Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Bác Hồ với Thái Nguyên

Bác Hồ với Thái Nguyên

Published by Thư viện Trường Tiểu học Tân Bình TPHD, 2023-02-09 01:33:55

Description: Bác Hồ với Thái Nguyên

Search

Read the Text Version

th­êng thøc khoa häc ®Ó bít mª tÝn, nh÷ng néi dung vÒ x©y dùng n«ng th«n míi. Tr­êng ra tr­êng, líp ra líp th× míi thu hót vµ gi÷ ch©n ®­îc ng­êi häc. §æi míi gi¸o dôc lµ rÊt quan träng. §©y lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn ®­îc qu¸n triÖt s©u s¾c vµ triÓn khai cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ. T¨ng chi ng©n s¸ch nhµ n­íc1 vµ huy ®éng c¸c nguån lùc x· héi cho gi¸o dôc lµ cÇn nh­ng quan träng h¬n lµ hiÖu qu¶ sö dông ng©n s¸ch. C«ng t¸c b×nh d©n häc vô trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p c¸ch ngµy nay trªn d­íi 60 n¨m. Hoµn c¶nh n­íc ta lóc ®ã vµ b©y giê kh¸c nhau xa, nh­ng nh÷ng quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ c«ng t¸c b×nh d©n häc vô vÉn nguyªn gi¸ trÞ soi s¸ng sù nghiÖp xãa mï ch÷ hiÖn nay ë vïng s©u, vïng xa, vïng khã kh¨n, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. ___________ 1. HiÖn nay ®¹t trªn 20% tæng chi ng©n s¸ch (TG). 329

TØn Keo - n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®­a ra nh÷ng chØ ®¹o quan träng dÉn ®Õn th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p NguyÔn TiÕn Dòng C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m 1945 thµnh c«ng, ngµy 2-9-1945, n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra ®êi. Tr­íc khi tõ T©n Trµo vÒ Hµ Néi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh c¨n dÆn c¸c ®ång chÝ ë l¹i x©y dùng an toµn khu: \"BiÕt ®©u chóng ta cßn quay l¹i nhê cËy ®ång bµo lÇn n÷a\". §óng nh­ nh÷ng dù liÖu cña B¸c, víi d· t©m x©m l­îc n­íc ta mét lÇn n÷a, ngµy 23-9-1945 (tøc chØ 21 ngµy sau khi B¸c ®äc b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp t¹i Qu¶ng tr­êng Ba §×nh), thùc d©n Ph¸p ®­îc sù gióp søc cña qu©n ®éi Anh ®· næ sóng quay trë l¹i x©m l­îc miÒn Nam ViÖt Nam. Cuèi th¸ng 10-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cö ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng trë l¹i ViÖt B¾c x©y dùng, cñng cè c¨n cø ®Þa ®Ó chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn tr­êng kú. Th¸ng 11-1946, ®éi c«ng t¸c cña ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh còng ®­îc cö lªn ViÖt B¾c ®Ó \"lµm trong s¹ch\" vïng an toµn khu, nghiªn cøu viÖc vËn chuyÓn vµ chän ®Þa ®iÓm cho c¸c c¬ quan Trung ­¬ng. ___________  B¶o tµng LÞch sö Qu©n sù ViÖt Nam. 330

ViÖt B¾c lµ vïng nói hiÓm trë gåm c¸c tØnh Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Hµ Giang. Víi ®Þa thÕ \"tiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\", c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng (Th¸i Nguyªn), huyÖn S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa, Nµ Hang (Tuyªn Quang) vµ Chî §ån, Chî R· (B¾c K¹n) ®­îc chän lµm An toµn khu cña Trung ­¬ng - n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Bé Tæng t­ lÖnh l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (1946-1954). Trong ®ã, §Þnh Hãa lµ trung t©m cña an toµn khu. Toµn quèc kh¸ng chiÕn bïng næ, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng c¸c c¬ quan nhµ n­íc trë l¹i ViÖt B¾c. Tèi ngµy 1-4-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn ë lµng X¶o, x· Hîp Thµnh thuéc ch©u Tù Do, tØnh Tuyªn Quang. §Ó ®¶m b¶o bÝ mËt, nh÷ng ngµy sau ®ã B¸c ®· thay ®æi mét vµi chç ë. Tèi ngµy 19-5-1947 - ®ªm sinh nhËt lÇn thø 57, B¸c di chuyÓn ®Þa ®iÓm míi. S¸ng sím ngµy 20-5-1947, B¸c ®Õn th«n §iÒm MÆc, x· Thanh §Þnh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. §©y lµ ®Þa ®iÓm ®Çu tiªn trong hµng chôc ®Þa ®iÓm mµ B¸c Hå ®· ë vµ lµm viÖc t¹i An toµn khu §Þnh Hãa trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (1946-1954). Trong sè c¸c ®Þa ®iÓm B¸c ®· ë vµ lµm viÖc cã l¸n TØn Keo thuéc xãm Nµ Läm, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa. TØn Keo cßn cã tªn gäi lµ ch©n §Ìo De hay Khu«n T¸t ngoµi. ë ®©y cã ngän ®åi nhá gäi lµ ®åi TØn Keo. Trªn ®åi, ngoµi l¸n ë cña B¸c vµ lùc l­îng b¶o vÖ, cßn cã l¸n häp, cã chßi g¸c, ®­êng hµo tho¸t xuèng ch©n ®åi, bÕp ¨n ®­îc bè trÝ bÝ mËt ®Ó khi nÊu kh«ng cã khãi. N¬i ®©y ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ gi÷ bÝ mËt vµ c«ng t¸c d©n vËn, héi tô ®ñ c¸c tiªu 331

chÝ cña B¸c khi giao nhiÖm vô cho c¸c ®ång chÝ gióp viÖc t×m ®Þa ®iÓm ®Æt c¬ quan: Trªn cã nói, d­íi cã s«ng Cã ®Êt ta trång, cã b·i ta vui TiÖn ®­êng sang Bé Tæng ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng Nhµ tho¸ng, r¸o, kÝn m¸i GÇn d©n kh«ng gÇn ®­êng. Tõ TØn Keo ng­îc lªn kho¶ng 800m lµ l¸n Khu«n T¸t, lªn chõng hai c©y sè n÷a ®Õn ®åi Nµ §×nh, ®©y lµ nh÷ng n¬i B¸c ®· ë vµ lµm viÖc, v­ît §Ìo De sang T©n Trµo ch­a ®Çy mét giê ®ång hå. GÇn n¬i lµm viÖc cña B¸c ë TØn Keo cßn cã n¬i ë vµ lµm viÖc cña Tæng BÝ th­ Tr­êng Chinh ë Nµ Mßn, cña Phã Thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång ë ®åi ThÈm Khen, ®Òu thuéc x· Phó §×nh. ChiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng n¨m 1947 t¹o ra b­íc ngoÆt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Nã cñng cè niÒm tin vµo th¾ng lîi cuèi cïng, lµm thÊt b¹i hoµn toµn kÕ ho¹ch \"®¸nh nhanh, gi¶i quyÕt nhanh\" cña thùc d©n Ph¸p. MÆc dï cuéc tÊn c«ng lªn ViÖt B¾c bÞ thÊt b¹i, song qu©n Ph¸p vÉn t¨ng c­êng th¶ biÖt kÝch, ViÖt gian nh»m ph¸t hiÖn vµ chØ ®iÓm ®Ó m¸y bay nÐm bom nh÷ng n¬i nghi ngê cã c¬ quan kh¸ng chiÕn, n¬i ë vµ lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cña §¶ng, ChÝnh phñ. §Ó b¶o ®¶m an toµn tuyÖt ®èi cho B¸c ë an toµn khu, c«ng t¸c b¶o vÖ ®­îc t¨ng c­êng thªm lùc l­îng tõ Bé Quèc phßng, Nha C«ng an. N¬i ë cña B¸c còng lu«n ®­îc thay ®æi, c¸c cuéc häp, nh÷ng chuyÕn ®i c«ng t¸c, hay di chuyÓn ®Õn 332

mét vÞ trÝ míi cña B¸c phÇn lín ®­îc thùc hiÖn vµo chiÒu tèi hoÆc ban ®ªm. Trong n¨m 1948, B¸c ®· thay ®æi nhiÒu n¬i ë §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), ë Chî §ån (B¾c K¹n), ë T©n Trµo (Tuyªn Quang). Trong ®ã, ®Þa ®iÓm ë TØn Keo ®­îc B¸c ë vµ lµm viÖc hai lÇn, ®ã lµ thêi gian gi÷a n¨m 1948 vµ cuèi n¨m 1953. Trong thêi gian ë TØn Keo, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng, nh÷ng chØ ®¹o quan träng dÉn ®Õn th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. LÇn ë thø nhÊt: Tõ ngµy 25-5-1948 ®Õn ngµy 12-9-1948. Trong thêi gian h¬n 3 th¸ng ë TØn Keo, Ng­êi ®· cã nhiÒu chØ ®¹o quan träng nh»m x©y dùng, cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, x©y dùng c¸c lùc l­îng vò trang, khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. Cã thÓ ®iÓm ra mét sè ho¹t ®éng vµ chØ ®¹o cña B¸c nh­ sau: 1- Ngay tõ buæi s¸ng ®Çu tiªn ë TØn Keo, B¸c dù Héi nghÞ ®¶ng ®oµn bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò thi ®ua ¸i quèc, th¸i ®é ®èi víi bän bï nh×n tay sai, chÕ ®é c«ng chøc míi, vÊn ®Ò phong qu©n hµm §¹i t­íng cho ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p vµ qu©n hµm cÊp t­íng cho mét sè ®ång chÝ kh¸c. Buæi tèi, trong cuéc häp víi Ban VËn ®éng thi ®ua ¸i quèc, Ng­êi ph¸t biÓu chØ ®¹o nãi râ vÒ môc ®Ých cña phong trµo thi ®ua ¸i quèc; c¸ch thøc thi ®ua; kÕ ho¹ch thi ®ua vµ hÖ thèng tæ chøc thi ®ua. Sau ®ã, ngµy 1-6-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh sè 195 thµnh lËp Ban VËn ®éng thi ®ua ¸i quèc Trung ­¬ng. 2- Ngµy 27 vµ 28-5-1948, B¸c khai m¹c vµ chñ tr× phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ, Ng­êi ®· ®äc b¶n b¸o c¸o quan träng nhËn ®Þnh vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n­íc, vÒ ©m m­u cña thùc d©n Ph¸p vµ bän bï nh×n. Buæi chiÒu ngµy 333

28-5-1948, B¸c chñ tr× lÔ phong qu©n hµm §¹i t­íng cho ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p vµ qu©n hµm cÊp t­íng cho mét sè ®ång chÝ kh¸c. §©y lµ sù kiÖn quan träng, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn, tr­ëng thµnh cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. Trong håi ký cña m×nh, §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p ®· ghi: Buæi lÔ ®­îc tiÕn hµnh trong mét c¨n nhµ gç, phªn nøa, lîp tranh, bªn bê suèi Khu«n T¸t. Tham dù buæi lÔ cã cô Bïi B»ng §oµn - Tr­ëng ban Th­êng trùc Quèc héi vµ toµn thÓ c¸n bé ChÝnh phñ. Trong kh«ng khÝ trang nghiªm, B¸c b­íc tíi bµn thê Tæ quèc tay cÇm tê s¾c lÖnh gäi ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p ra ®øng bªn c¹nh. Mäi ng­êi chê ®îi nh­ng ch¼ng thÊy B¸c nãi g×, chØ thÊy B¸c cÇm kh¨n mïi xoa thÊm n­íc m¾t, ai nÊy ®Òu xóc ®éng. Mét l¸t sau, B¸c míi cÊt giäng trÇm trÇm: C¸c cô ta qua bao thÕ hÖ chiÕn ®Êu cho ®éc lËp mµ kh«ng thµnh, nh¾m m¾t ch­a thÊy ®­îc d©n téc tù do. Chóng ta may m¾n h¬n, nh­ng cßn ph¶i bao nhiªu hy sinh cè g¾ng. H«m nay, viÖc phong t­íng cho chó Gi¸p vµ c¸c chó kh¸c còng lµ kÕt qu¶ cña bao nhiªu hy sinh, chiÕn ®Êu cña ®ång bµo, ®ång chÝ. Chóng ta ph¶i cè g¾ng, ph¶i quyÕt giµnh cho ®­îc ®éc lËp, tù do cho tháa lßng nh÷ng ng­êi ®· khuÊt. Sau ®ã B¸c trao tê s¾c lÖnh cho §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p. VÒ sù kiÖn nµy, sau ®ã cã nhµ b¸o Ph¸p pháng vÊn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: Th­a Chñ tÞch, t«i xin chóc mõng Chñ tÞch ®· cã thªm mÊy vÞ t­íng gióp viÖc. Nh©n dÞp nµy, xin Chñ tÞch cho biÕt dùa trªn nguyªn t¾c nµo mµ phong chøc t­íng cho c¸c vÞ chØ huy? B¸c tr¶ lêi nhµ b¸o Ph¸p thËt hãm hØnh: T«i xin c¶m ¬n «ng vÒ lêi chóc mõng. Cßn nguyªn t¾c phong t­íng th× còng gi¶n ®¬n. Chóng t«i ®¸nh du kÝch chèng thùc d©n Ph¸p nªn còng phong hµm qu©n ®éi mét c¸ch 334

du kÝch. VÝ dô, mét c¸n bé qu©n ®éi nµo ®¸nh th¾ng mét quan ba Ph¸p th× chóng t«i phong ®ång chÝ Êy lµm quan ba. Theo nguyªn t¾c nµy, mµ ch¾c «ng còng ph¶i cho lµ hîp lý, th× ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p cña chóng t«i ®¸ng lÏ ph¶i ®­îc phong mÊy lÇn ®¹i t­íng vµ ®« ®èc, v× ®· ®¸nh th¾ng nhiÒu t­íng vµ ®« ®èc Ph¸p. Trong th¸ng 5-1948, Ng­êi cßn göi th­ cho Tr­êng lôc qu©n TrÇn Quèc TuÊn vµ ký ban hµnh c¸c s¾c lÖnh t¸i lËp Nha Thèng kª Bé Kinh tÕ, s¾c lÖnh cÊm bu«n b¸n, chuyªn chë vµ tµng tr÷ cã tÝnh chÊt bu«n b¸n c¸c xa xØ phÈm ngo¹i hãa; s¾c lÖnh thµnh lËp ñy ban b¶o vÖ ®ª ®iÒu t¹i c¸c liªn khu, tØnh, huyÖn, x·. 3- Trong th¸ng 6-1948, B¸c chñ tr× vµ tham dù nhiÒu cuéc häp cña ChÝnh phñ, ®¶ng ®oµn nh­: Héi nghÞ c¸n bé tuyªn truyÒn b¸o chÝ cña ViÖt B¾c; Héi nghÞ §¶ng ®oµn ChÝnh phñ; Héi ®ång liªn bé; dù lÔ kû niÖm 1000 ngµy kh¸ng chiÕn vµ lÔ ph¸t ®éng thi ®ua ¸i quèc. Ngµy 11-6-1948, Ng­êi ra Lêi kªu gäi thi ®ua ¸i quèc víi môc ®Ých: DiÖt giÆc ®ãi khæ, diÖt giÆc dèt n¸t, diÖt giÆc ngo¹i x©m. Dùa vµo lùc l­îng vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®Ó m­u cÇu h¹nh phóc cho nh©n d©n. KhÈu hiÖu thùc hiÖn lµ: \"Toµn d©n kh¸ng chiÕn, toµn diÖn kh¸ng chiÕn\". Mçi ng­êi d©n ViÖt Nam, bÊt kú giµ, trÎ, g¸i, trai; bÊt kú giµu, nghÌo, lín, nhá ®Òu ph¶i trë thµnh mét chiÕn sÜ ®Êu tranh trªn mét mÆt trËn qu©n sù, kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa. 4- Ngµy 4-7-1948, B¸c häp §¶ng ®oµn ®Ó gi¶i quyÕt mét sè viÖc quan träng tr­íc khi ChÝnh phñ häp th¶o luËn vÒ thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng, hîp nhÊt Bé Quèc phßng vµ Bé Tæng chØ huy; cö Thø tr­ëng Tuyªn truyÒn trong Phñ Chñ tÞch. 335

