. Ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες, ηθοποιοί, Κυριότεροι ομιλητές, που με το κύρος τους στήρι- ξαν τον θεσμό, ήταν οι:

480 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 ñ Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ ñ Κατερίνα Ζαρόκωστα ñ Χαρά Μπανάκου- ñ Νάσος Βαγενάς ñ Αλέξης Ζήρας Καραγκούνη ñ Γιάννης Βαρβέρης ñ Γεράσιμος Ζώρας ñ Γιώργος Βέης ñ Ιουλίτα Ηλιοπούλου ñ Γιώργος Μπλάνας ñ Γιώργος Βέλτσος ñ Σόνια Ιλίνσκαγια ñ Λίνα Νικολακοπούλου ñ Ευάγγελος Βενιζέλος ñ Δημήτρης Κακαβελάκης ñ Παυλίνα Παμπούδη ñ Αναστάσης Βιστωνίτης ñ Κώστας Κακαβελάκης ñ Δημήτρης Παντελοδήμος ñ Χάρης Βλαβιανός ñ Τζίνα Καλογήρου ñ Θεόδωρος Παπαγγελής ñ Ευριπίδης Γαραντούδης ñ Δημήτρης Καλοκύρης ñ Μανόλης Πρατικάκης ñ Γιώργος Γεωργούσης ñ David Connolly ñ Λιάνα Σακελλίου-Σουλτς ñ Κώστας Γεωργουσόπουλος ñ Γιάννης Κοντός ñ Ντίνος Σιώτης ñ Γιώργης Γιατρομανωλάκης ñ Κ.Ζ. Κοπιδάκις ñ Σωτήρης Σόρογκας ñ Κωστής Γκιμοσούλης ñ Γιώργος Μαρκόπουλος ñ Μίμης Σοφοκλέους ñ Μαργαρίτα Δαλμάτη ñ Δ.Ν. Μαρωνίτης ñ Έρη Σταυροπούλου ñ Τάσος Δενέγρης ñ Τάκης Μενδράκος ñ Μάριος Τόκας ñ Δημήτρης Δημηρούλης ñ Μιχάλης Μερακλής ñ Ρίτσα Φράγκου- ñ Νίκος Δήμου ñ Γεώργιος Μπαμπινιώτης Κικίλια ñ Θανάσης Χατζόπουλος Σημαντικότεροι καλλιτέχνες και άνθρωποι τού πνεύματος που συμμετείχαν στις παρουσιάσεις ερμηνεύοντας με την προσωπική τους ευαισθησία τα ποιήματα ήταν οι: ñ Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ ñ Ακύλας Καραζήσης ñ Παυλίνα Παμπούδη ñ Γρηγόρης Βαλτινός ñ Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ñ Βασίλης Παπαβασιλείου ñ Λευτέρης Βογιατζής ñ Κώστας Καστανάς ñ Αθηνά Παπαδάκη ñ Μάρθα Βούρτση ñ Δημήτρης Καταλειφός ñ Μάνια Παπαδημητρίου ñ Τάκης Βουτέρης ñ Νόρα Κατσέλη ñ Τατιάνα Παπαμόσχου ñ Ελένη Γερασιμίδου ñ Γιώργος Κιμούλης ñ Λένα Παππά ñ Κάτια Γέρου ñ Φιλαρέτη Κομνηνού ñ Ρούλα Πατεράκη ñ Αννίτα Δεκαβάλλα ñ Λυδία Κονιόρδου ñ Βύρων Πολύδωρας ñ Κική Δημουλά ñ Εύα Κοταμανίδου ñ Αλεξάνδρα ñ Κατερίνα Διδασκάλου ñ Νίκος Κουρής ñ Αλμπέρτο Εσκενάζη ñ Όλια Λαζαρίδου Σακελλαροπούλου ñ Ιερώνυμος Καλετσάνος ñ Μάγια Λυμπεροπούλου ñ Νίκος Σηφουνάκης ñ Μαριάννα Κάλμπαρη ñ Στέλιος Μάινας ñ Μάνια Τεχριτζόγλου ñ Κωστής Καπελώνης ñ Ράνια Οικονομίδου ñ Μηνάς Χατζησάββας ñ Κατερίνα Χέλμη Ελεύθερο Πανεπιστήμιο ντας σειρές μορφωτικών μαθημάτων επί διαφόρων αντι- τής Στοάς τού Βιβλίου κειμένων. Για τον σκοπό αυτό, με πρωτοβουλία τού Προέδρου τής Φ.Ε., εγκαινιάστηκε το 2007 ο θεσμός Στους στόχους των ιδρυτών τής Στοάς τού Βιβλίου τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για έναν ήταν εξαρχής να δοθεί η ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερό- εμπνευσμένο και πρωτοποριακό για τα ελληνικά δε- μενο –ασχέτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και δομένα θεσμό υψηλού ακαδημαϊκού κύρους, που επαγγελματικής ενασχόλησης– να διευρύνει και να εκ- θεμελιώνεται στις αρχές τής διά βίου μάθησης και συγχρονίσει τις γνώσεις του, να καλλιεργήσει τα πνευ- εντάσσεται στο πλαίσιο τής παιδευτικής και τής πολι- ματικά του ενδιαφέροντα, να συνδεθεί με την πνευματι- τιστικής προσφοράς τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κή και την πολιτιστική ζωή τής χώρας, παρακολουθώ- προς την ελληνική κοινωνία.

