(2) เรื่องที่ประธานจะแจ้งต่อที่ประชุม 2.1-2.4

147 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสทิ ธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ บุคคลกลุ่มอื่น ๆ ที่ยังไม่สามารถพิสูจน์ได้เพราะขาดหลักฐาน รวมถึงนักเรียนท่ีมีเลขประจ�ำตัวข้ึนต้นด้วยอักษร G ซง่ึ ยงั ไมม่ คี วามชดั เจนถงึ จำ� นวนทแี่ ทจ้ รงิ และอาจมคี วามซำ�้ ซอ้ นของขอ้ มลู ใหก้ ระทรวงสาธารณสขุ รว่ มกบั หนว่ ยงาน แทล่ีเก้วี่ยเสวนขอ้อคงณตะรรวัฐจมสนอตบรีพขิจ้อามรูลณเพาต่ือ่อยไืนปย3ัน2ค5วมามตถิคูกณตะ้อรัฐงแมลนะตรรับีดังรกอลง่ากวาจรึงขย้ึนังทไมะ่คเบรอียบนคขลอุมงนกักลุเ่มรบียนุคทคี่มลีเดลังขกปลร่าะวจก�ำ่อตนัว ขน้ึ ตน้ ดว้ ยอกั ษร G นกั เรยี น ทม่ี เี ลขประจตำ� ้ังตแวั ตข่ปนึ้ ี ต2น้ 5ด5ว้ 8ยอ -กั เดษอืรนGมจิถำ� ุนนาวยนน32,250602คกนร3ะ2ท6รใวนงจมำ� หนาวดนไนทกี้ยรสะรทปุ รตววั งเสลาขธราับรณรอสงขุกา(กรอขงนึ้ เทศระษเบฐยีกนจิ สขุ ภาพและหลกั ประกนั สขุ ภาพ) ไดต้ รวจสอบขอ้ มลู เพอ่ื ปอ้ งกนั ความซำ�้ ซอ้ นของสทิ ธหิ ลกั ประกนั สขุ ภาพแลว้ พบวา่ หเปล็นักผปู้มรีสะญักันชสาตุขิไภทายพ8กบั0ส8�ำคนนักงเาปน็นหผลมู้ ักปี ปญั รหะากสนั ถสาขุ นภะาแพลแะหสง่ทิ ชธาิ ต73ิ6257คน ทเ่ี หลอื 1,627 คน อยูร่ ะหวา่ งรอพสิ ูจน์สิทธิ 4บทที่ ท่ีมา: กรงุ เทพธุรกจิ ิสกาทร ิธปมร ุนะเษ ิมยนชสนถขาอนงกกาุล่รม ุบณ์คคล 325 จาก มติคณะรัฐมนตรีวันที่ ๒๐ เมษายน ๒๕๕๘ เรอ่ื ง การให้สิทธิ (คืนสิทธิ) ข้ันพนื้ ฐานดา้ นสาธารณสขุ กับบุคคล ท่ีมีปัญหาสถานะและสิทธิเพิ่มเติม และการจัดการสถานะและสิทธิในบริการสาธารณสุขของบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติทั้งระบบ. โดย ส�ำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, 2562. สืบค้นจาก http://www.cabinet.soc.go.th/soc/Program2-3.jsp?top_ serl=99313432 326 จาก เผย ๔ ปี มท. ข้ึนทะเบียน ‘เด็ก G’ เสร็จแค่ ๓.๒ พันคน, โดย กรุงเทพธุรกิจ, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/838093 327 จาก การสมั มนารบั ฟงั ความคดิ เหน็ และขอ้ มลู สถานการณส์ ทิ ธมิ นษุ ยชนเพอื่ ประกอบการจดั ท�ำรายงานผลการประเมนิ สถานการณส์ ทิ ธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ประจ�ำปี ๒๕๖๒ เมอ่ื วนั ที่ 4 กนั ยายน 2562 ณ สำ� นกั งานคณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชน แหง่ ชาติ จดั โดย ส�ำนกั งานคณะกรรมการสิทธิมนษุ ยชนแห่งชาต.ิ

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 148 National Human Rights Commission of Thailand เม่ือวันที่ 9 สิงหาคม 2562 คณะท�ำงานแก้ไขปัญหาความซ้�ำซ้อนของนักเรียนท่ีไม่มีสถานะ ทางทะเบยี นราษฎรหรอื ไมม่ สี ญั ชาตไิ ทย ไดเ้ สนอใหก้ ระทรวงสาธารณสขุ ใชข้ อ้ มลู นกั เรยี นปกี ารศกึ ษา 2561 เพอ่ื เสนอ คควณาะมรถัฐกู มตนอ้ ตงรขีพอิจงขารอ้ ณมูลากออ่นนุม3ัต2ิเป8็นผู้มีสิทธิได้รับบริการตามหลักประกันสุขภาพ โดยให้กระทรวงมหาดไทยตรวจสอบ ปญั หาทพ่ี บคอื กระทรวงมหาดไทยคาดวา่ อาจใชเ้ วลา 7 ปี ในการตรวจสอบความถกู ตอ้ งของขอ้ มลู นปรกั บัเรปยี รนงุ ดวธงัิ กดี ลำ� เา่ นวนิ อกยาา่รงแไลระกปต็ ราะมสเามนอ่ื คววนั าทม่ีร3ว่ 0มมกอืนั กยบั ากยรนะ2ท5รว6ง2ศกึ กษราะธทกิ ราวรงเพมหอื่ เารดง่ ไรทดั ยใหมเ้หีรว็นขงั นึ้ส3อื 2ส9งั่ กซางึ่ รจใะหสห้ ง่ นผลว่ ยใหงน้านกั ใเรนยี สนงั ทกมดั่ี ี เลขประจ�ำตัวข้ึนต้นด้วยอักษร G ที่มีคุณสมบัติครบถ้วนในการถือสัญชาติไทย แต่ยังไม่เคยมีรายการบุคคลบันทึกไว้ เใพน่ือฐาสนามขา้อรมถูลดกำ� าเรนทนิ ะกเาบรียยน่นื รขาอษคฎนื รสิทหธริกือามรีรราักยษกาาพรบยาุคบคาลลทแี่ไลมะ่ตขรองกสับญั คชวาาตมิไดเป้ใน็นลจ�ำรดิงับจตะอ่ ไไดป้ร3ับ3ก0ารแก้ไขปรับปรุงให้ถูกต้อง 4.5.3 กล่มุ ผแู้ สวงหาที่พกั พิง/ ผู้ลภี้ ัย ผแู้ สวงหาทพี่ กั พงิ / ผลู้ ภ้ี ยั ในประเทศไทย ไดแ้ ก่ กลมุ่ ผหู้ นภี ยั การสรู้ บจากสาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมา ซงึ่ อาศยั ในพน้ื ทพ่ี กั พงิ ชว่ั คราวบรเิ วณพรมแดนไทย - เมยี นมา 9 แหง่ ในจงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน ตาก กาญจนบรุ ี และราชบรุ ี ข้อมูลจาก UNHCR ระบุว่าประเทศไทยมีผู้ล้ีภัยจ�ำนวน 93,333 คน ส่วนมากเป็นชนกลุ่มน้อยชาวกะเหร่ียงและ ก3ะ0เหปร3ี ี่ย3ง1แดนงอก(กจะายกานห้ี ย์)ังซม่ึงีผหแู้ นสีภวงัยหคาวทาพี่มขกั ัดพแิงยช้งาใวนโรสฮาีนธจาราณแลระัฐผแ้เูหส่งียสหหาภยาจพากเมกียานรคม้าามมนาษุฝั่งยไป์ ทรยะตม่อาเณนื่อ5ง,เ0ป0็น0เวลคานน3า3น2กว่า ในส่วนของผ้หู นภี ยั การสรู้ บจากสาธารณรฐั แห่งสหภาพเมยี นมา รัฐบาลไทย รัฐบาลเมียนมา และ UNHCR ไดร้ ่วมกนั สง่ ผหู้ นีภัยการสรู้ บกลบั สาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมยี นมาโดยสมัครใจ ตัง้ แตป่ ี 2559 ไดก้ �ำหนดใหม้ ี กคาณระตท่าง�ำปงาระนเรท่วศมขไอทงยทแ้ังลสะอสงปาธระาเรทณศรเปัฐแ็นหป่งรสะธหาภนารพ่วมเม3ีย3น3มคาณเพะ่ือทเ�ำปง็นากนลฯไกไดด้เ�ำหเ็นนชินอกบาใรหใ้นมีกเราื่อรงสน่งผ้ีโดู้หยนมีภีปัยลกัดารกสรู้ระบทกรลวับง โดยสมคั รใจอยา่ งน้อยปีละ 2 คร้ัง ระหวา่ งปี 2559 - 2561 ได้สง่ ผูห้ นีภยั การสู้รบกลับรวม 164 คนและในปี 2562 328 จาก การสมั มนารบั ฟงั ความคดิ เหน็ และขอ้ มลู สถานการณส์ ทิ ธมิ นษุ ยชนเพอื่ ประกอบการจดั ท�ำรายงานผลการประเมนิ สถานการณส์ ทิ ธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ประจ�ำปี ๒๕๖๒. งานเดมิ . 329 จาก หนงั สือกระทรวงมหาดไทย ที่ มท ๐๓๐๙.๑/ว ๕๗๘๔ ลงวนั ท่ี ๓๐ กนั ยายน ๒๕๖๒ เรอ่ื ง ซักซอ้ มแนวทาง ปฏิบัตกิ ารแก้ไขปญั หาสถานะบุคคลของนักเรยี นที่มเี ลขประจ�ำตวั ขนึ้ ต้นดว้ ยอกั ษร G. 330 จาก ยูเอ็นเอชซีอาร์ปลื้มไทยมุ่งมั่นลดภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติกับเด็ก, โดย กรุงเทพธุรกิจ, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/850647 331 จาก ผู้ล้ีภัยในประเทศไทย (ข้อมูลเดือนธันวาคม ๒๕๖๒), โดย ส�ำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ล้ีภัยแห่งสหประชาชาติ. สืบค้นจาก https://www.unhcr.or.th/ 332 จาก๑๑องคก์ รรอ้ งทางการไทยรบั รองให้‘ระเบยี บผลู้ ภี้ ยั ’ทจ่ี ะออกใหม่สอดคลอ้ งมาตรฐานสากล.โดยประชาไท,2562. สืบคน้ จาก https://prachatai.com/journal/2019/11/85127 333 จาก หนงั สอื กระทรวงการตา่ งประเทศ ท่ี กต ๑๐๐๒/๓๓๑ ลงวนั ที่ ๒๕ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๒ เรอ่ื ง การประชมุ คณะท�ำงาน รว่ มไทย - เมยี นมา ในการเตรยี มการสง่ ผูห้ นภี ัยการสรู้ บจากเมยี นมา.

149 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสิทธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ไดด้ ำ� เนินการสง่ กลบั 2 คร้ังในเดือนกมุ ภาพนั ธแ์ ละกรกฎาคมรวม 875 คน โดยในการส่งกลับในเดือนกุมภาพันธ์ 4บทที่ มจทำ�ีก้งั นสาวอรนเงตปร1รีย,ะ0มเท3คศ9วแาคมลนพะผ3รู้แ3้อท5มนก่อUนNสH่งกCลRับรแว่ ลมะสจงั ัดเกยตานกาพราณห์ดนว้ะยไป33ย4ังสราวธมาผรณหู้ นรัีภฐแยั หก่งาสรสหรู้ ภบาทพี่สเม่งกียลนบั มไาปรเวมมียทนั้งมมาีผแู้แลทว้ นทขั้งสอิน้ ง ิสกาทร ิธปมร ุนะเษ ิมยนชสนถขาอนงกกาุล่รม ุบณ์คคล ในกรณขี องชาวโรฮนี จา เหตกุ ารณค์ วามรนุ แรงในรฐั ยะไข่ สาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมาเมอื่ ปี 2559 ทำ� ใหม้ ชี าวโรฮีนจาอพยพหนีความรุนแรงไปยังบงั กลาเทศและประเทศอ่ืน ๆ ในภูมภิ าครวมทั้งประเทศไทย การปฏิบัติต่อชาวโรฮีนจาเป็นไปตามกฎหมาย 2 ฉบับคือ พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 กรณีเป็นผูเ้ สยี หายจากการค้ามนษุ ย์ และพระราชบญั ญตั ิคนเข้าเมือง พ.ศ. 2522 กรณเี ป็นผูห้ ลบหนี เข้าเมืองและไม่ได้เป็นผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ โดยกรณีหลังจะถูกควบคุมตัวในห้องกักของส�ำนักงานตรวจคน เข้าเมืองก่อนส่งกลับประเทศต้นทาง แต่โดยท่ีสถานการณ์ในประเทศต้นทางยังไม่มีความปลอดภัย จึงไม่สามารถ สง่ กลบั ชาวโรฮีนจาได้ ท�ำให้ชาวโรฮนี จาตอ้ งอยู่ในหอ้ งกักอย่างไมม่ ีก�ำหนด เมื่อวันที่ 10 มกราคม 2560 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบให้มีระบบคัดกรองที่สามารถ แยกระหวา่ งผอู้ พยพดว้ ยเหตผุ ลทางเศรษฐกจิ ออกจากผลู้ ภ้ี ยั จากการถกู ประหตั ประหารและกำ� หนดแนวทางดำ� เนนิ การ ต่อผลู้ ้ภี ัยเพอื่ ใหไ้ ด้รบั ความค้มุ ครองทีเ่ หมาะสมสอดคลอ้ งกบั แนวปฏิบตั ิระหว่างประเทศ สำ� นกั งานตำ� รวจแหง่ ชาติ ไดใ้ หข้ อ้ มลู ความคบื หนา้ การดำ� เนนิ การในเรอ่ื งนวี้ า่ ไดม้ กี ารจดั ตงั้ คณะกรรมการบรหิ ารคนเขา้ เมอื งผดิ กฎหมายและ ผลู้ ้ีภัย โดยมีส�ำนักงานตำ� รวจแหง่ ชาติเป็นผรู้ ับผดิ ชอบหลักร่วมกบั หนว่ ยงานของรฐั ที่เกยี่ วขอ้ ง และได้มกี ารจดั ท�ำ ปรา่ รงะรเะทเศบอยี นับเสปำ� น็ นภกั ูมนิลา�ำยเกนราฐั ไมดน้ พต.รศวี .า่ .ด..ว้.3ย3ก6ารเคพดั ่อื กกร�ำอหงนคดนใตหา่ ้มงดกี า้าวรทคดัเี่ ขกา้ รมอางใคนนราตชา่ องดาณา้ วาทจ่เีกั ขร้าแมลาะหไรมอื ส่ อายมู่ใานรรถาเดชนิอาทณางากจลกั บั ร หากพบว่าเป็นผู้ท่ีไม่สามารถเดินทางกลับภูมิล�ำเนาได้เนื่องจากมีเหตุควรเชื่อได้ว่าอาจได้รับอันตรายจากการ ถูกประหัตประหาร ให้บุคคลนั้นเป็นผู้ได้รับความคุ้มครองโดยมิให้มีการส่งบุคคลนั้นกลับไปยังประเทศอันเป็น ภมู ลิ ำ� เนา แต่ให้ดำ� เนนิ การให้ความชว่ ยเหลอื เพอื่ เดินทางไปยังประเทศอ่นื ท่จี ะพำ� นกั ต่อไปไดห้ รือใหอ้ ยูใ่ นประเทศ ไดเ้ ปน็ กรณพี เิ ศษหรอื เปน็ การชว่ั คราวโดยใหบ้ คุ คลดงั กลา่ วไดร้ บั การดแู ลตามสมควรในเรอื่ งการศกึ ษา (กรณเี ปน็ เดก็ ) และการสาธารณสุขตามกฎหมาย พันธกรณีระหว่างประเทศ และนโยบายรัฐบาลที่เก่ียวข้อง ต่อมาเมื่อวันท่ี 24 ธันวาคม 2562 คณะรฐั มนตรไี ด้เห็นชอบรา่ งระเบียบดงั กลา่ วและได้มีการประกาศในราชกจิ จานุเบกษาแล้ว เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2562 โดยระเบยี บดงั กลา่ วจะมีผลใชบ้ งั คับเม่ือพ้นก�ำหนด 180 วนั หลังจากวันท่ปี ระกาศ ในราชกิจจานเุ บกษา 334 จาก ไทยและเมยี นมารว่ มมอื สง่ ผหู้ นภี ยั การสรู้ บจากเมยี นมา กลมุ่ ท่ี ๓ กลบั ประเทศ โดยสมคั รใจ เมอ่ื วนั ที่ ๒๐ - ๒๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๒ ทจ่ี งั หวดั ตากและจงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน, โดย กระทรวงการตา่ งประเทศ, 2562. สบื คน้ จาก http://mfa.go.th/ main/th/news3/6886/100238-ไทยและเมยี นมาร่วมมือส่งผหู้ นภี ยั การสู้รบจากเมยี นมา.html 335 จาก ไทยและเมยี นมาร่วมมอื สง่ ผหู้ นภี ัยการสู้รบจากเมยี นมา กลุ่มท่ี ๔ กลบั เมยี นมาโดยสมัครใจ เมอ่ื วนั ท่ี ๑ - ๓ กรกฎาคม ๒๕๖๒ ท่จี งั หวดั ตาก จงั หวดั กาญจนบุรแี ละจังหวดั แม่ฮอ่ งสอน, โดย กระทรวงการตา่ งประเทศ, 2562. สบื คน้ จาก http://www.mfa.go.th/main/th/news3/6887/105848-ไทยและเมียนมาร่วมมือสง่ ผูห้ นภี ยั การสู้รบจากเมยี นมา.html 336 จาก หนังสือกองคดีอาญา ส�ำนักงานกฎหมายและคดี ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ ท่ี ตช ๐๐๑๑.๒๕/๒๖๖๔ ลงวันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒ เรื่อง แจ้งข้อมูลเพ่ือประกอบการจัดท�ำรายงานผลการประเมนิ สถานการณด์ า้ นสิทธิมนุษยชน ของประเทศไทย.

คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 150 National Human Rights Commission of Thailand แทนกา รกกั ต วั เดก็ ไวใ้เนมอื่สถวนัานทกี่ 2กั 1ตวั มคกนรตาา่ คงมดา้ 2ว5เพ6อ่ื 2รอไดกาม้ รกี สาง่ รกทลำ� บั บ3นั 3ท7กึ รคะวหาวมา่ เงขสา้ ว่ ในจรเราอ่ืชงกากราร7กหำ� นหว่นยดงมาานตไรดกแ้ ากร่ กแรละะทแรนววงทกาารง ต่างประเทศ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธกิ าร และกระทรวงแรงงาน มสี าระส�ำคญั คอื จะไม่มกี ารกักตัวเดก็ อพยพโยกยา้ ย ถน่ิ ฐานทอ่ี ายตุ ำ่� กวา่ 18 ปใี นสถานกกั ตวั ของสำ� นกั งานตรวจคนเขา้ เมอื ง โดยจะจดั ใหเ้ ดก็ อยใู่ นความดแู ลของกระทรวง การพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ ขององคก์ ารพฒั นาเอกชน หรอื ขององคก์ รภาคประชาสงั คม การดำ� เนนิ การ ดังกลา่ วเป็นไปเพ่อื คุม้ ครองสิทธิเด็กตามแนวทางของ UNHCR เนื่องจากมกี ารศกึ ษาพบว่า การคมุ ขังเดก็ ส่งผลกระทบ ต่อสุขภาพและพัฒนาการของเด็ก ท�ำให้เด็กตกอยู่ในสภาวะเสี่ยงต่อการถูกกระท�ำรุนแรง รวมทั้งเป็นการปฏิบัติ ทที่ี่มไมีผ่สลอกดรคะลท้อบงตก่อับเดอก็น3ุส3ัญ8ญา CRC ที่ให้รัฐภาคีต้องค�ำนึงถึงประโยชน์สูงสุดของเด็กในการกระท�ำและการตัดสินใจใด ๆ นอกจากการดำ� เนนิ การดงั กลา่ วขา้ งตน้ ประเทศไทยยงั ไดม้ คี วามพยายามทจ่ี ะแสวงหาความรว่ มมอื จากสาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมาในการแกป้ ญั หาผแู้ สวงหาทพี่ กั พงิ ชาวโรฮนี จา โดยในปี 2562 ประเทศไทยในฐานะ ประธานอาเซยี น ไดจ้ ดั การหารอื ระดบั ภมู ภิ าคและการดำ� เนนิ งานทส่ี ำ� คญั เชน่ การประชมุ รฐั มนตรตี า่ งประเทศอาเซยี น ทอยช่ี า่ดั งเจไมน่เขปอน็ งทอาาเงซกยี านรให(Aม้ SาEกAขNนึ้ ใFนoกrาeรigแnกไ้ Mขปinญั isหtาeใrนRรeฐั tยrะeไaขt3่ )3เม9อ่ืแเลดะอื เมนอ่ืมวกนั รทาค่ี2ม62ม5นี 6าค2มไ2ด5ส้ 6น2บั สกนระุนทใหรวม้ งกี กาารรเตพา่ ม่ิ งปบรทะบเทาทศ ไดม้ คี ำ� สง่ั แตง่ ตง้ั คณะทำ� งานขบั เคลอื่ นการนำ� ขอ้ ตกลงระหวา่ งประเทศวา่ ดว้ ยผลู้ ภี้ ยั และขอ้ ตกลงระหวา่ งประเทศเพอื่ การ โปยรกะยเท้ายศถว่ิน่าดฐ้วายนผทู้ล่ีปภี้ ลยั อด(Gภlัยoเbปa็นlระCเoบmียบpแaลctะปoกnติไRปeปfuฏgิบeัตeิsเ:พGื่อCใหR)้ส3อ4ด0รับแกลับะพข้อัฒตนกาลกงารระใหนวกา่ างรปรรับะรเอทงศขเ้อพตือ่ กกลารงรโยะกหยวา้่ายง 337 จาก พิธีลงนามบันทึกความเข้าใจ เรื่อง การก�ำหนดมาตรการและแนวทางแทนการกักตัวเด็กไว้ในสถานกักตัว คนต่างด้าวเพื่อรอการส่งกลับ, โดย กระทรวงการต่างประเทศ, 2562. สืบค้นจาก http://www.mfa.go.th/main/th/ news3/6886/98779-พิธีลงนามบันทึกความเขา้ ใจ-เรอ่ื ง-การกำ� หนดมาตรการแล.html 338 From UNHCR’s position regarding the detention of refugee and migrant children in the migration context, by United Nations High Commissioner for Refugees, 2017. Retrieved from https://www.unhcr.org/ protection/detention/58a458eb4/unhcrs-position-regarding-detention-refugeemigrant-children-migration.html 339 จาก“ไทยกบั การเปน็ ประธานอาเซยี น:ความส�ำเรจ็ และความทา้ ทาย”โดยกองบรรณาธกิ ารจลุ สารจบั ตาอาเซยี น, ๒๕๖๒, ASEAN Watch จลุ สาร “จับตาอาเซียน”, ๘(๒), น. ๓๖. ลิขสิทธ ์ิ ๒๕๖๒ โดย โครงการ “จบั ตาอาเซียน” (ASEAN Watch). 340 เปน็ เอกสารทไ่ี ดร้ บั การรบั รองโดยมตทิ ป่ี ระชมุ สมชั ชาสหประชาชาตเิ มอ่ื วนั ที่ 17 ธนั วาคม 2561 (ขอ้ มตทิ ี่ 73/151) เพื่อให้ประชาคมระหว่างประเทศสามารถรับมือกับการเคล่ือนย้ายของผู้ลี้ภัยจ�ำนวนมากและการดูแลผู้ล้ีภัยในสถานการณ์ท่ียืดเย้ือ โดยมเี ปา้ หมายหลกั ในการดำ� เนนิ การ 4 ประการคอื การลดแรงกดดนั ตอ่ ประเทศทรี่ บั ดแู ลผลู้ ภ้ี ยั การสนบั สนนุ ใหผ้ ลู้ ภ้ี ยั พง่ึ พาตนเองได้ การส่งเสริมการเข้าถึงการแก้ปัญหาในประเทศท่ีสาม และการสนับสนุนสภาพในประเทศต้นทางเพื่อให้ผู้ลี้ภัยเดินทางกลับได้ อยา่ งปลอดภัย. From The Global Compact on Refugees, by UNHCR : The UN Refugee Agency. 2018, Retrieved from https://www.unhcr.org/the-global-compact-on-refugees.html

151 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ถิน่ ฐานท่ีปลอดภัย เป็นระเบยี บ และปกติ (Global Compact on Migration: GCM)341 ข้างต้นและโดยค�ำนึงวา่ สเนหือ้ รหฐั าฯขทอ่ีสงำ�GนCักRงาแนลสะหGปCรMะชคารชอาบติคนลคมุ รคนำ� วิ มย่ันอขรอ์กงไเมทอ่ืยวในนั กทา่ี 2รป2ระกชันมุ ยราะยดนบั 2ส5ดุ ย5อ9ดดผู้น้วยำ� 3ด4า้ น2ผ้ลู ี้ภัยของประธานาธบิ ดี ทม่ี า: สำ� นกั งานขา้ หลวงใหญผ่ ลู้ ภ้ี ยั แหง่ สหประชาชาติ 4บทที่ บทประเมินสถานการณแ์ ละขอ้ เสนอแนะ ิสกาทร ิธปมร ุนะเษ ิมยนชสนถขาอนงกกาุล่รม ุบณ์คคล กสม. ชนื่ ชมรัฐบาล กระทรวงแรงงาน และหน่วยงานท่ีเกีย่ วข้องที่พยายามจัดระบบการท�ำงานของแรงงาน ต่างด้าว 3 สัญชาติอย่างต่อเน่ือง ท�ำให้แรงงานมีสถานะท่ีถูกต้องและได้รับการคุ้มครองสิทธิต่าง ๆ ตามกฎหมาย แรงงาน และเขา้ ถงึ ระบบประกนั สังคมและประกันสุขภาพ รวมถึงมกี ารจัดระบบดแู ลผู้ตดิ ตามแรงงานดงั กลา่ วดว้ ย นอกจากนี้ ยังได้มีการตรากฎหมายเพ่ือคุ้มครองแรงงานในภาคประมง อย่างไรก็ดี ยังพบปัญหาในการปฏิบัติ บางประการในสว่ นทีเ่ ก่ยี วกับการเขา้ ถงึ สวัสดกิ ารสังคมต่าง ๆ รวมถึงการใหส้ ิทธิแรงงานตา่ งด้าว 3 สญั ชาตใิ นเรือ่ ง การรวมตัวและการเจรจาตอ่ รองตามมาตรฐานสากล ในดา้ นการแกไ้ ขปญั หาความไรร้ ฐั / ไรส้ ญั ชาติ รฐั บาลไดแ้ สดงเจตนารมณท์ จ่ี ะขจดั ความไรร้ ฐั ทง้ั ในเวทรี ะหวา่ ง ประเทศและโดยการเขา้ รว่ มโครงการยตุ คิ วามไรร้ ฐั ของ UNHCR และไดม้ กี ารดำ� เนนิ การหลายประการ ทงั้ การปรบั ปรงุ แก้ไขกฎหมาย การซักซ้อมความเข้าใจแก่เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติ รวมทั้งแก้ไขปัญหาอุปสรรคเพื่ออ�ำนวยความสะดวก แกค่ นไร้รัฐในการเขา้ ถงึ กระบวนการขอสญั ชาติ อาทิ โครงการตรวจ DNA เพอ่ื พิสจู นส์ ถานะและการแก้ไขปญั หา 341 เปน็ เอกสารทไ่ี ดร้ บั การรบั รองโดยทป่ี ระชมุ ระหวา่ งประเทศเมอื่ วนั ที่ 10 ธนั วาคม 2561 ทเี่ มอื งมาราเกช ประเทศ โมร็อกโก และได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการอีกคร้ังโดยมติที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติเม่ือวันที่ 19 ธันวาคม 2561 (ข้อมติท่ี 73/195) เพ่ือวางแนวทางในการจัดการกับการโยกย้ายถิ่นฐานท่ีปลอดภัยและเป็นระเบียบในทุกมิติ โดยค�ำนึงถึง หลักอธิปไตยของรัฐ ความรับผิดชอบร่วมกัน การไม่เลือกปฏิบัติ และการค�ำนึงถึงหลักสิทธิมนุษยชน รวมถึงความเสี่ยงและ ความทา้ ทายตอ่ บคุ คลทัง้ ในประเทศตน้ ทาง ทางผ่าน และปลายทาง. From Global compact for migration, by United Nations. 2018, Retrieved from https://refugeesmigrants.un.org/migration-compact 342 จาก หนงั สือกระทรวงการต่างประเทศ ท่ี กต ๑๐๐๒/๘๗๐ ลงวันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒ เรอ่ื ง การรับรอง ขอ้ ตกลงระหว่างประเทศวา่ ดว้ ยผู้ลี้ภยั และข้อตกลงระหวา่ งประเทศเพือ่ การโยกยา้ ยถ่นิ ฐานท่ปี ลอดภยั เป็นระเบยี บ และปกติ และแนวทางด�ำเนินการขนั้ ต่อไปในการน�ำขอ้ ตกลงไปปฏิบตั .ิ

คณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ 152 National Human Rights Commission of Thailand เด็กรหัส G ตลอดจนการให้คนไร้รัฐท่ีอยู่ระหว่างการขอสัญชาติได้รับสิทธิข้ันพื้นฐานด้านการศึกษาและด้านสุขภาพ อย่างไรก็ดี ยงั คงมีผูไ้ ร้รัฐทรี่ อการแกไ้ ขปญั หาอีกกว่า 400,000 คน ส่วนในด้านการดูแลผู้ล้ภี ยั มคี วามคบื หนา้ ท่ีสำ� คัญ ไดแ้ ก่ การสง่ ผหู้ นภี ัยการสรู้ บเมยี นมากลับประเทศดว้ ยความรว่ มมอื ไทย เมยี นมา และ UNHCR และการจดั ทำ� ระเบียบ สำ� นกั นายกรฐั มนตรวี า่ ดว้ ยการคดั กรองคนตา่ งดา้ วทเี่ ขา้ มาในราชอาณาจกั รและไมส่ ามารถเดนิ ทางกลบั ประเทศอนั เปน็ ภมู ิลำ� เนาได้ พ.ศ. 2562 ซงึ่ เปน็ หลักประกันวา่ ผู้ท่ีหนภี ยั จากการถูกประหัตประหารจะไม่ถกู ส่งกลบั ไปสู่ภยั อนั ตราย และได้รับการคุม้ ครองอยา่ งเหมาะสม สำ� หรับการดแู ลผแู้ สวงหาพีพ่ กั พงิ ในห้องกกั น้นั หน่วยงานที่เกี่ยวขอ้ งไดร้ ่วมกนั วางแนวทางการปฏบิ ตั ิทง้ั ในส่วนของระบบคัดกรองผลู้ ้ภี ัยเพ่อื ใหไ้ ด้รับความคมุ้ ครองอย่างเหมาะสม และการไม่กักเดก็ ผโู้ ยกยา้ ยถน่ิ ฐานไวใ้ นห้องกัก ซงึ่ ยังตอ้ งติดตามผลของการปฏิบตั ติ ่อไป โดยภาพรวม รัฐบาลมีความพยายามในการดูแลผู้มีปัญหาสถานะและสิทธิกลุ่มต่าง ๆ ต่อเน่ืองจากปีท่ีผ่านมา อยา่ งไรก็ดี ยงั คงมคี วามทา้ ทายในบางประเด็น ซง่ึ กสม. มขี ้อเสนอแนะดังน้ี 1. รฐั บาลและหนว่ ยงานของรฐั ทเี่ กยี่ วขอ้ งควรมมี าตรการชแ้ี จงทำ� ความเขา้ ใจเรอื่ งสทิ ธใิ นสวสั ดกิ ารสงั คมตา่ ง ๆ แก่แรงงานตา่ งด้าว 3 สญั ชาติ โดยเฉพาะอย่างยิง่ สิทธิในการได้รับบรกิ ารสุขภาพ รวมทั้งควรพจิ ารณากำ� หนดแนวทาง ด�ำเนนิ การปรบั ปรุงพระราชบญั ญตั ิแรงงานสัมพันธใ์ ห้สอดคล้องกบั มาตรฐานสากลด้านสทิ ธขิ องแรงงานตามอนุสญั ญา ILO ทเ่ี กีย่ วขอ้ ง 2. รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐท่ีเก่ียวข้องควรเร่งรัดกระบวนการให้สัญชาติเพ่ือให้สามารถแก้ไขความไร้รัฐ ให้หมดไปภายในปี 2567 ตามท่ีได้ประกาศเจตนารมณ์ไว้ โดยในระหว่างด�ำเนินการ ควรมีมาตรการเพ่ือประกันว่า บคุ คลไรร้ ฐั /ไรส้ ญั ชาตทิ กุ กลมุ่ รวมถงึ นกั เรยี นทมี่ เี ลขประจำ� ตวั ขนึ้ ตน้ ดว้ ยอกั ษร G จะเขา้ ถงึ บรกิ ารสาธารณสขุ ขน้ั พนื้ ฐาน เป็นอย่างน้อย 3. รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐท่ีเก่ียวข้องควรเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับการปฏิบัติตามระเบียบส�ำนัก นายกรัฐมนตรีว่าด้วยการคัดกรองคนต่างด้าวท่ีเข้ามาในราชอาณาจักรและไม่สามารถเดินทางกลับประเทศอันเป็น ภมู ลิ ำ� เนาได้ พ.ศ. 2562 นอกจากนี้ ยงั ควรมกี ารคมุ้ ครองสทิ ธขิ องเดก็ ทอี่ พยพโยกยา้ ยถนิ่ ฐานโดยไมก่ กั ตวั เดก็ เขา้ เมอื ง ผิดกฎหมายไว้ในห้องกักของส�ำนกั งานตรวจคนเขา้ เมอื งตาม MOU ทห่ี นว่ ยงานท่ีเกย่ี วข้องได้จดั ทำ� ไว้

153 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ด้านสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 154 National Human Rights Commission of Thailand บทท่ี การประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสิทธิมนษุ ยชนในประเดน็ ท่ีอยใู่ นความห่วงใย 155 สิทธชิ ุมชนในการจัดการ ทรพั ยากรธรรมชาติ และสงิ่ แวดล้อม 164 สถานการณ์ในพื้นท่ีจังหวดั ชายแดนภาคใต้ 173 การค้ามนุษย์

155 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ด้านสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ การประเมินสถานการณ์ ด้านสิทธิมนุษยชนในประเด็นทอ่ี ยูใ่ นความหว่ งใย เนื้อหาบทนี้เป็นการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนเร่ืองที่เป็นปัญหาส�ำคัญ 3 เรื่อง ได้แก่ สิทธิ 5บทที่ ชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม สถานการณ์จังหวัดชายแดนภาคใต้ และการค้ามนุษย์ ซ่ึงแต่ละเรื่องมีความเก่ียวข้องกับสิทธิหลายประเภท ท้ังสิทธิตามกติกา ICCPR และกติกา ICESCR นอกจากนี้ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย สทิ ธชิ มุ ชนเปน็ สทิ ธทิ ไ่ี ดร้ บั การรบั รองในรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย ซงึ่ มคี วามเชอ่ื มโยงกบั สทิ ธติ ามสนธสิ ญั ญา ระหว่างประเทศในประเด็นเร่อื งการมีสว่ นรว่ มในการบรหิ ารรัฐกิจ การมคี ณุ ภาพชวี ิตที่เหมาะสม และการอยอู่ าศยั ในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยต่อสุขภาพ ส่วนในเร่ืองการค้ามนุษย์น้ัน มีสนธิสัญญาระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับ การปอ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ยเ์ ปน็ การเฉพาะ การดำ� เนนิ การในเรอื่ งดงั กลา่ วมคี วามเกยี่ วขอ้ งกบั สทิ ธมิ นษุ ยชน ในแง่พันธกรณีของรัฐท่ีจะต้องคุ้มครองบุคคลท่ีถูกละเมิดสิทธิจากการตกเป็นเหยื่อของการค้ามนุษย์โดยต้องมีการ ด�ำเนินคดีกับผู้กระท�ำผิด และดูแลผู้เสียหายโดยเฉพาะอย่างย่ิงผู้หญิงและเด็ก ให้ได้รับการช่วยเหลือและเยียวยา ที่เหมาะสมตามกตกิ า ICCPR อนสุ ญั ญา CEDAW และอนุสญั ญา CRC 5.1  สทิ ธิชุมชนในการจดั การทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ภาพรวม สทิ ธชิ มุ ชนในการจดั การทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ มเปน็ สทิ ธทิ ไี่ ดร้ บั การรบั รองในมาตรา 43 (2) มาตรา 57 (2) มาตรา 58 มาตรา 72 ของรฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2560 และ มคี วามเกย่ี วขอ้ งกบั สทิ ธใิ นการมสี ว่ นรว่ มในการบรหิ ารรฐั กจิ ซง่ึ ไดร้ บั การรบั รองในขอ้ 25 ของกตกิ า ICCPR ตลอดจนสทิ ธขิ องบคุ คลทจี่ ะมคี ณุ ภาพชวี ติ และสขุ ภาพทดี่ ซี ง่ึ ไดร้ บั การรบั รองในขอ้ 11 และ 12 ของกตกิ า ICESCR คณะกรรมการประจำ� กตกิ า ICESCR ไดม้ คี วามเหน็ ทัว่ ไปล�ำดับที่ 14 และ 15 อธบิ ายความหมาย แขอลงะกสตภกิ าาพทแงั้ วสดอลงข้ออ้มนทวี้ ่ีอา่ าใจหกร้ รวะมทถบงึ กตา่อรสเขุขา้ ภถางึ พนขำ้� สอะงอคานดทก้ังาทราปงอ้ตงรกงนัแแลละะอล้อดมก3า4ร3กอ่ อตีกวั ทข้ัองคงสณสะากรรทรเ่ี ปมน็กอารนั นตี้ไรดา้มยี ข้อสังเกตต่อรายงานการปฏิบัติตามกติกาฯ ของประเทศไทยเมื่อเดือนมิถุนายน 2558 ว่ารัฐภาคีควรมี กฎ/ระเบียบควบคุมส่ิงแวดล้อมและประกันว่าจะบังคับใช้กฎหมายสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจังเพ่ือป้องกัน ผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน กสม. ได้มีข้อเสนอแนะในรายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี 2561 ในประเดน็ นว้ี า่ รฐั ควรพจิ ารณาทบทวนมาตรการตรวจสอบการประกอบกจิ การโรงงานอตุ สาหกรรม 343 From Human Rights and International Environmental Law: Some Current Problem, by Alan Boyle, page 11, Retrieved from https://www.eui.eu/Documents/DepartmentsCentres/Law/ResearchTeaching/ WorkingGroups/08-03-HumanRights.pdf

คณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแห่งชาติ 156 National Human Rights Commission of Thailand หรือกิจการอื่นที่อาจส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง ควรเร่งรัดแก้ปัญหาประชาชนที่ได้รับผลกระทบ ด้านสุขภาพและความเป็นอยู่จากการประกอบกิจการและดูแลให้ผู้ได้รับผลกระทบได้รับการเยียวยา ควรมีมาตรการ สง่ เสริมใหป้ ระชาชนมสี ว่ นร่วมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม รวมท้ังมาตรการทางกฎหมาย ในปี 2562 มีสถานการณ์ท่ีเกี่ยวข้องกับการด�ำเนินการของรัฐบาลและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง ตลอดจนปัญหา อุปสรรคในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธชิ มุ ชน ดังนี้ 5.1.1 การจัดการทีด่ ินท�ำกินและทอ่ี ยู่อาศยั ของประชาชนในเขตป่าไม้ รฐั บาลซง่ึ มพี ลเอกประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา เปน็ นายกรฐั มนตรี ไดป้ ระกาศนโยบายในการบรหิ ารประเทศ หลงั การเลอื กตง้ั ทวั่ ไปในวนั ที่ 24 มนี าคม 2562 ทรี่ วมถงึ นโยบายเกย่ี วกบั การจดั การทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาบริการสาธารณะและการตรวจสอบภาครัฐ ส่วนรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมได้ประกาศนโยบายต่อผู้บริหารระดับสูงของกระทรวงฯ โดยได้เน้นย้�ำ การปฏิบัติงาน นโยบายรัฐบาลด้านการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อสร้างการเติบโตอย่างยั่งยืน การปรับปรุงระบบท่ีดิน การบริหารจัดการน�้ำทั้งระบบ การสร้างความม่ันคงของฐานทรัพยากรแร่และทรัพยากร ทางทะเลและชายฝั่ง รวมถึงการแก้ไขปัญหาก๊าซเรือนกระจกและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การแกไ้ ขปญั หาความขดั แยง้ ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติ และการแก้ไขปญั หาการจดั การขยะและของเสียอย่างเป็นระบบ ในปี 2562 รัฐบาลได้ประกาศใช้กฎหมายเกี่ยวกับการจัดการปัญหาที่ดิน ประกอบด้วย (1) พระราชบญั ญตั คิ ณะกรรมการนโยบายทด่ี นิ แหง่ ชาติ พ.ศ. 2562 เพอื่ บรู ณาการการบรหิ ารจดั การทดี่ นิ ทอี่ ยภู่ ายใต้ กฎหมายหลายฉบบั และอยใู่ นความรบั ผดิ ชอบของหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ใหม้ คี วามเปน็ เอกภาพและเปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั โดยให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติเพื่อท�ำหน้าที่ก�ำหนดนโยบายและแผนการบริหารจัดการที่ดิน ของประเทศในภาพรวมรวมทง้ั ไดม้ กี ารแกไ้ ขประมวลกฎหมายทดี่ นิ เพอ่ื ปรบั เปลย่ี นชอื่ องคป์ ระกอบ และอำ� นาจหนา้ ที่ กขอารงจคดัณตะง้ั กขรนึ้ รตมากมาพรรจะัดรทาี่ดชินบแัญหญ่งัตชดิาตังกิเดลิม่าวให3้เ4ห4ม(า2ะ)สพมรแะลระาชไมบ่ซัญ�้ำญซ้อตั นิปกา่ ชับุมคชณนะพกร.ศร.ม2ก5าร6น2โ3ย4บ5าเยพทอื่ ่ีดรินอแงรหับ่งสชิทาตธขิิทอี่จงะชไมุดช้รับน นพใน้ีไ.ศกด.า้ ร(23จ5ดั) ก6พา2รร3ะแ4รล7าะชใชเบพส้ ัญื่ออญแยปกัต้ไริอขะุทปโยยัญชาหนนาแจ์ กาหาก่งรปชอา่ายใตนู่อิ ราพปูศ.ัยแศบแ. ลบ2ะข5ทอ6�ำงปป2า่ร3ชะ4มุโ6ยชชนแนลโ์ใดะนยทใ(่ีดห4ินช้) มุใพนชรเนขะสตราอามุทชาบยราัญถนขญแอัตหจิสดั่งงชตวางั้ นตปแิซา่ ชลึ่งแมุะตคช่เนุ้มดตคิมารไมอมกง่สสฎาัตหมวมา์ปราถย่า ทำ� ได้ รวมทง้ั กำ� หนดใหช้ มุ ชนสามารถใชป้ ระโยชนจ์ ากทรพั ยากรธรรมชาตทิ ม่ี อี ยใู่ นเขตอทุ ยานแหง่ ชาติ (เกบ็ หาของปา่ ) 344 จาก พระราชบญั ญตั แิ กไ้ ขเพิม่ เติมประมวลกฎหมายทีด่ ิน (ฉบบั ท ี่ ๑๔) พ.ศ. ๒๕๖๒, ราชกิจจานเุ บกษา เลม่ 136 ตอนท่ี 49 ก, วนั ท่ี 14 เมษายน 2562. 345 เพื่อเสริมให้ชุมชนได้ร่วมกับรัฐในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการ บ�ำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สง่ิ แวดล้อม และความหลากหลายทางชวี ภาพ 346 เพ่ือให้อุทยานเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ทางธรรมชาติหรือนันทนาการของประชาชน และเพ่ือให้การใช้ประโยชน์จาก ทรพั ยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพในอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ปน็ ไปอยา่ งสมดลุ และย่ังยืน 347 เพ่ือจัดให้มีมาตรการในการควบคุมการครอบครอง การค้า การน�ำเข้า ส่งออก หรือน�ำผ่านซ่ึงสัตว์ป่า ซากสัตว์ป่า และผลิตภณั ฑ์จากซากสัตว์ป่า ตลอดจนการเขา้ ถงึ และใช้ประโยชนจ์ ากความหลากหลายทางชวี ภาพ

157 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสทิ ธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าตามเง่ือนไขท่ีกฎหมายก�ำหนด นอกจากนี้ ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติส่งเสริม 5บทที่ และรกั ษาคณุ ภาพสิ่งแวดล้อมแหง่ ชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2561 เมื่อวันท่ี 16 เมษายน 2561 รวมท้งั ประกาศ ส�ำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเร่ืองแนวทางการมีส่วนร่วมของประชาชนใน กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย กระบวนการจดั ท�ำรายงานการประเมนิ ผลกระทบส่ิงแวดล้อม เมือ่ วนั ที่ 8 กมุ ภาพันธ์ 2562 การดำ� เนนิ การในระดบั ปฏบิ ตั ิ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ มไดก้ ำ� หนดแผนการ ด�ำเนินการส�ำรวจการถือครองท่ีดินของประชาชนในเขตพื้นท่ีป่าไม้ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562 และพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 เพอ่ื พจิ ารณาอนญุ าตใหอ้ ยอู่ าศยั โดยตามแผนยทุ ธศาสตรก์ รมปา่ ไมป้ ี 2559 - 2564 มเี ปา้ หมายการสำ� รวจเพอ่ื รบั รอง สเปทิ ็นธธทิ ร�ำรกมิน)3ข4อ8งรแาษละฎตราจม�ำนพวรนะร1าช5บ7ญั ,0ญ0ัต0อิ ทุรายยาน(ยแทุหธ่งศชาาสตติ พรท์.ศ่ี .2 2แ5ก6ป้ 2ญั มหาาตรารษา ฎ6ร4ในไพดื้น้มทมี ่ีปาา่ตไรมก้อายร่าแงกเไ้ปขน็ ปรญั ะหบาบทแี่ดลนิะ ทำ� กนิ และทอ่ี ยอู่ าศยั โดยใหก้ รมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื สำ� รวจแนวเขตทดี่ นิ ทำ� กนิ /ทอ่ี ยอู่ าศยั ใหเ้ สรจ็ ภายใน 240 วนั นบั แตว่ นั ทกี่ ฎหมายบงั คบั ใช้ ประกอบดว้ ย 1) เขตตามมตคิ ณะรฐั มนตรเี มอื่ วนั ท่ี 30 มถิ นุ ายน 2541 (เขา้ ทำ� กินตัง้ แต่อดีตถึง พ.ศ. 2545) 2) เขตตามคำ� สง่ั คสช. ท่ี 66/2557 (เข้าท�ำกนิ ตั้งแต่ปี 2545 - 2557) จดั ทำ� เปน็ โครงการจดั การทรพั ยากรอยา่ งยง่ั ยนื และออกเปน็ พระราชกฤษฎกี าโดยมแี นวเขตชดั เจน ภายในแนวเขต ดังกล่าวหากเป็นการใช้ประโยชน์ “ตามปกติธุระ” ให้ถือว่าไม่มีโทษ ส่วนการเก็บของป่าหรือใช้ประโยชน์จาก ทรพั ยากรธรรมชาตขิ องประชาชนหรอื ชมุ ชน สามารถทำ� ไดภ้ ายใตเ้ งอ่ื นไขของมาตรา 65 ซง่ึ ทง้ั 2 มาตราอยใู่ นสว่ น ของบทเฉพาะกาลซ่ึงตอ้ งด�ำเนนิ การใหแ้ ลว้ เสร็จตามระยะเวลาที่กฎหมายก�ำหนด ส�ำหรับการจดั หาท่ดี ินให้ประชาชน ได้มีการจดั ตง้ั คณะกรรมการนโยบายท่ีดนิ แหง่ ชาติ (คทช.) ตามระเบียบส�ำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2557 เพ่ือจัดสรรที่ดินให้แก่ ผูย้ ากไร้ทไ่ี ม่มที ่ีดนิ ทำ� กิน โดย คทช. ไดท้ �ำการส�ำรวจพ้นื ทตี่ ่าง ๆ ทั้งพน้ื ที่ป่าสงวนแห่งชาติ ทดี่ นิ ในเขตปฏริ ปู ที่ดนิ พื้นท่ีป่าชายเลนและที่ดินสาธารณประโยชน์ ส�ำหรับจัดสรรให้แก่ประชาชนซึ่งส่วนหน่ึงเป็นผู้ลงทะเบียนคนจน หรือผู้ยากไร้ท่ีไร้ที่ดินท�ำกินและอีกส่วนหน่ึงมาจากการส�ำรวจของหน่วยงานที่รับผิดชอบท่ีดินของรัฐในพื้นที่ท่ีมี การบุกรุกหรือครอบครองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมายว่าเป็นผู้สมควรได้รับการจัดสรรท่ีดินตามหลักเกณฑ์ท่ี คทช. กำ� หนดหรอื ไม่ ผลการดำ� เนนิ งานของ คทช. ตงั้ แตป่ ี 2558 - 2561 ไดม้ กี ารจดั ทดี่ นิ ใหป้ ระชาชนแลว้ 45,329 ราย เปน็ พนื้ ทป่ี ระมาณ 321,481 ไร่ ใน 61 จงั หวดั ทง้ั นี้ ภายหลงั จากทม่ี กี ารประกาศใชพ้ ระราชบญั ญตั คิ ณะกรรมการ นโยบายทด่ี นิ แหง่ ชาติ พ.ศ. 2562 คณะกรรมการชดุ นจี้ ะทำ� หนา้ ทไี่ ปพลางกอ่ นจนกวา่ จะมกี ารจดั ตงั้ คณะกรรมการ นโยบายทดี่ ินแหง่ ชาตติ ามพระราชบญั ญัติดงั กลา่ ว อย่างไรก็ดี ยังมีประชาชนอีกจ�ำนวนมากที่ประสบปัญหาที่ดินท�ำกินและได้รับความเดือดร้อน จากการถูกจับกมุ และขบั ไลอ่ อกจากท่ีดนิ เดมิ ต้ังแต่ก่อนปี 2557 อันเนื่องมาจากการประกาศเขตป่าสงวนแห่งชาติและหรือเขตอุทยาน แห่งชาติทับซ้อนกับพื้นที่ท่ีประชาชนอยู่อาศัยและท�ำกินอยู่ก่อน และถูกด�ำเนินคดีในความผิดตามกฎหมายว่าด้วย ปา่ ไมป้ า่ สงวนแหง่ ชาติ และ/ หรอื กฎหมายวา่ ดว้ ยอทุ ยานแหง่ ชาติ จนไมส่ ามารถเขา้ ทำ� ประโยชนใ์ นทดี่ นิ ทคี่ รอบครอง 348 จาก แผนยทุ ธศาสตรก์ รมปา่ ไมป้ ี ๒๕๕๙ - ๒๕๖๔, โดย กรมปา่ ไม,้ น. 47, 2562. สบื คน้ จาก http://forestinfo. forest.go.th/Content/file/forest%20strategy%2059_64.pdf

คณะกรรมการสทิ ธิมนุษยชนแหง่ ชาติ 158 National Human Rights Commission of Thailand ดังกล่าวได้อย่างปกติสุข ต่อมารัฐบาลมีนโยบายด�ำเนินการปราบปรามและหยุดยั้งการบุกรุกท�ำลายทรัพยากรป่าไม้ ตามค�ำสัง่ คสช. ท่ี 64/2557 โดยมเี จตนามงุ่ เอาผดิ กับนายทุนที่บกุ รกุ พ้นื ที่ปา่ แต่ในขณะเดียวกันกท็ ำ� ให้มีการจับกุม ดำ� เนนิ คดกี บั ชาวบา้ นทอี่ ยใู่ นพน้ื ทป่ี า่ เพมิ่ ขน้ึ แมว้ า่ ตอ่ มา คสช. จะไดม้ คี ำ� สง่ั ท่ี 66/2557 กำ� หนดวา่ การดำ� เนนิ การใด ๆ ในเรอ่ื งดงั กล่าวต้องไมส่ ง่ ผลกระทบต่อประชาชนผู้ยากไร้ ผู้ท่มี รี ายไดน้ อ้ ย และผ้ไู ร้ท่ดี นิ ทำ� กินซง่ึ ไดอ้ าศยั อยใู่ นพ้นื ทน่ี ้นั กแห่อง่นชคา�ำตสจิ ่ังำ� นน้ีมวีผนลมบากังค3ับ49ใชท้ ง้ัแนต้ี ่ยกัสงมมีช. เาควยบไ้าดนร้ บัหเลราอื่ ยงพรอ้ ้ืนงทเรี่ถยี ูกนจกับรกณุมปี ดญั �ำหเนาินกคารดปีในระขก้อาหศาเขบตุกปราุ่กสปง่าวสนงแวหนง่ แชหาต่งชิ อาทุ ตยิหารนือแอหุทง่ ยชาานติ และพื้นท่ีอนุรกั ษอ์ น่ื  ๆ ทบั ซ้อนกับพ้ืนทท่ี ี่มปี ระชาชนอยอู่ าศัยและท�ำกนิ มาก่อน และไดม้ ขี ้อเสนอแนะแนวทางในการ จกดั่อกนากราทรดี่จบันิ ปกุมระขเับภไทลป่แา่ลสะงฟว้อนงแคลดะีตพ่อนื้ ศทาอี่ลน35รุ กั0ษอ์ นื่ ไปยงั รฐั บาลเมอ่ื ปี 2560 ซงึ่ รวมถงึ การมมี าตรการพสิ จู นส์ ทิ ธใิ นทดี่ นิ ในปี 2562 ไดม้ กี ารยกเลกิ คำ� สงั่ คสช. ทง้ั สองฉบบั ขา้ งตน้ 351 แตก่ ระบวนการดำ� เนนิ คดตี อ่ ชาวบา้ น ทถ่ี กู จบั กมุ ตามคำ� สง่ั ดงั กลา่ วยงั คงดำ� เนนิ ไปอยา่ งตอ่ เนอื่ ง โดยมกี รณที ศี่ าลมคี ำ� พพิ ากษาแลว้ เชน่ กรณชี าวบา้ นซบั หวาย ในเขตอทุ ยานแหง่ ชาตไิ ทรทอง จงั หวัดชยั ภมู ิ 14 รายทถ่ี ูกดำ� เนนิ คดีในขอ้ หาบกุ รกุ เขตอทุ ยานแห่งชาติมาตั้งแต่กลางปี 2559 และศาลชนั้ ต้นได้มคี �ำพิพากษาในปี 2561 ว่าชาวบา้ นทง้ั 14 รายมคี วามผดิ มีโทษจ�ำคุกตง้ั แต่ 4 - 17 เดอื น รอลงอาญา 1 ราย และใหช้ ดใช้คา่ เสยี หายตั้งแต่ 40,000 - 900,000 บาท ตอ่ มาระหวา่ งวนั ที่ 15 พฤษภาคม -  3 กรกฎาคม 2562 ศาลอุทธรณไ์ ดม้ คี �ำพพิ ากษาว่าชาวบ้านทั้ง 14 รายมคี วามผดิ มีโทษจ�ำคุกตัง้ แต่ 4 เดือน - 4 ปี รอลงอาญา 1 ราย และใหช้ ดใชค้ ่าเสยี หายตั้งแต่ 40,000 - 1,587,211 บาท ทั้งนี้ แม้วา่ ในปี 2560 จะได้มีการ แตง่ ตง้ั คณะกรรมการแก้ไขปญั หาระดบั จงั หวัดขึ้น โดยคณะกรรมการดงั กลา่ วได้ลงพืน้ ท่ีตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ จำ� แนก ใลทนักยี่ ปษง่ั ยี ณ2นื 5ะโดค6ยว1ากมามรเกีดมาือสี รดว่ กรนร้อระนว่ ทม�ำรขคังอววงาัดชมขมุ ผอชิดบนฐเาขแนตลบทะเกุ่ีดสรินนกุ รอา1ใยห,แ8ช้ ป2ะลล9งอคกแดาลร3ี ะด5มำ� 3เีมนตนิ ิเหคด็นกีชต็อาบมแ3ผ5น2กทารงั้ นจัดี้ จกาากรสทถ่ีดติ ินคิ แดลบี ะกุ ทรรกุ ัพปยา่ ขากอรงธกรรรมมปชา่ าไมต้ิ 349 จาก ‘คนจนกับคดีบุกรุกป่า’ ภาพสะท้อนความเหลื่อมล้�ำของสังคมไทย, โดย ไทยโพสต์, 2562. สืบค้นจาก https://www.thaipost.net/main/detail/52931 350 จาก รายงานขอ้ เสนอแนะท่ี ๑/๒๕๖๐ เรอ่ื ง ขอ้ เสนอแนะมาตรการหรอื แนวทางและขอ้ เสนอในการปรบั ปรงุ กฎหมาย เพื่อแก้ไขปัญหาเขตป่าสงวนแห่งชาติและเขตอุทยานแห่งชาติกับท่ีดินเอกชนทับซ้อนกัน และกรณีราษฎรได้รับความเดือดร้อน จากมาตรการทวงคืนผนื ป่าตามคาสงั่ คณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาตทิ ่ี ๖๔/๒๕๕๗ ลงวนั ที่ ๑๔ มถิ ุนายน ๒๕๕๗, โดยคณะกรรมการ สิทธิมนุษยชนแห่งชาติ. สืบค้นจาก http://www.nhrc.or.th/getattachment/e5a33fb4-40c1-4901-b4ac-867f1a6e272/ ขอ้ เสนอแนะฯ-ท-ี่ 1-2560-เร่ือง-ขอ้ เสนอแนะมาตรการหร.ื aspx 351 ตามคำ� สงั่ หวั หนา้ คสช. ท่ี 9/2562 ลงวนั ท่ี 9 กรกฎาคม 2562 เรอ่ื ง การยกเลกิ ประกาศคณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ ค�ำสงั่ คณะรักษาความสงบแหง่ ชาติ และค�ำสัง่ หัวหนา้ คณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ บางฉบบั ท่ีหมดความจำ� เปน็ 352 จาก เกิดอะไรขึ้นกับ ๑๔ ชาวบ้าน คดีทวงคืนผืนป่าบ้านซับหวาย จ.ชัยภูมิ, โดย ประชาไท, 2562. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2019/07/83450 353 จาก สถติ คิ ดีการกระท�ำผิดกฎหมายเกีย่ วกบั การปา่ ไม้ กรมป่าไม้ ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑, โดย กรมปา่ ไม,้ ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก http://forestinfo.forest.go.th/Content.aspx?id=10364