Ngµy 5-7, B¸c chñ tr× phiªn häp cña ChÝnh phñ ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n­íc, kiÓm ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c bé. T¹i phiªn häp, B¸c ®­îc cö gi÷ chøc Chñ tÞch Héi ®ång Quèc phßng tèi cao. 5. Ngµy 9-8-1948, B¸c ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i Héi nghÞ qu©n sù lÇn thø n¨m. B¸c ®· nhÊn m¹nh ®Õn t­ c¸ch cña c¸n bé chØ huy: \"Trong qu©n ®éi, nhiÖm vô cña ng­êi t­íng lµ: Ph¶i: trÝ, dòng, nh©n, tÝn, liªm, trung\"1. Ng­êi c¨n dÆn: \"víi kû luËt... th­ëng ph¹t ph¶i c«ng minh..., víi binh sÜ... ph¶i biÕt râ vµ hÕt søc ch¨n nom, ph¶i ®ång cam céng khæ; víi d©n, ph¶i lµm cho bé ®éi ®­îc d©n yªu, d©n tin, d©n phôc; víi kÎ thï, tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc khinh ®Þch... ph¶i biÕt râ chóng vµ ph¶i hÕt søc gi÷ bÝ mËt\"2. Ngµy 12-8, B¸c dù Héi nghÞ c¸n bé Trung ­¬ng lÇn thø n¨m, bµn vÒ phèi hîp t¸c chiÕn gi÷a bé ®éi chñ lùc víi d©n qu©n du kÝch. B¸c nãi chuyÖn víi Héi nghÞ vÒ hai vÊn ®Ò: C¸n bé cÇn nªu cao tinh thÇn tù kiÓm ®iÓm vµ phª b×nh; c¸n bé vµ thi ®ua yªu n­íc, ®ång thêi x¸c ®Þnh nh©n tè cèt yÕu b¶o ®¶m th¾ng lîi cho c«ng cuéc kh¸ng chiÕn lµ ®¹i ®oµn kÕt. Ngµy 17-8-1948, B¸c chñ tr× häp Héi ®ång Quèc phßng tèi cao, sau ®ã häp Héi ®ång ChÝnh phñ ®Ó nghe b¸o c¸o mét sè vÊn ®Ò tiÕp tÕ cho miÒn ng­îc, chuÈn bÞ ®èi phã víi cuéc tÊn c«ng Thu - §«ng cña qu©n Ph¸p. Trong th¸ng 8, B¸c ký ban hµnh s¾c lÖnh vÒ thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng tèi cao vµ s¾c lÖnh Ên ®Þnh nh÷ng quyÒn lîi ®Æc biÖt cho ng­êi ngo¹i quèc gióp vµo c«ng cuéc kh¸ng chiÕn. ___________ 1, 2. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 4, tr. 228-229. 336

Ngµy 12-9-1948, B¸c quay trë l¹i ®Þa ®iÓm ë Lòng TÈu, T©n Trµo, S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang kÕt thóc h¬n 100 ngµy sèng vµ lµm viÖc t¹i TØn Keo. LÇn ë thø hai: Cuèi n¨m 1953. N¨m 1953, cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc cña chóng ta b­íc sang n¨m thø t¸m. Qua b¶y n¨m kh¸ng chiÕn, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, qu©n d©n ta cµng ®¸nh cµng m¹nh, cµng th¾ng; qu©n Ph¸p cµng tiÕp tôc g©y chiÕn tranh th× cµng lón s©u vµo thÕ bÞ ®éng vµ thÊt b¹i. §Ó cøu v·n t×nh thÕ ®ã, ®­îc sù ®ång ý cña Mü, ChÝnh phñ Ph¸p cö t­íng Nava sang §«ng D­¬ng thay cho t­íng Xal¨ng lµm Tæng chØ huy qu©n viÔn chinh Ph¸p. Nava lµ vÞ t­íng ®­îc giíi qu©n sù Ph¸p ®¸nh gi¸ lµ cã tµi. Ngµy 7-5-1953, Nava cã mÆt t¹i Sµi Gßn. ChØ h¬n mét th¸ng nghiªn cøu t×nh h×nh, Nava ®· ®­a ra mét kÕ ho¹ch qu©n sù b×nh ®Þnh ViÖt Nam trong vßng 18 th¸ng - ®­îc gäi lµ KÕ ho¹ch Nava. KÕ ho¹ch Nava thùc hiÖn theo 2 b­íc: B­íc 1, trong Thu - §«ng n¨m 1953 vµ mïa Xu©n 1954, gi÷ thÕ phßng ngù chiÕn l­îc ë miÒn B¾c; tËp trung x©y dùng lùc l­îng qu©n c¬ ®éng m¹nh ë ®ång b»ng B¾c Bé (kho¶ng 84 tiÓu ®oµn); thùc hiÖn tiÕn c«ng chiÕn l­îc ë miÒn Nam nh»m chiÕm 3 tØnh tù do ë ®ång b»ng Liªn khu 5; tËp trung x©y dùng ngôy qu©n vµ ®éi qu©n c¬ ®éng lín, ®ñ søc ®¸nh b¹i chñ lùc cña ta. B­íc 2, tõ Thu - §«ng n¨m 1954, sau khi ®· hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu trªn, Nava sÏ dån toµn bé lùc l­îng ra B¾c tiÕn c«ng chiÕn l­îc trªn c¸c chiÕn tr­êng chÝnh giµnh th¾ng 337

lîi quyÕt ®Þnh vÒ qu©n sù, buéc ta ph¶i chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu ®×nh theo ®iÒu kiÖn cña Ph¸p. NÕu kh«ng, qu©n c¬ ®éng Ph¸p sÏ tËp trung nç lùc ®Ì bÑp chñ lùc ta. Tr­íc ©m m­u míi cña ®Þch, §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p cïng víi ®ång chÝ Vi Quèc Thanh - Cè vÊn qu©n sù Trung Quèc lªn Khu«n T¸t gÆp B¸c b¸o c¸o t×nh h×nh vµ xin ý kiÕn chØ ®¹o. Sau khi nghe tr×nh bµy kÕ ho¹ch cña ®Þch, B¸c nãi: Nava rÊt nhiÒu tham väng, muèn giµnh chiÕn th¾ng lín vÒ qu©n sù. §Þch muèn chñ ®éng, ta buéc chóng ph¶i l©m vµo thÕ bÞ ®éng. §Þch muèn tËp trung qu©n c¬ ®éng th× ta cã kÕ ho¹ch buéc chóng ph¶i ph©n t¸n mµ ®¸nh. T­ t­ëng chØ ®¹o cña B¸c ®· ®­îc Bé Tæng tham m­u vµ Tæng Qu©n ñy lÜnh héi, ph¸c th¶o kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cho chiÕn côc §«ng - Xu©n 1953-1954 víi 4 nhiÖm vô: Mét lµ, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch ë vïng ®Þch hËu nh»m ph¸ tan ©m m­u b×nh ®Þnh cña ®Þch, ph¸ kÕ ho¹ch më réng ngôy qu©n; hai lµ, bé ®éi chñ lùc dïng ph­¬ng thøc ho¹t ®éng thÝch hîp tiªu diÖt tõng bé phËn sinh lùc ®Þch, cã thÓ t¸c chiÕn lín trªn chiÕn tr­êng ®ång b»ng ®Ó rÌn luyÖn bé ®éi; ba lµ, cã kÕ ho¹ch bè trÝ lùc l­îng tiªu diÖt ®Þch khi chóng ®¸nh ra vïng tù do; bèn lµ, t¨ng c­êng ho¹t ®éng lªn h­íng T©y B¾c, Th­îng Lµo vµ c¸c chiÕn tr­êng kh¸c ®Ó ph©n t¸n chñ lùc ®Þch. Cuèi th¸ng 9-1953, Bé ChÝnh trÞ triÖu tËp Héi nghÞ bµn vÒ kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954 t¹i l¸n TØn Keo. Bé ChÝnh trÞ ®· cho nhiÒu ý kiÕn vÒ b¶n kÕ ho¹ch cña Tæng Qu©n ñy vµ nhÊn m¹nh ph­¬ng ch©m t¸c chiÕn \"TÝch cùc, chñ ®éng, c¬ ®éng, linh ho¹t\". B¸c kÕt luËn héi nghÞ: Tæng Qu©n ñy ph¶i cã mét kÕ ho¹ch l©u dµi vÒ mäi mÆt ®Ó 338

®èi phã víi kÎ ®Þch trªn chiÕn tr­êng toµn quèc, sau ®ã ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Èy m¹nh nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch t¹i ®ång b»ng B¾c Bé. VÒ h­íng ho¹t ®éng lÊy T©y B¾c lµm h­íng chÝnh, c¸c h­íng kh¸c lµ phèi hîp. H­íng chÝnh hiÖn nay kh«ng thay ®æi, nh­ng trong ho¹t ®éng cã thÓ thay ®æi. PhÐp dïng binh lµ ph¶i thiªn biÕn v¹n hãa. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954, tõ h¹ tuÇn th¸ng 11-1953 ®Õn ®Çu n¨m 1954, qu©n ta ®· chñ ®éng më c¸c chiÕn dÞch lín ®¸nh vµo 4 h­íng träng yÕu cña ®Þch lµ T©y B¾c, Trung Lµo, Th­îng Lµo vµ T©y Nguyªn, buéc Nava ph¶i ®iÒu ®éng qu©n c¬ ®éng ë ®ång b»ng B¾c Bé t¨ng c­êng, kÕ ho¹ch tËp trung binh lùc cña Nava ë ®ång b»ng B¾c Bé bÞ ph¸ s¶n. Víi vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng cña §iÖn Biªn Phñ, sau khi cho qu©n nh¶y dï chiÕm §iÖn Biªn Phñ, Nava ®· x©y dùng ë ®©y mét tËp ®oµn qu©n c¬ ®éng m¹nh. §iÖn Biªn Phñ trë thµnh trËn quyÕt chiÕn chiÕn l­îc gi÷a ta vµ qu©n ®éi Ph¸p. Ngµy 6-12-1953, B¸c vµ Bé ChÝnh trÞ th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. T¹i cuéc häp nµy, B¸c ®· chØ râ tÇm quan träng cña chiÕn dÞch, nã lµ trËn quyÕt chiÕn chiÕn l­îc cña ta vµ ®Þch, nã kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt qu©n sù mµ cßn c¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ, v× lóc nµy Phã Thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång chuÈn bÞ sang Gi¬nev¬ (Thôy Sü) dù héi nghÞ bµn vÒ chÊm døt chiÕn tranh lËp l¹i hßa b×nh trªn b¸n ®¶o §«ng D­¬ng. Chóng ta cÇn cã mét chiÕn th¾ng lín ®Ó ®Ì bÑp ý chÝ x©m l­îc cña kÎ ®Þch. Ng­êi chØ thÞ cho §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p: 339

ChiÕn dÞch nµy rÊt quan träng kh«ng nh÷ng vÒ mÆt qu©n sù mµ cßn c¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ, kh«ng nh÷ng ®èi víi trong n­íc mµ cßn ®èi víi quèc tÕ. V× vËy, toµn qu©n, toµn d©n vµ toµn §¶ng ph¶i tËp trung lµm cho kú ®­îc. Ch¾c th¾ng míi ®¸nh, kh«ng ch¾c th¾ng kh«ng ®¸nh. T­ t­ëng chØ ®¹o cña B¸c ®· gióp cho T­ lÖnh, kiªm ChÝnh ñy ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p cã mét quyÕt ®Þnh s¸ng suèt thay ®æi c¸ch ®¸nh tõ \"®¸nh nhanh, th¾ng nhanh\" sang \"®¸nh ch¾c, tiÕn ch¾c\". §©y lµ quyÕt ®Þnh khã kh¨n nhÊt trong cuéc ®êi cÇm qu©n cña §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p. Víi tinh thÇn \"®¸nh ch¾c, tiÕn ch¾c\", sau 56 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu anh dòng t¹i §iÖn Biªn Phñ, qu©n d©n ta ®· ®Ëp tan tËp ®oµn cø ®iÓm m¹nh nhÊt cña Ph¸p ch­a tõng cã ë §«ng D­¬ng, lµm nªn mét chiÕn th¾ng \"chÊn ®éng ®Þa cÇu\". Cïng víi nh÷ng chiÕn th¾ng trªn toµn chiÕn tr­êng §«ng D­¬ng ®· buéc ChÝnh phñ Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ vµo ngµy 21-7-1954, chÊm døt chiÕn tranh vµ c«ng nhËn ®éc lËp, chñ quyÒn cña ba n­íc §«ng D­¬ng, më ra mét thêi kú míi cho d©n téc ViÖt Nam lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, ®Êu tranh ®Ó thèng nhÊt ®Êt n­íc. Nãi vÒ tÇm quan träng cña quyÕt ®Þnh thay ®æi ph­¬ng ch©m t¸c chiÕn, trong lÔ kû niÖm 10 n¨m chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ (5-1964), nhiÒu t­íng lÜnh, sÜ quan tham gia ChiÕn dÞch §iÖn Biªn phñ ®· t©m sù: NÕu kh«ng cã quyÕt ®Þnh thay ®æi c¸ch ®¸nh cña chiÕn dÞch th× kh«ng biÕt chóng ta (nh÷ng ®ång chÝ tham gia chiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ) cã cßn ®­îc gÆp nhau t¹i ®©y kh«ng? Vµ kh«ng biÕt cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña d©n téc ta cßn ph¶i kÐo dµi thªm bao l©u n÷a? 340

Qua nh÷ng tµi liÖu lÞch sö trªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh: Di tÝch TØn Keo lµ n¬i ®· chøng kiÕn nh÷ng ho¹t ®éng vµ chØ ®¹o quan träng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh dÉn ®Õn th¾ng lîi cña c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. §©y lµ mét trong nh÷ng di tÝch ®Æc biÖt quan träng liªn quan ®Õn cuéc ®êi ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë ChiÕn khu ViÖt B¾c nãi chung vµ ë tØnh Th¸i Nguyªn nãi riªng. 341

NH÷NG QUYÕT §ÞNH QUAN TRäNG CñA §¶NG Vµ CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH Tõ An toµn khu §Þnh HO¸ TRONG THU - §¤NG 1953 §¹i t¸, TS. TrÇn V¨n Thøc * Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (1945-1954), An toµn khu do Trung ­¬ng x©y dùng ë §Þnh Hãa vµ mét sè huyÖn gi¸p ranh cña ba tØnh Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, B¾c K¹n lµ an toµn khu lín nhÊt vµ quan träng nhÊt. §ã lµ c¨n cø cña c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn c¶ n­íc ta. T¹i An toµn khu ë §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn) vµ c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, Yªn S¬n (Tuyªn Quang), ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa gåm ®ñ c¸c bé, ngµnh ®· sèng vµ lµm viÖc trong nh÷ng \"c¨n nhµ l¸ tåi tµn víi nh÷ng bé tr­ëng ba l« trªn l­ng, hå s¬ ®ùng trong xµ cét...\"1. Vµ tõ \"trong nh÷ng ng«i nhµ l¸ víi nh÷ng «ng bé tr­ëng nh­ vËy, nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng cña Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ra ®êi vµ ®· ch«n vïi sè phËn qu©n ®éi viÔn chinh\"2. ___________ * Chñ nhiÖm Bé m«n LÞch sö kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p - ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam 1, 2. Vâ Nguyªn Gi¸p: ChiÕn ®Êu trong vßng v©y, S®d, tr. 290. 342

Bµi viÕt nµy tËp trung ®i s©u vµo c¸c quyÕt ®Þnh cña §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, trong Thu - §«ng 1953. * ** §Õn mïa HÌ n¨m 1953, cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc cña nh©n d©n ViÖt Nam ®· tr¶i qua gÇn 8 n¨m, côc diÖn chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ c¶ ë Lµo, Campuchia chuyÓn biÕn m¹nh theo chiÒu h­íng cã lîi cho qu©n vµ d©n ta, bÊt lîi nhiÒu cho thùc d©n Ph¸p, can thiÖp Mü. Trong bèi c¶nh ®ã, ChÝnh phñ Ph¸p quyÕt ®Þnh cö t­íng Nava (Henri Navare) sang lµm Tæng ChØ huy qu©n ®éi Ph¸p vµ §ê Gi¨ng (De Jean) lµm Cao ñy Ph¸p ë §«ng D­¬ng. Sang §«ng D­¬ng, t­íng 4 sao Nava r¸o riÕt ho¹t ®éng, th¶o ra mét kÕ ho¹ch t¸c chiÕn míi hßng xoay chuyÓn t×nh thÕ, hßng buéc ®èi ph­¬ng ph¶i chÊp nhËn gi¶i ph¸p th­¬ng l­îng theo nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ phÝa Pari cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, tøc lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÊm døt mét c¸ch \"danh dù\" cuéc chiÕn tranh mµ Ph¸p ®· hao tæn qu¸ nhiÒu trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn. Qua thùc ®Þa, n¾m t×nh h×nh vµ trªn c¬ së nh÷ng toan tÝnh cña m×nh, Nava ®Þnh ra mét kÕ ho¹ch t¸c chiÕn tæng qu¸t nh­ sau: - Trong chiÕn cuéc 1953-1954, thùc hiÖn phßng ngù chiÕn l­îc ë phÝa b¾c vÜ tuyÕn 18, tr¸nh giao chiÕn toµn diÖn; ng­îc l¹i, cè g¾ng thùc hiÖn tiÕn c«ng ë nam vÜ tuyÕn 18 nh»m b×nh ®Þnh miÒn Nam vµ miÒn Trung §«ng D­¬ng, ®Æc biÖt lµ tiÕn c«ng chiÕm ®ãng vïng tù do Liªn khu 5. - Sau khi n¾m trong tay ­u thÕ vÒ lùc l­îng c¬ ®éng, tõ 343

mïa Thu n¨m 1954 sÏ chuyÓn lªn tiÕn c«ng ë phÝa b¾c Hoµnh S¬n, t¹o nªn mét côc diÖn qu©n sù khiÕn Ph¸p cã ®­îc mét gi¶i ph¸p chÝnh trÞ cho cuéc chiÕn tranh. KÕ ho¹ch nµy sau khi ®­îc Héi ®ång Quèc phßng Ph¸p th«ng qua - mang tªn t¸c gi¶ cña nã - kÕ ho¹ch Nava. D­ luËn chÝnh giíi Ph¸p vµ Mü ®Òu ®¸nh gi¸ cao b¶n kÕ ho¹ch nµy. Ngo¹i tr­ëng Mü §alÐt kh¼ng ®Þnh: \"KÕ ho¹ch Nava trong hai n¨m tíi nÕu kh«ng ph¶i lµ mét th¾ng lîi qu©n sù hoµn toµn th× Ýt nhÊt còng thu ®­îc kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh vÒ qu©n sù\"1. Thñ t­íng Ph¸p nãi: \"KÕ ho¹ch Nava ch¼ng nh÷ng ®­îc ChÝnh phñ Ph¸p mµ c¶ nh÷ng ng­êi b¹n Mü còng t¸n thµnh. Nã cho phÐp hy väng ®ñ mäi ®iÒu\"2. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nava, HÌ - Thu 1953, ®Þch r¸o riÕt tæ chøc, ph©n bè l¹i lùc l­îng trªn c¸c chiÕn tr­êng, tËp trung cho chiÕn tr­êng chÝnh B¾c Bé; t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng qu©n sù quy m« lín, liªn tiÕp më c¸c cuéc hµnh qu©n cµn quÐt, b×nh ®Þnh vïng chiÕm ®ãng, tiÕn c«ng vµo vïng tù do cña ta. Tr­íc nh÷ng diÔn biÕn míi cña t×nh h×nh, Bé Tæng tham m­u ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu x¸c ®Þnh h­íng tiÕn c«ng chiÕn l­îc Thu - §«ng 1953. Ngµy 20-8, Tæng Qu©n ñy tr×nh lªn Bé ChÝnh trÞ b¶n §Ò ¸n T×nh h×nh ®Þch, ta ë B¾c Bé sau khi ®Þch rót khái Nµ S¶n vµ chñ tr­¬ng t¸c chiÕn cña ta trong Thu - §«ng 1953. Nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang tÇm chiÕn l­îc trong giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn, cuèi th¸ng 93-1953, ___________ 1, 2. §ç ThiÖn, §inh Kim Kh¸nh: TiÕng sÊm §iÖn Biªn Phñ, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1984, tr. 61. 3. Còng cã tµi liÖu viÕt lµ th¸ng 10-1953. 344

t¹i ®åi TØn Keo, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ®· häp, d­íi sù chñ tr× cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh bµn vÒ nhiÖm vô qu©n sù §«ng - Xu©n 1953-1954. Thay mÆt Tæng Qu©n ñy, §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p tr×nh bµy hai ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn do Bé Tæng tham m­u chuÈn bÞ. Thø nhÊt lµ ph­¬ng ¸n tËp trung toµn bé hay phÇn lín bé ®éi chñ lùc ®èi phã víi ®Þch ë ®ång b»ng B¾c Bé. Thø hai lµ ph­¬ng ¸n ®iÒu ®éng lùc l­îng më c¸c cuéc tiÕn c«ng vµo c¸c h­íng kh¸c. C¨n cø vµo ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc ®Ò ra tõ Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø t­ (1-1953), Tæng Qu©n ñy cho r»ng ch­a nªn ®¸nh vµo ®ång b»ng B¾c Bé ngay mµ ph¶i ph¸ ©m m­u tËp trung binh lùc cña ®Þch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn t¸c chiÕn t­¬ng ®èi lín. Ta sÏ ®­a mét sè ®¬n vÞ chñ lùc ho¹t ®éng ë T©y B¾c. MÆt kh¸c, bé ®éi t×nh nguyÖn phèi hîp víi lùc l­îng PathÐt Lµo t¨ng c­êng ho¹t ®éng, buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n binh lùc. Trong khi ®ã, ta ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch kh¾p c¸c chiÕn tr­êng ®Þch hËu trªn c¶ n­íc, ®Æc biÖt lµ t¹i ®ång b»ng B¾c Bé, ®ång thêi cã kÕ ho¹ch b¶o vÖ vïng tù do; bè trÝ mét sè ®¬n vÞ chñ lùc ë nh÷ng ®Þa bµn quan träng, s½n sµng ®¸nh ®Þch khi chóng ®¸nh ra. Sau khi nghe tr×nh bµy ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn cña Bé Tæng tham m­u, Tæng Qu©n ñy vµ Bé ChÝnh trÞ ®Ò ra ph­¬ng ch©m t¸c chiÕn chung lµ \"tÝch cùc, chñ ®éng, c¬ ®éng, linh ho¹t\"; x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng t¸c chiÕn tæng qu¸t trong §«ng - Xu©n 1953-1954 nh­ sau: sö dông mét bé phËn bé ®éi chñ lùc më nh÷ng cuéc tiÕn c«ng vµo nh÷ng h­íng ®Þch s¬ hë, ®ång thêi tranh thñ c¬ héi tiªu diÖt ®Þch ë 345

nh÷ng h­íng ®Þch cã thÓ ®¸nh s©u vµo vïng tù do cña ta; cïng víi ®ã, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch ë kh¾p c¸c chiÕn tr­êng sau l­ng ®Þch vµ tÝch cùc tiÕn hµnh mäi sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt trong nh©n d©n vµ bé ®éi ®Þa ph­¬ng, d©n qu©n du kÝch c¸c vïng tù do t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó bé ®éi chñ lùc thùc hiÖn ®¸nh lín. Bé ChÝnh trÞ thèng nhÊt kÕ ho¹ch t¸c chiÕn chung nh­ sau: Trªn chiÕn tr­êng miÒn B¾c: - Sö dông mét sè ®¬n vÞ bé ®éi chñ lùc më cuéc tiÕn c«ng lªn h­íng T©y B¾c, tiªu diÖt ®Þch ë Lai Ch©u, gi¶i phãng hoµn toµn khu T©y B¾c. - §Ò nghÞ lùc l­îng PathÐt Lµo phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ t×nh nguyÖn ViÖt Nam më cuéc tiÕn c«ng ë Trung Lµo, tiªu diÖt sinh lùc ®Þch vµ më réng vïng gi¶i phãng. - V× hµnh ®éng cña ®Þch ch­a râ rÖt, nªn tr­íc m¾t chóng ta chñ tr­¬ng giÊu kÝn bé ®éi chñ lùc. Tr­íc cuéc tiÕn c«ng cña ta lªn T©y B¾c, ®Þch cã thÓ t¨ng viÖn cho T©y B¾c. Trong tr­êng hîp ®ã, ta sÏ t¨ng c­êng chñ lùc lªn h­íng nµy ®Ó tiªu diÖt sinh lùc cña chóng. §Þch còng cã thÓ ®¸nh s©u vµo mét h­íng nµo ®ã cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c nh»m c¾t ®øt giao th«ng, tiÕp tÕ cña ta, ph¸ ho¹i c¸c tuyÕn chi viÖn tiÒn tuyÕn, g©y tæn thÊt cho vïng tù do ®ång thêi buéc bé ®éi ta ë T©y B¾c ph¶i rót vÒ. NÕu vËy, ta sÏ t×m c¸ch dô ®Þch vµo thÕ trËn bµy s½n, råi sö dông mét lùc l­îng chñ lùc ®¸nh tiªu diÖt lín. - ë h­íng ®ång b»ng, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch vïng sau l­ng ®Þch, cñng cè, ph¸t triÓn c¸c c¨n cø du kÝch vµ khu du kÝch, phèi hîp t¸c chiÕn víi c¸c cuéc tiÕn c«ng nãi trªn. NÕu ®Þch ®¸nh ra vïng tù do th× tiªu hao vµ tranh thñ tiªu diÖt sinh lùc cña chóng. 346

Trªn chiÕn tr­êng miÒn Nam: - TËp trung phÇn lín bé ®éi chñ lùc cña Liªn khu 5 tiÕn c«ng ®Þch ë T©y Nguyªn, tiªu diÖt sinh lùc ®Þch, gi¶i phãng phãng ®Êt ®ai. Nh©n d©n, bé ®éi ®Þa ph­¬ng, d©n qu©n du kÝch cïng víi mét bé phËn nhá bé ®éi chñ lùc tÝch cùc chuÈn bÞ ®èi phã víi ©m m­u ®Þch x©m ph¹m vïng tù do. - Cùc Nam Trung Bé vµ Nam Bé ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch, lîi dông ®iÒu kiÖn thuËn lîi míi do qu©n ®Þch ph¶i tËp trung lùc l­îng ra c¸c chiÕn tr­êng kh¸c mµ t¨ng c­êng ho¹t ®éng ®¸nh nhá, th¾ng ch¾c. - Qu©n vµ d©n vïng tù do Liªn khu 4 r¸o riÕt chuÈn bÞ ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng cã thÓ diÔn ra trªn ®Þa bµn m×nh. Gi÷a lóc t×nh h×nh gÊp g¸p nh­ vËy, ë an toµn khu - Trung t©m chØ huy cña cuéc kh¸ng chiÕn \"B¸c ngåi häp, th¸i ®é b×nh th¶n, ®iÕu thuèc l¸ kÑp gi÷a hai ngãn tay duçi th¼ng. §«i m¾t Ng­êi lé vÎ ch¨m chó. Bµn tay B¸c ®Æt trªn bµn, bçng gi¬ lªn vµ n¾m l¹i. Ng­êi nãi: §Þch tËp trung qu©n c¬ ®éng ®Ó t¹o nªn søc m¹nh... Kh«ng sî! Ta buéc chóng ph¶i ph©n t¸n binh lùc th× søc m¹nh ®ã kh«ng cßn. Bµn tay B¸c më ra, mçi ngãn trá vÒ mét h­íng\"1. Tr­íc khi bÕ m¹c héi nghÞ nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh c¨n dÆn thªm: \"Tæng Qu©n ñy ph¶i cã mét kÕ ho¹ch l©u dµi vÒ mäi mÆt ®Ó ®èi phã víi kÎ ®Þch trªn chiÕn tr­êng toµn quèc, sau ®ã ph¶i cã mét kÕ ho¹ch ®Èy m¹nh nh÷ng ho¹t ®éng du kÝch t¹i ®ång b»ng B¾c Bé. VÒ h­íng ho¹t ®éng lÊy T©y B¾c lµ h­íng chÝnh, c¸c h­íng kh¸c lµ phèi hîp. ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: Tæng tËp håi ký, S®d, tr. 876. 347

H­íng chÝnh hiÖn nay kh«ng thay ®æi, nh­ng trong ho¹t ®éng cã thÓ thay ®æi. PhÐp dïng binh lµ ph¶i \"thiªn biÕn v¹n ho¸\"1. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®iÒu quan träng trong kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n lµ kh¾c phôc mäi khã kh¨n, sö dông mäi biÖn ph¸p, gi÷ v÷ng chñ ®éng, kiªn quyÕt buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n, ph¸ vì khèi c¬ ®éng tËp trung, ®iÒu ®éng tõng bé phËn chñ lùc ®Þch ra tõng h­íng kh¸c nhau, råi chän h­íng thuËn lîi mµ ®¸nh trËn tiªu diÖt lín. C¨n cø vµo ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn trªn ®©y, Bé Tæng tham m­u x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch sö dông bé ®éi chñ lùc vµ phèi hîp t¸c chiÕn trªn c¸c chiÕn tr­êng trong c¶ n­íc vµ toµn §«ng D­¬ng; qu©n, d©n trªn kh¾p c¸c miÒn Trung, Nam, B¾c thùc hiÖn tiÕn c«ng ®Þch, giµnh nhiÒu th¾ng lîi, ®Æc biÖt lµ ë t©y nam Ninh B×nh - ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n H¶i ¢u cña ®Þch. §Õn ®Çu th¸ng 11-1953, Nava vµ Bé ChØ huy qu©n Ph¸p cho r»ng kÕ ho¹ch Nava ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. §ang trong t©m tr¹ng l¹c quan th× Nava nhËn ®­îc tin c¸c ®¬n vÞ chñ lùc cña ta ®ang di chuyÓn lªn T©y B¾c. §iÒu nµy chøng tá r»ng h­íng tiÕn c«ng chñ yÕu cña ®èi ph­¬ng trong chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954 kh«ng ph¶i lµ ®ång b»ng B¾c Bé nh­ ph¸n ®o¸n cña Bé ChØ huy Ph¸p, mµ rÊt cã kh¶ n¨ng lµ T©y B¾c. NÕu thÕ th× c¶ Th­îng Lµo vµ Kinh ®« Lu«ng Phab¨ng ®Òu bÞ uy hiÕp. Tõ nhËn ®Þnh trªn, Nava quyÕt ®Þnh \"ra tay tr­íc\", më cuéc hµnh qu©n Caxto ®¸nh chiÕm §iÖn Biªn Phñ, tõng b­íc biÕn n¬i ®©y thµnh mét tËp ®oµn cø ®iÓm m¹nh nhÊt §«ng D­¬ng. \"§Þch nh¶y dï xuèng §iÖn Biªn Phñ, mÆc dÇu ta kh«ng ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: Tæng tËp håi ký, S®d, tr. 876. 348

ph¸n ®o¸n ®­îc cô thÓ vÒ ®Þa ®iÓm vµ thêi gian, nh­ng còng n»m trong ph¹m vi ph¸n ®o¸n tr­íc cña ta lµ nÕu T©y B¾c bÞ uy hiÕp th× ®Þch sÏ t¨ng viÖn lªn h­íng ®ã. Nh­ vËy lµ tr­íc sù uy hiÕp cña ta, ®Þch ®· ph¶i bÞ ®éng ®èi phã, ph©n t¸n mét lùc l­îng c¬ ®éng lªn §iÖn Biªn Phñ ®Ó yÓm hé cho T©y B¾c, ®Ó che chë cho Th­îng Lµo, ®Ó ph¸ kÕ ho¹ch tiÕn c«ng cña ta... HiÖn nay ta ch­a thÓ quyÕt ®o¸n ®Þch sÏ ®ãng hay rót, sÏ ®ãng mét n¬i hay hai n¬i, sÏ ®ãng l©u dµi hay trong thêi gian ng¾n, sÏ t¨ng viÖn nhiÒu hay Ýt..., mét lµ ta ch­a cã ®ñ c¨n cø cô thÓ ®Ó ph¸n ®o¸n ©m m­u ®Þch, hai lµ v× ®Þch còng cã nhiÒu khã kh¨n, rót th× mÊt ®Êt, t¨ng th× ph©n t¸n qu©n c¬ ®éng vµ cã thÓ bÞ tiªu diÖt nªn ch­a nhÊt ®Þnh cã chñ tr­¬ng døt kho¸t, hoÆc hiÖn cã chñ tr­¬ng nh­ng khi gÆp khã kh¨n do sù ®èi phã cña ta g©y nªn còng cã thÓ thay ®æi. V« luËn råi ®©y thay ®æi thÕ nµo, ®Þch nh¶y dï xuèng §iÖn Biªn Phñ c¨n b¶n lµ cã lîi cho ta\"1. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh vµ kÕt luËn trªn, Bé Tæng t­ lÖnh quyÕt ®Þnh §¹i ®oµn 316 gÊp rót tiÕn lªn ®¸nh ®Þch ë Lai Ch©u vµ ®iÒu thªm §¹i ®oµn 308 lªn ®Ó v©y ®Þch ë §iÖn Biªn Phñ. ë Phó Thä, Yªn B¸i, Tuyªn Quang c¸c §¹i ®oµn 312, 351 vµ §¹i ®oµn 304 (thiÕu) ®­îc lÖnh ph¶i tuyÖt ®èi bÝ mËt vµ s½n sµng ®¸nh tr¶ ®Þch nÕu chóng liÒu lÜnh tiÕn c«ng lªn vïng c¨n cø ®Þa cña ta. Theo sù chØ ®¹o cña Bé Tæng t­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u võa theo dâi, ®«n ®èc c¸c ®¬n vÞ triÓn khai thùc hiÖn kÕ ___________ 1. \"B¸o c¸o kÕt luËn cña §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p t¹i Héi nghÞ c¸n bé ChiÕn dÞch §«ng - Xu©n, ngµy 23-11-1953\", TrÝch trong B¸o c¸o vÒ kÕ ho¹ch t¸c chiÕn vµ tæng kÕt kinh nghiÖm trong c¸c chiÕn dÞch lín, Bé Tæng Tham m­u xuÊt b¶n, 1963, tr. 15-16. 349

ho¹ch ®· ®­îc x¸c ®Þnh, võa khÈn tr­¬ng nghiªn cøu x©y dùng ph­¬ng ¸n ®¸nh ®Þch ë Lai Ch©u vµ §iÖn Biªn Phñ. §Çu th¸ng 12-1953, Nava quyÕt ®Þnh tiÕp nhËn cuéc giao chiÕn víi ta ë §iÖn Biªn Phñ vµ quyÕt ®Þnh gi÷ §iÖn Biªn Phñ b»ng bÊt cø gi¸ nµo. Trong bèi c¶nh ®ã, ngµy 6-12, còng chÝnh t¹i ®åi TØn Keo, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, Bé ChÝnh trÞ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ta cã cuéc häp quan träng, nghe Tæng Qu©n ñy b¸o c¸o quyÕt t©m tiÕn c«ng ®Þch ë §iÖn Biªn Phñ, qua ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh mang tÇm vãc lÞch sö. VÒ t×nh h×nh ®Þch vµ ph­¬ng h­íng chiÕn dÞch, ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy ghi râ: \"Tuy hiÖn nay ch­a thÓ kh¼ng ®Þnh nh­ng muèn b¶o ®¶m thùc hiÖn ®­îc quyÕt t©m cña Trung ­¬ng lµ tiªu diÖt ®Þch vµ gi¶i phãng Lai Ch©u Ph«ngxalú cho ®Õn Lu«ng Phab¨ng trong §«ng - Xu©n th× ph¶i nh»m tr­êng hîp ®Þch t¨ng c­êng thµnh tËp ®oµn cø ®iÓm mµ chuÈn bÞ. Trong tr­êng hîp nµy, trËn §iÖn Biªn Phñ sÏ lµ mét trËn c«ng kiªn lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. V× vËy, sù chuÈn bÞ cã nhiÒu khã kh¨n, r¸o riÕt tËp trung lùc l­îng míi lµm kÞp, nh­ng nÕu kiªn quyÕt kh¾c phôc khã kh¨n, hoµn thµnh ®­îc chiÕn dÞch th× th¾ng lîi nµy lµ mét th¾ng lîi rÊt lín\"1. Ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy x¸c ®Þnh tæng qu¸t vÒ qu©n sè tham gia chiÕn ®Êu, trang bÞ vò khÝ, thêi gian t¸c chiÕn, sè l­îng d©n c«ng phôc vô, kÕ ho¹ch ®¶m b¶o hËu cÇn, l­¬ng thùc, thùc phÈm, v.v.. ___________ 1. B¸o c¸o cña Tæng Qu©n ñy tr×nh Bé ChÝnh trÞ, ngµy 6-12-1953, l­u tr÷ t¹i Bé Quèc phßng, hå s¬ 109, ph«ng Qu©n ñy. 350

Dù kiÕn ®¸nh §iÖn Biªn Phñ ®Ö tr×nh Bé ChÝnh trÞ ®­îc chuÈn bÞ theo tinh thÇn \"®¸nh ch¾c, tiÕn ch¾c\". Sau khi nghe b¸o c¸o quyÕt t©m cña Tæng Qu©n ñy, Bé ChÝnh trÞ ®· th¶o luËn kü vµ kÕt luËn: VÒ ®Þch, §iÖn Biªn Phñ sÏ lµ mét tËp ®oµn cø ®iÓm m¹nh, nh­ng chóng cã c¸i yÕu lµ bÞ c« lËp, mäi viÖc tiÕp tÕ ®Òu ph¶i dùa vµo ®­êng kh«ng. VÒ ta, víi chÊt l­îng ®· ®­îc n©ng cao thªm mét b­íc trong chØnh huÊn, chØnh qu©n, víi nh÷ng kinh nghiÖm s½n cã vµ sù tiÕn bé vÒ trang bÞ kü thuËt, qu©n ®éi ta tíi ®©y ®· cã thÓ ®¸nh ®­îc tËp ®oµn cø ®iÓm. VÊn ®Ò ®­êng s¸ tiÕp tÕ cho chiÕn dÞch ®óng lµ mét khã kh¨n lín, nh­ng víi quyÕt t©m cña toµn §¶ng, c¶ hËu ph­¬ng ®ang chuyÓn ®éng m¹nh trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt sÏ tËp trung toµn lùc chi viÖn cho tiÒn tuyÕn vµ nhÊt ®Þnh b¶o ®¶m cung cÊp cho chiÕn dÞch. Tõ kÕt luËn ®ã, Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ víi bÝ danh \"TrÇn §×nh\" vµ nhÊt trÝ th«ng qua ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy. Bé ChÝnh trÞ còng quyÕt ®Þnh thµnh lËp §¶ng ñy MÆt trËn §iÖn Biªn Phñ do §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p lµm T­ lÖnh kiªm BÝ th­ §¶ng ñy. Nh­ vËy, chØ trong trong vßng ch­a ®Çy 3 th¸ng, tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12-1953, t¹i ®åi TØn Keo, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ®· cã hai phiªn häp rÊt quan träng, liªn quan mËt thiÕt víi chiÕn c«ng vÜ ®¹i cña qu©n vµ d©n ta trong §«ng - Xu©n vµ ®· ®i vµo lÞch sö cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, vÎ vang d©n téc ViÖt Nam anh hïng. C¸c quyÕt ®Þnh cña Bé ChÝnh trÞ trong hai phiªn häp ®ã thÓ hiÖn t­ t­ëng chiÕn l­îc vµ lµ nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho kÕ ho¹ch t¸c chiÕn trong §«ng - Xu©n 1953-1954, thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt t©m cña toµn §¶ng, toµn d©n vµ toµn qu©n 351

®¸nh trËn quyÕt chiÕn chiÕn l­îc - ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, ®Ëp tan ý chÝ x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy cña Bé ChÝnh trÞ, qu©n vµ d©n ta ®· lµm nªn th¾ng lîi vÜ ®¹i trong §«ng - Xu©n 1953-1954, mµ ®Ønh cao lµ ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ \"lõng lÉy n¨m ch©u, chÊn ®éng ®Þa cÇu\", buéc thùc d©n Ph¸p ph¶i ngåi vµo bµn ®µm ph¸n, ký kÕt HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ (21-7-1954), kÕt thóc chiÕn tranh x©m l­îc ViÖt Nam. §åi TØn Keo, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, ®Þa danh ®· ®i vµo lÞch sö, g¾n liÒn víi nhiÒu sù kiÖn lÞch sö kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, mµ quan träng lµ hai phiªn häp cña Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ta trong Thu - §«ng 1953. 352

CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH CHØ §¹O X¢Y DùNG KÕ HO¹CH T¸C CHIÕN §¤NG - XU¢N 1953-1954 ë §ÞNH HãA - TH¸I NGUY£N PGS.TS. NguyÔn M¹nh Hµ* §Õn gi÷a n¨m 1953, cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña qu©n vµ d©n ta ®· b­íc sang n¨m thø 8, ®ang ë cuèi giai ®o¹n ph¶n c«ng vµ tiÕn c«ng ®Ó giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh. NÕu nh­ sau th¾ng lîi to lín trong chiÕn dÞch tiÕn c«ng Biªn giíi (Thu - §«ng 1950), ta ®· giµnh ®­îc quyÒn chñ ®éng chiÕn l­îc trªn chiÕn tr­êng chÝnh B¾c Bé, t¹o b­íc ngoÆt c¨n b¶n, ®­a cuéc kh¸ng chiÕn tõ giai ®o¹n gi»ng co, chuyÓn hãa lùc l­îng (cßn gäi lµ giai ®o¹n cÇm cù) sang giai ®o¹n ph¶n c«ng vµ tiÕn c«ng, th× sau 3 chiÕn dÞch tiÕn c«ng më liªn tiÕp ë trung du vµ ®ång b»ng B¾c Bé nöa ®Çu n¨m 1951, tiÕp ®Õn lµ ChiÕn dÞch tiÕn c«ng Hßa B×nh (§«ng - Xu©n 1951-1952), ChiÕn dÞch tiÕn c«ng T©y B¾c (Thu - §«ng 1952), cho ®Õn khi kÕt thóc th¾ng lîi ChiÕn dÞch Th­îng Lµo (Xu©n - HÌ 1953), ta ®· më réng quyÒn chñ ®éng chiÕn l­îc ra toµn bé chiÕn tr­êng b¾c §«ng D­¬ng. ___________ * ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 353

BÞ thÊt b¹i liªn tiÕp, ®éi qu©n viÔn chinh Ph¸p mÆc dï ®­îc ®Õ quèc Mü tÝch cùc gióp søc, vÉn ngµy cµng lón s©u vµo tr¹ng th¸i bÞ ®éng, phßng ngù chiÕn l­îc. Tæng ChØ huy Xal¨ng (Salan) bÞ triÖu håi vµ thay b»ng viªn t­íng Nava (5-1953) ch­a hÒ cã kinh nghiÖm vÒ chiÕn tr­êng §«ng D­¬ng. §©y lµ viªn t­íng tæng chØ huy thø 7 cña ®éi qu©n viÔn chinh Ph¸p ë §«ng D­¬ng trong 8 n¨m tiÕn hµnh chiÕn tranh. Sau gÇn 2 th¸ng t×m hiÓu, thÞ s¸t t×nh h×nh, Nava trë l¹i Pari víi b¶n kÕ ho¹ch tæng thÓ vÒ chÝnh trÞ, qu©n sù nh»m t×m lèi tho¸t danh dù cho n­íc Ph¸p khái cuéc chiÕn tranh hao ng­êi, tèn cña, mÊt lßng d©n, chia rÏ x· héi, ë ViÖt Nam vµ §«ng D­¬ng. KÕ ho¹ch mang tªn Nava, vÒ mÆt qu©n sù, x¸c ®Þnh néi dung chñ yÕu lµ x©y dùng mét lùc l­îng c¬ ®éng øng chiÕn m¹nh, tËp trung ë ®ång b»ng B¾c Bé ®Ó s½n sµng ®èi phã víi c¸c cuéc tiÕn c«ng cña chñ lùc ta trªn c¸c h­íng nh»m tõng b­íc tho¸t ra khái t×nh tr¹ng bÞ ®éng phßng ngù, tiÕn tíi giµnh l¹i quyÒn chñ ®éng. Tæng ChØ huy Nava dù ®Þnh chia kÕ ho¹ch lµm hai b­íc lín: - Trong Thu - §«ng 1953 vµ Xu©n 1954, t¹m thêi phßng ngù ë miÒn B¾c b»ng lùc l­îng c¬ ®éng tËp trung ë ®ång b»ng B¾c Bé; thùc hiÖn b×nh ®Þnh ë miÒn Nam vµ c¸c tØnh vïng tù do Liªn khu 5 cïng víi viÖc x©y dùng qu©n ®éi quèc gia ®ñ søc cïng víi qu©n viÔn chinh Ph¸p ®èi phã víi c¸c ®¹i ®oµn chñ lùc cña ta. - Tõ Thu - §«ng 1954, sau khi ®· hoµn thµnh b­íc mét, sÏ dån toµn lùc ra miÒn B¾c më cuéc tiÕn c«ng tæng lùc nh»m giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh, buéc ta ph¶i th­¬ng l­îng theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Ph¸p ®Ó kÕt thóc chiÕn tranh. 354

Lùc l­îng ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®Çy tham väng nµy ®­îc Nava huy ®éng tõ ba nguån: b¾t lÝnh ®Ó x©y dùng qu©n ®éi cña ChÝnh phñ B¶o §¹i; rót bá mét sè vÞ trÝ Ýt cã gi¸ trÞ thùc tÕ, lÊy lùc l­îng chiÕm ®ãng ®ã bæ sung cho ®éi qu©n c¬ ®éng chiÕn l­îc; ®Ò nghÞ t¨ng viÖn tõ Ph¸p sang. Víi nh÷ng nç lùc r¸o riÕt nh­ vËy, tr­íc khi b­íc vµo Thu - §«ng 1953, tæng sè qu©n Ph¸p - ngôy lªn tíi 443.000 ng­êi, trong ®ã cã 146.000 qu©n ¢u - Phi (chiÕm 33%), 299.000 qu©n ngôy (67%). Trong khi ®ã, tæng sè qu©n chñ lùc vµ ®Þa ph­¬ng cña ta lµ 252.000. Cô thÓ, vÒ bé binh, ®Þch cã 267 tiÓu ®oµn; ph¸o binh cã 33 tiÓu ®oµn; c¬ giíi cã 11 trung ®oµn, 6 tiÓu ®oµn vµ 17 ®¹i ®éi; kh«ng qu©n cã 605 m¸y bay c¸c lo¹i; h¶i qu©n cã 498 tµu c¸c lo¹i. PhÝa ta cã 6 ®¹i ®oµn, 18 trung ®oµn, 19 tiÓu ®oµn; ph¸o binh cã 2 trung ®oµn, 8 tiÓu ®oµn, 4 ®¹i ®éi; ph¸o phßng kh«ng cã 1 trung ®oµn vµ 2 tiÓu ®oµn. NÕu so s¸nh lùc l­îng ta - ®Þch th× sè tiÓu ®oµn lµ 127/267, trong khi qu©n sè mét tiÓu ®oµn cña ta kho¶ng 600 th× cña ®Þch tõ 800 ®Õn 1.000 ng­êi. Tuy nhiªn, 185/267 tiÓu ®oµn cña ®Þch trùc tiÕp lµm nhiÖm vô chiÕm ®ãng, chØ cßn 82 tiÓu ®oµn lµm nhiÖm vô c¬ ®éng chiÕn l­îc, chiÕn thuËt, trong ®ã 44 tiÓu ®oµn ph¶i tËp trung ë B¾c Bé ®Ó ®èi phã víi 56 tiÓu ®oµn chñ lùc cña ta. ChÝnh v× thÕ, tuy ®Þch cã sè l­îng lín h¬n, nh­ng trªn chiÕn tr­êng chÝnh B¾c Bé, ­u thÕ l¹i nghiªng vÒ phÝa ta. §©y lµ ®iÒu rÊt cã lîi cho ta tr­íc khi b­íc vµo ho¹t ®éng t¸c chiÕn Thu - §«ng 1953 vµ §«ng - Xu©n 1953-1954 víi quyÒn chñ ®éng chiÕn l­îc vÉn do ta n¾m. NÕu tÝnh c¶ 2 triÖu d©n qu©n, du kÝch, lùc l­îng nßng cèt cña thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n ®Þa ph­¬ng ®· vµ ®ang triÓn khai thùc hiÖn nhiÖm vô t¸c chiÕn vµ phèi hîp víi bé 355

®éi chñ lùc vµ bé ®éi ®Þa ph­¬ng, th× lùc l­îng kh¸ng chiÕn cña ta ë thÕ ¸p ®¶o, mÆc dï cßn yÕu kÐm vÒ vò khÝ trang bÞ. Sau khi n¾m ®­îc néi dung c¬ b¶n kÕ ho¹ch Nava do ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p vµ Vi Quèc Thanh - Tr­ëng ®oµn cè vÊn qu©n sù Trung Quèc b¸o c¸o, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhËn ®Þnh: Nava rÊt nhiÒu tham väng, muèn giµnh chiÕn th¾ng lín vÒ qu©n sù. §Þch muèn chñ ®éng, ta buéc chóng ph¶i l©m vµo bÞ ®éng. §Þch muèn tËp trung qu©n c¬ ®éng th× ta cã kÕ ho¹ch buéc chóng ph¶i ph©n t¸n mµ ®¸nh. §©y lµ sù ®¸nh gi¸ rÊt ®óng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ viªn Tæng chØ huy míi ch©n ­ít ch©n r¸o ®Õn §«ng D­¬ng, bëi kÕ ho¹ch cña Nava ra ®êi trong thÕ bÞ ®éng nh­ng l¹i ®Çy tham väng, thiÕu c¬ së khoa häc vµ thùc tÕ, v× Nava dù kiÕn chØ trong thêi gian ch­a ®Çy hai n¨m cã thÓ xoay chuyÓn ®­îc t×nh h×nh, tiÕn tíi giµnh th¾ng lîi lín vÒ qu©n sù ®Ó kÕt thóc cuéc chiÕn. Ng­êi hiÓu râ Nava muèn giµnh l¹i quyÒn chñ ®éng chiÕn l­îc bëi Nava cho r»ng so s¸nh lùc l­îng trªn chiÕn tr­êng vÒ qu©n sè, vò khÝ, trang bÞ, ph­¬ng tiÖn, tÝnh c¬ ®éng ®Òu nghiªng vÒ phÝa Ph¸p vµ qu©n ®éi quèc gia cña B¶o §¹i. Tuy nhiªn, Ng­êi kh¼ng ®Þnh, qu©n vµ d©n ta ®· vµ ®ang n¾m gi÷ quyÒn chñ ®éng nªn sÏ tiÕp tôc chñ ®éng t×m c¸ch buéc ®Þch ph¶i lón s©u h¬n vµo thÕ bÞ ®éng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ mét nhµ chiÕn l­îc thiªn tµi vÒ qu©n sù nªn hiÓu râ nÕu ®Þch muèn giµnh thÕ chñ ®éng th× b¾t buéc ph¶i t×m c¸ch tËp trung qu©n c¬ ®éng thµnh mét lùc l­îng ®«ng, m¹nh cã thÓ ®èi phã víi c¸c ®¬n vÞ chñ lùc cña ta vµ khi cÇn cã thÓ chñ ®éng tiÕn c«ng ta. Ng­êi cho r»ng m©u thuÉn c¬ b¶n kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc cña c¸c ®éi qu©n x©m l­îc lµ m©u thuÉn gi÷a tËp trung lùc l­îng ®Ó c¬ ®éng, 356

øng chiÕn víi ph©n t¸n lùc l­îng ®Ó chiÕm ®ãng, b×nh ®Þnh. Víi thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n, toµn d©n, toµn diÖn cña ta ®ang ®­îc triÓn khai cã hiÖu qu¶ th× m©u thuÉn ®ã ngµy cµng trÇm träng, bëi ®Þch ®ang ë thÕ bÞ ®éng vµ sè l­îng qu©n hiÖn t¹i kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu gi÷a tËp trung vµ ph©n t¸n. §Þch co kÐo chç nµy th× l¹i s¬ hë, máng yÕu ë chç kia. §ã lµ mét thùc tÕ mµ 6 viªn tæng chØ huy tiÒn nhiÖm cña Nava ®· kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. Trªn c¬ së ph©n tÝch nh­ vËy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ ®¹o: ph¶i buéc chóng ph©n t¸n ra mµ ®¸nh nh»m xÐ lÎ, ph¸ vì khèi c¬ ®éng chiÕn l­îc cña ®Þch, biÕn qu©n c¬ ®éng trë thµnh qu©n chiÕm ®ãng, \"®ãng chÕt t¹i chç\". §©y lµ nh÷ng nhËn ®Þnh, chØ ®¹o chiÕn l­îc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nh»m ®¸nh b¹i ngay tõ ®Çu néi dung cã tÝnh chÊt x­¬ng sèng cña kÕ ho¹ch Nava lµ t×m c¸ch x©y dùng khèi qu©n c¬ ®éng vèn ®ang thua kÐm chñ lùc c¬ ®éng cña ta trªn chiÕn tr­êng chÝnh B¾c Bé. §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p, Bé tr­ëng Bé Quèc phßng, Tæng T­ lÖnh Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam còng cã nhËn xÐt: Nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu tiªn cña Nava nh­: më liªn tiÕp hµng chôc cuéc cµn quÐt d÷ déi ë vïng chóng t¹m chiÕm ë c¶ B¾c Bé, B×nh - TrÞ - Thiªn vµ Nam Bé, më nh÷ng cuéc ®ét kÝch b»ng qu©n dï vµo s©u hËu ph­¬ng c¨n cø cña ta, gÊp rót b¾t lÝnh, rót bá nhiÒu vÞ trÝ träng yÕu nh­ tËp ®oµn cø ®iÓm Nµ S¶n vÒ ®Ó x©y dùng khèi c¬ ®éng... cho thÊy Nava kh¸ n¨ng ®éng, t¸o b¹o, qu¸ tù tin vµ kh¸ chñ quan. KÕ ho¹ch Nava lµ sù cô thÓ hãa nh÷ng ý t­ëng tr­íc ®©y mµ §ê L¸t ®ê T¸txinhi ®· triÓn khai nh÷ng n¨m 1951-1952, nay ®­îc Nava ¸p dông trong bèi c¶nh, h×nh th¸i chiÕn tranh cña cuèi n¨m 1953. Tuy nhiªn, Nava kh«ng 357

thÓ so s¸nh ®­îc víi §ê L¸t vÒ tÇm chØ huy chiÕn l­îc. ChÝnh v× thÕ, chØ ®¹o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ó ph¸ kÕ ho¹ch Nava, nh­ ®· ph©n tÝch, thÓ hiÖn râ thÕ chñ ®éng cña ta vµ ý ®Þnh cña Ng­êi trong §«ng - Xu©n 1953-1954. C¨n cø vµo chØ ®¹o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Tæng Qu©n ñy, Bé Tæng t­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u trao ®æi víi §oµn cè vÊn qu©n sù Trung Quèc, x©y dùng mét kÕ ho¹ch t¸c chiÕn b­íc ®Çu trªn nhiÒu h­íng trong §«ng - Xu©n 1953- 1954, buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n lùc l­îng, ph¸ ý ®å tËp trung binh lùc cña chóng ë ®ång b»ng B¾c Bé. KÕ ho¹ch nµy b­íc ®Çu ®Ò ra 4 nhiÖm vô: 1- §Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch ë vïng ®Þch hËu, ph¸ ©m m­u b×nh ®Þnh, ph¸ kÕ ho¹ch b¾t lÝnh cña ®Þch; 2- Bé ®éi chñ lùc dïng ph­¬ng thøc ho¹t ®éng thÝch hîp ®Ó tiªu diÖt sinh lùc ®Þch, cã thÓ më ®ît t¸c chiÕn lín ë ®ång b»ng ®Ó rÌn luyÖn bé ®éi; 3- S½n sµng bè trÝ lùc l­îng tiªu diÖt ®Þch ®¸nh ra vïng tù do; 4- T¨ng c­êng lùc l­îng lªn h­íng T©y B¾c (Lai Ch©u) vµ Th­îng Lµo vµ c¸c chiÕn tr­êng kh¸c ®Ó ph©n t¸n qu©n c¬ ®éng cña ®Þch. §Çu th¸ng 10-1953, Bé ChÝnh trÞ häp bµn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954 d­íi sù chñ tr× cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i TØn Keo, th«n Lôc Gi·, nói Hång, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. Tham dù cã ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Ph¹m V¨n §ång, Vâ Nguyªn Gi¸p. §ång chÝ Tæng Tham m­u tr­ëng Hoµng V¨n Th¸i còng ®­îc mêi dù häp. §ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p thay mÆt Tæng Qu©n ñy b¸o c¸o t×nh h×nh chiÕn tr­êng vµ tr×nh bµy dù kiÕn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, nhÊn m¹nh: hiÖn nay Nava ®· tËp trung ë ®ång b»ng mét lùc l­îng c¬ ®éng lín ch­a tõng cã kÓ tõ khi khëi ®Çu chiÕn tranh, s½n sµng chê ®ãn cuéc tiÕn c«ng cña ta... 358

NhÊt qu¸n víi ®¸nh gi¸ vÒ ©m m­u vµ hµnh ®éng cña ®Þch thÓ hiÖn b»ng kÕ ho¹ch Nava, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh: \"§Þch tËp trung qu©n c¬ ®éng ®Ó t¹o nªn søc m¹nh... Kh«ng sî! Ta buéc chóng ph¶i ph©n t¸n binh lùc th× søc m¹nh ®ã kh«ng cßn\"1. §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p nhí l¹i: Bµn tay cña B¸c n¾m l¹i, gi¬ cao khi Ng­êi ph©n tÝch ©m m­u cña Nava, sau ®ã më ra, mçi ngãn tay trá vÒ mét h­íng. Chñ tr­¬ng vµ sù chØ ®¹o cña B¸c lµ kh«ng cho ®Þch tËp trung qu©n c¬ ®éng thµnh qu¶ ®Êm chiÕn l­îc, cã søc m¹nh ®Ó ®èi phã víi ta, mµ buéc chóng ph¶i ph©n t¸n binh lùc ®èi phã, ph¶i bÞ ®éng xÐ lÎ søc m¹nh tËp trung ®ã, kh«ng cho chóng thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®Ò ra trong kÕ ho¹ch. T¹i cuéc häp nµy, Tæng Qu©n ñy ®Ò nghÞ: ®Ó gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy quyÒn chñ ®éng, sÏ dïng mét bé phËn qu©n chñ lùc kÕt hîp víi lùc l­îng ®Þa ph­¬ng më cuéc tiÕn c«ng vµo nh÷ng h­íng chiÕn l­îc hiÓm yÕu mµ ®Þch t­¬ng ®èi yÕu nh»m tiªu diÖt sinh lùc ®Þch, gi¶i phãng ®Êt ®ai, buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n qu©n c¬ ®éng ®Ó ®èi phã. TiÕp tôc khoÐt s©u vµo m©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a tËp trung vµ ph©n t¸n binh lùc cña ®Þch, t¹o nªn thÕ trËn míi, thêi c¬ míi. Theo dâi s¸t t×nh h×nh, khi thêi c¬ xuÊt hiÖn, sÏ nhanh chãng tËp trung lùc l­îng chñ lùc tiªu diÖt sinh lùc quan träng cña ®Þch, lµm chuyÓn biÕn côc diÖn chiÕn tranh. VÒ h­íng tiÕn c«ng cô thÓ, Tæng Qu©n ñy ®Ò xuÊt: Trªn chiÕn tr­êng B¾c Bé sÏ më cuéc tiÕn c«ng lªn T©y B¾c tiªu diÖt ®Þch cßn chiÕm gi÷ Lai Ch©u (cßn kho¶ng 2.000 tªn), gi¶i ___________ 1. Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 5, tr. 374. 359

phãng Lai Ch©u, ®ång thêi gi¶i phãng toµn bé miÒn T©y B¾c (th¸ng 8-1953, Bé ChØ huy Ph¸p ®· lÖnh rót toµn bé qu©n ®ån tró ë tËp ®oµn cø ®iÓm Nµ S¶n vÒ ®ång b»ng), uy hiÕp qu©n ®Þch ë Th­îng Lµo. H­íng thø hai lµ Trung Lµo. H­íng thø ba lµ H¹ Lµo, phèi hîp víi bé ®éi PathÐt Lµo ®¸nh ®Þch, gi¶i phãng ®Êt ®ai. H­íng thø t­ lµ b¾c T©y Nguyªn, võa nh»m ph©n t¸n lùc l­îng ®Þch ®¸nh vµo c¸c tØnh tù do Liªn khu 5, võa cã thÓ tiªu diÖt sinh lùc ®Þch mét c¸ch hiÖu qu¶. §èi víi Nam Bé, cùc Nam Trung Bé vµ ë ®ång b»ng B¾c Bé, ®Èy m¹nh chiÕn tranh du kÝch nh»m tiªu diÖt ®Þch võa nh»m k×m ch©n, kh«ng cho chóng ®iÒu lùc l­îng ®i øng cøu c¸c n¬i kh¸c... NÕu ph¸ vì ®­îc thÕ tËp trung binh lùc cña ®Þch ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc ta ®· lµm thÊt b¹i vÒ c¬ b¶n kÕ ho¹ch cña Nava. Sau khi nghe Tæng Qu©n ñy tr×nh bµy kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Æt vÊn ®Ò: Ta dù kiÕn ®­a qu©n lªn T©y B¾c th× ®Þch sÏ ph¶n øng nh­ thÕ nµo? §ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p tr¶ lêi: Chóng cã thÓ t¨ng c­êng lùc l­îng gi÷ T©y B¾c hoÆc ®¸nh ra vïng tù do ®Ó kÐo qu©n ta vÒ. Chóng còng cã thÓ rót qu©n khái Lai Ch©u, nh­ thÕ toµn bé T©y B¾c sÏ ®­îc gi¶i phãng. Ng­êi l¹i hái tiÕp: C¸c h­íng kh¸c cã kh¶ n¨ng thu hót qu©n c¬ ®éng ®Þch kh«ng? §ång chÝ BÝ th­ Tæng Qu©n ñy ®¸p: Ngoµi T©y B¾c, Th­îng Lµo, cßn T©y Nguyªn vµ Trung Lµo, H¹ Lµo lµ nh÷ng h­íng xung yÕu mµ ®Þch kh«ng thÓ bá. §Þch cã thÓ ®¸nh ra vïng tù do, cã thÓ lµ Phó Thä, hoÆc Thanh Hãa... Ta sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó n¾m ®­îc ©m m­u, hµnh ®éng cô thÓ cña ®Þch nªn ph­¬ng ch©m chØ ®¹o t¸c chiÕn lµ tÝch cùc, chñ ®éng, c¬ ®éng, linh ho¹t... 360

KÕt thóc héi nghÞ Bé ChÝnh trÞ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh yªu cÇu: Tæng Qu©n ñy ph¶i cã mét kÕ ho¹ch l©u dµi vÒ mäi mÆt ®Ó ®èi phã víi ®Þch trªn chiÕn tr­êng toµn quèc, sau ®ã ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Èy m¹nh ho¹t ®éng du kÝch t¹i ®ång b»ng B¾c Bé. VÒ h­íng ho¹t ®éng, lÊy T©y B¾c lµ h­íng chÝnh, c¸c h­íng kh¸c lµ phèi hîp. H­íng chÝnh hiÖn nay kh«ng thay ®æi, nh­ng ho¹t ®éng cã thÓ thay ®æi. PhÐp dïng binh lµ ph¶i \"thiªn biÕn v¹n hãa\". C¨n cø vµo ý kiÕn cña Bé ChÝnh trÞ vµ kÕt luËn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Tæng Qu©n ñy chØ ®¹o Bé Tæng tham m­u khÈn tr­¬ng x©y dùng kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953- 1954 víi quy m« lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay c¶ vÒ lùc l­îng vµ c¸c h­íng phèi hîp chiÕn tr­êng trªn toµn §«ng D­¬ng. Sau khi kÕ ho¹ch ®­îc x©y dùng, viÖc triÓn khai thùc hiÖn ®­îc tiÕn hµnh khÈn tr­¬ng nh»m ®èi phã víi c¸c ho¹t ®éng còng rÊt t¸o b¹o, quyÕt liÖt cña ®Þch ®¸nh ra t©y nam Ninh B×nh, Thanh Hãa (cuéc hµnh qu©n H¶i ¢u - Mouette víi 22 tiÓu ®oµn vµo gi÷a th¸ng 10-1953). Tæng Qu©n ñy vµ Bé Tæng t­ lÖnh quyÕt ®Þnh ®iÒu §¹i ®oµn 316 lªn T©y B¾c - h­íng chÝnh cña kÕ ho¹ch t¸c chiÕn - ®Ó gi¶i phãng Lai Ch©u vµo gi÷a th¸ng 11-1953. Ngay lËp tøc, Bé ChØ huy Ph¸p ph¶n øng, ®ång thêi béc lé sù bÞ ®éng ®èi phã, nÐm 6 tiÓu ®oµn dï xuèng lßng ch¶o §iÖn Biªn Phñ lËp c¨n cø ®Ó chèt chÆn chñ lùc ta ®¸nh Lai Ch©u vµ tiÕn sang Th­îng Lµo. Mét phÇn khèi c¬ ®éng ®· bÞ ph©n t¸n. Héi nghÞ phæ biÕn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953- 1954 cho c¸n bé chØ huy cÊp trung ®oµn trë lªn ®­îc triÖu tËp t¹i §ång §au, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn tõ 19-11 ®Õn 24-11-1953. 361

Ngµy cuèi héi nghÞ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn dù häp vµ ph¸t biÓu. Ng­êi biÓu d­¬ng c¸n bé tham dù ®· nghiªm tóc th¶o luËn vµ ®i ®Õn nhÊt trÝ víi ph­¬ng h­íng vµ kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, ®ång thêi lµm râ thªm t×nh h×nh vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ©m m­u, hµnh ®éng cña ®Þch. Ng­êi nhÊn m¹nh ph­¬ng ch©m chØ ®¹o t¸c chiÕn cña Trung ­¬ng trong §«ng - Xu©n nµy lµ: TÝch cùc, chñ ®éng, c¬ ®éng, linh ho¹t, ®¶ng viªn, c¸n bé c¸c cÊp ph¶i v­ît mäi khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, giµnh th¾ng lîi lín nhÊt. Cïng víi cuéc hµnh qu©n lªn T©y B¾c, cuèi th¸ng 11-1953, mét c¸nh qu©n kh¸c gåm c¸c ®¬n vÞ cña §¹i ®oµn 304 vµ §¹i ®oµn 325 cïng c¸c ®¬n vÞ cña Liªn khu 4, Liªn khu 5 tiÕn sang Trung Lµo, xuèng H¹ Lµo phèi hîp víi b¹n më ®ît ho¹t ®éng t¸c chiÕn. Ngay lËp tøc, Tæng ChØ huy Nava ®iÒu Binh ®oµn c¬ ®éng sè 2 (GM2) tõ ®ång b»ng B¾c Bé sang chèt chÆn c¸c con ®­êng sè 8, 9, 12 nèi ViÖt Nam víi Trung Lµo. §©y lµ khu vùc xung yÕu mµ ®Þch kh«ng thÓ bá. V× thÕ, khi chñ lùc ta vµ bé ®éi PathÐt Lµo tæ chøc c¸c ho¹t ®éng t¸c chiÕn ë c¶ Trung vµ H¹ Lµo, Nava buéc ph¶i ®iÒu tiÕp mét binh ®oµn c¬ ®éng vµ mét binh ®oµn kh«ng vËn tõ ®ång b»ng B¾c Bé vµo, tæ chøc phßng thñ kiÓu tËp ®oµn cø ®iÓm ë Xª N«, n»m trªn ®­êng sè 9, gÇn Xav¼nnakhÖt, víi lùc l­îng lªn tíi 10 tiÓu ®oµn. §Õn lóc nµy, Trung Lµo ®· trë thµnh n¬i tËp trung qu©n lín thø 3 cña ®Þch sau ®ång b»ng B¾c Bé vµ vïng T©y B¾c. Khèi qu©n c¬ ®éng cña Ph¸p ë ®ång b»ng B¾c Bé ®· bÞ ph©n t¸n tíi h¬n 1/3 vµ tiÕp tôc bÞ ph©n t¸n khi bé ®éi ta më ®ît ho¹t ®éng ë T©y Nguyªn vµ ph¶i bæ sung binh lùc cho §iÖn Biªn Phñ. Bé ChØ huy Ph¸p sÏ kh«ng cßn lùc l­îng lín ®Ó më cuéc tiÕn c«ng vµo c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn cña ta. KÕ 362

ho¹ch Nava b­íc ®Çu bÞ ph¸ s¶n víi viÖc ph¶i bÞ ®éng, xÐ lÎ khèi c¬ ®éng chiÕn l­îc vµ bÞ ®¶o lén hoµn toµn khi viªn Tæng ChØ huy quyÕt ®Þnh giao chiÕn lín víi chñ lùc ta ë §iÖn Biªn Phñ - ®iÒu mµ «ng ta kh«ng hÒ nghÜ tíi tr­íc ®ã (vÒ ®Þa ®iÓm giao chiÕn vµ thêi gian giao chiÕn sím tíi 18 th¸ng). Nh­ vËy, kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954 cña ta còng cã sù thay ®æi lín, viÖc tËp trung lùc l­îng cho trËn quyÕt chiÕn chiÕn l­îc §iÖn Biªn Phñ ®· ®­îc Bé ChÝnh trÞ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh xem xÐt, th«ng qua kÕ ho¹ch vµo ®Çu th¸ng 12-1953. §©y lµ sù thay ®æi cã ý nghÜa rÊt quan träng c¨n cø vµo h×nh th¸i chiÕn tr­êng, sù bè trÝ lùc l­îng vµ kh¶ n¨ng t¸c chiÕn cña chñ lùc ta. ý ®å më cuéc tiÕn c«ng ra c¸c h­íng chiÕn tr­êng buéc ®Þch ph¶i ph©n t¸n lùc l­îng ®èi phã ®· lµm xuÊt hiÖn t×nh thÕ vµ thêi c¬ chiÕn l­îc míi mµ Bé ChÝnh trÞ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím nhËn thøc vµ chñ ®éng n¾m lÊy ®Ó cã thÓ kÕt thóc chiÕn tranh b»ng mét trËn ®¸nh quyÕt ®Þnh cã quy m« lín nhÊt. Bé ChÝnh trÞ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh thµnh lËp §¶ng ñy vµ Bé ChØ huy ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. §ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p ®· ®­îc chØ ®Þnh lµm ChØ huy tr­ëng kiªm BÝ th­ §¶ng ñy chiÕn dÞch. Trªn ®­êng ra trËn, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p ®Õn chµo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i Khu«n T¸t, nói Hång, §Þnh Hãa. Ng­êi quan t©m ®Õn nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i trong viÖc chØ ®¹o c¸c chiÕn tr­êng kh¸c phèi hîp víi §iÖn Biªn Phñ khi ®ång chÝ Tæng T­ lÖnh - BÝ th­ Tæng Qu©n ñy ë xa c¨n cø hËu ph­¬ng. §ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p b¸o c¸o víi B¸c: Bé Tæng t­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u, Tæng côc ChÝnh trÞ ®· ph©n c«ng c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o vµ phô tr¸ch phèi hîp chiÕn tr­êng. §ång chÝ chØ 363

cßn b¨n kho¨n lµ do ë xa, nÕu cã vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp thiÕt, khã xin ý kiÕn cña B¸c vµ Bé ChÝnh trÞ. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh c¨n dÆn: “Tæng T­ lÖnh ra mÆt trËn, t­íng qu©n t¹i ngo¹i! Trao cho chó toµn quyÒn. Cã vÊn ®Ò g× khã kh¨n, bµn thèng nhÊt trong §¶ng ñy, thèng nhÊt víi cè vÊn th× cø quyÕt ®Þnh, råi b¸o c¸o sau. TrËn nµy rÊt quan träng, ph¶i ®¸nh cho th¾ng. Ch¾c th¾ng míi ®¸nh, kh«ng ch¾c th¾ng kh«ng ®¸nh”. ThÊm nhuÇn lêi d¹y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p ®· cïng §¶ng ñy vµ Bé ChØ huy chiÕn dÞch c©n nh¾c thËn träng t×nh h×nh, kh¶ n¨ng, quyÕt ®Þnh thay ®æi ph­¬ng ch©m t¸c chiÕn chiÕn dÞch tõ \"§¸nh nhanh, gi¶i quyÕt nhanh\" sang \"§¸nh ch¾c, tiÕn ch¾c\", ®¶m b¶o ch¾c th¾ng cho chiÕn dÞch. Sù chØ ®¹o khoa häc, s¸ng suèt, ®óng ®¾n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ nh©n tè cã vai trß quyÕt ®Þnh th¾ng lîi trong §«ng - Xu©n 1953-1954 vµ toµn bé cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc ta. 364

§Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn ®Þa bµn chiÕn l­îc cña qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p Trung t­íng, PGS. NguyÔn §×nh ¦íc* ë ®©u ®au ®ín gièng nßi Tr«ng vÒ ViÖt B¾c mµ nu«i chÝ bÒn. (Th¬ Tè H÷u) Ngµy 19-12-1946, cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p bïng næ. D­íi sù l·nh ®¹o cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, qu©n d©n c¶ n­íc khÈn tr­¬ng chuyÓn sang chiÕn ®Êu trªn c¸c mÆt trËn thµnh thÞ, n«ng th«n. VÊn ®Ò cã tÇm quan träng sèng cßn lµ t¹o lËp c¨n cø ®Þa cña cuéc kh¸ng chiÕn. Víi tÇm nh×n xa, tr«ng réng, ngay khi chiÕn tranh ch­a næ ra, Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· quyÕt ®Þnh chän ViÖt B¾c lµm c¨n cø ®Çu n·o l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Tõng ®oµn c¸n bé, ®éi c«ng t¸c ®Æc biÖt cña Trung ­¬ng, ChÝnh phñ do ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng, TrÇn §¨ng Ninh dÉn ®Çu ®· lªn ViÖt B¾c vµ quyÕt ®Þnh ___________ * Nguyªn ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam. 365

chän ®Þa bµn c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, §Þnh Hãa, Chî §ån, §¹i Tõ, Vâ Nhai, Chiªm Hãa, Yªn S¬n, Phó L­¬ng lµm An toµn khu Trung ­¬ng, trong ®ã §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn ®­îc vinh dù cïng víi S¬n D­¬ng - Tuyªn Quang trë thµnh trung t©m cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c trong cuéc kh¸ng chiÕn. 1. Vµi nÐt vÒ vÞ trÝ chiÕn l­îc vµ truyÒn thèng c¸ch m¹ng §Þnh Hãa lµ huyÖn trung t©m n»m s©u trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. NÕu theo ®­êng bé tõ trung t©m thÞ x· Th¸i Nguyªn vµo tíi thÞ trÊn huyÖn kho¶ng 50km, ch­a kÓ ®­êng ®i tíi c¸c x· cßn xa vµ khã ®i gÊp béi. §Þa h×nh cña §Þnh Hãa chñ yÕu lµ ®åi nói, c¸c thöa ruéng nhá xen lÉn rõng c©y vµ d·y nói ®¸, nói ®Êt t¹o nªn thÕ hiÓm hãc cña khu vùc. §iÒu kiÖn tù nhiªn cña §Þnh Hãa rÊt thuËn tiÖn cho viÖc x©y dùng c¨n cø ®Çu n·o kh¸ng chiÕn. Tõ ®©y cã nhiÒu ®­êng bé, ®­êng t¾t (v­ît nói) ®i c¸c ®Þa ph­¬ng, cã thÓ lªn biªn giíi, ®i T©y B¾c, §«ng B¾c, tíi trung du, xuèng ®ång b»ng, vµo Khu 4... t­¬ng ®èi thuËn lîi. NÕu tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, Cao B»ng, P¸c Bã lµ ®Þa bµn ®øng ch©n chñ yÕu, th× trong kh¸ng chiÕn, do nhu cÇu chØ ®¹o trùc tiÕp, th­êng xuyªn, khu vùc nµy ®· thay thÕ ®¶m ®­¬ng vÞ trÝ cña Cao B»ng. Tuy ®Þa bµn t­¬ng ®èi réng song giao th«ng liªn l¹c trong ph¹m vi an toµn khu kh¸ dÔ dµng, bÝ mËt, kÝn ®¸o. Mét khu vùc cã thÓ ®­îc coi lµ \"TiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\". §©y ®­îc coi lµ bµn ®¹p tiÕn c«ng, lµ n¬i bé ®éi dõng ch©n gi÷a hai ®ît chiÕn dÞch §«ng - Xu©n vµ Thu - §«ng ®Ó huÊn luyÖn, cñng cè, x©y dùng, chuÈn bÞ nh÷ng trËn chiÕn ®Êu míi. §ã lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, cßn vÒ mÆt x· héi, §Þnh Hãa lµ n¬i cã nhiÒu d©n téc sinh sèng, cã truyÒn thèng ®Êu tranh 366

c¸ch m¹ng, c¬ së quÇn chóng v÷ng ch¾c. Kh«ng thÓ cã c¨n cø ®Þa v÷ng m¹nh nÕu kh«ng ®­îc lßng d©n, kh«ng ®­îc d©n ñng hé, che chë, gióp ®ì. §Êy chÝnh lµ chç dùa, lµ c¬ së v÷ng ch¾c nhÊt ®Ó x©y dùng ®Þa bµn ®øng ch©n cña c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Thêi kú tr­íc Tæng khëi nghÜa Th¸ng T¸m 1945, phong trµo c¸ch m¹ng ë §Þnh Hãa ®· ph¸t triÓn m¹nh. C¸c héi t­¬ng tÕ, ¸i h÷u, ®éi vâ trang tuyªn truyÒn, MÆt trËn ViÖt Minh... ®­îc thµnh lËp ë hÇu hÕt c¸c x· tõ ®Çu n¨m 1942. Th¸ng 3-1943, n¬i ®©y ®· thµnh lËp ChiÕn khu Hoµng Hoa Th¸m. ChiÕn khu ®· trë thµnh trung t©m tËp hîp phong trµo, lµ chç dùa cho c¸c c¬ së c¸ch m¹ng ho¹t ®éng. Sù kiÖn 12 chiÕn sÜ céng s¶n v­ît ngôc nhµ tï Chî Chu (11-10-1944) táa vÒ lµm nßng cèt x©y dùng phong trµo ®Þa ph­¬ng ®· thóc ®Èy thêi c¬ khëi nghÜa mau tíi. Ngµy 26-3-1945, Cøu quèc qu©n cïng lùc l­îng quÇn chóng ®· næi dËy c­íp chÝnh quyÒn ®Þch ë §Þnh Hãa. ñy ban nh©n d©n c¸ch m¹ng §Þnh Hãa ra ®êi ®· nhanh chãng x©y dùng lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc hîp nhÊt hai lùc l­îng ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n víi Cøu quèc qu©n ngµy 15-5-1945 ë x· §Þnh Biªn. Ngµy 4-6-1945, Héi nghÞ thµnh lËp Khu gi¶i phãng ®­îc triÖu tËp. T©n Trµo trë thµnh trung t©m cña Khu gi¶i phãng. §Þnh Hãa lµ hËu cø, lµ l¸ ch¾n phÝa ®«ng cña Khu gi¶i phãng, d­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña ñy ban l©m thêi Khu gi¶i phãng. §Þnh Hãa ®· ®ãng gãp nhiÒu c«ng søc x©y dùng vµ b¶o vÖ Thñ ®« c¸ch m¹ng thêi kú chuÈn bÞ Tæng khëi nghÜa. 2. §Þnh Hãa, b¶n doanh cña c¸c c¬ quan thuéc Bé Quèc phßng - Bé Tæng t­ lÖnh Cïng víi c¸c c¬ quan cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, 367

Quèc héi rót lªn ChiÕn khu ViÖt B¾c, c¸c ®¬n vÞ chñ lùc cña qu©n ®éi còng trë vÒ ®Þa bµn rõng nói quen thuéc, n¬i ra ®êi vµ b­íc ®Çu tr­ëng thµnh cña c¸c ®¬n vÞ tiÒn th©n ®Çu tiªn cña lùc l­îng vò trang chÝnh quy. Tr­íc thÕ vµ lùc cña thùc d©n Ph¸p kh¸ m¹nh buæi ban ®Çu, Bé Tæng chØ huy chñ tr­¬ng dùa vµo c¨n cø rõng nói ®Ó tiÕp tôc x©y dùng lùc l­îng, huÊn luyÖn kü chiÕn thuËt, chÕ t¹o vµ s¾m söa vò khÝ ®Ó kh¸ng chiÕn l©u dµi, ®ång thêi lµm trßn nhiÖm vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ an toµn c¸c c¬ quan Trung ­¬ng t¹i an toµn khu. Theo thèng kª ch­a ®Çy ®ñ cña B¶o tµng tØnh B¾c Th¸i (cò) phèi hîp víi ®iÒu tra kh¶o s¸t cña HuyÖn ñy, ñy ban nh©n d©n huyÖn §Þnh Hãa, trong sè 93 di tÝch thuéc 23 x· vµ thÞ trÊn Chî Chu ®· ®¨ng ký, cã tíi 51 di tÝch (54%) cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn lÜnh vùc qu©n sù trong thêi gian diÔn ra cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc. Bªn c¹nh hµng chôc ®Þa ®iÓm tõng in dÊu ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi vµ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng nh­ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng, Nhµ n­íc, §Þnh Hãa cßn lµ ®Þa bµn ®øng ch©n cña c¸c c¬ quan thuéc Bé Quèc phßng, Tæng Qu©n ñy, Bé Tæng t­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u, Tæng côc ChÝnh trÞ, Tæng côc Cung cÊp... vµ nhiÒu ®¬n vÞ chñ lùc Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. C¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao nhÊt cña qu©n ®éi nh­ Tæng T­ lÖnh Vâ Nguyªn Gi¸p, Tæng Tham m­u tr­ëng Hoµng V¨n Th¸i, Côc tr­ëng Côc ChÝnh trÞ, Chñ nhiÖm Tæng côc ChÝnh trÞ V¨n TiÕn Dòng, NguyÔn ChÝ Thanh, v.v. ®· tõng ë vµ lµm viÖc trong nhiÒu n¨m t¹i hÇu hÕt c¸c x· ë §Þnh Hãa. N¬i ®©y cßn lµ trô së vµ c¬ së cña c¸c Côc D©n qu©n, Th«ng tin, Qu©n nhu, Qu©n y, Qu©n giíi, Qu©n khÝ, Qu©n huÊn, Côc Tuyªn 368

truyÒn, §Þch vËn, Qu©n ph¸p, n¬i in b¸o VÖ quèc qu©n. NhiÒu x­ëng qu©n giíi s¶n xuÊt vò khÝ ®¹n d­îc; nhiÒu tr¹m cøu ch÷a th­¬ng binh, khu hËu cÇn còng ®­îc ®Æt ë ®©y. §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn cßn lµ c¨n cø ban ®Çu cña c¸c ®¬n vÞ chñ lùc lín cña qu©n ®éi nh­ §¹i ®oµn 308 (Qu©n Tiªn phong), Trung ®oµn Thñ ®«, Trung ®oµn 72, Trung ®oµn ph¸o cao x¹ 376, Trung ®oµn b¶o vÖ 246... C¸c tr­êng huÊn luyÖn cña Bé Tæng tham m­u còng th­êng xuyªn më líp ®µo t¹o c¸n bé chØ huy t¸c chiÕn cho c¸c ®¬n vÞ. Tr­êng ChÝnh trÞ trung cÊp cña Tæng côc ChÝnh trÞ, líp ®µo t¹o c¸n bé mËt m· Lª Lai còng ®­îc më t¹i ®©y. 3. §Þnh Hãa, mét c¨n cø hËu ph­¬ng v÷ng m¹nh Së dÜ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Bé Tæng t­ lÖnh ®øng ch©n th­êng xuyªn, l©u dµi ë an toµn khu nãi chung, ë §Þnh Hãa nãi riªng, ngoµi yÕu tè tù nhiªn thuËn lîi, ®Æc biÖt ph¶i nãi tíi n¬i ®©y lµ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, cã phong trµo kh¸ng chiÕn ph¸t triÓn m¹nh, bé ®éi ®Þa ph­¬ng vµ d©n qu©n du kÝch ®«ng ®¶o. Nh©n d©n c¸c d©n téc §Þnh Hãa giµu truyÒn thèng c¸ch m¹ng ®· kh«ng tiÕc c«ng, cña ®ãng gãp hµng chôc v¹n ngµy c«ng, hµng v¹n mÐt v¶i, hµng v¹n tÊn gç, cñi, hµng chôc ngh×n c©y tre, nøa, tµu l¸ cä... ®Ó gãp phÇn ®µo hÇm, x©y dùng l¸n tr¹i, kho tµng, c¬ x­ëng phôc vô chiÕn ®Êu vµ s¶n xuÊt vò khÝ. NhiÒu gia ®×nh ë §Þnh Hãa ®· nhËn nu«i bé ®éi, nh­êng nhµ cho bé ®éi ë. ý thøc b¶o vÖ gi÷ bÝ mËt khu vùc cã c¬ quan l·nh ®¹o ®ãng cña mäi ng­êi d©n ë ®©y tõ cô giµ ®Õn em nhá ®Òu rÊt cao. KhÈu hiÖu ba kh«ng: \"kh«ng nghe, kh«ng thÊy, kh«ng biÕt\" ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó. 369

C¸c c¬ quan cña Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh, c¸c ®¬n vÞ chñ lùc cña bé ®· ®Æt lßng tin vµo ý thøc tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, phèi hîp chiÕn ®Êu cña bé ®éi ®Þa ph­¬ng, d©n qu©n du kÝch. V× lµ ®Þa bµn trung t©m cña an toµn khu, §Þnh Hãa ®­îc coi lµ huyÖn träng ®iÓm trong c«ng t¸c qu©n sù cña tØnh Th¸i Nguyªn. Trong hai n¨m 1948-1949, TØnh ®éi d©n qu©n ®· më nhiÒu líp huÊn luyÖn qu©n sù, chÝnh trÞ cho c¸n bé, d©n qu©n du kÝch tõ huyÖn ®Õn c¸c x·, th«n. Côc D©n qu©n vµ c¸c ®¬n vÞ chñ lùc më c¸c líp huÊn luyÖn kü thuËt ®©m lª, b¾n sóng, nÐm lùu ®¹n vµ c¸c chiÕn thuËt ®¸nh du kÝch. Riªng n¨m 1950, huyÖn ®· më ®­îc 30 líp huÊn luyÖn chÝnh trÞ, qu©n sù, tæ chøc ®­îc 14 lÇn diÔn tËp chiÕn ®Êu víi h¬n 1.300 l­ît ng­êi tham gia1... Cuèi n¨m 1949, §Þnh Hãa ®· x©y dùng trung ®éi bé ®éi ®Þa ph­¬ng. §Õn th¸ng 10-1950, con sè nµy ®· lªn tíi 1 ®¹i ®éi vµ 639 ®éi viªn du kÝch2... §©y lµ lùc l­îng hËu bÞ s½n sµng bæ sung cho chñ lùc. Trong 9 n¨m kh¸ng chiÕn, do n»m s©u trong c¨n cø ®Þa ®Çu n·o, c¸c lùc l­îng vò trang §Þnh Hãa Ýt cã dÞp chiÕn ®Êu trùc tiÕp víi qu©n Ph¸p. Tuy nhiªn, mçi khi kÎ thï x©m ph¹m vïng \"®Êt th¸nh\" nµy, qu©n vµ d©n §Þnh Hãa ®· phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc chiÕn ®Êu kiªn c­êng, gi¸ng cho chóng nh÷ng ®ßn ®au. Trong ChiÕn dÞch ph¶n c«ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, c¸c ®Þa danh Chî Chu, Qu¸n Vu«ng, Ph­îng TiÕn, Phó TiÕn, Qu¶ng N¹p... ®· ghi l¹i chiÕn tÝch oai hïng cña qu©n vµ d©n §Þnh Hãa, gãp phÇn vµo chiÕn c«ng chung cña qu©n vµ d©n ___________ 1, 2. Theo LÞch sö §¶ng bé huyÖn §Þnh Hãa, HuyÖn ñy §Þnh Hãa xuÊt b¶n, 1985, tr.128-129. 370

c¸c tØnh ViÖt B¾c ®¸nh b¹i cuéc tiÕn c«ng chiÕn l­îc theo chñ tr­¬ng \"®¸nh nhanh th¾ng nhanh\" hßng tiªu diÖt c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, ®¸nh quþ chñ lùc ta, kÕt thóc chiÕn tranh cña thùc d©n Ph¸p. Lµ mét trong nh÷ng ®Þa ph­¬ng n»m ë trung t©m c¨n cø ®Þa, qu©n vµ d©n §Þnh Hãa lu«n ý thøc s©u s¾c vÒ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn. Ngay sau khi kÕt thóc ChiÕn dÞch ViÖt B¾c, qu©n vµ d©n §Þnh Hãa ®· b¾t tay vµo x©y dùng, cñng cè ®Þa bµn, tÝch cùc t¨ng gia s¶n xuÊt ®Ó kh«ng ngõng t¨ng c­êng tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh, lµm trßn nhiÖm vô b¶o vÖ c¨n cø, hç trî nh©n, vËt lùc cho T©n Trµo (S¬n D­¬ng - Tuyªn Quang). §ång bµo c¸c d©n téc §Þnh Hãa ®· gãp c«ng søc ë møc cao nhÊt cho sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. N¨m 1949, h­ëng øng lêi kªu gäi lËp \"Hò g¹o kh¸ng chiÕn\" vµ \"B¸n thãc khao qu©n\" cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh©n d©n §Þnh Hãa ®· tiÕt kiÖm, b¸n cho Nhµ n­íc 63 tÊn l­¬ng thùc. N¨m 1950, sè l­¬ng thùc huy ®éng trong toµn huyÖn ®· gÊp h¬n 9 lÇn (570 tÊn) so víi n¨m tr­íc, trong ®ã cã 72 tÊn thãc khao qu©n. Nh©n d©n cßn ñng hé 52 mÉu ruéng cho bé ®éi t¨ng gia tù tóc lóa g¹o, hoa mµu, dµnh ®­îc 380.000 ®ång mua s¾m vò khÝ. N¨m 1954, h­íng vÒ ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, §Þnh Hãa ®· ®ãng gãp hµng tr¨m tÊn thãc, g¹o, thÞt tr©u, bß, lîn gãp phÇn gióp bé ®éi ngoµi mÆt trËn ¨n no ®¸nh th¾ng. NhiÒu ®oµn d©n c«ng háa tuyÕn cña §Þnh Hãa tham gia phôc vô ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ ®· ®­îc tÆng th­ëng Hu©n ch­¬ng ChiÕn c«ng h¹ng ba, Hu©n ch­¬ng Kh¸ng chiÕn h¹ng nhÊt cña ChÝnh phñ vµ Cê danh dù cña Héi ®ång Cung cÊp mÆt trËn. Trong suèt 9 n¨m kh¸ng chiÕn, 371

hµng ngh×n con em §Þnh Hãa ®· lªn ®­êng nhËp ngò, tham gia c¸c ®¬n vÞ chñ lùc cña bé, cña liªn khu. §Þnh Hãa lµ hËu cø an toµn, che giÊu, b¶o vÖ c¸c l·nh tô cña §¶ng vµ Bé Tæng t­ lÖnh trong nh÷ng lÇn thùc d©n Ph¸p bÊt ngê tiÕn c«ng chíp nho¸ng lªn c¨n cø ®Þa. 4. §Þnh Hãa, n¬i Trung ­¬ng §¶ng vµ Bé Tæng t­ lÖnh ra nhiÒu quyÕt ®Þnh qu©n sù quan träng Lµ n¬i ®øng ch©n th­êng xuyªn, l©u dµi cña c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt cña Bé Quèc phßng - Tæng T­ lÖnh, Bé Tæng tham m­u... nªn rÊt nhiÒu chñ tr­¬ng, quyÕt ®Þnh quan träng vÒ qu©n sù ®· ra ®êi ë n¬i ®©y. Mét ngµy sau khi qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng B¾c K¹n, ngµy 8-10-1947, Bé Tæng chØ huy ®· ra nhËt lÖnh kªu bé ®éi vµ d©n qu©n chiÕn ®Êu ®¸nh b¹i cuéc tiÕn c«ng cña chóng, b¶o vÖ ViÖt B¾c. Ngµy 15-10-1947, Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ra chØ thÞ Ph¶i ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p, v¹ch râ thùc lùc cña ®Þch, chØ ra ph­¬ng h­íng hµnh ®éng cô thÓ cho qu©n vµ d©n ViÖt B¾c còng nh­ c¶ n­íc. §åi Khau Tý, x· §iÒm MÆc lµ n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ Th­êng vô Trung ­¬ng, Tæng ChØ huy ®· häp bµn vµ ra chØ thÞ lÞch sö nµy. ChØ thÞ ®· cã t¸c dông quyÕt ®Þnh th¾ng lîi trong cuéc ph¶n c«ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947 cña qu©n vµ d©n ta. Tõ sau 1947 ®Õn 1951, cïng víi sù lín m¹nh cña lùc l­îng vò trang ba thø qu©n, Bé Quèc phßng chñ tr­¬ng x©y dùng c¸c ®¬n vÞ chñ lùc lín m¹nh cña qu©n ®éi. C¸c ®¹i ®oµn chñ lùc lÇn l­ît ra ®êi trªn c¬ së quyÕt ®Þnh tõ Tæng hµnh dinh ®ãng ë §Þnh Hãa. C¸c quyÕt ®Þnh, s¾c lÖnh, th«ng t­ nh­: phong qu©n hµm ®ît ®Çu cho mét lo¹t t­íng lÜnh qu©n ®éi 372

(25-1-1948); Thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng tèi cao (19-8-1948); Quy ®Þnh tæ chøc míi cña Bé Tæng t­ lÖnh qu©n ®éi quèc gia vµ d©n qu©n ViÖt Nam (11-7-1950), thµnh lËp §¶ng ñy mÆt trËn vµ Bé ChØ huy ChiÕn dÞch Biªn giíi (25-7-1950)... ®Òu ra ®êi trong thêi gian c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt cã mÆt t¹i §Þnh Hãa. C¸c quyÕt ®Þnh më nh÷ng chiÕn dÞch lín trong suèt cuéc kh¸ng chiÕn còng xuÊt ph¸t tõ n¬i ®©y. H¹ tuÇn th¸ng 9-1953, Bé ChÝnh trÞ Trung ­¬ng §¶ng häp t¹i TØn Keo, x· Phó §×nh, d­íi ch©n nói Hång, bµn nhiÖm vô qu©n sù trong §«ng - Xu©n 1953-1954. Tõ 19 ®Õn 23-11-1953, Bé Tæng t­ lÖnh më Héi nghÞ c¸n bé phæ biÕn nhiÖm vô qu©n sù vµ kÕ ho¹ch §«ng - Xu©n 1953-1954. Ngµy 6-12-1953, còng t¹i TØn Keo, Bé ChÝnh trÞ Trung ­¬ng §¶ng häp th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ lÞch sö... ®­a tíi th¾ng lîi hoµn toµn cña cuéc kh¸ng chiÕn. Nh­ vËy, cã thÓ nãi trong cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, qu©n vµ d©n trªn m¶nh ®Êt §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn anh hïng ®· lµm trßn nhiÖm vô vµ xøng ®¸ng lµ mét ®Þa bµn chñ yÕu cña An toµn khu Trung ­¬ng, mét trong nh÷ng trung t©m cña c¨n cø ®Þa, ®ång thêi còng n»m trong ®Þa bµn chiÕn l­îc cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam. 373

an toµn khu - DÊU ÊN CñA HéI §åNG CHÝNH PHñ TRONG CUéC KH¸NG CHIÕN CHèNG THùC D¢N PH¸P (1947-1954) ThS. Hoa §×nh NghÜa* Trong giai ®o¹n 1947-1954, An toµn khu Th¸i Nguyªn ®· ®­îc chän lµ n¬i ë, lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp cña §¶ng, ChÝnh phñ. T¹i ®©y, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh nhiÒu vÊn ®Ò träng ®¹i liªn quan ®Õn vËn mÖnh quèc gia nh­: QuyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch Thu - §«ng n¨m 1947; ChiÕn dÞch Biªn giíi vµ ho¹t ®éng ngo¹i giao n¨m 1950, tiÕp c¸c ®oµn ®¹i sø cña n­íc ngoµi tr×nh quèc th­ vµ ra nhiÒu quyÕt s¸ch lín trong c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc; th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n n¨m 1953-1954, quyÕt t©m më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. §Æc biÖt ®Þa danh an toµn khu ghi dÊu Ên cña Héi ®ång ChÝnh phñ víi t­ c¸ch lµ bé tham m­u ®Ó tËp hîp lùc l­îng x©y dùng vµ b¶o vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, l·nh ®¹o toµn d©n thùc hiÖn c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. Héi ®ång ChÝnh phñ trong thêi kú ___________ * B¶o tµng Hå ChÝ Minh. 374

nµy ®¶m nhËn vai trß lËp ph¸p cña Quèc héi. Mét mÆt ban hµnh c¸c s¾c lÖnh, mÆt kh¸c g¸nh v¸c vai trß lµ c¬ quan hµnh ph¸p thùc hiÖn viÖc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý ®Êt n­íc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao, v¨n hãa vµ qu©n sù. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña Héi ®ång ChÝnh phñ t¹i An toµn khu ViÖt B¾c ®· l·nh ®¹o ®Êt n­íc v­ît lªn mäi khã kh¨n thö th¸ch, giµnh th¾ng lîi trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p n¨m 1954. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, ChÝnh phñ l©m thêi ®­îc thµnh lËp, nh©n d©n ViÖt Nam ®· ®­îc h­ëng mét nÒn ®éc lËp thùc sù, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt ChÝnh phñ l©m thêi n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa trÞnh träng tuyªn bè víi thÕ giíi: \"N­íc ViÖt Nam cã quyÒn ®­îc h­ëng tù do vµ ®éc lËp, vµ sù thùc ®· thµnh mét n­íc tù do vµ ®éc lËp. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh mÖnh vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do vµ ®éc lËp Êy\"1. Nhµ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra ®êi lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö, ChÝnh phñ l©m thêi cña n­íc ViÖt Nam míi ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ ®¹i diÖn cho nÒn d©n chñ tiªn tiÕn nhÊt, mét chÝnh phñ cña d©n, do d©n vµ v× d©n. Nh©n d©n tõ kiÕp n« lÖ v­¬n lªn vÞ thÕ lµm chñ n­íc nhµ. Nh­ng sù ra ®êi cña n­íc ViÖt Nam còng lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi c¸c thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng trong n­íc vµ quèc tÕ. B¶n th©n thùc d©n Ph¸p cã nhiÒu quyÒn lîi ë ViÖt Nam, chóng t×m mäi c¸ch quay trë l¹i ViÖt Nam nh»m bãc lét nh©n ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 4, tr. 3. 375

d©n, v¬ vÐt tµi nguyªn bï ®¾p cho n­íc Ph¸p ®· bÞ kiÖt quÖ kinh tÕ sau chiÕn tranh. Thùc hiÖn ©m m­u ®ã, thùc d©n Ph¸p ®· tÝch cùc chuÈn bÞ lùc l­îng qu©n viÔn chinh quay l¹i x©m l­îc n­íc ta mét lÇn n÷a. ë Nam Bé, qu©n Ph¸p nóp bãng qu©n Anh næ sóng x©m l­îc Sµi Gßn. ë phÝa B¾c, gÇn 20 v¹n qu©n §ång minh trµn vµo lÊy cí gi¶i gi¸p qu©n NhËt. C¸c ®¶ng ph¸i ph¶n ®éng trong n­íc ©m m­u c©u kÕt víi c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ nh»m lËt ®æ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng non trÎ. NÒn kinh tÕ trong n­íc ®×nh ®èn, hµng hãa khan hiÕm, n¹n ®Çu c¬ tÝch tr÷ hoµnh hµnh, c«ng nh©n ®a sè thÊt nghiÖp.... Trªn lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng, t×nh h×nh còng hÕt søc khã kh¨n, ng©n khè quèc gia chØ cßn h¬n 1 triÖu ®ång cò n¸t do Ph¸p ®Ó l¹i, l¹i x¶y ra ngËp lôt t¹i 9 tØnh B¾c Bé. Thªm vµo ®ã, lµ n¹n ®ãi cuèi n¨m 1944 ®Çu n¨m 1945 ®· lµm chÕt gÇn 2 triÖu ng­êi ®ang ®e däa nghiªm träng ®êi sèng nh©n d©n. Tr×nh ®é v¨n hãa cña d©n rÊt thÊp, ®a sè lµ mï ch÷ (trªn 90% nh©n d©n mï ch÷), thÊt häc. Trªn lÜnh vùc ngo¹i giao, c¸c n­íc ch­a c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña n­íc ta, ViÖt Nam ë vµo thÕ bÞ bao v©y, c« lËp trªn tr­êng quèc tÕ. §øng tr­íc t×nh h×nh khã kh¨n ®ã, ngay sau ngµy tuyªn bè ®éc lËp, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· triÖu tËp phiªn häp ®Çu tiªn cña Héi ®ång ChÝnh phñ vµo ngµy 3-9-1945. Trong phiªn häp nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt ChÝnh phñ nªu lªn s¸u vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña ChÝnh phñ l©m thêi ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt. Mét lµ gi¶i quyÕt n¹n ®ãi; hai lµ thanh to¸n n¹n dèt; ba lµ tæ chøc tæng tuyÓn cö; bèn lµ xãa bá hñ tôc; n¨m lµ bá ngay c¸c thø thuÕ bãc lét v« nh©n ®¹o; s¸u lµ tù do tÝn ng­ìng, l­¬ng - gi¸o ®oµn kÕt. Nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng 376

cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh giai ®o¹n nµy ®· tËp hîp ®­îc khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc, ®­a ®Êt n­íc v­ît qua ®­îc giai ®o¹n khã kh¨n, t¹o tiÒn ®Ò quan träng trong nh÷ng giai ®o¹n tiÕp theo cña c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. Thµnh c«ng lín nhÊt cña thêi kú nµy lµ ®· x©y dùng vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®­îc nÒn ®éc lËp cña n­íc nhµ, tæ chøc thµnh c«ng tæng tuyÓn cö bÇu Quèc héi, so¹n th¶o HiÕn ph¸p n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa - mét b¶n HiÕn ph¸p thùc sù cña d©n, do d©n vµ v× d©n. Nh÷ng khã kh¨n vµ phøc t¹p cña t×nh h×nh ®Êt n­íc thêi gian nµy, cÇn cã sù l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh thèng nhÊt. Quèc héi ®· uû nhiÖm sù l·nh ®¹o toµn d©n cho ChÝnh phñ th«ng qua c¸c cuéc häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. Ban Th­êng trùc Quèc héi lu«n s¸t c¸nh cïng Héi ®ång ChÝnh phñ ®Ó bµn b¹c tham gia ý kiÕn vÒ nh÷ng chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch lín. Thêi kú nµy, d­íi sù chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña Héi ®ång ChÝnh phñ, chóng ta ®· thu ®­îc nh÷ng th¾ng lîi ®¸ng kÓ trªn mÆt trËn ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Víi d· t©m x©m l­îc ViÖt Nam, thùc d©n Ph¸p ®· béi ­íc, vi ph¹m HiÖp ®Þnh s¬ bé 6-3 vµ T¹m ­íc 14-9. Ngµy 17-12-1946, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· nhãm häp. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· b¸o c¸o tr­íc c¸c ®¹i biÓu thèng nhÊt quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc. §ªm 19-12-1946, thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña cuéc häp Héi ®ång ChÝnh phñ, t¹i V¹n Phóc (Hµ §«ng), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn nh»m ®éng viªn søc m¹nh cña toµn d©n téc trong cuéc chiÕn ®Êu chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. Th¸ng 3-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Héi ®ång ChÝnh phñ ®· chñ ®éng s¬ t¸n c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña 377

Trung ­¬ng, ChÝnh phñ lªn ChiÕn khu ViÖt B¾c nh»m cñng cè lùc l­îng, chuÈn bÞ mäi mÆt ®Ó l·nh ®¹o nh©n d©n tiÕn hµnh kh¸ng chiÕn l©u dµi víi thùc d©n Ph¸p. Ngµy 20-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i th«n §iÒm MÆc, x· Thanh §Þnh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. §Þa danh nµy trë thµnh ®Çu mèi phèi hîp víi c¸c c¬ quan, s¾p xÕp c¬ quan Trung ­¬ng ®ãng t¹i An toµn khu ®¶m b¶o an toµn cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng, ChÝnh phñ ho¹t ®éng l·nh ®¹o nh©n d©n kh¸ng chiÕn. VÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng ë thêi kú nµy lµ viÖc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi c¸c n­íc ®· ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Héi ®ång ChÝnh phñ liªn tôc xóc tiÕn. T¹i B¨ng Cèc (Th¸i Lan), chóng ta ®· lËp ViÖn qu¸n ViÖt Nam tõ th¸ng 8-1946, môc ®Ých lµ nh»m t¹o sù liªn hÖ gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa víi chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan ®¹i diÖn c¸c n­íc. B¨ng Cèc trë thµnh ®Çu mèi quèc tÕ quan träng ®Ó më réng ho¹t ®éng tranh thñ sù ñng hé cña c¸c n­íc trong cuéc chiÕn tranh cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p. Th¸ng 5-1947, Thø tr­ëng Chñ tÞch phñ Ph¹m Ngäc Th¹ch ®­îc cö ®i bang giao víi Nam D­¬ng (In®«nªxia). Ngµy 25-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· göi th­ cho nh©n d©n Ph¸p, tè c¸o sù hiÕu chiÕn cña thùc d©n Ph¸p, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh lËp tr­êng cña nh©n d©n ViÖt Nam ®èi víi bän x©m l­îc, Ng­êi nªu râ: \"Bän qu©n phiÖt thùc d©n ®· b¾t buéc chóng t«i ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu, chóng t«i sÏ chiÕn ®Êu ®Õn cïng, chóng t«i lÊy c©u ch©m ng«n hiªn ngang cña c¸c b¹n lµm ch©m ng«n cña chóng t«i: \"Thµ chÕt kh«ng lµm n« lÖ\". Chóng t«i chiÕn ®Êu v× 378