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 481 Πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές, διανοούμε- μίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το περιεχόμενο των μα- νοι, διαπρεπείς στον χώρο τους επιστήμονες, καλλιτέ- θημάτων είναι με τέτοιον τρόπο οργανωμένο ώστε, χνες, δημιουργοί κ.ά., μέσα από συστηματικά οργανω- συνδυάζοντας την επιστημονική με την εκλαϊκευμένη μένες σειρές μαθημάτων, προσφέρουν έγκυρες γνώ- τεκμηρίωση, να καλύπτει αποτελεσματικά τις απαιτή- σεις αλλά και προβληματισμούς για κάθε διδασκόμενο σεις τόσο τού κοινού που είναι ήδη μυημένο στην θε- αντικείμενο σε ένα ευρύ κοινό, ετερογενές, αλλά με δί- ματική τού μαθήματος όσο και τού κοινού που επιθυ- ψα για ελεύθερη γνώση, ένα κοινό που σέβεται την μεί να εισαχθεί για πρώτη φορά σε έναν νέο, για τα εν- πνευματική και την καλλιτεχνική δημιουργία και αναζη- διαφέροντά του, τομέα τής επιστήμης ή τού πολιτι- τεί ευκαιρίες για ατομική ολοκλήρωση μέσω τής ποιοτι- σμού. Ιδιαίτερο επίσης χαρακτηριστικό των μαθημά- κής παιδείας. των αποτελεί η άμεση επικοινωνία τού κοινού με τους διδάσκοντες, αφού στο τέλος κάθε μαθήματος Στους στόχους των ιδρυτών τής Στοάς ακολουθεί συζήτηση με τον διδάσκοντα, διατυπώνο- τού Βιβλίου ήταν εξαρχής να δοθεί νται ερωτήματα, κατατίθενται εμπειρίες και σκέψεις εκ η ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερόμενο μέρους των ακροατών. Ανάλογα δε με το αντικείμενό τους τα μαθήματα συνοδεύονται από εποπτικό υλικό –ασχέτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου (διαφάνειες, ακουστικό υλικό κ.λπ.). Επίσης, κατά την και επαγγελματικής ενασχόλησης– κρίση τού διδάσκοντος, διανέμεται διδακτικό υλικό και να διευρύνει και να εκσυγχρονίσει ενδεικτική βιβλιογραφία. τις γνώσεις του, να καλλιεργήσει τα πνευματικά του ενδιαφέροντα, Παράλληλα, το ευέλικτο πρόγραμμα των μαθημά- να συνδεθεί με την πνευματική των και η μεγάλη ελευθερία των επιλογών που έχουν και την πολιτιστική ζωή τής χώρας, οι ενδιαφερόμενοι, το χαμηλό κόστος συμμετοχής, η ευκολία πρόσβασης στον χώρο, η παροχή Βεβαίωσης παρακολουθώντας σειρές μορφωτικών Παρακολούθησης, αλλά και το γενικότερο φιλόξενο μαθημάτων επί διαφόρων αντικειμένων. κλίμα που διασφαλίζεται από την υποστήριξη τού αν- θρώπινου δυναμικού τής Στοάς τού Βιβλίου και τής Οι σειρές των μορφωτικών μαθημάτων που προσ- Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας αποτελούν ορισμένους φέρονται στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο καλύπτουν ευ- ακόμη παράγοντες που ενισχύουν την απήχηση που ρύτατο φάσμα τομέων τής επιστήμης και τού πολιτι- έχουν τα μαθήματα τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου σμού και έχουν το κατεξοχήν χαρακτηριστικό τής παι- στο κοινό. δείας: την ελεύθερη επιλογή και παρακολούθηση των μαθημάτων με μόνο κριτήριο το προσωπικό ενδιαφέ- Οι σειρές των μορφωτικών μαθημάτων ρον. Οι σειρές αυτών των μαθημάτων πραγματοποιού- που προσφέρονται στο Ελεύθερο νται σε τρεις κύκλους ανά έτος: Ο πρώτος κύκλος ανα- πτύσσεται από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο, ο δεύτε- Πανεπιστήμιο καλύπτουν ευρύτατο φάσμα ρος από τον Μάιο έως τον Ιούνιο και ο τρίτος από τον τομέων τής επιστήμης και τού πολιτισμού Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο κάθε έτους, ενώ κάθε και έχουν το κατεξοχήν χαρακτηριστικό σειρά μαθημάτων ολοκληρώνεται σε πέντε ή σε δέκα μαθήματα, ανάλογα με το περιεχόμενο τού μαθήματος τής παιδείας: την ελεύθερη επιλογή και την διάρκεια κάθε κύκλου μαθημάτων. και παρακολούθηση των μαθημάτων με μόνο κριτήριο το προσωπικό ενδιαφέρον. Η μεγάλη απήχηση που έχουν τα μαθήματα αυτά στο ευρύτερο κοινό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο Επιλεγμένες σειρές μαθημάτων μεταδίδονται απευ- υψηλό ακαδημαϊκό και επιστημονικό κύρος των δι- θείας διαδικτυακά μέσω τού Εθνικού Δικτύου Έρευ- δασκόντων, οι οποίοι προέρχονται από διαφορετι- νας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ), ώστε να είναι δυνατή η κούς χώρους τής επιστήμης και τού πολιτισμού, στο παρακολούθησή τους από ενδιαφερόμενους στην Ελ- επίπεδο διδασκαλίας, στην επιλογή των διδακτικών λάδα και στο εξωτερικό που δεν μπορούν να παρευ- αντικειμένων που προσφέρονται, καθώς και στην όλη ρεθούν στην Στοά τού Βιβλίου. Σειρές μαθημάτων, ει- οργάνωση και λειτουργία τού Ελεύθερου Πανεπιστη- δικά σχεδιασμένες για τους μαθητές και τους εκπαι-

