Bác Hồ với Thái Nguyên

t«n t¹o ë trung t©m An toµn khu §Þnh Hãa nhiÒu di tÝch lÞch sö cã gi¸ trÞ, riªng víi t«i Ýt nhÊt cã ba di tÝch rÊt Ên t­îng. Thø nhÊt ®ã lµ Nhµ t­ëng niÖm Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trªn ®Ønh ®Ìo De, n¬i t­ëng niÖm, thê phông B¸c Hå vµ c¸c chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®· lµm nªn chiÕn th¾ng thÇn kú trong chÝn n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. Mét c«ng tr×nh ®Ñp vÒ kiÕn tróc, ®¾c ®Þa vÒ vÞ trÝ ®Ó nh÷ng ng­êi hµnh h­¬ng vÒ an toµn khu cã nhiÒu gi©y phót tÜnh lÆng, thanh läc t©m hån ®Ó nhí vÒ mét giai ®o¹n lÞch sö hµo hïng. Thø hai lµ Khu du lÞch sinh th¸i b¾t ®Çu tõ c©y ®a cæ thô sum suª cµnh l¸ xu«i theo dßng suèi ®Õn th¸c Khu«n b¶y tÇng, c¸ch ®Òn thê B¸c Hå h¬n mét c©y sè vµ thø ba lµ l¸n B¸c Hå lµm viÖc trªn ®Ønh ®åi Khau Tý (x· §iÒm MÆc) tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10-1947. C¸ch ®Òn thê B¸c Hå chõng bèn kil«mÐt. Trong c¨n l¸n nhá gi÷a nói rõng, B¸c Hå ®· c¶m t¸c bµi C¶nh khuya: \"TiÕng suèi trong nh­ tiÕng h¸t xa, Tr¨ng lång cæ thô, bãng lång hoa. C¶nh khuya nh­ vÏ, ng­êi ch­a ngñ, Ch­a ngñ v× lo nçi n­íc nhµ\". §ã lµ mét bµi th¬ tø tuyÖt vµo lo¹i hay nhÊt cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Do vËy, ®Õn th¨m Khau Tý kh«ng chØ lµ ®Õn th¨m n¬i lµm viÖc ®Çu tiªn cña B¸c Hå t¹i An toµn khu §Þnh Hãa mµ cßn ®Õn th¨m ng«i ®Òn linh thiªng cña thi ca, n¬i nhµ th¬ Hå ChÝ Minh viÕt nªn nh÷ng c©u th¬ hµo s¶ng, ung dung, ®iÒm tÜnh tr­íc vËn mÖnh n­íc nhµ ë vµo thêi ®iÓm cam go nhÊt. * ** 613

VÉn cßn rÊt nhiÒu ®iÒu ®Ó nãi, ®Ó c¶m nhËn vÒ An toµn khu - ®Þa danh lÞch sö - du lÞch th¬ méng vµ nhiÒu ý nghÜa. Ng­êi x­a nãi: \"C¶nh v« s¬n thñy v« danh th¾ng\" (c¶nh kh«ng cã nói, s«ng th× kh«ng thµnh danh th¾ng). ë ®©y s¬n thñy thËt h÷u t×nh. L¹i n÷a: \"S¬n bÊt t¹i cao h÷u tiªn t¾c danh/Thñy bÊt t¹i th©m h÷u long t¾c linh\". (Nói kh«ng cÇn cao cã tiªn ë th× nói cã danh/N­íc kh«ng cÇn s©u cã rång t¾m tÊt linh thiªng). Nói non, s«ng suèi An toµn khu ®· h÷u t×nh råi l¹i cã tiªn ë, ®· cã rång t¾m. §Ñp vµ linh thiªng thËt khã ë ®©u cã. TÊt c¶ ®· s½n sµng, ®· ®Çy ®ñ, kÓ c¶ con ®­êng nèi liÒn hai trung t©m lín lµ An toµn khu §Þnh Hãa vµ An toµn khu T©n Trµo dµi 8 km ®· th«ng, thÕ nh­ng l­îng du kh¸ch ®Õn An toµn khu §Þnh Hãa, An toµn khu T©n Trµo kh«ng nhiÒu nh­ mong ®îi, ch­a xøng víi tiÒm n¨ng! §ã lµ mét thùc tÕ theo t«i cã hai lý do quan träng: Mét lµ, tõ tr­íc tíi nay ta qu¸ nÆng vÒ lµm du lÞch theo c¸ch \"h÷u x¹ tù nhiªn h­¬ng\" mµ ch­a cã mét chiÕn l­îc qu¶ng b¸, mêi gäi mét c¸ch chñ ®éng b»ng viÖc tæ chøc, giíi thiÖu c¸c tua, tuyÕn du lÞch lÞch sö - du lÞch sinh th¸i bµi b¶n, hÊp dÉn. Hai lµ, chiÕn l­îc x©y dùng khu di tÝch lÞch sö An toµn khu liªn hoµn vÉn ch­a thËt sù b¾t ®Çu. §iÒu kiÖn nh­ hiÖn nay cho phÐp ta nghÜ tíi tÝnh kh¶ thi cña chiÕn l­îc ®ã ®Ó t¹o ra mét tuyÕn du lÞch liÒn m¹ch tõ An toµn khu §Þnh Hãa sang An toµn khu T©n Trµo theo h­íng Hµ Néi - Th¸i Nguyªn An toµn khu §Þnh Hãa - An toµn khu T©n Trµo - Tuyªn Quang - Hµ Néi (vµ ng­îc l¹i). CÇn cã sù thèng nhÊt hîp t¸c, tæ chøc cao, bá qua tÝnh côc bé, ®Þa ph­¬ng, hÑp hßi - ®ã lµ yªu cÇu sè mét cña viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc du lÞch lÞch sö An toµn khu liªn hoµn trong t­¬ng lai. 614

Nh÷ng thµnh qu¶ ®· cã, nh÷ng tiÒm n¨ng ®· dÇn ®­îc khai më lµm c¬ së cho ®Þnh h­íng x©y dùng Khu di tÝch lÞch sö An toµn khu liªn hoµn. §i trong tiÕng väng cña lÞch sö, lÆng nghe tr¸i tim ta ®Ëp ë Th¸i Nguyªn, ë ViÖt B¾c, nhí vÒ mét thêi c¸ch m¹ng hµo hïng cña d©n téc: \"M­êi l¨m n¨m Êy ai quªn Quª h­¬ng c¸ch m¹ng dùng nªn céng hßa\". 615

PH¸T HUY GI¸ TRÞ LÞCH Sö An toµn khu §Þnh HãA TRONG X¢Y DùNG, PH¸T TRIÓN KINH TÕ - X· HéI TØNH TH¸I NGUY£N TS. NguyÔn Thµnh Vinh* 1. VÞ thÕ chiÕn l­îc cña An toµn khu §Þnh Hãa trong lÞch sö kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (1945-1954) §Þnh Hãa lµ mét huyÖn miÒn nói phÝa t©y b¾c tØnh Th¸i Nguyªn, phÝa b¾c vµ phÝa ®«ng gi¸p tØnh B¾c K¹n; phÝa t©y gi¸p tØnh Tuyªn Quang; phÝa nam gi¸p huyÖn §¹i Tõ vµ huyÖn Phó L­¬ng. §Þnh Hãa n»m gi÷a trung t©m c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, c¸ch tØnh lþ Th¸i Nguyªn kho¶ng 50 km vÒ phÝa t©y. VÒ mÆt ®Þa thÕ, hÇu hÕt c¸c th«n b¶n, lµng x· ®Òu cã nói non hiÓm trë bao bäc, t¹o thµnh nh÷ng thung lòng lßng ch¶o, lßng m¸ng kÝn ®¸o, cïng víi nhiÒu hang ®éng trong c¸c d·y nói, võa thuËn lîi cho viÖc che giÊu lùc l­îng, võa ng¨n c¶n sù tiÕn c«ng cña qu©n thï trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn. Trong thêi kú x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, nhÊt lµ ph¸t triÓn kinh tÕ du lÞch hiÖn ___________ * Phã Tæng biªn tËp T¹p chÝ Tuyªn gi¸o, Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng. 616

nay, §Þnh Hãa ®­îc biÕt ®Õn bëi nhiÒu di tÝch lÞch sö, ®Æc biÖt lµ c¸c di tÝch quèc gia an toµn khu mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· lùa chän trong lÞch sö c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn cña d©n téc. N»m trong ®Þa phËn tØnh Th¸i Nguyªn, §Þnh Hãa mang ®Ëm dÊu Ên lÞch sö cña vïng ®Êt thiªng s«ng nói, lµ n¬i tô nghÜa cña nhiÒu cuéc khëi nghÜa trong lÞch sö chèng ngo¹i x©m cña nh©n d©n ta; lµ n¬i \"Cã nh©n d©n tèt, cã c¬ së chÝnh trÞ tèt\" vµ \"tiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\" (tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷) nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nhËn ®Þnh. Tøc lµ n¬i cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn \"Thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa\", võa tËp hîp ®­îc lùc l­îng, võa dÔ c¬ ®éng, thuËn lîi trong liªn l¹c vµ c¸c mèi quan hÖ th«ng th­¬ng trong vïng còng nh­ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng. KÓ tõ khi nhµ Lý ®Þnh ®« ë Th¨ng Long, Th¸i Nguyªn ®· trë thµnh phªn giËu trùc tiÕp che chë phÝa b¾c kinh thµnh. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m l­îc Tèng n¨m 1076-1077, phÇn ®Êt phÝa nam Th¸i Nguyªn tõng lµ ®Þa ®Çu cña phßng tuyÕn s«ng CÇu, n¬i diÔn ra nh÷ng trËn ®¸nh ¸c liÖt gi÷a quan qu©n nhµ Lý víi nhµ Tèng. §Çu thÕ kû XV, nhµ Minh ®em qu©n sang ViÖt Nam, nh©n d©n Th¸i Nguyªn l¹i liªn tiÕp ®øng lªn khëi nghÜa. Tiªu biÓu lµ L­u Nh©n Chó, ng­êi huyÖn §¹i Tõ, «ng cïng cha vµ anh rÓ ®· tham gia cuéc khëi nghÜa Lam S¬n do Lª Lîi l·nh ®¹o. Vµo thêi nhµ NguyÔn, Th¸i Nguyªn lµ n¬i næ ra nhiÒu phong trµo khëi nghÜa n«ng d©n chèng quan l¹i phong kiÕn. Ng­êi d©n Th¸i Nguyªn tõng tham gia c¸c cuéc khëi nghÜa cña D­¬ng §×nh Cóc, N«ng V¨n V©n. TruyÒn thèng Êy ®· h×nh thµnh nªn mét vïng v¨n hãa, 617

lÞch sö kiªn c­êng chèng l¹i mäi kÎ thï x©m l­îc vµ tay sai ph¶n ®éng. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ b¶o vÖ quèc gia phong kiÕn ®éc lËp, Th¸i Nguyªn - §Þnh Hãa vÉn lu«n ®­îc coi lµ \"phªn dËu thø hai vÒ ph­¬ng B¾c\"1 cña quèc gia, che ch¾n mÆt b¾c cho kinh thµnh Th¨ng Long. §¹i Nam nhÊt thèng chÝ ®· nhËn xÐt vÒ vïng ®Êt nµy: \"N»m gi÷a khe nói hiÓm trë, chiÕm gi÷ ®Þa lîi tµi nguyªn... còng lµ mét miÒn quan yÕu\"2. §Õn cuèi thÕ kû XVIII, ®Çu thÕ kû XIX, ®Êt Th¸i Nguyªn lµ ®Þa bµn ho¹t ®éng th­êng xuyªn, lµ hËu cø cña Hoµng Hoa Th¸m. Cuéc khëi nghÜa Th¸i Nguyªn do §éi CÊn vµ L­¬ng Ngäc QuyÕn ®· næ ra vµo ®ªm 30-8-1917, nghÜa qu©n ®· chiÕm ®­îc tØnh lþ trong mét thêi gian. TØnh Th¸i Nguyªn ®­îc thµnh lËp vµo n¨m Minh MÖnh thø 12 (ngµy mïng 1-10 ©m lÞch, tøc ngµy 4-11-1831). Trong lÞch sö ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, vÞ trÝ chiÕn l­îc cña Th¸i Nguyªn, ®Æc biÖt khu §Þnh Hãa ®­îc n©ng lªn tÇm cao míi. Tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, nhiÒu c¸n bé cao cÊp cña §¶ng Céng s¶n §«ng D­¬ng, Th­êng vô Xø ñy B¾c Kú th­êng xuyªn qua l¹i ho¹t ®éng, x©y dùng lùc l­îng ë §Þnh Hãa vµ c¸c vïng l©n cËn. NhÊt lµ trong cuéc vËn ®éng C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, tõ n¨m 1942, nhiÒu c¬ së ViÖt Minh ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m 1943, 1944. ___________ 1. Xem ñy ban Khoa häc x· héi ViÖt Nam, ViÖn Sö häc: NguyÔn Tr·i toµn tËp, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1976. 2. ñy ban Khoa häc x· héi ViÖt Nam, ViÖn Sö häc: §¹i Nam nhÊt thèng chÝ, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1971, tr. 153-154. 618

