Bác Hồ với Thái Nguyên

- Ngµy 30-4-1947, Ng­êi chñ täa Héi ®ång ChÝnh phñ c¸ch x· Minh Thanh (Minh Khai) 10km. Cuéc häp bµn nhiÒu néi dung nh­: Cö ng­êi thay cô Huúnh Thóc Kh¸ng vµ «ng Hoµng H÷u Nam (míi mÊt); vÊn ®Ò trao ®æi ®¹i diÖn ngo¹i giao theo ®Ò nghÞ cña ChÝnh phñ In®«nªxia; viÖc th¶ tï binh vµ trao tr¶ cho phÝa Ph¸p c¸c cha cè ng­êi n­íc ngoµi; nghe b¸o c¸o cña c¸c bé Quèc phßng vµ Tµi chÝnh... - Ngµy 12-5-1947, Ng­êi tõ x· Hîp Thµnh ®Õn thÞ x· Th¸i Nguyªn gÆp P«n Muýt - ®¹i diÖn Cao ñy Ph¸p ë §«ng D­¬ng ®Ó trao ®æi vÒ ®iÒu kiÖn ngõng b¾n cña hai phÝa ViÖt - Ph¸p. Cuéc héi kiÕn kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ do d· t©m x©m l­îc vµ nh÷ng yªu s¸ch ngang ng­îc cña thùc d©n Ph¸p ®ßi phÝa ViÖt Nam ph¶i ®Çu hµng. - Ngµy 15-5-1947, Ng­êi khai m¹c kú häp Héi ®ång ChÝnh phñ ®Ó bµn kü c«ng t¸c ngo¹i giao víi Ph¸p sau cuéc héi kiÕn víi P«n Muýt. C¸c ®Þa ®iÓm: Héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng 1947, l¸n Héi ®ång ChÝnh phñ, l¸n I, l¸n II, l¸n C¶nh vÖ, Bé T­ ph¸p, Bé Tµi chÝnh, nÒn nhµ «ng Ma V¨n HiÕn, nÒn nhµ bµ §inh ThÞ T­ ®· ®­îc c«ng nhËn lµ di tÝch lÞch sö n¬i ë vµ lµm viÖc cña B¸c Hå vµ trô së mét sè c¬ quan cña ChÝnh phñ t¹i Lµng S¶o 1947-1948 theo QuyÕt ®Þnh sè 06/2000/Q§-BVHTT ngµy 13-4-2000 cña Bé V¨n hãa - Th«ng tin. 9- Ngµy 20-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn ë, lµm viÖc vµ chØ ®¹o nh©n d©n tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p t¹i ®åi Khau Tý, xãm B¶n QuyÒn, x· §iÒm MÆc (Thanh §Þnh), huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. Ng­êi ë ®©y ®Õn ngµy 15-10-1947. T¹i ®©y, Ng­êi ®· viÕt nhiÒu th­ göi c¸c lµng x·, c¸c ngµnh; ra lêi kªu gäi ®ång bµo vµ chiÕn sÜ c¶ n­íc, tè c¸o 479

bän qu©n phiÖt thùc d©n Ph¸p \"quen thãi hung tµn, bÊt nh©n, v« lÔ\". Ngµy 25-5, Ng­êi ®· viÕt Th­ göi anh em v¨n hãa vµ trÝ thøc Nam Bé vµ Th­ göi nh©n d©n Ph¸p, trong ®ã cã ®o¹n: \"Hìi nh©n d©n Ph¸p! C¸c b¹n lµ nh÷ng ng­êi ®· chiÕn ®Êu oanh liÖt ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc, c¸c b¹n h·y ®øng vµo ®Þa vÞ chóng t«i, c¸c b¹n cã thÓ nµo chÞu ®ùng nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ thÕ kh«ng?... Bän qu©n phiÖt thùc d©n ®· b¾t buéc chóng t«i ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu, chóng t«i sÏ chiÕn ®Êu ®Õn cïng, chóng t«i lÊy c©u ch©m ng«n hiªn ngang cña c¸c b¹n lµm ch©m ng«n cña chóng t«i: \"Thµ chÕt kh«ng lµm n« lÖ\". Chóng t«i chiÕn ®Êu v× c«ng lý. Chóng t«i sÏ tån t¹i; chóng t«i sÏ chiÕn th¾ng!...\"1. Ng­êi ®· nhiÒu lÇn dù vµ chñ täa nh÷ng cuéc häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. T¹i ®©y, ®ång chÝ Tr­êng Chinh, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ nhiÒu ®ång chÝ th­êng xuyªn ®Õn lµm viÖc víi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. N¬i ®©y ®· ®­îc xÕp h¹ng Di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 92/2006/Q§-BVHTT ngµy 15- 11-2006 cña Bé V¨n hãa - Th«ng tin. 10- Ngµy 15-10-1947, sau khi Ph¸p tÊn c«ng lªn B¾c K¹n, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chuyÓn vÒ ë lµng Vang, th«n Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai, Th¸i Nguyªn. T¹i ®©y, Ng­êi tiÕp tôc chØ ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ký S¾c lÖnh sè 102/SL. Ng­êi ®· viÕt Th­ göi nh÷ng ng­êi Nam Bé trong qu©n ®éi Ph¸p khuyªn hä \"lóc cßn ë trong bé ®éi ®Þch, th× cÇn ph¶i t×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó gióp qu©n ®éi ta. Khi cã c¬ héi th× lËp tøc ch¹y qua víi bé ®éi ta\"2. Ng­êi viÕt t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc víi bót danh X.Y.Z. ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 155, 267. 480

































Ngµy 9-11-1947, Ng­êi dù häp Héi ®ång ChÝnh phñ ®Ó nghe b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh thÕ giíi, t×nh h×nh n­íc Ph¸p, t×nh h×nh sau cuéc tÊn c«ng cña giÆc Ph¸p lªn ViÖt B¾c vµ bµn vÒ kÕ ho¹ch c«ng t¸c qu©n sù, tµi chÝnh... Ng­êi ë ®©y ®Õn ngµy 17-11-1947. 11- Tõ ngµy 18-11-1947 ®Õn ngµy 1-5-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn ë t¹i Xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn ba lÇn vµo ba kho¶ng thêi gian: tõ ngµy 18-11 ®Õn 28-11-1947; tõ ngµy 1-1 ®Õn 7-3-1948; tõ ngµy 5-4 ®Õn 1-5-1948. Nh÷ng ngµy ë ®©y, Ng­êi ®· viÕt nhiÒu tµi liÖu, ký nhiÒu s¾c lÖnh nh»m cñng cè chÝnh quyÒn, cñng cè hËu ph­¬ng, ®Èy m¹nh x©y dùng lùc l­îng vò trang, chuÈn bÞ nh÷ng b­íc ®i cÇn thiÕt nh»m tõng b­íc thay ®æi côc diÖn chiÕn tr­êng chèng Ph¸p. §Çu th¸ng 10-1953, Ng­êi trë l¹i ®©y cïng c¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Ph¹m V¨n §ång nghe ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p b¸o c¸o t×nh h×nh ®Þch vµ sù chuÈn bÞ lùc l­îng cña ta cho chiÕn dÞch s¾p tíi. 12- Tõ ngµy 29-11-1947 ®Õn 3-12-1947, Ng­êi ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i xãm Khu«n §µo, x· Trung Yªn, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. Ng­êi ®· cïng Trung ­¬ng §¶ng trùc tiÕp chØ ®¹o cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n ta chèng c¸c cuéc cµn quÐt cña thùc d©n Ph¸p lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. 13- Tõ ngµy 4-12-1947 ®Õn 7-12-1947, Ng­êi chuyÓn sang ë vµ lµm viÖc t¹i Khuæi TÊu, x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang. T¹i ®©y, Ng­êi b¾t tay vµo viÕt t¸c phÈm ViÖt B¾c anh dòng ®¸nh gi¸ nh÷ng chiÕn c«ng oanh liÖt cña qu©n vµ d©n tØnh Tuyªn Quang. 481

14- Sau ®ã, Ng­êi chuyÓn ®Õn ë t¹i x· B×nh Trung, huyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n tõ ngµy 7-12-1947 ®Õn hÕt th¸ng. Trong thêi gian ë ®©y, Ng­êi ®· ra nhiÒu s¾c lÖnh, chØ thÞ, th­ tõ nh­: Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 612/MDB ngµy 7-12-1947 vÒ viÖc khen th­ëng c¸c chñ tÞch kiªm hµnh chÝnh x· nh©n kû niÖm mét n¨m ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn. Ngµy 8-12- 1947, Ng­êi ®· viÕt th­ göi Gi¸m môc Lª H÷u Tõ nh©n dÞp lÔ gi¸ng sinh. Ngµy 12-12-1947, Ng­êi viÕt th­ göi ChÝnh phñ Cao Miªn gi¶i phãng hoan nghªnh viÖc thµnh lËp ñy ban gi¶i phãng ViÖt - Miªn - Lµo. Ngµy 19-12-1947, Ng­êi ra Lêi kªu gäi ®ång bµo thi ®ua giÕt giÆc lËp c«ng nh©n ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn. 15- Ngµy 8-3-1948, Ng­êi chuyÓn ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i xãm Nµ Läm, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn ®Õn 5-4-1948. Ngµy 1-5-1948, Ng­êi l¹i trë vÒ ë t¹i Tr¹i ThiÕu nhi Nµ Läm. T¹i ®©y, Ng­êi ®· viÕt Lêi kªu gäi thi ®ua yªu n­íc vµ ký nhiÒu s¾c lÖnh quan träng. §©y còng lµ n¬i ChÝnh phñ, d­íi sù chñ tr× cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tæ chøc lÔ thô phong qu©n hµm §¹i t­íng cho ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p, Tæng chØ huy Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam vµo ngµy 28-5-1948 (theo S¾c lÖnh sè 110/SL ngµy 20-1-1948). Ng­êi ë vµ lµm viÖc t¹i Nµ Läm ®Õn 12-9-1948. 16- Trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· hai lÇn vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i Lòng TÈu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng. LÇn thø nhÊt, tõ ngµy 12-9 ®Õn 16-12-1948. Trong thêi gian nµy, Ng­êi ®· ra Lêi kªu gäi nh©n dÞp kû 482

niÖm ba n¨m kh¸ng chiÕn Nam Bé vµo ngµy 23-9 vµ viÕt bµi C¸ch lµm viÖc tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch. Ng­êi c¨n dÆn c¸n bé ph¶i thùc hµnh cho ®óng c¸c chÕ ®é tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch. Ngµy 1-10-1948, Ng­êi chñ täa mét phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ, nghe b¸o c¸o t×nh h×nh qu©n sù, néi trÞ vµ b¸o c¸o cña Ban thi ®ua ¸i quèc Trung ­¬ng. Ngµy 15-10-1948, Ng­êi viÕt bµi Chñ nghÜa c¸ nh©n. Ngµy 19-11-1948, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 254 vÒ tæ chøc l¹i chÝnh quyÒn nh©n d©n trong thêi kú kh¸ng chiÕn. Trong th¸ng 11-1948, Ng­êi chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ, th¶o luËn vÊn ®Ò ph©n t¸n vµ qu©n sù hãa. Ngoµi ra, Ng­êi cßn göi ®iÖn cho nh©n d©n Ph¸p ngµy 19-12-1948 ®Ó v¹ch trÇn téi ¸c ghª tëm cña thùc d©n Ph¸p ®èi víi nh©n d©n ViÖt Nam. LÇn thø hai, tõ ngµy 10-1 ®Õn 6-4-1949. Ngµy 18-1-1948, Ng­êi ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i buæi lÔ bÕ m¹c Héi nghÞ c¸n bé cña §¶ng lÇn thø s¸u. Ngµy 1-2-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 2, lËp Tr­êng Cao ®¼ng kü thuËt ®Ó ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n cho c¸c ngµnh c«ng chÝnh, háa xa, b­u ®iÖn... Th¸ng 2-1949, Ng­êi chØ thÞ viÖc x©y dùng c¸c ®¬n vÞ chñ lùc, c¸c tiÓu ®oµn tËp trung. Ngµy 12-3-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 12 vÒ viÖc xö ph¹t téi ph¹m trém c¾p c¸c vËt dông nhµ binh trong thêi b×nh vµ kh¸ng chiÕn. Trong th¸ng 3, Ng­êi göi th­ cho Héi nghÞ d©n qu©n toµn quèc lÇn thø ba. 483

17- Tõ ngµy 19-12-1948 ®Õn 10-1-1949, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i x· Trung Trùc, huyÖn Yªn S¬n tØnh Tuyªn Quang. T¹i ®©y, Ng­êi ra Lêi kªu gäi nh©n ngµy kû niÖm hai n¨m kh¸ng chiÕn toµn quèc. Ng­êi ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c t×nh h×nh, so s¸nh lùc l­îng gi÷a ta vµ ®Þch, v¹ch ra ph­¬ng h­íng, b­íc ®i cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy 1-1-1949, Ng­êi göi th­ chóc TÕt nh©n d©n c¶ n­íc. 18- Trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i Kh©u LÊu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang hai lÇn. LÇn thø nhÊt, tõ ngµy 6-4 ®Õn 15-5-1949. Ngµy 7-4-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh thµnh lËp bé ®éi ®Þa ph­¬ng. Ngµy 6-5-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 36/SL ®Æt quü tham gia kh¸ng chiÕn. LÇn thø hai, tõ ngµy 1-6 ®Õn 16-10-1949. Ngµy 2-6-1949, Ng­êi göi th­ c¸m ¬n toµn thÓ qu©n ®éi quèc gia, d©n qu©n vµ c«ng binh quèc phßng. Ngµy 9-6-1949, Ng­êi göi th­ cho líp häc viÕt b¸o Huúnh Thóc Kh¸ng, nh¾c nhë häc viªn cè g¾ng häc tËp lao ®éng tèt. Ngµy 18-6-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 68/SL Ên ®Þnh kÕ ho¹ch thùc hiÖn c¸c c«ng tr×nh thñy n«ng. Ngµy 20-6-1949, víi bót danh Lª QuyÕt Th¾ng, Ng­êi viÕt cuèn s¸ch CÇn, kiÖm, liªm, chÝnh. Trong th¸ng 6, Ng­êi chñ täa mét phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ nghe b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n­íc. Ngµy 14-7-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 78/SL Ên ®Þnh viÖc gi¶m t«. 484

Ngµy 25, 26, 27-7-1949, Ng­êi chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ bµn vÒ S¾c lÖnh nghÜa vô tßng qu©n vµ chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé cho nhu cÇu kh¸ng chiÕn vµ trong t­¬ng lai. Ngµy 1-8-1949, Ng­êi ra Lêi kªu gäi thi ®ua chuÈn bÞ tæng ph¶n c«ng. Ngµy 13-8-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 95/SL ®Æt ng¹ch Thanh tra vµ KiÓm so¸t lao ®éng. Ngµy 19-8-1949, Ng­êi ra Lêi kªu gäi nh©n dÞp kû niÖm C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m vµ ngµy ®éc lËp 2-9. Ngµy 20-8-1949, Ng­êi ra Lêi kªu gäi nh©n d©n b¸n g¹o khao qu©n nh©n dÞp kû niÖm ngµy Quèc kh¸nh 2-9-1949. Ngµy 4-9-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 102/SL lËp Héi ®ång gi¸o dôc. Ngµy 18-9-1949, tõ Kh©u LÊu, Ng­êi ®i m¶ng xu«i theo s«ng §¸y vÒ huyÖn lþ S¬n D­¬ng gÆp vµ nãi chuyÖn víi líp huÊn luyÖn c¸n bé kh¸ng chiÕn vµ viÕt bµi th¬ §i thuyÒn trªn s«ng §¸y. Trong th¸ng 9, Ng­êi tiÕp ®oµn ®¹i biÓu kh¸ng chiÕn hµnh chÝnh miÒn Nam do cô Lª §×nh Th¸m dÉn ®Çu; ®Õn th¨m tr­êng NguyÔn ¸i Quèc Trung ­¬ng t¹i T©n Trµo vµ ghi vµo trang ®Çu sæ vµng cña tr­êng. Ngµy 15-10-1949, Ng­êi viÕt bµi D©n vËn. 19- Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn ë vµ lµm viÖc ë b¶n Ch­¬ng, b¶n Cãc, x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n vµ lµng M¹, x· Linh Phó, huyÖn Chiªm Hãa, tØnh Tuyªn Quang 15 ngµy, tõ ngµy 16-5 ®Õn 30-5-1949. Trong thêi gian ë ®©y, ngµy 17-5- 1949, Ng­êi tr¶ lêi ®Ò nghÞ cña nhiÒu c¸n bé vÒ viÖc tæ chøc ngµy sinh cña Ng­êi b»ng th¬: 485

\"V× n­íc ch­a nªn nghÜ ®Õn nhµ, N¨m m­¬i chÝn tuæi vÉn ch­a giµ. Chê cho kh¸ng chiÕn thµnh c«ng ®·, B¹n sÏ ¨n mõng sinh nhËt ta\". 20- Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i Hang Bßng, thuéc x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang ba lÇn: LÇn thø nhÊt, tõ ngµy 17-10-1949 ®Õn th¸ng 9-1950. Ngµy 20-10-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 121/SL Ên ®Þnh cÊp phï hiÖu vµ qu©n phôc cho qu©n ®éi quèc gia. Ngµy 31-10-1949, Ng­êi viÕt bµi Rót kinh nghiÖm, trao ®æi kinh nghiÖm. Ngµy 4-11-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 126/SL ®Æt nghÜa vô qu©n sù. Ngµy 9-11-1949, Ng­êi göi th­ cho líp \"ChuÈn bÞ tæng ph¶n c«ng\" Tr­êng Trung häc lôc qu©n TrÇn Quèc TuÊn. Ngµy 11-11-1949, Ng­êi göi th­ ®Õn Héi nghÞ c¸n bé n«ng d©n cøu quèc toµn quèc häp ë ViÖt B¾c. Trung tuÇn th¸ng 12-1949, Ng­êi chñ täa mét phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ nghe b¸o c¸o t×nh h×nh trong n­íc vµ quèc tÕ. Ngµy 12-12-1949, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 138B thµnh lËp Ban Thanh tra ChÝnh phñ. Ngµy 1-1-1950, tõ Hang Bßng, Ng­êi bÝ mËt ®i Trung Quèc, Liªn X«, héi ®µm víi Mao Tr¹ch §«ng vµ Xtalin. Ngµy 14-1-1950, Ng­êi thay mÆt ChÝnh phñ ra tuyªn bè víi chÝnh phñ c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ ChÝnh phñ ViÖt Nam lµ chÝnh phñ hîp ph¸p duy nhÊt cña ViÖt Nam vµ s½n sµng ®Æt quan hÖ ngo¹i giao víi c¸c n­íc. 486

Ngµy 12-2-1950, Ng­êi ký S¾c lÖnh tæng ®éng viªn. Ngµy 1-3-1950, Ng­êi ra Lêi kªu gäi ®ång bµo t¨ng gia s¶n xuÊt. Ngµy 21-4-1950, Ng­êi ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i Tr­êng NguyÔn ¸i Quèc. Trong th¸ng 4-1950, Ng­êi chñ täa mét phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ; ®Õn th¨m, nãi chuyÖn víi c¸c ®¹i biÓu §¹i héi phô n÷ toµn quèc lÇn thø nhÊt. Ngµy 1-5-1950, Ng­êi ra S¾c lÖnh 65B ®Æt ra Hu©n ch­¬ng Lao ®éng. Ngµy 8-5-1950, Ng­êi ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i Tr­êng NguyÔn ¸i Quèc. Trung tuÇn th¸ng 5-1950, Ng­êi chñ täa mét phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ. Trong th¸ng 5-1950, Ng­êi göi th­ cho ®ång bµo ViÖt B¾c trong dÞp ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ®Õn thanh tra. Ngµy 1-6-1950, Ng­êi göi th­ cho thiÕu nhi toµn quèc. Ngµy 15-6-1950, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 106/SL vÒ LuËt nghÜa vô qu©n sù cho c«ng d©n ViÖt Nam vµ Ng­êi viÕt bµi Ph¶i söa ch÷a c¸i bÖnh cÊp bËc. Trong th¸ng 6-1950, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr× héi nghÞ Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch Biªn giíi (cßn gäi lµ ChiÕn dÞch Lª Hång Phong II hay ChiÕn dÞch Cao, B¾c, L¹ng). Ngµy 6-7-1950, Ng­êi chñ täa phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ kiÓm ®iÓm t×nh h×nh qu©n sù. Ngµy 8-7-1950, Ng­êi ký S¾c lÖnh 199/SL Ên ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn tÖ ViÖt Nam lµ ®ång. Ngµy 8, 9, 10-7-1950, Ng­êi chñ täa phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ. 487

Trung tuÇn th¸ng 7-1950, Ng­êi göi th­ cho Héi nghÞ gi¸o dôc toµn quèc ë ViÖt B¾c. Ngµy 27-7-1950, Ng­êi göi th­ nh¾c nhë Ban Tæ chøc Trung ­¬ng ngµy Th­¬ng binh vµ göi th­ cho anh chÞ em th­¬ng binh, bÖnh binh. Ngµy 19-9-1950, tõ Hang Bßng, Ng­êi ®i chØ ®¹o ChiÕn dÞch Biªn giíi. LÇn thø hai, tõ 10-10-1950 ®Õn 4-2-1951. Ngµy 10-10-1950, kÕt thóc ChiÕn dÞch Biªn giíi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trë vÒ Hang Bßng chØ ®¹o kh¸ng chiÕn. Ngµy 15, 16, 17-11-1950, Ng­êi chñ täa Héi nghÞ Héi ®ång ChÝnh phñ. Trong th¸ng 11-1950, Ng­êi ®Õn dù vµ nãi chuyÖn t¹i Héi nghÞ tæng kÕt ChiÕn dÞch Biªn giíi. Ngµy 18, 19, 20-12-1950, Ng­êi chñ täa Héi nghÞ Héi ®ång ChÝnh phñ. Ngµy 20-12-1950, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 180/SL vÒ viÖc truy tè tr­íc tßa ¸n qu©n sù nh÷ng ng­êi cã hµnh ®éng ph¸ ho¹i nÒn tµi chÝnh quèc gia. Cuèi th¸ng 12-1950, Ng­êi ®Õn th«n §¸ Bµn, x· Mü B»ng (Mü L©m), huyÖn Yªn S¬n th¨m ChÝnh phñ kh¸ng chiÕn Lµo vµ ®i Kim B×nh, huyÖn Chiªm Hãa dù §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II. LÇn thø ba, tõ ngµy 20-2-1951 ®Õn 30-12-1952. Ngµy 3-3-1951, Ng­êi tíi dù vµ ph¸t biÓu t¹i §¹i héi thèng nhÊt ViÖt Minh - Liªn ViÖt vµ thµnh lËp MÆt trËn Liªn ViÖt. Ngµy 11-3-1951, Ng­êi viÕt bµi Phong trµo mua c«ng tr¸i vµ tham dù Héi nghÞ Liªn minh nh©n d©n ba n­íc ViÖt - Lµo - Campuchia. 488

Trong th¸ng 3, Ng­êi göi th­ cho Héi nghÞ n«ng d©n cøu quèc toµn quèc lÇn hai vµ ®i c«ng t¸c mét sè ®Þa ph­¬ng thuéc c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c. Ngµy 6, 7-4-1951, Ng­êi chñ täa Héi nghÞ Héi ®ång ChÝnh phñ. Ngµy 6-5-1951, Ng­êi ký S¾c lÖnh thµnh lËp Ng©n hµng quèc gia ViÖt Nam. Ngµy 25-10-1951, Ng­êi ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i Tr­êng bæ tóc c¸n bé trung cÊp qu©n ®éi. Ngµy 17-3-1952, Ng­êi ®Õn dù vµ nãi chuyÖn t¹i LÔ ph¸t ®éng phong trµo s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm. Tõ ngµy 22 ®Õn 28-4-1952, Ng­êi chñ tr× Héi nghÞ lÇn thø ba Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng (khãa II). Ngµy 11-5-1952, Ng­êi ®Õn dù líp chØnh huÊn ®Çu tiªn cña Trung ­¬ng. Tõ ngµy 20-6 ®Õn 2-7-1952, Ng­êi chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. Trong th¸ng 7-1952, Ng­êi ®Õn th¨m Héi nghÞ chiÕn tranh du kÝch toµn quèc. Ngµy 9-9-1952, Ng­êi ®Õn th¨m vµ nãi chuyÖn t¹i Héi nghÞ chuÈn bÞ ChiÕn dÞch T©y B¾c. Cïng ngµy, Ng­êi ký vµ cho c«ng bè t¸m mÖnh lÖnh cña ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®èi víi vïng míi gi¶i phãng. Tõ ngµy 15 ®Õn 17-10-1952, Ng­êi chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. Trong th¸ng 12-1952, t¹i Hang Bßng, Ng­êi chñ tr× mét phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. 21- Ngµy 5-2-1951 tøc mïng mét TÕt T©n M·o, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ Hang Bßng, T©n Trµo, S¬n D­¬ng ®· ®Õn x· 489

Kim B×nh, huyÖn Chiªm Hãa dù §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II. Ngµy 6-2-1951, s¸ng sím, Ng­êi ®· ®i chóc TÕt c¸c ®ång chÝ bé tr­ëng, thø tr­ëng. Ngµy 7-2-1951, Ng­êi cïng mét sè ®¹i biÓu ®Õn ®Þa ®iÓm héi nghÞ vµ ®· chñ täa mét phiªn häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. Ngµy 8, 9, 10-2-1951, Ng­êi dù th¶o luËn c¸c v¨n kiÖn vµ ®iÒu lÖ §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam. Tõ ngµy 11 ®Õn 19-2-1951, Ng­êi chñ tr× vµ thay mÆt Trung ­¬ng ®äc B¸o c¸o chÝnh trÞ tr­íc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø II (chiÒu 11-2). T¹i ®¹i héi nµy, Ng­êi ®­îc bÇu lµm Chñ tÞch Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng. Ngµy 19-2-1951, Ng­êi rêi Kim B×nh, vÒ ë t¹i Hang Bßng, T©n Trµo, Tuyªn Quang. 22- Kho¶ng ®Çu n¨m 1951 - Sau §¹i héi II ®Õn n¨m 1953, Hå ChÝ Minh ®· ë vµ lµm viÖc t¹i ®åi TØn Keo, Nµ Läm, Th¸i Nguyªn. T¹i ®©y, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chuÈn bÞ vµ chØ ®¹o c«ng cuéc kh¸ng chiÕn ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. Cuèi th¸ng 9-1953, Ng­êi ®· chñ täa cuéc häp Bé ChÝnh trÞ bµn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954. Ngµy 6-12-1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr× cuéc häp Bé ChÝnh trÞ th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn mïa Xu©n n¨m 1954 cña Tæng Qu©n ñy vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. 23- Cuèi n¨m 1953, ®Çu n¨m 1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng ®· vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i an toµn khu thuéc Khu«n §iÓn, x· Kim Quan Th­îng, huyÖn Yªn S¬n tØnh Tuyªn Quang. T¹i ®©y ®· diÔn ra mét sè sù kiÖn quan träng. Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh tiÕp tôc triÓn khai c«ng t¸c gi¶m t«, gi¶m tøc vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt. 490

Bé ChÝnh trÞ ra quyÕt ®Þnh tiÕp tôc thÊu triÖt ph­¬ng ch©m ®¸nh ch¾c, tiÕn ch¾c, ®Ò cao quyÕt t©m tÝch cùc giµnh toµn th¾ng cho ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Tõ An toµn khu Yªn S¬n, ®ång chÝ Phã Thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång cïng mét sè ®ång chÝ kh¸c ®i dù Héi nghÞ Gi¬nev¬ vµ ®Êu tranh trªn mÆt trËn ngo¹i giao giµnh th¾ng lîi. Héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø s¸u khãa II (më réng) (th¸ng 7-1954) häp bµn thay ®æi chiÕn l­îc lµ hßa b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ. Ng­êi ®· tiÕp c¸c ®ång chÝ cè vÊn Trung Quèc t¹i ®©y. Ng­êi ë vµ lµm viÖc t¹i ®©y ®Õn th¸ng 7-1954. Kho¶ng gi÷a th¸ng 7-1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ mét sè c¬ quan tõ x· Kim Quan, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang chuyÓn vÒ ®åi Thanh Tróc, th«n Vai Cµy, x· B¶n Ngo¹i, huyÖn §¹i Tõ, tØnh Th¸i Nguyªn ë, lµm viÖc vµ chØ ®¹o c«ng t¸c tiÕn vÒ gi¶i phãng tiÕp qu¶n Thñ ®« Hµ Néi, ®¸nh dÊu th¾ng lîi mang tÝnh b­íc ngoÆt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña d©n téc ta. T¹i ®©y, Ng­êi ®· tiÕp nhµ ®¹o diÔn ®iÖn ¶nh næi tiÕng cña Liªn X« lµ R«nan C¸cmen sang ViÖt Nam lµm phim tµi liÖu nghÖ thuËt Ngµy lÞch sö. Ngµy 12-8-1954, Ng­êi dù lÔ ®ãn tiÕp ñy ban quèc tÕ gi¸m s¸t ®×nh chiÕn ë ViÖt Nam, tæ chøc t¹i Th¸i Nguyªn. N¬i ®©y ®· ®­îc Bé V¨n hãa - Th«ng tin xÕp h¹ng di tÝch lÞch sö theo QuyÕt ®Þnh sè 72/2006/Q§-BVHTT ngµy 28-9-2006. Ng­êi ë ®©y ®Õn ngµy 12-10-1954. 24- ChiÒu tèi ngµy 18-9-1954, Ng­êi tíi §Òn Hïng, x· Hy C­¬ng, huyÖn L©m Thao, tØnh Phó Thä. §ªm ®ã, Ng­êi nghØ 491

t¹i ®Òn GiÕng ®Ó chuÈn bÞ h«m sau gÆp gì §¹i ®oµn 308 tr­íc khi vÒ tiÕp qu¶n Thñ ®«. S¸ng 19-9-1954, Ng­êi cïng ®ång chÝ Song Hµo - ChÝnh ñy §¹i ®oµn 308 th¨m c¸c n¬i thê tù trªn nói Hïng: ®Òn H¹, chïa, ®Òn Trung, ®Òn Th­îng, Mé Tæ. Ng­êi ngåi nghØ l¹i c¹nh gèc c©y thiªn tuÕ tr­íc cöa chïa. Sau ®ã, t¹i s©n ®Òn GiÕng, Ng­êi nãi chuyÖn víi c¸n bé ®¹i diÖn cho §¹i ®oµn 308, Ng­êi c¨n dÆn c¸n bé, chiÕn sÜ hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô tr­íc khi vÒ tiÕp qu¶n Hµ Néi. Còng chÝnh t¹i ®©y, Ng­êi nãi: \"C¸c Vua Hïng ®· cã c«ng dùng n­íc, B¸c ch¸u ta ph¶i cïng nhau gi÷ n­íc\". Tèi 19-9-1954, Ng­êi trë l¹i V¨n phßng Chñ tÞch Phñ ë §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn. 25- Ngµy 12-10-1954, Ng­êi rêi ®åi Thµnh Tróc, §¹i Tõ vÒ S¬n T©y ®Ó chñ tr× phiªn häp Héi ®ång ChÝnh phñ, quyÕt ®Þnh mét sè c«ng viÖc vÒ ®èi néi, ®èi ngo¹i vµ nh÷ng c«ng viÖc cÇn thiÕt cho tiÕp qu¶n Thñ ®«. Còng trong dÞp nµy, trªn ®­êng tõ §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn vÒ Hµ Néi, Ng­êi ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i th«n Phï X¸, x· Viªn S¬n, thÞ x· S¬n T©y. 26- Ngµy 15-10-1954, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ ®Õn Hµ Néi. Ng­êi ë t¹m trong Nhµ th­¬ng §ån Thñy (nay lµ BÖnh viÖn H÷u NghÞ). Ngµy 19-12-1954, Ng­êi vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i ng«i nhµ nhá t¹i Phñ Chñ tÞch (Phñ Toµn quyÒn cña thùc d©n Ph¸p ë §«ng D­¬ng), kÕt thóc trän vÑn chÆng ®­êng tr­êng kú kh¸ng chiÕn gian khæ tõ th¸ng 12-1946 ®Õn th¸ng 12-1954. * ** 492

Trong suèt chÆng ®­êng tr­êng kú kh¸ng chiÕn, dÊu Ên lÞch sö Ng­êi ®Ó l¹i víi An toµn khu ViÖt B¾c gåm c¸c tØnh: Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Hµ Giang lµ v« cïng s©u ®Ëm, lín lao, víi mét lo¹t nh÷ng ®Þa ®iÓm vµ di tÝch vÒ Ng­êi ë ®©y. Theo thèng kª cña B¶o tµng Hå ChÝ Minh, trªn thùc tÕ thêi gian Ng­êi ë t¹i Th¸i Nguyªn lµ h¬n ba n¨m trong chÝn n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, mét kho¶ng thêi gian dµi, t¹o sù g¾n kÕt ®Æc biÖt cña Ng­êi víi Th¸i Nguyªn. C¸c di tÝch vÒ Ng­êi ë Th¸i Nguyªn ®ang ®­îc b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ tèt, víi sè l­îng t­¬ng ®èi lín (7 di tÝch ®­îc xÕp h¹ng cÊp quèc gia, 10 di tÝch ®­îc xÕp h¹ng cÊp tØnh). C¸c ®Þa ®iÓm di tÝch vÒ Ng­êi ®Òu ®­îc ghi dÊu b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ kh«i phôc, t«n t¹o, x©y dùng bia biÓn, lËp hå s¬ di tÝch ®Ó l­u gi÷... Kh«ng chØ vËy, Th¸i Nguyªn cßn cã nhiÒu di tÝch lÞch sö cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ ChÝnh phñ; khu nhµ ë vµ lµm viÖc cña §¹i sø qu¸n Trung Quèc; khu nhµ ë vµ lµm viÖc cña §¹i sø qu¸n Liªn X«; khu nhµ ë vµ lµm viÖc cña c¸c c¬ quan phôc vô, b¶o vÖ... Víi nh÷ng sù kiÖn quan träng ®· diÔn ra, ®Æc biÖt lµ ngµy 6-12-1953, t¹i ®åi TØn Keo, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng ®· häp th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña Tæng Qu©n ñy vµ h¹ quyÕt t©m më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ lÞch sö, tØnh Th¸i Nguyªn ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú, cïng víi c¸c tØnh thuéc An toµn khu ViÖt B¾c vµ nh©n d©n c¶ n­íc lµm nªn mét chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ lõng lÉy n¨m ch©u, chÊn ®éng ®Þa cÇu. Nh­ vËy, tÇm quan träng, gi¸ trÞ lÞch sö c¸ch m¹ng cña tØnh Th¸i Nguyªn g¾n kÕt chÆt chÏ víi lÞch sö d©n téc. Ngµy 493

nay, §¶ng bé, nh©n d©n Th¸i Nguyªn vÉn lu«n gi÷ v÷ng tinh thÇn phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh mét tØnh cã kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ngµy mét Êm no, xøng ®¸ng víi truyÒn thèng quª h­¬ng c¸ch m¹ng, mét phÇn quan träng cña Thñ ®« kh¸ng chiÕn nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝnh yªu h»ng mong muèn. Biªn niªn NH÷NG CHÆNG §¦êNG KH¸NG CHIÕN CñA CHñ TÞCH Hå CHÝ MINH (1946-1954) - 3-12-1946 ®Õn 19-12-1946: Nhµ cô NguyÔn V¨n D­¬ng ë lµng V¹n Phóc, quËn Hµ §«ng. - 19-12-1946 ®Õn 13-1-1947: Nhµ «ng NguyÔn V¨n Chóc, th«n Xuyªn D­¬ng, x· Xu©n D­¬ng, huyÖn Thanh Oai. - 13-1-1947 ®Õn 2-2-1947: Nhµ cô NguyÔn §×nh Khuª, xãm Lai Cµi, th«n Phó §a, x· CÇn KiÖm, huyÖn Th¹ch ThÊt. - 3-2-1947 ®Õn 2-3-1947: Chïa Mét M¸i, nói ThÇy, x· Sµi S¬n, huyÖn Quèc Oai. - 4-3-1947 ®Õn 18-3-1947: Nhµ «ng Hoµng V¨n Nguyªn, xãm §åi, x· Cæ TiÕt, huyÖn Tam N«ng, tØnh Phó Thä. - 19-3-1947 ®Õn 29-3-1947: Nhµ «ng NguyÔn V¨n Sü, x· Chu Hãa, huyÖn L©m Thao, tØnh Phó Thä. - 30-3-1947 ®Õn 1-4-1947: Nhµ «ng NguyÔn Ngäc §a ë x· Yªn KiÖn, huyÖn §oan Hïng, tØnh Phó Thä. - 2-4-1947 ®Õn 19-5-1947: Lµng S¶o, x· Hîp Thµnh, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 20-5-1947 ®Õn 15-10-1947: §åi Khau Tý, xãm B¶n QuyÒn, x· §iÒm MÆc (Thanh §Þnh), huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. 494

- 15-10-1947 ®Õn 17-11-1947: Lµng Vang, th«n Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai, tØnh Th¸i Nguyªn. - 18-11-1947 ®Õn 28-11-1947: Xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. - 29-11-1947 ®Õn 3-12-1947: Xãm Khu«n §µo, x· Trung Yªn, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 4-12-1947 ®Õn 7-12-1947: Khuæi TÊu, x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang. - 7-12-1947 ®Õn hÕt th¸ng: X· B×nh Trung, huyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n. - 1-1-1948 ®Õn 7-3-1948: Xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. - 8-3-1948 ®Õn 5-4-1948: Xãm Nµ Läm, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. - 5-4-1948 ®Õn 1-5-1948: Xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. - 1-5-1948 ®Õn 12-9-1948: Xãm Nµ Läm, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn. - 12-9-1948 ®Õn 16-12-1948: Lòng TÈu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 19-12-1948 ®Õn 10-1-1949: X· Trung Trùc, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang. - 10-1-1949 ®Õn 6-4-1949: Lòng TÈu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 6-4-1949 ®Õn 15-5-1949: Kh©u LÊu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 16-5-1949 ®Õn 30-5-1949: B¶n Ch­¬ng, B¶n Cãc, x· Hïng Lîi, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang. 495

- 1-6-1949 ®Õn 16-10-1949: Kh©u LÊu, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 17-10-1949 ®Õn th¸ng 9-1950: Hang Bßng, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 10-10-1950 ®Õn 4-2-1951: Hang Bßng, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 5-2-1951 ®Õn 19-2-1951: X· Kim B×nh, huyÖn Chiªm Hãa, tØnh Tuyªn Quang. - 20-2-1951 ®Õn 30-12-1952: Hang Bßng, x· T©n Trµo, huyÖn S¬n D­¬ng, tØnh Tuyªn Quang. - 1951 ®Õn 1953: §åi TØn Keo, Nµ Läm, tØnh Th¸i Nguyªn. - Cuèi n¨m 1953 ®Çu n¨m 1954 ®Õn th¸ng 8-1954: Khu«n §iÓn, x· Kim Quan, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang. - Th¸ng 7-1954 ®Õn 12-10-1954: §åi Thµnh Tróc, x· B¶n Ngo¹i, huyÖn §¹i Tõ, tØnh Th¸i Nguyªn. - 18-9-1954 ®Õn 19-9-1954: §Òn Hïng, x· Hy C­¬ng, huyÖn L©m Thao, tØnh Phó Thä. - 11-10-1954: ThÞ x· S¬n T©y. - 15-10-1954: Nhµ th­¬ng §ån Thñy, Hµ Néi. - 19-12-1954: Ng­êi vÒ ë vµ lµm viÖc t¹i ng«i nhµ nhá trong Phñ Chñ tÞch, Hµ Néi. 496

B¸C Hå VíI TH¸I NGUY£N TRONG KH¸NG CHIÕN CHèNG PH¸P (1947-1954) (Qua tµi liÖu, hiÖn vËt l­u gi÷ t¹i kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh) NguyÔn Tr­êng Phó* Bé s­u tËp nh÷ng tµi liÖu, hiÖn vËt vÒ nh÷ng ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn tõ n¨m 1947 ®Õn n¨m 1954 thÓ hiÖn mét thêi kú lÞch sö anh dòng, hµo hïng cña d©n téc ViÖt Nam nãi chung, cña nh©n d©n Th¸i Nguyªn nãi riªng, ®ång thêi ph¶n ¸nh mét chÆng ®­êng ho¹t ®éng c¸ch m¹ng quan träng cña B¸c. Nh©n kû niÖm 65 n¨m ngµy Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng víi Trung ­¬ng §¶ng vÒ An toµn khu Th¸i Nguyªn l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (20-5-1947 - 20-5-2012), gãp phÇn t×m hiÓu nh÷ng ho¹t ®éng vµ sù quan t©m ®Æc biÖt cña Ng­êi víi Th¸i Nguyªn, còng nh­ nh÷ng t×nh c¶m hÕt søc s©u ®Ëm cña §¶ng bé vµ ®ång bµo c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn víi B¸c Hå trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1947-1954) chóng t«i xin giíi thiÖu mét sè bé s­u tËp nµy cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. ___________ * B¶o tµng Hå ChÝ Minh. 497

1. B¸c Hå víi viÖc lùa chän Th¸i Nguyªn lµm n¬i x©y dùng an toµn khu Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh miÒn nói vµ trung du B¾c Bé. Trong tiÕn tr×nh lÞch sö ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta, Th¸i Nguyªn võa ®ãng vai trß nh­ mét bøc t­êng thµnh ng¨n qu©n giÆc tõ ph­¬ng B¾c tiÕn s©u vµo vïng ®ång b»ng, võa lµ ®Þa bµn ®Ó qu©n vµ d©n ta triÓn khai lùc l­îng ph¶n c«ng l¹i qu©n giÆc x©m l­îc. N¨m 1940, khi chuÈn bÞ vÒ n­íc ®Ó trùc tiÕp l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng, l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc ®· cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn phong trµo c¸ch m¹ng ë Th¸i Nguyªn. Víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· thÊy râ vÞ trÝ ®Þa chÝnh trÞ - qu©n sù träng yÕu cña vïng ®Êt nµy, Ng­êi nhËn ®Þnh c¨n cø ®Þa Cao B»ng sÏ më ra triÓn väng lín cho c¸ch m¹ng n­íc ta. Nh­ng tõ Cao B»ng cßn ph¶i ph¸t triÓn vÒ Th¸i Nguyªn vµ th«ng xuèng n÷a míi cã thÓ tiÕp xóc víi toµn quèc ®­îc. Cã nèi ®­îc phong trµo víi Th¸i Nguyªn vµ toµn quèc th× khi ph¸t ®éng ®Êu tranh vò trang, lóc thuËn lîi cã thÓ tiÕn c«ng, lóc khã kh¨n cã thÓ gi÷. Th¸i Nguyªn ®­îc coi nh­ lµ mét cöa ngâ cùc kú quan träng, ®Þa thÕ thuËn lîi, bëi tõ Th¸i Nguyªn qu©n ta cã thÓ tiÕn tho¸i theo c¸c h­íng b¾c, t©y b¾c, hay xu«i vÒ Hµ Néi. Chñ tr­¬ng s¸ng suèt nµy cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®­îc §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p nh¾c l¹i: \"T«i cßn nhí rÊt sím Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng cã chØ thÞ x©y dùng Th¸i Nguyªn thµnh c¨n cø ®Þa. Tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, khi míi vÒ n­íc, ho¹t ®éng ë Cao B»ng, trong mét cuéc häp, B¸c nãi: \"HiÖn nay, ta cã hai chç ®øng ch©n lµ c¨n cø Cao B»ng vµ c¨n cø B¾c S¬n (L¹ng S¬n), ta ph¶i cñng cè c¶ 498

hai c¨n cø ®ã, më réng thµnh c¨n cø Cao - B¾c - L¹ng... ph¶i chän mét n¬i ®Ó x©y dùng thµnh trung t©m cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. N¬i Êy ph¶i cã nh©n d©n tèt, cã c¬ së chÝnh trÞ tèt, vµ ë n¬i ®ã tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷\"\"1. N­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa võa míi ra ®êi ®· ph¶i ®èi phã víi ©m m­u thùc d©n Ph¸p quay l¹i x©m l­îc n­íc ta mét lÇn n÷a. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, nh©n d©n ta buéc ph¶i ®øng lªn tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Trong khi chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng non trÎ võa míi ra ®êi, so s¸nh lùc l­îng qu©n sù gi÷a ta vµ thùc d©n Ph¸p cßn chªnh lÖch, muèn giµnh ®­îc th¾ng lîi, chóng ta ph¶i tr­êng kú kh¸ng chiÕn, gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn lùc l­îng. Do ®ã ph¶i x©y dùng ®­îc nh÷ng c¨n cø ®Þa v÷ng ch¾c, an toµn, cã ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa. Do ®· dù liÖu tr­íc t×nh huèng nªn tõ khi ta giµnh chÝnh quyÒn ë Hµ Néi th¸ng 8-1945, Ng­êi ®· cö ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ mét sè ®ång chÝ kh¸c ë l¹i ViÖt B¾c, chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch x©y dùng c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ta khi chiÕn tranh næ ra. Thùc tiÔn chiÕn th¾ng cña qu©n, d©n ViÖt B¾c trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· chøng minh quyÕt ®Þnh chän ViÖt B¾c, Th¸i Nguyªn lµm c¨n cø ®Þa, x©y dùng An toµn khu cña Trung ­¬ng lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §ång bµo Th¸i Nguyªn ®· cã ®ãng gãp to lín lµ ®· b¶o vÖ tuyÖt ®èi an toµn c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng, trùc tiÕp chiÕn ®Êu ®Ëp tan cuéc tÊn c«ng quy m« lín cña giÆc Ph¸p lªn ViÖt B¾c, gãp phÇn lµm thay ®æi côc diÖn chiÕn tranh trªn chiÕn tr­êng c¶ n­íc. ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: ChiÕn ®Êu trong vßng v©y, S®d, tr.112. 499

2. Bé s­u tËp tµi liÖu, hiÖn vËt vÒ nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë An toµn khu Th¸i Nguyªn (1947-1954) Bé s­u tËp kho¶ng 230 hiÖn vËt thÓ hiÖn sù l·nh ®¹o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng trong thêi gian l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc t¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn vµ ViÖt B¾c. Trong ®ã, ®a sè ¶nh, hiÖn vËt do B¶o tµng Hå ChÝ Minh s­u tÇm, chôp l¹i vµ nh©n d©n tÆng. a) Nh÷ng ®å dïng sinh ho¹t c¸ nh©n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: - ¸o blud«ng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh dïng tõ n¨m 1947 ®Õn 19691. - Ch¨n len Chñ tÞch Hå ChÝ Minh dïng trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc2. - ChiÕu ®¬n3 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dïng trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p kho¶ng tõ n¨m 1951 ®Õn n¨m 1954. ___________ 1. ¸o do «ng Lª V¨n Kh­¬ng (tøc CÇn), ng­êi phôc vô Chñ tÞch Hå ChÝ Minh giao l¹i cho ViÖn B¶o tµng Hå ChÝ Minh. ¸o may b»ng v¶i mµu xanh thÉm, trong lãt v¶i lôa mµu xanh nh¹t vµ b«ng, may kiÓu Tµu, cæ ®øng, kÐo phÐcm¨ngtuya. 2. Ch¨n 2 chiÕc, Trung Quèc s¶n xuÊt, Ng­êi dïng kho¶ng tõ n¨m 1953 ®Õn n¨m 1954 ë ChiÕn khu ViÖt B¾c. Trªn ch¨n thªu chØ mµu ®á, tr¾ng h×nh hoa l¸ vµ ch÷ Trung Quèc: “Tæng ph©n héi §«ng B¾c cña ñy ban b¶o vÖ hßa b×nh thÕ giíi cña Trung Quèc tÆng. Th¸ng 10-1952. Nhµ m¸y dÖt len C¸p NhÜ T©n, Trung Quèc s¶n xuÊt” thªu trªn lôa. Hoa v¨n trªn hai ch¨n nµy kh¸c nhau. 3. ChiÕu ®¬n do ñy ban Liªn ViÖt tØnh Ninh B×nh kÝnh biÕu. ChiÕu cãi, mµu tr¾ng, trªn in ch÷ mµu ®á: “KÝnh d©ng Hå Chñ tÞch. U.B. L.V. N.B”, nhuém kÕt viÒn vu«ng hoa v¨n quanh chiÕu. 500

Thêi kú nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh sinh ho¹t rÊt gi¶n dÞ, trang phôc h»ng ngµy cña Ng­êi th­êng lµ ®«i dÐp cao su, quÇn ¸o n©u hoÆc bé quÇn ¸o ka ki. Tuy rÊt ®¬n s¬, gi¶n dÞ, thiÕu thèn ®ñ mäi thø, ph¶i ë l¸n l¸ cä, hang ®¸..., gian khæ nh­ vËy, nh­ng Ng­êi vÉn dµnh hÕt søc lùc, trÝ tuÖ cña m×nh cïng Trung ­¬ng §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n ViÖt Nam v­ît qua nh÷ng giai ®o¹n ¸c liÖt, khã kh¨n nhÊt cña cuéc kh¸ng chiÕn, giµnh ®­îc nhiÒu th¾ng lîi quan träng. b) Bé s­u tËp ¶nh gåm kho¶ng 200 ¶nh: Ph¶n ¸nh ch©n thùc ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: cïng víi c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n­íc chØ ®¹o chiÕn dÞch1, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i th¨m c¸c ®¬n vÞ bé ®éi, d©n qu©n, du kÝch2; Tr­êng ThiÕu sinh qu©n ViÖt B¾c, c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ: thanh niªn, phô n÷, y tÕ3, thiÕu nhi... Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th¨m c¸c ®¹i biÓu dù §¹i héi phô n÷ toµn quèc lÇn thø nhÊt, líp ®µo t¹o c¸n bé mËt m· Lª Lai4... Ng­êi cßn th¨m vµ nãi chuyÖn víi ___________ 1. ¶nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi c¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Ph¹m V¨n §ång, Vâ Nguyªn Gi¸p, Hoµng Quèc ViÖt, TrÇn §¨ng Ninh, NguyÔn L­¬ng B»ng vµ Lª V¨n L­¬ng ë Thanh §Þnh, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn, TÕt Nguyªn ®¸n n¨m 1948, ST.1263. ¶nh chôp l¹i. 2. ¶nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i th¨m mét ®¬n vÞ du kÝch qu©n t¹i §iÒm MÆc, Thanh §Þnh, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn, ngµy 7-10-1947. ST. 1401; 1402/Q.18. ¶nh chôp l¹i. 3. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi c¸c c¸n bé Bé Y tÕ ë ViÖt B¾c n¨m 1952. ¶nh l­u kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh. Ký hiÖu: ST.1383/Q.20. ¶nh do ®ång chÝ Th¸i Duy BÝch, Gi¸m ®èc BÖnh viÖn E, Bé Y tÕ tÆng B¶o tµng Hå ChÝ Minh th¸ng 5-1978. ¶nh chôp l¹i. 4. ¶nh l­u kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh. Ký hiÖu: ST.1399, ST.2474/Q.22. ¶nh do ®ång chÝ NguyÔn Quý T¸n, nguyªn Phã V¨n phßng Trung ­¬ng §¶ng, nguyªn Tr­ëng ban Nghiªn cøu ViÖn B¶o tµng Hå ChÝ Minh tÆng. ¶nh chôp l¹i. 501

líp chØnh huÊn chÝnh trÞ cña c¸n bé s¬ cÊp vµ trung cÊp thuéc Bé Tæng tham m­u t¹i Yªn Th«ng, chî Chu, §ång Hû, An toµn khu Th¸i Nguyªn, Tr­êng ChÝnh trÞ trung cÊp qu©n ®éi, Tr­êng §¶ng NguyÔn ¸i Quèc, lµm viÖc víi c¸c l·nh ®¹o chñ chèt tØnh B¾c K¹n1. - Nh÷ng tÊm ¶nh ph¶n ¸nh sinh ho¹t ®êi th­êng cña Ng­êi nh­: Ng­êi ®ang ngåi lµm viÖc, t¨ng gia s¶n xuÊt, trång rau, ch¬i thÓ thao2... - Nh÷ng bøc ¶nh thÓ hiÖn ho¹t ®éng ®èi ngo¹i: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tiÕp ph¸i ®oµn ñy ban gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ vÒ ViÖt Nam; tiÕp nhiÒu ®oµn ®¹i biÓu c¸c n­íc ®Õn th¨m nh­: Nhµ ®¹o diÔn ®iÖn ¶nh Liªn X« R«man C¸cmen sang ViÖt Nam lµm phim tµi liÖu Ngµy lÞch sö; §oµn ®¹i biÓu §¶ng Céng s¶n Ph¸p do Lª« Phighe dÉn ®Çu; §oµn cè vÊn Trung Quèc vµ nhiÒu nhµ ngo¹i giao, nhµ b¸o quèc tÕ kh¸c. Ngoµi ra, Ng­êi cßn tiÕp c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o n­íc b¹n nh­: Chñ tÞch Xuphanuv«ng, ®ång chÝ Cayxán Ph«mvih¶n (Lµo), ®ång chÝ S¬n Ngäc Minh (Campuchia)3... S­u tËp ¶nh vÒ ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ghi l¹i ®­îc nh÷ng mèc son chÝnh trong cuéc ®êi, sù nghiÖp ___________ 1. ¶nh l­u kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh. Ký hiÖu: ST.4089 - 4091; ST.4094- ST/Q.19 vµ ST.1314, 1382, ST.2490, 2491, 4690, ST. 2115, ST.3572, 3573, ST.3569, ST. 4462- 4480, ST.4087 - ST/Q.20. Chôp l¹i ¶nh tõ phim tµi liÖu thêi sù cña B¶o tµng Hå ChÝ Minh ®ang b¶o qu¶n t¹i ViÖn t­ liÖu phim quèc gia. ¶nh chôp l¹i. 2. ¶nh chôp l¹i l­u kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh. Ký hiÖu: ST.1268; 1273 - ST/Q.18 - Q.22. 3. ¶nh chôp l¹i l­u kho c¬ së B¶o tµng Hå ChÝ Minh. Ký hiÖu: ST.1341; ST.1370; ST.2497. 502

c¸ch m¹ng cña Ng­êi (1947-1954). §ång thêi thÓ hiÖn sù quan t©m s©u s¾c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®èi víi c¸n bé, chiÕn sÜ vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n Th¸i Nguyªn. Nã kh«ng chØ ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng ho¹t ®éng ®èi ngo¹i kh«n khÐo cña Ng­êi nh»m tËn dông tèi ®a sù ñng hé cña b¹n bÌ quèc tÕ ®èi víi cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa cña d©n téc ViÖt Nam mµ cßn cho thÊy tinh thÇn l¹c quan c¸ch m¹ng, t×nh c¶m cña Ng­êi dµnh cho thiªn nhiªn, con ng­êi vïng ®Êt An toµn khu Th¸i Nguyªn. c) Bé s­u tËp tµi liÖu, b¶n th¶o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: D­íi nhiÒu h×nh thøc: kªu gäi, ®éng viªn, nh¾c nhë, quan t©m..., nh÷ng trang tµi liÖu, b¶n th¶o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chøa ®ùng trong ®ã nh÷ng quan ®iÓm cña Ng­êi vÒ rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, vÒ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng quÇn chóng... vµ ®Æc biÖt lµ t×nh c¶m s©u ®Ëm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh dµnh cho Th¸i Nguyªn. Muèn kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc thµnh c«ng, ®iÒu ®Çu tiªn ph¶i quan t©m ®Õn c«ng t¸c c¸n bé, ®¹o ®øc, t¸c phong lµm viÖc cña ng­êi c¸ch m¹ng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ngay tõ ®Çu ®· chó träng ®Õn viÖc rÌn luyÖn, trau dåi ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cho ng­êi c¸n bé. Quan ®iÓm nµy cña Ng­êi ®· ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt, sóc tÝch trong t¸c phÈm: Söa ®æi lèi lµm viÖc1 víi bót danh XYZ. Ng­êi hoµn thµnh t¸c phÈm vµo th¸ng 10-1947 t¹i §iÒm MÆc, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn. Trong ®ã, Ng­êi nªu lªn kinh nghiÖm, nh÷ng bµi häc thùc tiÔn cã tÝnh lý luËn, båi d­ìng t¸c phong l·nh ®¹o cña ng­êi ®¶ng ___________ 1. S¸ch l­u t¹i B¶o tµng Hå ChÝ Minh. B×a s¸ch in t¸i b¶n lÇn thø t­. Tr­ng bµy trªn ®ai thuéc Chñ ®Ò VI. 503

viªn céng s¶n, vÊn ®Ò x©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn §¶ng cÇm quyÒn..., ®ång thêi nªu lªn n¨m ®iÒu vÒ rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ kÕt luËn: \"Ng­êi c¸ch m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc, kh«ng cã ®¹o ®øc th× dï tµi giái mÊy còng kh«ng l·nh ®¹o ®­îc nh©n d©n\". Trong lóc cuéc kh¸ng chiÕn ®ang diÔn ra ¸c liÖt, Ng­êi viÕt Lêi kªu gäi göi nh©n d©n c¶ n­íc vµ toµn thÓ c¸c t­íng sÜ nh©n dÞp 1.000 ngµy kh¸ng chiÕn1, ngµy 10-6-1948, t¹i Tr¹i thiÕu nhi Nµ Läm. Trong ®ã, Ng­êi tæng kÕt nh÷ng thµnh tÝch mµ nh©n d©n ta ®· ®¹t ®­îc. Ng­êi kªu gäi toµn d©n thi ®ua yªu n­íc, ®oµn kÕt: \"Cã tù lËp míi ®éc lËp, cã tù c­êng míi tù do. §· ®oµn kÕt, ta ph¶i ®oµn kÕt chÆt chÏ réng r·i thªm... Mçi mét ng­êi ph¶i lÊy viÖc xung phong trong phong trµo Thi ®ua ¸i quèc lµ nhiÖm vô thiªng liªng cña m×nh...\"2. §Ó khuyÕn khÝch thi ®ua s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu h¬n n÷a, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt Lêi kªu gäi Thi ®ua ¸i quèc ngµy 11-6-1948. Lêi hiÖu triÖu cña Ng­êi ®· cã t¸c dông cæ vò to lín tinh thÇn cña qu©n vµ d©n ta. Trong bµi ViÖt B¾c anh dòng, viÕt kho¶ng cuèi n¨m 1947, ®Çu n¨m 1948, víi bót danh T©n Sinh, Ng­êi v¹ch râ nh÷ng thÊt b¹i cña Ph¸p, kh¸i qu¸t nguyªn nh©n th¾ng lîi cña ta trong ChiÕn dÞch Thu - §«ng, ®ång thêi dù b¸o ©m m­u míi cña ®Þch, biÓu d­¬ng tinh thÇn anh dòng quyÕt t©m kh¸ng chiÕn, sù ®oµn kÕt, kh«ng sî hy sinh, gian khæ cña nh©n d©n ta. §ång thêi, Ng­êi nªu bËt chiÕn c«ng cña qu©n vµ d©n ta, trong ®ã cã ®ãng gãp cña thiÕu niªn, nhi ___________ 1. ¶nh chôp l¹i. ST. Q.19 ; ST.2826; a,b,c . 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 553. 504

®ång An toµn khu Th¸i Nguyªn. Ng­êi kh¼ng ®Þnh: \"§ång bµo ViÖt B¾c gåm cã Kinh, Thæ, Nïng, Th¸i, v.v, phong tôc tËp qu¸n tuy cã kh¸c nhau Ýt nhiÒu, nh­ng lßng nång nµn yªu n­íc, lßng c¨m hên thùc d©n th× mu«n ng­êi nh­ mét... tÊt c¶ c¸c giíi ®ång bµo toµn d©n nhÊt trÝ ®Òu h¨ng h¸i tham gia c«ng cuéc b¶o vÖ ViÖt B¾c... Nhi ®ång. ë Chî Chu s¸ng ngµy 27-11-1947, cã 3 em nhi ®ång tõ 12 ®Õn 14 tuæi, nÐm lùu ®¹n vµo mét ®éi lÝnh tuÇn Ph¸p, tiªu diÖt hÕt c¶ ®éi... N«ng d©n. ë Th¸i Nguyªn, mét ng­êi n«ng d©n bÞ giÆc b¾t ®­a ®­êng cho chóng. Anh Êy dÉn chóng nã ®i vµo chç ta ®· ch«n m×n. Toµn c¶ ®éi giÆc bÞ tung lªn trêi chÕt hÕt. Anh Êy còng hy sinh v× n­íc....\"1. Mét trang tµi liÖu cã ý nghÜa lín lµ Bót tÝch ®Ò tÆng trong trang ®Çu quyÓn Sæ vµng cña Tr­êng NguyÔn ¸i Quèc Trung ­¬ng2, nh©n ngµy khai gi¶ng khãa ®Çu tiªn th¸ng 9-1949. Ng­êi c¨n dÆn c¸c häc viªn: \"Häc ®Ó lµm viÖc, lµm ng­êi, lµm c¸n bé. Häc ®Ó phông sù §oµn thÓ, \"giai cÊp vµ nh©n d©n, Tæ quèc vµ nh©n lo¹i\". Muèn ®¹t môc ®Ých, th× ph¶i cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« t­\"3. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n quan t©m ®Õn c«ng t¸c ®¶m b¶o hËu cÇn, ch¨m lo cho ®êi sèng cña c¸n bé, chiÕn sÜ. MÆc dï bËn nhiÒu viÖc, trong hoµn c¶nh chiÕn khu cßn khã kh¨n, nh­ng Ng­êi kh«ng quªn nh¾c nhë, h­íng dÉn cho toµn qu©n t¨ng gia s¶n xuÊt, cung cÊp l­¬ng thùc cho chiÕn tr­êng, kªu gäi nh©n d©n ñng hé, gãp søc, gióp ®ì bé ®éi s¶n xuÊt. ___________ 1, 3. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 448-449, 208. 2. Tr­êng NguyÔn ¸i Quèc lóc ®ã ë lµng Lu«ng, x· Qu¶ng N¹p (nay lµ B×nh Thµnh, §Þnh Hãa, Th¸i Nguyªn). 505

Trong b¶n th¶o bµi ViÖt B¾c quyÕt th¾ng1, th¸ng 9-1949, Ng­êi kªu gäi mçi n«ng d©n cÇn phô tr¸ch thiÕt thùc gióp ®ì mét chiÕn sÜ ®ñ ¨n. ViÖt B¾c thi ®ua mçi x· ®ì ®Çu mét tiÓu ®éi VÖ quèc ®oµn. Ng­êi khen ngîi tinh thÇn dòng c¶m cña qu©n, d©n ViÖt B¾c ®· lµm cho thùc d©n Ph¸p thÊt b¹i to lín, ®ång thêi chia sÎ c¶m th«ng ®èi víi sù hy sinh, mÊt m¸t cña ®ång bµo do téi ¸c cña giÆc Ph¸p g©y ra. Ng­êi ®· dù b¸o tr­íc vÒ ©m m­u míi cña ®Þch. Trong b¶n th¶o Th­ göi ®ång bµo tØnh B¾c K¹n sau khi ®­îc gi¶i phãng2, Ng­êi ©n cÇn nh¾c nhë: \"qu©n vµ d©n ta ph¶i lu«n lu«n nhí r»ng: cµng thÊt b¹i th× giÆc Ph¸p cµng liÒu m¹ng, cµng d· man. Ta cµng gÇn th¾ng lîi to, th× cµng ph¶i ®Ò phßng gÆp khã kh¨n nhiÒu..., cµng ph¶i cè g¾ng vÒ mäi mÆt, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng sù khã kh¨n míi..., ®Ó tranh lÊy thèng nhÊt vµ ®éc lËp hoµn toµn vµ thùc sù\"3. §Æc biÖt trong Th­ göi cô Mai C«ng UyÓn, x· HiÖp Hßa, huyÖn §¹i Tõ4, th¸ng 9-1949, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· c¶m ¬n, tuyªn d­¬ng nh÷ng ®ång bµo ®· h¨ng h¸i tham gia phong trµo ñng hé kh¸ng chiÕn, gãp g¹o nu«i qu©n, trong ®ã ___________ 1. ViÖt B¾c quyÕt th¾ng. B¶n th¶o ®¸nh m¸y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, cã bót tÝch söa vµ viÕt thªm mét sè ch÷ b»ng mùc xanh ®en, tiÕng ViÖt, ch÷ mµu xanh trªn giÊy båi. 1 b¶n, 2 trang. TP. 1361.G. 2. Th­ göi ®ång bµo tØnh B¾c K¹n sau khi ®­îc gi¶i phãng. B¶n th¶o viÕt tay cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tiÕng ViÖt, mùc xanh ®en, viÕt ë mÆt sau 2 tê th­ c¶m ¬n. TP.1319. 3. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 175. 4. Th­ göi cô Mai C«ng UyÓn, x· HiÖp Hßa, huyÖn §¹i Tõ, Th¸i Nguyªn. Th¸ng 9-1949. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tù ®¸nh m¸y, tiÕng ViÖt, ch÷ mµu xanh trªn giÊy tr¾ng cã in ba ch÷ Hå ChÝ Minh. §ãng dÊu triÖn vu«ng mµu ®á cña Ng­êi, 2 trang. TP. 471.G. 506

tiªu biÓu lµ cô Mai C«ng UyÓn ®· biÕu Chñ tÞch Hå ChÝ Minh 20 c©n g¹o ®Ó khao th­ëng bé ®éi mµ kh«ng ®ßi hái ph¶i tr¶ tiÒn. Ng­êi ®· göi th­ c¶m ¬n cô: \"T«i rÊt c¶m ¬n cô. Nh­ng t«i xin cô ph¶i nhËn sè tiÒn lµ 100 ®ång. NÕu cô kh«ng chÞu nhËn tiÒn, th× t«i kh«ng d¸m nhËn g¹o cña cô... Cô s½n lßng gióp th× xin ®Ó lÇn kh¸c, cô sÏ ñng hé. Chóc cô m¹nh kháe vµ sèng l©u\"1. Kh«ng chØ ®ãng gãp l­¬ng thùc, ®ång bµo cßn tÝch cùc tham gia s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó nu«i sèng m×nh vµ cung cÊp cho bé ®éi ®¸nh giÆc. Trong b¶n th¶o Th­ göi Héi nghÞ canh n«ng ViÖt B¾c2, Ng­êi chØ b¶o: \"Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ tæng ph¶n c«ng, viÖc t¨ng gia s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng nh»m môc ®Ých ®ñ no, ®ñ Êm cho toµn d©n, mµ cßn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn dù tr÷ tiÕp tÕ cho bé ®éi. Riªng t¹i c¸c c¨n cø ®Þa, viÖc ®ã l¹i cµng quan träng vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn cho kú ®­îc\". Trong bµi viÕt Bµ mÑ anh hïng3, ngµy 11-11-1953, ®¨ng b¸o Cøu Quèc, sè 2466. Ng­êi ®· khen ngîi bµ cô Hu©n ë ViÖt B¾c, lµ bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng bËc nhÊt, v× cô cã tÊt c¶ chÝn ng­êi con ®i bé ®éi vµ mét ng­êi con ®· hy sinh: \"Bµ cô tuy tuæi giµ søc yÕu, nh­ng vÉn ra søc gióp ®ì bé ®éi vµ c¸n bé, lµm g­¬ng mÉu trong mäi c«ng viÖc kh¸ng chiÕn\". Bøc th­ kh«ng chØ biÓu d­¬ng riªng cô Hu©n, cô UyÓn mµ ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 209. 2. Th­ göi Héi nghÞ canh n«ng ViÖt B¾c, th¸ng 8-1949, ®¸nh m¸y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tiÕng ViÖt, ch÷ mµu tÝm, giÊy giã, 1 tr. TP. 289.G. 3. Bµ mÑ anh hïng, th¸ng 11-1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tù ®¸nh m¸y, tiÕng ViÖt, ch÷ mµu xanh. Bót tÝch söa mét sè ch÷ vµ viÕt thªm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh b»ng bót mùc ®á, 2 tr. TP.294/13.G. 507

qua ®ã Ng­êi còng ®ång thêi tuyªn d­¬ng, c¶m ¬n vµ bµy tá sù quan t©m, ®ång c¶m s©u s¾c víi ®ång bµo ViÖt B¾c còng nh­ nh©n d©n Th¸i Nguyªn ®· kh«ng tiÕc x­¬ng m¸u, søc ng­êi, søc cña ®Ó ñng hé kh¸ng chiÕn. §Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®¶m b¶o nguån cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm phôc vô viÖc chuÈn bÞ tæng ph¶n c«ng th¾ng lîi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n ®éng viªn nh©n d©n c¶ n­íc vµ nh©n d©n ViÖt B¾c, trong ®ã cã An toµn khu Th¸i Nguyªn h¨ng h¸i thi ®ua s¶n xuÊt. MÆc dï lo rÊt nhiÒu viÖc ®¹i sù quèc gia nh­ng Ng­êi vÉn th­êng xuyªn quan t©m ®Õn mäi mÆt ®êi sèng cña ®ång bµo vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. §èi víi c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cÊp c¬ së, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ©n cÇn chØ b¶o c¸ch thøc tuyªn truyÒn, vËn ®éng quÇn chóng tham gia ho¹t ®éng, gióp ®ì c¸ch m¹ng vµ th­êng nh¾c nhë: \"Chñ tÞch huyÖn b©y giê kh«ng nh­ tri phñ, tri huyÖn ngµy x­a ®Ì ®Çu c­ìi cæ nh©n d©n. ChÕ ®é d©n chñ céng hßa ngµy nay th× kh¸c, tõ t«i lµ Chñ tÞch n­íc, ®Õn «ng chñ tÞch huyÖn hay chñ tÞch x· ®Òu lµ ®Çy tí cña nh©n d©n, ph¶i hÕt lßng phôc vô nh©n d©n\"1. Mçi n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn ®Òu ®Ó l¹i nh÷ng Ên t­îng, t×nh c¶m thiªng liªng. H×nh ¶nh cña Ng­êi lu«n hiÖn h÷u trong tr¸i tim, khèi ãc cña mçi ng­êi d©n n¬i ®©y. Mét trong sè nh÷ng nh©n chøng tõng gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®ã lµ «ng Ma §×nh Khoa. ¤ng kÓ l¹i gia ®×nh m×nh ®· göi biÕu Ng­êi mét sè ®å dïng sinh ho¹t quý nhÊt nh­ m©m son, b¸t sø Trung Quèc..., nh­ng Ng­êi chØ nhËn mét bé Êm chÐn, ___________ 1. Sù kiÖn vµ nh©n chøng, th¸ng 5-1997, tr.4, b¸o Th¸i Nguyªn, sè ®Æc biÖt, ngµy 20-5-2007, tr. 17, 28. 508

chiÕc m©m gç cïng Ýt b¸t ®Üa gi¶n dÞ. ChÝnh v× vËy, kû niÖm vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi ®øc tÝnh gi¶n dÞ, ng¨n n¾p, sù gÇn gòi vµ th©n thiÕt, sù quan t©m chu ®¸o ®Õn mäi ng­êi ®· in dÊu s©u ®Ëm trong lßng gia ®×nh «ng vµ bµ con n¬i ®©y1. Phong c¸ch, h×nh ¶nh vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng chØ in s©u trong t©m trÝ gia ®×nh «ng Ma §×nh Khoa, «ng NguyÔn V¨n §øc, N«ng Quèc Phó, bµ Ma ThÞ Th¬, Lª ThÞ TÊm, cô Ma TiÕn Phª... mµ cßn l­u luyÕn trong lßng rÊt nhiÒu ®ång bµo chiÕn khu An toµn khu Th¸i Nguyªn x­a. §ång bµo vÉn lu«n lu«n nhí ®Õn Ng­êi víi nh÷ng kû niÖm kh«ng thÓ nµo quªn vµ dµnh cho Ng­êi nh÷ng t×nh c¶m, lßng kÝnh yªu v« h¹n. Cßn ®èi víi Th¸i Nguyªn, Ng­êi coi ®©y nh­ lµ quª h­¬ng cña m×nh vµ dµnh cho ®ång bµo sù quan t©m s©u s¾c, sù ®éng viªn kÞp thêi. Nh­ vËy, trong chÝn n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, An toµn khu Th¸i Nguyªn ®· ®¶m b¶o tuyÖt ®èi an toµn cho Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng vµ c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña ChÝnh phñ, qu©n ®éi. N¬i ®©y, Ng­êi ®· ®Ò ra ®­êng lèi chiÕn l­îc, nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng liªn quan ®Õn vËn mÖnh cña d©n téc. S­u tËp tµi liÖu, hiÖn vËt vÒ thêi kú Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë Th¸i Nguyªn (1947-1954) hiÖn l­u gi÷ ë B¶o tµng Hå ChÝ Minh ®· kh¾c häa râ nÐt h×nh ¶nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝnh yªu - linh hån cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Qua ®ã ®· gãp phÇn t¸i hiÖn l¹i mét giai ®o¹n vÒ sù nghiÖp ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña Ng­êi, ®ång thêi lµ mét ___________ 1. Nhí nh÷ng ngµy bªn B¸c gi÷a chiÕn khu, b¸o Sµi Gßn gi¶i phãng, sè ra ngµy 19-5-2007. 509

giai ®o¹n lÞch sö ®Çy hµo hïng cña d©n téc ta. Víi tµi trÝ th«ng minh, linh ho¹t cña m×nh, Ng­êi ®· chÌo l¸i con thuyÒn c¸ch m¹ng ViÖt Nam v­ît qua nh÷ng ghÒnh th¸c, ch«ng gai, tiÕn ®Õn chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ lõng lÉy n¨m ch©u, chÊn ®éng ®Þa cÇu, buéc thùc d©n Ph¸p ph¶i ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vµ ®­a d©n téc ViÖt Nam giµnh hÕt th¾ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c. 510

Di tÝch Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë Th¸i Nguyªn NguyÔn Thanh Minh* Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh n»m trong An toµn khu ViÖt B¾c, n¬i ®©y ®· ghi dÊu nhiÒu di tÝch quan träng cña Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, cña B¸c Hå trong thêi kú tiÒn khëi nghÜa vµ trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. §Æc biÖt, An toµn khu §Þnh Hãa ®­îc xem lµ Thñ ®« cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Nh»m kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, tÇm quan träng cña an toµn khu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, viÖc b¶o vÖ, b¶o qu¶n, t«n t¹o di tÝch vµ viÖc ph¸t huy t¸c dông di tÝch g¾n víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng an toµn khu, mét ®Ò tµi khoa häc cÊp bé cã tªn lµ: Nghiªn cøu nh»m ®Þnh h­íng b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t huy t¸c dông di tÝch Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë An toµn khu ViÖt B¾c ®· ®­îc B¶o tµng Hå ChÝ Minh thùc hiÖn trong 2 n¨m (1998-1999). D­íi ®©y lµ nh÷ng di tÝch, ®Þa ®iÓm liªn quan ®Õn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë Th¸i Nguyªn - kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi: 1- NÒn l¸n B¸c Hå ë ®åi Khau Tý, xãm Nµ Tra, x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn, n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ë vµ lµm viÖc trong thêi gian tõ 20-5 ®Õn 10-11-1947. ___________ * B¶o tµng Hå ChÝ Minh. 511

L¸n B¸c Hå ë ®åi Khau Tý lµ n¬i ë vµ lµm viÖc ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i An toµn khu §Þnh Hãa. T¹i ®©y, Ng­êi ®· cïng Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ ®Ò ra nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, s¾p xÕp l¹i bé m¸y l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Còng t¹i ®©y, Ng­êi ®· hoµn thµnh t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc ®Ó gi¸o dôc vµ rÌn luyÖn c¸n bé, ®¶ng viªn trong c¸c c¬ quan cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ qu©n ®éi. Ng­êi ®· viÕt nhiÒu th­ göi c¸c lµng x·, c¸c ngµnh. Ng­êi ®· nhiÒu lÇn dù vµ chñ täa nh÷ng cuéc häp cña Héi ®ång ChÝnh phñ. §ång chÝ Tr­êng Chinh, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång vµ nhiÒu ®ång chÝ c¸n bé th­êng xuyªn ®Õn lµm viÖc víi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh t¹i ®©y. 2- L¸n B¸c Hå t¹i ®åi Kh©u Go¹i, xãm Nµ Chµi (nay lµ xãm Roßng Khoa), x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn lµ n¬i ë vµ lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (tõ 1947-1952). T¹i n¬i ®©y ®· diÔn ra nhiÒu héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng. 3- Héi tr­êng t¹i ®åi Kh©u Go¹i, xãm Roßng Khoa, x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn, n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng ®Õn häp vµ chñ tr× héi nghÞ Trung ­¬ng §¶ng tõ n¨m 1948 ®Õn th¸ng 2-1952. §åi Kh©u Go¹i vµ mét sè nhµ d©n xãm Roßng Khoa lµ n¬i ë vµ lµm viÖc cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng nh­ Quèc héi, MÆt trËn, Tuyªn huÊn. Cã lÇn B¸c Hå ®· tæ chøc löa tr¹i, nãi chuyÖn vÒ cuéc kh¸ng chiÕn vµ v¨n nghÖ t¹i ®©y. 4- L¸n B¸c Hå t¹i ®åi Khu«n T¸t, xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, tØnh Th¸i Nguyªn, n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ë vµ lµm viÖc trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (3 lÇn): 512