482 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 δευτικούς των Σχολείων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρεί- Μέχρι το 2020 πραγματοποιήθηκαν 38 κύκλοι μα- ας, έχουν προβληθεί στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχο- θημάτων με περίπου 200 θεματικά αντικείμενα, στους λεία μέσω απευθείας σύνδεσής τους με την Στοά τού οποίους έχουν διδάξει περισσότεροι από 300 πανεπι- Βιβλίου. Ακόμη, σειρές μαθημάτων τού Ελεύθερου στημιακοί δάσκαλοι, ερευνητές, συγγραφείς, καλλιτέ- Πανεπιστημίου έχουν μαγνητοσκοπηθεί και μεταδο- χνες και τα μαθήματα έχουν παρακολουθήσει περισσό- θεί από τον Τηλεοπτικό Σταθμό τής Βουλής των Ελ- τερα από 30.000 άτομα, ενώ ο αριθμός των αιτήσεων λήνων. υπερβαίνει τις 40.000. Μέχρι το 2020 πραγματοποιήθηκαν Οι διαφορετικές θεματικές ενότητες στις οποίες ανα- 38 κύκλοι μαθημάτων με περίπου φέρονται τα μαθήματα τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου αφορούν στην γλώσσα, την ιστορία, την αρχαιογνω- 200 θεματικά αντικείμενα, σία, την φιλοσοφία, την θρησκειολογία, την ιστορία στους οποίους έχουν διδάξει περισσότεροι τής τέχνης, την τέχνη τού λόγου, στα κλασικά γράμ- ματα, στην ψυχολογία, στα παιδαγωγικά, στην από 300 πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, αστροφυσική, την ιατρική, στα οικονομικά, στην κοι- ερευνητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες νωνιολογία, την λογοτεχνία, στο θέατρο, στον κινη- και τα μαθήματα έχουν παρακολουθήσει ματογράφο, στην μουσική, την αρχιτεκτονική, στα μαθηματικά, στην κοσμολογία κ.ά. περισσότερα από 30.000 άτομα, ενώ ο αριθμός των αιτήσεων Εδώ αναφέρουμε μερικούς μόνο από τους πολλούς υπερβαίνει τις 40.000. διδάξαντες στους κύκλους μαθημάτων τού Ελεύθε- ρου Πανεπιστημίου. Στις ανθρωπιστικές επιστήμες: ñ Ελένη Αρβελέρ ñ Δημήτρης Δημηρούλης ñ Στέφανος Miller ñ Νάσος Βαγενάς ñ Νίκος Ζίας ñ Γεώργιος Μπαμπινιώτης ñ Πάνος Βαλαβάνης ñ Σαράντος Καργάκος ñ Χρήστος Ντούμας ñ Γιώργος Βέλτσος ñ Πασχάλης Κιτρομηλίδης ñ Δημήτρης Παντερμαλής ñ Ιωσήφ Βιβιλάκης ñ Ντέιβιντ Κόνολι ñ Θεόδωρος Παπαγγελής ñ Κώστας Γεωργουσόπουλος ñ Παύλος Κόντος ñ Μάνος Στεφανίδης ñ Χρήστος Γιανναράς ñ Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα ñ Κωνσταντίνος Σβολόπουλος ñ Γιώργης Γιατρομανωλάκης ñ Βασίλης Λαμπρινουδάκης ñ Ηρώ Σγουράκη ñ Κάλλιστος Ware, ñ Νίκος Μαραντζίδης ñ Νικόλαος Σταμπολίδης ñ Δημήτρης Μαρωνίτης ñ Άγγελος Συρίγος Μητροπολίτης Διοκλείας ñ Πλάτων Μαυρομούστακος ñ Φωτεινή Τσαλίκογλου ñ Άγγελος Δεληβοριάς ñ Λίνα Μενδώνη ñ Κωνσταντίνος Τσουκαλάς ñ Αλέξης Δημαράς ñ Ευάνθης Χατζηβασιλείου Στις θετικές επιστήμες: ñ Δημήτρης Νανόπουλος ñ Παναγιώτης Τουρνικιώτης ñ Σταμάτης Κριμιζής ñ Αντωνία Τριχοπούλου ñ Ελένη Γιαμαρέλλου ñ Διονύσης Σιμόπουλος ñ Κανάρης Τσίγκανος ñ Χρήστος Ζερεφός ñ Γιάννης Στουρνάρας ñ Αθανάσιος Φωκάς ñ Χρήστος Κίττας ñ Θεοδόσιος Τάσιος ñ Γιώργος Χρούσος ñ Μανόλης Κορρές ñ Δημήτρης Κρεμαστινός