159 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ด้านสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ องค์กรภาคประชาสังคมแห่งหนึ่งแสดงความเห็นว่า รัฐบาลควรยกเลิกนโยบายทวงคืนผืนป่า 5บทที่ และแผนแม่บทแก้ไขปัญหาการท�ำลายทรัพยากรป่าไม้ การบุกรุกท่ีดินของรัฐ และการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ อยา่ งยงั่ ยนื เพราะการดำ� เนนิ การตามนโยบายดงั กลา่ วสง่ ผลใหม้ กี ารละเมดิ คกุ คามชวี ติ ทรพั ยส์ นิ และสง่ ผลกระทบกบั กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ชโชตฉามุุมนมชชดแนนชนททุมวี่มที่อชีรานยูปงูอ่เขแปาอบน็ศงบสัยคกแทิ ทาลธชระขิ จ.ทอกัดง�ำำ�กชกหาุมินนรชใทดนนโี่ดททดิน่ดีย่ีภในิหานนปครวป่าู่ปยไรแมงะบา้ทชนบว่ัาเโปชจฉารน้ นขะตดอเ้อทชงงศพุมกน้ืช�ำนนทหอไโ่ีนกดมดจย่ส3ารอก5บั ดน6คค้ีวนลา้อโมยงเบหกาับน็ ยบชอรมบิบตจทิ แาขลกอะคงรพทะช้ืนเบ.ท3ีย3ี่5บ55ข4แอตงเภ่นคา่ือทคงปชจร.าะกทชโี่บฉาังชนคนดบั เชหใุมชน็ ้กชวับนา่ เมอื่ วนั ท่ี22กรกฎาคม2562ขบวนการประชาชนเพอ่ื สงั คมทเ่ี ปน็ ธรรม(ขปส.)หรอื กลมุ่ พมี ฟู ไดย้ น่ื เรื่องร้องเรียนและประชุมร่วมกับรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อหารือแนวทาง แกไ้ ขปญั หาปา่ ไมแ้ ละทดี่ นิ ของ ขปส. ในสว่ นทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั หนา้ ทอี่ ำ� นาจของกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตฯิ และได้ เสนอแนวทางแก้ไขปัญหาป่าไม้และท่ีดินของประชาชนรวม 11 ข้อ รวมถึงให้ยุตินโยบายทวงคืนผืนป่าท่ีสร้าง ผลกระทบต่อคนจนและเกษตรกรรายย่อย พร้อมทั้งให้หาแนวทางและมาตรการในการฟื้นฟูเยียวยาผู้ท่ีได้รับ ผลกระทบจากนโยบายทวงคืนผืนป่าของรัฐที่ผ่านมา เช่น การให้ผู้ได้รับผลกระทบจากค�ำพิพากษาถึงท่ีสุดแล้ว ให้สามารถมีที่ดินท�ำกินและท่ีอยู่อาศัยให้เพียงพอต่อการยังชีพได้ และให้หามาตรการในการจ�ำหน่ายคดีที่อยู่ ในระหว่างการพจิ ารณาของกระบวนการยตุ ธิ รรม เปน็ ตน้ การผลักดันใหม้ พี ระราชบัญญัตสิ ทิ ธชิ ุมชนในการจดั การ ท่ีดินและทรัพยากรในรูปแบบโฉนดชุมชน ซ่ึงผ่านความเห็นชอบจากสภาปฏิรูปแห่งชาติแล้ว การเร่งแก้ไขปัญหา ปา่ ไมท้ ดี่ นิ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั กระทรวงทรพั ยากรและสงิ่ แวดลอ้ ม จำ� นวน 73 กรณี การใหม้ นี โยบายพฒั นาพน้ื ทตี่ น้ แบบ ใปนรกะาสราแนกง้ไาขนปเพัญอื่ หตาดิ พตื้นาทมี่ทค�ำวกามินคทบื ี่อหยนู่อาา้ แศลัยะแแลกะไ้กขาปรญัจัดหกาารรว่ ทมรกัพนั ยระากหรวธา่ รงรกมระชทาตรวิองยท่ารงพัยั่งยยาืนกรแธรลระมกชาารตจฯิัดใกหบั ้มขีกปลสไก.3ก5า7ร เมอื่ วนั ที่ 12 กนั ยายน 2562 รฐั บาลไดแ้ ตง่ ตงั้ คณะกรรมการแกป้ ญั หาของขบวนการประชาชน เพอ่ื สงั คมทเี่ ปน็ ธรรม โดยมรี องนายกรฐั มนตรเี ปน็ ประธาน และรฐั มนตรปี ระจำ� สำ� นกั นายกรฐั มนตรเี ปน็ รองประธาน คเพณอื่ ะขกบั รเครลมอ่ืกนาขรอ้ฯเสไนดอ้ปนรโะยชบุมาคยร9้ังแดรา้ นกเแมล่ือะวมันอทบ่ี ห2ม5ายหตนุลว่ายคงมาน2ท5เี่ ก6ยี่ 2วขอแ้ งลใะนไแดต้ตล่ ้ังะคปณระะเอดนน็ ุกปรญั รหมากดาำ� รเแนลนิ ะกคารณตะอ่ ทไป�ำ3งา5น8 354 จากสรปุ สถานการณป์ ญั หาปา่ ไม้-ทด่ี นิ และขอ้ เสนอตอ่ รฐั บาลใหม,่ โดยกลมุ่ จบั ตาปญั หาทด่ี นิ (LandWatchThai), 2562. สบื คน้ จาก http://landwatchthai.org/2931 355 จากกระบวนการจดั ทด่ี นิ ท�ำกนิ ใหช้ มุ ชนตามนโยบายรฐั บาล, โดยกรมทด่ี นิ , ๒๕๖๒.สบื คน้ จากhttps://www.dol.go.th/ publicland/DocLib3/workbook/ktt%20(small).pdf 356 จาก เสวนา “โฉนดชุมชน” ยำ�้ เปน็ “สิทธิชมุ ชน” ภาคประชาชนตอ้ งก�ำหนด, โดย ประชาไท, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2011/03/33400 357 จาก ทส. รบั เรื่องรอ้ งเรียนการแก้ไขปญั หาปา่ ไมแ้ ละท่ดี ินของขบวนการประชาชนเพอื่ สงั คมที่เป็นธรรม (ขปส.), โดย สำ� นกั เลขาธิการนายกรัฐมนตร,ี 2562. สืบคน้ จาก https://www.thaigov.go.th/news/contents/details/21699 358 จาก พมี ฟู จรี้ ฐั บาล แกป้ ัญหาเหลื่อมลำ้� หลังไทยตดิ อนั ดับมากสดุ ในโลก ขยู่ กระดับชมุ นุมใหญ่, โดย ข่าวสด, 2562. สบื ค้นจาก https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_3221190

คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 160 National Human Rights Commission of Thailand 5.1.2 สิทธชิ ุมชนในโครงการเขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (EEC) ในปี 2561 รัฐบาลได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก พ.ศ. 2561 เพื่อพัฒนาพื้นท่ีภาคตะวันออกให้เป็นระบบ โดยเฉพาะการส่งเสริมการประกอบพาณิชยกรรมและอุตสาหกรรมที่ ใช้เทคโนโลยีขั้นสูง ทันสมัย สร้างนวัตกรรม และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งโครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษ ภาคตะวนั ออกหรอื ออี ซี ี(EasternEconomicCorridor:EEC)เปน็ สว่ นหนง่ึ ของเขตพฒั นานี้และเปน็ แผนยทุ ธศาสตรภ์ ายใต้ ไทยแลนด์ 4.0 ประกอบด้วยการพฒั นาเชงิ พน้ื ท่ที ต่ี อ่ ยอดจากโครงการพฒั นาพนื้ ท่ีบรเิ วณชายฝ่ังทะเลตะวันออกหรอื Eastern Seaboard โดยในระยะแรกจะเปน็ การยกระดบั พนื้ ทใ่ี นเขต 3 จงั หวดั คอื ชลบรุ ี ระยอง และฉะเชงิ เทรา ใหเ้ ปน็ พื้นท่ีเขตเศรษฐกิจพเิ ศษภาคตะวันออก การดำ� เนินการตามพระราชบัญญัติน้กี ำ� หนดให้ด�ำเนนิ การในรปู คณะกรรมการ เรียกว่า คณะกรรมการนโยบายเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก มอี ำ� นาจและหน้าทีอ่ นุมัติ อนญุ าตซ่ึงเป็นอำ� นาจหนา้ ท่ี ตามกฎหมายเฉพาะหลายฉบบั อย่างไรก็ดี มีประชาชนในพื้นท่ีบางกลุ่มและนักวิชาการท่ีคัดค้านการด�ำเนินการในเร่ืองดังกล่าว โดยเฉพาะเรอื่ งการประกาศใชผ้ งั เมอื งในเขตพฒั นาพเิ ศษฯ โดยเมอ่ื วนั ที่ 14 กรกฎาคม 2562 มรี ายงานวา่ กลมุ่ ศกึ ษา การพฒั นาระเบียงเศรษฐกิจพเิ ศษภาคตะวันออก (EEC Watch) ได้ออกแถลงการณเ์ รยี กร้องใหค้ ณะกรรมการนโยบาย เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกยุติการด�ำเนินการเพื่อประกาศใช้ผังเมืองตามแผนพัฒนาอีอีซี เนื่องจากมีการยกเลิก ผังเมืองเดิมท่ีผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน และมีการเปลี่ยนพื้นท่ีเกษตรกรรม (สีเขียว) เป็นพื้นที่ อุตสาหกรรม (สีมว่ ง) กลุ่ม EEC Watch เห็นวา่ การดำ� เนนิ การเร่อื งดงั กลา่ วไมเ่ ปน็ ไปตามหลกั การจัดทำ� ผงั เมืองทตี่ อ้ ง สอดคลอ้ งกบั ลกั ษณะเฉพาะของภาคตะวนั ออก ขาดกระบวนการมสี ว่ นรว่ มของผมู้ สี ว่ นไดเ้ สยี อยา่ งเพยี งพอและครบถว้ น เป็นการท�ำลายหลักประกันในการคุ้มครองสิทธิชุมชนด้านส่ิงแวดล้อม และเป็นผังเมืองท่ีเอ้ือประโยชน์กับคนบางกลุ่ม แมลกี ะาทรขงั้ บัปรไละ่ปเทรศะชทาำ� ชลนายอวอถิกชีจวีาติกทเศ่ีดรนิ ษฐทก�ำจิ ลขาอยงรชะมุ บชบนนแิเวลศะเสฉรพา้ างะผลแกหรละง่ทคบวกาบัมปมรั่นะคชงาทชานงจอำ�านหวานรมทา่สี กำ� ใคนัญพขน้ื อทง่ี3ภ5า9คตนะอวกันจอากอนก้ี เครอื ข่ายเพือ่ นตะวันออก ซง่ึ เป็นเครอื ขา่ ยประชาชนในจังหวัดชลบรุ ี ระยอง และฉะเชงิ เทรา มีความกงั วลในประเดน็ นเดาียยวกกรััฐนมแนลตะรไเีดม้ย่ือ่ืนวนัหทนี่ ัง2ส3ือคกัรดกคฎ้าานคเมร่ือ2ง5ด6ังก2ล3่า6ว0ต่อคณะกรรมการนโยบายเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกและ กรณีดังกล่าว เลขาธิการคณะกรรมการนโยบายการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก ชแี้ จงวา่ ไดม้ หี นงั สอื ตอบเครอื ขา่ ยเพอื่ นตะวนั ออก โดยระบวุ า่ การจดั ทำ� ผงั เมอื งไดม้ กี ารลงไปรบั ฟงั ความคดิ เหน็ 25 ครงั้ และยนื ยนั วา่ ไมม่ คี นถกู ขบั ไล่ สว่ นการเปลยี่ นผงั เมอื งจากพนื้ ทส่ี เี ขยี วชนบทเกษตรกรรมไปเปน็ สมี ว่ งรองรบั อตุ สาหกรรม ซพึง่น้ื จทะด่ี เปงั ก็นลกา่ าวรเทป�ำน็ ลพานื้ ยทวิถชี่ ีชมุ ีวชตินเชศนรบษทฐกทิจค่ี ขวอรไงดชรุ้มบั ชกนาแรลยะกสรระ้าดงบั ผเลปกน็ รชะมุ ทชบนกเมับอืปงระเปชน็ าพชนนื้ จท�ำเ่ี กนษวนตรมทากไี่ ดนใ้ ้นัชป้ เลระขโายธชกิ นาม์รฯากกขลนึ้ า่ 3ว6ว1่า 359 จาก กลมุ่ EEC Watch ออกแถลงการณ์ เรียกร้องรฐั บาลหยดุ ผังเมืองอีอซี ,ี โดย ประชาชาติธุรกิจออนไลน,์ 2562. สืบคน้ จาก https://www.prachachat.net/economy/news-349637 360 จาก ชาวบ้านภาคตะวนั ออกรอ้ ง EEC ซ้อนทบั ที่อยอู่ าศัย - ไมม่ กี ารรบั ฟงั ความคิดเห็น, โดย เวริ ค์ พอยทน์ ิวส,์ 2562. สบื ค้นจาก https://workpointnews.com/2019/07/23/eec-effected/ 361 จาก “คณิศ” ตอบทกุ ค�ำถาม “อนาคตใหม่ - ม็อบผงั เมือง” ปมคา้ น EEC, โดย ฐานเศรษฐกจิ , 2562. สบื คน้ จาก https://www.thansettakij.com/content/406577

161 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสทิ ธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ในขณะเดียวกัน เม่ือวันท่ี 30 สิงหาคม 2562 มีกลุ่มตัวแทนชาวบ้านจากต�ำบลเขาดินและ 5บทที่ ต�ำบลพานทองเดินทางมาย่ืนหนังสือถึงนายกรัฐมนตรี สนับสนุนให้รัฐบาลเร่งประกาศการเปล่ียนผังเมืองโดยเร็ว เนอ่ื งจากจะช่วยพฒั นาพื้นทีต่ ำ� บลเขาดิน อ�ำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชงิ เทราใหเ้ กดิ ความเจรญิ การเปล่ียนแปลง กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ผังเมืองให้เป็นพื้นท่ีที่สามารถลงทุนท�ำธุรกิจด้านอ่ืนนอกเหนือจากเกษตรกรรมจะท�ำให้เกิดการสร้างงานและ ผราลยผไลดิต้ใไหม้กแ่ ับนช่นุมอชนนแเลพะิ่มรขา้ึนยมไดาไ้กมก่ควง่าทก3่ี า6ร2ท�ำเกษตรกรรมซึ่งประสบปัญหาน้�ำทะเลรุกล�้ำเข้าพื้นท่ีเกษตรกรรม ท�ำให้ 5.1.3 ปญั หาจากการควบคุมมาตรฐานโรงงาน/ กิจการขนาดเลก็ รฐั บาลไดอ้ อกพระราชบญั ญตั โิ รงงาน พ.ศ. 2562 เปน็ การแกไ้ ขเพมิ่ เตมิ พระราชบญั ญตั โิ รงงาน พ.ศ. 2535 มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ใหก้ ารควบคมุ การประกอบกจิ การโรงงานเปน็ ไปเพยี งเทา่ ทจี่ ำ� เปน็ เกดิ ความรวดเรว็ ประหยดั และลดภาระแก่ผปู้ ระกอบกิจการโรงงานโดยเฉพาะผู้ประกอบกิจการโรงงานขนาดเลก็ ภาคประชาชนบางกลมุ่ ไดแ้ สดงความกงั วลตอ่ กฎหมายฉบบั นว้ี า่ อาจสรา้ งปญั หาดา้ นธรรมาภบิ าล สิ่งแวดล้อมได้ กล่าวคือ การให้เอกชนท่ีประกอบกิจการโรงงานขนาดเล็ก ไม่ต้องขออนุญาตต่ออายุใบประกอบ กจิ การโรงงานจากเดมิ ทต่ี อ้ งตอ่ อายใุ หมท่ กุ 5 ปี เปน็ ผลใหโ้ รงงานไมต่ ำ่� กวา่ 60,000 แหง่ สามารถประกอบกจิ การ ตอ่ ไปไดโ้ ดยไมต่ อ้ งมกี ารตรวจสอบมาตรฐานการประกอบกจิ การ แมว้ า่ กฎหมายจะบญั ญตั ใิ หม้ กี ารตรวจสอบโรงงาน โดยผู้ตรวจสอบเอกชนที่ได้รับใบอนุญาตตรวจสอบหรือรับรองก็ตาม แต่ประชาชนยังขาดความม่ันใจว่าหน่วยงาน ที่เก่ียวข้องจะมีมาตรการก�ำกับผู้ตรวจสอบเอกชนให้ท�ำหน้าท่ีอย่างตรงไปตรงมาและไม่มีการท�ำรายงานตรวจสอบ โรงงานทเี่ ป็นเท็จอย่างไร นอกจากน้ี การเปลยี่ นนยิ ามคำ� วา่ “โรงงาน” เปน็ อาคาร สถานท่ี หรอื ยานพาหนะทใี่ ชเ้ ครอ่ื งจกั ร มีก�ำลังรวมต้ังแต่ห้าสิบแรงม้าหรือก�ำลังเทียบเท่าตั้งแต่ห้าสิบแรงม้าข้ึนไป หรือใช้คนงานต้ังแต่ห้าสิบคนขึ้นไป ท�ำใหโ้ รงงานทีใ่ ช้เครื่องจักรขนาดต่ำ� กว่า 50 แรงมา้ หรือใช้คนน้อยกว่า 50 คนลงมา ไมอ่ ยูใ่ นกำ� กบั ของกฎหมาย โรงงาน และอาจท�ำให้มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็กท่ีไม่เข้าข่ายนิยาม “โรงงาน” ในกฎหมายฉบับนี้สามารถ เปดิ กจิ การในอาคารหรอื สถานที่ใดกไ็ ด้โดยไม่ตอ้ งขอใบอนญุ าตก่อสรา้ งโรงงาน ทั้งน้ี มีการศกึ ษาวิจยั กระบวนการ ลักลอบท้ิงกากอุตสาหกรรมอันตรายในพื้นท่ี 15 จังหวัดในภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันตกของไทย ระหวา่ งปี 2556 จนถงึ ปจั จบุ นั พบว่าโรงงานทมี่ ขี นาดเล็กกวา่ 50 แรงม้าสว่ นใหญ่เป็นโรงงานหลอ่ หลอมโลหะ โรงงานรไี ซเคลิ โรงงานคัดแยกขยะ โรงงานฝงั กลบขยะฯลฯ ซง่ึ เปน็ กลมุ่ กจิ การอตุ สาหกรรมท่ีก่อให้เกดิ อนั ตรายต่อ ชุมชนและส่ิงแวดล้อมรอบชุมชนได้ง่ายหากไม่มีมาตรฐานการดำ� เนินกิจการที่ได้มาตรฐานและไม่มีการกำ� กับดูแล จากหนว่ ยงานภาครฐั ทด่ี พี อ หากโรงงานทไ่ี มต่ อ้ งขออนญุ าตเหลา่ นเี้ ขา้ ไปตง้ั อยใู่ นพนื้ ทท่ี ไ่ี มเ่ หมาะสม เชน่ ตง้ั อยใู่ กล้ ชมุ ชน แหลง่ น้ำ� โรงเรยี น โรงพยาบาล หรอื บริเวณพื้นทอ่ี อ่ นไหวทางสงั คมและส่งิ แวดลอ้ มของชมุ ชน กอ็ าจก่อให้ เกดิ ปญั หาไดห้ ลายประการ ทง้ั การสรา้ งความเดอื ดรอ้ นรำ� คาญจากเสยี งเครอ่ื งจกั รและกลนิ่ เหมน็ การปลอ่ ยนำ�้ เสยี ปนเปื้อนนอกโรงงาน การรั่วไหลของกากอุตสาหกรรมท่ีเป็นอันตรายจากโรงงานสู่แหล่งน�้ำ หรือการสร้างฝุ่นควัน 362 จาก ชาวเขาดนิ บกุ ยน่ื หนงั สอื ถงึ นายกฯ จปี้ ระกาศเปลยี่ นผงั เมอื ง EEC โดยเรว็ , โดย แนวหนา้ , 2562. สบื คน้ จาก https://www.naewna.com/politic/436947

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหง่ ชาติ 162 National Human Rights Commission of Thailand ตงั้ แต่ฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 ไปจนถงึ ฝุ่นที่มีขนาดใหญ่แบบ PM 10 หากจะใชก้ ฎหมายทีเ่ ก่ียวกบั การสาธารณสุข มาบงั คบั ใชเ้ พอื่ ลดปญั หาจากโรงงาน เชน่ การสงั่ ปดิ โรงงานและใหย้ า้ ยโรงงานนไ้ี ปอยทู่ อ่ี น่ื ทป่ี ลอดภยั กบั ชมุ ชนมากกวา่ กก็ับอากจฎทห�ำมไดายล้ ผำ� งับเามกอื งเพแรลาะะไโมรม่ งีกงาานรกเหำ� ลหา่นนด้ีไพมืน้ใ่ ชทโ่ ร่สี ง�ำงหารนับตตา้งัมโนรงยิ งาามนกลฎักหษมณาะยนโรเ้ี งปงน็ ากนาในรเกฉฎพหามะ3าย6ฉ3บบั ใหม่ จงึ อาจไมเ่ ชือ่ มโยง ภาคประชาสังคมได้มีข้อเรียกร้องต่อรัฐบาลให้ยกเลิกพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2562 และ มขี อ้ เสนอ เชน่ ควรมกี ารทบทวนใหโ้ รงงานตอ้ งขออนญุ าตประกอบกจิ การ ควรมกี ารใหข้ อ้ มลู กบั ประชาชนกอ่ นจดั รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ในพน้ื ทท่ี ต่ี งั้ โรงงานและพนื้ ทท่ี ไ่ี ดร้ บั ผลกระทบกอ่ นการอนญุ าตเพอื่ ใหป้ ระชาชนมสี ว่ นรว่ มในการตดั สนิ ใจ และเพิ่มระบบการตรวจสอบโรงงานอุตสาหกรรมโดยการตั้งคณะท�ำงานระดับพื้นที่ประกอบด้วยประชาชนและ นักวชิ าการทเ่ี ปน็ อิสระจากกรมโรงงานอุตสาหกรรมหรอื สำ� นกั งานอุตสาหกรรมจงั หวดั เป็นต้น364 5.1.4 การจดั การขยะกับผลกระทบต่อชุมชน สถานการณข์ ยะพลาสตกิ ในประเทศไทยแบง่ ตามแหลง่ ทมี่ าไดเ้ ปน็ 2 สว่ น คอื ขยะทเ่ี กดิ ขน้ึ ภายใน ประเทศ และขยะทนี่ ำ� เขา้ จากตา่ งประเทศ ขอ้ มลู จากการศกึ ษาขององคก์ รพฒั นาเอกชนแหง่ หนง่ึ ซงึ่ ไดจ้ ดั ทำ� สถติ กิ ารนำ� เขา้ ขยะพลาสตกิ และขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สจ์ ากตา่ งประเทศในชว่ ง 5 ปที ผี่ า่ นมา (ปี 2557 - 2561) เบอ้ื งตน้ พบวา่ มปี ระเทศ ทสี่ ง่ ขยะพลาสตกิ และขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ขา้ มายงั ประเทศไทยท้ังหมด 81 ประเทศ โดยในช่วงปี 2559 มนี ักลงทนุ จีน ยา้ ยฐานการประกอบธรุ กจิ เขา้ มาในประเทศไทย มกี ารตงั้ โรงงานรไี ซเคลิ หรอื โรงงานกำ� จดั ขยะพลาสตกิ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ รวมถึงของเสียอ่ืน ๆ ในประเทศไทยเพิ่มขึ้น โดยจังหวัดที่มีการต้ังโรงงานเหล่านี้มาก คือ สมุทรสาคร สมุทรปราการ ฉะเชิงเทรา ปราจนี บรุ ี เพชรบุรี และราชบรุ ี ปจั จัยหลักที่ท�ำให้ต่างประเทศส่งขยะพลาสติก ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ของเสยี มายงั ประเทศไทย รวมถงึ มกี ารตงั้ โรงงานขยะเพมิ่ สงู ขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ สว่ นหนง่ึ เกดิ จากนโยบายของรฐั บาลไทยทสี่ ง่ เสรมิ อุตสาหกรรมรีไซเคิลของเสียอันตราย รายงานการศึกษาดังกล่าวยังระบุว่า จ�ำนวนการน�ำเข้าขยะพลาสติกและ อขยย่าะงอริเา้ ลย็กแทรงรตออ่ นชิกมุ สช์มนาดย้ังังเดปิมรโะดเยทเศฉไพทายะมในีปเขริตมจาังณหเวพดั ่ิมทม่เี ขาา้กถขงึ ้ึนไดอง้ ย่า่ายงจตา่อกทเนา่ ื่อเรงือนนับำ�้ ตลั้ึกงแ3ต65่ปี 2557 และส่งผลกระทบ ในการจัดการกับปัญหาดังกล่าว กรมควบคุมมลพิษได้จัดท�ำโรดแมปการจัดการขยะพลาสติก ส�ำหรบั ประเทศไทย พ.ศ. 2561 - 2573 โดยในปี 2562 ก�ำหนดให้เลิกใชพ้ ลาสตกิ จำ� นวน 3 ชนดิ ได้แก่ พลาสตกิ หมุ้ ฝาขวดนำ้� ด่ืม (Cap seal) ผลติ ภัณฑ์พลาสตกิ ท่ีผสมสารออกโซ่ (Oxo) และไมโครบดี (micro bead) และมเี ปา้ หมาย ในการลดการใช้พลาสติกบางประเภท ได้แก่ ถุงพลาสติกขนาดความหนาน้อยกว่า 36 ไมครอน กล่องโฟมบรรจุ 363 จาก วิเคราะห์ผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมและชุมชนจาก “พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. ๒๕๖๒”, โดย สมนึก จงมวี ศนิ ทป่ี รึกษา ฝ่ายวชิ าการ EEC WATCH, 2562. สืบคน้ จาก https://ilaw.or.th/node/5359 364 จาก ชมุ ชนผไู้ ดร้ บั ผลกระทบจากมลพษิ พลาสตกิ และขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เรยี กรอ้ งผนู้ �ำอาเซยี นปกปอ้ งภมู ภิ าคจากการ เป็นถังขยะโลก, โดย กรีนพีซ ประเทศไทย, 2562. สืบค้นจาก https://www.greenpeace.org/thailand/press/7041/ communities-on-the-frontline-of-global-wastecrisis-demand-asean-member-states-ban-foreign-plastic-trash-and- e-waste-imports/ 365 From Trading Away Health and the Environment: The Toxic Business of Waste Imports into Thailand, by Co-Authors: Tanya Lee Roberts-Davis & Pencho m Saetang, 2019. Retrieved from http://www.earththailand.org/ en/document/76

163 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสทิ ธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ เอปาา้หหามรายหกลลอับดมพาลใาชส้ปตริกะแโยลชะนแร์ก้อ้วยพลละาส2ต5ิก3แ6บ6บบาง (ใช้คร้ังเดียว) ลงร้อยละ 25 รวมท้ังให้มีการน�ำขยะพลาสติก 5บทที่ ขณะเดยี วกนั ในปี 2562 มรี ายงานวา่ ประชาชนหลายพน้ื ทมี่ คี วามกงั วลตอ่ โครงการจดั การขยะ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ในชมุ ชนของตน ทง้ั โครงการกอ่ สรา้ งโรงไฟฟา้ ขยะ โรงคดั แยกขยะ และโครงการกอ่ สรา้ งสถานทฝ่ี งั กลบขยะ สว่ นใหญ่ บอเกปำ�าา้ น็เนรภหคกอั่วดรเงา่สคเงนร้าออ่ืานำง�งกคเผภานลรอคิกสเมมรระอื้จาทงงงั พบหโรษิทวงดัณจ่ีไอฟะโุ ำ�ลเฟกนก้าิดาขจจกงัยเบั จหะชรวทญิมุดั ี่ตช3พ�ำน6ษิ บใ8ณนลตเโุทรำ�ลับื่อบกงปล3กโ7รพลิก0น่ินเสปอฝว�นำ็ ุ่นา่ เตงภน้มออลำ�อเมเพยภือา่ษิ องงทเไกมรารอกืงะงดอ็ หบาี มนก่ี กี าจอรศังงณคหนตาีวย้ำ�วััดเอจกสยงัรยี าห่ ะงวสบทดัุข่ี3อี่หอ6งนนค7อาก์ งมรทคัยป่ีตากย�ำเคช3บรน่6ลอ9เงเสสแสนนลว่ านะางทงทคคต่ีอ้ นนำ�งิคบิคถน่ิมมล สามารถจัดการปญั หาขยะไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพ เชน่ กรณขี องเทศบาลเมืองทุ่งสงทเ่ี คยสร้างบ่อฝงั กลบขยะแตถ่ กู คัดค้านและประท้วงจากสมาชิกชุมชนและประชาชนในพื้นท่ีตลอดโครงการ จึงมีการทบทวนการด�ำเนินการและ ใ(rชeแ้ cผyนcกleา)ร3ก7ำ� 1จดั ขยะแบบครบวงจรโดยใชห้ ลักสาม “R” คอื ใชน้ อ้ ย (reduce) ใชซ้ ำ้� (reuse) และน�ำกลบั มาใชใ้ หม่ บทประเมนิ สถานการณแ์ ละขอ้ เสนอแนะ รัฐบาลมีความพยายามในการแก้ปัญหาท่ีดินท�ำกินของประชาชนโดยมีคณะกรรมการนโยบายท่ีดินแห่งชาติ เป็นกลไกส�ำคัญในการส�ำรวจท่ีดินของรัฐเพื่อน�ำมาจัดสรรให้ผู้ยากไร้ และในปี 2562 ได้มีการปรับปรุงกฎหมาย เกี่ยวกับป่าชุมชน อุทยานแห่งชาติ และการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าที่มีบทบัญญัติให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการ อนุรักษ์และในขณะเดียวกันสามารถใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติในพ้ืนท่ีดังกล่าวได้ตามที่กฎหมายก�ำหนด อย่างไรก็ดี การด�ำเนินการของรัฐบาลในการแก้ปัญหาการบุกรุกท�ำลายพื้นท่ีป่าตามค�ำส่ัง คสช. ท่ี 64/2557 ได้ส่งผลกระทบต่อประชาชนท่ีได้เข้าไปอยู่อาศัยและท�ำกินในพื้นท่ีป่าจ�ำนวนมาก แม้ว่าจะได้มีการยกเลิกค�ำสั่ง ดังกล่าวในปี 2562 แล้ว แต่การด�ำเนินคดีต่อประชาชนท่ีถูกจับกุมยังคงด�ำเนินไปตามกระบวนการ จึงมีองค์กร ภาคประชาสงั คมและกลมุ่ ประชาชนทไ่ี ดร้ บั ความเดอื ดรอ้ นรวมตวั กนั เรยี กรอ้ งใหม้ กี ารยตุ กิ ารดำ� เนนิ นโยบายดงั กลา่ ว และช่วยเหลือผไู้ ดร้ บั ผลกระทบใหไ้ ดอ้ ยูอ่ าศัยในทีด่ นิ เดิมไปกอ่ นเพอ่ื บรรเทาความเดือดรอ้ น 366 จาก ร่างโรดแมปการจัดการขยะพลาสติก พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๗๓, โดย กรมควบคุมมลพิษ, 2562. สืบค้นจาก http://www.pcd.go.th/Info_serv/File/Plastic%20Roadmap.pdf 367 จาก ทม. กระบีเ่ ซน็ สญั ญาสร้างโรงไฟฟ้าขยะรว่ มลงทนุ เอกชนกว่าพนั ล้าน ท่ามกลางเสียงคัดคา้ นของชาวบ้าน, โดย ผ้จู ัดการออนไลน์, 2562. สบื ค้นจาก https://mgronline.com/south/detail/9620000039209 368 จาก ชาวอ�ำเภอเสนางคนคิ ม อ�ำนาจเจริญกังวลผลกระทบจากโรงไฟฟ้าขยะ, โดย เดอะ อสี านเรคคอรด์ , 2562. สืบค้นจาก https://isaanrecord.com/2019/04/19/waste-electrical-power-system/ 369 จาก ชาวบา้ น ต.โพนสวา่ ง จ.หนองคาย แฉองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ แอบยนื่ ขอ้ เสนอรบั ประโยชนจ์ ากเอกชนหนนุ โรงงานไฟฟา้ ขยะโดยปราศจากความเหน็ ชอบของประชาชนในพน้ื ท,ี่ โดย สยามรฐั , 2562. สบื คน้ จาก https://siamrath.co.th/ n/108899 370 จาก ชาวพิษณุโลก บุกศาลากลางจังหวัด ค้านโรงไฟฟ้าขยะ, โดย กรุงเทพธุรกิจ, 2562. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/853921 371 จาก ทุ่งสง : มหัศจรรย์ เมืองแห่งการจัดการขยะ, โดย ศูนย์ศึกษามหานครและเมือง, 2562. สืบค้นจาก http://www.furd.in.th/cities/articles/view/6rO9Q1MEQjZd/

คณะกรรมการสิทธิมนษุ ยชนแห่งชาติ 164 National Human Rights Commission of Thailand ส่วนการด�ำเนินโครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออกและการประกาศใช้กฎหมายโรงงาน ฉบับใหม่ เป็นความพยายามของรัฐบาลในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ โดยมุ่งหวังให้เกิดการลงทุน ตลอดจน การสร้างงานและรายได้แก่ประชาชน ส่วนปัญหาขยะเป็นผลเชิงลบที่เกิดจากการพัฒนาซึ่งจ�ำเป็นต้องได้รับการแก้ไข เพอ่ื ไมใ่ หเ้ ปน็ ปญั หาตอ่ สงิ่ แวดลอ้ ม อยา่ งไรกด็ ี การดำ� เนนิ การดงั กลา่ วตอ้ งคำ� นงึ ถงึ ผลกระทบทอี่ าจเกดิ ขน้ึ ตอ่ ประชาชนดว้ ย การเปิดให้ประชาชนมีสว่ นรว่ มในการแสดงความเหน็ เก่ียวกับนโยบายตา่ ง ๆ จะชว่ ยให้รฐั บาลได้รบั ทราบว่าประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้มีส่วนได้เสียในการด�ำเนินนโยบายในเรื่องน้ัน ๆ จะได้รับผลกระทบในด้านใดบ้าง และช่วยให้ การก�ำหนดแนวทางด�ำเนินการของรัฐบาลมีความรอบคอบรัดกุมยิ่งขึ้น หากข้อห่วงกังวลของประชาชนเป็นประเด็นท่ี รฐั บาลไดค้ ำ� นงึ ถงึ และมมี าตรการรองรบั แลว้ กค็ วรมกี ารชแ้ี จงทำ� ความเขา้ ใจเพอ่ื ใหป้ ระชาชนเกดิ ความมน่ั ใจ ซงึ่ จะชว่ ย ให้รัฐบาลสามารถดำ� เนนิ การตามนโยบายได้อย่างราบร่นื และได้รับการสนบั สนนุ จากประชาชน ทั้งน้ี ในประเดน็ เรอ่ื งสทิ ธิชุมชนในการจัดการทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม กสม. มีขอ้ เสนอแนะ ดงั นี้ 1. รัฐบาลควรก�ำหนดให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องมีแนวปฏิบัติท่ีชัดเจนในการมีส่วนร่วมของประชาชนและชุมชน ในระดับพ้ืนท่ีในการจัดการที่ดินที่มีประชาชนอยู่อาศัยและใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ รวมทั้งทบทวนการ ฟอ้ งรอ้ งดำ� เนนิ คดตี อ่ ประชาชนทอี่ ยอู่ าศยั และทำ� กนิ อยใู่ นทด่ี นิ ของรฐั โดยใหก้ ารดำ� เนนิ การดงั กลา่ วเปน็ ขนั้ ตอนสดุ ทา้ ย สำ� หรบั ประชาชนทต่ี อ้ งออกจากทดี่ นิ เดมิ และไมม่ ที อี่ ยอู่ าศยั และทดี่ นิ ทำ� กนิ รฐั บาลควรจดั หาทอ่ี ยอู่ าศยั และทดี่ นิ ทำ� กนิ ที่เหมาะสมให้เพอ่ื ใหป้ ระชาชนสามารถด�ำรงชีวิตอย่างเหมาะสมตอ่ ไปได้ 2. รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐท่ีเกี่ยวข้องควรให้ความส�ำคัญกับการชี้แจงท�ำความเข้าใจกับประชาชนเก่ียวกับ การด�ำเนินโครงการพัฒนาและการรักษาส่ิงแวดล้อม โดยเฉพาะอย่างย่ิงในประเด็นท่ีเป็นข้อห่วงกังวลของประชาชน เพื่อให้ประชาชนได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นการสร้างความม่ันใจว่ารัฐบาลได้มีการพิจารณาผลกระทบต่าง ๆ อยา่ งรอบคอบและมีมาตรการดูแลประชาชนหากไดร้ บั ผลกระทบ ทัง้ นี้ ในสว่ นของโครงการอีอซี ี รัฐบาลควรพิจารณา ทบทวนพระราชบญั ญตั ิเขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวนั ออก พ.ศ. 2560 ในเรื่องการให้อำ� นาจแกค่ ณะกรรมการนโยบายฯ และเลขาธกิ ารคณะกรรมการเขตเศรษฐกจิ พเิ ศษในการเปลยี่ นแปลงหลกั เกณฑ์ วธิ กี าร และเงอื่ นไขในการอนมุ ตั ิ อนญุ าต เอกชนเพ่ือประกอบการตามกฎหมายเฉพาะ โดยเฉพาะในเร่ืองท่ีเก่ียวกับการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนและ ความปลอดภยั สาธารณะ ตลอดจนประโยชน์สาธารณะอนื่  ๆ 3. รัฐบาลและหน่วยงานที่เก่ียวข้องควรก�ำหนดมาตรการตรวจสอบการประกอบกิจการโรงงานอุตสาหกรรม หรือกิจการอ่ืนที่อาจส่งผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนท่ีมีประสิทธิผล และท�ำการตรวจสอบ อยา่ งจรงิ จงั รวมทง้ั ควรมชี อ่ งทางใหป้ ระชาชนมสี ว่ นรว่ มในการตรวจสอบ เชน่ การกำ� หนดใหผ้ ปู้ ระกอบกจิ การตอ้ งเปดิ เผย ขอ้ มลู การดำ� เนนิ การทอ่ี าจสง่ ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพอนามยั ของประชาชนในพน้ื ที่ นอกจากนี้ ควรกำ� หนดมาตรการแกไ้ ข ปญั หาใหแ้ กป่ ระชาชนทไี่ ดร้ บั ผลกระทบดา้ นสขุ ภาพและความเปน็ อยจู่ ากการประกอบกจิ การในระยะเวลาทเ่ี หมาะสม และดแู ลใหผ้ ้ไู ด้รบั ผลกระทบไดร้ ับการเยยี วยาอย่างเปน็ ธรรม 5.2 สถานการณ์ในพ้นื ท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ ภาพรวม เหตุการณ์ความรุนแรงในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ยังคงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องนับต้ังแต่ปี 2547 เป็นต้นมา เหตุการที่เกิดขึ้นส่งผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน มีสตรีและเด็กที่ได้รับผลกระทบ เนอื่ งจากการเสยี ชวี ติ ของหวั หนา้ ครอบครวั ในเหตกุ ารณค์ วามรนุ แรง รฐั บาลไดพ้ ยายามแกไ้ ขปญั หาความไมส่ งบ ในพน้ื ทแ่ี ละคมุ้ ครองความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของประชาชนโดยประกาศใชก้ ฎหมายดา้ นความมน่ั คง

165 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสิทธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 3 ฉบับ ได้แก่ พระราชบัญญัติกฎอัยการศึก พระพุทธศักราช 2457 พระราชก�ำหนดการบริหารราชการ 5บทที่ ในสถานการณฉ์ กุ เฉนิ พ.ศ. 2548 และพระราชบญั ญตั ริ กั ษาความมนั่ คงภายในราชอาณาจกั ร พ.ศ. 2551 อยา่ งไรกด็ ี การปฏบิ ตั หิ นา้ ทขี่ องเจา้ หนา้ ทตี่ ามกฎหมายดงั กลา่ ว บางกรณไี ดส้ ง่ ผลกระทบตอ่ สทิ ธขิ องประชาชน เชน่ การปฏบิ ตั ิ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ของเจ้าหนา้ ทต่ี อ่ ผตู้ อ้ งสงสัยวา่ มีส่วนเกยี่ วขอ้ งกับเหตุการณค์ วามรุนแรง เป็นต้น ตามกติกา ICCPR รัฐมีหน้าที่คุ้มครองสิทธิในชีวิตของบุคคลและประกันว่าบุคคลจะไม่ถูกทรมานหรือ ไดร้ บั การปฏบิ ัตทิ ่ีโหดร้าย ไรม้ นุษยธรรม หรือลดทอนศกั ดิ์ศรีความเปน็ มนุษย์ดังปรากฏในข้อ 6 และข้อ 7 บุคคล ท่สี ทิ ธิหรือเสรีภาพซึ่งรับรองไวต้ ามกตกิ านีถ้ ูกละเมดิ จะได้รับการเยียวยาตามขอ้ 2 ของกติกาฯ สว่ นกตกิ า ICESCR ขอ้ 12 รบั รองสทิ ธิของทุกคนท่จี ะมีสขุ ภาพกายและสขุ ภาพจิต ตามมาตรฐานสงู สดุ เท่าทีเ่ ป็นได้ นอกจากน้ี อนสุ ญั ญา CAT ยงั ไดก้ ำ� หนดใหร้ ฐั ภาคอี นสุ ญั ญาฯ ตอ้ งปอ้ งกนั การกระทำ� ทรมานของเจา้ หนา้ ทรี่ ฐั ตอ่ บคุ คลทอ่ี ยใู่ นการควบคมุ ของรฐั หากเกดิ กรณดี งั กลา่ ว รฐั ตอ้ งดำ� เนนิ การสอบสวนโดยเรว็ และดว้ ยความเปน็ กลาง เพ่ือนำ� ตัวผู้กระท�ำผดิ มาลงโทษ ทง้ั นี้ ข้อ 2 ของอนสุ ญั ญาฯ ให้การรบั รองวา่ ไม่มพี ฤตกิ ารณ์พิเศษใด ภาวะสงคราม หรือสภาวะฉกุ เฉนิ สาธารณะใดทีส่ ามารถยกข้ึนเปน็ ขอ้ อา้ งส�ำหรบั การทรมาน สทิ ธติ ามกตกิ าและอนสุ ญั ญาขา้ งตน้ ไดร้ บั การรบั รองในรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2560 โดยมาตรา 25 รับรองว่าบุคคลซึ่งได้รับความเสียหายจากการถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพหรือจากการกระท�ำผิด อาญายอ่ มมสี ทิ ธไิ ดร้ บั การเยยี วยาหรอื ชว่ ยเหลอื จากรฐั และมาตรา 28 รบั รองสทิ ธแิ ละเสรภี าพในชวี ติ และรา่ งกาย การทรมาน ทารุณกรรม หรือการลงโทษด้วยวิธีการโหดร้ายหรือไร้มนุษยธรรมจะกระท�ำมิได้ ส่วนมาตรา 55 กำ� หนดวา่ รฐั ตอ้ งดำ� เนนิ การใหป้ ระชาชนไดร้ บั บรกิ ารสาธารณสขุ ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพอยา่ งทว่ั ถงึ ทง้ั การสง่ เสรมิ สขุ ภาพ การป้องกนั และรกั ษาโรค และการฟืน้ ฟสู ขุ ภาพ คณะกรรมการประจ�ำกตกิ าทงั้ 2 ฉบับดังกล่าวขา้ งต้นและอนสุ ัญญา CAT ไดม้ ีข้อสงั เกตและขอ้ เสนอแนะ เกยี่ วกบั สถานการณใ์ นจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ โดยคณะกรรมการประจำ� กตกิ า ICCPR ไดม้ ขี อ้ เสนอแนะตอ่ ประเทศไทย เม่ือเดือนเมษายน 2560 ว่า รัฐภาคีควรสืบสวนกรณีมีรายงานหรือมีการร้องเรียนว่ามีการกระท�ำทรมานโดยเร็ว และเป็นกลาง ให้การเยียวยาแก่ผู้เสียหายและประกันว่าจะไม่เกิดการกระท�ำรุนแรงซ้�ำอีก แก้ไขพระราชบัญญัติ กฎอัยการศึก พระพุทธศักราช 2457 พระราชก�ำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 ใหส้ อดคล้องตามกตกิ าฯ และน�ำไปสู่การยกเลกิ กฎหมายดังกลา่ วในจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ คณะกรรมการประจำ� กตกิ า ICESCR มขี อ้ เสนอแนะเม่อื เดอื นมิถุนายน 2558 ว่า รฐั ภาคีควรใช้มาตรการ ที่จ�ำเป็นเพื่อประกันว่าสถานการณ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้จะไม่กระทบต่อการใช้สิทธิที่ได้รับรองไว้ในกติกาน้ี ควรให้การคุ้มครองครู บุคลากรทางการแพทย์จากการถูกโจมตี และประกันว่าทุกคนสามารถเข้าถึงการศึกษา และบรกิ ารสาธารณสขุ ส่วนคณะกรรมการประจ�ำอนุสญั ญา CAT มีขอ้ เสนอแนะตอ่ การปฏบิ ตั ิตามอนุสญั ญาฯ ของ ประเทศไทยเม่ือเดือนมิถุนายน 2557 ว่า รัฐภาคีควรก�ำหนดเร่ืองการห้ามทรมานไว้ในกฎหมาย และก�ำหนดว่า ไม่มพี ฤติการณ์พิเศษ ภาวะสงคราม หรอื สภาวะฉุกเฉนิ สาธารณะใดทย่ี กข้นึ เป็นข้ออ้างสำ� หรับการทรมาน ประเมนิ ความจำ� เปน็ ในการใชก้ ฎหมายความมน่ั คงในพนื้ ทจี่ งั หวดั ชายแดนภาคใตซ้ ง่ึ ควรใชอ้ ยา่ งจำ� กดั และเฉพาะในสถานการณ์ ทม่ี คี วามจำ� เปน็ อย่างยงิ่ ยวดเทา่ น้ัน ในรายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสทิ ธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี 2561 กสม. ไดม้ ีข้อเสนอแนะ ตอ่ ประเดน็ สถานการณใ์ นพน้ื ทจ่ี งั หวดั ชายแดนภาคใตว้ า่ รฐั บาลควรพจิ ารณาทบทวนความจำ� เปน็ ในการใชก้ ฎหมาย ความมั่นคงในพ้ืนท่ีและควรมีการยกเลิกหรือเปล่ียนไปใช้กฎหมายความมั่นคงท่ีกระทบสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชนน้อยที่สุด เจ้าหน้าที่รัฐควรปฏิบัติต่อผู้ถูกควบคุมตัวตามหลักสิทธิมนุษยชน เช่น มีบันทึกตรวจร่างกาย

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ 166 National Human Rights Commission of Thailand กอ่ นการควบคมุ ตวั และใหโ้ อกาสตดิ ตอ่ และเยยี่ มจากญาติ ตลอดจนการลงโทษเจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ทกี่ ระทำ� ละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชน นอกจากน้ี ควรเพิม่ มาตรการคมุ้ ครองความปลอดภัยแกป่ ระชาชนในพ้นื ทโ่ี ดยเฉพาะเด็ก เยาวชน และสตรี ในปี 2562 มีสถานการณท์ เ่ี กย่ี วขอ้ งกบั เหตุการณ์รนุ แรงในจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ การดำ� เนนิ การของรัฐบาล และหนว่ ยงานของรัฐ ตลอดจนปัญหาและอปุ สรรคในการคมุ้ ครองสิทธิของประชาชนในพ้นื ที่ ดังน้ี 5.2.1 เหตกุ ารณร์ ุนแรงและการด�ำเนนิ การของรัฐ ข้อมูลจากองค์กรพัฒนาเอกชนด้านสถานการณ์ภาคใต้ ระบุว่าสถิติเหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นท่ี จงั หวดั ชายแดนภาคใต้ประกอบดว้ ยจงั หวดั ยะลาปตั ตานีนราธวิ าสและสงขลา(อำ� เภอจะนะอำ� เภอสะบา้ ยอ้ ยอำ� เภอเทพา อำ� เภอนาทว)ี นบั แตว่ นั ที่ 1 มกราคม 2547 - 31 ธนั วาคม 2562 มจี ำ� นวน 20,512 ครง้ั มผี เู้ สยี ชวี ติ 7,085 คน และ ไดร้ บั บาดเจบ็ 13,233 คน เฉพาะชว่ งเดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2562 เกดิ เหตกุ ารณไ์ มส่ งบในจงั หวดั ชายแดนใต้ จำ� นวน 411 ครงั้ มผี เู้ สยี ชวี ติ 180 ราย ไดร้ บั บาดเจบ็ 243 ราย โดยมเี ดก็ อายตุ ำ่� กวา่ 18 ปี เสยี ชวี ติ และบาดเจบ็ รวม 21 ราย ล2ด6ล5งจราากยชม่วีผงเู้เสวียลชาเวี ดิตยี แวลกะันบใานดปเจี 2็บ5ท6่เี ป1น็ เซด่งึ ็กม2ีเห5ตรุกาายร3ณ7ค์ 2วโาดมยไมเมส่ ื่องพบจิ 5าร4ณ8าใคนรม้ังติ มขิ ผีอู้เงสปียจั ชจีวยั ิตทีก่2่อ1ใ8ห้เกรดิายเหไตดกุ ้ราับรบณาพ์ ดบเจวบ็ า่ สไม่วส่นาใมหาญร่เถปร็นะปบัจุไดจ้วัยา่ทเก่ีเกิด่ียจวาขก้อสงากเหับตกใุาดรกน่ออคกวจาามกไนมนั้่สเงปบน็ หปรจัือจกยัารจปากฏเิบหัตติกุอาารชขญอางกผรู้กร่อมคยวาาเมสไพมต่สิดงบแลระออง่ืนล งๆมตาเาปม็นลก�ำรดณบั 3ีท7่ีย3ัง ท่มี า: สำ� นักขา่ วความม่นั คง ท้ังนี้ ข้อมูลจากกองอ�ำนวยการรักษาความม่ันคงภายใน ภาค 4 ส่วนหน้าระบุว่าในปี 2562 (วนั ที่ 1 มกราคม - 31 ตุลาคม) มีเหตกุ ารณ์ทตี่ รวจสอบแลว้ พบวา่ เป็นเหตุการณค์ วามมั่นคง 112 เหตกุ ารณ์ และ เหตุการณก์ ารปฏบิ ตั ิของเจา้ หนา้ ท่ี (ปะทะ) 16 เหตุการณ์ มีผู้เสยี ชวี ิต 54 ราย และได้รับบาดเจ็บ 147 ราย 372 จาก ฐานข้อมูลเหตุการณ์ชายแดนใต้, โดย ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https:// deepsouthwatch.org/th/dsid 373 จาก อัลกอริทึมของความแปรปรวนในความรนุ แรง ๑๕ ปชี ายแดนใต/้ ปาตาน,ี โดย ศนู ยเ์ ฝา้ ระวงั สถานการณ์ภาคใต้, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://deepsouthwatch.org/th/node/11928

167 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ เมอ่ื วนั ที่ 11 กนั ยายน 2562 รฐั บาลไดป้ ระกาศยกเลกิ การใชพ้ ระราชกำ� หนดการบรหิ ารราชการ ในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. อ2ำ� 5เภ4อ837ใ4นแพลื้นะทส่ีอ�ำ�ำหเรภบั อกศารรีสดาำ� คเรนินจกังาหรวตัดานมรขา้อธเิวสานสอแเนพะ่ิมขเตอิมงจกาสกมท.่ีเใคนยรปารยะงกานาศปยระกเเมลนิิก กฎหมายดังกล่าวในพื้นท่ี 5 สถานการณ์สิทธิมนุษยชน ปี 2561 รัฐบาลไดช้ แี้ จงในประเดน็ การปฏิบัตติ ่อผ้ถู ูกควบคุมตัวตามหลกั สิทธิมนษุ ยชน ว่า กระทรวงกลาโหมและกองอ�ำนวยการรักษาความม่ันคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า ได้ด�ำเนินการให้ความรู้ ความเขา้ ใจแกเ่ จา้ หนา้ ทเี่ กย่ี วกบั หลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน การบงั คบั ใชก้ ฎหมาย ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิ และขอ้ หา้ มในการปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ ของกำ� ลงั พลใหม้ คี วามเหมาะสมกบั พนื้ ทจี่ งั หวดั ชายแดนภาคใต้ รวมถงึ มโี ครงการสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ กระบวนการ พูดคุยเพ่ือสันติสุขและสร้างความเข้าใจท่ีถูกต้องให้กับประชาชนในพ้ืนท่ี นอกจากนี้ รัฐมีการจัดต้ังคณะกรรมการ ป้องกันและแก้ไขการละเมิดสิทธิมนุษยชนในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยมีอ�ำนาจหน้าท่ีในการก�ำหนด มาตรการปอ้ งกนั ตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ และเสนอแนะเกย่ี วกบั การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในพนื้ ที่ ตลอดจนหนว่ ยงาน ดา้ นความม่ันคงในพน้ื ท่ีไดม้ ีการปรับปรุงสถานท่คี วบคมุ ตวั ผู้ต้องสงสัยใหส้ ามารถตรวจสอบได้ เช่น การตดิ ต้ังกลอ้ ง 5บทที่ วงจรปดิ การจดั ใหม้ บี คุ ลากรทางการแพทยป์ ระจำ� สถานทคี่ วบคมุ ตวั การเปดิ โอกาสใหญ้ าตเิ ขา้ เยย่ี มไดใ้ นโอกาสแรก และการอนญุ าตให้เจ้าหนา้ ทีข่ อง กสม. ประสานขอเขา้ เยย่ี มผ้ตู ้องสงสัยทีถ่ ูกควบคุมตวั ได้ ในชว่ งเดอื นมกราคม - ธันวาคม 2562 กสม. ยังคงไดร้ ับคำ� ร้องเกยี่ วกับการถูกกระท�ำทรมาน กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ระหวา่ งการควบคมุ ตวั และสอบสวนในจงั หวดั ชายแดนใตจ้ ำ� นวน 26 คำ� รอ้ ง มจี ำ� นวนลดลงเมอื่ เทยี บกบั ปี 2561 ซง่ึ มี จ�ำนวน 72 ค�ำร้อง โดยมีการกล่าวอ้างว่าเจ้าหน้าท่ีฝ่ายความม่ันคงมีการกระท�ำหรือการละเลยการกระท�ำ ท่ีเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน เช่น การวิสามัญฆาตกรรมผู้ต้องสงสัยในเหตุการณ์ความไม่สงบ การตรวจเย่ียม บ้านในลักษณะคุกคาม และการซอ้ มทรมานบคุ คลผู้ตอ้ งสงสัยในระหวา่ งถูกควบคุมตัว ในจ�ำนวนนร้ี วมถงึ กรณีของ นายมะสกุ รี สาและ และนายอบั ดลุ เลาะ อซี อมซู อ ซง่ึ ไดร้ บั บาดเจบ็ และเสยี ชวี ติ ระหวา่ งอยภู่ ายใตก้ ารควบคมุ ตวั ของ เจา้ หน้าทฝ่ี า่ ยความม่นั คง โดยท้งั 26 คำ� รอ้ งอยู่ระหว่างกระบวนการตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ ทง้ั น้ี ในปี 2562 กสม. ได้ออกรายงานผลการตรวจสอบเกี่ยวกับเรื่องร้องเรียนด้านสทิ ธมิ นษุ ยชนในจงั หวดั ชายแดนใต้ จ�ำนวน 106 เรือ่ ง ในจำ� นวนนส้ี ว่ นใหญเ่ ปน็ กรณที ไ่ี มพ่ บประจกั ษพ์ ยานหรอื พยานหลกั ฐานทย่ี นื ยนั ไดอ้ ยา่ งแนช่ ดั วา่ มกี ารกระทำ� ทเ่ี ขา้ ขา่ ย เป็นการทรมานและปฏิบัติที่โหดร้ายหรือท่ีย่�ำยีศักดิ์ศรี หรือกระท�ำหรือละเลยการกระท�ำอันเป็นการละเมิด สิทธิมนุษยชน ที่มา: ศูนยป์ ระชาสัมพนั ธ์ กองอำ� นวยการรกั ษาความมนั่ คงภายในภาค 4 สว่ นหนา้ 374 ประกอบด้วย อำ� เภอนาทวี อำ� เภอจะนะ อ�ำเภอเทพา และอ�ำเภอสะบ้ายอ้ ย จังหวดั สงขลา และอ�ำเภอแมล่ าน จังหวัดปตั ตาน.ี

คณะกรรมการสิทธิมนษุ ยชนแห่งชาติ 168 National Human Rights Commission of Thailand นอกจากน้ี ในปี 2562 หนว่ ยงานของรฐั ไดร้ เิ รมิ่ ใหม้ กี ารตรวจเกบ็ สารพนั ธกุ รรม (deoxyribonucleic acid: DNA) จากประชาชนบางพื้นท่ีและจากผู้เข้ารับการตรวจเลือกทหารกองเกินเข้ากองประจ�ำการในพื้นท่ีจังหวัด ชายแดนภาคใต้ เพอื่ เปน็ ฐานขอ้ มลู ทางนติ วิ ทิ ยาศาสตรแ์ ละหาความเชอ่ื มโยงกบั ผตู้ อ้ งสงสยั คดคี วามมน่ั คง ปญั หาทพ่ี บ คอื กเมอ่ืองพเกิจินาแรลณ้วาจเหา็นกวข่า้อมอูลาขจข้าัดงตห้นรือเกแ่ียยว้งกกับับบกาทรบตัญรญวจัตเิใกน็บปสราะรมวDลNกฎAหจมาากยปวิธรีพะชิจาารชณนาแคลวะาผมู้เอขา้าญรับากมาารตตรราวจ1เล3ือ1ก/1ท3ห7า5ร ซง่ึ ใหใ้ ชว้ ธิ กี ารทางวทิ ยาศาสตรเ์ พอื่ พสิ จู นข์ อ้ เทจ็ จรงิ เฉพาะแกผ่ ตู้ อ้ งหาหรอื ผเู้ สยี หาย นอกจากน้ี ผแู้ ทนภาคประชาสงั คม บางรายไดแ้ สดงความกังวลว่า แม้เจ้าหน้าท่ขี องรัฐอธบิ ายวา่ การตรวจเก็บสาร DNA นน้ั เปน็ ไปตามหลักความยนิ ยอม และสมคั รใจของเจา้ ตวั แตก่ ารยนิ ยอมและสมัครใจดังกล่าวเป็นภาวะทีป่ ระชาชนยากตอ่ การปฏเิ สธ เน่ืองจากกงั วลวา่ จะถูกตง้ั ขอ้ สงสัยจากเจา้ หน้าทีข่ องรฐั การตรวจเก็บสาร DNA ลกั ษณะน้จี งึ อาจเป็นการละเมดิ สิทธิมนุษยชนเกย่ี วกับ สิทธิในเน้ือตัวร่างกายและสิทธิในความเป็นส่วนตัวได้ ท้ังนี้ กสม. เคยมีข้อสังเกตต่อกรณีการตรวจเก็บสารพันธุกรรม (DNA) จากบคุ คลทย่ี งั มไิ ดม้ สี ถานะเปน็ ผตู้ อ้ งหาตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญาวา่ เปน็ การกระทำ� ทก่ี ระทบ ตอ่ สทิ ธมิ นษุ ยชน และไดม้ ขี อ้ เสนอแนะมาตรการหรอื แนวทางทเ่ี หมาะสมในการปอ้ งกนั หรอื แกไ้ ขการละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชน ไปยังหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องว่า ควรก�ำชับให้เจ้าหน้าท่ีผู้บังคับใช้กฎหมายในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ปฏิบัติหน้าที่ ใหเ้ ปน็ ไปตามกฎหมาย โดยเฉพาะการบงั คบั ใชก้ ฎหมายเชน่ วา่ นน้ั ตอ้ งกระทำ� โดยคำ� นงึ ถงึ หลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน ในการตรวจ สารพนั ธกุ รรมควรดำ� เนนิ การตามบทบญั ญตั แิ หง่ ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา 131/1 ซงึ่ เปน็ อำ� นาจ ของพนักงานสอบสวนโดยเฉพาะท่ีจะตรวจผตู้ ้องหา ผเู้ สียหาย หรอื บุคคลทเ่ี ก่ียวขอ้ ง รวมท้ังต้องค�ำนงึ ถงึ ความจำ� เป็น ทหา่ีจเะพตอ่ื ้อจงะใชรู้ต้พัวยผากู้นรหะลทัก�ำฐคาวนาทมาผงิดวแิทลยะาพศิสาูจสนตร์ให์เพเ้ หื่อ็นพคิสวูจานม์ขผ้อดิ เหทร็จือจคริงวแามลบะพรสิฤทุตธิกข์ิาอรณงผ์ต้ตู ่า้องง ๆหาอ3ัน7เ6กี่ยวกับความผิดที่ถูกกล่าว ทมี่ า: สำ� นกั ข่าวอศิ รา 375 มาตรา 131/1 กำ� หนดใหใ้ นกรณที ีจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งใชพ้ ยานหลกั ฐานทางวิทยาศาสตร์ เพ่ือพิสูจนข์ อ้ เทจ็ จริงอนั เกี่ยวกบั ความผิดท่ีถูกกล่าวหาของผู้ต้องหา ให้พนักงานสอบสวนมีอ�ำนาจให้ท�ำการตรวจพิสูจน์บุคคล วัตถุ หรือเอกสารใด ๆ โดยวิธีการ ทางวิทยาศาสตร์ได้ และในวรรคสองของมาตราดังกล่าว ก�ำหนดว่าหากผู้ต้องหาหรือผู้เสียหายไม่ยินยอมโดยไม่มีเหตุอันสมควร ใหส้ นั นษิ ฐานไวเ้ บอ้ื งตน้ วา่ ขอ้ เทจ็ จรงิ เปน็ ไปตามผลการตรวจพสิ จู นท์ ห่ี ากไดต้ รวจพสิ จู นแ์ ลว้ จะเปน็ ผลเสยี ตอ่ ผตู้ อ้ งหาหรอื ผเู้ สยี หาย. 376 จาก รายงานผลการตรวจสอบ ที่ ๓๒๘/๒๕๖๒ ลงวนั ที่ ๒๐ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๒ เรอื่ ง สทิ ธิและเสรภี าพในชวี ิตและ รา่ งกาย กรณกี ลา่ วอา้ งวา่ ถกู เจา้ หนา้ ทท่ี หารควบคมุ ตวั ตรวจยดึ ทรพั ยส์ นิ และตรวจเกบ็ ตวั อยา่ งสารพนั ธกุ รรม (DNA) โดยไมช่ อบดว้ ย กฎหมาย. โดย คณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาต.ิ

169 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 5.2.2. การเยยี วยาผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ไมส่ งบ 5บทที่ ข้อมูลจากศูนย์อ�ำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ระบุว่าในปี 2562 คณะกรรมการ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย สามฝา่ ยทปี่ ระกอบดว้ ยเจา้ หนา้ ทฝี่ า่ ยทหาร ตำ� รวจ และฝา่ ยปกครอง หรอื ผนู้ ำ� ทอ้ งถน่ิ ไดใ้ หก้ ารรบั รองและชว่ ยเหลอื 2เย2ยี 7วยราาผยไู้ ด3ร7้ บั7ผลกระทบจากเหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบ จำ� นวน 107 เหตกุ ารณ์ ผเู้ สยี ชวี ติ 78 ราย และผไู้ ดร้ บั บาดเจบ็ ขอ้ มลู จากกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยร์ ะบวุ า่ ตงั้ แตป่ ี 2547 - 2562 จงั หวัดชายแดนภาคใต้มีเด็กกำ� พรา้ จากเหตทุ ่ัวไปและจากเหตุการณไ์ มส่ งบในพ้ืนทเี่ พ่ิมขึน้ เปน็ จำ� นวน 9,806 คน ในจำ� นวนนเี้ ปน็ เดก็ ทส่ี ญู เสยี พอ่ หรอื แม่ หรอื ทงั้ พอ่ และแมจ่ ากเหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบ โดยในขณะเกดิ เหตอุ ายไุ มเ่ กนิ 25 ปี จำ� นวน 7,297 คน แยกเปน็ จงั หวดั ปัตตานี 2,657 คน ยะลา 1,914 คน นราธิวาส 2,513 คน และสงขลา 213 คน เด็กก�ำพร้าจากเหตุการณ์ความไม่สงบจ�ำนวนหนึ่งได้รับการช่วยเหลือเยียวยาเป็นเงินและการศึกษา จนถึงระดับปริญญาตรี จากภาครัฐเม่ือคดีการเสียชีวิตของบุพการีได้รับการรับรองจากคณะกรรมการสามฝ่าย วจ่าะเไกมิด่ไดจร้าบักกเหาตรชุกว่ายรณเห์คลวือาใมดไ ๆม่สเพงบราะสถ่วอืนวเด่าเ็กปกน็ �ำคพวรา้ามจสาญูกคเสรยีอจบาคกรอัวาทชี่ไญมา่ไดก้รรับรมกทารั่วรไปับ3ร7อ8งจากคณะกรรมการสามฝ่าย นอกจากน้ี รัฐได้ให้ความช่วยเหลือเยียวยาจิตใจต่อผู้ประสบภาวะวิกฤตในแต่ละช่วงเวลา ตระายมะมฟา้ืนตรฟฐู า(หนลังไเดก้แดิ กเห่ รตะุกยาะรวณิก์ ฤ3ตเด(ตอื ้ังนแขต้ึน่เไกปิด)เ3ห7ต9ุ -แ 2ละสมัปีกดาารหเผ์)ยรแะพยระแ่ หบลบังปเกระิดเเมหินตหุกาาโรรณคพ์ (ที2ีเอสสัปดดี หาหรอื์ -โ 3รคเเคดรือยี นด) หลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (Post-Traumatic Stress Disorder: PTSD) ผ่านชอ่ งทางออนไลน์ เพือ่ ใหป้ ระชาชน ทใหี่เผพ้ ชบิญจติเหแตพุกทายร์ณหท์รือ่เี ลปวรรกึ ้าษยาในสชายวี ติดไ่วดน้ใช1ป้ 3ร2ะ3เมินขตอนงกเอรมง สหุขาภกาพพบจวิตา่ 3ม8คี 0วามเส่ียงที่จะเกิดโรคพีทีเอสดี จะมีค�ำแนะน�ำ โดยข้อมูลจากกรมสุขภาพจิตระบุว่า ผลส�ำรวจเกี่ยวกับการเป็นโรคพีทีเอสดี381 ซ่ึงท�ำในปี 2557 พบว่าเหตุความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ท�ำให้มีอัตราผู้ป่วยเป็นโรคพีทีเอสดี ร้อยละ 2.6 สูงกว่า พ้ืนทอ่ี ื่นซึง่ มีรอ้ ยละ 0.5 ประมาณ5 เท่า ในการจดั การเรื่องน้ี กรมสขุ ภาพจติ ไดพ้ ัฒนาโรงพยาบาลชมุ ชนในพ้ืนที่ โดยจดั อบรมพยาบาลจติ เวชหลกั สตู ร4 เดอื น และ 2 สปั ดาห์ ทำ� หนา้ ทเี่ ปน็ เครอื ขา่ ยบรกิ ารดแู ลผปู้ ว่ ยและผทู้ ม่ี ปี ญั หา สุขภาพจิตที่มีอาการไม่รุนแรงมากและให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตร่วมในชุมชนได้ ส่วนผู้ป่วยจิตเวชที่มีอาการรุนแรง 377 จาก สถติ ิเหตกุ ารณแ์ ละผ้ไู ด้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ (เหตุการณ์ที่ ๓ ฝา่ ยรบั รอง)ตงั้ แตป่ ี๒๕๔๗ - ๒๕๖๒,โดยศนู ยอ์ ำ� นวยการบรหิ ารจงั หวดั ชายแดนภาคใต,้ ๒๕๖๒ .สบื คน้ จากhttp://www.sbpac.go.th/ ?p=47249 378 จาก เดก็ ก�ำพรา้ ชายแดนใต.้ ..กบั การดแู ลดว้ ยใจของมลู นธิ บิ า้ นเดก็ ก�ำพรา้ ปญั ญาเลศิ , โดย สำ� นกั ขา่ วอศิ รา, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.isranews.org/content-page/67-south-slide/83525-orphan-83525.html 379 จาก หนงั สอื ศนู ยส์ ขุ ภาพจติ ท่ี ๑๒ ที่ ๐๘๑๙ /๓๐๕ ลงวนั ที่ ๒๖ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๒ เรอ่ื ง ขอสง่ ขอ้ มลู ประกอบการ จัดท�ำรายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒. 380 จาก ตะลงึ ! แผลทางใจ รุมเรา้ ๔.๗ แสนคน ๔ จว.ชายแดนใต้พบผู้ปว่ ยมากสุด, โดย กรมสุขภาพจติ , ๒๕๖๑. สบื คน้ จาก https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=27614 381 มอี าการ เชน่ มภี าพหลอกหลอนผดุ ซ้ำ� ขึ้นมา นอนไมห่ ลบั คกุ คามการใช้ชวี ติ ประจำ� วันอย่างมาก.

คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 170 National Human Rights Commission of Thailand สซงับขซล้อานราชแนลคะรอินยทู่ในร์พซื้น่ึงใทนี่ ป7ี 2จ5ัง6ห0วัดมภผี าู้ปค่วใยตจ้ต�ำอนนวลน่า7งจ5ะ0อยคู่ในนคเพวิ่มาขมึ้นดจูแาลกขปอี ง2จ5ิต5แ8พททยี่ม์เีจชำ�่ียนววชนาญ48โ1รงคพนย3า8บ2าลจิตเวช ในกลุ่มประชากรเด็กในพ้ืนที่ โรงพยาบาลจิตเวชสงขลานครินทร์ได้จัดท�ำโครงการเฝ้าระวังโรค พีทีเอสดี ซงึ่ ในปี 2560 มเี ดก็ ประถมศึกษาจากโรงเรียนในพืน้ ที่ 26 แหง่ เขา้ รว่ มโครงการจำ� นวน 4,178 คน พบว่า มีเด็กเส่ียงเป็นโรคพีทเี อสดีจ�ำนวน 1,101 คน หรือรอ้ ยละ 27 ของเดก็ ที่เข้าร่วมโครงการ จำ� แนกเปน็ เด็กท่ีเข้ารว่ ม โครงการจากโรงเรียนในจังหวัดปัตตานีร้อยละ 39 รองลงมาคือจากโรงเรียนในจังหวัดสงขลา ยะลา นราธิวาส (รอ้ ยละ 31, 21, 18 ตามลำ� ดับ) ผ้ทู เี่ ปน็ โรคพที ีเอสดี หากไม่ได้รบั การรักษาจะมีโอกาสกลายเปน็ ผปู้ ว่ ยจติ เวชในทีส่ ุด รแ้อลยะลยะังพ9บ0ว่ารผอู้งปล่วงยมกาลคุ่มอื นค้ีิดจฆะม่าตีโรัวคตรา่วยมรดอ้ ้วยยลอะย5่าง5นใ้อชย้สา4รเสโรพคตดิ ทรี่พ้อยบลมะาก1อ6ันแดลับะด1ืม่ สไดรุ า้แรกอ้ ่ ยอลาะก7าร3ซ8ึม3เศร้า พบสูงถึง ในปี 2562 รัฐบาลได้จัดให้มีการติดตามเฝ้าระวังเด็กที่มีความเส่ียงต่อปัญหาสุขภาพจิต โดยใช้ การประเมินภาวะสุขภาพจิตในเด็กทผ่ี า่ นการเผชญิ เหตกุ ารณ์จำ� นวน 542 คน ประกอบด้วยแบบสอบถามผลกระทบ จากเหตกุ ารณภ์ ยั พบิ ตั สิ ำ� หรบั เดก็ และแบบประเมนิ ภาวะซมึ เศรา้ ในเดก็ สว่ นปญั หาและอปุ สรรคทพี่ บในการดำ� เนนิ งาน หนว่ ยงานดา้ นสขุ ภาพจติ ในพนื้ ท่ี ระบวุ า่ ปญั หาและอปุ สรรคในการปอ้ งกนั และแกป้ ญั หาสขุ ภาพจติ ของประชาชนในพนื้ ท่ี คือ การขาดการมีส่วนรว่ มในการวิเคราะหป์ ญั หาและการจัดทำ� แผนแก้ไขปญั หา การขาดความต่อเนือ่ งในการตดิ ตาม กลุ่มเส่ียงในพื้นท่ี เแปลน็ ะตกน้ า3ร8เก4ิดเหตุการณ์ความไม่สงบในบางพื้นท่ีส่งผลให้การเข้าถึงบริการยังไม่ครอบคลุมและทั่วถึง ทกุ กลุ่มเป้าหมาย 5.2.3 การดูแลสตรแี ละเด็กที่ได้รับผลกระทบในระยะยาว เหตุการณ์รุนแรงในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ท�ำให้สตรีหลายคนต้องสูญเสียสามีซึ่งเป็นเสาหลัก ของครอบครัว ซ่งึ ไม่เพียงสรา้ งความเจบ็ ปวดในจิตใจเท่าน้นั แตย่ งั ต้องรบั ภาระหนา้ ท่ีในการดแู ลครอบครวั และประสบ ความยากลำ� บากในการดำ� เนนิ ชวี ติ หลงั ตอ้ งสญู เสยี สามไี ป อยา่ งไรกด็ ี มรี ายงานวา่ มอี งคก์ รภาคประชาสงั คมรว่ มกบั บรษิ ทั เอกชนไดด้ ำ� เนนิ โครงการสง่ เสรมิ การประกอบอาชพี ใหแ้ กก่ ลมุ่ สตรที ไ่ี ดร้ บั ผลกระทบจากเหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบจากการ สูญเสียบุคคลในครอบครัว เพื่อให้มีช่องทางในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและดูแลครอบครัวของตนเองได้อย่างม่ันคง โดยการฝกึ อบรมเพอ่ื เพม่ิ ทกั ษะอาชพี ทงั้ ดา้ นการจดั การตลาดการทำ� บญั ชีการบรหิ ารจดั การกลมุ่ รวมทง้ั สนบั สนนุ อปุ กรณ์ และเครื่องมือส�ำหรับประกอบอาชีพ นอกจากน้ี สตรีท่ีได้รับการอบรมมีการถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนความรู้ท้ังใน สแลามะานรอถกสกนลับมุ่ สอนาุนชพีใหเ้เกดดิ ก็ เ ปๆน็ ไเดคม้ รีกอื าขรา่ ศยึกเพษอ่ืาชทว่ี่สยงู เขหึน้ ล3อื 8ซ5ง่ึ กนั และกนั ทำ� ใหม้ รี ายไดเ้ พมิ่ และมคี ณุ ภาพชวี ติ ทดี่ ขี น้ึ มเี งนิ ออม 382 จาก เด็กใต้เส่ียงป่วย “จิตเวช” สูง!!, โดย ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ, ๒๕๖๐. สืบค้นจาก https://www.thaihealth.or.th/Content/38865-เดก็ ใตเ้ สยี่ งป่วย “จิตเวช” สงู %20!!.html 383 จาก หว่ งเดก็ ประถมชายแดนใตเ้ สย่ี งปว่ ยจติ เวช, โดย เดลนิ วิ ส,์ ๒๕๖๐. สบื คน้ จาก https://www.dailynews.co.th/ politics/599817 384 จาก หนังสือศูนย์สขุ ภาพจิตท่ี ๑๒ ท่ี ๐๘๑๙/๓๐๕ ลงวนั ท่ี ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๒. งานเดิม. 385 จาก เปิดใจสตรี ๓ จังหวัดชายแดนใต้ก้าวข้ามความสูญเสีย สู่อนาคตท่ีย่ังยืน, โดย RYT9, 2562. สืบค้นจาก https://www.ryt9.com/s/nnd/3065173

171 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ด้านสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ข้อมูลจากรายงานการศึกษาเกี่ยวกับเด็กก�ำพร้าจากเหตุการณ์ความรุนแรงในจังหวัดชายแดน 5บทที่ ภาคใต้ซ่งึ ใชก้ ารวิจัยเอกสารและการศึกษาเชงิ คณุ ภาพ โดยมีเด็กกำ� พรา้ ท่ีเปน็ กล่มุ ตัวอยา่ ง 36 คน ผลการวิจัยระบุ วา่ กลมุ่ ตวั อยา่ งสว่ นใหญอ่ ยภู่ ายใตก้ ารดแู ลของผสู้ งู อายแุ ละญาติ เนอ่ื งจากผปู้ กครองทเี่ หลอื อยตู่ อ้ งออกไปหารายได้ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย เลี้ยงครอบครัวมากข้ึน ทดแทนกับสมาชิกครอบครัวที่บาดเจ็บและเสียชีวิต กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ต้องออกจาก โรงเรียนกลางคนั เพราะขาดผปู้ กครองในการดแู ลเอาใจใส่ มปี ญั หาสขุ ภาพจิต เกบ็ ตัว และมีปญั หาดา้ นพฤตกิ รรม กลุ่มตัวอย่างที่ได้รับเงินเยียวยา เงินท่ีได้มักจะน�ำไปใช้ช�ำระหนี้ หรือประโยชน์อ่ืนของครอบครัว โดยเหลือเพียง เล็กน้อยส�ำหรับเป็นเงินออมเพื่อพัฒนาความเป็นอยู่ของเด็กในอนาคต และพบว่าประมาณร้อยละ 10 - 25 ของ กลมุ่ ตวั อยา่ งจา่ ยคา่ นายหนา้ เพอ่ื เขา้ ถงึ สทิ ธกิ ารเยยี วยา ขอ้ หว่ งใยทพี่ บจากการวจิ ยั คอื กลมุ่ ตวั อยา่ งไมร่ สู้ กึ อยากเรยี น ใในนรกะาบรเบขโ้ารสงเู่วรงยี จนรยรอ้ายเสลพะต1ดิ 3หขรออื งเกขล้ามุ่สตตู่ วั ลอายดา่ แงรตงอ้ งงาอนอกกอ่ จนาวกยัโรองนัเรสยี มนคเนวอ่ืร3งจ8า6กเรยี นหนงั สอื ไมไ่ ด้ เดก็ ผชู้ ายมคี วามเสย่ี งสงู สำ� หรับดา้ นการดูแลเดก็ และสตรีในพ้ืนที่ ในปี 2562 ศนู ย์อำ� นวยการบริหารจงั หวดั ชายแดน ภาคใต้ (ศอ.บต.) ได้จัดต้ังศูนย์ประสานงานด้านสิทธิมนุษยชนด้านเด็กและสตรีจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซ่ึงเกิดข้ึน จากความร่วมมือของ ศอ.บต. กระทรวงการพัฒนาและความมั่นคงของมนุษย์ และภาคประชาสังคมด้านเด็ก และสตรี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้เป็นศูนย์กลางประสานและลดช่องว่างการท�ำงานระหว่างภาคประชาสังคมกับ ภาคราชการ ให้เกดิ กระบวนการแกไ้ ขปัญหา คมุ้ ครอง และพัฒนาคุณภาพชวี ติ เด็กและสตรีอย่างต่อเนอ่ื งและย่ังยืน ภายใต้สถานการณ์ความไม่สงบในพ้ืนที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ให้เป็นไปตามอนุสัญญาที่เก่ียวข้องกับเด็กและสตรี โดยเฉพาะอนุสัญญา CRC และอนสุ ัญญา CEDAW และขอ้ มตคิ ณะมนตรีความมนั่ คงแหง่ สหประชาชาติท่ี 1325 ทป่ี ระเทศไทยนำ� มาปรบั ใช้ เรยี กวา่ “มาตรการและแนวทางปฏบิ ตั ดิ า้ นสตรกี บั การสง่ เสรมิ สนั ตภิ าพและความมน่ั คง” ศูนย์ฯ มที ีป่ รกึ ษา 12 คน จาก ศอ.บต. กระทรวงการพฒั นาสังคมฯ กระทรวงการต่างประเทศ ผูน้ ำ� ศาสนา และ คณะกรรมการ 28 คนจากภาคประชาสงั คมดา้ นเด็กและสตรี 18 คน ภาครฐั 10 คน มปี ระธานเครือข่ายผ้หู ญิง ภาคประชาสังคมเพื่อสันติชายแดนภาคใต้เป็นประธาน โดยมีกรอบการท�ำงานท่ีก�ำหนดเป็น “วาระเด็กและสตรี 7 ประการ” ได้แก่ 1) การเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมและการเยียวยา 2) ความรุนแรงที่เกิดต่อเด็กและสตรี 3) เดก็ สตรี กบั สนั ตภิ าพและความมนั่ คง 4) สขุ ภาวะของเดก็ และสตรี 5) การเขา้ ถงึ การบรกิ ารภาครฐั ของเดก็ และสตรี 6เป)็นกหานร่วมยีสงา่วนนหรล่วักมใในนกกาารรดตำ� ัดเนสินินงใาจนทภุการยะใดนับศนู แยล์ฯะ3877) การยอมรับและความเท่าเทียมทางเพศ โดยมี ศอ.บต. นอกจากนี้ ในการดำ� เนนิ งานด้านสุขภาพและสาธารณสุข โดยเฉพาะอย่างยงิ่ ในกรณปี ญั หาเด็ก ในพืน้ ท่จี ังหวดั ชายแดนภาคใตไ้ มผ่ ่านเกณฑใ์ นการได้รับวัคซนี ปอ้ งกนั โรคตามตารางสร้างเสริมภูมคิ มุ้ กันโรคสงู เป็น สามอนั ดบั แรกของประเทศไทย ซง่ึ สาเหตสุ ว่ นใหญม่ าจากความเชอ่ื ฐานะ และสภาพครอบครวั ความยากจน และการ อยหู่ า่ งไกลจากศนู ยบ์ รกิ ารสาธารณสขุ รฐั มกี ารทำ� งานรว่ มกนั ระหวา่ งหนว่ ยงานภาครฐั ผนู้ ำ� ชมุ ชน และผนู้ ำ� ศาสนา 386 จาก เผยผลวจิ ัย “เดก็ ก�ำพร้า ๙,๘๐๖ คน” จากเหตุความรนุ แรงชายแดนใต,้ โดย HADYAI FOCUS, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.hatyaifocus.com/ขา่ ว/7783-ขา่ วสังคมและการเมอื ง - เผยผลวจิ ยั %2B9%2C806%2Bคน’%2B จากเหตุความรุนแรงชายแดนใต้/ 387 จาก ศอ.บต. พรอ้ มเดนิ หนา้ แกป้ ญั หาเดก็ และสตรี ผช.ศอ.บต. เผยไดร้ บั ค�ำชน่ื ชมถงึ แนวทางการท�ำงานจากนายก รฐั มนตร,ี โดย ศูนย์อำ� นวยการบรหิ ารจงั หวดั ชายแดนภาคใต,้ 2562. สืบค้นจาก http://www.sbpac.go.th/?p=42538

คณะกรรมการสทิ ธมิ นุษยชนแห่งชาติ 172 National Human Rights Commission of Thailand ในการชแ้ี จงขอ้ เทจ็ จรงิ และสรา้ งความเขา้ ใจเกยี่ วกบั วคั ซนี และหลกั การทางศาสนาแกป่ ระชาชนในพน้ื ท3ี่ 88 ในปี 2562 รัฐได้สนับสนุนงบกลางเพื่อด�ำเนินการรณรงค์ฉีดวัคซีนป้องกันโรคหัดในกลุ่มเด็กอายุ 1 - 12 ปี ให้กับกลุ่มเด็กไทย แแกล่เะดเก็ดอ็กาตย่าุ ง1ชา-ต7ิทป่ีไดี แ้รลับะวใัคหซ้วีนัคไซมนี ่คปร้อบงตกาันมโรเกคณหดัฑ-์หโดั ดเยยเอปร็นมกนั า(รMใหR้ว) ัคแซกีน่เดปก็ ้อองากยันุ 7โร-ค1ห2ัด-ปคา3ี ง8ท9ูม-หัดเยอรมัน (MMR) ทมี่ า: สำ� นกั ข่าวอิศรา บทประเมนิ สถานการณ์และขอ้ เสนอแนะ ในปี 2562 เหตกุ ารณ์รนุ แรงในจังหวดั ชายแดนภาคใตม้ จี ำ� นวนลดลงจากปกี ่อนหน้า กสม. ขอสนบั สนนุ รัฐบาล ท่ียกเลิกการใช้พระราชกำ� หนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 ในพนื้ ท่อี ำ� เภอศรีสาคร จังหวดั นราธิวาส ซึ่งสอดคล้องกับข้อเสนอแนะของ กสม. ในรายงานประเมินฯ เมื่อปี 2561 ในขณะเดียวกัน หน่วยงาน ของรฐั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งมคี วามพยายามแกไ้ ขปญั หาขอ้ กลา่ วอา้ งวา่ เจา้ หนา้ ทม่ี กี ารละเมดิ สทิ ธขิ องผถู้ กู ควบคมุ ตวั โดยจดั อบรม ให้ความรู้เก่ียวกับการปฏิบัติหน้าที่ท่ีค�ำนึงถึงหลักสิทธิมนุษยชน แต่ในการปฏิบัติงานในปี 2562 ยังมีกรณีท่ีกระทบ สิทธิของประชาชน เช่น การตรวจ DNA ประชาชนในบางพื้นที่เพ่ือประโยชน์ในการติดตามตัวผู้ก่อเหตุรุนแรง กสม. ตระหนักดีกว่าการรักษาความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัยเป็นหน้าท่ีส�ำคัญของรัฐ แต่ในการท�ำหน้าที่ดังกล่าว ยังต้องเป็นไปตามกรอบท่ีกฎหมายก�ำหนดเพื่อสร้างความเช่ือม่ันแก่ประชาชนทุกกลุ่มว่าจะได้รับการคุ้มครองภายใต้ กฎหมายและไดร้ ับการปฏบิ ัตจิ ากเจา้ หนา้ ทร่ี ัฐอยา่ งเปน็ ธรรมเสมอกนั ในด้านการดูแลประชาชนท่ีได้รับผลกระทบจากความรุนแรง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสตรีและเด็ก พบว่ารัฐบาล ได้มีการเยียวยาท้ังด้านการเงินและด้านจิตใจ รวมถึงด้านการศึกษาส�ำหรับเด็กและเยาวชนที่ยังอยู่ในวัยเรียน การตง้ั ศนู ยป์ ระสานงานดา้ นสทิ ธมิ นษุ ยชนดา้ นเดก็ และสตรจี งั หวดั ชายแดนภาคใตโ้ ดย ศอ.บต. เพอ่ื สง่ เสรมิ การทำ� งาน ระหว่างภาครัฐกับภาคประชาสังคมเป็นข้อริเริ่มที่ดี และจะมีส่วนช่วยให้การด�ำเนินงานช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบ ครอบคลมุ ท่วั ถึงและได้ผลดยี งิ่ ขนึ้ ทัง้ นี้ กสม. มขี อ้ เสนอแนะเพิม่ เตมิ ในประเดน็ เก่ียวกับสถานการณ์ในจังหวัดชายแดน ภาคใต้ ดงั นี้ 388 จาก เด็กต่�ำกว่า ๕ ปี ๓ จว.ชายแดนใต้ เข้าไม่ถึง ‘วัคซีนโรคหัด’ สธ. เร่งท�ำความเข้าใจผู้น�ำศาสนา - ท้องถิ่น, โดย มตชิ นออนไลน์, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.matichon.co.th/local/quality-life/news_1564039 389 จาก ดีเดย์ ๑๔ พ.ย. ให้วัคซีนป้องกันโรคหัดในเด็ก ๑ - ๑๒ ปีฟรี ในกลุ่มท่ียังไม่เคยได้รับวัคซีน, โดย ส�ำนักข่าว เอชโฟกัส, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.hfocus.org/content/2019/10/17952

173 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 1. รฐั บาล กระทรวงกลาโหม และหนว่ ยงานของรฐั ทเี่ กย่ี วขอ้ งควรจดั การอบรมใหค้ วามรแู้ กเ่ จา้ หนา้ ทผ่ี บู้ งั คบั ใช้ 5บทที่ กฎหมายเกยี่ วกบั การปฏบิ ตั หิ นา้ ทที่ เี่ คารพหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชนอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ตลอดจนมมี าตรการทป่ี ระกนั วา่ จะมกี าร น�ำหลักสิทธิมนุษยชนมาใช้ในการปฏิบัติจริงท้ังในการตรวจค้น จับกุม และควบคุมตัวบุคคล ควรมีการด�ำเนินการ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย กับเจ้าหน้าที่ท่ีกระท�ำผิดอย่างจริงจัง รวมท้ังน�ำวิธีทางนิติวิทยาศาสตร์มาใช้ในการรวบรวมพยานหลักฐานมากข้ึน โดยสอดคล้องกบั บทบญั ญัติของกฎหมายทีเ่ กย่ี วข้อง 2. รัฐบาล กระทรวงยุติธรรม และรัฐสภาควรเร่งพิจารณาร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปราม การทรมานและการกระทำ� ใหบ้ คุ คลสญู หาย พ.ศ. .... เพอ่ื ใหป้ ระเทศไทยสามารถปฏบิ ตั ติ ามพนั ธกรณใี นอนสุ ญั ญา CAT ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ลยง่ิ ขนึ้ รวมทง้ั มมี าตรการตา่ ง ๆ เพอ่ื เตรยี มความพรอ้ มสำ� หรบั การดำ� เนนิ การเมอื่ รา่ งกฎหมายน้ี มีผลใชบ้ ังคับ 3. หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรส่งเสริมการสร้างสภาวะแวดล้อมท่ีเอ้ือต่อการสร้างสันติสุขในพ้ืนที่จังหวัด ชายแดนภาคใต้ 4. ในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื เดก็ และสตรที ไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากความรนุ แรงในระยะยาว รฐั บาลและหนว่ ยงาน ที่เกี่ยวข้องควรให้ความส�ำคัญกับการดูแลสภาพทางจิตใจของเด็ก การดูแลเด็กก�ำพร้าให้ได้รับการศึกษาและ การพัฒนาที่เหมาะสม และการส่งเสริมการประกอบอาชีพแก่สตรีท่ีสูญเสียหัวหน้าครอบครัว ทั้งในกลุ่มของ เดก็ กำ� พรา้ และสตรที ไ่ี ดร้ บั การรบั รองจากคณะกรรมการ 3 ฝา่ ยวา่ เปน็ ผไู้ ดร้ บั ผลกระทบจากเหตกุ ารณค์ วามไมส่ งบ และกลมุ่ ทไี่ มไ่ ดร้ บั การรบั รองจากคณะกรรมการ 3 ฝา่ ย เพอ่ื ใหส้ ามารถดำ� รงชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมคี ณุ ภาพ ตลอดจนการลด ปญั หาความยากจนและการส่งเสรมิ ใหเ้ กดิ การจา้ งงานในพื้นที่ 5.3 การคา้ มนุษย์ ภาพรวม สิทธิในการมีชีวิตอยู่ รวมถึงสิทธิของบุคคลที่จะไม่ถูกกระท�ำทรมาน ถูกบังคับใช้แรงงานหรือท�ำให้ รตะกหอวยา่ ูใ่ งนปภราะวเทะเศยทย่ี ป่ีงทระาเสทหศไรทอื ยถเูกปแน็ สภวางคหหี าลปารยะฉโยบชบั น3์ท9า0งใเนศกรษารฐเกสิจนแอลระายทงาางนเพกศารไปดฏร้ บิับตักติารารมับสรนอธงสิ ใญันสญนาธดสิงั กญั ลญา่ วา คณะกรรมการประจ�ำสนธสิ ญั ญา เชน่ คณะกรรมการประจำ� กตกิ า ICCPR และคณะกรรมการประจ�ำกติกา ICESCR ไดม้ ขี อ้ สงั เกตไปในทศิ ทางเดยี วกนั วา่ การคา้ มนษุ ยแ์ ละการบงั คบั ใชแ้ รงงานเปน็ ประเดน็ ทนี่ า่ หว่ งกงั วล โดยเฉพาะการแสวงหาประโยชนท์ างเพศจากเดก็ และสตรีและการบงั คบั ใชแ้ รงงานในภาคประมงและไดเ้ สนอแนะ ให้ประเทศไทยเพิ่มความพยายามในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์ รวมท้ังผู้หญิงและเด็ก โดยประกนั ใหม้ กี ารอบรมอยา่ งเพยี งพอตอ่ เจา้ พนกั งานผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมายและหนว่ ยงานศาลเพอื่ ใหส้ ามารถ 390 เช่น กติกา ICCPR, กตกิ า ICESCR, อนุสญั ญา CAT, อนสุ ญั ญา CEDAW, อนสุ ัญญา CRC และพธิ สี ารปอ้ งกัน ปราบปราม และลงโทษการค้ามนุษย์ โดยเฉพาะสตรแี ละเด็กเพ่มิ เตมิ อนุสญั ญาสหประชาชาตเิ พื่อต่อต้านอาชญากรรมขา้ มชาติ ท่จี ัดต้งั ในลักษณะองค์กร (Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime)

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 174 National Human Rights Commission of Thailand จำ� แนกผู้เปน็ เหยื่อไดต้ ้ังแตร่ ะยะแรก391 รวมท้งั ก�ำหนดมาตรการในเชิงปอ้ งกนั จ�ำแนกสถานะผ้เู สียหาย การสอบสวน อช่วยย่าเงหเปล็นอื รแะลบะบเยกียาวรยฟาอ้อยงร่าง้อเงปด็น�ำผเนลิน39ค2ดีและลงโทษผู้มีส่วนรับผิดชอบ รวมถึงการจัดให้ผู้เสียหายได้รับความคุ้มครอง กสม. ได้มีข้อเสนอแนะในรายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี 2561 ในเรื่องการค้ามนุษย์ว่า หน่วยงานของรัฐควรด�ำเนินการปราบปรามการค้ามนุษย์อย่างต่อเน่ืองและน�ำตัวผู้กระท�ำผิด มาลงโทษ รวมถึงให้ความส�ำคัญกับมาตรการเชิงป้องกันมากขึ้น ควรด�ำเนินการตามแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ในประเด็นเกี่ยวกับการค้ามนุษย์ ควรอบรมเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้องเก่ียวกับกฎหมาย ประกาศ ข้อบังคับ ในเรอ่ื งนอี้ ยา่ งตอ่ เนอื่ ง ควรเตรยี มลา่ มสำ� หรบั ผเู้ กยี่ วขอ้ งทเี่ ปน็ ชาวตา่ งชาติ และใหค้ วามรแู้ กเ่ จา้ หนา้ ทผ่ี บู้ งั คบั ใชก้ ฎหมาย ในการปฏบิ ัตติ อ่ ผเู้ สียหายจากการค้ามนุษย์ โดยเฉพาะผู้หญิง นอกจากนี้ รายงานการค้ามนุษย์ประจ�ำปี 2562 จัดท�ำโดยกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา ซ่ึงจัดให้ ประเทศไทยอยรู่ ะดบั 2 (Tier 2) เช่นเดยี วกับปี 2561 ไดม้ ขี อ้ เสนอแนะในรายงานฯ เช่น ควรพฒั นาศักยภาพของ ผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมายเพอื่ ดำ� เนนิ การเชงิ รกุ ในการดำ� เนนิ คดแี ละตดั สนิ โทษผคู้ า้ มนษุ ยด์ า้ นแรงงาน และการคดั แยกผเู้ สยี หาย จากการคา้ มนษุ ยด์ า้ นแรงงาน สอบสวนและดำ� เนนิ คดใี นเชงิ รกุ กบั เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ทม่ี สี ว่ นเกยี่ วขอ้ งกบั การคา้ มนษุ ย์ รวมทง้ั ตัดสินและลงโทษผู้กระท�ำความผิดด้วยบทลงโทษท่ีเด็ดขาด สร้างความเช่ือม่ันว่าสถานคุ้มครองของรัฐและองค์กร นดา้อนกกภฎาคหรมฐั าจยะแดลแู ะลกผาเู้รสเยียหยี วายยาโดสยภคาำ�พนจงึ ิตถใงึจผ3ล9ก3ระทบจากบาดแผลทางจติ ใจอยา่ งเหมาะสม รวมถงึ การใหค้ วามชว่ ยเหลอื โดยรวม ขอ้ เสนอแนะทคี่ ณะกรรมการประจำ� กตกิ า ICESCR กสม. และในรายงานการคา้ มนษุ ยข์ า้ งตน้ มปี ระเดน็ ร่วมกัน ได้แก่ การอบรม ให้ความรู้และพัฒนาศักยภาพในเรื่องน้ีให้แก่ผู้บังคับใช้กฎหมาย การด�ำเนินคดีและลงโทษ ผกู้ ระท�ำผดิ การคดั แยกผเู้ สียหาย รวมถึงการคุ้มครอง ชว่ ยเหลอื เยยี วยาแกผ่ เู้ สยี หาย ในปี 2562 มสี ถานการณด์ า้ นการคา้ มนษุ ย์ การดำ� เนนิ การของรฐั บาลและหนว่ ยงานของรฐั ทเี่ กย่ี วขอ้ ง ตลอดจน ปัญหาและอปุ สรรคในเร่อื งดังกลา่ ว ดงั นี้ 5.3.1 มาตรการดา้ นบริหารและมาตรการทางกฎหมาย รัฐบาลได้จัดสรรงบประมาณในการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์เพิ่มข้ึน กล่าวคือ ใงนบปปงีรบะปมารณะมเพาณ่มิ ข2้ึน5รอ้6ย1ลมะีก4า.ร5จ3ดั สเปรร็นงเบงินปจระำ� นมวาณน จ3ำ� ,น8ว0น73ล,้า6น4บ2าทล3า้ น9บ4าท สว่ นในปีงบประมาณ 2562 มีการจัดสรร 391 From Concluding observations on the combined initial and second periodic reports of Thailand, by United Nations Economic and Social Council, 2015. Retrieved from https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/ treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang=en&TreatyID=9&DocTypeID=5 mboitltneoe=,C32C901P27R .%FRr2oefmtCri%eCv2oefnTdcHflruAod%min2ghfCtotOpb%ss:e/2r/fvt2ba&itnLiotaennrsgn=oeent.nothhechsre.ocrogn/_dlapyeoruiotds/ic15re/tproearttyobfoTdhyaeilxatnerdn,abl/yDHouwmnlaonadR.iaghsptsx?Csoymm-- 393 จาก รายงานการค้ามนษุ ยฯ์ ประจ�ำปี ๒๕๖๒ ไทยถูกจัดอยู่ Tier 2, โดย ธรรมนิติ, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https:// www.dharmniti.co.th/รายงานการค้ามนุษยข์ องสหรฐั อเมรกิ าประจ�ำปี-2562%C2%A0ไทยถกู จดั อย่-ู tier-2/ 394 จาก รายงานผลการด�ำเนนิ งานปอ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ยข์ องประเทศไทย ประจ�ำปี ๒๕๖๑, โดยกระทรวง การพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.eaht.com/startup/gotoInformationActivity Detail?informationID=248

175 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ปีท่ีผ่านมา รัฐบาลได้ตราหรือแก้ไขเพ่ิมเติมกฎหมายที่ส�ำคัญในเร่ืองน้ี 2 ฉบับ ฉบับแรก คือ 5บทที่ พระราชก�ำหนดแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2562 เพอื่ กำ� หนดความผดิ ฐานบงั คบั ใชแ้ รงงานหรอื บรกิ าร และเพอื่ ใหผ้ เู้ สยี หายจากการบงั คบั ใชแ้ รงงานหรอื บรกิ ารไดร้ บั กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย การคุ้มครองและช่วยเหลือเช่นเดียวกับผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ ท้ังยังเป็นการอนุวัติตามพิธีสาร ค.ศ. 2014 ส่วนเสริมอนุสัญญาองคก์ ารแรงงานระหว่างประเทศ ฉบบั ที่ 29 วา่ ด้วยแรงงานบงั คบั ค.ศ. 1930 สว่ นกฎหมาย ฉบับท่ีสอง คอื พระราชบัญญตั คิ ุม้ ครองแรงงานในภาคประมง พ.ศ. 2562 ซงึ่ เปน็ การอนุวัตติ ามอนุสัญญาองคก์ าร แรงงานระหว่างประเทศ ฉบับท่ี 188 ว่าด้วยการท�ำงานในภาคประมง ท่ีประเทศไทยได้ให้สัตยาบันเมื่อวันที่ 30 มกราคม 2562 และจะมผี ลบงั คบั ใช้ในวนั ท่ี 30 มกราคม 2563 หน่วยงานที่เก่ียวข้องได้มีการจัดอบรมและพัฒนาศักยภาพของเจ้าหน้าท่ีผู้บังคับใช้กฎหมาย เพอ่ื ใหก้ ารดำ� เนนิ คดตี อ่ ผกู้ ระทำ� ความผดิ ฐานคา้ มนษุ ยม์ ปี ระสทิ ธผิ ลยงิ่ ขน้ึ เชน่ การจดั งานการเสวนาผพู้ พิ ากษาเกย่ี วกบั การพิจารณาคดีค้ามนุษย์การบังคับใช้แรงงานและการแสวงประโยชน์โดยมิชอบจากเด็กในบริบทของกฎหมาย ผเปู้พริพยี าบกเทษยีาบอเยัพก่ือาแรลนกักเปกลฎี่ยหนมคาวยามแรลู้แะลผะบู้ ปงั รคะบั สใชบก้กฎารหณมา์ในยบจารกิบสทหขรอัฐงอกเฎมหริกมาาแยลเปะรสียหบภเาทพียยบุโรระปห3ว9่า5งผแู้พลิพะกาากรษอาบไทรมยเกชับิง ปฏิบัติการเพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพผู้ปฏิบัติงานด้านการช่วยเหลือและคุ้มครองในการก�ำหนดค่าสินไหมทดแทนในคดี คสถวาานมคผม้ิดุ คฐารอนงคส้าวมสั นดุษภิ ยา์แพลผะเู้ สฐยีาหนาบยงั จคาบั กใกชาแ้ รรคงา้ งมานนษุหยร์ือ8บแรหกิ ง่ าบรใา้ หน้แภกมู ่เเิจว้าทหบนา้ า้นทพี่สกั �ำเนดก็ักแงาลนะพครฒั อนบาคสรงัวั คกมรงุจเังทหพวมดั หาเจนา้ คหรน3้า9ท6่ี การมอบนโยบายและซักซ้อมแนวทางการปฏิบัติงานด้านการช่วยเหลือคุ้มครองผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ระดับ จ2ัง5ห0วัดคโดนย3ร9อ7งปกลาัดรปกรระะชทุมรวเชงิงกปาฏรพิบัฒัติกนาารสเังพค่ือมชแี้แลจะงคสวรา้ามงคมวั่นาคมงเขขอ้าใงจมเนกุษี่ยวยก์ใหับ้กพับรผะรู้แาทชนกห�ำนห่วนยดงแากน้ไทขี่เเกพี่ยิ่มวเขต้อิมงพจร�ำะนรวานช บคุณญั ญวุฒตั ิ3ิป9้อ8งกเนั ปแ็นลตะ้นปรนาบอปกจราามกกนา้ี รพคบ้าวม่านุษมยีก์ าพร.จศัด. โ2ค5รง5ก1ารพใน.ศล.ัก2ษ5ณ6ะ2อบโรดมยเผผแู้ ยทแนพหรน่คว่วยามงารนู้เกที่ย่เี กวี่ยกวับขก้อางรแคล้าะมผนู้ทุษรยง์ 395 จาก DSI รว่ มเสวนาเกย่ี วกบั การพิจารณาคดีคา้ มนุษย์ การบังคบั ใชแ้ รงงาน และการแสวงประโยชน์โดยมิชอบ จากเดก็ ในบรบิ ทของกฎหมายเปรียบเทยี บ, โดย DSI กรมสอบสวนคดพี เิ ศษ, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.dsi.go.th/ en/Detail/DSI-รว่ มเสวนาเกีย่ วกบั การพิจารณาคดคี ้ามนุษย-์ การบังคับใช้แรงงาน-และการแสวงประโยชน-์ T0003546 396 จาก อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเพอื่ เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพผปู้ ฏบิ ตั งิ านดา้ นการชว่ ยเหลอื และคมุ้ ครองในการก�ำหนดคา่ สนิ ไหม ทดแทนในคดคี วามผดิ ฐานคา้ มนษุ ย,์ โดย กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ กองตอ่ ตา้ นการคา้ มนษุ ย,์ ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://www.e-aht.com/startup/gotoGallery?albumID=98 397 จาก มอบนโยบายและซกั ซอ้ มแนวทางการปฏบิ ตั งิ านดา้ นการชว่ ยเหลอื คมุ้ ครองผเู้ สยี หายจากการคา้ มนษุ ยร์ ะดบั จงั หวัด, โดย กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย์, ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://www.e-aht.com/startup/ gotoGallery?albumID=96 398 จาก การประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อช้ีแจงสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับพระราชก�ำหนดแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติ ป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์, โดย กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.e-aht.com/startup/gotoGallery?albumID=93

คณะกรรมการสทิ ธมิ นุษยชนแห่งชาติ 176 National Human Rights Commission of Thailand ใเชห่นแ้ กหก่ นลอมุ่ งเคปาา้ ยห3ม9า9ยเพพอื่จิ ติตอ่ร4ต0า้ น0กอาตุรรคดา้ มิตนถ4์ษุ 0ย1แ์ ลเะปสน็ นตบั ้นสนนุ สอ่ื สรา้ งสรรคใ์ นกลมุ่ เดก็ และเยาวชนระดบั พน้ื ทใี่ นบางจงั หวดั ส�ำหรบั การอบรมและเตรียมการในการปฏิบตั ิตามพระราชบญั ญตั คิ ้มุ ครองแรงงานในภาคประมงฯ กระทรวงแรงงาน กรมสวสั ดกิ ารและคมุ้ ครองแรงงานไดม้ กี ารดำ� เนนิ งาน เชน่ การจดั สมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารดา้ นคมุ้ ครอง ปCแแรรoรงงะnงงมtาาrงนนoโททดl าายCงงทททeีมnะะสเเtลลeหแrวพกิช.:พ่ศาP.ชน2IีพกัP5งซOา5ึ่ง)นม8เจีกจ4�ำาา้0นรห2บวนนกูรา้ ณาทร3่ีาจเ2จกดั า้าจขรศา้ หอูนงงลลยเาา่ร์ใยมนอื หปแ2นรละ2่วะจยคำ�งจนศาังปนนู หร4ยวะค์0ัดจ4วทำ� บเี่มรกคีพอื ามุ ื้นรเกพเทาปอื่รี่ติดเแิดสรจชับรง้ มาิ สเขยสมา้ทรัคา้ะ-รงเอบอลอุคง4กคค0เค์รล3วอืเขาปกม้าารรรระับเู้ ตมกกรงยี่ าวว(รPจกฝoแบั ึกรrพtองงรiบnาะรนร-มาPใหนชoลบกrtักญิัจOสกญูตาuตัรรtิ “ผสู้ ังเกตการณบ์ นเรือ” จำ� นวน 30 คน โดยกรมประมง เพอื่ ท�ำหนา้ ทีเ่ ป็นผสู้ ังเกตการณ์บนเรอื ประมงและเรอื ขนถา่ ย ขสอตั งวไ์นทำ�้ ยนทอ่ีไกปนทา่ �ำนปนรำ้�ะ มตงาใมนหเขลตักทมะาเตลรหฐลานวงสแาลกะลทสีอ่�ำอหกรบัไปคทว�ำบปครุมะกมางรใทน�ำนป่ารนะนม�้ำงขใอหง้เปรัฐ็นชไาปยอฝยั่งา่ อง่นืถูกรกวฎมหถมึงาเรยือ4ป0ร5ะมงทขี่ นถา่ ย ส่วนการป้องกันและแก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในกิจการประมง คณะรัฐมนตรีมีมติเม่ือวันที่ 6 พฤศจกิ ายน 2561 เปดิ ให้มกี ารข้นึ ทะเบียนคนตา่ งด้าวเพือ่ ท�ำงานในกิจการประมงทะเล ระหว่างวนั ท่ี 3 ธนั วาคม 2561 - 31 มกราคม 2562 และอธิบดีกรมประมงได้ใช้อ�ำนาจตามมาตรา 83 แห่งพระราชก�ำหนดการประมง พ.ศ. 2558 ออกหนงั สอื คนประจำ� เรอื (Seabook) เพอ่ื ใชแ้ ทนใบอนญุ าตทำ� งานของคนตา่ งดา้ วและใชแ้ ทนการอนญุ าต ใหอ้ ย่ใู นราชอาณาจกั รเป็นการชัว่ คราว ตอ่ มา เมื่อวนั ท่ี 29 มกราคม 2562 คณะรัฐมนตรีมีมติอนมุ ัติในหลักการให้ ขยายระยะเวลาการด�ำเนินการขอหนงั สือคนประจ�ำเรือ จัดทำ� ทะเบียนประวตั ิ หรอื บัตรประจ�ำตัวตามกฎหมายว่าด้วย 399 จาก พัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์หนองคาย ให้ความรู้แก่เด็กและเยาวชน เพื่อต่อต้านการค้ามนุษย์, โดย สยามรัฐ, ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://siamrath.co.th/n/64332 400 จาก พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดอุตรดิตถ์ เปิดโครงการเสริมสร้างพลังเครือข่ายเด็กและเยาวชน เพ่อื ปอ้ งกันปัญหาการค้ามนษุ ย,์ โดย ขา่ วภูมภิ าค ส�ำนกั ข่าวทีนิวส,์ ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.77jowo.com/contents/ 130450 401 จาก พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์พิจิตร น�ำเยาวชนจัดโครงการต่อต้านการค้ามนุษย์ ด้วยการผลิตสื่อ สร้างสรรค์, โดย ส�ำนักงานจังหวัดพิจิตร, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก http://www.phichit.go.th/phichit/index.php/phichitto day-all/8492-62061403 402 จากสถานการณแ์ รงงานประจ�ำสปั ดาห์๑๒ - ๑๘ก.พ. ๒๕๖๒,โดยประชาไท, ๒๕๖๒.สบื คน้ จาก https://prachatai.com/ journal/2019/02/81092 403 จาก หนังสือส�ำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ท่ี สม ๐๐๐๗/ว ๑๕๗ ลงวันที่ ๑๕ มีนาคม ๒๕๖๒ เรอ่ื ง สรปุ ผลการประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเพอื่ จดั ท�ำรายงานประเทศตามกลไก Universal Periodic Review ระยะครงึ่ รอบ (Mid-term report) (กรงุ เทพฯ) เมื่อวนั ที่ ๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒ ณ โรงแรมมิราเคิล กทม.. 404 จาก สนธิกาลังบูรณาการป้องกันปัญหาแรงงานต่างด้าวและการค้ามนุษย์, โดย บ้านเมือง, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก http://www.banmuang.co.th/news/region/150237 405 จาก กรมประมงเปิดอบรมผู้สังเกตการณ์บนเรือ, โดย ประชาไท, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://prachatai.com/ journal/2019/05/82425

177 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสิทธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ การทะเบยี นราษฎร ออกไปถงึ วนั ที่ 31 มีนาคม 2562406 ปรากฏว่าต้ังแตว่ ันท่ี 15 พฤศจิกายน 2561 - 31 5บทที่ มีนาคม 2562 มีนายจ้างมาลงทะเบียนจ�ำนวน 2,241 ราย แจ้งความต้องการแรงงานต่างด้าว จ�ำนวนท้ังส้ิน 237ธ,นั8ว9า4คมค2น5ข6ณ1 ะ- ท3่ีม1ีแมรงนี งาาคนมต่า2ง5ด6้า2วสจัญ�ำชนาวตนิกทัมง้ั พส้นิูชา5ล,7า1ว4เมคียนน4ม0า7 มาจัดท�ำหนังสือคนประจ�ำเรือตั้งแต่วันที่ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย 5.3.2 ความรว่ มมือระดบั ภมู ิภาคและระหว่างประเทศ รัฐบาลได้มีการจัดประชุม จัดท�ำบันทึกความเข้าใจเพ่ือหารือและสร้างความร่วมมือระหว่าง ประเทศท้ังในระดบั ทวภิ าคีและระดบั ภมู ิภาค เชน่ การประชุมทวิภาคไี ทย - เวียดนาม เพ่อื ทบทวนแผนปฏิบตั กิ าร ตแแผลามนะกบปาัฏนรบิทชตัึกว่ กิยคาเวหราตลมาอื เมขเหบ้ายในั จอื่ ทรกกึะาคหรวควา่าา้ มงมเรนขัฐา้ษุ บใยจา4์รละ0ทห8ั้งวสกา่ าองรปงปวร่าระะดเทช้วศมุยททคง้ัววสภิาอมางครว่วไี า่ทมดยมว้  ือย- สใคนาวธกาามารรรณว่ขมจรมฐััดปอืกตราะอ่รชคตาา้้าธนมปิ กนไาุษตรยยคป์โา้ ดมรยะนเชษุฉายพช4์ าน0ะล9สากตวารพรีแปจิ ลาระระเณชดมุ็กา ทวภิ าคไี ทย - กมั พูชาเพอ่ื ประสานความรว่ มมือในการชว่ ยเหลอื ผู้เสยี หายจากการคา้ มนษุ ย์กลับคนื ส่สู งั คม โดยเป็น ไชด่ออ้ งยทา่ างงปทล่ีทอ�ำดใภหยั้กแระลบะยวง่ันยกนื า4ร1ใน0กกาารรคปุ้มรคะรชอมุ งรแะลหะวสา่ ่งงผปู้เรสะียเทหศายระกดลบัับภปมูรภิะเาทคศลเมุ่ ปแ็นมไน่ปำ�้ดโ้วขยงรคว่วมากมบัรวหดนเว่รย็วแงาลนะทคเ่ีืนกสยี่ ู่สวังขคอ้ มง ของประเทศกมั พชู า ลาว เมยี นมา เวยี ดนาม ญปี่ นุ่ และประเทศไทย จำ� นวนกวา่ 100 คน เพอื่ แบง่ ปนั และแลกเปลย่ี น ขระอ้ หมวูลา่ ดง้าปนรสะถเทานศกในาอรณนุภ์ รมู ะิภบาบคช4ว่1ย1เหเปล็นือสตง่้นกลับและการคืนสูส่ ังคม รวมทัง้ เพ่ือสรา้ งเครอื ขา่ ยการด�ำเนินงานรว่ มกัน 406 จาก มาตรการเร่งด่วนชั่วคราว เพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนแรงงานประมงทะเลเพ่ิมเติม, โดย ส�ำนักข่าว กรมประชาสัมพนั ธ์, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก http://thainews.prd.go.th/th/news/detail/TCATG190131170359800 407 จากแรงงานเผยยอดท�ำหนงั สอื คนประจ�ำเรอื กวา่ ๖พนั คน - ปตั ตานีมแี รงงานขอSeabookมากทส่ี ดุ ,โดยประชาไท, ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://prachatai.com/journal/2019/04/81943 408 จากประชมุ ทวภิ าคไี ทย-เวยี ดนามเพอ่ื ทบทวนแผนปฏบิ ตั กิ ารตามบนั ทกึ ความเขา้ ใจระหวา่ งรฐั บาลวา่ ดว้ ยความรว่ มมอื ในการขจดั การคา้ มนษุ ย,์ โดย กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย,์ ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.e-aht.com/ startup/gotoGallery?albumID=104 409 จาก ประชมุ ทวภิ าคไี ทย - สปป.ลาว พจิ ารณาแผนปฏบิ ตั กิ ารตามบนั ทกึ ความเขา้ ใจระหวา่ งรฐั บาลไทยกบั รฐั บาล แห่งสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว, โดย กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.e-aht.com/startup/gotoGallery?albumID=99 410 จาก การประชุมทวภิ าคีไทย - กัมพชู าร่วมมอื กนั ชว่ ยเหลอื ผู้เสียหายจากการคา้ มนษุ ยค์ ืนสสู่ ังคม, โดย กระทรวง การพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย,์ ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.eaht.com/startup/gotoGallery?albumID=87 411 จาก ประชมุ ระหวา่ งประเทศระดบั ภมู ภิ าคลมุ่ แมน่ ำ้� โขง, โดย กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย,์ ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://www.e-aht.com/startup/gotoGallery?albumID=73

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 178 National Human Rights Commission of Thailand 5.3.3 การด�ำเนินคดคี ้ามนษุ ย์ 1) สถติ กิ ารด�ำเนินคดีในศาล412 สถิติการด�ำเนินคดีในศาลในความผิดต่อพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 ท่เี ข้าสู่การพิจารณาของศาลทว่ั ราชอาณาจกั ร ระหวา่ งปงี บประมาณ 2560 - 2562 มีดังนี้ ปงี บประมาณ 2560 มคี ดีท่ีเขา้ สกู่ ารพจิ ารณา 793 คดี เป็นคดที ี่พพิ ากษาแล้วเสรจ็ 579 คดี หรอื คดิ เปน็ ร้อยละ 73 โดยมีคดีทศี่ าลพพิ ากษาลงโทษผ้กู ระทำ� ผิด 493 คดี ส่วนจ�ำเลยมีจ�ำนวน 911 คน ถูกศาล พพิ ากษาลงโทษ 730 คน คิดเป็นรอ้ ยละ 80 ปีงบประมาณ 2561 มีคดีทีเ่ ขา้ สูก่ ารพิจารณา 689 คดี เปน็ คดที ีพ่ ิพากษาแล้วเสรจ็ 491 คดี หรอื คิดเปน็ รอ้ ยละ 71 โดยมคี ดีที่ศาลพพิ ากษาลงโทษผกู้ ระท�ำผิด 412 คดี ส่วนจ�ำเลยมีจำ� นวน 782 คน ถูกศาล พพิ ากษาลงโทษจ�ำนวน 642 คน คิดเปน็ ร้อยละ 82 ท้งั น้ี รปู แบบการแสวงหาประโยชน์โดยมชิ อบของจ�ำเลยพบว่า ร้อยละ 58 เปน็ การแสวงประโยชนจ์ ากการค้าประเวณี และร้อยละ 16 เป็นการบังคับใช้แรงงานหรือบริการ ปีงบประมาณ 2562 มคี ดีท่ีเข้าส่กู ารพจิ ารณา 650 คดี เป็นคดที ี่พิพากษาแลว้ เสร็จ 455 คดี หรือคิดเปน็ ร้อยละ 70 โดยมีคดีที่ศาลพิพากษาลงโทษผู้กระทำ� ผิด 389 คดี ส่วนจ�ำเลยมจี ำ� นวน 777 คน ถูกศาล พพิ ากษาลงโทษจำ� นวน 682 คน คิดเป็นรอ้ ยละ 87 ทั้งนี้ แรลปู ะแรบอ้ บยกลาะร1แ3สว.2งหเปาปน็ รกะาโรยบชงั นค์โบั ดใยชมแ้ ิชรงองบาขนอหงรจอื ำ� บเลรกิยาพร4บ1ว3่า รอ้ ยละ 58.16 เปน็ การแสวงประโยชนจ์ ากการคา้ ประเวณี ทั้งนสี้ ามารถแสดงเปน็ ตารางเปรียบเทยี บได้ ดังน้ี ตารางที่ 4 เปรยี บเทียบสถติ กิ ารด�ำเนินคดีในศาลในความผิดต่อพระราชบัญญตั ิป้องกันและปราบปรามการคา้ มนุษย์ พ.ศ. 2551 ระหว่างปงี บประมาณ 2560 - 2562 ปีงบประมาณ คดที เ่ี ข้าส่ศู าล คดที ีพ่ จิ ารณา คดีทพ่ี ิพากษา จ�ำ เลยทั้งหมด จำ�เลยที่ถูก เสรจ็ และ ลงโทษ และ ลงโทษ และ 2560 793 ร้อยละตอ่ คดีที่ 911 ร้อยละตอ่ จ�ำ เลย 2561 689 รอ้ ยละตอ่ คดที ี่ พิจารณาเสร็จ 782 ทงั้ หมด 2562 650 เข้าสศู่ าล 777 579 493 730 (73%) (85%) (80%) 491 412 64 (71%) (84%) (82%) 455 389 682 (70%) (85%) (87%) 412 จาก สถิติคดีความผิดต่อพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. ๒๕๕๑, โดย ส�ำนักงานศาล ยุติธรรม, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://oppb.coj.go.th/th/content/category/articles/id/8/cid/2097 413 จากสถติ คิ ดคี วามผดิ ตอ่ พระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ย์พ.ศ.๒๕๕๑ประจ�ำปงี บประมาณพ.ศ.๒๕๖๒, โดย ส�ำนักงานศาลยุติธรรม, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://oppb.coj.go.th/th/content/category/detail/id/8/cid/2097/ iid/166698

179 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ดา้ นสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ จากตารางที่ 4 แสดงให้เห็นว่าแนวโน้มจ�ำนวนคดีท่ีเข้าสู่การพิจารณาของศาลยุติธรรม ต้ังแต่ปีงบประมาณ 2560 - 2562 มีจ�ำนวนลดลง แต่คดีที่พิพากษาลงโทษของแต่ละปีงบประมาณมีสัดส่วน ใกล้เคยี งกันประมาณร้อยละ 60 สัดส่วนจ�ำเลยทีถ่ ูกพิพากษาลงโทษมีแนวโนม้ เพ่มิ ข้ึนจากรอ้ ยละ 80 ในปี 2560 เป็นร้อยละ 87 ในปี 2562 นอกจากนี้ ค่าสินไหมทดแทนจากการด�ำเนินคดีของปีงบประมาณ 2562 มีจ�ำนวน 63.8 ล้านบาท เพม่ิ ข้ึนจากปงี บประมาณ 2561 ทีม่ จี ำ� นวน 14.2 ลา้ นบาท โดยคดสี ่วนใหญ่มีระยะเวลาในการ ด�ำเนนิ คดไี ม่เกิน 1 ป ี 2) ตวั อย่างการด�ำเนินคดีความผดิ ฐานค้ามนุษย์ ในปี 2562 มกี ารรายงานเกย่ี วกบั การดำ� เนนิ คดคี วามผดิ ฐานการคา้ มนษุ ยด์ า้ นแรงงาน การคา้ มนษุ ย์ 5บทที่ ทเ่ี ป็นการแสวงหาประโยชนจ์ ากการค้าประเวณีหลายกรณี เชน่ 2.1) เมอ่ื วนั ที่ 7 พฤษภาคม 2562 ศาลอาญาไดม้ คี ำ� พพิ ากษา คดหี มายเลขแดงที่ คพ 24/2562 กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย ซง่ึ เปน็ คดหี ลอกลวงแรงงานชาวกมั พชู าไปบงั คบั ใชแ้ รงงานบนเรอื ประมงในนา่ นนำ้� ประเทศมาเลเซยี ทพี่ นกั งานอยั การ ฐสาำ� นนกคั งา้ ามนนคษุ ดยคี แ์ า้ ลมะนไษุ ดยล้ ์ งสมำ� นอื กกั งราะนทอ�ำยัคกวาารมสผงู ดิสตดุ าเมปทน็ ไ่ีโจดทส้ กมฟ์คอ้บงกวันา่ กจรำ� ณเลดียังกกรละา่ทวำ� 4ค1ว4ามผดิ ฐานสมคบกนั เพอื่ กระทำ� ความผดิ 2.2) เมอื่ วนั ท่ี 9 พฤษภาคม 2562 เจา้ หนา้ ทไี่ ดเ้ ขา้ ตรวจสอบสถานประกอบการ (รา้ นคาราโอเกะ) แหง่ หนึ่งในจงั หวดั อุดรธานี พบว่ามพี นักงานหญิงบรกิ ารจำ� นวน ท1า0งรคา้ นนมใีพนฤจตำ� นิกวรนรมนคี้มา้ ผี ปู้อราะยเุตวณำ่� กีแวอา่ บ1แ8ฝงป41ี จ5ำ� นวน 4 คน เจา้ ของเป็นภรรยาของนายดาบต�ำรวจในจงั หวดั อุดรธานี 2.3) เม่อื วนั ที่ 11 พฤษภาคม 2562 เจ้าหน้าท่ไี ดเ้ ขา้ จับกมุ แรงงานตา่ งดา้ วชาวเมยี นมา จ�ำนวน 27 คน ท่ีต�ำบาลบ้านพรุ อ�ำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา และได้มีการขยายผลการจับกุมจนสามารถจับกุม ยเคงั รปอื รขะา่ เยทขศา้ มมาชเลาตเซทิ ียม่ี ทกี เ่ี าปรน็ ลผกั ตู้ ล้อองบหขานไดแร้องกี งา1นตคา่นง4ด1า้ 6วจากประเทศเมยี นมาโดยใชป้ ระเทศไทยเปน็ ทางผา่ นและสง่ ตอ่ ไป 2.4) เม่ือวันที่ 14 พฤษภาคม 2562 เจ้าหน้าท่ีได้จับกุมแรงงานต่างด้าวชาวเมียนมา 13 คน ซ่ึงเป็นแรงงานเถ่ือนที่ลักลอบเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย ไม่มีหนังสือเดินทางหรือเอกสารใด ๆ ใช้วิธีการขนมากับ รยถังปบรระรเททุกศขมอางเไลปเซรียษ4ณ1ีย7์โดยขนส่งจากจังหวัดสมุทรสงครามไปส่งให้นายหน้าในพ้ืนท่ีอ�ำเภอหาดใหญ่ เพื่อส่งต่อไป 414 จาก ค�ำพิพากษา กรณีหลอกลวงแรงงานกัมพูชาไปบังคับใช้แรงงานในเรือประมง ในน่านน�้ำประเทศมาเลเซีย (คดีพิเศษที่ ๑๒/๒๕๖๑) [อ้างอิงจากสถานะเฟซบุ๊ก], โดย DSI กรมสอบสวนคดีพิเศษ, ๒๕๖๒, ๙ กรกฎาคม. สืบค้นจาก https://www.facebook.com/DSI2002/posts/2240114179438558/ 415 จาก กรมการปกครอง บุกร้านเมียต�ำรวจเปิดคาราโอเกะบังหน้า ลอบค้ากามนักเรียน, โดย ข่าวสด, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_2501113 416 จาก จับเครือข่ายค้ามนุษย์ชาวเมยี นมา, โดย INN NEWs, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.innnews.co.th/ regional-news/news_396571/ 417 จาก รวบ ๑๓ แรงงานเถอ่ื น ซกุ มากบั รถขนไปรษณยี ์ ตบตาเจา้ หนา้ ทสี่ ง่ หาดใหญ,่ โดย ไทยรฐั , ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://www.thairath.co.th/news/local/south/1567370

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 180 National Human Rights Commission of Thailand 2.5) เม่ือวันท่ี 6 กรกฎาคม 2562 เจ้าหน้าท่ีชุดศูนย์พิทักษ์เด็ก สตรี ครอบครัว และป้องกัน ปราบปรามการค้ามนุษย์ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ เข้าตรวจค้นในป่าข้างทาง พ้ืนท่ีหมู่ 4 ต�ำบลท่าช้าง อ�ำเภอ บชาาวงเกมลยี ำ�่ น จมังาหว4ัด1สงคขนลทา ัง้พผบูช้ แารยงผงหู้านญติงา่แงลดะ้าเวดเ็กหซยงึ่ ื่อมคอี า้ ามยนุตุษ�ำ่ ยส์ถุดกูเพนยี างยห4นขา้ วนบ�ำ4ม1าซ8อ่ นไว้จ�ำนวนมาก และพบแรงงานต่างดา้ ว 2.6) เม่ือวนั ที่ 12 สงิ หาคม 2562 เจา้ หน้าทก่ี องบงั คับการปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ ทำ� การวางแผน ลนอ่�ำเซดอ้ื ก็ กหาญรคงิ า้อมานยุตษุ �ำ่ยกโ์ ดวา่ยก1า8รคปา้ ีมปารแะสเววณงหที ารี่ ผา้ ลนปคราระาโยโอชเนก์โะดแยหมง่ ิชหอนบง่ึ จในากตกำ� บารลคตา้าปกรแะดเดวณอำ�4ี เ1ภ9อเมอื งพงั งา จงั หวดั พงั งา มกี าร 2.7) เม่ือวันที่ 15 กันยายน 2562 กองบังคับการปราบปรามการค้ามนุษย์ ได้จับกุมผู้ต้องหา มเคเี ดรือก็ ขห่าญยงิ คใน้ามสังนกุษดั ยป์ทร่ีระีสมอาณร์ต1แห5่งคหนน4ึ่ง2ใน0อ�ำเภอเมืองสระบุรี โดยผู้ต้องหาได้มีการจัดหาเด็กมาค้าประเวณีให้ลูกค้า 2.8) เมอื่ วนั ท่ี 31 ตลุ าคม 2562 ศาลไดน้ ดั ฟงั คำ� พพิ ากษาศาลอทุ ธรณค์ ดคี า้ มนษุ ยซ์ งึ่ จำ� เลยประกอบดว้ ย เจ้าหน้าทรี่ ฐั ท้งั ทหาร ตำ� รวจ นกั การเมอื งทอ้ งถนิ่ พลเรือนทงั้ ไทยและเมยี นมา รวม 103 คน ในความผิดฐานสมคบ ค้ามนุษย์ อันเป็นความผิดตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 โดยในส่วนของ จำ� เลยสำ� คัญ คอื พลโท มนัส คงแป้น อดีตผู้ทรงคณุ วฒุ ิพิเศษ กองทัพบก ศาลได้พพิ ากษาเพิม่ โทษจ�ำคุกจาก 27 ปี เปน็ 82 ปี โดยใหไ้ ดร้ บั โทษจรงิ 50 ปี ผลคำ� พพิ ากษาของศาลอทุ ธรณใ์ นครงั้ นโ้ี ดยรวมแลว้ ไดแ้ กโ้ ทษจำ� เลยรวม 55 คน จากเดมิ ท่ีศาลช้นั ต้นลงโทษจำ� คุกไว้ 62 คคงนมีจสำ�ำ� เหลรยับทจศ่ี ำ� าเลลยยทกฟ่ีศา้อลงชรว้นั มตน้2ย6กฟราอ้ ยง4ม2ีจ1ำ� นวน 40 ราย เมื่อค�ำพิพากษาศาล อุทธรณ์แก้ในส่วนของจำ� เลยตา่ ง ๆ แล้ว 2.9) เม่ือวันท่ี 7 พฤศจิกายน 2562 อธบิ ดีกรมสอบสวนคดีพเิ ศษ (ดเี อสไอ) เปิดเผยว่า ดเี อสไอไดร้ บั ข้อมูลจากองค์กรพัฒนาเอกชนว่ามีหญิงไทยถูกหลอกลวงอ้างจะพาไปท�ำงานนวดแผนไทยที่ประเทศสหรัฐอาหรับ เอมเิ รตส์ แตเ่ ม่ือเดนิ ทางไปถงึ กลบั ถกู ยดึ หนงั สือเดนิ ทาง และบังคบั ให้ค้าประเวณี ซ3ึง่ รดาีเยอสในไอคไวดา้ขมอผอดิ นฐุมานตั คิเปา้ มน็ นคษุดีพย4์ิเศ2ษ2 (คดพี เิ ศษที่ 143/2561) และรวบรวมพยานหลกั ฐานออกหมายจบั ผตู้ อ้ งหา จำ� นวน จากตัวอย่างข้างต้น เห็นได้ว่าการจับกุมและด�ำเนินคดีตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปราม การคา้ มนษุ ย์ พ.ศ. 2551 ในปี 2562 โดยมากเกยี่ วกบั การคา้ ประเวณี และการบงั คบั ใชแ้ รงงาน หลายกรณผี มู้ สี ว่ นกระทำ� ความผิดทั้งทีเ่ ปน็ เจา้ หน้าทีข่ องรฐั หรอื กลมุ่ บคุ คลจากต่างประเทศ บางคดีรูปแบบการกระท�ำความผิดท่ีมคี วามซับซอ้ น 418 จาก สุดรันทด พบแรงงานต่างด้าวเหยอ่ื ค้ามนษุ ย์ ทัง้ โรฮนี จา - พมา่ ๔๑ คน ตะลึงอายุน้อยสุด ๔ ขวบ ถกู น�ำมา ซอ่ นไวใ้ นปา่ , โดย มตชิ นออนไลน์, ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.matichon.co.th/news-monitor/news_1570285 419 จาก ปคม. บุกจับกุมร้านคาราโอเกะกลางเมืองพังงา ลอบค้าประเวณีเด็ก, โดย แนวหน้า, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.naewna.com/local/432841 420 จาก ปคม. บกุ รวบ เครือขา่ ยค้ามนษุ ยล์ อบค้าประเวณีเดก็ พบนา้ เหย่อื รวมขบวนการ, โดย ช่อง 7 HD ทีวีเพื่อคุณ, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://news.ch7.com/detail/364009 421 จาก คดคี า้ มนุษย์ : ศาลอุทธรณเ์ พมิ่ โทษจ�ำคุก พล.ท. มนัส คงแปน้ จาก ๒๗ เป็น ๘๒ ป,ี โดย BBC NEWS, ๒๕๖๒. สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/thailand-50244551 422 จาก ดีเอสไอรวบ ๒ ผตู้ ้องหาคา้ มนุษย์ หลอกสาวไทยไปท�ำงานนวดทย่ี ูเออี ยึดพาสปอรต์ - บงั คบั ค้าประเวณ,ี โดย คมชัดลึก, ๒๕๖๒. สืบคน้ จาก https://www.komchadluek.net/news/breaking-news/397640?twitter=

181 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ด้านสทิ ธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 5.3.4 การคดั แยกผเู้ สยี หาย การค้มุ ครอง และช่วยเหลอื ผเู้ สยี หาย 5บทที่ ในปี 2560 รฐั บาลโดยคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ ไดม้ กี ารจดั ทำ� แผน กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย บรู ณาการการปฏบิ ตั เิ พอ่ื เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพในการคดั แยกผเู้ สยี หายจากการคา้ มนษุ ย์ เพอื่ แกไ้ ขปญั หาการดำ� เนนิ งาน ทในเ่ี กระยี่ ดวขบั อ้ ปงฏมบิคี ตัวาขิ มอเงหหน็ นแว่ ตยกงตานา่ งทกเ่ี กนั ยี่ในวกขอร้ ะงซบงึ่วมนหี กลาารยคหดั แนยว่ กยงผาเู้ สนยี หรวามยถจงึากกำ�กหารนคดา้แมนนวษุทยา์4งใ2น3กแาลรดะหำ� เลนงั นิ จกาากรทกม่ี รกีณาหีรปนรว่ ะยกงาานศ ใชพ้ ระราชกำ� หนดแกไ้ ขเพมิ่ เตมิ พระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2562 แลว้ กระทรวงแรงงานได้แจ้งให้ส�ำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดน�ำแนวทางปฏิบัติและแนวทางในการ ขเพ้าม่ิงตปน้ระมสาปทิ รธบัภิ ใาชพก้ ใบันกกาารรกครดั ะแทย�ำกทผเี่เู้ ปสน็ยี หกาารยบจังาคกับกาใชร้แครา้ งมงนาษุนหยข์รืออบงครณิกาะรกดร้วรยม4ก2า4รปอ้ งกนั และปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ อยา่ งไรกต็ าม องคก์ รพฒั นาเอกชนบางแหง่ แสดงความกงั วลวา่ ผถู้ กู จบั กมุ ในความผดิ ฐานคา้ มนษุ ย์ เอปา็นจกเปาน็รลผกัรู้ บัลอจา้บงขจนาคกนแรเขง้างาเมนอื ตงา่ โงดดยา้ ผวิดดกว้ ฎยกหนัมาเพยอื่ (sนmำ� พuาgเgขliา้ nมgา)ทซำ� ึง่ งคาวนรใมนอี ปัตรระาเทโทศษไทตยา่ งหจราอื กไคปวปารมะผเทดิ ศฐาทนส่ี คาา้มมมนลี ุษกั ยษ4์ ณ25ะ นอกจากน้ี จากรายงานของกองบงั คบั การปราบปรามการคา้ มนษุ ยร์ ะบวุ า่ ในขนั้ ตอนการดำ� เนนิ การคดั แยกผเู้ สยี หาย จากการค้ามนุษย์มีปัญหาอุปสรรคบางประการ ได้แก่ จ�ำนวนและประสิทธิภาพในการแปลภาษาของล่าม ความเหน็ ตา่ งและการตดั สนิ ใจของเจา้ พนกั งานในการคดั แยกผเู้ สยี หายวา่ เปน็ การคา้ มนษุ ยห์ รอื ไม่ การใหค้ วามรว่ มมอื จอาา้ กงขผอเู้ สงยีผหเู้ สาียยหทาอี่ ยาวจ่าใหมข้คี อ้วมามลู ถไมกู ถ่ตกู อ้ ตงอ้หงรคือรไบมถ่ โว้ ดนยหเฉรอพื กาละใวั นถกกู รดณำ� เีผนูเ้นิ สคยี ดหี ารยวมมทีภงัู้มกลิ า�ำรเตนดิาตในาตม่าตงรปวรจะสเอทบศข4อ้ 2ม6ลู ตามคำ� กลา่ ว ในประเด็นเรื่องการลักลอบขนคนเข้าเมืองโดยผิดกฎหมายน้ัน ส�ำนักงานอัยการสูงสุดได้จัดท�ำ รา่ งพระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และปราบปรามการลกั ลอบขนผโู้ ยกยา้ ยถน่ิ ฐาน พ.ศ. .... เพอ่ื กำ� หนดความผดิ ฐานลกั ลอบ ขนผโู้ ยกยา้ ยถน่ิ ฐานเปน็ การเฉพาะ เนอ่ื งจากปญั หาการลกั ลอบขนผโู้ ยกยา้ ยถน่ิ ฐานระหวา่ งประเทศไดท้ วคี วามรนุ แรง มากขึ้น แต่กฎหมายที่มีอยู่ไม่สามารถบังคับใช้เพื่อด�ำเนินคดีกับการกระท�ำผิดเร่ืองน้ีได้อย่างมีประสิทธิภาพและ ไมส่ อดคล้องกบั พนั ธกรณใี นพิธีสารเพ่อื ต่อตา้ นการลักลอบขนผูโ้ ยกย้ายถิ่นฐาน ทางบก ทางทะเล และทางอากาศ เพ่ิมเติมอนุสัญญาสหประชาชาติเพ่ือต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติท่ีจัดตั้งในลักษณะองค์กรท่ีประเทศไทยเป็นภาคี 423 จาก แผนบูรณาการการปฏิบัติเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการคัดแยกผู้เสียหายจากการค้ามนุษย,์ โดย กระทรวง การพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย,์ สบื คน้ จาก https://eaht.com/startup/gotoInformationAll?informationType= 3&generalInformationType=4 424 จาก หนังสือกรมสวสั ดิการและค้มุ ครองแรงงาน ท่ี รง ๐๕๐๕/ว. ๒๖๑๕ ลงวนั ที่ ๓๐ เมษายน ๒๕๖๒, โดย กรมสวสั ดกิ ารและคมุ้ ครองแรงงาน, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก http://legal.labour.go.th/2018/attachments/article/318/2019 0501160725142.pdf 425 จาก เอน็ จโี อรอ่ น จม. เปดิ ผนกึ ถงึ อยั การสงู สดุ ขอพจิ ารณาสงั่ คดคี า้ มนษุ ยอ์ ยา่ งเทย่ี งธรรม, โดย ประชาไท, ๒๕๖๒. สบื คน้ จาก https://prachatai.com/journal/2019/08/83881 426 จาก หนงั สอื กองบงั คบั การปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ ท่ี ตช ๐๐๒๖.๘๐๔/๓๔๙๕ ลงวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๖๒ เร่ือง แจง้ ขอ้ มลู ประกอบการจดั ท�ำรายงานประเมินสถานการณ์สทิ ธิมนุษยชนประจ�ำปี ๒๕๖๒.

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 182 National Human Rights Commission of Thailand ตอ่ มาคณะรฐั มนตรมี มี ตเิ มอ่ื วนั ที่ 11 กนั ยายน 2561 อนมุ ตั ใิ นหลกั การของรา่ งพระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และปราบปราม การลักลอบขนผู้โยกย้ายถ่ินฐาน พ.ศ. .... และส่งให้ส�ำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณา ซึ่งคาดว่า ร่างกฎหมายน้ีจะช่วยให้เจ้าหน้าที่ผู้บังคับใช้กฎหมายสามารถคัดแยกผู้เสียหายในความผิดฐานลักลอบขนผู้โยกย้าย ถิ่นฐานและความผิดฐานค้ามนุษย์ได้ชัดเจนขึ้น อย่างไรก็ดี ในปี 2562 ยังไม่มีความคืบหน้าเก่ียวกับการพิจารณา รา่ งกฎหมายดงั กล่าว ส่วนการคัดแยกผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ ได้จัดประชุมหารือร่วมกับหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องเพ่ือก�ำหนดแนวทางการด�ำเนินงานคัดแยกผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ ตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ กลไกการคัดแยกผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ที่รองรับ กกาารรสดมั�ำภเนาินษงณาเ์นบทอ้ื ้ังงใตนน้ รเะพดอ่ื ับคพดั แื้นยทกี่สจ่วนนกกรละาทงงั่แถลงึ ะกสา่วรนดำ�ภเูมนิภนิ าคคดใี นเพชื่อน้ั ใอหยั ้ไกดา้แรนแลวทะศาางลก4าร2ด7�ำรเวนมินทงงั้าไนดรม้ ่วกี มากรซันกั ตซ้ังอ้แมตแ่ขน้ันวตทอานง การปฏบิ ตั งิ านดา้ นการชว่ ยเหลอื คมุ้ ครองผเู้ สยี หายจากการคา้ มนษุ ยร์ ะดบั จงั หวดั ดงั ทไี่ ดก้ ลา่ วถงึ แลว้ ในขอ้ 5.3.1 ขา้ งตน้ บทประเมินสถานการณแ์ ละข้อเสนอแนะ รัฐบาลได้มีความพยายามอย่างจริงจังและต่อเน่ืองในการปราบปรามการค้ามนุษย์ โดยได้มีการแก้ไขปัญหา อุปสรรคท่ีพบในการด�ำเนินการเร่ืองนี้อย่างต่อเน่ือง ท้ังมาตรการทางกฎหมาย เช่น การออกพระราชก�ำหนดแก้ไข เพิ่มเติมพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2562 เพ่ือก�ำหนดให้การบังคับใช้ แรงงานเป็นความผิดเฉพาะและให้ผู้เสียหายจากการบังคับใช้แรงงานได้รับความคุ้มครอง และการด�ำเนินการให้มี การตราพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงานในภาคประมง พ.ศ. 2562 เพื่ออนุวัติการเข้าเป็นภาคีอนุสัญญาองค์การ แรงงานระหวา่ งประเทศ ฉบบั ที่ 188 รวมทง้ั มาตรการทางบรหิ าร เชน่ การอบรมใหค้ วามรแู้ กเ่ จา้ หนา้ ทผ่ี ปู้ ฏบิ ตั งิ านของ หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การคา้ มนษุ ยแ์ ละการบงั คบั ใชแ้ รงงานในมติ ติ า่ ง ๆ เปน็ ระยะ ๆ ทงั้ บคุ ลากรในกระบวนการ ยตุ ธิ รรม เจา้ หนา้ ทกี่ ระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยท์ ปี่ ฏบิ ตั งิ านในระดบั จงั หวดั พนกั งานเจา้ หนา้ ที่ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การคมุ้ ครองแรงงานทางทะเล เจา้ ของเรอื และคนประจำ� เรอื รวมถงึ มกี ารแสวงหาความรว่ มมอื กบั ประเทศ เพื่อนบ้านในการช่วยเหลือผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์จากสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา สาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว ราชอาณาจกั รกมั พชู า และสาธารณรฐั สงั คมนยิ มเวยี ดนามไดก้ ลบั ภมู ลิ ำ� เนาและกลบั คนื สสู่ งั คม สว่ นในดา้ น การจบั กมุ และดำ� เนนิ คดตี อ่ ผกู้ ระทำ� ผดิ มผี ลการดำ� เนนิ งานทเี่ ปน็ รปู ธรรมและมกี ารลงโทษผกู้ ระทำ� ผดิ หลายราย รวมถงึ เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั ทมี่ สี ว่ นเกยี่ วขอ้ งกบั การกระทำ� ผดิ สว่ นการคดั แยก คมุ้ ครอง และชว่ ยเหลอื ผเู้ สยี หาย กไ็ ดม้ คี วามพยายามแกไ้ ข ปญั หาการปฏบิ ตั ขิ องเจา้ หนา้ ทแ่ี ละวางแนวทางดำ� เนนิ การระหวา่ งหนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ ง อยา่ งไรกด็ ี กสม. มขี อ้ เสนอแนะ เพิ่มเติมในเร่อื งการค้ามนุษย์ ดงั น้ี 427 จาก ประชมุ หารอื รว่ มกบั หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เพอื่ ก�ำหนดแนวทางการด�ำเนนิ งานคดั แยกผเู้ สยี หายจากการคา้ มนษุ ย,์ โดย กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย,์ ๒๕๖๒. สบื ค้นจาก https://www.e-aht.com/startup/gotoGallery? albumID=105

183 รายงานผลการประเมนิ สถานการณ์ ด้านสิทธมิ นษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 1. รฐั บาลและกระทรวงแรงงานควรตดิ ตามผลการดำ� เนนิ การปราบปรามการบงั คบั ใชแ้ รงงานทง้ั ในภาคประมง 5บทที่ และอตุ สาหกรรมอืน่  ๆ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การคดั แยกผเู้ สยี หายจากการบงั คบั ใชแ้ รงงานซงึ่ อาจมคี วามแตกตา่ งจาก การคัดแยกผูเ้ สียหายจากการค้ามนุษย์ กด้าารนปิสรทะเ ิธ ิมมน ุนสษถยาชนนใกานรปรณ์ะเ ็ดน ี่ทอ ูย่ในความห่วงใย 2. รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐท่ีเกี่ยวข้องควรตรวจสอบประเด็นเก่ียวกับการคุ้มครองผู้เสียหายจากการ ค้ามนุษย์ที่เป็นข้อห่วงกังวลขององค์กรภาคประชาสังคมและที่ปรากฏในรายงานการค้ามนุษย์ประจ�ำปี 2562 ของกระทรวงการตา่ งประเทศสหรฐั อเมรกิ า เพอื่ เปน็ ขอ้ มลู ประกอบการพจิ ารณาปรบั ปรงุ พฒั นาแนวทางดำ� เนนิ งาน เพอ่ื ให้ผ้เู สยี หายการคา้ มนษุ ยแ์ ละจากการบังคับใชแ้ รงงานได้รับความคมุ้ ครองท่ีมปี ระสทิ ธิผลยงิ่ ข้ึน 3. รฐั บาลควรเรง่ พจิ ารณารา่ งพระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และปราบปรามการลกั ลอบขนผโู้ ยกยา้ ยถน่ิ ฐาน พ.ศ. .... ที่สอดคลอ้ งกับพนั ธกรณขี องไทยในพิธีสารเพือ่ ต่อตา้ นการลกั ลอบขนผโู้ ยกย้ายถิน่ ฐาน ทางบก ทางทะเล และทาง อากาศ เพิ่มเติมอนสุ ญั ญาสหประชาชาตเิ พ่ือตอ่ ตา้ นอาชญากรรมข้ามชาติทจ่ี ดั ต้งั ในลักษณะองคก์ ร 4. รัฐบาลและหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องควรมีการจัดการอบรมและซักซ้อมความเข้าใจของเจ้าหน้าที่ ผปู้ ฏบิ ตั งิ านดา้ นการคา้ มนษุ ยแ์ ละการบงั คบั ใชแ้ รงงานเปน็ ระยะ ๆ เพอื่ ประกนั วา่ เจา้ หนา้ ทจี่ ะมคี วามเขา้ ใจในบทบาท และภารกิจของตน และปฏิบัตงิ านไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง รวมทงั้ เพื่อใหท้ ราบปัญหาอปุ สรรคในการปฏบิ ตั งิ านเพอ่ื ด�ำเนนิ การแก้ไขให้สอดคล้องและทนั ต่อสถานการณท์ อ่ี าจเปลี่ยนแปลงไป

ภาคผนวก

185 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ด้านสิทธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ภาค ผนวก หมายเหตุ อย่รู ะหวา่ งข้ันตอนการประกาศในราชกิจจานเุ บกษา

คณะกรรมการสทิ ธิมนุษยชนแห่งชาติ 186 National Human Rights Commission of Thailand

ประกาศ แต่งต้ังประธานกรรมการ และกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

คณะกรรมการสิทธมิ นุษยชนแหง่ ชาติ 188 National Human Rights Commission of Thailand ประกาศ แตง่ ตัง้ ประธานกรรมการและกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแห่งชาติ

189 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ด้านสทิ ธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ภาค ผนวก

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหง่ ชาติ 190 National Human Rights Commission of Thailand ค�ำสงั่ แตง่ ตงั้ บุคคลท�ำหนา้ ท่แี ทนผู้ปฏบิ ตั ิหนา้ ที่กรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแห่งชาติ

การชี้แจงและรายงาน ข้อเท็จจริงท่ีถูกต้องโดยไม่ชักช้าในกรณีที่มี การรายงานสถานการณ์เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน ในประเทศไทยโดยไม่ถูกต้องหรือไม่เป็นธรรม

คณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ 192 National Human Rights Commission of Thailand ค�ำชี้แจงคณะกรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ ท่ี 1/2562 กรณีรายงานสรุปสถานการณส์ ิทธมิ นุษยชนในประเทศไทยขององคก์ รฮิวแมน ไรทส์ วอทช์ ตามท่ีองค์กรฮิวแมน ไรทส์ วอทช์ (Human Rights Watch : HRW) เผยแพร่รายงานสรุปสถานการณ์ ด้านสิทธิมนุษยชนท่ัวโลก ครั้งท่ี 29 ประจ�ำปี 2562 (World Report 2019) ซึ่งมีการน�ำเสนอสถานการณ์เกี่ยวกับ สทิ ธิมนษุ ยชนของประเทศไทยในชว่ งปี 2561 อยู่หลายประเด็น นนั้ คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ (กสม.) พจิ ารณาแลว้ เหน็ วา่ รายงานดงั กลา่ วมกี ารระบขุ อ้ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั สถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศไทยทอ่ี าจไม่ถกู ตอ้ งหรือไมเ่ ป็นธรรม กสม. จึงไดต้ รวจสอบเพอ่ื ชี้แจงหรอื รายงาน ข้อเท็จจริงที่ถูกต้องต่อกรณีตามรายงานข้างต้นเพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนทราบเป็นการทั่วไป ตามหน้าที่และอ�ำนาจ ทบ่ี ญั ญัติไวใ้ นรฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 247 (4) และพระราชบัญญตั ปิ ระกอบ รัฐธรรมนูญวา่ ดว้ ยคณะกรรมการสทิ ธิมนุษยชนแหง่ ชาติ พ.ศ. 2560 มาตรา 26 (4) และมาตรา 44 ดงั น้ี ในภาพรวม กสม. พจิ ารณาแลว้ เหน็ วา่ รายงานสรปุ สถานการณด์ า้ นสทิ ธมิ นษุ ยชนในสว่ นทเี่ กยี่ วกบั ประเทศไทย ขององคก์ รฮิวแมน ไรทส์ วอทช์ ประจ�ำปี 2562 ซ่ึงเปน็ รายงานเกย่ี วกับเหตุการณ์ในช่วงปี 2561 ได้น�ำเสนอเนือ้ หา หลายประการท่ีเปน็ ประเด็นเดยี วกบั ทป่ี รากฏในรายงานฉบบั ปที ่ผี า่ นมา ซึง่ มีบางเรอ่ื งที่ กสม. ไดต้ รวจสอบแล้วเห็นวา่ มีข้อเท็จจริงท่ีไม่ถูกต้องหรือไม่เป็นธรรมและได้มีการช้ีแจงไปแล้ว ได้แก่ ประเด็นเก่ียวกับการบังคับบุคคลให้สูญหาย และการทรมาน กรณีเหตุการณ์ประท้วงทางการเมืองในปี 2553 การแก้ไขกฎหมายท่ีท�ำให้ กสม. ขาดความเป็น อิสระในการท�ำหนา้ ท่ี กรณคี วามรนุ แรงและการปฏิบตั ทิ ่มี ิชอบในจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ และกรณนี โยบายปราบปราม ยเมา่อืเสวพันตทดิี่ 1ท8ง้ั นเม้ี ใษนาปยรนะเด2น็5ด6งั 1ก1ลา่ ว กสม. ขอยนื ยนั ขอ้ มลู ตามคำ� ชแี้ จงคณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ ที่ 1/2562 ส�ำหรับเนื้อหาในรายงานสรุปสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย ประจ�ำปี 2561 ส่วนอื่น ๆ น้ัน กสม. พจิ ารณาแลว้ เหน็ วา่ มบี างเรอื่ งทรี่ ายงานขอ้ เทจ็ จรงิ ทไ่ี มถ่ กู ตอ้ งหรอื ไมเ่ ปน็ ธรรม จงึ ไดท้ ำ� การตรวจสอบและจดั ทำ� ค�ำชแี้ จง รวมท้ังให้ขอ้ มูลเพ่มิ เติมเพ่อื ความเขา้ ใจท่ีถูกต้องในประเด็นดังกล่าวดังนี้ 1 โปรดดูรายละเอียดท่ี http://www.nhrc.or.th/NHRCT-Work/Statements-Press-Releases-Open-Letters/ Statements/คำ�ชแี้ จงคณะกรรมการสทิ ธมิ นุษยชนแหง่ ชาติ-ที-่ 1-2562.aspx

193 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ดา้ นสทิ ธิมนษุ ยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ 1. เสรภี าพในการแสดงออก ภาค ผนวก 1.1 กรณีที่รายงานว่า รัฐบาลชะลอการยกเลิกมาตรการจ�ำกัดเสรีภาพในการแสดงออก การสมาคม และการชมุ นุมอย่างเข้มงวด ท้งั ที่มีการประกาศให้มกี ารเลือกตง้ั ทวั่ ไปในเดือนกุมภาพันธ์ 2562 แล้ว จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงปรากฏว่า เม่ือวันที่ 11 ธันวาคม 2561 ได้มีค�ำส่ังหัวหน้าคณะรักษา ความสงบแหง่ ชาติ (คสช.) ท่ี 22/2561 เรอื่ ง การให้ประชาชนและพรรคการเมืองด�ำเนนิ กจิ กรรมทางการเมอื ง ซงึ่ มผี ลใหย้ กเลกิ คำ� สง่ั หวั หนา้ คสช. จำ� นวนหลายฉบบั รวมทงั้ การยกเลกิ ความผดิ ฐานมว่ั สมุ หรอื ชมุ นมุ ทางการเมอื ง เกนิ กวา่ 5 คนข้ึนไปตามข้อ 12 ของค�ำสัง่ หัวหนา้ คสช. ที่ 3/2558 ท�ำให้ประชาชนและพรรคการเมอื งสามารถ ด�ำเนนิ กจิ กรรมทางการเมืองได้ตงั้ แต่วันท่ี 11 ธนั วาคม 2561 เป็นตน้ ไป และปัจจุบันก็มีการเลอื กตั้งแล้ว 1.2 กรณที ร่ี ายงานวา่ นกั เคลอ่ื นไหวเพอื่ เรยี กรอ้ งประชาธปิ ไตยอยา่ งนอ้ ย 130 คน ในกรงุ เทพฯ และตา่ งจงั หวดั ถูกด�ำเนินคดีในข้อหาชุมนุมอย่างผิดกฎหมาย และบางคนถูกด�ำเนินคดีในข้อหายุยงปลุกปั่นจากการเรียกร้องอย่างสงบ ให้รัฐบาลทหารจดั การเลอื กตัง้ โดยไม่ใหม้ ีการชะลอออกไป และใหย้ กเลิกมาตรการจ�ำกัดเสรภี าพขั้นพื้นฐานโดยทันที จากการตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ ปรากฏวา่ คำ� สงั่ หวั หนา้ คสช. ท่ี 22/2561 ดงั กลา่ วขา้ งตน้ ไดย้ กเลกิ คำ� สงั่ หัวหน้า คสช. ท่ี 3/2558 ข้อ 12 ทำ� ใหศ้ าลจำ� หน่ายคดใี นขอ้ หาชุมนุมทางการเมอื งตั้งแต่ 5 คนข้นึ ไป นอกจากนี้ จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงกรณีการเคล่ือนไหวเพื่อเรียกร้องประชาธิปไตย พบว่า ในบางกรณีท่ีรัฐสกัดก้ัน การชุมนุม ผู้จัดการชุมนุมได้ขอให้ศาลปกครองมีค�ำสั่งเกี่ยวกับวิธีการช่ัวคราวก่อนการพิพากษาคดีเพื่อคุ้มครอง เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบ เช่น การจัดกิจกรรม “We Walk…เดินมิตรภาพ” ของเครอื ขา่ ยประชาชน People Go Network เม่ือเดือนมกราคม 2561 ซ่ึงศาลได้มีค�ำส่ังมิให้เจ้าหน้าท่ีของรัฐกระท�ำการใด ๆ ท่ีมีลักษณะเป็น การปดิ กน้ั ขดั ขวางการใชเ้ สรภี าพในการชมุ นมุ ภายใตข้ อบเขตของกฎหมาย รวมทง้ั ใหด้ ำ� เนนิ การใชอ้ ำ� นาจหนา้ ทตี่ าม พรกั รษะราาคชวบามญั สญงบตั กิเรายี รบชรมุ อ้ นยมุ หสราอื ธศารลี ณธระรพมอ.ศนั .ด2ขี5อ5ง8ปรในะชกาาชรอนำ�โนดยวยเคครวง่ าคมรสดั ะ2ดเวปกน็ แผกลป่ ใรหะก้ ชจิ ากชรนรดมแูดลงั กกลารา่ ชวสมุ านมมุ าสราถธดาำ�รเณนะนิ แกลาะร ไดจ้ นแล้วเสร็จ เป็นตน้ 2. ผ้ลู ้ีภยั ผแู้ สวงหาทีล่ ีภ้ ัย และแรงงานขา้ มชาติ 2.1 กรณีทร่ี ายงานว่ามีการจับและควบคุมตวั ผลู้ ภ้ี ยั และผูแ้ สวงหาทล่ี ภี้ ัยกวา่ 200 คนจากเวยี ดนาม กัมพูชา และปากสี ถานในห้องกักของส�ำนักงานตรวจคนเขา้ เมืองทีม่ สี ภาพเลวร้าย มีการแยกเดก็ กวา่ 50 คนออกจากพ่อแม่ จากการตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ ปรากฏวา่ ในประเดน็ แยกเดก็ ออกจากบดิ ามารดาวา่ หนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ ง ไดร้ ว่ มกนั ลงนามในบันทกึ ความเขา้ ใจ (Memorandum of Understanding : MoU) เรือ่ งการก�ำหนดมาตรการ และแนวทางแทนการกักตัวเด็กไว้ในสถานกักตัวคนต่างด้าวเพ่ือรอการส่งกลับเมื่อวันที่ 21 มกราคม 2562 เพ่ือไม่ให้มีการคุมขังเด็กในห้องกักของส�ำนักงานตรวจคนเข้าเมืองตามนโยบายของรัฐบาล การจัดท�ำ MoU มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ กำ� หนดหนา้ ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบและแนวทางปฏบิ ตั งิ านของทกุ ภาคสว่ นทเ่ี กยี่ วขอ้ งในการไมก่ กั ตวั เดก็ อายตุ ำ�่ กวา่ 18 ปี ไวใ้ นสถานกกั ตวั ฯ โดยจะจดั ใหเ้ ดก็ และมารดาอยใู่ นบา้ นพกั เดก็ และครอบครวั ของกระทรวงการ พัฒนาสังคมและความม่นั คงของมนุษย์ หรืออย่ภู ายใตก้ ารดูแลขององค์กรภาคเอกชนหรือองค์กรภาคประชาสังคม 2 คำ�ส่ังศาลปกครองกลางในคดีหมายเลขดำ�ที่ ๑๕๔/๒๕๖๑ วันท่ี ๒๖ มกราคม ๒๕๖๑. สืบค้นจาก https://enlawfoundation.org/newweb/wp-content/uploads/InjunctionOrder-WewalkPeopleGo-AdminCourt.pdf

คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 194 National Human Rights Commission of Thailand และหามาตรการในการช่วยเหลือในระยะยาว และจากการตรวจสอบข้อเท็จจริงปรากฏว่า เม่ือวันที่ 10 มกราคม 2560 คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบในหลักการให้มีระบบคัดกรองคนเข้าเมืองผิดกฎหมาย โดยหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องอยู่ระหว่างการจัดท�ำร่างระเบียบส�ำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการคัดกรองและคุ้มครองคนต่างด้าวท่ีเข้ามา ในราชอาณาจกั รและไมส่ ามารถเดินทางกลบั ประเทศอันเปน็ ภูมิลำ� เนาได้ พ.ศ. .... 2.2 กรณีท่ีรายงานว่าสมาคมการประมงแห่งประเทศไทย (NFAT) ซ่ึงมีอิทธิพล ได้รณรงค์ต่อต้านการให้สัตยาบัน และการด�ำเนินงานตามอนุสัญญาองค์การแรงงานระหว่างประเทศ ฉบับที่ 188 ว่าด้วยการท�ำงานในภาคประมง ซ่ึงจะให้ ความคุ้มครองอยา่ งเพียงพอกบั คนงานประมงที่เส่ยี งภัย จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงปรากฏว่า ประเทศไทยได้ให้สัตยาบันอนุสัญญาองค์การแรงงานระหว่างประเทศ ฉบบั ที่ 188 วา่ ดว้ ยการทำ� งานในภาคประมงแลว้ เมอ่ื วนั ที่ 30 มกราคม 2562 และจะมผี ลบงั คบั ใชใ้ นวนั ที่ 30 มกราคม 2563 การใหส้ ัตยาบนั อนุสัญญาดงั กลา่ วส่งผลใหป้ ระเทศไทยมพี นั ธกรณตี อ้ งด�ำเนนิ การต่าง ๆ เพอ่ื ป้องกันการละเมดิ สิทธิแรงงานในภาคประมงตามที่ก�ำหนดในอนุสัญญาฯ และต่อมาได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน ในงานประมง พ.ศ. 2562 ซึง่ เป็นกฎหมายทอ่ี นวุ ัติการใหเ้ ปน็ ไปตามอนุสญั ญาดงั กล่าว 2.3 กรณีที่รายงานว่ากระทรวงการต่างประเทศสหรัฐจัดให้ประเทศไทยอยู่ใน Tier 2 ในรายงานประจ�ำปีว่าด้วย การค้ามนุษย์ และคณะมนตรียุโรปได้แสดงข้อกังวลเกี่ยวกับการค้ามนุษย์และแรงงานบังคับในเรือประมงไทย โดยได้ให้ใบเหลือง กบั ประเทศไทย ซ่งึ เป็นสญั ญาณเตือนว่าอาจมกี ารควำ่� บาตรทางการค้าเนื่องจากการท�ำประมงทีผ่ ดิ กฎหมาย ขาดการรายงาน และขาดการควบคุม (IUU fishing) จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงปรากฏว่า เมื่อวันท่ี 8 มกราคม 2562 สหภาพยุโรปได้ประกาศปลดสถานะ ใบเหลืองของภาคประมงไทย เพ่ือแสดงการยอมรับต่อความก้าวหน้าของการแก้ไขปัญหาการท�ำประมงผิดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไร้การควบคุม (IUU fishing) ของไทย จึงชี้แจงมาเพื่อทราบทวั่ กัน คณะกรรมการสิทธิมนษุ ยชนแห่งชาติ 2 กรกฎาคม 2562

195 รายงานผลการประเมินสถานการณ์ ด้านสทิ ธมิ นุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๖๒ ภาค ผนวก ค�ำชแี้ จงคณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ ท่ี 2/2562 กรณีการรายงานการปฏิบัตดิ ้านสิทธิมนุษยชนประจ�ำปี 2561 ของกระทรวงการต่างประเทศสหรฐั อเมรกิ า ตามที่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกาได้เผยแพร่เอกสารรายงานการปฏิบัติด้านสิทธิมนุษยชน ประจำ� ปี 2561 (Country Reports on Human Rights Practices for 2018) ซง่ึ มกี ารนำ� เสนอสถานการณเ์ กยี่ วกบั สิทธิมนุษยชนของประเทศไทยในช่วงปี 2561 นัน้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) พจิ ารณาแล้วเหน็ วา่ รายงานดังกลา่ วมขี ้อเท็จจรงิ เก่ยี วกบั สถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศไทยที่อาจไม่ถูกต้องหรือไม่เป็นธรรม และเห็นควรจัดท�ำค�ำชี้แจงหรือรายงาน ข้อเท็จจริงท่ีถูกต้องเพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนทราบเป็นการท่ัวไป ตามหน้าท่ีและอ�ำนาจท่ีบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ แห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 247 (4) และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วย คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560 มาตรา 26 (4) และมาตรา 44 โดยในรายงานการปฏิบัติ ด้านสิทธิมนษุ ยชนฉบับนี้ ในสว่ นของประเทศไทยแบ่งเน้อื หาออกเป็น 7 หมวด มขี ้อเทจ็ จริงเกี่ยวกับสถานการณ์ สทิ ธมิ นุษยชนในประเทศไทยท่อี าจไม่ถูกตอ้ งหรอื ไม่เป็นธรรม ซ่ึงควรชแี้ จงในประเด็นดังตอ่ ไปน้ี 1. หมวด 2 การเคารพสิทธิเสรภี าพของพลเมอื ง กรณีที่รายงานว่ารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ให้เสรีภาพในการชุมนุมอย่างสงบ ซ่งึ ตอ้ งเป็นไปตามข้อจ�ำกดั ของบทบญั ญัติแห่งกฎหมายท่ีบงั คับใชเ้ พ่ือ “คุ้มครองประโยชนส์ ว่ นรวมของประชาชน เพ่อื รักษา ความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือเพื่อคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของบุคคลอื่น” อย่างไรก็ดี ค�ำส่ัง คสช. ที่ประกาศใช้ภายใต้มาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับช่ัวคราว) พุทธศักราช 2557 และยังมีผลบังคับใช้ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับน้ี ยังคงห้ามการชุมนุมทางการเมืองของบุคคลต้ังแต่ห้าคนข้ึนไปและก�ำหนด บทลงโทษผ้ทู ีส่ นบั สนุนการชมุ นมุ ทางการเมอื งใด ๆ กต็ าม จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงปรากฏว่า เมอ่ื วนั ที่ 11 ธันวาคม 2561 หวั หน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ซึ่งด�ำรงต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรีด้วย ได้มีค�ำส่ังหัวหน้า คสช. ที่ 2จ�ำ2น/ว2น5ห6ล1ายเฉรบื่องับก1ารรใวหม้ปทรั้งะกชาารชยนกแเลลิกะ พรรคการเมืองด�ำเนินกิจกรรมทางการเมือง ยกเลิกค�ำสั่งหัวหน้า คสช. 1 ตามอำ�นาจในรัฐธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๖๕

คณะกรรมการสิทธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 196 National Human Rights Commission of Thailand ความผิดฐานมัว่ สุมหรอื ชุมนุมทางการเมืองเกินกวา่ หา้ คนขึน้ ไปตามข้อ 12 ของค�ำสั่งหวั หนา้ คสช. ท่ี 3/2558 ทำ� ให้ ประชาชนและพรรคการเมอื งสามารถดำ� เนินกจิ กรรมทางการเมืองไดต้ ้งั แตว่ นั ที่ 11 ธันวาคม 2561 เป็นต้นไป และ ชหมุลนงั จุมาทกากงากรายรกเมเลือกิ งคเกำ� นิสกงั่ ฉวบ่าหบั า้นคม้ี นขี แอ้ ลมว้ ลู จว�ำา่ นศวานลหยตุนธิงึ่ ร2รมและศาลทหารมคี ำ� พพิ ากษายกฟอ้ งและจำ� หนา่ ยคดคี วามผดิ ฐาน 2. หมวด 5 ท่าทีของรัฐบาลต่อการสืบสวนโดยองค์กรระหว่างประเทศและองค์กรเอกชนในประเด็น การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชน กรณีที่รายงานว่าคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติได้รับค�ำร้อง 225 เรื่อง นับต้ังแต่เดือนตุลาคม 2560 จนถึงเดือนกันยายน 2561 ในจ�ำนวนน้ีมี 36 เร่ืองเก่ียวข้องกับข้อกล่าวหาการกระท�ำมิชอบโดยต�ำรวจ กลุ่มสิทธิมนุษยชน ยังคงวิพากษ์วิจารณ์คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติที่ไม่ยื่นฟ้องร้องผู้กระท�ำการละเมิดสิทธิมนุษยชนด้วยตนเอง หรือในนามของผู้รอ้ งเรยี น จำ� นวน 23ข2อเชรี้แอ่ื จงง3วใ่านตจ้ังำ�แนตว่วนันนทมี้่ี 1กี รตณุลาขี คอ้ มกล2า่ 5ว6หา0วถา่ เงึ ปวน็นั กทาี่ 3รก0รกะทนั ยำ� มายชิ นอบ2โ5ดย6ต1ำ� รมวเี รจื่อจงำ�รน้อวงเนรีย9นเทรอื่่ี กงสซมงึ่ .ครณบั ะเปกน็รรคม�ำกร้อารง จสำ�ิทนธวิมนนุษ5ยเชร่ือนงแหแล่งชะอาตยิไรู่ ดะ้ดห�ำวเ่านงินกากราตรรตวรจวสจอสบอขบ้อขเ้อทเ็จทจ็จรจงิ รจิง�ำแนลวะนจัด4ทเ�ำรเ่อื ปง็น4รายงานผลการตรวจสอบฯ เรียบร้อยแล้ว ในประเด็นที่มีการวิพากษ์วิจารณ์ว่าคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติไม่ยื่นฟ้องร้องผู้กระท�ำการละเมิด สิทธิมนุษยชนด้วยตนเองหรือในนามของผู้ร้องเรียนน้ัน ขอชี้แจงว่า พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วย คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560 ไม่ได้ก�ำหนดให้ กสม. มีหน้าที่และอ�ำนาจในการฟ้องคดีแทน ผ้รู ้องเรยี น 2 เช่น เมื่อวนั ท่ ี ๑๖ มกราคม ๒๕๖๒ ศาลทหารกรงุ เทพมีคำ�ส่ังจำ�หน่ายคดกี รณแี กนนำ�กลุ่ม นปช. ๑๙ คน ซ่งึ ถูกฟ้อง เนื่องจากจัดกิจกรรมเปิดศูนย์ปราบโกงประชามติที่ห้างบิ้กซีลาดพร้าว และเมื่อวันท่ี ๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒ ศาลทหารขอนแก่นมี คำ�สัง่ จำ�หน่ายคดกี รณนี กั กิจกรรมกลมุ่ ดาวดนิ สองคนชูปา้ ยคดั ค้านการรัฐประหาร ตั้งแต่ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ เป็นต้น สืบค้นจาก https://freedom.ilaw.or.th/node/657 3 ณ วนั ท่ี ๑๘ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๒ กสม. ได้ตรวจสอบและจัดทำ�รายงานแลว้ เสรจ็ จำ�นวน ๒๒๙ เร่ือง 4 เรื่องร้องเรียนท่ี กสม. รับเป็นคำ�ร้องจำ�นวน ๒๓๒ เรื่อง มีกรณีข้อกล่าวหาว่าเป็นการกระทำ�มิชอบโดยตำ�รวจ จำ�นวน ๙ เร่อื ง ดงั นี้ (๑) คำ�รอ้ งท่ี ๓๙๘/๒๕๖๐ ลงวันท่ ี ๒ ตลุ าคม ๒๕๖๐ (๒) คำ�รอ้ งท ่ี ๘/๒๕๖๑ ลงวันที่ ๑๒ มกราคม ๒๕๖๑ (๓) คำ�รอ้ งที ่ ๑๓๓/๒๕๖๑ ลงวนั ท ่ี ๒๓ สิงหาคม ๒๕๖๑ (๔) คำ�ร้องท ่ี ๑๖๑/๒๕๖๑ ลงวันท ่ี ๒๖ ตลุ าคม ๒๕๖๑ (๕) รายงานผลการตรวจสอบการละเมิดสิทธมิ นษุ ยชน ท ี่ ๑๔๒/๒๕๖๑ ลงวนั ท ่ี ๒๘ มีนาคม ๒๕๖๑ (๖) รายงานผลการตรวจสอบการละเมิดสทิ ธมิ นษุ ยชน ท ี่ ๑๖๗/๒๕๖๑ ลงวันที ่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖ (๗) รายงานผลการตรวจสอบการละเมิดสิทธมิ นษุ ยชน ท ี่ ๒๖๖/๒๕๖๑ ลงวนั ท่ ี ๒๖ กันยายน ๒๕๖๑ (๘) รายงานผลการตรวจสอบการละเมดิ สทิ ธิมนุษยชน ท ่ี ๓๓/๒๕๖๒ ลงวนั ที ่ ๖ กมุ ภาพนั ธ ์ ๒๕๖๒ (๙) รายงานผลการตรวจสอบการละเมดิ สทิ ธิมนษุ ยชน ท่ี ๒๗๘/๒๕๖๒ ลงวนั ท ่ี ๑๒ มิถุนายน ๒๕๖๒