สภาพปัญหา ขอ้ เสนอแนะ ผเู้ สนอ ๗๖๙ ครูผู้สอนเน้นทาผลงานมากกว่างานสอน และ คุณกาญจริ า หมายเหตุ - โรงเรียนต่างจังหวัดก็มีการจัดสรรงบให้ไม่เท่า ไม่ระบุ เทยี มกัน เพราะสว่ นกลางไมไ่ ด้มองหรือรบั รถู้ ึง งบประมาณระหว่าง อปท.ก่อให้เกิด ปัญหา ไมร่ ะบุ ชอ่ งว่าง เพราะงบประมาณไมเ่ ท่ากัน รัฐควรเป็นกลางในการทางาน และให้มีการให้ ภ า ร ะ ง า น ผู้ ส อ น โ ด ย ใ น โ ร ง เ รี ย น ประชาชนเปน็ ศนู ย์กลางในการทางาน ส่วนกลางมีการประเมินการสอนทุกปี ในขณะท่ีโรงเรียน อปท.มีระบบประเมิน การศึกษาท่ีจัดโดย อปท.เป็นส่ิงท่ีดี เน่ืองจาก ท่นี อ้ ยกว่า อปท.ทราบถึงปัญหาและสภาพความเป็นอยู่ มี การแก้ปัญหาท่ีรวดเร็ว ต่างจากภาครัฐท่ีมี งบประมาณสาหรับนักศึกษาที่กู้ กยศ. มี ความล่าช้า กว่าจะได้รับการแก้ไขก็ต้องใช้ อย่างจากัด เนือ่ งจากมคี นกู้ไมช่ าระหนี้ เวลานาน แต่ข้อดีของส่วนกลาง คือ ความเป็น มาตรฐานและมีรปู แบบเดยี วกัน บางโรงเรียนเสียค่าเทอม แต่ไม่ได้รับ สวสั ดิการเทา่ ท่ีควร ควรมีการตรวจสอบงบประมาณ เน่ืองจากมี การทุจริตภายในโรงเรียน ทาให้งบประมาณไป ตามมติ ครม. มีการเปล่ียนแปลงพื้นที่ ไม่ถงึ นกั เรยี น อาเภอจะนะจากผังสีเขียวเป็นผังสีม่วง - ซ่ึงการรับฟังความคิดเห็นหลังจากมีมติ ครม. อาจเป็นการละเมิดสิทธปิ ระชาชน ประชาชนควรรู้และเข้าใจสิทธิของตนเอง ไมร่ ะบุ เพ่ือเป็นการรักษาทรัพยากรธรรมชาติของ ชมุ ชน ควรให้ประชาชนมีสว่ นร่วมในกระบวนการตา่ ง ๆ ข อ ง รั ฐ โ ด ย เ ฉ พ า ะ Mega Project ห รื อ นโยบายที่กระทบตอ่ สิง่ แวดล้อมและวถิ ชี วี ติ
สภาพปัญหา ข้อเสนอแนะ ผู้เสนอ ๗๗๐ - คุณณชิ า หมายเหตุ รัฐบาลไม่ได้เป็นรัฐบาลท่ีชอบธรรม จาก การที่อ้าง Popular Vote ในการจัดต้ัง - คุณกิตตศิ ักด์ิ รฐั บาล การข่มขู่คุกคามการแสดงความคิดเหน็ ใน โลกออนไลน์ เช่น Twitter Facebook เป็นต้น ทาให้เพิ่มความรู้สึกอยากย้าย ถิ่นฐาน ถือเป็นการจากัดสิทธิเสรีภาพ ของประชาชน กองทัพและการเมืองมีความเกี่ยวโยงกัน ตลอด เป็นวงจรอุบาทว์ที่วนเวียน ต่อเนื่องไปเรื่อย ๆ และประเทศไม่เคย เรียนร้จู ากการรัฐประหารเลย กองทัพบางส่วนพยายามโทษประชาชน ว่าเปน็ กลมุ่ ขวาจดั เนื้อหารัฐธรรมนูญหลายส่วนดีอยู่แล้ว แ ต่ ก า ร น า ไ ป สู่ ก า ร ป ฏิ บั ติ ก ลั บ ไ ม่ มี ประสทิ ธภิ าพ ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี อาจจะเกดิ มาเพ่ือ ป้องกันการสร้างผลงานของรัฐบาลถัดไป เพราะต้องดาเนินการภายใต้ยุทธศาสตร์ ฉบับน้ีเป็นหลัก อีกทั้งเพื่อลดความไม่ ตอ่ เน่อื งของนโยบาย วงจรอุบาทว์ทาให้รัฐธรรมนูญไม่มีความ ศักด์ิสิทธิ์ เพราะต้ังแต่ 2475 – 2563 นบั ได้ 20 ฉบบั
สภาพปัญหา ขอ้ เสนอแนะ ผูเ้ สนอ ๗๗๑ หมายเหตุ รัฐธรรมนูญอยู่ท่ีผู้ใช้อานาจมากกว่า เนื้อหาของรัฐธรรมนูญ ควรแก้ทัศนคติของครผู ู้สอน โดยเปิดโอกาสให้ คุณอรรคพล มีการถกประเด็นในหอ้ งเรยี นมากขนึ้ ตั้งคาถามว่า เรากาลังคาดหวังกับ รัฐธรรมนูญเกินไปหรือไม่? และรัฐ ควรปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมทั้งระบบ ไมร่ ะบุ ส วั ส ดิ ก า ร ไ ม่ อ า จ เ กิ ด ขึ้ น ไ ด้ ห า ก เพราะกระบวนการยตุ ธิ รรมถูกตง้ั คาถามเสมอ ประชาชนด้วยกันมองคนไมเ่ ทา่ กัน ควรให้ประชาชนเข้าถึงกระบวนการทางาน ระบบการขนส่งสาธารณะเป็นส่ิงท่ีแก้ ของศาลได้โดยง่าย ยาก เพราะเกย่ี วโยงกบั คนสร้าง ช่องว่างความเหลื่อมล้า เป็นเร่ืองท่ีแก้ ยาก เพราะนโยบายถูกนาไปสนับสนุน กล่มุ ทนุ ใหญ่ กลไกของรัฐธรรมนูญไม่ดี ไม่ยึดโยง ประชาชน ทาให้ไม่สามารถนาไปสู่การ ปฏบิ ัตไิ ด้ ประเทศกาลังมองว่าประชาชนโง่ และผู้มี อานาจไม่ยดึ โยงกับประชาชน การกระจายงบประมาณให้ อปท.ยังน้อย เพราะราชการสว่ นกลางไมเ่ ชือ่ ใจ อปท. จานวน ส.ว. 250 คน ส่งผลให้อานาจ ประชาชนบิดเบ้ียว และไม่สะท้อนความ ต้องการ คนจนมีโอกาสการเข้าถึงระบวนการ ยุติธรรมได้น้อย เช่น การประกันตัวเพ่อื สู้ คดี
สภาพปัญหา ขอ้ เสนอแนะ ผเู้ สนอ ๗๗๒ ชั้นราชทัณฑ์มีการบริหารจัดการบนฐาน หมายเหตุ องค์กรอิสระควรยึดโยงกับประชาชน ให้ ไม่ระบุ ความแออัด งบประมาณน้อย ดังนั้นการ ประชาชนเข้าถึงได้ง่าย และองค์กรเหล่านี้ใช้ ความคดิ เห็นจาก เยยี วยานกั โทษจึงเกิดข้นึ น้อยมาก เงินภาษีประชาชน ดังนั้นประชาชนต้อง ช่องทางออนไลน์ โครงสร้างการส่งเรื่องข้ึนสู่ศาลของช้ัน สามารถตรวจสอบได้ อยั การกาลังถกู ตัง้ คาถามเป็นจานวนมาก ศาลทหารแสดงถึงการไม่มีมาตรฐานกับ CPTPP เ ป็ น โ จ ท ย์ ใ ห้ หั น ก ลั บ ไ ป ม อ ง บุคคลอื่น ๆ รัฐธรรมนูญ 2540 ท่ีให้ประชาชนมีส่วนร่วม ไดม้ ากขน้ึ - ในอดีต มาตรา 1 ในธรรมนูญปกครองแผ่นดิน สยามช่ัวคราว พ.ศ.2475 ได้บัญญัติให้ “อานาจสูงสุดของประเทศน้ันเป็นของราษฎร ทั้งหลาย” แต่รัฐธรรมนูญฉบับต่อมาก็ยกเลิก และกาหนดให้รูปแบบของรัฐมาเป็นมาตรา แรกในรฐั ธรรมนูญ - กรณีศึกษาสวีเดน ซ่ึงเป็นประเทศหน่ึงท่ีมี สถาบันกษัตริย์เป็นประมุขของรัฐ และมี พรรคแนวทางสังคมนิยมเป็นรัฐบาลมา อย่างต่อเน่ืองจนกลายเป็นประเทศท่ีสร้าง ความเท่าเทียมกันได้มากท่ีสุดในประเทศ หนึ่ง มีระบบภาษีก้าวหน้าที่สูงสุดเป็น อันดับต้น ๆ ในโลก มีสวัสดิการท่ีดีท่ีสุด เป็นอันดับต้น ๆ ของโลกด้วยเช่นกัน รัฐธรรมนูญของสวีเดนก็ยัง มาตรา 1 กาหนด \"อานาจทางสาธารณะในสวีเดน มาจากประชาชน ประชาธิปไตยของ สวีเดนกาเนิดขึ้นจากเสรีภาพในการแสดง
สภาพปัญหา ขอ้ เสนอแนะ ผ้เู สนอ ๗๗๓ - หมายเหตุ - ความเห็น ถ้วนหน้า และเท่าเทียม ผ่าน ความคดิ เห็นจาก ระบบตัวแทน และรัฐสภาที่เลือกรัฐบาล ชอ่ งทางออนไลน์ และผ่านการปกครองท้องถิ่น อานาจ สาธารณะนีแ้ สดงออกภายใตก้ ฎหมาย ความคิดเหน็ จาก - ดังนั้นการร่างรัฐธรรมนูญมาตรา 1 ต้อง ชอ่ งทางออนไลน์ ยืนยันหลักการในระบอบการปกครอง ประชาธิปไตยที่ \"อานาจอธิปไตยเป็นของ ประชาชน ใช้อานาจของตนผ่านตัวแทน ในรัฐสภา รัฐบาลที่เลือกจากรัฐสภา ตุลาการ การปกครองตนเองในระดับ ท้องถิ่น และเสรภี าพในการแสดงออก\" เสนอให้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่มีการพิจารณา สิทธิตามอนุสัญญา ICESCR (กติการะหว่าง ประเทศว่าด้วยสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรม) มากข้ึนเพื่อรับประกันคุณภาพ ชีวิตของประชาชน เช่น สิทธิทางวัฒนธรรม เพ่ือเปิดโอกาสให้ชุมชนสามารถจัดการตัวเอง ได้ เช่นเร่ืองป่าชุมชน / การประกันคุณภาพ ชีวิตการเดินทางการเข้าถึงการสิทธิในการ ทางานของคนพกิ าร รัฐธรรมนูญเป็นส่ิงท่ีสาคัญ เพราะกฎหมาย หรือกฎกระทรวงต้องปรับให้สอดรับกับสิทธิ ตามรัฐธรรมนูญ ไม่เช่นน้ันจะเป็นกฎหมายท่ี ไมช่ อบด้วยรัฐธรรมนญู
๘.๓ การจัดสมั มนาโดยองค์กรอ่นื
รายงานการรับฟังความคดิ เหน็ ของประชาชน คณะอนุกรรมาธกิ ารประชาสัมพันธแ์ ละรบั ฟังความคิดเห็นของประชาชน ในคณะกรรมาธกิ ารวิสามญั พิจารณาศกึ ษาปญั หา หลกั เกณฑ์ และแนวทางการแก้ไขเพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนูญ แห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ เวทีภาคประชาชนท่ีจดั โดย ภาคเี พอื่ รฐั ธรรมนญู ประชาธิปไตยรว่ มกบั สถาบันสร้างอนาคตไทย คณะกรรมการรณรงคป์ ระชาธิปไตย (ครป.) และ ๓๐ องคก์ รประชาธปิ ไตย วันอาทติ ย์ท่ี ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓ ณ ห้องราณี โรงแรมรตั นโกสินทร์ ถนนราชดาเนนิ กรงุ เทพมหานคร สานักกรรมาธกิ าร ๒ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร
รายงานการรับฟงั ความคิดเหน็ ของประชาชน คณะอนุกรรมาธกิ ารประชาสัมพันธแ์ ละรบั ฟงั ความคิดเห็นของประชาชน ในคณะกรรมาธกิ ารวิสามญั พิจารณาศึกษาปัญหา หลักเกณฑ์ และแนวทางการแกไ้ ขเพม่ิ เติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๐ เวทีภาคประชาชนท่จี ดั โดยภาคเี พอ่ื รฐั ธรรมนญู ประชาธิปไตยรว่ มกับสถาบันสร้างอนาคตไทย คณะกรรมการรณรงคป์ ระชาธิปไตย (ครป.) และ ๓๐ องคก์ รประชาธิปไตย วนั อาทติ ย์ท่ี ๒๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๓ ณ หอ้ งราณี โรงแรมรัตนโกสนิ ทร์ ถนนราชดาเนิน กรงุ เทพมหานคร คณะกรรมาธกิ ารและคณะอนุกรรมาธิการทเี่ ข้ารว่ มรบั ฟัง รองประธานคณะกรรมาธิการ คนทีห่ ก ๑. รองศาสตราจารย์สมชยั ศรีสทุ ธิยากร ทป่ี รกึ ษาคณะกรรมาธิการ ๒. พนั ตารวจเอกทวี สอดส่อง และคณะอนุกรรมาธกิ าร กรรมาธิการและอนุกรรมาธิการ ๓. นายเอกพันธุ์ ปณิ ฑวณชิ ท่ีปรึกษาคณะอนกุ รรมาธิการ ๔. นายโคทม อารียา นติ ิกรชานาญการพิเศษ ๕. นายจาตรุ งค์ นาสมใจ กลุ่มงานคณะกรรมาธกิ ารการทหาร สานักกรรมาธกิ าร ๒ ผู้เขา้ รว่ มรบั ฟงั ๑. นายอนุสรณ์ ธรรมใจ เลขาธกิ ารภาคีเพื่อรัฐธรรมนญู ประชาธปิ ไตย ๒. . นายเมธา มาสขาว เลขาธิการคณะกรรมการรณรงคเ์ พื่อ ประชาธปิ ไตย (ครป.) ๓. นายสาวิทย์ แก้วหวาน เลขาธกิ ารสมาพนั ธ์แรงงานรฐั วิสาหกจิ สัมพนั ธ์ (สรส.) ๔. นายรัษฎา มนรู ัษฎา รองประธานสมาคมสิทธิเสรภี าพของ ประชาชน (สสส.) ๕. นางสาวลดั ดาวลั ย์ ตันติวิทยาพิทักษ์ เลขาธิการองค์กรกลางเพื่อประชาธิปไตย ๖. นางสาวธนพร วจิ ันทร์ รองประธานคณะกรรมการสมานฉนั ท์ แรงงานไทย (คสรท.) ๗. นายจานง หนพู ันธ์ ประธานขบวนการประชนเพอ่ื สงั คม ทเี่ ป็นธรรม (P-move) และเครอื ข่ายสลัม 4 ภาค ๘. นายเยยี่ มยอด ศรีมันตะ ประธานคณะกรรมการรณรงคเ์ พ่ือแกไ้ ข รัฐธรรมนูญ 60 ภาคประชาชน ๙. นายสมยศ พฤกษาเกษมสุข ประธานกล่มุ 24 มถิ นุ า ประชาธิปไตย
๗๗๘ ๑๐. นายชชั พงษ์ แกดา เลขาธิการศนู ย์ประสานงานเยาวชนเพื่อ สังคมนิยมประชาธปิ ไตย ๑๑. นายกิตติชัย ใสสะอาด ประธานสหภาพแรงงานรัฐวิสาหกจิ การไฟฟ้าสว่ นภมู ภิ าค (กฟภ.) ๑๒. นางสนุ ทรี หัตถีเซ่งก่ิง ขบวนผู้หญงิ ปฏิรูปประเทศไทย (We move) ๑๓. นางสาวณัฎฐา มหทั ธนา นกั เคลื่อนไหวเพอื่ ประชาธิปไตย ๑๔. นางสาวอัปสร กฤษณะสมิต ประชาสมั พันธแ์ รงงานรฐั วิสาหกิจ แหง่ ประเทศไทย ๑๕. นางสาวพรปวณี ์ บุญสง่ ผู้จดั การสหภาพแรงงานรัฐวิสาหกจิ บริษทั ปิโตเรยี ม จากดั มหาชน (ปตท.) เรมิ่ รับฟงั ความคิดเห็นเวลา ๑๓.๐๐ นาฬกิ า รองศาสตราจารย์สมชัย ศรีสุทธิยากร รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่หก กล่าวถึง กระบวนการปฏิบตั หิ น้าท่ขี องคณะกรรมาธกิ ารโดยมีการตัง้ คณะอนุกรรมาธกิ ารจานวน ๒ คณะ ประกอบด้วย นายเอกพันธ์ุ ปิณฑวณิช กรรมาธิการและอนุกรรมาธิการ กล่าวชี้แจงถึง กระบวนการรับฟัง ความคิดเห็นของคณะอนุกรรมาธิการว่า ความคิดเห็นท่ีประชาชนได้เสนอต่อคณะอนุกรรมาธิการน้ันจะมีการ บันทึกและรายงานให้คณะกรรมาธกิ ารไดร้ ับทราบเป็นระยะซ่งึ ประเด็นทีม่ ีการนาเสนอน้ีจะนาไปสูท่ างออกของ ปัญหาต่อรัฐสภา นอกจากน้ี ประชาชนสามารถแสดงความคิดเห็นผ่านช่องทางต่าง ๆ ท่ีมีการเปิดไว้ ทั้งใน รูปแบบต่าง ๆ ได้แก่ (๑) ตู้ ปณ.๙ ปณ. รัฐสภา ๑๐๓๐๕ (๒) Website URL:constitution60.parliament.go.th (๓) Facebook:ศกึ ษาปัญหา หลกั เกณฑ์ แนวทางแก้ไขรัฐธรรมนูญ 60 (๔) LINE:constitution60 (๕) E-mail: constitution60@ parliament.go.th (๖) ย่ืนข้อเสนอโดยตรงต่อคณะกรรมาธิการวิสามัญฯ ณ บริเวณช้ัน ๑ อาคารรัฐสภา ถนน สามเสน แขวงถนนนครไชยศรี เขตดสุ ติ กรุงเทพมหานคร จากนนั้ ประชาชนไดแ้ สดงความคดิ เห็นเป็นรายบคุ คล สรุปสาระสาคญั ได้ดังนี้ นายอนุสรณ์ ธรรมใจ เลขาธิการภาคีเพื่อรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย กล่าวแสดงความคิดเห็นว่า ขบวนการประชาธิปไตยจะสามารถผลักดันให้บ้านเมืองเป็นประชาธิปไตยและประชาชนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น อย่างชัดเจนก็ด้วยการเสียสละของวีรชน วันน้ีเป็นวันครบรอบ ๒๙ ปี การรัฐประหาร ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๔ ความไม่เป็นประชาธิปไตยของประเทศและการรัฐประหารอย่างต่อเน่ืองแม้ว่าในวันรัฐประหารจะไม่มีการ สูญเสียนองเลือดก็ตาม แต่มันก็เป็นความรุนแรงในตัวเอง ในท่ีสุดก็เกิดการเรียกร้องประชาธิปไตยพฤษภาคม ๒๕๓๕ และก็มีผคู้ นเสยี ชีวิตมากมายซึ่งไมค่ วรจะเกิดขึ้นแล้วในประเทศไทย ถ้าท่านเห็นวา่ ไมค่ วรจะเกดิ ข้ึนแล้ว ขอให้ปรบมือ (มีเสียงปรบมอื ) วันนี้เรามารวมกันเพื่อทาภารกิจทางประวตั ิศาสตร์ซ่ึงยิง่ ใหญแ่ ละมีความสาคัญเป็นอย่างย่ิง เวลา ที่ผมทางานผมจะให้เกียรตคิ นซ่ึงอย่ขู ้างหลังที่ต้องทางานเพือ่ ให้เกิดความสาเรจ็ ในวนั นี้จึงขอเสียงปรบมอื ให้กับ
๗๗๙ ทีมงานทุกคน วันน้ีเรามารวมกันเป้าหมายเพื่อความปรองดองสมานฉันท์ ฉะน้ัน วันนี้ไม่มีฝ่ายไหนสีไหนท้ังส้ิน แต่เป้าหมายของการแก้ไขรัฐธรรมนูญก็เป็นไปเพื่อประชาชน เพ่ือประเทศชาติ เพื่อประชาธิปไตย วันน้ีเราพูด เรื่องวิธีการแก้ไขเป็นหลัก เม่ือเรามีความมุ่งหมายเพื่อประชาชน เพ่ือประเทศชาติ ฉะนั้น วิธีการต้องให้ ประชาชนมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ หากทุกท่านเห็นด้วยว่าเราควรจะแก้ไขรัฐธรรมนูญด้วย สสร. ท่ีมาจากการ เลือกต้ังของประชาชนขอเสียงปรบมือด้วย (มีเสียงปรบมือ) แต่หากบางท่านไม่เห็นด้วยก็ไม่เป็นอะไร แต่หาก ท่านเห็นวา่ ถ้าอานาจอธิปไตยเปน็ ของประชาชนอย่างแท้จริง ประชาชนต้องมีสว่ นร่วมเราเลยเสนอรปู แบบทีใ่ ห้ ประชาชนมสี ว่ นรว่ มอย่างเต็มท่ี แลว้ จะเปน็ รฐั ธรรมนูญที่เปน็ ประชาธปิ ไตยทสี่ ดุ เทา่ ท่ีประเทศนี้เคยมีมา ส่วนท่ี ๑ โดยให้ สสร. มาจากการเลือกตั้งของประชาชนในพ้ืนที่ ๗๗ จังหวัด นี่คือหลักเกณฑ์ ที่มาของสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ บวกกับจังหวัดไหนซึ่งมีประชากรมากกว่าหนึ่งล้านคน ก็ให้เพ่ิมจานวน สสร.ไป ซ่ึงก็จะมีอยู่ไม่กี่จังหวัด แต่อย่างน้อยทุกจังหวัดต้องมีผู้แทนของ สสร. ท่ีเรียกว่า สมาชิกสภาร่าง รัฐธรรมนูญและการปฏิรูปประเทศ (สสรปป) ขบวนการประชาธิปไตยท้ังหมดเห็นด้วยกับการปฏิรูปประเทศ แต่จะต้องเป็นการปฏริ ูปประเทศที่มาจากประชาชน ประชาชนมสี ่วนร่วม ฉะนั้น สสร. ชุดน้ีจะทาหน้าท่ีในการ ร่างรัฐธรรมนูญและทาภารกิจสาคัญวางกรอบการปฏิรูปประเทศกันใหม่ ไม่ใช่การปฏิรูปประเทศโดยคนเพียง กลุ่มเดียว แต่แน่นอนที่สุดที่เขาทามาแล้วมนั ดีและถกู ต้องแล้ว เรากจ็ ะดาเนินการต่อแต่เป็นการให้อานาจไปท่ี ประชาชน ส่วนที่ ๒ มาจากผู้ทรงคุณวุฒิจานวน ๑๕ – ๒๐ คน ที่ต้ังข้ึนมาเพ่ือเป็นแนวทางเบ้ืองต้น ท่าน ทั้งหลายสามารถท่ีจะเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยได้ โดยอานาจอยู่ท่ีสภาผู้แทนราษฎรเป็นผู้คัดเลือก อาจมีการ เสนอเป็นบัญชีรายช่ือจานวนประมาณ ๕๐ – ๑๐๐ คน เพราะว่าเราต้องการเปิดกว้างให้นักวิชาการซ่ึงมี ความคดิ กา้ วหน้าแตอ่ าจไมม่ ีตาแหน่งในการบริหารไดเ้ ข้ามามีส่วนรว่ มอยา่ งเต็มที่ โดยสมาชกิ สภาผ้แู ทนราษฎร เปน็ ผูเ้ ลอื กว่าจะเอาใครกไ็ ด้ หรอื อาจมีคณะกรรมการสรรหาขึน้ มาก่อนกไ็ ด้ ส่วนที่ ๓ เราต้องการให้รัฐธรรมนูญท่ีจะเกิดข้ึนมีความหลากหลายในเร่ืองของอาชีพ จึงควรมี ตัวแทนจากวชิ าชีพตา่ ง ๆ โดยการเลือกกันมาเพอ่ื เปน็ ผ้แู ทนจานวนหนง่ึ สิง่ ที่เสนอมานีเ้ ปน็ ต๊กุ ตาหรอื เป็นโจทย์ ให้ท่านท้ังหลายได้อภิปรายกันดู ทิศทางการอภิปรายจะได้ตรงประเด็นและชัดเจน มีรูปธรรม นอกจากนี้เรา ตอ้ งการให้ประเทศไทยมีความปรองดองสมานฉันท์ ฉะนั้น จึงควรใหม้ ีตัวแทนคนที่มีความเชื่อทางศาสนา ลัทธิ ความเชื่อต่าง ๆ ที่แตกต่างกันมาเป็นผู้แทนในการร่างรับธรรมนูญ เช่น ตัวแทนจากชนกลุ่มน้อย ตัวแทน ทางด้านชาติพันธ์ุ ตัวแทนจากผูท้ ่มี คี วามหลากหลายทางเพศ เป็นตน้ เพื่อใหเ้ กิดการเปิดกวา้ งอย่างเตม็ ท่ี รูปแบบท่ีเสนอมาน้ีไม่จาเป็นที่ทุกท่านจะต้องเห็นด้วยเสมอไป เราซึ่งเป็นผู้ท่ีรักชาติรัก ประชาธิปไตย เราต้องการเปลี่ยนแปลงบ้านเมืองน้ีอย่างสันติ อย่างปรองดองสมานฉันท์ เราทาในส่ิงที่ตรงกัน ข้ามกับฝ่ายปรปักษ์ประชาธิปไตยท่ีสร้างเงื่อนไข ดาเนินการหลายอย่างท่ีจะยิ่งสร้างความแตกแยกให้กับ ประเทศน้ี แต่เราจะทาตรงกันข้าม เราจะรวมทุกคน รวมคนทุกสีทุกความคิด ในการผลักดันประเทศนี้ ให้มี กติกาสูงสุดท่ีมาจากประชาชนอย่างแท้จริง และเราก็มีความฝันว่าประเทศนี้ในอีก ๑๕ – ๒๐ ปี ข้างหน้า ประชาชนทุกคน ลูกหลานของเราจะอยู่ในประเทศท่ีพัฒนาแล้ว ทุกคนมีคุณภาพชีวิตที่ดี ความเหลื่อมล้า ทางการเมือง เศรษฐกิจ ต้องลดลง ทุกคนจะต้องได้รับความเป็นธรรม ประเทศน้ีต้องมีสันติธรรม ถ้าไม่มีความ สงบจะไม่เกดิ ข้ึน เราไม่ต้องการมาพูด ๆ แล้วก็จบกลบั บา้ นไป แตเ่ ราต้องการใหเ้ กิดผลในทางปฏิบตั ิและเกดิ ขึ้น จริงซึ่งเราหวังว่าคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาปัญหา หลักเกณฑ์ และแนวทางการแก้ไขเพ่ิมเติม รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ ท่ีตั้งโดยสภาผู้แทนราษฎรซึ่งมาจากการเลือกต้ังของ
๗๘๐ ประชาชน ขอความช่วยเหลือหรือความกรุณาพิจารณาข้อเสนอของเราซ่ึงเป็นความหวังดีต่อชาติบ้านเมือง ขอตั้งกรอบเวลาโดยให้ผู้มีอานาจในบ้านเมืองไม่ว่าใครก็ตามท่ีคิดว่าตนเองมีอานาจในบ้านเมือง ได้กรุณา ดาเนินการทุกอย่างอย่างจรงิ ใจ มิใช่เป็นเรือ่ งของการท่ีลดกระแสแรงกดดันอะไรบางอยา่ ง แต่ไม่ได้มีความมุ่งหมาย ที่จะทาให้เกิดการแก้ไขรัฐธรรมนูญโดยประชาชนหรือ สสร. อย่างแท้จริง เราควรจะได้ข้อสรุปในการจัดทา ประชามติให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญตามท่ีกาหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ ๖๐ กาหนดไว้ แต่การทาประชามติคร้ังนี้ ไม่ควรเหมือนกับการทาประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญ ๖๐ ซ่ึงประชาชนขาดสิทธิและเสรีภาพ คร้ังน้ีต้องเปิด กว้างให้ทุกคนที่มีความคิดเห็นแตกต่างได้แสดงความเห็นอย่างเต็มที่เพื่อแสดงประชามติ หากผลการลง ประชามติว่าไม่แก้ไขรัฐธรรมนูญก็จะไม่มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ผลการลงประชามติออกมาว่าให้แก้ไข รัฐธรรมนูญก็ควรเป็นไปตามนั้น การดาเนินการควรให้แล้วเสร็จภายในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๓ หาก ดาเนินการชา้ กว่าทีก่ ล่าวมาอาจถือว่าเปน็ การแสดงละครปาหี่ การเลือกต้ังและการสรรหาสมาชิกสภาร่างรฐั ธรรมนูญและการปฏิรูปประเทศ ควรดาเนินการให้ แล้วเสร็จภายในเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๓ ถ้าเราต้ังใจทามันเสร็จอยู่แล้ว กรอบของรัฐธรรมนูญที่ดีก็มีอยู่แล้ว เช่น รัฐธรรมนูญฉบับ ๒๕๔๐ รัฐธรรมนูญฉบับ ๒๔๙๘ รัฐธรรมนูญฉบับ ๒๕๑๗ หรือแม้กระท่ังรัฐธรรมนูญ ฉบับท่ีศาสตราจารย์บวรศักดิ์ อุวรรณโน และคณะ เป็นผู้ยกร่าง โดยให้นามาผสมผสานกัน เป็นต้น สภาร่าง รัฐธรรมนูญและการปฏิรูปประเทศ (สสรปป) ดาเนินการร่างรัฐธรรมนูญและจัดทายุทธศาสตร์และการปฏิรูป ประเทศ คณะกรรมการยุทธศาสตร์หรือคณะกรรมการปฏิรูปประเทศที่ตั้งโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ก็ให้ประชาชนเข้าไปทาหน้าท่ีเสริมหรือเพมิ่ เติมหรือหากชุดเก่าไม่ดาเนินการต่อหรือรัฐบาลใจกว้างโดย ให้ประชาชนเป็นผู้กาหนดก็จะเป็นการดีย่ิงข้ึน ทุกอย่างต้องจบภายในธันวาคม ๒๕๖๔ ร่างรัฐธรรมนูญเสร็จ แล้วจดั ให้มีการเลอื กตัง้ เพือ่ ใหป้ ระเทศเดินหน้าต่อไปได้ด้วยความปรองดองสมานฉันท์ซึ่งอันนี้เป็นข้อเสนอที่ไม่ จาเป็นต้องเห็นด้วยแต่หากทุกคนเห็นร่วมกันตามนี้เราก็จะรณรงค์เคลื่อนไหวตามนี้และทาให้เกิดผลตามท่ีได้ ประกาศเอาไว้ นายเมธา มาสขาว เลขาธิการคณะกรรมการรณรงค์เพื่อประชาธิปไตย (ครป.) สวัสดีท่าน กรรมาธิการและท่ีปรึกษา และเครือข่ายภาคประชาชนทุกท่านครับ วันน้ี ครป. เป็นองค์กรหนึ่งในการร่วมจัด กับเครือข่ายภาคประชาชนหลากหลายองค์กรซ่ึงจะมาร่วมกันเพ่ือเคล่ือนไหวและรณรงค์ให้มีการแก้ไข รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ รวมถึงการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่เป็นฉบับประชาธิปไตยอย่างแท้จริง วันนี้ครบรอบ ๒๙ ปี การรัฐประหาร รสช. หลายท่านที่นั่งอยู่ในท่ีน้ีอยู่ในเหตุการณ์ตั้งแต่รัฐประหาร รสช. มาพฤษภาทมิฬ ๒๕๓๕ กระทั่งมายุค คมช. ยุค ๒๕๔๙ และยุค คสช. ๒๕๕๙ ดังนั้น องค์ประกอบที่มานั่งอยู่ที่นี้เป็น องค์ประกอบท่ีหลากหลายท่ีเราได้รับชะตากรรมและออกมาพูดถึงการแก้ไขรัฐธรรมนูญท่ีเป็นเผดจ็ การและสืบ ทอดอานาจเหมือนเช่นในอดีตเมื่อ ๒๙ ปี ก่อน ท่ีรัฐธรรมนูญของฉบับ คสช. ก็พยายามสืบทอดอานาจและ พยายามเสียสัตย์เพ่ือชาติที่จะเอานายกที่ไม่ได้มาจาก ส.ส. มาเป็นนายกรัฐมนตรี เราย้อนกลับไปเป็นวงเดิม วนั นี้ก็เป็นที่น่าสะเทอื นใจเลก็ น้อยเพราะเรานั่งกลับมานัง่ อยู่จุดที่มาเคลื่อนไหวเมื่อ ๒๙ ปี เหมือนก่อน ซ่ึงเป็น ประเดน็ ทต่ี ้องต่อสู่กันต่อไป เพราะว่าพลวตั ิของการเปลีย่ นแปลงมันมีอยู่ เพียงแต่ว่าวงจรอบุ าทว์หรือวงจรการ ยึดอานาจของผู้ท่ีมีอานาจแบบ รสช. ในอดีตที่พูดแบบไม่สนใจประชาชนเลยว่า “ถ้าบิ๊กสุไม่เอา จะเอาเต้” อะไรต่าง ๆ นานา วันน้ีเขามองข้ามประชาชนที่มาจากการผลักดันและมีส่วนร่วมเพือ่ เอาพรรคการเมอื งต่าง ๆ ตวั แทนของตนเองมาเปน็ นายกรฐั มนตรี และในรัฐธรรมนญู ๖๐ ก็เขยี นสืบทอดอานาจไว้ในบทเฉพาะกาลอยา่ ง ชัดเจนในหลายเรอ่ื ง กระท่ังเรอื่ งของเอาสมาชกิ วฒุ ิสภา (ส.ว.) ท่ีมาจากการสรรหามาโหวตเลอื กนายกรัฐมนตรี
๗๘๑ ซึ่งก็วนไปแบบเดิมซึ่งผมจะมีข้อเสนอส้ัน ๆ ๗ – ๘ ข้อ ก่อนที่จะเสนอเบื้องต้นผมก็ได้คุยกับหลายท่าน ก่อนท่ี จะมาท่ีน่ี รวมถึงอดีตประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ ๔๐ ด้วย เห็นภาพประวัติศาสตร์และข้อเสนอที่เราล้มลุก คลุกคลานในการร่างรัฐธรรมนูญมาโดยตลอด หลายคนเห็นพ้องกันว่าทาไมรัฐธรรมนูญไทยทาไมมันยาวมาก ในขณะท่ีรัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกามีเพียง ๗ มาตรา เท่านั้น ไม่ต้องมีการฉีกรัฐธรรมนูญเพ่ือร่างใหม่ รัฐธรรมนูญอังกฤษไม่ต้องมีลายลักษณ์อักษรแต่ว่าใช้ตามหลักการและเอกสารหลายฉบับที่ทาข้ึนต้ังแต่การ เปล่ียนแปลงการปกครองและการปฏิวัตแิ ตเ่ ขาก็ยังสร้างชาติเจริญรุง่ เรืองมา ประเทศไทยมีรฐั ธรรมนูญมาไม่รู้กี่ ฉบับแล้ว แต่ว่าก็ฉีกและร่างใหม่ ดังน้ัน ผมเห็นด้วยกับหลานท่านที่เคยพูดคุยกันว่าจริง ๆ ร่างไม่กี่มาตราก็ พอแล้ว เอาหลักการพ้ืนฐาน ความสัมพันธ์ทางอานาจของกลไกต่าง ๆ รวมถึงความสัมพันธ์ทางอานาจของรัฐ ส่วนกลาง รัฐท้องถ่ิน และประชาชน นอกนั้นไปออกเป็นกฎหมายธรรมดาก็สามารถใช้ได้ เช่น กฎหมายท่ี เกี่ยวกับคณะรัฐมนตรี กฎหมายทเี่ ก่ียวกับวุฒิสภา สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร (ส.ส.) เก่ียวกับการกระจายอานาจ เป็นต้น รัฐธรรมนูญเอาแตห่ ลักการก็เพยี งพอแล้วมันถึงจะไม่ต้องมาฉกี และก็รฐั ประหารเหมือนในอดตี สาหรับข้อบกพร่องในรัฐธรรมนูญ ๖๐ มีมากมายหลายข้อซ่ึงทุกท่านก็คงอภิปรายกันมาต่อเน่ือง ตลอดสองสามปีท่ีผ่านมา ผมอยากจะเสนอ ๘ ประเด็น ที่เป็นข้อเสนอต่อกรรมาธิการวิสามัญในครั้งน้ีด้วย รวมถึงสังคมไทยที่ต้องพิจารณาและออกแบบประเทศไทยร่วมกัน หลังจากท่ีปล่อยให้ผู้มีอานาจได้กระทาการ คอรปั อานาจมาอย่างยาวนาน ดงั นัน้ ๑. เห็นด้วยกับข้อเสนอของอาจารย์อนุสรณ์ ธรรมใจ และภาคีเครือข่ายเพ่ือรัฐธรรมนูญ ประชาธิปไตย รัฐธรรมนูญต้องมีการแก้ไขมาตรา ๒๕๖ ให้มีการต้ังสภาร่างรัฐธรรมนูญที่มาจากการเลือกต้ัง หรือ สสร. เพื่อออกแบบร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่เป็นประชาธิปไตยมาจากการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่าง กว้างขวาง แต่กรรมาธิการวิสามัญที่มาจากหลากหลายพรรคท่ีมาจากการเลือกต้ังของประชาชนน่ังอยู่ใน กรรมาธิการก็สามารถท่ีจะเสนอแก้ไขรายมาตราในฉบับ ๖๐ ที่เป็นปัญหาก่อนเพ่ือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า ก่อนที่จะเปิดให้มีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ผมคิดว่ามีความชอบธรรมที่จะร่างข้อเสนอท่ีต้องแก้ไขก่อนใน รายมาตราโดยให้วุฒิสภาเห็นชอบซ่ึงในส่วนของระยะยาวก็ทาไป กรอบเง่ือนไขการปฏิรูปประเทศ กรอบเวลา และการออกบังคับใช้เป็นกฎหมายโดยเร็วกส็ ามารถเสนอเป็นการต่อเน่ืองหรือส่งต่อไปยัง สสร. ในอนาคตก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นการปฏิรูปตารวจ ท่ีมันค้างอยู่และทาไม่เสร็จตามรัฐธรรมนูญในหน่ึงปี การปฏิรูประบบราชการ การปฏริ ปู กองทัพ และอน่ื ๆ ไดใ้ ช้หรอื ไม่ ๒. ต้องมีการยกเลิกบทเฉพาะกาลที่สืบทอดอานาจคณะรัฐประหารทั้งหมด ข้อน้ี คณะกรรมาธิการก็อภิปรายและเสนอได้ในรัฐสภาในส่วนของการแก้ไขรัฐธรรมนูญรายมาตรา รวมถึงโดย เฉพาะที่ผมพูดไปแล้วคือ บทบัญญัติให้นายกมาจากการโหวตร่วมของรัฐสภา ผมเชื่อนะครับว่ารัฐบาลปัจจุบัน จะอยู่ไม่ถึงสิ้นปีน้ีหรอก เพราะปัญหาวิกฤติที่ตามมาคือ ปัญหาเศรษฐกิจ หลายท่านเห็นตรงกัน ดังนั้น รัฐสภา ต้องโหวตเลือกนายกอีกหลายรอบตามบทเฉพาะกาลหา้ ปี ถ้าโหวตทุกปี เอาสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) มาเลือกด้วย ก็จะได้คนท่ีอยู่ในแก๊งออฟไฟว์ แก็งออฟโฟร์ แก๊งออฟทรี วนมาโดยที่เขาอาจจะไม่ได้สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร (ส.ส.) ขา้ งมากกไ็ ด้ เพราะว่าใหโ้ หวตจากรฐั สภากอ่ นก็จะเป็นปัญหา ดงั น้ัน แกไ้ ขมาตราเฉพาะกาลนีไ้ ปเลย ๓. ควรพิจารณายกเลิกสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) ใหส้ มาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (ส.ส.) ทาหน้าทีฝ่ า่ ย นิติบัญญัติเพราะว่าเราเลือกฝ่ายบริหารต่างหากอยู่แล้ว โดยให้ฝ่ายนิติบัญญัติทาหน้าที่ถ่วงดุลฝ่ายบริหาร เพราะวา่ ตอนน้บี ทบาทสมาชิกวฒุ ิสภา (ส.ว.) ทม่ี าจากการแตง่ ตั้งและสรรหาตามรัฐธรรมนูญ ๖๐ มันไม่มีความ จาเป็นในระบบรัฐสภาไทยเลย ท่ีผ่านมาเราปรับใช้มาอย่างหลายรูปแบบ ผมเห็นด้วยว่าเราควรลดจานวน
๗๘๒ สมาชกิ สภาผ้แู ทนราษฎร (ส.ส.) ลงดว้ ยซา้ เพราะว่าเมอ่ื ก่อนเรามีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) ใหม้ ากเขา้ ไว้ เพ่ือให้ประชาชนเข้าถึงสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) เพราะว่าในถิ่นทุรกันดารห่างไกลชาวบ้านเข้าไม่ถึง ผู้แทนของตัวเองก็แบ่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) เพ่ิมมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ปัจจุบันนี้เรามีผู้แทน อปท. ผู้แทนท้องถ่ินต่าง ๆ รับใช้ประชาชนจานวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) มาทาหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติมัน ลดลงได้ ๔. การใช้ระบบเลือกต้ังแบบผสมผสาน ควรกลับมาใช้บัตรเลือกตั้ง ๒ ใบ เหมือนเดิม เหมือน รัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ เพราะว่าเราจะได้เลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) แบบเขตเป็นคนท่ีรัก และเลือก พรรคท่นี โยบายในปาร์ต้ีลิสต์ได้ มนั สะทอ้ นเจตจานงของประชาชนตามสดั สว่ น สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (ส.ส.) แบบเขตเลือกตงั้ สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร (ส.ส.) แบบบัญชีรายชอ่ื แยกกนั ไปเหมอื นเดิม ผมไมเ่ ข้าใจระบบใหม่ เอามารวมกันทาไม และสัดส่วนรายชื่อจานวน ๑๕๐ คน มันเป็นปัญหา ไม่สมเหตุสมผล ในเรื่อง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) แบบเขตจานวน ๓๕๐ คน หาตรรกะความสมดุลลาบาก แต่ว่าในประเทศทั่ว โลกมีตัวอย่างเยอะ บางประเทศเป็นระบบผสมผสานระบบแบบคร่ึงต่อคร่ึงก็มี หรือไม่ก็เป็นระบบบัญชีรายช่ือ ระบบเดยี ว หรอื ระบบสมาชิกสภาผ้แู ทนราษฎร (ส.ส.) แบบเขตระบบเดียวทีม่ ปี ระสิทธิภาพก็มี ๕. การยกเลิกคณะกรรมการยทุ ธศาสตร์ชาติ กรรมาธกิ ารควรแปรญัตติหรอื เสนอในกรรมาธิการ ในสภาเพ่ือให้รัฐสภาเห็นชอบการยกเลิกคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี ซ่ึงเป็นเสมือนคณะโปลิตบูโร (Politburo) และรัฐบาลเงาเหนือรัฐบาลพลเรือนที่มาจากการเลือกตั้งอีก ในสังคมประชาธิปไตยไม่ควรมีองค์กรใด อยู่เหนือองค์กรท่ีมาจากประชาชน ยุทธศาสตร์ชาติทาให้การบริหารแผ่นดินของรัฐบาลขาดอิสรภาพด้วย เพราะวา่ ต้องถูกกากบั โดยคณะกรรมการชดุ นี้ นอกจากนี้ในรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ไปเขียนรายช่ือคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติตามตาแหน่งแห่งที่ หลายท่าน และก็มีชื่อบุคคลด้วยที่แม้แต่มติคณะรัฐมนตรีก็ไม่สามารถปลดได้ เป็นปัญหารัฐซ้อนรัฐเพราะเขา ออกแบบมาเพ่ือสืบทอดอานาจผ่านกลไกน้ีอย่างชัดเจน และนอกจากนี้ ถ้าจะมีการเขียนรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ผมเห็นว่าไม่จาเป็นต้องเขียนหนา้ ทแ่ี ละนโยบายรฐั ไวท้ ้ังหมดเพราะทาให้อุดมการณพ์ รรคการเมืองและขอ้ เสนอ ทางนโยบายมันไร้ความหมาย อีกท้ังบริบทโลกและบริบทประเทศเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ การกาหนดหน้าท่ีและ นโยบายแบบแขง็ ตวั ทาให้รัฐบาลไมส่ ามารถบริหารและพัฒนาประเทศได้อยา่ งถูกต้องและทนั สมัย ๖. การกระจายอานาจการปกครอง ต้องมีการกระจายอานาจการปกครองซึ่งจะเขียนไว้เป็น กรอบนโยบายทางกฎหมายในรัฐธรรมนูญและออกเป็นกฎหมายลูกด้วย โดยให้มีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการ จังหวัดโดยตรงซ่ึงข้อเสนอนี้ ครป. เคยไปยื่นที่รัฐสภามาแล้วผ่านคณะกรรมาธิการที่เก่ียวข้อง ซ่ึงตรงน้ีจะเป็น โจทย์ของการกระจายอานาจ ผ่องถ่ายรัฐราชการรวมศูนย์ท่ีเป็นปัญหาอยู่มาตลอดหลายสบิ ปี เพือ่ กระจายให้สู่ ท้องถ่ินมากขน้ึ รวมถึงระบบภาษที ่ีควรไปให้ท้องถ่ินไดใ้ ช้ภาษีท่ีประชาชนเสียภาษีทนี่ ัน่ อยา่ งแท้จรงิ ทุกวันน้ที ุก คนเสียภาษี VAT นอกจากการเสียภาษีทางตรงแล้ว แต่ว่าภาษี VAT ที่ทั่วประเทศใช้ เมื่อเอามาแยกแยะแล้ว จะปรบั ใช้ในสว่ นกลางเป็นหลัก แต่โดยหลกั การแล้วและในประเทศยโุ รปจะใช้หลกั กว่า “จ่ายภาษีที่ไหน ภาษีท่ี จ่ายไป ควรหกั เขา้ เปน็ งบประมาณของพนื้ ทน่ี ัน้ ” อันนเ้ี ปน็ การกระจายอานาจทางโครงสร้างภาษดี ้วย ๗. ควรมีการออกแบบหรือการปฏิรูปองค์กรอิสระทั้งระบบ ในรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ควรมีการ ออกแบบหรือการปฏิรูปองค์กรอิสระท้ังระบบ โดยเฉพาะคณะกรรมการสรรหาองคก์ รอิสระทัง้ หลายทีม่ ันไม่ยึด โยงกับประชาชนและเป็นปัญหามาอย่างต่อเน่ืองไม่ว่าจะเป็นการสรรหากรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ การสรรหาตุลาการศาลต่าง ๆ มันไม่เมคเซ้นในเรื่องสังคมประชาธิปไตย ต้องให้รัฐสภามีส่วนในการเลือก
๗๘๓ แมก้ ระท่งั ตลุ าการศาลสงู ในสหรฐั อเมริกา ประธานาธบิ ดีเสนอช่อื รฐั สภาเปน็ ผ้โู หวตว่าจะเลอื กใคร และมีความ ยึดโยงกับประชาชนเพราะรัฐสภามาจากการเลือกต้ัง แต่ปัจจุบันตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ แม้กระทั่งใน รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ กรรมการสรรหามาจากคณะบุคคล ต่างประเทศอาจเรียกว่าการไดม้ าขององค์กรอิสระและ ตุลาการเป็นเรื่องของคณาธิปไตยไปแล้วแทนที่จะมาจากรัฐสภาโดยตรงอันน้ีเป็นปัญหามากแล้วเราจะได้ตุลา การแบบตุลาการรัฐธรรมนูญที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน ไม่นับท่ีมาจากการแต่งต้ังของ คสช. ด้วย ในช่วงที่ผ่านมา แต่ในรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ก็เป็นปัญหาต้องแก้อย่างน้ีทั้งระบบเพื่อให้องค์กรอิสระมาจากการยึดโยงของ ประชาชน ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญผมเห็นว่าวาระการดารงตาแหน่งจากเจ็ดปีควรให้มีวาระการดารงตาแหน่ง เพยี งห้าปีเทา่ นนั้ กพ็ อเน่ืองจากเปน็ ระยะเวลาท่ียาวนานเกินไป อันนี้เป็นข้อเสนอจากเจา้ หน้าท่ีทีเ่ ก่ยี วข้องหลาย คนที่ไดม้ โี อกาสไดค้ ยุ กนั ส่วนหลักสูตรพิเศษที่จัดต้ังข้ึนในศาลปกครองหรือศาลรัฐธรรมนูญต่าง ๆ ต้องยกเลิก เพราะ ตอนนี้มีการจัดทาหลักสูตรเหมือนสถาบันพระปกเกล้าในองค์กรอิสระเยอะแยะมากมาย ปัญหาก็คือว่า เม่ือมี การทาหลักสูตรพิเศษกเ็ กดิ ระบบอุปถัมภ์ในองค์กรนั้น ๆ ในการช่วยเหลือคดีในการทจี่ ะรู้จักกนั ทาให้ความเป็น ธรรมถูกเลอื กปฏิบัติ อนั น้เี ป็นปญั หา ๘. รัฐธรรมนูญต้องออกแบบกลไกการป้องกันเศรษฐกิจทุนนิยมผูกขาด ในเมืองไทยปัจจุบันมี ความชัดเจนมากโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ สี่ห้าปีที่ผา่ นมาน้ี เราเหน็ ภาพนายทุนขนุ ศกึ และกลุ่มนักการเมืองฝัง่ เดยี วกัน ร่วมฮ้ัวประมูลประเทศไทยไปเยอะมาก ผมอยากเรยี กร้องใหต้ ่อไปนี้ซ่ึงยงั ไมม่ ีใครเรียกรอ้ งอย่างเป็นทางการ คือ อยากให้เจ้าสัวหยุดอุ้มชูขุนศึกกลุ่มรัฐบาลปัจจุบัน ขณะเดียวกันก็อยากเรียกร้องให้รัฐบาลปัจจุบันหยุดอุ้มชู เจ้าสัวด้วย เพราะว่าความเหลื่อมล้าในปัจจุบันมันชัดเจนมาก ดังนั้น รัฐธรรมนูญควรสร้างกลไกเพื่อป้องกัน เศรษฐกิจทุนนิยมผูกขาดและสร้างประชาธิปไตยทางเศรษฐกิจให้มีความเป็นธรรมมากขึ้น เพราะปัจจุบันน้ี กฎหมายแข่งขันทางการค้าก็ไม่สามารถบังคับใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพแม้รัฐบาลจะมีหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย น้ันโดยคณะกรรมการท่ีตั้งข้ึน แต่เรามีทุนผูกขาดตลาดเกินคร่ึงหน่ึงและผิดกฎหมายจานวนมาก แต่กรรมการ ไม่ได้พิจารณาและตรวจสอบเพ่ือส่งฟ้องศาลตามอานาจทม่ี ีตามพระราชบัญญัตแิ ข่งขันทางการค้า พ.ศ. ๒๕๖๐ ท่ีมีการแก้ไข เป็นปัญหาข้อสุดท้ายท่ีอยากเรียกร้องให้ถ้ารัฐบาลเป็นอิสระโดยท่ีทุนไม่มาเป็นรัฐบาลเบ้ืองหลัง หรือเป็นรัฐซ้อนรัฐหรือรัฐพันลึกรัฐบาลก็อาจไปไม่รอด รัฐบาลปัจจุบันไปรอดก็เพราะว่ามีทนุ เข้ามาอุดหนุนอยู่ เบื้องหลัง ในขณะที่นายทุนกลุ่มน้ันก็ได้ผลประโยชน์จากนโยบายรัฐบาลท่ีเอื้อเฟื้อมันเป็นสองส่ิงท่ีคู่กันและทา ให้รัฐบาลปัจจุบันอย่ไู ด้และรัฐธรรมนูญปัจจุบันไปได้ แต่ถ้าแยกกันเมื่อไหร่กค็ ิดว่าอนาคตประชาชนจะมีทิศทาง ในการทเี่ ป็นประชาธิปไตยมากขึน้ มสี ังคมคุณภาพท่ีดีข้ึน ผ่านพรรคการเมอื งท่ีสะทอ้ นนโยบายออกมาเพ่ือท่ีจะ แก้ไขปญั หาอย่างแทจ้ ริง ไมใ่ ชเ่ ปน็ รัฐบาลหรือพรรคการเมอื งที่รับใช้กลุม่ ทุนและกลุม่ ทหารการเมอื งเท่าน้ัน นายสุนัย เศรษฐบ์ ุญสร้าง มลู นธิ ิสถาบนั สรา้ งอนาคตไทย อกี สิบสามปขี า้ งหน้าจะครบหนงึ่ ร้อย ปีประชาธิปไตยไทยหรือในปี พ.ศ. ๒๕๗๕ ภายในสิบสามปีข้างหน้าเราจะเจอวิกฤตกิ ารณ์คร้ังใหญ่ที่สุดที่เราไม่ เคยเจอมาก่อนท่ีอาจจะนาความหายนะมาให้กับประเทศได้ จากวิกฤติภาวะโรคร้อน จะเจอปัญหาภัยแล้งจัด น้าท่วมอย่างหนักเหมือนในปี พ.ศ. ๒๕๕๔ จะเจอฝุ่นพีเอ็ม ๒.๕ ที่หนักกว่าปัจจุบันน้ี เราจะเจอวิกฤติโรค ระบาดจากเชื้อโรคที่กลายพันธุ์เพราะสภาพดินฟ้าอากาศท่ีแปรปรวน และคนกลุ่มแรกที่จะเจอปัญหากระทบ จากดินฟ้าอากาศ คือ เกษตรกร ประมาณยี่สิบล้านคน หรือประมาณร้อยละสามสิบของประชาชนไทยทั้ง ประเทศที่ต้องพึ่งลมฟ้าอากาศในการทามาหากนิ เพราะคนไทยทุกวันน้ีมีหนสี้ ินครวั เรือนสูงเป็นอันดับสองของ ประเทศตา่ ง ๆ ในเอเชยี และเปน็ อนั ดับสบิ เอด็ ของโลก หมายถงึ เราเอาเงินในอนาคตมาใช้จนหมดตัวแล้ว ไม่มี
๗๘๔ เงินออมเหลือ พอเจอวิกฤติในการทามาหากินเราจะเอาเงินท่ีไหนมาใช้ น่ีคือ วิกฤติใหญ่และสะเทือนไปถึงกลุ่ม อาชีพอ่ืน ๆ เป็นลูกโซ่ตามกันมา แล้วในสิบปีข้างหน้าประชากรไทยจะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุคาดว่าจะมีคนแก่ เพ่ิมข้ึนประมาณร้อยละสามสบิ ของคนไทยทง้ั ประเทศ แลว้ คนแก่ทย่ี ากจนไมม่ แี รงทางานต้องพ่ึงลกู หลานทามา หากินหรือเลี้ยงดู ลูกหลานที่ยากจนหรือมีหนี้อยู่แล้ว เจอวิกฤติทางเศรษฐกิจซ้าเตมิ อยู่แล้วจะเอาเงินท่ีไหนมา ดูแล ในขณะที่การศึกษาของคนไทยตามการประเมินของอีโคโนมิค ฟอรั่ม เราอยู่ในกลุ่มท้าย ๆ ของประเทศ อาเซียน เทคโนโลยีใหม่ ๆ จะแย่งงานจากคน ปญั ญาประดิษฐ์จะเขา้ มาทดแทนแรงงานที่ไมม่ ีฝีมือ คนไทยที่ไม่ มีความรู้ท่ีจะไปแข่งขนั กับเขาจะตกงานมากขึน้ อีก ซ้าหนักเข้าไปอกี ชอ่ งว่างความเหล่ือมล้าของสงั คมไทยตาม การรายงานของกลมุ่ เครดิตสวิสต์ ทุกวันนี้คนไทยร้อยละ ๑ ท่รี วยที่สุด ถือครองทรัพย์สินอยู่ร้อยละ ๖๖.๙ คน แต่คนอีกร้อยละ ๙๙ มีทรัพย์สินเหลืออยู่ร้อยละ ๓๓.๑ ต้องการจะซ้ือของก็ไม่มีเงินซื้อเพราะระบบเศรษฐกิจ แบบน้ีเป็นไปได้อย่างไร ปัจจัยเหล่าน้ีจะรวมกันเข้าเป็นวิกฤติจะเกิดกรณีอย่างจ่าคล่ังมากมายท่ีไม่มีทางออก หรือกรณเี สยี่ เต๊นท์รถที่ฆ่าทั้งครอบครัวเพราะไม่มีทางออก เพราะนั้นโจทย์ก็คือ เราจะแก้ไขรัฐธรรมนูญอยา่ งไร เพ่ือให้การเมืองไทยมีเสถียรภาพและคุณภาพที่จะรับมือกับวิกฤติปัญหาท่ีเกิดขึ้นในอนาคต น่ีคือ โจทย์ใหญ่ ในขณะที่ความขัดแย้งของคนไทยสองฝ่ายมันเป็นรากฐานท่ีทาให้เราไม่สามารถทาให้เกิดการเมืองที่มี เสถียรภาพและคุณภาพได้ เพราะฉะนั้นโจทย์ข้อต่อไปที่จะต้องคาถามคือ แก้รัฐธรรมนูญอย่างไรให้เกิดความ ปรองดองสมานฉันท์ระหว่างคนไทยสองฝ่ายไม่ใช่เหมือนกรณีล่าสุดท่ียุบพรรคอนาคตใหม่ในขณะท่ีคนไทยอีก ฝา่ ยหน่ึงสะใจหรือดีใจ อีกฝ่ายหนึ่งก็คบั แคน้ ใจ ทะเลาะกันไม่จบสิน้ มาเป็นเวลาสิบปีแล้ว เพราะฉะน้ันจะแก้ไข รัฐธรรมนญู อย่างไรให้เร่ืองน้ีจบ นเี่ ป็นโจทยท์ ีต่ อ้ งคิด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๕ สถาบันพระปกเกล้าได้ทารายงานการวิจัยเร่ืองการสร้างความปรองดอง แหง่ ชาติเสนอต่อสภาผ้แู ทนราษฎร จากบทสรุปผูบ้ ริหารอธบิ ายไว้ว่า แกนกลางของความขัดแย้งมันเกิดขึน้ จาก สองปัจจัย กล่าวคือ (๑) จากการท่ีคนไทยสองฝ่ายเข้าใจประชาธิปไตยต่างกัน ฝ่ายหน่ึงให้ความชอบธรรมของ ผบู้ ริหารบ้านเมืองท่ีมาจากการเลือกตัง้ โดยเสียงส่วนใหญ่ คนไทยอกี ฝ่ายหนึ่งมองความชอบธรรมอยูท่ ่คี ุณธรรม จริยธรรมของผู้บริหาร ถ้าเอาหลักการของฝรั่งมาอธิบาย ฝ่ายหนง่ึ มีแนวคิดแบบเสรีนิยม อีกฝา่ ยหนึ่งมีแนวคิด แบบอนุรักษ์นยิ ม เป็นความขัดแย้งในเชิงมติ ิคุณค่า และความขัดแย้งน้ีเกิดขึ้นท่ามกลางโครงสร้างความเหล่ือม ล้าของสังคมไทยและโครงสร้างของรัฐราชการท่ีรวมศูนย์อยู่เป็นมิติของปัญหาท่ีขัดแย้งในเชิงโครงสร้างสอง อย่างประกอบกันจึงกลายเป็นความขัดแย้งท่ีซับซ้อนมากและแก้ไขยาก เพราะฉะนั้นโจทย์คือ จะแก้ไข รัฐธรรมนูญอย่างไรที่สามารถแก้ปัญหาความขัดแย้งในเชิงมิติคุณค่าและมิติเชิงโครงสร้างสองอย่างไปพร้อมกันได้ โดยเฉพาะความขัดแย้งในมิติเชิงคุณค่าเป็นเรื่องท่ีลึกและละเอียด เกาตุง บิดาของวิชาสันติศึกษา บอกว่าเป็น ความขัดแย้งในเชิงวัฒนธรรม รัฐฐานรากของความขัดแย้งเชิงวัฒนธรรมอยู่ที่จิตสานึกส่วนรวมของคนไทยสอง ฝ่ายท่ีมันไม่เหมือนกันซึ่งเปรียบเสมือนกับว่าเป็นอะตอมของความหมายท่ีอยู่ในจิตใต้สานึกของคน ทุกวันนี้ เพียงแค่เอ่ยชอื่ ข้ึนมาก็เกลียดกนั แลว้ ไม่รู้วา่ เกลียดกนั เรื่องอะไร เพราะอยู่ในจิตใตส้ านึก มันแก้ไขยาก ข้อเสนอ ทคี่ ณะทางานคลังความคิดของสถาบันสรา้ งไทยเสนอท่ีตีพิมพ์เป็นหนังสือเผยแพร่โดยเสนอให้ใช้พระราชดารัส ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลท่ี ๙ เรื่องคุณธรรม ๔ ประการ มาเป็นกลไกในการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ด้วยหลักการพ้ืนฐาน ๔ ข้อ พระองค์ท่านได้พระราชทานเมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๕๔๙ เกิดขึ้นตอนเกิดวิกฤติ ความขัดแย้งเร่ิมต้นเมื่อ ๑๐ ปีก่อน ในพระราชพิธีเฉลิมฉลองของการครองสิริราชสมบัติครบ ๗๐ ปี การน้อม นาพระราชดารัสทฝี่ ่ายอนุรักษ์นยิ มยอมรับมาทาให้เกดิ ประชาธปิ ไตยทม่ี ีคณุ ภาพตามท่ฝี ่ายเสรีนิยมต้องการอัน นั้นคอื ตรรกะวธิ ีการที่จะทาให้ความขดั แย้งในเชงิ คุณคา่ และเชงิ โครงสรา้ งคล่คี ลายลงได้ หลกั การทีน่ ามาใชค้ อื
๗๘๕ หลักการข้อที่ ๑ การสร้างพื้นทใี่ ห้คนไทยทุกฝ่ายมีโอกาสพูดคุยกัน หาข้อยุตริ ่วมกนั ก็คอื การ ต้ัง สสร. ข้ึนมาจากคนกลางและเปิดช่องให้มีการยกร่างรัฐธรรมนูญขึน้ ใหม่ยกเว้นในหมวดที่ ๑ และหมวดที่ ๒ ไม่ต้องไปแตะเพราะเราเห็นตรงกันอยู่แล้ว อาศัยกระบวนการยกร่างรัฐธรรมนูญแบบมีส่วนร่วมของคนไทยดึง ให้คนที่ขัดแย้งให้มีพื้นที่ในการพุดคุยกันด้วยความรู้สึกที่ดีต่อกันเหมือนคนท่ีอยู่บนเรือลาเดียวกันถ้าเรือล่มทุก คนก็ต้องจมน้าหมด แต่ถ้าเรามาพูดคุยปรึกษาหารือว่าเราจะพาเรือของเราไปถงึ จุดหมายได้อย่างไร ทุกคนก็จะ ได้ประโยชน์ร่วมกัน เป็นไปตามแนวทางคณุ ธรรมขอ้ ที่ ๑ คดิ พดู ทา ดว้ ยความเมตตา มุ่งดี มงุ่ เจรญิ ต่อกนั หลักการข้อที่ ๒ การใช้รัฐธรรมนูญเป็นเคร่ืองประสานประโยชน์คนไทยทุกฝ่าย โดยใช้ กระบวนการยกร่างรัฐธรรมนูญอย่างมีส่วนร่วมของคนไทยให้กว้างขวางมากที่สดุ ทุกหมู่บา้ นชุมชน ดึงให้ทกุ คน ท่ขี ัดแย้งกันมาหาสิ่งท่ีเป็นจุดหมายร่วมหรือเป้าหมายร่วมในเร่ืองใหญ่ ๆ หรือเรื่องหลัก ๆ ท่คี นไทยเห็นตรงกัน แล้วลงประชามติรับรอง รัฐธรรมนูญก็จะเป็นจุดรวมความคิดที่ประสานประโยชน์คนไทยเข้าด้วยกัน ตามแนว พระราชดารัสคุณธรรมข้อที่ ๒ คือ ต่างคนต่างช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ประสานงานหรือประสานประโยชน์กันให้ งานมันเกดิ ผลตอ่ ทุกฝา่ ย หลักการข้อที่ ๓ การใช้กฎ กติกาของรัฐธรรมนูญเป็นเคร่ืองยุติความขัดแย้ง หลักการคือ เรา ต้องเขียนรัฐธรรมนูญแค่หลักการใหญ่ ๆ ที่คนไทยเห็นตรงกัน อย่าไปลงในรายละเอียด รัฐธรรมนูญของหลาย ประเทศจะมีจานวนมาตราไม่มากเหมือนบ้านเรา รัฐธรรมนูญของต่างประเทศจึงอยู่ได้เป็นเวลานาน ถ้ามี ความเห็นตา่ งในรายละเอยี ดของแนวทางปฏิบตั ิไปสู่จุดหมายทีท่ กุ คนเห็นตรงกันก็ควรเชญิ พรรคการเมืองที่เป็น ตัวแทนทางความคิดของแต่ละฝ่ายไปต่อสู้ทางความคิดและหาข้อยุติในสภามิใช่บนท้องถนน ตามกติกาของ รัฐธรรมนูญ เช่น การใช้เสียงข้างมากในสภาโหวต ถ้าเร่ืองสาคัญอาจต้องใช้เสียงสองในสาม หรือจะสามในสี่ก็ แล้วแต่จะกาหนดกติกา ถ้าเสียงข้างมากตกลงกันไม่ได้ก็ยุบสภา คืนอานาจให้ประชาชนเป็นผู้ตัดสิน เป็นต้น ถ้าทุกฝ่ายปฏิบัติตามกฎ กติกา อย่างน้ีจะไม่เป็นสองมาตรฐาน ความขัดแย้งก็จะคล่ีคลายลงได้ ตามแนวพระ ราชดารัสคุณธรรมข้อที่ ๓ ท่ีกาหนดว่า การท่ีทุกคนประพฤติ ปฏิบัติตนสุจริตในกฎ กติกา เป็นระเบียบแบบ แผนโดยเทา่ เทยี มกนั หลักการข้อท่ี ๔ การให้มีองค์กรอิสระเพ่ือประเมินผลการปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญ แต่ละปี รัฐบาล ฝ่ายค้าน กองทัพ องค์กรอิสระ ศาลรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต แห่งชาติ องค์กรเหล่านี้สามารถทางานได้ตรงตามเจตจานงของรัฐธรรมนูญหรือไม่ สอบตกหมวดไหนบ้าง หรือไม่ ต้องปรับตัวเองอย่างไร และทารายงานให้ประชาชนได้รับทราบ ประชาชนจะเป็นผู้ตัดสินใจเอง กระบวนการประเมินโดยองค์กรทเี่ ป็นกลางด้วยตัวช้ีวัดที่ถ่วงน้าหนักคะแนนดา้ นตา่ ง ๆ อย่างเหมาะสมจะปรับ ความคิดของคนไทยท่ีขัดแย้งให้ตรงกันได้ ไม่ใช่คนอีกฝ่ายหนึ่งให้น้าหนักกับการเลือกตั้งสาคัญที่สุด ผู้บริหาร ต้องมาจากการเลือกตั้ง อีกฝ่ายหนึ่งบอกว่าไม่ใช่ ต้องดูคุณธรรมส่วนตัว คนไทยอีกฝ่ายหน่ึงบอกว่าไม่ใช่ให้ดูท่ี ความสามารถในการแก้ไขปัญหา แมวสีอะไรไม่สาคัญขอให้จับหนูได้เป็นพอ หากเป็นลักษณะนี้ก็จะเกิดการ ทะเลาะกนั แต่หากน้าหนักทุกตัวเรานามาคิดหมดแล้วถ่วงคะแนนกนั เพ่ือให้เกิดความสมดุลอย่างเหมาะสมกจ็ ะ สามารถปรับความคิดของคนไทยให้ตรงกัน ความขัดแย้งก็จะคลี่คลายลงตามแนวพระราชดารัสคุณธรรมข้อ ที่ ๔ คือ การท่ีต่างคนต่างทาความเห็นของตนให้ถูกต้อง เที่ยงตรง มั่นคงอยใู่ นเหตุในผล ถ้าพรรคการเมืองต่าง ๆ หันมาเริ่มต้นปฏิรูปการเมอื งกนั ใหม่ ภายใต้กติกาท่ีเป็นธรรม ทุกฝ่ายมีส่วนรว่ ม มีกลไกทีม่ าชว่ ยกระบวนการ ตดั สนิ ใจของประชาชน ความขดั แยง้ น่าจะคลี่คลายลงท้ังในมิติเชงิ คณุ ค่าและเชิงโครงสรา้ ง
๗๘๖ นายสาวิต แก้วหวาน เลขาธิการสมาพันธ์แรงงาน รัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ (สรส.) วนั นี้ครบรอบ ๒๙ ปี ความจริงส่วนผมเองอยู่ในภาคกระบวนการแรงงานก็ถือว่าได้รับผลกระทบมากที่สุดในช่วงของการ ยึดอานาจของ รสช. ในช่วงเวลานนั้ เงอื่ นไข ๕ ข้อ ในการยึดอานาจ แต่สุดทา้ ยจบลงท่มี ีการยุบสหภาพแรงงาน รัฐวิสาหกิจถือว่าเป็นผลงานชิ้นโบแดงน่ีคือประเด็นหนึ่ง ในท้ายท่ีสุด นายทนง โพธ์อิ ่าน ผู้นาแรงงานก็หายตัว ไปในวันที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๓๔ จนถึงวันน้ีก็ยังไร้ร่องรอย นั่นเป็นประเด็นที่ผมคิดว่าคือความเจ็บปวด ในกระบวนการต่อสู้ภาคประชาชน แต่ประชาชนไม่เคยลดละความพยายามในการที่จะลุกขึ้นมาต่อสู้ เพียงแต่ ว่าบางช่วง บางเวลา บางขณะมเี งือ่ นไขหลายอย่างหลายประการทอ่ี าจจะทาให้ขบวนการภาคประชาชนบางจุด บางช่วงถึงจุดท่ีสามารถเปลี่ยนแปลงสังคมได้ บางช่วงบางเวลาก็ถูกกระทาให้อยู่ในภาวะที่แยกย่อยสลาย จนแทบจะหาพลังไม่ได้ ดังนั้น ผมคิดว่าประสบการณ์เหล่านี้มันควรท่ีจะมาขบคิดและก็ออกแบบว่าการเดินไป ข้างหน้าบนพื้นฐานของสิทธิของพ่ีน้องประชาชนในการแสวงเข้าหากระบวนการทางการใช้อานาจท่ีเราคงไม่ ปล่อยให้อานาจเหล่านี้ตกอยู่ในมือของใคร กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งอีกต่อไป อันน้ีเป็นข้อสรุปท่ีพูดกันมานานแต่เวลา กระทาก็มีปัญหาในทางปฏิบัติอยู่ ดังน้ัน เร่ืองรัฐธรรมนูญก็เช่นเดียวกัน ผมคิดว่าเราใช้เวลาในการ ร่างรัฐธรรมนูญอย่างน้อยช่วงระยะเวลาเกือบ ๓๐ ปี ท่ีผ่านมา ก็ ๓-๔ ฉบับ รวมท้ังฉบับแม่น้าท้ัง ๕ ของ อาจารย์บวรศักดิ์ อกี ฉบับหนึ่งทีท่ าทา่ ว่าจะดเู หมอื นว่าจะได้แตท่ า้ ยสดุ ก็ไมไ่ ด้ สาหรับในส่วนข้อเสนอภาคประชาชนถ้าย้อนหลังกลับไปดูเมื่อ ๒๐ – ๓๐ ปี ท่ีแล้ว นับตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๐ เป็นต้นมา มีข้อเสนอจานวนมากในส่วนของภาคประชาชนบางส่วนก็ได้ บางส่วนก็ไมไ่ ด้ ประเด็น เหล่าน้ี คณะทจี่ ัดต้งั ขน้ึ มา ครป. หรือ ๓๐ องคก์ รภาคประชาชนที่จัดต้งั ขึน้ มา ตอ้ งรวบรวมแยกหมวดหมใู่ หช้ ัด หรือภาษาอาจต้องปรับให้มีความสอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบันว่าจะเขียนแบบไหน อย่างไร คิดว่าโดย หลักการมีข้อมูลหมดแลว้ เพียงแตก่ ลไกในการผลกั ดันจะเอาอย่างไร มขี ้อถกเถยี งว่าจะต้งั สสร. ตามท่ี อาจารย์ อนุสรณ์นาเสนอซ่ึงจะต้องใชร้ ะยะเวลาเท่าไร ในท้ายที่สุด สสร. อย่างที่เราคาดหวังจะมีตัวแทนของประชาชน เข้าไปนง่ั ได้ซักกค่ี น พอท้ายที่สุดกระบวนการร่าง “ชนชั้นใดเขยี นกฎหมายไซร้ ย่อมรับใช้ชนช้ันน้ัน” คาน้ีท่อง กันมานาน ความเป็นจริงก็เป็นเช่นนั้น เราร่างรัฐธรรมนูญหลายมาฉบับด้วยกัน แม้กระท่ังในรัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ ที่วา่ ดีที่สุดแล้ว แตใ่ นท้ายที่สดุ กท็ าให้กลุ่มทุน นักธุรกิจ เข้ามามอี านาจ ธุรกิจทางการเมืองก็เร่ิมเกิดข้ึน ดงั น้ัน จึงคิดวา่ ในเรือ่ งกระบวนการรา่ งรฐั ธรรมนูญจะต้องมีการถกเถยี งหรือหาข้อสรุปว่าจะแก้ใหม่ท้ังฉบบั หรือ เอาบางฉบับหรือนา ๓-๔ ฉบับ ทีค่ ิดวา่ ดีท่ีสุดหรอื ฉบบั อื่น ๆ ด้วยกไ็ ด้ หรือที่อาจารย์พูดถึงรัฐธรรมนูญ ๒๕๑๗ หรือรัฐธรรมนูญ ๒๔๙๘ เพ่ือมาดูกันอีกทีว่าอะไรที่มันดีท่ีสุด สอดคล้องกับสถานการณ์แล้วก็นาเสนอย่างเป็น รปู ธรรมซึ่งผมก็ยนื ยันว่ามีข้อเสนอเกือบท้ังหมดแล้ว ในท้ายท่ีสุดต้องสร้างกลไกในการขับเคล่ือนท่ีอาจจะไม่ได้ รอ สมมติว่าวันน้ีกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญมาหรือมีการรับฟังความคิดเห็นมา ผมคิดว่าเราไว้ใจได้สาหรับ อาจารย์โคทม พ่ีทวี หรอื ใครตอ่ ใครหลายคนทต่ี ่อสู้กับภาคประชาชนมานาน แตถ่ ึงชนั้ เวลาทีเ่ บียดหรอื ขับกันใน สภาของกลุ่มผลประโยชน์ต่าง ๆ เพราะรัฐธรรมนูญคือ ผังการจัดอานาจ ใครมีอานาจมากในสภาก็ดูจาก รัฐธรรมนูญท่ีเขียนออกมาในแต่ละฉบับ อันนี้ก็เป็นประเด็นปัญหาที่ประชาชนพยายามจะเคล่ือนไหวหรือ เรยี กร้องในหลายเรอื่ งหลายประการด้วยกันแตว่ ่ามนั กไ็ ม่ได้ ข้อเสนอในส่วนของกระบวนการแรงงานท้ังสมาพัน ธ์แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์และ คณะกรรมการสมานฉนั ท์แรงงานไทย อันนม้ี ิใช่ข้อสรปุ ผมไม่ได้เอาความเห็นสว่ นตัวมาเพียงแต่เปน็ ประเด็นท่ีมี การหารือกันท่ียงั ไม่ได้ข้อสรุปซง่ึ อาจจะทาเป็นเอกสารด้านหน่งึ อาจส่งให้ ๓๐ องค์กรประชาธิปไตย องค์กรภาค ประชาชนในการขับเคลื่อน อีกด้านหนึ่งก็เข้าใจว่าต้องออกแบบการขับเคลื่อนร่วมกัน ผมเชื่อมั่นในกลไก
๗๘๗ ขับเคลื่อนอย่างมีพลังทจ่ี ะนาไปสู่ความสาเร็จมากกวา่ ข้อเสนอเปน็ สาระสาคัญแต่ผมคิดว่ามีข้อเสนออยู่เยอะท่ี พวกเราหลายคนมีความเช่ียวชาญในการท่ีจะบอกว่ารัฐธรรมนูญมาตราไหน หมวดไหน จะเขียนว่าอย่างไร แต่ ผมให้ความสาคัญกับกลไกท่ีจะนาไปสู่การผลักดันให้มีผลในทางปฏิบัติหรือหนทางเป็นจรงิ มากกว่ายกตัวอย่าง ง่าย ๆ เชน่ ๑. เสรีภาพของประชาชนในการรวมกลุ่ม ประชาชนไม่มีอานาจ ประชาชนกระจัดกระจายใน ปัจจุบัน รัฐก็พยายามให้แตก พยายามตีตราว่าทุกคนต้องจดทะเบียน ไม่ว่าจะเป็นเครือข่ายสลัมส่ีภาค สมัชชา คนจน ถ้าไม่มีทะเบียนจะเคลื่อนไหวลาบาก ดังน้ัน ควรออกแบบว่าประชาชนต้องมีสิทธิเสรีภาพข้ันพ้ืนฐานใน การรวมกลุ่ม รวมตัวกัน ประชาชนมีหน้าท่ีอย่างไร หรือรัฐมีหนา้ ที่ในการสนับสนุนส่งเสริมให้ประชาชนรวมตัว กนั โดยหลักการของขบวนการแรงงานภายใต้คาประกาศฟลิ าเดอเฟีย ๒๔๘๗ กาหนดไว้ว่า “การเสรีภาพหรือ การสมาคมน้ัน จะนาไปสู่ความก้าวหน้าอนั ยงั่ ยืน” อนั นี้คือชัดเจนถ้าประชาชนไมม่ ีอานาจหรือรวมกลุ่มกันไมไ่ ด้ ถูกทาลายตลอดระยะเวลา อานาจการต่อรองกันก็ไม่มี ประชาชนท่ีว่าน้ีคือประชาชนทุกกลุ่มสาขาอาชีพ ข้าราชการก็มีสิทธิ ทหาร ตารวจก็มีสิทธิในการต้ังสหภาพแรงงานเหมือนกับหลาย ๆ ประเทศที่เขาตั้งกัน เพียงแต่ทหารหรือตารวจอาจมีเงื่อนไขบางสิ่งบางอยา่ งท่ีไม่อาจเหมือนประชาชนทั่วไปได้ แตว่ ่าบ้านเราเมอื่ พูด ถึงสหภาพแรงงานทุกคนจะรู้สึกขยะแขยง ทุกคนรู้สึกว่าเป็นกังวลและพยายามทาลายซึ่งสหภาพแรงงานน้ัน คือ กระบวนการสร้างประชาธิปไตยข้ันพ้ืนฐาน เมื่อกระบวนการสหภาพแรงงานไม่เข้มแข็ง ประชาชนไม่ สามารถรวมตัวกันได้และอานาจต่าง ๆ ที่จะเป็นพลังในการต่อรองมันแทบจะไม่เกิดข้ึนอันนี้คือหลักใหญ่ของ สิทธิเสรีภาพ การรวมตัวรวมกลุ่มสาคัญมาก ดังน้ัน ต้องสนับสนุนส่งเสริมโดยเฉพาะในหมู่ประชาชนเองต้อง เข้าใจในหมวดน้ีดว้ ยไม่ใช่เรยี กร้องต่อรัฐเพียงอยา่ งเดียว เพราะฉะนั้นประชาชนตอ้ งมีหนา้ ทใ่ี นการสนับสนุนจะ เป็นกลุ่มไหนก็ได้ในการรวมตัวกัน เช่น กรณีของพรรคอนาคตใหม่ เม่ือถูกยุบแล้วก็มีการตั้งเป็นคณะอนาคต ใหม่ อนั นั้นกเ็ ป็นสทิ ธิและเสรภี าพขน้ั พ้ืนฐานในการรวมตัวกัน เพียงแต่ว่าบริบทหรือพ้ืนฐานในการทางานหรือ พ้ืนฐานในการนาเสนอต่างหากในเรื่องทีจ่ ะเปน็ เรือ่ งสาคญั เป็นตน้ ๒. การคุ้มครองแรงงาน กรณีการจ้างงานระยะสั้น วันนี้งานรายชิ้น งานรายชั่วโมง พวกแกร๊ปฟู๊ด แพนด้าฟู๊ด เต็มไปหมด แต่ไร้หลักประกันในความสัมพันธ์ระหว่างนายจ้าง ลูกจ้าง การจ้างงาน ระยะส้ันจะทาให้คนงานไม่มีความม่ันคง งานประเภทเดียวกันหรือคุณค่าเดียวกันต้องได้ค่าจ้างที่เท่าเทียมกัน รัฐต้องจัดทาโครงสร้างค่าจ้างเพ่ือให้คนเห็นอนาคตของตนเอง มิใช่รอค่าจ้างข้ันต่าไปวัน ๆ แต่ไม่เห็นอนาคต วางแผนไม่ได้ ส่งลูกไม่ได้ ผ่อนบ้านไม่ได้ ต้องมีการพัฒนาฝีมือแรงงาน เป็นหน้าที่ของรัฐในการพัฒนาฝีมือ แรงงานไม่ใช่ให้ประชาชนวิ่งเข้าหาวา่ ฉนั ตอ้ งการพฒั นาฝีมอื ตนเอง พัฒนาแล้วจะไปทาอะไร ทกั ษะมีแลว้ จะไป ทาอะไร งานกไ็ ม่มีอกี ต่างหาก อะไรเหล่าน้ีเป็นตน้ การคุม้ ครองคนตกงาน อนาคตข้างหนา้ จะมคี นตกงานอยา่ ง มหาศาล จะมีการเปลี่ยนแปลงขนานใหญ่ งานบางประเภทจะไม่มีมนุษย์เข้าไปทาแล้ว หุ่นยนต์จะเข้ามาทา แทน ปัญหาที่เกดิ ข้ึนคอื คนจะทาอะไรต่อจากน้ีไป ถ้าคนตกงานหรือว่างงานรฐั มีหลกั ประกันใหแ้ ก่คนเหลา่ น้ีได้ อย่างไร รัฐต้องจัดสวัสดิการเพ่ือให้คนทางานมีหลักประกันหรือมีความม่ันคงหรือต้องมีคุณภาพชีวิตที่ดีต้ังแต่ เกิดจนกระท่ังตาย กรณีอากาศบริสุทธิท์ ี่เกิดฝุ่นละออง PM ๒.๕ มใิ ช่รัฐนั่งเฉยหรือนั่งดวู ่าชาวบา้ นเขาเป็นอะไร ดงั น้ัน จึงเป็นหน้าท่ีของรัฐในการเข้าถึงอากาศบริสุทธอ์ิ ันน้ีเป็นเร่ืองที่สาคัญรัฐต้องมีหน้าท่ีไม่ใชป่ ระชาชนต้อง เส่ียงภัยเองทุกวันหรือต้องมีโรงพยาบาลประกันสังคม อะไรเหล่านี้เป็นต้น เพราะว่าโรงพยาบาลหากมีจานวน มากกว่านี้จะออกนอกระบบหรือแปรรูปกันหมดค่ารักษาหรือค่าก็แพง เพราะฉะน้ันประกันสังคมท่ีมีเงินอยู่ จานวนสองล้านล้านบาทในขณะน้ี จะทาอย่างไรให้มีโรงพยาบาลของประกันสังคมที่เป็นของคนงานอย่างนี้
๗๘๘ เป็นต้น ตอ้ งมีธนาคารแรงงาน เรามีธนาคารเป็นจานวนมาก เหตุใดจงึ ไมม่ ีธนาคารแรงงานท่ีเป็นของคนยากคน จนเพื่อให้เข้าถึงทางการเงินในการท่ีจะประกอบอาชีพ ต้องคุ้มครองแรงงานหญิงต้ังครรภ์โดยการมีสิทธ์ิลา คลอดในต่างประเทศสามารถลาคลอดได้ ๑ – ๒ ปี แต่ของประเทศไทยสามารถลาได้ ๙๘ วัน หากลาเกินกว่า นั้นก็ไม่ได้รับค่าจ้าง กรณีท่ีเจ็บป่วยจากการทางานหรือประชากรในวันทางาน รัฐต้องจัดการให้ได้ค่าจ้างท่ีเท่า เทยี มกัน ๓. การจดั เก็บภาษีในอตั ราท่ีก้าวหน้า ภาษมี รดก ภาษีทรัพย์สิน ภาษีทด่ี ิน ภาษหี ุ้น ท้ังหมดน้ีใน ปัจจุบันไมม่ ีการจดั เก็บจึงทาให้เกดิ ความเหลื่อมล้าข้ึน คนรวยมที ่ดี ินเป็นลา้ น ๆ ไร่กลับไม่จา่ ยภาษี บางคนก็บุก รุกป่าพอทวงคืนมาได้ปรากฏว่ามีการคืนท่ีดินที่บุกรุกแต่กลับไม่มีความผิด มาตรฐานในลักษณะน้ีไม่ควรที่จะ เกดิ ข้นึ ๔. กรณีของรัฐวสิ าหกิจรัฐต้องไม่แปรรูป เศรษฐกิจแบบทุนเสรีนิยมต้องยกเลิกได้แล้วในขณะน้ี ต้องหาระบบเศรษฐกิจแบบใหม่ เช่น ระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียงหรือแบบไหนที่ไม่ให้สิทธิของรัฐตกไปอยู่ใน มือของเอกชน วันน้ีกลุ่มทุนนักธุรกิจเพียงไม่กี่ตระกูลที่กุมอานาจ กุมชะตากรรมของประเทศในขณะน้ี ดังนั้น การเขียนรัฐธรรมนูญทั้งหมดเป็นเพียงข้อมูลอย่างย่อท่ียังไม่ได้ข้อสรุป การเขียนรัฐธรรมนูญฉบับน้ีต้อง ออกแบบที่มันกินได้จริง ๆ ที่สามารถแก้ไขปัญหาได้ ส่วนเรื่องอานาจก็เปน็ อีกดา้ นหนึ่ง แต่การทาให้ประชาชน เข้าถึงอานาจหรือการจัดการเร่ืองอานาจก็เป็นอีกเรื่องหน่ึง แต่ว่าในเรื่องทางเศรษฐกิจประชาชนจะมีอานาจ ในทางเศรษฐกจิ ไดอ้ ย่างไร เร่ืองการถือครองที่ดิน เรื่องการปฏิรปู มใิ ช่คน ๆ หน่ึงมีท่ีดินเป็นล้าน ๆ ไร่ ในขณะ ทป่ี ระเทศไทยมอี ย่เู พยี งไมก่ ี่ไร่ ในท้ายท่ีสดุ กเ็ กิดปัญหาเหล่าน้ีเกิดข้ึน เพราะฉะน้ันผมจงึ คิดวา่ รัฐธรรมนญู อย่าง ที่ผมพดู มาท้งั หมดมันมขี อ้ เสนอเปน็ จานวนมากอยู่แล้ว ดงั น้นั ก็ฝากทาง ๓๐ องคก์ ร ภาคประชาชนทรี่ วมตวั กัน จัดทาข้อเสนอให้เกิดความชดั เจนแตล่ ะกลุ่มจะว่าอยา่ งไร แต่ละหมวดวา่ ให้ชัดเจน ที่สาคญั คอื การสรา้ งกลไกใน การขับเคล่ือนและผลักดันในหมู่ของประชาชนเอง อีกด้านหนึ่ง สสร. หรือคณะกรรมาธิการที่จะรับฟังความ คิดเห็นในการท่ีจะเขยี นหรือยกร่างรัฐธรรมนูญออกมากเ็ ปน็ ส่วนหน่ึง นา้ หนกั ที่ผมจะให้คอื น้าหนักของพวกเรา นี่แหละที่จะออกแบบในการขับเคล่ือนอย่างไร อันน้ีคือเรื่องใหญ่หรือเร่ืองหลักที่ต้องสร้างกระบวนการเหล่าน้ี ให้เกิดขึ้นทุกกลุ่มทุกสาขาอาชีพ ผมเชื่อว่าวันนี้ค่อนข้างตกผลึกว่ารัฐธรรมนูญมีปัญหา จาเป็นต้องมีการ เปล่ียนแปลงหรือแก้ไข ส่วนการแก้ไขอย่างไรท่ีคิดว่าจะมีผลในทางปฏิบัติได้จริงนั้น ต้องมีกลไกในการทางาน อยา่ งจรงิ จัง นายรัษฎา มนูรัษฎา รองประธานสมาคมสิทธิเสรีภาพของประชาชน (สสส.) ผมดีใจที่เรา ริเริ่มคิดกันอย่างน้ีและรวมตัวกันเพราะว่าเรื่องรัฐธรรมนูญเป็นเรื่องสาคัญเป็นบทบัญญัติที่เป็นกฎหมายสูงสุด ของประเทศ รัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ ได้ถูกคณะรัฐประหารล้มล้างไป ต่อมามีการแต่งต้ังคณะกรรมการร่าง รัฐธรรมนูญเป้นกระบวนการท่ีขาดการมีส่วนร่วมของประชาชน สมัยก่อนปี พ.ศ. ๒๕๔๐ เรามีคณะกรรมการ รา่ งรัฐธรรมนูญ สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญทม่ี าจากตัวแทนของทกุ จังหวดั ท่วั ประเทศ อนั นี้คอื ความยึดโยงกับ ภาคประชาชน หากเราบัญญัติรัฐธรรมนูญโดยไม่มีส่วนร่วมจากภาคประชาชนผมคิดว่ามันขาดความสมบูรณ์ เพราะว่าบทบญั ญัตริ ฐั ธรรมนูญจะต้องยดึ โยงไปถงึ เรื่องสังคม เศรษฐกจิ การเมือง วฒั นธรรม จึงจาเป็นอย่างยิ่ง เห็นด้วยกับอาจารย์อนุสรณ์ท่ีเราจะตอ้ งมีการจัดต้ังสภาร่างรัฐธรรมนูญขน้ึ มาท่ีเป็นภาคประชาชนโดยแท้ เน้น ยา้ ว่าเป็นทีมาจากภาคประชาชนโดยแท้ พอเรามาดรู ัฐธรรมนญู ฉบบั ปัจจุบัน ๒๕๖๐ คณะยกรา่ งที่ไมไ่ ด้มาจาก ภาคประชาชนนั้น บทบัญญัติหลายมาตราจึงเป็นบทบัญญัติท่ีมีปัญหา โดยเฉพาะมาตราเรื่องของการได้มาซ่ึง สมาชกิ วุฒิสภา เราจะเหน็ เลยวา่ สมัยก่อนโน้นสมาชิกวุฒสิ ภามาจากการเลือกต้ังของประชาชน เราเลือกกันทุก
๗๘๙ จังหวัดแล้วเราได้สมาชิกวุฒิสภาท่ีเข้าใจปัญหาของประชาชนเพราะเขาถูกเลือกโ ดยประชาชน แต่พอ รัฐธรรมนูญฉบบั ปจั จุบันบอกที่มาของสมาชิกวุฒิสภามาจากการแต่งตง้ั จานวน ๒๕๐ คน มันก็ไม่ได้มาจากภาค ประชาชนมันเป็นการถอยหลังลงคลอง มันผิดหลักการของระบอบประชาธิปไตยเลย ผมจึงรู้สึกผิดหวังกับ คณะกรรมการยกร่างรัฐธรรมนูญท่ีมีทั้งคนท่ีมีความรู้ทางกฎหมายจานวนมาก แต่ท่านร่างรัฐธรรมนูญท่ีขัดกับ หลกั การทางประชาธิปไตย พอไม่ยึดโยงกับประชาชนจะเหน็ ว่าสมาชิกวุฒสิ ภาเขาไม่รู้สึกรอ้ นหนาวอะไร เพราะ เขามาจากการแต่งตั้ง และการบัญญัติรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ท่ีบอกว่านายกรัฐมนตรีมาจากท่ีมาของท้ังสองสภา ท่านจะเห็นว่าบทบัญญัติท่ีมาของนายกรัฐมนตรีซึ่งเป็นคนนอก หมายความว่า ไม่ได้ผ่านการเลือกต้ังมาจาก สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแล้วมาพิจารณาร่วมสองสภา เมื่อ ๒๕๐ คน มาจากการแต่งตั้งของคณะรักษาความ สงบแห่งชาติท่ีทา่ นแต่งตั้งคณะกรรมการสรรหามันกแ็ นน่ อนว่าสมาชิกวฒุ ิสภาจานวน ๒๕๐ คน เขาก็เลือก พล เอกประยุทธ์ จันทร์โอชา เปน็ นายกรัฐมนตรี นบ่ี ทบัญญตั ิท่ีเขยี นเอาไว้ผิด ไม่ถกู หลักการประชาธิปไตย ผมว่า มาตราหลกั ๆ อยา่ งทีบ่ อกไว้ คือ มาตราทวี่ ่าการได้มาซึง่ นายกรฐั มนตรี การไดม้ าซึ่งสมาชกิ วุฒสิ ภา ก่อนท่ีจะมี การประกาศใช้รัฐธรรมนูญเขาเคยมีการให้ประชาชนลงมติ เม่ือวันที่ ๗ สิงหาคม ๒๕๕๙ แต่กระบวนการให้ ความรู้กับประชาชนเร่ืองว่ารัฐธรรมนญู มบี ทบัญญัติอย่างไร มขี ้อดี ขอ้ เสียอยา่ งไร กับทาได้อย่างทีไ่ ม่ดี แต่พอมี กลุ่มบางคนท่ีเป็นนักศึกษาหรือเป็นประชาชนที่เขามีความหวังดีต่อประเทศที่เขามองเห็นว่ารัฐธรรมนูญนี้มี บทบญั ญตั ิบางมาตราก็ดี แต่ไอ้ที่ไม่ดกี ็มีปัญหา เขาออกมาแสดงความคิดเหน็ วา่ เขาไมเ่ ห็นดว้ ย มีการจัดเวทีว่า มีข้อบกพร่องของรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ อย่างนี้ บุคคลเหล่าน้ีกับถูกเจ้าหน้าท่ีรัฐดาเนินคดี เอานักศึกษาท่ีมาพูด เร่ืองที่เขาไม่เห็นด้วยกับร่างรัฐธรรมนูญ นักศึกษาเหล่านี้เขาไปศึกษาข้อมูลแล้วมาพูดกับประชาชน แต่เขาถูก ดาเนินคดี ไปข้ึนศาลจังหวัดราชบุรี ไปจับเขาหาว่ามีสต๊ิกเกอร์โหวตโน คนเรามีความคิดเห็นเป็นอิสระ เราจะ เห็นดว้ ยหรอื ไม่เหน็ ชอบดว้ ยกับรา่ งรัฐธรรมนญู มนั เปน็ ความคดิ อิสระพ้ืนฐาน เจ้าหน้าท่ีรฐั กลบั ไปดาเนินคดีเขา มีคณะทนายความหลายคนไปช่วยเหลือทางคดี โดยผมเป็นคนหนึ่งท่ีเป็นทนายความให้นายแมน ปกรณ์ เขา อธิบายในศาลว่า เขามคี วามรู้สึกอย่างไรต่อรฐั ธรรมนญู เขาไมเ่ ห็นด้วย เขาออกมาแจกสตกิ๊ เกอร์โหวตโนไม่เห็น จะผิดตรงไหน โหวตโนก็คอื เขาไม่เหน็ ชอบ คนเหน็ ชอบก็มี คนไมเ่ หน็ ชอบก็มี อย่างน้ีครับคือ กระบวนการของ ประเทศเรา ดังนั้น ถา้ เราจะออกรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ การร่างรัฐธรรมนูญ การให้สทิ ธิเสรีภาพแก่ประชาชนใน การวิพากษ์วิจารณ์ก่อน ได้รบั รู้ก่อน ท่านอาจารย์ท่านหนึ่ง จากมหาวิทยาลัยเบิกความในศาลบอกว่า รู้ไหมว่า รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ เขาสารวจประชามติพบว่ามีคนท่ีได้อ่านรัฐธรรมนูญมีไม่ถึงร้อยละ ๕ แล้วเช่ือว่าในหลาย คนก็คงไม่ไดอ้ ่าน ซ่ึงแตกต่างจากสมยั ก่อนท่ีเราจะมีการจัดสง่ รัฐธรรมนูญไปตามบ้านเพื่อให้ประชาชนได้ศึกษา ก่อน น่ีก็เป็นความเห็นว่าถ้าเราจะแก้เราต้องแก้ไขตรงข้อบัญญัติที่เขาเขียนไว้ด้วยในรัฐธรรมนูญส่วนท่ีไม่ดี วธิ ีการทีไ่ ดม้ าซึง่ รา่ งรัฐธรรมนญู ดว้ ย เรื่องของการแก้ไขรัฐธรรมนูญในบทบัญญัติรัฐธรรมนูญนี้ เป็นเร่ืองที่บัญญัติไว้ค่อนข้างจะล็อค และยากในการแก้ไข มีเง่ือนไขสาคัญหลายประการ และเห็นด้วยที่คณะกรรมาธิการจะจัดเวทีในลักษณะน้ีใน หลายพน้ื ท่ี เพราะเรือ่ งรัฐธรรมนูญเปน็ เร่ืองทเ่ี กีย่ วข้องกับประชาชนท้ังประเทศ นางสาวลดั ดาวลั ย์ ตันติวิทยาพทิ ักษ์ เลขาธิการองค์กรกลางเพ่ือประชาธิปไตย เห็นด้วยกับ ข้อเสนอหลายข้อของอาจารย์อนุสรณ์มิใช่เพราะอยู่ภาคีเครือข่ายเดียวกัน แต่เนื่องจากข้อเสนอหลายข้อเป็น เรือ่ งใหม่ โดยเฉพาะ ๑. ให้มีสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) ท่ีมาจากการเลือกต้ัง ในประเด็นนี้เห็นว่าจาเป็น อย่างย่ิงวา่ สสร. มาจากการแตง่ ตั้งมันก็จะไมถ่ ึงประชาชน สสร. ที่มาจากการเลือกตั้ง ผู้แทนควรจะเป็นผู้แทน
๗๙๐ ความเห็นของประชาชนในจังหวัดนั้นจริง ๆ ว่าต้องการแก้ไขรัฐธรรมนูญในเร่ืองอะไร เพื่อจะได้รูว้ ่าการมาเป็น สสร. จะต้องเป็นตัวแทนความเห็น อีกประการหน่ึงก็คือ เน่ืองจากประชากรชายหญิง พบว่าประชากรหญิงมี มากกว่า ดังน้ัน สสร. จึงไม่ควรมีเพียง ๑ คนต่อ ๑ จังหวัด ควรเป็น ชาย ๑ คน หญิง ๑ คน ต่อ ๑ จังหวัด เพ่ือเป็นหลกั ประกันว่าผู้หญิงจะมีส่วนร่วมในทางการเมืองมากขนึ้ หากมี ๗๗ จังหวัด ๆ ละ ๒ คน กจ็ ะมี สสร. ๑๔๔ คน เมื่อรวมกับภาคส่วนอื่น ๆ เพื่อให้ครบ ๒๐๐ คน ก็จะเป็นตัวเลขท่ีเหมาะสม (๒) รัฐธรรมนูญ เห็นด้วยอย่างมากว่าไม่ควรจะยาว และเน้นเร่ืองหลักการและเจตนารมณ์ กฎหมายลาดับรองลงมาก็ค่อยไป เขียนว่าถ้าต้องการสนองหลักการหรือเจตนารมณ์ในเร่ืองนั้น ๆ จะออกแบบอย่างไร ยกตัวอย่าง เช่น เจตนารมณใ์ นเรื่องสทิ ธิมนุษยชนที่จะต้องปกป้องศักดิ์ศรคี วามเป็นมนุษย์ การให้หลักประกันในเร่ืองสทิ ธิชุมชน การใหห้ ลักประกนั ในเรือ่ งการใหป้ ระชาชนมสี ่วนร่วมในการพ่ึงตนเองหรือการปกครองตนเอง อนั น้จี ะเป็นหวั ใจ สาคัญนอกจากเร่ืองความสัมพันธ์ทางอานาจที่ทาง ครป. ได้เสนอแล้ว ทาอย่างไรให้หลักการสาคัญมันปรากฏ แล้วก็ไปออกกฎหมายลูกเพ่ือที่จะให้ยืดหยุ่นและสามารถแก้ไขได้ง่าย โดยเฉพาะเรื่องการเข้าสู่อานาจผ่าน กระบวนการเลือกต้ัง ระบบการเลือกต้ังที่เราใช้เมื่อที่ผ่านมาทั้งรูปแบบบัญชีรายช่ือ และแบบแบ่งเขตเลือกตั้ง ต้องมีการปรับปรุงระบบให้มีประสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น แทนท่ีเราจะมาใช้ระบบใหม่แล้วเกิดปัญหาวุ่นวาย มากมาย การนับคะแนนก็สับสนจนไม่รู้ว่าแนวคิดเรื่องทุกคะแนนมีค่า ดิฉันคิดว่ามันก็เพี้ยน เพราะว่าเลื อกตั้ง ซ่อมเราไม่นับ แลว้ เหตใุ ดไม่นับคะแนนตอนเลอื กตั้งซอ่ ม แตว่ ่าเลอื กตั้งระดับประเทศอนั นั้นใหเ้ อาไปนับได้ ให้มี ค่า แสดงว่าคงต้องมีปญั หาในระบบ ๒. ควรกาหนดระบบโควตาเพ่ือให้ผู้หญิงเข้ามามีส่วนร่วมในระบบการเข้าสู่อานาจอย่าง ชัดเจน ๓. การมีส่วนร่วมของประชาชนในการยกร่างกฎหมาย กฎหมายเข้าชื่อต้องเป็นกฎหมายที่ ได้รับความสาคัญไม่ใช่กลายเป็นเพียงเคร่ืองประดับว่ามีกฎหมายเข้าชื่อ กฎหมายที่ประชาชนเข้าช่ือต้องได้รับ การตราหรือไดร้ บั การพิจารณาอยา่ งมีนยั ยะสาคญั น่ีเป็นหลักการสาคัญทค่ี วรจะตราไวใ้ นรฐั ธรรมนูญ ๔. องค์กรอิสระต้องถูกตรวจสอบได้ หลักการสาคัญขององค์กรอิสระคือ เป็นองค์กรในการ ตรวจสอบ ขณะเดียวกันก็จะต้องมีหลักการสาคัญว่าองค์กรอิสระต้องถูกตรวจสอบได้ จึงเห็นด้วยกับข้อเสนอ ท่ีว่าจะต้องให้องค์กรอิสระมีการคานกันได้ จะคานกันในระบบการได้มาต้ังแต่ต้น หรือการคานอานาจโดย ประชาชน คือ ประชาชนสามารถตรวจสอบได้ ดิฉันคิดไปถึงข้ันว่าถ้าเป็นไปได้ ในระบบการสรรหาเราให้ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมีส่วนในการสรรหา แต่ในระบบการปฏิบัติงานมีระบบการตรวจสอบ ระบบการ ประเมิน แต่เม่ือถึงที่สุดแล้วถ้าจะให้ยึดโยงกับประชาชนจริง ๆ ควรให้ประชาชนสามารถเข้าช่ือ สมมติว่ามี จานวนหนึ่งล้านรายชื่อ ก็ต้องมีสิทธิเข้าช่ือเพื่อยุบองค์กรอิสระนั้นได้ หากเห็นว่าปฏิบัติหน้าที่แล้วมีความ ขัดแย้งกับหลักการหรอื เจตนารมณ์ของการจัดตั้งองค์กรนั้น อันน้ีก็เสนอวา่ องค์กรอสิ ระน้ันต้องถูกตรวจสอบได้ ต้องถูกยุบได้ เมื่อองค์กรอิสระมีอานาจในการยุบพรรคการเมืองได้ ก็ต้องมีสิทธิถูกยุบได้เช่นกัน เรื่องความ เช่อื ม่ันของประชาชนมีความสาคญั ๕. สมาชิกวุฒิสภาควรมาจากการเลือกต้ัง หลักการสาคัญอีกประการหน่ึง คือในส่วนของ สมาชิกวุฒิสภา ดิฉันก็ยังเห็นความสาคัญว่าการเข้าสู่อานาจ สมาชิกวุฒิสภาก็ต้องทาหน้าที่ตรวจสอบ สมาชกิ สภาผูแ้ ทนราษฎรได้ด้วย สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรก็ทาหน้าที่ตรวจสอบรฐั บาล หลักการคานอานาจตรง น้ี ทาอย่างไรให้มีความสมดุล ดังน้ัน เพ่ือเป็นการรักษาหลักการดังกล่าว จาเป็นที่จะต้องให้สมาชิกวุฒิสภามา จากการเลือกตั้ง แต่ว่าจะออกแบบอย่างไร อันน้ีอาจจะต้องคิดหรือพิจารณาดู ถ้าต้องให้มีการยึดโยงกับ
๗๙๑ ประชาชนในยุคสมัยนี้ มีความเช่ือว่าต้องมาจากการเลือกตั้งเท่านั้น กรณีการสรรหาคิดว่าไม่น่าจะได้ผลแล้ว นี่เป็นหลักการสาคัญที่กล่าวโดยสรุป ได้แก่ การเข้าสู่อานาจ การถ่วงดุล หลักการสิทธิมนุษยชน การปกครอง ตนเอง ความสมั พันธ์ทางอานาจ เปน็ ต้น ควรเปน็ หลักการสาคัญทค่ี วรบรรจุไวใ้ นรัฐธรรมนูญและหลังจากนนั้ จึง ควรออกเป็นกฎหมายลูก นางสาวธนพร วิจันทร์ รองประธานคณะกรรมการสมานฉันท์แรงงานไทย (คสรท.) เปน็ สหภาพแรงงานท่ีทางานในโรงงานหรือเป็นคนงานในระบบทีต่ อนนี้กาลงั ออกไปสู่นอกระบบเพราะวา่ ระบบ เอไอกาลังเข้ามา พวกเราก็เริ่มตกงานมากขึ้น พวกเราที่เป็นแรงงานท่ีคุณสาวิตได้กล่าวไปส่วนหนึ่งเม่ือสักครู่แล้ว พวกเราทางานร่วมกับสมาพันธ์แรงงานรัฐวิสาหกิจทั้งในงานรัฐวิสาหกิจเอกชน กฎหมายพยายามจะแยกพวก เรา แต่เราคดิ ว่าไม่ควรจะแยกกนั ขณะนี้ในกฎหมายยังแยกออกเป็นแรงงานในระบบ นอกระบบ ๑. รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ไม่ได้กาหนดเรื่องสิทธิแรงงานไว้ รัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ ได้กล่าวถึง หมวดสิทธิแรงงานไว้แต่รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ไม่ได้กาหนดเรื่องดังกล่าวไว้ รวมทั้งเร่ืองความม่ันคง เราจึงไม่ แปลกใจว่าวนั น้ี สภาพการทางานของพวกเรามันไม่มีความม่ันคงจะถูกเลิกจ้างเมื่อใดกไ็ ด้ ตกงานไปก็ไม่รู้จะทา อะไรก็ไปรับเรื่องสิทธิการว่างงานร้อยละ ๕๐ เพื่อรับค่าจ้างขั้นต่าจานวน ๙,๐๐๐ บาท ก็รับไป ๔,๕๐๐ บาท จานวน ๕ เดือน ก็แล้วแต่จะเป็นไป วิธีการท่ีแนวนโยบายแห่งรัฐที่รัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ แม้ว่าจะมาจาก รัฐประหารเหมือนกันก็ยังปรากฏหลักการอยู่ เพราะในรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ ขบวนการแรงงานเราได้มีข้อเสนอ หลายเร่ืองที่เขา้ ไปในรัฐธรรมนูญฉบับน้ี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรต้องไม่จบปริญญาตรี เพราะ เราไม่มีโอกาสในการเรียนหนังสือช้ันปริญญาตรี เน่ืองจากเป็นคนงานจบการศึกษาเพียงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ หรือมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖ ก็ต้องไปทางานแล้ว ก็ถูกปรากฏอยใู่ นรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ เป็นผลงานของเราท่ีได้เสนอ พอมาในรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ส่ิงท่ีเราพูดถึงสิทธิของแรงงานถูกตัดไป กฎหมายต่าง ๆ ท่ีจะออกมาคุ้มครอง ภายใต้กฎหมายลูกของรัฐธรรมนูญฉบับนี้ มันกไ็ ม่มี ทาให้พวกเราพบกับภาวะแบบน้ี เรื่องสัดส่วนผูห้ ญงิ ยิง่ หนัก เข้าไปใหญ่ ถกู ตัดออกไปเหมือนกนั อยใู่ นมาตรา ๔๐ ของรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐ เช่น หญิง ชาย เดก็ เพศสภาพ ฅ ผู้พกิ าร เป็นตน้ จงึ เหน็ สภาพที่รัฐบาลไม่เอามาเป็นแนวนโยบายแหง่ รฐั การแก้ไขรัฐธรรมนูญนั้น ส่ิงหนึ่งท่ีมีปรากฏการณ์ตามที่คุณสาวิต ได้กล่าวไปแล้ว คือ ฉบับ อาจารย์บวรศักดิ์ พวกเราต้องคิดให้หนักว่าเราเช่ือว่าทุกคนท่ีมานั่งอยู่ในห้องน้ี เห็นตรงกันว่ารัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ มีปัญหา แต่ถ้าเราร่างให้ดีแค่ไหน เมื่อทา้ ยท่ีสุดแล้วเขาไม่เอาหรือท่านท่ีมารับฟังแล้ว บอกว่าต่อสู้แล้ว มันไม่ได้ เราจะเอาอย่างไร คือ เราไม่อยากให้รัฐธรรมนูญท่ีเราทาต้องเสียของ หรือเสียแรงเราเปล่า ๆ อาจจะ ต้องมมี าตรการ เช่น เราจะเดนิ หนา้ อย่างไรเพื่อมิใหเ้ หมือนพรรคอนาคตใหม่ ทา้ ยทส่ี ุดมาคว่ากระดานเรา เราก็ เหมือนเสียของไป รัฐธรรมนูญก็ไปไม่ถึงไหน กลับมาวังวนเดิม เราคิดไปไกลถึงขนาดว่าประชาชนจะลุกขึ้นมา อภิวัฒน์ คนส่วนใหญ่ของประเทศยังไม่มีความเข้าใจว่ารัฐธรรมนูญเป็นกลไกสาคัญที่จะทาให้คุณภาพชีวิตของ เขาดีขึ้น ไม่ใช่เพียงแค่กระดาษเป้ือนหมึกแล้วมาเขียนรัฐธรรมนูญเพ่ือเอาไปใส่เล่มไว้แต่ไม่มีการขยายความรู้ ให้แก่ประชาชนมันก็ไม่เกิดประโยชน์ ทุกคนหรือทุกกลุ่ม เราต้องใช้รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายใหญ่ของประเทศ แตว่ ันนี้คนยังไม่มคี วามเขา้ ใจ เราต้องมองกลุม่ นว้ี า่ เวลาทาประชาพิจารณ์มิใช่เป็นแต่เพยี งพิธีกรรม ถ้าเหน็ ต่าง ก็เอาทหารไปคุมอย่างน้ีก็มิใช่วิธีการท่ีถูกต้อง เวลาเราจัดเวทีประชาพิจารณ์ต้องมีเสรีภาพในการแสดงความ คิดเห็น มิเช่นนั้นจะไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุได้ หากยังใช้อานาจในการข่มขู่ ในท้ายท่ีสุด ก็ไม่สามารถ แกไ้ ขปัญหาอะไรได้ เรากจ็ ะเสยี ของอีกเหมอื นเดิม
๗๙๒ ๒. กรณีขององค์กรอิสระโดยเฉพาะคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติไม่มีความยึดโยง กับประชาชน ซึ่งขบวนการแรงงานใชบ้ รกิ ารบอ่ ยมาก แต่วันนคี้ ณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ไม่มีความ ยึดโยงกับประชาชน เราจึงหมดศรัทธากับองค์กรดังกล่าว บางคร้ังก็ต้องพูดภาษาชาวบ้านว่า “ไปบนบานศาล กล่าวศาลพระภูมิหน้าบ้านดีกว่า ดีกว่าไปหาคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เพราะไม่สามารถที่จะดูแล หรือว่าให้ความเป็นธรรม” แม้ว่าคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติจะไม่มีอานาจอะไรมากมาย แต่ทุกวันนี้ มันแย่กว่าเดิมอกี เราไม่สามารถเข้าไปใช้กลไกนไี้ ด้ในการทีจ่ ะบอกเลา่ เรอื่ งราวหรอื สทิ ธขิ องแรงงานได้ สิทธิต่าง ๆ ของแรงงานท่ีไม่ได้ถูกกาหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ นั้น แรงงาน คนเลก็ คนน้อย จะอยู่อย่างไร ถ้ารัฐธรรมนูญท่ีบอกว่าเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศแต่คนส่วนใหญ่ไม่มีโอกาสเข้าไปใช้ตรงน้ี หากมีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ เราอาจใช้กลไกในการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนของกรรมาธิการ แต่ต้องมี การขยายหรือทาความเข้าใจกับประชาชนในพื้นท่ีให้รับรู้ร่วมกัน การแก้ไขรัฐธรรมนูญครั้งน้ี ประชาชนต้องมี ส่วนรว่ มอยา่ งแทจ้ รงิ มิใชเ่ ปน็ เพียงพธิ กี รรม นายอนุสรณ์ ธรรมใจ เลขาธิการภาคีเพ่ือรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย กล่าวแสดงความคิดเห็น เพ่ิมเติมว่า ขบวนการแรงงานพยายามที่จะรณรงค์เคลื่อนไหวหรือผลักดันเรื่องให้ประเทศไทยยอมรับ ILO ๘๗ และ ๙๘ ซึ่งเป็นเร่ืองพ้ืนฐานมากในเรื่องความเป็นประชาธิปไตยเพราะว่าให้ผู้ใช้แรงงานสามารถรวมกลุ่มและ สมาคมกันได้ เขายังไม่ทาแม้กระทั่งรัฐ บาลท่ีมาจากการเลื อกตั้งก็ตามอั นนี้สะท้อ นให้ เห็นว่ าหลักคิดเรื่อง ประชาธิปไตยของไทยยังไม่เป็นประโยชน์กับคนส่วนใหญ่ของประเทศโดยเฉพาะผู้ใช้แรงงาน เพราะฉะนั้นจึง ต้องใช้เงื่อนไขของการแก้ไขรัฐธรรมนูญคราวนี้ทาให้สาเร็จ เพราะว่า ILO ๘๗ ๙๘ มีการรณรงค์มากว่า ๒๐ ปี แล้ว และเป็นเร่ืองพื้นฐานมาก คือ เร่ืองน้ีถ้าปลดล็อคผมมองว่าประเทศนี้จะเป็นประชาธิปไตยขึ้นเยอะ เพราะว่าการสหภาพแรงงานเป็นพ้ืนฐานของประชาธิปไตยในสถานประกอบการ คือ เป็นเรือ่ งพื้นฐานสุด และ จะเป็นการรองรับวิกฤติการณ์เศรษฐกิจในอนาคตที่อาจารย์สุนัยได้กล่าวไปแล้ว เน่ืองจากคนจะตกงานอีกเป็น จานวนมากและมีปัญหาทางเศรษฐกิจมาก ถ้าไม่มีประชาธิปไตยในสถานประกอบการณ์ คนท่ีพบปัญหาหนัก มากทส่ี ดุ คือ ผู้ใชแ้ รงงาน นายจานง หนูพันธ์ ประธานขบวนการประชนเพื่อสังคมท่ีเป็นธรรม (P-move) และเครือข่าย สลัม 4 ภาค กล่าวแสดงความคิดเห็นว่า การเชื่อมโยงและขับเคลื่อนเพื่อให้เป็นประเด็นร่วม คือ การแก้ไข รัฐธรรมนูญ สาหรับในส่วนของ P-move และเครือข่ายสลัม ๔ ภาค เราได้ทาการประชุมและสมัชชากันมา หลายครั้ง และเห็นด้วยมาตลอดรวมทั้งเช่ือว่าเกือบทุกองค์กรของภาคประชาชนเห็นด้วยกับการแก้ไข รัฐธรรมนญู ๒๕๖๐ ซง่ึ เราเสนอไว้ในด้านสิทธแิ ละเสรีภาพ และประชาธิปไตย ได้แก่ ๑. การทบทวนรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ พระราชบัญญัติว่า ด้วยการกระทาความผิดเก่ียวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. ๒๕๕๐ การเสนอพระราชบัญญัติว่าด้วยการรับฟังความ คิดเหน็ ของประชาชน ๒. ด้านการกระจายอานาจ เพราะการรวมศูนย์อานาจรัฐฝ่ายท่ีมกี ารผูกขาดอานาจและระบบ เศรษฐกจิ ใหเ้ กิดการกระจายอานาจสทู่ ้องถนิ่ การเสนอใหม้ ีการปฏริ ูปโครงสร้างการกระจายอานาจลงสู่ทอ้ งถ่นิ ๓. ด้านกระบวนการยุติธรรม เสนอให้มกี ารปฏิรปู กระบวนการยุติธรรมให้ประชาชนมีส่วนรว่ ม และเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมอยา่ งเทา่ เทียมกัน
๗๙๓ ๔. ด้านที่ดินและพ้ืนเกษตรกรรม ได้แก่ การเสนอให้มีการกระจายการถือครองที่ดินอย่างเป็น ธรรม ทบทวนแนวทางการจัดที่ดนิ ภายใต้นโยบายคณะกรรมการที่ดินแห่งชาติ รวมท้ังทบทวนพระราชบัญญัติ การใช้ประมวลกฎหมายทด่ี ิน พ.ศ. ๒๔๙๗ ๕. การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม เสนอให้ยกเลิกนโยบายและกฎหมายท่ี ส่งผลกระทบต่อประชาชนและทบทวนกฎหมายที่เก่ียวข้อง เช่น พระราชบัญญัติภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง พ.ศ. ๒๕๖๒ พระราชบัญญัตกิ องทุนยุติธรรม พ.ศ. ๒๕๕๘ รวมทั้งปรับกระบวนการตรวจสอบการออกเอกสาร สิทธิในที่ดิน ตลอดจนเสนอให้มีการเร่งดาเนินการแก้ปัญหาวิถีชีวิตชาวเล ชาวกระเหร่ียง และการสร้างความ มน่ั คงดา้ นท่อี ยู่อาศัยให้แกค่ นจนเมือง ๖. ด้านนโยบายการแก้ปัญหาภัยพิบัติ ซึ่งภัยพิบัติสามารถเกิดขึ้นได้ทุกเวลา ได้แก่ การเสนอ ให้มีการส่งเสริมระบบการจัดการภัยพิบัติในชุมชน จัดตั้งกองทุนและคณะกรรมการบริหารจัดการกองทุนภัย พบิ ตั ิระดับทอ้ งถน่ิ การปรบั ปรงุ กลไกคณะกรรมการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ ๗. นโยบายการคุ้มครองชาติพันธุ์และสิทธิความเป็นมนุษย์ เสนอให้มีคณะกรรมการ อานวยการด้านการแก้ปัญหากลุ่มชาติพันธุ์และพระราชบัญญัติส่งเสริมและคุ้มครองกลุ่มชาติพันธ์ุซึ่งบรรจุใน ยทุ ธศาสตร์ชาตกิ ับดาเนนิ การแกไ้ ขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๗๐ รวมทั้ง เร่งรัดการแต่งตั้งคณะกรรมการเพื่อให้สัญชาติและสิทธิสถานะบุคคลแก่กลุ่มชาติพันธุ์เพ่ือดาเนินการตาม อานาจหน้าท่ีของมติคณะรัฐมนตรีท่ีเกี่ยวขอ้ ง ด้านสิทธิคนไร้สถานะ ได้แก่การเสนอให้นโยบายการแกไ้ ขปัญหา ดา้ นสิทธิสาธารณะ สิทธิบุคคลและคนไร้รัฐ ไร้สัญชาติ กลุ่มชาติพันธ์ุ และขอให้ขยายมติคณะรัฐมนตรีเมอ่ื วันท่ี ๑๘ มกราคม ๒๕๔๘ เพ่อื สารวจคนตกหล่นเพ่ือเป็นการเฉพาะ รวมท้ังการแต่งตั้งคณะกรรมการแก้ปัญหาสิทธิ สถานะเพ่อื แกไ้ ขปญั หาเฉพาะกลุ่มหรือท่เี ป็นปัญหาเร่งดว่ น ๘. ด้านนโยบายรัฐสวัสดิการ เสนอให้มีการจัดสวัสดิการให้ครอบคลุมด้านการศึกษา สุขภาพ ที่อยู่อาศยั ทดี่ ิน แรงงาน รายได้ ประกันสังคม ระบบบานาญแห่งชาติ การเพิ่มเบี้ยยงั ชีพ และการปฏริ ูประบบ ภาษี สิ่งสาคัญที่ขบวนการประชนเพื่อสังคมท่ีเป็นธรรม (P-move) และเครือข่ายสลัม 4 ภาค เห็นสอดคล้อง กันคือ การแก้ไขรัฐธรรมนูญ ผมเชื่อว่าการแก้รัฐธรรมนูญ ทุกฝ่ายเห็นด้วยว่าแก้อย่างไร เพราะมีหลายกลุ่มที่ ตอ้ งการแกไ้ ข จงึ อยากให้เป็นแนวทางเดียวกัน ส่วนจะแก้ไขอยา่ งไรก็แล้วแต่ เห็นด้วยหมด แตเ่ รากาลังมองว่า จะป้องกันการรัฐประหารได้อย่างไร อันนี้คือ ส่ิงท่ีเราต้องทาควบคู่ไปด้วย ถ้าเราแก้ไขรัฐธรรมนูญแล้ว ปรากฏ ว่ายงั มกี ารรฐั ประหารอกี ก็ไม่มปี ระโยชน์ นายเย่ียมยอด ศรีมันตะ ประธานคณะกรรมการรณรงค์เพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ ๖๐ ภาค ประชาชน กล่าวแสดงความคิดเห็นว่า ก่อนที่เราจะลงมือร่างรัฐธรรมนูญ เราอยากเห็นสัญญาประชาคมว่า รัฐธรรมนูญฉบับต่อไปนี้จะเป็นฉบับประชาธิปไตย จะต้องบอกแนวทางในการสร้างประชาธิปไตยให้ชัดเจน แนวทางในการเสนอเกี่ยวกับการแก้ไขรฐั ธรรมนญู คือ การเสนอให้เปดิ ประตใู นของรฐั ธรรมนญู ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕๖ เพื่อท่ีจะบอกว่าเราจะเอาอย่างไรรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ เราจะฝ่าด่านมาตรา ๒๕๖ อย่างไร เน่ืองจากมี การล็อคไวจ้ ึงเสนอวา่ ถา้ มีสญั ญาประชาคมแลว้ ตรงนีก้ จ็ ะปลดล็อคไป ให้สัญญาประชาคมโดยให้สมาชิกวุฒสิ ภา มาพูดคุยเพ่ือทาความเข้าใจ จากนั้นก็เปิดกว้างโดยนามาตรา ๒๕๖ มาเป็นตัวตั้งแล้วก็ผ่านวาระท่ีหนึ่ง ก็ให้ สมาชิกวุฒิสภาท่ีลงช่ือในสัญญาประชาคมในการเห็นพ้องต้องกันในการผ่านวาระที่หน่ึง วาระที่สอง ก็ควรจะ เป็นการตั้งกรรมาธิการโดยการเปิดโอกาสให้เป็นการเปิดกว้างเพื่อรับฟังความคิดเห็นจากประชาชนอย่าง
๗๙๔ กว้างขวางและลงประชามติในวาระท่ีสอง พอผ่านวาระท่ีสองแล้ว ก็ให้เป็นวาระที่สาม เพ่ือประกาศใช้เป็น กฎหมายในทนั ที โดยไมต่ ้องผา่ นศาลรฐั ธรรมนูญ อันน้กี จ็ ะเป็นทางเลอื กทางหนึ่ง นายสมยศ พฤกษาเกษมสุข ประธานกลุ่ม ๒๔ มิถุนา ประชาธิปไตย กล่าวแสดงความคิดเห็น ว่า ขอ้ เสนอของกลุ่มเห็นว่า ๑. ควรมีการเลือกตั้งนายกรัฐมนตรีหรือคณะรัฐมนตรีทางตรง โดยไม่ได้มาจากสภา ผู้แทนราษฎร โดยแยกออกจากฝ่ายนติ ิบัญญัติ การยกเลิกวุฒิสภา เหลือเพียงสภาเดียว คือ สภาผู้แทนราษฎร และองคก์ รอสิ ระมาจากสภาผูแ้ ทนราษฎร ๒. ตุลาการควรมีความเชื่อมโยงกับประชาชน นอกจากจะมีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัด แล้ว กต็ ้องมีการเลือกต้งั หัวหน้าศาลจังหวัดด้วย อานาจการยุบพรรคการเมืองให้เป็นของประชาชนโดยตดั สิทธิ การยุบพรรคของศาลรัฐธรรมนูญออกไป สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรท่ีย้ายพรรคการเมืองก็ให้ส้ินสุดความเป็น สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร และใหม้ ีการเลือกตัง้ ใหม่เพ่ือจะได้ไปอยูพ่ รรคท่ีถูกต้องของเขาโดยให้ประชาชนเปน็ ผู้ ตัดสินใจอีกคร้ัง การไม่มีโทษตัดสิทธิทางการเมืองซ่ึงในประเด็นน้ีถือว่าเป็นโทษที่รุนแรงมาก ควรให้ได้รับโทษ อน่ื ซึ่งถูกลงโทษไปแล้วแตย่ ังถูกตัดสิทธิทางการเมืองอกี ถือเปน็ โทษซ้าซ้อน แม้กระทั่งกลุ่มที่ผา่ นการจาคุกอย่าง พวกผม ก็ถกู ตัดสิทธิทางการเมอื งไปท้ัง ๆ ท่ีไดร้ ฐั โทษจาคุกจนพ้นแล้ว กลับมาเป็นพลเมืองไมไ่ ด้เขาห้ามใช้สิทธิ หรือถกู ตดั สิทธิทางการเมอื ง ๓. การให้หลักประกันเกี่ยวกับเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ซึ่งจะต้องไม่มีกฎหมายลูก มาจากัดเพราะทุกวันน้ีไม่มีเสรีภาพอย่างแท้จริง เช่น พระราชบัญญัติเก่ียวกับคอมพิวเตอร์ หรือมาตรา ๑๑๒ ไปจากดั สิทธิในการแสดงความคดิ เหน็ หรือการมสี ่วนร่วมทางการเมือง เป็นต้น ดังนน้ั ทาอย่างไรให้รัฐธรรมนูญ มีเสรภี าพอย่างร้อยเปอรเ์ ซ็น ๔. เสรีภาพในการรวมกลุ่มเป็นสหกรณ์ สหภาพ การรวมกลุ่มเป็นองค์กรซ่ึงไม่จาเป็นต้องไป ขออนุญาตจากรัฐโดยรัฐทาหน้าที่เป็นเหมือนสานักงานธุรการเท่านั้น การชุมนุม การแสดงออกทางการเมือง เป็นเสรีภาพอันจะละเมิดมิได้โดยเด็ดขาดและเป็นอานาจสถาปนาสูงสุดของประชาชน ไม่ควรมีกฎหมายลูก หรือกฎหมายใด ๆ มาจากัด เช่น พระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ ก็เป็นอุปสรรคใ นการพัฒนา ประชาธิปไตย การมีส่วนรว่ มทางตรงของประชาชน หรือมพี ระราชบัญญัติแรงงานสมั พันธ์ไปจากดั สทิ ธิ การนัด หยุดงานของพนักงานรัฐวิสาหกิจ อันน้ีก็เป็นการตัดสิทธิ คือ มันมีความลักล่ันระหว่างรัฐธรรมนูญกับกฎหมาย ลูกอย่างเห็นได้ชัดในปัจจุบันน้ี หรือสิทธิการนัดหยุดงานของแรงงานภาคเอกชนมี แต่เป็นไปไม่ได้ เพราะมี กฎหมายไปจากัดขั้นตอนทาให้ไม่มีใครนัดหยุดงานได้ และไม่มีกฎหมายคุ้มครอง เพราะฉะน้ันในรัฐธรรมนูญ ต้องถือว่า ส่ิงสูงสุดของสิทธิเหล่านี้ต้องได้รับการคุ้มครองโดยไม่มีข้อยกเว้น และหน้าท่ีของรัฐอีกประการหน่ึง คอื หลักประกันเก่ียวกับ การเกิด แก่ เจ็บตาย เปน็ หน้าท่ีของรัฐท่ีจะต้องดาเนินการโดยไม่ตอ้ งมานั่งเถียงว่ารัฐ ไม่มีงบประมาณ ๕. ประชาชนสามารถเปล่ียนรูปแบบของรัฐได้ โดยการใช้การลงประชามติ ควรเปิดสิทธิและ เสรีภาพให้ประชาชนได้เลอื กรปู แบบของรัฐ นายชัชพงษ์ แกดา เลขาธิการศูนย์ประสานงานเยาวชนเพื่อสังคมนิยมประชาธิปไตย กล่าว แสดงความคดิ เหน็ ว่า วนั นเี้ ปน็ วันเน่อื งในโอกาสครบรอบ ๒๙ ปี ของการรัฐประหารโดย รสช. เราจะปฏิเสธการ พุดถึงมรดกบาปของการรัฐประหารไม่ได้ แล้วรฐั ธรรมนูญฉบับน้ีส่ิงหน่ึงต้องยอมรับวา่ มีหลายเร่อื งที่ถูกบัญญัติ ในรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นมรดกบาปของการรัฐประหารโดย คสช. แปรสภาพเป็นกฎหมายแล้วไปกดขี่ข่มเหง
๗๙๕ ประชาชน เพราะฉะนั้นวันน้ีผมดีใจคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาปัญหา หลักเกณฑ์ และแนวทาง การแก้ไขเพ่ิมเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มารับฟังความคิดเห็น แต่สิ่งหนึ่ง ก่อนทผ่ี มจะพดู ถึงเรื่องข้อเสนอต่าง ๆ ฝากได้หรือไม่ครับว่า เพือ่ ให้การแก้ไขรฐั ธรรมนูญมันเปน็ จรงิ ตอ่ จากนไ้ี ป ในอนาคต กรรมาธิการชุดน้ีช่วยเป็นพ้ืนที่รับรองให้กับประชาชนท่ีจะมาแสดงความคิดเห็นในการแก้ไข รัฐธรรมนูญ ทาได้หรอื ไม่ครับ เพราะหากทาไม่ได้ก็จะเหมือนเดิม พอมีคนแสดงความคิดเห็นไม่เห็นด้วยกถ็ ูกจับ เหมือนตอนโหวตโนหรือโหวตเยส และยิ่งมีพระราชบญั ญัติการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๘ อยู่ประชาชนทา อะไรไม่ได้ครับ วันนี้ถ้าผมจะไปแสดงความคิดเห็นข้างนอก เอาแค่หน้าโรงแรมว่ามีความคิดเห็นอย่างไรต่อ รฐั ธรรมนูญว่าเป็นอยา่ งไร ผมต้องไปขออนุญาตตารวจในพ้ืนท่ีซึ่งจะได้รับอนุญาตหรือไม่ก็ยงั ไมท่ ราบ ต้องเข้าสู่ เงื่อนไขต่าง ๆ มากมาย สุดท้ายก็ทาอะไรไม่ได้ ถ้าไม่มีองค์กรที่รองรับประชาชนในการที่จะเสนอความคิดเห็น ว่าจะทาอย่างไรต่อรัฐธรรมนูญที่มันควรจะรีเซตใหม่ ผมจึงขอฝากคณะกรรมาธิการว่าช่วยรองรับพวกเราใน อนาคตกรณีท่จี ะออกมาแสดงความคิดเห็นในพนื้ ทสี่ าธารณะเพ่ือให้มีความเป็นประชาธปิ ไตยมากขนึ้ สาหรับประเดน็ ขอ้ เสนอเกี่ยวกบั รัฐธรรมนูญ คือ ๑. การรีเซตใหม่องค์กรอิสระทุกองค์กรที่เป็นผลพวงของมรดกบาปหรือคาส่ังต่าง ๆ ของ คสช. ตอ้ งยกเลิกให้หมด ถ้าไม่ยกเลิกเราไปต่อไม่ได้ ศาลรัฐธรรมนญู หรือคณะกรรมการการเลือกตงั้ ต้องยกเลิก หรือไม่ มันผิดมาตั้งแต่คณะกรรมการการเลือกตั้งแล้ว องค์กรอิสระทุกวันน้ีคุณอยู่เหนือกฎหมายหมด เขาใช้ ความกว้างในรัฐธรรมนูญแล้วบอกว่าต้องไปตีความกันเอง สรุปแล้วอะไรคือมาตรฐานที่ชัดเจน เล่นกันตั้งแต่ ตอนเลือกต้ังแล้ว ตกลงไปตีความกันอย่างไรก็ไมร่ ู้ แต่สุดท้ายเป็นกฎหมู่ที่อยู่เหนือกฎหมาย เราต้องยกเลิกองค์ อสิ ระทเ่ี ปน็ ผลพวงจากมารดกบาปตอนนี้กอ่ น ยกเลิกให้หมด รเี ซตใหม่หมด องค์กรอสิ ระต้องมสี ดั ส่วนของภาค ประชาสังคมเข้าไปด้วย โดยเฉพาะในกระบวนการสรรหา ไม่ว่าจะเป็นกระบวนการสรรหาคณะกรรมการการ เลือกต้ัง ศาลรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนหรือทุกองค์กร ภาคประชาชนอยู่ตรงไหน เราให้ นกั วิชาการ ผทู้ รงคณุ วฒุ ิ อันนนั้ ไมม่ ปี ัญหา แต่สัดส่วนจากภาคประชาชนตอ้ งเขา้ ไปอยู่ด้วย องค์กรอิสระ วันน้ีมี อานาจเหนือยิ่งกว่าสามอานาจในรัฐธรรมนูญอีก อานาจบริหาร อานาจนิติบัญญัติ อานาจตุลาการ แต่องค์กร อิสระคืออานาจท่ีหรือไม่ ตรวจสอบหรือถอดถอนไม่ได้ มาจากคนที่อยู่เหนือกฎหมายหมด แล้วประชาธิปไตย จะมหี รอื ไม่ มนั ไม่มีถา้ เราไมร่ ีเซต ๒. การกระจายอานาจ เสนอว่าการกระจายอานาจไม่ควรไปแอบอยู่ในมาตราใดมาตราหนึ่งใน รฐั ธรรมนญู หรือควรทาให้อยใู่ นหน้าทข่ี องรัฐได้หรือไม่ ที่ต้องกระจายอานาจอย่างชดั เจน และไปออกกฎหมาย ลูกเกี่ยวกบั การกระจายอานาจเพื่อให้เปน็ จริงมากขน้ึ สดุ ท้ายขึ้นอยูก่ บั การตคี วาม เราไมร่ วู้ า่ คนท่ีตีความคือใคร เพราะสุดท้ายแล้วประชาชนไม่เคยมีอานาจไปน่ังตีความ รัฐมีอานาจในการตีความหมด ตราบใดที่ประชาชน ไม่ไดเ้ ขียนกฎหมายมนั กไ็ มม่ ีประโยชน์ ๓. โครงการพัฒนาของรัฐต้องนิยามให้ชัดเจนว่า โครงการพัฒนาของรัฐทุกโครงการได้ท้ิง ประชาชนไว้ข้างหลัง กลายเป็นปัญหาความขัดแย้งระหว่างประชาชนกับรัฐ เช่น โครงการพัฒนาระเบียง เศรษฐกิจภาคตะวนั ออก (Eastern Economic Corridor : EEC) ประชาชนไปขอมีส่วนร่วมกถ็ ูกกีดกัน บางคร้ัง ในผังอีอีซกี ็บอกว่าไปรบั ฟังความคิดเห็นของประชาชนมาแล้ว แต่เปล่าครับ คุณแค่ไปนง่ั ฟังประชาชนแล้วบอก ว่าอันนนั้ คือการรับฟังความคิดเห็น มาตรฐานการมสี ่วนร่วมของประชาชนอย่ตู รงไหนครับ แนวปฏิบตั ิที่ชัดเจน ว่าโครงการพัฒนาของรัฐจะทาโครงการหนึ่งสองสามส่ีจะต้องผ่านการมีส่วนร่วมของประชาชน แนวปฏิบัติที่ ชัดเจนมันไม่มี พบบางโครงการบอกว่าทาประชามติหรือทาประชาพิจารณ์มา ๒๕ คร้ัง เท่ากับว่าโครงการ
๗๙๖ พัฒนาน้ีผ่านความคิดเห็นของประชาชนแล้ว แต่พอไปสารวจจริง ๆ ประชาชนแทบไม่เห็นด้วยเลย พอ ประชาชนไปขอมสี ่วนร่วม กน็ าพระราชบัญญัตกิ ารชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๘ มาเปน็ เคร่ืองมอื ประชาชนที่ เห็นตา่ งอยากมสี ่วนร่วมกบ็ อกว่าประชาชนจะมากอ่ ความวนุ่ วาย ดงั นน้ั โครงการพัฒนาของรัฐทกุ โครงการต้อง ผ่านการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างชัดเจน ควรมีแนวปฏิบัติท่ีชัดเจนท่ีอยู่ในรัฐธรรมนูญด้วย หรืออาจเป็น กฎหมายลูกทมี่ ารองรับการมสี ่วนร่วมของประชาชน เพราะสดุ ท้ายแล้วอยู่ในแนวปฏิบัติของหน่วยงานราชการ หมด และราชการก็เปน็ ของรฐั นี่คือส่ิงสาคัญทผ่ี มอยากจะบอกวา่ การทารายงานอเี อชไอเอ หรอื อีไอเอ ท่สี ่งผล กระทบต่อสง่ิ แวดล้อมและประชาชน วันนี้มันมีบริษัทเอกชนท่ีทางานให้กับรัฐโดยตรง รฐั มักจะใช้บริษทั เอกชน นีท้ ารายงานอีเอชไอเอหรืออีไอเอเพือ่ ใหร้ ัฐสามารถจัดทาได้ องค์กรท่จี ะเข้าไปดกู ารทารายงานผลกระทบอเี อช ไอเอหรืออีไอเอ ควรเป็นองค์กรท่ีประชาชนเข้าไปมีส่วนเก่ียวข้องด้วย แต่หากยังคงให้บริษัทเอกชนทาแบบน้ี อยู่หรอื รฐั ยังคงใช้บรกิ ารในลักษณะนอี้ ยู่ จะส่งผลกระทบตอ่ ประชาชนอยา่ งมาก ๔. การบริจาคเงินให้แก่โต๊ะจีนและได้รับสัมปทานจากรัฐบาลท่ีผู้รับบริจาคเป็นรัฐบาลเป็น การเอื้อประโยชน์หรือไม่ หรือเปน็ การผิดกฎหมายหรอื ไม่ นี่คือความชัดเจนว่าเป็นการเอื้อประโยชนใ์ ห้กับกลุ่ม ทุน เรามีกฎหมายที่จะเอาผิดได้หรือไม่ หากยังไม่มีกฎหมายท่ีจะเอาผิดกลุ่มทุนท่ีเอ้ือประโยชน์หรือรัฐที่เอ้ือ ประโยชน์ให้กับกลุ่มทุน สุดท้ายการเลือกต้ังที่ผ่านมาหรือการเลือกต้ังในอนาคตก็จะมีปัญหา ศาลรัฐธรรมนูญ เคยวินิจฉัยไว้ว่าเพ่ือให้พรรคการเมืองปราศจากกลุ่มทุนแต่กลายเป็นว่ากลุ่มทุนไปบริจาคให้กับโต๊ะจีนของ พรรคการเมืองได้ พอเป็นรัฐบาลกลุ่มทุนก็ได้รับสัมปทานไปทัง้ หมด อย่างน้ีไม่ผิดกฎหมาย แล้วพรรคการเมือง หรือรัฐบาลแบบนี้จะอยู่ภายใต้การครอบงาของกลุ่มทุนใช่หรือไม่ กฎหมายว่าด้วยการแข่งขันทางการค้ามันไม่ ทางานครับ ดังน้ัน จึงต้องถูกบัญญัตซิ ึ่งในรฐั ธรรมนูญไม่มีการบัญญัติในซกั เร่ืองเลยวา่ จะขจัดการเอื้อประโยชน์ ให้แก่กลุ่มทุนอย่างไร ทุกอย่างข้ึนอยู่กับการตีความ มีประเด็นปัญหาก็โยนไปให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ บาง เรื่องไม่มีความจาเป็นท่ีต้องบัญญัติหลักการไว้กว้างจนเกินไป แต่บางเร่ืองเป็นเรื่องสาคัญที่ต้องบัญญัติไว้อย่าง ชัดเจนในรฐั ธรรมนูญ ประชาชนจะไดร้ ับทราบวา่ มาตรฐานใดทาได้ มาตรฐานใดทาไมไ่ ด้ ๕. การยกเลิกยุทธศาสตร์ชาติ เสนอให้มีการยกเลิกยุทธศาสตร์ชาติ เนื่องจากไม่มีประโยชน์ และไม่เป็นจริง ประชาชนต้องสร้างยุทธศาสตร์ของตนเองในรับธรรมนูญฉบับใหม่ ถ้าประสงค์จะให้มี ยุทธศาสตร์ชาติท่ีเป็นจริง รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ต้องบัญญัติให้มียุทธศาสตร์ของประชาชนโดยประชาชนเป็นผู้ กาหนดแนวทางของประชาชนเอง โดยไม่จาเป็นต้องกาหนดไว้ถึง ๒๐ ปี และแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติต้องมาจากประชาชนด้วย มิใช่มาจากชนชั้นนาอย่างเดียวท่ีมากาหนดแผนแล้วให้ประชาชนเดินตาม ไมเ่ ช่นนั้นก็ไม่มีความเปน็ ประชาธปิ ไตย รัฐธรรมนูญก็จะมใิ ชข่ องประชาชน ๖. พรรคการเมือง ไม่ควรมีอานาจไปยุบพรรคการเมือง ควรให้พรรคการเมืองสามารถเดินต่อ ได้อย่างไม่สะดุด เราควรให้สิทธิและเสรีภาพกับพรรคการเมือง โดยการปลดลอ็ คกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ วา่ ด้วยพรรคการเมือง อย่าไปสร้างเง่ือนไขให้ พรบ. พรรคการเมืองไปกาหนดบทบาทของพรรคการเมืองที่เป็น ของประชาชน สุดท้ายประชาชนจะไม่มีวันมีพรรคการเมืองเป็นของตนเองที่ปราศจากทุน ตราบใดท่ีกฎหมาย ว่าด้วยพรรคการเมืองฉบับน้ียงั เป็นเคร่อื งมือในการจากัดวงให้กับประชาชนว่าถา้ จะจดั ตัง้ พรรคการเมืองได้ต้อง ว่งิ เข้าไปหาทนุ ต้องวิ่งเขา้ มาอยู่ในกรอบของกฎหมาย หากมีความคิดเห็นท่ีนอกเหนือจากนี้ คณุ ไมเ่ ช่ือฟังผู้ใหญ่ หรือคณุ ไม่เดินตามผ้ใู หญ่ คณุ ไม่ยอมกม้ หวั ใหก้ บั ผใู้ หญ่ คณุ ถกู ยบุ พรรค
๗๙๗ ๗. ระบบการศึกษา ถึงเวลาท่ีเราต้องเร่ิมต้นรัฐสวัสดิการการศึกษา การศึกษาควรฟรีจนถึง ระดับปริญญาตรี โดยเฉพาะในส่วนของระดับช้ันอนุบาล ถ้าไม่อุดช่องว่างในระดับปฐมวัยหรืออนุบาลซ่ึงเป็น ช่วงท่ีเด็กมีการเจริญเติบโตทางสมองสูงสุดการศึกษาของเราก็จะไม่มีคุณภาพ หลักสูตรการศึกษาก็ควรได้รับ การแก้ไข แตเ่ พื่อใหโ้ อกาสทางการศึกษาเข้าถึง ตอ้ งมีรัฐสวัสดิการการศึกษาทก่ี าหนดหลักการว่าเรียนฟรีจนถึง ระดบั ปริญญาตรี เพื่อเปน็ โอกาสให้กับเยาวชนทุกคน การแก้ไขรัฐธรรมนูญไม่มีวันเป็นจริงได้ หากประชาชนไม่ลงถนน สิ่งสาคัญคือ เราคาดหวังใน ระบบรัฐสภา แต่พรรคการเมืองท่ีประกาศตัวว่าจะแก้ไขรัฐธรรมนูญได้ถูกยุบไปแล้ว อย่างไรก็ดี หากมีการ เคล่อื นไหวของประชาชน ส่งิ สาคัญคือ คณะกรรมาธิการวิสามญั พจิ ารณาศึกษาปัญหา หลักเกณฑ์ และแนวทาง การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ จะมีส่วนดาเนินการอย่างไรต่อการ คุ้มครองการเคล่อื นไหวของประชาชน นายเอกพันธุ์ ปณิ ฑวณชิ กรรมาธิการและอนุกรรมาธิการ กล่าวชแ้ี จงขอ้ มูลเพ่ิมเตมิ ว่า กรณี การให้ความคุ้มครองของคณะกรรมาธิการนั้น ไม่ทราบข้อมูลว่าจะให้ความคุ้มครองได้หรือไม่ แต่สิ่งหนึ่งท่ี คณะกรรมาธิการมีมติรับรองให้เราสามารถทาได้ ก็คือ ไม่ว่าท่านจะแสดงความคิดเห็นอยู่ท่ีใด หากทาหนังสือ เชิญมาที่คณะกรรมาธิการ คณะกรรมาธิการก็จะมีกลุ่มบุคคลที่เป็นตัวแทนของคณะกรรมาธิการและฝ่าย เลขานุการไปร่วมรับฟังไม่ว่าจะเป็นข้างถนนหรือห้องประชุมที่ใด คณะกรรมาธิการก็ต้องไปรับฟัง อาจจะมิได้ หมายความว่าคณะกรรมาธิการจะต้องคุ้มครอง แต่เป็นหน้าท่ีของคณะกรรมาธิการและฝ่ายเลขานุการต้องไป รับฟังข้อมูล เพราะฉะน้ัน ทุกท่านจะจัดที่ไหน อย่างไร จะคนน้อยหรือคนมาก หากทาหนังสือเชิญมาท่ี คณะกรรมาธิการ เป็นหนึง่ ในหน้าทที่ ่คี ณะกรรมาธกิ ารจะจดั คนไปรับฟงั นายกิตติชัย ใสสะอาด ประธานสหภาพแรงงานรัฐวิสาหกิจการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) กล่าวแสดงความคิดเห็นว่า รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ได้กาหนดหลักการสาคัญว่าจะปราบโกง แต่ในทางปฏิบัติไม่ พบว่าเห็นการปราบโกงที่เป็นรูปธรรม หรืออาจจะหนักกว่าเดิมด้วยซ้า โดยไม่มีหนทางที่จะลดหย่อนอะไร ได้เลย สิ่งสาคัญท่ีสุดเขาบอกว่ารัฐธรรมนูญฉบับนี้จะดาเนินการเร่ืองคนขาดวินัยกับการบังคับใช้กฎหมายที่ไม่ เด็ดขาด วันนี้ผมยังไม่รู้เลยว่าเยาวชนหรือลูกของเราท่ีเกิดขึ้นมาได้เรียนฟรีหรือไม่ หรือต้องไปเรียนในระบบ เด็กท่ีอยู่ตามชนบทมโี อกาสได้เข้าเรยี นที่โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าหรอื ไม่ หากไม่ต้องมาติวเข้มเหมือน ในอดีต พวกผมเป็นลูกชาวนา เป็นลูกกรรมกร อยู่ในภาคก่อสร้าง ดังนั้น รัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้เปิดโอกาสจริง หรือไม่ หากเปิดโอกาสไม่จริง ไม่ได้ทาหรือทาไม่ได้ จึงเป็นจุดเริ่มต้นสาคัญในการแก้ไขรัฐธรรมนูญ วันน้ีเขา บอกว่าทางออกประเทศไทย แต่ประเทศมีปัญหาต้ังแต่ทางเข้ามาแล้ว เราจะหาทางออกได้อย่างไรเม่ือทางเข้า เรายังไม่รู้ว่ารัฐธรรมนูญฉบับน้ไี ด้มาจากการประชามติแบบเต็มรูปแบบหรือประชามติแบบกามะลอ วันนผ้ี มจึง เห็นด้วยว่าถ้าคณะกรรมาธิการจะจัดเวทีให้กับพวกเราโดยไม่จาเป็นต้องให้ความคุ้มครองพวกเรา แต่ขอให้จัด เวทีให้ภาคแรงาน ภาคกรรมกร ภาคชาวนา ภาคชาวสวน ได้แสดงความคิดเห็น กรณีที่ชาวบ้านไม่ได้ให้ความ สนใจในการแก้ไขรฐั ธรรมนญู น้ัน มีสาเหตุมาจากปัญหาเศรษฐกจิ หรอื ติดกับคาวา่ ไม่รู้จะไปทางไหน ที่ผ่านมามา ชุมนุมครั้งแล้วครั้งเลา่ อย่บู นท้ิงถนนท้ังพฤษภาทมฬิ พันธมิตร เสือ้ เหลือง เสื้อแดง มาถึงวันนี้ประชาชนไมร่ ู้จะ พ่งึ ใคร หากจะออกมาอีกกไ็ ม่รู้ว่าจะได้อะไร จะได้ยางพาราราคากโิ ละ ๒๐ บาท ไปอกี หรือไม่ ภาคเกษตรกาลัง ล่มสลาย น้าเพ่ือการเกษตรไม่รู้ว่าใครจะหามาให้ ฉะนั้น รัฐธรรมนูญได้กาหนดไว้ชัดเจนว่าคุ้มครองสิทธิ ประเพณีท้องถ่ิน โดยประชาชน แล้วตกลงน้าไปขังอย่ทู ี่ดอนเมืองได้อย่างไร ถ้าประชาชนเป็นคนจัดการ ดังน้ัน รัฐธรรมนญู ใครทาใหเ้ ป็นฉบบั กินได้เม่ือใด ผมวา่ ประชาชนจะออกมาร่วมด้วย แล้วเวทภี าคประชาชนทกุ จงั หวัด
๗๙๘ ทกุ ทอ้ งที่ หากคณะกรรมาธิการเดินทางไป ผมเห็นว่าจะมีประชาชนเขา้ มาร่วมเป็นจานวนมาก และผมยังยนื ยัน ว่าสหภาพแรงงานของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค มีเครือข่ายอยู่ในส่วนภูมิภาคทั้งหมด หากมีการเชิญมาก็จะส่งคน เข้าร่วมทันที หรือพร้อมที่จะทางานร่วมกับทุกท่าน วันนี้ทางออกประเทศไทย ควรเร่งดาเนินการเร่ืองความ ปรองดองของคนในชาติ โดยใหเ้ ห็นชัดในรัฐธรรมนูญฉบบั น้ี เพ่อื ให้ทกุ ฝา่ ยชว่ ยเหลือกัน อย่าเอาความผิดกบั ผู้ท่ี มีปญั หาและออกมาต่อสู้ทางการเมือง แลว้ เรากจ็ ะเดินหน้าประเทศไทยไปด้วยกนั นางสุนทรี หตั ถเี ซง่ ก่งิ ขบวนผู้หญิงปฏริ ปู ประเทศไทย (We move) กล่าวแสดงความคิดเห็น ว่า ก่อนที่จะพูดถึงข้อเสนอท่ีมาจากขบวนผู้หญิงปฏิรูปประเทศไทย ดิฉันมีข้อมูลท่ีจะนาเสนอสักสองสามเร่ือง กล่าวคือ ประเด็นที่ ๑ นอกจากวนั นจี้ ะเป็นวนั ครบรอบ ๒๙ รสช. แล้ว การรัฐประหารไม่ได้หยุดอยู่เพียง รสช. แต่มีอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ ปี พ.ศ. ๒๕๔๙ ๒๕๕๗ คือในชีวิตไม่นึกว่าจะได้เห็นถี่ขนาดน้ี ในชีวิตท่ีผ่านการเป็น นักศึกษาในช่วง ๑๔ ตุลา และ ๖ ตุลา คิดว่าจะเป็นคร้ังท้ายสุดที่จะเห็นว่าประเทศเราจะมีการปิดฉาก รัฐประหาร จนกระทั่งปัจจุบนั อายุ ๕๐ ปี กลับเห็นการรัฐประหารจานวนถ่ีขึ้น อนั น้ีเป็นความรสู้ ึกหดห่อู ยา่ งย่ิง โดยเฉพาะสองวันก่อนหน้านี้ ดิฉันประชุมกับพ่ีน้องเอ็นจีโออยู่ที่จังหวัดมหาสารคาม ประชุมไปพลางกับรอฟัง คาวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญไปพลาง ความรู้สึกขณะน้ันรู้สึกหดหู่มาก ในที่ประชุมทุกคนก็ไม่ได้เป็นสมาชิก พรรคอนาคตใหม่ บางคนก็ไม่ได้เลือกพรรคอนาคตใหม่ แต่บรรยากาศของความหดหู่ท่ีว่าประชาธิปไตยของ บ้านเรามันมาถึงจุดนี้ได้อย่างไร ทาไมมันหนักหนาสาหัสขนาดน้ี เป็นอารมณ์มัว ๆ ท่ีครอบคลุมการประชุมวัน น้ัน และไม่ใช่เฉพาะวงประชุมในวันนั้น แต่เป็นสังคมไทยกาลังรู้สึกอย่างน้ันจริง ๆ หรือกาลังรู้สึกว่าเรามี ความหวังหรือไม่ ประชาธิปไตยบ้านเราจะกู้คืนกันได้หรือไม่ เราจึงมองว่าการแก้ไขรัฐธรรมนูญคร้ังน้ีมันมี ความหมายมากกว่าการแก้ไขตัวบทเท่าน้ัน แต่เป็นการพูดว่าเราจะทาให้ประชาชนไทยมีความหวังและคิดว่า บา้ นเราจะเป็นประชาธิปไตยได้หรือไม่ ครั้งนี้เป็นจุดสาคัญที่คณะกรรมาธิการจะมีบทบาทท่ีใหญ่มากมิใช่แค่ไป ฟังว่ามาตราไหนแก้ไขอย่างไร แต่ต้องฟ้ืนความเช่ือม่ันในประชาธิปไตย และความหวังในประชาธิปไตยของ ประชาชนกลับมาไม่ว่าด้วยวิธีใดก็ตามท่ีท่านต้องไปออกแบบเอง ประเด็นท่ี ๒ วงประชุมของผู้หญิงเป็นวงท่ีมี ความกระตือรือร้นมาก เมื่อใดที่มีการพูดถึงเร่ืองประชาธิปไตย หรือการแก้ไขรัฐธรรมนูญก่อนท่ีรัฐธรรมนูญ ฉบับนจี้ ะประกาศใช้ ในช่วงปี ๒๕๕๘ ขบวนผหู้ ญิงปฏิรูปประเทศไทย (We move) มีการจัดเวทีในหลายพ้ืนที่ มาก ท้ังภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคใต้ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ บรรยากาศในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยเฉพาะจังหวัดอานาจเจริญ ในคร้ังแรกกาหนดจะจัด ณ ห้องประชุมโรงเรียนอนุบาลจังหวัดอานาจเจริญแต่ ในท่ีสุดผู้อานวยการโรงเรียนได้เสนอให้เปล่ียนสถานที่จัด ขบวนผู้หญิงปฏิรูปประเทศไทยจึงเปล่ียนสถานที่ไป จัด ณ โรงแรมของเอกชน ปรากฏว่ายังไม่ทันได้เริ่มคุยในเรื่องเนื้อหา ทหารจานวน ๕๐ นาย พรอ้ มอาวุธ ไดป้ ิด ล้อมโรงแรมและอยู่จนถึงรุ่งเช้า ในขณะน้ันเป็นช่วงร่างรัฐธรรมนูญซ่ึงยังมิใช่ช่วงแก้ไขโดยประเด็นท่ีกลุ่มขบวน ผู้หญิงปฏิรูปประเทศไทยจะเสนอคือ ผู้หญิงคิดว่ารัฐธรรมนูญหน้าตาเป็นอย่างไร ประเด็นที่มีความสงสัยคือ ประชาชนไม่สามารถมีส่วนร่วมได้ขนาดนั้นเลยหรือ ฟังกันไม่ได้ขนาดน้ันเลยหรือ จนกระทั่งต้องเอาทหารมา ลอ้ มเพื่อมใิ หม้ กี ารประชมุ หวงั ว่าบรรยากาศในลักษณะน้ันจะไมม่ ีอีก ส่วนขอ้ เสนอของขบวนผูห้ ญงิ ปฏริ ูปประเทศไทย (We move) ต่อรฐั ธรรมนูญ ไดแ้ ก่ ๑. มาตรา ๒๗ กล่าวถงึ การคุม้ ครองศักดิศ์ รีความเป็นมนษุ ย์และการไมเ่ ลอื กปฏิบตั ิ เห็นวา่ ใน ประเดน็ นีค้ วามเปน็ รปู ธรรม เวลาท่เี รากล่าวว่าไมเ่ ลอื กปฏิบตั ิ ในมาตรา ๒๗ วรรคส่ี กรณกี ารใช้มาตรการพเิ ศษ เพ่ือส่งเสรมิ ความเป็นธรรมระหว่างเพศไม่ถือว่าเป็นการเลอื กปฏิบัติ ข้อเสนอ คือ การกาหนดสัดสว่ นหญิงชาย โดยให้มีเพศใดเพศหนึ่งไม่เฉพาะแต่ผู้หญิงหรือผู้ท่ีมีความหลากหลายทางเพศท่ีได้รับการคุ้มครองเร่ืองสัดส่วน
๗๙๙ บางกรณีหากผู้หญิงมีจานวนมากเกินไปก็ควรมีการคุ้มครองสัดส่วนของผู้ชายในวงน้ันด้วย กล่าวคอื ต้องมีเพศ ใดเพศหน่ึงไม่น้อยว่าหนึ่งในสามในกระบวนการตัดสินใจของทุกองค์กร ซ่ึงสามารถนาแนวคิดน้ีไปแปลงเป็นใน ด้านการพิจารณาของบุคคลท่ีเข้าสู่องค์กรอิสระหรือทุกองค์กร รวมทั้งในการเลือกต้ังสมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ต้ังแต่กระบวนการส่งลงสมัครรับเลือกตั้ง เช่น การแปลงในกฎหมายพรรคการเมือง เมอ่ื จะส่งลงสมัครรับเลือกต้งั ต้องมีเพศใดเพศหนง่ึ ไม่นอ้ ยกว่าหนึง่ ในสาม หรือเมือ่ จดั ทาบัญชีรายช่ือต้องมเี พศ ใดเพศหนึ่งไม่น้อยกว่าหนึ่งในสาม เป็นการนาเร่ืองสัดส่วนไปแปลงเป็นการปฏิบัติท่ีแท้จริงในองค์กรอิสระ กระบวนการเข้าสูก่ ารเมอื งและการเลอื กตั้ง เป็นตน้ ๒. มาตรา ๗๑ วรรคสาม การใชง้ บประมาณใหม้ มี ติ ถิ ึงเรอื่ งเพศหญงิ ชาย ๓. การให้หลักประกันสาหรับพ้ืนที่ปลอดภัยสาหรับผู้หญิง เด็ก และทุกคนในพื้นท่ีที่มีความ ขดั แย้งหรอื พื้นท่ที ี่มีการใช้กาลังอาวธุ ข้อเสนอนี้เปน็ ข้อเสนอท่มี าจากผู้หญงิ ในพื้นทจ่ี ังหวดั ชายแดนภาคใต้ซ่ึง มีความกังวลเป็นอย่างมากกับพ้ืนที่ปลอดภัยซ่ึงทาอย่างไรท่ีจะให้หลักประกันการมีพ้ืนที่ปลอดภัยสาหรับท้ัง ผหู้ ญงิ เดก็ และทุกคนในพื้นทท่ี ี่อาจจะมีความขัดแย้งหรอื การใช้กาลังอาวุธ ๔. การสร้างกลไกของประชานให้มีประสิทธิภาพในการตรวจสอบนักการเมือง เจ้าหนา้ ที่รัฐ และองคก์ รอสิ ระในรัฐธรรมนญู ๕. การเสนอร่างกฎหมายโดยประชาชนควรทาได้โดยสะดวก การเสนอร่างกฎหมายของ ประชาชนมีการกาหนดหลักการไว้ในหมวดปฏิรูปประเทศ ประเด็นปัญหาคือ จะทาอย่างไรให้การเสนอร่าง กฎหมายโดยประชาชนจะทาไดง้ า่ ย โดยการใหค้ วามสาคญั เปน็ พิเศษกบั รา่ งกฎหมายทปี่ ระชาชนได้เข้าชอ่ื เสนอ เนื่องจากมีนยั สาคัญ หากไม่มีความสาคญั ประชาชนคงไม่รวมตัวกนั หรอื ลา่ รายชอ่ื เพื่อเสนอร่างกฎหมาย ๖. การจัดสวัสดิการของรัฐควรเป็นไปตามหลักการหรือแนวคิดแบบถ้วนหน้า แนวโน้มการ กาหนดหลักการเร่ืองสวัสดิการของรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ ค่อนข้างเปน็ ลักษณะสงเคราะห์ และมีการกล่าวถึงการ จัดสวัสดิการให้แก่ผู้ยากไร้ เป็นการเปล่ียนหลักการเดิมซ่ึงเรื่องสวัสดิการนั้นควรเป็นเร่ืองถ้วนหน้า ถ้าเราไป ศึกษาตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันจะมีลักษณะเป็นการจัดสวัสดิการให้แก่คนจนหรือคนด้อยโอกาส ดังนั้น จึง เห็นว่าเราต้องนาหลักการเดิมคืนมา เพ่ือให้เร่ืองแนวคิดการจัดสวัสดิการไม่ว่าจะในมาตรา มาตรา ๔๘ ที่กาหนดหลักการสวัสดิการผู้สูงอายุ หรือมาตรา ๕๕ ที่กาหนดหลักการเรื่องการบริการสาธารณสุข ใน มาตรา ๕๔ ทกี่ าหนดสวสั ดกิ ารสาหรับเด็กมีการวิเคราะหว์ ่าเด็กเป็นอนาคตท่ีรฐั ต้องดูแล ปัจจุบันน้ียงั ไม่ได้เป็น กฎหมายแต่เป็นแนวนโยบายที่มีเร่ืองเงินช่วยเหลือเด็กเล็ก ภาคประชาสังคมโดยเฉพาะเครอื ข่ายองค์กรผู้หญิง รณรงค์ให้เป็นเร่ืองถ้วนหน้า ทุกวันน้ีเป็นการจัดให้เฉพาะครอบครัวทมี่ ีฐานะยากจนสาหรับเด็กที่มีอายุ ๐-๖ ปี จะได้รับค่าเลี้ยงดูจากรัฐเดือนละ ๖๐๐ บาท ดังน้ัน ท่ีกล่าวมาทั้งหมดนี้ควรปรับเป็นแนวคิดตามหลักการถ้วน หน้า ๗. การมกี ลไกเฉพาะเพ่ือทาหน้าทใ่ี นการดูแลเร่ืองความเสมอภาคระหวา่ งเพศ หากประเทศ ไทยจะมีความเสมอภาคระหว่างเพศจาเป็นต้องมีกลไกเฉพาะที่จะทางานในเร่ืองน้ีโดยเป็นกลไกอิสระ อาจจะ อยู่ภายใตส้ านักนายกรัฐมนตรกี ็ได้ เพื่อเปน็ หนว่ ยงานท่ีทางานหรอื ดแู ลเรือ่ งความเสมอภาคระหว่างเพศ ๘. การเสนอให้มี สสร. เพ่ือจดั ทารา่ งรัฐธรรมนญู เห็นดว้ ยกับแนวคิดท่ีเสนอให้มี สมาชกิ สภา ร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) เพื่อจัดทาร่างรัฐธรรมนูญ การออกแบบอย่างไรก็ได้ในความยึดโยงกับประชาชน แต่ หลักการสาคัญตอ้ งมีแนวคิดเรื่องสัดส่วนหญงิ และชายด้วย
๘๐๐ ๙. การเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจในเน้อื หาของร่างรัฐธรรมนูญก่อนการลงประชามติ ก่อน จะถึงวันลงประชามติต้องมีความม่ันใจว่าประชาชนมีความรู้ความเข้าใจเรื่องรัฐธรรมนูญอย่างเพียงพอที่จะลง ประชามติ นายอนุสรณ์ ธรรมใจ เลขาธิการภาคีเพื่อรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย กล่าวแสดงความคิดเห็น เพิ่มเตมิ วา่ ขอขอบคุณผู้แทนองค์กรประชาสังคมและผแู้ ทนองค์กรประชาธิปไตยทุกท่าน ความคดิ เหน็ ท้งั หลาย ท่ีทุกท่านได้แสดงไว้ล้วนเป็นประโยชน์และค่อนข้างไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อให้เกิดข้อสรุปท่ีเป็นรูปธรรมใน การที่จะทางานกันต่อไป มีใครที่ไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขรัฐธรรมนูญโดยใช้สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) บ้าง ใหย้ กมือขึ้น (มีคนยกมอื ขึ้น ๑ คน) ส่วนใหญใ่ นห้องประชุมเห็นด้วยในการให้มีสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) ในชว่ งแรกผมได้นาเสนอเหมอื นตุ๊กตา โครงรา่ งที่ได้เสนอไปแล้ว จะมีการนาความเห็นของทา่ นทั้งหลาย ซง่ึ ทีมเลขานกุ ารได้รวบรวมเอาไว้ แจ้งเวียนใหท้ ุกท่านได้ดู หากยังจะมีแกไ้ ขอะไรเพม่ิ เติม สามารถใหค้ วามเห็น มาได้ และยากจะนัดหมายกันเพ่ือไปพบกับคณะกรรมาธิการเพราะจะได้เกิดความคืบหน้าในการทางาน ประกอบกับคณะกรรมาธิการมีอายุในการทางานเพียง ๔ เดือน เราจึงต้องไปพบเพื่อย่ืนข้อเสนอเกี่ยวกับการ แก้ไขรฐั ธรรมนูญโดยใชส้ มาชกิ สภารา่ งรฐั ธรรมนญู (สสร.) เพ่อื ให้มคี วามเชอื่ มโยงกบั ประชาชน ส่วนเน้ือหาของรัฐธรรมนูญหรือข้อเสนอที่นาเสนอมานั้น เป็นเร่ืองท่ีเป็นประโยชน์ท้ังส้ินซ่ึง สะท้อนชัดเจนว่ายิ่งประเทศนี้เปิดกว้างเท่าใดเพื่อให้ประชาชนได้แสดงความคิดเห็น เราก็จะได้รัฐธรรมนูญท่ีดี แล้วประเทศก็จะดีข้ึนด้วย ในเนื้อหามีรายละเอียดปลีกย่อยท่ีแตกต่างกันอยู่แล้ว เราก็ส่งให้สมาชิกสภาร่าง รัฐธรรมนูญ (สสร.) เปน็ ผดู้ าเนินการ เพราะน่ันคอื ตัวแทนของคนจานวนมากท่สี ุด เราเปน็ เพยี งตัวแทนของคน กลุ่มหนึ่งที่มีความหวังดีต่อชาติบ้านเมืองโดยคาดหวังว่าจะนาไปสู่การปรองดองสมานฉันท์หรือนาไปสู่การ ปฏริ ูปประเทศในมติ ติ า่ ง ๆ อย่างไรก็ดี การทีเ่ รามเี ป้าหมายในลักษณะน้ี เราเขียนกติกาไปตามความฝันหรือเป้าหมายที่เรา คิดว่าเป็นเร่ืองที่ดีซ่ึงยังไม่เป็นการเพียงพอ แต่ต้องสร้างประชาธิปไตยให้เกิดข้ึน กล่าวคือ การกระบวนการใน การแก้ไขรัฐธรรมนูญจะทาให้ประชาธิปไตยหยั่งรากลึกลงไปอีก แต่ก็ยังไม่พอเพราะในหลายประเทศกว่าท่ี บ้านเมืองจะเป็นประชาธิปไตยจริง ๆ เพราะข้อเสนอของบางท่านก้าวหน้ามากซึ่งบางประเด็นต้องใช้เวลา ๕๐ – ๑๐๐ ปี แต่ทุกอย่างเป็นกระบวนการที่ต้องใช้ระยะเวลาและความอดทนเพ่ือหลีกเล่ียงการใช้ความ รุนแรง ในท่สี ดุ ก็น่าจะดขี ึน้ ขอใหท้ ุกคนอยอู่ ย่างมคี วามหวงั และอยา่ ท้อแท้ จากน้นั ที่ประชมุ เปิดโอกาสให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นเพมิ่ เติม ดังน้ี ๑. เห็นด้วยกับการเสนอให้มี สมาชกิ สภารา่ งรัฐธรรมนูญ (สสร.) แตโ่ อกาสในการเกิดขนึ้ มีความ เป็นไปได้นอ้ ยมาก แต่หากสามารถแก้ไขรัฐธรรมนญู ในชัน้ ของรัฐสภาได้ก็จะเป็นการดีอย่างย่ิง สาหรับประเด็น ในการแก้รัฐธรรมนูญ ได้แก่ การได้มาซึ่งอานาจ ที่มาของนายกรัฐมนตรีควรมาจากประชาชน ที่มาของ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตอ้ งมคี วามชัดเจน เชน่ การคานวณจานวนสมาชกิ สภาผู้แทนราษฎรแบบบญั ชรี ายชื่อ ซึ่งต้องได้คะแนนประมาณ ๗๐,๐๐๐ คะแนน แต่บางพรรคการเมืองได้คะแนนเพียง ๓๐,๐๐๐ คะแนน ก็เป็น สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแล้ว เป็นต้น สมาชกิ วุฒิสภามาจากการเลือกตั้ง หากไม่สามารถแก้ไขประเด็นเหล่าน้ี ได้กไ็ มส่ ามารถแก้ไขในประเดน็ อื่น ๆ ได้ เช่น สทิ ธิของแรงงาน สิทธิของสตรี เด็ก เปน็ ต้น นอกจากนี้ ควรแก้ไขหรืยกเลิกพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๘ เนอื่ งจากอาจ มเี นอ้ื หาท่ีขดั ตอ่ รฐั ธรรมนูญ และการปฏริ ปู กองทพั (นายวรัญชยั โชคชนะ)
๘๐๑ ๒. รัฐธรรมนูญควรมีหลักประกันว่าเร่ืองความหลากหลายทางเพศ เน่ืองจากในโลกนี้ไม่ได้มี เพียงเพศชายหรอื เพศหญงิ เท่าน้นั แต่ยังมีผู้หญิงขา้ มเพศ ผู้ชายข้ามเพศ เปน็ ต้น ประชากรทถี่ ือกาเนดิ ขน้ึ มานั้น เม่ือมีสังคมแรกคือครอบครัวและเข้าสู่ระบบการศึกษาหรือระบบของสังคมแล้ว เขาต้องมีหลักประกันหรือมี ความสามารถในการเรียนรู้เรื่องความเป็นเพศของตนเองได้โดยเสรีหรือมีโอกาสเสรีท่ีจะเลือกเพศของตนเอง หรือแม้กระทั่งผู้ท่ีเป็นภาวะเพศกากวม (inter sexual) ท่ีเกิดมามีสองอวัยวะเพศในคน ๆ เดียวกัน เขาต้องมี โอกาสในการตัดสินใจเรียนรู้เองว่าจะเป็นเพศใด เนื่องจากในปัจจุบันพบว่ากรณีภาวะเพศกากวม ( inter sexual) พอ่ แมจ่ ะเป็นผูเ้ ลือกเพศให้ ดงั นัน้ จึงควรกาหนดหลกั ประกันเรือ่ งดงั กลา่ วดว้ ยในรฐั ธรรมนญู ด้วย นอกจากน้ี ทุกเรื่องท่ีภาคแรงงานหรือภาคส่วนต่าง ๆ ได้แสดงความคิดเห็นไว้ ควรกาหนดไว้ เป็นกรอบในการจัดต้ังสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) ซึ่ง สสร. จะได้มาตามกระบวนการตามเอกสารของ ภาคีเครือข่ายหรือวิธีการอย่างไรก็แล้วแต่ แต่หลักการสาคัญที่ สสร. ควรทาคือ มีเร่ืองอะไรบ้างที่รัฐธรรมนูญ จะต้องตอบสนองต่อประชาชน เช่น กรณีรูปแบบของไอซ์แลนด์ (Iceland) มีการเปิดรับร่างรัฐธรรมนูญจาก ประชาชนผ่านทางโซเชียลมีเดีย กรรมาธิการยกร่างก็มาจากคนธรรมดาทุกสาขาอาชีพรวมถึงกลุ่มบุคคลท่ีมี ความหลากหลายทางเพศ (LGBT) และกล่มุ คนพิการด้วย จนกระทงั่ ในปี ค.ศ. ๒๐๑๙ ประเทศของเขาได้ชอ่ื ว่า เป็นประเทศ Pink Iceland เป็นเกาะท่ีเป็นมิตรกับทุกเพศหรอื เปน็ ประเทศที่คนหลากหลายทางเพศมีความสุข ทสี่ ดุ ในโลกซ่ึงผมเองก็อยากจะเหน็ ประเทศไทยเป็นประเทศตอ่ ไป กรณียุทธศาสตร์ชาติ แม้ว่าจะเคยมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการจัดทา ยุทธศาสตร์ชาติมาแล้วกต็ าม หากเหน็ วา่ ไม่มีความจาเปน็ ก็สามารถยกเลิกได้ แม้กระทัง่ แผนการปฏิรปู ประเทศ ๑๑ ฉบับ ก็ดูท่าทางยังขาดความชอบธรรมอยู่ แต่เราสามารถนาของเก่ากวา่ น้ีกลับมาใชไ้ ด้ เช่น ธรรมนญู ระบบ สุขภาพแห่งชาติหรือข้อเสนอจากสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ข้อเสนอของคณะกรรมการปฏิรูปและสมัชชาปฏิรูป ในยุคของนายอภิสิทธิ์ เวชชาวีวะ ซ่ึงมีนายอานันท์ ปันยารชุนเป็นประธานคณะกรรมการปฏิรูปและนาย ประเวศ วะสี เป็นประธานคณะกรรมการสมัชชาปฏิรูป ข้อเสนอนี้ก็น่าจะเป็นเข็มทิศที่ดีสาหรบั การปฏิบัติงาน ของ สสร. (นายวรภทั ร วีรพฒั นคุปต์) ๓. การเลอื กตั้งทีผ่ ่านมาพรรคสังคมประชาธิปไตยไทยประสบปัญหาคอ่ นข้างมาก เนอื่ งจากไม่มี ทุนในการดาเนินงาน การท่ีเราเป็นพรรคการเมืองขนาดเล็กซึ่งเป็นปีแรกที่เรามีโอกาสได้รวมกลุ่มกันภาคของ แรงงาน ชาวนา ชาวไร่ กลุ่มชาติพันธ์ุ ซึ่งเป็นเสมือนคนพ้ืนฐานของประเทศไทย เมื่อเป็นพรรคการเมืองขนาด เล็ก การท่ีเราจะไปกู้เงินหรือรับบริจาคจากนายทุน เราไม่สามารถท่ีจะมีได้ นั่นหมายความว่า เรามีเพียง แรงกายและแรงใจทอ่ี ยากจะมตี ัวแทนท่เี ป็นพรรคแรงงานในรฐั สภาบ้าง ดงั นน้ั จึงเสนอวา่ เหตุใดรฐั บาลจึงไม่มี งบประมาณเพ่ือสนับสนุนพรรคการเมืองขนาดเล็กเพ่ือให้มีพื้นท่ีทางการเมือง หากพรรคการเมืองขนาดเล็กไม่ สามารถเติบโตได้เนื่องจากไม่มีทุนสนับสนุน พวกเราด้วยใจที่บริสุทธ์ิที่อยากจะเข้าไปสะท้อนปัญหาของผู้ใช้ แรงงาน ชาตพิ นั ธุ์ ชาวนา ชาวไร่ ก็ยากที่จะมีสิทธมิ เี สยี งในรฐั สภาเช่นกนั (พรรคสงั คมประชาธปิ ไตยไทย) ๔. ควรยกเลิกโครงสร้างการปฏิรปู ประเทศและยุทธศาสตร์ชาติ เนอื่ งจากกลไกเหล่านีไ้ ม่มคี วาม จาเป็นหรือประโยชน์ กลไกเหล่านี้ไม่ได้มีเพียงหลักเกณฑ์ท่ีกาหนดไว้ในรัฐธรรมนูญเท่าน้ัน แต่มีกฎหมาย ประกาศ คาสั่งต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง หากจะเข้าไปใช้กลไกน้ีให้เป็นประโยชน์จะต้องมีการแก้ไขกฎหมายหลาย ฉบับ และแม้จะมีการแก้ไขกฎหมายในกลไกน้ีแล้ว แต่เราจะไม่ทราบว่ามีกลไกอะไรท่ีซ่อนกลไกเอาไว้โดยคน รา่ งกฎหมาย การคงไวซ้ ่ึงกลไกเหล่านี้มแี ต่จะเป็นโทษ แม้ว่าจะมีตวั แทนจากฝา่ ยประชาชนซ่ึงยังไม่รวู้ ่าเป็นใคร เขา้ ไปได้บา้ ง จึงเสนอใหม้ กี ารยกเลกิ เรอ่ื งดังกล่าว (นายยิง่ ชีพ อชั ฌานนท์)
๘๐๒ จากน้ัน ผู้ดาเนินรายการให้นายเมธา มาสขาว เลขาธิการคณะกรรมการรณรงค์เพ่ือ ประชาธิปไตย (ครป.) และกรรมาธกิ ารทเ่ี ขา้ ร่วมรบั ฟงั สรุปในชว่ งท้าย และปิดการเสวนา เลิกประชุมเวลา ๑๖.๐๐ นาฬิกา นายจาตุรงค์ นาสมใจ นิติกรชานาญการพิเศษ ผู้สรุปรายงาน
๘.๓.๒ การจัดสมั มนาของสถาบันสิทธมิ นุษยชน และสนั ติศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล ณ วิทยาลยั การจัดการและพฒั นาทอ้ งถ่ิน มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบลู สงคราม จังหวัดพษิ ณุโลก
รายงานการรับฟังความคดิ เหน็ ของประชาชน คณะอนุกรรมาธิการประชาสมั พนั ธ์และรับฟังความคิดเห็นของประชาชน ในคณะกรรมาธิการวิสามัญพจิ ารณาศึกษาปัญหา หลกั เกณฑ์ และแนวทางการแกไ้ ขเพ่มิ เตมิ รัฐธรรมนูญ แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๐ เวทภี าคประชาชนทจ่ี ดั โดย สถาบนั สิทธิมนษุ ยชนและสันติศกึ ษา มหาวิทยาลัยมหดิ ล วนั เสาร์ที่ ๗ มีนาคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชมุ กาสะลอง ช้นั ๘ อาคารมหาวชิราลงกรณ์ (ตกึ ม.) วิทยาลัยการจัดการและพฒั นาทอ้ งถิน่ มหาวิทยาลัยราชภัฏพบิ ูลสงคราม จังหวัดพษิ ณุโลก สานกั กรรมาธกิ าร ๒ สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
รายงานการรับฟงั ความคดิ เห็นของประชาชน คณะอนกุ รรมาธิการประชาสัมพนั ธ์และรับฟังความคดิ เห็นของประชาชน ในคณะกรรมาธิการวสิ ามญั พจิ ารณาศึกษาปัญหา หลกั เกณฑ์ และแนวทางการแก้ไขเพ่ิมเติมรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๐ เวทภี าคประชาชนทจี่ ดั โดยสถาบันสิทธมิ นุษยชนและสันตศิ ึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล วนั เสาร์ท่ี ๗ มนี าคม ๒๕๖๓ ณ ห้องประชุมกาสะลอง ชั้น ๘ อาคารมหาวชิราลงกรณ์ (ตึก ม.) วิทยาลัยการจัดการและพัฒนาท้องถิน่ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม จังหวดั พิษณุโลก คณะกรรมาธกิ ารและคณะอนกุ รรมาธกิ ารทเ่ี ขา้ ร่วมรบั ฟัง ท่ปี รึกษำคณะกรรมำธิกำร ๑. พันตำรวจเอกทวี สอดสอ่ ง และคณะอนกุ รรมำธกิ ำร ๒. นำยเอกพนั ธุ์ ปิณฑวณิช กรรมำธิกำรและอนุกรรมำธิกำร ๓. นำยณฐั พัฒน์ พดั ทอง ผู้บังคับบญั ชำ กลุ่มงำนคณะกรรมำธิกำรกำรทหำร ๔. นำยจำตุรงค์ นำสมใจ สำนักกรรมำธิกำร ๒ นิตกิ รชำนำญกำรพเิ ศษ ๕. นำยสวุ ัฒน์ สุขวบิ ลู ย์ กล่มุ งำนคณะกรรมำธกิ ำรกำรทหำร สำนักกรรมำธกิ ำร ๒ ๖. นำยอลงกรณ์ มง่ั มี วิทยำกรชำนำญกำรพิเศษ กลุ่มงำนคณะกรรมำธกิ ำรกำรทหำร สำนกั กรรมำธกิ ำร ๒ วทิ ยำกรชำนำญกำร กลมุ่ งำนคณะกรรมำธิกำรกำรทหำร สำนักกรรมำธิกำร ๒ ผู้เขา้ ร่วมรับฟงั ๑. ประชาชนทุกภาคสว่ น ๒. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ๓. นักศกึ ษา ๔. นกั วชิ าการ (อาจารยม์ หาวทิ ยาลัย) ๕. ส่อื มวลชน
๘๐๖ เร่มิ รบั ฟงั ความคิดเห็นเวลา ๑๓.๐๐ นาฬิกา นายเอกพันธ์ุ ปณิ ฑวณิช กรรมำธิกำรและอนุกรรมำธกิ ำร ผ้ดู าเนินรายการกล่ำวชี้แจงวิธกี ารการ ดาเนินการรับฟังความคิดเห็นได้จาแนกการจดั กลุ่มออกเป็น 4 ประเด็น ได้แก่ (1) แนวนโยบายพ้ืนฐานแห่งรัฐ ที่มีต่อประชาชน (๒) สิทธิ เสรีภาพ (๓) ระบบการเมืองและสถาบันการเมือง และ (๔) ระบบการตรวจสอบ จำกนั้นจงึ เข้ำสู่กระบวนกำร โดยมีประเดน็ กำรรบั ฟงั ควำมคดิ เหน็ สรุปสำระสำคญั ไดด้ งั นี้ การได้มาของสมาชิกวุฒสิ ภา ประกอบดว้ ย - การบังคับใช้กฎหมาย จะพิจารณาว่าจากการที่ได้ลงพ้ืนที่จริง พบว่า ชาวบ้าน ประชาชนใน พ้ืนทีย่ ังไม่กลา้ ที่จะพูดความจรงิ การกระจายอานาจอยเู่ พียงแค่บคุ คลบางกลุ่มเท่าน้นั - รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้ระบุรายละเอียดประเด็น “การ กระจายอานาจ” ซ่ึงท่ีประชุมได้เสนอว่า “สมาชิกวุฒิสภา ควรที่จะมาจากการเลือกต้ัง” และ “ควรที่จะระบุ รายละเอียดทมี่ าวา่ มาจากหนว่ ยใด” สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดพิษณุโลก แสดงความคิดเห็นประเด็นดังกล่าวว่า การได้มาซ่ึง สมาชิกวุฒิสภาควรเช่ือมโยงมาจากประชาชน และสมาชิกวุฒิสภาต้องมาจากตัวแทนอันชอบธรรมจาก ประชาชนอยา่ งแท้จรงิ - รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ระบุว่า สมาชิกวุฒิสภามีสิทธิเข้ามา เลือกนายกรัฐมนตรี ซึ่งการได้มาทาหน้าท่ีสมาชิกวุฒิสภาไม่ได้มาจากการเลือกต้ังของประชาชน อาจจะทาให้ หลกั การคัดเลือกมคี วามผดิ เพีย้ นไปจากหลักความเป็นจริง - ไม่เห็นด้วยกับการมีสมาชิกวุฒิสภา โดยให้ฝ่ายนิติบัญญัติควรจะมีเพียงสภาผู้แทนราษฎรเพียง สภาเดยี ว อดีตผูส้ มคั รสมาชิกวฒุ สิ ภา ปี พ.ศ.2549 แสดงความคิดเหน็ ดงั น้ี - ประเด็นอานาจ หน้าที่ และการปฏิบัติหน้าท่ีของสมาชิกวุฒิสภา ยังไม่มีความชัดเจนว่าเมื่อ ได้รับการคดั เลือกเข้ามาปฏบิ ัติหนา้ ทแ่ี ล้วไดท้ าประโยชน์อะไรใหก้ บั ประชาชนในพื้นที่ตา่ งๆบ้าง - กระบวนการสรรหาสมาชกิ วฒุ สิ ภาควรจะมาจากการคัดสรรมากกว่าการเลอื กต้ังเพื่อที่จะเข้ามา ทาหน้าท่ีกลัน่ กรองกฎหมายเพยี งอย่างเดียว - สมาชิกวุฒสิ ภาไม่ควรท่ีจะใชส้ ิทธิในการเลอื กนายกรัฐมนตรี - ปัญหาในการใชเ้ งินเข้ามาซอ้ื เสียง อดตี ข้าราชการบานาญกระทรวงสาธารณสขุ แสดงความคดิ เหน็ ในประเด็น ดงั นี้ - การได้มาซ่ึงสมาชิกวุฒิสภาควรเน้นความเสมอภาคระหว่างเพศชายและเพศหญิงให้เกิดความ เท่าเทียมกนั - ขอให้สตรีเข้ามามบี ทบาทในการมสี ่วนร่วมในการทางานดา้ นการเมือง ในสดั สว่ น 1 ใน 3 - เม่อื แก้ไขรฐั ธรรมนูญแล้วไม่ควรใหส้ มาชิกวฒุ ิสภาเข้ามามีส่วนในการโหวตในใช้กฎหมายตา่ งๆท่ี จะมผี ลใด ๆ ทางการเมืองทีอ่ าจจะสง่ ผลกระทบต่อประชาชน กระบวนการเลือกตง้ั มปี ระเด็นต่างๆ ประกอบดว้ ย - ขอให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องนาอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เข้ามาใช้ในการเลือกตั้งเพื่อให้เกิดความ เป็นธรรม
๘๐๗ - การจัดสรรงบประมาณทีจ่ ะนามาใช้ในการเลือกต้ังควรจะดาเนินการอย่างเปิดเผยให้ประชาชน ได้ทราบ - กระบวนการในการกาหนดระบบการเลือกตั้งให้เกิดความเหมาะสมโดยให้ยึดรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 น้ันมีความเหมาะสมแล้ว ทั้งกระบวนการตรวจสอบ โครงสร้าง กระบวนการเลือกตั้ง กระบวนการทางการเมืองท้ังในระบบรัฐสภาและนอกรัฐสภา รวมถึง โครงสร้าง ระบบ วฒั นธรรมทางการเมือง และระบบการเลือกตงั้ จากประชาชน - สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนมีสิทธเิ ลอื กนายกรัฐมนตรโี ดยตรง - ระบบกลไกการเลือกต้ังในปี 2560 มีกฎ ระเบียบท่ีละเอียดและซับซ้อนมากข้ึนทาให้บุคคลที่ จะเข้ามาทาหนา้ ท่สี มาชกิ สภาผ้แู ทนราษฎรเปน็ ไปด้วยความยากลาบากมากข้นึ กว่าเดมิ - การออกแบบระบบการเลอื กต้ังให้มีความสอดคลอ้ งกบั กลุม่ ประชาชนยคุ ปัจจุบัน ระบบการตรวจสอบ มีประเดน็ ต่างๆ ดังนี้ - หน่วยงานที่มีหน้าท่ีตรวจสอบคุณสมบัติของผู้ดารงตาแหน่งทางการเมืองยังมีข้อมูลท่ีไม่ เช่ือมโยงกับประชาชนเท่าที่ควร - กลไกการตรวจสอบยงั ไม่มคี วามชดั เจน - คุณสมบัติส่วนตัวของผู้ที่ดารงตาแหน่งทางการเมืองกับองค์กรท่ีมีหน้าที่ตรวจสอบอาจจะมี ความสัมพันธก์ นั เชิงบคุ คลเปน็ การสว่ นตวั - องค์กรศาลรฐั ธรรมนูญ ควรจะมีการแต่งตั้งผู้มาทาหน้าท่ีตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ควรที่มาจาก ตัวแทนของภาคผี พู้ พิ ากษาโดยมาจากการเลือกต้ังกจ็ ะทาใหเ้ กดิ ความยุตธิ รรม ดังน้ัน เพื่อให้การแก้ไขรัฐธรรมนูญเกิดผลสัมฤทธ์ิมากท่ีสุดก็มีแนวทางการดาเนินการหลาย ประกอบดว้ ย 1. ควรแก้ไขหลายมาตรา 2. แก้ไขเพียงบางมาตรา 3. ควรร่างใหม่ทง้ั หมด 4. หาแนวทางป้องกันการล้มล้างรฐั ธรรมนญู ทั้งนี้ การที่มารับฟัง ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม ครั้งน้ี เป็นการรับฟังท่ีได้ข้อมูลที่เป็น ประโยชน์กับคณะกรรมาธิการอยา่ งมาก โดยเฉพาะประเด็น สิทธิ เสรีภาพ ควรจะคานงึ ถึงความเหมาะสม และ ไม่ควรท่ีจะนาสิทธิไปให้บุคคลอื่นไปใช้แทนตนเอง และการดาเนินการแก้ไขรัฐธรรมนูญควรจะร่วมกันสร้าง สานึกรักและหวงแหนอานาจอธิปไตยเป็นหลัก ดังน้ัน คณะกรรมาธิการฯ จะนาข้อคิดเห็นท้ังหมดที่รับฟัง ในครง้ั นีไ้ ปรวบรวมและนาเสนอในคณะกรรมาธกิ ารวิสามัญฯต่อไป จำกนนั้ ผ้ดู ำเนนิ รำยกำรฟังสรปุ ในชว่ งทำ้ ย และปดิ กำรเสวนำ เลิกประชุมเวลา ๑๖.๐๐ นาฬกิ า นำยสวุ ัฒน์ สุขวิบลู ย์ วทิ ยำกรชำนำญกำรพเิ ศษ ผู้สรุปรำยงำน
๘.๓.๓ การจัดสมั มนาของสถาบนั สิทธิมนุษยชน และสันตศิ ึกษามหาวิทยาลยั มหิดล ณ คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น
รายงานการรบั ฟังความคิดเห็นของประชาชน คณะอนุกรรมาธกิ ารประชาสมั พันธ์และรับฟงั ความคดิ เหน็ ของประชาชน ในคณะกรรมาธกิ ารวิสามญั พจิ ารณาศกึ ษาปญั หา หลักเกณฑ์ และแนวทางการแก้ไขเพม่ิ เตมิ รัฐธรรมนูญ แหง่ ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ เวทภี าคประชาชนที่จดั โดย สถาบันสิทธมิ นษุ ยชนและสนั ตศิ ึกษา มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล วนั เสาร์ท่ี ๑๔ มนี าคม ๒๕๖๓ ณ หอ้ งประชุม ๑ อาคาร ๕ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น จังหวดั ขอนแกน่ สานกั กรรมาธกิ าร ๒ สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
รายงานการรับฟังความคดิ เหน็ ของประชาชน คณะอนกุ รรมาธิการประชาสัมพนั ธ์และรับฟังความคดิ เห็นของประชาชน ในคณะกรรมาธิการวิสามญั พจิ ารณาศึกษาปัญหา หลกั เกณฑ์ และแนวทางการแก้ไขเพ่มิ เติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช ๒๕๖๐ เวทีภาคประชาชนท่จี ัดโดยสถาบนั สิทธมิ นุษยชนและสนั ติศึกษา มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล วนั เสาร์ท่ี ๑๔ มีนาคม ๒๕๖๓ ณ หอ้ งประชุม ๑ อาคาร ๕ คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น จังหวัดขอนแกน่ คณะกรรมาธิการและคณะอนุกรรมาธกิ ารทเ่ี ข้าร่วมรบั ฟัง ที่ปรึกษำคณะกรรมำธกิ ำร ๑. พันตำรวจเอกทวี สอดสอ่ ง และคณะอนุกรรมำธกิ ำร ๒. นำยเอกพนั ธุ์ ปิณฑวณชิ กรรมำธิกำรและอนุกรรมำธิกำร ๓. นำยณฐั พฒั น์ พัดทอง ผบู้ ังคับบญั ชำ กลุ่มงำนคณะกรรมำธิกำรกำรทหำร ๔. นำยจำตุรงค์ นำสมใจ สำนกั กรรมำธกิ ำร ๒ นิตกิ รชำนำญกำรพิเศษ ๕. นำยอลงกรณ์ มง่ั มี กลมุ่ งำนคณะกรรมำธิกำรกำรทหำร สำนกั กรรมำธกิ ำร ๒ ๖. นำยเฉลิมศกั ดิ์ ใจชำนิ วิทยำกรชำนำญกำร กล่มุ งำนคณะกรรมำธิกำรกำรทหำร สำนกั กรรมำธกิ ำร ๒ วทิ ยำกรชำนำญกำร กลมุ่ งำนบริกำรเอกสำรอ้ำงองิ สำนกั กรรมำธิกำร ๒ ผูเ้ ข้าร่วมรับฟัง ๑. ประชาชนทกุ ภาคส่วน ๒. นกั ศกึ ษา ๓. นกั วชิ าการ (อาจารยม์ หาวิทยาลัย) ๔. สอ่ื มวลชน
๘๑๑ เร่ิมรับฟังความคดิ เห็นเวลา ๑๓.๐๐ นาฬกิ า นายเอกพันธุ์ ปิณฑวณิช กรรมำธิกำรและอนุกรรมำธิกำร ผู้ดาเนินรายการกล่ำวชี้แจงวิธีการ การดาเนินการรับฟังความคิดเห็นได้จาแนกการจัดกลุ่มออกเป็น 4 ประเด็น ได้แก่ (1) แนวนโยบายพื้นฐาน แห่งรัฐที่มีต่อประชาชน (๒) สิทธิ เสรีภาพ (๓) ระบบการเมืองและสถาบันการเมือง และ (๔) ระบบการ ตรวจสอบ จำกนนั้ จึงเขำ้ สู่กระบวนกำร โดยมีประเดน็ กำรรับฟังควำมคดิ เห็นสรปุ สำระสำคัญไดด้ ังน้ี อาจารย์บัวพัน มีควำมจำเป็นต้องแก้ผมเองไม่ใช่ผู้เช่ียวชำญเรื่องน้ีแต่ก็มีควำมรู้สึกว่ำมันจำเป็น จะต้องแก้อย่ำงน้อย ๆ มันก็เป็นรัฐธรรมนูญท่ีออกมำจำกกระบวนกำรอะไรก็ไม่รู้ประชำชนไม่ค่อยได้รับรู้ ไม่ค่อยได้มีส่วนร่วมผมยังนึกอยู่ในใจว่ำรัฐธรรมนูญฉบับน้ีอิทธิฤทธ์ิมันเยอะจริง ๆ มันทำให้แม้กระท่ังโรค ระบำดธรรมดำท่ีมันเกิดข้ึนแล้วทำให้กลไกของรัฐซึ่งมันทรงพลังที่สุดเป็นง่อยไปเลย ทำอะไรก็ไม่เป็น สะเปะสะปะ ทั้ง ๆ ที่ผมว่ำถ้ำเอำนำยก อบจ. ไปเป็นนำยกรัฐมนตรีอำจทำอะไรได้ อยู่ในร่องในรอยมำกกว่ำนี้ มันเป็นอะไรของมัน มันเป็นเพรำะรัฐธรรมนูญหรือเปล่ำ ในส่วนหน่ึงที่ผมรู้สึกลึก ๆ รัฐธรรมนูญอันน้ีมันคบอด มำจำกวงวิชำกำรของเรำน่ีละ่ พวกอำจำรย์ผ้ใู หญห่ ลำยคนก็ไปน่ังตรงน้ันก็นึกอยู่ในใจบำงครั้งนะ เอ๊ะกำรสร้ำง รัฐธรรมนูญออกมำแบบนี้ถ้ำท่ำนจะบอกว่ำรู้เท่ำไม่ถึงกำรณ์หรอื ไม่มีควำมรู้พอมันก็เกินท่ีจะให้อภัย แต่ถ้ำท่ำน จงใจท่ีจะให้มีรัฐธรรมนูญน้ีมำรับใช้ฝ่ำยอำนำจที่บ้ำนเมืองมำสู่วิกฤตซ่ึงไม่รู้มันจะออกยังไง คนร่ำงรัฐธรรมนูญ มันเข้ำข่ำยที่จะทำควำมผิดด้วยไหม หรือเรำจะโทษแต่ผู้ท่ีถือปืนมำยึดอำนำจมำล้มล้ำง คนร่ำงรัฐธรรมนูญมัน จะต้องมีส่วนรับผิดชอบอะไรด้วยไหม เป็นคิดคนเดียวไป ไม่นั่นอะไร ถ้ำหลักศำสนำพุทธก็บอกให้อภัยกันและ กนั ก็ใช้ได้บ้ำงครงั้ อย่ำไปรื้อฟ้ืนให้เป็นเรื่องเป็นรำวใหญ่โตข้ึนมำเลย ในขำ้ งหนำ้ ผมคิดว่ำทำงฝ่ำยวิชำกำรควร จะเป็นหลกั ให้ได้ถกแถลงกันให้มันถงึ ทีส่ ุดวำ่ เห็นอยแู่ ลว้ ว่ำมันจะสรำ้ งปัญหำข้นึ มำมันควรจะมีช่องทำงพูดคยุ ให้ มันถึงท่ีสุดมำกกว่ำท่ีดำน้ำไป แล้วไปลงประชำมติไปแล้วก็ออกมำมันก็เป็นอย่ำงท่ีเรำคิดไว้ตอนน้ัน หวังว่ำกำร คุยกันวันนจี้ ะออกมำเปน็ ในทำงสร้ำงสรรค์ท่ีเรำจะใช้ควำมคิดร่วมกัน หวังว่ำเป็นสว่ นหน่ึงทีจ่ ะหนุนเน่ืองให้เกิด พลังจะเป็นน้อง ๆ นักศึกษำที่กำลังคิดกำลังอะไรกันอยู่ข้ำงนอกทำ แล้วก็ประชำชนคนไทยที่ต้องกำร ควำมเปล่ียนแปลง ผมก็คิดว่ำกำรคุยวนั นน้ี ำ่ จะเปน็ พลงั หนุนเน่ืองกระแสอนั น้นั แสตนด์ดาร์ด ผมทำงำนกับน้อง ๆ ท่ี เคลื่อนไหวแล้วก็ลงไปทำงำนกับชุมชนต่ำง ๆ ท่ีได้รับ ผลกระทบจำกโครงกำรพัฒนำของรัฐ ชำวบ้ำนท่ีสะท้อนเร่ืองกำรเมืองในชุมชนหรือกลุ่มของนักศึกษำเองก็ดี พบว่ำปัญหำส่วนหนึ่งของประเทศตอนน้ีคือกำรมีรัฐบำลท่ีที่มีนำยกมำจำกกระบวนกำรที่มันผิดเพี้ยนจำก รัฐธรรมนูญก่อนหน้ำนี้ซ่ึงเรำจะเห็นได้ว่ำกำรคำนวณ ส.ส. ปำร์ต้ีลิสต์ก็ดี คือ พรรคไหนที่ได้ ส.ส. มำกกว่ำ ปำร์ตี้ลิสต์ก็ไม่ได้เลย หรือแม้แต่กำรคำนวณของ กกต. ท่ีมีพรรคเล็กพรรคน้อยซ่ึงเรำก็เห็นว่ำมำตรฐำนกำร คำนวณของ กกต. จะเห็นได้ว่ำคะแนนตำว่ำ ๗๑,๐๐๐ คะแนน จะเห็นได้ว่ำมี ๑๑ พรรค แต่ถำมว่ำพรรคที่มี คะแนนมำกกว่ำก็ไม่ได้มี ส.ส. อะไรอย่ำงน้ีหรือแม้แต่ยุบพรรคอนำคตใหม่ สส ๑๐ คน คะแนนไปไหน รู้สึกว่ำ กำรคำนวณ ส.ส. บัญชีรำยชื่อพรรคท่ีต่ำกว่ำเกณฑ์ยังสำมำรถเข้ำสภำได้ ผมมองว่ำมนั รู้สึกไม่โอเคสำหรับคนท่ี เลือกตั้ง แล้วก็ปัญหำตอนน้ีก็คือเท่ำท่ีคนรุ่นผมคุยกันก็คือปัญหำไม่ได้อยู่ท่ี คสช. หรือเผด็จกำร แต่ปัญหำจริง ๆ ของเรำคือต้องแก้รัฐธรรมนูญ เรำรู้สึกว่ำรัฐธรรมนูญของเรำมันเป็นปัญหำที่มันวุ่นวำยอยู่ปัจจุบันจะเห็นไดว่ำ ทุกส่ิงทุกอย่ำงกระบวนกำรมัน เรำเป็นคนเสพข่ำวเรำเป็นคนติดตำมกำรเมืองคนวิวยอดฟอลโลว์โทรทัศน์ รัฐสภำยอดไม่ต่ำกว่ำหม่ืนสองหมื่น ก็รู้สึกว่ำเป็นคนรุ่นพวกผมท่ีดูและให้ควำมสนใจกับกำรเมือง กำรท่ี ส.ส . มีเอกสิทธ์ิในกำรลงคะแนนโดยไม่จำเป็นต้องมีมติพรรค ก็คือเป็นช่องทำงในกำรเปิดขำยเสียง แจกกล้วย หรือ เป็นงเู ห่ำ แล้วก็ ส.ส. เค้ำไม่ได้กลวั ที่จะถูกขับออกจำกพรรค เพรำะเคำ้ มีสิทธิเขำ้ หำพรรคกำรเมืองใหม่ได้ไม่เกิน
๘๑๒ สำมสิบวัน ตรงนี้มันทำให้ระบบกำรเมืองมันอ่อนแอ เรำไม่มีทำงไว้วำงใจผู้แทนของเรำได้เลย ทั้งท่ีเค้ำว่ำเค้ำมี อุดมกำรณ์มีแนวทำงในระบอบประชำธิปไตยพอถึงวันหน่ึงก็มีช่องทำงให้เค้ำ มันทำให้เค้ำหำช่องทำงท่ีจะหำ ผลประโยชน์ให้ตัวเองได้ ปัญหำกำรตีควำมรัฐธรรมนูญท่ีไม่ชัดเจนกรณีธนำธรก็ดี เงินกู้หรือเงินยืมมันเป็นกำร ใช้คำท่ีท่ีรู้สึกว่ำมันตีควำมได้กว้ำงมำก กำรเขียนรัฐธรรมนูญเพ่ือเปิดช่องให้ศำลรัฐธรรมนูญตีควำมในหลำย ๆ กรณีเพื่อให้เป็นไปในทำงที่เค้ำต้องกำรได้ มันก็เป็นปัญหำเหมือนกัน กลไก ส.ว. ก็ดี ท่ีไม่ไดม้ ำจำกกำรเลือกตั้ง ระบบ ส.ว. เองมันต้องมีกำรเลือกตง้ั พอเป็น ส.ว. ที่มำจำกกำรแต่งตัง้ แล้วก็ต้องถำมว่ำใครเป็นคนแต่งตั้ง ส.ว. ส.ว. มำจำกใคร แล้ว ส.ว. โหวตใคร ตรงนี้มันจะเป็นปัญหำมำกต่อให้เรำมีคณะแก้รัฐธรรมนูญเรำมีข้อเสนอ แต่ว่ำเรำไม่สำมำรถข้ำม ส.ว. ไปได้ เพื่อให้เค้ำโหวตแก้รัฐธรรมนูญ ตรำบใดท่ีเค้ำยังมีอิทธิพลและมีควำมชอบ ธรรมที่เค้ำถูกแต่งต้ังมำจำกกลุ่มคนที่มีอำนำจที่เค้ำรองรับทุกสิ่งทุกอย่ำงอยู่ ณ ตอนน้ี ผมมองว่ำตรงน้ีแหละ ท่ีจะเป็นปัญหำ ทำอย่ำงไรให้ ส.ว. ยึดมติของประชำชนส่วนใหญ่ที่เห็นพ้องว่ำต้องแก้รัฐธรรมนูญ คือ ส.ว.. ไม่สิทธิไม่ให้แก้รัฐธรรมนูญ เพรำะ ส.ว.. ไม่ได้มำจำกพวกเรำที่เรำเลือกต้ังเข้ำไป คือ ออกแบบระบบกลไกที่ เรำจะเห็นได้ว่ำกำรทำประชำมตกิ ่อนที่จะมีรัฐธรรมนูญฉบับน้ี ผมคิดว่ำควำมแยบยลหรือกลไกของ คสช. หรือ คนทอี่ ำนำจชดุ น้ีหรอื คนร่ำงรัฐธรรมนูญ หรือประชำมติเองมคี วำมต้ังใจท่แี ฝงคำถำมพ่วงโดยคนส่วนใหญ่ไมร่ บั รู้ เลย พวกผมไปรณรงคโ์ หวตควำ่ ประชำมติ โหวตโน พวกผมถูกดำเนินคดี ถูกเจ้ำหน้ำท่ีตำรวจทหำรตำมตัวหรือ แม้กระท่งั ถ่ำยรปู ติดตำมทุกสงิ่ อย่ำงเลย ซง่ึ ตรงนี้ต้องให้ควำมชดั เจนแก่ประชำชน เวลำทำประชำมตผิ มว่ำพวก ผมไมไ่ ดโ้ ง่ชำวบ้ำนก็ไมไ่ ดต้ ดิ อินเตอรเ์ น็ต ตดิ ไวไฟตำมขำ่ ว ขอสะทอ้ นเทำ่ นก้ี อ่ น อำจำรย์บวั พนั ข้อเสนอข้อแรกกฎหมำยจะต้องมำกจำกกระบวนกำรท่ีมนั ชอบธรรม เพรำะฉะน้ัน ข้อแรกอยำกเสนอว่ำ รัฐธรรมนูญที่เรำจะพูดไปข้ำงหน้ำเน่ีย คือ ใช่ว่ำมันไม่ได้แหย่ไปท้ังหมดคนท่ี ร่ำงรัฐธรรมนูญก็ระดับปรมำจำรย์ แต่ว่ำกระบวนกำรท่ีมันไม่มีควำมชอบธรรมมันทำให้ขำดควำมเชื่อถือขำด ควำมเคำรพ เพรำะฉะนนั้ เพียงแต่เรำจะปรับปรุงบำงมำตรำ ผมคิดว่ำไม่พอ เรำควรใช้โอกำสนี้สร้ำงควำมชอบ ธรรม ควำมเชื่อถือใหก้ ฎหมำยที่เรำจะร่วมสรำ้ งข้นึ มำ หมำยควำมว่ำ ประชำชนต้องเข้ำมำมีสว่ นร่วมในกำรรำ่ ง เมื่อสองสำมเดือนที่ผ่ำนมำ ผมก็คุยเรื่องนี้กับผู้ใหญ่ของเรำ ก็คือได้มีโอกำสขึ้นเวที นั่งข้ำง ๆ กัน ท่ำนก็คุย กับผม ผมก็เสนอกับท่ำนว่ำมันต้องมีส่วนร่วม ท่ำนบอกว่ำต้นทุนมันสูงจริงๆ กฎหมำยเอำประชำชนมำร่ำงมัน จะยุ่ง มันจะไปนั่นมำก ผมก็เห็นด้วยว่ำไม่ใช่ให้ประชำชนทุกคนมำร่ำง มำออกควำมเห็นแล้วต้องมำอยู่ใน รัฐธรรมนญู ทกุ อยำ่ งอันน้ไี มใ่ ช่ แตม่ ันหมำยควำมวำ่ เค้ำมีส่วนร่วมในกำรที่ตระหนักว่ำ อนั นี้เปน็ ข้อเสนอนะมนั มี ควำมหมำยอย่ำงนี้นะข้อเสนออันน้ี คำว่ำสิทธิเสรีภำพมันเป็นอย่ำงน้ีนะ ควำมรับผิดชอบของปวงชนชำวไทย มันเป็นอย่ำงน้ีนะ เค้ำมีส่วนในกำร ถ้ำในภำษำสังคมศำสตร์เค้ำเรียก เมคเซ้นส์ มำตั้งแต่แรก ผมคิดว่ำมันจะ อันแรกอำจตอ้ งมคี วำมชอบธรรม ควรจะร่ำงกฎหมำย ควรมีกระบวนกำรร่ำงกฎหมำยใหม่ ซ่ึงไม่ได้หมำยควำม ว่ำทุกมำตรำต้องยกท้ิง อันท่ีสองผมคิดว่ำปัญหำมันใหญ่กว่ำน้ันมำอีก หลังจำกที่เรำมีกฎหมำยมำแล้ว กระบวนกำรในกำรใช้กฎหมำยของเรำเนี่ยในช่วงสิบปีทผ่ี ่ำนมำมันออกอ่ำวออกทะเลไปเยอะ เรำเห็นชัด ๆ ว่ำ หลักกำรทำงกฎหมำยมันไม่น่ำจะใช่อย่ำงน้ัน แต่มันก็มีช่องไปได้ เห็นวำ่ กำรกระทำอย่ำงเดียวกันคนอืน่ ก็มี คน นัน้ ก็มี แล้วทำไม่คนน้ันมันผิด คนนี้มันอยู่เฉยๆ อันนี้ยังไม่ได้พูดว่ำเรำอย่ฝู ่ำยใดฝ่ำยหนึ่งนะ ท่ีผมคิดตั้งแต่แรก เลย ก็เคยพูดบนเวทีแบบน้ีแหละ ผมไม่เห็นด้วยกับกำรยุบพรรค ผมคิดว่ำพรรคกำรเมืองมันมำจำกเจตจำนง ของประชำชนมันใหญ่กว่ำรัฐธรรมนูญอีก คำว่ำเจตจำนง คำว่ำ Bill ของประชำชน เพรำะฉะน้ันเมื่อ bill ของ ประชำชนมันเป็นกำรรวมตัวกันเพื่อผลประโยชน์แล้วมันจะมีอะไรท่ียุบเจตจำนงของประชำชนได้ แต่แน่นอน ที่สุดพรรคกำรเมืองทำผิดได้ผู้ที่ทำก็ต้องรับผิดชอบไปเข้ำคุกจับอะไรก็ว่ำไป แต่ถ้ำเรำปล่อยให้เจตจำนงของ
๘๑๓ ประชำชนถูกทำลำยถูกกดทับโดยอำนำจทำงกฎหมำยซ่ึงไม่รู้ว่ำเป็นอำนำจตำมกฎหมำยหรือเปล่ำก็ไม่ทรำบ อนั น้ีผมคดิ ว่ำมันไปไกลมำก แล้วถ้ำเผื่อว่ำมันไม่ให้สิทธิเสรีภำพประชำชนรวมตัวกันเพ่อื แสดงเจตจำนงออกมำ มันจะมีอะไรในผืนดินท่ีเรียกว่ำชำติในตรงนี้อันนี้มันใหญ่ที่สุดแล้ว ยังไงก็ตำมอันนี้เป็นควำมเห็น ทำงสังคมศำสตร์ ผมไม่ใช่นกั กฎหมำย ควำมเห็นทำงสงั คมศำสตร์มันกอ็ ยู่รวมกันนัน่ แหละ เพรำะฉะน้นั ผมก็ไม่ ทรำบว่ำรัฐธรรมนูญกฎหมำยสูงสุดที่เรำจะร่ำงข้ึนมำมันปกป้องหรือทำให้กระบวนกำรในกำรใช้กฎหมำยของ เรำอย่กู ับร่องกับรอยได้ไหม หรอื วำ่ มันตอ้ งใช้พลังทำงสงั คมที่จะทำให้กระบวนกำรยุติธรรมของเรำต้ังแตต่ ำรวจ ตั้งแต่มันจะเป็นคดี ไปฟ้องไปถึงอัยกำรไปถึงอะไรมันมีควำมน่ำเช่ือถือและมันให้ควำมเป็นธรรมประชำชนได้ ถ้ำเผื่อเรำมีกฎหมำยที่ดี ข้ำงหน้ำเรำร่ำงกฎหมำยออกมำดีเลิศ หำกกำรใช้กฎหมำยอันนั้นมันยังบิดเบือนแล้ว เรำจะทำยังไง เรำจะร่ำงรัฐธรรมนูญต่อไปไหม ผมไม่แน่ใจนะครับ ข้อเสนอของผมตอนนี้ใช้กระบวนกำร ร่ำงรัฐธรรมนูญที่จะให้เกิดกระบวนกำรกำรมีส่วนร่วม มีกำรถกแถลงอะไรอย่ำงท่ีจะว่ำไป ถ้ำสมมติว่ำเรำมี โอกำสได้ทำจริงให้มันเป็นแรงกดดัน ให้ประชำชนได้ตระหนักว่ำ กำรใช้กฎหมำย กระบวนกำรในกำรบังคับใช้ กฎหมำยก็มีควำมสำคัญต่อควำมเป็นธรรมที่เรำจะได้รับเอนด์วิเซ้ำส์ของมันด้วย แล้วถ้ำเผ่ือว่ำมันจะมีช่อง ในรัฐธรรมนูญ จะมีมำตรำอะไรก็ตำมที่จะทำให้กระบวนกำรกำรใช้กฎหมำยน้ีผิดเพี้ยน อย่ำงเช่นให้อำนำจ ศำลรฐั ธรรมนูญมำกเกนิ ไป เพรำะว่ำแบบนกั กำรเมอื งมันฤทธิเ์ ยอะจริง ๆ ตอนแรกกด็ ูท่ำทำงว่ำศำลรัฐธรรมนูญ เอำไม่อยู่ แต่ว่ำเอำไปเอำมำกลำยเปน็ วำ่ ตอ้ งมำควบคุมศำลรัฐธรรมนูญอกี ทหี น่ึงมันก็เลยไม่รวู้ ำ่ จะเอำยังไง อัน ที่สองเป็นโจทย์ที่ใหญม่ ำกไมร่ ู้วำ่ จะมีทำงออกอย่ำงไร ทำไปทำมำมนั จะลำมไปที่ควำมไม่เช่ือม่ันในกระบวนกำร ยุติธรรมซึ่งมันจะเป็นเร่ืองใหญ่ ถ้ำหันหนำ้ ไปกระบวนกำรยุติธรรมแล้วมันไม่น่ำเชื่อถือ มันจะกลบั ไปกำลังของ ใครของมันแล้วตอนน้ี ใครมีกำลังเอำออกมำใช้ เพรำะไม่ม่ันใจว่ำไปตรงน้ันมันจะยุติธรรมไหม ปัญหำของ กระบวนกำรกำรใช้กฎหมำยคิดว่ำมันชัดเจนข้ึนมำมำกกว่ำกำรที่เรำมีรัฐธรรมนูญหรือกฎหมำยที่มันไม่ค่อยจะ ถกู ตอ้ งเทำ่ ไร ไมร่ มู้ ีข้อเสนออย่ำงไร แต่ขอ้ ทขี่ อ้ ท่ีมนั อยูใ่ ต้ไอน้ ั้นจรงิ ๆ ทผี่ มคิดวำ่ จะให้มมี ี คอื เรอื่ งสิทธเิ สรีภำพ ของพลเมอื งมันต้องเป็นเร่อื งท่ีเป็นหลักกำรท่ีเรำจะต้องทำให้มันเกิดขึ้นจริง ๆ ทำใหม้ ันมี ให้มันปฏบิ ัตไิ ด้ คำว่ำ สิทธเิ สรภี ำพมันอำจทำใหเ้ รำเกิดควำมไม่สบำยใจบำงเรือ่ ง เหน็ วำ่ มันมีมอ็ บตรงนัน้ มอ็ บตรงน้ี ผมคิดว่ำถ้ำเรำใช้ สทิ ธิเสรีภำพมันต้องมีควำมรับผิดชอบควบคู่กันไปดว้ ยในฐำนะที่เรำเป็นพลเมือง ในฐำนะที่เรำเป็นสมำชิกของ สังคม ผมคิดว่ำหน้ำที่ของรัฐไม่ใช่ว่ำมำจำกัดสิทธิและเสรีภำพของพลเมืองมนั จะตอ้ งสนบั สนุนให้เคำ้ มีสิทธิและ เสรภี ำพอันนี้รวมไปถึงกำรควบคุมกำรแข่งขันให้ผมอยู่ในขอบเขตที่ อันน้ีผมพดู ถึงเร่อื งเศรษฐกิจแลว้ ล่ะครับ ให้ อยู่ในขอบเขตท่ีมันเหมำะมันควร คือเรำไปพัวพันกันสองเรื่องสิทธิและเสรีภำพ มันทำให้เกิดผู้มีอำนำจทำง เศรษฐกิจ ลมหำยใจทำงเศรษฐกิจและลมหำยใจของพวกเรำด้วยอยู่ในมือของเค้ำแล้วตอนน้ีเซเว่นอีเลฟเว่นมี ทุกซอกทุกซอย ตอนน้ีไวรัสอู่ฮั่นระบำด ควำมเป็นควำมตำยของเรำอยู่ท่ีเซเว่นมันจะมีกำรกักตุน ถ้ำเซเว่น กระจำยสินค้ำไม่ได้ เรำก็ไม่มีมำม่ำกินแล้วทีน้ี ที่ประเทศอิตำลีเริ่มขำดแคลนแล้ว เพรำะฉะนั้นหลักกำรเร่ือง สิทธิเสรีภำพมันจะเขียนยังไง ผมอยำกจะเห็นว่ำมันได้รับกำรเคำรพแล้วอันน้ีมันก็เก่ียวข้องกับประเพณีกำรใช้ อำนำจของบ้ำนเรำ รำชกำรผมเห็นทำงฝ่ำยรำชกำรแต่งชุดรำชกำรทุกอำทิตย์ผมรู้สึกอึดอัดมำก สมัยหน่ึงมัน เ ร่ิ ม จ ะ ห ำ ย ไ ป แ ล้ ว ล่ ะ เ พ ร ำ ะ แ ต่ ง ชุ ด ข้ ำ ร ำ ช ก ำ ร เ ม่ื อ ไ ห ร่ มั น อ ยู่ บ น หั ว ป ร ะ ช ำ ช น คนไม่อยำกเข้ำไปหำ กลำยเป็นรัฐรำชกำรท่ีเรำจะไปบูชำ ประชำชนมันไม่มีชุดใส่ ดีไม่ดีเค้ำจะไปตัดชุดใส่ให้ ประชำชน เร่ืองสิทธิเสรีภำพเรำจะเขียนยังไง แมแ้ ต่จะคุยกันในมหำวทิ ยำลัยภำยใต้รำยวิชำท่ีเรำสอนกันมนั ยัง พูดไม่ได้เลยในช่วงท่ีผ่ำนมำมันเป็นปัญหำ อำนำจมนมีควำมลึกลับอยู่อย่ำง ผมอยู่มหำลัยเค้ำบอกทำไมพูดกับ อธิกำรไม่ได้ พูดได้แต่วิธีกำรบริหำรอำนำจ เค้ำจะใช้วิธีกำรโยนไปโยนมำ มำถึงคณะโยนไปรอง รองน่ันรองนี่
๘๑๔ จนรู้ไปไล่ตัวเจอมันยังไง สุดท้ำยก็ไม่ได้ทำ หำตัวไม่เจออำนำจมันอยู่ที่ไหน อำนำจตำมประเพณีอำนำจแบบนี้ มนั มีผลต่อสิทธิเสรีภำพของพวกเรำจริง ๆ แต่ว่ำอีกด้ำนหน่ึงก็อยำกให้พวกเรำใช้เสรีภำพด้วยควำมรับผิดชอบ เรำโพสอะไรท่ีเรำมีเสรีภำพในกำรแสดงควำมคิดเห็นถ้ำมันเกิดควำมตื่นตระหนกหรือควำมโกลำหลข้ึนมำมัน เป็นเรื่องใหญ่ เร่ืองแค่นิดเดียวถ้ำเรำใช้เสรีภำพด้วยควำมไม่รับผิดชอบ อยำกพูดสำมเรื่องน้ีแหละ หนึ่งกระบวนกำรต้องชอบธรรม สองกระบวนกำรในกำรใช้กฎหมำยท่ีจะต้องอยู่ในร่องในรอย และเรื่องสิทธิ เสรีภำพเรำตอ้ งทำใหม้ ันเกดิ ข้ึนจรงิ ๆ ในกฎหมำยใหมข่ องเรำ อาจารย์มนุษย์ศาสตร์ เรำก็เห็นว่ำปัญหำของรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ เค้ำออกแบบรัฐธรรมนูญมำ แบบนี้แล้ว เค้ำไดเ้ ปรียบ ผู้มีอำนำจได้เปรียบแล้วเค้ำไปแก้ยิบย่อยแบบนี้เค้ำก็ไม่แก้แลว้ ล่ะ สิ่งที่ผมเสนอมันไม่ มีอะไรเกิดข้ึนเหมือนเดิม สิ่งท่ีผมอยำกเสนอ คือ ใช้โมเดลของปี ๔๐ คือ ประชำชนมีส่วนร่วม ต้ัง สสร. อะไร ต่ำง ๆ เป็นตัวแทนประชำชน ส่วนรัฐธรรมนูญจะออกมำเป็นอย่ำงไร สิทธิเสรีภำพเป็นอย่ำงไร อยำกให้ระบบ เศรษฐกิจเป็นอย่ำงไร อยำกให้ศำลเป็นยังไงอะไรต่ำง ๆ ให้ตัวแทนประชำชนเป็นคนออกแบบ ดีไซน์ โดยที่มี กำรมีส่วนร่วม แก้ไขรัฐธรรมนูญบำงมำตรำเพื่อทำประชำมติว่ำจะแก้หรือไม่แก้ ถ้ำแก้ลงประชำมติว่ำแก้ก็ ตั้ง สสร. ดำเนินกำร ประชำชนมีส่วนร่วมไป พอได้รัฐธรรมนูญก็มำโหวตรับ เป็นกระบวนกำรแบบน้ันไป ข้อเสนอต่ำง ๆ ท่ีเสนอไปยำกท่เี ค้ำจะดำเนินกำร เค้ำได้เปรยี บ เค้ำมีควำมไดเ้ ปรยี บทำงกำรเมืองอยู่ เค้ำเคลียร์ กันได้อยู่ เค้ำมีทุน ปืน มวลชน กลุ่มผู้มีอำนำจตอนนี้เข้ำคุยกันได้อยู่ กลุ่มน้ีลงตัวกันอยู่ เสนอให้ประชำชนมี ส่วนร่วมอะไรต่ำง ๆ เนี่ย แม้แต่แก้รำยมำตรำในส่วนกระบวนกำรยุติธรรม ถ้ำเค้ำไม่ได้เปรียบ โหวตใน กรรมำธิกำรกแ็ พเ้ หมอื นเดิม แม้ต้งั กรรมำธิกำรแก้ไขรัฐธรรมนูญกแ็ พ้โหวต - ผมขอเสริมเรื่องหมวดสิทธิเสรีภำพ ผมคิดว่ำคำถำมพ่วงไม่ควรมีฉบับหน้ำที่มันซอยย่อยลงมำ แล้วก็ พรบ. คอมก็ควรยกเลิกไม่ควรมี ถ้ำมี พรบ. คอม ก็จะมีมำตรำน้ีหมวดน้ีไว้ทำไม ถ้ำเสรีภำพในกำรคิด ในกำรแสดงออก เสรีภำพในกำรชุมนุมท่ีปรำศจำกอำวุธเน่ีย แต่มี พรบ ชมุ นุมในกำรแจ้งควำมดำเนินคดีกับคน ทีอ่ อกมำแสดงควำมคิดควำมเห็น ผมรู้สึกว่ำมันไม่ได้เสรีภำพ ซ่งึ ตรงน้ีเค้ำเรียกว่ำเป็นข้อได้เปรียบหรือรูปแบบ กำรควบคุมของรัฐบำลชดุ นท้ี ี่ควบคมุ แม้กระทง่ั ควบคมุ อยำ่ งเดียวไมพ่ อไปติดตำมคกุ คำมผู้ที่ออกมำแสดงควำม คิดเห็น เห็นเป็นข่ำวนักศึกษำที่ออกมำก็มีเข้ำหน้ำท่ีตำรวจ ทหำรเข้ำไปติดตำมคุกคำม ถ้ำรัฐธรรมนูญให้ ควำมค้มุ ครองสทิ ธิเสรภี ำพตรงนี้จริงผมก็คิดวำ่ มนั ไมค่ วรมเี ลยครบั - หนูมีคำถำมค่ะ คือกำรที่เรำจะแก้รัฐธรรมนูญ เรำจะแกไ้ ด้ยงั ไงคะ ในเมอ่ื เหมือนที่อำจำรย์บอก ว่ำสส่ี ว่ นของเค้ำยังคยุ กันได้อยู่ หนสู งสยั เรือ่ งนี้ อธิบำยใหห้ นูฟังหน่อยค่ะ - สมมติในคำถำมประชำมติจะถำมว่ำแก้หรือไม่แก้ มันจะมีคำถำมประเภทแบบนี้ด้วยว่ำ เรำขอ ประชำมติของประชำชนว่ำให้ยกเลิกหรือระงับใช้รัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐ แล้วให้ใช้รัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ หรืออะไร ก็ได้ช่ัวครำวในระหว่ำงที่จะแก้รัฐธรรมนูญ ถำมคำถำมพ่วงแบบนี้ไปเลย เพรำะว่ำเมื่อไรก็ตำมท่ีเดินตำมที่ ท่ำนมีชยั เขียนไว้ทำ่ นเปน็ ปรมำจำรย์ทำให้คนงง ถ้ำทำตำมแบบโปรเซสมันจะเป็นอย่ำงท่อี ำจำรย์ว่ำ ถ้ำทำแบบ นั้นมันต้องใช้กระบวนกำรทำงกำรเมืองหรือทำงสังคม หมำยควำมว่ำถ้ำแรงกดดันทำงสังคมไม่มำกจริง ๆ ไม่มี ทำงจะเกิดขึ้นได้ แล้วมันจะไปซ่อนอันนั้นไว้อันน้ีไว้ มันจะต้องมีกระบวนกำรในทำงสังคมหรือกำรกดดันที่จะสู้ กับแบบที่อำจำรย์พูดไว้ มันต้องมีแรงกดดันมำกพอท่ีจะทำให้ทั่วทิศให้มันไปได้ ก็อำจทำประชำมติถำมตรง ๆ เลยวำ่ ถำมซ้ำอกี เลยวำ่ คุณเอำอีกไหมรัฐธรรมนูญ ๖๐ ถำ้ ไมเ่ อำคณุ จะเอำฉบบั ไหนมำแทน ต้ังแต่วันน้ันเป็นต้น ไปพอเสร็จร่งุ เชำ้ ประชำมติเสร็จนับคะแนนเสรจ็ แล้ว สว ไป แลว้ มีรัฐบำลช่วั ครำวอะไรก็ไม้รู้ ผมไมร่ วู้ ่ำจะไอ้น่ัน ยังไงในทำงเทคนิคกระทบอะไรบ้ำง แต่ว่ำถ้ำถำมได้ผมคิดว่ำถำมเลย ถำมประชำชนอีกทีสิว่ำจะเอำม๊ัย
๘๑๕ รัฐธรรมนูญปี ๖๐ เน่ีย ผมไม่รู้จะเป็นไงทำได้หรือเปล่ำ ถำมไปแล้วจะถำมซ้ำได้ยังไง ถ้ำถำมได้มันจะลด กำรเผชิญหน้ำสังคมไทย มันจะปล่อยทำงออกมันจะทำให้เรำก้ำวข้ำมวิกฤตไปได้ไม่ต้องไปใช้กำลังห้ำห่ันอะไร กันมำกมำย มันจะเปิดช่องให้สังคมมีช่องหำยใจ ตอนนี้เรำถูกส่งไปอยู่ในหลุมไม่รู้จะขึ้นมำอย่ำงไร เรำอำจมี นวัตกรรมอะไร ตอนที่อำจำรย์มีชัย เขียนเค้ำกค็ งคดิ ว่ำเปน็ นวตั กรรมยังไง - ผมขอแสดงควำมคดิ เห็นในฐำนะท่ไี ม่ใช่นกั กฎหมำยและไมค่ ่อยรูเ้ รื่องกฎหมำยเรือ่ งรัฐธรรมนูญ เท่ำไหร่ คือประเด็นแรกผมสงสัยพอเรำไปอ่ำนรัฐธรรมนูญมีตั้งหลำยข้อท่ีผมรู้สึกว่ำทำไมมันขัดกับควำมเป็น จริง ผมยกตัวอย่ำงเช่น บุคคลย่อมมีเสรีภำพในกำรแสดงควำมคิดเห็น กำรพูดกำรเขียน แต่พอเอำเข้ำจริง ๆ ไปพูดถึงคนบำงคนไม่ได้ หรือไปพูดถึงคนที่มีอำนำจไม่ได้ ผลเสียมันตำมมำ ถูกคุมคำมถูกติดตำม ถูกสำรพัด แปลว่ำอะไร อันน้ีมันมันแปลว่ำอะไร ประเทศไทยปกครองด้วยกฎหมำยจริงหรือเปล่ำ หรือรัฐธรรมนูญทำ หน้ำที่ในแบบที่มันควรจะเป็นได้หรือเปล่ำ ถ้ำมันไม่ได้แล้วเรำไปแก้รัฐธรรมนูญแล้วมันช่วยอะไร มันมีคนท่ีอยู่ เหนือรัฐธรรมนูญอยู่หรือเปล่ำ มันคนที่เค้ำฉลำดพอที่จะจัดกำรกฎหมำยนู่นนี่น่ันซิกแซกกฎหมำยลูกกฎหมำย อะไร แล้วมนั ทำให้เจตนำรมณ์ของเสรีภำพของประชำธปิ ไตยมันไม่เป็นจรงิ อนั น้ีผมวำ่ สำคัญนะ อีกประเดน็ นะ ครับมนั ก็คือว่ำ น้องเค้ำเสนอไปแลว้ กค็ ือกำรไดม้ ำซ่ึงวุฒิสมำชิก อันน้ีผมว่ำไม่แฟร์อย่ำงรนุ แรงไม่เปน็ ธรรมอนั น้ี ต้องแก้ เพรำะว่ำอะไรเวลำเขียนมันก็ดูดีคัดเลือกจำกกลุ่มวิชำชีพ คัดเลือกจำกนู่นนี่น่ัน ซึ่งผมรู้สึกว่ำอันนี้เป็น ชอ่ งโหวท่ ีม่ ันจะทำให้คนท่ีมอี ำนำจบำงกลุม่ บำงคนเอื้อประโยชน์ให้กบั คนบำงกลุม่ บำงคนมนั ควรจะมำจำกกำร เลือกตั้ง ทีน้ีกำรเลือกต้ังแบบไทย ๆ มันก็เลือกตั้งกันมำจนไม่รู้จะเลือกอย่ำงไรแล้วมันก็ไม่เป็นประชำธิปไตย แบบที่มันควรจะเป็น มันเป็นประชำธิปไตยแบบไทย ๆ เอำเข้ำจริงแล้วมันก็ถูกแทรกแซงโดยเครือข่ำยอำนำจ ผลประโยชน์เงินหรือระบบอุปถัมภ์ เพรำะอะไรเพรำะพื้นฐำนของคน คนเรำจำนวนไม่น้อยไม่เข้ำใจเรื่อง ประชำธิปไตยและมันทำให้พอถึงเวลำมันโยนกลับไปให้ประชำชนเลือกต้ังแล้วมันก็ได้แบบเดิมท่ีมันไม่ค่อยมี คณุ ภำพที่เรำจะเจอแล้วร้องยี้เขำ้ มำมันก็ไม่ไปไหนอ่ะครับ แตข่ ้อดขี องมันกค็ ือมนั มโี อกำสแกต้ ัว ข้อดีของมันคือ มันแก้ตัวได้ มันไม่เหมือนอะไรท่ีอยู่ในประเทศไทยท่ีแก้ตัวไม่ได้ ผมคิดว่ำอย่ำงน้อยถ้ำเรำคำดหวังว่ำสักวันนึง คนส่วนใหญ่ของประเทศจะเรียนรู้จะเข้ำใจหลักปรัชญำของเสรีภำพจริง ๆ ถึงวันนั้นผมคิดว่ำมันจะดี แล้วกำร เลือกต้ังมันจะวน วน วน ไปถึงจุดนั้น แต่ถ้ำไม่เลือกตั้งผมคิดว่ำมันก็ไม่มีอนำคต ผมมีควำมคิดเห็นเกี่ยวกับ บำงมำตรำในรัฐธรรมนูญฉบับที่ใช้อยู่เน่ียนะครับ ที่ผมคิดว่ำน่ำจะปรับก็คือว่ำมำตรำ ๕๒ เนี่ย ก็จะมีตอนแรก ๆ พูดมำ แล้วกต็ อนท้ำยเลยเค้ำบอกว่ำ กำลงั ทำงทหำรให้ใช้เพื่อประโยชน์ในกำรพัฒนำประเทศด้วย ผมคิดว่ำ อันน้ีควรจะตัด มำตรำ ๖๗ รัฐพึงอุปถัมภ์และคุ้มครองพระพุทธศำสนำและศำสนำอื่น ๆ ผมคิดว่ำเร่ืองน้ีไม่น่ำ อยู่ในรัฐธรรมนูญนะ มันเป็นเรื่องท่ีแบบว่ำเรื่องศำสนำถ้ำคนศรัทธำประชำชนศรัทธำเค้ำจะเก้ือหนุนเกื้อกูล สังคมกับศำสนำมันจะอยู่ด้วยกัน หรือถ้ำจะแก้ให้มันน้อยลงหรือตัดท้ิงเลย แต่ผมคิดว่ำมันควรตัดทิ้ง ก็คืออย่ำ เอำรัฐพึงอุปถัมภ์และคมุ้ ครองพระพุทธศำสนำ ผมคิดว่ำ ถ้ำแก้ใหน้ ้อยผมว่ำ รัฐพึงอุปถัมภ์และคุ้มครองศำสนำ พอ คือผมนับถือศำลนำพุทธเนำะ แต่ปัจจุบันคนนับถือศำสนำหลำกหลำยแล้วจำนวนนึงไม่นับถือศำสนำ คือ ผมรสู้ กึ วำ่ ลองจินตนำกำรวำ่ ผมเปน็ คนนบั ถือศำสนำอ่ืนทไี่ มใ่ ช่ศำสนำพทุ ธเนี่ย ผมน้อยใจ ซึ่งผมคดิ ว่ำเร่ืองพวก น้ีไม่จำเป็นต้องระบุในรัฐธรรมนูญ ผมไม่รู้สึกว่ำมันมีประโยชน์อะไร มีข้อท่ีผมเหมือนกันนะ ก็คือ มำตรำ ๗๗ รัฐพึงจัดให้มีกฎหมำยเพียงเท่ำท่ีจำเป็น อันน้ีผมชอบ แต่ปฏิบัติเป็นไปได้หรือไม่ผมไม่ทรำบ เพรำะผมไม่คิดว่ำ สังคมที่มันร่มเย็นเป็นสุขมันอยู่ด้วยกันแบบมีธรรมำภิบำลดีเน่ีย สังคมนั้นไม่จำเป็นต้องมีกฎหมำยเยอะเลย กำรมกี ฎหมำยเยอะแสดงว่ำมันมีปญั หำเยอะ แลว้ กอ็ ันน้ีมันไม่อยใู่ นรฐั ธรรมนูญท่ีเขียนไว้เนำะ แล้วจริง ๆ ศกั ดิ์ ของกฎหมำยผมก็ไม่แน่ใจเนำะ ว่ำมันต้องอยู่ในรัฐธรรมนูญหรือเปล่ำ แต่ผมรู้สึกว่ำเรื่องกำรกระจำยอำนำจ
๘๑๖ กำรดูแลแต่ละจังหวัดเป็นสิ่งท่ีคนเรียกร้องมำนำน แล้วมันจะเป็นคุณูปกำรแก่กำรพัฒนำประเทศ มันจะเป็ น ประโยชน์ตอ่ อนำคตของประเทศ ผมคิดว่ำควรมกี ำรเลอื กต้งั ผู้ว่ำรำชกำรจังหวัด ขอบคุณครบั - จรงิ ๆ ผมแพทย์กจ็ ริง แต่ผมลำออกไปทำงำนวศิ วกร จะคลุกคลีกับคนใช้แรงงำนและระบบกำร ทำงำนของเอกชน ขออนุญำตเสนอในส่วนที่รัฐธรรมนูญควรแก้ อย่ำงเม้ือก่ีอำจำรย์พูดเรื่องศำสนำผมว่ำโอเค นะครับ คือศำสนำเนี่ยจริง ๆ ถ้ำเรำมอง ผมอำจไม่เก่งภำษำกฎหมำยนะครับ แต่จริง ๆ แล้วศำสนำมันเป็น เหมือนกฎท่ีใช้ควบคุมสังคมก่อนท่ีจะมีรัฐธรรมนูญเสียอีก เพรำะฉะน้ันศำสนำหลำย ๆ ศำสนำก็จะมีรูปแบบ ของเค้ำ ทนี ี้เมอื่ ศำสนำถงึ ช่วงนึงทมี่ นุษยเ์ รม่ิ รู้สกึ ว่ำศำสนำมนั มีควำมแปลก ๆ กำรใช้อำนำจแบบแปลกของผ้นู ำ ศำสนำเอง เป็นสำวกของศำสนำนั้น ๆ ผมพูดโดยรวมทุกศำสนำนะครับ มีกำรใช้อำนำจทำงศำสนำกับ ประชำชนกับค่ำนิยมทำงสังคมหรือวัฒนธรรมต่ำง ๆ ในรูปแบบที่ให้เกิดกำรรุกลำ้ สง่ิ ที่เรียกว่ำสิทธิหรือเสรีภำพ หรือแม้กระทั่งควำมเสมอภำคของมนุษย์ทุกคนตำมหลักศำสนำซ่ึงถ้ำเรำสังเกตทุก ๆ ศำสนำเน่ียแทบจะให้ มนุษย์ทุกคนอยู่ภำยใต้เดียวกัน ถ้ำอย่ำงเป็นศำสนำท่ีมีเทวะนิยมเค้ำก็บอกว่ำเรำเป็นหน่ึงภำยใต้พระเจ้ำองค์ เดียวกัน บำงศำสนำอำจจะบอกว่ำไม่มีพระเจ้ำก็ได้ แต่เรำทุกคนล้วนมีท่ีพึ่งของตัวเอง ทีนี้ถ้ำมองในมุมศำสนำ ถึงจุดนึงเรำค้นพบว่ำศำสนำท่ีแท้จริงแล้วมันไม่ได้สำมำรถแก้ไข หรือทำให้สังคมวิวัฒน์หรือพัฒนำขึ้น ส่ิงที่ เรียกว่ำวิทยำศำสตร์หรือหลักกำรและเหตุผลก็พัฒนำข้ึนมำถูกไหมครับ จนกระทั่งถ้ำเรำสังเกตอย่ำงประเทศ ยุโรปเค้ำจะมีกำรปฏิวัติศำสนำที่ทำให้ประเทศเค้ำเปล่ียนผ่ำนจำกระบบศำสนำ ขอยกตัวอย่ำงศำสนำคริสต์ โรมันคำทอลิกเปล่ียนจนทำให้ตอนน้ีคนในยุโรปรวมไปถึงหลำยประเทศที่เจริญแล้วหรือพัฒนำแล้วค่อนข้ำงที่ จะไม่มำซีเรยี สกบั ศำสนำ ไม่ได้บรรจุลงไปในกฎหมำยหรอื แม้กระทั่งไม่เอ่ยถงึ เลย เค้ำปล่อยให้เรื่องศำสนำเป็น เรื่องควำมเชื่อส่วนบุคคลและไม่เอำมำบังคับใช้เป็นกฎหมำย เค้ำถือว่ำควำมเช่ือทำงศำสนำนั้นเป็นเรื่องของ ส่วนตัว ท้ังนที้ ้ังนั้นต้องให้เสรภี ำพและไมไ่ ด้รุกรำนกันและกัน ทนี ้ีตดั ภำพมำผมทำงำนส่วนใหญ่กบั แรงงำนพม่ำ แรงงำนเมียนมำรเ์ ค้ำคอ่ นข้ำงดใี จมำก เพรำะว่ำประเทศเค้ำพึ่งประกำศศำสนำประจำชำติไปเมื่อไม่ก่เี ดือนน้ีเอง ถำ้ ผมจำไม่ผิด เคำ้ ดใี จมำกเลยเคำ้ ถึงกบั หยุดงำนทั่งโรงงำนเพ่อื ไปเฉลิมฉลองประกำศศำสนำประจำชำติ ทนี ้ีมัน ก็เลยกลำยเป็นว่ำ ประเทศที่พัฒนำแล้วสมควรท่ีจะมีเร่ืองศำสนำเข้ำมำควบคุมไหม มันก็จะหมุนวนกลับไปท่ี กฎหมำยวำ่ จริง ๆ กฎหมำยที่เรำใช้กันอยู่ไม่ว่ำจะเป็นรัฐธรรมนูญ หรือกฎหมำยอะไรที่ไม่ใช่รัฐธรรมนูญ แต่มี ไว้ในรฐั ธรรมนูญ ผมขอยกตัวอยำ่ ง เช่น กฎมณเฑยี รบำล หรืออยำ่ งทอี่ ำจำรยธ์ งชัยพดู ในปำฐกถำก็จะเป็นพระ ธรรมศำสตร์ ส่ิงเหล่ำน้ีมนั มำจำกศำสนำ คำถำมกค็ ือ อยำ่ งพระธรรมศำสตรม์ ันก็คอื น่ำเชื่อถือในหมูค่ นท่ีเช่ือใน เรื่องศำสนำ แต่ควำมเป็นจริงในยุคปัจจุบันมนุษย์สำมำรถเรียนรู้ด้วยหลักเหตุผล หลักของวิทยำศำสตร์ หลักของกำรใช้สถิติ กำรเก็บสถิติ กำรเก็บรวบรวมข้อมูลควำมน่ำจะเป็นท่ีเกิดขึ้น เพรำะฉะน้ันรัฐธรรมนูญท่ีดี ไม่ควรต้องกำหนดว่ำมีศำสนำอยู่ในรัฐธรรมนูญเลย หรือถ้ำจะต้องเขียน ต้องเขียนในลักษณะท่ีว่ำ เคำรพใน เร่ืองควำมเช่ือส่วนบุคคล เพรำะมันไม่แปลกอยู่แล้วแม้เป็นพุทธศำสนิกชนเองในบ้ำนเรำก็ยังไว้ศำลพระภูมิ ยงั ไหว้ต้นไม้ ยังไหวผ้ ีสำงนำงไมซ้ ึ่งมันไมม่ ีอยู่ในพระพทุ ธศำสนำหรือในพระไตรปิฎกเขียนไวเ้ ลย เรำเช่อื ในอรรถ กถำ เร่ืองของชำดกต่ำง ๆ เช่ือในเร่ืองบุญญำธิกำร หรือเช่ือในคนท่ีมีคุณประโยชน์หรือมีควำมสำมำรถที่มี เพียงพอมีควำมเหมำะสมในกำรทำสิ่งต่ำง ๆ ไม่ว่ำในทำงสังคมแคบอย่ำงมหำวิทยำลัยเอง หรือในสังคมกว้ำง อยำ่ งเรื่องของกำรทำงำนบริษทั เอกชน หรือในระดบั ประเทศอย่ำง เช่น กำรเลือกคนดีเข้ำไปเป็นนำยกรฐั มนตรี ซึ่งเรื่องคุณงำมควำมดี หรือเรื่องศำสนำเนี่ยไม่ควรถูกเอำมำพิจำรณำในกฎหมำย ไม่ควรมีในรัฐธรรมนูญเลย หรือถ้ำจะมีอย่ำงน้อยต้องคุ้มครองควำมเช่ือของแต่ละคนว่ำ เค้ำมีสิทธิที่เชื่อในศำสนำน้ี เค้ำมีสิทธิจะเชื่อใน สถำบันนี้หรือไม่ก็ได้ เค้ำสำมำรถพูดถงึ ได้ วิพำกษ์วิจำรณ์ในสิ่งที่เป็นควำมจริงได้โดยไม่ถูกละเมิดจำกกฎหมำย
๘๑๗ น้ผี มพูดแค่เรื่องศำสนำนะเนี่ย อย่ำงผมมีลูกน้องใช่ไหม ลูกน้องก็ออกไปเฉลิมฉลองกำรประกำศศำสนำประจำ ชำตเิ คำ้ ผมไมไ่ ด้บังคับเค้ำ ไมไ่ ด้ตัดเงนิ เดือนเค้ำ หัวหนำ้ หลำยคนบำอกวำ่ ตดั เงินเดือนเค้ำ เคำ้ ลำงำนไป ลำกัน ทีสิบคนอย่ำงนี้ครับ ผมว่ำไม่ควรทำถึงแม้ว่ำเรำจะรู้สึกว่ำศำสนำเป็นเร่ือง คือเรำเปิดเสรีให้เค้ำมีโอกำส เฉลิมฉลองศำสนำ ควำมเชื่อของเค้ำเรำไม่ละเมิดกันอยู่แล้ว แต่รัฐธรรมนูญต้องเปิดให้เค้ำจริง ๆ ไม่ใช่เขียน บอกว่ำต้องมีอย่ำงที่อำจำรย์บอกไว้ว่ำนิกำยเถรวำทเท่ำน้ัน ศำสนำอื่นอำจมีควำมน้อยใจอย่ำงท่ีอำจำรย์ว่ำ น่ีคือประเด็นในเร่ืองศำสนำ เร่ืองท่ีสองเร่ืองของชนช้ันของคนใช้แรงงำนจริง ๆ คือ เม่ือพูดเร่ืองชนช้ันคนใช้ แรงงำน แรงงำน หรือกรรมำชีพ คำน้ีมันมีในสังคมอยู่ไหมถ้ำเรำเป็นประชำธิปไตย ถ้ำมันยังมีอยู่แสดงว่ำอะไร ครับ แสดงควำมว่ำประเทศเรำไม่มีเสรีภำพ ควำมเสมอภำค หรือควำมเทำ่ เทียมกันจริง ๆ เลย ไมว่ ่ำตง้ั แต่สมัย ไหน ผมเอำควำมคบั แค้นจำกลูกน้องผมทเี่ ค้ำไดค้ ่ำแรงวันละ ๓๒๕ บำท ขึ้นมำพูด เคำ้ โมโหมำกท่ีรำคำแก๊สข้ึน ใครเปน็ คนประกำศรำคำแก๊สข้ึน รัฐบำลถูกไหมครับ แต่คำ่ แรงเคำ้ ขึ้นมำห้ำบำท ตอนแรกท่ีเค้ำเลือกพรรคพลัง ประชำรับเข้ำไป ขออนุญำตเอ่ยช่ือพรรคนะครับ เค้ำบอกว่ำจะข้ึนค่ำแรงให้เป็น ๔๐๐ บำท ตอนนี้เค้ำยังทำ ไม่ได้ โอเคครับเศรษฐกจิ โลกก็มีปัญหำอยู่เวลำน้ี หุ้นก็ลงกันเยอะ ผมว่ำคนใช้แรงงำนจริง ๆ ลำบำกมำกตอนน้ี เค้ำได้ค่ำแรง ๓๐๐ บำท จริง โอเค โรงำนผมมีสวัสดิกำรข้ำวเย็นข้ำวเท่ียงให้เค้ำ แต่รถยนต์ค่ำน้ำมันท่ีเค้ำต้อง ใช้ ค่ำห้องท่ีเค้ำต้องจ่ำยเช่ำ โอเคถึงแม้โรงงำนของผมมีสวัสดิกำรให้เค้ำอีกแหละ แต่เงินเดือนของเค้ำไม่เพียง พอที่จะไปส่งเสริมเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศนี้เลย น้ีคือประเด็นที่สองนะครับ เรำบอกว่ำกำรที่จะพัฒนำ เศรษฐกิจจริง ๆ ต้องพัฒนำจำกรำก แต่รำกมันเป็นไปไม่ได้เลย ทีน้ีคำถำมคือมันเป็นมำต้ังแต่แค่รัฐบำลน้ีหรือ เปลำ่ จริง ๆ มันก็เป็นมำยำวนำนแล้ว มันก็เลยย้อนกลับไปวำ่ เรำยังเป็นคนเหล่ำนี้เป็นคนชั้นกรรมำชพี อยู่ เรำ ไม่ได้มองเค้ำเป็นคนเท่ำเรำ ไม่ได้มองว่ำเค้ำเป็นนักวิชำกำรเหมือนเรำ มันก็เลยวนกลับมำถำมว่ำแล้วประเทศ เรำมีควำมเสมอภำคกันจริง ๆ หรือเปล่ำตอนนี้ด้ำนกฎหมำย มันน่ำเจ็บใจ นอนนี้เรำน่ำจะรู้อยู่แล้วว่ำกำรแก้ รัฐธรรมนูญนี้ต่อให้แก้ได้จริง ๆ สิ่งน้ีก็ยังไม่หำยไปจำกสังคมไทย แต่ทีน้ีถ้ำถำมว่ำนักศึกษำทำอะไรอยู่ เด๋ียว ตอนนี้ห้ำโมงเย็นเรำก็ไปใช่ไหมครับ คือเรำไม่ได้คำดหวังว่ำให้แค่รัฐบำลท่ีมำจำกกำรรัฐประหำร หรือเขียน รัฐธรรมนูญแล้วจับมือประชำชนลงประชำมติ ถ้ำไม่เช่ือก็ลองถำมไผ่ ดำวดิน ดูก็ได้นะครับ คือผมเป็นคนนึงที่ แชร์ข่ำวเหมือนเค้ำ ผมก็เป็นเพื่อนเคำ้ จริง ๆ เพ่ือนสนทิ ของเค้ำก็เป็นเพ่ือนผม ผมก็ยังรู้สึกโกรธแค้นอยู่เลยว่ำ ประเทศเรำเลือกใช้กฎหมำยแบบน้ีจริง ๆ เหรอ น่ำเศร้ำนะครับผมว่ำ โอเคล่ะอย่ำงท่ีอำจำรย์เคยบอกว่ำ ประชำชนส่วนใหญ่ ชนชั้นเกษตรกร ชนชน้ั ใช้แรงงำนเค้ำไม่ได้มำสนใจเก่ียวกับเรือ่ งกฎหมำยเยอะเหมือนเรำท่ี น่ังอยู่ตรงนี้ ถำมว่ำพวกเคำ้ ผดิ หรือเปล่ำทเ่ี คำ้ ไม่รู้ ถ้ำลองใหเ้ ค้ำมเี วลำว่ำงจำกกำรทำงำนมำน่งั ดูทีวตี อนเลิกงำน แลว้ เหน็ ถึงกำรพดู ถึงเร่ืองควำมรู้ ควำมเท่ำเทยี มกนั จรรโลงใจให้ควำมควำมรูเ้ กีย่ วกับกฎหมำย ควำมเท่ำเทยี ม กันทำงสังคม เสรีภำพไม่ว่ำจะเป็นในรูปแบบของสำระควำมรู้เลย หรือแม้กระทั่งละครที่ประชำชนเข้ำถึงได้ ง่ำย ๆ ละครหลังข่ำว ท่ีเรำจะไม่แบ่งว่ำบ้ำนคนน้ีรวยมำกเลย บ้ำนคนนี้จนมำกเลย พระเอกต้องเป็นตำรวจ ทหำร สิ่งน้ีมันคือกำรแบ่งประชำชนออกจำกกัน แบ่งชนช้ันเกษตรกรรม แบ่งชนช้ันแรงงำน แบ่งชนช้ัน นักวิชำกำร หรือชนชั้นสูง ซึ่งผมจะไม่เอ่ยว่ำคืออะไรบ้ำง นี้ยังไม่นับเรื่องทหำรนะครับท่ีคงไม่พูดในน้ีนะครับ ผมคือผมก็อยู่ในสังคมหมอด้วยเดี๋ยวผมจะไปพูดเรื่อหมอในเวทีอีกทีนึง อย่ำงที่ผมบอกว่ำเรำไม่ได้ต้องกำรให้ สังคมมันแยกกันแบบน้ี เรำอยำกให้สังคมเป็นหน่ึงเดียวกัน วิธีที่จะเอำชนะเผด็จกำรผมใช้คำนี้เลยนะครับ เรำต้องกล้ำพูดอำจำรย์ป๋วย อำจำรย์ธงชัย พูดในปำฐกถำว่ำเรำต้องกล้ำพูด เพรำะมันไม่เป็นกำรยุติธรรมเลย เพรำะฉะนั้นเรำต้องกำรสิ่งน้ีเรำต้องทำงำนยังไง ผมมองว่ำวิธีท่ีง่ำยที่สุดคือ เรำให้ควำมรู้ประชำชนได้มำ ก แค่ไหน เรำพูดกันวันนเ้ี รำสรปุ กนั โอเคหลำย ๆ ท่ำนพูด อำจำรยห์ ลำย ๆ ทำ่ นผมเคำรพนะครับ แต่ส่ิงที่เรำพูด
๘๑๘ วันนี้ต้องไปถึงประชำชนครับ เพรำะถ้ำเรำพูดกันอยู่ตรงนี้ เรำจับกลุ่มกันไปตรงหน้ำรัฐสภำ เรำไปย่ืน จดหมำยถึงคณะกรรมำธิกำร ตัวแทนร้อยกว่ำคนที่เข้ำไปคุยกับคณะกรรมำธิกำร สุดท้ำยแล้วมันต้องลงมำหำ ประชำชน เพรำะว่ำประชำชนไม่รู้เลย อย่ำงเรื่องประชำมติที่อำจำรย์บอกว่ำเรำลงประชำมติไหมว่ำจะเอำ รัฐธรรมนูญแบบไหนมำใช้หรือไม่มำใช้ จริง ๆ ต้องถำมเลย ถำมกันตรง ๆ ว่ำ ประชำชนต้องกำรปกครอง ระบอบประชำธิปไตยนี้ ผมไม่พูดต่อมันเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญนะ เรำตอ้ งกำรระบอบนี้อยู่ไหม มนั ต้องเป็นคำนี้ เลยครับ เพรำะเอำจริง ๆ ผมคิดว่ำประเทศเรำไม่ไดป้ กครองระบอบประชำธิปไตยหรอก อันนี้ควำมคิดส่วนตัว นะครบั จะจดบนั ทึกไวก้ ็ได้ หนักใจนะครับกำรที่เรำเป็นคน คนที่อยู่ตรงกลำงระหวำ่ งกลุ่มคนทีใ่ ชแ้ รงงำนจรงิ ๆ กบั คนทเ่ี ป็นบณั ฑติ อยำ่ งเรำ รวมไปถงึ คนทอ่ี ยสู่ งู กวำ่ เรำ ชนชั้นนำยทุนทเ่ี ป็นหวั หนำ้ ผมอยำ่ งนี้ครับ กำรอยตู่ รง กลำงมันมีโอกำสดีอย่ำงนึงคือ เรำเข้ำใจคนท่ีอยู่ข้ำงบนและเรำเข้ำใจคนที่อยู่ข้ำงล่ำง ตรงน้ีผมอยำกเสนอใน ท่ีประชุมว่ำ สังคมจะเปลี่ยนถ้ำทุกคนได้โอกำสที่จะเข้ำถึงข้อมูล เข้ำถึงรัฐธรรมนูญ เข้ำถึงกฎหมำยอย่ำง เท่ำเทยี มกันจรงิ ๆ ครับผม - เรื่องศำสนำท่ีอำจำรย์ยกข้ึนมำเนี่ยมันเป็นเร่ืองที่สำคัญมำกก็เลยอยำกฝำกเรียนท่ำนทวี ในคณะกรรมำธิกำร อันนี้เน่ียถ้ำเรำไม่ตระหนักตอนนี้เน่ียเรำจะเดินเข้ำไปสู่ภำวะท่ียุ่งยำกจริง ๆ คือรัฐไทยมี โอกำสทีเ่ ดินไปสู่รัฐที่เคำ้ เรียกว่ำ บุดดิส ฟันดำเมลิสซึม ซ่ึงพม่ำเดินหนำ้ ไป ก่อนประกำศอย่ำงน้ี ฆ่ำคนไปเยอะ แล้ว แลว้ ท่ีเรำพูดถึงยุโรปว่ำเค้ำก้ำวหน้ำมำเค้ำก็ฆ่ำกันมำก่อน คือคนศำสนำคริสต์ที่เคำ้ ฆ่ำคนยิวส์เนี่ยมันไม่ได้ เร่ิมท่ีฮิตเลอร์นะ มันมำต้ังแต่สมัย เรำลองไปดูประวัติประเทศสเปน มันฆ่ำมันไล่เผำคนยิวส์มำตั้งแต่ ทีน้ีอันน้ี เนยี่ ส่ิงทีเ่ ค้ำถอื ว่ำกำ้ วหนำ้ ที่สุดเนย่ี ผมไม่ไดค้ ดิ ว่ำศำสนำคริสต์กำ้ วหน้ำกวำ่ เรำ แต่ว่ำเรำแยกครสิ ตจักรออกจำก รัฐ และแยกรัฐออกจำกศำสนำได้ ซึ่งกว่ำท่ีเค้ำจะแยกตรงนี้ได้สังฆรำชำ สันตะปำปำ เค้ำก็มีอำนำจที่แบบยืนดู คนทถ่ี กู เผำได้ไอน้ ีจ่ ริง มันเปน็ มำแลว้ เป็นพนั ปีอยใู่ นประวัติ แต่เรำกำลงั จะเดนิ เข้ำไปตรงน้ันซึง่ รับเอำศำสนำมำ เปน็ เครื่องมือเอำศำสนำมำอปุ ถมั ภ์ แลว้ ขบวนกำรอันนี้ทีผ่ มทำวิจัยสำมสีปที ่ผี ่ำนมำท่ีทำเรอื่ งควำมขัดแยง้ กไ็ ด้มี โอกำสได้ไปสัมภำษณ์ คือ องค์กรทำงศำสนำเป็นองค์กรทคี่ ล้ำยทหำรมำกแต่ผมไม่ได้ตำหนิพระสงฆ์องคเ์ จ้ำนะ ครับ เพรำะศำสนำเป็นเร่ืองที่เคำรพ แต่เม่ือไรก็ตำมคุณเอำองค์กรแบบนี้ไปอยู่ใต้รัฐนะครับ ผมคิดว่ำอันตรำย อยำ่ งมำก อยำกใหก้ รรมำธิกำรตระหนักตรงน้จี รงิ ๆ -เรื่องศำสนำนิดนึงนะครับ ไปด้วยไม่ด้ือ เร่ืองศำสนำเน่ีย ผมเนี่ยไปทำบัตรประชำชนใหม่ แล้วผมก็ไป ต่อรองเรื่องศำสนำเนี่ยเป็นช่ัวโมงเลย คือ รัฐธรรมนูญบอกว่ำเรำมีสิทธิ แต่พอเรำไปใช้สิทธิมันมีอะไรที่ไม่ เหมือนในทำงข้อกฎหมำย ผมบอกว่ำผมจะขอเขียนลงในบัตรประชำชนว่ำ ผมเคำรพทุกศำสนำ เจ้ำหน้ำท่ีเป็น ห่วงบอกว่ำ ถ้ำตำยไปจะทำพิธีไหน จะทำอะไร มันเป็นอะไรแบบท่ี ผมรู้สึกว่ำ ข้อกฎหมำยมันแบบน้ีนะครับ แต่ในทำงปฏิบัติมันไม่จริงไง นึกออกไหม อันนี้คือแนวนโยบำยใช่ไหมครับซึ่งเป็นปัญหำ ทีนี้มันก็ต่อรองกันไป ต่อรองกันมำ ผมก็ถำมว่ำมำยุ่งอะไรกับผม ถ้ำผมจะตำยทำจะทำศำสนำไหนมันก็ไม่มีปัญหำเร่ืองของผมอะไร อย่ำงนี้ ก็ไม่ได้บอให้ระบุ พอเรำระบุอย่ำงอ่ืนก็ไม่ได้อีกเป็นภำษำอังกฤษ คือ อะไรก็ไม่ได้ นอกจำกสุดท้ำยแล้ว มันต้องระบพุ ุทธ ครสิ ต์ อิสลำมหรอื อะไรแบบนี้ นึกออกไหม สดุ ท้ำยไม่ได้นึกออกไหม คือ แล้วบอกว่ำเรำมีสิทธิ เสรีภำพนึกออกไหมทำงปฏิบัติทำไม่ได้ สุดท้ำยเจรจำไปเจรจำมำคอื เค้ำไม่ลงอะไรใหเ้ ลย ขีดเฉย ๆ ผมก็รสู้ ึกว่ำ มันไม่ใช่ เรำอยำกให้ลง อันน้ีคือแชร์เรียลข้อเท็จจริงนะครับ เป็นแฟค พูดนิดหน่อยเร่ืองสิทธิเสรีภำพ คือ มำตรำ ๔ ของรัฐธรรมนูญ ๖๐ มันไม่เหมือนมำตรำ ๔ ของรัฐธรรมนูญ ๔๐ ๕๐ ทุกอย่ำงมำตรำ ๔ บอกว่ำ ศักด์ิศรีควำมเป็นมนุษย์ได้รับควำมคุ้มครองใช่ไหมครับ ทีนี้ใน ๖๐ มันบอกว่ำ ศักดิ์ศรีควำมเป็นมนุษย์ได้รับ ควำมคุ้มครองภำยใต้รัฐธรรมนูญฉบับน้ี หมำยควำมว่ำอะไร หมำยควำมว่ำ ศักดิ์ศรีควำมเป็นมนุษย์ถูกรับรอง ภำยใต้กฎหมำยซึ่งแค่นี้เร่ิมต้นก็ผิดแล้วใช่ไหมครับ ซ่ึงมำตรำ ๔ รัฐธรรมนูญไม่เคยบัญญัติแบบน้ี เพรำะฉะน้ัน
๘๑๙ มันแสดงออกถึงอะไร แสดงออกว่ำรัฐธรรมนูญฉบับนี้เป็นกำรเพ่ิมอำนำจรัฐลดอำนำจประชำชนโดยชัดเจนใช่ ไหมครับ เห็นจำกอะไร เช่น หมวดสิทธิเสรีภำพ ให้ประชำชนชุมนุมเนี่ยแต่ก็มี พรบ. ชุมนุม ที่มำจำกัดไว้ ซ่ึง พรบ. ชุมนุม มีศักด์ิกฎหมำยต่ำกว่ำ แต่ก็ถูกเข้ำเง่ือนไขว่ำภำยใต้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ เพรำะฉะนั้นโดยเทคนิค กฎหมำยมันเลยเป็นปัญหำหมด สิทธิเสรีภำพมีปัญหำหมดเลย ถ้ำอ่ำนดูดีดีให้หมวดสิทธิเสรีภำพเหมือนจะให้ สทิ ธิต้ังแต่มำตรำ ๒๔ หรอื เปล่ำถ้ำผมจำไมผ่ ิด จนมำถึงมำตรำ ๔๙ เหมือนจะเปน็ กำรให้สิทธิแต่ก็จำกัดสิทธิใน วรรคต่อ ๆ มำ มันมีเทคนิคทำงกฎหมำยท่ีทำไว้ ซึ่งผมคิดว่ำคนวำงเรื่องน้ีวำงได้ดีมำก แล้วมันก็เป็นกำรหลอก ล่อ ถ้ำมองผิวเผินเหมือนมีสิทธิแต่เอำเข้ำจริงแล้วไม่มี เพรำะฉะนั้นอันน้ีเป็นปัญหำมำก ผมเลยมองว่ำ รัฐธรรมนูญฉบับน้ีโดยหลักแล้วผมเห็นด้วยกับข้อมูลทีมกฎหมำยไอลอว์ท่ีทำไว้ว่ำรัฐธรรมนูญเป็นเรื่องของ อำนำจ หมำยควำมว่ำ อำนำจนั้นจะเป็นของใคร ซ่ึงที่ผ่ำนมำรัฐธรรมนูญ ๒๐ ฉบับเนี่ย อำนำจจะเป็นของฝ่ำย เผด็จกำรซะมำกกว่ำใชไ่ หมครบั ของประชำชนมแี ค่ ๔๐ อนั เดยี ว ซ่งึ ผมรูส้ กึ ว่ำ มนั จะเห็นได้ชัดวำ่ เวลำคนเขียน รัฐธรรมนูญเน่ียทิศทำงมันเป็นแบบน้ีกฎหมำยจะเยอะซ่ึงผมเห็นด้วยกับอำจำรย์ว่ำรัฐธรรมนูญควรมีนิดเดียว เป็นหลัก ๆ สำคัญแล้วก็ไปพัฒนำ ในขณะเดียวกันเรำมีกฎหมำยอำญำ หรือกฎหมำยอะไรท่ีมันจำกัดสิทธิ กฎหมำย พรบ. ต่ำง ๆ ใช้มำเป็นร้อยกว่ำปี ขณะท่ีรัฐธรรมนูญเปล่ียนตลอดซ่ึงกฎหมำยอันนั้นมันมีปัญหำด้วย ซำ้ อันน้ีคือในระหว่ำงท่ีเรำพูดถึงรัฐธรรมนญู แต่กฎหมำยที่มันยังใช้อยู่มันยงั ใช้จรงิ ๆอ่ะครับ ชำวบ้ำนเดือดร้อน จริง ๆ กับกรณีที่มันเรียกว่ำอะไร พรบ. ต่ำง ๆ ป่ำสงวนต่ำง ๆ ท่ีมันละเมิดสิทธิ ซ่ึงผมรู้สึกว่ำ ถ้ำเรำมี รัฐธรรมนญู ดีดีแลว้ ไปแก้กฎหมำยลกู เพอ่ื พฒั นำสิทธแิ ละเสรีภำพตำ่ ง ๆ เน่ีย จะดีกว่ำทมี่ ำออกกฎหมำยเยอะ ๆ แบบน้ี ซึ่งกำรที่ออกเยอะ กำรมีกฎระเบียบเยอะซ่ึงแสดงว่ำมีปัญหำเยอะ เพรำะว่ำเค้ำไม่ได้แก้กฎหมำยแต่เค้ำ เอำกฎหมำยมำสรำ้ งปญั หำอีกอย่ำงนึง ประมำณนีค้ วำมเหน็ ของผม คือ ผมไมร่ ู้ว่ำมันมวี ธิ ีทำงไหมครบั หมำยถึง อยำ่ งกรณี ๔๐ เน่ีย มันเป็นยังไงถงึ เกดิ รฐั ธรรมนูญแบบนนั้ ได้ และในสถำนกำรณ์ตอนน้ี แล้วผมถำมเลยนะครับ แล้วในสถำนกำรณ์ตอนนเี้ รำจะทำยงั ไงเพอ่ื ให้ เคำ้ เรยี กว่ำอะไร คือ ปญั หำสำคญั คือ รัฐบำลนีเ้ ปน็ แปดปี แปด ปีแล้วต้องยอมรับ เป็นแล้ว แล้วก็จะเป็นอีกภำยใต้รัฐธรรมนูญฉบับน้ี แล้วมีกำรครอบอีกยี่สิบปี ยุทธศำสตร์ ชำติอีก ผมคิดว่ำรัฐธรรมนูญฉบับน้ีเป็นปัญหำเรำแก้ คือ ผมคิดไม่ออกเลยว่ำเวลำไปแก้ มันต้องแก้ทั้งหมด สำหรับควำมเหน็ ผมในเรอ่ื งสิทธิมนุษยชนเนย่ี มำตรำ ๔ ตอ้ งแก้แล้ว ต้ังแต่มำตรำ ๒๔ ถึงมำตรำ ๔๙ ก็ต้องแก้ อย่ำงน้ี อย่ำงอำจำรย์พูดเร่ืองศำสนำก็ต้องแก้ คือ ทุกเรื่องก็ต้องแก้กับกำรร่ำงใหม่อันไหนง่ำยกว่ำกัน แล้วทีนี้ เวลำเรำจะร่ำงใหม่หรือ มีวิธีกำรไหนไหมท่ีเค้ำจะทำกัน ไม่น้ันมันจะเป็นเหมือนอย่ำงเดิมซึ่งผมไม่อยำกให้เป็น อย่ำงเดิม สมมติว่ำตอนน้ีไร้รัฐบำลได้นะมันจะมีกำรร่ำงรัฐธรรมนูญเป็นอำรมณ์คล้ำย ๆ กับปี ๕๖ ที่ได้รัฐบำล แล้วเรียกร้องกำรปฏริ ูปก่อนกำรเลือกตั้ง ผมรูส้ ึกว่ำไมต่ ่ำงอะไรแบบเดมิ ทีนเ่ี รำมขี ้อเสนออะไรไหมท่จี ะอยใู่ นวิถี ประชำธิปไตยท่ีไปแบบน้ี ลองสอบถำมครบั - หนูไม่ได้เรียนทำงสำยกฎหมำยเรียนมำทำงด้ำนบริหำรธุรกิจ แต่ว่ำก็สนใจในเรื่องของกำรเมือง ดูในเรื่องรูปแบบของสภำ ท่ีอำจำรย์บอกว่ำเรำมีส่วนที่จะแก้ได้ แต่ต้องเป็นไปตำมกลไกสภำต้องรอในระยะสี่ปี ไหม หรือมำกกว่ำน้ีไหม อยำกจะถำมว่ำด้วยสภำพสภำของปัจจุบันที่ของตัว ส.ส. ฝ่ำยค้ำนก็ไม่สำมำรถที่จะมี เสียงข้ำงมำกที่จะมำหนุนเสียงประชำชนท่ีแท้จริงหรือเปล่ำ แล้วมันยำกมีเปอร์เซ็นต์ที่จะสำมำรถแก้ได้ หรือมี เปอรเ์ ซ็นต์ที่เรำจะยอ้ นกลับไปใชร้ ัฐธรรมนูญปี ๔๐ เพ่อื แกก้ ลับมำ หรือเพอื่ ทจ่ี ะยกร่ำงใหม่ท้ังหมดเพรำะว่ำมัน เปน็ ปญั หำทุกอยำ่ ง ท้ังเศรษฐกิจ กำรเมือง สงั คม ศำสนำ กำรศึกษำ มันเละเทะไปหมดเลยคะ่ ในควำมรสู้ กึ ของ หนู และกำรทำงำนของสำยธุรกจิ ด้วยคะ่ - มีคำถำมอกี แล้วค่ะ คอื เรำสำมำรถทำใหส้ ภำเปน็ เดยี วได้ไหมคะ
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 542
Pages:
