Bác Hồ với Thái Nguyên

§· lµ c¨n cø ®Þa th× nh©n tè \"®Þa - qu©n sù\" lµ quan träng bËc nhÊt. Tuy vËy, tr­íc ®©y viÖc x©y dùng Khu an toµn trong c¨n cø ®Þa lµ ch­a cã. Ngay trong khëi nghÜa Lam S¬n, khëi nghÜa Yªn ThÕ, tuy lµ khëi nghÜa tån t¹i l©u dµi vµ cã c¨n cø réng lín, còng ch­a bao giê «ng cha ta nghÜ ®Õn x©y dùng an toµn khu trong c¨n cø ®Þa, tøc ch­a bao giê vËn dông ph­¬ng ph¸p \"X©y dùng h¹t nh©n trong h¹t nh©n\" cña c¸c tæ chøc kh¸ng chiÕn. S¸ng t¹o nµy chØ n¶y sinh khi §¶ng ta ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú chèng chñ nghÜa thùc d©n ®Õ quèc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, nh­ trªn ®· nãi. S¸ng t¹o nµy míi nh×n th× thÊy còng ®¬n gi¶n, nh­ng xÐt kü vÒ tÝnh chÊt th× cã phÇn kh¸ s©u s¾c. Tõ truyÒn thèng chóng ta ®· n©ng lªn tr×nh ®é thêi ®¹i. Tõ tinh hoa d©n téc chóng ta ®· tiÕn lªn kÕt hîp víi tinh hoa giai cÊp, kÕt hîp tinh thÇn th­îng vâ cña d©n téc víi lý luËn c¸ch m¹ng cña thêi ®¹i, mµ tiªu biÓu ë ViÖt Nam lµ t­ t­ëng qu©n sù Hå ChÝ Minh, ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng míi. 3. Mét vµi gîi ý trong yªu cÇu liªn hÖ víi hiÖn t¹i Ngµy nay, tuy hßa b×nh thÕ giíi ®ang ®­îc toµn thÓ nh©n lo¹i tiÕn bé b¶o vÖ vµ cñng cè, nh­ng kh«ng d©n téc nµo l¹i kh«ng ch¨m lo cñng cè quèc phßng, g×n gi÷ an ninh, trËt tù cho ®Êt n­íc vµ ®Ò phßng nguy c¬ chiÕn tranh míi cã thÓ x¶y ra. Trong nh÷ng bµi häc lÞch sö vÒ ®Êu tranh qu©n sù th× bµi häc vÒ x©y dùng c¨n cø ®Þa vµ an toµn khu vÉn cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn. Tuy vËy còng cßn mét sè vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra lµ: 33

- ChiÕn tranh hiÖn ®¹i víi c¸c vò khÝ tèi t©n ch­a tõng cã th× cßn cÇn cã c¨n cø ®Þa ®Ó thñ hiÓm n÷a kh«ng? (Xin tham kh¶o vÒ c¨n cø ®Þa qu©n sù cña Ir¾c trong cuéc chiÕn tranh vïng VÞnh võa qua vµ c¨n cø qu©n sù cña nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng vò khÝ vµ c«ng nghiÖp h¹t nh©n hiÖn nay). - NÕu cßn cÇn cã c¨n cø ®Þa th× gi÷a hai yÕu tè ®Þa - qu©n sù vµ ®Þa - chÝnh trÞ, yÕu tè nµo ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu? Ph¶i ch¨ng tr­íc hÕt lµ ®Þa - chÝnh trÞ? - ë ViÖt Nam ®· tõng cã quan niÖm lÊy Tr­êng S¬n, x­¬ng sèng cña ba n­íc §«ng D­¬ng thay cho ViÖt B¾c lµm n¬i thñ hiÓm, nay cßn ®¾c dông n÷a kh«ng? §Ó tr¶ lêi cho c¸c c©u hái nµy chóng ta cã thÓ tham kh¶o nh÷ng kinh nghiÖm cña «ng cha vµ nh÷ng s¸ng t¹o c¸ch m¹ng míi ®©y cña §¶ng kÓ trªn. 34

CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH VíI An toµn khu §ÞNH HO¸, TH¸I NGUY£N TRONG HµNH TR×NH KH¸NG CHIÕN CHèNG THùC D¢N PH¸P PGS.TS. Lª V¨n TÝch* §Æc ®iÓm næi bËt trong suèt cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng ®Êt n­íc cña l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ Minh lµ lu«n vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o lý luËn M¸c - Lªnin vµo hoµn c¶nh cô thÓ ViÖt Nam trong tõng thêi kú c¸ch m¹ng. Mét trong nh÷ng s¸ng t¹o Êy lµ sím x¸c ®Þnh vÞ thÕ chiÕn l­îc cña ViÖt B¾c ®èi víi tiÕn tr×nh c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Do ®ã, ngay tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, ViÖt B¾c ®· lµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña Hå ChÝ Minh, lµ n¬i diÔn ra nhiÒu sù kiÖn chÝnh trÞ, qu©n sù quan träng cña chÝnh quyÒn t­¬ng lai cña ViÖt Nam, vµ v× vËy ViÖt B¾c ®· ®­îc Hå ChÝ Minh vµ §¶ng ta lùa chän x©y dùng thµnh c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. Trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. NÐt ®Æc s¾c cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c lµ ë ngay \"trong lßng\" c¨n cø bao la cña nói rõng ViÖt B¾c l¹i x©y dùng mét sè ___________ * Nguyªn Phã ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 35

An toµn khu cña Trung ­¬ng mµ tiªu biÓu lµ An toµn khu §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), Chî §ån (B¾c K¹n), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n (Tuyªn Quang). §©y lµ n¬i ë, lµm viÖc cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi, cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. C¸c an toµn khu ®· gi÷ vai trß quan träng trong viÖc b¶o vÖ an toµn cho Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn th¾ng lîi. Víi vai trß quan träng Êy, ViÖt B¾c ®­îc vinh danh lµ Thñ ®« kh¸ng chiÕn. N¨m 1920, sau khi ®­îc ®äc S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c­¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa cña V.I.Lªnin1, t×m thÊy \"Con ®­êng gi¶i phãng\" d©n téc vµ ®Æc biÖt sau khi trë thµnh ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p, NguyÔn ¸i Quèc võa tÝch cùc ho¹t ®éng, võa bÝ mËt t×m ®­êng vÒ n­íc ®Ó thùc hµnh c«ng cuéc gi¶i phãng d©n téc. V× vËy, th¸ng 6-1923, trong bøc th­ chia tay c¸c b¹n cïng ho¹t ®éng t¹i Ph¸p trong tæ chøc Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa vµ Ban biªn tËp b¸o Le Paria, Ng­êi viÕt: \"C«ng viÖc chung cña chóng ta... ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ tèt... Nh­ng chóng ta cßn ph¶i lµm nhiÒu h¬n... Chóng ta kh«ng thÓ ®Æt vÊn ®Ò Êy mét c¸ch m¸y mãc. §iÒu ®ã tïy hoµn c¶nh mçi d©n téc chóng ta. §èi víi t«i, c©u tr¶ lêi ®· râ rµng: trë vÒ n­íc, ®i vµo quÇn chóng, thøc tØnh hä, tæ chøc hä, ®oµn kÕt hä, huÊn luyÖn hä, ®­a hä ra ®Êu tranh giµnh tù do ®éc lËp\"2. Nh­ vËy, mÆc dï \"lé tr×nh\" gi¶i phãng ViÖt Nam ®· ®­îc NguyÔn ¸i Quèc \"ph¸c th¶o\", nh­ng ph¶i gÇn 20 n¨m sau, ___________ 1. Bµi ®¨ng liÒn trªn 2 sè th¸ng 7-1920 trªn b¸o Nh©n ®¹o cña §¶ng X· héi Ph¸p mµ NguyÔn ¸i Quèc ®ang lµ ®¶ng viªn. 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt, Hµ Néi, 2011, t. 1, tr. 208. 36

Ng­êi míi vÒ ®Õn Cao B»ng, trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng trong n­íc. Ngãt 20 n¨m Êy Ng­êi ®· tæ chøc vµ huÊn luyÖn lý luËn cho ®éi ngò c¸n bé c¸ch m¹ng ®Çu tiªn, ®· s¸ng lËp ra §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®· tr¶i qua nh÷ng n¨m th¸ng bÞ tï ®µy trong nhµ lao cña thùc d©n Anh t¹i Hång K«ng, nh­ng Ng­êi vÉn bÝ mËt liªn l¹c víi Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, truyÒn ®¹t ®­êng lèi vµ kinh nghiÖm c¸ch m¹ng vÒ n­íc. Tõ lý luËn tiÕp thu trong c¸c tr­êng häc cña Quèc tÕ Céng s¶n vµ tõ mèi liªn hÖ víi phong trµo c¸ch m¹ng trong n­íc th«ng qua Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng vµ líp c¸n bé vïng biªn giíi võa ®­îc huÊn luyÖn, l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc ®· lùa chän vïng biªn giíi Cao B»ng khi vÒ n­íc vµ lµm bµn ®¹p x©y dùng vµ ph¸t triÓn phong trµo c¸ch m¹ng ra c¸c vïng l©n cËn. N¬i ®©y kh«ng chØ lµ \"®Êt ®øng ch©n\" ®Çu tiªn cña c¸ch m¹ng mµ cßn lµ ®Çu nguån lan to¶ ®­êng lèi c¸ch m¹ng. Tõ ®ã c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng më réng ra c¶ nói rõng ViÖt B¾c. §©y lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó tiÕn hµnh th¾ng lîi c«ng cuéc gi¶i phãng d©n téc vµ x©y dùng lùc l­îng kh¸ng chiÕn sau nµy. §ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p kÓ l¹i: Khi ho¹t ®éng t¹i C«n Minh (V©n Nam, Trung Quèc) NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn ®Þnh: \"C¨n cø ®Þa Cao B»ng sÏ më ra triÓn väng lín cho c¸ch m¹ng n­íc ta... Nh­ng tõ Cao B»ng cßn ph¶i ph¸t triÓn vÒ Th¸i Nguyªn vµ th«ng xuèng n÷a míi cã thÓ tiÕp xóc víi toµn quèc ®­îc. Cã nèi ®­îc phong trµo víi Th¸i Nguyªn vµ toµn quèc th× khi ph¸t ®éng ®Êu tranh vò trang, lóc thuËn lîi cã thÓ tiÕn c«ng, lóc khã kh¨n cã thÓ gi÷\"1. ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: Nh÷ng chÆng ®­êng lÞch sö, Nxb. V¨n häc, Hµ Néi, 1977, tr. 38-39. 37

Sau khi vÒ Cao B»ng triÖu tËp vµ chñ tr× thµnh c«ng Héi nghÞ lÇn thø t¸m Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng, Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh thay ®æi chiÕn l­îc, ®Æt nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc lªn hµng ®Çu, quyÕt ®Þnh thµnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh vµ më réng c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng trªn c¸c mÆt: c¬ së quÇn chóng, tæ chøc chÝnh trÞ, lùc l­îng vò trang ®Þa ph­¬ng... ®Ó tõng b­íc \"®­a quÇn chóng ra ®Êu tranh giµnh tù do ®éc lËp\" trªn ph¹m vi toµn quèc. ChÝnh sù ®óng ®¾n cña t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ 10 chÝnh s¸ch cña MÆt trËn ViÖt Minh mµ trong mét thêi gian ng¾n, MÆt trËn ®· lan to¶ ®Õn hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng. C¬ së ViÖt Minh ®· h×nh thµnh ë c¸c ch©u, lµng, x·..., trong ®ã cã nhiÒu \"ch©u hoµn toµn\". Tõ kinh nghiÖm x©y dùng c¨n cø ®Þa ë ®Çu nguån Cao B»ng - \"Ng«i sao c¸ch m¹ng cña ViÖt B¾c\", Hå ChÝ Minh ®· chñ tr­¬ng më réng ra c¸c tØnh vïng ViÖt B¾c, ®Ó tõ ®ã nèi th«ng víi Hµ Néi vµ c¸c tØnh miÒn Trung. V× vËy, chØ míi 15 ngµy tõ Cao B»ng vÒ Tuyªn Quang, sau khi nghe b¸o c¸o NghÞ quyÕt Héi nghÞ qu©n sù B¾c Kú, Ng­êi ®· chØ thÞ: s¸p nhËp vïng gi¶i phãng ë 6 tØnh miÒn ng­îc bao gåm: Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn thµnh mét c¨n cø lÊy tªn lµ Khu gi¶i phãng; thèng nhÊt c¸c lùc l­îng vò trang l¹i thµnh Qu©n gi¶i phãng1. §©y lµ \"h×nh ¶nh n­íc ViÖt Nam míi\" cã søc hÊp dÉn víi nh©n d©n c¶ n­íc vµ lµ bµn ®¹p v÷ng ch¾c cho thÕ trËn Tæng khëi nghÜa sau nµy. ___________ 1. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2006, t. 2, tr. 255. 38