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 483 Στις τέχνες και στην λογοτεχνία: ñ Χρήστος Μποκόρος ñ Δημήτρης Μυταράς ñ Θεόδωρος Αντωνίου ñ Τάκης Θεοδωρόπουλος ñ Δημήτρης Παπαδημητρίου ñ Ρέα Γαλανάκη ñ Ιωάννα Καρυστιάνη ñ Δημήτρης Παπαϊωάννου ñ Μιχάλης Γκανάς ñ Γιώργος Κουρουπός ñ Τίτος Πατρίκιος ñ Δημήτρης Δασκαλόπουλος ñ Σταμάτης Κραουνάκης ñ Γιώργος Ρόρρης ñ Μάρω Δούκα ñ Χρήστος Λεοντής ñ Γιάννης Σμαραγδής ñ Μάνος Ελευθερίου ñ Λάμπρος Λιάβας ñ Παναγιώτης Τέτσης ñ Σπύρος Ευαγγελάτος ñ Μίλτος Λογιάδης ñ Αντώνης Φωστιέρης ñ Ζυράννα Ζατέλη ñ Γιώργος Μανιώτης ñ Σταύρος Ζουμπουλάκης ñ Πέτρος Μάρκαρης ñ Ιουλίτα Ηλιοπούλου ñ Θάνος Μικρούτσικος ñ Νίκος Θέμελης ñ Κώστας Μουρσελάς Η νέα φυσιογνωμία τού Αρσακείου τού Αρσακείου Μεγάρου και αξιοποίηση ολόκληρου Μεγάρου τού κτηρίου. Το Αρσάκειο Μέγαρο μισθώθηκε για 35 χρόνια με σκοπό την δημιουργία πρότυπου πολιτι- Δέκα χρόνια μετά την κρίση που βίωσε η χώρα από σμικού και γαστρονομικού εμπορικού κέντρου – το 2009 και την τεράστια υποβάθμιση τού κέντρου τής πολυχώρου, που θα αναδείξει διεθνώς την ελληνική Αθήνας, η Στοά Αρσάκη, η Στοά τού Βιβλίου και όλοι οι μεσογειακή διατροφή και τον ελληνικό γαστρονομικό χώροι τού Αρσακείου Μεγάρου, εκτός από τους χώ- πολιτισμό, συνιστώντας πόλο έλξεως και σημείο ανα- ρους όπου στεγάζονται το Συμβούλιο τής Επικρατείας φοράς στο κέντρο τής Αθήνας για την ποιοτική δια- και το Θέατρο Τέχνης, αλλάζουν φυσιογνωμία. τροφή με επώνυμα ελληνικά προϊόντα επίλεκτων παραγωγών από όλη την Ελλάδα. Το συγκρότημα Το οικοδομικό τετράγωνο που οριοθετείται μεταξύ θα λειτουργεί κατά το πρότυπο αντίστοιχων πολυχώ- των οδών Πανεπιστημίου, Πεσμαζόγλου, Σταδίου και ρων των ευρωπαϊκών μητροπόλεων, προβάλλοντας Αρσάκη, ξαναζωντανεύει και μαζί του προβλέπεται να την αυθεντικότητα των ελληνικών προϊόντων διατρο- αναβαθμιστεί ολόκληρη η περιοχή μεταξύ Συντάγματος φής. και Ομονοίας. Παράλληλα, ο πολυχώρος αυτός, με τα εκπαιδευτι- Στις 22 Ιουλίου 2019, σε συνέχεια διεθνούς διαγω- κά προγράμματα που θα οργανώνονται για τα ελληνι- νισμού και με σχετική ομόφωνη απόφαση τού Δ.Σ. τής κά διατροφικά προϊόντα, θα αποτελεί «βιωματικό ερ- Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, υπεγράφη συμφωνία- γαστήριο» υγιεινής διατροφής και αγωγής υγείας όχι σταθμός από τον Πρόεδρό της καθηγητή Γεώργιο μόνο για τις χιλιάδες των μαθητών των Αρσακείων – Το- Μπαμπινιώτη και τον επιχειρηματία Άρη Κεφαλογιάν- σιτσείων Σχολείων –αλλά και όλων των σχολείων τής νη, διαχειριστή και νόμιμο εκπρόσωπο τής εταιρείας χώρας. «LEGENDARY FOOD IKE», για μακροχρόνια μίσθωση

484 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Η είσοδος τής Στοάς τού Βιβλίου από την Στοά Αρσάκη Ο κεντρικός διάδρομος τής Στοάς τού Βιβλίου

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 485 Ο κεντρικός διάδρομος τής Στοάς τού Βιβλίου H Στοά Αρσάκη στο Αρσάκειο Μέγαρο

486 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 H αίθουσα Λόγου τής Στοάς τού Βιβλίου

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 487 H αίθουσα Τέχνης τής Στοάς τού Βιβλίου Υπεύθυνος των πολιτιστικών εκδηλώσεων και ψυχή τής Στοάς τού Βιβλίου ήταν ο Δημήτρης Κακαβελάκης, δημοσιογράφος-ποιητής-συγγραφέας, μέλος τού Διοικητικού Συμβουλίου τής Φ.Ε. επί σειρά ετών. Κρητικός ευπατρίδης, ήταν πρότυπο αυθεντικού πνευματικού ανθρώπου, οραματιστή, πατριώτη, αγωνιστή, δημοκράτη ιδεολόγου, με δημιουργική σκέψη, με βαθιά χριστιανική πίστη, με σπάνιο ήθος και με γνήσια αγάπη για τον άνθρωπο. Διανοούμενος, ανιδιοτελής, αγνός, εκτιμώμενο και αγαπητό πρόσωπο, υπηρέτησε την ιδέα τής Στοάς τού Βιβλίου μέχρι τέλους με πάθος.

488 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Τα 160 χρόνια τής Φ.Ε. Ο Πρόεδρος γιορτάστηκαν τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης με επισημότητα απονέμει στις 22-4-1996 τιμητικό δίπλωμα στην νεοϊδρυθείσα στον Πρόεδρο Στοά τού Βιβλίου. τής Δημοκρατίας. Την έναρξη Στο αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου μεταξύ μελών τού εορτασμού κήρυξε τού Συνδέσμου Αποφοίτων Φ.Ε. η πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Βιργινία Τσουδερού, ο Πρόεδρος η πρώτη γυναίκα ακαδημαϊκός, συγγραφέας τής Δημοκρατίας Γαλάτεια Σαράντη (αριστερά), Κ. Στεφανόπουλος. η σκιτσογράφος κ. Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου και η Λήδα Κροντηρά (κάτω)

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 489 Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. τής Φ.Ε. προσφέρει μιλάει για την ιστορία και την προσφορά των τιμητικό μετάλλιο Αρσακείων Σχολείων στον κύριο ομιλητή στην ελληνική εκπαίδευση κατά την τής εκδήλωσης δεύτερη εκδήλωση ακαδημαϊκό για τον εορτασμό των 160 χρόνων που και μέλος τής Φ.Ε. πραγματοποιήθηκε Ιω. Πεσμαζόγλου. στις 30-4-1996. Την εκδήλωση πλαισίωσε χορωδία μαθητριών των Σχολείων.

490 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Στο πλαίσιο Μετά την τελετή των εγκαινίων τού εορτασμού ο υπουργός Πολιτισμού επισκέφθηκε των 160 χρόνων τα βιβλιοπωλεία συνοδευόμενος τής Φ.Ε. εγκαινιάστηκε από τον Πρόεδρο τής Φ.Ε. στις 17-6-1996 η Στοά και προσωπικότητες των γραμμάτων τού Βιβλίου από τον και των τεχνών: Νίκο Κούνδουρο υπουργό Πολιτισμού και τους εκδότες κ. Ειρήνη Λούβρου κ. Σταύρο Μπένο. και Σάμη Γαβριηλίδη (αριστερά), Χαιρετισμό απηύθυνε την συγγραφέα Λιλή Ζωγράφου ο Δήμαρχος Αθηναίων (κάτω αριστερά), τον υπουργό Γ.-Αλ. Μαγκάκη και τον υπεύθυνο κ. Δημήτρης τής Στοάς τού Βιβλίου, μέλος τού Δ.Σ. Αβραμόπουλος. τής Φ.Ε., δημοσιογράφο-συγγραφέα Δημήτρη Κακαβελάκη (κάτω δεξιά). Στα εγκαίνια τής Στοάς τού Βιβλίου μαθητές των Αρσακείων υποδέχονται τον υπουργό Παιδείας κ. Γ. Παπανδρέου.

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 491 Στην τελετή των εγκαινίων παρέστησαν εξέχοντα μέλη τής πολιτικής, τής πνευματικής και τής κοινωνικής ζωής τής χώρας: Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, η διευθύντρια τού Μουσείου Φυσικής Iστορίας Νίκη Γουλανδή, ο συλλέκτης Ίων Βορρές, ο εκδότης Γ. Τσιβεριώτης και ο συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης. Στο αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου πραγματοποιήθηκε συναυλία και θεατρικό δρώμενο σχετικό με το βιβλίο από μαθητές τής Σχολής τού Θεάτρου Τέχνης.

492 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Ο επίσημος εορτασμός Ο υπουργός των 160 χρόνων τής Πολιτισμού κ. Ευάγγελος Βενιζέλος Φ.Ε. ολοκληρώθηκε με και ο Πρόεδρος την διοργάνωση τού τής Φ.Ε. επιστημονικού κ. Γ. Μπαμπινιώτης συμποσίου με μαθητές «Ορθοδοξία και των Αρσακείων Παιδεία». Στο βήμα ο κατά τα εγκαίνια τής έκθεσης Πρόεδρος τής Φ.Ε. κατά «Ελληνικές εκδόσεις την έναρξη τού τού Νεοελληνικού συμποσίου Διαφωτισμού» στην αίθουσα Τέχνης Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. τής Στοάς τού Βιβλίου καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης ξεναγεί τον Δήμαρχο Αθηναίων κ. Δ. Αβραμόπουλο, τον ζωγράφο καθηγητή Δ. Μυταρά και τον ηθοποιό τού Εθνικού Θεάτρου Νίκο Βασταρδή στην έκθεση έργων ζωγραφικής μαθητών των Αρσακείων με θέμα την ακριτική Γαύδο στην αίθουσα Τέχνης τής Στοάς τού Βιβλίου.

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 493 Το 2001 ο υπουργός Παιδείας κ. Πέτρος Ευθυμίου εγκαινίασε την έκθεση Μαθηματικού Βιβλίου που διοργάνωσε η Εποπτεία των Σχολείων τής Φ.Ε. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης. 2001. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος απευθύνει χαιρετισμό στο πλαίσιο τής έκθεσης θεολογικού βιβλίου με τίτλο «Λόγος Θεού και Λόγος περί Θεού» (πάνω). 2002. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης ξεναγεί τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χριστόδουλο στην έκθεση θεολογικού βιβλίου με τίτλο «Πατέρες και σύγχρονοι διάλογοι τής Ορθοδοξίας» (δεξιά).

494 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Η Πρόεδρος τής Βουλής κ. Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη ξεναγείται από τον Πρόεδρο τής Φ.Ε. στην έκθεση που πλαισίωσε την εκδήλωση «Αναγνώστες βουλευτές σε “δυσανάγνωστη” εποχή» (αριστερά). Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. ξεναγεί τον αρχηγό τής Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. Κώστα Καραμανλή στην έκθεση που πλαισίωσε την ημερίδα για την πολιτική και πνευματική προσωπικότητα τού Ελευθερίου Βενιζέλου (δεξιά). Πάσχα 2003. Εκδήλωση «Ίνα τι εφρίαξαν έθνη», βασισμένη σε εκκλησιαστικά κείμενα και την παγκόσμια ποίηση. Οι συντελεστές τής εκδήλωσης Λήδα Δημητρίου, Όλια Λαζαρίδου, Ιωσήφ Βιβιλάκης, Κατερίνα Μαραγκουδάκη, Μάριος Σπηλιόπουλος, Πέννυ Παναγιωτοπούλου, Θοδωρής Γκόνης σε αναμνηστική φωτογραφία με τον Πρόεδρο τής Φ.Ε. καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη και τον υπεύθυνο τής Στοάς τού Βιβλίου και μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. Δ. Κακαβελάκη (αριστερά). Πάσχα 2004. «Μείζων δε τούτων η αγάπη», εκδήλωση βασισμένη σε όλα τα περί αγάπης κείμενα τής Καινής Διαθήκης. Αναμνηστική φωτογραφία τού Προέδρου τής Φ.Ε. καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη με τους: καθηγητή Βασίλη Σφυρόερα, Κική Δημουλά, Ιάκωβο Καμπανέλλη, Βασίλη Βασιλικό, Βάσω Παπαντωνίου (δεξιά). 2002. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης ξεναγεί την σύζυγο τού πρωθυπουργού κ. Δάφνη Σημίτη στην έκθεση βιβλίου και εικονογραφικού υλικού με θέμα «Η γυναικεία παρουσία στην Ελληνική Επανάσταση» (αριστερά). 2009. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καλωσορίζει τους ομιλητές στην εκδήλωση «Κρίση: Οικονομία και κοινωνία – συνολικές προοπτικές» οι καθηγητές κ. Γιώργος Παγουλάτος, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Νίκος Μουζέλης, Λουκάς Τσούκαλης και Κώστας Βεργόπουλος (δεξιά).