Trong cao trµo chèng ph¸txÝt NhËt cøu n­íc, §Þnh Hãa lµ mét trong nh÷ng huyÖn giµnh chÝnh quyÒn sím (26-3-1945); c¸c tæ chøc c¬ së ®¶ng tõng b­íc ®­îc x©y dùng vµ lan réng. Trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, Hå ChÝ Minh vµ Trung ­¬ng §¶ng ®· trë l¹i §Þnh Hãa vµ vïng Nam Chî §ån (B¾c K¹n) ®Ó l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn. Trong bèi c¶nh ®ã, §Þnh Hãa ®· vinh dù ®­îc chän lµ c¨n cø chÝnh An toµn khu cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, lËp ®¹i b¶n doanh l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú. Còng t¹i ®©y, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng ®· \"v¹ch ®­êng ®i tõng phót tõng giê\" cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam; ®· quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch Biªn giíi Thu - §«ng 1950, ChiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954 còng nh­ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch TrÇn §×nh lµ mËt danh ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ lÞch sö cïng hµng lo¹t sù kiÖn quan träng kh¸c. Víi vÞ trÝ ®Æc biÖt trong lÞch sö, An toµn khu §Þnh Hãa gi÷ vai trß hÕt søc quan träng trong hÖ thèng An toµn khu cña Trung ­¬ng ®ãng ë c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn ViÖt B¾c. ViÖc chän An toµn khu §Þnh Hãa ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i lµ viÖc ngÉu nhiªn mµ lµ mét quyÕt ®Þnh tµi t×nh, chøa ®ùng tÇm nh×n chiÕn l­îc s¸ng suèt cña Hå ChÝ Minh. §øng t¹i c¨n l¸n TØn Keo nh×n xung quanh khung c¶nh nói rõng thËt hïng vÜ, nh­ mét bøc t­êng bao v÷ng ch¾c ®Ó b¶o vÖ an toµn khu, míi thÊy ®­îc viÖc chän ®Þa thÕ cña Hå ChÝ Minh ®Ó x©y dùng n¬i ë vµ lµm viÖc thËt lµ s©u s¾c: \"Trªn cã nói, d­íi cã s«ng/Cã ®Êt ta trång, cã b·i ta ch¬i/TiÖn ®­êng sang Bé tæng/ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng/Nhµ tho¸ng, r¸o, kÝn m¸i/GÇn d©n kh«ng gÇn ®­êng\". 619

2. Nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö cña An toµn khu §Þnh Hãa Suèt t¸m n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng, c¸c c¬ quan cña Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· lµm viÖc t¹i An toµn khu §Þnh Hãa. Cã thÓ nãi An toµn khu §Þnh Hãa lµ n¬i ®Æt ®¹i b¶n doanh Thñ ®« cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, lµ n¬i khëi nguån cuéc chiÕn ®Êu ngoan c­êng §iÖn Biªn Phñ \"lõng lÉy n¨m ch©u, chÊn ®éng ®Þa cÇu\", lµm nªn \"thiªn sö vµng\" cña d©n téc ViÖt Nam trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. GÇn 100 di tÝch lÞch sö cßn n»m kh¾p nói rõng §Þnh Hãa, ®Õn nay nhiÒu di tÝch ®· ®­îc Nhµ n­íc xÕp h¹ng b¶o tån cÊp quèc gia, thÊm ®Ëm nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö c¶ vÒ ®Þa danh, sù kiÖn lÉn nh©n vËt. Cïng víi c¸c di tÝch lÞch sö trong giai ®o¹n tiÒn khëi nghÜa vµ trong C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m nh­: Di tÝch nhµ tï Chî Chu - §Þnh Hãa, ®­îc x©y dùng n¨m 1916 ®Ó giam gi÷ nh÷ng ng­êi yªu n­íc vµ c¸c chiÕn sÜ céng s¶n ViÖt Nam; Di tÝch Lµng QuÆng, x· §Þnh Biªn, diÔn ra lÔ hîp nhÊt ViÖt Nam Tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n vµ Cøu quèc qu©n thµnh ViÖt Nam Gi¶i phãng qu©n ngµy 15-5-1945... lµ hµng lo¹t c¸c di tÝch kh¸c ë §Þnh Hãa ®· ®­îc xÕp h¹ng di cÊp quèc gia, cho thÊy râ gi¸ trÞ lÞch sö tr­êng tån vµ gi¸ trÞ v¨n hãa cña An toµn khu §Þnh Hãa. Nã kh«ng chØ lµ niÒm tù hµo cña ®ång bµo §Þnh Hãa, cña nh©n d©n Th¸i Nguyªn mµ cßn lµ niÒm tù hµo cña nh©n d©n c¶ n­íc vÒ cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh vÜ ®¹i cña d©n téc ta. An toµn khu §Þnh Hãa ®· gãp phÇn t¹c nªn \"pho lÞch sö b»ng vµng\". §ã lµ: 620

- Di tÝch ®åi Khau Tý, x· §iÒm MÆc lµ n¬i ë ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh khi ®Æt ch©n vÒ An toµn khu §Þnh Hãa ngµy 20-5-1947 ®Ó chØ ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. B¸c Hå ®· ë vµ lµm viÖc t¹i ®©y trong thêi gian tõ ngµy 20-5 ®Õn 10-11-1947. B¸c ®· chän ®Þa ®iÓm nµy v× tõ n¬i ®©y cã con ®­êng mßn S¬n D­¬ng, xuèng §¹i Tõ, lªn Chî §ån, ra Phó L­¬ng vµ nhiÒu ®­êng t¾t ®i l¹i kÝn ®¸o, thuËn tiÖn. T¹i di tÝch nµy cã l¸n ë cña B¸c. Trong thêi gian ë ®©y, B¸c ®· viÕt bµi th¬ C¶nh khuya dïng lµm tµi liÖu tu d­ìng t­ t­ëng, ®¹o ®øc vµ t¸c phong cho c¸n bé, ®¶ng viªn. DÉu c¨n l¸n n¬i B¸c ë vµ lµm viÖc trong nh÷ng th¸ng ®Çu tiªn khi vÒ An toµn khu §Þnh Hãa hiÖn kh«ng cßn n÷a, l¸n míi ®­îc kh«i phôc, nh­ng vÉn cßn ®ã c¶m gi¸c thiªng liªng vÒ céi nguån vinh quang cña lÞch sö. - Di tÝch TØn Keo, x· Phó §×nh, lµ n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ë vµ lµm viÖc tõ n¨m 1947-1948, còng lµ n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh më chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954. - Di tÝch ®åi Nµ §×nh, xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, n¬i Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cã ba lÇn ®Õn ë vµ l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn: lÇn thø nhÊt, tõ ngµy 20-11 ®Õn ngµy 28-11-1947; lÇn thø hai, tõ ngµy 11-11 ®Õn ngµy 7-3-1948; lÇn thø ba, tõ ngµy 5-4 ®Õn ngµy 1-5-1948. Trong thêi gian ë ®©y, Ng­êi ®· viÕt nhiÒu tµi liÖu nh»m cñng cè chÝnh quyÒn, cñng cè hËu ph­¬ng, ®éng viªn qu©n vµ d©n ta quyÕt t©m kh¸ng chiÕn. §©y còng lµ n¬i B¸c Hå vµ Quèc héi ®· tæ chøc lÔ phong qu©n hµm cÊp t­íng cho 10 c¸n bé cao cÊp cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam, ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p ®­îc phong qu©n hµm §¹i t­íng. 621

- Di tÝch Nµ Mßn, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa, lµ n¬i ®ãng trô së cña c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng vµ Tæng BÝ th­ Tr­êng Chinh. §ång chÝ Tr­êng Chinh ®· ë vµ lµm viÖc t¹i ®©y trong nh÷ng n¨m 1949, 1952-1953. - Di tÝch xãm B¶o Biªn, x· B¶o Linh, n¬i c¬ quan Bé Quèc phßng vµ §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p ®ãng trªn ®åi §án Mþ tõ 1949-1954. B¶o Biªn cã mét vÞ trÝ quan träng trong lÞch sö kh¸ng chiÕn, lµ trung t©m ®Çu n·o qu©n sù cña §¶ng ta. T¹i ®©y, §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p cïng víi Qu©n ñy vµ Bé Tæng t­ lÖnh x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch qu©n sù quan träng tr×nh lªn Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh phª duyÖt, chØ huy vµ chØ ®¹o nhiÒu chiÕn dÞch lín, trong ®ã cã ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ lÞch sö. - Di tÝch ®Þa ®iÓm thµnh lËp Héi Nhµ b¸o ViÖt Nam, xãm Roßng Khoa, x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa. T¹i ®©y, ngµy 21-4-1950 ®· diÔn ra §¹i héi lÇn thø nhÊt Héi Nh÷ng ng­êi viÕt b¸o ViÖt Nam (tiÒn th©n Héi Nhµ b¸o ViÖt Nam ngµy nay). ThËt khã cã thÓ nãi hÕt ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö, nh÷ng ý nghÜa to lín cña cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc cña nh©n d©n ta, ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ lÞch sö vµ tÇm nh×n chiÕn l­îc Hå ChÝ Minh trong viÖc chän x©y dùng §Þnh Hãa thµnh ®¹i b¶n doanh An toµn khu kh¸ng chiÕn cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. §Ó tõ ®ã, Ng­êi cïng víi Trung ­¬ng §¶ng ®· \"v¹ch ®­êng ®i tõng phót tõng giê\" cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Theo §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p t¹i Héi th¶o Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi viÖc x©y dùng An toµn khu §Þnh hãa trong c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, tæ chøc t¹i Th¸i Nguyªn ngµy 12- 5-1997 th×: C¸c quyÕt s¸ch lín cña §¶ng vµ ChÝnh phñ phÇn 622

lín ®Òu quyÕt ®Þnh trªn ®Êt §Þnh Hãa, nh­ h¹ quyÕt t©m tiªu diÖt ®Þch tÊn c«ng lªn ViÖt B¾c; quyÕt ®Þnh triÓn khai ®¹i ®éi ®éc lËp, tiÓu ®oµn tËp trung trªn toµn quèc; quyÕt ®Þnh chiÕn l­îc biÕn hËu ph­¬ng cña ®Þch thµnh tiÒn ph­¬ng cña ta (1948-1949); quyÕt ®Þnh më c¸c chiÕn dÞch nhá ë §«ng B¾c vµ T©y B¾c; h¹ quyÕt t©m më chiÕn dÞch gi¶i phãng biªn giíi; c¸c chiÕn dÞch Trung du, Hoµng Hoa Th¸m, Hµ Nam Ninh, ChiÕn dÞch Hßa B×nh, T©y B¾c, SÇm N­a, chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954; ChiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ...1. Trë vÒ víi nh÷ng tªn ®Êt tªn s«ng, víi nh÷ng sù kiÖn lÞch sö hïng tr¸ng cña c¸c chiÕn sÜ c¸ch m¹ng \"nÕm mËt n»m gai, ¨n c¬m v¾t ®¸nh giÆc rõng\" trong cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú, chóng ta míi thÊy thÊu ®¸o nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö lín lao cña d©n téc. Ba tæ hîp tr­ng bµy trong B¶o tµng An toµn khu §Þnh Hãa víi h×nh ¶nh 7 trong 12 chiÕn sÜ tæ chøc v­ît ngôc Nhµ tï Chî Chu ®· thÓ hiÖn tinh thÇn ®Êu tranh quyÕt liÖt cña qu©n vµ d©n ta, v¹ch trÇn téi ¸c x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p. Nh÷ng h×nh ¶nh, hiÖn vËt trong bé s­u tËp c¬ quan ®Çu n·o tuy gi¶n dÞ, th« s¬ nh­ng ®· ®¸nh th¾ng vò khÝ tèi t©n cña thùc d©n Ph¸p. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®êi th­êng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh khi Ng­êi sèng vµ lµm viÖc t¹i an toµn khu: B¸c tËp thÓ dôc, t¨ng gia s¶n xuÊt, th¨m hái chiÕn sÜ, ®ång bµo...; nh÷ng bøc ¶nh ghi dÊu nh÷ng quan hÖ quèc tÕ t¹i an toµn khu: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®ãn nhiÒu ®oµn ®¹i biÓu quèc tÕ tíi gióp ®ì ViÖt Nam vµ th¨m Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nh­ Xuphanuv«ng - Chñ tÞch ___________ 1. T¹p chÝ X­a vµ Nay, sè 105, th¸ng 12-2001, tr. 6, 7. 623

n­íc b¹n Lµo, Lª« Phighe - §¶ng Céng s¶n Ph¸p, §oµn ®iÖn ¶nh Liªn X« do R«nan C¸cmen dÉn ®Çu. §Æc biÖt lµ bøc ¶nh ghi dÊu sù kiÖn lÞch sö ®Æc biÖt t¹i ®åi TØn Keo, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chñ tr× cuéc häp Bé ChÝnh trÞ ®Ó th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn, chiÕn cuéc §«ng - Xu©n 1953-1954 h¹ quyÕt t©m tiªu diÖt tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ. Bªn c¹nh ®ã lµ tæ hîp ¶nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong thêi kú ®æi míi, nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn lu«n thi ®ua lao ®éng s¶n xuÊt, v÷ng b­íc tiÕn lªn con ®­êng chñ nghÜa x· héi... §ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö mµ chóng ta ph¶i g×n gi÷. §Õn §Þnh Hãa h«m nay, ®Õn víi c¸c di tÝch cña an toµn khu, vÉn cßn ®ã ©m h­ëng sôc s«i cña c¸ch m¹ng. Tr¶i qua nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh, nhu cÇu sèng céng víi sù kh¾c nghiÖt cña khÝ hËu, toµn bé c¸c di tÝch vÒ an toµn khu chØ cßn lµ nh÷ng ®Þa danh, chØ cßn trong nh÷ng ký øc cña c¸c nh©n chøng lÞch sö. Tuy nhiªn, nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö cña nã th× kh«ng thÓ phñ nhËn vµ m·i m·i tr­êng tån. 3. Ph¸t huy gi¸ trÞ lÞch sö, phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng Ngµy nay, Khu di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa cïng víi c¸c di tÝch c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn cña tØnh Th¸i Nguyªn vµ chiÕn khu ViÖt B¾c ®­îc Nhµ n­íc ®¸nh gi¸ \"Lµ mét quÇn thÓ di tÝch quan träng bËc nhÊt cña d©n téc ViÖt Nam trong thÕ kû XX\". An toµn khu §Þnh Hãa ®­îc xÕp h¹ng di tÝch lÞch sö v¨n hãa quèc gia vµ ®ang ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ phôc håi, b¶o tån, t«n t¹o ®Ó xøng víi tÇm vãc mét khu di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng ®Æc biÖt quan träng, mét khu di tÝch lín, mét ®iÓm hµnh h­¬ng \"vÒ nguån céi\" xøng ®¸ng víi tÇm vãc cña nã trong lÞch sö d©n téc. 624

X©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tõ gãc nh×n lÞch sö sÏ t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Ó kh«ng x©m h¹i ®Õn qu¸ khø vµ øng xö cã v¨n hãa víi qu¸ khø. Qua ®ã, ph¸t huy ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö, truyÒn thèng c¸ch m¹ng vµ truyÒn thèng v¨n hãa cña d©n téc. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh võa lµ Anh hïng gi¶i phãng d©n téc, võa lµ Nhµ v¨n hãa kiÖt xuÊt, Ng­êi nãi vµ viÕt nhiÒu vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ lµ tÊm g­¬ng trong s¸ng tuyÖt vêi vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Ng­êi c¨n dÆn: \"Ng­êi c¸ch m¹ng ch©n chÝnh ph¶i biÕt tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö\", Ng­êi ®· tõng viÕt: \"D©n ta ph¶i biÕt sö ta/Cho t­êng gèc tÝch n­íc nhµ ViÖt Nam\". ChÝnh v× vËy, b¶n th©n Hå ChÝ Minh ®· ®­îc ¶nh h­ëng vµ tiÕp thu s¸ng t¹o tinh hoa v¨n hãa ph­¬ng §«ng, t­ t­ëng ®¹o ®øc L·o Tö ®Ò cao c¸ch sèng gi¶n dÞ, ®¹m b¹c, t­ t­ëng Trang Tö chñ tr­¬ng quay vÒ sèng víi thiªn nhiªn vµ tinh thÇn c¸c m¹ng triÖt ®Ó cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. §Æt c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng ë ViÖt B¾c vµ x©y dùng an toµn khu ë vïng rõng nói §Þnh Hãa, S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chî §ån, sau ®ã lµ c¶ vïng rõng nói ViÖt B¾c trong thÕ trËn liªn hoµn cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc lµ tÇm nh×n chiÕn l­îc cña Hå ChÝ Minh. Trong t­ t­ëng cña Ng­êi, tõ tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, Th¸i Nguyªn ®· ®­îc xem nh­ mét ®Þa ®iÓm cùc kú quan träng ®Ó x©y dùng c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p ®· håi t­ëng: \"Thêi kú tiÒn khëi nghÜa, khi B¸c vÒ P¸c Bã ®· cã ý ®Þnh ph¸t triÓn xuèng Th¸i Nguyªn, v× Th¸i Nguyªn lµ mét ®Þa bµn quan träng \"tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷\" vµ nh©n d©n ë ®©y cã truyÒn 625

thèng c¸ch m¹ng kiªn c­êng\"1. Tõ ®ã, cã thÓ thÊy An toµn khu §Þnh Hãa vµ Th¸i Nguyªn cÇn ®­îc nghiªn cøu thÊu ®¸o h¬n. NÕu cø v× môc ®Ých x©y dùng vµ ph¸t triÓn mµ xem nhÑ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa, lÞch sö, quªn ®i mÆt b¶o tån, ph¸t huy di tÝch, di s¶n lÞch sö vÒ gi¸o dôc truyÒn thèng, th× sÏ ph¶n t¸c dông cho thÕ hÖ t­¬ng lai. T×m vÒ céi nguån c¸ch m¹ng, n©ng niu, tr©n träng vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö An toµn khu §Þnh Hãa lµ gãp phÇn phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ - x· héi cña Th¸i Nguyªn nãi riªng vµ cña c¶ n­íc nãi chung. §©y võa lµ yªu cÇu bøc thiÕt vµ còng lµ quy luËt ph¸t triÓn trong c«ng cuéc kiÕn thiÕt ®Êt n­íc. Víi niÒm tù hµo vÒ An toµn khu §Þnh Hãa, §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn phÊn ®Êu thùc hiÖn tèt lêi d¹y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: \"TØnh ta s½n cã truyÒn thèng c¸ch m¹ng vÎ vang, cã tµi nguyªn phong phó, cã n«ng nghiÖp hîp t¸c hãa, cã thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp nÆng. §ång bµo c¸c d©n téc s½n cã ®øc tÝnh cÇn cï. Nãi tãm l¹i tØnh ta cã nhiÒu ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi, toµn thÓ ®ång bµo vµ c¸n bé ph¶i ra søc lµm cho Th¸i Nguyªn trë nªn mét trong nh÷ng tØnh giµu cã, phån thÞnh nhÊt ë miÒn B¾c n­íc ta\"2. Chóng ta, xin cã h¬n mét lÇn ®Õn trung t©m Thñ ®« kh¸ng chiÕn, bªn ®Ìo De - nói Hång lÞch sö, ®Ó kh«ng chØ c¶m nhËn ®­îc sù vÜ ®¹i cña cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng kú chÝn n¨m chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc (1946-1954) do B¸c Hå ___________ 1. Vâ Nguyªn Gi¸p: T¹p chÝ X­a vµ Nay, S®d, tr. 6. 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 14, tr. 230-231. 626

vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o, mµ cßn ®­îc tiÕp thªm søc m¹nh néi sinh kiªn trung vµ bÊt khuÊt cña nh÷ng n¨m th¸ng hµo hïng ®ã, ®Ó v÷ng b­íc ®i tiÕp con ®­êng mµ B¸c Hå vµ §¶ng ta ®· lùa chän - con ®­êng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, v× mét n­íc ViÖt Nam d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh. 627

an toµn khu §ÞNH hãa - TH¸I NGUY£N §¤I §IÒU SUY NGHÜ §¹i t¸, PGS.TS. TrÇn Ngäc Long* Cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p bïng næ, c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c ®­îc t¸i lËp trªn c¬ së nh÷ng ®Þa bµn ®· tõng lµ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 n»m r¶i r¸c kh¾p c¸c tØnh B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang. §©y lµ n¬i tËp kÕt c¸c c¬ quan ®Çu n·o kh¸ng chiÕn, c¸c c¬ quan, ban, ngµnh cña Trung ­¬ng; n¬i ®øng ch©n cña c¸c c«ng binh x­ëng, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp... Hay nãi mét c¸ch kh¸c, ®©y lµ vïng \"®Þa linh\" héi tô \"nh©n kiÖt\" cña ®Êt n­íc, tæ chøc vµ l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. Nh÷ng ®Þa ®iÓm ®øng ch©n ®ã ph©n bè réng kh¾p trªn ®Þa bµn c¸c tØnh ViÖt B¾c nh­ng tËp trung chñ yÕu ë khu vùc an toµn khu vµ trong khu vùc an toµn khu th× tËp trung chñ yÕu ë An toµn khu §Þnh Hãa. Cã thÓ nãi, hiÕm cã mét ®Þa ph­¬ng nµo cã mËt ®é di tÝch lÞch sö dµy ®Æc liªn quan ®Õn sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña Trung ­¬ng ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p nh­ §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn). ___________ * Nguyªn Phã ViÖn tr­ëng ViÖn LÞch sö Qu©n sù ViÖt Nam, Tæng Biªn tËp T¹p chÝ LÞch sö qu©n sù. 628

§Þnh Hãa lµ mét vïng ®Þa linh \"di tÝch chång di tÝch\". §ã lµ mét niÒm tù hµo lín kh«ng chØ cña qu©n vµ d©n §Þnh Hãa mµ cña tÊt c¶ mäi ng­êi, mäi ®Þa ph­¬ng. 1. Ngay sau khi C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, b»ng nh·n quan chiÕn l­îc thiªn tµi, víi tÇm nh×n xa tr«ng réng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ thÞ cho mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o ë l¹i ViÖt B¾c mét thêi gian ®Ó lo cñng cè c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. Kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p bïng næ, ViÖt B¾c trë thµnh c¨n cø ®Þa kh¸ng chiÕn, trong ®ã §Þnh Hãa, Chî §ån, S¬n D­¬ng ®­îc x©y dùng thµnh An toµn khu. Cuèi n¨m 1946, hÇu hÕt c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, MÆt trËn, qu©n ®éi, c«ng an; c¸c c¬ quan kinh tÕ, v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ, nhµ m¸y, binh c«ng x­ëng... ®Òu di chuyÓn khái Hµ Néi lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. Cuéc tæng di chuyÓn c¬ b¶n ®­îc hoµn tÊt vµo th¸ng 4-1947. ViÖt B¾c trë thµnh Thñ ®« kh¸ng chiÕn, trong ®ã An toµn khu §Þnh Hãa - Chî §ån - S¬n D­¬ng, mét ®Þa bµn chiÕn l­îc héi ®ñ c¸c yÕu tè v­ît tréi vÒ ®Þa - chÝnh trÞ, ®Þa - qu©n sù, ®Þa - v¨n hãa, ®­îc chän lµm n¬i ®øng ch©n cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o l·nh ®¹o, chØ huy cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc. Lµ mét trong ba trung t©m cña an toµn khu, së dÜ An toµn khu §Þnh Hãa cã vai trß ®Æc biÖt næi bËt, cã \"mËt khu\" gåm bèn x· Phó §×nh, §iÒm MÆc, Thanh §Þnh vµ §Þnh Biªn lµ do ®Þa bµn nµy cã ®Þa thÕ hiÓm trë, ®Æc biÖt lµ cã nhiÒu c¬ së chÝnh trÞ ra ®êi tõ rÊt sím vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. NhiÒu ng­êi vÝ §Þnh Hãa lµ an toµn khu cña An toµn khu. Ngoµi viÖc n»m ë vÞ trÝ trung t©m cña c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c vÒ mÆt ®Þa lý th× yÕu tè ®Þa - qu©n sù ë ®©y còng cã nhiÒu nÐt ®Æc thï ®¸ng l­u ý. C¶ S¬n D­¬ng, Chî §ån, §Þnh Hãa ®Òu cã 629

®Þa thÕ hiÓm trë, nói rõng b¹t ngµn, c¬ së chÝnh trÞ v÷ng ch¾c. Tuy nhiªn, xÐt d­íi gãc ®é qu©n sù, An toµn khu §Þnh Hãa, ®Æc biÖt lµ vïng \"mËt khu\" Phó §×nh, §iÒm MÆc, Thanh §Þnh vµ §Þnh Biªn cã mét ®Þa thÕ kh¸ lîi h¹i. §©y lµ mét ®Þa bµn nói non hiÓm trë, phÝa t©y cã d·y nói Hång ®­îc vÝ nh­ mét bøc t­êng thµnh che chë; hai bªn ®­îc bao bäc bëi c¸c d·y nói Khau NhÞ vµ Khau D¹. §Þa bµn nµy c¸ch xa c¸c trôc giao th«ng chÝnh, viÖc ®i l¹i chñ yÕu th«ng qua nh÷ng ®­êng mßn nhá, kÝn ®¸o Èn trong nh÷ng c¸nh rõng b¹t ngµn nªn ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ phßng gian, b¶o mËt. §Þa bµn nµy l¹i cã kh¸ nhiÒu khe suèi thuËn tiÖn cho viÖc sinh ho¹t h»ng ngµy cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng còng nh­ c¸c c¬ quan, ban ngµnh cña Trung ­¬ng ®øng ch©n t¹i ®©y. Cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t, §Þnh Hãa kh«ng chØ cã ®Þa thÕ thuËn lîi cho viÖc che giÊu lùc l­îng, kho tµng, c«ng binh x­ëng mµ cßn thuËn tiÖn cho c¶ viÖc c¬ ®éng lùc l­îng khi bÞ ®Þch tiÕn c«ng. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, §Þnh Hãa cã mét ®Þa thÕ \"TiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\". XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm \"d©n vi b¶n\", biÕt \"ë rõng lÊy nói rõng lµm hiÓm trë, ë nh©n d©n lÊy nh©n d©n lµm hiÓm trë\", trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, An toµn khu §Þnh Hãa ®­îc chän lµ n¬i ®øng ch©n cña nhiÒu c¸n bé l·nh ®¹o cao cÊp cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ nhiÒu c¬ quan ®Çu n·o, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh (®Çu n¨m 1947, cuèi n¨m 1947, tõ 7-3-1948 ®Õn 12-9- 1948, tõ 12-5-1949 ®Õn 1-6-1949, cuèi 1951-®Çu 1952...), c¸c ®ång chÝ Tr­êng Chinh, Ph¹m V¨n §ång vµ nhiÒu vÞ nh©n sÜ trÝ thøc giµu lßng yªu n­íc ®· tõng ë §iÒm MÆc, Phó §×nh (§Þnh Hãa). §Æc biÖt lµ phÇn lín c¸c c¬ quan cña qu©n ®éi ®Òu ®øng ch©n t¹i An toµn khu §Þnh Hãa nh­: C¬ quan 630

Bé Tæng tham m­u ë §ång §au (§Þnh Biªn), B¶o Biªn, b¶n PiÒng (Yªn Th«ng), Phó §×nh; Côc Qu©n nhu ë §ång §Çm (§Þnh Biªn); X­ëng Qu©n giíi A4 ë khu vùc ®åi Khau Chan (§Þnh Biªn), Du NghÖ (§ång ThÞnh); Tæng côc ChÝnh trÞ ë §ång §Çm (§Þnh Biªn), Côc Qu©n y ë Nµ V¶i (§Þnh Biªn); Côc §å b¶n ë Béc Nhiªu; C¬ quan tuyªn truyÒn cña Bé Quèc phßng ë B¶n VÑ (§Þnh Biªn)... ChÝnh trong thêi gian ë §iÒm MÆc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc næi tiÕng. Còng chÝnh t¹i An toµn khu §Þnh Hãa, th¸ng 12-1953 ®· diÔn ra cuéc häp quan träng cña Bé ChÝnh trÞ bµn vµ quyÕt ®Þnh ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc §«ng - Xu©n 1953-1954. 2. HÖ thèng di tÝch ë An toµn khu §Þnh Hãa lµ mét di s¶n v« gi¸ kh«ng chØ riªng cña ®Þa ph­¬ng nµy mµ cßn lµ cña c¶ n­íc. ChÝnh v× vËy mµ viÖc b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t huy gi¸ trÞ c¸c di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn) lµ tr¸ch nhiÖm cña ®Þa ph­¬ng vµ lµ tr¸ch nhiÖm cïng sù chung tay cña c¶ n­íc. Héi tô ®­îc nhiÒu di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn lµ vèn quý vµ lµ mét lîi thÕ hiÕm cã. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t huy gi¸ trÞ cña hÖ thèng di tÝch ®ã nh­ thÕ nµo, mang l¹i lîi Ých g× (c¶ vÒ tinh thÇn lÉn vËt chÊt) cho ®Þa ph­¬ng l¹i lµ mét vÊn ®Ò kh¸c. Mét thùc tr¹ng ®¸ng suy nghÜ lµ hiÖn nay cã kh¸ nhiÒu di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn ®­îc ®Çu t­ tu bæ, t«n t¹o kh¸ tèn kÐm nh­ng hiÖu qu¶ mang l¹i kh«ng ®­îc nh­ mong muèn, thiÕu søc thu hót du kh¸ch, bé m¸y qu¶n lý c¸c di tÝch chñ yÕu dùa vµo \"bÇu s÷a\" ng©n s¸ch bao cÊp. Di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa còng kh«ng n»m ngoµi thùc tr¹ng ®ã. §Ó ph¸t huy cã hiÖu qu¶ gi¸ trÞ cña di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa, tr­íc hÕt nªn cã mét c¸ch tiÕp cËn tæng hîp, biÖn 631

chøng vÒ khu di tÝch ®Æc biÖt quan träng nµy. §ã lµ: TiÕp cËn khu di tÝch b»ng lÞch sö c¸ch m¹ng, lÞch sö kh¸ng chiÕn; tiÕp cËn lÞch sö h×nh thµnh vïng ®Êt §Þnh Hãa vµ tiÕp cËn d­íi gãc ®é kinh tÕ du lÞch - sinh th¸i - v¨n hãa. Nãi ®Õn §Þnh Hãa lµ ng­êi ta nhí ngay ®Õn di tÝch An toµn khu. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh t«n t¹o còng nh­ ph¸t huy gi¸ trÞ di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa, dï chó träng ®Õn ý nghÜa lÞch sö c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn nh­ng còng kh«ng nªn xem nhÑ mÆt lÞch sö - sinh th¸i. Sinh th¸i ë ®©y ®­îc hiÓu theo nghÜa réng lµ bao gåm c¶ gi¸ trÞ nh©n v¨n vµ gi¸ trÞ kinh tÕ. Tõ c¸ch tiÕp cËn tæng hîp c¸c yÕu tè: lÞch sö - sinh th¸i - v¨n hãa mµ x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu cô thÓ cho khu di tÝch An toµn khu - ®ã lµ b¶o tån di tÝch c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn kÕt hîp víi b¶o tån m«i tr­êng sinh th¸i vµ x©y dùng khu kinh tÕ du lÞch ®a n¨ng. Cã nh­ vËy míi cã thÓ \"lÊy di tÝch nu«i ®­îc di tÝch\" vµ quan träng h¬n lµ thu hót ®­îc du kh¸ch, xãa ®i c¸i c¶m gi¸c kh« khan, nhµm ch¸n cña du kh¸ch sau mçi lÇn vÒ víi di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa. §Ó gãp phÇn b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶ di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa (Th¸i Nguyªn), chóng t«i xin ®Ò xuÊt: a) B¶o tån, t«n t¹o di tÝch An toµn khu g¾n víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng Mét trong nh÷ng m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ kÕt hîp ®­îc trong viÖc b¶o tån t«n t¹o di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa lµ kinh tÕ rõng vµ du lÞch sinh th¸i. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, tr­íc hÕt cÇn më réng viÖc khoanh vïng b¶o vÖ di tÝch; ngoµi ph¹m vi mçi di tÝch ®· ®­îc khoanh vïng nªn më réng quy ho¹ch nh÷ng vïng ®Öm ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ rõng vµ du 632

lÞch sinh th¸i. B¶o tån, t«n t¹o di tÝch An toµn khu lµ c¬ héi ®Ó kh«i phôc rõng, c¶i t¹o sinh th¸i b»ng viÖc kÕt hîp b¶o tån di tÝch g¾n víi c¸c ®Ò ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ rõng vµ du lÞch sinh th¸i cña huyÖn §Þnh Hãa nãi riªng, tØnh Th¸i Nguyªn nãi chung. b) KÕt hîp b¶o tån di tÝch víi c«ng t¸c gi¸o dôc truyÒn thèng Gi¸o dôc truyÒn thèng lµ môc tiªu quan träng hµng ®Çu cña c«ng t¸c b¶o tån, t«n t¹o di tÝch. Kinh nghiÖm b¶o tån di tÝch ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng cho thÊy viÖc gi¸o dôc truyÒn thèng cã thÓ ®­îc thùc hiÖn ngay trong qu¸ tr×nh b¶o tån, t«n t¹o di tÝch th«ng qua viÖc x· héi hãa c«ng t¸c nµy. Cã thÓ huy ®éng mäi tÇng líp nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ lùc l­îng thanh niªn gãp c«ng, gãp cña; tæ chøc c¸c ®ît lao ®éng t×nh nguyÖn tham gia b¶o tån, t«n t¹o di tÝch. Mét sè h¹ng môc quan träng t¹o ®iÓm nhÊn cho khu di tÝch cã thÓ x©y dùng theo m« h×nh \"c«ng tr×nh t×nh nguyÖn\" cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ. Trong Khu di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa cã kh¸ nhiÒu di tÝch liªn quan ®Õn mét sè ban, ngµnh Trung ­¬ng vµ c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ qu©n ®éi, trong ®ã cã mét sè di tÝch ®· ®­îc t«n t¹o theo m« h×nh nµy. Tuy nhiªn, c¸c di tÝch ®ã vÉn ch­a khai th¸c, ph¸t huy ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ cña nã bëi thiÕu nh÷ng mèi liªn hÖ bÒn v÷ng gi÷a chñ ®Çu t­ x©y dùng vµ chñ qu¶n lý nh÷ng \"c«ng tr×nh t×nh nguyÖn\" ®ã. Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan, ban, ngµnh, ®¬n vÞ ®· tõng tham gia ®Çu t­ b¶o tån, t«n t¹o c¸c \"c«ng tr×nh t×nh nguyÖn\" t¹i Khu di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa th­êng xuyªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, giíi thiÖu, qu¶ng b¸ vÒ di tÝch; tæ chøc c¸c cuéc \"hµnh h­¬ng vÒ nguån\" kÕt hîp víi du lÞch sinh th¸i. 633

Lµm ®­îc nh­ vËy kh«ng chØ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc truyÒn thèng, mµ cßn t¨ng søc hÊp dÉn cho di tÝch. c) X¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Trung ­¬ng vµ cña ®Þa ph­¬ng trong viÖc b¶o tån, t«n t¹o di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa Di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa lµ mét di tÝch lÞch sö c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn cã tÇm cì quèc gia ®Æc biÖt. ChÝnh v× vËy mµ viÖc b¶o tån, t«n t¹o còng nh­ ph¸t huy hiÖu qu¶ gi¸ trÞ to lín cña khu di tÝch nµy cÇn ®­îc sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng cña Nhµ n­íc, sù chung tay gãp søc cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¬ quan, ban, ngµnh, c¸c ®¬n vÞ lùc l­îng vò trang. ChÝnh phñ nªn ®øng ra chñ tr× hoÆc giao cho ngµnh v¨n hãa kÕt hîp víi tØnh Th¸i Nguyªn, víi Bé Quèc phßng vµ c¸c ngµnh cã liªn quan t¸i quy ho¹ch Khu di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa víi nh÷ng ®Ò ¸n tæng thÓ vÒ t«n t¹o kÕt hîp víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. Mçi ®Ò ¸n nªn chó ý g¾n kÕt nh÷ng h¹ng môc b¶o tån, t«n t¹o víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ khai th¸c, ph¸t huy t¸c dông. Cïng víi viÖc quan t©m ®Çu t­ ®óng møc, ph¸t huy hiÖu qu¶ gi¸ trÞ cña di tÝch An toµn khu §Þnh Hãa, cÇn ph¶i coi träng ý kiÕn ph¶n biÖn x· héi tõ phÝa c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ chuyªn m«n. Thùc tÕ ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong thêi gian qua kh«ng Ýt nh÷ng di tÝch lÞch sö ®­îc ®Çu t­ kinh phÝ b¶o tån, t«n t¹o rÊt lín nh­ng l¹i bÞ d­ luËn ph¶n øng, g©y nh÷ng ph¶n c¶m cho du kh¸ch khi ®Õn th¨m di tÝch. §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc thiÕu hiÓu biÕt vÒ lÞch sö, v¨n hãa, cña lèi lµm viÖc theo t­ duy \"thÝch hiÖn ®¹i hãa\" bÊt cø c«ng tr×nh g×, kÓ c¶ di tÝch lÞch sö - v¨n hãa. §ã cßn lµ hÖ qu¶ cña viÖc xem 634

nhÑ, thËm chÝ phít lê ph¶n biÖn x· héi, kh«ng chó ý ®Õn vai trß cña c¸c nhµ chuyªn m«n trong lÜnh vùc b¶o tån, t«n t¹o di tÝch. Mét khi viÖc b¶o tån, t«n t¹o bÞ sai lÖch th× kh«ng thÓ tr«ng chê ë viÖc ph¸t huy hiÖu qu¶ gi¸ trÞ cña di tÝch. Mét di tÝch mµ kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ vµ kh«ng ®­a di tÝch ®ã hßa nhËp víi cuéc sèng hiÖn t¹i vµ b¶o tån gi¸ trÞ vÜnh h»ng cho c¸c thÕ hÖ mai sau th× di tÝch ®ã trë thµnh \"di tÝch chÕt\". B¶o tån, t«n t¹o di tÝch ph¶i ®i ®«i víi khai th¸c hiÖu qu¶ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ cña di tÝch ®ã. 635

BµI HäC Tõ NH÷NG LÇN B¸C VÒ TH¡M TH¸I NGUY£N Ths. NguyÔn ThÞ H»ng* Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh ë §«ng B¾c ViÖt Nam, cã diÖn tÝch 3.562,82 km², phÝa b¾c tiÕp gi¸p víi tØnh B¾c K¹n, phÝa t©y gi¸p víi c¸c tØnh VÜnh Phóc, Tuyªn Quang, phÝa ®«ng gi¸p víi c¸c tØnh L¹ng S¬n, B¾c Giang vµ phÝa nam tiÕp gi¸p víi Thñ ®« Hµ Néi. Kh¸c víi mét sè tØnh miÒn nói phÝa B¾c cã nhiÒu ®iÓm di tÝch g¾n víi ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thêi kú tiÒn khëi nghÜa, c¸c di tÝch Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë Th¸i Nguyªn chñ yÕu g¾n víi thêi kú Ng­êi l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p chÝn n¨m tr­êng kú cña d©n téc. Sau ngµy ph¸t ®éng toµn quèc kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng lªn chiÕn khu ViÖt B¾c ®Ó l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn. Tr­íc ®ã, mét ®éi c«ng t¸c ®Æc biÖt ®· ®­îc cö ®i lµm nhiÖm vô lùa chän ®Þa ®iÓm lµm c¨n cø kh¸ng chiÕn. Tõ sù kh¶o s¸t thùc tÕ, c©n nh¾c kü l­ìng mäi mÆt, ®éi quyÕt ®Þnh chän c¸c huyÖn §Þnh Hãa, ___________ * B¶o tµng Hå ChÝ Minh. 636

§¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn) cïng víi c¸c huyÖn S¬n D­¬ng, Yªn S¬n, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang) vµ Chî §ån (B¾c K¹n) lµm n¬i x©y dùng An toµn khu cña Trung ­¬ng, bëi ®ã lµ nh÷ng n¬i ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò ra: Trªn cã nói, d­íi cã s«ng Cã ®Êt ta trång, cã b·i ta ch¬i TiÖn ®­êng sang Bé Tæng ThuËn lèi tíi Trung ­¬ng Nhµ tho¸ng, r¸o, kÝn m¸i GÇn d©n kh«ng gÇn ®­êng. Trªn ®­êng lªn chiÕn khu, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· di chuyÓn qua nhiÒu ®Þa ®iÓm vµ ngµy 20-5-1947, Ng­êi ®Õn An toµn khu §Þnh Hãa. §Þa danh ®Çu tiªn Ng­êi ®Æt ch©n lµ ®åi Khau Tý thuéc x· Thanh §Þnh (nay lµ x· §iÒm MÆc) thuéc huyÖn §Þnh Hãa. Cã thÓ nãi hÇu hÕt c¸c huyÖn trong tØnh Th¸i Nguyªn nh­ §Þnh Hãa, Vâ Nhai, §¹i Tõ, Phó L­¬ng ®Òu in dÊu nh÷ng th¸ng ngµy ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, trong ®ã §Þnh Hãa lµ n¬i cã mËt ®é di tÝch lÞch sö dµy ®Æc nhÊt vµ còng lµ n¬i Ng­êi ë l©u nhÊt trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Víi vÞ trÝ ®¾c ®Þa \"TiÕn kh¶ dÜ c«ng, tho¸i kh¶ dÜ thñ\", trong suèt qu·ng thêi gian tõ 1947 ®Õn n¨m 1954, An toµn khu §Þnh Hãa trë thµnh bé n·o, lµ Thñ ®« kh¸ng chiÕn trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña qu©n vµ d©n ViÖt Nam. N¬i ®©y lµ niÒm tin, niÒm tù hµo cña d©n téc ViÖt Nam nh­ nhµ th¬ Tè H÷u ®· viÕt: 637

\"ë ®©u u ¸m qu©n thï Nh×n lªn ViÖt B¾c: Cô Hå s¸ng soi. ë ®©u ®au ®ín gièng nßi Tr«ng vÒ ViÖt B¾c mµ nu«i chÝ bÒn\". ChÝn n¨m kh¸ng chiÕn kÕt thóc víi chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ trë vÒ Thñ ®«. Cuéc chia tay Thñ ®« kh¸ng chiÕn diÔn ra thËt da diÕt, bÞn rÞn: \"M×nh vÒ, rõng nói nhí ai Tr¸m bïi ®Ó rông, m¨ng mai ®Ó giµ. M×nh ®i, cã nhí nh÷ng nhµ H¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ lßng son\". Chia tay chiÕn khu, c©u hái trong bµi th¬ ViÖt B¾c cña nhµ th¬ Tè H÷u: \"M×nh vÒ thµnh thÞ xa x«i Nhµ cao cßn thÊy nói ®åi n÷a ch¨ng? Phè ®«ng cßn nhí b¶n lµng? S¸ng ®Ìn cßn nhí m¶nh tr¨ng gi÷a rõng? M×nh ®i ta hái th¨m chõng Bao giê ViÖt B¾c t­ng bõng thªm vui?\" còng chÝnh lµ nçi tr¨n trë cña §¶ng, cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Trong cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc còng nh­ trong kh¸ng chiÕn, ®ång bµo c¸c tØnh miÒn nói ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín gãp phÇn lµm nªn nh÷ng th¾ng lîi vÜ ®¹i cña d©n téc. Ph¶i lµm sao ®Ó miÒn nói tiÕn kÞp víi miÒn xu«i lµ chÝnh s¸ch mµ §¶ng, Nhµ n­íc vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n quan t©m. 638

Nh»m t¨ng c­êng t×nh ®oµn kÕt gi÷a c¸c d©n téc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c d©n téc thiÓu sè tiÕn bé mau chãng vÒ mäi mÆt, theo nghÞ quyÕt cña Quèc héi t¹i kú häp thø t­ Quèc héi khãa II (3-1955) vÒ chÝnh s¸ch lËp Khu tù trÞ cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn vµ S¾c lÖnh cña Héi ®ång ChÝnh phñ ®Çu th¸ng 6-1956, ngµy 1-7-1956, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh sè 268/SL vÒ viÖc thµnh lËp Khu tù trÞ ViÖt B¾c. S¾c lÖnh quy ®Þnh Khu tù trÞ ViÖt B¾c bao gåm c¸c tØnh: Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Tuyªn Quang (trõ huyÖn Yªn B×nh), Th¸i Nguyªn (trõ hai huyÖn Phæ Yªn, Phó B×nh) vµ huyÖn H÷u Lòng cña tØnh B¾c Giang. Khu tù trÞ ViÖt B¾c lµ mét bé phËn cña n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. ChÝnh quyÒn Khu tù trÞ lµ mét cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, ®Æt d­íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña ChÝnh phñ Trung ­¬ng. ChÝnh quyÒn vµ nh©n d©n Khu tù trÞ ®Òu tu©n theo ®­êng lèi, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt chung cña n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa mµ qu¶n lý trong Khu tù trÞ. Víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, thµnh phè Th¸i Nguyªn trë thµnh thñ phñ cña Khu tù trÞ ViÖt B¾c, lµ mét trong nh÷ng trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, gi¸o dôc cña ViÖt B¾c. Trong thêi kú l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt n­íc nhµ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dµnh nhiÒu thêi gian ®i th¨m c¸c ®Þa ph­¬ng ë miÒn B¾c. HÇu hÕt c¸c tØnh trong Khu tù trÞ Ng­êi ®Òu ®· ®Õn th¨m, trong ®ã Th¸i Nguyªn ®­îc B¸c vÒ th¨m nhiÒu nhÊt: s¸u lÇn. Nh÷ng lÇn vÒ th¨m ViÖt B¾c, Ng­êi ®· chØ ra mét lîi thÕ cña ViÖt B¾c ®ã lµ n¬i 639

\"rõng vµng, nói b¹c\" v× nói non ViÖt B¾c cã nhiÒu quÆng cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Lµ mét tØnh trung du, miÒn nói nh­ng ®Þa h×nh Th¸i Nguyªn l¹i kh«ng phøc t¹p l¾m so víi c¸c tØnh trung du, miÒn nói kh¸c, vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi lµ cöa ngâ giao l­u kinh tÕ - x· héi gi÷a vïng trung du, miÒn nói víi vïng ®ång b»ng B¾c Bé. Víi nh÷ng lîi thÕ cña m×nh, Th¸i Nguyªn ®· ®­îc chän ®Ó x©y dùng Khu gang thÐp - mét ngµnh c«ng nghiÖp ®ang rÊt cÇn cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Ngµy 4-6-1959, Héi ®ång chÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp c«ng tr­êng Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn. §©y lµ n¬i ®Çu tiªn vµ duy nhÊt t¹i ViÖt Nam cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt liªn hîp khÐp kÝn tõ khai th¸c quÆng s¾t ®Õn s¶n xuÊt gang, ph«i thÐp vµ c¸n thÐp. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn. ChØ Ýt ngµy sau khi Héi ®ång ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh x©y dùng, ngµy 8-6-1959, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· lªn th¨m vµ nãi chuyÖn víi c«ng nh©n x©y dùng Khu gang thÐp. §iÓm l¹i nh÷ng lÇn B¸c vÒ th¨m Th¸i Nguyªn sau khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p kÕt thóc: - LÇn 1: Ngµy 25-1-1955, Ng­êi vÒ th¨m c«ng tr­êng ®Ëp n­íc Th¸c Huèng vµ nãi chuyÖn víi nh©n d©n x· Cam Gi¸, huyÖn §ång Hû - mét x· ®· hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt. - LÇn 2: Ngµy 2-3-1958, Ng­êi tíi th¨m tr¹m b¬m n­íc x· Lò Yªn (Yªn ThÞnh, Phó B×nh) n¬i ®ang ch¹y thö m¸y b¬m tù ®éng ch¹y b»ng søc n­íc do Trung Quèc gióp ®ì, sau ®ã Ng­êi vÒ th¨m hîp t¸c x· n«ng nghiÖp CÇu Thµnh (Hïng S¬n, §¹i Tõ) lµ hîp t¸c x· ®Çu tiªn cña tØnh. 640

- LÇn 3: Ngµy 8-6-1959, Ng­êi dù §¹i héi §¶ng bé Khu ViÖt B¾c. Sau ®ã Ng­êi tíi th¨m c«ng tr­êng x©y dùng Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn vµ bé ®éi ®oµn S«ng L«. - LÇn 4: Ngµy 13-3-1960, Ng­êi vÒ th¨m thÞ x· Th¸i Nguyªn, dù lÔ ®ãn nhËn Hu©n ch­¬ng Lao ®éng h¹ng ba cña ChÝnh phñ tÆng tØnh Th¸i Nguyªn vµ Hu©n ch­¬ng Lao ®éng h¹ng nh× tÆng huyÖn §Þnh Hãa. Sau buæi lÔ, Ng­êi ®i th¨m c«ng tr­êng x©y dùng Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn, Tr­êng thiÕu nhi vïng cao ViÖt B¾c, Tr­êng trung häc L­¬ng Ngäc QuyÕn, BÖnh viÖn Khu ViÖt B¾c, c«ng nh©n x©y dùng Nhµ m¸y ®iÖn Cao Ng¹n vµ Héi nghÞ thanh niªn x· héi chñ nghÜa toµn khu. - LÇn 5: Ngµy 31-12-1962, Ng­êi th¨m Tr­êng Thanh niªn d©n téc võa häc võa lµm cña huyÖn Phó L­¬ng, Th¸i Nguyªn. - LÇn 6: Nh©n dÞp n¨m míi 1-1-1964, Ng­êi th¨m tØnh Th¸i Nguyªn vµ Khu gang thÐp. Nãi chuyÖn víi h¬n 4,5 v¹n ®¹i biÓu c¸n bé, ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh, c«ng nh©n vµ chuyªn gia Trung Quèc ®ang c«ng t¸c t¹i Khu gang thÐp, Ng­êi khen ngîi thµnh tÝch vÒ c¸c mÆt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trång c©y g©y rõng vµ x©y dùng kinh tÕ miÒn nói, vÒ phong trµo hîp t¸c hãa, v¨n hãa gi¸o dôc, an ninh - quèc phßng vµ nªu mét sè mÆt yÕu kÐm cÇn kh¾c phôc. Ng­êi yªu cÇu c¸n bé, c«ng nh©n Khu gang thÐp cÇn thùc hiÖn tèt 10 ®iÓm nh­ qu¶n lý kü thuËt; qu¶n lý søc ng­êi, søc cña; b¶o hé lao ®éng vµ kû luËt lao ®éng; ch¨m lo ®êi sèng c«ng nh©n; t¨ng c­êng ®oµn kÕt, v.v.. VÒ vÊn ®Ò rÌn luyÖn phÈm chÊt chÝnh trÞ cña c«ng nh©n, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi: \"§Ó lµm ra gang thÐp tèt th× 641

ng­êi c«ng nh©n vµ c¸n bé ph¶i t«i luyÖn tinh thÇn c¸ch m¹ng, lËp tr­êng giai cÊp vµ ý thøc lµm chñ cho cøng r¾n nh­ thÐp, nh­ gang\"1. T¹i Khu gang thÐp, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th¨m n¬i ¨n ë cña c¸n bé, c«ng nh©n ViÖt Nam vµ c¸c chuyªn gia Trung Quèc, th¨m c«ng nh©n ®ang ra gang vµ tÆng huy hiÖu cho mét sè c«ng nh©n cã nhiÒu thµnh tÝch trong s¶n xuÊt. Nh©n dÞp vÒ th¨m Th¸i Nguyªn, Ng­êi ®· ®Õn th¨m Nhµ m¸y ®iÖn Cao Ng¹n vµ B¶o tµng ViÖt B¾c, th¨m c¸n bé, chiÕn sÜ S­ ®oµn 312. Cã thÓ nhËn thÊy n¬i B¸c ®Õn th¨m nhiÒu lÇn nhÊt chÝnh lµ Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn vµ Nhµ m¸y ®iÖn Cao Ng¹n. §iÒu ®ã cho thÊy Ng­êi hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ë c¸c tØnh miÒn nói. Bëi nh­ Ng­êi nãi: Sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc ®ang rÊt cÇn c«ng nghiÖp. Ng­êi chØ râ vai trß cña c«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp: \"C«ng nghiÖp ph¶i ph¸t triÓn m¹nh ®Ó cung cÊp ®ñ hµng tiªu dïng cÇn thiÕt cho nh©n d©n, tr­íc hÕt lµ cho n«ng d©n; cung cÊp ®ñ m¸y b¬m n­íc, ph©n hãa häc, thuèc trõ s©u... ®Ó ®Èy m¹nh n«ng nghiÖp; vµ cung cÊp dÇn dÇn m¸y cÊy, m¸y bõa cho c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× n«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn\"2. §ång thêi, Ng­êi nªu lªn tÇm quan träng cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nãi riªng: \"C¸c ngµnh c«ng nghiÖp lµm ra m¸y mãc, gang thÐp, than, dÇu, hãa chÊt, v.v. gäi chung lµ c«ng nghiÖp nÆng. C«ng nghiÖp ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t.14, tr. 230. 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t.13, tr. 375-376. 642

nÆng lµ ®Çu mèi ®Ó më mang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c vµ cung cÊp m¸y mãc cho n«ng nghiÖp. Cho nªn, ch­a cã c«ng nghiÖp nÆng, th× ch­a thÓ gäi lµ c«ng nghiÖp hãa. Ch­a cã c«ng nghiÖp nÆng th× ch­a thÓ cã mét nÒn kinh tÕ tù chñ vµ giµu m¹nh ®­îc\"1. Tõ khi cã quyÕt ®Þnh x©y dùng Khu gang thÐp Th¸i Nguyªn cho ®Õn khi mÎ gang ®Çu tiªn ra lß, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n cã mÆt ë nh÷ng thêi ®iÓm then chèt ®Ó ®éng viªn, khÝch lÖ tinh thÇn thi ®ua lao ®éng cña c«ng nh©n Khu gang thÐp. Trong bµi nãi chuyÖn víi ®ång bµo tØnh Th¸i Nguyªn vµ c«ng nh©n Khu gang thÐp, Ng­êi kh¼ng ®Þnh: \"Víi Khu gang thÐp, ®ång bµo Th¸i Nguyªn cã thÓ tù hµo r»ng vÒ c«ng nghiÖp nÆng th× miÒn xu«i cÇn thi ®ua víi miÒn nói\"2. §¸nh gi¸ cao vai trß cña c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, nh­ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn lu«n ®Ò cao viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, coi ®©y lµ mÆt trËn hµng ®Çu, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña n­íc ta lµ ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu. Trong nh÷ng lÇn vÒ th¨m Th¸i Nguyªn còng nh­ nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c, c«ng viÖc ®Çu tiªn Ng­êi nh¾c tíi bao giê còng lµ nhiÖm vô n«ng nghiÖp. Ng­êi lu«n nh¾c: \"C«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp lµ hai ch©n cña nÒn kinh tÕ... Cho nªn c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ph¶i gióp ®ì lÉn nhau vµ cïng nhau ph¸t triÓn, nh­ hai ch©n ®i kháe vµ ®i ®Òu th× tiÕn b­íc sÏ nhanh vµ nhanh chãng ®i ®Õn môc ®Ých\"3. ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 12, tr. 449-450. 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 14, tr. 229. 3. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 15, tr. 375-376. 643

HiÖn nay n­íc ta ®ang trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Th¸i Nguyªn ®ang ®­îc x¸c ®Þnh ph¸t triÓn thµnh vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa b¾c Thñ ®« Hµ Néi. Khu c«ng nghiÖp ®Çu tiªn cña Th¸i Nguyªn lµ Khu c«ng nghiÖp S«ng C«ng hiÖn ®· ®­îc ChÝnh phñ ViÖt Nam chÊp thuËn ®Ó h×nh thµnh s¸u khu c«ng nghiÖp lµ: S«ng C«ng I (220 ha), S«ng C«ng II (250 ha) thuéc thÞ x· S«ng C«ng, Nam Phæ Yªn (200 ha), T©y Phæ Yªn (200 ha) thuéc huyÖn Phæ Yªn, §iÒm Thôy (350 ha) thuéc huyÖn Phó B×nh vµ QuyÕt Th¾ng (200 ha) thuéc thµnh phè Th¸i Nguyªn, ®Òu tËp trung ë khu vùc trung - nam cña tØnh. Ngoµi ra, Th¸i Nguyªn còng quy ho¹ch mét sè côm c«ng nghiÖp t¹i nhiÒu ®Þa ph­¬ng trªn ®Þa bµn tØnh. §Ó Th¸i Nguyªn thùc sù trë thµnh mét tØnh cã c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®Ó \"miÒn xu«i ph¶i thi ®ua víi miÒn nói\" nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh mong muèn, c¸n bé vµ nh©n d©n Th¸i Nguyªn cÇn ph¶i nç lùc thi ®ua h¬n n÷a trong lao ®éng s¶n xuÊt còng nh­ trong cuéc vËn ®éng \"Häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh\" ®Ó \"t«i luyÖn tinh thÇn c¸ch m¹ng, lËp tr­êng giai cÊp vµ ý thøc lµm chñ cho cøng r¾n nh­ thÐp, nh­ gang\". 644

B¶O TåN DI S¶N V¡N HãA G¾N VíI PH¸T TRIÓN DU LÞCH NguyÔn ThÞ LÖ Thu* Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh cã bÒ dµy vÒ truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa, lµ vïng ®Êt ®Æc tr­ng héi tô vµ giao thoa, cã nÒn v¨n hãa ThÇn Sa cña d©n téc Kinh vµ d©n téc Tµy. Quª h­¬ng Th¸i Nguyªn còng lµ mét trong nh÷ng vïng ®Êt mang trong m×nh dÊu Ên v¨n hãa cña nhiÒu thêi ®¹i víi nhiÒu di tÝch lÞch sö, v¨n hãa, danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng ®· ®­îc Nhµ n­íc xÕp h¹ng, ®­îc du kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc tham quan nh­: hå Nói Cèc, An toµn khu §Þnh Hãa, §¹i Tõ, chïa Hang, B¶o tµng V¨n hãa c¸c d©n téc ViÖt Nam; quÇn thÓ di tÝch lÞch sö v¨n hãa, ®Æc biÖt trong ®ã hßa quyÖn c¶ yÕu tè lÞch sö vµ yÕu tè t©m linh nh­: ®Òn §uæm, ®Òn Lôc Gi¸p, ®×nh Ph­¬ng §é, ®×nh Hé LÖnh, chïa óc Kú, chïa §«i Cao... Th¸i Nguyªn cßn lµ vïng ®Êt ®Þa linh, nh©n kiÖt víi nh÷ng tªn tuæi lõng danh g¾n liÒn víi lÞch sö ViÖt Nam nh­: D­¬ng Tù Minh, L­u Nh©n Chó, §éi CÊn, L­¬ng Ngäc QuyÕn, Tr×nh HiÓn, §ç CËn, §ång Do·n Giai... ___________ * Nguyªn Gi¸m ®èc Së V¨n hãa, ThÓ thao vµ Du lÞch Th¸i Nguyªn. 645

Th¸i Nguyªn còng lµ tØnh phong phó tµi nguyªn du lÞch thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n. VÒ tµi nguyªn du lÞch thiªn nhiªn, Th¸i Nguyªn cã mét hÖ thèng di s¶n thiªn nhiªn hÕt søc ®a d¹ng, ®Æc biÖt lµ c¸c c¶nh quan tù nhiªn, hÖ thèng sinh th¸i s«ng - hå, hÖ sinh th¸i rõng, nói, ®åi... Trong c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ x©y dùng khu du lÞch sinh th¸i cã c¸c ®iÓm du lÞch danh th¾ng: hå Nói Cèc, hang Ph­îng Hoµng, suèi Má Gµ, th¸c Khu«n T¸t, Khu c¨n cø An toµn khu §Þnh Hãa, §¹i Tõ ®­îc xÕp h¹ng cÊp quèc gia, hå Suèi L¹nh, hå Tr¹i G¹o, hå B¶o Linh n»m trong quy ho¹ch xÕp h¹ng cÊp tØnh lµ mét trong nh÷ng ®iÓm du lÞch hÊp dÉn. VÒ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n, Th¸i Nguyªn cã hµng tr¨m di s¶n vËt thÓ vµ phi vËt thÓ cÇn ®­îc lËp hå s¬ khoa häc, trong ®ã cã 132 di tÝch lÞch sö - v¨n hãa, danh lam th¾ng c¶nh ®· ®­îc xÕp h¹ng (39 di tÝch cÊp quèc gia; 93 di tÝch cÊp tØnh trªn tæng sè gÇn 800 di tÝch cña tØnh). Bªn c¹nh viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa, chóng ta cßn chó träng ®Õn viÖc b¶o tån, phôc dùng c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa phi vËt thÓ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc c¸c lÔ héi d©n gian, tÝn ng­ìng truyÒn thèng trong céng ®ång c¸c d©n téc ë tØnh, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn giao l­u v¨n hãa d©n téc c¸c vïng miÒn, gãp phÇn giíi thiÖu nh÷ng nÐt v¨n hãa ®Æc s¾c cña mçi ®Þa ph­¬ng, mçi d©n téc ®Ó ph¸t triÓn v¨n hãa du lÞch ë ®Þa ph­¬ng. NhiÒu lo¹i h×nh vµ s¶n phÈm di s¶n v¨n hãa phi vËt thÓ ®­îc phôc dùng, b¶o tån nh­: rèi Tµy ThÈm Réc, móa t¾c x×nh, h¸t n«m cæ truyÒn d©n téc S¸n Chay, h¸t vÝ vïng ven s«ng CÇu, lÔ cÊp s¾c d©n téc Dao, lÔ héi lång tång - §Þnh Hãa, oãc pß d©n téc Nïng, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng... ®· ®­îc s­u tÇm, x©y dùng d­íi d¹ng t­ liÖu hãa... 646

Cïng víi Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ v¨n hãa, ng©n s¸ch cña ®Þa ph­¬ng vµ sù hç trî cña c¸c c¬ quan, bé, ngµnh trung ­¬ng cã trô së lµm viÖc t¹i Th¸i Nguyªn trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, ngµnh v¨n hãa, thÓ thao vµ du lÞch Th¸i Nguyªn cßn thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, nh»m huy ®éng c¸c nguån lùc tõ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®Çu t­, t«n t¹o c¸c c«ng tr×nh v¨n hãa lín ®Ó n©ng cao ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cña nh©n d©n b»ng nhiÒu h×nh thøc nh­: kinh phÝ, hiÖn vËt vµ c«ng tr×nh. Tiªu biÓu trong thêi gian qua, ®Þa ph­¬ng ®· t«n t¹o n©ng cÊp Nhµ t­ëng niÖm Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Nhµ tr­ng bµy An toµn khu §Þnh Hãa vµ mét sè di tÝch kh¸c nh­: ®Òn §uæm, ®Òn MÉu ë Phè Cß (thÞ x· S«ng C«ng); Nhµ t­ëng niÖm c¸c liÖt sÜ Thanh niªn xung phong ë ph­êng Gia Sµng (thµnh phè Th¸i Nguyªn); ®×nh chïa CÇu Muèi (Phó B×nh) víi sè tiÒn lªn tíi hµng chôc tû ®ång. Nhê ®­îc tu bæ, t«n t¹o kÞp thêi, nhiÒu di tÝch ®· trë thµnh nh÷ng s¶n phÈm v¨n hãa phôc vô thiÕt thùc nhu cÇu tham quan, du lÞch, nhu cÇu phôc vô sinh ho¹t v¨n hãa cho céng ®ång. Mét sè di tÝch n»m trong tuyÕn tham quan du lÞch sau khi ®­îc ®Çu t­, t«n t¹o, ®· thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch du lÞch trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Õn tham quan, gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc gi¸o dôc truyÒn thèng cho nh©n d©n. ViÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ cña di tÝch lÞch sö v¨n hãa nh»m gi÷ l¹i nh÷ng kû vËt quý gi¸ cña qu¸ khø, ®ång thêi lµ ®Ó tháa m·n nhu cÇu v¨n hãa tinh thÇn cña mçi ng­êi d©n. C¸c di tÝch lÞch sö chÝnh lµ sù hiÖn h÷u cña lÞch sö vµ truyÒn thèng, lµ cÇu nèi gi÷a qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, 647

lµ nÒn t¶ng t¹o nªn b¶n s¾c v¨n hãa, gi¸ trÞ tinh thÇn vµ lµ chuÈn mùc ®¹o ®øc, lµ nÐt riªng cña mçi ®Þa ph­¬ng. HÖ thèng di s¶n v¨n hãa chÝnh lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm du lÞch, ®Æc biÖt lµ du lÞch sinh th¸i vµ du lÞch v¨n hãa, gãp phÇn ®­a Th¸i Nguyªn sím trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m du lÞch cña khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm ë trung t©m ViÖt B¾c, thu hót l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn tham quan, du lÞch ngµy mét ®«ng, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®­a du lÞch thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän. N¨m 2011, Th¸i Nguyªn ®ãn 1,620 triÖu l­ît kh¸ch, t¨ng 15% so víi n¨m 2010, trong ®ã cã 36.420 ngh×n l­ît kh¸ch quèc tÕ, t¨ng 16% so víi n¨m 2010. Tæng doanh thu vÒ c¸c dÞch vô du lÞch toµn x· héi n¨m 2011 ®¹t 1.100 tû ®ång, t¨ng 10% so víi n¨m 2010. Tuy nhiªn, s¶n phÈm du lÞch Th¸i Nguyªn cßn ch­a phong phó, ch­a cã ®­îc nh÷ng khu du lÞch ®Æc s¾c mang tÝnh c¹nh tranh cao. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn mét phÇn thuéc vÒ nhËn thøc thiÕu nhÊt qu¸n, ch­a ®Çy ®ñ trong b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ tµi nguyªn, di s¶n nãi chung vµ du lÞch nãi riªng. ThiÕu sù phèi hîp ®a ngµnh, liªn vïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch, ®Çu t­ ph¸t triÓn du lÞch vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c víi nhiÖm vô b¶o tån vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n, tµi nguyªn du lÞch, ®Æc biÖt ®èi víi viÖc qu¶n lý ph¸t triÓn c¸c khu du lÞch, ®iÓm du lÞch, tuyÕn du lÞch cã g¾n víi tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn, di s¶n v¨n hãa. T¹i nh÷ng khu vùc trªn hiÖn ®ang tån t¹i t×nh tr¹ng lµ cïng triÓn khai nhiÒu lo¹i quy ho¹ch ph¸t triÓn, nh­ quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch, quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ; quy ho¹ch b¶o tån, ph¸t huy gi¸ trÞ di tÝch ch­a cã tiÕng nãi thèng nhÊt... Cßn thiÕu 648

nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng, gi¶i quyÕt hµi hßa gi÷a nhu cÇu ph¸t triÓn trªn c¬ së ph¸t huy gi¸ trÞ víi yªu cÇu b¶o tån, g×n gi÷ gi¸ trÞ cña di s¶n, tµi nguyªn du lÞch. ThiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c chñ thÓ qu¶n lý trong c«ng t¸c xóc tiÕn qu¶ng b¸ du lÞch ®èi víi c¸c di s¶n vµ tµi nguyªn du lÞch, trong c«ng t¸c kinh doanh du lÞch, trong thùc hiÖn x· héi hãa c¸c nguån lùc. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n nªu trªn, Së V¨n hãa, ThÓ thao vµ Du lÞch x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch g¾n víi b¶o tån, ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n hãa nh­ sau: 1- TiÕp tôc chó träng c«ng t¸c quy ho¹ch tæng thÓ gi÷a b¶o tån, t«n t¹o c¸c di tÝch, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ c¸c khu di tÝch träng ®iÓm g¾n víi ph¸t triÓn du lÞch; phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó h×nh thµnh nªn nh÷ng s¶n phÈm du lÞch ®Æc tr­ng cña vïng ViÖt B¾c, x©y dùng An toµn khu liªn hoµn víi c¸c tØnh gi¸p ranh lµ nh÷ng c«ng viÖc cÇn tiÕp tôc triÓn khai thùc hiÖn. 2- §a d¹ng hãa, n©ng cao chÊt l­îng vµ ph¸t triÓn míi s¶n phÈm du lÞch trªn c¬ së b¶o tån vµ ph¸t huy di s¶n vµ tµi nguyªn theo c¸c lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i, du lÞch v¨n hãa, du lÞch nghØ d­ìng hå - nói, du lÞch lÞch sö. Ph¸t triÓn c¸c tuyÕn du lÞch g¾n víi c¸c s¶n phÈm du lÞch ®Æc tr­ng, cã søc c¹nh tranh trong n­íc vµ khu vùc t¹i c¸c n¬i cã di s¶n v¨n hãa, di s¶n thiªn nhiªn vµ lµng nghÒ truyÒn thèng. ¦u tiªn ph¸t triÓn c¸c ®iÓm du lÞch träng ®iÓm nh­: hå Nói Cèc, Khu di tÝch lÞch sö An toµn khu §Þnh Hãa, c¸c di tÝch ®×nh - ®Òn - chïa thuéc huyÖn Phó B×nh, Phæ Yªn, thµnh phè Th¸i Nguyªn... 649

3- T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn, thµnh phÇn kinh tÕ, céng ®ång, c¸c chñ thÓ qu¶n lý ph¸t triÓn du lÞch, qu¶n lý di s¶n, tµi nguyªn vÒ yªu cÇu b¶o vÖ, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du lÞch. Tµi nguyªn du lÞch ph¶i ®­îc b¶o vÖ, t«n t¹o vµ khai th¸c hîp lý, ph¶i coi viÖc b¶o tån di s¶n, tµi nguyªn kh«ng chØ lµ ho¹t ®éng g×n gi÷, b¶o vÖ ®¬n thuÇn mµ cßn lµ ®Çu t­ phôc vô ph¸t triÓn du lÞch, b¶o ®¶m tÝnh khoa häc, dung hßa môc tiªu b¶o tån víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi cña tØnh Th¸i Nguyªn trong thêi kú héi nhËp vµ ph¸t triÓn. 4- §i s©u nghiªn cøu, khai th¸c, b¶o tån mét sè tinh hoa v¨n hãa truyÒn thèng, ®Æc biÖt lµ v¨n hãa phi vËt thÓ nh­ lÔ héi v¨n hãa trµ, nh¶y t¾c x×nh vµ mét sè lÔ héi t¹o søc sèng cho c¸c di tÝch vµ ®Æc thï riªng cã søc hÊp dÉn cho du lÞch ph¸t triÓn. 5- Chó träng båi d­ìng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho c«ng t¸c di s¶n v¨n hãa vµ ph¸t triÓn du lÞch ®¸p øng víi yªu cÇu míi. Tranh thñ ph¸t huy ®iÒu kiÖn s½n cã cña tØnh vµ ®Ò nghÞ víi Tæng côc Du lÞch phèi hîp trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, ngo¹i ng÷... 6- T¨ng c­êng x· héi hãa ®Ó huy ®éng ®­îc c¬ së vËt chÊt vµ tinh thÇn cña tæ chøc vµ c¸ nh©n ®ãng gãp cho ph¸t triÓn. 650

phÇn IV Th¸i nguyªn lµm theo lêi b¸c 651

652

PH¸T HUY TRUYÒN THèNG LÞCH Sö C¸CH M¹NG X¢Y DùNG Vµ PH¸T TRIÓN TØNH TH¸I NGUY£N TRONG THêI Kú §æI MíI TRÇN QUèC Tá* Th¸i Nguyªn lµ m¶nh ®Êt cã bÒ dµy lÞch sö v¨n hãa, giµu truyÒn thèng yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng; lµ ®Þa bµn thuéc ChiÕn khu ViÖt B¾c næi tiÕng; lµ tØnh sím cã tæ chøc cña §¶ng. Tõ khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi, nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn lu«n mét lßng, mét d¹ theo §¶ng, lËp nhiÒu thµnh tÝch vÎ vang, cïng nh©n d©n c¶ n­íc viÕt tiÕp nh÷ng trang sö oanh liÖt, hµo hïng cña «ng cha ta trong hµng ngµn n¨m x©y dùng vµ b¶o vÖ quª h­¬ng, ®Êt n­íc. Tõ nh÷ng n¨m 1940-1941, phong trµo c¸ch m¹ng tØnh Th¸i Nguyªn cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ; c¸c tæ chøc cøu quèc cña MÆt trËn ViÖt Minh lÇn l­ît ra ®êi vµ ho¹t ®éng s«i næi kh¾p n¬i. Th¸i Nguyªn trë thµnh mét trung t©m c¸ch m¹ng quan träng cña c¶ n­íc. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña phong trµo c¸ch m¹ng, ngµy 15-9-1941, t¹i rõng Khu«n M¸nh, x· ___________ * ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, BÝ th­ TØnh ñy Th¸i Nguyªn. 653

Trµng X¸, huyÖn Vâ Nhai, Trung ®éi Cøu quèc qu©n II (mét trong nh÷ng lùc l­îng tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam) ra ®êi. Vïng gi¸p ranh hai huyÖn Phó B×nh, Phæ Yªn (Th¸i Nguyªn) víi HiÖp Hoµ (B¾c Giang) ®­îc Trung ­¬ng §¶ng vµ Xø ñy B¾c Kú chän lµm An toµn khu II cña Trung ­¬ng trong nh÷ng n¨m 1943-1945. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 thµnh c«ng, n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ra ®êi, c¶ d©n téc ch­a kÞp h­ëng niÒm vui ®éc lËp ®· ph¶i b­íc vµo mét cuéc chiÕn ®Êu míi chèng sù t¸i x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p ®Ó b¶o vÖ nÒn ®éc lËp, b¶o vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng, b¶o vÖ Nhµ n­íc non trÎ võa ra ®êi. Víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tiªn ®o¸n ®­îc ©m m­u, hµnh ®éng cña thùc d©n Ph¸p vµ Ng­êi ®· chän ViÖt B¾c lµ ®Þa ®iÓm x©y dùng An toµn khu cho Trung ­¬ng. Ng­êi kh¼ng ®Þnh: \"C¸ch mÖnh ®· do ViÖt B¾c mµ thµnh c«ng th× kh¸ng chiÕn sÏ do ViÖt B¾c mµ th¾ng lîi\"1. Víi vÞ trÝ \"tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷\" vµ lµ \"n¬i cã nh©n d©n tèt, cã c¬ së chÝnh trÞ tèt\", sau ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng vµ Bé Tæng t­ lÖnh ®· chän Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n vµ Tuyªn Quang lµm c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, lµ Thñ ®« cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p cña c¶ n­íc. Trong ®ã, §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn ®· vinh dù ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lùa chän x©y dùng trung t©m c¨n cø ®Þa tuyÖt mËt. Ngµy 20-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn ë vµ lµm viÖc t¹i ®åi Khau Tý, nay thuéc x· §iÒm MÆc, An toµn khu §Þnh Hãa. Cïng víi B¸c, Tæng hµnh dinh rót khái Hµ Néi, ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 239. 654

tiÕn vÒ chiÕn khu. Cïng víi c¸c tØnh trong vïng ViÖt B¾c, Th¸i Nguyªn më réng vßng tay ®ãn hµng ngµn ®ång bµo Hµ Néi vµ c¸c tØnh l©n cËn lªn t¶n c­. Tõ \"Thñ ®« giã ngµn\" b¾t ®Çu träng tr¸ch lín lao cña m×nh cïng víi nh©n d©n c¶ n­íc b­íc vµo cuéc tr­êng chinh kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc. ChÝnh t¹i m¶nh ®Êt trung t©m \"Thñ ®« giã ngµn\" ®· diÔn ra nhiÒu cuéc ®ãn tiÕp, gÆp gì gi÷a c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam víi ®¹i biÓu n­íc ngoµi, ®Æt c¬ së cho viÖc x©y dùng nÒn ngo¹i giao gi÷a ViÖt Nam víi thÕ giíi. Th¸ng 1-1950, tõ An toµn khu Th¸i Nguyªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lªn ®­êng sang th¨m Trung Quèc vµ Liªn X«. Tõ ®ã, më ra mét thÕ ph¸t triÓn míi cho cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta. Ngµy 1-9-1954, t¹i §åi Giang, x· §éc LËp (nay lµ x· Tiªn Héi), huyÖn §¹i Tõ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nhËn quèc th­ cña §¹i sø Trung Quèc La Quý Ba. §©y lµ lÔ nhËn quèc th­ ®Çu tiªn cña n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. Mèi quan hÖ th©n thiÖn, hîp t¸c më réng gi÷a n­íc ta vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®­îc b¾t nguån tõ An toµn khu Th¸i Nguyªn trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ trong nh÷ng ngµy ®Çu tiªn sau khi hßa b×nh lËp l¹i. T¹i An toµn khu Th¸i Nguyªn, Trung ­¬ng §¶ng vµ B¸c Hå ®· ra nhiÒu quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò quèc kÕ d©n sinh trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p; lµ n¬i ph¸t lÖnh ChiÕn dÞch Biªn giíi n¨m 1950, bµn kÕ ho¹ch t¸c chiÕn §«ng - Xu©n 1953-1954 vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ. Th¸i Nguyªn chÝnh lµ n¬i khëi nguån cña chiÕn th¾ng \"nªn vµnh hoa ®á, nªn thiªn sö vµng\". Trong suèt 9 n¨m tr­êng kú kh¸ng chiÕn, §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc 655

Th¸i Nguyªn lu«n lµm trßn nhiÖm vô x©y dùng, chiÕn ®Êu, b¶o vÖ Thñ ®« kh¸ng chiÕn, b¶o vÖ tuyÖt ®èi an toµn c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña Trung ­¬ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lµ n¬i nu«i d­ìng niÒm tin vµ hy väng cho c¶ d©n téc. ChiÕn dÞch ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, tr­íc sù tiÕn c«ng å ¹t cña ®Þch lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, ngµy 15-10-1947, t¹i ®åi Khau Tý, x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa, Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng ra chØ thÞ: Ph¶i ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng ®· göi th­ kªu gäi bé ®éi, d©n qu©n, du kÝch cïng toµn thÓ ®ång bµo ra søc ®¸nh giÆc. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Ban Th­êng vô Trung ­¬ng §¶ng vµ h­ëng øng th­ kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, §¶ng bé, nh©n d©n vµ c¸c lùc l­îng d©n qu©n, tù vÖ, du kÝch tØnh Th¸i Nguyªn ®· nªu cao tinh thÇn yªu n­íc vµ truyÒn thèng c¸ch m¹ng, võa ®éc lËp t¸c chiÕn, võa phèi hîp víi bé ®éi chñ lùc ®¸nh 123 trËn lín, nhá, tiªu diÖt 490 tªn ®Þch vµ lµm bÞ th­¬ng h¬n 100 tªn kh¸c; b¾n r¬i t¹i chç 1 m¸y bay B.24, thu nhiÒu vò khÝ vµ trang bÞ, gãp phÇn cïng víi qu©n vµ d©n c¶ n­íc ®Ëp tan cuéc tiÕn c«ng quy m« lín lªn ViÖt B¾c, lµm ph¸ s¶n chiÕn l­îc \"®¸nh nhanh, th¾ng nhanh\" cña thùc d©n Ph¸p. Kh«ng chØ trùc tiÕp tham gia chiÕn ®Êu trªn c¸c mÆt trËn, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn cßn hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô b¶o ®¶m an toµn tuyÖt ®èi cho B¸c Hå vµ c¬ quan Trung ­¬ng trong c¸c cuéc hµnh qu©n c¬ ®éng, s¬ t¸n chiÕn l­îc tõ §iÒm MÆc, §Þnh Hãa vÒ Liªn Minh, Vâ Nhai, tõ Liªn Minh vÒ Phó §×nh, §Þnh Hãa ®Ó l·nh ®¹o, chØ ®¹o chiÕn dÞch giµnh th¾ng lîi. Ph¸t huy tinh thÇn cña chiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, qu©n vµ d©n tØnh Th¸i Nguyªn tiÕp tôc cã nh÷ng ®ãng 656

gãp quan träng cho ChiÕn dÞch Biªn giíi n¨m 1950. Víi trªn 60 trËn chiÕn ®Êu, qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu kho¶ng 800 qu©n Ph¸p, b¾n r¬i 1 m¸y bay, ph¸ hñy 3 can«, tµu chiÕn, thu 160 sóng bé binh, lµm thÊt b¹i hoµn toµn cuéc hµnh binh Ph«c¬ cña thùc d©n Ph¸p, trùc tiÕp b¶o vÖ an toµn cöa ngâ phÝa Nam cña An toµn khu. Ngµy 6-12-1953 t¹i TØn Keo, Phó §×nh, §Þnh Hãa, Bé ChÝnh trÞ Trung ­¬ng §¶ng ®· häp nghe Tæng Qu©n ñy b¸o c¸o vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ trong cuéc tæng tiÕn c«ng chiÕn l­îc §«ng - Xu©n 1953-1954. Qu©n vµ d©n Th¸i Nguyªn võa tiÕp tôc b¶o vÖ an toµn cho B¸c Hå vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng §¶ng ®ãng trªn ®Þa bµn, võa chi viÖn søc ng­êi, søc cña gãp phÇn cïng c¶ n­íc lµm nªn chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ vÜ ®¹i \"chÊn ®éng ®Þa cÇu\". Sau ngµy hßa b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, §¶ng bé Th¸i Nguyªn ®· tËp trung l·nh ®¹o nh©n d©n c¸c d©n téc trong tØnh võa ra søc kh«i phôc, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, võa tÝch cùc x©y dùng lùc l­îng vò trang cïng víi qu©n d©n c¶ n­íc thùc hiÖn hai nhiÖm vô chiÕn l­îc: x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn ®Êu anh dòng ®Çy hy sinh, gian khæ cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n­íc, nh©n d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn võa x©y dùng, b¶o vÖ quª h­¬ng, võa tÝch cùc chi viÖn cho tiÒn tuyÕn, víi tinh thÇn \"thãc kh«ng thiÕu mét c©n, qu©n kh«ng thiÕu mét ng­êi\". Nghe theo tiÕng gäi cña §¶ng, v× miÒn Nam ruét thÞt, líp líp thÕ hÖ con em c¸c d©n téc trong tØnh ®· xung phong lªn ®­êng nhËp ngò, chiÕn ®Êu dòng c¶m ë c¸c chiÕn tr­êng vµ lËp c«ng xuÊt s¾c. Nh©n 657

d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn tù hµo, võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu b¶o vÖ v÷ng ch¾c Khu c«ng nghiÖp Gang thÐp ®Çu tiªn cña miÒn B¾c x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ c¸c nhµ ga, tuyÕn ®­êng s¾t Hµ Néi - Th¸i Nguyªn ngµy ®ªm chuyÓn qu©n vµ chi viÖn hµng hãa cho chiÕn tr­êng miÒn Nam, b¾n r¬i chiÕc m¸y bay F105 (thø 1000) trªn bÇu trêi quª h­¬ng ViÖt B¾c. Cïng nh©n d©n c¶ n­íc, nh©n d©n Th¸i Nguyªn ®· viÕt nªn trang sö hµo hïng ®¹i th¾ng mïa Xu©n n¨m 1975, gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n­íc. Trong hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü, tØnh Th¸i Nguyªn cã h¬n 120.000 con em c¸c d©n téc ®· lªn ®­êng ®¸nh giÆc, trong ®ã cã 10.000 ng­êi con ­u tó ®· hy sinh, hiÕn trän tuæi thanh xu©n cho nÒn ®éc lËp, tù do cña d©n téc, h¬n 5.000 anh chÞ em trë thµnh th­¬ng, bÖnh binh, hµng ngµn ®ång chÝ ®· trë thµnh dòng sÜ, chiÕn sÜ thi ®ua, chiÕn sÜ quyÕt th¾ng trªn c¸c mÆt trËn chiÕn ®Êu vµ lao ®éng s¶n xuÊt. §Êt n­íc hßa b×nh, thèng nhÊt cïng ®i lªn chñ nghÜa x· héi, ph¸t huy truyÒn thèng cña quª h­¬ng c¸ch m¹ng, trong sù nghiÖp ®æi míi, §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn lu«n ®oµn kÕt, kh¾c phôc khã kh¨n, nç lùc phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®­îc thµnh tùu quan träng, toµn diÖn trªn c¸c lÜnh vùc, t¹o nªn sù ®æi thay lín lao trªn quª h­¬ng. Tõ mét tØnh víi nÒn s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, tr×nh ®é canh t¸c l¹c hËu, ®êi sèng vËt chÊt cña c¸c tÇng líp nh©n d©n cßn hÕt søc khã kh¨n, Th¸i Nguyªn ®· v­¬n lªn trë thµnh tØnh ®øng ®Çu trong khu vùc trung du miÒn nói phÝa B¾c; ®êi sèng cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao; diÖn m¹o cña tØnh tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ cã nhiÒu thay ®æi to lín. 658

§Æc biÖt, sau 5 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi XI cña §¶ng vµ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé tØnh lÇn thø XVIII, trong bèi c¶nh t×nh h×nh ®Êt n­íc, khu vùc vµ thÕ giíi diÔn biÕn nhanh chãng, phøc t¹p, §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc trong tØnh ®· cã nhiÒu c¸ch lµm n¨ng ®éng, s¸ng t¹o; chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cã träng t©m, träng ®iÓm, lùa chän nh÷ng kh©u ®ét ph¸, nhÊt lµ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Kinh tÕ cña tØnh tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh, ®¹t trªn 13% (cao h¬n b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc). C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng nhanh tû träng c«ng nghiÖp - x©y dùng, gi¶m tû träng n«ng - l©m nghiÖp - thñy s¶n. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi n¨m 2015 ­íc ®¹t 46,4 triÖu ®ång. Tæng thu trong c©n ®èi ng©n s¸ch nhµ n­íc n¨m 2015 ®¹t 7.326 tû ®ång (t¨ng gÊp trªn 3 lÇn so víi n¨m 2010). C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh, thu hót ®Çu t­ cã chuyÓn biÕn rÊt tÝch cùc; chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh (PCI) n¨m 2014 ®øng thø 8 trong 63 tØnh, thµnh phè. §Õn nay, tØnh Th¸i Nguyªn ®· thu hót ®­îc trªn 50 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi vèn ®¨ng ký trªn 7 tû USD, ®· triÓn khai thùc hiÖn ®¹t 4,5 tû USD. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã b­íc ph¸t triÓn nhanh, gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng b×nh qu©n 70,8%/n¨m. S¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp æn ®Þnh vµ tõng b­íc chuyÓn ®æi m« h×nh theo h­íng tËp trung vµo s¶n xuÊt hµng hãa. Gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt trång trät t¨ng tõ 68 triÖu ®ång trong n¨m 2011 lªn 84 triÖu ®ång trong n¨m 2015. C©y chÌ vµ th­¬ng hiÖu “ChÌ Th¸i” tiÕp tôc ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn; gi¸ trÞ t¹o ra tõ c©y chÌ chiÕm 27% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ x©y dùng n«ng th«n míi ®­îc triÓn khai ®ång bé, tõng b­íc ®i vµo chiÒu s©u vµ ®¹t ®­îc 659

kÕt qu¶ b­íc ®Çu rÊt quan träng; toµn tØnh cã 42 x· ®¹t chuÈn n«ng th«n míi (®¹t gÇn 30% sè x·). V¨n ho¸ - x· héi cã nhiÒu tiÕn bé; gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ tiÕp tôc ®­îc quan t©m ®æi míi vµ ph¸t triÓn. HÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ quy m« vµ m¹ng l­íi, c¬ cÊu ngµnh nghÒ ®µo t¹o ®­îc më réng theo nhu cÇu cña x· héi. C¸c chÝnh s¸ch x· héi, ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia ®­îc triÓn khai ®ång bé, ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ tèt. Tû lÖ hé nghÌo n¨m 2015 gi¶m xuèng cßn 7,06%. C«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n ®­îc coi träng; 100% sè x·, ph­êng ®¹t chuÈn quèc gia vÒ y tÕ. V¨n ho¸, thÓ thao, th«ng tin tuyªn truyÒn, c«ng t¸c d©n téc, t«n gi¸o ®­îc chó träng l·nh ®¹o, ph¸t triÓn ®a d¹ng, phong phó, t¹o ra ®êi sèng tinh thÇn lµnh m¹nh vµ sù ®oµn kÕt, g¾n bã trong céng ®ång nh©n d©n c¸c d©n téc. Quèc phßng, qu©n sù ®Þa ph­¬ng ®­îc cñng cè vµ t¨ng c­êng; an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi æn ®Þnh, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho thu hót ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ®Þa ph­¬ng. C«ng t¸c x©y dùng §¶ng, x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ ®­îc §¶ng bé hÕt søc coi träng; n¨ng lùc l·nh ®¹o, søc chiÕn ®Êu cña hÇu hÕt c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ®­îc n©ng lªn. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 4 (khãa XI) “Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay” vµ ChØ thÞ sè 03 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ “TiÕp tôc ®Èy m¹nh häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” ®· ®­îc §¶ng bé chó träng l·nh ®¹o, ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. B×nh qu©n h»ng n¨m §¶ng bé ®· kÕt n¹p ®­îc trªn 3.000 ®¶ng viªn; sè 660

tæ chøc c¬ së ®¶ng trong s¹ch, v÷ng m¹nh h»ng n¨m ®¹t gÇn 80%; tû lÖ ®¶ng viªn hoµn thµnh tèt nhiÖm vô trë lªn ®¹t trªn 85%. Ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®· cã nhiÒu ®æi míi vµ hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n ®­îc ph¸t huy, gãp phÇn x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé. C«ng t¸c thùc hµnh tiÕt kiÖm, phßng, chèng tham nhòng, l·ng phÝ ®­îc §¶ng bé quan t©m chØ ®¹o. Sù ®ãng gãp to lín cña §¶ng bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn trong kh¸ng chiÕn, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ®· ®­îc §¶ng, Nhµ n­íc ghi nhËn vµ tÆng th­ëng nhiÒu phÇn th­ëng cao quý; trong ®ã, 85 tËp thÓ vµ 21 c¸ nh©n ®­îc tuyªn d­¬ng danh hiÖu Anh hïng Lùc l­îng vò trang nh©n d©n vµ Anh hïng Lao ®éng; 531 mÑ ®­îc phong tÆng, truy tÆng danh hiÖu “Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng”. §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn ®· vinh dù ®­îc §¶ng, Nhµ n­íc tÆng th­ëng Hu©n ch­¬ng Hå ChÝ Minh. §©y lµ phÇn th­ëng cao quý cña §¶ng, Nhµ n­íc ghi nhËn thµnh tÝch ®Æc biÖt xuÊt s¾c cña tØnh Th¸i Nguyªn, còng lµ niÒm vinh dù, tù hµo lín lao vµ còng lµ ®éng lùc ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n c¸c d©n téc trong tØnh tiÕp tôc phÊn ®Êu ®¹t nhiÒu thµnh tÝch xuÊt s¾c h¬n n÷a trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. Dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi, t×nh h×nh thÕ giíi, khu vùc diÔn biÕn rÊt nhanh, phøc t¹p vµ khã l­êng; ®Êt n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nhiÒu vÊn ®Ò míi, cã c¶ nh÷ng thuËn lîi, thêi c¬ ®an xen víi nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Trªn c¬ së ph¸t huy thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc, kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn h¹n, chÕ yÕu kÐm, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé tØnh lÇn thø XIX, 661

nhiÖm kú 2015-2020 ®· x¸c ®Þnh t­ t­ëng chØ ®¹o lµ: “N©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña toµn §¶ng bé; x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ trong s¹ch, v÷ng m¹nh; ph¸t huy d©n chñ, ®oµn kÕt, s¸ng t¹o; huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, x©y dùng tØnh Th¸i Nguyªn ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng”. §Ó hoµn thµnh th¾ng lîi môc tiªu ®Ò ra, §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n c¸c d©n téc tØnh Th¸i Nguyªn cÇn ph¶i tiÕp tôc ph¸t huy truyÒn thèng cña quª h­¬ng c¸ch m¹ng, ®oµn kÕt, quyÕt t©m phÊn ®Êu thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c nhiÖm vô träng t©m sau: Mét lµ, t¨ng c­êng x©y dùng §¶ng trong s¹ch, v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng, tæ chøc; n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña tæ chøc c¬ së ®¶ng vµ ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn. TiÕp tôc thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 4 (khãa XI) “Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay”, g¾n víi ®Èy m¹nh viÖc häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, nh»m n©ng cao uy tÝn cña §¶ng, cñng cè niÒm tin cña c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n ®èi víi vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng. Chó träng x©y dùng bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp tinh gän, ho¹t ®éng hiÖu lùc, hiÖu qu¶; ph¸t huy vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n t¹o søc m¹nh cña khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô chÝnh trÞ cña §¶ng bé. Hai lµ, tËp trung ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao chÊt l­îng t¨ng tr­ëng; thu hót c¸c nguån lùc ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ ®« thÞ theo h­íng hiÖn ®¹i. Quan t©m c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý quy ho¹ch; coi träng viÖc liªn kÕt vïng, ph¸t triÓn nhanh c¸c 662