Víi tÇm nh×n cña nhµ chiÕn l­îc, lóc nµy Hå ChÝ Minh ®· cã nhiÒu cuéc tiÕp xóc víi ®¹i diÖn cña §ång minh vµ nhËn ®­îc sù gióp ®ì vÒ ®iÖn ®µi, ng­êi sö dông, huÊn luyÖn cho qu©n du kÝch cña ta. Ng­êi trùc tiÕp l·nh ®¹o më Tr­êng Qu©n chÝnh kh¸ng NhËt t¹i T©n Trµo, ®ång thêi chØ ®¹o viÖc x©y dùng lùc l­îng ë Th¸i Nguyªn, v×: \"Th¸i Nguyªn lµ mét ®Þa bµn quan träng, tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷ vµ nh©n d©n ë ®©y cã truyÒn thèng c¸ch m¹ng\"1. Ng­êi ®· ®iÖn cho A. Patti2 b¸o tin: §· tæ chøc 1.000 qu©n du kÝch ë Chî Chu, §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn); tuyÓn lùa 200 du kÝch ®Ó ®éi Con Nai (lùc l­îng §ång minh) huÊn luyÖn c¸ch sö dông sóng c¸cbin, MAS, tiÓu liªn t«mx¬n, bad«ca, cèi vµ lùu ®¹n. Ng­êi cã cuéc trao ®æi dµi víi ThiÕu t¸ E. T«m¸t (sÜ quan OSS) ®Ó h­íng ho¹t ®éng cña ®éi Con Nai trªn tuyÕn Th¸i Nguyªn - B¾c K¹n - Cao B»ng ®Ó sau khi \"th«ng ®ång bÐn giät\" cã thÓ di chuyÓn tiÕp vµ ho¹t ®éng trªn tuyÕn L¹ng S¬n - Hµ Néi. Sau Héi nghÞ toµn quèc cña §¶ng t¹i T©n Trµo ngµy 14 vµ 15-8-1945, Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp Uû ban khëi nghÜa toµn quèc ®Ó l·nh ®¹o Tæng khëi nghÜa. Vµ tiÕp ngay sau ®ã lµ §¹i héi ®¹i biÓu quèc d©n T©n Trµo ngµy 16 vµ 17-8-1945 bÇu ra Uû ban D©n téc gi¶i phãng ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: An toµn khu §Þnh Ho¸, trung t©m cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, in trong Kû yÕu Héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Ho¸ trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, tr. 8-9. 2. SÜ quan t×nh b¸o Mü trong qu©n §ång minh, ng­êi ®· cã mÆt vµ can dù vµo biÕn ®éng lÞch sö ë ViÖt Nam tr­íc vµ ngay sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945. 39

do Hå ChÝ Minh lµm Chñ tÞch. Ngµy h«m sau 18-8-1945, Hå ChÝ Minh viÕt Th­ kªu gäi Tæng khëi nghÜa göi quèc d©n ®ång bµo: \"Giê quyÕt ®Þnh cho vËn mÖnh d©n téc ta ®· ®Õn. Toµn quèc ®ång bµo h·y ®øng dËy ®em søc ta mµ tù gi¶i phãng cho ta!\"1. Theo mÖnh lÖnh cña Ng­êi, Tæng khëi nghÜa Th¸ng T¸m ®· thµnh c«ng. Tr­íc khi rêi T©n Trµo vÒ Hµ Néi, trong cuéc häp víi c¸c ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång, Hoµng V¨n Th¸i, Hoµng H÷u Kh¸ng, víi tÇm nh×n cña nhµ chiÕn l­îc tµi ba, Hå ChÝ Minh chØ râ: \"B©y giê ta cã chÝnh quyÒn, ch¾c c¸c c«, c¸c chó còng muèn vÒ Hµ Néi. Nh­ng ch­a ®­îc ®©u! Lªnin ®· nãi: \"Giµnh chÝnh quyÒn ®· khã, gi÷ chÝnh quyÒn cßn khã h¬n\". Bëi vËy, mét sè c¸c c«, c¸c chó cßn ë l¹i ®Þa ph­¬ng ®©y, gióp ®ång bµo tæ chøc cuéc sèng sao cho t­¬i ®Ñp h¬n, Êm no, v¨n minh h¬n... BiÕt ®©u, chóng ta cßn trë lªn ®©y nhê cËy ®ång bµo lÇn n÷a...\"2. S¸ng 22-8, Hå ChÝ Minh rêi T©n Trµo vÒ Hµ Néi theo ®­êng ®Ìo KhÕ - Cï V©n thuéc huyÖn §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn. V× míi èm dËy, cã lóc Ng­êi ph¶i n»m c¸ng. Kho¶ng 21 giê Ng­êi míi lªn «t« vÒ thÞ x· Th¸i Nguyªn. MÆc dï cßn mÖt, nh­ng ngay tèi Êy, Ng­êi vÉn gÆp c¸n bé l·nh ®¹o tØnh ®Ó n¾m t×nh h×nh vµ c¨n dÆn nh÷ng viÖc cÇn lµm ®èi víi chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng míi thµnh lËp3. ___________ 1, 2. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 2, tr. 276, 280. 3. Xem B¸c Hå víi Th¸i Nguyªn, Th¸i Nguyªn víi B¸c Hå, Nxb. Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi, 2007, tr. 26. 40

Nh­ vËy, tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, Hå ChÝ Minh mÆc dï ch­a trùc tiÕp ho¹t ®éng ë Th¸i Nguyªn, ch­a ®Õn An toµn khu §Þnh Hãa, nh­ng trªn thùc tÕ, Ng­êi ®· ®¸nh gi¸ cao vÞ thÕ chiÕn l­îc vµ phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn vµ cã nhiÒu chØ ®¹o quan träng ®Ó x©y dùng c¨n cø ®Þa vµ An toµn khu Trung ­¬ng ë ®©y trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¬ së kh¸c trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, nh­ng trong hµnh tr×nh kh¸ng chiÕn, Hå ChÝ Minh ®· cã nhiÒu thêi gian sèng t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn ®Ó l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Lµ ng­êi l·nh ®¹o cao nhÊt cña n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, Hå ChÝ Minh thÊy râ gi¸ trÞ cña ®éc lËp d©n téc mµ C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m mang l¹i. V× vËy, tr­íc ©m m­u g©y chiÕn cña thùc d©n Ph¸p, Hå ChÝ Minh ®· kªu gäi toµn d©n kiªn quyÕt kh¸ng chiÕn ®Ó b¶o vÖ Nhµ n­íc ViÖt Nam míi, dÉu ph¶i tiªu thæ kh¸ng chiÕn, t¹m xa Thñ ®«, chÊp nhËn cuéc sèng khã kh¨n cïng ®ång bµo ë nói rõng ViÖt B¾c. Ngµy 19-12-1946, sau nhiÒu lÇn th¶o luËn trong Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng, Hå ChÝ Minh ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. Vµ tiÕp sau ®ã, Ng­êi vµ c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n­íc b¾t ®Çu cuéc hµnh tr×nh trë l¹i c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. Ng­êi tõ lµng V¹n Phóc, Hµ §«ng qua nhiÒu c¬ së nh­ Xu©n D­¬ng (Thanh Oai), CÇn KiÖm (Th¹ch ThÊt), chïa Mét M¸i, Sµi S¬n (Quèc Oai), Cæ TiÕt (Tam N«ng) råi Yªn KiÖn (§oan Hïng, Phó Thä)... Sau h¬n 3 th¸ng hµnh tr×nh d· chiÕn, ®Õn ngµy 2-4-1947, Hå ChÝ Minh trë l¹i S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang. ë ®©y cã hai ®iÒu cÇn ®­îc l­u ý: Mét lµ, hµnh tr×nh trë l¹i c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c cña Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan ®Çu 41

n·o cña §¶ng vµ ChÝnh phñ kh«ng ph¶i lµ \"cuéc ch¹y trèn\" mµ lµ hµnh tr×nh kh¸ng chiÕn nh»m b¶o vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng. Do ®ã, trªn ®­êng hµnh tr×nh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn gi÷ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c c¬ quan ChÝnh phñ víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó kÞp thêi chØ ®¹o kh¸ng chiÕn. §©y lµ hµnh tr×nh ra ®i ®Ó trë vÒ gi¶i phãng Thñ ®«. Hai lµ, Th¸i Nguyªn cïng c¸c tØnh trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c tr­íc ®©y lµ n¬i Hå ChÝ Minh vµ §¶ng ta ®· ho¹ch ®Þnh con ®­êng gi¶i phãng ®Êt n­íc thµnh c«ng, th× nay Hå ChÝ Minh cïng §¶ng ta \"chuyÓn thµnh\" ChiÕn khu ViÖt B¾c1 ®Ó ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi kh¸ng chiÕn, trong ®ã \"x©y dùng c¸c an toµn khu kh¸ng chiÕn cña Trung ­¬ng trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang), Chî §ån (B¾c K¹n)\"2. Ng­êi ®¸nh gi¸ cao vÞ trÝ chiÕn l­îc vµ ®ãng gãp cña ®ång bµo ë ®©y. Trong Th­ göi ®ång bµo c¸c tØnh ViÖt B¾c th¸ng 9-1947, Hå ChÝ Minh viÕt: \"ViÖt B¾c tr­íc kia lµ c¨n cø cña c¸ch mÖnh, ®· næi tiÕng kh¾p c¶ n­íc, kh¾p thÕ giíi. Th× ngµy nay, ViÖt B¾c ph¶i ___________ 1. VÒ mÆt qu©n sù, ®Çu th¸ng 9-1945, Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh thµnh lËp Bé Tæng tham m­u vµ ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh trong c¶ n­íc sÏ thµnh lËp c¸c khu hµnh chÝnh ®ång thêi lµ khu qu©n sù (chiÕn khu) phôc vô kh¸ng chiÕn. Theo quyÕt ®Þnh nµy, c¶ n­íc chia thµnh 9 chiÕn khu vµ §Æc khu Hµ Néi. §Õn th¸ng 11-1946 l¹i quyÕt ®Þnh chia thµnh 12 khu, trong ®ã Hµ Néi lµ ChiÕn khu 11. §iÒu ®Æc biÖt lµ c¶ hai lÇn quyÕt ®Þnh, Th¸i Nguyªn ®Òu thuéc ChiÕn khu 1. Xem LÞch sö ChÝnh phñ ViÖt Nam, tËp I: 1945-1955, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2006, tr. 73, 133-134. 2. Lêi cña §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p, in trong B¸c Hå víi Th¸i Nguyªn, Th¸i Nguyªn víi B¸c Hå, S®d, tr. 7. 42

thµnh c¨n cø cña kh¸ng chiÕn, ®Ó gi÷ lÊy c¸i ®Þa vÞ vµ c¸i danh gi¸ vÎ vang cña m×nh\"1. Trë l¹i ViÖt B¾c lÇn nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Tæng BÝ th­ Tr­êng Chinh, Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng, Bé Tæng t­ lÖnh vµ c¸c c¬ quan Bé Tæng tham m­u, Tæng côc ChÝnh trÞ, Tæng côc HËu cÇn vµ nhiÒu c¬ quan träng yÕu cña Trung ­¬ng ®· ë, lµm viÖc t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn trong nhiÒu thêi gian. NhiÒu cuéc tiÕp xóc quan träng, nhiÒu quyÕt s¸ch liªn quan ®Õn kh¸ng chiÕn, ngo¹i giao ®· diÔn ra ë ®©y. Râ rµng An toµn khu §Þnh Hãa cïng c¸c an toµn khu kh¸c trong An toµn khu Th¸i Nguyªn cã vai trß quan träng cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn trong hµnh tr×nh kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Còng cÇn nãi r»ng, do ®Æc ®iÓm cña kh¸ng chiÕn (cã lÇn qu©n Ph¸p nh¶y dï xuèng B¾c K¹n víi ©m m­u bÊt ngê \"chôp\" c¬ quan ®Çu n·o cña ta!) nªn chç ë cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng nhiÒu lÇn ph¶i di chuyÓn trong \"Thñ ®« d· chiÕn\". Tuy nhiªn trong mäi hoµn c¶nh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn th­êng xuyªn chñ tr× c¸c cuéc häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ, vÉn chØ ®¹o s¸t sao c¸c c«ng viÖc cña ChÝnh phñ, nh­ ký c¸c s¾c lÖnh, quyÕt ®Þnh, LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt, ho¹ch ®Þnh nh÷ng ch­¬ng tr×nh quèc kÕ d©n sinh. V× vËy, thËt khã thèng kª chÝnh x¸c thêi gian cô thÓ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan §¶ng, ChÝnh phñ ë trong tõng an toµn khu trong tiÕn tr×nh cuéc kh¸ng chiÕn. Sù kiÖn ®Çu tiªn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi An toµn khu Th¸i Nguyªn trong kh¸ng ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 239. 43

chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p lµ cuéc tiÕp P«n Muýt (Paul Mus) - ®¹i diÖn cña Cao uû Ph¸p B«lae (Bollaert) trao ®æi vÒ ®iÒu kiÖn ngõng b¾n cña hai phÝa ViÖt - Ph¸p t¹i thÞ x· Th¸i Nguyªn håi 22 giê ngµy 12-5-1947. Bé tr­ëng Ngo¹i giao Hoµng Minh Gi¸m - ng­êi dÉn ®­êng vµ cã mÆt trong cuéc tiÕp kiÕn nµy kÓ l¹i: P«n Muýt rÊt ng¹c nhiªn tr­íc c¶nh mét thÞ x· \"tiªu thæ kh¸ng chiÕn\", nh­ng «ng vÉn ®­îc Chñ tÞch tiÕp ®ãn lÞch sù nh­ khi ë B¾c Bé phñ. D­íi ¸nh ®Ìn m¨ngs«ng trong gian phßng cña ng«i nhµ kh«ng cßn nguyªn vÑn vÉn cã bµn ghÕ, trªn bµn bµy mÊy chai s©mpanh, bé cèc pha lª, mÊy bao thuèc l¸ th¬m. P«n Muýt sau khi c¶m ¬n Chñ tÞch ®· xin phÐp ®äc thuéc lßng th«ng ®iÖp cña B«lae víi 4 ®iÒu kiÖn cho ngõng b¾n: 1- Qu©n ®éi ViÖt Nam ph¶i nép vò khÝ cho Ph¸p; 2- Qu©n ®éi Ph¸p ®­îc quyÒn ®i l¹i tù do trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam; 3- ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i tr¶ l¹i cho Ph¸p tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®· bÞ b¾t; 4- ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i trao tr¶ cho Ph¸p tÊt c¶ nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi ®· ch¹y sang phÝa ViÖt Nam (c¶ ng­êi Ph¸p vµ ng­êi NhËt). Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng trùc tiÕp tr¶ lêi nh÷ng ®iÒu kiÖn ngang ng­îc trong th«ng ®iÖp cña Cao uû Ph¸p mµ nghiªm s¾c mÆt hái l¹i ng­êi ®èi tho¹i b»ng tiÕng Ph¸p: NÕu ë ®Þa vÞ t«i, «ng cã nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã kh«ng? Ph¶i ch¨ng c¶ «ng B«lae vµ «ng ®· cã thµnh tÝch trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng HÝtle? VËy chÊp nhËn th«ng ®iÖp cña «ng B«lae cã nghÜa chóng t«i ph¶i ®Çu hµng..! ¤ng Muýt, ph¶i lµ kÎ hÌn m¹t míi chÊp nhËn ®iÒu ®ã. NÕu t«i chÊp nhËn, t«i lµ kÎ \"hÌn m¹t\". Vµ t«i nghÜ r»ng trong Liªn hiÖp Ph¸p kh«ng cã chç cho nh÷ng kÎ hÌn m¹t!. P«n Muýt ®· kh«ng thÓ cã c©u tr¶ 44

lêi, ngoµi nh÷ng c¸i gËt ®Çu vµ lÆp ®i lÆp l¹i: \"Th­a Chñ tÞch, t«i hiÓu, t«i hiÓu !\". Sau cuéc héi kiÕn, Hå ChÝ Minh trë l¹i S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang råi kho¶ng 1 tuÇn sau ®ã, Ng­êi cïng ®éi c¶nh vÖ l¹i hµnh qu©n ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i ®åi Khau Tý, th«n §iÒm MÆc, x· Thanh §Þnh thuéc An toµn khu §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn tõ ngµy 20-5-1947 ®Õn ngµy 11-10-1947. MÆc dï §Þnh Hãa lµ huyÖn miÒn nói n»m ë t©y b¾c Th¸i Nguyªn, nh­ng tõ ®©y cã nhiÒu ®­êng mßn xuèng huyÖn Phó L­¬ng, §¹i Tõ (Th¸i Nguyªn), sang huyÖn S¬n D­¬ng (Tuyªn Quang), lªn huyÖn Chî §ån (B¾c K¹n). Trong 5 th¸ng ë ®©y, Ng­êi viÕt nhiÒu th­ tõ göi nh©n d©n, chÝnh giíi Ph¸p, göi c¸c tÇng líp nh©n d©n trong n­íc v¹ch trÇn ©m m­u ®en tèi cña thùc d©n Ph¸p vµ kªu gäi nh©n d©n ®oµn kÕt kh¸ng chiÕn, viÕt nhiÒu bµi b¸o vÒ ®­êng lèi kh¸ng chiÕn, tr¶ lêi pháng vÊn, ký s¾c lÖnh, dù héi nghÞ, chñ täa häp Héi ®ång ChÝnh phñ... Gi÷a th¸ng 7, Ng­êi viÕt th­ cho Th­êng trùc Ban tæ chøc \"Ngµy th­¬ng binh toµn quèc\"1 vµ tõ n¨m Êy, ngµy 27-7 trë thµnh \"Ngµy th­¬ng binh, liÖt sÜ\" cña c¶ n­íc. Trong th­ göi nh©n d©n Ph¸p sau h«m tiÕp kiÕn P«n Muýt, Ng­êi viÕt: \"Chóng t«i lÊy c©u ch©m ng«n hiªn ngang cña c¸c b¹n lµm ch©m ng«n cña chóng t«i \"Thµ chÕt kh«ng lµm n« lÖ\". Chóng t«i chiÕn ®Êu v× c«ng lý. Chóng t«i sÏ tån t¹i; chóng t«i sÏ chiÕn th¾ng\"2. §Æc biÖt, th¸ng 9-1947, trong ___________ 1. Sau nµy ®æi thµnh “Ngµy th­¬ng binh, liÖt sÜ”. 2. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 4, tr. 84-85. 45

tr¶ lêi pháng vÊn nhµ b¸o Mü S.£li M©ysi, Hå ChÝ Minh ph©n biÖt râ th¸i ®é vµ quan hÖ cña nhµ n­íc ViÖt Nam míi: \"tiÕp tôc tranh ®Êu (chèng thùc d©n Ph¸p - TG) cho tíi khi nµo giµnh ®­îc thèng nhÊt vµ ®éc lËp cho Tæ quèc\" ®ång thêi: \"Lµm b¹n víi tÊt c¶ mäi n­íc d©n chñ vµ kh«ng g©y thï o¸n víi mét ai\"1. Trong th¸ng 10, Ng­êi cho xuÊt b¶n t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc, ký bót danh X.Y.Z. nªu râ nh÷ng c¨n bÖnh mµ c¸n bé, ®¶ng viªn th­êng m¾c ph¶i, kinh nghiÖm söa ch÷a, c¸ch thøc l·nh ®¹o, tiªu chuÈn t­ c¸ch, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. §©y lµ t¸c phÈm \"gèi ®Çu gi­êng” cña c¸n bé, ®¶ng viªn trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Tõ gi÷a th¸ng 10-1947, Ng­êi chuyÓn ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i lµng Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn), ®Õn cuèi th¸ng 11 chuyÓn vÒ An toµn khu S¬n D­¬ng (Tuyªn Quang). §èi víi An toµn khu Th¸i Nguyªn, trong suèt hµnh tr×nh kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nhiÒu lÇn ®Õn ë vµ cïng Bé ChÝnh trÞ, Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh nhiÒu vÊn ®Ò hÖ träng: N¨m 1947 ë ®©y h¬n 5 th¸ng, n¨m 1948 h¬n 9 th¸ng (trong ®ã 4 lÇn thay ®æi chç ë trong An toµn khu §Þnh Hãa), tõ ®ã ®Õn kÕt thóc kh¸ng chiÕn n¨m nµo Ng­êi còng cã thêi gian ë An toµn khu §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. Cµng vÒ sau, nhiÒu ho¹t ®éng vµ quyÕt ®Þnh quan träng liªn quan ®Õn kh¸ng chiÕn ®Òu ®­îc bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh ë ®©y. Tiªu biÓu nh­ hµng lo¹t s¾c lÖnh ®· ®­îc ký t¹i ®©y, trong ®ã cã s¾c lÖnh phong qu©n hµm §¹i t­íng cho ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p, qu©n hµm ThiÕu t­íng cho nhiÒu sÜ quan kh¸c, ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 256. 46

ra Lêi kªu gäi thi ®ua ¸i quèc (1948); trong n¨m 1949, nhiÒu héi nghÞ Trung ­¬ng th¶o luËn c¸c ®Ò ¸n chÝnh trÞ, qu©n sù, kinh tÕ ®Ó tr×nh §¹i héi lÇn thø II cña §¶ng ®­îc tæ chøc; Th­êng vô Trung ­¬ng häp quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch Biªn giíi, Héi nghÞ c¸n bé Trung ­¬ng lÇn thø b¶y, chuÈn y ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn ChiÕn dÞch Biªn giíi (1950); Bé ChÝnh trÞ nghe §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p b¸o c¸o vÒ ChiÕn dÞch ®­êng sè 18, Héi nghÞ c¸n bé qu©n sù tr­íc khi më mµn ChiÕn dÞch Quang Trung, Héi nghÞ HuyÖn uû §Þnh Hãa, Phó L­¬ng, kiÓm tra tuyÕn ®­êng sè 3 ®o¹n Th¸i Nguyªn - B¾c K¹n - Cao B»ng (1951); Bé ChÝnh trÞ trao nhiÖm vô §¹i sø n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa t¹i Liªn X« cho «ng NguyÔn L­¬ng B»ng, chñ tr× §¹i héi chiÕn sÜ thi ®ua vµ c¸n bé g­¬ng mÉu toµn quèc lÇn thø nhÊt, dù Héi nghÞ vµ trao nhiÖm vô cho c¸c ®¬n vÞ tham gia ChiÕn dÞch T©y B¾c (1952); t¹i TØn Keo thuéc An toµn khu §Þnh Hãa trong cuéc häp Bé ChÝnh trÞ, Ng­êi chñ täa vµ ®­a ra kÕt luËn quan träng: §Þch tËp trung qu©n c¬ ®éng ®Ó t¹o nªn søc m¹nh...! Ta buéc chóng ph¶i ph©n t¸n binh lùc th× søc m¹nh ®ã kh«ng cßn... Ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc kh«ng thay ®æi, lÊy T©y B¾c lµm h­íng chÝnh, c¸c h­íng kh¸c lµ phèi hîp. Cïng víi nh÷ng b¸o c¸o vÒ sù chuÈn bÞ lùc l­îng qu©n sù mµ §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p b¸o c¸o víi B¸c Hå vµ ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång, nh÷ng ®¸nh gi¸ quan träng trªn ®©y lµ c¬ së quan träng ®Ó cuéc häp Bé ChÝnh trÞ t¹i TØn Keo do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr× ®· nhÊt trÝ th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn mïa Xu©n n¨m 1954 cña Tæng Qu©n uû vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ (n¨m 1953) - ®ßn tiÕn c«ng quyÕt ®Þnh kÕt thóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña qu©n vµ d©n ta vµo th¸ng 5-1954. 47

Sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, t¹i huyÖn §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn gi¶i phãng (tr­íc ®©y thuéc An toµn khu Th¸i Nguyªn), tõ th¸ng 8 ®Õn gi÷a th¸ng 10-1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn cã nhiÒu ho¹t ®éng quan träng nh­: dù lÔ ®ãn ñy ban Quèc tÕ gi¸m s¸t ®×nh chiÕn ë ViÖt Nam, chñ tr× LÔ nhËn Quèc th­ ®Çu tiªn cña n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa do §¹i sø n­íc Céng hßa Nh©n d©n Trung Hoa La Quý Ba tr×nh, nãi chuyÖn t¹i Héi nghÞ tæng kÕt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®ît 1 cña tØnh, nãi chuyÖn víi c¸n bé, nh©n viªn c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ c¸c ®¬n vÞ bé ®éi, c«ng an vµ thanh niªn xung phong chuÈn bÞ vÒ tiÕp qu¶n Thñ ®«, th¨m n¬i ë, lµm viÖc vµ trao ®æi víi c¸n bé cao cÊp Bé Tæng tham m­u vÒ mét sè c«ng viÖc ph¶i lµm vµ nhiÖm vô cña qu©n ®éi khi vµo tiÕp qu¶n Thñ ®«. Ngµy 12-10-1954, tõ n¬i ë vµ lµm viÖc t¹i ®åi Thanh Tróc, xãm §Çm Mua, x· Hïng C­êng, huyÖn §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lªn ®­êng trë vÒ Thñ ®« Hµ Néi kÕt thóc hµnh tr×nh 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Khã cã thÓ thèng kª hÕt nh÷ng ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i ChiÕn khu ViÖt B¾c - Thñ ®« kh¸ng chiÕn nãi chung vµ t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn nãi riªng mµ chØ cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng m¶ng c«ng viÖc vµ ý nghÜa cña cña nã ®èi víi tiÕn tr×nh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. §ã lµ, ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi, ph­¬ng ch©m kh¸ng chiÕn, x©y dùng vµ båi d­ìng nh÷ng nh©n tè ®Ó ®¶m b¶o kh¸ng chiÕn th¾ng lîi (nh­ c«ng t¸c t­ t­ëng, x©y dùng, chØnh §¶ng, chØnh qu©n th«ng qua c¸c líp chØnh huÊn, viÕt b¸o vµ c¸c t¸c phÈm mang tÝnh gi¸o dôc, x©y dùng ®¹o ®øc, nÕp sèng qu©n sù, quan hÖ §¶ng - d©n; më réng tuyªn 48

truyÒn ®èi ngo¹i ®Ó c¸c n­íc c«ng nhËn n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, chØ ®¹o c«ng t¸c qu©n sù, më c¸c chiÕn dÞch tiªu diÖt ®Þch. Nh÷ng ho¹t ®éng lu«n g¾n víi c¸c ®Þa danh lÞch sö cña An toµn khu §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn nh­ Khau Tý, §iÒm MÆc, Khu«n T¸t, TØn Keo.., ®i liÒn víi nh÷ng chiÕn th¾ng cña ChiÕn dÞch Biªn giíi, ChiÕn dÞch ®­êng sè 18, ChiÕn dÞch §«ng - Xu©n 1953-1954 vµ cuèi cïng lµ ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ, kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña nh©n d©n ta. MiÒn ®Êt vµ con ng­êi Th¸i Nguyªn - mét trong nh÷ng ®Þa danh ®­îc Hå ChÝ Minh vµ §¶ng ta lùa chän x©y dùng c¸c An toµn khu Trung ­¬ng, lµm n¬i tró ®ãng vµ b¶o vÖ c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn - kh«ng chØ næi tiÕng bëi vÞ trÝ ®Þa - lÞch sö cña m×nh, v× nhiÖm vô lÞch sö ®· hoµn thµnh, mµ cßn ®¸ng tù hµo v× Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng sau hµnh tr×nh kh¸ng chiÕn gian khæ ®· trë vÒ tiÕp qu¶n Thñ ®« tõ chÝnh n¬i ®©y. 49

VÞ TRÝ CHIÕN L¦îC CñA TH¸I NGUY£N TRONG TÇM NH×N CñA L·NH Tô Hå CHÝ MINH ThiÕu t­íng, PGS. TS. Vò Quang §¹o 1. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng më ra mét kû nguyªn míi cho d©n téc ViÖt Nam - kû nguyªn ®éc lËp, tù do. Víi nh·n quan chÝnh trÞ s¸ng suèt, nhËn râ b¶n chÊt, ©m m­u, thñ ®o¹n cña chñ nghÜa thùc d©n, ngay sau ngµy c¸ch m¹ng thµnh c«ng, l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· ph©n c«ng ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång cïng mét sè c¸n bé ë l¹i ViÖt B¾c mét thêi gian ®Ó cñng cè c¨n cø ®Þa. V× nh­ Ng­êi nãi, chiÕn tranh cã thÓ x¶y ra, vµ nh­ thÕ chóng ta cßn ph¶i quay trë l¹i nhê cËy ®ång bµo mét lÇn n÷a1. Cuèi th¸ng 10-1946, khi thùc d©n Ph¸p lé râ d· t©m muèn c­íp n­íc ta mét lÇn n÷a, Ng­êi cö ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng trë l¹i ViÖt B¾c chuÈn bÞ c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn. Th¸ng 12-1946, ®oµn c«ng t¸c ®Æc biÖt thø hai gåm ®¹i biÓu c¸c ngµnh qu©n sù, an ninh, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ, do ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh phô tr¸ch, cã nhiÖm vô nghiªn cøu c¸c ___________  Nguyªn ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam. 1. Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Hå ChÝ Minh: Hå ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö, S®d, t. 2, tr. 280. 50

vÞ trÝ ®Æt c¬ quan, cïng víi c¸c ban ngµnh liªn quan tæ chøc viÖc di chuyÓn vµ chän ®Þa ®iÓm an toµn cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn ë vµ lµm viÖc. Trªn c¬ së kh¶o s¸t thùc ®Þa, c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai cïng víi c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, Yªn S¬n (Tuyªn Quang), Chî §ån (B¾c K¹n) ®­îc Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh chän ®Ó x©y dùng An toµn khu Trung ­¬ng. Trong Th­ göi ®ång bµo ViÖt B¾c ngµy 19-8-1947, Ng­êi cho r»ng: \"HiÖn b©y giê Khu 1 ch­a ph¶i mÆt trËn chÝnh. Nh­ng ®èi víi bän thùc d©n hung ¸c, nay mai Khu 1 rÊt cã thÓ trë nªn mÆt trËn chÝnh. V× vËy, chóng ta ph¶i lu«n lu«n chuÈn bÞ s½n sµng\"1. Tõ xa x­a, Th¸i Nguyªn ®· ®­îc «ng cha ta coi \"lµ phªn giËu che ch¾n phÝa b¾c cña Kinh thµnh Th¨ng Long\", lµ cöa ngâ ®i vµo ViÖt B¾c, lµ cÇu nèi gi÷a ®ång b»ng s«ng Hång víi vïng rõng nói phÝa b¾c cña Tæ quèc. C¸c huyÖn §Þnh Hãa, Phó L­¬ng, §¹i Tõ cã ®Þa thÕ hiÓm trë, ®åi nói ®¹i ngµn xen lÉn nh÷ng thung lòng lßng ch¶o lín. §Þa thÕ ®ã võa thuËn tiÖn cho viÖc Èn n¸u, võa cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tù tóc tù cÊp vµ cã thÓ gi÷ ®­îc bÝ mËt. An toµn khu Th¸i Nguyªn cã m¹ng l­íi ®­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c ®­êng mßn, hÎm táa ®i c¸c huyÖn, c¸c tØnh kh¸c trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, tiÖn lîi cho viÖc tiÕp tÕ, ®¶m b¶o sù chØ ®¹o cña Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ nhanh chãng ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng, song l¹i lµ trë ng¹i lín cho viÖc hµnh qu©n c¬ giíi cña ®Þch. Tõ §Þnh Hãa \"Thñ ®« kh¸ng chiÕn\" cã thÓ ph¸t triÓn theo con ®­êng tõ Chî Chu th«ng ra quèc lé sè 3 xu«i vÒ Hµ Néi, nèi liÒn chiÕn ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 222. 51

tr­êng ®ång b»ng B¾c Bé - Liªn khu 3 víi c¬ quan tæng hµnh dinh kh¸ng chiÕn. Nh©n d©n Th¸i Nguyªn cã truyÒn thèng ®Êu tranh c¸ch m¹ng, sím tiÕp thu vµ ®i theo ®­êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng, sím cã kinh nghiÖm nu«i giÊu, b¶o vÖ c¸n bé, b¶o vÖ c¸c ®éi vò trang trong cuéc vËn ®éng C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n (1939-1945). Tr­íc khi b­íc vµo cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc, tæ chøc ®¶ng cña Th¸i Nguyªn ®· kh¸ ph¸t triÓn, chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®­îc cñng cè, trë thµnh nh©n tè quy tô nh©n d©n c¸c d©n téc trong tØnh. Nh­ vËy, Th¸i Nguyªn ®· ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn: \"Thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa\", \"TiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\" ®Ó l·nh tô Hå ChÝ Minh chän lµm an toµn khu. §©y còng lµ mét ®Þa bµn hÕt søc c¬ ®éng, võa thuËn lîi trong viÖc liªn l¹c, l·nh ®¹o kÞp thêi cuéc kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc, võa dÔ dµng thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ th«ng th­¬ng quèc tÕ, tranh thñ sù ®ång t×nh ñng hé cña nh©n d©n vµ c¸c lùc l­îng tiÕn bé trªn thÕ giíi ®èi víi cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. MÆt kh¸c, Ng­êi còng thÊy r»ng ®Ó kh¸ng chiÕn l©u dµi, vÊn ®Ò c¬ b¶n ®èi víi ta lµ ph¶i b¶o tån vµ ph¸t triÓn lùc l­îng, x©y dùng nh÷ng c¨n cø v÷ng ch¾c, an toµn, kh«ng nh÷ng chØ cã vÞ trÝ, ®Þa h×nh thuËn lîi, cã c¬ së vµ phong trµo quÇn chóng v÷ng m¹nh, mµ cßn ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt vÒ søc ng­êi, søc cña cho cuéc kh¸ng chiÕn. ViÖc lùa chän An toµn khu Trung ­¬ng t¹i Th¸i Nguyªn thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn l­îc cña l·nh tô Hå ChÝ Minh. Vai trß cña an toµn khu ®­îc ph¸t huy trong suèt cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. 52

2. An toµn khu Trung ­¬ng ë Th¸i Nguyªn lµ n¬i diÔn ra nh÷ng sù kiÖn quan träng, n¬i ra ®êi nhiÒu quyÕt s¸ch quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Tõ th¸ng 3-1947, l·nh tô Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng lÇn l­ît cã mÆt t¹i an toµn khu. T¹i ®©y, d­íi sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña Ng­êi, an toµn khu ®­îc x©y dùng, cñng cè vÒ mäi mÆt. Tr­íc hÕt, Ng­êi b¾t ®Çu tõ c«ng t¸c ®µo t¹o, rÌn luyÖn c¸n bé. T¹i n¬i ®©y, gi÷a lóc bén bÒ c«ng viÖc cña sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc, Ng­êi ®· ®Æt lªn hµng ®Çu vÊn ®Ò x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng, rÌn luyÖn t­ t­ëng, t¸c phong l·nh ®¹o vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña c¸n bé, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc, th¸ng 10-1947, l·nh tô Hå ChÝ Minh viÕt t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc, ký tªn X.Y.Z. Trong t¸c phÈm nµy, Ng­êi nhÊn m¹nh vai trß cña ®éi ngò c¸n bé trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng: \"Mu«n viÖc thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i, ®Òu do c¸n bé tèt hay kÐm\"1 vµ \"C¸n bé lµ c¸i gèc cña mäi c«ng viÖc. V× vËy, huÊn luyÖn c¸n bé lµ c«ng viÖc gèc cña §¶ng\"2. Nh÷ng ®iÒu l·nh tô Hå ChÝ Minh nªu trong t¸c phÈm ®· gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch, c¬ b¶n vÒ x©y dùng con ng­êi míi, cuéc sèng míi, n©ng cao søc chiÕn ®Êu cña §¶ng, ®éng viªn tiÒm lùc cña ®Êt n­íc, ph¸t huy tÝnh ­u viÖt cña chÕ ®é míi, giµnh th¾ng lîi trong kh¸ng chiÕn. Sau khi biÕt râ vÒ kÕ ho¹ch tiÕn c«ng ViÖt B¾c cña ®Þch, ®Ó qu©n vµ d©n ta chñ ®éng ®èi phã trong t×nh h×nh míi, ngµy 14-10-1947, l·nh tô Hå ChÝ Minh chñ tr× Héi nghÞ Ban ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 280, 309. 53

ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, ph©n tÝch t×nh h×nh vµ th«ng qua ChØ thÞ Ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p ®­îc c«ng bè vµo ngµy 15-10-1947. B¶n chØ thÞ lµ nh©n tè quan träng cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong t×nh thÕ cùc kú khã kh¨n lóc ®ã ®· gãp phÇn ®­a qu©n vµ d©n c¶ n­íc nãi chung, qu©n vµ d©n ViÖt B¾c nãi riªng, ®i ®Õn chiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947. Tr­íc yªu cÇu cña t×nh h×nh ®Êt n­íc, nh»m ®éng viªn tinh thÇn chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n ta vµ phæ biÕn kinh nghiÖm t¸c chiÕn, tiÕn lªn giµnh vµ nh÷ng th¾ng lîi míi trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, còng t¹i an toµn khu, l·nh tô Hå ChÝ Minh viÕt t¸c phÈm ViÖt B¾c anh dòng, ký tªn T©n Sinh. Trong t¸c phÈm, Ng­êi ®· kh¸i qu¸t nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña qu©n vµ d©n ta trong Thu - §«ng 1947 lµ: sù s¸ng suèt cña §¶ng, ChÝnh phñ, sù ®iÒu khiÓn kh«n khÐo cña Bé Quèc phßng vµ Bé Tæng chØ huy, sù dòng c¶m cña c¸c t­íng sÜ. §ång thêi, Ng­êi nh¾c nhë qu©n vµ d©n ta kh«ng ®­îc chñ quan, khinh ®Þch mµ ph¶i c¶nh gi¸c ®Ó ®¸nh tan ©m m­u \"®¸nh nhanh, th¾ng nhanh\" cña chóng. Trong nh÷ng n¨m 1948-1949, t¹i An toµn khu Trung ­¬ng, l·nh tô Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ dµnh nhiÒu thêi gian, c«ng søc nghiªn cøu, ph©n tÝch t×nh h×nh chuÈn bÞ cho c¸c cuéc häp Héi ®ång ChÝnh phñ. Ngµy 16-1-1948, l·nh tô Hå ChÝ Minh chñ tr× Héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng th¶o luËn, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh chung gi÷a ta vµ ®Þch, ®Ò ra nhiÖm vô l·nh ®¹o vÒ qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ nh»m ®Èy m¹nh c«ng cuéc kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. TiÕp ®ã, ngµy 19-1-1948, l·nh tô Hå ChÝ Minh chñ tr× cuéc häp bµn vÒ 54

nh©n sù, khen th­ëng, tµi chÝnh, gi¸o dôc vµ viÖc phong hµm cÊp t­íng cho mét sè c¸n bé l·nh ®¹o, chØ huy cao cÊp ë c¬ quan Bé Quèc phßng. Ng­êi còng tÝch cùc nghiªn cøu, bµn b¹c víi Bé Tæng chØ huy vÒ c¸c h×nh thøc t¸c chiÕn, ®Þnh ra ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cô thÓ, thÝch hîp cho tõng chiÕn tr­êng. Cuèi n¨m 1948, b¶n HuÊn lÖnh ®­îc göi tõ An toµn khu Th¸i Nguyªn ®Õn Nam Bé. Nhê cã sù chØ ®¹o kÞp thêi cña Trung ­¬ng §¶ng vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh, phong trµo kh¸ng chiÕn ë Nam Bé sau chÆng ®­êng gian nan trong nh÷ng ngµy ®Çu, tiÕp tôc ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1950 ®Õn n¨m 1954, t¹i An toµn khu Trung ­¬ng ®· diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng cã ý nghÜa chiÕn l­îc cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Bé Quèc phßng vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh vÒ l·nh ®¹o, chØ ®¹o qu©n vµ d©n c¶ n­íc kh¸ng chiÕn. Héi nghÞ toµn quèc lÇn thø ba cña §¶ng häp tõ 21-1 ®Õn 3-2- 1950 ®Ò ra ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô c«ng t¸c n¨m 1950, trong ®ã quyÕt ®Þnh vÒ ®­êng lèi kh¸ng chiÕn toµn d©n, x©y dùng lùc l­îng vò trang nh©n d©n, qu©n ®éi nh©n d©n vµ ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cô thÓ trªn tõng chiÕn tr­êng. Thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô trªn, qu©n vµ d©n ta ®· chiÕn ®Êu anh dòng vµ giµnh th¾ng lîi t¹i c¸c chiÕn dÞch Trung du (1950), Hoµng Hoa Th¸m, Hµ Nam Ninh, Hßa B×nh (1951), T©y B¾c (1952), Th­îng Lµo (1953). §Æc biÖt, cuèi th¸ng 9 n¨m 1953, l·nh tô Hå ChÝ Minh chñ tr× cuéc häp Bé ChÝnh trÞ t¹i TØn Keo (§Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn) x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954 lµ \"tr¸nh chç m¹nh, ®¸nh chç yÕu\", nh»m ph©n t¸n lùc l­îng, tiªu diÖt ®Þch. Chñ tr­¬ng trªn thÓ hiÖn quyÕt t©m vµ sù s¸ng t¹o cña Ng­êi trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o kh¸ng chiÕn. TiÕp ®ã, ngµy 6-12-1954, 55

t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn, sau khi ph©n tÝch t×nh h×nh mäi mÆt ta - ®Þch, Bé ChÝnh trÞ, ®øng ®Çu lµ l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· nhÊt trÝ th«ng qua Ph­¬ng ¸n t¸c chiÕn mïa Xu©n n¨m 1954 cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Tõ quyÕt ®Þnh lÞch sö nµy, cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña d©n téc ta ®· ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, buéc thùc d©n Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, cam kÕt chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam, c«ng nhËn ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña d©n téc ta. 3. An toµn khu Trung ­¬ng ë Th¸i Nguyªn lµ n¬i Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, phôc vô cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, l·nh tô Hå ChÝ Minh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn d­ luËn chÝnh giíi vµ x· héi Ph¸p. Ng­êi liªn tôc göi c¸c th­, ®iÖn b¸o ®Õn ChÝnh phñ vµ nh©n d©n Ph¸p; ®äc diÔn v¨n, tr¶ lêi pháng vÊn kh¼ng ®Þnh quyÒn hoµn toµn ®éc lËp cña nh©n d©n ViÖt Nam. Lµ l·nh tô chÝnh trÞ vµ nhµ chiÕn l­îc qu©n sù thiªn tµi, Hå ChÝ Minh kh«ng chØ cïng Trung ­¬ng §¶ng x©y dùng ®­êng lèi kh¸ng chiÕn, mµ cßn sím tiªn ®o¸n vÒ mét \"trËn chiÕn quyÕt liÖt\", kÕt thóc kh¸ng chiÕn. Tõ n¨m 1949, th«ng qua hµng lo¹t cuéc pháng vÊn cña giíi b¸o chÝ quèc tÕ, l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· thÊy \"c¸nh cöa ®µm ph¸n\" ®Ó ®i ®Õn kÕt thóc cuéc chiÕn. Tõ An toµn khu Th¸i Nguyªn, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· cö nhiÒu ®oµn c¸n bé v­ît nói rõng, v­ît vßng v©y qu©n thï ®Õn víi bÌ b¹n c¸c n­íc ch©u ¸, ch©u ¢u ®Ó gi¶i thÝch vÒ cuéc chiÕn tranh chÝnh 56

nghÜa cña nh©n d©n ta. Còng t¹i Th¸i Nguyªn, th¸ng 5-1947, l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· tiÕp ®¹i diÖn Cao ñy Ph¸p t¹i §«ng D­¬ng vµ kh¼ng ®Þnh víi phÝa Ph¸p ý chÝ b¶o vÖ ®éc lËp, tù do vµ nguyÖn väng hßa b×nh tha thiÕt cña nh©n d©n ta. §Ó më réng mÆt trËn nh©n d©n thÕ giíi ñng hé ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, ngµy 14-1-1950, l·nh tô Hå ChÝ Minh c«ng bè víi chÝnh phñ c¸c n­íc trªn thÕ giíi b¶n Tuyªn bè cña ChÝnh phñ ta, trong ®ã mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh lËp tr­êng cña ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. Th¸ng 4-1950, ®¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p vµ ph¸i ®oµn cña ChÝnh phñ n­íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa ®· ®Õn An toµn khu Th¸i Nguyªn biÓu lé lßng kh©m phôc vµ sù ñng hé tÝch cùc vÒ tinh thÇn, vËt chÊt cho cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ViÖt Nam. Tõ n¨m 1950, n­íc ta ®· cã quan hÖ víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, phong trµo ñng hé c¸ch m¹ng ViÖt Nam dÊy lªn s«i næi, m¹nh mÏ ch­a tõng thÊy, kh«ng chØ ë nh÷ng n­íc cïng c¶nh ngé, mµ c¶ nh©n d©n Ph¸p, nh©n d©n Mü. Qua lµn sãng ®iÖn vµ §µi ph¸t thanh TiÕng nãi ViÖt Nam t¹i an toµn khu, lËp tr­êng chÝnh nghÜa cïng víi nh÷ng th¾ng lîi trong sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc cña nh©n d©n ViÖt Nam ®­îc truyÒn ®i kh¾p thÕ giíi. L·nh tô Hå ChÝ Minh còng viÕt nhiÒu bµi b¸o göi ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ n­íc ngoµi. §¸ng chó ý lµ bµi: N­íc ViÖt Nam ®Êu tranh cho nÒn ®éc lËp cña m×nh (viÕt b»ng tiÕng Ph¸p) - víi bót danh §IN ®¨ng trªn T¹p chÝ V× mét nÒn hßa b×nh l©u dµi, v× mét nÒn d©n chñ nh©n d©n, c¬ quan ng«n luËn cña Côc Th«ng tin Quèc tÕ Céng s¶n. Trong bµi b¸o, l·nh tô Hå ChÝ Minh nªu râ lËp tr­êng vµ quyÕt t©m cña nh©n d©n ViÖt Nam trong 57

cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn t¹i An toµn khu Trung ­¬ng, nh©n d©n thÕ giíi ngµy cµng hiÓu râ sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chÝnh nghÜa cña nh©n d©n ta. §ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, b¶o ®¶m v÷ng ch¾c cho sù ®ång t×nh, ñng hé cña lùc l­îng c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh tô Hå ChÝ Minh t¹i an toµn khu trong bèi c¶nh lÞch sö phøc t¹p cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n, gian khæ ®· lµm næi bËt lßng kiªn tr×, sù kh«n khÐo cña Ng­êi. Thµnh c«ng Êy còng minh chøng cho t­ t­ëng ®oµn kÕt c¸c d©n téc ®Êu tranh cho ®éc lËp, tù do, tiÕn bé vµ hßa b×nh, xãa bá chiÕn tranh vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña ®Êt n­íc. Cã thÓ nãi, An toµn khu Trung ­¬ng ë Th¸i Nguyªn, ®Þa bµn chiÕn l­îc ®­îc §¶ng vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh chän ®· lµm trßn nhiÖm vô x©y dùng vµ b¶o vÖ c¬ quan ®Çu n·o cña ta trong suèt cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (1945- 1954). T¹i ®ã, l·nh tô Hå ChÝ Minh vµ ChÝnh phñ ®iÒu hµnh mäi c«ng viÖc cña cuéc kh¸ng chiÕn. C¸c cuéc häp cña ChÝnh phñ vÉn ®­îc triÖu tËp theo ®Þnh kú. Ngoµi vÊn ®Ò qu©n sù, ngo¹i giao, Héi ®ång ChÝnh phñ th­êng bµn tíi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, néi th­¬ng, ngo¹i th­¬ng... Còng chÝnh tõ ®ã, mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch lín, mäi quyÕt ®Þnh quan träng ®­îc ph¸t ®i vµ thùc hiÖn trong c¶ n­íc. Thùc tÕ ®· chøng minh viÖc chän An toµn khu Trung ­¬ng ë Th¸i Nguyªn trong hoµn c¶nh lóc bÊy giê lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. §ã lµ lóc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m võa thµnh 58

c«ng, chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n míi ra ®êi, nh÷ng khã kh¨n ®èi víi nhµ n­íc c¸ch m¹ng vÉn cßn chång chÊt. Trong khi ®ã, chiÕn sù ngµy cµng lan réng, lùc l­îng qu©n sù cña ®Þch m¹nh h¬n ta. Chóng ®· lÇn l­ît ®¸nh chiÕm nhiÒu vïng réng lín, bao gåm c¶ c¸c thµnh phè, c¸c ®­êng giao th«ng quan träng. Nh­ng ë Th¸i Nguyªn lóc bÊy giê, nhiÒu n¬i vÉn ch­a cã chiÕn sù lan tíi. V× vËy, viÖc §¶ng ta vµ l·nh tô Hå ChÝ Minh chän mét sè huyÖn thuéc tØnh Th¸i Nguyªn lµm An toµn khu Trung ­¬ng thÓ hiÖn tÇm nh×n xa, tr«ng réng, chÝnh x¸c, s¾c s¶o; chän ®­îc n¬i an toµn nhÊt, ch¾c ch¾n nhÊt cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o tån t¹i v÷ng ch¾c vµ l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn ®i ®Õn th¾ng lîi. Còng nhê ®ã, An toµn khu ë Th¸i Nguyªn ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô lÞch sö vÎ vang, b¶o vÖ an toµn tuyÖt ®èi c¸c c¬ quan Trung ­¬ng trong suèt thêi kú kh¸ng chiÕn. §Ó kÕt thóc bµi viÕt nµy, xin dÉn lêi cña Hå ChÝ Minh ngµy 2-9-1947: \"ViÖt B¾c tr­íc kia lµ c¨n cø cña c¸ch mÖnh, ®· næi tiÕng kh¾p c¶ n­íc, kh¾p thÕ giíi. Th× ngµy nay, ViÖt B¾c ph¶i thµnh c¨n cø cña kh¸ng chiÕn, ®Ó gi÷ lÊy c¸i ®Þa vÞ vµ c¸i danh gi¸ vÎ vang cña m×nh. C¸ch mÖnh ®· do ViÖt B¾c mµ thµnh c«ng, th× kh¸ng chiÕn sÏ do ViÖt B¾c mµ th¾ng lîi\"1. Mong r»ng, Th¸i Nguyªn, ViÖt B¾c ngµy nay ph¸t huy truyÒn thèng Thñ ®« kh¸ng chiÕn, tiÕp tôc xøng ®¸ng víi niÒm tin cña B¸c Hå trong thêi kú míi. ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t.5, tr. 239. 59

TH¸I NGUY£N TRONG TÇM NH×N CHIÕN L¦îC CñA CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH TS. NguyÔn Xu©n Minh* Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh miÒn nói - trung du B¾c Bé, phÝa b¾c gi¸p tØnh B¾c K¹n, phÝa ®«ng nam gi¸p tØnh B¾c Giang, phÝa ®«ng b¾c gi¸p tØnh L¹ng S¬n, phÝa t©y nam gi¸p tØnh VÜnh Phóc, phÝa t©y gi¸p tØnh Tuyªn Quang, phÝa nam gi¸p Thñ ®« Hµ Néi. VÞ trÝ ®Þa lý nµy ®· t¹o cho Th¸i Nguyªn cã mét thÕ chiÕn l­îc ®Æc biÖt. Th¸i Nguyªn trë thµnh ®iÓm tiÕp gi¸p, lµ cÇu nèi gi÷a ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång víi c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c, lµ ¸o gi¸p b¶o vÖ Kinh thµnh Th¨ng Long - Hµ Néi tõ phÝa b¾c. D©n c­ Th¸i Nguyªn bao gåm nhiÒu thµnh phÇn d©n téc. Mçi thµnh phÇn d©n téc cã nh÷ng nÐt riªng biÖt vÒ phong tôc tËp qu¸n, nh­ng ®Òu cã ®iÓm chung lµ truyÒn thèng yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng, mét lßng trung kiªn, quyÕt x¶ th©n v× n­íc mçi khi ®øng tr­íc häa ngo¹i x©m. LÞch sö ViÖt Nam tõ thêi lËp quèc ®· chøng minh, mçi lÇn cã giÆc phong kiÕn ph­¬ng B¾c trµn xuèng x©m ph¹m bê câi cña Tæ quèc, nh©n d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn ®Òu gi¸n ___________ * Tr­êng §¹i häc S­ ph¹m - §¹i häc Th¸i Nguyªn. 60

tiÕp hoÆc trùc tiÕp næi dËy h­ëng øng khëi nghÜa ®¸nh ®uæi qu©n x©m l­îc. Tiªu biÓu cho truyÒn thèng yªu n­íc, tinh thÇn chiÕn ®Êu ngoan c­êng cña nh©n d©n Th¸i Nguyªn trong thêi kú chèng giÆc ph­¬ng B¾c lµ D­¬ng Tù Minh ®· hai lÇn chØ huy qu©n ®éi ®¸nh tan qu©n x©m l­îc Tèng ë miÒn biªn giíi phÝa b¾c, ®em l¹i thanh b×nh, thÞnh trÞ cho ®Êt n­íc; lµ nghÜa qu©n ¤ng L·o tõ c¨n cø ë vïng §ång Hû, nhanh chãng më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng xuèng b¾c Phæ Yªn, Phó B×nh, tËp kÝch ®¸nh giÆc Minh; lµ nghÜa qu©n ¸o §á lËp c¨n cø ë vïng §¹i Tõ råi ph¸t triÓn phong trµo ra kh¾p vïng ViÖt B¾c, g©y cho giÆc Minh nhiÒu tæn thÊt nÆng nÒ, lµm cho chóng kh«ng thÓ ®Æt ®­îc chÝnh quyÒn ®« hé trªn vïng rõng nói bao la cña ta mét c¸ch v÷ng ch¾c; lµ hai cha con L­u Nh©n Chó ®· lÆn léi vµo vïng Lam S¬n (Thanh Ho¸) tô nghÜa cïng Lª Lîi phÊt cê khëi nghÜa (1418), ®¸nh ®uæi giÆc Minh ra khái bê câi ®Êt n­íc. Cïng víi vÞ trÝ ®Þa lý, con ng­êi Th¸i Nguyªn ®· gãp phÇn lµm cho vïng ®Êt nµy trë thµnh mét ®Þa bµn chiÕn l­îc quan träng, khiÕn cho nhiÒu nhµ yªu n­íc chó ý. Th¸i Nguyªn bÞ thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm tõ th¸ng 3- 1884, tøc lµ sau khi chóng hoµn thµnh viÖc chiÕm ®ãng Nam Kú vµ c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c Kú. Còng nh­ c¸c tØnh kh¸c, t¹i Th¸i Nguyªn, chóng ®Æt bé m¸y cai trÞ do viªn C«ng sø ng­êi Ph¸p cÇm ®Çu. Th¸ng 4-1913, §¸cl¬ (Darles) ®­îc cö lµm C«ng sø tØnh Th¸i Nguyªn. Trong thêi gian cÇm ®Çu bé m¸y cai trÞ t¹i tØnh nµy (4-1913 - 9-1917), §¸cl¬ lé râ lµ mét tªn hung ¸c næi tiÕng bËc nhÊt trong nh÷ng tªn quan thùc d©n hung ¸c. C©u: NhÊt §¸c (Darles), nh× Ke (Ecker), tam Be (De Galambert), tø BÝt (Bride) cña ng­êi ®­¬ng thêi ®· ph©n 61

râ thø h¹ng bèn tªn quan c«ng sø gian ¸c nhÊt ë §«ng D­¬ng lóc bÊy giê. §iÒu kh¸c biÖt nµy lµ mét trong nh÷ng lý do ®Ó l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc, dï ®ang ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi, nh­ng ®· quan t©m tíi Th¸i Nguyªn ngay tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX. Trong t¸c phÈm B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p, b»ng ngßi bót s¾c s¶o vµ dùa trªn nh÷ng t­ liÖu cô thÓ, NguyÔn ¸i Quèc ®· tè c¸o téi ¸c cña tªn C«ng sø §¸cl¬ ë tØnh Th¸i Nguyªn: \"ChÔm chÖ ®øng ®Çu mét tØnh cã hµng v¹n d©n, vµ ®­îc giao cho quyÒn hµnh tuyÖt ®èi, «ng ta võa lµ TØnh tr­ëng, võa lµ ThÞ tr­ëng, võa lµ quan toµ, võa lµ mâ toµ, võa lµ ng­êi ®èc thuÕ; tãm l¹i, «ng ta n¾m trong tay tÊt c¶ mäi quyÒn hµnh: Toµ ¸n, thuÕ kho¸, ®iÒn thæ, tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña ng­êi b¶n xø, quyÒn lîi cña viªn chøc, viÖc bÇu cö lý tr­ëng vµ ch¸nh tæng, tøc lµ vËn m¹ng cña c¶ mét tØnh ®­îc ®Æt vµo tay c¸i anh hµng ch¸o ngµy x­a Êy...\"1. Th¸ng 9-1939, ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai bïng næ, n­íc Ph¸p tham chiÕn. Lóc nµy, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ho¹t ®éng ë Trung Quèc ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh vµ dù ®o¸n thiªn tµi. Th¸ng 8-1940, tõ C«n Minh (thñ phñ tØnh V©n Nam), Ng­êi trë l¹i QuÕ L©m (tØnh Qu¶ng T©y) cïng víi mét sè c¸n bé, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn vµ chê c¬ héi thuËn lîi ®Ó trë vÒ Tæ quèc l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng. ChÝnh t¹i n¬i ®©y, víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn ®Þnh: \"C¨n cø ®Þa Cao B»ng sÏ më ra triÓn väng lín cho c¸ch m¹ng n­íc ta... Nh­ng tõ Cao B»ng cßn ph¶i ph¸t triÓn vÒ Th¸i Nguyªn vµ th«ng xuèng n÷a míi cã thÓ tiÕp xóc víi toµn quèc ®­îc. Cã ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 2, tr. 55. 62

nèi ®­îc phong trµo víi Th¸i Nguyªn vµ toµn quèc th× khi ph¸t ®éng ®Êu tranh vò trang, lóc thuËn lîi cã thÓ tiÕn c«ng, lóc khã kh¨n cã thÓ gi÷\"1. Nh­ vËy, víi tÇm nh×n chiÕn l­îc cña NguyÔn ¸i Quèc, Th¸i Nguyªn cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Do ®ã, \"Khi B¸c vÒ P¸c Bã ®· cã ý ®Þnh ph¸t triÓn c¬ së xuèng Th¸i Nguyªn, v× Th¸i Nguyªn lµ mét ®Þa bµn quan träng \"tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷\" vµ nh©n d©n ë ®©y cã truyÒn thèng c¸ch m¹ng\"2. ChÝnh tõ ý t­ëng nµy cña l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ Minh, t¹i c¨n cø ®Þa Cao B»ng, 19 ban xung phong Nam tiÕn ®­îc thµnh lËp ®Ó më c¸c con ®­êng quÇn chóng vÒ h­íng Th¸i Nguyªn. Mét sè c¸n bé ®­îc ph©n c«ng nhiÖm vô ®¸nh th«ng con ®­êng tõ §«ng Khª vÒ §×nh C¶ (Vâ Nhai, Th¸i Nguyªn), c¸c ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p vµ Lª ThiÕt Hïng phô tr¸ch Ban xung phong Nam tiÕn, cã nhiÖm vô më con ®­êng tõ Nguyªn B×nh qua Ng©n S¬n, Chî R· ®Ó nèi liÒn víi Chî Chu (§Þnh Hãa), §¹i Tõ (Th¸i Nguyªn). §Õn th¸ng 10-1943, hai trung t©m c¨n cø ®Þa Cao B»ng vµ B¾c S¬n - Vâ Nhai ®· ®­îc ®¸nh th«ng víi nhau, t¹o thµnh mét d¶i liªn hoµn v÷ng ch¾c. Sau ngµy NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (9-3-1945), thêi c¬ cho nh©n d©n ta næi dËy khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn nhanh chãng chÝn muåi. Tõ lóc nµy, l·nh tô Hå ChÝ Minh ®· cã ý ®Þnh chuyÓn vÒ huyÖn §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn) mét thêi gian ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: Nh÷ng chÆng ®­êng lÞch sö, S®d, tr. 38-39. 2. Vâ Nguyªn Gi¸p: An toµn khu §Þnh Ho¸, trung t©m cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Xem Kû yÕu Héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Ho¸ trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 1997, tr. 8, 9. 63

®Ó lo viÖc lín. VÒ sù kiÖn nµy, §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p kÓ l¹i nh­ sau: \"Sau ngµy NhËt ®¶o chÝnh Ph¸p (9-3-1945), t«i ®· cïng §éi ViÖt Nam Tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n tiÕn vÒ Chî Chu (§Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn) vµ thèng nhÊt hai ®éi qu©n: ViÖt Nam Tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n víi ®éi qu©n Cøu quèc thµnh ViÖt Nam Qu©n gi¶i phãng t¹i §Þnh Biªn Th­îng (§Þnh Hãa). TiÕp ®ã, t«i nhËn ®­îc chØ thÞ cña B¸c Hå bè trÝ cho B¸c vÒ lµm viÖc ë Chî Chu. T«i bµn víi hai anh TÊn vµ Song Hµo ®Ò nghÞ B¸c chän T©n Trµo, v× Chî Chu tuy c¬ së chÝnh trÞ, kinh tÕ ®Òu tèt nh­ng cã ®­êng th«ng th­¬ng víi Th¸i Nguyªn dÔ bÞ uy hiÕp; cßn T©n Trµo, d©n c­ cã th­a thít, kinh tÕ cã khã kh¨n nh­ng ®Þa thÕ hiÓm trë h¬n. Ch©u S¬n D­¬ng cßn c¸ch tØnh lþ Tuyªn Quang bëi con s«ng L«, tiÖn b¶o vÖ\"1. Do vËy, tõ th¸ng 6-1945, khi thµnh lËp Khu gi¶i phãng th× T©n Trµo (S¬n D­¬ng, Tuyªn Quang) ®­îc chän lµm Thñ ®« kh¸ng chiÕn vµ §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn) lµ ¸o gi¸p b¶o vÖ Thñ ®« tõ phÝa ®«ng. Sau ngµy C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, víi tÇm nh×n xa tr«ng réng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ph©n c«ng ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång cïng mét sè c¸n bé ë l¹i ViÖt B¾c mét thêi gian ®Ó tiÕp tôc cñng cè c¨n cø ®Þa. Cuèi th¸ng 10-1946, Tr­ëng ban Tµi chÝnh Trung ­¬ng §¶ng NguyÔn L­¬ng B»ng ®­îc giao nhiÖm vô trë l¹i ViÖt B¾c ®Ó chuÈn bÞ ®Þa ®iÓm x©y dùng c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn. ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: An toµn khu §Þnh Ho¸, trung t©m cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Xem Kû yÕu Héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Ho¸ trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 1997, tr. 9. 64

Mét sè ®Þa ®iÓm thuéc huyÖn §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), nam Chî §ån (B¾c K¹n) ®­îc chän lµm n¬i ë vµ lµm viÖc cña c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ trong tr­êng hîp ph¶i rêi khái Thñ ®«. Gi÷a th¸ng 12-1946, mét sè c¸n bé trong §éi c«ng t¸c ®Æc biÖt (thµnh lËp th¸ng 11-1946) lÇn l­ît lªn vïng ViÖt B¾c ®Ó kh¶o s¸t ®Þa ®iÓm. Sau mét thêi gian nghiªn cøu, ®éi quyÕt ®Þnh chän c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn), cïng víi c¸c huyÖn Yªn S¬n, S¬n D­¬ng, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang) vµ Chî §ån (B¾c K¹n) lµm n¬i x©y dùng An toµn khu cña Trung ­¬ng. §ã lµ nh÷ng n¬i cã ®ñ c¸c yÕu tè ®Þa lîi vµ nh©n hoµ, b¶o ®¶m sù an toµn cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn ho¹t ®éng trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ¸c liÖt. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chuyÓn vÒ phÝa t©y nam Hµ Néi tõ nh÷ng ngµy ®Çu toµn quèc kh¸ng chiÕn. Mê s¸ng ngµy 4-3- 1947, Ng­êi rêi S¬n T©y, qua bÕn ®ß Trung Hµ sang ®Þa phËn Phó Thä trªn ®­êng di chuyÓn lªn an toµn khu. Cïng ®i víi Ng­êi cã 8 c¸n bé võa lµm c¶nh vÖ, võa lµm liªn l¹c vµ cÊp d­ìng. §å dïng cña Ng­êi mang theo gåm cã ch¨n, mµn, vµi bé quÇn ¸o, ®«i dÐp cao su, chiÕc m¸y ch÷ vµ Ýt tµi liÖu, s¸ch vë ®ùng trong chiÕc tói nhá. Ngµy 20-5-1947, tõ lµng S¶o (x· Hîp Thµnh, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chuyÓn vÒ x· §iÒm MÆc (§Þnh Hãa) vµ ë ®ã cho ®Õn ngµy 11-10-1947. L¸n ë cña Ng­êi ®­îc dùng ë khu ®åi Khau Tý (th«n Nµ Tra). Tõ ®©y cã con ®­êng mßn ®i sang S¬n D­¬ng, xuèng §¹i Tõ, lªn Chî §ån, ra Phó L­¬ng vµ nhiÒu ®­êng t¾t ®i l¹i kÝn ®¸o. 65

§Ó ®¶m b¶o bÝ mËt - mét trong nh÷ng nguyªn t¾c nghiªm ngÆt nhÊt trong thêi kú kh¸ng chiÕn - Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp th­êng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm lµm viÖc. Cã lóc, Ng­êi ë huyÖn §Þnh Hãa, cã lóc sang S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, cã lóc lªn Chî §ån hoÆc sang Vâ Nhai. Riªng huyÖn §Þnh Hãa, Ng­êi ®· tõng ë vµ lµm viÖc t¹i x· §iÒm MÆc tõ ngµy 20-5 ®Õn ngµy 11-10-1947, Khu«n T¸t (x· Phó §×nh) tõ ngµy 20 ®Õn ngµy 28-11-1947, Nµ Läm (Phó §×nh) tõ ngµy 7-3 ®Õn ngµy 12-9-1948 vµ cuèi n¨m 1951, b¶n PÌo (Phó §×nh) tõ ngµy 12-5 ®Õn ngµy 1-6-1949 \"C¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, c¬ quan ®ång chÝ Tr­êng Chinh th­êng ë gÇn c¬ quan cña B¸c vµ Tæng Qu©n uû, Bé Tæng t­ lÖnh, chñ yÕu lµ ë Lôc R· (Phó §×nh), còng cã lóc c¬ quan chuyÓn sang T©n Trµo nh­ng Ýt l©u sau l¹i trë vÒ chç cò\"1. Nh­ vËy, mét lÇn n÷a, Th¸i Nguyªn lµ mét trong nh÷ng ®Þa bµn chiÕn l­îc ®­îc Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän lµm n¬i ®Æt ®¹i b¶n doanh ®Ó l·nh ®¹o qu©n, d©n c¶ n­íc tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Trong tÇm nh×n chiÕn l­îc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Th¸i Nguyªn lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña c¨n cø ®Þa miÒn nói phÝa B¾c. Kh«ng chØ phÇn lín c¸c quyÕt s¸ch lín cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ®Òu ®­îc quyÕt ®Þnh t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, mµ c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao còng diÔn ra chñ yÕu trªn ®Êt Th¸i Nguyªn. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh gÆp P«n Muýt (Paul Mus) - ®¹i diÖn Cao uû Ph¸p, t¹i thÞ x· Th¸i Nguyªn. §oµn ®¹i biÓu ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: An toµn khu §Þnh Ho¸, trung t©m cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Xem Kû yÕu héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Ho¸ trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 1997, tr. 8. 66

§¶ng Céng s¶n Ph¸p do Lª« Phighe dÉn ®Çu, c¸c ®oµn cè vÊn Trung Quèc, ®oµn ®iÖn ¶nh Liªn X« vµ nhµ ®¹o diÔn næi tiÕng C¸cmen, nhiÒu nhµ ngo¹i giao, nhµ b¸o quèc tÕ... ®Òu ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tiÕp t¹i An toµn khu §Þnh Hãa. \"C¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng b¹n nh­ Chñ tÞch Xuphanuv«ng, ®ång chÝ Cay Xán, Tæng BÝ th­ §¶ng nh©n d©n c¸ch m¹ng Lµo, ®ång chÝ S¬n Ngäc Minh, Tæng BÝ th­ §¶ng nh©n d©n c¸ch m¹ng Campuchia... trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· ë vµ lµm viÖc nhiÒu ngµy trªn ®Êt §¹i Tõ\"1. Râ rµng, Th¸i Nguyªn, trong tÇm nh×n chiÕn l­îc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ®· trë thµnh mét ®Þa bµn chiÕn l­îc trong An toµn khu Trung ­¬ng. An toµn khu Trung ­¬ng chÝnh lµ Thñ ®« kh¸ng chiÕn, trong ®ã, Th¸i Nguyªn lµ mét bé phËn träng yÕu kh«ng thÓ t¸ch rêi. Nãi ®Õn Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p lµ nãi ®Õn mét khu vùc l·nh thæ thuéc ®Þa phËn c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn), Chî §ån (B¾c K¹n), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang) n»m trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c; trong ®ã, c¸c huyÖn: §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), S¬n D­¬ng, Yªn S¬n (Tuyªn Quang) vµ Chî §ån (B¾c K¹n) lµ khu vùc trung t©m (vßng trong). Do ®ã, kh«ng ph¶i chØ riªng Tuyªn Quang, hoÆc riªng Th¸i Nguyªn míi lµ Thñ ®« kh¸ng chiÕn, mµ ph¶i thÊy ®©y lµ mét khèi thèng nhÊt. Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang hay B¾c K¹n chØ lµ mét bé phËn hîp thµnh An toµn khu - Thñ ®« kh¸ng chiÕn. ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: An toµn khu §Þnh Ho¸, trung t©m cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Xem Kû yÕu héi th¶o khoa häc - thùc tiÔn: Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh Ho¸ trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, 1997, tr. 10. 67

Chän §Þnh hãa x©y dùng An toµn khu - mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh GS. TS. TrÞnh Nhu* - PGS. TS. TrÇn Träng Th¬** An toµn khu cña Trung ­¬ng trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c oai hïng cã vai trß rÊt quan träng trong cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i cña nh©n d©n ta chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña \"Thñ ®« kh¸ng chiÕn\" g¾n liÒn víi tªn tuæi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÜ ®¹i, g¾n liÒn víi nh÷ng ®Þa danh lÞch sö in ®Ëm sù ®ãng gãp to lín cña nh©n d©n c¸c d©n téc ë Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, B¾c K¹n vµ chiÕn th¾ng vÜ ®¹i cña d©n téc ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chÝn n¨m v× ®éc lËp, tù do, thèng nhÊt ®Êt n­íc. Trong ®ã, m¶nh ®Êt vµ con ng­êi §Þnh Hãa bÊt khuÊt, kiªn trung lµ mét mÉu h×nh tiªu biÓu. Nghiªn cøu an toµn khu nãi chung vµ An toµn khu §Þnh Hãa nãi riªng lµ nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t sinh, ph¸t triÓn còng nh­ vai trß cña nã, bao gåm c¶ mÆt t­ t­ëng, sù chØ ®¹o ___________ * Nguyªn ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. ** Phã ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 68

thùc tiÔn còng nh­ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan cÇn thiÕt. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i chØ cã ý ®Þnh t×m hiÓu nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó Trung ­¬ng §¶ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chän §Þnh Hãa lµm mét trong nh÷ng ®Þa bµn chiÕn l­îc b¶o toµn c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, t¹o thÕ ®øng ch©n thuËn lîi cho Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ chñ ®éng l·nh ®¹o cuéc chiÕn ®Êu trªn toµn quèc, còng nh­ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao, tranh thñ sù ®oµn kÕt, ñng hé cña thÕ giíi ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta. Víi trÝ tuÖ cña mét nhµ c¸ch m¹ng thiªn tµi, tiªn liÖu ®­îc nh÷ng khã kh¨n chång chÊt trong cuéc ®Êu trÝ, ®Êu lùc víi kÎ thï mµ tr×nh ®é t¸c chiÕn vµ trang bÞ kü thuËt v­ît tréi h¬n ta víi kho¶ng c¸ch cã tÝnh thêi ®¹i, c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc chiÕn tranh gi÷ n­íc trong thêi ®¹i míi, nhËn râ ©m m­u cña kÎ ®Þch trong viÖc chôp b¾t c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn cña ta ®Ó kÕt thóc sím cuéc chiÕn tranh x©m l­îc, ngay tr­íc khi ®¹i b¸c cña ta tõ ph¸o ®µi L¸ng gÇm lªn nh¶ ®¹n vµo qu©n ®éi viÔn chinh Ph¸p b¸o hiÖu giê phót c¶ d©n téc ta quyÕt t©m tiÕn hµnh cuéc \"toµn quèc kh¸ng chiÕn\" vÜ ®¹i, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cïng víi Trung ­¬ng §¶ng ho¹ch ®Þnh vµ triÓn khai viÖc x©y dùng ®Êt ®øng ch©n cho c¸c c¬ quan ®Çu n·o. Trong C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, chóng ta ®· x©y dùng nh÷ng khu an toµn cña Trung ­¬ng vµ Xø ñy B¾c Kú bao bäc gÇn giµ nöa ngo¹i thµnh Hµ Néi - n»m hai bªn bê s«ng Hång vµ c¶ ë vïng ®Êt n»m «m lÊy hai bê s«ng CÇu thuéc ®Þa phËn HiÖp Hßa (B¾c Giang), Phæ Yªn, Phó B×nh (Th¸i Nguyªn). Tuy nhiªn, nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc chiÕn tranh gi÷ n­íc ®· kh¸c víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc vËn ®éng khëi nghÜa. SÏ lµ m¹o 69

hiÓm nÕu trong t×nh h×nh míi, chóng ta l¹i ®Æt c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn ngay s¸t dinh lòy cña kÎ thï mµ ©m m­u v©y b¾t \"c¬ quan ®Çu n·o ViÖt Minh\" ®· trë thµnh cuång väng cña chóng. Trªn c¬ së ph©n tÝch s©u s¾c thÕ vµ lùc gi÷a ta vµ ®Þch, chiÒu h­íng ph¸t triÓn cña cuéc chiÕn tranh vÖ quèc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cïng víi Trung ­¬ng §¶ng quyÕt ®Þnh \"Thñ ®« kh¸ng chiÕn\" ph¶i ®­îc b¶o vÖ an toµn ngay trong lßng cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, n¬i mµ \"Lßng yªu n­íc cña ®ång bµo nhËp víi h×nh thÕ hiÓm trë cña nói s«ng thµnh mét lùc l­îng v« ®Þch\"1. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bÊt cø n¬i nµo trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c chóng ta còng cã thÓ t¹o lËp ®­îc c¸c an toµn khu. Trong h×nh h×nh lóc bÊy giê, chóng ta kh«ng cã hËu ph­¬ng tuyÖt ®èi an toµn, mäi c¨n cø cña ta ®Òu cã thÓ bÞ ®Þch ®¸nh xuyªn qua. Do ®ã c¸c an toµn khu ph¶i ®­îc x©y dùng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm tuyÖt ®èi bÝ mËt, kÎ ®Þch kh«ng thÓ ph¸t hiÖn; ph¶i lµ n¬i cã ®Þa thÕ hiÓm trë \"tiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\", dÔ dµng, thuËn tiÖn cho viÖc c¬ ®éng, di chuyÓn cña ta, song l¹i g©y khã kh¨n, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a uy lùc vò khÝ vµ ph­¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i cña kÎ thï; n¬i cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m nh÷ng sinh ho¹t tèi thiÓu, cã thÓ t¨ng gia, s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ph¶i cã lßng d©n c¸ch m¹ng kiªn c­êng, cã ý thøc vµ kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c bÝ mËt, b¶o vÖ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o, c¸n bé cña §¶ng, cã kh¶ n¨ng ®¸nh ®Þch ®Ó tù b¶o vÖ m×nh. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ râ ®ã ph¶i lµ n¬i: Trªn cã nói, d­íi cã s«ng Cã ®Êt ta trång, cã b·i ta ch¬i TiÖn ®­êng sang Bé Tæng ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 366. 70

ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng Nhµ tho¸ng, r¸o, kÝn m¸i GÇn d©n kh«ng gÇn ®­êng1. Trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh mµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn, vò khÝ míi cña kÎ thï ®· thu ng¾n kho¶ng c¸ch kh«ng gian chóng ta l¹i kh«ng chñ tr­¬ng mét cuéc rót lui chiÕn l­îc, phÇn lín nh÷ng cuéc rót lui cña ta lµ xoay vÇn cïng víi kÎ ®Þch th× c¸c \"An toµn khu cña Trung ­¬ng kh«ng thÓ ®ãng gÇn s¸t Hµ Néi, song còng kh«ng ®­îc ®ãng qu¸ xa Thñ ®« vµ ®ång b»ng B¾c Bé qu¸ mét ngµy hµnh qu©n c¬ giíi hay mét giê ®æ bé b»ng ®­êng hµng kh«ng ®Ó b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o, chñ ®éng kÞp thêi trªn toµn quèc\"2. Trªn nh÷ng c¬ së ph©n tÝch ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng quyÕt ®Þnh chän khu vùc rõng nói cña ba tØnh Tuyªn Quang, B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn thuéc c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, Chiªm Hãa, Na Hang, Chî §ån, Chî R·, §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng lµm n¬i ®ãng c¸c c¬ quan cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi, Bé Tæng t­ lÖnh qu©n ®éi, trong ®ã, §Þnh Hãa lµ mét bé phËn cña tam gi¸c trung t©m: Chî Chu - §¹i Tõ (Th¸i Nguyªn) vµ S¬n D­¬ng (Tuyªn Quang), c¸ch Hµ Néi 100 km ®­êng chim bay. Chän §Þnh Hãa lµm an toµn khu kh«ng ph¶i lµ mét sù ngÉu nhiªn mµ lµ mét quyÕt ®Þnh s¸ng suèt, chøa ®ùng tÇm nh×n chiÕn l­îc cña Trung ­¬ng §¶ng, trÝ tuÖ mÉn tiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §Þnh Hãa lµ mét huyÖn cña tØnh Th¸i Nguyªn, phÝa b¾c gi¸p víi Chî §ån, ___________ 1. Anh Qu©n: Theo B¸c ®i chiÕn dÞch, Nxb. V¨n häc Gi¶i phãng, Hµ Néi, 1976, tr.66. 2. Vâ Nguyªn Gi¸p: ChiÕn ®Êu trong vßng v©y, Nxb. Qu©n ®éi vµ Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, 1995, tr.103-104. 71

B¹ch Th«ng (B¾c K¹n), phÝa nam gi¸p víi §¹i Tõ, phÝa ®«ng gi¸p Phó L­¬ng, phÝa t©y gi¸p S¬n D­¬ng vµ Yªn S¬n (Tuyªn Quang). Tõ vÞ trÝ ®ã, theo c¸c ®­êng mßn vµ nh÷ng lèi ®i kÝn ®¸o, thuËn tiÖn cã thÓ ®i S¬n D­¬ng xuèng §¹i Tõ, lªn Chî §ån, ra Phó L­¬ng, c¬ ®éng trong c¶ mét vïng rõng nói ®¹i ngµn gi¸p ranh gi÷a ba tØnh Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang vµ B¾c K¹n, nèi liÒn víi c¸c c¨n cø cña ta trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. Tõ §Þnh Hãa, cßn cã thÓ ph¸t triÓn theo con ®­êng tõ Chî Chu th«ng ra quèc lé sè 3 (ë km 31), xu«i vÒ Hµ Néi, nèi liÒn chiÕn tr­êng ®ång b»ng B¾c Bé víi c¬ quan Tæng hµnh dinh kh¸ng chiÕn. §Þnh Hãa cã ®Þa h×nh kh¸ hiÓm trë. C¶ huyÖn lµ mét thung lòng lßng ch¶o lín ®­îc bao bäc bëi d·y nói ®¸ cao dùng ®øng ë phÝa ®«ng b¾c, cã d·y nói Hång ¸n ng÷ ë phÝa t©y nam. Rõng vµ ®Êt rõng chiÕm tíi 90% diÖn tÝch. Do vËy, hÖ thèng ®­êng giao th«ng hÇu nh­ ch­a ph¸t triÓn. S«ng suèi cã nhiÒu nh­ng kh«ng réng, kh«ng cã kh¶ n¨ng lín vÒ giao th«ng thñy. ChÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nµy ®· t¹o nªn nh÷ng trë ng¹i rÊt lín cho viÖc hµnh qu©n di chuyÓn cña c¸c ph­¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i cña ®Þch, gióp cho c¸c c¬ quan Trung ­¬ng n»m s©u trong c¸c khu rõng hoÆc Èn m×nh trong c¸c thung lòng, gß ®åi mµ kh«ng bÞ ph¸t hiÖn. Trong lÞch sö, §Þnh Hãa ®· tõng ®­îc tËp ®oµn phong kiÕn nhµ M¹c chän lµm cø ®iÓm chèng TrÞnh vµo thÕ kû thø XVI. Lµ mét huyÖn miÒn nói, §Þnh Hãa tuy chØ cã 10% diÖn tÝch cã thÓ canh t¸c ®­îc nh­ng víi mét sè c¸nh ®ång ph× nhiªu vµ hÖ thèng s«ng suèi t­íi n­íc tù nhiªn nªn n¬i ®©y cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tù cÊp mét phÇn vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm. MÆt kh¸c, víi mét hÖ thèng ®­êng mßn, hÎm nhá ch»ng chÞt táa ®i c¸c huyÖn vµ tØnh kh¸c nªn §Þnh Hãa cã 72

kh¶ n¨ng thu nhËn tiÕp tÕ tõ bªn ngoµi vµo ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ. §Þnh Hãa lµ mét ®Þa bµn quÇn c­ cña nhiÒu d©n téc nh­ Tµy, Nïng, Kinh, Dao, Cao Lan - S¸n Chay, M«ng, Hoa, tuy ng«n ng÷ vµ phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau, song lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc ®· cè kÕt hä l¹i thµnh mét khèi v÷ng ch¾c. Nh©n d©n c¸c d©n téc §Þnh Hãa cã truyÒn thèng ®Êu tranh c¸ch m¹ng rÊt vÎ vang. Trong c«ng cuéc vËn ®éng gi¶i phãng d©n téc, §Þnh Hãa ®· sím tiÕp thu vµ ®i theo con ®­êng c¸ch m¹ng cña §¶ng. Nh©n d©n c¸c d©n téc ë ®©y ®· sím cã kinh nghiÖm b¶o vÖ c¸c ®éi vò trang c¸ch m¹ng trong thêi kú trøng n­íc, cã kinh nghiÖm thùc hiÖn \"v­ên kh«ng nhµ trèng\", thùc hiÖn \"ba kh«ng\" trong thêi kú kh¸ng NhËt. §ång bµo c¸c d©n téc trªn m¶nh ®Êt nµy ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín trong viÖc t¹o dùng ChiÕn khu Hoµng Hoa Th¸m næi tiÕng thêi kú vËn ®éng C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m. Tr­íc khi c¶ n­íc b­íc vµo cuéc toµn quèc kh¸ng chiÕn, §¶ng bé §Þnh Hãa ®· ®­îc h×nh thµnh víi 20 ®¶ng viªn, hÇu hÕt c¸c x· ®· lËp ®­îc c¸c chi bé x· hoÆc chi bé liªn x·. C¸c ®oµn thÓ cøu quèc nh­ phô l·o, thanh niªn, phô n÷, n«ng d©n, ®éi thiÕu niªn ®­îc tæ chøc ë kh¾p n¬i trong huyÖn, thu hót ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n tham gia. Lùc l­îng vò trang vµ b¸n vò trang ®· ®­îc ph¸t triÓn ë nhiÒu n¬i trong huyÖn. ChÝnh quyÒn c¸c cÊp ®­îc cñng cè, trë thµnh nh©n tè quy tô nh©n d©n c¸c d©n téc h¨ng h¸i tham gia vµ ñng hé kh¸ng chiÕn. §Þnh Hãa cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ \"nh©n h¶i\", \"nh©n s¬n\" ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ c¸c an toµn khu trong kh¸ng chiÕn. NhËn râ tÇm quan träng cña §Þnh Hãa, tin t­ëng vµo tinh thÇn vµ kh¶ n¨ng c¸ch m¹ng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n trong huyÖn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím cã sù chØ ®¹o 73

biÕn n¬i ®©y thµnh khu an toµn cña c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn. Tõ th¸ng 10-1946, sau khi nh÷ng nh©n nh­îng hßa ho·n cã nguyªn t¾c cña nh©n d©n ta bÞ thùc d©n Ph¸p ®¸p l¹i b»ng m¸y bay, ®¹i b¸c, b»ng sù béi ­íc vµ g©y hÊn, chiÕn tranh lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cö ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, vÒ §Þnh Hãa, Chî §ån chän ®Þa ®iÓm lµm viÖc l©u dµi cho c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ. §Çu th¸ng 11, c¸c ®éi c«ng t¸c ®Æc biÖt cña Trung ­¬ng còng ®· ®Õn nghiªn cøu ®­êng di chuyÓn vÞ trÝ ®Æt c¸c c¬ quan ®Çu n·o trong vïng. Sau khi cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ, tõ ®Çu th¸ng 3-1947, theo trôc Hµ §«ng - S¬n T©y - VÜnh Phóc, Tuyªn Quang - Th¸i Nguyªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Æt ch©n lªn ®Êt §Þnh Hãa vµo ngµy 20-5-1947. Tõ ®©y c¸c x· nh­ Phó §×nh, §iÒm MÆc, Thanh §Þnh, §Þnh Biªn, B×nh Thµnh, Trung L­¬ng, Ph­îng TiÕn, B¶o Biªn trë thµnh n¬i chë che, b¶o vÖ cho c¸c c¬ quan cña Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, Quèc héi, n¬i ë vµ lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. T¹i c¸c ®Þa danh nh­ Khau Tý, Khu«n T¸t, Nµ §×nh, Nµ KÕch, Nµ L¹m, Nµ Mßn, Kh¶m D­a, ThÈm Khen, TØu Keo, Xãm §ång, B¶n Mï, B¶n C¸i, v.v.. Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ cïng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cho ra ®êi nh÷ng quyÕt s¸ch quan träng, ®­a cuéc kh¸ng chiÕn ®Õn toµn th¾ng. Còng t¹i n¬i ®©y, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tiÕp c¸c ®¹i biÓu, c¸c nhµ b¸o n­íc ngoµi nh­ Liªn X«, Ph¸p, Thôy §iÓn... bµy tá kh¸t väng hßa b×nh vµ quyÕt t©m chiÕn ®Êu ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng cña nh©n d©n ta víi thÕ giíi. Trong thêi gian ë vµ lµm viÖc t¹i §Þnh Hãa, mÆc dï bén bÒ c«ng viÖc chØ ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn trªn c¶ n­íc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rÊt quan t©m tíi cuéc \"kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc\" 74

ë ®Þa ph­¬ng. Ngay tõ khi míi ®Æt ch©n lªn §Þnh Hãa, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· gÆp gì víi c¸n bé chñ chèt cña huyÖn ®Ó th¨m hái t×nh h×nh, nh¾c nhë nh÷ng thiÕu sãt trong c«ng t¸c cña chÝnh quyÒn, ®ång thêi chØ thÞ cho §¶ng bé vµ nh©n d©n trong huyÖn \"cñng cè d©n qu©n, du kÝch, ph¶i gióp ®ì vµ phèi hîp víi bé ®éi ®ãng ë ®Þa ph­¬ng tuÇn tra, canh g¸c vµ s½n sµng chiÕn ®Êu, ph¶i cã kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cho tèt ®Ó phßng chiÕn sù x¶y ra... ph¶i hÕt søc bÝ mËt... hiÓu vµ thùc hiÖn tèt \"ba kh«ng\"1. Ng­êi còng chØ thÞ cho Ban C¨n cø ®Þa Trung ­¬ng cö c¸n bé cã n¨ng lùc, cã tr¸ch nhiÖm cïng huyÖn gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc th­êng ngµy cã liªn quan ®Õn khu c¨n cø. Ng­êi ®· nhiÒu lÇn ngîi khen vµ cæ vò nh©n d©n §Þnh Hãa trong thi ®ua s¶n xuÊt, gióp ®ì bé ®éi, nép thuÕ Nhµ n­íc vµ chiÕn ®Êu tiªu diÖt qu©n thï. §ã lµ nh÷ng viÖc \"chøng tá r»ng: con rång, ch¸u tiªn, quyÕt kh«ng chÞu lµm n« lÖ lÇn n÷a\"2. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vÞ thÕ, ®Þa h×nh, víi tinh thÇn vµ phong trµo c¸ch m¹ng s©u réng, ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña Trung ­¬ng §¶ng, nh©n d©n c¸c d©n téc §Þnh Hãa ®· lµm sèng l¹i hµo khÝ c¸ch m¹ng khi x­a, b¶o ®¶m an toµn tuyÖt ®èi cho c¬ quan chØ ®¹o kh¸ng chiÕn, gãp phÇn ®Ëp tan ©m m­u vµ hµnh ®éng ®¸nh nhanh th¾ng nhanh cña ®Õ quèc Ph¸p, gãp phÇn ®­a cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta ®i ®Õn th¾ng lîi. Cïng víi sù tr­êng tån vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña d©n téc, An toµn khu §Þnh Hãa m·i m·i lµ mét minh chøng cho sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o tµi t×nh cña Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, cho tinh thÇn vµ kh¶ n¨ng c¸ch m¹ng cña nh©n d©n c¸c d©n téc trong huyÖn. ___________ 1. T¹p chÝ LÞch sö §¶ng, sè 9 n¨m 1996, tr.44. 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 367. 75

Hå ChÝ Minh víi viÖc chän §Þnh Hãa x©y dùng An toµn khu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (1946-1954) PGS.TS. Tr×nh M­u - Do·n ThÞ Lîi* Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ bän can thiÖp Mü (1946-1954) cña nh©n d©n ta giµnh ®­îc th¾ng lîi ®· ®Ó l¹i nh÷ng bµi häc quý b¸u, trong ®ã cã bµi häc kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ b¶o vÖ An toµn khu Trung ­¬ng vµ an toµn khu c¸c ®Þa ph­¬ng. An toµn khu Trung ­¬ng lµ mét vïng n»m s©u trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, chñ yÕu thuéc c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa (tØnh Tuyªn Quang), §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (tØnh Th¸i Nguyªn) vµ Chî §ån (tØnh B¾c K¹n). §©y lµ n¬i ®ãng vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn cña ta, nh­ c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, MÆt trËn, Bé Tæng t­ lÖnh vµ Bé Tæng tham m­u Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 1947-1954. §ång thêi ®©y còng lµ n¬i ®øng ch©n, häc tËp, huÊn luyÖn cña c¸c c¬ quan, ®oµn ___________ * ViÖn LÞch sö §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 76

thÓ Trung ­¬ng: chÝnh trÞ, qu©n sù, kinh tÕ, v¨n hãa - gi¸o dôc, v.v.. An toµn khu Trung ­¬ng ë §Þnh Hãa còng nh­ An toµn khu Trung ­¬ng ë ViÖt B¾c, cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt ®èi víi c«ng cuéc kh¸ng chiÕn. Nghiªn cøu An toµn khu §Þnh Hãa gióp chóng ta hiÓu s©u s¾c h¬n sù l·nh ®¹o s¸ng suèt ®óng ®¾n, khoa häc cña Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng; ®ång thêi cµng thÊy râ h¬n vai trß to lín, quan träng cña nh©n d©n c¸c d©n téc §Þnh Hãa vµ ViÖt B¾c ®èi víi th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa ngµy nay. 1. Hoµn c¶nh lÞch sö vµ sù lùa chän §Þnh Hãa ®Ó x©y dùng an toµn khu trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 thµnh c«ng, d©n téc ta ®· giµnh ®­îc ®éc lËp. N­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®­îc thµnh lËp. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· trë thµnh ®¶ng cÇm quyÒn. Nh­ng ngay sau ngµy C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, §¶ng vµ d©n téc ta l¹i ph¶i tr¶i qua nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch hiÓm nghÌo. C¸c thÕ lùc ®Õ quèc (Anh, Ph¸p, Mü, T­ëng) cÊu kÕt víi bän ph¶n ®éng tay sai cña chóng trong n­íc, nh»m thñ tiªu §¶ng ta vµ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng võa míi ®­îc thµnh lËp. Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng ®· dù ®o¸n chÝnh x¸c chiÒu h­íng ph¸t triÓn cña t×nh h×nh vµ kh¼ng ®Þnh sím hay muén thùc d©n Ph¸p sÏ quay l¹i ®¸nh chiÕm n­íc ta mét lÇn n÷a. Cuéc chiÕn ®Êu chèng x©m l­îc Ph¸p lµ khã tr¸nh khái, cÇn ph¶i chuÈn bÞ gÊp rót x©y dùng c¨n cø 77

®Þa vµ hËu ph­¬ng v× §¶ng nhËn râ ®iÒu nµy quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng. \"HËu ph­¬ng, c¨n cø ®Þa (trong ®ã cã an toµn khu), lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cho th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta\"1. Kinh nghiÖm thµnh c«ng cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ chiÕn l­îc cña c¨n cø ®Þa vµ Khu gi¶i phãng ViÖt B¾c. Hå ChÝ Minh ®· chØ râ vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c nh­ sau: \"C¸ch mÖnh do ViÖt B¾c mµ thµnh c«ng th× kh¸ng chiÕn sÏ do ViÖt B¾c mµ th¾ng lîi\"2. Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ sím cã chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p chän x©y dùng ViÖt B¾c thµnh c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn. §Æc biÖt, §Þnh Hãa vµ mét sè huyÖn kh¸c thuéc c¸c tØnh Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n, Tuyªn Quang ®­îc chän, x©y dùng thµnh An toµn khu cña Trung ­¬ng. Sau ngµy C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, theo chØ thÞ cña Hå ChÝ Minh, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång cïng mét sè c¸n bé kh¸c ch­a vÒ Hµ Néi mµ ë l¹i ViÖt B¾c tiÕp tôc cñng cè c¨n cø ®Þa, trong ®ã §Þnh Hãa lµ mét ®Þa ®iÓm ®­îc lùa chän. §©y lµ n¬i cã thÕ m¹nh c¶ vÒ ®Þa lý, ®Þa - lÞch sö, ®Þa - kinh tÕ, lµ cöa ngâ vµ cÇu nèi gi÷a c¸c vïng. Cuèi th¸ng 10-1946, ®ång chÝ NguyÔn L­¬ng B»ng ®­îc Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng trao nhiÖm vô vÒ ViÖt B¾c \"chuÈn bÞ mäi mÆt cho x©y dùng c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn, di ___________ 1. LÞch sö cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1993, tr.63. 2. B¸c Hå víi ViÖt B¾c, Nxb. ViÖt B¾c, 1971, tr.15. 78