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 495 2004. Η Πρόεδρος τού Πανεπιστημίου τής Ευρώπης κ. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ μίλησε με θέμα «Από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο» σε εκδήλωση μνήμης για την Άλωση τής Πόλης. 2001. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης σε εκδήλωση μνήμης για την Άλωση τής Πόλης στο Αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου 2000. «Αγαπητέ Ευγένιε… 30 χρόνια γράμματα και θαύματα», εκδήλωση αφιερωμένη στον συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας Ευγ. Τριβιζά στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των Σχολείων. Στην αίθουσα Λόγου μαθητές Δημοτικού με τον συγγραφέα και τον εικονογράφο Αλέξη Κυριτσόπουλο. Στο Αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου μαθητές των Αρσακείων Δημοτικών παρουσιάζουν μουσικοθεατρικό δρώμενο εμπνευσμένο από κείμενα τού Τριβιζά. Ο Πρόεδρος τής Φ.Ε. καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης και ο υπεύθυνος τής Στοάς τού Βιβλίου Δ. Κακαβελάκης συγχαίρουν τον συγγραφέα. 1998. «Ποίηση και Μουσική εν αιθρία» με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Γιώργο Νταλάρα και τον Κώστα Θωμαΐδη στο Αίθριο τού Αρσακείου Μεγάρου

496 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 22ο Ποιητικό Βήμα Στο πλαίσιο τού θεσμού «Μανόλης Πρατικάκης «Ποιητικό Βήμα σε έναν αντιποιητικό κόσμο» – ανοιχτός διάλογος πραγματοποιήθηκε σειρά με την φύση». εκδηλώσεων αφιερωμένων Διακρίνονται: σε καταξιωμένους Έλληνες και ξένους ποιητές. Στο 9ο Βασίλης Λέκκας, Ποιητικό Βήμα «T.S. Eliot – Ακύλας Καραζήσης, Από την Έρημη Χώρα στον έρημο κόσμο» απήγγειλαν ο ποιητής, ποιήματα οι ηθοποιοί Ράνια Σχίζα, Λευτέρης Βογιατζής Αλέξης Ζήρας, και Ράνια Οικονομίδου. Σωτήρης Τριβιζάς, Λιάνα Σακελλίου. 24ο Ποιητικό Βήμα «Η beat generation και η ελληνική της φωνή – Τάσος Δενέγρης». Διακρίνονται οι ηθοποιοί Δέσποινα Κούρτη, Ιερώνυμος Καλετσάνος, ο ομιλητής Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, ο ποιητής και ο υπεύθυνος τής Στοάς τού Βιβλίου Δημήτρης Κακαβελάκης (αριστερά). 28ο Ποιητικό Βήμα «Αντώνης Φωστιέρης – η νοσταλγία τού παρόντος». Ποιήματα διάβασαν η Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ, η απόφοιτος Λυδία Κονιόρδρου και ο Δημήτρης Καταλειφός (δεξιά).

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 497 2005. «Νάνος Βαλαωρίτης – ένας οικουμενικός Έλληνας συγγραφέας». Ποιήματα διάβασαν ο ίδιος, ο ποιητής Μιχαήλ Μήτρας και η σκηνοθέτις-ηθοποιός Μάγια Λυμπεροπούλου. Στην εκδήλωση για τα Κρατικά Βραβεία Ποίησης τού 2006 ποιήματα απήγγειλαν οι ηθοποιοί Εύα Κοταμανίδου και Δημήτρης Καταλειφός. Μαζί τους στο πάνελ ο ποιητής Γιώργος Μπλάνας Στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας μαθητές τού Β’ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού φωτογραφίζονται με τον βραβευμένο συγγραφέα Μάνο Ελευθερίου.

498 ΚΕΦΑΛΑΙO 15 Από το 2007 η Στοά τού Βιβλίου γνωρίζει μεγάλη άνθηση με την λειτουργία τού θεσμού τού Ελεύθερου Πανεπιστημίου, πρωτοβουλία τού Προέδρου τής Φ.Ε. καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη. Τα εναρκτήρια μαθήματα τού Προέδρου και τού Γενικού Γραμματέα τής Φ.Ε. καθηγητών κ. Γ. Μπαμπινιώτη και Ιω. Παρασκευόπουλου είχαν εξαιρετική επιτυχία και μεγάλη προσέλευση. Στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο τής Στοάς τού Βιβλίου δίδαξαν εξέχουσες προσωπικότητες τού πνεύματος: Δημήτρης Νανόπουλος, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ.

ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 499 Σπύρος Ευαγγελάτος Γιώργος Βέλτσος Φωτεινή Τσαλίκογλου Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα Πλάτων Μαυρομούστακος Κώστας Μουρσελάς

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Διοικητική οργάνωση και λειτουργία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας