Hồ Chí Minh toàn tập - Tập 10

634

635 DANH MôC S¾C LÖNH Vµ QUYÕT §ÞNH DO CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH Ký Tõ TH¸NG 7-1955 §ÕN th¸ng 7-1957 N¡M 1955 - S¾c lÖnh sè 234B-SL, ngµy 18-7-1955, tÆng Hu©n ch−¬ng cho c¸c ®ång chÝ trong §oµn ®iÖn ¶nh Liªn X« sang ViÖt Nam c«ng t¸c. - S¾c lÖnh sè 234-SL, ngµy 5-8-1955, chØ ®Þnh Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch, Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh thµnh phè H¶i Phßng. - S¾c lÖnh sè 235-SL, ngµy 14-9-1955, chØ ®Þnh Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh Liªn khu ViÖt B¾c vµ Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh Liªn khu III. - S¾c lÖnh sè 236-SL, ngµy 15-9-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn nghÖ thuËt Qu©n ®éi nh©n d©n TriÒu Tiªn. - S¾c lÖnh sè 238-SL, ngµy 15-9-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng cho 17 sÜ quan vµ thuû thñ tµu Ba Lan BILINSKI ®· gióp chuyªn chë c¸n bé, chiÕn sÜ vµ ®ång bµo miÒn Nam tËp kÕt ra B¾c. - S¾c lÖnh sè 239-SL, ngµy 22-9-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn nghÖ thuËt Qu©n ®éi nh©n d©n Anbani ®ang th¨m h÷u nghÞ vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam.

636 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - S¾c lÖnh sè 240-SL, ngµy 1-10-1955, truy tÆng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho ®ång chÝ TrÇn Quèc B×nh, c«ng nh©n Trung Quèc sang gióp ViÖt Nam x©y dùng cÇu ViÖt Tr× ®· tõ trÇn v× tai n¹n lao ®éng. - S¾c lÖnh sè 240-SL, ngµy 7-10-1955, truy tÆng Hu©n ch−¬ng §éc lËp h¹ng NhÊt cho Chñ nhiÖm Tæng côc HËu cÇn TrÇn §¨ng Ninh v× cã nhiÒu ®ãng gãp víi §¶ng vµ ChÝnh phñ trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ trong viÖc cñng cè chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n. - S¾c lÖnh sè 241-SL, ngµy 15-10-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng cho 31 sÜ quan vµ thuû thñ c¸c tµu Liªn X« STAVROPOL vµ ARKHANGELSK ®· phôc vô tÝch cùc viÖc chuyÓn qu©n vµ c¸n bé tõ Nam ra B¾c tËp kÕt. - S¾c lÖnh sè 242-SL, ngµy 15-10-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng cho c¸c ®ång chÝ Trung Quèc: Hu©n ch−¬ng §éc lËp h¹ng Ba cho: + Phã Tr−ëng ®oµn, Cè vÊn KiÒu HiÓu Quang. + Cè vÊn Kim Chiªu §iÓn. Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho: + Cè vÊn V−¬ng Lùc. + Cè vÊn Tr−¬ng §øc Qu©n. - S¾c lÖnh sè 243-SL, ngµy 3-11-1955, phong qu©n hµm ThiÕu t−íng cho ®ång chÝ Phan Träng TuÖ, QuyÒn Tr−ëng ®oµn ®¹i diÖn Bé Tæng t− lÖnh Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam trong Uû ban Liªn hiÖp ®×nh chiÕn Trung −¬ng. - S¾c lÖnh sè 244-SL, ngµy 15-11-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn nghÖ thuËt Trung Quèc ®ang th¨m h÷u nghÞ vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 245-SL, ngµy 16-11-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho hai cè vÊn Trung Quèc: + Tiªu Phµm, Tr−ëng tæ cè vÊn vÒ mËu dÞch. + Vò ChÝ, cè vÊn ng©n hµng.

danh môc s¾c lÖnh... 637 - S¾c lÖnh sè 246-SL, ngµy 21-11-1955, truy tÆng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho c¸c nghÖ sÜ Ng« B¹ch Hoa vµ Tr−¬ng NhÊt Minh trong §oµn nghÖ thuËt Trung Quèc sang th¨m h÷u nghÞ vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam ®· tõ trÇn v× tai n¹n giao th«ng. - S¾c lÖnh sè 247-SL, ngµy 25-11-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho Bé tr−ëng Bé C«ng an TrÇn Quèc Hoµn, Tr−ëng ban tæ chøc hai ngµy lÔ 1-1 vµ 2-9-1955. - S¾c lÖnh sè 248-SL, ngµy 25-11-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho Trung ®oµn 33 thuéc §¹i ®oµn 350 vµ §¹i ®oµn 320 vÒ thµnh tÝch chèng b·o vµ cøu n¹n trong trËn b·o ngµy 26-9-1955. - S¾c lÖnh sè 249-SL, ngµy 30-11-1955, quy ®Þnh viÖc cö Quèc kú vµ Quèc ca. - QuyÕt ®Þnh sè 250-Q§, ngµy 15-12-1955, quyÕt ®Þnh ©n x¸, ©n gi¶m ¸n cho 345 ph¹m nh©n. - S¾c lÖnh sè 251-SL, ngµy 21-12-1955, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn nghÖ thuËt Liªn X« sang th¨m vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam. N¡M 1956 - S¾c lÖnh sè 254-SL, ngµy 14-1-1956, ban bè mÉu Quèc huy n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. - S¾c lÖnh sè 256-SL, ngµy 11-2-1956, vÒ viÖc bæ nhiÖm chøc vô Chñ tÞch vµ Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh mét sè khu vµ liªn khu. - S¾c lÖnh sè 257-SL, ngµy 11-2-1956, vÒ viÖc ®−a huyÖn Thuû Nguyªn vÒ tØnh KiÕn An. - QuyÕt ®Þnh sè 260-Q§, ngµy 1-3-1956, ©n gi¶m ¸n tö h×nh xuèng chung th©n cho ph¹m nh©n. - S¾c lÖnh sè 261-SL, ngµy 28-3-1956, thµnh lËp Ban Thanh tra Trung −¬ng cña ChÝnh phñ.

638 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - S¾c lÖnh sè 262-SL, ngµy 10-4-1956, ®Ó cô Bïi Kû vµ «ng NguyÔn V¨n X−íc th«i gi÷ chøc Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh Liªn khu III, ®Ó nhËn c«ng t¸c kh¸c. - S¾c lÖnh sè 263-SL, ngµy 25-4-1956, bæ nhiÖm c¸c chøc vô Tæng Thanh tra vµ Phã Tæng thanh tra Ban Thanh tra Trung −¬ng cña ChÝnh phñ. - S¾c lÖnh sè 264-SL, ngµy 27-4-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn nghÖ thuËt móa rèi TiÖp Kh¾c, nh©n dÞp §oµn sang th¨m vµ biÓu diÔn ë n−íc ta. - S¾c lÖnh sè 267-SL, ngµy 15-6-1956, quy ®Þnh vÒ téi ph¹m vµ h×nh ph¹t ®èi víi nh÷ng kÎ cã ©m m−u vµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i tµi s¶n cña Nhµ n−íc vµ cña c«ng d©n, c¶n trë viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. - S¾c lÖnh sè 268-SL, ngµy 1-7-1956, vÒ viÖc thµnh lËp Khu tù trÞ ViÖt B¾c. - S¾c lÖnh sè 268B-SL, ngµy 9-7-1956, chØ ®Þnh «ng Hå §¾c §iÒm lµm Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh thµnh phè Hµ Néi. - S¾c lÖnh sè 269-SL, ngµy 9-7-1956, chØ ®Þnh «ng Ph¹m V¨n Tr¹i lµm Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh thµnh phè H¶i Phßng. - S¾c lÖnh sè 269B-SL, ngµy 12-8-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng §éc lËp h¹ng NhÊt cho Uû ban gióp ®ì TriÒu Tiªn vµ ViÖt Nam cña n−íc Céng hoµ D©n chñ §øc. - S¾c lÖnh sè 270-SL, ngµy 23-8-1956, cho phÐp «ng Tchen Wei Kim nguyªn quèc tÞch Trung Quèc, nhËp quèc tÞch ViÖt Nam, lÊy tªn lµ TrÇn Uy Kim. - S¾c lÖnh sè 271-SL, ngµy 30-8-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn v¨n c«ng quèc gia n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa X«viÕt Ucren. - S¾c lÖnh sè 271B-SL, ngµy 31-8-1956, cho phÐp c« Chu §øc, bµ L©m S× Mïi, bµ L« Sïi èn vµ «ng DerÐ Louis ®−îc nhËp quèc tÞch ViÖt Nam.

danh môc s¾c lÖnh... 639 - S¾c lÖnh sè 272-SL, ngµy 5-10-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §éi ®¹i tu ®−êng s¾t Trung Quèc sang gióp ViÖt Nam kh«i phôc ®−êng s¾t Hµ Néi - Môc Nam Quan. - S¾c lÖnh sè 273-SL, ngµy 12-10-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho Tr−ëng ®oµn chuyªn gia y tÕ n−íc Céng hoµ D©n chñ §øc, gi¸o s−, b¸c sÜ ngo¹i khoa Richard ®ang c«ng t¸c t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 276-SL, ngµy 17-10-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho Tr−ëng ®oµn kiªm biªn tËp vµ ®¹o diÔn HÐlÐna LÐmanska cña §oµn ®iÖn ¶nh Ba Lan c«ng t¸c t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 275-SL, ngµy 20-10-1956, truy tÆng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho b¸c sÜ néi khoa An®r©y Nic«lèp BanchÐp trong §oµn chuyªn gia y tÕ Bungari sang gióp ta x©y dùng bÖnh viÖn. - S¾c lÖnh sè 274-SL, ngµy 22-10-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn ca nh¹c d©n gian Hunggari, nh©n dÞp §oµn sang th¨m vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 277-SL, ngµy 1-11-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho ®ång chÝ Tõ MÉu Trang, Tæ tr−ëng trong §oµn chuyªn gia Trung Quèc sang gióp ngµnh b−u ®iÖn ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 278-SL, ngµy 2-11-1956, chuÈn y danh s¸ch c¸c Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh Khu tù trÞ ViÖt B¾c gåm 21 vÞ do Héi ®ång nh©n d©n Khu tù trÞ bÇu ngµy 17-8-1956. - S¾c lÖnh sè 279-SL, ngµy 6-12-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng §éc lËp cho 16 c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ, Hu©n ch−¬ng Kh¸ng chiÕn cho 43 c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ, Hu©n ch−¬ng Lao ®éng cho 4 c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ ®· lËp nhiÒu thµnh tÝch trong thêi kú ho¹t ®éng bÝ mËt vµ trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.

640 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - S¾c lÖnh sè 280-SL, ngµy 10-12-1956, chØ ®Þnh «ng Hoµng H÷u Nh©n lµm Chñ tÞch; «ng Vò Träng Kh¸nh vµ «ng T« Duy lµm Phã Chñ tÞch Uû ban hµnh chÝnh thµnh phè H¶i Phßng. - S¾c lÖnh sè 281-SL, ngµy 14-12-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho Tæ tr−ëng TrÇn NhÊt Phµm trong §oµn chuyªn gia Trung Quèc sang gióp ViÖt Nam x©y dùng hîp t¸c x·. - S¾c lÖnh sè 282-SL, ngµy 14-12-1956, quy ®Þnh vÒ chÕ ®é b¸o chÝ. - S¾c lÖnh sè 283-SL, ngµy 20-12-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng §éc lËp cho s¸u c¸ nh©n; Hu©n ch−¬ng Kh¸ng chiÕn cho 22 c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ ®· lËp nhiÒu thµnh tÝch trong thêi kú ho¹t ®éng bÝ mËt vµ trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, nh©n kû niÖm lÇn thø 10 Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn. - S¾c lÖnh sè 284-SL, ngµy 22-12-1956, b·i bá c¸c toµ ¸n nh©n d©n ®Æc biÖt ë nh÷ng n¬i ph¸t ®éng quÇn chóng gi¶m t« vµ c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®−îc thµnh lËp theo S¾c lÖnh sè 150-SL, ngµy 22-4-1953. - S¾c lÖnh sè 285-SL, ngµy 22-12-1956, th−ëng Hu©n ch−¬ng §éc lËp h¹ng NhÊt cho: + Cè vÊn §¹i sø qu¸n Liªn bang Céng hoµ x· héi chñ nghÜa X«viÕt t¹i ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, Pha®ªÐp Nic«lai. + §¹i diÖn Côc liªn l¹c kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Bé Ngo¹i th−¬ng n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa t¹i ViÖt Nam, Ph−¬ng NghÞ. N¡M 1957 - QuyÕt ®Þnh sè 001-Q§, ngµy 12-1-1957, ©n gi¶m ¸n tö h×nh xuèng tï chung th©n cho ph¹m nh©n.

danh môc s¾c lÖnh... 641 - S¾c lÖnh sè 003-SL, ngµy 23-1-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn ca móa nh¹c Bungari sang th¨m h÷u nghÞ vµ biÓu diÔn t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 004-SL, 005-SL vµ 006-SL, ngµy 6-2-1957, b¸c ®¬n xin ©n x¸ ¸n tö h×nh vµ ©n gi¶m ¸n tö h×nh xuèng tï chung th©n cho mét sè ph¹m nh©n. - S¾c lÖnh sè 007-SL, ngµy 21-2-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Kh¸ng chiÕn h¹ng NhÊt cho «ng NguyÔn V¨n C−u, nguyªn c¸n bé Bé Néi vô, x· T©n Thíi Tø, tæng Gia §Þnh Ninh, Hãc M«n (nay thuéc Thµnh phè Hå ChÝ Minh), ®· chiÕn ®Êu l©u n¨m cho c¸ch m¹ng vµ cã nhiÒu thµnh tÝch trong kh¸ng chiÕn. - S¾c lÖnh sè 008-SL, ngµy 9-3-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho gi¸o s− Pravicèp GlÐp AlÕchx©yªvÝch, Tr−ëng ®oµn chuyªn gia y tÕ l−u ®éng Liªn X« sang c«ng t¸c t¹i ViÖt Nam. - S¾c lÖnh sè 009-SL, ngµy 13-3-1957, bæ nhiÖm c¸c «ng NguyÔn C¸o, Tr−¬ng ChÝ C−¬ng vµ §Æng V¨n Quang lµm Uû viªn Ban Thanh tra Trung −¬ng cña ChÝnh phñ. - S¾c lÖnh sè 010-SL, ngµy 21-3-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn b×nh kÞch C¸p NhÜ T©n (Trung Quèc). - S¾c lÖnh sè 011-SL, ngµy 26-3-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho c¸c ®ång chÝ H¹ Phu Nh©n, QuÕ Êp Thanh, V−¬ng Hµo trong §oµn cè vÊn Trung Quèc sang gióp ViÖt Nam trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. - S¾c lÖnh sè 012-SL, ngµy 30-3-1957, ®æi tªn c¸c Toµ ¸n nh©n d©n Khu thµnh Toµ ¸n nh©n d©n phóc thÈm, Toµ ¸n nh©n d©n thµnh phè thµnh Toµ ¸n nh©n d©n phóc thÈm, Toµ ¸n nh©n d©n s¬ thÈm thµnh phè thµnh Toµ ¸n nh©n d©n thµnh phè. Quy ®Þnh

642 Hå CHÝ MINH TOµN TËP viÖc xÐt xö nh÷ng vô ph¹m ph¸p chÝnh trÞ do Toµ ¸n nh©n d©n tØnh, thµnh phè xö s¬ thÈm; nÕu cã chèng ¸n sÏ do Toµ ¸n nh©n d©n phóc thÈm xö l¹i. - S¾c lÖnh sè 013-SL, ngµy 1-4-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho c¸n bé vµ nh©n d©n tØnh KiÕn An (nay thuéc thµnh phè H¶i Phßng), lµ tØnh cã thµnh tÝch dÉn ®Çu toµn miÒn B¾c vÒ c«ng t¸c phßng, chèng thiªn tai n¨m 1956. - S¾c lÖnh sè 014-SL, ngµy 6-4-1957, chØ ®Þnh «ng NguyÔn N¨ng H¸ch lµm Chñ tÞch, «ng TrÞnh §×nh Cung vµ «ng Bïi C«ng B¶ng lµm Uû viªn Uû ban hµnh chÝnh Khu T¶ ng¹n. - QuyÕt ®Þnh sè 015-Q§, ngµy 15-4-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng Ba cho anh Ph¹m Trung Pån 23 tuæi ng−êi d©n téc Tµy, x· BÕ TriÒu, Hoµ An, Cao B»ng, bÞ mï tõ 5 tuæi nh−ng chÞu khã t×m tßi, suy nghÜ nªn ®· cã nhiÒu thµnh tÝch c¶i tiÕn c«ng cô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - S¾c lÖnh sè 015-SL, ngµy 30-4-1957, th−ëng c¸c Hu©n ch−¬ng §éc lËp vµ Hu©n ch−¬ng Kh¸ng chiÕn h¹ng NhÊt cho mét sè tæ chøc, c¬ quan vµ c¸ nh©n cã thµnh tÝch trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. - S¾c lÖnh sè 016-SL, ngµy 6-5-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn chuyªn gia hµng kh«ng Trung Quèc sang gióp ViÖt Nam x©y dùng ngµnh hµng kh«ng d©n dông. - S¾c lÖnh sè 100-SL/L002, ngµy 20-5-1957, quy ®Þnh chÕ ®é b¸o chÝ. - S¾c lÖnh sè 101-SL/L003, ngµy 20-5-1957, quy ®Þnh quyÒn tù do héi häp. - S¾c lÖnh sè 102-SL/L004, ngµy 20-5-1957, quy ®Þnh quyÒn lËp héi.

danh môc s¾c lÖnh... 643 - S¾c lÖnh sè 103-SL/L005, ngµy 20-5-1957, b¶o ®¶m quyÒn tù do th©n thÓ, quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m ®èi víi nhµ ë, ®å vËt, th− tÝn cña nh©n d©n. - S¾c lÖnh sè 017-SL, ngµy 3-6-1957, thµnh lËp c¸c Qu©n khu: Qu©n khu T©y B¾c, Qu©n khu ViÖt B¾c, Qu©n khu §«ng B¾c, Qu©n khu T¶ ng¹n, Qu©n khu H÷u ng¹n, Qu©n khu 4. - S¾c lÖnh sè 018-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Chu V¨n TÊn gi÷ chøc ChÝnh uû Qu©n khu ViÖt B¾c. - S¾c lÖnh sè 019-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Lª §×nh ThiÖp gi÷ chøc Phã ChÝnh uû Qu©n khu ViÖt B¾c. - S¾c lÖnh sè 020-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Lª Qu¶ng Ba gi÷ chøc T− lÖnh Qu©n khu ViÖt B¾c. - S¾c lÖnh sè 021-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Thanh Phong gi÷ chøc Phã T− lÖnh Qu©n khu ViÖt B¾c. - S¾c lÖnh sè 022-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Hoµng S©m gi÷ chøc T− lÖnh kiªm Phã ChÝnh uû Qu©n khu T¶ ng¹n. - S¾c lÖnh sè 023-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng NguyÔn QuyÕt gi÷ chøc Phã ChÝnh uû Qu©n khu T¶ ng¹n. - S¾c lÖnh sè 024-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Vò NhÊt gi÷ chøc ChÝnh uû Qu©n khu T©y B¾c. - S¾c lÖnh sè 025-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng B»ng Giang gi÷ chøc T− lÖnh Qu©n khu T©y B¾c. - S¾c lÖnh sè 026-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng V−¬ng Thõa Vò gi÷ chøc T− lÖnh Qu©n khu H÷u ng¹n. - S¾c lÖnh sè 027-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng TrÇn §é gi÷ chøc ChÝnh uû Qu©n khu H÷u ng¹n. - S¾c lÖnh sè 028-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng NguyÔn §«n gi÷ chøc T− lÖnh Qu©n khu 4. - S¾c lÖnh sè 029-SL, ngµy 6-6-1957, bæ nhiÖm «ng Ph¹m Ngäc Hå gi÷ chøc ChÝnh uû Qu©n khu §«ng B¾c.

644 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - S¾c luËt sè 002-SLt, ngµy 18-6-1957, quy ®Þnh nh÷ng tr−êng hîp ph¹m ph¸p qu¶ tang, quy ®Þnh nh÷ng tr−êng hîp khÈn cÊp vµ nh÷ng tr−êng hîp kh¸m ng−êi ph¹m ph¸p qu¶ tang. - S¾c luËt sè 003-SLt, ngµy 18-6-1957, vÒ quyÒn tù do xuÊt b¶n. - S¾c lÖnh sè 032-SL, ngµy 27-6-1957, th−ëng Hu©n ch−¬ng Lao ®éng h¹ng NhÊt cho §oµn thuû thñ Liªn X« lµm viÖc trªn tµu cuèc \"ZEM LESOS 20\" ®· gióp ViÖt Nam n¹o vÐt lßng l¹ch c¶ng H¶i Phßng. - S¾c lÖnh sè 033-SL, ngµy 2-7-1957, ñy nhiÖm Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång thay mÆt Chñ tÞch n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trong khi Chñ tÞch n−íc ®i v¾ng.

645 Chó thÝch vµ b¶n chØ dÉn tªn ng−êi

646

647 Chó thÝch 1. Héi nghÞ Gi¬nev¬: Héi nghÞ Bé tr−ëng Ngo¹i giao cña c¸c n−íc: Anh, Mü, Ph¸p, Liªn X«, Trung Quèc, ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, Quèc gia ViÖt Nam cña B¶o §¹i, V−¬ng quèc Lµo vµ Campuchia, häp tõ ngµy 26-4 ®Õn ngµy 21-7-1954 t¹i Gi¬nev¬ (Thôy SÜ). Héi nghÞ nµy ®−îc triÖu tËp theo chñ tr−¬ng cña Héi nghÞ BÐclin n¨m 1954. Ch−¬ng tr×nh th¶o luËn cña Héi nghÞ gåm hai vÊn ®Ò: Gi¶i quyÕt hoµ b×nh vÊn ®Ò TriÒu Tiªn vµ lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng. Do th¸i ®é ngoan cè cña Mü vµ c¸c n−íc phô thuéc ®· tham gia chiÕn tranh TriÒu Tiªn, cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò TriÒu Tiªn kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶. Ngµy 8-5-1954, ®óng mét ngµy sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, vÊn ®Ò chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng chÝnh thøc ®−îc Héi nghÞ Gi¬nev¬ th¶o luËn. Ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ta do ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång lµm Tr−ëng ®oµn tham gia Héi nghÞ víi t− thÕ ®oµn ®¹i biÓu cña mét d©n téc chiÕn th¾ng. Tuyªn bè chung cña Héi nghÞ vµ HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn ë §«ng D−¬ng ®−îc ký kÕt vµo ngµy 21-7-1954. C¸c n−íc tham gia Héi nghÞ ®· cam kÕt thõa nhËn t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña ViÖt Nam, Lµo vµ Campuchia; quy ®Þnh qu©n Ph¸p ph¶i rót khái §«ng D−¬ng vµ mçi n−íc §«ng D−¬ng sÏ tuyÓn cö tù do ®Ó thèng nhÊt ®Êt n−íc. B¶n Tuyªn bè chung cßn ghi râ, ë ViÖt Nam, lÊy vÜ tuyÕn 17 lµm ranh giíi qu©n sù vµ chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi, kh«ng thÓ coi ®ã lµ biªn

648 Hå CHÝ MINH TOµN TËP giíi chÝnh trÞ hoÆc l·nh thæ vµ quy ®Þnh ë ViÖt Nam cuéc tæng tuyÓn cö tù do ®Ó thèng nhÊt ®Êt n−íc sÏ ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng 7-1956. Tr. 15. 2. HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc: §−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ tæ chøc quèc tÕ Liªn hîp quèc häp ë Xan Phranxixc« (Mü) tõ ngµy 25-4 ®Õn ngµy 26-6-1945 do ®¹i diÖn cña 50 n−íc ký kÕt. HiÕn ch−¬ng b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 24-10-1945. HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc nªu râ: Môc ®Ých thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ nµy lµ ®Ó ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e däa ®èi víi hßa b×nh, ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a c¸c d©n téc vµ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng c¸c quyÒn tù do c¨n b¶n cña con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, tÝn ng−ìng vµ tiÕng nãi. TÊt c¶ c¸c n−íc héi viªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng mét n−íc nµo cã quyÒn can thiÖp vµo c¸c c«ng viÖc néi bé cña n−íc kh¸c. Tr.20. 3. C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa Th¸ng M−êi Nga n¨m 1917: D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng B«nsªvÝch Nga ®øng ®Çu lµ V.I. Lªnin, ngµy 7-11-1917 (tøc 25 th¸ng M−êi, theo lÞch Nga), giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng Nga ®· vïng dËy lËt ®æ chÝnh quyÒn cña giai cÊp t− s¶n, thµnh lËp ChÝnh phñ X«viÕt do Lªnin lµm Chñ tÞch. Giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· ®Ëp tan bé m¸y thèng trÞ cña giai cÊp bãc lét, lËp nªn nhµ n−íc kiÓu míi - ChÝnh quyÒn X«viÕt, mét h×nh thøc cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Tõ ®ã, n−íc Nga X«viÕt tiÕn lªn x©y dùng chñ nghÜa x· héi... C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi, cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, ®· më ®Çu mét thêi ®¹i míi - thêi ®¹i qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi ®· thøc tØnh giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ nh©n d©n bÞ ¸p bøc, soi s¸ng con ®−êng cho c¸c d©n téc bÞ n« dÞch ®i tíi c¸ch m¹ng gi¶i phãng vµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Tr.41. 4. “ChiÕn tranh l¹nh”: Lµ t×nh tr¹ng ch−a diÔn ra chiÕn tranh nãng (chiÕn tranh ®· næ ra, c¸c bªn tham chiÕn ®· thiÖt h¹i nhiÒu vÒ ng−êi vµ cña...) nh−ng ®Êt n−íc lu«n ®−îc ®Æt trong t×nh tr¹ng chiÕn tranh cã thÓ næ ra bÊt cø lóc nµo, vµ do ®ã ph¶i khÈn tr−¬ng chuÈn bÞ mäi mÆt, tr−íc

chó thÝch 649 hÕt lµ ch¹y ®ua vò trang vµ t×m tßi c¸c lo¹i vò khÝ míi... ®Ó chñ ®éng ®èi phã h÷u hiÖu nÕu chiÕn tranh næ ra. Tõ ngay sau khi ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc ®Õn n¨m 1991, “ChiÕn tranh l¹nh” ®· ®−îc triÓn khai ngµy cµng c¨ng th¼ng gi÷a mét bªn lµ khèi c¸c n−íc t− b¶n ph−¬ng T©y, do Mü cÇm ®Çu víi mét bªn lµ khèi c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa do Liªn X« ®øng ®Çu. C¸c bªn tham gia “ChiÕn tranh l¹nh”, tËp trung tr−íc hÕt lµ Mü vµ Liªn X«, ®Òu khÈn tr−¬ng ®Èy m¹nh mäi viÖc chuÈn bÞ tham gia chiÕn tranh víi quy m«, tr×nh ®é, nhÞp ®é ngµy cµng hiÖn ®¹i. Qu¸ tr×nh nµy ®−îc thÓ hiÖn b»ng viÖc lËp c¸c liªn minh qu©n sù, bè trÝ vµ triÓn khai lùc l−îng trªn quy m« toµn cÇu, ch¹y ®ua s¶n xuÊt c¸c lo¹i vò khÝ cã søc hñy diÖt lín... Trong thËp niªn 80 cña thÕ kû XX, Mü t¨ng c−êng søc Ðp ngo¹i giao, qu©n sù vµ kinh tÕ chèng l¹i Liªn X«, vèn ®ang ë trong t×nh tr¹ng tr× trÖ vÒ kinh tÕ. Sau nh÷ng cuéc c¶i c¸ch kh«ng thµnh c«ng, Liªn X« xuèng dèc vµ ®i ®Õn sôp ®æ vµo n¨m 1991 kÐo theo khèi c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u tan vì. Cuéc “ChiÕn tranh l¹nh” kÕt thóc. Tr.81. 5. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m: Cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë ViÖt Nam diÔn ra vµ th¾ng lîi vµo th¸ng 8-1945. Ngµy 9-3-1945, ph¸t xÝt NhËt ®¶o chÝnh thùc d©n Ph¸p ë §«ng D−¬ng, §¶ng ta ®· kÞp thêi ph¸t ®éng phong trµo chèng NhËt, cøu n−íc, chuÈn bÞ tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn. Ngµy 13-8-1945, ®−îc tin ph¸t xÝt NhËt s¾p ®Çu hµng §ång minh, qu©n NhËt ë §«ng D−¬ng vµ bÌ lò tay sai hoang mang cùc ®é, §¶ng ta ®· chíp lÊy thêi c¬ Êy, quyÕt ®Þnh tæng khëi nghÜa. Tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 28-8-1945, nh©n d©n ta d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®· nhÊt tÒ vïng lªn tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn trong c¶ n−íc. Ngµy 2-9-1945, t¹i cuéc mÝt tinh lín ë Qu¶ng tr−êng Ba §×nh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· long träng tuyªn bè tr−íc nh©n d©n ViÖt Nam vµ thÕ giíi: n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi. Tr. 85. 6. Khèi B¾c §¹i T©y D−¬ng (North Atlantic Treaty Organization, viÕt t¾t: NATO): Liªn minh chÝnh trÞ - qu©n sù; thµnh lËp trªn c¬ së HiÖp

650 Hå CHÝ MINH TOµN TËP −íc B¾c §¹i T©y D−¬ng ®−îc ký kÕt gi÷a c¸c n−íc Mü, Anh, Ph¸p, Italia, BØ, Bå §µo Nha, Ailen, Cana®a, Hµ Lan, Na Uy, §an M¹ch, Lócx¨mbua ngµy 4-4-1949, t¹i Oasinht¬n (Mü). Môc ®Ých thµnh lËp cña NATO lµ lËp mét hÖ thèng an ninh, thùc chÊt lµ ®Ó chèng l¹i hÖ thèng x· héi chñ nghÜa vµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc. HiÖp −íc quy ®Þnh trong tr−êng hîp cã cuéc “tÊn c«ng vò trang” vµo mét hoÆc mét sè n−íc thµnh viªn, c¸c thµnh viªn kh¸c ph¶i nhanh chãng gióp c¸c n−íc ®ã kÓ c¶ viÖc sö dông lùc l−îng vò trang. Khi cÇn thiÕt, khèi NATO can thiÖp trùc tiÕp vµo c«ng viÖc néi bé cña c¸c n−íc ®ã. Sau khi bøc t−êng BÐclin bÞ sôp ®æ n¨m 1989, nhiÒu n−íc tr−íc kia tõng thuéc khèi Vacsava ®· gia nhËp NATO. §Õn ngµy 1-4-2009, khèi NATO ®· cã tíi 28 n−íc thµnh viªn. Tr.93. 7. HiÖp −íc Pari 1954: Ký ngµy 23-10-1954, t¹i Héi nghÞ ngo¹i tr−ëng chÝn n−íc: Mü, Anh, Ph¸p, T©y §øc, Hµ Lan, BØ, Lócx¨mbua, Italia, Cana®a häp t¹i Pari (Ph¸p). HiÖp ®Þnh Pari 1954 gåm 80 v¨n kiÖn chia thµnh ba lo¹i: 1) C¸c v¨n kiÖn vÒ \"kh«i phôc chñ quyÒn cña T©y §øc\" vµ \"xo¸ bá quy chÕ chiÕm ®ãng T©y §øc\" do c¸c n−íc Mü, Anh, Ph¸p, T©y §øc ký; 2) C¸c v¨n kiÖn do chÝn n−íc tham gia Héi nghÞ ký kÕt, quy ®Þnh söa ®æi l¹i HiÖp −íc Brócxen, tæ chøc vµ vò trang l¹i qu©n ®éi T©y ¢u, cho T©y §øc vµ Italia gia nhËp HiÖp −íc Brócxen; 3) V¨n kiÖn quy ®Þnh viÖc T©y §øc gia nhËp khèi qu©n sù NATO víi t− c¸ch héi viªn b×nh ®¼ng do Héi ®ång khèi NATO ký kÕt. HiÖp ®Þnh Pari cã hiÖu lùc tõ ngµy 5-5-1955. Ký HiÖp ®Þnh Pari, Mü vµ c¸c n−íc ®ång minh cña Mü ®· ®i ng−îc l¹i c¸c ®iÒu kho¶n ®· ký kÕt t¹i Héi nghÞ c¸c n−íc ®ång minh chèng ph¸t xÝt n¨m 1945 t¹i Pètx®am, còng tr¸i víi c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp −íc Anh - X« n¨m 1942, HiÖp −íc X« - Ph¸p n¨m 1944, lµm c¨ng th¼ng t×nh h×nh ë ch©u ¢u vµ thÕ giíi. Tr. 95. 8. C¶i c¸ch ruéng ®Êt: Cuéc vËn ®éng chèng phong kiÕn ®−îc thùc hiÖn tõ th¸ng 11-1953 vµ kÕt thóc vµo th¸ng 7-1956. Sau gÇn ba n¨m tiÕn hµnh, cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë miÒn B¾c n−íc ta ®· giµnh ®−îc nh÷ng th¾ng lîi cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc: ®¸nh ®æ giai

chó thÝch 651 cÊp ®Þa chñ phong kiÕn; xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt phong kiÕn; thùc hiÖn khÈu hiÖu \"ng−êi cµy cã ruéng\", ®−a n«ng d©n lªn ®Þa vÞ ng−êi lµm chñ ë n«ng th«n; t¨ng c−êng vµ cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng, c¬ së v÷ng ch¾c cña MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt vµ cña chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n. C¶i c¸ch ruéng ®Êt lµ mét chñ tr−¬ng ®óng cña §¶ng. Song, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, cã nh÷ng n¬i, nh÷ng lóc do kh«ng qu¸n triÖt ®óng ®−êng lèi cña §¶ng ë n«ng th«n, kh«ng c¨n cø vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng nªn ®· ph¹m mét sè sai lÇm nghiªm träng. Nh÷ng sai lÇm ®ã ®· ®−îc §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ph¸t hiÖn vµ kÞp thêi chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn söa sai. Tr.102. 9. Cuéc khëi nghÜa Phan §×nh Phïng: Cuéc khëi nghÜa chèng thùc d©n Ph¸p næ ra tõ n¨m 1885 ë vïng H−¬ng Khª, tØnh Hµ TÜnh vµ sau ®ã lan réng trong bèn tØnh: Hµ TÜnh, NghÖ An, Qu¶ng B×nh, Thanh Ho¸. Cuéc khëi nghÜa nµy do Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. Lµ mét sÜ phu yªu n−íc, theo tiÕng gäi cña phong trµo CÇn V−¬ng, Phan §×nh Phïng ®· chØ huy nghÜa qu©n kiªn tr× chiÕn ®Êu, cho m·i tíi khi «ng l©m bÖnh mÊt n¨m 1895, kÎ ®Þch míi ®µn ¸p ®−îc cuéc khëi nghÜa. Tr.106. 10. Cuéc ®Êu tranh cña Hoµng Hoa Th¸m: Cuéc khëi nghÜa chèng thùc d©n Ph¸p cña n«ng d©n Yªn ThÕ (B¾c Giang), næ ra tõ n¨m 1885. N¨m 1888, Hoµng Hoa Th¸m tham gia nghÜa qu©n. Dòng c¶m, cã tµi qu©n sù, biÕt thu phôc lßng ng−êi nªn «ng dÇn dÇn trë thµnh l·nh tô vµ linh hån cña cuéc khëi nghÜa. D−íi sù l·nh ®¹o cña «ng, nghÜa qu©n ho¹t ®éng du kÝch rÊt linh ho¹t trong c¸c vïng ë L¹ng S¬n, Th¸i Nguyªn, VÜnh Yªn, Phóc Yªn, B¾c Giang, B¾c Ninh, v.v.. N¨m 1913, Hoµng Hoa Th¸m bÞ bän ph¶n ®éng s¸t h¹i, cuéc khëi nghÜa bÞ dËp t¾t. Tr.106. 11. ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914 - 1918): Næ ra do hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa thÕ giíi vµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c n−íc ®Õ quèc lín nh»m chia l¹i thÕ giíi vµ ph¹m vi ¶nh h−ëng cña chóng. §©y lµ cuéc chiÕn tranh gi÷a hai phe ®Õ quèc ë ch©u ¢u. Nã

652 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®· l«i cuèn 33 n−íc, víi mét sè d©n h¬n 1.500 triÖu ng−êi vµo vßng chiÕn. Cuéc chiÕn tranh ®· lµm 10 triÖu ng−êi chÕt, 20 triÖu ng−êi bÞ th−¬ng vµ tµn phÕ. Khi cuéc chiÕn tranh b−íc vµo giai ®o¹n kÕt thóc (n¨m 1917) th× ®Õ quèc Mü nh¶y vµo vßng chiÕn vµ ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®×nh chiÕn theo kiÓu Mü, víi tham väng lµm b¸ chñ thÕ giíi. Th¸ng 11-1917, cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trªn thÕ giíi th¾ng lîi ë n−íc Nga. ViÖc lµm ®Çu tiªn cña Nhµ n−íc X«viÕt lµ th«ng qua S¾c lÖnh hßa b×nh vµ ®Ò nghÞ c¸c n−íc tham gia ký HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn nh»m tr¸nh cho nh©n lo¹i khái tai häa chiÕn tranh kÐo dµi. Song, ®Ò nghÞ ®ã kh«ng ®−îc c¸c n−íc ®Õ quèc ñng hé. Mïa Thu n¨m 1918, ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt kÕt thóc víi sù thÊt b¹i cña §øc vµ c¸c ®ång minh cña §øc dÉn tíi viÖc ký HiÖp −íc ®×nh chiÕn ë C«mpienh¬ (Ph¸p) vµ sau ®ã lµ viÖc thµnh lËp hÖ thèng VÐcx©y - mét hÖ thèng mang tÝnh chÊt ®Õ quèc chñ nghÜa, thï ®Þch víi n−íc Nga X«viÕt, duy tr× vµ phôc håi trªn thùc tÕ chñ nghÜa qu©n phiÖt §øc ®Ó lµm lùc l−îng xung kÝch chèng Liªn X«, nhÊt lµ khi HÝtle lªn cÇm quyÒn. Tr.106. 12. Phong trµo ®Êu tranh ë Trung Bé n¨m 1907: §©y lµ phong trµo chèng ®i phu, chèng s−u thuÕ n¨m 1907 - 1908. Phong trµo lóc ®Çu bïng næ ë Qu¶ng Nam, sau lan réng ra Phó Yªn, Thõa Thiªn, Hµ TÜnh, NghÖ An, Thanh Ho¸. Môc tiªu tr−íc m¾t cña cuéc ®Êu tranh lµ chèng s−u thuÕ, chèng chÕ ®é b¾t phu (®−¬ng thêi gäi lµ ®i \"x©u\"). Lóc ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi tªn lµ NguyÔn Sinh C«n ®ang häc ë Tr−êng TiÓu häc §«ng Ba. Ng−êi ®· tham gia phong trµo nµy. Tr.106. 13. Cuéc khëi nghÜa Biªn Hoµ: Trong nh÷ng n¨m 1914 - 1915, nhiÒu cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta næi lªn ë Biªn Hoµ, Trµ Vinh, chèng l¹i viÖc thùc d©n Ph¸p b¾t lÝnh ng−êi ViÖt ®i lµm bia ®ì ®¹n cho chóng ë chiÕn tr−êng ch©u ¢u. Nh÷ng ng−êi bÞ Ph¸p b¾t giam ë Nhµ lao Biªn Hoµ ®· næi dËy c−íp sóng cña lÝnh b¾n vµo c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn Ph¸p. §Ønh cao cña phong trµo chèng b¾t lÝnh lµ cuéc ®¸nh ph¸ Kh¸m lín Sµi Gßn ngµy 15-2-1916. Tr.106.

chó thÝch 653 14. Cuéc khëi nghÜa ë HuÕ: Th¸ng 5-1916, t¹i HuÕ vµ Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i ®· bïng næ cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n vµ binh lÝnh ng−êi ViÖt bÞ thùc d©n Ph¸p tËp trung chê ngµy ®−a xuèng tµu sang chÕt thay cho chóng trªn chiÕn tr−êng ch©u ¢u. NhiÒu t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nh¾c tíi phong trµo nµy. Tr.106. 15. Cuéc khëi nghÜa ë Th¸i Nguyªn: Cuéc khëi nghÜa cña binh lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi Ph¸p ë Th¸i Nguyªn th¸ng 8-1917, do TrÞnh V¨n CÊn vµ L−¬ng Ngäc QuyÕn l·nh ®¹o. Thùc d©n Ph¸p ph¶i ®−a qu©n tõ Hµ Néi lªn ®µn ¸p. Sau s¸u ngµy chiÕn ®Êu quyÕt liÖt, L−¬ng Ngäc QuyÕn hy sinh, nghÜa qu©n rót vÒ ho¹t ®éng ë vïng rõng nói Th¸i Nguyªn, VÜnh Yªn, Phóc Yªn vµ Hoµ B×nh, S¬n T©y1). Tr.106. 16. §¶ng theo chñ nghÜa M¸c - Lªnin ra ®êi ë ViÖt Nam: Vµo nh÷ng n¨m 1928 - 1929, phong trµo ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕp tôc d©ng lªn kh¾p ®Êt n−íc. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· ®−îc truyÒn b¸ m¹nh mÏ trong phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc. Mét trµo l−u c¸ch m¹ng míi xuÊt hiÖn, ®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng thùc sù cña giai cÊp c«ng nh©n. Nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn trong phong trµo c¸ch m¹ng ®· nhËn thøc ®−îc t×nh h×nh ®ã vµ ®· ®øng ra thµnh lËp nh÷ng tæ chøc céng s¶n ®Çu tiªn. Ngµy 17-6-1929, §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ®−îc thµnh lËp ë Hµ Néi. §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ra Ch¸nh c−¬ng, Tuyªn ng«n, nªu râ ®−êng lèi cña §¶ng lµ lµm c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, tiÕn lªn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, thùc hµnh c«ng n«ng liªn hiÖp. Sù ra ®êi cña §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ®· thóc ®Èy phong trµo céng s¶n ë trong n−íc tiÕn m¹nh. Th¸ng 8-1929, An Nam Céng s¶n §¶ng còng ®−îc thµnh lËp. Th¸ng 9-1929, nh÷ng ®¶ng viªn −u tó cña §¶ng T©n ViÖt ra tuyªn bè thµnh lËp §«ng D−¬ng Céng s¶n Liªn ®oµn. Trong vßng bèn th¸ng, ba tæ chøc céng s¶n liªn tiÕp ra ®êi. Sù kiÖn ®ã chøng tá viÖc thµnh lËp §¶ng Céng s¶n lµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña _______________ 1) S¬n T©y nay thuéc Hµ Néi (BT).

654 Hå CHÝ MINH TOµN TËP phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu n−íc ë ViÖt Nam thêi kú nµy. Nh−ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, còng nh− nguyªn t¾c tæ chøc cña chÝnh ®¶ng M¸c - Lªnin kh«ng cho phÐp tån t¹i t×nh h×nh lµ trong mét n−íc mµ cã ba tæ chøc céng s¶n. V× vËy, tæ chøc mét ®¶ng duy nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña phong trµo c¸ch m¹ng ë ViÖt Nam lóc ®ã. NhËn ®−îc tin cã ba tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam, Quèc tÕ Céng s¶n ®· göi th− kªu gäi c¸c tæ chøc céng s¶n nµy thèng nhÊt l¹i. Sau khi n¾m ®−îc t×nh h×nh trªn, NguyÔn ¸i Quèc, víi t− c¸ch lµ ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n, ®· triÖu tËp Héi nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam. §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng, An Nam Céng s¶n §¶ng ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù Héi nghÞ. Riªng §«ng D−¬ng Céng s¶n Liªn ®oµn kh«ng kÞp cö ®¹i biÓu ®Õn dù ®−îc, sau Héi nghÞ nµy ®· xin gia nhËp vµo §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Héi nghÞ hîp nhÊt mang tÇm vãc lÞch sö cña mét §¹i héi thµnh lËp §¶ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Tr.107. 17. Cuéc b¹o ®éng Yªn B¸i: Cuéc khëi nghÜa do ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng tæ chøc vµ thùc hiÖn. ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng lµ mét tæ chøc c¸ch m¹ng theo xu h−íng d©n chñ t− s¶n, thµnh lËp ngµy 25-12-1927. Do ®−êng lèi tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, l¹i kÕt n¹p ®¶ng viªn dÔ d·i, ®Ó bän mËt th¸m chui vµo nªn ®Çu n¨m 1930, c¬ së cña §¶ng bÞ vì ë nhiÒu n¬i, nhiÒu c¸n bé, ®¶ng viªn bÞ b¾t. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, c¸c l·nh tô cña §¶ng lµ NguyÔn Th¸i Häc vµ NguyÔn Kh¾c Nhu quyÕt ®Þnh khëi nghÜa, v× cho r»ng: ®»ng nµo §¶ng còng bÞ khñng bè vµ bÞ tiªu diÖt, cho nªn cø b¹o ®éng, \"kh«ng thµnh c«ng còng thµnh nh©n\". Ngµy 10-2-1930, 10 giê tèi, b¹o ®éng ®· næ ra. NghÜa qu©n chiÕm c¸c ®ån Ph¸p ë Yªn B¸i. Mét bé phËn binh lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi Ph¸p ph¶n chiÕn tham gia vµo qu©n khëi nghÜa. NghÜa qu©n chiÕm ®−îc nhµ d©y thÐp, nhµ ga, ph¸t truyÒn ®¬n, h« hµo quÇn chóng vµ binh lÝnh h−ëng øng. Ngay s¸ng h«m sau, thùc d©n Ph¸p ®· ph¶n c«ng, cuéc b¹o ®éng bÞ thÊt b¹i. Trong vßng mét tuÇn, phong trµo khëi nghÜa bÞ dËp t¾t ë

chó thÝch 655 c¸c n¬i. NguyÔn Th¸i Häc vµ c¸c l·nh tô kh¸c bÞ b¾t vµ bÞ xö tö. ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng còng bÞ tan r·. Trong lóc ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng chuÈn bÞ khëi nghÜa, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ë Hång C«ng. Nghe tin ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn xÐt: \"Cuéc b¹o ®éng næ ra lóc nµy lµ qu¸ sím, vµ khã thµnh c«ng\". Ng−êi muèn gÆp c¸c l·nh tô cña ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng ®Ó \"bµn l¹i kÕ ho¹ch\" nh−ng kh«ng thùc hiÖn ®−îc. Trong lóc NguyÔn ¸i Quèc v−ît biªn giíi Th¸i Lan ®Õn Trung Quèc, cuéc b¹o ®éng ®· ®−îc chuÈn bÞ vµ vÉn næ ra nh− trªn. Tr.107. 18. C¸c cuéc khëi nghÜa vò trang trong n¨m 1940 vµ ®Çu n¨m 1941: - Khëi nghÜa B¾c S¬n: Næ ra ®ªm 27-9-1940 ë B¾c S¬n (thuéc tØnh L¹ng S¬n). Lóc bÊy giê bän thùc d©n Ph¸p ®· ®Çu hµng ph¸t xÝt §øc ë chÝnh quèc, bän thùc d©n Ph¸p ë §«ng D−¬ng rÊt hoang mang, dao ®éng. Khi qu©n NhËt tiÕn vµo L¹ng S¬n, chÝnh quyÒn tay sai Ph¸p ë ®©y ®· tan r· nhanh chãng. Chíp thêi c¬ ®ã, ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng ®· ph¸t ®éng khëi nghÜa. Kho¶ng 600 qu©n khëi nghÜa cã vò trang ®· næi dËy chiÕm ®ån Má Nhµi, viªn tri ch©u ch¹y trèn, ngôy quyÒn tan r·, nh©n d©n hoµn toµn lµm chñ ch©u lþ vµ c¸c vïng trong ch©u. §éi du kÝch ®Þa ph−¬ng ®−îc thµnh lËp. Nh−ng sau ®ã, NhËt - Ph¸p l¹i tho¶ hiÖp víi nhau ®Ó ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa. Héi nghÞ Trung −¬ng §¶ng th¸ng 11-1940 ®· quyÕt ®Þnh duy tr× ®éi du kÝch B¾c S¬n lµm nßng cèt x©y dùng lùc l−îng vò trang vµ thµnh lËp c¨n cø ®Þa B¾c S¬n - Vò Nhai do Trung −¬ng trùc tiÕp chØ ®¹o. - Khëi nghÜa Nam Kú: Næ ra ®ªm 23-11-1940 ë hÇu hÕt c¸c tØnh miÒn Nam, nhÊt lµ ë Mü Tho. QuÇn chóng næi dËy rÊt dòng c¶m h¹ nhiÒu ®ån bèt, ph¸ nhiÒu ®−êng giao th«ng... ChÝnh quyÒn ®Þch ë mét sè n¬i tan r·. ë nh÷ng n¬i ®ã, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®−îc thµnh lËp vµ thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch d©n chñ. Cê ®á sao vµng lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn. Cuéc khëi nghÜa nµy næ ra khi ch−a cã chØ thÞ cña Trung −¬ng §¶ng, ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan ch−a chÝn muåi, bän ph¶n ®éng l¹i lät vµo hµng ngò c¸ch m¹ng vµ n¾m ®−îc kÕ ho¹ch cña cuéc khëi nghÜa, cho nªn thùc d©n Ph¸p ®· ®µn ¸p ®Ém m¸u cuéc khëi nghÜa nµy vµ cuèi cïng cuéc khëi nghÜa bÞ thÊt b¹i.

656 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Cuéc khëi nghÜa Nam Kú võa næ ra th× ngay ngµy h«m sau, Trung −¬ng §¶ng ®· ra th«ng b¸o khÈn cÊp göi c¸c cÊp bé §¶ng, kªu gäi ñng hé cuéc khëi nghÜa Nam Kú. - Khëi nghÜa §« L−¬ng: Cuéc b¹o ®éng cña binh lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi tay sai cña thùc d©n Ph¸p, do NguyÔn V¨n Cung (cßn gäi lµ §éi Cung) l·nh ®¹o, næ ra ngµy 13-1-1941. Binh lÝnh yªu n−íc ®· næi dËy ®¸nh chiÕm ®ån Chî R¹ng (§« L−¬ng, NghÖ An) vµ sau ®ã tiÕn vÒ ®¸nh chiÕm Vinh. Nh−ng kÕ ho¹ch bÞ lé, nh÷ng ng−êi tham gia b¹o ®éng bÞ b¾t, cuéc khëi nghÜa bÞ thÊt b¹i. Tr.107. 19. MÆt trËn ViÖt Minh (hoÆc ViÖt Minh): Lµ tªn gäi t¾t cña Héi ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh, ®−îc thµnh lËp t¹i P¸c Bã (Cao B»ng), ngµy 19-5-1941 theo s¸ng kiÕn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ theo NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (th¸ng 5-1941), nh»m më réng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. Héi gåm c¸c thµnh viªn lµ §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng vµ c¸c héi cøu quèc nh− Héi C«ng nh©n cøu quèc, Héi N«ng d©n cøu quèc, Héi Thanh niªn cøu quèc, Héi Phô n÷ cøu quèc, Héi Qu©n nh©n cøu quèc, Héi Phô l·o cøu quèc, Héi PhËt gi¸o cøu quèc, Héi Nhi ®ång cøu quèc, v.v.. §©y lµ mét MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt réng r·i, tËp hîp ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n, c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o yªu n−íc, thµnh mét lùc l−îng c¸ch m¹ng hïng m¹nh ®Ó chèng kÎ thï chÝnh cña d©n téc ViÖt Nam lóc Êy lµ thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. Sau khi C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, theo chñ tr−¬ng cña §¶ng, nh»m më réng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®Ó kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc, Héi Liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam ra ®êi (gäi t¾t lµ Liªn ViÖt), cïng MÆt trËn ViÖt Minh vËn ®éng nh©n d©n tham gia cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy 5-3-1951, t¹i §¹i héi MÆt trËn thèng nhÊt d©n téc toµn quèc, ®· thèng nhÊt hai tæ chøc ViÖt Minh vµ Liªn ViÖt thµnh MÆt trËn Liªn - ViÖt. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc th¾ng lîi, ®Ó ®¸p øng t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi, th¸ng 9-1955, MÆt trËn Liªn - ViÖt ®−îc tæ chøc l¹i thµnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. Tr.107.

chó thÝch 657 20. Tæng khëi nghÜa ngµy 19-8-1945: Khi cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai s¾p kÕt thóc (8-1945), thùc hiÖn chñ tr−¬ng Tæng khëi nghÜa cña Trung −¬ng §¶ng vµ lÖnh Tæng khëi nghÜa cña Tæng bé ViÖt Minh, h−ëng øng Th− kªu gäi Tæng khëi nghÜa cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh©n d©n c¶ n−íc tõ Nam ®Õn B¾c nhÊt tÒ ®øng lªn khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn. Tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 18-8, nhiÒu x·, huyÖn ë hÇu hÕt c¸c tØnh miÒn B¾c vµ Thanh Hãa, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng Ng·i, Kh¸nh Hßa, Mü Tho, Sa §Ðc ®· næi dËy giµnh chÝnh quyÒn. Ngµy 18-8, c¸c tØnh B¾c Giang, H¶i D−¬ng, Hµ TÜnh, Qu¶ng Nam giµnh chÝnh quyÒn ë tØnh lþ. ChiÒu ngµy 17-8, t¹i qu¶ng tr−êng Nhµ h¸t thµnh phè cã cuéc mÝt tinh do Tæng héi viªn chøc tæ chøc nh»m h« hµo nh©n d©n ñng hé chÝnh quyÒn bï nh×n. ñy ban qu©n sù c¸ch m¹ng Hµ Néi, víi nh÷ng nh©n mèi cña ta trong Tæng héi viªn chøc, quyÕt ®Þnh ph¸ vì cuéc mÝt tinh nµy, chiÕm lÊy diÔn ®µn ®Ó tuyªn truyÒn c¸ch m¹ng. Trong dßng ng−êi kÐo vÒ qu¶ng tr−êng cã nh÷ng tiÓu tæ tù vÖ chiÕn ®Êu, nh÷ng ®oµn viªn tuyªn truyÒn xung phong, héi viªn c¸c tæ chøc cøu quèc ®Ó thi hµnh nhiÖm vô trªn. Hai giê chiÒu, cuéc mÝt tinh b¾t ®Çu. Sau lêi khai m¹c, mét “diÔn gi¶” ®ang chuÈn bÞ nãi th× mét ®éi viªn tù vÖ ®øng c¹nh lÔ ®µi gi−¬ng cao l¸ cê ®á sao vµng. Hµng v¹n ng−êi reo lªn: “Cê ViÖt Minh! Cê ViÖt Minh!”. Tõ thêi kh¾c nµy lµ phót gi©y ®Çu tiªn cña cuéc tæng khëi nghÜa ë Hµ Néi. Tèi 17-8, ñy ban qu©n sù c¸ch m¹ng Hµ Néi häp héi nghÞ c¸n bé më réng bµn biÖn ph¸p cô thÓ tiÕn hµnh khëi nghÜa, quyÕt ®Þnh sÏ khëi sù vµo s¸ng ngµy 19-8. 11 giê tr−a ngµy 19-8, cuéc mÝt tinh b¾t ®Çu t¹i qu¶ng tr−êng Nhµ h¸t thµnh phè. Sau mÝt tinh lµ biÓu t×nh vò trang cña nh©n d©n ®i chiÕm ®¸nh c¸c c«ng së. ChÝnh quyÒn thµnh phè ®· n»m trän trong tay quÇn chóng c¸ch m¹ng trong ngµy 19-8 lÞch sö. Ngµy 19-8, cuéc khëi nghÜa ë thµnh phè ®· th¾ng lîi. Mét trang sö míi ®éc lËp, tù do b¾t ®Çu. Tr.108. 21. Ngµy 23-9-1945: Thùc d©n Ph¸p, ®−îc thùc d©n Anh ñng hé, ®· næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi Gßn, thùc hiÖn ©m m−u nhanh chãng chiÕm l¹i n−íc ta. Xø ñy Nam Bé quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng nh©n d©n kiªn quyÕt kh¸ng chiÕn chèng x©m l−îc. ChiÒu ngµy 23-9, ®ång bµo Sµi Gßn - Chî Lín triÖt

658 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®Ó tæng ®×nh c«ng, kh«ng hîp t¸c víi giÆc. Chî ngõng häp, xe cé ngõng ch¹y, c¸c hiÖu bu«n, nhµ m¸y ®ãng cöa... C¸c chiÕn sÜ tù vÖ c«ng nh©n, tù vÖ thanh niªn, c¸c ®éi xung phong c«ng ®oµn, c¶nh s¸t chiÕn ®Êu, c«ng an xung phong cïng toµn thÓ ®ång bµo, víi mäi thø vò khÝ cã trong tay, dòng c¶m ®¸nh tr¶ bän x©m l−îc. Mét lo¹t kho tµng cña ®Þch bÞ ®¸nh ph¸, ®iÖn, n−íc bÞ c¾t. C¸c ®éi vò trang ®ét nhËp s©n bay T©n S¬n NhÊt, ®ét nhËp bÕn c¶ng ®èt ch¸y tµu giÆc võa cËp bÕn. Qu©n Ph¸p nhiÒu lÇn tiÕn ra phÝa cÇu B«ng, cÇu KiÖu, cÇu ThÞ NghÌ ®Òu bÞ chÆn l¹i... D−íi sù l·nh ®¹o cña Xø ñy, nh©n d©n Sµi Gßn - Chî Lín ®· kiªn quyÕt kh¸ng chiÕn, më ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn anh dòng cña ®ång bµo Nam Bé. Tr.108. 22. HiÖp ®Þnh s¬ bé ngµy 6-3: Ngµy 28-2-1946, ®−îc sù ®ång t×nh cña ®Õ quèc Mü, Ph¸p ®· ký víi ChÝnh phñ T−ëng Giíi Th¹ch ë Trïng Kh¸nh mét b¶n HiÖp −íc cho qu©n Ph¸p vµo thay thÕ qu©n T−ëng ë miÒn B¾c §«ng D−¬ng. MÆc dï vËy, bän qu©n phiÖt T−ëng vÉn tr× ho·n viÖc rót qu©n vÒ n−íc, kÐo dµi sù cã mÆt cña chóng ë ViÖt Nam ®Ó c−íp bãc nh©n d©n ta vµ ph¸ ho¹i c¸ch m¹ng n−íc ta. §Ó lo¹i trõ bít mét kÎ thï nguy hiÓm cña c¸ch m¹ng vµ còng ®Ó tranh thñ thêi gian cñng cè lùc l−îng kh¸ng chiÕn ë Nam Bé, chuÈn bÞ lùc l−îng ë miÒn B¾c ®Ó ®èi phã víi nguy c¬ chiÕn tranh trong ph¹m vi c¶ n−íc, ngµy 3-3-1946, Ban Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng ®· ra ChØ thÞ T×nh h×nh vµ chñ tr−¬ng ph©n tÝch s©u s¾c t×nh h×nh, ©m m−u vµ thñ ®o¹n x¶o quyÖt cña bän ®Õ quèc vµ tay sai vµ nªu lªn chñ tr−¬ng t¹m thêi hoµ ho·n víi Ph¸p. ChØ thÞ còng v¹ch ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cho viÖc ®µm ph¸n gi÷a ta vµ Ph¸p. Ngµy 5-3-1946, Héi nghÞ më réng cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng ®· t¸n thµnh chñ tr−¬ng trªn cña Ban Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng ®ã, ngµy 6-3-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p HiÖp ®Þnh s¬ bé t¹i sè nhµ 36, Lý Th¸i Tæ, Hµ Néi. Néi dung c¬ b¶n cña b¶n HiÖp ®Þnh s¬ bé lµ: ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ lµ mét quèc gia tù do n»m trong

chó thÝch 659 khèi Liªn hiÖp Ph¸p. N−íc ViÖt Nam cã ChÝnh phñ, NghÞ viÖn, qu©n ®éi vµ tµi chÝnh riªng. Sù thèng nhÊt ®Êt n−íc sÏ do tr−ng cÇu ý d©n quyÕt ®Þnh. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®ång ý cho 15.000 qu©n Ph¸p ®−îc vµo thay thÕ qu©n T−ëng rót vÒ n−íc. Sè qu©n ®ã ph¶i ®ãng ë nh÷ng n¬i ®−îc quy ®Þnh vµ ph¶i rót khái ViÖt Nam trong vßng 5 n¨m, mçi n¨m rót mét phÇn n¨m. Qu©n ®éi hai bªn ngõng b¾n vµ ë nguyªn vÞ trÝ ®ãng qu©n. Trong hoµn c¶nh lÞch sö ®ã, viÖc ký HiÖp ®Þnh s¬ bé lµ mét trong nh÷ng s¸ch l−îc c¸ch m¹ng ®óng ®¾n, s¸ng suèt. Nã ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ta tæ chøc l¹i cuéc kh¸ng chiÕn ë Nam Bé; ®uæi nhanh qu©n T−ëng vÒ n−íc, diÖt bän ViÖt gian tay sai cña T−ëng, giµnh thªm thêi gian hoµ b×nh ®Ó x©y dùng vµ cñng cè lùc l−îng cña ta chuÈn bÞ cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc. Tr.109. 23. T¹m −íc 14-9: B¶n T¹m −íc do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký víi ChÝnh phñ Ph¸p, t¹i Pari ngµy 14-9-1946. Do th¸i ®éi ngoan cè vµ hiÕu chiÕn cña thùc d©n Ph¸p, cuéc ®µm ph¸n gi÷a ChÝnh phñ ta vµ ChÝnh phñ Ph¸p t¹i Ph«ngtenn¬bl« kh«ng ®i ®Õn kÕt qu¶. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thÊy râ nguy c¬ cña mét cuéc chiÕn tranh ¸c liÖt cã quy m« c¶ n−íc mµ Ng−êi dù ®o¸n tõ tr−íc, ®· ®Õn gÇn. §Ó cã thªm thêi gian chuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Ó tá thiÖn chÝ cña ChÝnh phñ ta, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lóc ®ã ®ang ë Pari víi t− c¸ch lµ th−îng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p, ®· tranh thñ dµn xÕp, ký víi ChÝnh phñ Ph¸p b¶n T¹m −íc nµy. Néi dung c¬ b¶n cña b¶n T¹m −íc lµ sù tho¶ thuËn t¹m thêi gi÷a ta vµ Ph¸p vÒ mét sè vÊn ®Ò bøc thiÕt cã tÝnh chÊt bé phËn. ChÝnh phñ Ph¸p ph¶i thi hµnh c¸c quyÒn tù do, d©n chñ vµ ph¶i ngõng b¾n ë Nam Bé; ChÝnh phñ ta t¹m thêi nh©n nh−îng thªm cho Ph¸p mét sè quyÒn lîi vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ë ViÖt Nam; quy ®Þnh thêi gian tiÕp tôc cuéc ®µm ph¸n ViÖt - Ph¸p vµo th¸ng 1-1947. T¹m −íc 14-9 lµ mét s¸ch l−îc ngo¹i giao tµi t×nh cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. T¹m −íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n d©n ta cã thªm thêi gian hoµ b×nh, chuÈn bÞ lùc l−îng vÒ mäi mÆt ®Ó tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc. Tr.109.

660 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 24. Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn: Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, nh©n d©n ta cÇn hoµ b×nh ®Ó x©y dùng ®Êt n−íc vµ cñng cè lùc l−îng vÒ mäi mÆt. Chóng ta ®· nh©n nh−îng vµ ký víi ChÝnh phñ Ph¸p HiÖp ®Þnh s¬ bé ngµy 6-3-1946 vµ T¹m −íc ngµy 14-9-1946. Nh−ng ta cµng nh©n nh−îng, thùc d©n Ph¸p cµng lÊn tíi, v× chóng quyÕt chiÕm n−íc ta mét lÇn n÷a. Tr−íc nh÷ng hµnh ®éng x©m l−îc tr¾ng trîn cña thùc d©n Ph¸p, ®ªm 19-12-1946, cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ. Tõ ®ã, ngµy 19-12 h»ng n¨m trë thµnh ngµy kû niÖm lín cña d©n téc ta: Ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn. Tr.109. 25. ChiÕn dÞch ViÖt B¾c Thu - §«ng n¨m 1947: §Ó thùc hiÖn ý ®å tiªu diÖt c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn vµ bé ®éi chñ lùc cña ta, giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh vÒ qu©n sù vµ nhanh chãng kÕt thóc cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam, ngµy 7-10-1947, thùc d©n Ph¸p ®· huy ®éng 20.000 qu©n tinh nhuÖ ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ vò khÝ, ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, më cuéc hµnh qu©n tÊn c«ng lªn ViÖt B¾c. Thi hµnh ChØ thÞ cña §¶ng ta: \"Ph¶i ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p\", b¶o vÖ c¬ quan ®Çu n·o cña kh¸ng chiÕn, qu©n vµ d©n ta ®· anh dòng chiÕn ®Êu ®¸nh ®Þch ë kh¾p c¸c mÆt trËn vµ lËp nh÷ng chiÕn c«ng vang déi t¹i §oan Hïng, Khe Lau, s«ng L«, B«ng Lau, Phñ Th«ng, §Ìo Rµng, v.v.. Sau gÇn ba th¸ng chiÕn ®Êu (tõ ngµy 7-10 ®Õn ngµy 22-12-1947), qu©n vµ d©n ta ®· ®¸nh h¬n 200 trËn, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu h¬n 7.000 tªn ®Þch; b¾n r¬i 18 m¸y bay; b¾n ch×m vµ b¾n ch¸y 54 ca n«, tµu chiÕn; ph¸ huû 255 xe c¬ giíi; thu hµng ngh×n sóng c¸c lo¹i vµ nhiÒu ®å dïng qu©n sù kh¸c. ¢m m−u th©m ®éc cña thùc d©n Ph¸p hßng nhanh chãng kÕt thóc cuéc chiÕn tranh x©m l−îc n−íc ta ®· bÞ thÊt b¹i. Tr.109. 26. ChiÕn dÞch Cao - B¾c - L¹ng (Cao B»ng, B¾c C¹n, L¹ng S¬n): Tøc lµ chiÕn dÞch Biªn giíi Thu - §«ng n¨m 1950, cßn gäi lµ chiÕn dÞch Lª Hång Phong II ®−îc tiÕn hµnh theo quyÕt ®Þnh håi th¸ng 6-1950 cña Ban Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng vµ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Môc ®Ých cña chiÕn dÞch lµ tiªu diÖt mét bé phËn quan träng sinh lùc

chó thÝch 661 ®Þch, më réng vµ cñng cè c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, ph¸ tan vßng v©y cña chñ nghÜa ®Õ quèc víi ta. §Çu th¸ng 9-1950, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· lªn ®−êng ra mÆt trËn. S¸ng ngµy 16-9-1950, chiÕn dÞch b¾t ®Çu. Bé ®éi ta ®¸nh chiÕm §«ng Khª, mét c¨n cø quan träng cña ®Þch trªn tuyÕn phßng ngù ®−êng sè 4, n»m gi÷a L¹ng S¬n vµ Cao B»ng. BÞ mÊt §«ng Khª, qu©n ®éi Ph¸p quyÕt ®Þnh rót khái Cao B»ng theo kÕ ho¹ch: mét mÆt dïng gÇn hÕt lùc l−îng dù bÞ cßn l¹i ë B¾c Bé ®Ó më cuéc hµnh binh Phècc¬ (Phoque) lªn chiÕm thÞ x· Th¸i Nguyªn, mÆt kh¸c, dïng Binh ®oµn L¬ Pagi¬ më cuéc hµnh binh Tªred¬ (TherÌse) tõ L¹ng S¬n theo ®−êng sè 4 rót vÒ. S¸ng ngµy 7-10-1950, qu©n ta tiªu diÖt toµn bé Binh ®oµn L¬ Pagi¬ t¹i Cèc X¸ c¸ch §«ng Khª 7 kil«mÐt. ChiÒu ngµy 7-10-1950, qu©n ta l¹i tiªu diÖt gän Binh ®oµn S¸ct«ng t¹i ®iÓm cao 477 ë gÇn Cèc X¸ vÒ phÝa T©y. Binh ®oµn tõ ThÊt Khª lªn øng cøu còng bá ch¹y. T¹i Th¸i Nguyªn, qu©n ®Þch bÞ qu©n ta chÆn ®¸nh d÷ déi, ®· ph¶i th¸o ch¹y. Trong 13 ngµy (tõ ngµy 10 ®Õn ngµy 23-10-1950), ®Þch liªn tiÕp bá c¸c vÞ trÝ ThÊt Khª, Na SÇm, §ång §¨ng, L¹ng S¬n, §×nh LËp, An Ch©u rót vÒ Tiªn Yªn ë khu vùc duyªn h¶i. HÖ thèng phßng tuyÕn ®−êng sè 4 cña ®Þch bÞ ph¸ vì. Trong chiÕn dÞch Biªn giíi, qu©n ta ®· tiªu diÖt vµ b¾t sèng 8.000 tªn ®Þch (trong ®ã b¾t sèng 3.500 tªn), tiªu diÖt gän mét nöa lùc l−îng c¬ ®éng chiÕn l−îc cña ®Þch ë b¾c §«ng D−¬ng, thu nhiÒu vò khÝ; gi¶i phãng 5 thÞ x·, 13 thÞ trÊn, nhiÒu vïng ®Êt ®ai quan träng, c¶ mét d¶i biªn giíi dµi 750 kil«mÐt, bao gåm 35 v¹n d©n. C¨n cø ®Þa ViÖt B¾c ®−îc më réng vµ cñng cè. C¸ch m¹ng n−íc ta lÇn ®Çu tiªn ®· ph¸ tan vßng v©y cña chñ nghÜa ®Õ quèc. ChiÕn dÞch Biªn giíi lµ chiÕn dÞch tiÕn c«ng quy m« lín ®Çu tiªn cña qu©n vµ d©n ta, mét chiÕn dÞch ®¸nh vËn ®éng, ®¸nh tiªu diÖt xuÊt s¾c, ®¹t hiÖu suÊt chiÕn ®Êu cao, ®¸nh dÊu b−íc ph¸t triÓn míi vÒ quyÒn chñ ®éng cña qu©n ®éi ta trªn chiÕn tr−êng chÝnh. Tr.109. 27. ChiÕn dÞch Hoµ B×nh: B¾t ®Çu tõ ngµy 10-12-1951. Trung tuÇn th¸ng 11-1951, thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña §êl¸t §ê T¸txinhi, thùc d©n Ph¸p

662 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®· më cuéc cµn quÐt lªn vïng Hoµ B×nh, ©m m−u lËp l¹i hµnh lang §«ng - T©y, chÆn ®−êng tiÕp tÕ cña ta, lËp \"Xø M−êng tù trÞ\" hßng chia rÏ c¸c d©n téc thiÓu sè, tiªu diÖt bé ®éi chñ lùc cña ta vµ giµnh l¹i thÕ chñ ®éng trªn chiÕn tr−êng B¾c Bé. Lùc l−îng ®−îc chóng huy ®éng cho cuéc hµnh qu©n nµy gåm 20 tiÓu ®oµn tinh nhuÖ, lóc cao nhÊt lªn tíi 29 tiÓu ®oµn, cã kh«ng qu©n, ph¸o binh vµ c¬ giíi yÓm trî. N¾m ch¾c chñ tr−¬ng vµ lùc l−îng cña ®Þch, ngµy 24-11-1951, Trung −¬ng §¶ng ra ChØ thÞ: NhiÖm vô ph¸ cuéc tiÕn c«ng lªn Hoµ B×nh cña ®Þch. ChØ thÞ v¹ch râ, nhiÖm vô cña ta trong chiÕn dÞch nµy lµ tiªu diÖt ®Þch ë mÆt trËn chÝnh diÖn, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch ë vïng sau l−ng ®Þch, më réng c¸c khu c¨n cø du kÝch. Thùc hiÖn ChØ thÞ cña Trung −¬ng §¶ng, c¸c lùc l−îng vò trang vµ nh©n d©n ta ®· chiÕn ®Êu dòng c¶m trªn c¸c mÆt trËn. ë mÆt trËn chÝnh diÖn, qu©n ta ®¸nh ®Þch trªn c¶ ba ph©n khu: Chî BÕn, s«ng §µ vµ Hoµ B×nh, víi c¸c chiÕn th¾ng vang déi ë Tu Vò, ®−êng sè 6, s«ng §µ, v.v.. ë mÆt trËn sau l−ng ®Þch, chiÕn tranh du kÝch ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë VÜnh Yªn, B¾c Ninh, Ninh B×nh, v.v.. Tr−íc sù tiÕn c«ng cña ta ë c¶ hai mÆt trËn, ngµy 23-2-1952, qu©n ®Þch ph¶i rót ch¹y khái Hoµ B×nh. Tæng kÕt chiÕn dÞch, qu©n ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 22.000 tªn ®Þch (riªng ë mÆt trËn Hoµ B×nh, sè ®Þch bÞ tiªu diÖt lµ h¬n 6.000 tªn), b¾n r¬i 13 m¸y bay, b¾n ch¸y 23 tµu chiÕn vµ ca n«, ph¸ huû 17 xe t¨ng, thu nhiÒu ®å dïng qu©n sù. H¬n hai triÖu d©n vµ mét vïng ®Êt ®ai réng lín ®−îc gi¶i phãng. Tr.109. 28. ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ: ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ b¾t ®Çu tõ ngµy 13-3 vµ kÕt thóc th¾ng lîi ngµy 7-5-1954. §iÖn Biªn Phñ thuéc tØnh lþ Lai Ch©u, n»m gi÷a vïng T©y B¾c, gÇn biªn giíi ViÖt - Lµo. §©y lµ vïng cã vÞ trÝ chiÕn l−îc hÕt søc quan träng ®èi víi toµn bé chiÕn tr−êng §«ng D−¬ng. Th¸ng 11-1953, thùc d©n Ph¸p ®−îc Mü gióp søc cho qu©n nh¶y dï xuèng §iÖn Biªn Phñ vµ x©y dùng t¹i ®©y mét tËp ®oµn cø ®iÓm m¹nh nhÊt §«ng D−¬ng. Lùc l−îng cña chóng ë ®©y lªn tíi 16.000 tªn, bao gåm 17 tiÓu ®oµn bé binh, 3 tiÓu ®oµn ph¸o, 1 tiÓu ®oµn c«ng binh, 1 ®¹i ®éi xe t¨ng, 1 ®¹i ®éi xe vËn t¶i vµ

chó thÝch 663 1 phi ®éi m¸y bay th−êng trùc. TËp trung mét lùc l−îng lín binh lÝnh vµ ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh ë §iÖn Biªn Phñ, thùc d©n Ph¸p ©m m−u kÐo chñ lùc cña ta lªn ®©y ®Ó tiªu diÖt, t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng b×nh ®Þnh ë ®ång b»ng vµ trung du hßng lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn tr−êng §«ng D−¬ng theo xu h−íng cã lîi cho chóng. Ngµy 6-12-1953, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng häp d−íi sù chñ täa cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch ë §iÖn Biªn Phñ. Thùc hiÖn quyÕt t©m cña Bé ChÝnh trÞ, sau gÇn bèn th¸ng chuÈn bÞ, ngµy 13-3-1954, qu©n ta næ sóng më mµn cuéc tiÕn c«ng ®Çu tiªn vµo tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ. Sau 55 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu, ngµy 7-5-1954, qu©n ta ®· toµn th¾ng ë §iÖn Biªn Phñ. Tr.110. 29. Khèi x©m l−îc §«ng Nam ¸: Cßn gäi lµ Khèi qu©n sù §«ng Nam ¸ ®−îc ký kÕt thµnh lËp gi÷a c¸c n−íc Mü, Anh, Ph¸p, ¤xtr©ylia, Niu Dil©n, Pakixtan, Th¸i Lan, PhilÝppin t¹i Manila (PhilÝppin) vµo ngµy 8-9-1954 (nªn cßn gäi lµ HiÖp −íc Manila). Néi dung c¨n b¶n cña b¶n HiÖp −íc nµy lµ viÖc thµnh lËp “Tæ chøc HiÖp −íc phßng thñ §«ng Nam ¸” (SEATO) - Khèi qu©n sù - chÝnh trÞ nh»m chèng l¹i phong trµo gi¶i phãng d©n téc vµ c¸c lùc l−îng tiÕn bé ë khu vùc §«ng Nam ¸. Theo ®iÒu kho¶n cña HiÖp −íc, c¸c thµnh viªn cña Khèi SEATO cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì lÉn nhau trong tr−êng hîp mét n−íc bÞ tÊn c«ng hay cã “nguy c¬ bÞ tÊn c«ng”. Kh«ng nh÷ng thÕ, b¶n HiÖp −íc cßn cho phÐp c¸c n−íc nµy tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu©n sù ngoµi khu vùc cña c¸c n−íc thµnh viªn. C¸c n−íc tham gia HiÖp −íc cßn ký mét v¨n b¶n bæ sung cho phÐp thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp −íc ë miÒn Nam ViÖt Nam, Lµo, Campuchia, vi ph¹m tr¾ng trîn c¸c nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Gi¬nev¬ n¨m 1954. SEATO ®· tæ chøc nhiÒu cuéc tËp trËn, tÝch cùc ñng hé vµ can thiÖp trùc tiÕp vµo cuéc chiÕn tranh cña Mü ë §«ng D−¬ng. Do nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé c¸c n−íc thµnh viªn, n¨m 1976, Khèi SEATO tuyªn bè tù gi¶i t¸n. Tr.112. 30. KÕ ho¹ch M¸csan: KÕ ho¹ch viÖn trî kinh tÕ cña Mü cho c¸c n−íc t− b¶n ch©u ¢u sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, do M¸csan, Ngo¹i tr−ëng Mü ®Ò ra ngµy 5-6-1947.

664 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Thùc chÊt cña KÕ ho¹ch M¸csan lµ nh»m thùc hiÖn m−u ®å cña ®Õ quèc Mü khèng chÕ kinh tÕ, qu©n sù vµ can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña c¸c n−íc kh¸c. C¸c n−íc tiÕp nhËn KÕ ho¹ch M¸csan ph¶i dµnh cho Mü nh÷ng ®Æc quyÒn cã tÝnh chÊt mét chiÒu; ph¶i ngõng bu«n b¸n víi Liªn X« vµ c¸c n−íc d©n chñ nh©n d©n. PhÇn lín sè tiÒn mµ c¸c n−íc nhËn ®−îc tõ KÕ ho¹ch M¸csan, do søc Ðp cña Mü ®Òu chi vµo môc ®Ých qu©n sù. Ngoµi ra ®Õ quèc Mü cßn ®−îc phÐp x©y dùng nhiÒu c¨n cø qu©n sù t¹i nh÷ng n−íc nµy. Tr.113. 31. Héi nghÞ B¨ng®ung: Häp tõ ngµy 18 ®Õn ngµy 24-4-1955, t¹i B¨ng®ung (In®«nªxia). Do s¸ng kiÕn cña n¨m n−íc khëi x−íng lµ In®«nªxia, Mianma, Xri Lanca, Pakixtan, Ên §é. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, ®¹i biÓu 29 n−íc ë ch©u ¸, ch©u Phi, bao gåm h¬n nöa nh©n lo¹i, ®· häp nhau l¹i ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung cña c¸c n−íc ®ã. MÆc dï chÕ ®é kinh tÕ - x· héi kh¸c nhau, nh÷ng n−íc ®ã ®oµn kÕt l¹i v× nguyÖn väng chung lµ hoµ b×nh vµ ®éc lËp d©n téc. §oµn ®¹i biÓu ViÖt Nam do Phã Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång kiªm Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao lµm Tr−ëng ®oµn ®· cã ®ãng gãp tÝch cùc vµo Héi nghÞ. Th«ng c¸o chung cña Héi nghÞ nªu râ: chñ nghÜa thùc d©n, d−íi mäi biÓu hiÖn cña nã, lµ mét tai häa cÇn ph¶i nhanh chãng tiªu diÖt. C¸c n−íc ¸ - Phi hoµn toµn ñng hé quyÒn b×nh ®¼ng vµ tù quyÕt d©n téc, lªn ¸n chÝnh s¸ch ph©n biÖt chñng téc vµ Th«ng c¸o chung kªu gäi c¸c n−íc h·y tiÕn hµnh ngay viÖc gi¶i trõ qu©n bÞ, ng¨n cÊm viÖc s¶n xuÊt vò khÝ h¹t nh©n; thùc hiÖn hoµ b×nh, hîp t¸c th©n thiÖn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp b»ng th−¬ng l−îng. Tr.114. 32. §¹i héi thµnh lËp MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam: Thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (kho¸ II), §¹i héi MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt toµn quèc häp t¹i Hµ Néi, tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 10-9-1955, ®· quyÕt ®Þnh më réng vµ cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, thµnh lËp MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, thay MÆt trËn Liªn - ViÖt. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng nhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o cña §¶ng, Quèc héi, ChÝnh phñ vµ 360 ®¹i biÓu thay mÆt c¸c tÇng líp nh©n d©n, c¸c

chó thÝch 665 chÝnh ®¶ng, c¸c d©n téc, c¸c t«n gi¸o... vµ kiÒu bµo ë n−íc ngoµi ®· vÒ dù §¹i héi. §¹i héi ®· th¶o luËn, th«ng qua B¸o c¸o dù th¶o C−¬ng lÜnh vµ §iÒu lÖ míi. §¹i héi nªu râ mét bµi häc quý b¸u cña d©n téc ta trong hµng ngh×n n¨m lÞch sö ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc lµ toµn d©n ®oµn kÕt. §¹i héi ®· bÇu Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµm Chñ tÞch danh dù, ®ång chÝ T«n §øc Th¾ng lµm Chñ tÞch vµ 64 vÞ vµo ñy ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. Tr.119. 33. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam: Th¸ng 9-1955, MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt toµn quèc ®· häp §¹i héi, cã 360 ®¹i biÓu, thay mÆt cho c¸c tÇng líp nh©n d©n c¸c chÝnh ®¶ng, ®oµn thÓ, c¸c lùc l−îng vò trang, c¸c d©n téc, t«n gi¸o vµ kiÒu bµo ë ngoµi n−íc vÒ tham dù. §¹i héi quyÕt ®Þnh thµnh lËp MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, kÕ thõa sù nghiÖp MÆt trËn ViÖt Minh vµ MÆt trËn Liªn - ViÖt tr−íc ®©y. C−¬ng lÜnh cña MÆt trËn ®−îc tãm t¾t thµnh 10 ®iÓm, më ®Çu lµ: a) Hoµn thµnh ®éc lËp d©n téc. b) Thùc hiÖn thèng nhÊt n−íc nhµ. c) X©y dùng chÕ ®é d©n chñ. d) Ph¸t triÓn kinh tÕ n©ng cao s¶n xuÊt... §¹i héi bÇu ñy ban Trung −¬ng gåm 98 ñy viªn, do Chñ tÞch T«n §øc Th¾ng lµm Chñ tÞch Chñ tÞch ®oµn ñy ban Trung −¬ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµm Chñ tÞch danh dù. Tr.129. 34. Quèc héi kho¸ I, kú häp thø n¨m: Häp tõ ngµy 15 ®Õn ngµy 20-9-1955 t¹i Hµ Néi. Trong kú häp nµy, Quèc héi ®· quyÕt nghÞ mét sè vÊn ®Ò vÒ c¸c thµnh viªn cña Héi ®ång ChÝnh phñ, cö ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång lµm Thñ t−íng. Quèc héi ra NghÞ quyÕt vÒ Quèc huy, Quèc kú vµ Quèc ca cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. Tr.142. 35. Ngµy thµnh lËp Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam (22-12): N¨m 1944, t×nh h×nh trong n−íc vµ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn chuyÓn thuËn lîi, cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc cã kh¶ n¨ng bïng næ vµ thµnh c«ng, Chñ tÞch

666 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Hå ChÝ Minh ®· ra “ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n”. ChØ thÞ nªu râ: “Tªn §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n nghÜa lµ chÝnh trÞ träng h¬n qu©n sù”, ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tËp trung lùc l−îng, ®éng viªn toµn d©n, vò trang toµn d©n, x©y dùng lùc l−îng bé ®éi chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph−¬ng. VÒ chiÕn thuËt, vËn dông lèi ®¸nh du kÝch, bÝ mËt, nghi binh, nhanh chãng, tÝch cùc, bÊt ngê. ChØ thÞ nªu râ tiÒn ®å cña §éi rÊt vÎ vang. Trong t−¬ng lai nã sÏ ph¸t triÓn ra c¶ n−íc. Theo chñ tr−¬ng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ngµy 22-12-1944, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n gåm 34 chiÕn sÜ, do ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p chØ huy, ®−îc thµnh lËp t¹i mét khu rõng n»m gi÷a tæng TrÇn H−ng §¹o vµ tæng Hoµng Hoa Th¸m, huyÖn Nguyªn B×nh, tØnh Cao B»ng, nay thuéc x· CÈm Lý, huyÖn Hßa An... D−íi l¸ cê ®á sao vµng, toµn §éi ®· ®äc lêi thÒ danh dù. Ngay sau khi thµnh lËp, ®éi qu©n c¸ch m¹ng Êy ®· ®¸nh th¾ng hai trËn ®Çu tiªn ë Phay Kh¾t vµ Nµ NgÇn (Cao B»ng) trong hai ngµy 24 vµ 25-12-1944. ChiÕn th¾ng ®Çu tiªn nµy ®· cæ vò phong trµo ®¸nh ®uæi thùc d©n Ph¸p, më ®−êng cho nh÷ng th¾ng lîi tiÕp theo. §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lµ tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Ngµy 22-12 trë thµnh ngµy truyÒn thèng - Ngµy thµnh lËp Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Tr.217. 36. 5 nguyªn t¾c chung sèng hßa b×nh: 5 nguyªn t¾c nµy (cßn gäi lµ 5 nguyªn t¾c cïng tån t¹i hßa b×nh) ®−îc ®Ò ra lÇn ®Çu trong HiÖp ®Þnh gi÷a Ên §é vµ Céng hßa Nh©n d©n Trung Hoa vÒ bu«n b¸n vµ quan hÖ cña T©y T¹ng (thuéc Trung Quèc) víi Ên §é (th¸ng 4-1954) gåm: 1) T«n träng l·nh thæ toµn vÑn vµ chñ quyÒn cña nhau; 2) Kh«ng tiÕn c«ng nhau; 3) Kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc cña nhau; 4) B×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi; 5) Cïng tån t¹i hßa b×nh. T¹i Héi nghÞ B¨ng®ung n¨m 1955, nh÷ng nguyªn t¾c nµy ®−îc kh¼ng ®Þnh l¹i. Tr. 228. 37. §¹i héi lÇn thø XX cña §¶ng Céng s¶n Liªn X«: Häp tõ ngµy 14

chó thÝch 667 ®Õn ngµy 25-2-1956 t¹i M¸txc¬va. Dù §¹i héi cã 1.349 ®¹i biÓu chÝnh thøc ®¹i diÖn cho h¬n 10 triÖu ®¶ng viªn. 55 ®oµn ®¹i biÓu cña c¸c ®¶ng céng s¶n vµ c«ng nh©n trªn thÕ giíi ®· ®Õn dù. §¹i héi ®· tæng kÕt kinh nghiÖm cña phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Liªn X«. §¹i héi ®· quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Liªn X«, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n−íc X«viÕt, th«ng qua kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø s¸u ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m ph¸t triÓn mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, ph¸t triÓn v−ît bËc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trªn c¬ së ®ã n©ng cao h¬n n÷a phóc lîi vËt chÊt vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ cho nh©n d©n Liªn X«... §¹i héi ®· th«ng qua §iÒu lÖ söa ®æi, bÇu Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng míi vµ c¸c c¬ quan cña §¶ng. Tr. 275. 38. Héi nghÞ lÇn thø chÝn (më réng) Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ II: Häp tõ ngµy 19 ®Õn ngµy 24-4-1956, quyÕt ®Þnh t¨ng c−êng l·nh ®¹o tËp thÓ trong §¶ng vµ thùc hiÖn viÖc më réng d©n chñ néi bé. NghÞ quyÕt Héi nghÞ ghi râ nh÷ng viÖc cÇn ph¶i lµm lµ: 1) Gi¸o dôc cho toµn §¶ng n¾m v÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ viÖc x©y dùng §¶ng, vÒ vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n vµ cña c¸ nh©n trong lÞch sö, vÒ quan hÖ gi÷a l·nh ®¹o vµ quÇn chóng. 2) TiÕp tôc vµ ®Èy m¹nh viÖc c¶i tiÕn tæ chøc vµ lÒ lèi lµm viÖc mµ Héi nghÞ Trung −¬ng ®· ®Ò ra... 3) Xóc tiÕn viÖc häc tËp lý luËn trong c¸n bé, n©ng cao c«ng t¸c t− t−ëng cña §¶ng lªn mét b−íc... 4) Thùc hiÖn phª b×nh vµ tù phª b×nh trong §¶ng mét c¸ch th−êng xuyªn... Tr. 312. 39. Liªn hîp quèc: Lµ mét tæ chøc quèc tÕ ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ häp ë Xan Phranxixc« (Mü), tõ ngµy 25-4 ®Õn ngµy 26-6-1945. §¹i diÖn cña 50 n−íc ®· ký tham gia HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc. HiÕn ch−¬ng b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 24-10-1945. V× vËy ngµy 24-10 h»ng n¨m ®−îc gäi lµ Ngµy Liªn hîp quèc. HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc nªu râ: Môc ®Ých thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ nµy lµ ®Ó ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e däa ®èi víi hoµ b×nh,

668 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a c¸c d©n téc vµ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng c¸c quyÒn tù do c¨n b¶n cña con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, tÝn ng−ìng vµ tiÕng nãi. TÊt c¶ c¸c n−íc héi viªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng mét n−íc nµo cã quyÒn can thiÖp vµo c¸c c«ng viÖc néi bé cña n−íc kh¸c. Trô së Liªn hîp quèc ®Æt t¹i Niu ãoc (Mü). N¨m 1977, n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam gia nhËp Liªn hîp quèc. TÝnh ®Õn n¨m 2010, tæ chøc nµy cã 192 thµnh viªn. Tr. 330. 40. Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø 10 (më réng): Häp th¸ng 9-1956. Héi nghÞ kiÓm ®iÓm c«ng t¸c c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë miÒn B¾c, kh¼ng ®Þnh th¾ng lîi cña c«ng cuéc gi¶i phãng n«ng d©n, thùc hiÖn khÈu hiÖu “ng−êi cµy cã ruéng”, nh−ng trong viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn ®· ph¹m nh÷ng sai lÇm nghiªm träng. Héi nghÞ ®Ò ra nhiÖm vô: Kiªn quyÕt söa ch÷a sai lÇm trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt vµ chØnh ®èn tæ chøc, ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ vµ th¾ng lîi ®· ®¹t ®−îc. Héi nghÞ cßn th¶o luËn ba vÊn ®Ò: 1. Më réng d©n chñ, ®¶m b¶o quyÒn tù do d©n chñ vµ t¨ng c−êng chÕ ®é ph¸p trÞ d©n chñ. 2. C¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n, bé ®éi, c¸n bé vµ viªn chøc. 3. §Êu tranh thùc hiÖn thèng nhÊt n−íc nhµ trªn c¬ së ®éc lËp vµ d©n chñ b»ng ph−¬ng ph¸p hßa b×nh. Tr.430. 41. Mü nÐm bom nguyªn tö ë NhËt: Sau khi tiªu diÖt qu©n ®éi HÝtle, qu©n ®éi Liªn X« tiÕp tôc tiÕn c«ng nh− vò b·o vµo ®éi qu©n chñ lùc cuèi cïng cña ph¸t xÝt NhËt ë §«ng B¾c Trung Quèc. Qu©n ®éi ph¸t xÝt NhËt s¾p ®Çu hµng th× ngµy 6-8-1945, ®Õ quèc Mü véi vµng th¶ qu¶ bom nguyªn tö ®Çu tiªn cña chóng xuèng Hir«sima vµ ngµy 9-8-1945 l¹i th¶ qu¶ thø hai xuèng Nagasaki. Hai qu¶ bom nguyªn tö ®· giÕt h¹i trªn 30 v¹n ng−êi d©n v« téi, ph¸ huû hµng chôc v¹n nhµ cöa vµ ®Ó l¹i tai häa cho nh÷ng ng−êi sèng sãt ë hai thµnh phè ®ã ®Õn hµng chôc n¨m sau. Tr.434.

chó thÝch 669 42. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø II cña §oµn Thanh niªn Lao ®éng ViÖt Nam: Häp tõ ngµy 25-10 ®Õn ngµy 4-11-1956. §¹i héi ®· kiÓm ®iÓm toµn bé c«ng t¸c cña §oµn, x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña §oµn trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi vµ theo ®óng NghÞ quyÕt ngµy 19-10-1955 cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng ®· quyÕt ®Þnh ®æi tªn §oµn Thanh niªn cøu quèc ViÖt Nam thµnh §oµn Thanh niªn Lao ®éng ViÖt Nam. Tr.438. 43. Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø 11 (më réng): Häp vµo th¸ng 12-1956. Héi nghÞ kiÓm ®iÓm c«ng t¸c kinh tÕ, tµi chÝnh trong hai n¨m 1955 - 1956 vµ ®Ò ra nhiÖm vô, ph−¬ng h−íng c«ng t¸c tµi chÝnh n¨m 1957. Tr.448. 44. Quèc héi khãa I, kú häp thø s¸u: Häp tõ ngµy 29-12-1956 ®Õn ngµy 25-1-1957. Trong kú häp nµy, Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång ®· b¸o c¸o vÒ c«ng t¸c cña ChÝnh phñ tõ ngµy hßa b×nh lËp l¹i. Quèc héi quyÕt ®Þnh kiÖn toµn tæ chøc, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña c¸c ®¹i biÓu nh»m t¨ng c−êng liªn hÖ gi÷a ®¹i biÓu Quèc héi víi nh©n d©n. Quèc héi th«ng qua NghÞ quyÕt söa ®æi HiÕn ph¸p n¨m 1946, NghÞ quyÕt vÒ viÖc ban hµnh LuËt C«ng ®oµn vµ th«ng qua bèn ®¹o luËt: 1. LuËt b¶o ®¶m quyÒn tù do th©n thÓ vµ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m ®èi víi nhµ ë, ®å vËt vµ th− tÝn cña c«ng d©n. 2. LuËt quy ®Þnh quyÒn tù do héi häp. 3. LuËt quy ®Þnh vÒ tù do lËp héi. 4. LuËt vÒ chÕ ®é b¸o chÝ. Tr.464. 45. HiÕn ph¸p 1946: Cïng víi viÖc chuÈn bÞ tæ chøc cuéc Tæng tuyÓn cö bÇu Quèc héi kho¸ I cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, ngµy 20-9-1945, ChÝnh phñ l©m thêi ®· ra s¾c lÖnh thµnh lËp ñy ban dù th¶o HiÕn ph¸p do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr×. Sau mét thêi gian lµm viÖc khÈn tr−¬ng, th¸ng 10-1946, b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p ®−îc hoµn thµnh. T¹i kú häp thø hai, Quèc héi n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ kho¸ I, Quèc héi ®· nghe ñy ban dù th¶o HiÕn ph¸p tr×nh bµy b¶n Dù th¶o HiÕn ph¸p ®−îc Quèc héi nhÊt trÝ th«ng qua, trë thµnh b¶n HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ.

670 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Néi dung HiÕn ph¸p gåm Lêi nãi ®Çu vµ 7 ch−¬ng víi 70 ®iÒu quy ®Þnh chÝnh thÓ cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña c«ng d©n; c¬ cÊu cña NghÞ viÖn nh©n d©n, ChÝnh phñ, Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban hµnh chÝnh c¸c cÊp, c¬ quan t− ph¸p vµ quy ®Þnh viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p. HiÕn ph¸p ra ®êi cã mét ý nghÜa to lín vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng ®èi víi nh©n d©n ta khi míi giµnh ®−îc quyÒn ®éc lËp. §©y còng lµ b¶n HiÕn ph¸p d©n chñ vµ tiÕn bé nhÊt ë §«ng Nam ch©u ¸ lóc bÊy giê. Tr.510. 46. §¹i héi v¨n nghÖ toµn quèc lÇn thø II: Häp tõ ngµy 20 ®Õn ngµy 28-2-1957 t¹i Hµ Néi. GÇn 500 ®¹i biÓu c¸c ngµnh v¨n nghÖ trªn toµn miÒn B¾c tham dù §¹i héi. C¸c ®¹i biÓu v¨n nghÖ sÜ miÒn Nam kh«ng tham dù §¹i héi ®−îc v× chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm ng¨n c¶n. §¹i héi ®· kiÓm ®iÓm, ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu cña phong trµo v¨n nghÖ trong 12 n¨m ®· qua (1945 - 1957) vµ nghiªm kh¾c phª ph¸n nh÷ng khuyÕt ®iÓm, sai lÇm chñ yÕu cña phong trµo, ®Ëp tan nh÷ng luËn ®iÓm sai lÇm cña bän \"Nh©n v¨n - Giai phÈm\". §¹i héi quyÕt ®Þnh lËp Héi Liªn hiÖp v¨n häc nghÖ thuËt vµ c¸c héi riªng cña tõng ngµnh v¨n häc, nghÖ thuËt ®Ó thay thÕ cho tæ chøc v¨n nghÖ cò. Ban ChÊp hµnh Héi Liªn hiÖp v¨n häc nghÖ thuËt do §¹i héi bÇu ra gåm 55 ng−êi, cã 10 ghÕ dµnh cho c¸c v¨n nghÖ sÜ miÒn Nam. Tr.512.

671 B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI A AIXENHAO, §ªvÝt (1890 - 1969): Tæng thèng thø 34 cña n−íc Mü (1953 - 1961), ®¶ng viªn §¶ng Céng hßa; Tæng t− lÖnh lùc l−îng §ång minh ë B¾c Phi (1942 - 1944) vµ T©y ¢u (1944 - 1945) trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939 - 1945); Tæng t− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang cña Tæ chøc HiÖp −íc B¾c §¹i T©y D−¬ng (1950 - 1952). ChÝnh phñ Aixenhao theo ®uæi ®−êng lèi ®èi ngo¹i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c cña \"chÝnh s¸ch thùc lùc\". §Çu n¨m 1957, Aixenhao ®Ò ra Häc thuyÕt Aixenhao - §alÐt, nh»m chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng ë c¸c n−íc Trung CËn §«ng vµ Häc thuyÕt §«min« më ®Çu sù can thiÖp trùc tiÕp cña Mü vµo miÒn Nam ViÖt Nam. ANHXTANH, Anbe (1879 - 1955): Nhµ vËt lý §øc, quèc tÞch Mü tõ n¨m 1940, s¸ng lËp ra lý thuyÕt chuyÓn ®éng Brao..., lµ t¸c gi¶ cña lý thuyÕt t−¬ng ®èi, ®−îc tÆng gi¶i N«ben n¨m 1921. ¡NGGHEN, Phri®rich (1820 - 1895): Ng−êi thÇy vÜ ®¹i cña giai cÊp v« s¶n, ng−êi b¹n chiÕn ®Êu th©n thiÕt cña C. M¸c. Cïng víi C. M¸c, Ph. ¡ngghen ®· x©y dùng lý luËn chñ nghÜa céng s¶n khoa häc vµ ®Êu tranh cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n. Ph. ¡ngghen kh«ng nh÷ng lµ mét nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i mµ cßn lµ mét nhµ triÕt häc, nhµ kinh tÕ häc, nhµ sö häc, nhµ khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc qu©n sù, nhµ v¨n, nhµ ng«n ng÷ häc, v.v.. Ph. ¡ngghen ®· kÕt hîp sù l·nh ®¹o thùc tiÔn phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi víi c«ng t¸c lý luËn s©u s¾c. Sau khi C. M¸c mÊt,

672 Hå CHÝ MINH TOµN TËP «ng tiÕp tôc hoµn thµnh vµ xuÊt b¶n c¸c c«ng tr×nh lý luËn cña C. M¸c; lµm cè vÊn vµ lµ ng−êi l·nh ®¹o cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch©u ¢u. Ph. ¡ngghen ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng chñ nghÜa c¬ héi trong c¸c ®¶ng c«ng nh©n, v¹ch trÇn vµ phª ph¸n kÞch liÖt nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña nh÷ng ®¶ng ®ã, gióp c¸c ®¶ng ®ã cã mét ph−¬ng h−íng c¸ch m¹ng ®óng ®¾n. B B¶O §¹I (1913 - 1997): Tªn thËt lµ NguyÔn Phóc VÜnh Thôy (cßn cã tªn lµ NguyÔn Phóc ThiÓn, tôc danh MÖ V÷ng), «ng vua cuèi cïng cña triÒu ®×nh phong kiÕn NguyÔn; lªn ng«i n¨m 1926, tho¸i vÞ vµo th¸ng 8-1945. Tõ th¸ng 9-1945, ®−îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh mêi lµm Cè vÊn cña ChÝnh phñ l©m thêi n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. Th¸ng 3-1946, ®−îc cö sang Trïng Kh¸nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i giao hßa h¶o cña ChÝnh phñ ta víi chÝnh quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch. Sau chuyÕn ®i nµy, «ng kh«ng vÒ n−íc mµ ®Õn C«n Minh, råi sang Hång C«ng. N¨m 1949, B¶o §¹i ®−îc thùc d©n Ph¸p ®−a vÒ ViÖt Nam lµm Quèc tr−ëng bï nh×n. Th¸ng 10-1955, b»ng “tr−ng cÇu d©n ý”, Mü ®· phÕ truÊt B¶o §¹i vµ ®−a Ng« §×nh DiÖm lªn thay. bÐtth«ven, LuÝt Van (1770 - 1827): Nhµ so¹n nh¹c næi tiÕng ng−êi §øc, sím cã thiªn tµi ©m nh¹c, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm bÊt hñ nh− D−íi ¸nh tr¨ng, Appaxionata. Brun«, Gioãc®an« (1548 - 1600): Nhµ triÕt häc vµ b¸c häc Italia. ¤ng ®−a ra quan niÖm vÒ sù v« cïng v« tËn vµ sù biÕn ®æi kh«ng ngõng cña vò trô. Nh÷ng quan ®iÓm cña Brun« ®· lµm sôp ®æ nÒn t¶ng nh÷ng gi¸o lý cña ®¹o Kit« gi¸o. N¨m 1952, «ng bÞ bá ngôc vµ bÞ giam cÇm trong suèt 8 n¨m. Gi¸o héi Thiªn Chóa gi¸o R«ma dïng cùc h×nh ®Ó buéc «ng tõ bá quan ®iÓm cña m×nh, nh−ng «ng kiªn quyÕt gi÷ v÷ng ch©n lý. N¨m 1600, Brun« bÞ tßa ¸n Gi¸o héi kÕt ¸n tö h×nh vµ bÞ thiªu trªn giµn löa.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 673 C CA§A, Ianèt (1912 - 1989): Ng−êi Hunggari, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Bé tr−ëng Néi vô (1948 - 1951), Thñ t−íng ChÝnh phñ Hunggari (1956 - 1958; 1961 - 1965), Tæng BÝ th− §¶ng tõ n¨m 1956 ®Õn n¨m 1988. Can vanh, Giªn Canvin (1509 - 1564): Nhµ c¶i c¸ch t«n gi¸o Ph¸p, ng−êi s¸ng lËp Gi¸o héi Tin lµnh ë Gi¬nev¬ vµ khëi x−íng mét phong trµo c¶i c¸ch t«n gi¸o réng lín ë ch©u ¢u. N¨m 1536, «ng ®· cho ra m¾t c«ng chóng t¸c phÈm ThiÕt chÕ cña ®¹o Kit«, tr×nh bµy mét c¸ch hÖ thèng t− t−ëng c¶i c¸ch t«n gi¸o. Gi¸o lý c¨n b¶n cña «ng lµ thuyÕt ®Þnh mÖnh. T«n gi¸o c¶i c¸ch cña Can Vanh ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc cña giai cÊp t− s¶n, cho nªn ®· truyÒn b¸ réng r·i ë Ph¸p, Anh vµ nhÊt lµ ë Nª®Ðclan. C«pÐcnÝch (1473 - 1543): ¤ng ®−îc mÖnh danh lµ ng−êi ®· “gi÷ l¹i mÆt trêi vµ ®Èy tr¸i ®Êt dÞch chuyÓn”. ThuyÕt mÆt trêi lµ trung t©m vò trô cña «ng ®· lµm ®¶o lén c¶ mét hÖ t− t−ëng cã tõ thêi cæ ®¹i, kÐo dµi ®Õn hÕt thêi trung ®¹i. Sù nghiÖp cña C«pÐcnÝch lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vang déi, gi¶i tho¸t khoa häc vµ t− t−ëng con ng−êi khái mª tÝn dÞ ®oan vµ quyÒn lùc t«n gi¸o. N¨m 1530, C«pÐcnÝch hoµn thµnh t¸c phÈm bÊt hñ VÒ chuyÓn ®éng quay cña c¸c thiªn thÓ kh¼ng ®Þnh mÆt trêi, chø kh«ng ph¶i lµ tr¸i ®Êt lµ trung t©m cña vò trô vµ tr¸i ®Êt cïng c¸c hµnh tinh th× quay xung quanh mÆt trêi. ¤ng qua ®êi ngµy 4-5-1543 v× chøng tróng phong vµ b¹i liÖt. CHU ¢N LAI (1898 - 1976): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, nhµ ngo¹i giao Céng hßa Nh©n d©n Trung Hoa. ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp tæ chøc Thanh niªn C¸ch m¹ng Trung Quèc t¹i Ph¸p; lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (tõ n¨m 1921); ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (1927); ñy viªn Th−êng trùc Bé ChÝnh trÞ kiªm BÝ th− Qu©n ñy Trung −¬ng (1928). Tõ n¨m 1949 ®Õn n¨m 1976, lµ Thñ t−íng ChÝnh phñ, ®· tõng kiªm Bé tr−ëng Ngo¹i giao (1949 - 1958), Chñ tÞch ñy ban

674 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Toµn quèc Héi nghÞ chÝnh trÞ hiÖp th−¬ng Trung Quèc, Phã Chñ tÞch Trung −¬ng §¶ng, Phã Chñ tÞch Qu©n ñy Trung −¬ng. ¤ng cïng víi Thñ t−íng Ên §é Nªru ®Ò xuÊt 5 nguyªn t¾c cïng tån t¹i hßa b×nh lµm chuÈn mùc cho viÖc thiÕt lËp vµ cñng cè quan hÖ gi÷a c¸c n−íc. ¤ng dÉn ®Çu §oµn ®¹i biÓu ChÝnh phñ Céng hßa Nh©n d©n Trung Hoa dù Héi nghÞ Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng D−¬ng. Trong ngo¹i giao, «ng ®Ò x−íng ph−¬ng ch©m \"cÇu ®ång tån dÞ\" (t×m nh÷ng ®iÓm gièng nhau, b¶o l−u nh÷ng ®iÓm bÊt ®ång) ®Ó chØ ®¹o vµ lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n gi¶i quyÕt c¸c lo¹i m©u thuÉn. CHU §øC (1886 - 1976): Mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o c¸ch m¹ng Trung Quèc, tham gia §¶ng Céng s¶n Trung Quèc tõ n¨m 1922. N¨m 1925, häc líp huÊn luyÖn qu©n sù bÝ mËt t¹i Tr−êng §¹i häc Ph−¬ng §«ng ë M¸txc¬va. N¨m 1926, trë vÒ n−íc, tham gia l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa Nam X−¬ng (1927) råi tham gia V¹n lý tr−êng chinh (1934). Thêi kú chiÕn tranh chèng NhËt, gi÷ chøc Tæng chØ huy vµ Tæng t− lÖnh B¸t lé qu©n. Th¸ng 9-1949, ®−îc bÇu Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ Nh©n d©n Trung −¬ng, th¸ng 10 cïng n¨m, lµ Bé tr−ëng Bé Quèc phßng kiªm Tæng t− lÖnh Gi¶i phãng qu©n nh©n d©n Trung Quèc. N¨m 1954, lµ Phã Chñ tÞch n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa, n¨m 1955, ®−îc phong hµm Nguyªn so¸i. NhiÒu n¨m lµ ñy viªn tr−ëng ñy ban Th−êng vô §¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc, ñy viªn Trung −¬ng §¶ng, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, ñy viªn Ban BÝ th−. § §¸cuyn, S¸cl¬ R«bíc (1809 - 1882): Nhµ sinh vËt häc vµ tù nhiªn häc ng−êi Anh, ng−êi s¸ng lËp ra khoa sinh vËt häc duy vËt chñ nghÜa, nªu ra lý thuyÕt vÒ sù tiÕn ho¸ cña gièng loµi vµ cuéc ®Êu tranh sinh tån gi÷a c¸c gièng loµi. Häc thuyÕt cña «ng b¸c bá nh÷ng quan ®iÓm duy t©m cña Gi¸o héi vÒ nguån gèc loµi ng−êi vµ c¸c sinh vËt. ¤ng ®· tr×nh bµy nh÷ng luËn ®iÓm khoa häc cña m×nh trong cuèn s¸ch Nguån gèc c¸c loµi (1859). §ALÐT, Gi.Ph. (1888 - 1959): Bé tr−ëng Ngo¹i giao Mü nh÷ng n¨m 1952 - 1959. §alÐt lµ ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc thuéc ph¸i \"diÒu h©u\" trong chÝnh giíi Mü.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 675 §¤BI, Ist¬ran (1898 - 1968): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Hunggari; Chñ tÞch §¶ng Nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng tõ n¨m 1947; Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng tõ n¨m 1948; Chñ tÞch §oµn Chñ tÞch n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Hunggari tõ n¨m 1952; ñy viªn §oµn Chñ tÞch §¶ng C«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Hunggari tõ n¨m 1959. §êG¤N, S¸c l¬ (1890 - 1970): Nhµ ho¹t ®éng qu©n sù vµ chÝnh trÞ Ph¸p. N¨m 1912, tèt nghiÖp Tr−êng Qu©n sù Xanh Xya, tham gia ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt. Trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, «ng ®−îc phong cÊp t−íng. Th¸ng 6-1940, khi §øc chiÕm ®ãng Ph¸p, «ng thµnh lËp tæ chøc kh¸ng chiÕn chèng ph¸t xÝt §øc ë Lu©n §«n vµ l·nh ®¹o ñy ban toµn quèc chØ huy c¸c lùc l−îng vò trang Ph¸p chèng §øc. Tõ th¸ng 8-1944 ®Õn th¸ng 1-1946, lµ Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi Ph¸p. N¨m 1947, thµnh lËp §¶ng TËp hîp Nh©n d©n Ph¸p, chñ tr−¬ng phôc håi quyÒn cai trÞ cña ®Õ quèc Ph¸p ë c¸c thuéc ®Þa cò, bao gåm c¶ §«ng D−¬ng. Sau cuéc chiÕn tranh ë §«ng D−¬ng (1954) vµ Angiªri (1958), «ng chñ tr−¬ng vµ thùc hiÖn viÖc trao tr¶ ®éc lËp cho mét sè n−íc ch©u Phi; n¨m 1959, ®−îc bÇu lµm Tæng thèng vµ tiÕp tôc tróng cö vµo n¨m 1965; theo ®−îc ®−êng lèi ®éc lËp cña n−íc Ph¸p trong c¸c vÊn ®Ò chÝnh yÕu víi c¸c n−íc ¢u - Mü. ¤ng tõ chøc Tæng thèng n¨m 1969. E £§EN, A. (1897 - 1977): Nhµ ngo¹i giao Anh. Lµ ng−êi cña §¶ng B¶o thñ. Tõ n¨m 1935, nhiÒu lÇn gi÷ chøc Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao. Nh÷ng n¨m 1955 - 1957 lµ Thñ t−íng Anh. G GH£OãCGHIU §£, gioãc (1901 - 1965): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Rumani, gia nhËp §¶ng Céng s¶n Rumani n¨m 1930; lµ ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (1935); Tæng BÝ th− Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng tõ n¨m 1945; BÝ th− thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng tõ n¨m 1955; Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng (1952 - 1955); Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n−íc Céng hßa Nh©n d©n Rumani (1961 - 1965).

676 Hå CHÝ MINH TOµN TËP GI¤LI¤ QUYRI, Phrª®ªrich (1900 - 1958): Nhµ b¸c häc næi tiÕng ng−êi Ph¸p, nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo hoµ b×nh thÕ giíi. Víi sù céng t¸c cña vî, «ng ®· t×m ra tÝnh phãng x¹ nh©n t¹o, t×m ra n¬tr«n vµ nghiªn cøu vÒ ph¶n øng d©y chuyÒn ®Ó thu n¨ng l−îng nguyªn tö, v.v.. ¤ng ®−îc gi¶i N«ben n¨m 1935. Trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, «ng tÝch cùc tham gia phong trµo kh¸ng chiÕn chèng ph¸t xÝt; n¨m 1942 gia nhËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. ¤ng lµ ViÖn sÜ ViÖn Hµn l©m khoa häc Ph¸p, ViÖn sÜ th«ng tÊn ViÖn Hµn l©m khoa häc Liªn X«, Chñ tÞch Héi ®ång hoµ b×nh thÕ giíi (tõ n¨m 1951). ¤ng ®· nhiÒu lÇn ®−îc gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i Ph¸p. GíT, J«han V«n H¬gang (1749 - 1832): Nhµ v¨n, nhµ th¬ §øc lçi l¹c thuéc gia ®×nh giµu cã ë thµnh phè Phr¨ngphuèc trªn s«ng M¸cn¬, häc luËt, héi häa, v¨n häc ë Tr−êng §¹i häc LaixÝch råi Xtraxbuèc. N¨m 1771, cïng víi mét sè b¹n bÌ ra tê b¸o B¸o cña trÝ thøc Phr¨ngphuèc. TiÕp sau ®ã s¸ng t¸c Nçi ®au cña chµng VÐcte, kÞch Iphigiªni ë Taozix, §êi t«i - h− cÊu vµ sù thËt. C¸c t¸c phÈm th¬ Bµi ca th¸ng 5, GÆp mÆt vµ chia tay... vµ rÊt nhiÒu t¸c phÈm kÞch, th¬ v¨n kh¸c. Gít lµ v¨n hµo vÜ ®¹i nhÊt trong lÞch sö v¨n häc §øc vµ lµ mét trong nh÷ng v¨n hµo lçi l¹c cña nh©n lo¹i. H HÝTLE, A®«npho (1889 - 1945): CÇm ®Çu §¶ng Quèc x· §øc (®¶ng ph¸t xÝt), Quèc tr−ëng, Tæng t− lÖnh c¸c lùc l−îng vò trang cña n−íc §øc ph¸t xÝt. N¨m 1920, HÝtle tæ chøc ra §¶ng Quèc x·; n¨m 1933, lªn cÇm quyÒn vµ thiÕt lËp chÕ ®é ®éc tµi khñng bè ë §øc; n¨m 1939, g©y ra ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai; n¨m 1945, tr−íc th¾ng lîi cña Liªn X« vµ c¸c n−íc §ång minh chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt, HÝtle ®· tù s¸t. HOµNG HOA TH¸M (1862 - 1913): Tøc §Ò Th¸m, l·nh tô cña nghÜa qu©n Yªn ThÕ. XuÊt th©n tõ mét gia ®×nh n«ng d©n quª ë huyÖn Tiªn L÷, tØnh H−ng Yªn, ®· tham gia nhiÒu cuéc khëi nghÜa chèng Ph¸p. N¨m 1888, «ng tham gia phong trµo khëi nghÜa n«ng d©n Yªn ThÕ

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 677 (B¾c Giang), mét phong trµo ®Êu tranh yªu n−íc quyÕt liÖt vµ bÒn bØ cña n«ng d©n ViÖt Nam. Dòng c¶m, cã tµi, biÕt thu phôc lßng ng−êi nªn «ng ®· trë thµnh thñ lÜnh cña nghÜa qu©n. D−íi sù l·nh ®¹o cña «ng, nghÜa qu©n ®· g©y cho ®Þch rÊt nhiÒu tæn thÊt vµ lµm cho chóng ph¶i lo ng¹i. N¨m 1913, «ng bÞ bän tay sai cña thùc d©n Ph¸p ¸m h¹i. Huyg«, VÝchto (1802 - 1885): Nhµ v¨n Ph¸p, nhµ lý luËn vµ chñ so¸i cña tr−êng ph¸i th¬ ca l·ng m¹n Ph¸p; t¸c gi¶ cña nhiÒu tËp th¬, kÞch, tiÓu thuyÕt næi tiÕng nh− Nhµ thê §øc bµ Pari (1831), Nh÷ng ng−êi khèn khæ (1862) C¸c t¸c phÈm cña Huyg« ®¶ kÝch chÕ ®é ... ®−¬ng thêi, lªn ¸n nh÷ng kÎ tµn b¹o giµy xÐo lªn h¹nh phóc con ng−êi vµ ®Æt lßng tin vµo con ng−êi cã kh¶ n¨ng tõ bãng tèi v−¬n lªn nh÷ng ®Ønh cao cña ¸nh s¸ng ch©n lý vµ ®¹o ®øc. N¨m 1841, Huyg« ®−îc cö vµo ViÖn Hµn l©m Ph¸p. N¨m 1845, «ng ®−îc bÇu vµo ViÖn Nguyªn l·o. Sau khi nÒn céng hoµ Louis B«nap¸c bãp chÕt th¸ng 12-1851, «ng ph¶i sèng l−u vong ®Õn n¨m 1870. Sau ®ã «ng vÒ l¹i Pari tham gia ho¹t ®éng chÝnh trÞ trong mét thêi gian ng¾n. ¤ng mÊt ngµy 22-5-1885 t¹i Pari. K KIM NHËT THµNH (1912 - 1994): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, l·nh tô cña §¶ng Céng s¶n vµ Nhµ n−íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn. Lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n TriÒu Tiªn tõ n¨m 1931. N¨m 1934, tæ chøc c¸c ®éi du kÝch TriÒu Tiªn t¹i M·n Ch©u (Trung Quèc), sau ®ã lµ ng−êi chØ huy Qu©n ®éi c¸ch m¹ng TriÒu Tiªn, tham gia cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng ®Êt n−íc khái ¸ch chiÕm ®ãng cña ph¸t xÝt NhËt. Tõ n¨m 1946, ®−îc bÇu lµm BÝ th− thø nhÊt Bé Tæ chøc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n TriÒu Tiªn vµ lµ Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n l©m thêi B¾c TriÒu Tiªn, sau ®ã lµm Thñ t−íng ChÝnh phñ n−íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n TriÒu Tiªn, Chñ tÞch Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Lao ®éng TriÒu Tiªn. Trong nh÷ng n¨m chèng Mü (1950 - 1953), ®−îc cö lµm Chñ tÞch ñy ban Qu©n sù, Tæng t− lÖnh Qu©n ®éi nh©n d©n TriÒu Tiªn.

678 Hå CHÝ MINH TOµN TËP KHæNG Tö (551 - 479 TCN): Khæng Tö cßn gäi lµ Khæng Phu Tö, tªn thËt lµ Khæng Kh©u, tªn ch÷ lµ Khæng Träng Ni, ng−êi n−íc Lç, thêi Xu©n Thu. ¤ng lµ nhµ t− t−ëng, nhµ gi¸o dôc næi tiÕng cña n−íc Trung Quèc cæ ®¹i. Khæng Tö lµ ng−êi san ®Þnh c¸c kinh: DÞch, Thi, Th−, LÔ, Nh¹c vµ viÕt thªm Kinh Xu©n Thu. TÊt c¶ lµ 6 bé kinh (Lôc kinh). VÒ sau, trªn c¬ së nh÷ng lêi d¹y cña «ng, c¸c häc trß cña «ng biªn so¹n thªm c¸c s¸ch: LuËn Ng÷, §¹i häc, Trung Dung, M¹nh Tö. Vµo thêi nhµ TÇn, do TÇn Thñy Hoµng ra lÖnh triÖt h¹ Nho gi¸o, nªn Kinh Nh¹c kh«ng ®−îc kh«i phôc l¹i. Tõ ®ã cho ®Õn nay, c¸c bé s¸ch kinh ®iÓn cña Nho gi¸o cßn l¹i lµ: Ngò kinh (DÞch, Thi, Th−, LÔ, Xu©n Thu) vµ Tø th− (LuËn Ng÷, §¹i Häc, Trung Dung, M¹nh Tö). Sau khi Khæng Tö mÊt, t− t−ëng cña «ng vµ Nho gi¸o trë thµnh nÒn t¶ng t− t−ëng chÝnh thèng cña chÕ ®é phong kiÕn Trung Quèc vµ cã ¶nh h−ëng s©u réng ë nhiÒu n−íc ch©u ¸. L L£NIN, Vla®imia IlÝch (1870 - 1924): L·nh tô thiªn tµi cña giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng toµn thÕ giíi, ng−êi s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n B«nsªvÝch Nga vµ Nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trong lÞch sö loµi ng−êi, «ng còng lµ ng−êi s¸ng lËp Quèc tÕ Céng s¶n. KÕ tôc sù nghiÖp cña C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, V.I. Lªnin ®· ®Êu tranh kiªn quyÕt ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa M¸c, chèng l¹i mäi sù xuyªn t¹c cña bän c¬ héi chñ nghÜa vµ ph¸t triÓn mét c¸ch thiªn tµi c¶ ba bé phËn hîp thµnh chñ nghÜa M¸c (triÕt häc m¸cxÝt, kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸cxÝt vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc), gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸ch m¹ng v« s¶n trong thêi ®¹i ®Õ quèc chñ nghÜa. V.I. Lªnin ®Æc biÖt quan t©m vµ ®· ®−a ra nhiÒu luËn ®iÓm quan träng vÒ phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc ë c¸c n−íc

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 679 thuéc ®Þa vµ phô thuéc. Trong b¶n S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa tr×nh bµy t¹i §¹i héi lÇn thø II cña Quèc tÕ Céng s¶n (n¨m 1920), V.I. Lªnin ®· nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. L£ H÷U Tõ: (1896 - 1967): Sinh t¹i DÞ Loan, Qu¶ng TrÞ. Tõ th¸ng 11-1945, lµ gi¸m môc ®Þa phËn Bïi Chu - Ph¸t DiÖm. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m (1945), ®−îc cö vµo Ban Cè vÊn ChÝnh phñ. Lîi dông danh nghÜa ®ã, Lª H÷u Tõ ®· vËn ®éng gi¸o d©n lËp Gi¸o khu tù trÞ Bïi Chu - Ph¸t DiÖm. Theo yªu cÇu cña Lª H÷u Tõ, ngµy 16-10-1949, qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng Ph¸t DiÖm vµ ®æ bé lªn Bïi Chu, chiÕm ®ãng trung t©m C«ng gi¸o ë ®ång b»ng B¾c Bé. N¨m 1954, Lª H÷u Tõ di c− vµo miÒn Nam vµ tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng l¹i Tæ quèc. LINC¤N, Abraham (1809 - 1965): Tæng thèng thø 16 cña Hoa Kú (1961 - 1865). A.Linc«n lµ ®¹i biÓu cña c¸c nhãm t− s¶n c¸c bang miÒn B¾c, chñ tr−¬ng chèng l¹i viÖc duy tr× chÕ ®é n« lÖ, më réng quyÒn d©n chñ cho c«ng d©n. Trong cuéc néi chiÕn (1862 - 1865), A. Linc«n ®· thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p c¸ch m¹ng triÖt ®Ó vµ giµnh th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh chèng bän chñ n« ë miÒn Nam. Ngµy 14-4-1865, trong mét buæi d¹ héi long träng t¹i Thñ ®« Oasinht¬n, A. Linc«n bÞ mét diÔn viªn kÞch ¸m s¸t. LÝPNÕCH, C¸c (1871 - 1919): Nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ c«ng nh©n quèc tÕ, chiÕn sÜ ®Êu tranh tÝch cùc chèng chñ nghÜa c¬ héi, chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ chiÕn tranh ®Õ quèc. C. LÝpnÕch lµ mét trong nh÷ng nhµ tæ chøc vµ l·nh ®¹o nhãm Xp¸ctaquýt; lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n §øc vµ l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa cña c«ng nh©n n¨m 1919. Còng n¨m 1919, «ng bÞ b¾t vµ bÞ kÎ thï giÕt h¹i trong nhµ tï. LóCX¡MBUA, R«da (1871 - 1919): Nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ba Lan, §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¸nh t¶ cña Quèc tÕ thø hai. Ngay tõ ®Çu cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, bµ ®· ®øng trªn lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa,

680 Hå CHÝ MINH TOµN TËP lµ mét trong nh÷ng ng−êi cã s¸ng kiÕn lËp ra nhãm Quèc tÕ, sau ®æi tªn lµ nhãm Xp¸ctaquýt, råi l¹i ®æi thµnh Héi Xp¸ctaquýt. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 11-1918 ë §øc, bµ gi÷ vai trß l·nh ®¹o trong §¹i héi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n §øc. Th¸ng 1-1919, bµ bÞ b¾t vµ bÞ bän ph¶n c¸ch m¹ng s¸t h¹i. Lý THõA V·N (1875 - 1965): Lµ Tæng thèng ®Çu tiªn cña §¹i Hµn D©n quèc. Du häc ë Mü tõ n¨m 1904 ®Õn n¨m 1910. N¨m 1945, sau khi NhËt B¶n ®Çu hµng phe §ång minh, tõ Mü trë vÒ S¬un, «ng lµm NghÞ tr−ëng NghÞ viÖn d©n chñ vµ Chñ tÞch Quèc héi trong khu vùc do qu©n ®éi Mü chiÕm ®ãng. Th¸ng 8-1948, Lý Thõa V·n giµnh th¾ng lîi trong cuéc bÇu cö ë khu vùc Nam b¸n ®¶o TriÒu Tiªn, trë thµnh Tæng thèng ®Çu tiªn cña Hµn Quèc vµ gi÷ c−¬ng vÞ nµy cho tíi n¨m 1960. M M¸C, C¸c (1818 - 1883): L·nh tô thiªn tµi cña giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi, nhµ t− t−ëng vÜ ®¹i nhÊt, ng−êi cïng Ph. ¡ngghen s¸ng lËp nÒn triÕt häc míi - triÕt häc duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, kinh tÕ chÝnh trÞ häc vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc. Ba bé phËn nµy cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, cÊu thµnh häc thuyÕt M¸c, trë thµnh hÖ t− t−ëng, thÕ giíi quan, lý luËn vÒ chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc ®Êu tranh xãa bá chñ nghÜa t− b¶n, x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n. M¸c kh«ng chØ lµ nhµ lý luËn thiªn tµi mµ tr−íc hÕt C. M¸c lµ nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i. N¨m 1847, C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen tham gia s¸ng lËp Liªn ®oµn nh÷ng ng−êi céng s¶n. N¨m 1864, C. M¸c s¸ng lËp vµ lµ linh hån cña Quèc tÕ thø nhÊt. C. M¸c ®· ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi mäi thø chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ trong phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ.

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 681 Ng−êi ®· hiÕn d©ng c¶ ®êi m×nh cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ loµi ng−êi. MAO TR¹CH §¤NG (1893 - 1976): Ng−êi tØnh Hå Nam, nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng næi tiÕng Trung Quèc. Sau C¸ch m¹ng T©n Hîi (1911), «ng tham gia qu©n ®éi c¸ch m¹ng ë Hå Nam. N¨m 1921, «ng tham gia §¹i héi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n Trung Quèc; ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (1923); ñy viªn Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng (1933); lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cuéc V¹n lý tr−êng chinh. T¹i Héi nghÞ §¶ng ë Tu©n NghÜa (1-1935), «ng ®−îc bÇu vµo Th−êng vô Bé ChÝnh trÞ, sau ®ã lµ Chñ tÞch ñy ban qu©n sù Trung −¬ng. ¤ng lµ Chñ tÞch Bé ChÝnh trÞ vµ Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (1943 - 1976). ¤ng lµ ng−êi chñ tr−¬ng hîp t¸c víi Quèc d©n §¶ng ®Ó thµnh lËp MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt vµ ®−a kh¸ng chiÕn ®Õn th¾ng lîi (1937 -1945). Trong thêi kú néi chiÕn (1946 - 1949), «ng cïng §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o nh©n d©n vµ Qu©n gi¶i phãng nh©n d©n Trung Quèc chiÕn th¾ng c¸c lùc l−îng Quèc d©n §¶ng, buéc hä ph¶i ch¹y ra §µi Loan. Th¸ng 10-1949, «ng tuyªn bè thµnh lËp n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa vµ ®−îc cö lµm Chñ tÞch Héi ®ång ChÝnh phñ nh©n d©n Trung −¬ng, sau ®ã lµ Chñ tÞch n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa cho ®Õn khi mÊt (1976). C«ng lao vµ cèng hiÕn cña Mao Tr¹ch §«ng ®èi víi c¸ch m¹ng Trung Quèc lµ rÊt to lín, nh−ng nh÷ng sai lÇm trong c¸c quan ®iÓm cña «ng vÒ x©y dùng kinh tÕ cuèi nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX vµ §¹i c¸ch m¹ng v¨n hãa v« s¶n trong nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX còng g©y nhiÒu t¸c h¹i. N N¸TXE, Gaman ¸p®en (1918 - 1970): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ Nhµ n−íc Ai CËp; n¨m 1947, «ng khëi x−íng vµ l·nh ®¹o tæ chøc “sÜ quan tù do” chèng chÕ ®é qu©n chñ vµ ¸ch ¸p bøc cña n−íc ngoµi.

682 Hå CHÝ MINH TOµN TËP N¨m 1952, tæ chøc nµy lµm ®¶o chÝnh lËt ®æ vua Pharóc vµ tuyªn bè thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ. Trong ChÝnh phñ míi, N¸txe gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ñy ban l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, Phã Thñ t−íng vµ Bé tr−ëng Bé Néi vô. N¨m 1954, «ng lµm Chñ tÞch ñy ban l·nh ®¹o c¸ch m¹ng vµ Thñ t−íng ChÝnh phñ; tõ n¨m 1956 lµ Tæng thèng Ai CËp. Tõ n¨m 1958 ®Õn n¨m 1961, lµ Tæng thèng Céng hoµ ArËp thèng nhÊt. ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Phong trµo Kh«ng liªn kÕt. NG¤ §×NH DIÖM (1901 - 1963): Tæng thèng chÝnh quyÒn Sµi Gßn nh÷ng n¨m 1956 - 1963. Ng« §×nh DiÖm lµm quan tõ n¨m 1920; n¨m 1933, lµ Th−îng th− Bé L¹i; n¨m 1934, tõ quan do m©u thuÉn víi Ph¹m Quúnh. N¨m 1950, sang Mü. N¨m 1954, ®−îc Mü ®−a vÒ lµm Thñ t−íng thay Böu Léc. Sau khi lªn cÇm quyÒn, Ng« §×nh DiÖm víi sù gióp søc cña Mü ®· lËt ®æ B¶o §¹i. Tõ ®ã, Ng« §×nh DiÖm d−íi sù ®iÒu khiÓn cña Mü ®· tiÕn hµnh ®µn ¸p nh©n d©n vµ chèng ph¸ c¸ch m¹ng quyÕt liÖt. Ngµy 2-11-1963, Ng« §×nh DiÖm bÞ c¸c lùc l−îng ®¶o chÝnh giÕt chÕt. NGUYÔN V¡N Tè (1889 - 1947): Quª ë Hµ §«ng (nay thuéc Hµ Néi). Thuë nhá theo H¸n häc, sau chuyÓn sang T©y häc, ®ç b»ng thµnh chung, lµm viÖc t¹i Tr−êng ViÔn §«ng B¸c Cæ ë Hµ Néi. Tr−íc n¨m 1945, lµm Héi tr−ëng Héi truyÒn b¸ quèc ng÷. Th¸ng 8-1945, «ng ®−îc mêi gi÷ chøc Bé tr−ëng Bé Cøu tÕ x· héi trong ChÝnh phñ l©m thêi, lµ ®¹i biÓu Quèc héi khãa I, Tr−ëng ban Th−êng trùc Quèc héi. Sau ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn, «ng ®−îc cö lµm Phã Chñ tÞch ñy ban t¶n c−, di c−, råi cïng ChÝnh phñ rót lªn ViÖt B¾c tiÕp tôc tham gia kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Mïa §«ng n¨m 1947, qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng B¾c C¹n, «ng bÞ b¾t vµ bÞ giÆc s¸t h¹i. N£RU, Giaoah¸clan (1889 - 1964): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ Nhµ n−íc næi tiÕng cña Ên §é; lµ häc trß vµ ng−êi kÕ tôc sù nghiÖp cña G¨ng®i. N¨m 1912, «ng gia nhËp §¶ng Quèc ®¹i, lµ ñy viªn ñy ban toµn Ên §é cña §¶ng (1918) vµ Tæng Th− ký cña §¶ng trong nh÷ng n¨m 1929 -1930, 1935 - 1937, 1946, 1951 - 1954. N¨m 1946, «ng tham gia thµnh lËp ChÝnh phñ l©m thêi Ên §é, lµ Phã Thñ t−íng kiªm Bé tr−ëng Ngo¹i giao. N¨m 1947, G. Nªru lµm Thñ t−íng

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi 683 kiªm Bé tr−ëng Ngo¹i giao. G. Nªru lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®Ò x−íng 5 nguyªn t¾c chung sèng hoµ b×nh vµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Phong trµo Kh«ng liªn kÕt. O Osinht¬n, Gioãc (1732 - 1799): Ng−êi l·nh ®¹o cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña B¾c Mü (1775 - 1783). N¨m 1775, Oasinht¬n ®−îc cö lµm Tæng t− lÖnh tèi cao lùc l−îng vò trang B¾c Mü; n¨m 1787, ®øng ®Çu ñy ban so¹n th¶o HiÕn ph¸p Mü; n¨m 1789, Oasinht¬n ®−îc bÇu lµm Tæng thèng ®Çu tiªn cña n−íc Mü. Sau khi lµm Tæng thèng, Oasinht¬n chñ tr−¬ng cñng cè ®Þa vÞ cña c¸c chñ ®ån ®iÒn vµ c¸c nhµ t− s¶n; vÒ ®èi ngo¹i, «ng chñ tr−¬ng kh«ng tham gia c¸c liªn minh vµ c¸c cuéc chiÕn tranh gi÷a c¸c quèc gia ch©u ¢u. N¨m 1792, «ng tróng cö Tæng thèng Mü nhiÖm kú thø hai (1792 - 1797). P PH¹M QUúNH (1892 - 1945): Sinh ra ë lµng Th−îng Hång, phñ B×nh Giang, tØnh H¶i D−¬ng, nh−ng gia ®×nh ra Hµ Néi sinh sèng vµ lËp nghiÖp. Ph¹m Quúnh tèt nghiÖp Tr−êng Th«ng ng«n (1908), ra lµm viÖc t¹i Tr−êng ViÔn §«ng B¸c Cæ ë Hµ Néi; n¨m 1917, lµm chñ nhiÖm kiªm chñ bót T¹p chÝ Nam Phong. Ph¹m Quúnh cã nhiÒu bµi kh¶o cøu, biªn dÞch ®¨ng trªn T¹p chÝ Nam Phong. VÒ chÝnh trÞ, Ph¹m Quúnh chñ tr−¬ng thuyÕt Qu©n chñ lËp hiÕn nh−ng kh«ng ®−îc h−ëng øng. Tõ n¨m 1932, Ph¹m Quúnh vµo HuÕ nhËn chøc §æng lý ngù tiÒn v¨n phßng cho vua B¶o §¹i. Sau ngµy NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (ngµy 9-3-1945), Ph¹m Quúnh vµ c¶ néi c¸c cò bÞ thay thÕ. §Õn C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, Ph¹m Quúnh bÞ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng xö téi. PHAN §×NH PHïNG (1847 - 1895): Ng−êi lµng §«ng Th¸i, nay lµ x· Tïng ¶nh, huyÖn §øc Thä, tØnh Hµ TÜnh, ®Ëu §×nh nguyªn TiÕn sÜ n¨m 1877 nªn th−êng ®−îc gäi lµ cô §×nh, ®−îc cö gi÷ chøc Tri huyÖn huyÖn Yªn Kh¸nh, tØnh Ninh B×nh, sau vÒ HuÕ gi÷ chøc Ngù sö.