shohrat shirazi

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﻣﻘﻴﻢ ﻫﻨﺪ )ﻗﺮﻥ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ﻫﺠﺮﯼ(‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘﺒٰﻲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ‬ ‫)ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﺔ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻴﻬﺎﺭ‪ ,‬ﻫﻨﺪ(‬ ‫ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﯼ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﺳﺘﺎﺭﯼ‬ ‫ﻋﻠﻲﺭﺿﺎ ﻗﺰﻭﻩ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ‬ ‫ﺭﺍﻳﺰﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ‬ ‫ﺭﺍﻳﺰﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ـ ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎﺭﻱ‬ ‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﮔﻨﺠﻴﻨﺔ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﻨﺪ ‪٦ -‬‬ ‫______________________________________‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‬ ‫ﺳﺮﻭﺩﻩ‪ :‬ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‬ ‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ :‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘٰﺒﻲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ‬ ‫ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﺳﺘﺎﺭﻱ‪ :‬ﻋﻠﻲﺭﺿﺎ ﻗﺰﻭﻩ‬ ‫______________________________________‬ ‫ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻨﻲ ﻭ ﺻﻔﺤﻪﺁﺭﺍﻳﻲ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﺭﺿﺎ‬ ‫ﻃ ‪‬ﺮﺍﺣﻲ ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻓﻮﺯﻳﻪ‬ ‫ﻧﺎﻇﺮ ﭼﺎﭖ‪ :‬ﺣﺎﺭﺙ ﻣﻨﺼﻮﺭ‬ ‫‪²‬‬ ‫ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ :‬ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ ـ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ ‪ ١٣٨۸‬ﻫ ﺵ‪/‬ﻓﻮﺭﻳﻪ ‪ ٢٠١٠‬ﻡ‬ ‫ﭼﺎﭖ ﻭ ﺻﺤ‪‬ﺎﻓﻲ‪ :‬ﺍﻟﻔﺎ ﺁﺭﺕ‪ ,‬ﻧﻮﺋﻴﺪﺍ )ﻳﻮ‪.‬ﭘﻲ‪(.‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‪۹۷۸-۹۶۴-۴۳۹-۳۶۱-۷ :‬‬ ‫‪²‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ :‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ،١٨‬ﺗﻴﻠﻚ ﻣﺎﺭﮒ‪ ،‬ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ‪١١٠٠٠١-‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ،٢٣٣٨٣٢٣٢-٤ :‬ﺩﻭﺭﻧﮕﺎﺭ‪٢٣٣٨٧٥٤٧ :‬‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪http://newdelhi.icro.ir‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪٥‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﻱ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ‪ .......................‬ﻋﻠﯽﺭﺿﺎ ﻗﺰﻭﻩ‪۲۴ .............................................................‬‬ ‫‪.۱‬‬ ‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ‪ ....................................................‬ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘﺒٰﻲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ‪۳۴ ...................................................‬‬ ‫‪.۲‬‬ ‫ﻏﺰﻟ ‪‬ﻴﺎﺕ‬ ‫‪.۳‬‬ ‫‪ ۸۰‬ﺑﻪﻳﺎﺭﺍﻥ ﺩﻭﺳﺘﻢ‪ ,‬ﺳﺨﺘﻲ ﺯ ﺩﺷﻤﻦ ﻣﻲﻛﺸﻢ ﺍﻣ‪‬ﺎ ‪۸۸‬‬ ‫ﺍﻟﻬﻲ ﺁﺷﻨﺎﻱ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺯﺑﺎﻧﻢ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۸۰‬ﺟﻬﺎﻥ ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺁﺷﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﺁﺭﻣﻴﺪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ‪۸۹‬‬ ‫ﺍﻟﻬﻲ ﻧﺸﺌﻪ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺑﺎﺩﺓ ﺟﻮﺩﺕ ﺩﻣﺎﻏﻢ ﺭﺍ‬ ‫‪۸۹‬‬ ‫‪ ۸۱‬ﺑﺰﻡ ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻔﻠﻪ ﻛﺸﺪ ﺳﺮ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﻫﻞ ﻫ ‪‬ﻤﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞﻫﺎ‬ ‫‪ ۸۱‬ﺯ ﺑﺲ ﻛﻪ ﻧﺎﻟﺔ ﺯﺍﺭﻡ ﺭﺳﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ‪۸۹‬‬ ‫ﻣﻄﺮﺏ ﺷﻮﻡ ﭼﻮ ﻧﻐﻤﺔ ﺁﻥ ﺩﻟﻨﻮﺍﺯ ﺭﺍ‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪ ۸۲‬ﻛﻠﻔﺖ ﺭﺳﺪ ﺯ ﺗﻦ ﺩﻝ ﻋﺎﻟﻲﺟﻨﺎﺏ ﺭﺍ‬ ‫ﺟﺰ ﺫﻛﺮ ﺧﻴﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪ ۸۲‬ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻳﻢ ﺑﻪﻫﺠﺮ ﺗﻮ ﺍﺯ ﻭﻃﻦ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪﺩﺭﻳﺎ ﻣﻲﻓﺮﻭﺷﺪ ﻗﻄﺮﻩﺍﻡ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻤﺎﻟﻲ ﺭﺍ‬ ‫‪۹۱‬‬ ‫‪ ۸۲‬ﺗﺎ ﺭﻓﺘﻪﺍﻱ ﺗﻮ ﻧﺸﺔ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺷﺮﺍﺏ ﻣﺎ‬ ‫ﺍﺯ ﹸﺧﻢ ﮔﺮﺩﻭﻥ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﺎﺩﻩ ﺗﺎ ﻣﻴﻨﺎﻱ ﻣﺎ‬ ‫‪ ۸۳‬ﭼﻨﺎﻥ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺯ ﻫﻢ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ‪۹۱‬‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮔﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﻥ ﻣﻴﻨﺎ‬ ‫ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﻭﺣﺸﺖ ﺍﺯ ﺟﺎ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺟﺰﺍﻱ ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ‪ ۸۴‬ﺁﻥ ﻣﺼﺮﻋﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺍﻧﺸﺎ ﻛﻨﺪ ﻣﺮﺍ ‪۹۲‬‬ ‫‪ ۸۴‬ﺑﺲ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﭽﻮ ﻗﻠﻢ ﺷﻬﺮﺕ ﺍﻳﻦ ﻛﻤﺎﻝ ﻣﺮﺍ ‪۹۲‬‬ ‫ﭘﺎﻱ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺟﺎﻥ ﺷﻮ ﺍﺯ ﻗﻴﺪ ﻃﻠﺴﻢ ﺗﻦ ﺑﺮﺁ‬ ‫‪ ۸۴‬ﺻﻔﺎ ﺍﻓﺮﻭﺯﺩ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺧﻂ ﺣﺴﻦ ﻋﺬﺍﺭﺵ ﺭﺍ ‪۹۲‬‬ ‫ﺷﺪ ﺗﺄ ‪‬ﺳﻒ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﺍﺯ ﺑﺲﮐﻪ ﻣﻔﺘﻮﻥ ﺗﺮﺍ‬ ‫‪ ۸۵‬ﭼﺸﻢ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﺷﺒﻨﻢ ﮔﻞ ﺁﺷﻨﺎ ‪۹۳‬‬ ‫ﻋﻜﺲ ﺭﻭﻳﺖ ﺩﺳﺘﺔ ﮔﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۸۵‬ﺑﺒﻴﻨﺪ ﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺍﺷ ِﻚ ﺯ ﭼﺸﻢ ﺍﻓﺘﺎﺩﺓ ﻣﺎ ﺭﺍ ‪۹۳‬‬ ‫ﺑﻪﺻﻴﺪ ﺳﻔﻠﻪ ﻣﮕﺮﺩﺍﻥ ﺩﻟﻴﺮ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۸۵‬ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺷﻮﺥ ﻧﺒﻮﺩ ﭼﺸﻢ ﺟﺎﺩﻭ ﺭﺍ ‪۹۳‬‬ ‫ﮔﺮ ﺑﻪﻣﻄﻠﺐ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻴﻨﻢ ﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺧﻔﹼﺖ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮ ﻛﺎﻣﻴﺎﺏ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ‪ ۸۶‬ﺷﻤﻊ ﺑﺰﻣﺖ ﻳﺎﺭ ﺷﺪ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﮔﺮﺩﻳﺪﻥ ﭼﺮﺍ ‪۹۴‬‬ ‫‪۹۴‬‬ ‫‪ ۸۷‬ﻧﻈﺮﺑﺎﺯﺍﻧﻪ ﭼﻮﻥ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﮔﺮﺩﻳﺪﻳﻢ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺩﺍ ﺣﺴﺎﺏ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬ ‫‪۹۵‬‬ ‫‪ ۸۷‬ﺣﻠﻘﻪ ﺗﺎ ﺑﻜﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﮔﺮﺩﺵ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﺩﺭﺩ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﻛﺮﺩ ﻣﻨﺰﻝ ﻋﻀﻮ ﻋﻀﻮﻡ ﺭﺍ‬ ‫ﭼﻨﺎﻥ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺷﺪ ﺿﻌﻒ ﺍﺯ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻋﻀﻮ ﻋﻀﻮﻡ ﺭﺍ ‪ ۸۸‬ﺳﺘﻢﻛﺶ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺩﻫﺪ ﭘﻬﻠﻮ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺭﺍ ‪۹۵‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٦‬‬ ‫‪ ۹۵‬ﺷﻜﻔﺘﮕﻲ ﭼﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺩﻝ ﻣﻜ ‪‬ﺪﺭ ﻣﺎ ‪۱۰۶‬‬ ‫ﻛﺲ ﻧﺪﻳﺪ ﺑﻲﻣﻄﻠﺐ ﻣﺪ‪‬ﻋﺎﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۹۶‬ﺿﺮﺭ ﻧﻤﻲﺭﺳﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺭﺍ ‪۱۰۶‬‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺗﻮ ﻧﻮﺭ ﺩﻳﺪﻩﺍﻱ ﻫﺮ ﺩﻳﺪﺓ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۹۶‬ﺩﺭ ﺭﻗﺺ ﻫﻤﭽﻮ ﺑﺎﺩﻩ ﺯ ﺟﻮﺵ ﺧﻮﺩﻳﻢ ﻣﺎ ‪۱۰۷‬‬ ‫ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻳﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﭼﻮﻥ ﻣﻦ ﺳﺮﻣﻪ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۹۶‬ﺳﺨﻦ ﺑﺤﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﻛﺸﺘﻲﻧﺸﻴﻦ ﻣﻮﺝ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻳﺎ ‪۱۰۷‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﻝ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﺭ ﻫﻨﺪ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۹۷‬ﻫﻨﻮﺯ ﻛﻴﻒ ﺩﻝﺷﺎﺩ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ‪۱۰۸‬‬ ‫‪ ۹۷‬ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻍ ﺑﺎﺭﻱ ﺧﺎﺭ ﻛﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ‪۱۰۸‬‬ ‫ﻧﻘﺼﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻫﻨﺮ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۹۸‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺪ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﻮﺩ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺎ ‪۱۰۸‬‬ ‫ﺑﻴﺪﻟﻲ ﺷﻴﻮﻩ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺣﺴﺪ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۹۸‬ﺧﻮﺍﺭ ﺷﺪ ﺑﺲﮐﻪ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲﻫﺎ ‪۱۰۹‬‬ ‫ﻧﮕﺬﺍﺷﺖ ﺳﺮ ﻛﺸﺪ ﻧﻔﺴﻢ ﺁﻩ ﻛﻬﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۹۹‬ﻏﻴﺮﺗﻢ ﻛﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﺯ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻛﺲ ﻛﺎﻡ ﺭﺍ ‪۱۰۹‬‬ ‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻱ ﺩﻳﻮﺍﻧﺔ ﺩﻧﻴﺎ‬ ‫‪ ۹۹‬ﺯ ﺭﻭﻱ ﺻﻠﺢ ﺗﻮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﻓﻴﺾ ﺟﻨﮓ ﻣﺮﺍ ‪۱۰۹‬‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﻴ‪‬ﺎﺩ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺍﺯﻝ ﺭﺍﻣﻴﻢ ﻣﺎ‬ ‫‪ ۹۹‬ﮔﺮﻳﺰﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺯ ﺳﺨﺘﻲ ﺩﻝ ﺑﻲﻛﻴﻨﺔ ﻣﺎ ﺭﺍ ‪۱۱۰‬‬ ‫ﺯ ﺑﺲﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻓﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺁﺷﻨﺎﻫﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۰‬ﺗﺎ ﻛﻴﻒ ﺳﺨﻦ ﺭﺳﻴﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ‪۱۱۰‬‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻜﺮ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﻧﺎﺑﻴﻢ ﻣﺎ‬ ‫‪ ۱۰۰‬ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻲ ﺳﺮ ﻭ ﭘﺎﻳﻲ ﻗﻔﺲ ﻣﺮﺍ ‪۱۱۱‬‬ ‫ﻭﮔﺮ ﻃﻮﻃﻲ ﺧﻄﻲ ﺑﺮﺩ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻟﻬﺎ ﻭ ﺩﻳﻦﻫﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۱‬ﻛﻲ ﻃﺮﻑ ﮔﺮﺩﺩ ﻫﻮﺱ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻲﭘﺮﻭﺍﻱ ﻣﺎ ‪۱۱۱‬‬ ‫ﺳﺘﻢﻛﺶ ﺑﺲﮐﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﺯ ﻫﻢ ﺻﺎﺣﺐ ﻭﻓﺎﻫﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۱‬ﺩﻟﻨﺸﻴﻦ ﺁﺩﻣﻴ‪‬ﺖ ﺑﺲ ﻛﻪ ﺷﺪ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻣﺎ ‪۱۱۱‬‬ ‫ﺑﺮﺁﺭﺩ ﺍﺿﻄﺮﺍﺑﻢ ﺭﻳﺸﺔ ﮔﺮﺩﺍﺏ ﺩﺭﻳﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۲‬ﻛﺮﺩ ﺁﺷﻴﺎﻥ ﺑﻠﺒﻞ ﺑﻮ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭﻧﮓ ﺭﺍ ‪۱۱۲‬‬ ‫ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ ﺣﻴﺮﺍﻥ ﺩﻝ ﺑﻴﺘﺎﺏ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۱۰۲‬ﻣﮕﺮ ﺁﻣﻴﺨﺖ ﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺝ ﻫﻮﺍ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۲‬‬ ‫ﺩﻟﻲ ﺩﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﻜﺴﺘﺶ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۲‬ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻓﺮﻭﺧﺖ ﺑﺰﻡ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺍﻭ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺏ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۳‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺩﻝ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ ﺩﻭﺍﻱ ﺩﺭﺩﻧﺎﻛﻲ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۳‬ﻧﺎﻟﻪ ﺷﺪ ﺗﻴﺸﺔ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺳﭙﻨﺪﻡ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۳‬‬ ‫‪ ۱۰۳‬ﺗﻴﺮﻩ ﺭﻭﺯﻱ ﺷﺪﻩ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮ ﺭﺍﺯﻡ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۴‬‬ ‫ﺷﻤﻊ ﺍﺯ ﺑﻬﺮ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﻫﺎ‬ ‫‪ ۱۰۳‬ﻓﻠﻚ ﺷﺪ ﺷﻌﻠﺔ ﺟﻮ‪‬ﺍﻟﻪ ﺍﺯ ﺭﻗﺼﻴﺪﻧﺖ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۴‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﺐ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۴‬ﻛﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺳﻴﺎﻫﻢ ﺑﺎ ﺧﺮﺍﻡ ﻳﺎﺭ ﺑﺤﺚ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۴‬‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﻭﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﮔﻴﺮﻱ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۴‬ﺻﻔﺎﻱ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﺶ ﺯ ﺑﺲ ﺩﺍﺭﺩ ﺭﻭﺍﺝ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۴‬‬ ‫‪ ۱۰۴‬ﭼﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻲ ﺯ ﻫﺠﺮﺍﻥ ﺩﻳﺪﮔﺎﻥ ﻣﺄﻭﺍﻱ ﺻﺒﺢ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۵‬‬ ‫ﻛﻴﻒ ﻣﻌﻨﻲ ﺭﺳﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﮒ ﺗﺎﻙ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۱۰۵‬ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﮔﺮﻩ ﺍﺯ ﺯﻟﻒ ﻳﺎ ﻛﺎﻛﻞ ﮔﺸﻮﺩ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۵‬‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﺁﺳﻮﺩﮔﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۱۰۵‬ﺯ ﺑﺲﮐﻪ ﺑﻲ ﺗﻮ ﺩﻝ ﻏﻨﭽﻪ ﻣﻲﻃﭙﻴﺪ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۶‬‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭﺩﺕ ﻣﻀﻄﺮﺏ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﺮﺍﭘﺎﻱ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۱۰۵‬ﺍﺳﻴﺮ ﺯﻟﻒ ﺗﺼﻮﻳﺮﻳﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻮﻱ ﺑﻲﺻﺎﺣﺐ ‪۱۱۶‬‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺲ ﺷﺪﻧﺪ ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻜﻦ ﻋﻬﺪﺳﺴﺖﻫﺎ‬ ‫‪ ۱۰۶‬ﭼﻮ ﭼﺸﻢ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺷﺪ ﺍﺷﻜﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺳﺤﺎﺏ ﺍﻣﺸﺐ ‪۱۱۶‬‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺯﺍﺭﻱﺳﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﮔﻞﻫﺎ‬ ‫ﻛﺮﺩ ﺑﺨﺖ ﺗﻴﺮﻩ ﺗﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻫﻨ ‪‬ﺪﺳﺘﺎﻥ ﻣﺮﺍ‬ ‫ﭼﺴﺎﻥ ﺗﻦ ﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎﺏ ﺩﻝ ﺑﻲﻃﺎﻗﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﺎﺭ ﻛﺴﻲ ﻋﺸﻖ ﻧﺒﺎﺯﺩ ﻫﻮﺱ ﻣﺎ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪٧‬‬ ‫‪۱۲۸‬‬ ‫‪ ۱۱۷‬ﺗﺎ ﮔﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺯ ﺩﻟﻲ ﺩﺍﻍ ﻻﻟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﮔﺪﺍﺯﻱ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻏﻢ ﭘﻴﺸﻪ ﺩﺍﺭﻡ ﺩﺭ ﺑﻐﻞ ﺍﻣﺸﺐ‬ ‫‪ ۱۱۷‬ﻧﻴﻜﻲ ﺍﺯ ﭼﺮﺥ ﺗﻮﹼﻗﻊ ﻧﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪ ﺍﺳﺖ ‪۱۲۹‬‬ ‫ﺷﺪ ﺗﻬﻲ ﻣﻴﻜﺪﻩ ﺍﺯ ﺑﺎﺩﺓ ﻛﺜﺮﺕ ﺍﻣﺸﺐ‬ ‫‪ ۱۱۸‬ﮔﺸﺖ ﺑﺎﺭ ﺩﻝ ﻣﻦ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪﺩﻝ ﺑﺎﺭﻱ ﺩﺍﺷﺖ ‪۱۲۹‬‬ ‫ﺑﻴﺘﺎﺏ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺩﻝ ﻛﻢ ﻓﺮﺻﺘﻢ ﺍﻣﺸﺐ‬ ‫‪۱۳۰‬‬ ‫‪ ۱۱۸‬ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺪﻥ ﻧﻪ ﺗﻨﮓ ﺑﻪﺑﺮ ﭼﻮﻥ ﻗﺒﺎ ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻲ ﺑﺮﺩ ﺁﻫﺴﺘﮕﻲ ﺭﺍ ﺗﻨﺪﻱ ﺳﻴﻼﺏ ﺍﺯ ﺁﺏ‬ ‫‪ ۱۱۹‬ﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲﺍﻡ ﺻﺮﻑ ﺩﻝ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۳۰‬‬ ‫ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺳﺮﺍﻓﺮﺍﺯ ﻛﻨﺪ ﺍﻓﺴﺮ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫‪۱۳۱‬‬ ‫‪ ۱۱۹‬ﺧﻄﺮﻱ ﻛﻮﻱ ﻭﻓﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺭﻭﺷﻦ ﻧﺸﻮﺩ ﺭﻭﺯ ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺐ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫‪ ۱۱۹‬ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻳﺎﺭ ﻣﺸﻮ ﻫﻢ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﺑﺪ ﻣﺴﺖ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۱‬‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪﺍ ﻋﺎﺷﻘﻲ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﺭﻗﻴﺐ‬ ‫‪ ۱۲۰‬ﺧﻮﺷﺪﻟﻲ ﺭﺍ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﻟﮕﻴﺮ ﻋﺸﻘﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۱‬‬ ‫ﺑﻪﻗﻠﻢ ﺁﻧﭽﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﺮﺩ ﻋﻄﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۲۰‬ﺑﻠﺒﻞ ﻛﻠﻜﻢ ﺯ ﺑﺲ ﺑﺎ ﺣﺮﻑ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ‪۱۳۲‬‬ ‫ﺑﻪﺳﺨﻦ ﻟﺐ ﻧﮕﺸﻮﺩﻥ ﻧﺴﺐ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫‪۱۳۲‬‬ ‫‪ ۱۲۱‬ﺑﻪﺭﻧﮓ ﺍﺑﺮ ﺯ ﺑﺲ ﺣﻜﻢ ﮔﺮﻳﻪﺍﻡ ﺟﺎﺭﻱﺳﺖ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﻑ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫‪۱۳۲‬‬ ‫‪ ۱۲۱‬ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻧﻴﺎ ﺯ ﺑﺲ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﭼﻮ ﺧﺎﻣﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺑﺤﺚ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫‪۱۳۳‬‬ ‫‪ ۱۲۱‬ﺭﺳﺪ ﺍﮔﺮ ﺑﻪﺩﻝ ﺑﻠﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺭ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺲ ﻛﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺯ ﺩﻫﻦ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﺍﻫﻞ ﺭﻓﻌﺖ ﺷﺨﺺ ﻓﻄﺮﺕ ﭘﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ۱۲۲‬ﺧﺎﻣﻪﺍﻡ ﺧﺎﻣﻪ ﻭ ﻣﺸﻖ ﻫﻨﺮﻡ ﺟﺰﻭ ﺗﻦ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۳‬‬ ‫‪ ۱۲۲‬ﭼﺸﻢ ﺷﻬﻼﻱ ﺗﻮ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺳﺨﻦﺳﺎﺯ ﺷﺪﻩﺳﺖ ‪۱۳۴‬‬ ‫ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺍﻡ ﺯ ﻓﻜﺮ ﺳﺨﻦ ﭘﺮﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۲۲‬ﺍﺯ ﻛﺜﺮﺕ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺏ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۴‬‬ ‫ﺩﺭ‪ ‬ﻳﺘﻴﻢ ﺍﺷﮏ ﺑﺮ ﺩﻝ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻋﺒﺚ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺗﻦ ﻣﻦ ﺟﺎﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ ۱۲۳‬ﺩﺭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻲ ﻋﻬﺪ ﺑﺘﺎﻥ ﺑﺲﮐﻪ ﻣﺤﻜﻢ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۴‬‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺭﻳﺰﺵ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻝ ﻣﺤﺰﻭﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖ ‪ ۱۲۳‬ﮔﺮ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺍﺯ ﻋﻜﺲ ﺗﻮ ﮔﻠﺰﺍﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۵‬‬ ‫‪ ۱۲۳‬ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﺳﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻨﺪ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۶‬‬ ‫ﺗﺸﻨﻪ ﻛﺎﻣﺎﻥ ﺗﺮﺍ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪۱۳۶‬‬ ‫‪ ۱۲۴‬ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﺗﻤﻨﹼﺎ ﻛﻪ ﺩﻟﻨﺸﻴﻨﻢ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺭﻭﺷﻦ ﮔﻬﺮ ﻣﻮﺝ ﺻﻔﺎﻱ ﻭﻃﻦ ﻣﺎﺳﺖ‬ ‫ﭘﺎﻱ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺷﻤﻊ ﭼﺸﻢ ﺍﺷﻜﺒﺎﺭﻱ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ۱۲۴‬ﺭﺗﺒﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺩﻫﺮ ﺑﻪﺍﺯ ﺧﺎﻛﺴﺎﺭﻱ ﻫﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۳۶‬‬ ‫ﺻﻠﺢ ﺍﺳﻴﺮ ﺩﺭﺩ ﺗﻮ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ۱۲۵‬ﺩﺭ ﺩﻝ ﺯﺍﺭﻡ ﻓﻐﺎﻥ ﺑﻠﺒﻠﻲ ﺟﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۷‬‬ ‫‪۱۳۷‬‬ ‫‪ ۱۲۵‬ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺗﻮ ﻟﺒﺎﺱ ﺗﻦ ﺯﺍﺭﻡ ﻫﻤﻪ ﺩﺭﺩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺻﺎﻑ ﺩﻝ ﺭﺍ ﻧﻔﺲ ﺳﻮﺧﺘﻪ ﻓﺮﻳﺎﺩﺭﺱ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪۱۳۸‬‬ ‫‪ ۱۲۵‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺩﺭﺩﻣﻨﺪ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﺸﺪ ﻫﻴﭻ ﺯ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۲۶‬ﭼﺸﻤﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﻪ ﭼﻮ ﻃﺮﺡ ﻧﮕﻪ ﺟﺎﺩﻭ ﺭﻳﺨﺖ ‪۱۳۸‬‬ ‫ﺣﻴﺮﺕ ﺧﺮﺍﺏ ﻛﺮﺩﺓ ﺑﻴﺘﺎﺑﻲ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪۱۳۸‬‬ ‫‪ ۱۲۶‬ﺍﺛﺮ ﺯ ﻧﺎﻟﺔ ﺯﺍﺭﻡ ﺑﻪﺧﻮﻥ ﺗﭙﻴﺪ ﻭ ﮔﺬﺷﺖ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻫﻮﻱ ﺁﻫﻮﮔﻴﺮ ﻣﺎﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۲۷‬ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺎﻩ ﻣﺤ ‪‬ﺮﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۹‬‬ ‫ﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﺏ ﭘﺮﻳﺰﺍﺩ ﺷﻴﺸﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۲۸‬ﻣﻮﻱ ﻭ ﺩﻣﺎﻍ ﺩﻝ ﺧﻂ ﺳﺮﻣﻨﮓ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۳۹‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﻛﻪ ﺑﻲﺗﻮ ﺩﻟﻢ ﺭﻭﺷﻨﺎﺱ ﺣﻴﺮﺕ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۲۸‬ﻧﺸﺌﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺯ ﺻﻬﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺟﺎﻣﺶ ﺍﺳﺖ ‪۱۳۹‬‬ ‫ﺟﺰ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﻢ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٨‬‬ ‫‪۱۵۲‬‬ ‫‪ ۱۴۰‬ﭼﺮﺥ‪ ,‬ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺧﻮﺭﺩﺓ ﻣﻮﺝ ﻣﻲﻧﺎﺏ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﻳﺪﺓ ﻣﻦ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۴۰‬ﺟﻬﺎﻥ ﭼﻮ ﻋﺮﺻﺔ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺩﻝ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺎﺕ ﺍﺳﺖ ‪۱۵۲‬‬ ‫ﻣﺸﺖ ﺧﺎﻙ ﻣﺎ ﻓﻼﻃﻮﻥ ﻣﻲ ﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﻢ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۴۰‬ﺭﻭﻱ ﺧﻠﻖ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺁﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺖ ‪۱۵۳‬‬ ‫ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺍﻭ ﺍﺣﺪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫‪ ۱۴۱‬ﺑﻴﺪﺍﺩ ﺑﺘﺎﻥ ﻛﺸﺖ ﻣﺮﺍ ﺩﺍﺩﻡ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﺎﺩ ﻗﺪﺵ ﻣﺼﺮﻋﻲ ﺍﻧﺸﺎ ﻛﺮﺩﻩﺳﺖ‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫‪ ۱۴۱‬ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﺍﺭ ﻣﺎﺳﺖ‬ ‫ﺷﻜﻮﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺯ ﺟﻔﺎﻱ ﺗﻮ ﺟﻔﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫‪ ۱۴۲‬ﻛﻲ ﭼﻮﻥ ﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﺑﺴﺎﻁ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﺸﺴﺖ ‪۱۵۴‬‬ ‫ﻧﺎﺯﻙ ﺩﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺭﺳﺪﺵ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫‪۱۵۴‬‬ ‫‪ ۱۴۲‬ﺩﻫﺮ ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪﻛﺎﻡ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮔﺮ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﺍﻣﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﺟﺎﻡ ﺍﮔﺮ ﺁﻳﺪ ﺩﺭﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪﮔﺮﺩﺵ ﺟﻢ ﻛﺠﺎﺳﺖ ‪ ۱۴۳‬ﻟﺐ ﺭﺍ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺨﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺴﺖ ‪۱۵۵‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫‪ ۱۴۳‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪﻛﺮﺳﻲ ﺣﺮﻑ ﻣﻦ ﺣﺰﻳﻦ ﻧﻨﺸﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺗﻮ ﺍﺯ ﺭﺳﺘﻦ ﺧﻂ ﺑﺮ ﻟﺐ ﺑﺎﻡ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۴۴‬ﺯ ﺷﻬﺮﺕ ﻧﺎﻟﻪ ﺷﺪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺍﻡ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺕ ‪۱۵۵‬‬ ‫ﺑﻲﻣﻄﻠﺒﻲﺍﻡ ﺭﺍ ﺳﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﻃﻠﺐ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪۱۵۶‬‬ ‫‪ ۱۴۴‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺩﻟﻢ ﻓﻠﻚ ﺑﻪﺳﺮﺧﺸﻢ ﻛﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺁﻣﺪ ﻭ ﺭﻓﺖ ﻧﻔﺲ ﺑﻲﺩﺭﺩ ﺳﻨﮓ ﺯﻧﺪﮔﻲﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۴۴‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺩﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﻡ ﺍﺯ ﻧﺎﻟﺔ ﻫﻮﻳﻲ ﺷﻜﺴﺖ ‪۱۵۶‬‬ ‫ﺗﺼ ‪‬ﺮﻑ ﻓﻘﺮﺍ ﺯﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪۱۵۷‬‬ ‫‪ ۱۴۵‬ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺯﺍﺩﮔﻲ ﺩﻟﺸﺎﺩ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪۱۵۷‬‬ ‫‪ ۱۴۵‬ﻋﻴﺐ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺻﺎﻑﺩﻟﻲ ﺳﺮﻭﺭﻱ ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻳﺖ ﺑﺮﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪۱۵۸‬‬ ‫‪ ۱۴۶‬ﺩﻧﻴﺎ ﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻫﺮﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻧﺨﻞ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﺮﺵ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۴۶‬ﺑﻲﺷﺮﺍﺏ ﻧﺎﺏ ﺍﮔﺮ ﺩﻟﺪﺍﺭ ﻫﺴﺖ ﺁﻳﺪ ﺧﻮﺵ ﺍﺳﺖ ‪۱۵۸‬‬ ‫ﺁﺳﻤﺎﻥ ﮔﺮﺩ ﺯﻣﻴﻦ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻴﺴﺖ‬ ‫‪۱۵۸‬‬ ‫‪ ۱۴۷‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﻨﺶ ﺗﺮﺟﻤﺎﻥ ﭼﺸﻢ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﻝ ﺯ ﻓﻜﺮ ﺩﻡﺯﺩﻥ ﻫﺮ ﺩﻡ ﺑﻪﺭﻧﮓ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻭﺍ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﻝ ﻏﻨﭽﺔ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ۱۴۷‬ﺁﻧﻜﻪ ﮔﻠﺰﺍﺭﺵ ﺳﺮﻛﻮﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﻧﺎﻣﺶ ﮔﻞ ﺍﺳﺖ ‪۱۵۹‬‬ ‫ﻛﻲ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺑﺮ ﺯﻣﻴﻦﮔﻴﺮﻱ ﻓﻘﻴﺮﻱ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ‪ ۱۴۸‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭﺍ ﺭﺍﺯ ﺩﻝ ﺁﻣﺪ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﺍﺳﺖ ‪۱۵۹‬‬ ‫‪ ۱۴۸‬ﺍﺯ ﻫﻮﺱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻢ ﺩﻝ ﺭﺍ ﻫﻮﺍ ﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺍﺳﺖ ‪۱۶۰‬‬ ‫ﺁﺯﺍﺩﻩ ﺩﻝ ﺑﻪﺯﻳﻨﺖ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﺒﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۴۹‬ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﭼﺸﻤﻲ ﻛﻪ ﺳﺤﺮ ﻧﺮﮔﺲ ﺟﺎﺩﻭ ﺍﺯ ﺍﻭﺳﺖ ‪۱۶۰‬‬ ‫ﻫﺮ ﻛﻪ ﺁﻣﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻲﺑﻘﺎ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺭﻓﺖ‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪ ۱۴۹‬ﺩﺭ ﺑﺴﺎﻃﻢ ﺗﺎ ﺣﺼﻴﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺩﻳﺪﻩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﻣﺎ ﭼﺸﻢ ﮔﺮﻳﺎﻧﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ‬ ‫‪ ۱۵۰‬ﺑﻠﺒﻞ ﻛﻮﻱ ﺗﺮﺍ ﺻﻮﺕ ﻭ ﺻﺪﺍﻱ ﺩﮔﺮ ﺍﺳﺖ ‪۱۶۱‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻪ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﭘﺎﻫﺎﺳﺖ‬ ‫ﮔﺮﻳﻪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻫﺴﺖ ﺍﺯ ﺍﺷﻚ ﭼﺸﻢﺗﺮ ﭘﺮ ﺍﺳﺖ ‪ ۱۵۰‬ﺑﺴﺘﻪﺍﻡ ﺍﺯ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺣﻲ ﺩﻝ ﺑﻪﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۶۱‬‬ ‫‪ ۱۵۰‬ﺩﻝ ﺯ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺯ ﺑﺲ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪ ﻛﺎﻡ ﺁﺷﻨﺎﺳﺖ ‪۱۶۲‬‬ ‫ﺍﺧﺘﻼﻁ ﺩﺭﺩ ﺣﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۵۱‬ﻛﺲ ﺑﺎﻋﺚ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺩﻝﻫﺎﻱ ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۶۲‬‬ ‫ﭼﻮ ﺑﺎﺩﻩ ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺏ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﺓ ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻲ ﺳﺮﻡ ﮔﺮﻡ ﺍﺯ ﻣﻲ ﻭ ﺳﺎﻏﺮ ﺷﺪﻩﺳﺖ ‪ ۱۵۱‬ﻫﺮﭼﺸﻤﻪ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺁﺗﺶ ﻧﻤﻜﻴﻦ ﺍﺳﺖ ‪۱۶۲‬‬ ‫‪ ۱۵۱‬ﺳﻴﻨﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﻲﻛﻴﻨﻪ ﮔﺮﺩﺩ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﻠﺐﻫﺎ ﺭﻭﺍﺳﺖ ‪۱۶۳‬‬ ‫ﺯﺩ ﺿﻌﻒ ﺑﺮ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮ ﻣﻐﺮﻭﺭ ﭘﺸﺖ ﺩﺳﺖ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪ ۱۶۳‬ﺷﻤﻊ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺁﺗﺶ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ‪۱۷۵‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺯ ﻏﻤﺖ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺟﻠﻮﻩﮔﺮﻱ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫‪ ۱۶۴‬ﺣﺎﻝ ﻣﺮﺍ ﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩﺳﺖ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪۱۷۵‬‬ ‫ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﺣﻴﺮﺕ ﺭﺍ ﺻﻔﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۴‬ﺑﺲ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﺕ ﻛﺎﺭﻡ ﺍﺯ ﻣﺸﻜﻞﮔﺸﺎﻳﻲ ﻭﺍ ﺷﺪﻩﺳﺖ ‪۱۷۶‬‬ ‫‪ ۱۶۴‬ﺍﻣﺸﺐ ﺟﻬﺎﻥ ﺯ ﺑﺎﺭﺵ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﻟﺒﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ ‪۱۷۶‬‬ ‫ﺍﻱ ﺯ ﻣﻬﺘﺎﺏ ﺭﺥ ﺁﻫﻮ ﻧﮕﺎﻫﺖ ﺳﻴﺮ ﻣﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۶۵‬ﺷﻤﻊ ﺭﺧﺴﺎﺭ ﺗﻮ ﺗﺎ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ﺍﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ‪۱۷۶‬‬ ‫ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ﺧﻮﺩﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺩﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۵‬ﺩﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻫﺎﻥ ﻣﺤﺮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ‪۱۷۷‬‬ ‫‪ ۱۶۶‬ﺑﺲﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺷﻪﭼﻴﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﻲ ﻛﺸﺖ ﻫﻢ ﺍﺳﺖ ‪۱۷۷‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﻨﮓ ﺍﺛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﺑﺮﺍﻡ ﺳﻤﺎﺟﺖ‬ ‫‪ ۱۶۶‬ﻋﺸﻖ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻪﻫﻮﺍﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺑﺎﻥ ﻣﺤﺘﺎﺝ ‪۱۷۸‬‬ ‫ﺩﻝ ﺩﺭ ﺑﺪﺭ ﺍﺯ ﻫﺠﺮ ﺻﻔﺎﻱ ﺑﺪﻥ ﻛﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۶۷‬ﺭﻭﺷﻦ ﮔﻬﺮﺍﻥ ﺑﺲﻛﻪ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭﻓﺎ ﻫﻴﭻ ‪۱۷۸‬‬ ‫‪ ۱۶۷‬ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻜﺮﺩﻡ ﺩﻡ ﻭﺻﻠﻲ ﻃﻠﺐ ﺍﺯ ﺻﺒﺢ ‪۱۷۸‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺎ ﺩﻟﻢ ﺧﻴﺎﻝ ﺗﻮ ﺍﻟﻔﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۷‬ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﻟﺐ ﺧﻮﺑﺎﻥ ﺳﺨﻨﻲ ﻃﺮﺡ ‪۱۷۹‬‬ ‫ﻣﻨﺸﻲ ﺭﺍ ِﺯ ﺩﻟﻢ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۶۸‬ﺷﺪ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﻧﮕﻪ ﻧﺮﮔﺲ ﺟﺎﺩﻭﻱ ﺗﻮ ﻃﺮﺡ ‪۱۸۰‬‬ ‫ﺑﻮﻱ ﮔﻞ ﻣﻌﻨﻲ ﺭﻧﮕﻴﻨﻲ ﺗﻘﺮﻳﺮ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۸‬ﺳﺤﺮ ﻛﻪ ﺳﺎﻗﻲ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺯﺩ ﺻﻼﻱ ﻗﺪﺡ ‪۱۸۰‬‬ ‫ﺩﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺭﺧﺖ ﺩﺭ ﺣﺠﺎﺏ ﻣﺴﺘﻮﺭ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۹‬ﻣﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻣﺎﻳﺔ ﻋﻴﺶ ﺍﺳﺖ ﻋﻴﺶ ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻠﺦ ‪۱۸۱‬‬ ‫ﺑﺲﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﺣﻴﻮﺍﻧﻲ ﺑﻪﺍﺯ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۶۹‬ﻧﻜﻨﻢ ﻧﺎﻟﻪ ﭼﻮ ﺑﻠﺒﻞ ﺑﻪﺳﺮﺍﻍ ﮔﻞ ﺳﺮﺥ ‪۱۸۱‬‬ ‫ﻣﻨﻊ ﺻﻬﺒﺎ ﺭﺳﻢ ﺩﺭ ﻣﻴﺨﺎﻧﺔ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۷۰‬ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﺪﺍﻣﻴﻦ ﮔﻞ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻛﺎﺷﺎﻧﻪ ﻣﻲﺁﻳﺪ ‪۱۸۱‬‬ ‫ﺷﺐ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﺗﺮﻡ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﮔﺮﻩ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫‪ ۱۷۰‬ﺯ ﺑﺲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻣ ‪‬ﺪﻋﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ ‪۱۸۱‬‬ ‫ﮔﺮ ﺧﺎﻣﻪ ﻛﻤﺮ ﻫﻤﭽﻮﻧﻲ ﺗﻴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۷۰‬ﺳﻴﺮ ﻭ ﺩﻭﺭ ﭼﺮﺥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺯ ﭘﺪﺭ ﻭﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪۱۸۲‬‬ ‫ﺯﻟﻔﺶ ﻛﻤﻨﺪ ﺭﻧﮓ ﺯ ﺭﺧﺴﺎﺭ ﺟﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۱‬ﻟﻴﻠﻲ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﺗﺎ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺭﺍﻡ ﻛﺮﺩ ‪۱۸۲‬‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻤﻊ ﺻﻔﺖ ﺍﻫﻞ ﺟﻨﻮﻥ ﺭﺍ ﺳﺮ ﺩﺍﻍ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۱‬ﻋﺸﻖ ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﻦ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺩﺭﺩ ‪۱۸۳‬‬ ‫ﺍﺯ ﺳﻮﺍﺩ ﺧﺎﻣﻪﺍﻡ ﺗﺎ ﺷﺪ ﺳﺨﻨﺪﺍﻥ ﭼﺸﻢ ﻣﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۷۲‬ﻫﺮﻛﻪ ﺁﻣﺪ ﺑﻪﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻏﻢ ﺍ‪‬ﻳﺎﻡ ﺁﻣﺪ ‪۱۸۳‬‬ ‫ﻋﻴﺐ ﺍﻫﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺐ ﻏﺮﺽ ﻣﺴﺘﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۷۲‬ﺣﺎﺻﻞ ﭘﻴﺮ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﻣﻮﻱ ﺳﻔﻴﺪ ‪۱۸۳‬‬ ‫‪ ۱۷۲‬ﺑﻪﺩﺍﻡ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﺕ ﺭﺍ ﺗﻦ ﻗﻔﺲ‪ ,‬ﺑﻠﺒﻞ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﺷﺪ ‪۱۸۴‬‬ ‫ﺩﻟﺒﺮﻱ ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺑﻮﺩﻩﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۳‬ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻥ ﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻲ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭﻡ ﺑﮕﺬﺭﺩ ‪۱۸۴‬‬ ‫ﺩﺭ ﮔﺸﺎﺩ ﻛﺎﺭ ﺩﻝ ﺭﺍﻩ ﺧﻴﺎﻟﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۳‬ﺯ ﻛﺸﺖ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﮔﺮ ﺳﻨﺒﻞ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﻲﺭﻭﻳﺪ ‪۱۸۵‬‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﺸﻢ ﻧﻔﺲ ﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﺩﻝ ﻛﻪ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۴‬ﮔﺮﻳﻪﺍﻡ ﮔﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮﻥ ﺟﮕﺮ ﺧﺮﻣﻦ ﻛﻨﺪ ‪۱۸۵‬‬ ‫ﺩﻝ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺑﻐﻞ ﭘﻴﻜﺮ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۱۷۴‬ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻣﻦ ﺁﺭﺯﻭ ﺑﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ ‪۱۸۵‬‬ ‫ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺪﺍﺭﻱ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۱۷۵‬ﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﮔﺮﺩﻭﻥ ﺩﻭﻥ ﺁﺭﺍﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ‪۱۸۶‬‬ ‫ﺯﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺍﮔﺮ ﺷﻮﺩ ﻳﻜﻲ ﺁﺩﻡ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻧﺒﺎﺭﻱ ﻏﺮﺑﺖ ﻭﻃﻦ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩﻭﺭ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﻣﺤﻮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻛﺎﺷﺎﻧﺔ ﺁﻳﻴﻨﻪﺍﻡ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﺩﺍﻳﻢ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺪﮔﻬﺮ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻛﺎﺭ ﻣﻌﻨﻲ ﺯ ﻏﺰﻝ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﺎﻓﺖ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪١٠‬‬ ‫‪۱۹۸‬‬ ‫‪ ۱۸۶‬ﻋﺎﺷﻖ ﻫﻤﺔ ﻋﻤﺮ ﺍﻟﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮔﺮ ﺩﻝ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﺗﻮ ﻃﻮﻃﻲ ﺑﻪﻗﻔﺲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۱۸۷‬ﭼﺸﻢ ﻣﺴﺘﺶ ﭼﻮﻥ ﺯ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﻧﺎﻭﻙ ﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻛﻨﺪ ‪۱۹۸‬‬ ‫ﺭﻩ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﮐﺲ ﺍﺯ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﮐﻲ ﺑﻨﺪﺩ‬ ‫ﭘﺮﻭﺍﻧﻪﺍﻡ ﺯ ﺁﺗﺶ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺧﻄﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ ‪ ۱۸۷‬ﮔﺮ ﻣﺼ ‪‬ﻮﺭ ﺩﻝ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﺑﻪﺯﻧﺠﻴﺮ ﻛﺸﺪ ‪۱۹۹‬‬ ‫‪ ۱۸۷‬ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺩ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭼﻮ ﻫﻤﺎ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ‪۱۹۹‬‬ ‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻱ ﻣﻦ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﻧﺎﺯ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۱۸۸‬ﻛﺴﻲ ﻛﻮ ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺍﺏ ﺁﻟﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ‪۲۰۰‬‬ ‫ﻋﻘﻞ ﻣﺮﺩﻡ ﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻫﺶ ﺯﺭ ﻣﻲ ﭘﺮﺩ‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪ ۱۸۸‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺁﺭﺍﻡ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬ ‫ﻫﺮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺳﺨﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺳﺤﺒﺎﻧﻲ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮ ﮐﻲ ﺁﻫﻢ ﺯ ﺗﻴﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺑﺲ ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪ ۱۸۸‬ﺩﺍﺩ ﺩﻝ ﺭﺍ ﻭﺍ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻋﻘﺪﻩﺍﺵ ﻭﺍ ﻫﻢ ﻧﺸﺪ ‪۲۰۰‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳﻴﻪﭼﺸﻤﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﺧﺪﻧﮓ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ‪ ۱۸۹‬ﻫ ‪‬ﻤﺖ ﻣﻦ ﺩﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﻛﻒ ﺣﺎﺗﻢ ﻛﻨﺪ ‪۲۰۱‬‬ ‫‪۲۰۱‬‬ ‫‪ ۱۸۹‬ﺍﺯ ﺷﻮﺧﯽ ﻧﮕﻪ ﺩﻝ ﺑﻴﭽﺎﺭﻩ ﺑﺸﻜﻨﺪ‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺭﻭﺷﻦﺩﻟﻲ ﺩﻳﺪﻡ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫‪ ۱۹۰‬ﺩﺭ ﻫﺠﺮ ﻳﺎﺭ ﺩﻳﺪﻥ ﻣﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﺩﻟﻢ ﺍﺯ ﻧﺎﺯﻛﻲ ﮐﻲ ﺗﺎﺏ ﻟﻄﻒ ﺁﺷﻨﺎ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۱۹۰‬ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﻳﺪﻧﺖ ﺭﺍ ﺑﺲﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺩﻳﺮ ﻛﺮﺩ ‪۲۰۲‬‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪﻗﺘﻞ ﻣﻦ ﺁﻥ ﺑﺎﺩﻩ ﻧﻮﺵ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬ ‫ﺯ ﺍﺷﻜﻢ ﺑﻲﺗﻮ ﺟﺰ ﺳﺎﺯﺵ ﺑﻪﭼﺸﻢﺗﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺁﻳﺪ ‪ ۱۹۱‬ﺗﺎ ﺩﻟﻢ ﻧﺸﻜﺴﺖ ﺭﺍﺯ ﺳﻴﻨﻪﺍﻡ ﺭﺳﻮﺍ ﻧﺸﺪ ‪۲۰۲‬‬ ‫‪ ۱۹۱‬ﺑﻪﺧﺎﻙ ﻛﻮﻱ ﺗﻮ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﭘﺎﻱ ﺑﺴﺖ ﺁﻣﺪ ‪۲۰۳‬‬ ‫ﺑﺎﺯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﭼﻮ ﺁﻳﻨﻪ ﺣﻴﺮﺕ ﺳﺮﺷﺖ ﺷﺪ‬ ‫‪۲۰۳‬‬ ‫‪ ۱۹۱‬ﺩﻝ ﻧﺎﺯﻙ ﺻﻔﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ ﺑﻴﺘﺎﺏ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺟﻞ ﺗﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺮﺩﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‬ ‫‪ ۱۹۲‬ﺑﻪﻓﺮﻳﺎﺩﻱ ﺩﻟﻢ ﺩﻭﺭ ﺍﻓﮑﻦ ﺑﻴﺪﺍﺩ ﺩﺷﻤﻦ ﺷﺪ ‪۲۰۴‬‬ ‫ﺷﻤﻌﻢ ﻭ ﮔﺮﻣﻲ ﻧﻈﹼﺎﺭﻩ ﻛﺒﺎﺑﻢ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۰۴‬‬ ‫‪ ۱۹۲‬ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺻﺮﻑ ﻫﻮﺱ ﮔﻴﺮﺩ‬ ‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﻪﺩﺭﻳﺎ ﺩﻝ ﺑﻪﺳﺎﺣﻞ ﻣﻲﺭﺳﺪ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺶ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﻛﺴﺎﻥ ﺳﺎﺯﺩ ‪ ۱۹۳‬ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺯﺍﻥ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﻦ ﻫﻮﺍﻱ ﺩﺭﺩ ‪۲۰۴‬‬ ‫‪ ۱۹۳‬ﺯ ﻋﺸﻖ ﺍﻫﻞ ﻫﻮﺱ ﻣﺎﻳﺔ ﻓﺴﺎﺩ ﺷﻮﺩ ‪۲۰۵‬‬ ‫ﺯ ﺳﻴﻨﻪﺍﻡ ﺩﻝ ﻧﺎﺳﺎﺯ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺧﻴﺰﺩ‬ ‫‪ ۱۹۳‬ﭼﻮﻥ ﮔﻬﺮ ﻛﻲ ﺍﺷﻚ ﺭﻧﮕﻴﻨﻢ ﻧﻴﺴﺘﺎﻥ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪ ‪۲۰۵‬‬ ‫ﻛﺠﺎ ﺍﺯ ﮔﻮﺷﺔ ﺩﻝ ﭼﺸﻢ ﺷﻮﺧﺶ ﺭﻭ ﺑﮕﺮﺩﺍﻧﺪ‬ ‫‪ ۱۹۴‬ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻟﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪۲۰۶‬‬ ‫ﺍﺯ ﭼﺮﺥ ﺳﻔﻠﻪﭘﺮﻭﺭ ﻛﺎﻣﻢ ﺭﻭﺍ ﻧﮕﺮﺩﺩ‬ ‫‪۲۰۶‬‬ ‫‪ ۱۹۴‬ﺗﺎ ﺟﻠﻮﺓ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮ ﻣﺄﻧﻮﺱ ﭼﻤﻦ ﺷﺪ‬ ‫ﺟﻮﺵ ﺁﺷﻔﺘﮕﻲ ﺍﺯ ﺯﻟﻒ ﺗﻮ ﺩﻟﮕﻴﺮﻡ ﻛﺮﺩ‬ ‫‪ ۱۹۵‬ﭼﺸﻤﻢ ﺩﻭ ﺳﻪ ﻋﻤ‪‬ﺎﻥ ﮔﻬﺮ ﺍﺯ ﺍﺷﻚ ﺭﻭﺍﻥ ﻛﺮﺩ ‪۲۰۶‬‬ ‫ﺟﻮﺭ ﻓﻠﻚ ﺑﻪﺧﺎﻙﻧﺸﻴﻨﺎﻥ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫‪۲۰۷‬‬ ‫‪ ۱۹۵‬ﺩﺍﻏﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﺭ ﺍﺯ ﺟﮕﺮ ﻻﻟﻪ ﻋﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ‬ ‫ﺍﺳﻴﺮﻱ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺲﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﻲ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺧﻮﻳﺶ ﺁﺳﺎﻥ ﻛﺮﺩ ‪ ۱۹۶‬ﻫﺮﻛﻪ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ‪۲۰۷‬‬ ‫ﻳﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﻗﻮﻡ ﻭ ﺧﻮﻳﺸﺎﻧﺶ ﺑﺪﻧﺪ ‪ ۱۹۶‬ﺷﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺩﺭﺩﻣﻨﺪﻱ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻲﺩﺭﺩ ﻣﻲﺧﻨﺪﺩ ‪۲۰۷‬‬ ‫‪۲۰۸‬‬ ‫‪ ۱۹۷‬ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻫﻮﺱ ﺗﺎ ﻛﻲ ﻭ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪﺭﻭﻱ ﺳﻨﮕﺪﻝ ﺟﺰ ﭼﻴﻦ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۱۹۷‬ﺯ ﺑﺲﻛﻪ ﺳﺎﺩﻩﺩﻻﻥ ﭘﻴﺶﺑﻴﻦ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩﻧﺪ ‪۲۰۸‬‬ ‫ﺑﺎﺵ ﺑﻴﻨﺎ ﺗﺎ ﺗﺮﺍ ﺁﻳﻨﻪ ﺭﻭﻳﺎﻥ ﺭﻭ ﺩﻫﻨﺪ‬ ‫‪ ۱۹۷‬ﺑﺪﮔﻬﺮ ﺭﺍ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩ ﺑﻪﺍﺣﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ‪۲۰۹‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺒﺎﺯ ﻓﻜﺮ ﺭﺍ ﺩﻟﮕﺮﻣﻲﺍﻡ ﭘﺮ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪١١‬‬ ‫‪ ۲۰۹‬ﺷﺐ ﻫﺠﺮ ﺗﻮ ﺷﻤﻊ ﻣﻦ ﺳﺤﺮ ﮔﺸﺘﻦ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ ‪۲۲۰‬‬ ‫ﺑﻪﺷﻬﺮ ﻣﺎ ﺯ ﺑﺲ ﺷﺎﺩﻱ ﺯ ﻣﺎﺗﻢ ﻛﻢ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۰۹‬ﭘﺴﺮ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﭘﺪﺭ ﺍﺯ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺎﮐﺎﻡ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ ‪۲۲۱‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺑﻪﺑﺰﻡ ﺍﺛﺮ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۱۰‬ﺣﺴﻦ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺭﻧﮓ ﺁﺏ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ‪۲۲۱‬‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻔﺮﺩ ﺍﺯ ﻣﺮﻛﹼﺐ ﻣﻨﻔﻚ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‬ ‫‪ ۲۱۰‬ﺍﻟﻬﻲ ﮐﺎﻭﺵ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﺷﻮﺧﺖ ﺑﻲﺍﺛﺮ ﮔﺮﺩﺩ ‪۲۲۱‬‬ ‫ﻟﺐ ﺑﺴﺘﻪﺍﻡ ﻛﻪ ﻳﺎﺭ ﺳﺨﻦ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﺩ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺰﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻢ ﺩﺭ ﺷﻴﺸﺔ ﺻﻬﺒﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ ۲۱۰‬ﻏﻨﭽﻪ ﺭﺍ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺤﺮ ﺑﻨﺪ ﻗﺒﺎ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ ‪۲۲۲‬‬ ‫‪۲۲۲‬‬ ‫‪ ۲۱۱‬ﺗﺎ ﻳﻮﺳﻔﻢ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﻣﻪ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﻫﻤﺎ ﻣﺸﻮ ﻛﻪ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺯﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫‪ ۲۱۱‬ﻋﻘﻞ ﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪﺩﻭﺷﺎﻥ ﺁﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﻲﺩﻫﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۲۱۱‬ﻣﺒﺎﺩ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺷﻮﺩ ﻭﺿﻊ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻠﻨﺪ ‪۲۲۳‬‬ ‫ﺍﺷﻜﻢ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺻﻔﺎﻱ ﻛﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫‪ ۲۱۲‬ﺍﺯ ﻫﺠﺮ ﺗﻮ ﺩﻟﺘﻨﮕﻲﺍﻡ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬ ‫ﺳﺮ ﭘﺮ ﺷﻮﺭ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻲﺳﻮﺩﺍ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۱۲‬ﺳﻮﺧﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﺮﮐﻪ ﺑﺮﻕ ﺧﺮﻣﻦ ﺩﺭﻭﻳﺶ ﮐﺮﺩ ‪۲۲۴‬‬ ‫ﺷﺒﻲ ﻛﻪ ﻳﺎﺩ ﺗﺮﺍ ﺧﺎﻃﺮﻡ ﻧﺸﻴﻤﻦ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫‪ ۲۱۳‬ﮐﺠﺎ ﮐﺴﺐ ﻫﻮﺍ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﻟﮕﻴﺮ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬ ‫ﺩﮔﺮ ﺩﻳﻮﺍﻧﺔ ﺯﻟﻒ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻥ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‬ ‫ﺑﻪﻣﻘﺼﺪ ﺑﺲﻛﻪ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﻗﺪﻡ ﻫﻢ ﺟﺎﺩﻩ ﻗﺎﺻﺪ ﺷﺪ ‪ ۲۱۳‬ﺟﺎﻥ ﻣﺘﺎﻉ ﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺗﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﺒﺮﺩ ‪۲۲۵‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫‪ ۲۱۳‬ﮔﺮﺩ ﮐﻠﻔﺖ ﺑﺎ ﺩﻟﻢ ﻻﻑ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﻣﻲﺯﻧﺪ‬ ‫ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺭﺍﺯ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﮔﻞ ﻛﻨﺪ‬ ‫‪ ۲۱۴‬ﺑﻪﭼﺸﻢ ﺧﻮﺵﻧﮕﻬﺎﻥ ﺳﺮﻣﻪ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺩﻳﺪ ‪۲۲۵‬‬ ‫ﺑﺲﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻣﺪ‪‬ﻋﺎ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ‬ ‫‪۲۲۶‬‬ ‫‪ ۲۱۴‬ﺩﻟﻲ ﮐﻪ ﺭﺍﺯ ﻧﮕﻨﺠﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮﺩ‬ ‫ﺳﺮﺷﻜﻢ ﺗﺎ ﺑﻪﻛﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺝﺧﻴﺰ ﭼﺸﻢﺗﺮ ﻏﻠﻄﺪ‬ ‫ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﭼﻮﻥ ﻗﺒﻀﻪ ﮔﺮﺩﺩ ﺩﺷﻤﻦ ﺳﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ‪ ۲۱۵‬ﺩﺭ ﻃﻠﺴﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺷﮏ ﻣﻦ ﺍﺳﻴﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﺷﺪ ‪۲۲۶‬‬ ‫‪۲۲۶‬‬ ‫‪ ۲۱۵‬ﭼﻨﺪ ﺳﺨﺘﻲ ﮐﺸﻢ ﺍﺯ ﺑﺎﺭ ﮔﻨﻬﮕﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮ ﺫﻛﺮ ﺣﻖ ﻧﻔﺲ ﺁﺩﻡ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺩﺯﺩﺩ‬ ‫‪ ۲۱۶‬ﭼﺸﻢ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﺵ ﺯ ﺑﺲ ﭼﺸﻤﮏ ﺑﻪﺍﺑﺮﻭ ﻣﻲﺯﻧﺪ ‪۲۲۷‬‬ ‫ﺷﻤﻊ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﮔﺮﻣﻲ ﺁﻥ ﺧﻮ ﮔﺮﺩﺩ‬ ‫‪۲۲۷‬‬ ‫‪ ۲۱۶‬ﻳﺎﺭ ﺗﺎ ﺑﻪﻣﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﻦ ﺗﻮ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺧﻂ ﺑﻲﻧﻮﺭ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۱۷‬ﺧﻨﺪﻩ ﺭﻭﻳﻲ ﮐﺴﻲ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﻟﮕﻴﺮ ﻧﺪﻳﺪ ‪۲۲۷‬‬ ‫ﺍﺯ ﺷﺒﻨﻢ ﮔﻞ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺎﺷﻖ ﮔﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۲۱۷‬ﺍﺯ ﺷﺮﺍﺏ ﺩﻳﺪ ﻫﺮﮐﺲ ﻧﺸﺌﺔ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺩﻳﺪ ‪۲۲۸‬‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﻈﺮ ﻋﻴﺐ ﻫﻨﺮ ﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۱۷‬ﭼﻮﻥ ﺳﻔﻠﻪ ﺭﺍﺯﺩﺍﺭ ﮐﺴﻲ ﺷﺪ ﺩﻟﻴﺮ ﺷﺪ ‪۲۲۸‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮐﺎﻡ ﺑﻪﺍﺑﺮﺍﻡ ﺑﺮﺁﻳﺪ‬ ‫‪ ۲۱۸‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﺪﻫﺪ ﻫﺮﮐﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻧﺮﺳﺪ ‪۲۲۸‬‬ ‫ﺑﻲﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻣﻲ ﺩﻝ‪ ,‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪ ۲۱۸‬ﮔﺮ ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﻧﻘﺎﺏ ﺗﻮ ﻭﺍ ﺷﺪ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ‪۲۲۹‬‬ ‫ﻓﮑﺮ ﭼﻮﻥ ﺑﮑﺮ ﺑﻮﺩ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪۲۲۹‬‬ ‫‪ ۲۱۹‬ﮔﺪﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﮔﺪﺍ ﺑﺎ ﺷﺎﻩ ﺷﺎﻫﻲ ﺍﻟﻔﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻣﺎ ﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﺗﺸﻨﺔ ﻳﺎﺭﻳﻢ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺭﻭ ﺩﻫﺪ‬ ‫ﺍﻫﻞ ﻣﻌﻨﻲ ﮐﻪ ﺳﺨﻦﭘﺮﻭﺭ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻫﻢﺍﻧﺪ ‪ ۲۱۹‬ﭼﺸﻤﻢ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﻮ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﻣﺎﻧﺪ ‪۲۳۰‬‬ ‫‪ ۲۱۹‬ﺩﺭﻳﻦ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺻﺒﺢ ﻫﺮﮐﺲ ﭘﺎﺱ ﺩﻡ ﺩﺍﺭﺩ ‪۲۳۰‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺭﺳﻢ ﮔﻠﺸﻦ ﺁﺭﺍﻳﻲ ﺯ ﺳﺮ ﮔﻴﺮﺩ‬ ‫‪ ۲۲۰‬ﺩﻟﻢ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﭼﺸﻢ ﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺮﻡ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ ‪۲۳۰‬‬ ‫ﺯﺍﻫﺪ ﺧﺸﮏ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺩﺍﻣﻦ ﺗﺮ ﺩﺳﺖ ﻧﺰﺩ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪١٢‬‬ ‫‪ ۲۳۱‬ﭼﻮﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﺷﻮﺥ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺴﻲ ﺭﺍﻣﻢ ﮐﻨﺪ ‪۲۴۳‬‬ ‫ﭼﻮ ﻋﮑﺲ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻮﺩ ﻫﺮﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﮐﺮﺍﺳﺖ ﺗﺎﺏ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﺥ ﺗﻮ ﺭﻭ ﺳﺎﺯﺩ ‪ ۲۳۱‬ﺗﺮﮎﺗﺎﺯﻱ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺑﻪﺩﻝ ﺭﻳﺶ ﺁﻭﺭﺩ ‪۲۴۳‬‬ ‫‪ ۲۳۲‬ﺩﻧﻲ ﺍﺯ ﮐﻴﺴﻪ ﺗﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻔﺲ ﺯﺭ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺁﺭﺩ ‪۲۴۴‬‬ ‫ﺍﻣﺸﺐ ﮐﻪ ﺩﻟﻢ ﻭﺍﻟﺔ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺩﮔﺮ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫‪ ۲۳۲‬ﺻﺒﺢ ﺷﻮ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﻏﺖ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﮕﺬﺭﺩ‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﺁﻫﻨﮓ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﻧﮑﺮﺩ‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫‪ ۲۳۳‬ﺯ ﺑﻲﺑﺮﻱ ﺧﺠﻠﻢ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺳﺮ ﺑﻲﻣﻐﺰ ﺯﺍﻫﺪ ﺗﺎﺏ ﺩﺭﺩ ﻣﺎ ﮐﺠﺎ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۲۳۳‬ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺍﻫﻞ ﺩﻝ ﺁﻫﻨﮓ ﺟﻔﺎ ﮐﺮﺩ ﭼﻪ ﮐﺮﺩ ‪۲۴۵‬‬ ‫ﺩﻟﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﺎﺏ ﺟﻔﺎﻱ ﻳﺎﺭ ﺑﻴﺎﺭﺩ‬ ‫ﻫﺮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﭼﺮﺏ ﻏﻴﺮ‪ ,‬ﺭﻭﺯﻱ ﺧﻮﺍﺭﻩ ﺷﺪ ‪ ۲۳۳‬ﻋﺸﻖ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﭘﺮ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻳﮑﺮﻭ ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪۲۴۵‬‬ ‫‪۲۴۶‬‬ ‫‪ ۲۳۴‬ﺟﺰ ﺧﻂ ﺳﺒﺰ ﺑﻪﮐﺎﻡ ﺍﺯ ﻟﺐ ﺟﺎﻧﺎﻥ ﻧﺮﺳﺪ‬ ‫ﻭﺣﺸﺘﻲ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺴﻲ ﺭﺍﻣﻢ ﮐﻨﺪ‬ ‫‪ ۲۳۴‬ﻳﮑﻨﻔﺲ ﻭﺍ ﺷﺪﻧﻲ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﻟﻢ ﮔﻞ ﺯﺩ ﻭ ﺑﺮﺩ ‪۲۴۶‬‬ ‫ﺍﻱ ﮔﻞ ﺳﺮ ﮐﻮﻱ ﺗﻮ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻭﻃﻨﻢ ﮐﺮﺩ‬ ‫‪۲۴۶‬‬ ‫‪ ۲۳۵‬ﺩﻣﻴﺪﻥﻫﺎﻱ ﺧﻂ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻋﺬﺍﺭ ﻳﺎﺭ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻤﻊ ﺍﺯ ﻟﺐ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬ ‫‪ ۲۳۵‬ﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺟﮕﺮ ﻧﺸﺌﺔ ﻫﻮﺷﻢ ﺑﺮﺳﺪ ‪۲۴۷‬‬ ‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺩﺍﺩ ﮐﻮﻩﮐﻨﻲ ﺩﺍﺩ ﺩﺍﺩ ﺩﺍﺩ‬ ‫‪۲۴۷‬‬ ‫‪ ۲۳۶‬ﻟﻴﻼﻱ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﺘﺔ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺯ ﻣﻦ ﺷﺪ‬ ‫ﺯ ﻭﺣﺸﺖ ﮐﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﺎﺩﻡ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﺩﺭﻳﻦ ﮔﻠﺸﻦ ﮔﻠﻲ ﮐﺰ ﺩﺭﺩﻣﻨﺪﻱ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮ ﺩﺍﺭﺩ ‪ ۲۳۶‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻱ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺗﻮ ﺻﻬﺒﺎ ﻧﺨﻮﺭﺩ ‪۲۴۷‬‬ ‫‪۲۴۸‬‬ ‫‪ ۲۳۷‬ﺑﺴﺘﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﺯ ﺣﺮﻑ ﻭ ﺳﺨﻦﻫﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪ‬ ‫ﺷﻴﺸﻪ ﺷﺪ ﺧﺎﻟﻲ ﻭ ﺟﺎﻡ ﻣﺎ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺻﻬﺒﺎ ﻧﺸﺪ‬ ‫‪۲۴۸‬‬ ‫‪ ۲۳۷‬ﺑﻬﺎﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﻝ ﺭﺍ ﻣﮑﺎﻥ ﻃﻮﻃﻲ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﮐﺲ ﻫﺮﭼﻪ ﺭﻭ ﺁﻭﺭﺩ ﺑﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۴۹‬‬ ‫‪ ۲۳۷‬ﮔﺮﻳﻪ ﺳﺮ ﮐﺮﺩﻡ ﺳﻮﺍﺩ ﻫﻨﺪ ﺭﺍ ﺳﻴﻼﺏ ﺑﺮﺩ‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮ ﻋﺰﻟﺖ ﻫﺮ ﮐﺴﻲ ﮐﺎﺷﺎﻧﻪﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۴۹‬‬ ‫‪ ۲۳۸‬ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮﻳﻢ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻳﺎﺭ ﺷﺪ ﺻﻴ‪‬ﺎﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﺭﻱ ﻧﮑﺮﺩ‬ ‫‪ ۲۳۸‬ﻋﻴﺐﺟﻮ ﻧﺎﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺑﺼﺮ ﻣﻲﺯﻳﺒﺪ ‪۲۴۹‬‬ ‫ﺣﻴﺮﺍﻥ ﻧﻈﺮ ﮐﻪ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﺪ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺪ ﻭ ﻧﻴﮏ ﺟﻬﺎﻥ ﺁﻳﻨﻪ ﺣﻴﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ ‪ ۲۳۹‬ﮔﺮﺩﻭﻥ ﺑﻪﭼﺮﺥ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﺎﺭ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺷﺪ ‪۲۵۰‬‬ ‫‪ ۲۳۹‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭼﻮﻥ ﺑﻪﺩﺍﻡ ﺯﻟﻒ ﺍﻭ ﮔﻴﺴﻮ ﮐﻤﻨﺪ ﺍﻓﺘﺪ ‪۲۵۰‬‬ ‫ﭼﻮ ﺗﻴﻎ ﻣﻬﺮ ﺭﺍ ﺻﺒﺢ ﻭﺻﺎﻟﺶ ﺑﺮ ﮐﻤﺮ ﺑﻨﺪﺩ‬ ‫‪ ۲۴۰‬ﮐﻤﺎﻝ ﺍﻫﻞ ﺟﻮﻫﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﻥ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ‪۲۵۱‬‬ ‫ﭼﺸﻤﺶ ﻧﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﭼﻮ ﺑﻪ ﻣﻲﻧﻮﺷﻲ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫‪ ۲۴۰‬ﺑﺎ ﺟﻔﺎﻫﺎﻱ ﺑﺘﺎﻥ ﮔﺮ ﺩﻝ ﻓﺮﺯﺍﻧﻪ ﺑﺴﺎﺯﺩ‬ ‫ﮐﺴﻲ ﺯ ﭼﻴﺪﻥ ﻧﺮﮔﺲ ﺩﻟﺶ ﻓﮕﺎﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۴۰‬ﺑﻪﺟﺰ ﻇﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﺩﻝ ﺁﺯﺍﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪ ‪۲۵۱‬‬ ‫ﺩﻝ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻔﺲ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫‪ ۲۴۱‬ﺑﺰﻡ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ ﺑﺎ ﺣﻴﻠﻪ ﺷﺪ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪ‬ ‫ﻏﻨﭽﺔ ﺩﻝ ﺗﻨﮕﻲﺍﻡ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﻪﮔﻠﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫‪ ۲۴۱‬ﮔﺮ ﺑﻪﻗﺘﻞ ﮐﺴﻲ ﺁﻥ ﺳﺒﺰ ﭼﮕﻞ ﺑﺮﺧﻴﺰﺩ‬ ‫ﺑﺮ ﺭﺥ ﻏﻨﭽﻪ ﺍﮔﺮ ﻟﻌﻞ ﺗﻮ ﺧﻨﺪﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۴۲‬ﺑﺮ ﺩﻟﻲ ﻧﺨﻠﻲﺳﺖ ﮐﺰ ﺧﺎﮎ ﻫﻨﺮﻭﺭ ﻣﻲﺩﻣﺪ ‪۲۵۲‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻠﮏ ﭘﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﺩﻋﻮﻱ ﺳﹼﻨﺖ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۲۴۲‬ﺍﻫﻞ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺮﮎ ﺧﻮﺍﻫﺶ ﺭﺍ ﻋﻨﺎ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ‪۲۵۳‬‬ ‫ﺑﻪﺑﺰﻡ ﭼﺮﺥ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﮑﻨﺪﺭ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫‪ ۲۴۳‬ﺯ ﺩﻝ ﺩﻟﮕﻴﺮﻱﺍﻡ ﻧﮕﺬﺍﺭﺩ ﺁﻩ ﺳﺮﺩ ﺑﺮﺧﻴﺰﺩ‬ ‫ﮔﺮ ﺑﻪﮔﻠﺸﻦ ﺭﻭ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻮﻱ ﮔﻞ ﺑﻠﺒﻞ ﺷﻮﺩ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪١٣‬‬ ‫‪ ۲۵۴‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﺯ ﺩﺭﻫﻢ ﻭ ﺩﻳﻨﺎﺭ ‪۲۶۵‬‬ ‫ﻫﺮﮐﻪ ﺁﻣﺪ ﺑﻪﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻏﻢ ﺍ‪‬ﻳﺎﻡ ﺁﻣﺪ‬ ‫‪ ۲۵۴‬ﺭﻭﺷﻦ ﭼﻮ ﻧﺸﺪ ﺷﻤﻊ ﺑﻪﮐﺎﺷﺎﻧﺔ ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪۲۶۵‬‬ ‫ﺧﻠﻖ ﺭﺍ ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺩﻟﺠﻮﻳﻲ ﮐﻨﺪ ﺳﺮﻭﺭ ﺷﻮﺩ‬ ‫‪ ۲۵۴‬ﮐﻲ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺑﻪﻧﻘﻞ ﺗﻮ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺩﮔﺮ ‪۲۶۶‬‬ ‫‪ ۲۵۵‬ﺗﺎ ﻏﻨﭽﻪ ﻧﺒﻴﻨﺪ ﮔﻞ ﺧﻮﺩ ﺑﻠﺒﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪۲۶۶‬‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﺭ ﭼﺸﻢ ﺍﺯ ﺣﻠﻘﺔ ﮔﻴﺴﻮﺵ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬ ‫‪ ۲۵۵‬ﺗﺎ ﺑﻪﮐﻲ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻮﻱ ﺩﺭﻣﺎﻧﺪﺓ ﻣﻴﺮ ﻭ ﻭﺯﻳﺮ ‪۲۶۶‬‬ ‫ﭼﻮ ﻏﻨﭽﻪ ﻫﺮ ﮐﻪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻮﻱ ﻋﺸﻖ ﻧﻨﮓ ﻧﺪﻳﺪ‬ ‫‪ ۲۵۵‬ﺳﻔﻠﻪ ﺧﻮﺷﺪﻝ ﮔﺮﺩﺩ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪۲۶۷‬‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﻭ ﮔﻞ ﺭﺍ ﻣﻤ‪‬ﻴﺰ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﻢ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۲۵۶‬ﺑﻨﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺣﺴﻦ ﺗﻮ ﺍﺯ ﺧﻂ ﻏﻤﻴﻦ ﻫﻨﻮﺯ ‪۲۶۷‬‬ ‫‪ ۲۵۶‬ﺷﺪ ﺻﺒﺢ ﻭ ﺩﻣﺎﻍ ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪۲۶۸‬‬ ‫ﮐﻨﻢ ﮔﺮ ﺣﺎﻝ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﺗﺮﺍ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺩﺭ ﮐﺎﻏﺬ‬ ‫‪ ۲۵۶‬ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻭ ﺩﻭﺩ ﺳﺮﮐﺸﺪ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﺮﻡ ﻫﻨﻮﺯ ‪۲۶۸‬‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﮐﺸﺖ ﻣﺮﺍ ﺁﺏ ﺁﺑﻴﺎﺭ‬ ‫‪ ۲۵۷‬ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺑﻪﺍﻫﻞ ﻫﻮﺱ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪۲۶۸‬‬ ‫‪ ۲۵۷‬ﻫﻢ ﺩﺳﺘﻲ ﺷﺐ ﺭﻭ ﻧﮑﻨﺪ ﮔﺮ ﻋﺴﺲ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪۲۶۹‬‬ ‫ﭼﻤﻦ ﻓﺮﻧﮓ ﺷﻮﺩ ﮔﺮ ﺯ ﺁﺏ ﻭ ﺭﻧﮓ ﺑﻬﺎﺭ‬ ‫‪ ۲۵۸‬ﺟﺰ ﮐﺴﺎﺩﻱ ﻧﺒﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪۲۶۹‬‬ ‫ﺳﺮﺷﮑﺒﺎﺭ ﺷﻮﺩ ﮔﺮ ﺳﺤﺎﺏ ﺩﻳﺪﺓﺗﺮ‬ ‫‪ ۲۵۸‬ﺑﻲﺩﻣﺎﻏﻢ ﻋﺎﺟﺰ ﺍﺯ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﺎﻣﺎﻧﻢ ﺯ ﺑﺲ ‪۲۶۹‬‬ ‫‪ ۲۵۸‬ﻃﻮﻓﺎﻥ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺁﺭﻣﻴﺪ ﻭ ﺑﺲ ‪۲۷۰‬‬ ‫ﺳﺮﺍﭘﺎ ﭼﺸﻢ ﺍﻣ‪‬ﻴﺪﻡ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺧﺪﺍ ﺁﺧﺮ‬ ‫‪ ۲۵۹‬ﭼﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺤﺮﻡ ﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﺩﻳﺪﺓ ﻧﺮﮔﺲ ‪۲۷۰‬‬ ‫ﺩﻝ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﺁﻭﺭﺩﻡ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﺍﻟﺸﻔﺎ ﺁﺧﺮ‬ ‫‪ ۲۶۰‬ﻣﻲﺷﻮﻡ ﻫﺮﮔﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﻭ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ‪۲۷۰‬‬ ‫ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪ ۲۶۰‬ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺩﺭ ﺑﻪﭼﻴﻦ ﮐﺎﮐﻞ ﻳﺎﺭ ﺍﺯ ﻫﻮﺱ ‪۲۷۱‬‬ ‫‪ ۲۶۰‬ﺗﺎ ﺧﺎﻣﺔ ﻧﻘﹼﺎﺵ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺮ ﻃﺎﻭﻭﺱ ‪۲۷۱‬‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺣﺴﻦ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺩﻳﺪﺓﺗﺮ ﻣﺤﺮﻡ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫‪ ۲۶۱‬ﺍﻫﻞ ﺻﻮﺭﺕ ﺭﺍ ﻟﺒﺎﺱ ﺭﻧﮓ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ ‪۲۷۲‬‬ ‫ﮔﺸﺘﻢ ﺍﺳﻴﺮ ﻧﺎﻣﻪﺑﺮ ﺍﺯ ﻳﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪ ۲۶۱‬ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺳﻴﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻗﻔﺲ ‪۲۷۲‬‬ ‫‪ ۲۶۲‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻣﻬﻴ‪‬ﺎ ﮐﻒ ﺍﻓﺴﻮﺱ ‪۲۷۲‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺘﻢ ﮐﺰ ﺧﺪﻧﮓ ﻳﺎﺭ ﺷﻬﺮﺕ ﺟﺎﻥ ﺑﺒﺮ‬ ‫‪ ۲۶۲‬ﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﺧﺎﻣﺸﻲﺍﻡ ﻣﺎﻧﻊ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﮐﻪ ﺑﺲ ‪۲۷۳‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺑﺲﮐﻪ ﮔﺮﻩ ﺷﺪ ﮔﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬ ‫‪ ۲۶۲‬ﻧﺰﺍﮐﺖ ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﭘﺸﺖ ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﺯﺍﺭﺵ ‪۲۷۳‬‬ ‫‪ ۲۶۳‬ﺗﺎ ﺩﻟﻲ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻪ ﺩﺍﺭﻱ ﻧﺎﻟﺔ ﻫﻮﻳﻲ ﺑﮑﺶ ‪۲۷۳‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻮ ﺩﺍﻍ ﻻﻟﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ﺁﺏ ﺍﺯ ﺟﮕﺮ‬ ‫‪ ۲۶۳‬ﺭﻗﻴﺐ ﺍﻣﺸﺐ ﻋﺒﺚ ﭼﻮﻥ ﺷﻤﻊ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺸﻢ ﺩﺭ ﺭﺍﻫﺶ ‪۲۷۴‬‬ ‫ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻥ ﺯﻟﻒ ﮔﺮﻩﮔﻴﺮ ﺑﻪﺯﻧﺠﻴﺮ‬ ‫‪ ۲۶۴‬ﺑﻪﺍﻣﻴﺪ ﺻﻠﺢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﮑﻨﻲ ﺍﺳﻴﺮ ﺟﻨﮕﺶ ‪۲۷۴‬‬ ‫‪ ۲۶۴‬ﺩﻝ ﺷﻴﺸﻪ ﺭﻧﮓ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺷﺪﻩ ﺩﻟﻨﺸﻴﻦ ﺳﻨﮕﺶ ‪۲۷۴‬‬ ‫ﺩﺍﺩ ﻫﻤﭽﺸﻢ ﺳﺮﺷﮑﻢ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﻴﺤﻮﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫‪ ۲۶۴‬ﻧﺎﻃﻖ ﺷﺪﻱ ﺯ ﭼﻴﻦ ﺟﺒﻴﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺎﺵ ‪۲۷۵‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻮﺩ ﺟﻮﺵ ﺑﺎﺩﺓ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺷﻴﺮﮔﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎ ﮐﻪ ﺗﻴﺮ ﺗﺮﺍ ﻫﺴﺖ ﻣﻨﻈﺮ ﻧﺨﺠﻴﺮ‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺮﺩ ﭼﻮﻥ ﺩﺍﻧﺔ ﺍﻧﮕﻮﺭ ﻣﻲ ﺍﺯ ﺷﻴﺸﻪﺍﻡ ﺳﺎﻏﺮ‬ ‫ﺩﻝ ﭼﻮﻥ ﺗﻬﻲ ﺯ ﻋﺸﻖ ﺷﺪ ﺍﻓﺴﺮﺩﻩﺍﺵ ﺑﮕﻴﺮ‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻤﻊ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ‬ ‫ﮔﺮ ﻣﺮﺍ ﺳﻮﺯﺩ ﭼﻮﻥ ﺷﻤﻊ ﺍﺯ ﭘﺎﻱ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ‬ ‫ﺗﺎ ﭼﺮﺍﻏﻢ ﮐﺮﺩ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻤﻊ ﺭﻭﺷﻦ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ‬ ‫ﺑﻲﺩﻣﺎﻏﻢ ﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﻳﮏ ﭼﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻢ ﮔﺬﺍﺭ‬ ‫ﻣﻲﺯﻧﺪ ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪﺟﺎﻡ ﺑﺎﺩﻩ ﭘﻬﻠﻮ ﺩﺭ ﺧﻤﺎﺭ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪١٤‬‬ ‫‪ ۲۷۵‬ﺍﺷﮏ ﭼﺸﻤﻢ ﺷﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺳﻔﻠﻪ ﺟﺎﺭﻱ ﺣﻴﻒ ﺣﻴﻒ ‪۲۸۷‬‬ ‫ﻣﺴﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻭﻥ ﺗﺮﮎ ﻧﮕﺎﻫﺶ‬ ‫‪ ۲۷۵‬ﺩﻝ ﭼﻮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻭﺍ ﺷﻮﺩ ﮔﺮﺩﺩ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺭﺍ ﺭﻓﻴﻖ ‪۲۸۷‬‬ ‫ﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻋﮑﺲ ﺩﺭ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫‪۲۸۷‬‬ ‫‪ ۲۷۶‬ﺗﺎ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﻗﻲﺳﺖ ﺑﻴﺘﺎﺑﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺩﻝ ﺭﻓﻴﻖ‬ ‫ﻟﺒﻲ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﺑﺤﺮ ﻣﻼﺣﺖ ﺍﺯ ﻧﻤﮑﺴﺘﺶ‬ ‫‪ ۲۷۷‬ﺳﺎﻣﺮﻱ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻲ ﮐﻨﺪ ﺩﻋﻮﺍﻱ ﻋﺸﻖ ‪۲۸۸‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺑﻪﻓﮑﺮ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﺵ‬ ‫‪ ۲۷۷‬ﺑﺲ ﮐﻪ ﻣﻮﺝ ﺩﻝ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺷﺪ ﭘﺮ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺭﻧﮓ ‪۲۸۸‬‬ ‫ﺭﻭ ﺑﻪﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺩﻫﻲ ﻳﮑﺮﻭ ﺑﺎﺵ‬ ‫ﺧﻂ ﺳﺒﺰﻱ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻏﻨﭽﻪ ﺩﻟﺘﻨﮕﺶ ‪ ۲۷۷‬ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺩﻝ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﭘﺮ ﺁﺏ ﺭﻧﮓ ‪۲۸۸‬‬ ‫‪ ۲۷۸‬ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻮﺭ ﺩﻟﺒﺮ ﺩﻝ ﺯ ﺳﻨﮓ ‪۲۸۹‬‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻝ ﻧﻴﺎﻭﺭﻡ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺁﺭﺯﻭﻱ ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫‪۲۸۹‬‬ ‫‪ ۲۷۸‬ﮐﺴﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﺷﺐ ﻏﻢ ﻣﻄﻠﻌﻲ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮔﻞ ﮐﺮﺩ ﺗﻘﺮﻳﺮﺵ‬ ‫‪۲۸۹‬‬ ‫‪ ۲۷۹‬ﺟﺮﺍﺕ ﻫﺮﮐﻪ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺰﻧﺪ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﻪﺳﻨﮓ‬ ‫ﭼﻮ ﺩﺍﻍ ﻻﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎﻧﻪﺯﺍﺩ ﻣﺠﻤﺮﻡ ﺁﺗﺶ‬ ‫‪۲۹۰‬‬ ‫‪ ۲۷۹‬ﺍﺯ ﺩﻝ ﺳﺨﺖ ﺑﺘﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﻤﹼﻨﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﮐﻨﺪ ﺳﻠﺐ ﺳﻤﺎﺟﺖ ﺯ ﺧﻮﺩ ﺍﺑﺮﺍﻡ ﻓﺮﻭﺵ‬ ‫‪۲۹۰‬‬ ‫‪ ۲۷۹‬ﻧﺎﻟﺔ ﺩﻝ ﺭﺍ ﺷﻮﺩ ﻓﺮﻳﺎﺩﺭﺱ ﭘﻴﺪﺍ ﺯ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﺵ ﻳﺎ ﻧﺴﻨﺎﺱ ﺑﺎﺵ‬ ‫‪ ۲۸۰‬ﺑﻲﺗﺒﺴ‪‬ﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻟﺐ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﮔﻞ ‪۲۹۰‬‬ ‫ﺻﻴﺪﻱ ﮐﻪ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺯ ﺩﺍﻣﺶ‬ ‫‪ ۲۸۰‬ﺩﺭ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺩﻝ ‪۲۹۱‬‬ ‫ﮔﺮ ﺑﻠﺒﻠﻲ ﺯ ﺑﺎﻝ ﻭ ﭘﺮ ﺧﻮﺩ ﻧﻔﺲ ﻣﮑﺶ‬ ‫‪۲۹۱‬‬ ‫‪ ۲۸۱‬ﺯﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﻪﻫﻢ ﻟﺸﮑﺮ ﻗﻤﺮﯼ ﺑﻠﺒﻞ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺧﺎﻣﻪ ﺗﺮﮎ ﺳﺮ ﺭﺍ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﺭﻫﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫‪۲۹۱‬‬ ‫‪ ۲۸۱‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﺪﻥ ﺳﻔﻠﻪ ﺟﺎﻱ ﺩﻝ‬ ‫ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻨﺪﮔﻲﺍﺵ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺍﺧﻼﺹ‬ ‫‪۲۹۲‬‬ ‫‪ ۲۸۲‬ﺗﻤﺎﻡ ﻟﻄﻒ ﺑﻮﺩ ﻧﮑﺘﻪﺩﺍﻧﻲ ﺑﻠﺒﻞ‬ ‫ﺩﻣﺎﻍ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﮑﻬﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﺍﺯ ﮔﻞ ﻗﺮﺽ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﮐﺮﺩ ﻭﺭﺩ ﮔﺒﺮ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﮐﻨﻨﺪ ﻋﺮﺽ ‪ ۲۸۲‬ﺧﺎﻣﻮﺷﻢ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭ ﮐﻪ ﺟﻔﺎ ﻣﻲﮐﺸﻢ ﺍﺯ ﺩﻝ ‪۲۹۲‬‬ ‫‪۲۹۳‬‬ ‫‪ ۲۸۲‬ﭼﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻘﺮﺍﺭﻱ ﻣﻲﻃﭙﺪ ﺍﺯ ﺳﻴﻨﺔ ﻣﻦ ﺩﻝ‬ ‫ﺭﻓﺖ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﻪﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﺣﻆ‬ ‫‪۲۹۳‬‬ ‫‪ ۲۸۳‬ﺗﺎ ﻋﺼﺎﻱ ﻧﺎﻟﻪ ﺑﺎﺩﺵ ﺩﺭ ﮐﻒ ﻣﻮﺳﺎﻱ ﺩﻝ‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﺩﮔﻲ ﮔﻞ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺷﻤﻊ‬ ‫‪ ۲۸۳‬ﻳﺎﺩ ﮔﻠﺰﺍﺭﻱ ﮐﻪ ﮔﻠﭽﻴﻨﺶ ﺑﻪﺩﺍﻣﻦ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﻝ ‪۲۹۳‬‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺁﺷﻨﺎﻱ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺭﺍﺯ ﺷﻤﻊ‬ ‫‪ ۲۸۳‬ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺗﻮﭼﻪ ﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺩﻳﺪﻡ ﻣﻦ ﺑﻴﺪﻝ ‪۲۹۴‬‬ ‫ﻫﺮﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺷﺘﻬﺎﻱ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻧﺎﻥ ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺻﺒﺢ ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺑﻪﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺟﻮﺍﺏ ﺣﺮﻑ ﺷﻤﻊ ‪ ۲۸۴‬ﺗﺎ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﮔﻞ ‪۲۹۴‬‬ ‫‪۲۹۴‬‬ ‫‪ ۲۸۴‬ﺩﻳﺪﻩ ﺗﺎ ﺯﻟﻒ ﺑﻪﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﻣﺸﻮ‪‬ﺵ ﺳﻨﺒﻞ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺑﺸﻨﻮﻱ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪﺍﻡ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﺷﻤﻊ‬ ‫‪ ۲۸۵‬ﺗﻨﮓ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺩﻟﻢ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﺎﻝ ‪۲۹۵‬‬ ‫ﺍﺳﻴﺮ ﭘﻴﭻ ﻭ ﺧﻢ ﺍﺯ ﺑﺲ ﻧﺒﻮﺩ ﺳﻨﺒﻞ ﺷﻤﻊ‬ ‫‪ ۲۸۵‬ﭼﺸﻢ ﺍﺷﮏ ﺁﻟﻮﺩ ﺑﻠﺒﻞ ﺭﺍ ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﮔﻞ ‪۲۹۵‬‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﮔﺮﺩﻡ ﻫﺎﻟﺔ ﻣﺎﻩ ﭼﺮﺍﻍ‬ ‫‪ ۲۸۵‬ﺑﺲﮐﻪ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﻫﺰﺍﺭﻱﺳﺖ ﻣﮑ ‪‬ﺪﺭ ﺑﻠﺒﻞ ‪۲۹۶‬‬ ‫ﺑﺮ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﺑﺮﻕ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﻌﻠﺔ ﺩﺍﻍ ﭼﺮﺍﻍ‬ ‫‪ ۲۸۶‬ﺷﻮﺩ ﮔﺮ ﻏﻨﭽﻪﺍﻡ ﮔﻞ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﺑﻲﺑﺮﮔﻲ ﺍﺯ ﮔﻞ ﮔﻞ ‪۲۹۶‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﻴﺮﻩ ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺩﺭﺩ ﻫﺠﺮﺍﻥ ﻧﺠﻒ‬ ‫‪۲۹۶‬‬ ‫‪ ۲۸۷‬ﺯ ﻳﺎﺩ ﻏﻴﺮ ﺣﻖ ﺧﺎﻟﻲ ﺩﻟﻲ ﺑﻲﮐﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻡ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ﺑﺮﻫﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺰﻡ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺯ ﺣﺮﻑ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪١٥‬‬ ‫ﺷﺐ ﻫﺠﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻳﺎ ﺻﺤﺮﺍ ﭼﻮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ‪ ۲۹۷‬ﮐﻤﻴﺖ ﺧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﺑﻴﺎﺽ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﺏ ﮐﺮﺩﻡ ‪۳۰۸‬‬ ‫‪ ۲۹۷‬ﺑﻲﺗﻮ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺭﺩﻳﻢ ﻣﻴﻨﺎ ﻫﻢ ﺷﺪﻳﻢ ‪۳۰۸‬‬ ‫ﺯﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻧﺔ ﻇﺎﻟﻢ‬ ‫‪ ۲۹۷‬ﺷﮑﺴﺖ ﮐﺎﮐﻠﻲ ﺑﺮ ﻟﺨﺖ ﺑ‪‬ﻬﺖ ﺩﻝ ﺭﺻﺪ ﮐﺮﺩﻡ ‪۳۰۹‬‬ ‫ﮐﺪﺍﻡ ﻋﻀﻮ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﺸﻢ‬ ‫‪ ۲۹۸‬ﺯ ﺑﺲ ﺭﻭﺷﻨﺪﻟﻢ ﺭﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺳﻴﻨﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ‪۳۰۹‬‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺸﺪ ﺩﺍﻍ ﺩﻟﻢ ﻫﻤﺪﻡ ﻣﺮﻫﻢ‬ ‫ﻣﻦ ﺁﻥ ﺧﺎﮐﻢ ﮐﻪ ﺧﻢ ﺷﺪ ﭘﺸﺖ ﭼﺮﺥ ﺍﺯ ﺑﻬﺮ ﺗﻌﻈﻴﻤﻢ ‪ ۲۹۸‬ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺗﺮﺍ ﺟﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺩﮔﺮ ﺑﻴﻨﻢ ‪۳۰۹‬‬ ‫‪ ۲۹۹‬ﺧﺎﺻﻪ ﮔﺮ ﻣﺪ ﻧﮕﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺨﻦﺳﺎﺯﻱ ﮐﻨﻢ ‪۳۱۰‬‬ ‫ﺗﺮﺍ ﺧﻴﺎﻝ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻲﺗﻮ ﺗﺎﺏ ﻣﻲﮔﻴﺮﻡ‬ ‫‪ ۲۹۹‬ﻣﻦ ﻧﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺽ ﻭ ﺳﻤﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ‪۳۱۰‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻩ ﺁﻟﻮﺩ ﻟﺒﻲ ﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﺪﻡ‬ ‫ﭘﻴﺮﻱ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻋﻨﺎﻥ ﺟﻮﺍﻧﻲﺍﻡ ‪ ۳۰۰‬ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﺗﺎﺯﻩﮔﻮﻳﻲ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﻲ ﺁﻓﺮﻳﻨﻢ ‪۳۱۱‬‬ ‫‪۳۱۱‬‬ ‫‪ ۳۰۰‬ﺑﻪﺁﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺟﻮﺵ ﺣﺒﺎﺏ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬ ‫ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩ ﻣﺮﺍ ﺿﻌﻒ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﭼﺸﻢ‬ ‫‪۳۱۲‬‬ ‫‪ ۳۰۰‬ﻧﺒﻨﺪﺩ ﭘﻴﺶ ﺭﺍﻩ ﮔﺮﻳﻪ ﮔﺮ ﺑﺎ ﺁﺳﺘﻴﻦ ﭼﺸﻤﻢ‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻗﺪﻡ ﺍﺯ ﺷﻮﻕ ﺗﻮ ﺻﺤﺮﺍ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫‪ ۳۰۱‬ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺭﻭ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺷﻮﻳﻢ ‪۳۱۲‬‬ ‫ﺑﻪﺑﺰﻡ ﻣﻴﮑﺪﻩ ﻣﺴﺘﺎﻥ ﺧﻤﻲ ﺭﺳﺪ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫‪۳۱۲‬‬ ‫‪ ۳۰۱‬ﻧﻪ ﮔﻠﻲ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪﺑﻮﻳﺖ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﺻﺒﺎ ﺑﮕﻴﺮﻡ‬ ‫ﺯﻫﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮐﺎﻓﺮﻡ ﮔﺮ ﮐﺎﻡ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ‬ ‫‪۳۱۳‬‬ ‫‪ ۳۰۱‬ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻲ ﻧﺸﺪ ﺩﺍﺩ ﺩﻟﻢ ﺑﻴﺪﺍﺩ ﻫﻢ ﮐﺮﺩﻡ‬ ‫ﺩﻝ ﺑﻪﻫﻨﺪﻭ ﭘﺴﺮﻱ ﺣﻞ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻞ ﺷﺪ ﭼﻪﮐﻨﻢ‬ ‫ﺯ ﻓﻴﺾ ﺑﻲﻧﻴﺎﺯﻱ ﮐﺎﻡ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻡ ‪ ۳۰۲‬ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺑﺲﮐﻪ ﺗﻴﺮﻩ ﺑﻮﺩ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﭼﺸﻢ ‪۳۱۳‬‬ ‫‪۳۱۳‬‬ ‫‪ ۳۰۲‬ﺗﺎ ﺑﺴﺘﻪﺍﻡ ﺑﻪﺯﻟﻒ ﺗﻮ ﺩﻝ ﺩﻝ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻡ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮ ﮔﺮﺩﻭﻥ ﭼﺮﺥ ﺯﺩ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺁﺏ ﺍﺯ ﮔﺮﻳﻪﺍﻡ‬ ‫ﭼﻮ ﻧﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﻫﻨﺮ ﺩﺍﺭﻡ ‪ ۳۰۲‬ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻝ ﺿﻌﻒ ﺗﻦ ﺯﻭﺭﺁﺯﻣﺎﻳﻲ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ‪۳۱۴‬‬ ‫‪۳۱۴‬‬ ‫‪ ۳۰۳‬ﺷﻬﺮﺕ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﻳﻢ‬ ‫ﺯ ﻧﺠﺪ ﻋﺸﻖ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬ ‫‪۳۱۵‬‬ ‫‪ ۳۰۳‬ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﻓﻠﮏ ﻳﮏ ﺩﻝ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﻧﺪﻳﺪﻳﻢ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﺷﺪ ﺣﺎﻳﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎﺿﻲ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﺒﻠﻢ‬ ‫‪ ۳۰۴‬ﺯ ﺣﻴﺮﺍﻧﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻝ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺷﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻢ ‪۳۱۵‬‬ ‫ﺯ ﮐﻌﺒﻪﮐﺮﺩ ﻃﻠﻮﻉ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﻣ‪‬ﻴﺪﻡ‬ ‫‪ ۳۰۴‬ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺲﮐﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﻨﺪ ﺑﺮ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻫﻢ ‪۳۱۶‬‬ ‫ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺗﺎ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺗﻮ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﺍﺩﺍ ﺩﻟﻢ‬ ‫‪۳۱۶‬‬ ‫‪ ۳۰۴‬ﻣﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺲ ﺟﺪﺍ ﺯ ﻏﻢ ﻭ ﺩﺭﺩ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎ ﺑﻪﮐﻲ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻟﻢ‬ ‫ﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺍﻱ ﭼﻮﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ ‪ ۳۰۵‬ﻧﻬﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﺳﺮﻭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺸﺖ ﻭ ﻣﻮﺯﻭﻥ ﻫﻢ ‪۳۱۶‬‬ ‫ﮐﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺩﻝ ﺭﺍ ﻣﻨﻮ‪‬ﺭ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ ‪ ۳۰۶‬ﺯ ﺭﺍﺯ ﻳﻮﺳﻒ ﺩﻝ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﺨﻦ ﺩﺍﺭﻡ ‪۳۱۷‬‬ ‫‪ ۳۰۶‬ﻫﺮ ﻣﺸﺎﻣﻲ ﻫﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻄﺮﺟﻮ ﺍﺯ ﻏﻨﭽﻪﺍﻡ ‪۳۱۷‬‬ ‫ﺟﺰ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﮐﻲ ﺷﻮﺩ ﺑﻬﺰﺍﺩ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﻟﻢ‬ ‫ﺯ ﺣﻴﺮﺕ ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﺳﺮ ﻣﻲﮐﻨﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ‪ ۳۰۶‬ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻗﺎﺻﺪﻱ ﭼﻮﻥ ﺭﻧﮓ ﻋﺎﺷﻖ ﻧﺎﻣﺔ ﺭﺍﺯﻡ ‪۳۱۷‬‬ ‫‪۳۱۸‬‬ ‫‪ ۳۰۷‬ﺳﻴﻪ ﻣﺴﺘﻲ ﺯ ﺑﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺩﺓ ﻭﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﻣﻦ ﮐﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﮑ ‪‬ﺮﺭ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ‬ ‫‪ ۳۰۷‬ﺭﺍﻩ ﺍﮔﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﻩ ﺩﻝﻫﺎ ﺑﻪﻫﻢ ‪۳۱۸‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻏﻨﭽﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮔﻞ ﺗﻮﺍﻡ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﮐﻮﭼﮑﺪﻟﻢ ﺍﺯ ﻓﻴﻞ ﻃﻔﻼﻥ ﺑﺎﺭ ﮐﻲ ﺩﺍﺭﻡ ‪ ۳۰۸‬ﺗﺎ ﺧﻢ ﻣﻲ ﻫﺴﺖ ﺗﺎﮐﻲ ﻣﻲ ﺯ ﻣﻴﻨﺎ ﻣﻲﺧﻮﺭﻳﻢ ‪۳۱۸‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪١٦‬‬ ‫‪۳۳۱‬‬ ‫‪ ۳۱۹‬ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻮ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﺴﺘﺔ ﺩﺍﻡ ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻡ‬ ‫ﺩﻟﻨﺸﻴﻦ ﺑﻲﮐﺴﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﺗﺎ ﮐﺎﺷﺎﻧﻪﺍﻡ‬ ‫ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺲ ﮐﻪ ﻫﻢ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺍﺧﺘﺮ ﺑﻪﻫﻢ ‪ ۳۱۹‬ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯﻱ ﻣﻲﺭﻭﻡ ﺻﺒﺮﺁﺯﻣﺎﻳﻲ ﻣﻲﮐﻨﻢ ‪۳۳۱‬‬ ‫‪ ۳۲۰‬ﻣﻲﮐﺸﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺁﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻱ ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻡ ‪۳۳۱‬‬ ‫ﻣﻄﺮﺏ ﺩﻝ ﻣﻲﺷﺪﻡ ﺳﺎﺯﻱ ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺩﺍﺷﺘﻢ‬ ‫‪ ۳۲۰‬ﺑﻲﺗﻮ ﻋﻤﺮﻱ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﻴﺮﺍﻥ ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﺧﻮﺩﻡ ‪۳۳۲‬‬ ‫ﺍﺳﻴﺮ ﭼﺮﺏ ﺯﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪﻡ ﺧﺮﺍﺏ ﻫﻤﻴﻨﻢ‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫‪ ۳۲۱‬ﺑﻲﺗﻮ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﻼﻣﺖ ﺩﻝ ﺯﺍﺭﻱ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫ﻧﻬﺎﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﺗﭙﻴﺪﻥﻫﺎﻱ ﺩﻝ ﺭﺍ ﺗﺎ ﻧﻔﺲ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫ﺑﻪﭼﺸﻢ ﺧﻮﺩ ﺯ ﺑﺲ ﻫﺮ ﺩﻡ ﺟﻔﺎﻳﻲ ﺩﻳﺪﻡ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ‪ ۳۲۱‬ﻧﻴﺴﺖ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻭ ﺩﻝ ﺑﺎﻍ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ ﺑﺰﻡ ﻭ ﺭﺯﻡ ‪۳۳۳‬‬ ‫‪ ۳۲۱‬ﭼﻮ ﺷﻤﻊ ﺍﺯ ﻓﻴﺾ ﺍﺷﮏ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻡ ‪۳۳۳‬‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺗﻴﺮﻩ ﺷﮑﻮﻩ ﮐﺠﺎ ﺑﻲﺻﺪﺍ ﺑﺮﻡ‬ ‫ﺯ ﺧﺎﺭ ﺧﺎﺭ ﻓﻐﺎﻥ ﭘﺎﻱ ﺗﺎ ﺑﻪﺳﺮ ﺷﻮﺭﻡ ‪ ۳۲۲‬ﮔﻨﻬﮕﺎﺭﻡ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﻳﺎ ﻏﻔﹼﺎﺭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ‪۳۳۳‬‬ ‫ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺮﻓﻢ ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﺟﺰﻭ ﺗﻦ ﺧﻮﻳﺸﻢ ‪ ۳۲۲‬ﺩﺍﻍ ﺑﻮﺩﻡ ﻻﻟﻪ ﮔﺮ ﺩﻳﺪﻡ ﺩﻝ ﭘﺮ ﺧﻮﻥ ﺷﺪﻡ ‪۳۳۴‬‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﻣﺴﺘﻐﻨﻲ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ ﻋﻘﺒﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺭﻡ ‪ ۳۲۳‬ﺗﺮﮎ ﻣﻄﻠﺐ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﻭﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺷﺪﻡ ‪۳۳۴‬‬ ‫‪ ۳۲۳‬ﺗﺎ ﺩﻝ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺯﻟﻒ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪﺍﻡ ‪۳۳۵‬‬ ‫ﮔﻤﺎﻥ ﻣﺒﺮ ﮐﻪ ﮔﻞ ﺍﺯ ﺳﻴﺮ ﮔﻠﺸﻦ ﺁﻭﺭﺩﻡ‬ ‫‪ ۳۲۳‬ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺷﺪﻳﻢ ﻭ ﻧﺎﻟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻭ ﺟﺮﺱ ﺷﺪﻳﻢ ‪۳۳۵‬‬ ‫ﮐﻲ ﺳﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻝ ﺟﺎﺩﺓ ﮔﻤﺮﺍﻫﻲﺍﻡ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﮐﺎﮐﻞ ﺯﻟﻔﺶ ﺳﺨﻦ ﺗﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﻣﻲﺑﻨﺪﻡ ‪ ۳۲۴‬ﻣﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﺪﺍ ﮐﺴﻲ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ‪۳۳۵‬‬ ‫‪ ۳۲۴‬ﺍﮔﺮ ﭼﻮﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﺟﺎﻱ ﮔﺮﻳﻪ ﺑﮕﺸﺎﻳﻢ ‪۳۳۶‬‬ ‫ﻧﻪ ﺩﻝ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺳﻴﺮ ﺩﮐﻦ ﺁﻭﺭﺩﻡ‬ ‫‪ ۳۲۴‬ﺑﻴﺎ ﮐﻪ ﺑﻲﺗﻮ ﻣﺮﺍ ﺷﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﻀﺎ ﭼﺸﻢ ‪۳۳۶‬‬ ‫ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ﺯ ﺑﺲ ﻧﻘﺪ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺩﻝ ﺗﻨﮕﻢ‬ ‫ﺑﻲﺳﺨﻦ ﺷﺪ ﺑﺲﮐﻪ ﮐﻠﮏ ﻧﮑﺘﻪﺳﻨﺠﺎﻥ ﻳﮏ ﻗﻠﻢ ‪ ۳۲۵‬ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﮐﺮﺩ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﺗﺄ ‪‬ﺳﻒ ﺟﺎ ﺑﺮ ﺍﻧﮕﺸﺘﻢ ‪۳۳۶‬‬ ‫ﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﺗﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺩﻝ ﺗﻨﮕﻢ ‪ ۳۲۵‬ﺷﻬﺮﺕ ﺯ ﻫﻨﺪ ﻣﺮﺩ ﻳﺘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﻲﺭﻭﻡ ‪۳۳۷‬‬ ‫ﺑﺪﺧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﺮﺷﮑﻢ ﻟﻌﻞ ﺧﺮﻣﻦ ﮐﺮﺩ ﻭ ﮔﻞ ﺷﺒﻨﻢ ‪ ۳۲۶‬ﻣﺎ ﺭﺍ ﻧﺒﻮﺩ ﻓﮑﺮ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻮ ﺑﺎﺩﺍﻡ ‪۳۳۷‬‬ ‫‪ ۳۲۶‬ﺯ ﺳﻴﻞ ﺍﺷﮏ ﻃﻮﻓﺎﻥﻫﺎ ﺯﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﭼﺸﻤﻢ ‪۳۳۷‬‬ ‫ﺷﺒﻲ ﮔﺮ ﺑﻲﺗﻮ ﻣﻲ ﺩﺭ ﺟﺎﻡ ﺩﺍﻍ ﻻﻟﻪ ﻣﻲﮐﺮﺩﻡ‬ ‫‪ ۳۲۶‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺁﻫﻲ ﻣﻲ ﮐﺸﺪ ﺷﻬﺮﺕ ﻫﻢ ﺁﻫﻨﮕﺶ ﻣﻨﻢ ‪۳۳۸‬‬ ‫ﮔﺸﺖ ﺁﻫﻮﻱ ﺭﻣﻴﺪﻥ ﺭﺍﻡ ﺑﻲﺁﺭﺍﻣﻲﺍﻡ‬ ‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺪ ﺻﺮﻑ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﻧﻘﺪ ﺗﻤﮑﻴﻨﻢ ‪ ۳۲۷‬ﺑﻮﺩ ﺭﻭﺷﻦ ﺿﻤﻴﺮﻱ ﺑﺎﺩﺓ ﻣﻴﺨﺎﻧﺔ ﺷﺒﻨﻢ ‪۳۳۸‬‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺑﻲﺻﻮﺕ ﺍﺳﺖ ﺣﺮﻑ ﺧﻠﻮﺕ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺍﻡ ‪ ۳۲۸‬ﻫﺮﮐﻪ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﭘﻲ ﺭﺍﻫﺒﺮ ﺳﺮ ﺩﺭ ﮔﻢ ‪۳۳۸‬‬ ‫‪ ۳۲۸‬ﻣﺮﺍ ﺯﻟﻔﺶ ﺯ ﺩﺍﻡ ﺁﺯﺍﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ‪۳۳۹‬‬ ‫ﺍﻓﺘﻨﺪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻥ ﻧﻔﺴﻲ ﮔﺮ ﺯ ﻓﮑﺮ ﻫﻢ‬ ‫‪۳۳۹‬‬ ‫‪ ۳۲۹‬ﺯ ﺗﺮﮎ ﺑﺎﺩﻩ ﺍﻣﻴﺪ ﺧﻤﺎﺭﻫﺎ ﺩﺍﺭﻡ‬ ‫ﺩﻣﺎﻍ ﻋﺎﺷﻖ ﺁﻥ ﺣﺴﻦ ﺑﻲﺣﺠﺎﺏ ﻧﺪﺍﺭﻡ‬ ‫‪۳۴۰‬‬ ‫‪ ۳۲۹‬ﺗﺎ ﺯ ﺳﻮﺯ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﺮ ﻟﺐ ﻃﺮﺡ ﻳﺎﺭﺏ ﺭﻳﺨﺘﻢ‬ ‫ﺑﻬﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﺧﺰﺍﻥ ﺍﻓﺴﺮﺩﻩ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬ ‫‪ ۳۲۹‬ﻣﻦ ﺁﻥ ﺻﻴﺪﻡ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻮﻥ ﺑﻮﻱ ﮔﻞ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺁﺯﺍﺩﻡ ‪۳۴۰‬‬ ‫ﮔﺮ ﻫﻤﺎ ﺭﺍ ﮔﺬﺭ ﺍﻓﺘﺪ ﺑﻪﻓﻀﺎﻱ ﻗﻔﺴﻢ‬ ‫‪ ۳۳۰‬ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻲﺍﺻﻞ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪﻧﺎﻡ ‪۳۴۱‬‬ ‫ﻳﺎﺩ ﺍﻳﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺩﺍﻍ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺩﺍﺷﺘﻢ‬ ‫‪۳۴۱‬‬ ‫‪ ۳۳۰‬ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺑﻬﺮ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﮐﻲ ﺯ ﺷﺮﺡ ﻋﺸﻖ ﺗﻮ ﺧﻮﻥ ﺩﺭ ﺟﮕﺮ ﮐﻨﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪١٧‬‬ ‫‪ ۳۴۱‬ﺭﻭﻱ ﺧﻮﺩ ﭼﻨﺪ ﺳﻮﻱ ﺧﻠﻖ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻮ ﻧﮕﻴﻦ ‪۳۵۲‬‬ ‫ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﻔﺲ ﺑﺎﺩ ﺻﺒﺎﺷﻢ‬ ‫‪ ۳۴۲‬ﺑﻪﺳﻨﮓ ﻧﺎﻡ ﭼﻮ ﺯﺩ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﻮﻱ ﻧﮕﻴﻦ ‪۳۵۳‬‬ ‫ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺍﺯﻝ ﺑﺎﺩﻩﮐﺶ ﺟﺎﻡ ﺍﻟﺴﺘﻴﻢ‬ ‫ﺧﻤﻮﺷﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﺸﺎ ﻃﺎﻟﻊ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻔﺲ ﮔﻔﺘﻢ ‪ ۳۴۲‬ﺳﺮﺍﭘﺎ ﻓﮑﺮ ﺷﻮ ﻧﺮﺩ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻤﻴﻦ ﺑﻨﺸﻴﻦ ‪۳۵۳‬‬ ‫‪ ۳۴۳‬ﮐﻤﺎﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺷﺪ ﺧﻠﻞ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﻫﻢ ﮐﺮﺩﻥ ‪۳۵۳‬‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺳﻴﻨﻪ ﺗﺨﻢ ﻻﻟﺔ ﻏﻢ ﮐﺎﺷﺘﻴﻢ‬ ‫‪۳۵۴‬‬ ‫‪ ۳۴۳‬ﺍﻱ ﮐﻪ ﻧﻘﺪ ﻋﻤﺮ ﮐﺮﺩﻱ ﺻﺮﻑ ﻣﺎﻝ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬ ‫ﺭﻩ ﻳﮏ ﺩﺷﺖ ﺭﻡ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﺟﺎﺩﻭﻱ ﺗﻮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬ ‫ﮔﺮ ﺯ ﺭﻧﮓ ﺯﺍﻍ ﺭﻧﮕﻲ ﺗﻴﺮﻩﺗﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﺒﻢ ‪ ۳۴۴‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻮ ﻻﻟﻪ ﺑﻲﺗﻮ ﻧﻪ ﺩﺍﻏﻢ ﺩﺭﻳﻦ ﭼﻤﻦ ‪۳۵۴‬‬ ‫‪ ۳۴۴‬ﺗﻨﮓ ﺭﻭﺷﻦ ﺩﻝ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺳﺮﻭﺭ ﺷﺪﻥ ‪۳۵۴‬‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻝ ﺻﺪ ﭼﺎﮎ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﺎﻧﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﮐﻨﻢ‬ ‫‪۳۵۵‬‬ ‫‪ ۳۴۴‬ﺩﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻴﻨﺎ ﮐﻦ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻬﺮ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﻝ ﺑﮑﻦ‬ ‫ﺯ ﻏﻴﺮ ﺳﺮﻣﻪ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﮐﻨﻲ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﺑﻪﭼﺸﻢ‬ ‫‪۳۵۵‬‬ ‫‪ ۳۴۵‬ﺭﻫﺖ ﻓﺘﺎﺩ ﭼﻮ ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﺍﻫﻞ ﻏﻢ ﺑﻨﺸﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻭﺻﺎﻝ ﺍﺯ ﺳﺮ ﮐﻮﻱ ﺗﻮ ﮔﺬﺷﺘﻴﻢ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﮐﺎﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ‪ ۳۴۵‬ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻡ ﻭ ﺧﺎﻝ ﻭ ﺧﻂ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﻫﻤﺎﻥ ‪۳۵۵‬‬ ‫‪ ۳۴۵‬ﭼﻮ ﻣﻬﺮ ﻭﺿﻊ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺲﮐﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﻦ ‪۳۵۶‬‬ ‫ﺑﻲﮐﺪﻭﺭﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺩﻝ ﺑﻲﮐﻴﻨﻪﺍﻡ‬ ‫‪۳۵۶‬‬ ‫‪ ۳۴۶‬ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﺮﺑﺎﺩ ﺳﺮ ﺭﺍ ﻃﺮ‪‬ﺓ ﺯﺭ ﺩﺍﺷﺘﻦ‬ ‫ﻣﺎ ﭼﻮﻥ ﺷﮑﺮ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻧﻲ ﭘﻴﮑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‬ ‫‪۳۵۷‬‬ ‫‪ ۳۴۶‬ﻓﮑﺮ ﻣﻮﺯﻭﻥ ﻣﺮﺍ ﺯﻧﻬﺎﺭ ﻧﺎﻣﻮﺯﻭﻥ ﻣﺨﻮﺍﻥ‬ ‫ﺑﻬﺮ ﻋﺰﹼﺕ ﮐﻲ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﺧﻮﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﮐﺸﻢ‬ ‫‪ ۳۴۷‬ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻫﺮ ﺩﻡ ﺟﻔﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺑﻪﻣﻦ ‪۳۵۸‬‬ ‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪﺍ ﺩﻟﻢ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻕ ﻣﻬﺮ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۳۴۷‬ﺩﻝ ﺍﺳﻴﺮﺕ ﮔﺸﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﮑﺮ ﺗﺴﺨﻴﺮﺵ ﻣﮑﻦ ‪۳۵۸‬‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﻞ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﮐﻦ‬ ‫‪۳۵۹‬‬ ‫‪ ۳۴۷‬ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺑﺪﻧﮕﻪ ﻣﻮﺝ ﺁﺏ ﺁﻳﻨﻪ ﮐﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﻏﺰﺍﻝ ﭼﺸﻢ ﺟﺎﺩﻭﻳﺶ ﭼﻪ ﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﻦ‬ ‫ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﺯﺩﻡ ﺍﺯ ﻏﻢ ﺩﻝ ﺭﺳﺘﻢ ﻣﻦ ‪ ۳۴۸‬ﻧﺸﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻪ ﻫﻤﺪﻡ ﺩﺭﺩﻣﻨﺪ ﺑﺰﻡ ﺧﺎﻣﻮﺷﺎﻥ ‪۳۵۹‬‬ ‫‪۳۵۹‬‬ ‫‪ ۳۴۸‬ﺍﻱ ﮐﺎﺭ ﻃﻠﺒﮕﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻮﺩ ﮐﻦ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﻫﺮ ﻧﺨﻠﻲ ﺑﻬﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻥ ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬ ‫‪۳۶۰‬‬ ‫‪ ۳۴۸‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺩﺍﻍ ﻻﻟﻪ ﺑﺮﻭ ﺗﺎﮎ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻦ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﻪ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺑﺲﮐﻪ ﮔﻠﻮﮔﻴﺮ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪۳۶۰‬‬ ‫‪ ۳۴۹‬ﭼﺸﻢ ﻋﺒﺮﺕﺑﻴﻦ ﺑﻴﺎ ﺭﻭ ﺭﻭﻱ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻦ‬ ‫ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺯ ﮔﺮ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻳﺪ ﻫﻢ ﺁﻏﻮﺷﺶ ﻣﮑﻦ‬ ‫‪ ۳۴۹‬ﺗﺎ ﺳﺮﺷﮑﻢ ﭼﻬﺮﻩ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺷﺒﻨﻢ ﮔﻞ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ‪۳۶۰‬‬ ‫ﭼﻮ ﺣﺴﻦ ﺻﻮﺕ ﺷﻮﺩ ﻗﺎﺻﺪ ﭘﻴﺎﻡ ﻭﻃﻦ‬ ‫‪۳۶۱‬‬ ‫‪ ۳۴۹‬ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺩﺭ ﺗﻮ ﮐﺸﺖ ﻣﺮﺍ ﺍﻧﻔﻌﺎﻝ ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺮﺩﻩ ﺑﻲﻃﺎﻗﺘﻲ ﺁﺭﺍﻡ ﻧﺪﻳﺪﻥ ﺯ ﺩﻝ ﻣﻦ‬ ‫ﺍﻱ ﺑﻪﻳﺎﺩ ﻟﺐ ﻣﻲﮔﻮﻥ ﺗﻮ ﻫﻢ ﻣﺸﺮﺏ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺩﻝ ﻣﻦ ‪ ۳۵۰‬ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺑﺎﻥ ﺳﺮﻣﻪ ﮐﺮﺩ ﺍﺯ ﺑﺲ ﻧﮕﺎﺭ ﺧﺎﮎﻣﺎﻥ ‪۳۶۱‬‬ ‫‪۳۶۲‬‬ ‫‪ ۳۵۰‬ﺭﺍﻩ ﮐﻮﻱ ﻳﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘﺎﻱ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺒﻴﻦ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺩﻝ ﺍﺯ ﭘﺎﮐﺒﺎﺯﻱ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻮﻳﺖ ﻧﺸﺴﺖ‬ ‫‪ ۳۵۱‬ﭼﻮﻥ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﺲﮐﻪ ﻓﻄﺮﺕ ﻣﻦ ‪۳۶۲‬‬ ‫ﺗﺎ ﺧﺮﺍﺑﺎﺕ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۵۱‬ﮐﺴﻲ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﺳﺨﻦ ﮐﺮﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﭼﻤﻦ ‪۳۶۳‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻴﺾ ﺷﻮ ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺁﻥ ﺑﻨﺸﻴﻦ‬ ‫‪ ۳۵۱‬ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺻﺪ ﭼﺎﮎ ﺷﺪ ﮔﺮ ﺁﺭﺯﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ‪۳۶۳‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺻ‪‬ﻴﺎﺩ ﭘﺎ ﺷﻮ ﺷﻴﻮﺓ ﻳﺎﺭﻱ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻦ‬ ‫‪۳۶۳‬‬ ‫‪ ۳۵۲‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻟﻲ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮔﺬﺭ ﻣﮑﻦ‬ ‫ﺍﻱ ﺧﺪﺍ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺳﻴﺮ ﻳﺎﺭ ﺑﻲﺩﺭﺩﻡ ﻣﮑﻦ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪١٨‬‬ ‫‪ ۳۶۴‬ﺷﻬﺮﺕ ﺑﻪﻓﮑﺮ ﺷﻌﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺍﻱ ﺑﮕﻮ ‪۳۷۵‬‬ ‫ﻧﺸﺪ ﻏﺒﺎﺭ ﺧﻂ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﻧﮓ ﻳﺎﺭ ﺷﮑﻦ‬ ‫‪ ۳۶۴‬ﺩﻟﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺧﻂ ﺩﻣﻴﺪﻥ ﺍﻭ ‪۳۷۵‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ ﻋﻤﺮﻱ ﻭ ﺁﺳﺎﻥ ﻧﮕﺸﺖ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۶۴‬ﺑﺲﮐﻪ ﺣﻴﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺁﺭﺯﻭ ‪۳۷۶‬‬ ‫ﺑﺲ ﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎﻥ ﺧﻮﺭﺩﻩﺍﻡ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﭘﺮ ﻧﻢ ﺩﺍﺷﺘﻦ‬ ‫‪ ۳۶۵‬ﺷﻬﺮ ﺑﻪﻃﻮﻑ ﮐﻌﺒﻪﮐﻪ ﮔﻔﺖ ﺁﺭﻣﻴﺪﻩ ﺭﻭ ‪۳۷۶‬‬ ‫ﺗﺮﮎ ﮔﻔﺘﻦ ﮐﻦ ﺧﻤﻮﺷﻲ ﺭﺍ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍﺯ ﺩﺍﻥ‬ ‫‪ ۳۶۵‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻮ ‪۳۷۷‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺧﺎﻣﻪ ﻗﺎﺑﻮﻱ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪ ۳۶۵‬ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﮔﺮﻩ ﭼﻮﻥ ﻏﻨﭽﺔ ﮔﻞ ﺯﻟﻒ ﺗﻮ ‪۳۷۷‬‬ ‫ﺑﻨﺪﻩ ﺷﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﺯ ﭘﺎﺱ ﺭﺍﺯ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻦ‬ ‫‪ ۳۶۶‬ﺩﻝﻧﺸﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺷﺪ ﺯ ﺑﺲ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺗﻮ ‪۳۷۷‬‬ ‫‪ ۳۶۶‬ﺳﺒﮏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺯ ﺑﺲ ﺟﺎﻥﮔﺮﺍﻧﻲﺍﻡ ﺑﻲﺗﻮ ‪۳۷۸‬‬ ‫ﺭﻳﺨﺘﻢ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺑﻪﺑﺤﺮ ﺷﻌﺮ ﺩﺭﻫﺎﻱ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪ ۳۶۷‬ﺍﻱ ﺍﺑﺮ ﺩﻳﺪﻩﻭﺭ ﻧﺘﻮﺍﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﻣﺸﻮ ‪۳۷۸‬‬ ‫ﭼﻮ ﻧﻲ ﺯﻳﺎﻥ ﺑﮑﺸﻢ ﺗﺎ ﺑﻪﮐﻲ ﺯ ﮐﺴﺐ ﺷﮑﺮ ﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۶۷‬ﻣﭙﻮﺵ ﺍﺯ ﺟﺴﻢ ﺧﺎﮐﻲ ﭼﺸﻢ ﻭ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﺷﻮ ‪۳۷۸‬‬ ‫‪ ۳۶۸‬ﺍﻱ ﺳﻴﻪ ﭼﺸﻤﻲ ﭼﻮ ﻟﻴﻠﻲ ﺧﺎﻧﻪﺯﺍﺩ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ‪۳۷۹‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺷﻬﺮﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺗﻪ ﺩﻝ ﺗﺮﮎ ﺩﻧﻴﺎ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۳۶۸‬ﺩﻭﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﮔﺮ ﺑﻮﺩ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﺗﻮ ‪۳۷۹‬‬ ‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﮐﻪ ﮔﺸﺖ ﺑﺎ ﻟﺐ ﻣﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪ ۳۶۹‬ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺩﺭ ﮔﺪﺍﺯ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺎ ﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ‪۳۷۹‬‬ ‫‪ ۳۶۹‬ﺭﺍﺯﺩﺍﺭﻱ ﻫﺮ ﮐﺮﺍ ﺯﺩ ﭼﻮﻥ ﺻﺪﻑ ﺑﺮ ﻟﺐ ﮔﺮﻩ ‪۳۸۰‬‬ ‫ﺧﻮﺵ ﺁﻣﺪﻩﺳﺖ ﻣﺮﺍ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪ ۳۶۹‬ﮐﺘﺎﺑﺘﻲ ﺯ ﻧﺴﻴﻢ ﻭﻃﻦ ﺑﻪﻣﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ‪۳۸۰‬‬ ‫ﺗﺎﺏ ﻣﺮﺍ ﺯ ﻫﺠﺮ ﮔﺪﺍﺯ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﻣﮑﻦ‬ ‫‪ ۳۷۰‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻱ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﻨﺪﺩ ﺍﺧﺘﺮ ﺩﺭ ﮔﺮﻩ ‪۳۸۰‬‬ ‫‪ ۳۷۰‬ﺑﺴﺖ ﮐﻠﮑﻢ ﺣﺮﻑ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺩﺭ ﮔﺮﻩ ‪۳۸۱‬‬ ‫ﺻﻔﺎ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﺭﻭﻳﻲ ﮔﺸﺖ ﺩﺭ ﻭﻳﺮﺍﻧﻪﺍﻡ ﺧﺮﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۷۱‬ﻫﺴﺖ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﻣﺮﺍ ﭼﻮﻥ ﺧﺎﻣﻪ ﺍﻧﺸﺎ ﺩﺭ ﮔﺮﻩ ‪۳۸۱‬‬ ‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﺩﺭ ﮐﻮﻱ ﺟﺎﻧﺎﻥ ﺧﺎﻧﻪﺍﻱ ﭼﻮﻥ ﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۷۱‬ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺷﺪ ﺳﺮﺍﭘﺎ ﺳﻨﮓ ﮐﻮﻩ ‪۳۸۱‬‬ ‫‪ ۳۷۱‬ﺧﺪﺍﻳﺎ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﺭﺍ ﺁﺑﺮﻭﻱ ﺍﺑﺮ ﻧﻴﺴﺎﻥ ﺩﻩ ‪۳۸۲‬‬ ‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﮔﺬﺷﺖ ﺍﻓﺴﺮﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﮐﺮﺩﻥ‬ ‫‪ ۳۷۲‬ﺟﺪﺍ ﻧﻤﻲﺷﻮﻱ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﮐﻪ ﭼﻪ ‪۳۸۲‬‬ ‫ﻣﺮﺍ ﺩﻟﻲﺳﺖ ﮐﺒﺎﺏ ﺍﺯ ﺟﻔﺎﻱ ﺳﻴﻤﺒﺮﺍﻥ‬ ‫‪ ۳۷۲‬ﺗﺎ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪ ﮔﻞ ﺭﻭﻱ ﺗﺮﺍ ﺑﻠﺒﻞ ﻧﮕﺎﻩ ‪۳۸۲‬‬ ‫‪ ۳۷۳‬ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﺶ ﺯﻧﺪ ﻫﺮﮔﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻧﮕﺎﻩ ‪۳۸۳‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺯ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﻤﺴﻔﺮ ﮔﺸﺘﻦ‬ ‫‪ ۳۷۳‬ﭘﺮﻳﺪ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺑﻪﺑﺎﻝ ﺭﻧﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ ‪۳۸۳‬‬ ‫ﻫﺮﮐﺲ ﮐﺸﻴﺪ ﺩﺳﺖ ﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﻴﻦ‬ ‫‪ ۳۷۳‬ﭼﻮ ﭘﺮ ﺷﻮﺩ ﺯ ﻣﻲ ﺩﺍﻍ ﺳﺎﻏﺮ ﻻﻟﻪ ‪۳۸۳‬‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﻳﺎﺭ ﻧﻴﻔﺘﺪ ﺑﻪﺑﻨﺪ ﻣﻦ‬ ‫‪ ۳۷۴‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﮐﻠﮏ ﺧﻴﺎﻝ ﺯﻧﮕﻴﻦ ﺧﻮﺍﻩ ‪۳۸۴‬‬ ‫‪ ۳۷۴‬ﭼﺸﻤﺖ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﻳﻨﻪ ‪۳۸۴‬‬ ‫ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎﻃﻦ ﺯ ﺗﺮﮎ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺩﺭﻳﻮﺯﻩ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۳۷۴‬ﺧﻂ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺣﺴﻦ ﺗﺮﺍ ﺭﺍﻡ ﺁﻳﻨﻪ ‪۳۸۴‬‬ ‫ﭼﺮﺍ ﺑﻲﺟﺮﺃﺗﻲ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺟﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺩﻟﻴﺮﻱ ﮐﻦ‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪﺍﺯ ﻣﻦ‬ ‫ﺯ ﺣﺮﻑ ﻳﺎﺭ ﻣﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﻡ ﻣﻦ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﮑﺮ ﺷﮑﻮﻩ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺩﻝ ﻏﻢ ﭘﻴﺸﺔ ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺲ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭼﻴﺪﻥ ﮔﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﺑﻴﺠﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﻟﮕﻴﺮ ﺧﻨﺪﻳﺪﻥ‬ ‫ﺍﻭ‪‬ﻝ ﭼﻮ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﺘﺔ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﻮ ﺍﺯ ﻣﻦ‬ ‫ﺷﺪ ﺻﺒﺢ ﺷﺎﻡ ﺗﻴﺮﮔﻲ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﻦ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪١٩‬‬ ‫‪ ۳۸۵‬ﮔﻬﻲ ﭼﻮ ﻏﻴﺮ ﻭ ﮔﻬﻲ ﻫﻤﭽﻮ ﻳﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﻲ ‪۳۹۷‬‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﻭﻥﭘﺮﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬ ‫‪ ۳۸۵‬ﻧﮕﻨﺠﺪ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ﺗﻮﺃﻣﻲ ﺑﺎﺩﺍﻡ ﻣﻌﺸﻮﻗﻲ ‪۳۹۷‬‬ ‫ﻣﻲﮐﻨﻢ ﺑﺎﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﻪ‬ ‫‪ ۳۸۶‬ﺗﺮﺍ ﺟﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺮﻭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺩﺭ ﮔﻠﺨﻦ ﺍﻱ ﻗﻤﺮﻱ ‪۳۹۸‬‬ ‫‪ ۳۸۶‬ﺑﮕﺮﻓﺖ ﺭﻧﮓ ﺍﺯ ﺁﻳﻨﻪﺍﺕ ﮐﺎﻡ ﺳﺎﺩﮔﻲ ‪۳۹۸‬‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻮﺱ ﺗﺎ ﮐﻲ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﻫﻮﺍ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۶‬ﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺗﻮ ﺍﻣﺸﺐ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻬﺠﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﭘﻨﺪﺍﺭﻱ ‪۳۹۸‬‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎﻗﻲﺍﺕ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺷﺮﺍﺑﻲ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۷‬ﺑﻪﺑﺎﺩﻩ ﻧﺸﺌﺔ ﻣﺴﺘﺎﻥ ﺧﻤﺎﺭ ﺍﺭﺯﺍﻧﻲ ‪۳۹۹‬‬ ‫ﻭﺍﺻﻞ ﺳﺎﺣﻞ ﺷﻮﺩ ﻫﺮ ﺩﻝ ﺑﻪﺩﺭﻳﺎ ﺩﺍﺩﻩﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۷‬ﺩﺳﺖ ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﺪ ﺑﻪﺳﺨﺎﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ‪۳۹۹‬‬ ‫‪ ۳۸۷‬ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻳﮑﻲ ﻃﻮﻃﻲ ﺳﺨﻦ ﺳﻨﺞ ﺍﺯ ﻟﺐ ﺳﺒﺰﻱ ‪۴۰۰‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻴﻢ ﺩﻝ ﺑﻪﺯﻟﻒ ﮔﺮﻩﮔﻴﺮ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۸‬ﭼﻮ ﻧﺮﮔﺲ ﺩﻳﺪﻩ ﻭﺍ ﮐﺮﺩﻡ ﺑﻪﺭﻭﻱ ﭼﺸﻢ ﺷﻬﻼﻳﻲ ‪۴۰۰‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﺗﺮﺍ ﺟﺰ ﺷﻌﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﺧﺎﻧﻪﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۸‬ﭼﻮﻥ ﺷﻤﻊ ﺍﮔﺮ ﭼﺸﻢ ﺗﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ ‪۴۰۱‬‬ ‫ﺍﻱ ﮐﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺷﻲ ﺩﻳﺪﻩﺍﻱ‬ ‫‪ ۳۸۹‬ﺍﻱ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﻨﻪ ﺩﻳﺪﻥ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﻭ ﺍﺩﺍﻳﻲ ‪۴۰۱‬‬ ‫ﺑﻪﭼﺸﻢ ﺑﻠﺒﻠﻲ ﮔﻠﺸﻦ ﻧﺪﻳﺪﻱ ﮐﺎﺵ ﻣﻲﺩﻳﺪﻱ‬ ‫‪ ۳۸۹‬ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺟﺰ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺩﻝ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮﻱ ‪۴۰۲‬‬ ‫ﺗﺎﮐﻪ ﺧﺎﮎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﭼﻴﻨﺪ ﮐﺴﻲ‬ ‫‪ ۳۹۱‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻓﮑﺮ ﺿﺒﻂ ﺁﺏِ ﺭﻭ ﺩﻣﻲ ‪۴۰۲‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮐﻤﻲ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺧﺴﺘﻦ ﺗﺎ ﮐﻲ‬ ‫‪ ۳۹۱‬ﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪﻥ ﻫﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺣﻲ ﺳﺮﻭﺭﻱ ‪۴۰۳‬‬ ‫‪ ۳۹۱‬ﮔﺮﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﮐﺎﺭﻡ ﺧﻢ ﮔﻴﺴﻮﺳﺖ ﭘﻨﺪﺍﺭﻱ ‪۴۰۳‬‬ ‫ﺑﻪﻫﻨﺪ ﺁﻣﺪﻡ ﺑﻬﺮ ﺑﺨﺖ ﺁﺯﻣﺎﻳﻲ‬ ‫‪ ۳۹۲‬ﺗﺎ ﭼﺎﮎ ﺩﻝ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺭﻓﻮﻱ ﺗﺠ ‪‬ﻤﻠﻲ ‪۴۰۳‬‬ ‫ﻓﺮﻳﺎﺩﻱﺍﻡ ﺍﺯ ﻏﺮﺑﺖ ﺧﻮﺩﻫﺎﻱ ﻭﻃﻦﻫﺎﻱ‬ ‫‪ ۳۹۲‬ﺍﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺣﺪﺕ ﺍﺣﺪ ﻳﮑﺘﺎﻳﻲ ‪۴۰۴‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻢ ﭘﺎﮎ ﺷﺴﺖ ﺍﺯ ﮐﻠﻔﺖ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﻟﻲ‬ ‫‪ ۳۹۲‬ﭼﻮ ﺩﻝ ﺻﻴﺪ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺷﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﺎ ﺑﺪﻥ ﮐﺎﺭﻱ ‪۴۰۴‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻃﺎﻟﻊ ﺍﮔﺮ ﻓﺎﺧﺘﻪ ﺑﻠﺒﻞ ﺷﺪﻧﻲ‬ ‫‪ ۳۹۳‬ﺷﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺲﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻌﻮﺭﻱ ﮐﻮﺩﻧﻲ ‪۴۰۴‬‬ ‫‪ ۳۹۳‬ﺗﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻲ ﺑﻠﺒﻞ ﺷﻴﺪﺍ ﺩﺍﺭﻱ ‪۴۰۵‬‬ ‫ﭼﻮ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻨﺘﻈﺮﻡ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﻩ ﻳﺎﺭﻱ‬ ‫‪ ۳۹۳‬ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺧﻤﺎﺭ ﻋﻴﺐ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﻲ ‪۴۰۶‬‬ ‫ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺲﮐﻪ ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪ ۳۹۴‬ﺁﻣﺪﻱ ﻳﮏ ﺩﻡ ﻭ ﺟﺎ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻣﺤﺰﻭﻥ ﮐﺮﺩﻱ ‪۴۰۶‬‬ ‫ﺯ ﻗﺤﻂ ﻣﻲ ﺩﻣﺎﻏﻢ ﺧﺸﮏ ﺷﺪ ﺍﻱ ﺑﺎﺩﻩ ﺳﻴﻼﺑﻲ‬ ‫‪ ۳۹۴‬ﺭﺍﻡ ﺑﺨﺖ ﺗﻴﺮﻩﺍﻡ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﺁﻫﻮﻱ ﮐﺴﻲ ‪۴۰۶‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻪ ﺳﺒﮑﺮﻭﺣﻲ ﻧﻪ ﺗﻤﮑﻴﻨﻲ‬ ‫‪ ۳۹۵‬ﺍﻳﻦ ﻧﻴﮏ ﻭ ﺑﺪ ﮐﻪ ﺩﻳﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺪﻳﺪﻧﻲ ‪۴۰۷‬‬ ‫‪ ۳۹۵‬ﮔﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﻓﺸﺎﺭﺩ ﺑﻪﺩﻝ ﺗﻨﮓ ﮐﺴﻲ ‪۴۰۷‬‬ ‫ﻫﺴﺖ ﻫﺮﺟﺎ ﺑﻪﺳﺨﻦ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‬ ‫‪ ۳۹۶‬ﻧﻈﺮﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﭼﺸﻢ ﺁﻫﻮﻳﻲ ‪۴۰۸‬‬ ‫ﭼﻮ ﺷﻤﻊ ﺍﺯ ﮔﺮﻣﻲ ﺩﻝ ﻫﺮﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺩﺍﺭﻱ‬ ‫‪ ۳۹۶‬ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺪ ﺩﺍﻣﻨﻢ ﺍﺯ ﮔﺮﻳﻪ ﺗﺮ ﺗﺎ ﺁﻣﺪﻱ ‪۴۰۸‬‬ ‫‪ ۳۹۶‬ﺧﺪﺍ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﮔﺮ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﻳﺎﺭ ﻣﻲﺍﻓﺘﻲ ‪۴۰۸‬‬ ‫ﺗﻮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﺩﻩ ﺭﺧﺎﻥ ﭼﺸﻢ ﺗﻤﺘﹼﻊ ﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﻳﺎﻓﺖ ﺩﻝ ﻫﺮﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻲﺗﺎﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪﻣﻌﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﻱ ﮔﺮ ﭘﺎﻱ ﺗﺎ ﺳﺮﮔﻮﺵ ﺑﻨﺸﻴﻨﻲ‬ ‫ﻣﻔﻠﺴﻲ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﺍﺯ ﺑﺎﺩﺩﺳﺘﻲ ﺣﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﭼﻮ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﻔﺴﻢ ﻧﻔﺲ ﺑﻪﺍﻣﻴﺪ ﻧﺎﻟﻪ ﮐﺸﻴﺪﻧﻲ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﻴﻮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‬ ‫ﺗﻨﮓ ﺁﻣﺪﻡ ﺍﻱ ﻧﺎﻟﺔ ﺩﻝﺧﻮﺍﻩ ﮐﺠﺎﻳﻲ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٢٠‬‬ ‫‪ ۴۰۹‬ﺑﻪﺗﺨﺖ ﻫﻨﺪ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺩ ﺗﺎﺟﺪﺍﺭ ﻧﻮﻱ ‪۴۱۴‬‬ ‫ﻧﻤﻲﭘﺮﺩ ﺯ ﺳﺮﻡ ﻧﺸﺌﺔ ﻫﻮﺍﻱ ﮐﺴﻲ‬ ‫‪۴۱۴‬‬ ‫‪ ۴۰۹‬ﺯ ﺑﺲﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺧﻴﺎﻟﻢ ﮐﻤﺎﻝ ﺑﻲﺧﻠﻠﻲ‬ ‫ﮐﻲ ﺷﻮﻱ ﻣﺴﺖ ﻭﻓﺎ ﺗﺎ ﺟﺎﻡ ﺻﻬﺒﺎ ﻧﺸﮑﻨﻲ‬ ‫‪۴۱۵‬‬ ‫‪ ۴۰۹‬ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺩ ﺳﻴﻼﺏ ﺳﺮﺍﺏ ﺯﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﺍﻫﻞ ﺩﻧﻴﺎ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻲﺩﺍﺭﻧﺪ ﭘﺎﺱ ﺩﻭﺳﺘﻲ‬ ‫‪۴۱۵‬‬ ‫‪ ۴۱۰‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺁﻳﺪ ﺯ ﺩﺍﻍ ﺩﻝ ﺳﭙﺮﻱ‬ ‫ﻣﺮﺍ ﺭﻡ ﺩﺍﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺒﻮﺗﺮ ﻫﻮﻱ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ‬ ‫‪۴۱۶‬‬ ‫‪ ۴۱۰‬ﺍﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺑﻪﺻﺪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﻡ ﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﻧﭙﻮﺷﻴﺪﻡ ﺯ ﺑﺲ ﺍﺯ ﺣﺴﻦ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﻧﻲ ﭼﺸﻤﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﺯ ﺧﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺧﺎﻣﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺘﺎﻥ ﺣﺮﻓﻲ ‪ ۴۱۰‬ﻧﺪﻳﺪﻩﺍﻳﻢ ﺩﻟﻲ ﺭﺍ ﻓﮕﺎﺭ ﺩﺭﻭﻳﺸﻲ ‪۴۱۶‬‬ ‫‪ .۱ ۴۱۱‬ﻣﺨ ‪‬ﻤﺴﺎﺕ‬ ‫ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﺧﺮﺍﺑﻲ ﺯﻣﺎ ﻭ ﻣﻦ ﺩﺍﺭﻱ‬ ‫‪۴۱۷‬‬ ‫‪ ۴۱۱‬ﺑﻬﺎﺭ ﺣﺴﻦ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺭﻧﮓ ﮔﻞ ﺭﺑﻮﺩﻩ ﺯ ﺟﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﻪﺍﻫﻞ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺯ ﺑﺪ ﺣﺎﻟﻲ ﺧﻮﺩ ﺣﺎﻝ ﻧﻔﺮﻭﺷﻲ‬ ‫‪۴۱۸‬‬ ‫‪ ۴۱۲‬ﺑﻨﻔﺸﻪ ﺍﺯ ﭼﻤﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﺁﺯﺭﺩﻩ ﺩﻝ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺭ ﺩﻟﺘﻨﮕﻲ‬ ‫ﭼﻪ ﺷﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﺩﺍﺭﻱ ‪ ۴۱۲‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﮐﻢ ﺍﺯ ﺯﻧﮕﺒﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ‪۴۱۹‬‬ ‫‪۴۲۰‬‬ ‫‪ ۴۱۲‬ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺷﺮﻁ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺮﺥ ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻧﮑﻨﻢ‬ ‫ﮔﺮ ﮐﻨﺪ ﺍﺯ ﭼﺮﺥ ﻣﻴﻨﺎﻳﻲ ﺗﻤﻨﹼﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﻣﻲ‬ ‫‪۴۲۰‬‬ ‫‪ ۴۱۳‬ﺑﻪﮐﻴﺶ ﺑﻨﺪﻩ ﺭﺥ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺗﺎﺑﺎﻧﺪﻥ‬ ‫ﺯ ﺷﺎﻡ ﻫﻨﺪ ﺩﻟﺘﻨﮕﻢ ﺧﺪﺍﻳﺎ ﺻﺒﺢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬ ‫‪ ۴۱۳‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻪ ﮔﻞ ﺯ ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺵﻫﺎﯼ ﺩﻳﺪﺓ ﻣﺎﺳﺖ ‪۴۲۱‬‬ ‫ﺍﻫﻞ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻬﺮ ﻣﺤﺘﺎﺟﺎﻥ ﻧﺠﻨﺒﺎﻧﺪ ﻟﺒﻲ‬ ‫‪ ۴۱۳‬ﺑﻴﺎ ﺗﺮﮎ ﺳﺘﻢ ﮐﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯﻳﻦ ﺍﻱ ﺳﻨﮕﺪﻝ ﺑﺎ ﻣﻦ ‪۴۲۲‬‬ ‫ﺑﮕﻮ ﺑﻪﻋﺸﻖ ﺯ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﻟﮕﻴﺮﻱ‬ ‫‪ ۴۱۴‬ﮔﺮﭼﻪ ﭼﺸﻢ ﺩﻟﻢ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﺳﻴﺮ ﺍﺳﺖ ‪۴۲۳‬‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺍﻭﻻﺩ ﺁﺩﻡ ﺑﻮﺩ ﺗﻮﺃﻡ ﻣﺮﺩﻣﻲ‬ ‫‪ .۱‬ﻣﻘﻄﹼﻌﺎﺕ‬ ‫‪ ۴۲۵‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻡ ﺍﺯ ﻭﺻﻠﺖ ﺑﻬﺎﺭ ﺁﺭﺯﻭ ﺍﻣﺸﺐ ‪۴۲۷‬‬ ‫ﻣﺴﻮﺯ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ ﺩﻝ ﻫﺮ ﻧﻔﺲ ﺩﻣﺎﻍ ﻣﺮﺍ‬ ‫‪ ۴۲۵‬ﮔﺮ ﺩﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﺑﺒﺨﺸﻲ ﺑﺮ ﮔﺪﺍﻱ ﺩﻝ ﮐﻢ ﺍﺳﺖ ‪۴۲۷‬‬ ‫ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﮐﺸﻮﺭ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫‪۴۲۷‬‬ ‫‪ ۴۲۵‬ﺍﻱ ﺩﻝ ﻧﮑﻨﻲ ﻧﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺎﺩﺭﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻣﻲﺯﻧﻢ ﻧﺎﺧﻦ ﭼﻮ ﺑﺮﮒ ﻻﻟﻪ ﺩﺍﻍ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۴۲۵‬ﻣﺮﺩ ﻣﺠﻨﻮﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻟﻴﻠﻲ ﺳﻮﺩﺍ ﺁﻣﻴﺨﺖ ‪۴۲۷‬‬ ‫ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺯ ﺑﺲ ﺧﺮﺝ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﻣﺎ‬ ‫‪ ۴۲۵‬ﺍﺯ ﺳﺒﮑﺮﻭﺣﻲ ﺗﻨﻢ ﺑﺎﻝ ﻭ ﭘﺮ ﺑﻮﻱ ﮔﻞ ﺍﺳﺖ ‪۴۲۷‬‬ ‫ﻧﻴﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﻲ ﺍﺯ ﻧﮑﻬﺖ ﮔﻞ ﺭﺍﺯ ﺑﻠﺒﻞ ﺭﺍ‬ ‫ﺗﻮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﻱ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺩﻝ ﻧﺸﺪﻱ ﺑﻪﮔﻮﺵ ﮐﺮ ﺁﺷﻨﺎ ‪ ۴۲۵‬ﺩﺭ ﺻﺤﻦ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﺨﻦ ﻫﺮﮐﻪ ﭼﻮ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪۴۲۷‬‬ ‫‪ ۴۲۶‬ﺑﺲ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻝ ﻣﺮﺩﻩﺍﻱ ﺟﺎﻳﺶ ﺑﻪﭘﻬﻠﻮﻱ ﺗﻮ ﺍﺳﺖ ‪۴۲۸‬‬ ‫ﺗﺎ ﻗﺪﺵ ﺁﻭﺭﺩ ﺩﺭ ﻓﺘﺮﺍﮎ ﮐﺎﮐﻞ ﺳﺮﻭ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۴۲۶‬ﺗﺎ ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ ﺯ ﺍﺧﺘﻼﻁ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻥ ﭘﺎ ﺩ ِﺭ ﮔﻞ ﺍﺳﺖ ‪۴۲۸‬‬ ‫ﺑﻪﭘﺴﺘﻲ ﻣﻲﮐﺸﺪ ﺭﻓﻌﺖ ﭘﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻭﻥ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۴۲۶‬ﺳﻔﻠﻪ ﺍﺯ ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺗﻦﭘﺮﻭﺭﻱﺳﺖ ‪۴۲۸‬‬ ‫ﮔﻠﺸﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﺑﺮﺩﻩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺁﺭﺍﻳﻲ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۴۲۶‬ﭼﺸﻢ ﻳﺎﺭ ﺍﺷﮏ ﻓﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻏﻢ ﺩﺍﻍ ﺩﻝ ﻣﺎﺳﺖ ‪۴۲۸‬‬ ‫ﺧﻮﺍﺏ ﮔﺮﺍﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻣﺎ ﺭﺍ‬ ‫‪ ۴۲۶‬ﻳﺎﺭ ﺗﺎ ﺭﺳﻮﺍ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﮔﺮﻓﺖ ‪۴۲۸‬‬ ‫ﺑﺲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺳﺮِ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﻣﺎﻧﻴﻢ ﻣﺎ‬ ‫‪۴۲۸‬‬ ‫‪ ۴۲۷‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥﺩﺍﻥ ﺧﺪﻧﮓ ﺗﻮ ﻧﺸﺎﻥ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﻧﮑﻬﺖ ﮔﻞ ﺧﻮﺷﻪﭼﻴﻦ ﺷﺪ ﺧﺮﻣﻦ ﺑﻮﻱ ﺗﺮﺍ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪٢١‬‬ ‫‪ ۴۲۸‬ﺣﻴﺮﺕ ﻣﻦ ﭼﻮ ﺭِﻩ ﺭﻭﻱ ﺗﻮ ﺩﻳﺪﻥ ﮔﻴﺮﺩ ‪۴۳۳‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﻴﺎﻝ ﺷﻤﻊ ﺑﺎﻻﻳﺶ ﮐﻪ ﮔﺮﻡ ﺩﻟﺒﺮﻱﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﮐﺴﻲ ﺑﻪﺭﺗﺒﺔ ﺍﻓﺘﺎﺩﮔﺎﻥ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ‪۴۳۳‬‬ ‫ﺳﺮﺷﮑﻢ ﺍﻳﻤﻦ ﺍﺯ ﺁﺷﻮﺏ ﭼﺸﻢﮔﺮﻳﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﺗﺎ ﺩﻣﺎﻍ ﻓﻠﮏ ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺩﻝ ﻣﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ ‪۴۳۳‬‬ ‫ﺗﺎ ﺩﺭ ﮐﻒ ﺍﻭ ﮔﻨﺠﻔﻪ ﻟﺨﺖ ﺩﻝ ﺗﻨﮓ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﺷﻮﺧﻲ ﮔﺮﺩﺵ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﭼﻮ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﻮﺩ ‪۴۳۳‬‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻪ ﺳ ﹼﮑﺔ ﻧﻘﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ‪۴۳۳‬‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺲ ﺩﻟﻢ ﺯ ﺭﻧﮓ ﺧﻂ ﺍﻭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﻫﻤﭽﻮ ﺁﺩﻡ ﮐﺎﻥ ﻓﺘﺎﺩ ﺍﺯ ﺟﹼﻨﺖ ﺭﺿﻮﺍﻥ ﺑﻪﻫﻨﺪ ‪۴۳۳‬‬ ‫ﺯ ﺑﺲ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﺮﻭﺍﻳﻲ ﺩﺭﻳﻦ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﮐﻢ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﺗﺎ ﺭﻭﻳﺶ ﺍﺯ ﺯﻣﺮ‪‬ﺩ ﺧﻂ ﺳﺒﺰﭘﻮﺵ ﺷﺪ ‪۴۳۳‬‬ ‫‪ ۴۲۹‬ﺑﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﺗﻨﮓﭼﺸﻤﻲﻫﺎ ﺩﻝ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﺒﻨﺪ ‪۴۳۴‬‬ ‫ﭼﻮ ﺷﻤﻊ ﻭﺭﺩ ﺯﺑﺎﻧﻢ ﺛﻨﺎﻱ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﺍﺑﺮ ﺍﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﭼﻤﻦ ﮐﺮﺩﻥ ﺻﺤﺮﺍ ﺩﺍﺭﺩ ‪۴۳۴‬‬ ‫ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻞ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﻣﻲﺧﻨﺪﺩ ﺑﻪﺻﺒﺢ‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﮔﺮ ﺩﻟﻢ ﺁﺷﻔﺘﺔ ﭘﻴﭻ ﻭ ﺧﻢ ﻣﻮﻳﻲ ﻧﺒﻮﺩ ‪۴۳۴‬‬ ‫ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺻﻔﺎﻱ ﺩﻝ ﺩﻣﺎﻏﻢ ﻫﻤﭽﻮ ﺻﺒﺢ‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﺗﺎ ﺧﻂ ﺍﺯ ﺁﻳﻴﻨﺔ ﺭﺧﺴﺎﺭ ﺟﺎﻧﺎﻥ ﺳﺒﺰ ﺷﺪ ‪۴۳۴‬‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﺗﺎ ﮐﺴﻲ ﺣﺮﻑ ﻣﺮﺍ ﮔﺮ ﺑﻪﺯﻣﻴﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ‪۴۳۴‬‬ ‫ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻲﻗﺮﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻣﻦ ﺁﺭﺍﻡ ﮐﺮﺩ‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﺯﻟﻒ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺍﮔﺮ ﺷﮑﻦ ﺩﺍﺭﺩ ‪۴۳۴‬‬ ‫ﮐﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﮐﺎﻡ ﮐﺴﻲ ﺑﺮﺁﻳﺪ‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﺭﺳﻴﺪ ﭘﺴﺖ ﻭ ﺑﻠﻨﺪ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪ ‪۴۳۴‬‬ ‫‪ ۴۳۰‬ﮐﻲ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﺟﺎﻳﻲ ﺯ ﺑﻲ ﭘﺮﻭﺍ ﺩﮔﺮ ‪۴۳۵‬‬ ‫ﻫﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻃﻠﺒﻲ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﻍ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﻭﺍ ﺳﻮﺧﺖ ﭼﻪ ﺳﻮﺩﺍﻱ ﺩﻝ ﺍﺯ ﮔﺮﻣﻲ ﹸﺧﻮﻳﺶ ‪۴۳۵‬‬ ‫ﭼﻮ ﻋﺎﺷﻖ ﭘﻴﺮ ﮔﺮﺩﺩ ﮐﺸﺘﺔ ﺟﺎﻧﺎﻥ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﺳﺎﺩﻩﺭﻭﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭ ﺭﻳﺶ ‪۴۳۵‬‬ ‫ﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﻱ ﻋﻨﺎﻥ ﺣﺮﺹ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺿﺮﺭ ﮔﻴﺮﺩ‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﺩﻝ ﺑﻴﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﻣﻲﮐﺮﺩﻡ ‪۴۳۵‬‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﻣﻦ ﭼﺮﺍﻍ ﺍﻓﺮﻭﺯ ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﻝ ﺑﻲﮐﻴﻨﻪﺍﻡ ‪۴۳۵‬‬ ‫ﺑﻪﺩﻧﻴﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﺔ ﺍﺷﮏ ﻧﺪﺍﻣﺖ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﻣﺎ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺸﺎ ﻭﺍ ﮔﺬﺍﺷﺘﻴﻢ ‪۴۳۵‬‬ ‫ﺯ ﻓﻴﺾ ﻣﻲﮐﺸﻲ ﺑﻲﻗﻴﺪﻱ ﻣﻦ ﭘﺎﺭﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۴۳۱‬ﮔﻮﻫﺮ ﻣﻮﺝ ﻭﻻﻳﺖ ﺭﺍ ﺑﻮﺩ ﺣﻴﺪﺭﻉ ﻣﺤﻴﻂ ‪۴۳۶‬‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﺍﺯ ﺗﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺟﺎ ﺩﻝ ﺍﺳﺖ ﺩﻝ ‪۴۳۶‬‬ ‫ﺯ ﺷﺮﻡ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﺁﺑﻢ ﭼﻮ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﺏ ﺑﺮﺁﻳﺪ‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﺯ ﺳﺨﺘﻲﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻴﻨﻪﺍﻡ ﺗﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻣﻲﻧﺎﻟﻢ ‪۴۳۶‬‬ ‫ﺑﻬﺮ ﺻﻴﺪ ﺩﮔﺮﻱ ﺗﺮﮐﺶ ﭘﺮ ﺗﻴﺮ ﻣﺒﻨﺪ‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﺑﻪﺩﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺗﺮﮐﺶ ﺁﻳﻴﻦ ﻧﺪﺍﺭﻡ ‪۴۳۶‬‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯﻳﻦ ﺑﺎ ﺩﻝ ﮐﻤﺎﻥ ﺍﺿﻄﺮﺍﺑﻲ ﺩﺍﺷﺘﻢ ‪۴۳۶‬‬ ‫ﺑﻪﻣﻦ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺑﺖ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪﺭﻭ ﮔﺮﻡ ﺗﻐﺎﻓﻞ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﭼﻮﻥ ﻻﻟﻪ ﺯ ﺳﻮﺩﺍﻱ ﺗﻮ ﺍﻓﻴﻮﻧﻲ ﺩﺍﻏﻢ ‪۴۳۶‬‬ ‫ﺗﺎ ﻫﻼﻝ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﺑﺮﻕ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺗﻮ ﺷﺪ‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﻃﻠﺐ ﮐﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻲ ﺯ ﻣﻮﻻﻳﻲ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺭﻡ ‪۴۳۶‬‬ ‫ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻘﻲ ﻣﮑ ‪‬ﺪﺭ ﮐﺮﺩ‬ ‫‪ ۴۳۲‬ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺑﻪﭼﻨﮓ ﻳﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﻳﺰ ﺁﺯﺍﺭﻡ ‪۴۳۷‬‬ ‫ﺳﺒﺰﺓ ﺧ ﹼﻄﻲ ﺩﻝ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﻟﺒﺮ ﺩﺍﻍ ﺷﺪ‬ ‫ﻣﻮﺝ ﺷﺒﻨﻢ ﺑﻪﮔﻞ ﺍﻳﺎﻍ ﺭﺳﺎﻧﺪ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺭﺍﺯ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺩﻝ ﺗﻨﮕﻲ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﮔﻴﺮﺩ‬ ‫ﺩﻟﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺏ ﺷﮑﺴﺖ ﻭ ﺑﺴﺖ ﺑﻴﺎﺭﺩ‬ ‫ﮐﺎﮐﻞ ﺷﻤﻊ ﮐﺴﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﮔﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﺩﻝ ﺯ ﻣﮋﮔﺎﻥ ﺳﻴﻪ ﻣﺴﺖ ﺗﻮ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬ ‫ﺍﺳﻴﺮ ﻣﻌﻨﻲﺍﻡ ﺁﻳﻴﻨﻪﺍﻡ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﺩﻝ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﻧﺸﺪ‬

‫‪٢٢‬‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‬ ‫‪ ۴۳۷‬ﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮﻥ ﻣﻲﺷﺪﻱ ﺍﻱ ﺩﻝ ﺍﮔﺮ ﻭﺍ ﻣﻲﺷﺪﻱ ‪۴۳۷‬‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﺯ ﺳﺨﻦ ﭘﺮ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪﻣﻴﺎﻥ ﻧﻪ‬ ‫‪ ۴۳۷‬ﺗﺎ ﮐﻲ ﻣﺪﺍﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪﺣﻴﺮﺕ ﮐﻨﺪ ﮐﺴﻲ ‪۴۳۷‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺮﺍﺑﻲﻫﺎ ﺑﻪﺩﻝ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺪﺍﺩﻡ ﻣﻬﻠﺘﻲ‬ ‫‪ ۴۳۷‬ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻀﻞ ﻭ ﺗﻤﻴﺰ ﺁﺩﻡ ﺍﺯ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ‪۴۳۸‬‬ ‫ﮔﺸﺘﻪﺍﻡ ﺻﻴﺪ ﺗﻮ ﺩﻝ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻣﻲﺑﺮﻱ‬ ‫‪ ۴۳۷‬ﻣﺮﻫﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺻﻬﺒﺎ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﺬﺭﻡ ‪۴۳۸‬‬ ‫ﻫﺮ ﮐﺮﺍ ﻋﺸﻖ ﺩﻫﺪ ﻣﺴﺘﻲ ﺑﺎﻻ ﺩﺳﺘﻲ‬ ‫‪ ۴۳۹‬ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﻋﻴﺎﻥ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﮔﺸﺘﻦ ‪۴۴۲‬‬ ‫‪ ۴۳۹‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﻔﻴﺪ ﺭﻭﺣﻲﺍﺵ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ‪۴۴۲‬‬ ‫‪ .۱‬ﺭﺑﺎﻋ ‪‬ﻴﺎﺕ‬ ‫‪ ۴۳۹‬ﮔﺮ ﺩﺳﺖ ﺗﻬﻲ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻳﺪ ‪۴۴۲‬‬ ‫‪ ۴۳۹‬ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﻧﻲ ﺯ ﺑﺲ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﻪﺑﻴﻦ ﺍﺳﺖ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﺍﻱ ﺍﺻﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﺟﻮﺩﺕ ﺑﺎﻧﻲ‬ ‫‪ ۴۳۹‬ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﺁﻓﺖ ﺩﻝ ﻧﺸﻮﺩ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﺍﻱ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﺮﺳﻞ ﺍﻟﺮﻳﺎﺣﻲ ﻳﺎﺭﺏ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﻏﺮﺽ ﻟﺐ ﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﺩﻭﺧﺘﻪ ﺑﻪ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺗﻮﺍﻥ ﺳﺠﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺷﻬﺮﺕ ﺁﻧﻢ ﮐﻪ ﺳﻴﻢ ﻭ ﺯﺭ ﺧﻮﺵ ﻧﮑﻨﻢ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻃﻠﺐ ﻫﺮﮐﻪ ﺩﻟﺶ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺳﺮﻗﺎﻓﻠﺔ ﺭﻩ ﺑﺲﮐﻪ ﺑﻪﺳﺴﺘﻲ ﭘﻴﻤﻮﺩ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﻳﺎﺭﺏ ﺭﺣﻤﻢ ﺩﺭﻳﻦ ﮐﻬﻦ ﺳﺎﻟﻲ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺗﺎ ﺯﺍﻝ ﻓﻠﮏ ﺑﻨﺎﻱ ﻣﮑﺮ ﻭ ﻓﻦ ﮐﺮﺩ ‪۴۴۳‬‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﻧﺨﻠﻢ ﮐﻪ ﭼﻮ ﺷﻤﻊ ﺑﺎﺭ ﺧﻮﻧﺒﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ ‪۴۴۳‬‬ ‫ﮐﺮﺩﻡ ﻳﮏ ﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻓﺮﻳﺎﺩ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺧﻴﺮ ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ ﺑﺲﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺯ ﺷﺮﺵ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﻳﺎﺭﺏ ﺯ ﺑﺪﻱ ﺍﮔﺮ ﭘﻨﺎﻫﻢ ﺑﺪﻫﻲ‬ ‫‪ ۴۴۰‬ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺒﺶ ﺩﺭ ﺗﻌﺐ ﺍﺳﺖ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﺍﻱ ﺭﺍﺯﻕ ﮐﺎﻓﺮ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺭﺣﻤﻲ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﺑﻠﺒﻞ ﮐﻪ ﺯ ﻧﺎﻟﻪ ﺗﻴﺮ ﻣﻲﭘ ‪‬ﺮﺍﻧﺪ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﻳﺎﺭﺏ ﻳﺎﺭﺏ ﺧﺮﺍﺑﻢ ﺁﺑﺎﺩﻡ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﮐﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺄﻭﺍﻱ ﺩﺭﻧﮓ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﻳﺎﺭﺏ ﺯ ﺟﻔﺎﻱ ﻫﻨﺪ ﺧﻮﻥ ﺷﺪ ﺟﮕﺮﻡ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﺍﺯ ﺍﺑﺮ ﮐﺮﻡ ﭼﻮ ﺧﺎﮎ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﮔﺮ ﺍﺯ ﺑﻨﺪﮔﻲﺍﺕ ﻭﺍ ﺍﻓﺘﻢ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﺯﺍﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺮﮒ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺳﺮ ﺩﺍﺭﺩ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﺍﻱ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺯ ﺗﻮﺳﺖ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺭﺳﺘﻢ ﺁﺧﺮ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﺷﻬﺮﺕ ﺯ ﻭﻃﻦ ﺳﺮ ﺗﭙﻴﺪﻥ ﺩﺍﺭﺩ ‪۴۴۴‬‬ ‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻨﺪﻩﺍﻱ ﺯ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﺗﻮﺍﻡ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺩ ﻃﺒﻴﺐ ﺩﻝ ﺑﻪﺯﺭ ﻣﻲﺑﻨﺪﺩ ‪۴۴۵‬‬ ‫ﺗﺎ ﺧﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﺮﺍﺏ ﻧﻢ ﺭﺍ ﻋﺸﻖ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۴۱‬ﻓﮑﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﮐﻨﻢ ‪۴۴۵‬‬ ‫ﺍﻱ ﻧﻌﺖ ﺗﻮ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ ﮔﻠﺰﺍﺭ ﺣﻴﺎﺕ‬ ‫‪ ۴۴۲‬ﺷﻬﺮﺕ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪﺁﺑﺮﻭﻳﻲ ﺑﻨﺪ ﺍﺳﺖ ‪۴۴۵‬‬ ‫ﺍﻱ ﺁﻧﮑﻪ ﺗﻮ ﺷﺎﻩ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﻣﮑﺎﻧﻲ‬ ‫‪ ۴۴۲‬ﭼﻮﻥ ﮐﺎﻫﺮﺑﺎ ﮐﻪ ﺑﺮﮒ ﮐﺎﻫﻲ ﺑﮑﺸﺪ ‪۴۴۵‬‬ ‫‪ ۴۴۲‬ﺁﻧﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﻣﻼ ﻣﻲﮔﺮﻳﻢ ‪۴۴۵‬‬ ‫ﺍﻱ ﻣﻈﻬﺮ ﻧﻮﺭ ﺍﺯﻟﻲ ﺍﺩﺭﮐﻨﻲ‬ ‫‪ ۴۴۲‬ﺍﺯ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺍﻟﻢ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮﻥﻫﺎ ﺧﻮﺭﺩﻡ ‪۴۴۵‬‬ ‫ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺗﻬﻲ ﻣﻼﺯﻣﺖ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﻭﺳﺖ‬ ‫ﺗﺎ ﺳ ﹼﮑﺔ ﻧﻘﺪ ﺧﻄﺖ ﺁﻣﺪ ﺑﻪﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺯ ﭼﺮﺥ ﺭﻓﻌﺖ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻣﮕﺮﺩ ﺍﺯ ﭘﻲ ﺷﺎﻫﻲ ﮐﻪ ﺗﻮﻳﻲ‬ ‫ﺍﺯ ﺣﺴﺮﺕ ﺁﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﭼﻮﻥ ﺷﻔﺘﺎﻟﻮ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺯ ﺧﻮﺩ ﺷﺪﻡ ﺷﺎﺩ ﺷﺪﻡ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫‪٢٣‬‬ ‫‪ ۴۴۵‬ﺍﻱ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺯﺭ ﭼﻮ ﻣﺲ ﻣﻄﹼﻠﺎ ﺷﺪﻩﺍﻱ ‪۴۴۷‬‬ ‫ﺁﻧﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺩﺍﺩﻧﺪ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺗﺎ ﮐﻲ ﺩﻟﺖ ﺍﺯ ﮔﺬﺍﺷﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ‪۴۴۷‬‬ ‫ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺑﻮﺩ ﻫﺮﮐﻪ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺷﺐ ﺭﻓﺖ ﻭ ﮐﺴﺎﺩ ﺷﺪ ﺩﮐﺎﻥﭼﻴﻨﻲ ﺷﻤﻊ ‪۴۴۷‬‬ ‫ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﻲﺣﺪﺵ ﺣﺮﺹ ﺑﻪﺳﺮ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﺑﻬﺎﺭ ﻭ ﺳﻨﺒﻠﻢ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺍﺳﺖ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﺩﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﻟﺒﺎﺱ ﺑﺎﻃﻨﺶ ﻇﺎﻫﺮﻱ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﺷﮑﻔﺘﻪ ﺑﺮ ﺣﺰﻳﻦ ﻣﻲﺧﻨﺪﺩ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﻱ ﺳﺮ ﻫﻮﺍ ﺷﺮﻣﺖ ﺑﺎﺩ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺷﻬﺮﺕ ﭼﻮ ﺳﮑﻮﺕ ﻳﺎﺭ ﻏﻤﺨﻮﺍﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ ‪۴۴۸‬‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺷﻬﺮﺕ ﺗﺎ ﮐﻲ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺣﻖ ﻣﻴﻨﺎﻳﻲ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﺑﻲﻳﺎﺭ ﺩﻣﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﻮﺩﻥ‬ ‫‪ ۴۴۶‬ﺟﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺯ ﻫﻮﺵ ﺑﻮﺩ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﺯﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻲﺻﺪﻳﻖ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺭﻓﺖ‬ ‫‪ ۴۴۷‬ﭘﺎ ﻫﺮ ﮐﻪ ﮐﻨﺪ ﺑﻪﺣﺮﻑ ﺑﻴﺠﺎ ﻗﺎﻳﻢ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪﻱ ﻋﻼﺝ ﺩﻝ ﮐﻦ‬ ‫‪ ۴۴۷‬ﺷﻬﺮﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺒﻮﺭ ﻣﻬﺠﻮﺭﻱ ﮐﻦ ‪۴۴۸‬‬ ‫‪ ۴۴۷‬ﺷﻬﺮﺕ ﻧﺎﻣﺮﺩ ﻣﺮﺩ ﮐﻲ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ‪۴۴۸‬‬ ‫ﮔﺮﻳﺎﻝ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻠﺔ ﻧﺎﻗﻮﺱ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪ ۴۴۷‬ﻫﺮ ﺟﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺯﻧﺠﻴﺮﻱﺳﺖ ‪۴۴۹‬‬ ‫ﺍﺑﻨﺎﻱ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﻪ ﻗﺪﺭ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‬ ‫ﺩﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﻒ ﺣﻨﺎﻱ ﺧﻨﺪﻕ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﺗﻦ ﭘﺮﻭﺭﺩﻥ ﻣﻘﻴ‪‬ﺪ ﺗﻦ ﺷﺪﻥ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٢٤‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﻱ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫)ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪﺷﻌﺮ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ(‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻫﺮ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺩﻻﻳﻠﻲ ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﮔﺮﺩ‬ ‫ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻧﺎﻣﺸﺎﻥ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺍﺗﹼﻔﺎﻕ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﺎﻡﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭﻡ ﺍﺯ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﺷﺪﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺎﭖ ﻳﮏ ﺍﺛﺮ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﻲ ﻧﻔﻴﺲ ﻭ ﺩﺍﺷﺘﻦ‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﻧﻲ ﻗﻄﻮﺭ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺣﮑﻴﻢ ﻓﻼﻥ ﻭ ﺑﻬﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﺭ ﮔﻨﺠﻴﻨﺔ ﺍﺩﺑ‪‬ﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺯﺑﺎﻧﺎﻥ ﮐﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﻋﺪﻡ ﺣﻀﻮﺭ ﻗﻠﹼﻪﻫﺎﻱ ﺟﺪ‪‬ﻱ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺏ‪ ،‬ﻳﮏ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻮﺏ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪﺭﺥ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺟ ‪‬ﺪﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺔ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮﻱ‬ ‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﻁ »ﺣﺎﻓﻈﻴ‪‬ﻪ« ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺯ ﭘﹼﻠﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺣﺎﻓﻆ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺁﻳﻲ ﺑﻪﻗﺒﺮﻱ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮﺭﻱ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺁﺷﻨﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺍﻫﻠﻲ‬ ‫ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ! ﺷﺎﻋﺮﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻗﹼﻠﺔ ﺣﺎﻓﻆ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﮔﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﮏ‬ ‫ﺑﻴﺪﻝ ﺩﻫﻠﻮﻱ ﻭ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﺷﻌﺮﺵ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺩﻭ ﺳﺎﻳﻪ ﺳﺎﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﮔﻢ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮑﻲ ﺑﻴﺪﻝ ﺩﻫﻠﻮﻱ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺷﻐﻠﺶ ﮐﻪ ﺣﮑﻴﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﺰﺭﮒ ﺣﮑﻴﻤﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺭﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﻫﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺘﻮ ‪‬ﺟﻪ ﺟﻼﻟﺖ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﻪﺳﻤﺖ‬ ‫ﻃﺒﺎﺑﺖ ﻭﻱ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻥ ﺍﺩﺏ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﺠﺮﺗﺶ ﺑﻪﻫﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻣﻈﻠﻮﻣ‪‬ﻴﺖ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣ ‪‬ﺪﻱ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﻏﺮﻳﺐ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺍﺩﺑﻲ ﺩﻭﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﺩﻳﺮ ﺑﻪﻫﻨﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺎﻓﻠﺔ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﮐﻠﻴﻢ ﻭ ﺳﻠﻴﻢ ﻭ ﺻﺎﺋﺐ ﻭ… ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪ‪ ,‬ﭼﺮﺍ ﮐﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻨﺪ ﻣﻬﺪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺍﺩﺑ‪‬ﻴﺎﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺭﺓ ﻃﻼﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺳﭙﺮﻱ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﺍﻭﺭﻧﮓ‬ ‫ﺯﻳﺐ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺣﺪﻳﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﻲﻫﺎﻱ ﺷﺎﻩ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﭼﻮﻥ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﭼﻨﺪﺍﻥ‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫‪٢٥‬‬ ‫ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺣﺘﹼﻲ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻣﺎﺩﺭﻱﺍﺵ ـ ﺷﻴﺮﺍﺯ ـ ﻧﺎﻣﻲ ﻏﺮﻳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬ ‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﻧﺎﻣﺮﺍﺩﻱ ﻧﻤﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺑﻪﭘﺎﻳﻤﺮﺩﻱ ﻭ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺤﹼﻘﻖ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﻱ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﹶﮔﺮﺩ ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﭼﻬﺮﺓ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺣﺰﻳﻦ ﻻﻫﻴﺠﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﹼﺺ ﻏ ‪‬ﻮﺍﺹ! ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﮐﺪﮐﻨﻲ ﺣﺰﻳﻦ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﻲ ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﻲ ﺷﺪ…‬ ‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﻤﻪ ﻳﮑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﺸﺘﺼﺪ ﻏﺰﻝ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﻳﮑﺼﺪ ﺗﺎ ﺩﻭﻳﺴﺖ ﻏﺰﻝ ﺧﻮﺏ ﺭﺍ ﺟﺪﺍ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﻲ ﭼﻮﻥ‬ ‫ﺻﺎﺋﺐ ﻭ ﮐﻠﻴﻢ ﻫﻴﭻ ﮐﻢ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻴﺖﻫﺎﻱ ﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﻗﻮ‪‬ﺕ ﻭ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺳﻴﺎﻕ ﺷﻌﺮ ﺻﺎﺋﺐ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺐ ﺧﻮﺍﺏ ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺯ ﺑﺲﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﺒﺢ ﺍﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻟﻴﻦ ﺟﻮﺍﻥ ﭘﻬﻠﻮ ﺑـﻪﭘﻬﻠـﻮ ﺗـﺎ ﺑﮕـﺮﺩﺩ ﭘﻴـﺮ ﻣـﻲﮔـﺮﺩﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﺍﺯ ﺳﻴﻪﺭﻭﻳـﺎﻥ ﺍﮔـﺮ ﻣـﻲﺑـﻮﺩ ﺧـﻮﺩﺑﻴﻨﻲ ﺑـﻪﺟـﺎ ﻛـﺲ ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨـﺪ ﭼـﺮﺍ ﻫﻨﮕـﺎﻡ ﺷـﺐ ﺁﻳﻴﻨــﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ‪:‬‬ ‫ﺍﺯ ﺑـﺲ ﺷـﺪﻩﺳـﺖ ﺳـﻨﮓ ﮔﺮﺍﻧﺠـﺎﻧﻲﺍﻡ ﺳـﺒﻚ ﺑﺎﺷــﺪ ﻓﻼﺧــﻦ ﺁﻣــﺪ ﻭ ﺭﻓــﺖ ﻧﻔــﺲ ﻣــﺮﺍ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻇﺮﻳﻒ ﻭ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﻲﻫﺎﻱ ﺩﻗﻴﻖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺍﺯ ﻛﻔﺮ ﺳﺮ ﺯﻟـﻒ ﺗـﻮ ﺑـﻲﭼـﺎﻙ ﺩﻟـﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﻱ ﺗـﻮ ﺯﻧﹼـﺎﺭ ﺑـﻪﺩﺳـﺖ ﺍﺳـﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﺮﻛﻪ ﻣﻤﺴﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﺩﻧﻴـﺎﺩﺍﺭ ﻧﻴـﺴﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺮﺩﺩ ﺳﺨﺖ ﺭﻭ‪ ,‬ﻛﻲ ﻗﻄﺮﻩ ﮔـﻮﻫﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﻣـﺮﮒ ﺍﺭﺑـﺎﺏ ﻫﻨـﺮ ﺑـﻲﻛﺎﺭﻓﺮﻣـﺎ ﺑـﻮﺩﻥ ﺍﺳـﺖ ﻓﺮﺽ ﻛﺮﺩﻡ ﺯﻧﺪﻩ ﺷﺪ ﻳﺎﻗﻮﺕ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺼﻢ ﻛﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻠﻤﻪ ”ﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎ“ ﮐﻤﻲ ﺷﻌﺮﻱ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻣﻀﻤﻮﻥ‪ ،‬ﻇﺮﻳﻒ ﻭ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﻲﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺯﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﻭ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﺧﺎﺹ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﺮﺩ‪:‬‬ ‫ﻇــﺎﻟﻢ ﺍﺯ ﭘﻬﻠــﻮﻱ ﻣﻈﻠــﻮﻡ ﺷــﻮﺩ ﻛــﺎﻣﺮﻭﺍ ﺗﻴﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪﻫﺪﻑ ﺧﻮﺭﺩ ﭘﺮﺵ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺗــﻮﺍﻥ ﺯ ﺩﺍﻧــﺔ ﺍﻧﮕــﻮﺭ ﻓــﻴﺾ ﻣﻴﮑــﺪﻩ ﺑــﺮﺩ ﮐــﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺎﻟــﺔ ﺍﻳــﻦ ﻗﻄــﺮﻩ ﺁﺏ ﺩﺭﻳﺎﻫﺎﺳــﺖ‬ ‫٭‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٢٦‬‬ ‫ﭼــﻮﻥ ﻣﺘــﺎﻉ ﺗﻮﺗﻴــﺎ ﺩﺭ ﺷــﻬﺮ ﻛــﻮﺭﺍﻧﻢ ﻛــﺴﺎﺩ ﻛﻢ ﺧﺮﻳـﺪﺍﺭﻱ ﻣـﺮﺍ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻛـﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺣﺎﺟﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧـﺮﺝ ﺯﺭ ﺯ ﺑـﺲ ﺩﻝ ﻣـﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ ﮐﻌﺒــﻪ ﺍﺯ ﺑــﺮ ﺩﺭ ﻧﻤــﻲﺁﺭﺩ ﻟﺒــﺎﺱ ﻣــﺎﺗﻤﻲ‬ ‫٭‬ ‫ﻫﻤﭽﻮ ﺷﻬﺮﺕ ﺿﻌﻒ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﮔﺮ ﺍﻧﺸﺎ ﺷـﻮﺩ ﻗــ ‪‬ﻮﺕ ﭘــﺮﻭﺍﺯ ﺍﺯ ﺑــﺎﻝ ﮐﺒــﻮﺗﺮ ﻣــﻲﭘــﺮﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮ ﻋﺰﻟـﺖ ﻫـﺮ ﮐـﺴﻲ ﮐﺎﺷـﺎﻧﻪﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻤﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑـﺮﺍﻱ ﮔﻮﺷـﻪﮔﻴـﺮﻱ ﺧﺎﻧـﻪﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﮐﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺍﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻟﺒـﺎﺱ ﻣـﺮﺩﻡ ﺩﺭﻭﻳـﺶ ﻧﻴـﺴﺖ ﺑـﻲﺩﻝ ﺭﻭﺷـﻦ ﻫﻤﻴــﺸﻪ ﺩﺭ ﻧﻤــﺪ ﺧــﻮﺩ ﻗﻠﻨــﺪﺭ ﺁﻳﻨــﻪ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﻪﻣﻴﻮﻩ ”ﺑﻪ“ ﻳﺎ ”ﺑﻬﻲ“ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﺷﺸﻲ ﻧﻤﺪﮔﻮﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﺟﺰ ﻗﻠﻨـﺪﺭ ﻣـﺸﺮﺑﻲ ﮐـﻲ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺳـﻲ ﺗـﻦ ﺩﻫـﻢ ﺩﺭ ﺭﻳﺎﺽ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﭼـﻮﻥ ﺑـﻪ‪ ,‬ﻧﻤﺪﭘﻮﺷـﻢ ﮔـﺬﺍﺭ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﺳﻼﺳﺖ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﺎﻩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻼﻏﺖ ﻭ ﺳﻼﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻋﺪﺩ ﺍﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺩﻭ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻓﻲﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﺎﻣﺶ ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﺩﺭ ﺣ ‪‬ﺪ ﺿﺮﺏ ﺍﻟﻤﺜﻞ ﺯﻳﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞ ﺷﺪﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﭼــﻮ ﺁﻣــﺪﻱ ﺑــﻪﺟﻬــﺎﻥ ﺗﻮﺷــﺔ ﺭﻫــﻲ ﺑــﺮﺩﺍﺭ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﻛـﻪ ﺁﻣـﺪﻩ ﺍﺯ ﺑﻬـﺮ ﺭﻓـﺘﻦ ﺁﻣـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺑﺲﮐﻪ ﺍﺯ ﻛﺸﺘﻦ ﻫﻢ ﺍﻫﻞ ﺟﻬـﺎﻥ ﺧﻮﺷـﻮﻗﺖﺍﻧـﺪ ﻫﻴﭻ ﻛـﻢ ﺷـﺎﺩﻱ ﺍﻳـﻦ ﻃﺎﻳﻔـﻪ ﺍﺯ ﻣـﺎﺗﻢ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﻣﻴـﺎﻥ ﻣـﺎ ﻭ ﺗـﻮ ﺍﻱ ﻻﻟـﻪ ﻓـﺮﻕ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳـﺖ ﺗـﻮ ﺍﺯ ﺑـﺮﺍﻱ ﺧـﻮﺩﻱ ﺩﺍﻍ ﻭ ﻣـﻦ ﺑـﺮﺍﻱ ﮐـﺴﻲ‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﹼﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺑﻴﺎﺗﻲ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﻳﮏ ﻏﺰﻝﺍﻧﺪ ﺑﻪﻋﹼﻠﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻗﺎﻓﻴﻪ ﻭ ﺭﺩﻳﻒ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﺎﻧﺲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺿﺮﺏ ﺍﻟﻤﺜﻞ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﻫـﺮ ﮐــﻪ ﺁﻣــﺪ ﺑـﻪﺟﻬــﺎﻥ ﺑــﺎ ﻏـﻢ ﺍﻳــﺎﻡ ﺁﻣــﺪ ﺻـﺒﺢ ﺗـﺎ ﺭﻓـﺖ ﻧﻔـﺲ ﺗـﺎﺯﻩ ﮐﻨـﺪ ﺷـﺎﻡ ﺁﻣـﺪ‬ ‫٭‬ ‫ﺷﻴﺸﻪ ﺷﺪ ﺧﺎﻟﻲ ﻭ ﺟﺎﻡ ﻣـﺎ ﭘـﺮ ﺍﺯ ﺻـﻬﺒﺎ ﻧـﺸﺪ ﺣ ‪‬ﺞ ﺍﻳﻦ ﺫﻱﺍﻟﺤﺠ‪‬ﻪ ﻫﻢ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻧﺼﻴﺐ ﻣـﺎ ﻧـﺸﺪ‬ ‫٭‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫‪٢٧‬‬ ‫ﻳﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺪ ﻧﻴـﺴﺖ ﺍﻣ‪‬ـﺎ ﻗـﻮﻡ ﻭ ﺧﻮﻳـﺸﺎﻧﺶ ﺑﺪﻧـﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﻣﺎ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺧﻮﺏ ﺍﺳـﺖ ﺍﺧـﻮﺍﻧﺶ ﺑﺪﻧـﺪ‬ ‫٭‬ ‫ﺩﻝ ﺳﻴﺎﻩ ﺑـﻪﮐـﺎﺭ ﻧﻔـﺲ ﻧﻤـﻲﺁﻳـﺪ ﺯ ﮐﻮﻩ ﺳﺮﻣﻪ ﺻﺪﺍ ﺑﺎﺯ ﭘﺲ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﻭﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺍﺯ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﺷﻮﺩ ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺻـﻬﺒﺎ ﺳـﺎﻏﺮﺵ ﻫﺮﻛﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩﺳﺖ ﺷﻬﺮﺕ ﺳﺎﻗﻲ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﮐﻴﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺷﻬﺮ ِﺕ ﻟﺐ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻣﺮﺩﻱ ﻣﻬـﺮ ﻋﻠـﻲ)ﻉ( ﺁﺧﺮ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺗﺎ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﻳـﺪﻳﻢ ﺭﻓـﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﮔﺮﺩﺩ ﺑـﺮﺍﻱ ﺩ‪ ‬ﺭ ﻧﺠـﻒ ﻃﻴﻨـﺘﺶ ﺻـﺪﻑ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺩﻝ ﺑﻪﺧﺎﻙ ﺩﺭ ﺑﻮﺗﺮﺍﺏ ﺑﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺑﻪﺭﻧـﮓ ﻗﺒﻠـﻪﻧﻤـﺎ ﭼـﺸﻢ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭ ﻧﮕـﺎﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﺭﻫـﻲ ﺟـﺰ ﺭﻩ ﺣﺠـﺎﺯ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‬ ‫ﺧﺮﺍﺏ ﻣﻴﮑﺪﻩﺍﻡ ﻣﺤﺘﺴﺐ ﺑﮕﻮﻱ ﺑﻪﻧﺎﺻـﺢ ﻣـﺮﺍ ﺯ ﺭﻓـﺘﻦ ﺑﻴـﺖ ﺍﻟﺤـﺮﺍﻡ ﺑـﺎﺯ ﻧـﺪﺍﺭﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺗﻴﺮﻩ ﺷـﮑﻮﻩ ﮐﺠـﺎ ﺑـﻲﺻـﺪﺍ ﺑـﺮﻡ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺳـﺮﻣﻪ ﺭﺍ ﺑـﻪﺧﻤﻮﺷـﻲ ﮐﺠـﺎ ﺑـﺮﻡ‬ ‫ﮐﺮﺩﻡ ﺯ ﺧـﻮﻥ ﺩﻳـﺪﻩ ﻭ ﺩﻝ ﻋﺮﺿـﺔ ﺭﻗـﻢ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺻﺪﻡ ﺯ ﻫﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺗـﺎ ﮐـﺮﺑﻼ ﺑـﺮﻡ‬ ‫ﻳﺎﺭﺏ ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ ﮐﻪ ﺯ ﻫﻨﺪ ﺍﻳـﻦ ﺷﮑـﺴﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﻬــﺮ ﻃــﻮﺍﻑ ﭘــﻨﺠﻢ ﺁﻝ ﻋﺒــﺎ ﺑــﺮﻡ‬ ‫٭‬ ‫ﭼﻮ ﻃﻴﻨﺖ ﻋﺒﻴﺪ ﺗـﻮ ﺍﺯ ﺧـﺎﮎ ﮐﺮﺑﻼﺳـﺖ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﮐﺮﺑﻼﺳﺖ ﭼﻮ ﺍﺻـﻞ ﻧﻬـﺎﻝ ﻣـﻦ‬ ‫ﺷــﻬﺮﺕ ﺩﺧﻴــﻞ ﻗــﺎﻳﻢ ﺁﻝ ﻧﺒــﻲ ﺷــﺪﻱ ﮐﺮﺩﻱ ﺗﻮ ﺳﺮﻓﺮﺍﺯ ﻣﺮﺍ ﺧﻮﺵ ﺑﻪﺣﺎﻝ ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﺑﺚﹼ ﺍﻟﺸﮑﻮﻱﻫﺎﻱ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﻴﺪﻧﻲﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﺘﻨﮕﻲﻫﺎ ﻭ ﺷﮑﻮﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺷﮑﻮﻩ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺷﮑﻮﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺯ ﺷﻬﺮﺕ ﻧﺎﻟﻪ ﺷﺪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲﺍﻡ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺕ ﻣﺮﺍ ﺭﺳﻮﺍﻱ ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺮﺩ ﺷﻬﺮﺕ‪ ،‬ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺕ‬ ‫٭‬ ‫ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺧﻠﻖ ﺯ ﺑـﻲﻧـﻮﺭﻱ ﺍﺳـﺖ ﺷـﺐ ﻫﻨﺪﻭﺳــﺘﺎﻥ ﺯ ﻗﺤﻄــﻲ ﺁﺩﻡ ﺑﻬــﺸﺖ ﺷــﺪ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺑﻪﻗﻮﻝ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻓﻴﻞﺷﺎﻥ ﻳﺎﺩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﺕ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺋﻢ‬ ‫ﻓﻴﻠﺶ ﻳﺎﺩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﺘﻨﮕﻲﻫﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﺷﻬﺮﺕ ﺣﹼﺘﻲ ﺷﻬﺮﺕ ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ! ﻭ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٢٨‬‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩﮔﻲ ﺑﺎ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺔ ﺁﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺩﻟﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﺳﺮﻣﻪ ﭼﺸﻤﻲ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻥ ﻫﻨﺪ ﺗـﺎ ﻛـﻲ ﻧﻮﺑﻬـﺎﺭﻡ ﺑﮕـﺬﺭﺩ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﻜﻲ ﺷﺐ ﺭﻭﺯﮔـﺎﺭﻡ ﺑﮕـﺬﺭﺩ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺸﻢ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺻﻔﺎﻫﺎﻥ ﺳﺮﻣﻪﻭﺍﺭﻱ ﮔﺮ ﻏﺒﺎﺭﻡ ﺑﮕـﺬﺭﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﮔﺮﻳﻪ ﺳﺮ ﮐﺮﺩﻡ ﺳﻮﺍﺩ ﻫﻨﺪ ﺭﺍ ﺳﻴﻼﺏ ﺑـﺮﺩ ﻳﮏ ﺻﻔﺎﻫﺎﻥ ﺳﺮﻣﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﻢ ﺁﺏ ﺑﺮﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﺳــﺮﻣﺔ ﺗﻴﺮﮔــﻲ ﻫﻨــﺪ ﺧﻤﻮﺷــﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻪ ﻋﺠﺐ ﻧﺎﻟﺔ ﻣﻦ ﮔﺮ ﺑﻪﺻـﻔﺎﻫﺎﻥ ﻧﺮﺳـﺪ‬ ‫٭‬ ‫ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﺒﻴﻨﺪ ﺗﻴﺮﻩ ﺭﻭﺯﻱﻫﺎﻱ ﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪﺵ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﻪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺻﻔﺎﻫﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻮﺩ‬ ‫٭‬ ‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﻳﮏ ﻋﻤﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻴﻪﺭﻭﺯﻱ ﺯ ﻫﻨﺪ ﻣﻲﺑﺮﻡ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﻪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﭼﺸﻢ ﺍﺻﻔﺎﻫﺎﻥ ﮐﺸﻢ‬ ‫ﺩﻝ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﻪ ﺳﺮﻭﺩﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬ ‫ﺑﻪﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﺭﺯﻭﻱ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻥ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﺭﻩ ﺑﺎ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺯ ﻓﺎﺭﺱ ﻛﺴﺐ ﺳﺨﻦ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻛﺮﺩ ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮﻱﺳﺖ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﮔﺮﺩﻡ ﻫﺎﻟﺔ ﻣـﺎﻩ ﭼـﺮﺍﻍ ﺭﺧﺼﺖ ﭘﺮﻭﺍﻧﮕﻲ ﻳﺎﺑﻢ ﮔﺮ ﺍﺯ ﺷـﺎﻩ ﭼـﺮﺍﻍ‬ ‫ﺩﻟﺰﺩﮔﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺑﻲﮔﻤﺎﻥ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﻭ ﺭﻭﺣﻴﺔ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻳﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ‬ ‫ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻧﺶ ﺑﺮﺍﺩﺭﮐﺸﻲ ﻭ ﭘﺪﺭﮐﺸﻲ ﺭﺍ ﺣﻼﻝ ﻣﻲﺷﻤﺮﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺻﺎﺩﻕ ﻭ ﺭﻓﻴﻘﺎﻥ‬ ‫ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺯﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑـﻲﺻـﺪﻳﻖ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺭﻓـﺖ ﺯﻳﻦ ﺟﻨﮕـﻞ ﺑـﻲﺭﻓﻴـﻖ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺭﻓـﺖ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺭﻩ ﮐﻌﺒـﻪﮔﻴـﺮ‪ ،‬ﺧـﻮﺍﻫﻲ ﺭِﻩ ﺩﻳـﺮ ﺍﺯ ﻫﻨـﺪ ﺑـﻪﻫـﺮ ﻃﺮﻳـﻖ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺭﻓـﺖ‬ ‫ﺭﺑﺎﻋ‪‬ﻴﺎﺕ ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺭﺑﺎﻋﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﺪﻝ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺟ ‪‬ﺪﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻤﺎﺭ ﺭﺑﺎﻋﻴ‪‬ﺎﺕ ﻭﻱ‬ ‫ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﻫﺰﺍﺭ ﺭﺑﺎﻋﻲ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭ ﺭﺑﺎﻋ‪‬ﻴﺎﺕ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﻪﻳﮑﺼﺪ ﺭﺑﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺭﺑﺎﻋ‪‬ﻴﺎﺕ‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﻴﺮﺍﺳﺘﻪ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻲﺷﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻪﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﻲﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺑﺎﻋ‪‬ﻴﺎﺕ ﺑﻴﺪﻝ ﻫﻴﭻ ﮐﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺗـﻦ ﭘــﺮﻭﺭﺩﻥ ﻣﻘﻴ‪‬ــﺪ ﺗــﻦ ﺷــﺪﻥ ﺍﺳــﺖ ﺍﻓﮑﻨﺪﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﭼـﺎﻩ ﺑﻴـﮋﻥ ﺷـﺪﻥ ﺍﺳـﺖ‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫‪٢٩‬‬ ‫ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺍﻫﻞ ﺧـﻮﻳﺶ ﮐـﺮﺩﻥ ﻣـﺮﺩﻱﺳـﺖ ﺍﻫــﻞ ﺩﻧﻴــﺎ ﺷــﺪﻥ ﺯﻥ ﺯﻥ ﺷــﺪﻥ ﺍﺳــﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺰﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﮐﻪ ﻧﻴـﺴﺖ ﻣـﺄﻭﺍﻱ ﺩﺭﻧـﮓ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﻬﻲ ﺷﻴﺸﻪ ﺷـﻮﻱ ﮔـﺎﻫﻲ ﺳـﻨﮓ‬ ‫ﻳــﺎ ﻧــﺎﻣﺮﺩﻱ ﻗﺒــﻮﻝ ﮐــﻦ ﻳــﺎ ﻣــﺮﺩﻱ ﻳـﺎ ﺭﻭﻣـﻲ ﺭﻭﻡ ﺑـﺎﺵ ﻳـﺎ ﺯﻧﮕـﻲ ﺯﻧـﮓ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻣﺎ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﮐﻮﭼﮏ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﭼﻮﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﺳﻌﺪﻱ ﻭ ﺑﻴﺪﻝ ﺗﻔﺎﺧﺮﻫﺎﻱ ﺑﺮﺣﻘﹼﻲ ﺷﻨﻴﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻟﻄﻒ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻬﺮﺕ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺵ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺑ ﹼﺚ ﺍﻟﺸﮑﻮﻱﻫﺎ‬ ‫ﺩﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﺧﺮﻱ ﺁﺭﺍﻡ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺩﻟﺪﺍﺭﻱ ﺑﺪﻫﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﭙﻴــﺪﻥ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻣــﻦ ﺁﺭﺯﻭ ﺑــﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ ﺷـﻜﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﮔـﺮﻩ ﻏﻨﭽـﻪ ﺑـﻮ ﺑـﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﻣﺒﻴﻦ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻛﻤﻢ ﻛﺰ ﻣﻴﺎﻥ ﮔـﻢ ﺷـﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺍ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺑـﻪﺻـﺪ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺯ ﻗﻴﺪ ﺧﻤﻮﺷـﻲ ﺭﻫـﺎﻳﻲﺍﻡ ﺑﺨـﺸﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﻃﻠـﺴﻢ ﻣـﺮﺍ ﮔﻔﺘﮕـﻮ ﺑـﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﻳﺎ‪:‬‬ ‫ﮐﺴﻲ ﻣﻴﺨﺎﻧﺔ ﺍﺷﺮﺍﻕ ﺭﺍ ﺳﺎﻗﻲ ﻧﺸﺪ ﺟﺰ ﻣﻦ ﺯ ﺧﺎﮎ ﺧﻢ ﻓﻼﻃﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬ ‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﺧﺮﻫﺎ ﺍﺯ ﺟﻨﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺩﻟﺰﺩﮔﻲ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻧﺪﻭﻫﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻭﻱ ﺭﺍ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻬﺮﺕ ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﺷﻐﻞ ﺣﮑﻴﻢ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﺁﺧﺮ ﺗﺮﺵﺭﻭﻳﻲ ﺩﺭﺩ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺷﺪ ﺩﻭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺻﻔﺮﺍﻱ ﻋﺎﺷﻖ ﺭﺍ ﺑﻪﻟﻴﻤﻮﻳﻲ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﻋـــﻼﺝ ﺩﺭﺩ ﻧﻴـــﺎﺯ ﺍﺯ ﺩﻭﺍ ﻧﻤـــﻲﺁﻳـــﺪ ﺷﻜﺴﺘﻪﺑﻨـﺪﻱ ﺩﻝ ﻛـﺎﺭ ﻣﻮﻣﻴـﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫٭‬ ‫ﭼﺸﻤﺶ ﻧﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﭼﻮ ﺑﻪ ﻣـﻲﻧﻮﺷـﻲ ﺁﻭﺭﺩ ﺍﺯ ﮔــﺮﺩ ﺳــﺮﻣﻪ ﺩﺍﺭﻭﻱ ﺑﻴﻬﻮﺷــﻲ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﻧـﺎﻡ ﻧﮕـﻪ ﻣﺒـﺮ ﮐـﻪ ﺟﻮﺍﺑـﺖ ﻧﻤـﻲﺩﻫـﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﮕﻮﻱ ﺳـﺮﻣﻪ ﮐـﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷـﻲ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﭘﺰﺷﮑﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺣﺎﻭﻱ ﺍﻃﹼﻼﻋﺎﺗﻲ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﻨﺪﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺻﺪﺍﻱ ﮐﺴﻲ ﺭﺍ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﺩﻫﺎﻧﺶ ﺳﺮﻣﻪ ﻣﻲﺭﻳﺨﺘﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﻪ ﺑﻪﺗﺎﺭﻫﺎﻱ ﺻﻮﺗﻲ ﻟﻄﻤﻪ‬ ‫ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻭ ﺻﺪﺍ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﻪ ﺩﺍﺭﻭﻱ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺩﺭﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٣٠‬‬ ‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺍﺷﺎﺭﺓ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺑﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﮐﻲ ﺑﻪﻓﮑﺮ ﺻﻨﺪﻟﺶ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﻭﺍ ﮐـﻨﻢ ﻣﻦ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﻱ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺑﺎ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﺪﻭﻫﺎ ﺩﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪﭘﻴﺸﺎﻧﻲﺷﺎﻥ ﺻﻨﺪﻝ ﻭ ﺯﻋﻔﺮﺍﻥ ﻣﻲﻣﺎﻟﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﺩﺭﺩ ﺭﺍ ﺗﺴﮑﻴﻦ‬ ‫ﺩﻫﺪ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻨﹼﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺍﺑﺮﻭ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲﺷﺎﻥ ﺧﻤﻴﺮﻱ‬ ‫ﺭﻧﮕﻲ ﻣﻲﻣﺎﻟﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﻊ ﺩﺭﺩ ﺳﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﻋﻼﻣﺖ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻨﺪﻭ‬ ‫ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﺁﻥ ﺗﻴﻠﮏ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺳﹼﻨﺖﻫﺎﻱ ﺭﺍﻳﺞ ﻫﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻬﻢ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻨﺪ ﺍﻧﺪﮐﻲ‬ ‫ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺕ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﻪﺟﺸﻦ ﻫﻮﻟﻲ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺸﻦ ﺭﻧﮓ‬ ‫ﭘﺎﺷﻴﺪﻥ ﺑﻪﺭﻭﻱ ﻫﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻨﺪ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺭﻭﻱ ﻫﻢ ﺭﻧﮓ ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺷﺎﺩﻱ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﭼﺎﺭ ﻣﻮﺳﻢ ﻣﻮﺳﻢ ﻫﻮﻟﻲﺳـﺖ ﺩﺭ ﺑـﺰﻡ ﺟﻬـﺎﻥ ﭼﻮﻥ ﺣﻨﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺰﺍﻥ ﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﺲﻛﻪ ﺭﻧﮓ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﮐﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﮔﻔﺘﻦ ”ﻭﺍﻩ ﻭﺍﻩ“ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻨﺪﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ‬ ‫ﺷﻌﺮﺧﻮﺍﻧﻲ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ”ﻭﺍﻩ ﻭﺍﻩ“ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ”ﺑﻪ ﺑﻪ“ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﺸﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻳﮏ ﺟﻠﻮﻩ ﮐـﺮﺩ ﺳـﺮﻭ ﻗﻴﺎﻣـﺖﺧـﺮﺍﻡ ﺗـﻮ ﺗـﺎ ﺣـﺸﺮ ﺑـﺮ ﻟـﺒﻢ ﺳـﺨﻦ ﻭﺍﻩ ﻭﺍﻩ ﻣﺎﻧـﺪ‬ ‫ﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻃﺎﻭﻭﺱﻫﺎﻳﺶ ﺷﻬﺮﺓ ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻃﺎﻭﻭﺱﻫﺎﻱ ﻫﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﺩﻳﻒ ﻏﺰﻝ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻣﻲﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺷﻴﺸﻪ ﺩﻟﻢ ﻣﺠﻤﻊ ﻳﮏ ﻫﻨﺪ ﭘﺮﻱ ﺷﺪ ﺁﻭﺭﺩ ﺯ ﺑﺲ ﺗﺎﺧﺖ ﺑﻪﻣﻦ ﻟﺸﮑﺮ ﻃـﺎﻭﻭﺱ‬ ‫ﺟﺎﺭﻱﺳﺖ ﺯ ﺑﺲ ﺣﮑﻢ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭ ﺧـﺮﺍﻣﺶ ﻣﻌﻤﻮﺭﺓ ﻫﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﮐـﺸﻮﺭ ﻃـﺎﻭﻭﺱ‬ ‫ﺗﺎ ﮐﻲ ﻧﮑﺸﺪ ﺷﻌﻠﻪ ﺳﺮ ﺍﺯ ﺟﻴـﺐ ﺑﻬـﺎﺭﺵ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﻫﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺍﺧﮕﺮ ﻃـﺎﻭﻭﺱ‬ ‫ﺍﺯ ﺳــﻔﻠﻪ ﺳــﺮﺍﻓﺮﺍﺯ ﮐــﺸﺪ ﻣﻨﹼــﺖ ﺩﻧﻴــﺎ ﺍﺯ ﺳﺎﻳﺔ ﺩﻡ ﭼﺘﺮ ﺑـﻮﺩ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻃـﺎﻭﻭﺱ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﺒﻪﻗﺎ ‪‬ﺭﺓ ﻫﻨﺪ ﮔﻞﻫﺎﻱ ﮐﺎﻏﺬﻱ ﺑﺎ ﺭﻧﮓﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺸﻬﻮﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﻞﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻭ ﺷﻤﺎﻝ‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﮔﻞ ﮐﺎﻏﺬﻱ ﻫﻨﺪ ﻭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﺍﻭﺕ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﺒﻪﻗﺎ ‪‬ﺭﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺩﻭﺵ ﮐﺸﻴﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺁﻓﺮﻳﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﮔﻞ ﮐﺎﻏﺬ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻞ ﮐﺎﻏﺬﻱ ﺑﻲﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﻫﺎﻱ ﻭﻱ ﻭ ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻢ‬ ‫ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﮔﻞ ﺩﺭ ﻧﺰﺩ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫ﺯ ﻧﺎﻣﺔ ﺗﻮ ﺯ ﺑـﺲ ﺑـﻮﻱ ﻭﺻـﻞ ﻣـﻲﺁﻳـﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﮔـﻞ ﮐﺎﻏـﺬ ﮔـﻼﺏ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻡ‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫‪٣١‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻭﺍﮊﮔﺎﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﻫﻤﻦ ﻭ… ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﮔﺎﻧﻲﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺑﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻨﺪ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻧﻈﺮﺑﺎﺯﺍﻧﻪ ﻫـﺮﻛﺲ ﺩﻳـﺪ ﺩﻧﻴـﺎ ﺭﺍ ﭘﺮﺳـﺘﻴﺪﺵ ﺗﻤﺎﺷﺎﺑﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﺷﺪ ﺑﺮﻫﻤﻦ ﺷﺪ‬ ‫ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ‪ ،‬ﺍﺑﺪﺍﻋﺎﺕ ﺧﺎﺻﻲﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺟﺎﻱ ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﺶ‬ ‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺗﻤﺎﺷﺎ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺷﮕﺮﺩﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺕ‪ ،‬ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﺼﺮﻉ ﺩﻭﻡ ﺑﻴﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻊ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺟﺎﻱ ﻏﺰﻝ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﻲ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻏﺰﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺭﺍ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺪﺍﻋﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻧﺎﻣﻲ ﻣﺜﻞ ﻏﺰﻝ ﺗﺮﺟﻴﻊﺑﻨﺪ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻏﺰﻝﻫﺎ ﺍﻃﻼﻕ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫ﺣﻴـــﺮﺍﻥ ﻧﻈـــﺮ ﮐـــﻪ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨـــﺪ ﺁﻳﻴﻨـــﻪ ﺩﮔـــﺮ ﮐـــﻪ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨـــﺪ‬ ‫ﻳﮑــﺮﻭ ﻏﻴــﺮ ﺍﺯ ﻧﺪﻳــﺪﻧﻲ ﻧﻴــﺴﺖ ﺁﻳﻴﻨـــﻪ ﺩﮔـــﺮ ﮐـــﻪ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨـــﺪ‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻃـﻮﻃﻲ ﺑـﻪﻧـﺴﺒﺖ ﺯﻧـﮓ ﺁﻳﻴﻨـــﻪ ﺩﮔـــﺮ ﮐـــﻪ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨـــﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻢ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺭﻭﺍﻥ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻳﮏ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻭﺍﺭﻩ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪:‬‬ ‫ﺑــﺎ ﻫــﻢ ﻳﺎﺭﻧــﺪ ﺍﻫــﻞ ﺩﻧﻴــﺎ ﻣــﺎ ﻏﻴــﺮ ﺧــﺪﺍ ﮐــﺴﻲ ﻧــﺪﺍﺭﻳﻢ‬ ‫ﻫﺮ ﺑﻲﮐﺲ ﺭﺍ ﮐـﺴﻲﺳـﺖ ﻳـﺎﻭﺭ ﻣــﺎ ﻏﻴــﺮ ﺧــﺪﺍ ﮐــﺴﻲ ﻧــﺪﺍﺭﻳﻢ‬ ‫ﻫــﺮﮐﺲ ﺑــﻪﮐــﺴﻲ ﺍ‪‬ﻣﻴــﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﻣــﺎ ﻏﻴــﺮ ﺧــﺪﺍ ﮐــﺴﻲ ﻧــﺪﺍﺭﻳﻢ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ ﺭﺍ ﻧﺒﻮﺩ ﻓﮑﺮ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻮ ﺑﺎﺩﺍﻡ ﺑﺎ ﺩﺍﻡ ﻓﺘﺎﺩﻳﻢ ﺩﺭﻳﻦ ﺩﺍﻡ ﭼﻮ ﺑـﺎﺩﺍﻡ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺁﻣﺪ ﻗﻔﺲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺩﺍﻡ ﻓﺘﺎﺩﻳﻢ ﺩﺭﻳﻦ ﺩﺍﻡ ﭼﻮ ﺑـﺎﺩﺍﻡ‬ ‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﮕﺮﺩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺧﺎﮎ ﺁﺩﻡ ﺷـﺪ ﻭ ﻣـﺴﺠﻮﺩ ﻣﻼﻳـﮏ ﮔﺮﺩﻳـﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻌﻒ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻗﻮ‪‬ﺕ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻣﻦ ﮐﻤﺎﻥ ﻗـﺪ ﺧـﻢ ﮔـﺸﺘﻪ ﮐـﺸﻴﺪﻡ ﻋﻤـﺮﻱ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻌﻒ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻗ ‪‬ﻮﺕ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻏﺰﻝ ﻣﺼﺮﻉﻫﺎﻱ ﺯﻭﺝ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺗﺮﺟﻴﻊ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻄﻠﻊ‬ ‫ﻏﺰﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﻮﺽ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺯ ﻧﺠﺪ ﻋﺸﻖ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ ﺯ ﺧﺎﮎ ﺧﻢ ﻓﻼﻃﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬ ‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺯﻟﻒ ﻟﻴﻠـﻲ ﺧﺎﻧـﻪﺯﺍﺩﻱ ﻏﻴـﺮ ﺯﻧﺠﻴـﺮﻡ ﺯ ﻧﺠﺪ ﻋﺸﻖ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬ ‫ﮐﺴﻲ ﻣﻴﺨﺎﻧﺔ ﺍﺷﺮﺍﻕ ﺭﺍ ﺳﺎﻗﻲ ﻧﺸﺪ ﺟـﺰ ﻣـﻦ ﺯ ﺧﺎﮎ ﺧﻢ ﻓﻼﻃﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬ ‫ﭼﻮ ﻣﻦ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﮐﻮﻱ ﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺧﻴـﺰﺩ ﺯ ﻧﺠﺪ ﻋﺸﻖ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٣٢‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺤﺎﻭﺭﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻻﻳﻲ‬ ‫ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺧﺎﺻﻪ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮﺵ ﻣﺘﻌﹼﻠﻖ ﺑﻪﺣﺪﻭﺩ ﺳﻪ ﻗﺮﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻪﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬ ‫ﺑﻪﻟﻬﺠﻪﻫﺎﻱ ﻣﺤﹼﻠﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﺎﺭﺱ ﻭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮔﻮﻳﺶ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﺎﺻﻪ‬ ‫ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ ﺗﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﻳﮏ ﺳـﺎﻋﺖ ﺍﮔـﺮ ﻫـﻢ ﻧﻔـﺲ ﺑـﺎﺩ ﺻﺒﺎﺷـﻢ ﭼﻮﻥ ﻧﮑﻬﺖ ﮔﻞ ﺑﺎﻳﺪﻡ ﺍﺯ ﺧـﻮﻳﺶ ﺟﺪﺍﺷـﻢ‬ ‫ﺑـﺎ ﺷـﺒﻨﻢ ﮔـﻞ ﺩﺳـﺖ ﺑـﺸﻮﻳﻢ ﺯ ﺩﻝ ﺗﻨـﮓ ﭼﻮﻥ ﻏﻨﭽﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻣﻦ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﺍ ﺷـﻢ‬ ‫ﻳﮑﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺕ ﺭﺩﻳﻒﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﻪﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﻱ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻀﻤﻮﻥﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻧﻮ‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺩﻳﻒﻫﺎ ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺑﻴﺪﻝ ﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺮﺭﻧﮓ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻴﺪﻝ ﺭﺍ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺷﻬﺮﺕ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﻣﺴﹼﻠﻢ‬ ‫ﺭﺩﻳﻒﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﻭﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺭﺩﻳﻔﻲ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﺯﺑﺎﻧﻲ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﺭﺍ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺯ ﺑﻲﺑـﺮﻱ ﺧﺠﻠـﻢ ﺁﻥ ﭼﻨـﺎﻥ ﮐـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﭼﻮ ﺳﺮﻭ ﭘﺎ ﺑﻪﮔﻠـﻢ ﺁﻥ ﭼﻨـﺎﻥ ﮐـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺯ ﺗﻨﮓ ﭼـﺸﻤﻲ ﻣـﺮﺩﻡ ﭼـﻮ ﻏﻨﭽـﺔ ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﺩﻟـﻢ ﺁﻥ ﭼﻨـﺎﻥ ﮐـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫٭‬ ‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﺳﻴﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻗﻔﺲ ﻧﻴﺴﺖ ﺁﺭﺍﻣﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﭼﻤﻦ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻗﻔﺲ‬ ‫ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺭﺩﻳﻒﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻭﺯﺍﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻏﺰﻟﻴﺎﺕ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﺍﻱ ﺑﻪﻳﺎﺩ ﻟﺐ ﻣﻲﮔﻮﻥ ﺗﻮ ﻫﻢ ﻣﺸﺮﺏ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺩﻝ ﻣﻦ ﻏﻨﭽﺔ ﺟﻮﺵ ﺷﮑﻔﺘﻦ ﮔﻞ ﺑﻠﺒﻞ ﻣﻞ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺩﻝ ﻣـﻦ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺭ )ﻓﺎﻋﻼﺗﻦ( ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﺑﻴﺎﺗﺶ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﻪﺑﻴﺪﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﺭﺍﺩﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻤﺸﻬﺮﻱﺍﺵ‬ ‫ﺳﻌﺪﻱ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﭼﻮ ﺷﻬﺮﺕ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎﺩ ﻧﻈﻢ ﺷﻴﺦ ﺳﻌﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﻪﺷﻴﺮﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﻫﻢ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳـﺎﺯﺩ‬ ‫ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﺪﻝ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪﺩﻟﻴﻞ ﺣﺸﺮ ﻭ ﻧﺸﺮ ﻭ ﺭﻓﺎﻗﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﺪﻝ ﺑﻮﺩﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﻟﻴﻞ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻟﺒﻲ ﮐﻪ ﺷـﻮﺭﺵ ﺑﺤـﺮ ﻣﻼﺣـﺖ ﺍﺯ ﻧﻤﮑـﺴﺘﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺑـﺮﺩﻥ ﺩﻝ ﻓـﻮﺝ ﻓـﻮﺝ ﺧـﻂ ﮐﻤﮑـﺴﺘﺶ‬ ‫ﺑﻴﺪﻝ ﻫﻢ ﻋﺰﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﹼﻪ ﺑﺎ ﻭﺯﻧﻲ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﻳﺎﺩﻣﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬

‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫‪٣٣‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺩﻭ ﻣﺘﻦ ﻳﺎ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻳﮑﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻳﮑﻲ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺣﻖ ﺭﺍ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻴﺪﻝ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺖ ﺑﻴﺪﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﻭ ﺁﻥ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﮐﻪ ﻋـﺎﻟﻢ ﺯﻳـﺮ ﺩﺳﺘـﺴﺘﺶ ﺍﮔﺮ ﭼﺮﺥ ﺍﺳﺖ ﺧﺎﮐﺴﺘﺶ ﻭ ﮔﺮ ﻃﻮﺑﻲﺳﺖ ﭘﺴﺘـﺴﺘﺶ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺑﻴﺖﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺕ‪:‬‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺑﻪﻓﮑﺮ ﺑـﻮﺩ ﺑـﺎﺵ ﻣﻲﺩﻫﻲ ﮔﺮ ﺗﻦ ﺑﻪﻧﻘﺼﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ ﺳﻮﺩ ﺑـﺎﺵ‬ ‫٭‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﺵ ﻳﺎ ﻧـﺴﻨﺎﺱ ﺑـﺎﺵ ﻫﺮﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺑﺎﺵ ﻟﻴﮑﻦ ﺧﻴﺮﺧﻮﺍﻩ ﻧﺎﺱ ﺑـﺎﺵ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﻟﺒﹼﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻣﺶ ﺑﻪﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺑﻴﺪﻝ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﺯﻳﺎﻥ ﮐﻦ ﻳﺎ ﺑﻪﻓﮑـﺮ ﺳـﻮﺩ ﺑـﺎﺵ ﺍﻱ ﺯ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺩﺭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻲ ﺯﻭﺩ ﺑـﺎﺵ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﹼﻗﺖ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﻇﺮﺍﻓﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﺪﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺯ ﺿﻌﻒ ﺗﻦ ﺑﻪﭼﻨﮓ ﺧﺎﻣـﺔ ﻣـﻮ ﺩﺭ ﻧﻤـﻲﺁﻳـﻢ ﻣﺼ ‪‬ﻮﺭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﻡ ﮐﺸﺪ ﺧﺠﻠﺖ ﮐﺸﻴﺪ ﺍﺯ ﻣﻦ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻭﺯﻥ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭ ﻏﺰﻝﻫﺎﻱ ﺑﻴﺪﻝ ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻏﺰﻝ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺕ ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪:‬‬ ‫ﭼﻮ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﻔﺴﻢ ﻧﻔﺲ‪ ,‬ﺑﻪﺍﻣﻴﺪ ﻧﺎﻟﻪ ﮐﺸﻴﺪﻧﻲ ﭼﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺷﻮﺭ ﺧﻤﻮﺷﻲﺍﻡ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪﮔﻮﺵ ﺷـﻨﻴﺪﻧﻲ‬ ‫ﻧﮑﻨﻢ ﺗﻮﻗﹼﻊ ﻫﻤﺮﻫﻲ ﺯ ﮐﺴﻲ ﮐﻪ ﺳﻔﻠﻪﻣﻨﺶ ﺑـﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﭼﻮ ﺷﻌﻠﻪ ﺯ ﺧﺎﺭ ﻭ ﺧﺲ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﻝ ﭘﺮﻳـﺪﻧﻲ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪﯼ ﺟﺪ‪‬ﻱ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﻣﺄﻧﻮﺱ‬ ‫ﺷﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺯﺑﺎﻧﺎﻥ ﻣﻌ ‪‬ﺮﻓﻲ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺯﺣﻤﺎﺕ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﭘﺘﻨﺎ )ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﻴﺪﻝ( ﺩﮐﺘﺮ ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘﺒﻲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ‬ ‫ﺑﻪﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻡ ﻭ ﺍﻣﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺳﺒﮑﻲ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ‪،‬‬ ‫ﺩﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺷﻬﺮﺕ ﺍﺯ ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻧﻘﺸﻲ ﮐﻮﭼﮏ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭘﺴﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻫﻞ ﺍﺩﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻭﺍﻟ ‪‬ﺴﻼﻡ ـ ﻋﻠﻲﺭﺿﺎ ﻗﺰﻭﻩ‬ ‫ﺁﺑﺎﻥ ﻣﺎﻩ ‪ ١٣٨٨‬ـ ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٣٤‬‬ ‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑ‪‬ﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻟﺸﮑﺮ ﻏﺰﻧﻮﻱ ﻭ ﻏﻮﺭﻱ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻤﭙﺎﻱ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻥ ﺑﺎﺑﺮﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻫﻨﺪ ﻣﻨﺎﺯﻝ ﺍﺭﺗﻘﺎﺀ ﺭﺍ ﭘﻴﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﻨﺘﻬﺎﻱ ﮐﻤﺎﻝ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺍﺑﺮﻫﺎﻱ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﮏ ﺍﻧﺤﻄﺎﻁ ﻭ ﺍﻧﻘﺮﺍﺽ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻐﻮﻟﻴ‪‬ﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪﻫﺒﻮﻁ‬ ‫ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻭ ﺗﺸﺘﹼﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺧﺎﺻﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭﺍﺩﺑ‪‬ﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﺄﹼﺛﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﻭ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺟﺎﻩ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﻐﻮﻝ ﺭﺍ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻧﺪﺍﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻨﻮﻥ ﻇﺮﻳﻔﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﺒﺬﻭﻝ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺪ‪‬ﺕ‬ ‫ﻃﺒﻌﺎﹰ ﺳﺴﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﺼﺎﻑ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺭﺧﺖ ﺗﻨﺎﻭﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﮐﻪ ﺭﻳﺸﻪﺍﺵ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﮐﺸﻮﺭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻀﺒﻮﻁ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻓﻌﺘﺎﹰ ﺍﺯ ﺛﻤﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﻣﻌﻄﹼﻞ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺳﻨﹼﺘﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﺍﺩﺏ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺁﻫﺴﺘﮕﻲ ﺭﻭ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺳﺨﻦ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ‬ ‫ﺁﻥ‪ ،‬ﺳﺴﺖﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺍﻟﺒﹼﺘﻪ ﺭﻭﻱ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺘﺶ ﮐﻢ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺯﻭﺍﻝ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﻣﻮﺭ‬ ‫ﺑﻪﻋﺮﺻﺔ ﻇﻬﻮﺭ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﭘﺮ ﺍﺭﺝ ﻭ ﮔﺮﺍﻥﺳﻨﮓ ﺑﻪﺯﻣﻴﻦ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺳﺨﻦ ﭘﺎﺭﺳﻲ ﮔﻞﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﺭﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻫﺪﻳﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﺳﺎﻣﻲ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻋﺒﺪﺍﻟﻘﺎﺩﺭ ﺑﻴﺪﻝ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻐﻨﻲ ﺑﻴﮓ ﻗﺒﻮﻝ‪ ،‬ﻻﻟﻪ ﺣﮑﻴﻢ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻧﺪﺭﺕ‪ ،‬ﻭ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺍﻓﻀﻞ ﺑﻴﮓ ﺳﺮﺧﻮﺵ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺮﻑ ﻃﻼ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻌﺮﺍﻱ ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﻩ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺑﻴﺪﻝ ﻭ ﺣﺎﺟﻲ ﺍﺳﻠﻢ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﮐﺜﺮ ﺑﻪﺩﺭﮔﺎﻩ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪﺭﺍﺑﻦ ﺩﺍﺱ ﺧﻮﺷﮕﻮ ﻫﻢ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﺸﺮ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ‬ ‫ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﮐﺴﻲ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺗﺎ ﺣﺎﻝ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻭﻟﻲ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﻧﻨﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻱ ﺧﻄﹼﻲ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﮑﻨﻢ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲﺍﺵ‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٣٥‬‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻳﺪ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺴﺨﺔ ﺧﻄﹼﻲ ﺩﻳﻮﺍﻧﺶ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺧﺪﺍﺑﺨﺶ ﭘﺘﻨﺎ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬ ‫ﺑﺎ ﺩﻭ ﻧﺴﺨﺔ ﺧﻄﹼﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﻲ ﻣﺘﻌﹼﻠﻖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ )ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻧﺴﺨﺔ ﺍﺳﺎﺱ( ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ‬ ‫ﺑﻪﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﻣﹼﻠﻲ ﮐﻠﮑﺘﹼﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎﻡﺗﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺮﹼﺗﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺨﺔ‬ ‫ﺧﻄﹼﻲ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﮐﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺘﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮﻱ ﺑﺮ ﺻﺪ ﻭ ﻧﻮﺯﺩﻩ ﻭﺭﻕ ﻭ ﻫﺮ ﺻﻔﺤﺔ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺑﻴﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪ‪‬ﺓ ﻏﺰﻝ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﻫﺸﺖﺻﺪ ﻭ ﺳﻴﺰﺩﻩ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﻲ ﺷﺼﺖ ﻭ ﻫﻔﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻏﺰﻝ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﺳﺨﻦ ﺩﺭ ﻧﺴﺦ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﺭﺍ ﻣﻠﺤﻮﻅ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻏﺰﻝ ﻫﺸﺖﺻﺪ ﻭ ﭼﻬﻞ ﻭ ﭘﻨﺞ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﻲ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ‬ ‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻗﻄﻌﻪ ﻭ ﻓﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﻭ ﻫﺸﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺟﻤﻌﹰﺎ ﺷﺶ ﻫﺰﺍﺭ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺨﺔ‬ ‫ﺧ ﹼﻄﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺧﺪﺍﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﻤﺮﺓ ﮐﺎﺗﺎﻟﻮﮒ ﺁﻥ ﺳﻴﺼﺪ ﻭ ﻧﻮﺩ ﻭ ﻳﮏ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻡ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﻗﺪﻳﻢﺗﺮ ﻭ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﻲ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﺻ ‪‬ﺤﺖﺑﺨﺶ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺩﻭ ﻧﺴﺨﺔ ﺧﻄﹼﻲ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺍﺷﻌﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺗﺬﮐﺮﻩﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﻣﺠﻤﻊﺍﻟﻨﻔﺎﺋﺲ‪ ،‬ﺳﻔﻴﻨﺔ ﺧﻮﺷﮕﻮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺗﺬﮐﺮﻩﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﮐﻢ ﺑﻀﺎﻋﺘﻲ ﻭ ﮐﻮﺗﺎﻫﻲ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﻋﺰﻳﺰ ﮐﻮﺷﺶ ﺧﺎﮐﺴﺎﺭ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﺍﺣﻮﺍﻝ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺘﻦ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬ ‫ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻭ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﮐﺎﺳﺘﻲﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭﮔﺬﺭﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺭﺍﻗﻢ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻭﻑ ﺍﺯ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺻ ‪‬ﺪﻳﻖ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﺔ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﺘﻨﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬ ‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﺓ ﺍﺩﺑﻲ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﺣﻤﺖ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻧﺸﺎﻁ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ ﻫﻢ ﺗﺸ ﹼﮑﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪﺟﻨﺒﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻧﻈﺮﻱ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻭ ﺧﺎﺹ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻧﻢ ﻧﻮﺭﺍﻟﺼﺒﺎﺡ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﻣﻤﻨﻮﻧﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﻱ ﺗﻮﻗﹼﻔﻢ ﺩﺭﮐﻠﮑﺘﹼﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺧﺎﮐﺴﺎﺭ‬ ‫ﺑﺎ ﺩﻝ ﮔﺸﺎﺩﻩ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﺽ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺯﺣﻤﺎﺕ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺭﺍﻳﺰﻥ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺝ‪.‬ﺍ‪.‬ﺍ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﮐﺘﺮ ﮐﺮﻳﻢ ﻧﺠﻔﻲ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺗ ‪‬ﻮﺟﻪ ﺟﺪ‪‬ﻱ ﺷﺎﻥ ﺑﻪﻣﻘﻮﻟﻪ ﻧﺸﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺗﺸ ﹼﮑﺮ‬ ‫ﮐﻨﻢ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﺎﺹ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺩﻫﻠﻲﻧﻮ ﺁﻗﺎﻱ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﻠﻲﺭﺿﺎ ﻗﺰﻭﻩ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻡ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻭ ﺩﹼﻗﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺭﺍ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﮐﺎﺳﺘﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﺑﻪﺷﮑﻠﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺍﻫﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻭ ﺍﺩﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮏ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﺎ ﻭﻳﺮﺍﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻱ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﻖ ﻳﺎﺭ ﻭ ﻳﺎﻭﺭﺗﺎﻥ ﺑﺎﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﭙﺎﺱ ـ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘٰﺒﻲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٣٦‬‬ ‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻬﺪ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﻧﻴﻤﺔ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻫﺠﺮﻱ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺩﺑﻲ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﻭ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﹼﻠﺖ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻲ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﺴﺮﺍﻧﺶ ﺭﻭﻱ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ـ ﺩﻫﻠﻲ ـ‬ ‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭘﺪﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺳﻪ ﭘﺴﺮ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ )ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻉ ﻭ ﻣﺮﺍﺩ( ﺑﻪﺟﻬﺖ ﺗﺼ ‪‬ﺮﻑ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪﺳﻮﻱ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ )ﺩﻫﻠﻲ( ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺰﺍﻉ‪ ،‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻣﻮﻓﹼﻖ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺩﺍﺭﺍ ﻭ ﻣﺮﺍﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺷﺠﺎﻉ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﻭﻓﺎﺕ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﺱ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺩﻫﻠﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺎﺭﻱ ﮐﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‬ ‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻠﻌﺔ ﺁﮔﺮﻩ ﻣﺤﺒﻮﺱ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺆﹼﻟﻒ »ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ« ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺳﻲ ﻭ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .١‬ﻭﻱ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺫﻱﻗﻌﺪﻩ ‪ ۱۰۳۸‬ﻫ ﺍﺯ ﺑﻄﻦ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪﺑﺎﻧﻮﺑﻴﮕﻢ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪﻣﻤﺘﺎﺯﻣﺤﻞ ﻣﺘﻮﻟﹼﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻮﹼﻟﺪﺵ‬ ‫ﺍﺯ ﮐﻠﻤﺔ »ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻋﺎﻟﻤﺘﺎﺏ«‪ ٢‬ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺟﻠﻮﺱ ﺍﻭ‪‬ﻟﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻋﺰﹼﺁﺑﺎﺩ ﺳﻬﺮﻧﺪ ﺑﻪﻣﺎﻩ‬ ‫ﺫﻱﻗﻌﺪﻩ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۰۶۸‬ﻫ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩ‪:‬‬ ‫”ﺩﺭ ‪ ۱۰۶۸‬ﻫ ﺩﺭ ﺍﻋﺰﹼﺁﺑﺎﺩ ﺳﻬﺮﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ ﻇ ﹼﻞ ﺣﻖ ﺑﻪﻻﻡ ﻣﺸ ‪‬ﺪﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﻠﻮﺱ ﺍﻭﺳﺖ‪.“٣‬‬ ‫ﺟﻠﻮﺱ ﺩﻭﻣﻲ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﻋﻤﺮﺵ ﺑﻪﭼﻬﻞ ﻭ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻭﺩﻭ ﺭﻭﺯ‬ ‫ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﺸﻦ ﺑﻪﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۰۶۹‬ﻫ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ‪ .٤‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻫﻤﺎﻥ‬ ‫ﻭﻗﺖ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﻭ ﺳ ﹼﮑﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﻪﻧﺎﻣﺶ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺯﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻱ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺧﺪﺍﺗﺮﺱ‬ ‫ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪﺭﺳﻮﻡ ﺩﻳﻨﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺠﺰﹼﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻬﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭﺳﻴﻊﺍﻟﹼﻨﻈﺮ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺑﻪﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲ ﺑﻪﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫ﻋﺸﻖ ﻣﻲﻭﺭﺯﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻗﻠﻴﻞ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻋﺮﺑﻴ‪‬ﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬ ‫ﺑﻪﻓﻘﻪ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻣﻲﮔﺬﺭﺍﻧﻴﺪ‪ .‬ﺭﻗﻌﺎﺕ ﻭﻱ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻳﺪ ﻃﻮﻟﻲ ﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺰﻳ‪‬ﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻭ ﻓﻄﺎﻧﺖ ﺍﻭﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻼﺻﻪﺍﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻮﺳﻢ‬ ‫ﺑﻪ »ﻓﺘﺎﻭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ« ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺍﻭ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺩﺭ ﺍﺯﻣﻨﺔ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﻫﻨﺪ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺿﻮﺡ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﻮﺩ‪ .٥‬ﻭﻱ ﺑﻪﺳﺎﻝ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻳﮑﻢ ﺟﻠﻮﺱ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺍﺟﻤﻴﺮﺷﺮﻳﻒ ﺭﻓﺖ ﻭ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺍﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﭼﺎﭖ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﺩﻫﻠﻮﻱ ﭘﺮﻳﺲ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.١١‬‬ ‫‪ .3‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.۱۳‬‬ ‫‪ .4‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‪ ,‬ﺟﺎﺩﻭﻧﺎﺕ ﺳﺮﮐﺎﺭ‪ ,‬ﺹ ‪.٤٧٤‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٣٧‬‬ ‫ﺑﻪﺳﺎﻝ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺠﻢ ﺩﺭ ‪ ۱۰۹۹‬ﻫ ﺑﻪﺩﮐﻦ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺷﺪ‪ .١‬ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﺑﻴﺠﺎﭘﻮﺭ ﻭ ﺣﻴﺪﺭﺁﺑﺎﺩ ﺭﺍ ﻓﺘﺢ‬ ‫ﮐﺮﺩ ﻭ ﻃﺎﻗﺖ ﻣﺮﻫﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺮ ﺑﺸﮑﺴﺖ‪ ،‬ﻭﺍﻟﻲ ﮔﻠﮑﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪﺳﻼﺡ ﺳﭙﺮﺩﮔﻲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺟﻤﻌﹰﺎ‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﺷﺶ ﺳﺎﻝ ﺑﻪﺳﺮﮐﺮﺩﻥ ﻣﻬ ‪‬ﻤﺎﺕ ﺩﮐﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۰۹۹‬ﻫ ﻣﻌ ﹼﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﻋﺮﻑ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬ ‫ﭘﺴﺮﺍﻧﺶ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﮑﻲ ﺑﻌﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺣﺼﺎﺭﻫﺎﻱ ﺑﺴﻨﺖﮔﺮ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺭﺍ ﻭ ﭘﺎﺭﻟﻲﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺭﺍﺟﻊ‬ ‫ﺑﻪﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﻭﻱ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﺩﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻠﻌﺔ ﺍﮐﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺮﺝ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﻟﮏ ﺭﻭﭘﻴﻪ ﺑﻨﺎ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻝ‬ ‫ﺟﻠﻮﺱ ﺩ ‪‬ﻭﻣﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻣ‪‬ﺘﺮﺍ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻪﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﮔﺮﺩﺍﻧﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺁﺑﺎﺩ‬ ‫ﻣﻌﺮﻭﻑ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﭙﻪﺳﺎﻻﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻋﻤﺮﺵ ﺑﻪﺷﻤﺸﻴﺮﺯﻧﻲ ﻭ ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺁﺭﺍﻳﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻡﻫﺎﻱ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺁﺳﺎﻡ ﻭ ﺑﻴﻬﺎﺭ ﺭﺍ ﻓﺘﺢ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﻌ ﹼﻈﻢ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻴﺮﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻞ ﺧﺎﻥ ﺫﻫﻴﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺭﮔﺎِﻩ‬ ‫ﺷﺎﻫﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﭘﺴﺮ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻌﻈﹼﻢ‪ ،‬ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺍﻋﻈﻢ‪ ،‬ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺍﮐﺒﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻡﺑﺨﺖ ﻭ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻭ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺩﺧﺘﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪﺯﻳﺐﺍﻟﻨﹼﺴﺎﺀ ﻭ ﺯﻳﻨﺖﺍﻟﹼﻨﺴﺎﺀ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺍﻟﹼﻨﺴﺎﺀ‪ ،‬ﺑﺪﺭﺍﻟﻨﹼﺴﺎﺀ ﻭ ﺯﻫﺮﺓﺍﻟﹼﻨﺴﺎﺀ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.٢.‬‬ ‫ﺍﻟﻘﺼﹼﻪ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﹼﻖ ﻭ ﻣﺠﹼﻠﻠﻲ ﮔﺬﺭﺍﻧﻴﺪﻩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪﺗﺎﺭﻳﺦ ‪ ۲۸‬ﺫﻱﻗﻌﺪﻩ ‪ ۱۱۱۸‬ﻫ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﻭﺭﻧﮓﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪﺩﺍﺭﺍﻟﺒﻘﺎ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺳﺎﻝ ﻋﻴﺴﻮﻱ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻫﺸﺖ ﻓﻮﺭﻳﻪ ‪ ۱۷۰۷‬ﻣﻴﻼﺩﻱ ﻓﻮﺕ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪﺟﻮﺍﺭ‬ ‫ﻣﻘﺒﺮﺓ ﺷﻴﺦ ﺭﮐﻦﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﻴﻦ ﺣﻴﺎﺕ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻗﻮﻝ ﻣﻔﺘﻲ ﺷﻮﮐﺖ ﻋﻠﻲ ﻓﻬﻤﻲ‪ ،‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﻲ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻋﺮﺻﺔ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ ﺁﻥ ﻗﺪﺭ ﺩﺭﺍﺯ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻭﻱ ﻫﻴﭻ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﺭﺍ ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﻧﺸﺪ‪.٣‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻡ ﮐﻪ ﺭﻭﺡ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺍﺯ ﻗﻔﺲ ﺗﻦ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻨﺪ ﻣﺘﻐ‪‬ﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺤﮑﺎﻡ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺘﻲ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻟﻪ ﺗﺎ ﺭﺍﺟﮑﻤﺎﺭﻱ ﺩﻝ ﻭ ﺩﻣﺎﻍ ﻭ ﺻﺒﺮ ﻭ ﭘﺎﻳﻤﺮﺩﻱ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺗﺨﺖ ﻃﺎﻭﻭﺱ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﭘﺮﺵ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺗﻴﻤﻮﺭﻱ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺭﻭﻧﻘﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻔﻘﻮﺩ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺴﺮﺕ ﻭ ﻳﺄﺱ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮐﻨﮕﺮﺓ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺧﺎﺹ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﻲ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‬ ‫ﭼﻴﺮﻩﮔﺸﺖ ﻭ ﻗﻠﻌﺔ ﻣﻌﹼﻠﻲ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﺗﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻃﺎﻏﻴﺎﻥ ﺳﺮﮐﺸﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍﺟﮕﺎﻥ ﺭﺍﺟﭙﻮﺕ ﮐﻪ‬ ‫ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺑﻪﮐﻠﻲ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺁﻣﺎﺩﺓ ﻗﻴﺎﻡ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺭﺍﺟﭙﻮﺗﺎﻥ‪،‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٢‬‬ ‫‪ .2‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‪ ,‬ﺟﺎﺩﻭﻧﺎﺕ ﺳﺮﮐﺎﺭ‪ ,‬ﺹ ‪.٤٧٤‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٢‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٣٨‬‬ ‫ﺳﻴﮏﻫﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻫﻨﺪ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﻄﹼﻪﻫﺎﻱ ﺩﮐﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﻧﺎﺧﻠﻔﻲ ﻭ ﻏ ‪‬ﺪﺍﺭﻱ‬ ‫ﺣﮑﹼﺎﻡ ﻣﻐﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺮﻫﺘﺎﻥ ﻃﺎﻏﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﺎﻣﺎﻝ ﻭ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ‬ ‫ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﮐﺸﻮﺭ ﻋﻠﻢِ ﺑﻐﺎﺕ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﭘﺴﺮ ﮐﻼﻧﺶ ﻣﻌﻈﹼﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻪﭘﻴﺸﺎﻭﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺩﻭ‪‬ﻣﺶ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻋﻼﻡ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻱ ﭼﻬﻠﻤﻴﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪.١‬‬ ‫ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﺑﻄﻦ ﺩﻟﺮﺱ ﺑﻴﮕﻢ ﺑﺎﻧﻮ ﺩﺭ ﺩﮐﻦ ﺗﻮﻟﹼﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺫﻱﻗﻌﺪﻩ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۱۱۸‬ﻫ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺧﺒﺮ ﺟﻠﻮﺱ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﹸﺮﺩ ﺑﻪﺷﻬﺰﺍﺩﻩ ﻣﻌﻈﹼﻢ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﻴﺸﺎﻭﺭ ﺑﻪﻻﻫﻮﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﺩﺭ‬ ‫‪ ۱۱۱۸‬ﻫ ﻣﻄﺎﺑﻖ ‪ ۱۷۰۷‬ﻡ ﺭﺳﻢ ﺗﺎﺝﭘﻮﺷﻲ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺧﻄﺒﻪ ﻭ ﺳ ﹼﮑﻪ ﺑﻪﻧﺎﻡ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺍﺟﺮﺍ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﻪﺩﻫﻠﻲ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﺁﮔﺮﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪﭼﻨﺪﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﻫﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻧﺰﺍﻉ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﻟﺸﮑﺮ ﺟﺎﻧﺒﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﮐﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬ ‫ﺑﻬﺎﺩﺭﺷﺎﻩ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﻪﺁﺷﺘﻲ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﻪﺗﻘﺴﻴﻢ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺍﺯ ﭘﺪﺭ ﺭﺍﺿﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﮑﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﻪ‬ ‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺩﺳﺘﺶ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﮑﹼﻪ ﺑﻪﻧﺎﻣﺶ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫”ﮐﻼﻣﺶ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﮐﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺯﻧﺪ ﺳﮑﹼﻪ ﺑﻪﻧﺎﻣﺶ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ“‪.٢‬‬ ‫ﺑﻬﺎﺩﺭﺷﺎﻩ ﺩﺭﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻪﻫﺸﺘﻢ ﺭﺑﻴﻊﺍﻻﻭﻝ ‪ ۱۱۱۹‬ﻫ ﻓﺘﺤﻴﺎﺏ ﺷﺪ ﻭ ﺷﻬﺰﺍﺩﺓ ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻪﻗﺘﻞ ﺭﺳﻴﺪﻩ‬ ‫ﺑﻪﺟﻮﺍﺭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﺑﻪﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻭ ﺩﻭ ﺭﻭﺯ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡِ ﺷﺎﻩ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺑﺮ ﻧﻤﺮﺓ ﭼﻬﻞ ﻭ ﻳﮑﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻱ ﭘﺴﺮ‬ ‫ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻴﺶ ﻣﻌﻈﹼﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪ .٣‬ﺍﺯ ﺑﻄﻦ ﻧﻮ‪‬ﺍﺏ ﺑﺎﺋﻲ ﻧﺒﻴﺮﺓ ﺭﺍﺟﻪ ﺑﺮﻫﺎﻧﭙﻮﺭ ﺗﻮﻟﹼﺪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺷﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﭘﺪﺭ ﺍﻋﻼﻡ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺼﺮﺕ ﺑﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﹸﺮﺩ‬ ‫ﺑﻼﺷﺮﻳﮏ ﻏﻴﺮﻱ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌ ﹼﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺆﻟﹼﻒ ﻣﺂﺛﺮ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ‬ ‫ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﻭﻱ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﺳﺎﻣﻌﻴﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﻈﻮﻅ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﺷﻌﻒ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﺭﮎ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻭﻱ ﺭﺍ ﺑﻪﻟﻘﺐ »ﺳﺮﺩﺍﺭ ﻣﺤﺪ‪‬ﺛﻴﻦ« ﻳﺎﺩ‬ ‫ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .٤‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﻭ ﺣﺪﻳﺚ ﭘﺎﮎ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺯﺑﺎﻥﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﺮﮐﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٢‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.٢‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺰﻡ ﺗﻴﻤﻮﺭﻳﻪ‪ ,‬ﺻﺒﺎﺡﺍﻟﺪﻳﻦ ﻋﺒﺪﺍﻟ ‪‬ﺮﺣﻤﻦ‪ ,‬ﺹ ‪.٢٩٥‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٣٩‬‬ ‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪﻓﻦ‪ ‬ﻧﺴﺘﻌﻠﻴﻖ ﻳﮑﺘﺎﻱ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺴﺎﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧ ﹼﻄﺎﻃﻲ ﮐﻤﺎﻝ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.١‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻌﻈﹼﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻮﻱ ﺩﮐﻦ ﺷﺘﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﻴﺮﺕ ﺭﺳﻴﺪ ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺛﻨﺎ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻃﻐﻴﺎﻥ ﺳﻴﮏﻫﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﻱ ﻻﻫﻮﺭ ﺗﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻐﺎﻭﺕ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻓﺮﻭ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﺻﻒﺍﻟﺪ‪‬ﻭﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺸﺎﺭﺕ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻢ ﺧﺎﻥ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺩﺭﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌ ﹼﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﭼﻬﺎﺭ ﭘﺴﺮ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﻣﻌﺰﹼﺍﻟﺪﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﺪﺍﺭ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﺄﻥ‪ ،‬ﺭﻓﻴﻊﺍﻟﺸﺄﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﺷﺎﻩ ﻭ ﺩﻭ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﻪﺍﺳﻢ ﻣﻬﺮ ﺍﻓﺮﻭﺯ ﺑﺎﻧﻮ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻓﺮﻭﺯ ﺑﺎﻧﻮ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮﮔﺶ ﺑﻪﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﻗﻠﻮﻩ ﺑﻪﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ‬ ‫ﻳﮑﻢ ﻣﺤ ‪‬ﺮﻡ ‪ ۱۱۲۴‬ﻫ ﺩﺭ ﻻﻫﻮﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﭘﻬﻠﻮﻱ ﺗﺮﺑﺖ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻗﻄﺐﺍﻟ ‪‬ﺪﻳﻦ ﺩﻫﻠﻮﻱ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﻣ ‪‬ﺪﺕ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﻣﻌ ﹼﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻐﻮﻝ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﺭﻭ ﺑﻪﺯﻭﺍﻝ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﺑﺮﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﮏ ﺍﺣﻴﺎﻧﺎﹰ ﻟﻤﻌﺔ ﻧﻮﺭ ﻣﻲﺩﺭﺧﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺩﻳﺪﻩ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﻴﺮﺍﺯﺓ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺗﻴﻤﻮﺭﻱ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺍﺑﺘﺬﺍﻝ ﺩﺭ ﺗﺪﺑ‪‬ﺮ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺭﻭﻱ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﺟﻨﮕﻲﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪﺟﺎﻱ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻓﺮﻭﻍ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺁﺭﺍﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺍﻧﺪﺭ ﺁﻥ ﻧﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬ ‫ﺍﺳﻼﻑ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺟﻼﻝ ﻭ ﻋﻈﻤﺖ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻗﻮﻝ ﻣﺆﻟﹼﻒ »ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ« ﻧﻤﺮﺓ ﺷﻤﺎﺭﺓ ﻣﻌ ﹼﺰﺍﻟ ‪‬ﺪﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﺪﺍﺭﺷﺎﻩ ﺍﺑﻦ ﺷﺎﻩ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﭼﻬﻞ ﻭ ﺩ ‪‬ﻭﻡ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻱ ﺑﻪﻧﺎﻡ »ﻣﻌ ﹼﺰﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﮐﻠﻬﺎﺭﺍ« ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﹼﺪﺵ‬ ‫ﺑﻪﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺭﻭﺯ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﺔ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۰۷۲‬ﻫ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .٢‬ﺑﻪﺭﻭﺯ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﺔ ﻣﺎﻩ ﺭﺑﻴﻊﺍﻻ ‪‬ﻭﻝ ﺩﺭ ‪ ۱۱۲۴‬ﻫ‬ ‫ﺩﺭ ﻻﻫﻮﺭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺷﺎﻫﻲ ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺪﻭِ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪﺗﻮﺳ‪‬ﻂ ﺳﭙﻪﺳﺎﻻﺭ ﺧﻮﺩ ﺫﻭﺍﻟﻔﻘﺎﺭﺧﺎﻥ ﻫﻤﺔ‬ ‫ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﺄﻥ ﻭ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟﺸﺄﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﺘﻞ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺻ ‪‬ﺤﺖﻣﻨﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﺰﻡ ﻭ ﺣﻮﺻﻠﻪﺍﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﺣﻴﻦ ﺣﻴﺎﺕ ﭘﺪﺭ ﻭ ﺟﺪ‪‬ﺵ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﺮﺩﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺑﻪﻋﻬﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻋﺸﻖ ﻣﻐﻨﹼﻴﻪﺍﻱ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪﻻﻝ ﮐﻨﻮﺭ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﺑﻪﺣﺪﻱ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺣﺘﹼﻲ ﭘﺴﺖ ﺧﻴﺎﻟﻲﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﮐﺮﺩﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮐﺎﺭ‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﺄﻥ‪ ،‬ﻓﺮ‪‬ﺥ ِﺳﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﻀﺎﻓﺎﺕ ﺷﺮﻗﻲ ﮐﺸﻮﺭ ﺧﺮﻭﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻭﻱ ﺭﺍ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻱ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪﮐﺸﺘﻦ ﺩﺍﺩ ﻭ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﭘﺪﺭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﺔ ﻣﺤ ‪‬ﺮﻡ ﺩﺭ ‪ ۱۱۲۵‬ﻫ ﺍﺗﹼﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .٣‬ﺗﻦ ﻣﺮﺩﻩﺍﺵ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﺣﻴﻄﺔ ﻣﻘﺒﺮﺓ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺑﻪﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺂﺛﺮ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ )ﺫﮐﺮ ﺍﻭﻻﺩ ﺫﮐﻮﺭ(‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٣‬‬ ‫‪ .3‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.١٤‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٤٠‬‬ ‫”ﺁﺧﺮ ﻓﺮ‪‬ﺥﺳﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﹼﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺷﺮﻗﻴﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪﻗﺼﺎﺹ ﭘﺪﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻌ ﹼﺰﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﮑﺸﺖ ﺭﻭﺯ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﺔ ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺤ ‪‬ﺮﻡ ‪ ۱۱۲۵‬ﻫ ﺑﻪﻋﻤﺮ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻭ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻓ ‪‬ﺮﺥﺳﻴﺮ‬ ‫ﺑﺮﺍﺩﺭﺯﺍﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺒﺮﺓ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪ“‪.١‬‬ ‫ﻣﻴﻌﺎﺩ ﻋﻬﺪ ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ ﻳﺎﺯﺩﻩ ﻣﺎﻩ ﻭ ﭘﻨﺞ ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻬﻞ ﻭ ﺳﻮ‪‬ﻣﻴﻦ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﻓﺮ‪‬ﺥﺳﻴﺮ ﺑﻦ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢﺍﻟ ﹼﺸﺄﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﺭﻭﺯ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﺔ ﻫﺸﺘﻢ ﺭﺟﺐ ﺩﺭ ﺩﮐﻦ ﺑﻪﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻀﺎﻓﺎﺕ ﺩﻫﻠﻲ ﻳﺎ ﺍﮐﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪﺭﻭﺯ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ‪ ۱۱۲۵‬ﻫ ﺍﻋﻼﻡ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﺵ ﺩﺭ »ﻣﺮﺁﺕ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻧﻤﺎ« ﻣﻨﺪﺭﺝ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺯﻣﺎﻧﺔ ﺍﺳﻴﺮﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .٢‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﺟﻠﻮﺱ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﻴﺮﺍﻻﻣﺮﺍ ﺫﻭﺍﻟﻔﻘﺎﺭﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﺸﺖ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﺼﺐﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺩﻭ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﺑﺮﺍﺩ ِﺭ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻭ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻥ ﺳﭙﺮﺩ‪ .‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﻱ‬ ‫ﺑﻪﻋﻠﻞ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻓ ‪‬ﺮﺥﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻱ ﺭﺍ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻣﻮﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫”ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ“‪.٣‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻨﺪ ﺑﻪﻧﺎﻡ »ﺑﺎﺩﺷﺎﻩﮔﺮ« ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫”ﺁﺧﺮ ﭼﻨﺎﻥ ﻏﺮﻭﺭ ﺩﺭ ﺳﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﮐﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺮﺍ ﭘﺎﭘﻮﺵ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻬﻨﺪ ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﮔﺮﺩﺩ“‪.٤‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺎﺝﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓ ‪‬ﺮﺥﺳﻴﺮ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪﻣﺎﻩ ﻫﺸﺘﻢ ﺭﺑﻴﻊ ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ ‪ ۱۱۳۱‬ﻫ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﻱ ﺯﻫﺮ ﻧﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻩ ﻫﻼﮎ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣ ‪‬ﺪﺕ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﭼﻬﻞ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﻣﻴﻦ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟﺪ‪‬ﺭﺟﺎﺕ ﺑﻦ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟﺸﹼﺄﻥ‬ ‫ﺑﻦ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﻪﻇﻬﻮﺭ ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﹼﻟﺪﺵ ﺍﺯ ﺷﮑﻢ ﻧﻮﺭﺍﻟﻨﹼﺴﺎﺀ ﺑﻴﮕﻢ ﺩﺧﺘﺮ ﺷﻴﺦ ﺑﺎﻗﻲ ﺩﺭ ﻗﻠﻌﺔ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﺑﻪﻣﻀﺎﻓﺎﺕ ﺍﮐﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﻳﺎ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺷﺎﻫﻲ ﻧﺸﺴﺖ‪:‬‬ ‫”ﺩﺭ ﺳﻮﺍﺩ ﺍﮐﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﻳﺎ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ“‪.٥‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺔ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺳﻴ‪‬ﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻭﻗﺖ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﺩﻟﻘﮏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺮﮒ‬ ‫ﺭﻓﻴﻊﺍﻟﺪ‪‬ﺭﺟﺎﺕ ﺑﻪﻋﹼﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﻘﺒﺮﺓ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻭ ﻳﺎﺯﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﻲ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﺮﮔﺶ ﻧﺒﻴﺮﺓ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟ ‪‬ﺪﻭﻟﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﭼﻬﻞ ﻭ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺷﺎﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٢-١٣‬‬ ‫‪ .2‬ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺨﻠﺲ )ﺗﺮﺟﻤﻪ(‪ :‬ﺍِﺭﻭﻥ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺍ ‪‬ﻭﻝ‪ ,‬ﺹ ‪.۳۹۱‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٣‬‬ ‫‪ .4‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٤١‬‬ ‫ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﻱ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻏﺰﻧﻴﻦ ﻣﺘﻮﹼﻟﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺭﺟ‪‬ﺐ ﺩﺭ ‪ ۱۱۳۱‬ﻫ ﺑﻪﺩﻫﻠﻲ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺟﻤﻌﺎﹰ‬ ‫ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻭ ﻫﻴﮋﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﺪ‪‬ﺕ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟ ‪‬ﺪﻭﻟﻪ ﻭ ﺭﻓﻴﻊﺍﻟ ‪‬ﺪﺭﺟﺎﺕ ﺑﻪﺣﺪﻱ ﺧﻠﻞ ﭘﺬﻳﺮ ﻭ ﺍﻧﺪﮎ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻋﻬﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ »ﺩﻭﺭﺓ ﻫﻨﮕﺎﻣﻪﺧﻴﺰﻱ« ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﭼﻬﻞ ﻭ ﺷﺸﻢ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻫﻨﺪ‬ ‫ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺷﺎﻩ ﺑﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺷﺎﻩ ﺑﻦ ﺑﻬﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﺷﺸﻢ ﺭﺑﻴﻊﺍﻟﺜﹼﺎﻧﻲ ‪ ۱۱۱۴‬ﻫ ﭼﺸﻢ ﺑﻪﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﮔﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻫﻴﮋﺩﻫﻢ ﺫﻱﻗﻌﺪﻩ ‪ ۱۱۳۱‬ﻫ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻏﺎﻳﺖ‬ ‫ﺧﻮﺑﺮﻭ ﻭ ﺟﺎﻟﺐ ﻧﻈﺮ ﺑﻮﺩﻩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺗﺎﺝ ﭘﻮﺷﻲ ﺧﻮﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻭ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻪﻗﺘﻞ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻭ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺍﻣﻴﻦ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺯﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫”ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺋﻞ ﺟﻠﻮﺱ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻭ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﺘﻞ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺍﻣﻴﻦ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺯﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ“‪.١‬‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺷﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﻳﻦ ﻣ ‪‬ﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬ ‫ﺍﺳﺒﺎﺏ ﻭ ﻋﻠﻞ ﺑﻪﻇﻬﻮﺭ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﮐﺎﻓﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻣﺴﺘﻲ ﺷﻴﺸﻪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﻪﺩﺭﺑﺎﺭ‬ ‫ﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪﺣ ‪‬ﺪﻱ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻭ ﺟﻼﻝ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻲ ﺗﻴﻤﻮﺭﻱ ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺮﻩ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺣﺴﺮﺕ ﻭ ﺣﺮﻣﺎﻥ ﺟﺎﻱ‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻋﺒﺮﺗﻨﺎﮎ ﺍﺯ ﺑﻲﮐﺴﻲ ﻭ ﺑﻲﭼﺎﺭﮔﻲ ﺑﻪﻋﻮﺽ ﺟﺎﻩ ﻭ ﺟﻼﻝ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ‬ ‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻋﺼﺮ ﺁﻟﺖ ﺩﺳﺖ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻋﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺎ ﻭ ﭘﺎﮐﻴﺰﮔﻲ ﺿﻤﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ‬ ‫ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﻔﻘﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻳﮏ ﺟﻬﺘﻲ ﻣﻌﺪﻭﻡ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻪﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻱ ﻧﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ‪،‬‬ ‫ﭼﭙﺎﻭﻟﮕﺮﻱ ﻣﺮﻫﺘﺎﻥ ﻭ ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ ﺭﻭﻫﻴﻼﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻣﺠﻠﹼﻞ ﻗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻤﻦﻫﺎﻱ ﺁﺭﺍﺳﺘﻪ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﺟﮕﺮِ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎﻝ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﺮ ﺑﺎﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﮐﺶ‬ ‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.٢‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺍﻣﻴﻦ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ ﺭﺍ ﻭﺯﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻭﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﺍﺿﻲ‬ ‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻗﻤﺮﺍﻟﺪﻳﻦ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺎﻳﺶ ﻣﻘ ‪‬ﺮﺭ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪﻋﻴﺶ ﻭ ﻧﻮﺵ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻤﺔ ﻋﻤﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﺮﻑ‬ ‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺳﺎﻝ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎﺝﮔﺬﺍﺭﻱ‪ ،‬ﺩﺭ ‪ ۱۱۵۱‬ﻫ ﻫﺠﻮﻡ ﻧﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﺮ ﻫﻨﺪ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﻫﺸﺘﻢ ﺫﻱﺍﻟﺤﺠﻪ‬ ‫ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺁﺩﻳﻨﻪ ﻭﻱ ﺑﻪﺩﻫﻠﻲ ﺷﺘﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﺸﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﺧﻠﻖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻡِ ﺗﻴﻎ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﮐﺮﻭﺭ ﺭﻭﭘﻴﻪ ﺍﺯ ﺧﺰﺍﻧﺔ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ ﺑﻪﺯﻭﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺗﺨﺖ ﻃﺎﻭﻭﺱ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺷﻴﺎﻱ ﺑﻲﺑﻬﺎ ﮐﻪ ﺗﺨﻤﻴﻨﺎﹰ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﮐﺮﻭﺭ ﺭﻭﭘﻴﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺩ‪:‬‬ ‫”ﻧﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺩﺍﺧﻞ ﺩﻫﻠﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﮐﺲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲ ﻗﺘﻞ ﻋﺎﻡ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﻭ ﮐﺮﻭﺭ ﺭﻭﭘﻴﻪ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺔ‬ ‫‪ .1‬ﺑﺰﻡ ﺗﻴﻤﻮﺭﻳﻪ‪ ,‬ﺹ ‪.٣٠٦-٣٠٥‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٤٢‬‬ ‫ﻧﻈﺎﻡﺍﻟﻤﻠﮏ ﺿﺒﻂ ﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺟﻨﺲ ﻭ ﺗﺨﺖ ﻃﺎﻭﻭﺱ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺨﺖﻫﺎﻱ ﺻﻨﺪﻟﻴﻦ‬ ‫ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﭗ ﻭ ﻓﻴﻞ ﮐﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺯ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﮐﺮﻭﺭ ﺭﻭﭘﻴﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺖ ﻟﻴﮑﻦ ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻧﺔ ﺍﻧﺪﺭﻭﻥ‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺩﺳﺖ ﺩﺭﺍﺯﻱ ﻧﮑﺮﺩ“‪.١‬‬ ‫ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺟﻠﻮ ﺑﻪﮐﺘﮏ ﻣﺜ ﹰﻼ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﻭﺭ ﻭ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻪﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺷﺎﻩ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲ ﺩﺭ ﺻﻔﺮ ‪ ۱۱۶۱‬ﻫ ﺑﻪﻭﻃﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺑﻪﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ ﺑﺎ ﺧﺰﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﻟﺨﺖ ﮐﺮﺩﺓ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺍﺟﺐ ﻫﻴﺠﺪﻩ ﻣﺎﻩ ﻟﺸﮑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻧﺎﺩﺭﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺩ ‪‬ﺭﺍﻧﻲ ﮐﻪ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﺎﺩﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻪﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ‬ ‫ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻫﻨﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﻻﻫﻮﺭ ﺷﺎﻫﻨﻮﺍﺯﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺳﻮﻱ ﺩﻫﻠﻲ‬ ‫ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎﻧﺐ ﺷﻬﺰﺍﺩﺓ ﻣﻐﻮﻝ‪ ،‬ﻗﻤﺮﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺧﺎﻥ ﺻﻔﺪﺭ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺍﻳﺴﺮﺳﻨﮓ ﺭﺍﺟﭙﻮﺕ ﺑﻪﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸﻘﺪﻣﻲ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻗﻤﺮﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺧﺎﻥ ﺩﺭﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﺔ ﺗﻔﻨﮓ ﻫﻼﮎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﭘﺴﺮﺵ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ‬ ‫ﺩ ‪‬ﺭﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺖ ﻓﺎﺣﺶ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﺼﻌﻮﺏ ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺳﻬﺮﻧﺪ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺛﻨﺎ‬ ‫ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺷﺎﻩ ﺑﻪﻣﺮﺽ ﻣﻬﻠﮏ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲ ﻓﻮﺕ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺣﺎﻃﺔ ﻣﻘﺒﺮﺓ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺍﻟﻤﺸﺎﻳﺦ ﺑﻪﻣﺎﻩ‬ ‫ﺭﺑﻴﻊﺍﻟﺜﹼﺎﻧﻲ ‪ ۱۱۶۱‬ﻫ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺷﺎﻩ ﺟﻤﻌﹰﺎ ﺳﻲ ﻭ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ ﻣ ‪‬ﺪﺕ‬ ‫ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﻲﺍﺵ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻨﺪ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﺩﺑﻲ‬ ‫)ﺍﻟﻒ( ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻓﺎﺗﺤﺎﻧﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻫﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻳﺎ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣﺎﻝ ﻭ ﺛﺮﻭﺕ‬ ‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮﻃﹼﻦ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﺮﺯ ﻭ ﺑﻮﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻨﹼﺖﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﻝ ﮔﺸﺎﺩﻩ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻪﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺭﻭﺯﻣﺮ‪‬ﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﮎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﻭ ﺗﺨﻠﻴﻘﺎﺕ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ‬ ‫ﻣﺤﻴ‪‬ﺮﺍﻟﻌﻘﻮﻝ ﻣﺎﻻﻣﺎﻝ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪﻣﻘﺎﺑﻠﺔ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎ ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻬﺪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺗﺎ ﺑﻪﻋﻬﺪ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺷﺎﻩ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺯﻳﺒﺎ ﺗﺨﻠﻴﻘﺎﺕ ﻭ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻓ ‪‬ﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﻣﻐﻮﻝ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻘﺒﺮﺓ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺯﻧﺶ ﺣﺎﺟﻲ ﺑﻴﮕﻢ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﭘﺮﺗﻮِ ﻓ ‪‬ﻦ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻫﻨﺪ ﻭ‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺩﻫﻠﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.١٥‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٤٣‬‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺃﻡ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﻣﺠﹼﻠﻞ ﺍﮐﺒﺮﻱ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﺟﻤﺎﻥ ﺗﺼ ‪‬ﻮﺭﺍﺕ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﻓﻄﺮﺕ ﻭ ﺷﺨﺼ‪‬ﻴﺖ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺁﻏﺎﺯ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﻗﻠﻌﺔ ﺁﮔﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﭘﻨﺞ ﺻﺪ‬ ‫ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺑﻪﭘﻴﺮﻭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﺯ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﮔﺠﺮﺍﺕ ﻭ ﺑﻨﮕﺎﻟﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻗﺔ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﺼﻮ‪‬ﺭﻱ ﻭ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻭﻱ ﻣﺜﻞ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﻪﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻤﺎﺭﺍﺕ ﺑﺎ ﻣﺠﹼﻠﻞ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺒﺮﻩﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﹼﻞ ﺍﮐﺒﺮ ﻭ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩﺍﻟ ‪‬ﺪﻭﻟﻪ ﺍﻟﺒﹼﺘﻪ ﻣﻈﻬﺮ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻓﻦ‪ ‬ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﻋﻬﺪ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺣﺘﻤﹰﺎ ﺩﻭﺭﺓ ﻃﻼﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﻓﻦ‪ ‬ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻓﻨﻮﻥ ﺳﹼﻨﺘﻲ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺍﺣﻴﺎ ﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻨﺎﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻋﻤﺎﺭﺍﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻃﺮﺯ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻗﻠﻌﺔ ﺁﮔﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬ ‫ﺟﺪ‪‬ﺕ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻨﺎﻱ »ﻣﻮﺗﻲ ﻣﺴﺠﺪ« ﺍﻧﺪﺭﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺩﻝ‬ ‫ﻧﺎﺻﺒﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﺁﺭﺍﻡ ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﺑﻪﻳﺎﺩ ﻫﻤﺴﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻣﺤﻞ »ﺗﺎﺝﻣﺤﻞ« ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬ ‫ﻫﻢ ﻳﮑﺘﺎﻱ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻭ ﺷﮕﺮﻑﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺍﺻﻐﺮ ﺣﮑﻤﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫”ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺗﺎﺝﻣﺤﻞ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺁﮔﺮﻩ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﻓﻦ ﺯﻭﺟﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻭ ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻨﺪ ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺁﻓﺎﻕ ﺍﺳﺖ“‪.١‬‬ ‫ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫”ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﻇﺮﻳﻔﻪ ﻭ ﺑﺪﻳﻊ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻏﻨﻲ ﺍﺳﺖ“‪.٢‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻻﻝ ﻗﻠﻌﻪ« ﻭ‬ ‫»ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺴﺠﺪ« ﺭﺍ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺭﺍ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﹼﻠﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺑﺪﻳﻊ ﻭ ﺷﮕﺮﻑ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺯﻧﺪﺓ ﺟﺎﻭﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺗﺎﺝﻣﺤﻞ ﺭﺳﻢ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﻫﻨﺪ ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻻﻫﻮﺭ »ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎﻫﻲ« ﻭ »ﻣﺴﺠﺪ ﻭﺯﻳﺮ ﺧﺎﻥ« ﺑﻪﻃﺮﺯ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺍﻧﺪﺭﻭﻥ ﻻﻝ ﻗﻠﻌﻪ‬ ‫»ﻣﻮﺗﻲ ﻣﺴﺠﺪ« ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼﺩﻱ »ﻣﻘﺒﺮﺓ ﺻﻔﺪﺭﺟﻨﮓ« ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻃﺮﺯ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﻭ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺁﻥ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﻓﻨﹼﻲ ﻭ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫»ﺗﺎﺝﻣﺤﻞ« ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‪.٣‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﻪﺟﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﻋﻤﺎﺭﺕﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻟﺒﹼﺘﻪ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﻋﻤﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺳﺎﺑﻖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜ ﹰﻼ ﺑﻴﺠﺎﭘﻮﺭ ﻭ ﺳﻮﺍﺩﺵ‬ ‫ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﻳﻠﻐﺎﺭ ﭘﻲ ﻫﻢ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻭﻱ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ‬ ‫‪ .1‬ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻫﻨﺪ‪ ,‬ﻧﺼﺎﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺎﺭﺳﻲ‪ ,‬ﺹ ‪.٥٣-٥٢‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻋﻬﺪ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ )ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﺭﺩﻭ( ﺩﺍﺭﺍﻟﻤﺼﻨﹼﻔﻴﻦ‪ ,‬ﺍﻋﻈﻢﮔﺮﻩ‪ ,‬ﻳﻮﭘﻲ‪.‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٤٤‬‬ ‫ﻧﻮﺍﺡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻧﻮ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺣﮑﻢ ﺟﺎﺭﻱ ﮐﺮﺩ ﻣﺴﺠﺪﻫﺎﻱ ﻃﺮﺡ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﺔ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻴﺠﺎﭘﻮﺭ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺗﺎﺧﺘﺶ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺠﺪﺩﹰﺍ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .١‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺷﺎﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﻭ ﺑﻴﺠﺎﭘﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺳﺮﻧﻮ ﺗﻌﻤﻴﺮ‬ ‫ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .٢‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺍﻣﻴﺮﻱ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪﻋﺒﺪﺍﻟﹼﻨﺒﻲ ﮐﻪ ﺳﭙﻪﺳﺎﻻﺭ ﻟﺸﮑﺮ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺘﻮﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﺧﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺠﻠﹼﻞ ﺳﺎﺧﺖ‪.٣‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺷﻮﻕ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺷﻐﻒ ﻋﻤﺎﺭﺕﺳﺎﺯﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻋﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬ ‫ﺩﺍﺩ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﻋﻬﺪ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺍﻣﻴﻦﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺧﺎﻥ ﺳ‪‬ﻨﺒﻠﻲ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﺍﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷﺎﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﺷﺎﻧﺪﺍﺭ ﻭ‬ ‫ﺯﻳﺒﺎ ﻣﺜ ﹰﻼ ﺑﺎﻏﺎﺕ ﻭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎﺧﺖ‪ .٤‬ﻧﻮ‪‬ﺍﺏ ﺁﺻﻒﺟﺎﻩ ﺷﻬﺮ ‪‬ﺑﺮﻫﺎﻧﭙﻮﺭ ﺭﺍ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻋﻤﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﻣﺪﻳﺪ ﺑﻪﺗﮑﻤﻴﻞ ﺭﺳﻴﺪ‪.٥‬‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺧﻴﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﻣﻴﺮ ﻭ ﻏﺮﻳﺐ ﻳﺎ ﻫﻨﺪﻭ ﻭ ﻣﺴﻠﻢ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬ ‫ﺷﺮﻳﮏ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻋﺎﻣﺔ ﺍﻟﻨﹼﺎﺱ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﺧﻴﺮﺍﺕ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‬ ‫ﻓﺎﻟﺢ ﻋﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻃﺮﺡ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ﹰﻼ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﺘﺎﺟﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﻧﺎﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺩﺍﺭﻩﻫﺎﻱ ﺳﺮﮐﺎﺭﻱ ﺩﺍﻳﺮ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻓﻼﺡ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻧﺎﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﻔﻠﺴﺎﻥ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ‪ .٦‬ﻣﺆﻟﹼﻒ ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫”ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺍﺭﺍﻟﺸﻔﺎﻱ ﺑﻠﺪﻩ ﺍﺯ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﻘﻲ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﺑﻪﺣﮑﻢ ﺭﺿﻲﺍﻟ ‪‬ﺪﻳﻦ ﺗﻘﻲ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﮔﺸﺖ“‪.٧‬‬ ‫ﺑﻪﺩﻭﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎﹰ ﺑﻠﻐﻮﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﺯ ﻏﹼﻠﺔ ﺧﺎﻡ ﻭ ﭘﺨﺘﻪ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺭﺍ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻴ‪‬ﺪ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻥ ﺑﻪﻋﻬﺪ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺷﺎﻩ ﺑﻠﻐﻮﺭﺧﺎﻧﺔ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺯ‬ ‫ﻏﹼﻠﻪ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫”ﺩﺭ ﻫ ‪‬ﻤﺖ ﻭ ﻣﺮ ‪‬ﻭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ‪ ،‬ﻭﻓﻮﺭ ﻃﻌﺎﻡ‪ ،‬ﮐﺜﺮﺕ ﺍﻃﻌﺎﻡ ﺳﺮﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﻠﻐﻮﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺍﺯ‬ ‫ﻏﻠﹼﺔ ﺧﺎﻡ ﻭ ﭘﺨﺘﻪ ﻭ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ﻫﺮ ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺑﻼﺩ ﻋﻈﻴﻤﺔ ﺩﮐﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻝ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ“‪.٨‬‬ ‫‪ .1‬ﺧﺎﻓﻲ ﺧﺎﻥ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ‪ ,‬ﺹ ‪.٣٦١‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ‪ ,‬ﺹ ‪.٧‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ‪ ,‬ﺹ ‪.٧‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺂﺛﺮ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ )ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‪ ,‬ﺹ ‪.١١١‬‬ ‫‪ .6‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.٤٧٢‬‬ ‫‪ .7‬ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ‪ ,‬ﺹ ‪.٨‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ,‬ﺹ ‪.٣٣٨‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٤٥‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻴﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻭﻃﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺭﻫﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻓﻲ ﺧﺎﻥ ﺭﺍﺟﻊ‬ ‫ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪” :‬ﺩﺭ ﻭﻃﻦ ﺑﺎﺭﻫﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎﻱ ﺳﺮﺍ ﻭ ﭘﻞ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎﻱ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺨﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ“‪ .١‬ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﻧ ‪‬ﻮﺍﺏ ﺁﺻﻒﺟﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺩﮐﻦ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪﺍﻱ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ‬ ‫ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪” :‬ﻣﺴﺠﺪ ﻭ ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ ﻭ ﺩﻭﻟﺖﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﭘﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩ“‪ .٢‬ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻢ ﺳﺮﻣﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﭘﻨﺞ ﺻﺪ ﮔﻠﻴﻢ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻲﻣﺎﻳﮕﺎﻥ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺭﻭﭘﻴﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.٣‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺑﻨﮕﺎﻟﻪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻱ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺪ ِﺩ ﻣﻌﺎﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻲﻣﺎﻳﮕﺎﻥ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮﺍﻥ ﻭ‬ ‫ﺑﻴﻮﮔﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﮐﺜﺮ ﺧﺮﺝ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﻳﻬﺎﺕ ﻭ ﺯﻣﻴﻦﻫﺎ ﻫﺪﻳﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻮﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻏﻨﻲ ﻭ ﻣﺮﻓﹼﻪﺍﻟﺤﺎﻝ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺭﻳﺎﺽﺍﻟﺴ‪‬ﻼﻃﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫”ﺑﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﺷﺮﻓﺎ ﻭ ﻧﺠﺒﺎ ﻭ ﺑﻲﻣﺎﻳﮕﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﻬﺎﺕ ﻭ ﺯﻣﻴﻦﻫﺎ ﻣﻌﺎﻑ ﮐﺮﺩﻩ ﻣﺎﻟﮏ ﺍﻣﻼﮎ ﺳﺎﺧﺖ“‪.٤‬‬ ‫ﻭﺯﻳﺮ ﻧﺨﺴﺖ ﻓﺮ‪‬ﺥ ﺳﻴﺮ‪ ،‬ﻗﻄﺐﺍﻟﻤﻠﮏ ﺳ‪‬ﻴﺪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﻔﺎﺩ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥﺁﺑﺎﺩ ﺣﻮﺿﻲ ﺁﺏ‬ ‫ﺑﻪﻏﺎﻳﺖ ﺧﻮﺏ ﻃﺮﺡ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻓﻲ ﺧﺎﻥ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺣﻮﺽ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫”ﻭ ﺣﻮﺽ ﺁﺏ ﺩﺭ ﺧﺠﺴﺘﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺑﻨﺎ ﮔﺬﺍﺷﺘﺔ ﺍﻭﺳﺖ“‪.٥‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺣ ‪‬ﻤﺎﻡﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻓﺎﻩ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ‬ ‫ﺑﻨﺎ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤ‪‬ﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻠﺤﻖ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺤﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ‪،‬‬ ‫ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺧﺎﻥ ﻣﻴﺮﮎ ﺩﺭ ﻻﻫﻮﺭ ﺣ ‪‬ﻤﺎﻡ ﻃﺮﺡ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫”ﺣﻤﺎﻡ ﻃﺮﺡ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺳﺖ“‪.٦‬‬ ‫ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﻐﻒ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻭﻱ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻞﻫﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺭﻓﺖ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﻲ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻪﻣﻨﺰﻝﻫﺎ ﺭﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﺵ ﻫﻢ ﺑﻪﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻥ ﺩﺭ ﻭﻃﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺭﻫﻪ ﭘ‪‬ﻠﻲ ﻣﺤﮑﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻧ ‪‬ﻮﺍﺏ ﺁﺻﻒﺟﺎﻩ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﮐﻦ ﺑﻪﻣﻘﺎﻡ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪﻧﻈﺎﻡﺁﺑﺎﺩ ﭘ‪‬ﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﺮﺩ‪:‬‬ ‫”ﺁﺑﺎﺩﻱ ﻧﻈﺎﻡﺁﺑﺎﺩ ﺑﺎﻻﻱ ﮐﺘﻞ ﻓﺮﺩﺍﭘﻮﺭ )ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﻳﺮﺍﻧﻪ ﻣﺤﺾ ﺑﻮﺩ( ﻣﺴﺠﺪ ﻭ ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﻭ‬ ‫‪ .1‬ﺧﺎﻓﻲ ﺧﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.٩٤٢‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ‪ ,‬ﺹ ‪.٢٢٢‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ‪ ,‬ﺹ ‪.٣٥٦‬‬ ‫‪ .4‬ﺭﻳﺎﺽﺍﻟ ‪‬ﺴﻼﻃﻴﻦ‪ ,‬ﺹ ‪.٢٢٢‬‬ ‫‪ .5‬ﻟﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﺁﮐﺴﻔﻮﺭﺩ )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺂﺛﺮﺍﻻﻣﺮﺍ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ‪ ,‬ﺹ ‪.١٠٨٥‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٤٦‬‬ ‫ﭘﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﺮﺩ“‪.١‬‬ ‫ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺭﺍﺣﺖ ﻭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﻌ‪‬ﻴﺖ ﻟﺸﮑﺮ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺟﺎﻱ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻱ ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺁﺷﻨﺎ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺍﺧﺘﻼﻁ ﻭ ﺍﺗﹼﻔﺎﻕ ﺑﺎ ﻫﻤﻲ‬ ‫ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺗﻮﺍﺯﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺷﺮﺕ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﻭﻱ‬ ‫ﻧﻨﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺰ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﻧﻮ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺟﻠﻮﺱ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﺗﺎﺯﻩ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺷﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻏﺎﻳﺐ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻭﺍﻗﻌ‪‬ﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﹼﻨﺖﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ‬ ‫ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﻌﺎﺷﺮﺕ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﺲ ﺧﻮﺩ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺯﻭﺩﻱ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﮕﺸﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺪﻭِ ﺍﺣﻮﺍﻝ‬ ‫ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻭ ﺧﺮ ِﺝ ﮐﺜﻴﺮ ﺑﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺕ ﺩﺭﺑﺎﺭﻱ ﻭ ﺷﺎﻥ ﻭ ﺷﻮﮐﺖ ﺗﺎﺟﺪﺍﺭﻱ‬ ‫ﺑﻪﮐﹼﻠﻲ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺷﺎﻫﺎﻥِ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﺟﺸﻦ ﺗﺎﺟﭙﻮﺷﻲ‬ ‫ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻋﺎﻣﺔ ﺍﻟﻨﺎﺱ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﻫﺮﺍﺕ ﺳﻨﺠﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻬﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﺑﻲﻣﺎﻳﮕﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﺘﺎﺟﺎﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻱ ﻫﻢ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻧﻮ‪‬ﺍﺑﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺰﺍﺩﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﺭﺍ‬ ‫ﺗﺤﺎﻳﻒ ﻋﺮﺿﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﭼﻮﻥ ﺑﻪﺩﺭﮔﺎﻩ ﺟﻠﻮﻩ ﺍﻓﺮﻭﺯ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺎ ﺭﻗﺺ ﻭ ﺳﺮﻭﺩ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺩﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﻠﻮﺱ ﺷﺎﻫﻲ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺻ‪‬ﻴﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺷﺎﻫﻲ‬ ‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻭ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﺷﻌﺎﺭﻱ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻭﺩ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ‬ ‫ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻣﻨﺼﺐ ﺳﻨﹼﺘﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﻮﻳﺴﻲ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑ‪‬ﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺑﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﺕ ﻭ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺕ ﻫﺮ‬ ‫ﻧﻮﻉ ﭘﺎﺑﻨﺪﻱﻫﺎ ﻋﺎﻳﺪ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺩﻓﻌﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﺭﺍﻥ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺷﮕﺮﻓﻲ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺭﻭﺯﻱ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ‬ ‫ﺑﻪﺍﺩﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﺑﻪﺟﺎﻣﻊ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﺭﻓﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺮ ﺩﻭﺵﺷﺎﻥ ﺟﻨﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﮔﺮﻳﻪ ﻭ‬ ‫ﺯﺍﺭﻱ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺭﺍﻩ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺁﻥ ﺟﻨﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﮐﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻥﭘﻨﺎﻩ! ﺟﻨﺎﺯﺓ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷﺎﻫﻲ ﻫﻼﮎ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺁﺭﻱ! ﺍﻳﻦ ﻣﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﺯﻣﻴﻦ ﺍﻧﺪﺭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻋﻤﻴﻖ ﺩﻓﻦ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺯﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻪ ﺟﻬﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺭﻗﺺ ﻭ ﺳﺮﻭﺩ ﺍﺯ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﺩﺭ ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﻣﺤ ‪‬ﻤﺪ ﺍﻋﻈﻢ ﺷﺎﻩ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﻓﻦ‪ ‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﻟﺪﺍﺩﺓ ﺭﻗﺺ ﻭ ﺳﺮﻭﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺿﻤﻴﺮ ﻭ ﺳﻴﻒ ﺧﺎﻥ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﻱ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﻓﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻭ ﺭﻗﺺ ﻭ ﺳﺮﻭﺩ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪﺍﻟﺠﻠﻴﻞ ﺑﻠﮕﺮﺍﻣﻲ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﺑﻐﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻗﺪﺭﺕ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪﺩﺭﮔﺎﻩ ﮔﻠﮑﻨﺪﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫‪ .1‬ﻟﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﺁﮐﺴﻔﻮﺭﺩ )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‪ ,‬ﺹ ‪.٨٨‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٤٧‬‬ ‫ﺑﺎ ﻟﻘﺐﻫﺎﻱ ﮔﺮﺍﻧﻘﺪﺭ ﻣﻲﻧﻮﺍﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ﮔﻠﮑﻨﺪﻩ ﺑﻪﺍﺳﻢ »ﺗﺎﻧﺎﺷﺎﻩ« ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﹼﺘﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻲﺣﺪ ﻓﺮﻳﻔﺘﺔ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻭ ﺭﻗﺺ ﻭ ﻧﻐﻤﻪ ﺑﻮﺩ‪.١‬‬ ‫ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻮﻉ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺭﮐﺎﻥ ﺷﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻱ‪ ،‬ﻟﺸﮑﺮﺍﻥ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭﻱ ﻭ‬ ‫ﻋﺎﻣﺔﺍﻟﻨﺎﺱ ﺑﻪﺷﻤﻮﻝ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺩﺳﺖﮐﺎﺭﺍﻥ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒﺍﻟﻨﹼﻮﻉ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﻴ‪‬ﺎﺡ ﺑﺮِﻧﻴ‪‬ﺮ‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ٢‬ﮐﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ﺷﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﻗﺼﺮﻫﺎﻱ ﻣﺠﹼﻠﻞ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﮑﺎﻥﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺷﮑﻮﻩ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤ‪‬ﺎﻝ ﻋﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﺎﺟﺮﺍﻥ ﺑﻪﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺁﺟﺮ ﻭ ﮔِﻞ ﻣﻲﺯﻳﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻟﺸﮑﺮﻳﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﻋﺎﻣﺔﺍﻟﻨﺎﺱ ﺑﻪﻣﺴﮑﻦﻫﺎﻱ ﮐﺎﻩ ﻭ ﮔﻞ‪ .‬ﺍﻋﻴﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺫﻱﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻨ ‪‬ﺠﻤﺎﻥ ﻭ ﺳﺘﺎﺭﻩﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳﺘﺎﺭﻩﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﮐﻨﺎ ِﺭ ﺟﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﺣﺼﻴﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺁﻳﻨﺪﺓ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﻋﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)ﺏ( ﻧﺤﻮﺓ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ‬ ‫ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﻐﻮﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺸﺮ ﻭ ﺍﺷﺎﻋﺖ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺷﺘﻴﺎﻕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﺍﮐﺒﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﻭﺳﻴﻊﺗﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺑﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭ‪‬ﻳﺖ ﻧﻬﺎﺩ‪ .‬ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﭘﻴﺮﻭﻱ ﺍﺯ ﺁﺑﺎﺀ ﻭ ﺍﺟﺪﺍﺩﺵ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ‬ ‫ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺑﻪﺗﺮﻭﻳﺞ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺯﻳﺎﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻤﻴﻊ ﺑﻼﺩ‬ ‫ﻭ ﻗﺼﺒﺎﺕ ﮔﺴﺘﺮﺍﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺆﻟﹼﻒ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻭﻱ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻤﻪ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ‬ ‫ﻃﻠﺒﻪ ﻭ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﺗﺮﻭﻳﺞ ﺍﺷﺎﻋ ِﺖ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮﺭﺱﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺭﻭﺯﻳﺎﻧﺔ ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻝ ﻭ‬ ‫ﺍﻣﻼﮎ ﺩﺭ ﺧﻮﺭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫”ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﻧﺶ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻓﻀﻞ ﻭ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﻌﺎﻟﻢ ﻋﻠﻢ ﺩﺭﺟﺔ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺟﻤﻴﻊ ﺑﻼﺩ ﻗﺼﺒﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻭﺳﻴﻊ ﻓﻀﻼ ﻭ ﻣﺪ ‪‬ﺭﺳﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﻇﺎﻳﻒ ﻻﻳﻘﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﺭﻭﺯﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﻣﻼﮎ ﻣﻮﻇﹼﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪﺷﻐﻞ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﺤ ﹼﺼﻼﻥ ﻋﻠﻢ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻃﻠﺒﺔ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻌﻤﻮﺭﻩ ﻭ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻭﺟﻮﻩ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺩﺭ ﺧﻮﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺧﺰﺍﻳﻦ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﺑﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﺒﻠﻎﻫﺎ ﻣﻌﺘﺪ ﺑﻪﺻﺮﻑ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻓﻴﺾ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭ‬ ‫ﺍﻓﻀﺎﻝ ﺷﻬﻨﺸﺎﻩ ﺍﺑﺮ ﮐﻒ ﺩﺭﻳﺎ ﻧﻮﺍﻝ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻋﻠﻢ ﻭ ﮐﻤﺎﻝ ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺍﻓﺰﻭﻧﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻨﺸﺮﺡﺍﻟﺤﺎﻝ ﻭ‬ ‫ﻣﺮﻓﹼﻪﺍﻟﺤﺎﻝ ﺑﻪﮐﺴﺐ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻣﻲﻭﺭﺯﻧﺪ“‪.٣‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻨﺪ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ‪ ,‬ﺝ ـ ﻥ ـ ﺳﺮﮐﺎﺭ )ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‪ ,‬ﺹ ‪.٨٥‬‬ ‫‪ .2‬ﻫﻤﺎﻥ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ,‬ﺹ ‪.۱۰۸۶-۱۰۸۵‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﮑﻴﻢ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ‪٤٨‬‬ ‫ﻣﺆﻟﹼﻒ ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫”ﭼﻮﻥ ﺣﮑﻢ ﻣﻘﺪ‪‬ﺱ ﻣﻌﹼﻠﻲ ﺩﺭ ﺟﻤﻴﻊ ﺻﻮﺑﻪﺟﺎﺕ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺤﺮﻭﺳﻪ ﺷﺮﻑ ﻧﻔﺎﺫ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺻﻮﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪﺭ‪‬ﺱ ﺗﻌ‪‬ﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﻃﻠﺒﺔ ﻋﻠﻢ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﺎ ﮐﺸﺎﻑ ﺧﻮﺍﻥ ﺑﻪﺍﺳﺘﺼﻮﺍﺏ ﺻﺪﺭ ﺻﻮﺑﻪ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺗﺼﺪﻳﻖ‬ ‫ﺑﻪﻣﻬﺮ ﻣﺪ ‪‬ﺭﺳﺎﻥ ﻭﺟﻪ ﻭ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺧﺰﺍﻧﭽﻲ ﺧﺰﺍﻧﺔ ﺁﻥ ﺻﻮﺑﻪ ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻳﻦ ﻭﻻ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‬ ‫ﻣﺪ ‪‬ﺭﺳﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﻭ ﭘﺘﻦ ﻭ ﺳﻮﺭﺕ ﻭ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻃﻠﺒﺔ ﻋﻠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺑﺔ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﻣﻘ ‪‬ﺮﺭ ﺷﺪ“‪.١‬‬ ‫ﻋﻼﻭﻩ ﺍﺯ ﺩﺭﺳﮕﺎﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪﻣﺪﺭﺳﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﺭﺳﻤﻲ ﻫﻢ ﺍﻣﺪﺍﺩ ﺳﺮﮐﺎﺭﻱ ﺑﻬﻢ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺤﻮﺓ ﺫﺍﺗﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺷﺘﺮﺍﮎ ﻋﻮﺍﻣﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﺩﺭ ﻋﻬﺪ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺍﺷﺎﻋﺖ ﻋﻠﻢ ﻭ‬ ‫ﺩﺍﻧﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺮﻭﻍ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺩﺭﺱ ﻭ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﺧﻄﺔ ﺳﻴﺎﻟﮑﻮﺕ ﺩﺭﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺍﻟﺒﹼﺘﻪ ﺩﻳﺪﻧﻲ ﻭ ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﻭ ﻓﺎﺿﻼﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺯ ﻫﺮ ﮔﻮﺷﺔ ﮐﺸﻮﺭ ﺩﺭﻳﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻲﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺭﺍﺣﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﻳﺪﻩ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻋﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﺭﺱ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺟﻮﻧﭙﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ‬ ‫ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻭ ﻓﺮﻭﻍ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻫﺠﻬﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻴﺎﻟﮑﻮﺕ ﻭ ﺟﻮﻧﭙﻮﺭ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻫﺎﺕ‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺖ ﮐﻪ ”ﭘﻮﺭﺏ ﺷﻴﺮﺍﺯ ﻣﻠﮏ ﻣﺎﺳﺖ“‪.٢‬‬ ‫ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﺎﺩﺷﺎﻩ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻫﻨﺪ ﺷﻴﺮﺷﺎﻩ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﻮﻧﭙﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪﺣﻮﺍﻟﻪﺟﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺭﺳﻤﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺭﺳﻤﻲ ﺩﺭ ﺟﻮﻧﭙﻮﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺷﺼﺖ ﺑﻮﺩﻩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﺩﻭﺭﺓ ﺑﻬﺎﺩﺭﺷﺎﻩ ﺑﻪﻏﺮﺽ ﺩﺭﻭﺱ ﺍﻋﻠﻲ ﻣﺪﺭﺳﻪﺍﻱ ﺑﻪﺩﻫﻠﻲ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﺍﻣﻴﺮ ﻏﺎﺯﻱﺍﻟ ‪‬ﺪﻳﻦ ﺧﺎﻥ‬ ‫ﻓﻴﺮﻭﺯ ﺟﻨﮓ ﭘﺪﺭ ﻧﻮ‪‬ﺍﺏ ﺁﺻﻒﺟﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺴﺠﺪﻱ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﻨﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺷﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻧﺼﺎﺏﻫﺎﻱ ﺩﺭﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩِ ﻫﻨﺪﻭ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻭ‬ ‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻋﻠﻢ ﺍﻻﺧﻼﻕ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿ‪‬ﻴﺎﺕ‪ ،‬ﺯﺭﺍﻋﺖ‪ ،‬ﺍﻗﻠﻴﺪﺱ‪ ،‬ﺍﺩﻭﻳ‪‬ﺎﺕ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦ‬ ‫ﻭ ﻃﺒﻌﻴ‪‬ﺎﺕ ﺩﺭﻳﻦ ﻧﺼﺎﺏ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﻣﺬﻫﺐ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺭﻏﻢ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﺎﻧﺴﮑﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻭﻳﺎﮐﺮﻥ‪ ،‬ﺗﺼ ‪‬ﻮﻑ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪﺁﺯﺍﺩﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﻣﺰﻳﺪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﻭﺷﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .٣‬ﻧﺼﺎﺑﻲ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﻴ‪‬ﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ”ﮐﺮﻳﻤﺎ‪ ،‬ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ ﻭ ﺯﻟﻴﺨﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﮑﻨﺪﺭﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺍﻧﺶ‪ ،‬ﺍﺧﻼﻕ ﻧﺎﺻﺮﻱ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﺭ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺑﻮﺩ“‪ .٤‬ﺑﻌﺪﹰﺍ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺎﻥ ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﺜﺮ ﻇﻬﻮﺭﻱ‪،‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﺮﺁﺕ ﺍﺣﻤﺪِﻱ‪ ,‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ‪ ,‬ﺹ ‪.٢٧٢‬‬ ‫‪ .2‬ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻫﻨﺪ )ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﺭﺩﻭ(‪ ,‬ﺹ ‪.٢٢١‬‬ ‫‪ .3‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ,‬ﺹ ‪.٢٢١‬‬ ‫‪ .4‬ﺁﻳﻴﻦ ﺍﮐﺒﺮﻱ‪.‬‬

‫ﺣﺮﻑ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬ ‫‪٤٩‬‬ ‫ﺭﻗﻌﺎﺕ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮﻱ ﻭ ﺍﻧﺸﺎﻱ ﻣﺎﺩﻫﻮﺭﺍﻡ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺧﻞ ﻧﺼﺎﺏ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺼﺎﺏ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪﺩﺭﺱ ﻋﺎﻟﻴﻪ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺩﺭﺱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﹰﺎ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﺎﻧﺪﻳﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪﭘﺎﺕﺷﺎﻟﻪ ﻭ ﻣﻮﻟﻮﻳﺎﻥ ﺑﻪﻣﺪﺍﺭﺱ ﻭ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﺩﺭﺱ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺩﺭﺳﻲ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻗﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﻭ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪﭘﺎﺕﺷﺎﻟﻪ ﺩﺭﺱ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .١‬ﭘﺲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬ ‫ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﻫﻨﺪﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪﺷﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪﺷﺎﻥ ﻫﻨﺪﻭ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﺩﺭﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪﺣﺪ‪‬ﻱ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺜﻼ ﭼﻨﺪﺭﺑﻬﺎﻥ‬ ‫ﺑﺮﻫﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪﺭﺍﺑﻦﺩﺍﺱ ﺧﻮﺷﮕﻮ‪ ،‬ﺁﻧﻨﺪﺭﺍﻡ ﻣﺨﻠﺺ‪ ،‬ﺗﻴﮏ ﭼﻨﺪ ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻮ ﺑﺎﻟﻤﮑﻨﺪ ﺷﻬﻮﺩ‪ ،‬ﺭﺍﺟﻪ ﺭﺍﻡ ﻧﺮﺍﺋﻦ ﻣﻮﺯﻭﻥ‬ ‫ﻭ ﻏﻴﺮﻫﻢ ﻻﻳﻖ ﺗﺬﮐﺮﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻭﺭﺓ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻣﻐﻮﻝ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ‬ ‫ﻣﺜ ﹰﻼ ﭘﺎﻧﺪﻳﺖ ﺑﻴﻨﻲﺭﺍﻡ ﺍﺣﻘﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻟﻴﮑﺎﭘﺮﺷﺎﺩ ﺍﻧﻮﺭ‪ ،‬ﻣﺎﺩﻫﻮﺭﺍﻡ ﻣﺸﺘﺎﻕ‪ ،‬ﻣﻬﺮ ﭼﻨﺪﺭ ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺸﻲ ﺩﺭﮔﺎ ﭘﺮﺷﺎﺩ ﻧﺸﺎﻁ‪،‬‬ ‫ﺩﻳﺎﺷﻨﮑﺮ ﻧﺴﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻮ ﹸﮐﻞ ﭼﻨﺪ ﻻﻫﻮﺭﻱ‪ ،‬ﺟﻮﺍﻟﻪﭘﺮﺷﺎﺩ ﻭﻗﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻬﺎﺭﺍﺟﻪ ﭼﻨﺪﺭﻻﻝ ﺷﺎﺩﺍﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻫﻢ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﺓ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ‬ ‫ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺷﻌﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﮔﺮﺍﻧﻤﺎﻳﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺆﹼﻟﻒ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫ ‪‬ﻤﺖ‬ ‫ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﭘﺎﻧﺪﻳﺖﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﺑﻴﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺁﮔﺮﻩ‪ ،‬ﺍﻭﺩﻫ ‪ ،‬ﻻﻫﻮﺭ ﻭ ﺩﻫﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﻌﻤﻮﻻﺕ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻭ ﺍﺩﺑﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺣ ‪‬ﺪﻱ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺗﺬﮐﺮﻩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﻗﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺆﻟﹼﻒِ ‪“A social History of Islamic‬‬ ‫”‪ India‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻳﺎﺳﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪ ﻣﺮﻗﻮﻡ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬ ‫‪“Ancient Indian learning was patronised by the Mughal Court and Hindi literature‬‬ ‫‪flourished under Musllim patronage and was enriched by Muslim contributions. It is also‬‬ ‫‪curious to note that whereas the Hindus learnt more of Persian ،Muslim seemed to be‬‬ ‫‪more anxious to Sanskritise Hindi Poetry. A comparison of the Hindi style of Khan‬‬ ‫‪Khanan Abdur Rahim with that of Noor Mohammedi’s “Indrawati” written in the time of‬‬ ‫‪Mohammad Shah would bear out this fact. On the whole the wholesome principle of give‬‬ ‫‪and take in the cultural life of India continued undisturbed and Muslims had less prejudice‬‬ ‫‪to impose silently colorful Hindi customs in birth and marriage festivals of their own and‬‬ ‫‪to partake of the mirth and joy of Hindu festivals like Holi and Hindola (Skyaging in the‬‬ ‫‪rainy season)”2.‬‬ ‫)ﺝ( ﻧﺤﻮﺓ ﺷﻌﺮﻱ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺓ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺭﻭ ﺑﻪﺍﻧﺤﻄﺎﻁ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻧﺤﻄﺎﻁ ﻫﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﹼﻠﺘﺶ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻭﺭﻧﮓﺯﻳﺐ ﺍ ‪‬ﻭﻝ ﮐﺴﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺼﺐ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﻣﻠﮏﺍﻟﺸﻌﺮﺍﻳﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺁﻳﻴﻦ ﺍﮐﺒﺮﻱ‪.‬‬ ‫‪2. A social History of Islamic India (1605-1784) by Md. Yasin, pp. 180-81.‬‬